1st AINR

1st AINR AQO106 กำรคัดแยกแบคทีเรยี บำซิลลัสเพอ่ื เปน็ หัวเชอื้ ไบโอฟลอค Isolation of Bacillus sp. for Biofloc Starter สชุ ำนนั ท์ เอยี่ มสกลุ 1 และ ยทุ ธพงษ์ สังขน์ อ้ ย1* Eamsakul, S. 1 and Sangnoi, Y.1* บทคดั ย่อ การวิจัยคร้ังนี้มีวัตถุประสงค์เพือคัดแยกแบคทีเรียบาซิลลัส (Bacillus sp.) ทีมีประสิทธิภาพในการเกิดตะกอนจุลินทรีย์เพือ เป็นหัวเช้ือไบโอฟลอค โดยท่าการคัดแยกแบคทีเรียจากตะกอนดิน และตะกอนแขวนลอยจากบ่อเล้ียงปลานิล และปลาดุกในพื้นที จังหวัดสงขลา ท่าการคัดแยกแบคทเี รยี Bacillus sp. โดยวธิ ชี อ็ คดว้ ยความรอ้ น (heat shock) จากนัน้ ศึกษาลกั ษณะทางสัณฐานวิทยา และคุณสมบัตทิ างชีวเคมี พบว่าสามารถคดั แยกแบคทีเรยี Bacillus sp. ไดท้ ง้ั หมด 38 ไอโซเลต หลังจากน่าเชอื้ มาทดสอบกิจกรรมการ ตกตะกอน พบว่ามี 7 ไอโซเลตทีมีกิจกรรมการตกตะกอนเกิดขึ้น คือ ไอโซเลต MTF2, MTF3, MTF8, MTF15, MTS10, TSB8 และ TSB13 โดยพบว่าไอโซเลตทีมกี ิจกรรมการตกตะกอนมากกว่า 40% มีเพียง 3 ไอโซเลต คือ MTF8, TSB8 และ TSB13 ซึงมีเปอร์เซ็นต์ กิจกรรมการตกตะกอนที 43.08, 46.41 และ 69.79 เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ จากนั้นจึงน่าแบคทีเรียมาทดสอบประสิทธิภาพการเกิด ตะกอนจลุ นิ ทรียห์ รือไบโอฟลอค (biofloc) ในน้่า โดยท่าการทดลองเป็นระยะเวลา 10 วนั พบวา่ ชดุ การทดลองทีมกี ารเตมิ แบคทีเรียไอ โซเลต MTF8 มปี รมิ าณแอมโมเนียสงู สุดตลอดการทดลองซงึ แตกต่างอย่างมนี ัยสา่ คญั ทางสถติ ิ (p<0.05) เมือเปรียบเทยี บกับทุกชดุ การ ทดลอง ส่าหรับปรมิ าณไนไตรท์และไนเตรทของทุกชุดการทดลอง ไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนยั ส่าคัญทางสถิติ (p>0.05) และพบว่า ชุดการทดลองทีมีการเติมแบคทีเรียไอโซเลต TSB13 มีปริมาณตะกอนไบโอฟลอคมากทีสดุ แต่ไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยส่าคัญทาง สถิติ (p>0.05) เมือเปรียบเทียบกับทุกชุดการทดลอง ดังนั้น จากการศึกษาคร้ังนี้พบว่า แบคทีเรียกลุ่ม Bacillus sp. ทีมีเปอร์เซ็นต์ กิจกรรมการตกตะกอนสูงอาจส่งผลให้ปริมาณของตะกอนจุลนิ ทรีย์เพิมมากขึ้น และสามารถน่ามาผลติ เป็นหัวเชื้อเติมลงในระบบไบโอ ฟลอค เพือกระตุน้ การกอ่ ตวั ของตะกอนไบโอฟลอคภายในระบบได้ คำสำคัญ: บาซลิ ลสั ไบโอฟลอค กจิ กรรมการตกตะกอน Abstract The purpose of this research was to isolate Bacillus sp. to be used as an effective biofloc starter. Bacteria was isolated from soil sediment and suspended matters from tilapia and catfish ponds in Songkhla province. Bacillus sp. was isolated by heat shock method. Then their morphological and biochemical properties were studied. It was found that 38 isolates of Bacillus sp. were obtained. After the flocculation activity was measured, 7 isolates including MTF2, MTF3, MTF8, MTF15, MTS10, TSB8 and TSB13 showed flocculation activity. Only 3 out of 7 isolates (MTF8, TSB8 and TSB13) have flocculation activity greater than 40% (43.08, 46.41 and 69.79%, respectively). The isolated were then tested for the effectiveness of biofloc formation in the water for a period of 10 days. The experiment of Bacillus sp. MTF8 isolate showed the highest ammonium concentration throughout other experiments, which was statistically significant different (p<0.05). For nitrite and nitrate quantities, there were no statistically significant differences (p>0.05). The results showed that the biofloc particles in the experiment of TSB13 isolate was the highest, but there was no statistically significant difference (p>0.05) with all other experiments. Therefore, from this study, it was found that Bacillus sp. with a high efficiency of flocculation activity may help to increase biofloc and can be used as a starter for biofloc systems. It can stimulate the formation of biofloc suspension within the system. Keywords: Bacillus, Biofloc, Flocculation activity 1 สำขำวชิ ำวำริชศำสตรแ์ ละนวัตกรรมกำรจัดกำร คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครินทร์ สงขลำ 1 Aquatic Science and Innovation Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Songkhla * Corresponding author: [email protected] 97

1st AINR AQO121 สถำนกำรณ์สง่ ออกอำหำรสัตวน์ ้ำ พ.ศ.2560-2564 และแนวโน้มตลำดส่งออกท่ีสำคัญ Aquafeed Export Situations during 2017 to 2021 and Key Export Market Trend ศภุ รตั น์ ฉตั รจรยิ เวศน์1* ภำสกร ศริ ิพิพัฒน์1 อังคณำ กรนุ่ ทอง2 และจุฑำมำศ ชมภนู ชิ 3 Chatjariyaves, S.1*, Siripipat, P.1, Krunthong, A.2 and Chomphunich, J.3 บทคดั ยอ่ การส่งออกอาหารสัตว์น้า่ ไปตลาดตา่ งประเทศส่วนใหญ่ต้องมเี อกสารรับรองสุขอนามัย (Certificate of Health) ทีหน่วยงานภาครัฐ รับรองให้โดยระบุคุณภาพความปลอดภัยและมาตรฐานของสินค้าตามทีประเทศปลายทางต้องการพร้อมหลักฐานประกอบเพือสร้างความ เชือมันให้ลูกค้าการวิเคราะห์สถานการณ์ส่งออกอาหารสัตว์น้่า พ.ศ.2560-2564 และแนวโน้มตลาดส่งออกทีส่าคัญในคร้ังนี้มีวัตถุประสงค์ เพือให้เห็นถึงความส่าคัญของธุรกิจส่งออกอาหารสัตว์น้่าทีมีต่อเศรษฐกิจของประเทศไทย ประเภทของอาหารสัตว์น่้าทีตลาดต่างประเทศ ต้องการและแนวโน้มของตลาดส่งออกทีส่าคัญ ซึงจะเป็นประโยชน์ต่อผู้ประกอบการของไทยในการปรับตัวให้สอดคล้องกับความต้องการของ ตลาดโลกรวมถงึ การปรบั ปรงุ คุณภาพงานบรกิ ารของภาครัฐทีจะช่วยสนับสนนุ และเพิมขดี ความสามารถในการแข่งขันทางธรุ กิจของภาคเอกชน การส่งออกอาหารสัตวน์ ้่าในช่วง 5 ปพี .ศ.2560-2564 มปี ริมาณเฉลยี 24.92 พนั ตนั /ปีมลู คา่ เฉลีย 2,387 ลา้ นบาท/ปีอาหารสัตว์น้่า ทีมีการส่งออกมากทีสุดคืออาหารส่าเร็จรูปคิดเป็นสัดส่วนโดยปริมาณร้อยละ 49.9 รองลงมาเป็นอาหารเสริมสัตว์น่้า (อาหารเสริมโปรตีน อาหารเสริมไขมัน) อาหารสตั วน์ ้า่ อืน ๆ (เชน่ อาร์ทีเมียแช่แข็ง ไข่อาร์ทีเมีย ไรแดง ไขก่ งุ้ ฯลฯ) และอาหารผสมล่วงหน้า (พรีมิกซ์) สดั สว่ นร้อย ละ 41.8, 7.2 และ 1.1 ตามล่าดับ โดยมีอตั ราการเติบโตเฉลียต่อปลี ดลงร้อยละ 1.1 การสง่ ออกอาหารสตั วน์ ้า่ อืน ๆ มีมลู คา่ มากทีสดุ เนืองจาก เป็นสินค้าทีมีราคาสูง คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 59.9 รองลงมาเป็นอาหารส่าเร็จรูป อาหารเสริมสัตว์น้่า และอาหารผสมล่วงหน้าคิดเป็นสัดส่วน ร้อยละ 24.7, 13.4 และ 2.0 ตามล่าดบั โดยพบวา่ มากกว่าร้อยละ 95 ของอาหารผสมสา่ เร็จรูปทีส่งออกเปน็ อาหารกุ้งทะเล มูลคา่ การส่งออก อาหารสตั วน์ ่้ามีอัตราการเติบโตเฉลียต่อปี เพมิ ขึน้ ร้อยละ 141สา่ หรับตลาดส่งออกอาหารสัตว์น่้าส่าคัญมมี ูลค่ามากถึงร้อยละ 94.2 ของมูลค่า การส่งออกอาหารสัตว์น้่าทั้งหมดมีจ่านวน 7 ประเทศ เรียงตามล่าดับความส่าคัญได้แก่ 1.อินโดนีเซีย 2.เวียดนาม 3.ซาอุดิอาระเบีย 4. ออสเตรเลีย 5.ศรีลังกา 6.มาเลเซีย 7.อินเดีย และแนวโน้มตลาดส่งออกอาหารสัตว์น่้าทีส่าคัญได้แก่ ประเทศอินโดนีเซีย มาเลเซีย อินเดีย เวียดนาม ศรลี ังกา และพบว่าอาหารสัตว์น่้าทีมแี นวโน้มการสง่ ออกทเี พิมขึ้นคอื อาหารสัตวน์ า่้ อืน ๆ และอาหารเสริมสตั วน์ ้่า การรับรองมาตรฐานอาหารสัตว์น่้าส่งออกจ่าแนกได้เป็น 4 รูปแบบ ได้แก่ 1) รับรองคุณภาพของสินค้า 2) รับรองกระบวนการผลิต 3) รับรองการเก็บรักษาและการขนส่ง 4) รับรองอืน ๆ ทีเกียวข้องกับความปลอดภัย ความเป็นมิตรกับสิงแวดล้อม ด้านงานบริการเชิงรุกของ ภาครัฐทีจะส่งเสริมธุรกิจส่งออกอาหารสัตว์น่้า ได้แก่ 1) การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศช่วยอ่านวยความสะดวกในงานบริการ 2) การให้ข้อมูล ข่าวสาร ขอ้ กา่ หนด กฎระเบียบใหมท่ ีทันต่อสถานการณ์แกผ่ ู้ประกอบการ 3) การสง่ เสรมิ การผลติ อาหารสัตวน์ ่้าทสี อดรับกับเทคโนโลยสี ีเขียว 4) การผลติ อาหารสัตวน์ า่้ พิเศษเพือส่งออกให้ประเทศทเี ป็นตลาดเป้าหมายเฉพาะ คำสำคัญ: อาหารสตั วน์ ่า้ สถานการณส์ ่งออก ตลาดส่งออก Abstract The majority of aquafeed exports to foreign markets require a certificate of health from the government, which details the product's quality, safety and standards as required by the customers with supporting documentation to build trust. The analysis of the aquafeed export situation during 2017 to 2021 and key export market trends aims to show the value of aquafeed business of Thailand's Economy, types of aquafeed required by the global market, and the key export market trends. There will be help Thai businesses adapt to the requirements of the global markets and improving the quality of government services that will support and increase competitive of the private sector's business. 1 กล่มุ วิจยั อำหำรสัตว์น้ำ กองวิจัยและพัฒนำอำหำรสัตว์นำ้ กรมประมง ถนนพหลโยธิน แขวงลำดยำว เขตจตจุ ักร กรุงเทพฯ 10900 โทร 02 5620513 1 Aquatic Animal Feed Research Group, Aquatic Animal Feed Research and Development Division, Department of Fisheries, Phahonyothin Road, Lat Yao, Chatuchak, Bangkok 10900 Tel. 02 5620513 2 กล่มุ ควบคุมมำตรฐำนอำหำรสตั ว์นำ้ กองวิจยั และพัฒนำอำหำรสัตวน์ ้ำ กรมประมง ถนนพหลโยธนิ แขวงลำดยำว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 โทร 02 5620513 2 Aquatic Animal Feed Standard Control and Research Group, Aquatic Animal Feed Research and Development Division, Department of Fisheries, Phahonyothin Road, Lat Yao, Chatuchak, Bangkok 10900 Tel. 02 5620513 3 กลมุ่ วิจัยและควบคุมกำรผลิตอำหำรสัตว์น้ำกองวิจัยและพัฒนำอำหำรสัตวน์ ้ำ กรมประมง ถนนพหลโยธิน แขวงลำดยำว เขตจตจุ ักร กรุงเทพฯ 10900 โทร 02 5620513 3 Aquatic Animal Feed Manufacturing Research and Quality Control Group, Aquatic Animal Feed Research and Development Division, Department of Fisheries, Phahonyothin Road, Lat Yao, Chatuchak, Bangkok 10900 Tel. 02 5620513 * corresponding author: [email protected] 98

1st AINR AQO121 Exports of aquafeed averaged 24.92 thousand tons per year and 2,387 million baht per year throughout the five-year period from 2017 to 2021.The most exported aquafeed was complementary feed, amount of 49.9% of the total export volume, followed by supplementary feeds (protein/lipid supplementary), none especially controlled feeds (eg. artemia, shrimp eggs, moina) and premix were 41.8, 7.2 and 1.1 percent respectively, the exports of none especially controlled feed were the most of value because they are high-value product amount for 59.9%, followed by complementary feed, supplementary feed and premix respectively amount of 24.7, 13.4 and 2.0, respectively. Most of the 95 percent of the exported complementary feed were shrimp feeds. The export of aquafeed were declined 1.1 percent in volume, on the other hand, average annual growth were increased by 141 percent in value. The export markets of aquafeed from seven major countries amount of value was 94.2% of the total export value. Key export countries were 1. Indonesia 2. Vietnam 3. Saudi Arabia 4. Australia 5. Sri Lanka 6. Malaysia 7. India The trends of key aquafeed export market are Indonesia, Malaysia, India, Vietnam, Sri Lanka respectively. Types of potential aquafeed to export were none especially controlled feed and supplementary feed. The main sentences of health certification were classified to 4 groups: 1) product quality guarantee 2) production process guarantee 3) storage and transportation guarantee 4) other guarantee related to the feed safety, environmental friendly and other welfare. The proactive service of the government sector will promote the aquafeed export business for adapting to relevance the trend of global market, the use of information technology facilitates export services, providing update information on export situations or related to new regulations for entrepreneurs, promoting aquafeed production in line with green technology and to encourage specific aquafeed production for target countries Keywords: Aquafeed, export situation, export market 99

1st AINR AQO134 กำรใช้สำรสกดั แทนนนิ จำกใบหูกวำงตอ่ อตั รำรอดของปลำกะพงขำว Application of Extracted Tannin from Terminalia catappa Leaves on Survival Rate of Giant Perch, Lates calcarifer (Bloch) พรพิมล พิมลรัตน1์ * ชำนนท์ สุภรักษ์1 และ นิรทุ ธ์ หวดั สนิท1 Pimolrat, P. 1*, Suparuk, C.2 and Wadsanit, N.1 บทคดั ย่อ การศึกษานีม้ วี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอื ประยุกต์ใช้สารสกัดแทนนินจากใบหกู วางในการเลย้ี งปลากะพงขาวทีระดับความเขม้ ข้นของสาร แทนนนิ ต่างกนั โดยแบง่ การศกึ ษาออกเป็น 3 ชุดการทดลอง ทีระดบั ความเข้มข้นของแทนนิน คือ 0, 10 และ 50 ppm ความเข้มข้นละ 3 ซ้่า เป็นระยะเวลา 14 วัน ผลการศึกษาพบว่า ปลากะพงขาวทีเลี้ยงในสารสกัดแทนนินความเข้มข้น 0 ppm มีอัตราการรอดตายสงู ทีสดุ (100 เปอร์เซ็นต์) แตกต่างอยา่ งมนี ัยสา่ คัญทางสถติ ิ (p<0.05) กับชดุ การทดลองอนื ๆ ขณะทีชุดการทดลองทีความเขม้ ข้น 10 และ 50 ppm พบว่า ปลาเรมิ ทยอยตายในวันที 8 ของการทดลองและตายหมดเมอื สน้ิ สดุ การทดลอง จากการศึกษาครง้ั นี้พบวา่ ความเข้มข้น ของสารสกดั แทนนนิ จากใบหกู วางไม่มีผลตอ่ คุณภาพน้่าในส่วนของอณุ หภมู ิ (29 – 33 องศาเซลเซียส) ความเคม็ (31 – 33 พพี ีท)ี และ ออกซิเจนทีละลายน้่า (5.38 – 5.96 มิลลิกรมั ต่อลิตร) ระหว่างการทดลอง แต่ชุดการทดลองทีใช้สารสกัดแทนนินจากใบหกู วางทคี วาม เข้มข้น 50 ppm มีผลต่อค่าความเป็นกรด – ด่าง (8.09 – 8.52) ปริมาณแอมโมเนียรวม (0.03-1.56 มิลลิกรัมต่อลิตร) และปริมาณ แอมโมเนยี ทีเป็นพิษ (0-0.23 มลิ ลกิ รัมตอ่ ลิตร) สูงแตกต่างอย่างมนี ยั ส่าคญั ทางสถติ ิ (p<0.05) กบั ชุดการทดลองอืนในช่วงท้ายของการ ทดลอง คำสำคัญ: แทนนิน, แอมโมเนยี , ปลากะพงขาว, อตั รารอดตาย Abstract The objective of this research was to apply extracted tannin from Terminalia catappa leaves on culture of Giant perch, Lates calcarifer (Bloch) at different tannin concentrations. The experiment was divided into three treatments at the extracted tannin concentration of 0, 10 and 50 ppm. Each treatment was designed to 3 replications for 14 days. The results showed that the Giant perch fish cultured in 0 ppm of extracted tannin had the highest survival rate (100 percent) (p<0.05) comparing to the other experiments, while the experimental set at concentrations of 10 and 50 ppm showed that the fish began to die gradually on day 8 of the experiment and were completely dead by the end of the experiment. Moreover, the concentration of extracted tannin from T. catappa leaves had no effect on water quality in terms of temperature (in range of 29-33 °C), salinity (in range of 31-33 ppt), and dissolved oxygen (in range of 5.38-5.96 mg/L) during culture. However, the experimental set using extracted tannin of 50 ppm concentration influenced pH (in range of 8.09 – 8.52), total ammonia (in range 0.03-1.56 mg/L), and toxic ammonia content (in range 0-0.23 mg/L) and showed significant difference (p<0.05) with the other concentrations at the end of the experiment. Keywords: Tannin, ammonia, Lates calcarifer, survival rate 1 สำขำวชิ ำกำรเพำะเล้ยี งสตั ว์น้ำชำยฝั่ง มหำวิทยำลัยแม่โจ้-ชมุ พร ตำบลละแม อำเภอละแม จงั หวัดชมุ พร 1 Department of Coastal Aquaculture, Faculty of Maejo University at Chumphon, Lamae, Chumphon * corresponding author: [email protected] 100

1st AINR AQO142 ผลกำรเปล่ยี นชนดิ อำหำร ตอ่ อตั รำรอดในกำรอนุบำลลูกกุ้งมดแดง Rhynchocinetes durbanensis (Gondon, 1936) Effect of Change of Feed Types on Survival Rate of the Dancing Shrimp Larvae Rhynchocinetes durbanensis (Gondon, 1936) วไิ ลวรรณ พวงสันเทยี ะ1* ศิรวิ รรณ ชศู รี1 ศภุ รดำ ยุทธพรปรชี ำ1 ไพรชั ทองระอำ1 และจักรพงษ์ ศรพี นมยม 2 Phuangsanthia, W. 1*, Choosri, S. 1, Yutthapornpreecha, S. 1, Thongra-Ar, P.1 and Sripanomyom, J.2 บทคัดยอ่ กุ้งมดแดง Rhynchocinetes durbanensis (Gondon, 1936) เป็นกุ้งสวยงามทีอาศัยในแนวปะการงั ปัจจุบันเป็นทีตอ้ งการ ของกลุ่มผู้เล้ียงมากขึ้น ดังน้ันจึงท่าการพัฒนาการเพาะเล้ียงกุ้งมดแดงวัยอ่อนเพือการประยุกต์ใช้เชิงพาณิชย์ เพือลดการจับจาก ธรรมชาติ โดยการศกึ ษาในคร้ังนีม้ ีวตั ถปุ ระสงคเ์ พือศกึ ษาการเปลียนชนดิ อาหารจากแพลงกต์ อนสัตว์ (อาร์ทเี มียวัยออ่ น) เปน็ อาหารสด (เน้อื หอยลาย (Paphia sp.) สับ) ในการอนุบาลลูกกุง้ มดแดง โดยก่าหนดการเปลยี นใหอ้ าหารตามอายลุ กู กุ้ง โดยชดุ การทดลองที 1 ให้ อาร์ทีเมียตลอดการทดลอง (ชุดควบคุม), ชุดการทดลองที 2 ให้อาหารสดเมืออายุ 10 วัน, ชุดการทดลองที 3 ให้อาหารสดเมอื อายุ 20 วัน, ชุดการทดลองที 4 ให้อาหารสดเมืออายุ 30 วัน และชุดการทดลองที 5 ให้อาหารสดเมืออายุ 40 วัน ท่าการทดลองภายใต้สภาพ ห้องปฏิบัติการ ผลการทดลองพบว่าอัตรารอดของลกู กงุ้ มดแดงยาวนานทีสดุ คือชุดการทดลองที 3 เลี้ยงได้นาน 7 สัปดาห์ มีอัตรารอด รายสัปดาห์เท่ากับ 71.11 ± 10.18, 53.33 ± 6.67, 28.89 ± 7.70, 4.44 ± 3.85, 2.22 ± 3.85, 2.22 ± 3.85 และ 2.22 ± 3.85 เปอร์เซ็นต์ รองลงมาคือชุดการทดลองที 4, ชุดการทดลองที 1 เล้ียงได้นาน 6 สัปดาห์ (อัตรารอดเท่ากับ 80.00 ± 17.64, 57.78 ± 21.43, 8.89 ± 10.18, 2.22 ± 3.85, 2.22 ± 3.85 และ 2.22 ± 3.85 เปอร์เซ็นต์) ชุดการทดลองที 1 (อัตรารอดเท่ากับ 64.44 ± 13.88, 37.78 ± 7.70, 4.44 ± 3.85, 4.44 ± 3.85, 2.22 ± 3.85 และ 2.22 ± 3.85 เปอร์เซ็นต์) ชุดการทดลองที 5 เลี้ยงได้นาน 5 สัปดาห์ (82.22 ± 10.18, 11.11 ± 10.18, 8.89 ± 10.18, 8.89 ± 10.18 และ 8.89 ± 10.18 เปอร์เซ็นต์) และชุดการทดลองที 2 เลีย้ งไดน้ าน 1 สัปดาห์ (42.22 ± 10.18 เปอรเ์ ซน็ ต์) ตามลา่ ดบั ผลการศกึ ษาครั้งน้ีสามารถสรปุ ช่วงทีเหมาะสมทสี ุดของการเปลยี นชนดิ อาหารจากแพลงก์ตอนสัตว์ (อาร์ทีเมียวัยอ่อน) เป็นอาหารสด (เน้ือหอยลายสับ Paphia sp.) ในการอนุบาลลูกกุ้งมดแดง คืออายุ 20 วนั สง่ ผลใหล้ กู กุ้งมดแดงมีอตั รารอดทีสงู ขน้ึ คำสำคัญ: กุง้ มดแดง Rhynchocinetes durbanensis (Gondon, 1936), อาหาร, อัตรารอด Abstract Dancing shrimp, Rhynchocinetes durbanensis (Gondon, 1936) is marine ornamental that live in coral reef. These shrimps have high economic value and now the demand in marine ornamental trade gradually increase. So that successful of aquaculture should be the alternatives that can both support the demand Dancing shrimp larvae for application uses in commercial production and can be decrease the number of harvests them from the natural habitat. The experiments were conducted to study the changing feed from Artemia sp. to Paphia sp. of Dancing shrimp, Rhynchocinetes durbanensis (Gondon, 1936) The experiments were designed into 5 treatments (T1 Artemia sp. (Control), feed changed at 10 days (T2), 20 days (T3), 30 days (T4) and 40 days (T5)) were collected under the laboratory conditions. The results showed that the highest survival rate of R. durbanensis was T3 for 7 weeks (71.11 ± 10.18, 53.33 ± 6.67, 28.89 ± 7.70, 4.44 ± 3.85, 2.22 ± 3.85, 2.22 ± 3.85 and 2.22 ± 3.85 percent), followed by T4 and T1 (6 weeks (80.00 ± 17.64, 57.78 ± 21.43, 8.89 ± 10.18, 2.22 ± 3.85, 2.22 ± 3.85 and 2.22 ± 3.85 percent)), T1 (64.44 ± 13.88, 37.78 ± 7.70, 4.44 ± 3.85, 4.44 ± 3.85, 2.22 ± 3.85 and 2.22 ± 3.85 percent) , T5 (5 weeks (82.22 ± 10.18, 11.11 ± 10.18, 8.89 ± 10.18, 8.89 ± 10.18 and 8.89 ± 10.18 percent)) and T2 (1 week (42.22 ± 10.18 percent)) respectively. The results of this study can be concluded that the optimal time for food change in the highest survival rate into nursery of R. durbanensis is 20 days. Keywords: Dancing shrimp, Rhynchocinetes durbanensis (Gondon, 1936), Feed, Survival rate 1 สถำบนั วทิ ยำศำสตร์ทำงทะเล มหำวิทยำลยั บูรพำ 169 ถนนลงหำดบำงแสน ต. แสนสุข อ. เมอื งชลบุรี จ. ชลบุรี 20131 1 Institute of Marine Science, Burapha University 169 169 Long Hard-Bangsaen Road Tambon Saensuk Amphoe Muang Chonburi 20131 2 สถำบันเทคโนโลยีพระจอมเกลำ้ เจ้ำคณุ ทหำรลำดกระบัง วิทยำเขตชมุ พรเขตรอดุ มศกั ดิ์ จังหวัดชมุ พร 17/1 หมู่ 6 ต.ชมุ โค อ.ปะทิว จ.ชุมพร 86160 2 King Mongkut's Institute of Technology Ladkrabang Prince of Chumphon Campus 17/1 Moo6 Chumko Pathio Chumphon 86160 * Corresponding author: [email protected] 101

1st AINR บทคดั ย่อภำคโปสเตอร์

1st AINR สำขำพชื ศำสตร์

1st AINR PSP002 วจิ ัยและพัฒนาเทคโนโลยกี ารผลติ กระชับเชิงการค้า Research and Development on Commercially Cocklebur Production Technology ยทุ ธ ทนโมะ1* พุทธธินนั ทร์ จารวุ ฒั น์ 2 ประเสริฐ อุปถมั ป์1 จฑุ ารตั น์ เกตุนอก1 ธนาวัฒน์ ทพิ ย์ชติ 2 และ อนุสรณ์ สวุ รรณเวยี ง2 Thonmo, Y.1*, Jarruwat, P.2, Upatham, P.1, Ketnok, J.1, Tipchit, T.2 and Suvanweing, A.2 บทคดั ย่อ กระชับเป็นพืชผกั พ้ืนบ้านทีพบในภาคตะวันออก โดยเฉพาะในแถบลุ่มน้่าประแส จ.ระยอง โดยเป็นพืชท้องถินทีมศี ักยภาพใน การสง่ เสรมิ เพอื ผลติ ทางการคา้ แมจ้ ะถูกจดั ให้เป็นวัชพืชชนดิ หนงึ ของโลก ชาวบา้ นแถบลมุ่ น้า่ ประแสน่ามาใช้ให้เป็นประโยชน์ทางด้าน อาหารทีนิยมบริโภคกันเรือยมา แต่ยังไม่มีข้อมูลทางวิชาการมาสนับสนุนด้านการผลิตในเชิงการค้า การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพือ 1) ศึกษาอัตราปุ๋ยทีเหมาะสมต่อการผลผลิตเมล็ดกระชับ 2) วิธีการกระตุ้นความงอกต่อเปอร์เซ็นต์ความงอกของเมล็ดกระชับ และ 3) วัสดุเพาะทีเหมาะสมตอ่ ความงอกและคณุ ภาพของตน้ อ่อนผกั กระชับ แผนการทดลองแบบ randomized complete block (RCB) จากการศึกษาอตั ราปุ๋ยทีเหมาะสม มี 6 กรรมวธิ ี ๆ ละ 4 ซ่้า ดงั นี้ กรรมวธิ ีที 1 ไมใ่ สป่ ุย๋ (กรรมวิธีควบคมุ ) กรรมวิธีที 2, 3, 4, 5 และ 6 ใส่ปุ๋ย 15-15-15 อัตรา 10, 20, 30, 40 และ 50 กก./ไร่ ในการผลิตเมล็ดพันธุ์กระชับ พบว่า กรรมวิธีใส่ปุ๋ย 15-15-15 อัตรา 40 กิโลกรัม/ไร่ ให้ผลผลิตเมล็ดกระชับเฉลีย 443 กิโลกรัม/ไร่ และน้่าหนัก 100 เมล็ด เฉลีย 30.53 กรัม ซึงสูงกว่ากรรมวิธีไม่ใส่ปุ๋ย (กรรมวธิ ีควบคุม) ให้ผลผลติ เมล็ดกระชับเฉลีย 309 กิโลกรมั /ไร่ และน้า่ หนัก 100 เมลด็ เฉลยี 30.47 กรัม จากการศกึ ษาวธิ ีการกระตนุ้ ความงอกของเมล็ดกระชับ 5 กรรมวิธี ๆ ละ 4 ซ่า้ ดังนี้ กรรมวิธที ี 1 เมล็ดกระชับทแี ชด่ ้วยน่้าเปล่านาน 2 เดอื น (ชุดควบคมุ ) กรรมวิธีที 2 แช่เมลด็ กระชับในสารละลายน้่าสม้ สายชู 5% นาน 7 วนั กรรมวธิ ีที 3 แช่เมล็ดกระชบั ในน่า้ ร้อน อณุ หภมู ิ 70 องศาเซลเซยี ส นาน 1 ชัวโมง กรรมวิธีที 4 ท่าลายการพักตัวเมล็ดกระชับโดยเผาให้ขนทีเมล็ดไหม้ กรรมวิธีที 5 แช่เมล็ดกระชับในสารละลายอีทีฟอนความ เข้มข้น 0.25% (v/v) นาน 24 ชัวโมง พบว่า การแช่เมลด็ ในสารละลายอิทีฟอน 0.25% (v/v) นาน 24 ชัวโมง สามารถกระตุ้นใหเ้ มล็ด กระชับงอกในวันที 5 เทา่ กับ 47.50% และ 7 เทา่ กบั 61.5% สูงกว่าการแชเ่ มล็ดกระชับในน่า้ นาน 2 เดือน มคี วามงอกเท่ากบั 43.5% ส่าหรับการศึกษาวัสดุเพาะต้นอ่อนผักกระชับ มี 7 กรรมวิธี ๆ ละ 4 ซ่้า ดังน้ี กรรมวิธีที 1 ดินร่วนปนทราย (ชุดควบคุม) กรรมวิธีที 2 แกลบด่า กรรมวิธีที 3 ขุยมะพร้าว กรรมวิธีที 4 ทรายหยาบ กรรมวิธีที 5 ดินนาผสมแกลบด่าอัตราส่วน 1:1 กรรมวิธีที 6 ดินร่วนปน ทรายผสมขุยมะพรา้ วอัตราส่วน 1:1 กรรมวิธีที 7 ดินร่วนปนทรายผสมทรายอัตราสว่ น 1:1 พบว่า กรรมวิธีเพาะเมลด็ กระชับด้วยดนิ ร่วนปนทรายผสมขุยมะพร้าว อัตราส่วน 1:1 ให้ผลดีทีสุด มีความงอกของต้นอ่อนกระชับ 95.25% และต้นอ่อนกระชับมีน้่าหนักเฉลยี 15.04 กรมั /100 ตน้ คำสำคัญ: อัตราปุ๋ย, กระตุ้นความงอก, วสั ดุเพาะต้นออ่ นกระชับ Abstract Cocklebur (Xanthium strumarium L.) is a local vegetable found in the east. Especially in the Prasae River Basin, Rayong Province, it is a local plant that has potential to be promoted for commercial production. It is classified as weed, but it has been used as food for people around the Prasae River Basin area. However, there is no data to support commercial production. The objectives of this study were to study 1) the rate of fertilizer suitable for compact seed yield, 2) germination stimulation method per percentage of germination of cocklebur seed, and 3) suitable media for germination and quality of cocklebur vegetable seedlings. The randomized complete block (RCB) experimental design was based on the study of the optimum fertilizer rate with 6 treatments with 4 replications each as follows: T1; non-fertilizer (control), T2, T3, T4, T5 and T6 as fertilizer application 15-15- 15 rates of 10, 20, 30, 40 and 50 kg/rai, respectively. Results showed that the 15-15-15 fertilizer application at 40 kg/rai gave the seed yield 443 kg/rai and weight of 100 seed 30.53 g, which was higher than control treatment (309 kg/rai and 30.47 g, respectively). According to the study of the germination stimulation of cocklebur seeds with a difference of 5 treatments, 4 replications: T1: soaked cocklebur seeds with water for 2 months (control). T2: soaked cocklebur seed 1 ศนู ยว์ ิจัยและพัฒนาการเกษตรระยอง 322/11 ต.ห้วยโป่ง. อ.เมือง จังหวัดระยอง 21150 1 Rayong Agricultural Research and Development Center 322/11 T. Huaipong, A. Muang, Rayong, 21150 2 ศูนย์วิจยั เกษตรวิศวกรรมจันทบรุ ี 27 หมู่ 1 ต.พลับพลา อ.เมอื ง จ.จันทบุรี 22000 2 Chanthaburi Agricultural Engineering Research Center, 27 M.1 T. Plubpla, A. Muang, Chantaburi 22000 * Corresponding author: [email protected] 104

1st AINR PSP002 in 5% vinegar solution for 7 days. T3: soaked cocklebur seeds in hot water at 70 degrees Celsius for 1 hour. T4: burned seeds, and T5: soaked the cocklebur seeds in 0.25% (v/v) ethephon solution for 24 hours. The result showed that T5 gave seed germination time on the 5th day for 47.50% and the 7th day for 61.5%, which is higher than soaked seed in water for 2 months 43.5% of seed germination. The study seedling media, there were 7 treatments, 4 replications as follows: T1: sandy loam (control), T2: black rice husk, T3: coconut husk, T4: coarse sand, T5: sandy loam with black rice husk in ratio 1:1, T6: sandy loam with coconut husk in ratio 1:1, and T7: sandy loam with coarse sand in ratio 1:1. Results showed that sandy loam mixed with coconut husk ratio 1:1 gave the highest seed germination 95.25% and weight of seedlings was 15.04 g/100. Keywords: Fertilizer rate, germination stimulation, compact seedling material 105

1st AINR PSP005 กำรเปรียบเทียบประสิทธภิ ำพของเทปพนั ก่ิงต่อกำรรอดชีวิตและกำรเจริญเติบโตของทุเรียนเสยี บยอด Comparing Efficiency of Wrapping Tape on Survival Rate and Growth of Cleft-Grafting Durian (Durio zibethinus Merr.) สำยทิพย์ ทพิ ยป์ ำน1 และ ลดำวลั ย์ เลศิ เลอวงศ์1* Thippan, S.1 and Lerslerwong, L.1* บทคัดย่อ การเสียบยอดเปน็ เทคนิคทีนยิ มน่ามาใช้ในขยายพันธุ์ทเุ รียนอย่างเป็นการค้า เทปพันกงิ เปน็ ปจั จัยส่าคญั ทีมีผลต่อความส่าเร็จ ในการขยายพันธุเ์ พือให้ไดต้ ้นพันธทุ์ ุเรยี นทมี คี ณุ ภาพ งานวจิ ัยนจี้ ึงมีวัตถุประสงค์เพือเปรียบเทยี บประสทิ ธภิ าพชนดิ ของเทปพนั กงิ ทีใช้ใน การขยายพันธทุ์ เุ รียนด้วยวิธเี สยี บยอด โดยใช้ตน้ ตอทเุ รยี นบา้ นและเสียบยอดด้วยทเุ รียนพันธุ์การคา้ พันธหุ์ มอนทอง วางแผนการทดลอง แบบสุ่มสมบูรณ์ ประกอบด้วย 3 ทรีทเมนต์ คือ เทปพันกิง 3 ชนิด ได้แก่ เทปพันกิงการค้า ฟิล์มพาราฟิน และเทปพันกิงย่อยสลายได้ ทางชีวภาพ ทรีทเมนต์ละ 5 ซ้่า ซ้่าละ 15 ต้น ประเมินการรอดชีวิต และการเจริญเติบโตของต้นทุเรียนภายหลังการเสียบยอด ได้แก่ ความสูงต้น ขนาดเสน้ ผ่านศนู ยก์ ลางลา่ ต้น จา่ นวนยอด และจา่ นวนใบ ผลการทดลอง พบวา่ ชนดิ ของเทปพนั กงิ ไมม่ ีผลต่ออัตราการรอด ชีวิต (62 – 65 เปอร์เซ็นต)์ ความสูงต้น และเสน้ ผ่านศูนย์กลางลา่ ต้นของทุเรียนหลังเสยี บยอด 30 วัน แต่พบว่า หลังการเสียบยอด 60 วัน ต้นทุเรียนทีใช้เทปพันกิงทางการค้าและเทปพันกิงทีย่อยสลายได้ทางชีวภาพ มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของกิงพันธุ์ไม่แตกต่างกัน และมากกว่าทุเรยี นทีใช้เทปพาราฟิน ในขณะที ความสูงของต้นทุเรียนทีใช้เทปแต่ละชนิดมคี วามแตกต่างกันภายหลังเสียบยอดไปแลว้ 90 วัน โดยทุเรียนทีใชเ้ ทปพาราฟินและเทปทยี ่อยสลายได้ทางชวี ภาพมีความสงู ต้นมากกว่าทุเรยี นทีใช้เทปทางการคา้ นอกจากน้ี พบวา่ ต้นทุเรียนทีใช้เทปพันกิงทีย่อยสลายได้ทางชีวภาพมีจ่านวนยอดและจ่านวนใบไม่แตกต่างจากทุเรียนทีใช้เทปทางการค้า ในขณะทีต้น ทุเรยี นทีใช้เทปพาราฟินมีจา่ นวนยอดและใบน้อยทีสุด คำสำคัญ: พลาสตกิ ชีวภาพยอ่ ยสลายได้, ทเุ รียน, การขยายพันธ์ุ, การตอ่ กงิ Abstract Cleft grafting is a technique commonly used in commercial durian propagation. Wrapping tape is an important factor affecting the success of durian propagation for good-quality grafts. This research aimed to study the efficiency of wrapping tape used for durian propagation by the cleft-grafting method: the wild-type rootstock and the scion of commercial durian (Durio zibethinus) cv. Monthong were used as the plant materials. A Completely Randomized Design was performed with five replications (15 seedlings/replication) and comprised of three treatments, three types of wrapping materials, including commercial, paraffin, and biodegradable tape. The survival percentage of grafts after grafting and growth performance, including plant height, stem diameter, and the number of sprouted shoots and leaves, were evaluated. The results showed that the type of wrapping tape did not affect the survival rate (62–65 %) and growth performance of durian grafts after 30 days of grafting. However, at 60 days after grafting, it showed that the stem diameter of durian grafts using commercial and biodegradable tape was not significantly different and was more significant than those using paraffin tape. In comparison, different wrapping tape affected the height of durian grafts after 90 days of grafting. The plant height of durian grafts using paraffin and the biodegradable tape was more significant than those using commercial tape. In addition, it was found that the number of sprouted shoots and leaves of durian grafts using biodegradable and commercial tape had no significant difference. While the grafts using paraffin tape had the lowest number of sprouted shoots and leaves. Keywords: Biodegradable plastic, durian, propagation, grafting 1 สำขำวิชำนวตั กรรมกำรเกษตรและกำรจัดกำร (วิชำเอกพืชศำสตร์) คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครนิ ทร์ ตำบลคอหงส์ อำเภอหำดใหญ่ จังหวดั สงขลำ 90110 1 Agricultural Innovation and Management Division (Plant Science), Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Songkhla 90110, Thailand * Corresponding author: [email protected] 106

1st AINR PSP006 ลกั ษณะสำคัญทำงกำรเกษตรของตน้ ข้ำวสงั ขห์ ยดพัทลุงท่ไี ดจ้ ำกกำรเพำะเลีย้ งในหลอดทดลอง หลังจำกยำ้ ยลงแปลงปลูก Important Agronomical Characteristics of In Vitro Derived Sang Yod Phatthalung Rice Plantlets after Transplanting to Field Conditions ปรมำภรณ์ น้อยมสุ กิ 1 สุรรี ตั น์ เยน็ ช้อน1 และ สมปอง เตชะโต1* Noimusik, P. 1, Yenchon, S.1 and Te-chato, S.1* บทคัดยอ่ ขา้ วสังข์หยดพัทลุงมีเมลด็ สีแดงเข้ม และปรมิ าณสารตา้ นอนมุ ลู อสิ ระสงู จึงเป็นอาหารสุขภาพทีตอ้ งการส่าหรบั คนดูแลสขุ ภาพ ส่งผลให้มีความต้องการผลผลติ สงู ดังน้ันจึงได้ศึกษาผลของสารควบคุมการเจริญเติบโตต่อลกั ษณะทางการเกษตรหลังจากย้ายลงเเปลง ปลูก โดยการเพาะเลี้ยงปลายยอดของข้าวสังข์หยดพัทลุงในอาหารเหลวสูตร oil palm culture medium (OPCM) สารควบคุมการ เจริญเติบโตทีใช้คือ 6-benzyladenine (BA) ความเข้มข้น 0, 0.5, 1.0 และ 1.5 มก./ล. เพียงชนิดเดียวหรือใช้ร่วมกับ 1- naphthaleneacetic acid (NAA) ความเข้มข้น 0.5 มก./ล. คัดเลือกต้นข้าวทีแข็งแรงอนุบาลออกปลูกในแปลงปลูก ณ ศูนย์วิจัยข้าว พัทลุง หลังออกปลูกเป็นเวลา 120 และ 140 วัน บันทึกลักษณะทางการเกษตรของต้นข้าวทีได้จากแต่ละชุดการทดลอง พบว่า ต้นข้าว ทมี าจากอาหารเหลวเตมิ BA เขม้ ข้น 0.5 มก./ล. ให้จา่ นวนกอต่อตน้ สูงสุด 34.00 กอ จา่ นวนช่อดอกต่อต้นสูงสุด 34.00 ชอ่ ดอก เมลด็ ดสี ูงสุด 90.35 เปอร์เซน็ ต์ เมล็ดลีบต่าสุด 3.02 เปอรเ์ ซ็นต์ น่้าหนกั ขา้ วเปลอื ก 100 เมลด็ สงู สดุ 1.765 กรมั และนา่้ หนกั ขา้ วกลอ้ ง 100 เมลด็ สงู สดุ 1.471 กรมั คำสำคญั : ขา้ วสังขห์ ยดพทั ลงุ สารควบคุมการเจรญิ เติบโต ตน้ พืชในหลอดทดลอง ลักษณะทางการเกษตร Abstract Sang Yod Phatthalung rice is dark-red color dehusk seed and high antioxidant activity So, the current desire of healthy food leading to the high demand of healthier rice product. Thus, investigation of PGRs on agronomical characteristics after transferring to field conditions were performed. Shoot tips of Sang Yod Phatthalung rice were cultured in liquidified oil palm culture medium (OPCM) without and with different concentrations of 6- benzyladenine (BA) (0, 0.5, 1.0 and 1.5 mg/L) alone or in combination with 0.5 mg/L 1-naphthaleneacetic acid (NAA). Complete plants were acclimatized and transferred to field conditions at Phatthalung Rice Research Center. After acclimatization for 120 and 140 days, some agronomical characteristics were recorded and statistically compared. Plants obtained from 0.5 mg/L BA containing the medium gave the highest results in number of tillers per plant 34.00 tillers, number of panicles per plant at 34.00 panicles, filled seeds at 90.35 percent, unfilled seeds at 3.02 percent, 100 paddy weight at 1.765 g and 100 grains weight at 1.471 g. Keywords: Sang Yod Phatthalung rice, PGRs, in vitro plantlet, agronomical characteristics 1 สำขำวิชำนวัตกรรมกำรเกษตรและกำรจดั กำร คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครนิ ทร์ ตำบลคอหงส์ อำเภอหำดใหญ่ จงั หวดั สงขลำ 90110 1 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, 90110 * Corresponding author: [email protected] 107

1st AINR PSP013 ผลของตน้ ตอยำงพำรำต่อกำรเจริญเติบโต และกำรประเมินผลผลิตนำ้ ยำงในระยะกล้ำของกิ่งพันธด์ุ ี RRIT 251 Effect of Rubber Rootstocks on Growth and Evaluation of Latex Yield at Nursery Stage in RRIT 251 ศศิวมิ ล หลีวงค1์ จรัสศรี นวลศรี1 ณัฏฐำกร วรอฐั สิน1 และ กรกช นำคคนอง1* Liwong, S., 1 Naulsria, C., 1 Woraathasin, N. 1 and Nakkanonga, K.1* บทคดั ยอ่ ยางพาราเปน็ พืชทีนยิ มขยายพนั ธ์ุโดยการตดิ ตา ซึงต้นตอทใี ช้ในการติดตาจะสง่ ผลตอ่ การเจรญิ เติบโตและผลผลติ นา้่ ยางพารา ของกิงพนั ธ์ดุ ี ดงั นัน้ ก่อนทา่ การขยายพันธค์ุ วรมีการศึกษาผลของตน้ ต่อการเจรญิ เติบโตและผลผลติ ยางพาราก่อน แตเ่ นอื งจากยางพารา เป็นไม้ยืนต้นทีสามารถเปิดกรีดได้เมือยางพารามีอายุประมาณ 6-7 ปี จึงจะสามารถท่าการตรวจสอบอิทธิพลของต้นตอยางพาราต่อ ปริมาณผลผลิตน้่ายางได้ เพือเป็นการร่นระยะเวลาในการตรวจสอบอิทธิพลของต้นตอยางพาราต่อปริมาณผลผลิตน่้ายางพารา จึงใช้ ข้อมูลทีมีความสัมพันธ์กับผลผลิตน่้ายางทีสามารถประเมินในเบ้ืองต้นตั้งแต่ระยะต้นกล้า เช่น การเจริญเติบโต ผลผลิตในระยะกล้า ลกั ษณะทางกายภาพของท่อน่้ายาง การแสดงออกของยีนทเี กียวกับการสร้างน้่ายาง โดยศกึ ษาหลงั จากตดิ ตาพันธุ์ RRIT 251 บนต้นตอ พนั ธุ์เดยี วกนั และพนั ธุ์ PB 5/51 เปน็ เวลา 2 ปี แล้วทา่ การประเมนิ ผล ปรากฏว่า การเจริญเติบโต ผลผลติ โครงสร้างเปลือกยาง ทอ่ น้่า ยาง และการแสดงออกของยีน SUT3, HMGS และ SEF ไม่แตกต่างกันทางสถิติ แสดงให้เห็นว่าต้นตอพันธุ์ PB 5/51 ไม่ส่งผลต่อการ เจรญิ เตบิ โต และการให้ผลผลิตน่้ายางของกิงเลี้ยง RRIT 251 คำสำคัญ: การตดิ ตา, ต้นตอ, กงิ พันธ์ดุ ียางพารา Abstract Rubber tree is generally propagated by bud grafting and this method may affect growth and latex yield of the scion. Before propagating, the effect of rubber rootstocks on the growth and latex yield should be studied. Rubber is a perennial plant. Time required for planting to harvesting latex yield by tapping is long 6-7 years. So, the influence of the rubber rootstock on the amount of latex yield from scion should be examined at early stage of grafting periodin order to reduce the time for rubber plantation. Therefore, preliminary data for evaluation of latex yields such as growth, latex yield at nursery stage, biochemical constituents anatomical characteristic of latex vessel were conducted after grafting RRIT 251 scion onto RRIT 251 and PB 5/51 rubber rootstock for 2 years.The results showed that growth, latex yield, bark thickness latex vessel and expression of some rubber synthetic genes; SUT3, HMGS and SEF were not statistically different. It indicated that PB 5/51 rootstock did not play significant role on growth and latex yield of scion, RRIT 251. Keywords: Bud grafting, rootstock, scion, rubber tree 1 สำขำวิชำนวตั กรรมกำรเกษตรและกำรจัดกำร คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครนิ ทร จ.สงขลำ 90110 1 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Songkhla, 90110 * Corresponding author: [email protected] 108

1st AINR PSP018 ผลของอัตรำปลูกตอ่ กำรเจริญเติบโต ผลผลติ และคุณภำพเมล็ดพนั ธ์ขุ องถั่วพรำ้ Effect of Planting Density on Growth, Yield and Seed Quality of Jack bean ชื่นจติ แก้วกญั ญำ1* เครอื ฟำ้ คนหม่ัน 1 และ รัตติยำ สำรโภคำ1 Kaewkunya, C.1*, Khonman, K.1 and Sarnpokar, R.1 บทคัดยอ่ งานวิจัยน้มี วี ตั ถุประสงคเ์ พือศกึ ษาผลของอัตราปลกู ต่อการเจรญิ เตบิ โต ผลผลติ และคุณภาพเมล็ดพนั ธถ์ุ วั พรา้ ทปี ลูกในสภาพ ไร่ ภายใต้สภาพดินลูกรัง ด่าเนินการทดลองทีคณะทรัพยากรธรรมชาติและอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขต เฉลมิ พระเกียรติ จงั หวดั สกลนคร ระหวา่ งเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2561 ถึงเดือนมีนาคม พ.ศ. 2562 วางแผนการทดลองแบบ Randomize Complete Block Design (RCBD) จ่านวน 3 ซ่้า ประกอบด้วย 3 สงิ ทดลอง คอื อัตราปลกู ทตี า่ งกัน (จา่ นวนตน้ ตอ่ หลุม) ได้แก่ 1 ตน้ / หลมุ (4,800 ต้นตอ่ ไร่) 2 ตน้ /หลุม (9,600 ตน้ ต่อไร่) และ 3 ตน้ /หลุม (14,400 ต้นตอ่ ไร่) ระยะปลูก 75x50 เซนติเมตร ผลการทดลอง พบว่า อัตราปลูกไม่มีผลต่อความสูงต้นถัวพร้า (p>0.05) อย่างไรก็ตามพบความแตกต่างอย่างมีนัยส่าคัญของอัตราปลูกต่อจ่านวนใบ (p<0.05) โดยทีอายุ 7 สัปดาห์ หลังปลูก อัตราปลูก 1 ต้น/หลุม มีจ่านวนใบสูงสุด (12.20 ใบต่อต้น) อัตราปลูกที 3 ต้น/หลุม ให้ ผลผลิตเมลด็ สงู สุด คือ 368.19 กโิ ลกรัมตอ่ ไร่ แตกตา่ งอยา่ งมีนัยสา่ คญั ทางสถิติกับอัตราปลูกอืน ๆ (p<0.05) ในดา้ นคุณภาพเมล็ดพนั ธ์ุ (ลักษณะทางกายภาพ และสรีรวทิ ยา) พบว่าไมม่ คี วามแตกต่างทางสถิตริ ะหว่างสิงทดลอง (p>0.05) จากการศึกษาครั้งนสี้ รปุ ไดว้ า่ การ ปลูกถัวพร้าในสภาพดินลูกรัง ภายใต้สภาพแวดล้อมจังหวัดสกลนคร เพือให้ได้ผลผลิตเมล็ดทีสูงและเมล็ดพันธุ์คุณภาพดีควรใช้อัตรา ปลกู ที 3 ตน้ /หลุม คำสำคัญ: ถัวพรา้ จ่านวนตน้ ตอ่ หลมุ ผลผลติ คณุ ภาพเมลด็ พันธ์ุ Abstract This research aimed to investigate the effect of plant densities on growth, yield and seed quality of Jack bean cultivated in field condition under lateritic soil condition. The experiment was conducted at Faculty of Natural Resources and Agro-Industry, Kasetsart University Chalermphrakiat Sakonnakhon Province Campus, during August 2018 to March 2019. Randomized Complete Block Design (RCBD) with 3 replications was used as an experimental design. Treatments consisted of 3 plant densities (number of plant per hill) : 1 plant per hill (4,800 plants per rai), 2 plants per hill (9,600 plants per rai) and 3 plants per hill (14,400 plants per rai), plant spacing at 75x50 cm . The results indicated that plant density had not significant effect on plant height of jack bean. However, statistically significant different (P<0.05) were found in leaf number per plant; 7 weeks after planting, the planting rate of 1 plant per hill had the highest leave number (12.20 leave per plant). Planting rate at 3 plants per hill produce the highest seed yield (368.19 kg/rai), statistically significant different (p<0.05). In term of seed quality (physical and physiological characteristics) found that not significant difference between treatments (p>0.05). This study conclusion that the planting of jack bean on lateritic soil under Sakhon Nakhon province condition for high seed yield and good seed quality should apply planting rate at 3 plants per hill. Keywords: jack bean, number of plants per hill, yield, seed quality 1 ภำควิชำเกษตรและทรัพยำกร คณะทรัพยำกรธรรมชำตแิ ละอุตสำหกรรมเกษตร มหำวิทยำลยั เกษตรศำสตร์ วิทยำเขตเฉลมิ พระเกยี รติ จังหวดั สกลนคร ต.เชียงเครอื อ.เมอื งสกลนคร จ.สกลนคร 47000 1 Department of Agriculture and Resources, Faculty of Natural Resources and Agro-Industry, Kasetsart University Chalermphakait Sakon Nakhon Province Campus, Muang district, Sakon Nakhon province 47000 * Corresponding author: [email protected] 109

1st AINR PSP024 ผลของระดับควำมเข้มแสงต่อกำรผลติ บัวบกปลกู แบบแนวด่งิ ในอำคำร Effect of Light Intensity for Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) Production Using Indoor Vertical Growing System จีรภำ ออสตนิ 1* ภัทรพร ศรวี รำพนั ธ2์ุ วุฒิพล จันทรส์ ระคู3 และอรพิน หนูทอง4 Austin, J.1*, Sriwarapan, P.2, Chansrakoo, W. 3 and Noothong, O.4 บทคัดย่อ การปลกู บวั บกโดยทวั ไปจะตอ้ งมกี ารพรางแสง การปลูกพืชในโรงงานปลูกพืช (plant factory) พืชแต่ละชนดิ มีการตอบสนอง ต่อระดับความเข้มแสงแตกตา่ งกันไปตามแหล่งกา่ เนิดแสงเทยี มทีแตกตา่ งกัน หลอด LED ใช้พลังงานน้อย และช่วยประหยัดไฟฟ้า การ ทดลองนี้มีวัตถุประสงค์ เพือศึกษาระดับความเข้มแสงทีเหมาะสมต่อการเจริญเติบโต และผลผลิตของพันธ์ุบัวบกทีนิยมปลูกในภาคใต้ บนวัสดุปลูกแบบแนวดิงในอาคารปลูกพืช โดยใช้แสงเทียม จากหลอด LED ไม่มีการควบคุมอุณหภูมิ และความช้ืน เพือเพิมประมาณ ผลผลิตของบัวบก และลดต้นทุนการผลติ ท่าการทดลองที ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรภูเก็ต ระหว่างเดือนตุลาคม 2562 ถึงเดือน กันยายน 2563 ระยะเวลา 1 ปี วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design (RCBD) จ่านวน 5 ซ่้า 4 กรรมวิธี ประกอบดว้ ยระดับความเข้มแสง 4 ระดับ ได้แก่ ระดับความเข้มแสง 50 100 150 และ 200 µmol m-2 s-1 จากผลการทดลอง พบวา่ การปลูกบัวบกสายพันธ์ุทีนิยมปลูกแถบภาคใต้ บนวัสดุปลูกแบบแนวดิงในอาคารปลูกพืช โดยการใช้แสงเทียม ระยะเวลาให้แสง 12 ชัวโมง ใช้สารละลายธาตุอาหารพืช สูตร Enshi โดยไม่มีการควบคุมอุณหภมู ิ ควรใหร้ ะดบั ความเขม้ แสง อย่รู ะหวา่ ง 150-200 µmol m- 2 s-1 มีความเหมาะสมต่อการเจรญิ เติบโตและผลผลติ ของบัวบกมากทสี ดุ คำสำคญั : บัวบก แสงเทยี ม แบบแนวดงิ ในอาคารปลูกพืช ระดับความเข้มแสงทเี หมาะสม Abstract The Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) production is usually grown under a shading net. Each plant that grows in a plant factory with artificial light responds to different light intensity levels and different artificial light sources. LED lighting saves money because it uses less electricity. The objective was to study the suitable light intensity for the growth and production yield of the popular variety of Pennywort in the Southern Thailand. These Pennywort varieties were grown on a substrate in an indoor vertical farming under artificial light and supplied inorganic nutrient solutions to increase yields. The cultivation conditions were set without controlled temperature and humidity to reduce production cost. The experiment was conducted at Phuket Agricultural Research and Development Center in 2020 for one-year duration. The experimental design was RCBD with 5 replications. Treatments consisted of 4 light intensity (PPFD). The plants were illuminated under various light intensities: 50, 100, 150 and 200 µmol m-2 s-1. The results concluded that light intensity (PPFD) between 150 to 200 µmol m-2 s-1 was suitable for the growth and yield of the Pennywort grown on substrate in an indoor vertical farming with a lighting period of 12 hours and supplied Enshi nutrient solution without controlled temperature. Keywords: Gotu Kola, Artificial light, Indoor vertical farming, Suitable light intensity 1 ศูนย์วิจยั และพัฒนำกำรเกษตรพังงำ ต.บำงม่วง อ.ตะก่ัวปำ่ จ.พังงำ 82190 1 Phang Nga Agricultural Research and Development Center, Bang Muang, Ta Kua Pa, Phangnga 82190 2 ศูนย์วิจัยและพฒั นำกำรเกษตรภูเก็ต ต.เทพกระษัตรี อ.ถลำง จ.ภูเก็ต 83110 2 Phuket Agricultural Research and Development Center, Thepkasattri, Thalang, Phuket 83110 3 ศูนย์วิจยั เกษตรวิศวกรรมสรุ ำษฎร์ธำนี ต.คนั ธุลี อ.ท่ำชนะ จ.สรุ ำษฎรธ์ ำนี 84170 3 Suratthani Agricultural Engineering Research Center, Khanthuli, Thachana, Suratthani 84170 4 สำนักวิจัยและพฒั นำกำรเกษตรเขตที่ 7 ต.ท่ำอแุ ท อ.กำญจนดิษฐ์ จ.สรุ ำษฎร์ธำนี 84160 4 Office of Agricultural Research and Development Region 7, Tha Uthae, Kanchanadit, Surat Thani 84160 * Corresponding author: [email protected] 110

1st AINR PSP025 กำรตอบสนองทำงสัณฐำนวิทยำ สรีรวิทยำ และสำรชวี เคมี ในกง่ิ พนั ธ์ุดี RRIT 251 ติดตำบนตน้ ตอยำงพำรำในสภำวะขำดนำ้ Morphological, Physiological and Biochemical Responses of RRIT 251 Scion Grafted on Different Rubber Rootstocks during Drought Condition ลักษณพร ศรียะพนั ธ์1,2, จรสั ศรี นวลศรี1, ณัฏฐำกร วรอัฐสิน3 และ กรกช นำคคนอง1* Sriyapunt, L.1,2, Nualsri, C.1, Woraathasin, N.3 and Nakkanong K.1* บทคัดย่อ การเลือกใช้ต้นตอยางพาราทีมีความทนทานต่อสภาวะแล้ง เป็นอีกทางเลือกทีสามารถลดผลกระทบจากสภาวะขาดน่้าได้ การศึกษาคร้ังนม้ี วี ัตถุประสงค์ เพือศึกษาอิทธิพลของตน้ ตอยางพาราตอ่ การเปลียนแปลงลกั ษณะทางสัณฐานวิทยา สรีรวิทยา และการ สร้างสารในกลุ่ม ROS โดยน่ากิงพันธ์ุดีของยางพาราพันธ์ุ RRIT 251 มาติดตาบนต้นตอพันธุ์ RRIM 623, PB 5/51 และ RRIT 251 หลงั จากนนั้ ทา่ การงดนา่้ เปน็ เวลา 11 วนั โดยตรวจสอบการตอบสนองของกงิ พันธุ์ดหี ลงั การงดน่า้ 0, 5, 8 และ 11 วนั พบว่า การงดน่้า ส่งผลให้ค่าความเขียวของใบลดลง และเป็นสาเหตุทีท่าใหป้ ระสิทธภิ าพในการสังเคราะหแ์ สง (A), การเปิดปดิ ปากใบ (Gs) และอตั ราการ คายน่า้ (E) ลดลงตามไปดว้ ย ในวนั ที 11 ของการงดนา้่ การสรา้ งสารในกลุ่ม ROS ของกงิ พันธ์ดุ ที ีตดิ ตาด้วยตน้ ตอท้ัง 3 สายพนั ธุเ์ พมิ ขน้ึ อย่างไรก็ตามเมือพิจารณาผลของต้นตอ 3 สายพันธุ์ พบว่า RRIT 251/RRIM 623 ให้ค่าความเขียวของใบสูงกว่า RRIT 251/PB 5/51 และ RRIT 251/RRIT 251 ที 34.90 , 28.15 และ 25.64 SPAD unit ตามล่าดับ ในขณะที RRIT 251/PB 5/51 ให้การสร้างสารใน กลมุ่ ROS สูงกวา่ ต้นตอสายพนั ธ์ุ RRIM 623 และ RRIT 251 หลังจากงดนา้่ เป็นเวลา 11 วนั สรปุ ได้วา่ กิงพันธ์ดุ ขี องยางพาราพนั ธ์ุ RRIT 251 ทตี ิดตาบนตน้ ตอพันธุ์ RRIM 623 มแี นวโนม้ ลดความเสียหายจากปฏกิ ริ ิยาออกซเิ ดชนั ทีเกิดจากความเครียดจากการขาดน้่าได้ คำสำคญั : กิงพันธดุ์ ี, ต้นตอ, สภาวะขาดน่า้ , สารอนมุ ลู อสิ ระ Abstract The utilization of drought tolerant rubber rootstock is one alternative solution to minimize effect of drought stress. The objective of this study was to investigate the effect of different rubber rootstocks on physiological, morphological and reactive oxygen species (ROS) changes. RRIT 251 scion bud grafted on RRIM 623 (RRIT 251/RRIM 623), PB 5/51 (RRIT 251/PB 5/51) and RRIT 251 (RRIT 251/RRIT 251) rootstocks were observed at different time points of water-deficit condition (0, 5, 8 and 11 days). Water stress caused reduction of leaf greenness, leaf photosynthetic rate (A), stomatal conductance (Gs) and transpiration rate (E). At 11 days after withholding water, MDA, O2- and H2O2 accumulation were increased in RRIT 251 scions grafted on 3 rootstocks. The result showed that RRIT 251/RRIM 623 exhibited greater leaf greenness (34.90 SPAD unit) than RRIT 251/PB 5/51 and RRIT 251/RRIT 251 (28.15 and 25.64 SPAD unit) respectively. In addition, RRIT 251/PB 5/51 had higher accumulated in MDA, O2- and H2O2 than RRIM 623 and RRIT 251. After 11 days of withholding water, our results indicate that RRIT 251 bud grafted with RRIM 623 alleviated the oxidative damage caused by drought stress. Keywords: scion, rootstocks, water-deficit, reactive oxygen species (ROS) 1 สำขำวิชำนวัตกรรมกำรเกษตรและกำรจดั กำร คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลยั สงขลำนครินทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90112 1 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla 90112 2 ศนู ยว์ ิจยั ควำมเป็นเลศิ เทคโนโลยีชวี ภำพเกษตรและทรัพยำกรธรรมชำติ ระยะที่3 คณะทรัพยำกรธรรมชำติ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90112 2 Center of Excellence in Agricultural and Natural Resources Biotechnology phase 3 , Faculty of Natural Resources, Hat Yai, Songkhla 90112 3 ภำควิชำเทคโนโลยแี ละกำรอุตสำหกรรม คณะวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยี มหำวิทยำลยั สงขลำนครนิ ทร์ วิทยำเขตปัตตำนี อ.เมอื ง จ.ปัตตำนี 94000 3 Faculty of Science and Technology, Prince of Songkla University, Pattani Campus, Pattani 94000 * Corresponding author: [email protected] 111

1st AINR PSP029 ระยะเวลำกำรใหแ้ สงทเี่ หมำะสมต่อกำรผลิตบัวบกปลูกแบบแนวดิ่งในอำคำร Optimal Lighting Period for Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) Production Grown in an Indoor Vertical Farm จรี ภำ ออสตนิ 1* ภทั รพร ศรีวรำพันธ2ุ์ วุฒพิ ล จนั ทร์สระคู3 และอรพิน หนูทอง4 Austin, J.1*, Sriwarapan, P.2, Chansrakoo, W.3 and Noothong, O.4 บทคดั ย่อ บัวบก (Centella asiatica Linn. Urban) เป็นพืชทีมีมูลค่าทางเศรษฐกิจทีนิยมปลกู ในภาคใต้ การหาสภาวะในการใหแ้ สงที เหมาะสมในการปลูกแบบแนวดิงในอาคารเป็นวิธีการหนึงในการเพิมประมาณผลผลติ บัวบก โดยศึกษาระยะการให้แสงทีเหมาะสมตอ่ การเจริญเติบโตและผลผลิตของพันธุ์บัวบกปลูกบนวัสดุปลูกแบบแนวดิงในอาคารปลูกพืช โดยใช้แสงเทียม จากหลอด LED ไม่มีการ ควบคุมอุณหภมู แิ ละความชน้ื ในหอ้ ง เพอื ลดตน้ ทุนการผลติ ทา่ การทดลองที ศูนย์วิจัยและพฒั นาการเกษตรภเู ก็ต ระหว่างเดอื นตุลาคม 2562 ถึงเดือนกันยายน 2563 ระยะเวลา 1 ปี วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design (RCBD) จ่านวน 5 ซ้่า 4 กรรมวิธี ประกอบดว้ ยระยะเวลาการให้แสง 4 ระยะ ได้แก่ ระยะเวลาการให้แสง 8 10 12 และ 14 ชัวโมง ผลการทดลอง พบว่า การปลูกบัวบกสายพันธ์ุทีนิยมปลูกแถบภาคใต้ บนวัสดุปลูกแบบแนวดิงในอาคารปลูกพืช โดยการใช้แสงเทียม ให้ระดับความเข้มแสง 200 µmol m-2 s-1 ใช้สารละลายธาตุอาหารพืช สูตร Enshi โดยไม่มีการควบคุมอุณหภูมิ ควรใช้ระยะเวลาให้แสง 12 ชัวโมง มีความ เหมาะสมตอ่ การเจริญเติบโตและผลผลติ ตอ่ ต้นของบัวบกมากทีสดุ คำสำคัญ: บวั บก สารละลายธาตอุ าหารพชื สตู ร Enshi แบบแนวดงิ ในอาคารปลกู พืช ระยะการใหแ้ สงต่อการเจริญเติบโต Abstract Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) is an economically valuable plant widely cultivated in Southern Thailand. Light conditions in an indoor vertical farm to increase the production of Pennywort were investigated. The study observed the suitable lighting period on growth and yield of Pennywort in substrate grown in an indoor vertical farm system using artificial light of LED bulbs to increase yields. The room was not controlled conditions such as temperature and humidity to reduce production cost. The experiment was conducted at Phuket Agricultural Research and Development Center in 2020 for one-year duration. The experimental design was RCBD with 5 replications. Treatments consisted of lighting period 4 levels: 8, 10, 12 and 14 hours. The results observed that the highest yield per plant of Pennywort grown on the substrate under the indoor vertical farming under light intensity (PPFD) 200 µmol m-2 s-1 with a lighting period of 12 hours and supplied Enshi nutrient solution. Keywords: Gotu Kola, Enshi nutrient solution, Indoor vertical farming system, Lighting period on growth 1 ศูนย์วจิ ัยและพัฒนำกำรเกษตรพงั งำ ต.บำงม่วง อ.ตะกั่วป่ำ จ.พังงำ 82190 1 Phang Nga Agricultural Research and Development Center, Bang Muang, Ta Kua Pa, Phangnga 82190 2 ศูนย์วจิ ัยและพฒั นำกำรเกษตรภูเก็ต ต.เทพกระษัตรี อ.ถลำง จ.ภูเก็ต 83110 2 Phuket Agricultural Research and Development Center, Thepkasattri, Thalang, Phuket 83110 3 ศนู ย์วิจัยเกษตรวิศวกรรมสุรำษฎร์ธำนี ต.คนั ธลุ ี อ.ท่ำชนะ จ.สุรำษฎร์ธำนี 84170 3 Suratthani Agricultural Engineering Research Center, Khanthuli, Thachana, Suratthani 84170 4 สำนกั วจิ ยั และพัฒนำกำรเกษตรเขตท่ี 7 ต.ท่ำอแุ ท อ.กำญจนดษิ ฐ์ จ.สรุ ำษฎรธ์ ำนี 84160 4 Office of Agricultural Research and Development Region 7, Tha Uthae, Kanchanadit, Surat Thani 84160 * Corresponding author: [email protected] 112

1st AINR PSP030 ผลของควำมหนำแนน่ ตน้ ต่อกำรเจริญเตบิ โตของบัวบกปลูกแบบแนวด่งิ ในอำคำร Effect of Plant Population Density on Growth of Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) Grown Indoor Vertical Farming จีรภำ ออสตนิ 1* ภัทรพร ศรีวรำพนั ธ2ุ์ วฒุ พิ ล จันทร์สระคู3 และอรพิน หนูทอง4 Austin, J.1*, Sriwarapan, P.2, Chansrakoo, W.3 and Noothong, O.4 บทคัดย่อ การปลูกบัวบกโดยการใช้ไหลหรือล่าต้นปลูก จะท่าให้เก็บผลผลิตได้ไวกว่าการปลกู ด้วยเมล็ด ค่าแนะน่าระยะปลกู ของบัวบก จะแตกต่างกัน การทดลองนี้จึงมีวัตถุประสงค์ เพือศึกษาความหนาแน่นต้นทีเหมาะสมต่อการเจริญเตบิ โตและผลผลิตของพันธ์ุบัวบกที นิยมปลูกในภาคใต้ โดยปลูกบนวัสดุปลูกแบบแนวดิงในอาคารปลูกพืชโดยใช้แสงเทียมจากหลอด LED รดด้วยสารละลายธาตุอาหาร Enshi เพอื เพิมประมาณผลผลติ ของบัวบก และไมม่ ีการควบคุมอุณหภูมิ และความชื้นของหอ้ ง เพอื ลดตน้ ทนุ การผลิต ท่าการทดลองที ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรภูเก็ต ระหว่างเดือนตุลาคม 2562 ถึงเดือนกันยายน 2563 ระยะเวลา 1 ปี วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design (RCBD) 5 ซ่้า 4 กรรมวิธี ประกอบด้วยระยะปลูก 4 ระยะ คือ ระยะปลูก 10x10 10x15 15x15 และ 20x10 เซนติเมตร (ความหนาแน่นตน้ 100 66 44 และ 50 ต้นตอ่ ตารางเมตร ตามล่าดับ) ผลการทดลอง สรปุ ไดว้ า่ การ ปลูกบัวบกสายพันธทุ์ ีนิยมปลกู แถบภาคใต้ บนวัสดุปลูกแบบแนวดิงในอาคารปลูกพืช โดยการใช้แสงเทียม ให้ระดับความเข้มแสง 200 µmol m-2 s-1 ระยะเวลาใหแ้ สง 12 ชัวโมง ใชส้ ารละลายธาตอุ าหารพืช สตู ร Enshi โดยไมม่ กี ารควบคมุ อณุ หภูมิ ควรจดั ระยะปลกู 20 x 10 เซนติเมตร หรือให้มีความหนาแน่นต้น 50 ต้นต่อตารางเมตร มีความเหมาะสมต่อการเจริญเติบโตและผลผลิตของบัวบกสาย พนั ธุท์ างภาคใต้ คำสำคญั : บวั บก แสงเทียม วัสดปุ ลกู แบบแนวดงิ ในอาคารปลกู พชื ความหนาแนน่ ต้น Abstract The cultivation of Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) using the stolon and stem has a shorter harvesting time than those using seedlings. The guidance for planting distance of conventional C. asiatica cultivation was different in various studies. The objectives of this study were to investigate the suitable plant population density for the growth and production yield of C. asiatica which as the popular variety plant in Southern. The Pennywort was grown on a substrate in an indoor vertical farming using artificial light of LED bulbs and supplied Enshi nutrient solution to increase the production yields. The cultivation conditions were not controlling temperature and humidity in order to reduce production cost. The experiment was conducted at Phuket Agricultural Research and Development Center in 2020 for one-year duration. The experimental design was RCBD with 5 replications. Treatments consisted of planting distance 4 levels: 10x10, 10x15, 15x15 and 20x10 cm. (plant population density: 100, 66, 44 และ 50 plant/m-2, respectively) The results showed that the suitable plant population density for the growth and yield of C. asiatica grown on a substrate in an indoor vertical farming with light intensity (PPFD) 200 µmol m-2 s-1, lighting period 12 hours, supplied by Enshi nutrient solution, without controlled conditions was 50 plants per square meter or planting spacing of 20 x 10 centimeter (row x between plants). Keywords: Gotu Kola, artificial light, a substrate in an indoor vertical farming, plant density 1 ศนู ย์วจิ ยั และพฒั นำกำรเกษตรพงั งำ ต.บำงม่วง อ.ตะกั่วป่ำ จ.พังงำ 82190 1 Phang Nga Agricultural Research and Development Center, Bang Muang, Ta Kua Pa, Phangnga 82190 2 ศนู ย์วิจยั และพฒั นำกำรเกษตรภูเก็ต ต.เทพกระษตั รี อ.ถลำง จ.ภเู กต็ 83110 2 Phuket Agricultural Research and Development Center, Thepkasattri, Thalang, Phuket 83110 3 ศูนยว์ ิจยั เกษตรวศิ วกรรมสุรำษฎรธ์ ำนี ต.คนั ธลุ ี อ.ทำ่ ชนะ จ.สรุ ำษฎร์ธำนี 84170 3 Suratthani Agricultural Engineering Research Center, Khanthuli, Thachana, Suratthani 84170 4 สำนักวิจยั และพัฒนำกำรเกษตรเขตที่ 7 ต.ท่ำอแุ ท อ.กำญจนดษิ ฐ์ จ.สรุ ำษฎร์ธำนี 84160 4 Office of Agricultural Research and Development Region 7, Tha Uthae, Kanchanadit, Surat Thani 84160 * Corresponding author: [email protected] 113

1st AINR PSP031 สำรละลำยธำตุอำหำรพืชทีเ่ หมำะสมในกำรผลติ บัวบกบนวัสดุปลูกแบบแนวด่ิงในอำคำร Optimal Nutrient Solution on Growth of Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) in Substrate Grown Indoor Vertical Farming จีรภำ ออสติน1* อำรีวรรณ ฉมิ ทบั 1 ภัทรพร ศรวี รำพันธ์ุ2 วฒุ พิ ล จันทรส์ ระค3ู และ อรพิน หนูทอง4 Austin, J.1*, Chimthup, A.1, Sriwarapan, P.2, Chansrakoo, W.3 and Noothong, O.4 บทคดั ยอ่ การผลิตใบบัวบกในปัจจุบนั ประสบกับปัญหาการตกค้างของสารเคมีก่าจัดแมลงและสารโลหะหนักในผลผลิต จึงพัฒนาการ ปลูกเลี้ยงบัวบกบนวัสดุปลูกในระบบปิดโดยสารละลายธาตุอาหารจากปุ๋ยเคมี การทดลองนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาการผลิตบัวบก ดว้ ยสารละลายธาตอุ าหารทีเหมาะสม สา่ หรับการปลกู แบบแนวต้งั ในอาคารทไี ม่มีการควบคุมสภาพแวดล้อม โดยใชแ้ สงเทียมจากหลอด LED เพือเพิมผลผลิตบัวบก ท่าการทดลองทีศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรภูเก็ต ระหว่างเดือนตุลาคม 2563 ถึงเดือนกันยายน 2564 ระยะเวลา 1 ปี วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design (RCBD) มี 3 กรรมวิธี จ่านวน 8 ซ้่า ประกอบดว้ ย สารละลายธาตุอาหารพืช 3 สูตร ได้แก่ สารละลายธาตุอาหารพืช Wanshi, Sum vegetables และ Enshi ท่าการปลูกทดลอง 2 คร้งั ผลการทดลอง สรปุ ได้วา่ สารละลายธาตอุ าหารพืชทีใชใ้ นการทดลองท้ัง 3 ชนิด สามารถใช้ในการปลูกบัวบกแบบแนวตั้งในอาคาร โดย ใช้หลอด LED ทีไม่มีการควบคุมอุณหภูมิห้อง และความชื้นได้ โดยสารละลายธาตุอาหารพืช Wanshi มีความเหมาะสมส่าหรับปลูก บัวบกเพือการบริโภคสด ในขณะทีสารละลายธาตุอาหารพืช Enshi และ Sum vegetables เหมาะส่าหรับปลูกบัวบกเพือการใช้ ประโยชนด์ ้านสมุนไพร คำสำคญั : การปลกู พชื ในแนวตัง้ บวั บก สารละลายธาตอุ าหารจากปุ๋ยเคมี Abstract At the present, the conventional production of Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) has problems with pesticide residues and heavy metals in plants. Therefore, this study was experimented a substrate-grown C. asiatica production in an indoor vertical farming using a chemical nutrient solution. The objectives of this experiment were to verify the nutrient solutions for C. asiatica, which was grown on a substrate in an indoor vertical farm using artificial light of LED bulbs without controlling environment conditions in order to increase productivity. The experiment was conducted at Phuket Agricultural Research and Development Center in 2021 for one-year duration. Randomized Complete Block Designs (RCBD) was conducted with 3 treatments and 8 replications. The treatments were “Wanshi”, “Sum vegetables” and “Enshi” nutrient solutions. The experiment was conducted over two seasons. According to the results, three nutrient solution formulas could be used for growing C. asiatica under LED light in the vertical cultivation inside a building without controlling temperature and humidity. The “Wanshi” nutrient solution could be recommended for the growth and productivity of C. asiatica as a leafy vegetable, whereas the “Enshi” and “Sum vegetables” nutrient solutions might be suggested for growing C. asiatica as a medicinal herb. Keywords: Vertical farming production, Gotu Kola, chemical nutrient solution 1 ศูนย์วจิ ัยและพัฒนำกำรเกษตรพงั งำ ต.บำงม่วง อ.ตะกัว่ ป่ำ จ.พังงำ 82190 1 Phang Nga Agricultural Research and Development Center, Bang Muang, Ta Kua Pa, Phangnga 82190 2 ศูนย์วิจัยและพฒั นำกำรเกษตรภูเก็ต ต.เทพกระษตั รี อ.ถลำง จ.ภเู ก็ต 83110 2 Phuket Agricultural Research and Development Center, Thepkasattri, Thalang, Phuket 83110 3 ศนู ย์วิจัยเกษตรวิศวกรรมสุรำษฎร์ธำนี ต.คนั ธุลี อ.ทำ่ ชนะ จ.สรุ ำษฎรธ์ ำนี 84170 3 Suratthani Agricultural Engineering Research Center, Khanthuli, Thachana, Surat Thani 84170 4 สำนักวิจัยและพฒั นำกำรเกษตรเขตที่ 7 ต.ท่ำอุแท อ.กำญจนดิษฐ์ จ.สุรำษฎร์ธำนี 84160 4 Office of Agricultural Research and Development Region 7, Tha Uthae, Kanchanadit, Surat Thani 84160 * Corresponding author: [email protected] 114

1st AINR PSP033 กำรคดั เลอื กพนั ธ์บุ วั บกทเี่ หมำะสมสำหรับปลูกในอำคำรโดยใชแ้ สงเทียม Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) Variety Selection for Indoor Vertical Farming จรี ภำ ออสตนิ 1* อำรีวรรณ ฉิมทบั 1 ภทั รพร ศรวี รำพันธุ์2 วฒุ ิพล จนั ทร์สระค3ู และ อรพนิ หนทู อง4 Austin, J.1*, Chimthup, A.1, Sriwarapan, P.2, Chansrakoo, W.3 and Noothong, O.4 บทคดั ย่อ บัวบก (Centella asiatica Linn. Urban) เป็นผักพื้นบ้านทีนิยมรับประทานเป็นผักสด มีประโยชน์ทางสมุนไพรทีมีคุณค่า มากมาย ในต่างประเทศได้มีการพัฒนาการปลกู เลี้ยงบัวบกในโรงเรือน และการปลกู ในโรงงานปลกู พืช (Plant factory) การทดลองน้ี มี วัตถุประสงค์เพือท่าการคัดเลือกพันธ์ุบัวบกทีให้ผลผลิตสูง เหมาะส่าหรับบริโภคสด และเหมาะสมส่าหรับการปลูกบนวัสดุปลูกแบบ แนวดิงในอาคารปลูกพืชโดยใช้แสงเทียมจากหลอด LED ไม่มีการควบคุมอุณหภูมแิ ละความชื้น เพือลดตน้ ทนุ การผลติ ท่าการทดลองที ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรภูเก็ต ระหว่างเดือนตุลาคม 2562 ถึงเดือนกันยายน 2564 ระยะเวลา 2 ปี วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design (RCBD) จา่ นวน 5 ซา่้ 4 กรรมวธิ ี ประกอบด้วยพนั ธ์บุ วั บก 4 สายพนั ธุ์ ได้แก่ พันธุบ์ ัวบกจาก ชุมพร นครศรีธรรมราช (พร) นครศรีธรรมราช (สุภาพ) และนครศรีธรรมราช (3) ท่าการปลูกทดลอง 3 ครั้ง ผลการทดลองสรุปได้ว่า บัวบกพนั ธน์ุ ครศรธี รรมราช (สภุ าพ) และพันธ์ุนครศรีธรรมราช (พร) เป็นพนั ธบ์ุ ัวบกทเี หมาะสมสา่ หรับการปลกู บนวัสดปุ ลกู ในแนวดิงใน อาคารปลูกพืช และไม่มีการควบคุมอุณหภูมิ เป็นพันธ์ุทีมีขนาดล่าต้นสูงใหญ่ ขนาดใบใหญ่ เถา และใบกรอบ รสชาติดี ไม่ขม เหมาะ ส่าหรับปลูกเพือการบริโภคเป็นผักสด ส่วนบัวบกพันธุ์ชุมพร เหมาะส่าหรับปลูกเพือใช้ประโยชน์ทางสมุนไพร เนืองจากมีปริมาณ สารประกอบฟนี อลกิ และคา่ กจิ กรรมการตา้ นอนมุ ูลอิสระสูงทสี ดุ คำสำคัญ: บวั บก การปลกู พชื บนวสั ดุปลูกในแนวตั้ง โรงงานปลกู พชื Abstract Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) is local leafy vegetables that the most often eaten raw and has a valued traditional medicine. In foreign countries, Pennywort has been developed for production in greenhouse and in plant factory. The objectives were to select the variety of C. asiatica that shows the highest production yield, suitability for fresh vegetable consumption and for growing in indoor vertical farming using artificial light of LED bulbs, without controlled temperature and humidity to reduce production cost. The experiment was conducted at Phuket Agricultural Research and Development Center in 2020 to 2021 for two-year duration. The experimental design was RCBD with 5 replications. Treatments consisted of four varieties of C. asiatica: Chumphon, Nakhon Si Thammarat (Porn), Nakhon Si Thammarat (Suprap) and Nakhon Si Thammarat (3) varieties. The experiment was conducted three times. The results showed that the Pennywort varieties of Nakhon Si Thammarat (Suprap) and Nakhon Si Thammarat (Porn) were suitable for growing in substrate indoor vertical farming without controlled condition. These verities have long petiole, large leaf, tender vine and leaves, and also have a good taste and no bitter taste that recommended for fresh vegetable production. Chumphon variety was recommended as plants for medicinal purposes, which exhibited the higher content of phenolic compounds and the antioxidant activity. Keywords: Gotu Kola, substrate-based indoor vertical farm, plant factory 1 ศนู ย์วจิ ัยและพฒั นำกำรเกษตรพังงำ ต.บำงม่วง อ.ตะกวั่ ป่ำ จ.พังงำ 82190 1 Phang Nga Agricultural Research and Development Center, Bang Muang, Ta Kua Pa, Phangnga 82190 2 ศูนย์วิจัยและพัฒนำกำรเกษตรภเู ก็ต ต.เทพกระษตั รี อ.ถลำง จ.ภเู ก็ต 83110 2 Phuket Agricultural Research and Development Center, Thepkasattri, Thalang, Phuket 83110 3 ศูนยว์ ิจัยเกษตรวศิ วกรรมสุรำษฎร์ธำนี ต.คนั ธุลี อ.ท่ำชนะ จ.สรุ ำษฎร์ธำนี 84170 3 Suratthani Agricultural Engineering Research Center, Khanthuli, Thachana, Suratthani 84170 4 สำนักวิจัยและพัฒนำกำรเกษตรเขตที่ 7 ต.ท่ำอุแท อ.กำญจนดิษฐ์ จ.สรุ ำษฎรธ์ ำนี 84160 4 Office of Agricultural Research and Development Region 7, Tha Uthae, Kanchanadit, Surat Thani 84160 * Corresponding author: [email protected] 115

1st AINR PSP034 สำรวจ รวบรวม อนุรักษ์ และคดั เลือกพันธุ์พชื ผักพื้นเมอื งภำคใต้ The Collection, Conservation and Selection of Local Vegetables in Southern Thailand อำรวี รรณ ฉิมทบั 1* ภัทรพร ศรวี รำพันธ์ุ2 อดุ มพร เสอื มำก3 อัจฉรำ ทองสวัด์ิ3 สมคดิ ดำน้อย4 4วิริยำ ประจิมพนั ธ5ุ์ อำพร คงอสิ โร5 ภำวิณี คำมวฒุ 6ิ บรรเจิด พูลศิลป์1 นภิ ำภรณ์ ชูสนี วน7 ไพบูรณ์ เปรยี บยิง่ 8 และ จีรภำ ออสตนิ 1 Chimthup, A.1* Sriwarapan, P.2 Suamak, U.3 Thongsawat, A.3 Damnoi, S.4 Prajimpon, W.5 Kongisro, A.5 Kamwut, P.6 Poonsin, B.1 Susrinaun, N.7 Priapying, P.8 and Austin, J.1 บทคดั ยอ่ การทดลองน้มี ีวัตถปุ ระสงคเ์ พอื คดั เลอื กพนั ธผุ์ กั พ้นื เมอื งภาคใตท้ ีมีศักยภาพ เพือพัฒนาเป็นอาหารสุขภาพ ด่าเนินการระหว่าง เดือนตลุ าคม. พ.ศ. 2562 ถึงเดือนกันยายน พ.ศ. 2564 เป็นระยะเวลา 2 ปี โดยการส่ารวจ และรวบรวมพันธ์ุพืชผักพืน้ เมอื งภาคใต้ จาก แหลง่ ปลูกต่าง ๆ จา่ นวน 35 ชนดิ พชื คอื ไดแ้ ก่ แหมะ (Momordica subangulate) พาโหม (Paederia foetida) ออดิบ (Colocasia gigantea) ย่าแย้ (Coriandrum sativum) ผกั ราน้า่ (Limnophila rugose) ผักชีล้อม (Foeniculum vulgar Mill) ผกั แว่น (Marsilea crenata) เปราะหอม (Kaempferia galanga) เร่ว (Amomum villosum Wall) ดาหลาบา้ น (Etlingera elatior) ผกั กูด (Diplazium esculentum) ผักริ้น (Monochoria vaginalis) ล่าเท็ง (Stenochlaena palustris) กระวาน (Amomum krervanh) บุกเตียง (Arisaema petiolatum Gaqnep) มะระขีน้ ก (Momordica charantin) ปดุ นา (Alpinia zerumbet) ส้มกบ (Oxalis corniculata ) ผักเอ้ือง (Polygonum tomentosum Willd) ผักช้อง (Blyxa octandra Planch) ผักบุ้งไทย (Ipomcea aquatica Forsk) บัวบก (Centella asiatica) ชะพลู (Piper sarmentosum Roxb) บอน (Colocasia esculenta Sahott) แส้ (Leptocarpus disjunctus Mast) ผักหนาม (Lasia spinosa) กะทือ (Zingiber zerumbet) ส้มเขาคัน (Columellia trifolia Merr) ผักเส้ียน (Cleome gynandra) พริกขี้นก (Capsicum frutescens Linn) ผักลิ้นห่าน (Launaea sarmentosa) ตาลปัตรฤาษี (Limnocharis flava (L.) Buchenau) กระเจีย๊ บ (Hibiscus sabdariffa) ผกั กาดนกเขา (Gynura pseudochina) และผักกระเฉด (Neptunia oleracea) ชนิด ละ 5 สายต้น น่ามาปลูกเปรียบเทียบใน 8 สถานที แล้วท่าการคัดเลือกสายต้นทีให้ผลผลิตทีสูง และตอบสนองต่อสภาพพื้นทีปลูกทีมี ความแตกต่างกัน จากผลการด่าเนินการ สามารถคัดเลือกสายพันธุ์ทีมีลักษณะการเจริญเติบโตดี ให้ผลผลิตสูง และรสชาติดี เหมาะ สา่ หรบั ปลูกเชิงพานิชยไ์ ด้ ชนดิ ละ 2 สายพนั ธ์ุ จา่ นวน 70 สายพันธ์ุ ซงึ พชื ผกั พ้ืนเมอื งแต่ละชนิด มีลักษณะการเจรญิ เตบิ โตทางกายภาพ และคุณภาพผลผลิตแตกต่างกัน ข้ึนอยู่กับสายพันธ์ุพืช ฤดูกาลผลิต และสภาพแวดล้อมของแปลงปลูก อายุเก็บเกียวของผลผลิตจะ แตกตา่ งกนั ออกไป ตามอายขุ องตน้ กล้าปลกู และการจัดการของแต่ละพน้ื ที คำสำคญั : การรวบรวมพนั ธพ์ุ ืชผกั พ้ืนเมืองภาคใต้ การคดั เลือกสายตน้ การปลูกเชิงพานชิ ย์ อาหารสขุ ภาพ Abstract The study aimed to select the potential local vegetables Southern Thailand that can contribute to healthy food development. This experiment was conducted between October 2018 and September 2020 for two years. A total of 35 local vegetable species in Southern Thailand were surveyed and collected namely Momordica subangulate, Paederia foetida, Colocasia gigantea, Coriandrum sativum, Limnophila rugose, Foeniculum vulgare 1 ศูนย์วิจยั และพัฒนำกำรเกษตรพงั งำ ต.บำงม่วง อ.ตะก่ัวป่ำ จ.พังงำ 82190 1 Phang Nga Agricultural Research and Development Center, Bang Muang, Ta Kua Pa, Phangnga 82190 2 ศูนยว์ ิจยั และพฒั นำกำรเกษตรภเู ก็ต ต.เทพกระษตั รี อ.ถลำง จ.ภูเกต็ 83110 2 Phuket Agricultural Research and Development Center, Thepkasattri, Thalang, Phuket 83110 3 ศนู ยว์ ิจยั และพฒั นำกำรเกษตรชุมพร ต.สลุย อ.ท่ำแซะ จ.ชุมพร 86140 3 Chumphon Agricultural Research and Development Center, Salui, Thasae, Chumphon 86140 4 ศูนย์วิจัยและพฒั นำกำรเกษตรกระบี่ ต.เขำครำม อ.เมอื งกระบี่ จ.กระบี่ 81000 4 Krabi Agricultural Research and Development Center, Khao Khram, Muang Krabi, Krabi 81000 5 ศูนยว์ ิจยั และพัฒนำกำรเกษตรนครศรีธรรมรำช ต.หลักช้ำง อ.ชำ้ งกลำง จ.นครศรีธรรมรำช 80250 5 Nakhonsithammarat Agricultural Research and Development Center, Lak Chang, Chang Klang, Nakhonsithammarat 80250 6 ศนู ย์วิจัยและพัฒนำกำรเกษตรระนอง ต.บำงใหญ่ อ.กระบุรี จ.ระนอง 85110 6 Ranong Agricultural Research and Development Center, Bang Yai, Kraburi, Ranong 85110 7 ศูนย์วิจัยและพัฒนำกำรเกษตรสุรำษฎรธ์ ำนี ต.คันธุลี อ.ทำ่ ชนะ จ.สุรำษฎร์ธำนี 84170 7 Suratthani Agricultural Research and Development Center, Khanthuli, Thachana, Surat Thani 84170 8 ศนู ยว์ ิจัยและพฒั นำกำรเกษตรเขตท่ี 7 ต.ท่ำอุแท อ.กำญจนดษิ ฐ์ จ.สุรำษฎรธ์ ำนี 84160 8 Office of Agricultural Research and Development Region 7, Tha Uthae, Kanchanadit, Surat Thani 84160 * Corresponding author: [email protected] 116

1st AINR PSP034 Mill, Marsilea crenata, Kaempferia galanga, Amomum villosum Wall, Etlingera elatior, Diplazium esculentum, Monochoria vaginalis, Stenochlaena palustris, Amomum krervanh, Arisaema petiolatum Gaqnep, Momordica charantin, Alpinia zerumbet, Oxalis corniculata, Polygonum tomentosum Willd, Blyxa octandra Planch, Ipomcea aquatica Forsk, Centella asiatica, Piper sarmentosum Roxb, Colocasia esculenta Sahott, Leptocarpus disjunctus Mast, Lasia spinosa, Zingiber zerumbet, Columellia trifolia Merr, Cleome gynandra, Capsicum frutescens Linn, Launaea sarmentosa, Limnocharis flava (L.) Buchenau, Hibiscus sabdariffa, Gynura pseudochina and Neptunia oleracea. 5 stalks of each species were planted in 8 different locations and selected for high yielding stalks and responding to different planting conditions. The results of the operation able to select the plant species with good growth characteristics, high yields and good taste. Appropriate for commercial planting. 2 of each species by 70 species. The kind of loral vegetable have a physical growth and different product quality it depends on the plant species, the season and environment of the field. The produce harvesting age will vary from the age seedlings planted and management of each area. Keywords: Collection of native southern vegetables, early selection, commercial cultivation, healthy food 117

1st AINR PSP035 กำรประเมนิ ควำมเข้ำกนั ได้ของตน้ ตอทเุ รยี นพืน้ บ้ำนภำคใตก้ บั กง่ิ ทเุ รียนพนั ธ์กุ ำรค้ำโดยกำรศกึ ษำเน้ือเยื่อวิทยำ Evaluation of Compatibility between Indigenous Durian Rootstocks in Southern Thailand and Commercial Varieties by Histology สรุ ศักด์ิ พรหมสกุล1 กรกช นำคคะนอง1,3 ณฎั ฐำกร วรอัฐสิน2 ฐัณยกรณ์ รองสวัสด3ิ์ และ จรัสศรี นวลศรี1,3* Promsakul, S. 1, Nakkanong, K. 1,3, Woraathasin, N.2, Rongsawat, T.3 and Nualsri, C.1,3* บทคัดยอ่ ปัญหาส่าคัญในการขยายพันธุ์โดยการเสียบยอดของไม้ผล คือการเข้ากันไม่ได้ระหว่างต้นตอและกิงพันธุ์ดีซึงส่งผลต่อการ เจริญเติบโตและการให้ผลผลิต งานวิจัยน้ีมีวัตถุประสงค์เพือประเมินความส่าเร็จของการเสียบยอดทุเรียน โดยศึกษา พัฒนาการของ รอยต่อ รวมทั้งการเจริญเติบโตของกิงพันธ์ุดี ท่าการเสียบยอดหมอนทองและชะนีบนต้นตอทุเรียนพื้นบ้านและทุเรียนนก โดยมี หมอนทองบนต้นตอหมอนทองและชะนีบนต้นตอชะนีเป็นคู่เปรียบเทียบ ซึงหลังการเสียบยอดทีอายุ 28 วัน พบว่าพัฒนาการของ รอยต่อในคู่ชะนีบนต้นตอต่าง ๆ มีความสมบูรณ์มากกว่าการเสียบยอดด้วยหมอนทอง โดยคู่ชะนีบนต้นตอทุเรียนนกและชะนีมี เปอร์เซ็นตค์ วามสา่ เรจ็ ในการเสียบยอดสงู ทสี ุด (96.67 %) และทอี ายุ 12 เดือน หลังการเสียบยอด พบว่า กงิ พันธุด์ ีหมอนทอง และชะนี ทีเสียบยอดบนตน้ ตอทุเรียนนก และตน้ ตอขมิน้ มีการพัฒนาของรอยต่อดีทสี ุด ส่าหรบั การเจริญเตบิ โตของกิงพันธดุ์ ี พบวา่ คูห่ มอนทอง และชะนีบนต้นตอทุเรียนนกมีการเจริญเติบโตดีทีสุดเมือเปรียบเทียบจากความสูงล่าต้น เส้นผ่านศูนย์กลางล่าต้น เส้นผ่านศูนย์กลาง รอยต่อและจา่ นวนใบ คำสำคญั : การเสยี บยอด การเขา้ กนั ไม่ได้ รอยต่อ ทุเรียนพืน้ บ้าน Abstract The major obstacle in vegetative propagation by grafting in fruit crops is incompatibility between rootstock and scion. Graft incompatibility may occur sometimes and possibly reduced growth and yield of the scion. This research aims to study the development of graft union as well. Growth of Monthong and Chanee grafted on to different indigenous durian rootstocks were measured to ensure grafting success. Monthong and Chanee monografts were included as controls. Results showed that at 28 days after grafting, the graft union was completed across the entire length of the union and the better well form graft union was obtained when Chanee was used as scion than Monthong. The highest successful grafting was recorded in Chanee grafted on Nok and Chanee monografted (9 6 .6 7 %). At 12 months after grafting, Monthong and Chanee grafted on Nok and Khamin rootstocks showed the best well connected. Growth of scions after grafting, it was found that Monthong and Chanee grafted on Nok showed the highest growth represented by shoot growth, stem diameter, graft union diameter and leaf number. Keywords: Grafting, incompatibility, graft union, indigenous durian 1 สำขำนวัตกรรมกำรเกษตรและกำรจัดกำร (พืชศำสตร์) คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครินทร์ วิทยำเขตหำดใหญ่ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 1 Agricultural Innovation and Management Division (Plant Science), Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai Campus, Songkhla 90110 2 ภำควิชำเทคโนโลยแี ละกำรจัดกำรอตุ สำหกรรม คณะวทิ ยำศำสตร์และเทคโนโลยี มหำวิทยำลยั สงขลำนครนิ ทร์ วิทยำเขตปัตตำนี อ.เมือง จ.ปตั ตำนี 94000 2 Department of Technology and Industry, Faculty of Science and Technology, Prince of Songkla University, Pattani Campus, Pattan, 94000 3 ศูนยว์ จิ ัยพืชยนื ต้นและไม้ผลเมืองรอ้ น คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครินทร์ วิทยำเขตหำดใหญ่ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 3 Tropical Fruit and Plantation Crops, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla 90110 * Corresponding author: [email protected] 118

1st AINR PSP042 กำรปรบั ปรงุ พันธ์ขุ ้ำวพ้ืนนมุ่ เมล็ดส้ันป้อมจำกกำรผสมข้ำมระหวำ่ งสปีชสี ์ย่อย อนิ ดกิ ำและจำปอนกิ ำ โดยวิธกี ำรจดประวตั ิ Breeding of Soft Rice Short Grain by Crossing between Indica and Japonica Subspecies by Pedigree Selection เนวนิ ดีฉ่ำ11, ทศพล พรพรหม1, อทุ มุ พร ไทรชมพู1, พศวตั นฤมลต์1 และ ชเนษฎ์ ม้ำลำพอง1* Deechum, N.1, Pornprom, T.1, Saichompooa, U.1, P. Narumol, P.1 and Malumpong, C.1* บทคดั ย่อ ปัจจุบันข้าวเมล็ดสั้น หรือ ข้าวจอปอนิกา (japonica) ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากส่าหรบั ใช้ในอุตสาหกรรมอาหารญีปุ่นใน ประเทศไทย โดยมีพ้ืนทีปลูกบริเวณภาคเหนอื ตอนบนของประเทศไทย อย่างไรก็ตาม พันธ์ุข้าวทีใช้ปลูกในปัจจุบันเป็นพันธุ์ข้าวจอปอนิ กาเขตอบอุ่นทีใช้ปลูกกันมานาน ซึงมีการเปลียนแปลงทางพันธุกรรมท่าให้ผลผลติ และคุณภาพการหุงต้มลดลง ดังน้ัน จึงได้ท่าการผสม ข้ามสปีชีส์ย่อยระหว่างข้าว อินดิกา (ปทุมธานี 1, ไรซ์เบอร์รี) x จาปอนิกา (กว.ก. 2) และคัดเลอื กสายพันธ์ุข้าวทีมีขนาดเมลด็ ส้นั ทเี กิด จากการกระจายตัวทางพันธุกรรมในชัวที 2 ณ แปลงวิจัยบริษัททนา กรุ๊ป อินเตอร์เนชันแนล จ่ากัด อ.พาน จ.เชียงราย จากน้ันจึงท่า การคัดเลอื กแบบจดประวัติจนถงึ ชัวที 7 ซึงในชัวที 5 สามารถคัดเลอื กสายพันธ์ุเมล็ดสน้ั ทีมีลกั ษณะทางการเกษตรทีดีไดจ้ ่านวน 5 สาย พันธุ์ แล้วจึงน่ามาทดสอบผลผลิตในชัวรุ่นที 6 ฤดูนาปี 2564 สามารถคัดเลือกสายพันธ์ุดีเด่นได้ 2 สายพันธุ์ คือ DC48-14-2 และ DAP28-13-1 ซึงให้ผลผลิตสูง เมล็ดสั้นป้อม และมีลักษณะทางเกษตรทีดี จากนั้นจึงท่าการทดสอบผลผลิตซ้่าในชัวที7 ในฤดูนาปรัง 2565 พบว่า สายพันธุ์ DCW48-14-2 ให้ผลผลิตสูงทีสุด 1143.47 กก./ไร่ ส่วนสายพันธ์ุ DAP28-13-1 ให้ผลผลิต 1058.13 กก./ไร่ ตามล่าดับ โดยสายพันธ์ุ DCW48-14-2 มีความยาวเมล็ด 5.34 มม. กว้าง 3.15 มม. และสายพันธุ์ DAP28-13-1มีความยาวเมล็ด 6.00 มม. กว้าง 2.91 มม. ซึงจัดอยู่ในมาตรฐานข้าวเมลด็ สั้นป้อม เมือพิจารณาปริมาณแอมโิ ลส พบว่า สายพันธ์ุ DCW48-14-2 มีปริมาณแอ มิโลส 19.43 เปอร์เซ็นต์ และสายพันธุ์ DAP28-13-12 มีปริมาณแอมิโลส 20.16 เปอร์เซ็นต์ ซึงจัดอยู่ในกลุ่มข้าวนุ่ม ดังน้ัน สายพันธุ์ DCW48-14-2 และ DAP28-13-1 มศี ักยภาพในการใหผ้ ลผลติ ทีดีและมีคุณภาพเมลด็ คล้ายข้าวจอปอนิกาเขตอบอุ่น นอกจากนี้ ยงั เหมาะสม กับการปลูกในเขตภาคเหนอื ตอนบน โดยทง้ั สองสายพันธจุ์ ะน่าไปขน้ึ ทะเบยี นพันธ์พุ ชื ใหม่และเปน็ ทางเลือกใหเ้ กษตรกรใชป้ ลกู ตอ่ ไป คำสำคญั : การคัดเลอื กแบบจดประวัติ ขา้ วเมลด็ ส้นั ผลผลิต ข้าวพื้นนมุ่ Abstract Nowadays short grain rice or japonica rice is highly popular for its use in the Japanese food industry in Thailand these days. The japonica rice is planted in the upper northern part of Thailand. However, the japonica rice cultivars are the temperate type those have been cultivated for a long time, and are genetically changed, and resulted in decreased yield and cooking quality. Therefore, intersubspecific cross between indica rice (PathumThani1, Riceberry) and japonica rice (DOA2) was done. The short-grain type was selected from the genetic segregation in F2 at Rice Research Station of Tana Group International Company Limited, Phan District, Chiang Rai Province. The pedigree selection was used to select the progenies until F7. In F5 generation, the 5 short grain lines with good plant type were selected and then the yield trial in F6 (wet season 2021) was conducted. Two candidate lines namely, DC48-14-2 and DAP28-13-1 produced high yield, short grain type and good plant type. After that, these two lines were assessed again in F7 (dry season 2022). The result indicated that the DCW48-14-2 showed the highest yield at 1143.47 kg/rai, while DAP28-13-1 had 1058.13 kg/rai. In addition, the DCW48-14-2 had a grain length of 5.34 mm, and grain width 3.15 mm, while the DAP28-13-1 had a grain length of 6.00 mm and grain width 2.91 mm, which was classified according to the Japanese rice standard. Considering the amylose contents, the DCW48-14-2 showed 19.43% of amylose content and the DAP28-13-12 had 20.16% of amylose content, which was classified as soft rice. DCW48-14-2 and DAP28-13-1 lines produced good yield potential and showed cooking quality like those of temperate japonica rice. Therefore, both promising lines will be registered as new varieties and release to farmers for planting recommendations. Keyword: Pedigree Selection, Short Grain, High Yield, Soft Rice 1 ภำควิชำพืชไรน่ ำ คณะเกษตร กำแพงแสน มหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์ วิทยำเขตกำแพงแสน จ.นครปฐม 73140 1 Department of Agronomy, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Nakhon Pathom 73140 * Corresponding author. E-mail address: [email protected] 119

1st AINR PSP044 ทดสอบและพัฒนำเทคโนโลยีกำรผลติ ทุเรยี นพันธุ์สำลิกำในพนื้ ที่เกษตรกร Testing and Development of durian cv. Salika Production Technology in Farmer’s Area บรรเจิด พูลศิลป1์ * สมคดิ ดำน้อย2 ภำวนิ ี คำมวฒุ 3ิ และ ภทั รพร ศรวี รำพนั ธุ์4 Poonsin, B. 1*, Damnoi, S.2, Kamwut, P.3 and Sriwarapan, P.4 บทคัดย่อ ทดสอบและพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตทุเรียนพันธุ์สาลิกาในพ้ืนทีเกษตรกร มีวัตถุประสงค์เพือทดสอบเทคโนโลยีการผลิต ทเุ รยี นสาลิกาในพ้ืนที และถา่ ยทอดองค์ความรู้เทคโนโลยีการผลิตทุเรยี นพันธสุ์ าลกิ าทมี ปี ระสิทธิภาพให้กับเกษตรกรและกลุ่มเกษตรกร ด่าเนินการเปรียบเทียบการใช้เทคโนโลยีตามค่าแนะน่าของกรมวิชาการเกษตร (GAP) กับวิธีของเกษตรกร วางแผนการทดลองแบบ RCB จ่านวน 2 ซ้่า โดยท่าการทดลองในแปลงปลูกทุเรียนพันธุ์สาลิกา อ่าเภอกะปง จังหวัดพังงา ตั้งแต่เดือนตุลาคม 2560 – เดือน กันยายน 2564 พบว่า การผลิตทุเรยี นพันธ์สุ าลกิ าตามคา่ แนะน่าของกรมวิชาการเกษตร สามารถเพิมผลผลติ รวม/ไรเ่ ป็น 854 กิโลกรมั ผลผลิต/ไร่เพิมขึ้นร้อยละ 23 คุณภาพของเกรดผลผลิต ขนาดผล 1.2 กก.- 2.4 กก. และ ขนาดผล มากกว่า 2.4 กก. มากกว่าวิธี เกษตรกรร้อยละ 25 และ ร้อยละ 42 ตามล่าดับ วิธีทดสอบสามารถเพิมขนาดของน่้าหนักผลผลิตทุกเกรดผล ท่าให้เกษตรกรมีรายได้ เพมิ ขนึ้ เฉลยี 35,947 บาท/ไร่ และใหผ้ ลตอบแทนสุทธิ 176,458 บาท/ไร่ สูงกวา่ วธิ ีเกษตรกรรอ้ ยละ 25 คำสำคัญ: เทคโนโลยกี ารผลิต, ทุเรยี นพันธสุ์ าลกิ า Abstract Testing and Development of durian cv. Salika Production Technology in Farmer’s Area was conducted. The objective was to assess local durian cv. Salika producing technology and educate farmers and farmer organizations on the information and technology involved in producing efficient durian cv. Salika. Comparisons between farming practices according to Good Agriculture Practices (GAP) technologies and regular farming practices were evaluated using two replications of a Randomized Complete Block Design (RCBD). The experiments were conducted between October 2017 to September 2021 in the durian cv. Salika cultivars in the Kapong district of Phangnga province. It was found that durian Salika cv. had been suggested for production by the Department of Agriculture. The overall yield of 854 kg/rai increased by 23%, while the percentage of farmers who produced fruit between the sizes of 1.2 kg to 2.4 kg and larger than 2.4 kg increased by 25% and 42%, respectively. Practices tested has the ability to raise the yield weight of all grades. As a result, farmers had a net return of 176,458 baht/rai, which was 25% greater than the farmer approach, and an average increase in income of 35,947 baht/rai. Keywords: Production Technology, Durian cv. Sa Li Ka 1 ศนู ย์วิจัยและพัฒนำกำรเกษตรพงั งำ 51 ม.1 ต.บำงมว่ ง อ.ตะกั่วป่ำ จ.พงั งำ 82190 1 Phnagnga Agricultural Research And Development Center 51 Moo.1 Bang Muang Subdistrict, Takua Pa District, Phangnga Province 82190 2 ศูนย์วจิ ัยและพฒั นำกำรเกษตรท่ีสูงเชียงรำย 140 ม.3 ต.วำวี อ.แม่สรวย จ.เชยี งรำย 57180 2 Chiangrai Highland Agricultural Research And Development Center 140 Moo.3 Wawee Subdistrict, Mae Suai District, Chiangrai Province 57180 3 ศูนยว์ จิ ัยและพฒั นำกำรเกษตรระนอง 10 ม.3 ต.บำงใหญ่ อ.กระบุรี จ.ระนอง 85110 3 Ranong Agricultural Research And Development Center 10 Moo.3 Bang Yai Subdistrict, Kraburi District, Ranong Province 85110 4 ศนู ย์วจิ ยั และพัฒนำกำรเกษตรภเู กต็ 166 ม.9 ต.เทพกระษตั รี อ.ถลำง จ.ภูเก็ต 83110 4 Phuket Agricultural Research And Development Center 166 Moo.9 Thepkrasattri Subdistrict, Thalang District, Phuket Province 83110 * Corresponding author: [email protected] 120

1st AINR PSP046 กำรชกั นำใหเ้ พิ่มปริมำณสำรหอม 2AP ในพันธข์ุ ้ำวหอมไทยโดยกำรใช้กำบำ โพรลีน และซิงค์คลอไรด์ Induction to Increase the Amount of Aromatic Compound 2AP in Thai Fragrant Rice Cultivars by using GABA, Proline and Zinc Chloride กัญญำณฐั มะลิทอง1, ทศพล พรพรหม1, พรี ะณฐั ทองยศ1, จฑุ ำมำศ ร่มแกว้ 1, จรรี ตั น์ มงคลศิริวัฒนำ2 และ ชเนษฏ์ มำ้ ลำพอง1* Malithong, K.1, Pornprom, T.1, Thongyos, P.1, Romkaew, J.1, Mongkolsiriwatana, C.2 and Malumpong, C.1* บทคดั ย่อ ข้าวหอมเป็นข้าวคุณภาพสูงทีสามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรกรไทย ปัจจุบันได้รับเสียงสะท้อนจากผู้บริโภคเกียวกับเรือง คณุ ภาพความหอมทไี มเ่ หมอื นเดมิ ซึงอาจเกิดจากพนั ธ์ขุ ้าว สภาพแวดล้อม การจัดการในแปลงปลูก และการจัดการหลงั เก็บเกยี ว ดังน้ัน จึงได้ศึกษาการเพิมสารหอม 2-acetyl-1-pyrroline (2AP) ในเมล็ดข้าวด้วยการชักน่าของธาตอุ าหารรองและสารต้งั ตน้ ในกระบวนการ สงั เคราะห์ 2AP โดยฉีดพน่ ซงิ คค์ ลอไรด์ กาบา และโพรลีน ทางใบในระยะตัง้ ทอ้ งในพนั ธข์ุ ้าวหอมปทุมธานี 1 และหอมมาลยั แมน ในฤดู นาปี ระหว่างเดือนพฤษภาคม ถึง สิงหาคม 2564 ณ แปลงวิจัยข้าว มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตก่าแพงแสนแสน จ.นครปฐม วางแผนการทดลองแบบ Randomize Complete Block design จ่านวน 3 ซ่้า ประกอบด้วย 4 สิงทดลอง ได้แก่ สิงทดลองควบคุม (ไม่ฉีดพน่ สารเคมี) การฉีดพ่นซิงค์คลอไรด์ความเข้มข้น 2 กรัม/ลิตร กาบา ความเขม้ ข้น 250 มิลลิกรัม/ลิตร และ โพรลีน ความเข้มข้น 1 กรัม/ลิตร ในระยะข้าวต้ังท้อง ผลการทดลองพบว่า การฉีดพ่นท้ังสามสารเข้าสู่ใบไม่ท่าให้ลักษณะทางการเกษตรและผลผลติ มคี วาม แตกต่างทางสถิติ แต่การฉีดพ่นซิงค์คลอไรด์ท่าให้ใบเปลียนเป็นสนี ่้าตาลแต่สามารถฟ้ืนตัวเป็นปกติได้ภายใน 7 วัน นอกจากน้ี การฉีด พ่นทั้งสามสารไมม่ ผี ลตอ่ คุณภาพเมลด็ ทางกายภาพ อย่างไรก็ตาม การฉีดพ่นท้ังสามสารมีผลต่อทา่ ใหป้ รมิ าณแอมิโลสลดลงเล็กน้อยใน ท้ังสองพันธุ์ ส่วนอุณหภมู แิ ป้งสกุ ไมม่ คี วามแตกตา่ งทางสถิติ เมือท่าการวิเคราะหแ์ ละประเมินปริมาณ 2AP พบวา่ การฉีดพ่นท้งั สามสาร ทา่ ให้ปริมาณ 2AP เพิมขึ้นอย่างมีนยั สา่ คญั ทางสถติ ิ โดยการฉีดพ่นกาบาท่าใหป้ รมิ าณ 2AP เพมิ ขนึ้ มากทีสดุ รองลงมาคือ ซงิ ค์คลอไรด์ และ โพรลีน ตามล่าดบั ในขณะทีสิงทดลองควบคมุ มีปรมิ าณ 2AP น้อยทีสุด ซึงในพันธ์ุข้าวหอมปทุมธานี1 และหอมมาลยั แมน เมือฉีด พ่นกาบามีปริมาณ 2AP เท่ากับ 4.38 และ 2.55 ppm ตามล่าดับ ในขณะทีไม่ฉีดพ่นสารมปี ริมาณ 2AP เท่ากับ 2.03 และ 1.04 ppm ตามล่าดับ นอกจากน้ี ผลการแสดงออกของยีน Osbadh2 สอดคล้องกับปริมาณ 2AP ทีเพิมขึ้นในการฉีดพ่นด้วยซิงค์คลอไรด์ กาบา และโพรลีน จากการทดลองสามารถสรุปได้ว่า การฉีดพ่นสารซิงค์คลอไรด์ กาบา และโพรลีน ไม่มีผลต่อการให้ผลผลิต แต่ส่งผลต่อ ปรมิ าณแอมิโลสเลก็ น้อย และทา่ ให้ปรมิ าณ 2AP เพมิ ขน้ึ โดยเฉพาะการฉีดพ่นดว้ ยกาบา คำสำคัญ: ข้าวหอม, สารหอม, คณุ ภาพเมลด็ , การฉดี พน่ ทางใบ Abstract Fragrant rice is a kind of premium rice that can also generate income for Thai farmers. Currently, it has received feedback from consumers about the decreasing aroma quality that may be caused by the rice variety, environment, cultural practice and post-harvest management. Therefore, this study was conducted to increase the potential of fragrant rice cultivars with increased 2AP content by foliar sprays of GABA, proline and Zinc Chloride in Pathum Thani 1 and Hom Malaiman during the rainy season from May to August 2021 at the rice research field, Kasetsart University, Kamphaeng Saen Campus, Nakhon Pathom Province. The randomize complete block design experiments were used with 3 replications, consisting of 4 treatments including a control (no chemical spraying), spraying GABA (250 mg/l), proline (1 g/l), and Zinc Chloride (2 g/l) at the booting stage. The results showed that foliar spraying of all three chemicals had no effect on the agronomic traits and grain yield in both varieties. However, zinc chloride caused the leaf blade to turn brown and it could recover to normal within seven days. Furthermore, the spraying of all three chemicals had no effect on grain physical quality. However, the amylose content was 1 ภำควิชำพืชไร่นำ คณะเกษตร กำแพงแสน มหำวิทยำลยั เกษตรศำสตร์ วิทยำเขตกำแพงแสน นครปฐม 73140 1 Department of Agronomy, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Kamphaeng Saen Campus, Nakhon Pathom 73140, Thailand 2 สำขำพันธุศำสตร์ คณะศลิ ปะศำสตรแ์ ละวิทยำศำสตร์ มหำวทิ ยำลัยเกษตรศำสตร์ วทิ ยำเขตกำแพงแสน นครปฐม 73140 2 Division of Genetics, Department of Science, Faculty of Liberal Arts and Science, Kasetsart University, Kamphaeng Saen Campus, Nakhon Pathom 73140, Thailand * Corresponding author. E-mail address: [email protected] 121

1st AINR PSP046 slightly decreased in both varieties. In addition, the gelatinization temperature was no statistical difference either. When considering 2AP content, it was found that the foliar spraying of all three chemicals resulted in a statistically significant increase in 2AP. The GABA resulted in the greatest increase in 2AP content, followed by Zinc Chloride and proline, respectively, while the least of 2AP was found in control. In Pathum Thani 1 and Hom Malaiman varieties, the 2AP content when sprayed with GABA was 4.38 and 2.55 ppm, respectively, while no spraying gave the 2AP content as 2.03 and 1.04 ppm, respectively. In addition, the Osbadh2 gene expression was consistent with increased 2AP content when foliar sprays of GABA, proline and Zinc Chloride. It can be concluded that foliar sprayings of GABA, Proline and Zinc Chloride did not affect the yield but affected the amount of amylose slightly and increased the content of 2AP, especially when spraying with GABA. Keywords: Fragrant rice, aromatic compound, seed quality, foliar spray 122

1st AINR PSP047 กำรกระจำยตวั ของลักษณะทำงกำรเกษตรภำยใตส้ ภำพอณุ หภมู ิสูงในระยะสืบพันธุ์จำกคู่ผสมระหว่ำงพนั ธ์ุ ปิ่นเกษตร+4 x พนั ธ์คุ มิ หนั ต์ Distribution of Agronomic Characteristics under High Temperature Conditions during the Reproductive Period from Crossbreeds of Pinkaset+4 x Kimhant Varieties กฤตกิ ำญจน์ สหวฒั นชำต1ิ สุรำงคณำ ฉมิ ไทย1 ศริ ิพฒั น์ เรอื งพยัคฆ2์ และ ชเนษฎ์ ม้ำลำพอง1* Sahawatthanachat, K. 1, Chimthai, S.1, Ruengphayak, S.2 and Malumpong, C.1* บทคดั ยอ่ ภาวะโลกรอ้ นและการเปลียนแปลงของสภาพภูมอิ ากาศก่อใหเ้ กดิ ความเสยี หายการผลติ ข้าวในฤดูนาปรงั เนืองจากอณุ หภูมิที สูงข้ึนมีผลต่อความมีชีวิตของละอองเกสรและท่าให้ข้าวผสมไม่ติด ซึงจากการปรับปรุงพันธุ์ข้าวทนทานต่อ อุณหภูมิสูงที 40 องศา เซลเซียสในระยะเจริญพันธ์ุระหว่างพันธ์ุข้าวพิษณุโลก 2 x สายพันธุ์ทนร้อน M9962 ได้พันธุ์ข้าว คิมหันต์ทีทนทานต่ออุณหภูมิสูงซึง เหมาะส่าหรบั การปลูกในฤดนู าปรัง ในขณะทพี ันธข์ุ ้าวปิ่นเกษตร+4 ซงึ ไดร้ บั การปรับปรุง พนั ธ์ใุ หม้ ผี ลผลติ สงู มีความหอม ตา้ นทานต่อ เพล้ียกระโดดสนี ่้าตาล โรคใบไหม้ โรคขอบใบแห้ง และทนทานต่อน่้าท่วมฉับพลนั ยังขาดลักษณะการทนทานต่ออุณหภูมสิ ูง ดังนั้น จึง ท่าการปรับปรุงข้าวพันธ์ุปิ่นเกษตร+4 ให้ทนทานต่อสภาวะอุณหภูมิสูงใน ช่วงระยะเจริญพันธ์ุและยังคงรักษาความต้านทาน/ทนทาน เดิมไว้ โดยท่าการผสมระหวา่ งพันธุ์ป่ินเกษตร+4 x คิมหันต์ จนได้ประชากรชัวที 2 จา่ นวน 296 ต้น ทมี กี ารกระจายตัวทางพนั ธกุ รรมทา่ การคัดเลือกประชากรภายใตส้ ภาพโรงเรอื นอุณหภูมิสูง วิกฤติที 47 องศาเซลเซียส ต้ังแต่ระยะตั้งท้องจนถึงเกบ็ เกยี วโดยคัดเลือกต้นที สามารถการตดิ เมล็ดได้มากกว่า 41% ข้ึนไป และประเมินการกระจายตัวทางพนั ธกุ รรมของลกั ษณะเกษตรอืนๆ ผลการทดลองพบต้นที มเี ปอร์เซ็นต์การติดเมลด็ สงู มากกว่า 41% จ่านวน 35 ต้น โดยต้นทีมีการติดเมลด็ มากทีสุด คือ 61.2 % สว่ นตน้ ทไี ม่สามารถตดิ เมลด็ ได้ (0%) มีทง้ั หมด 72 ต้น ในขณะที พันธคุ์ มิ หันตม์ กี ารติดเมลด็ 59% และ พันธปุ์ ่นิ เกษตร+4 มีการติดเมล็ด 6% เมือพิจารณาการกระจาย ตัวทางพนั ธุกรรมของการติด เมล็ดพบวา่ มกี ระจายตัวแบบต่อเนืองเบ้ขวา ซึงหมายความว่าความสามารถในการติดเมลด็ ภายใต้อุณหภูมิ สูงเปน็ ลักษณะทาง ปริมาณมยี ีนจ่านวนมากทคี วบคุมการตดิ เมลด็ และส่วนใหญ่นา่ จะเป็นยีนดอ้ ย สว่ นลกั ษณะของความสงู ต้น วันดอก บาน ความยาวรวง และจ่านวนดอกต่อต้นมีการกระจายตัวแบบต่อเนืองปกติ ดังน้ัน ลักษณะดังกล่าวจึงเป็นลักษณะทางปริมาณและ น่าจะเป็นยีนแบบ บวกสะสม นอกจากน้ี อุณหภูมิสงู ต้งั แตร่ ะยะตงั้ ท้องถึงเก็บเกียวไม่มีผลตอ่ ลกั ษณะทางการเกษตรดังกล่าวหลงั จากนี้ ตน้ ข้าวทคี ัดเลอื ก ไดจ้ ากการประเมินการตดิ เมล็ดภายใต้อุณหภมู สิ งู จะน่าไปตรวจสอบยนี ต้านทานเพลยี้ กระโดดสีนา้่ ตาล (Bph3, TPS ) โรคไหม้ (Pi-ta) โรคขอบใบแหง้ (Xa21, Xa5) และยนี ทนทานต่อน่้าท่วมฉับพลบั (Sub1C) รวมถงึ ยีนหอม (badh2) ยนี อณุ หภูมิเจลลา ตไิ นซ์เซชนั (SSIIa) และยนี ควบคุมแป้ง (wx) เพือใหไ้ ด้สายพันธ์ุทีมียนี เหล่าน้ใี น การคัดเลือกชัวต่อไป คำสำคัญ: อุณหภมู ิสงู , ทนร้อน, การตดิ เมลด็ , การกระจายตัวทางพนั ธกุ รรม Abstract Global warming and climate change have increased the intensity of dry periods which is critically affecting rice production due to high temperature effects on the viability of pollen which limits fertilization process. The rice breeding program for heat stress tolerance at 40 ºC during the reproductive period was performed by crossing between Phisanulok2 x M9962 (heat tolerance line). Rice cultivar namely Kimhant which is tolerant to heat stress and suitable for growing in the dry season was obtained. On the other hand, the Pin Kaset+4 variety which has been improved for high-yielding, aromatic, resistant to brown planthopper, bacteria leaf blight, blast and tolerant to flash flood, still lacks heat tolerance. Therefore, the Pin Kaset+4 was improved to tolerate high temperature conditions during the reproductive period and retains the original resistance. The crossing between Pin Kaset+4 x Kimhant was performed and the F1 plants were self-pollinated to obtain F2 seeds. The 296 segregated plants of F2 generation were subjected to 47 ºC in greenhouse from booting to harvesting stages. Seed setting more than 41% was selected. In addition, the genetic segregation of seed setting, and other agronomic traits were assessed. The result showed 1 ภำควิชำพืชไร่ คณะเกษตร มหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์ วทิ ยำเขตกำแพงแสน นครปฐม 73140 1 Department of Agronomy, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Sean, Kasetsart University, Nakhon Pathom 73140, Thailand 2 ศนู ย์วิทยำศำสตร์ข้ำว มหำวทิ ยำลยั เกษตรศำสตร์ วทิ ยำเขตกำแพงแสน นครปฐม 73140 2 Rice Science Center, Kasetsart University, Kamphaeng Saen, Nakhon Pathom 73140, Thailand * Corresponding author: E-mail [email protected] 123

1st AINR PSP047 that 35 plants had more than 41% of seed setting and the highest of seed setting observed, was 61.2%. In contrast, 72 plants were unable to produce seeds (0%), while Kimhant had 59% and Pin Kaset+4 had only 6% seed setting. Considering the genetic segregation, the seed setting was found to have a continuous distribution with right-skewed. This Indicated that seed setting is a quantitative trait, controlled by number of genes which most probably are the recessive genes. Other traits including plant height, days to flowering, panicle length and spikelets/panicle showed normal distribution. Therefore, these traits are quantitative and might be controlled by additive genes. Heat stress from booting to harvesting had no effect on these agronomic traits. In the next step, selected plants will be tested for resistance genes including, brown plant hopper (Bph3, TPS), blast (Pi-ta), bacterial leaf blight (Xa21, Xa5) and submerge tolerance (Sub1C) together with aromatic (badh2), gelatinized temperature (SSIIa) and waxy (wx) to obtain these genes in the next generation. Keywords: High temperature, Heat tolerance, Seed set, Segregation 124

1st AINR PSP053 กำรสร้ำงพนั ธ์กุ ระทือลกู ผสม Varietal Improvement of Shampoo Ginger ศุภลกั ษณ์ อรยิ ภชู ยั 1* สุภำภรณ์ สำชำติ2 ชญำนชุ ตรพี นั ธ์1 สุมำลี ศรแี กว้ 1 อรรถพล รกุ ขพันธ์1 และ ปยิ ะนชุ มสุ ิกพงศ์1 Ariyaphuchai, S.1*, Sachati, S.2, Tripan, C.1, Srikaew, S.1, Rukkaphan, A.1 and Musigapong, P.1 บทคัดย่อ การสร้างพันธ์ุกระทือลูกผสม ด่าเนินการทีศูนย์วิจัยพืชสวนตรัง ระหว่างปี 2560-2564 มีวัตุประสงค์เพือสร้างความ หลากหลายของสายพันธ์ุกระทอื ส่าหรบั การผลิตเปน็ ไมด้ อก โดยการผสมดอกดว้ ยมอื และผสมเปดิ ตามธรรมชาติ พอ่ แม่พันธ์ุกระทือทีใช้ ประกอบด้วย zingiber ottensii valeton (Z.074 และ Z.019), zingiber chrysostachys Ridl. (Z.057) Zingiber parishii ssp. phuphanese (Z.096), zingiber spectabile Griff. (Z. 092, Z.075 และ Z.071), zingiber montanum (J.Konig) Link ex A. Dietr. (Z.097 และ Z.098) และzingiber zerumbet (Z.001, Z.004 และ Z.017) ผลการทดลองพบว่า ท่าการผสมได้ 97 คู่ พบการ ติดเมลด็ จ่านวน 6 คู่ เป็นการผสมตดิ ภายในชนิดเดียวกนั 3 คคู่ ือ Z. spectabile Griff : Z.092 x Z.075, Z.075 X Z.092 และ Z.075X Z.071 และผสมข้ามชนิด 3 คู่คือ Z. spectabile Griff. (Z.075) x Z. ottensii valeton (Z.074) และ Z. spectabile Griff. (Z.075) x Z. chrysostachys Ridl. (Z.057) และ Z. spectabile Griff. (Z.071) x Z. chrysostachys Ridl. (Z.057) และได้กระทือผสมเปิด จากตน้ แม่ 9 สายตน้ จา่ นวน 150 สายต้น ประกอบด้วย Z001, Z020, Z021, Z022, Z071, Z075, Z092, Z058 และ Z095 จา่ นวน 24, 8, 8, 4, 43, 29, 16, 8 และ10 ต้น ตามล่าดับ มีสายต้นทีให้ผลผลิตแล้วจ่านวน 30 สายต้น ซึงลูกผสมทีได้อยู่ในระหว่างการ ด่าเนนิ การคัดเลือกพันธ์ุ เพือให้ไดก้ ระทือลกู ผสมพนั ธ์ุแนะนา่ ของกรมวชิ าการเกษตร และแนะนา่ แกเ่ กษตรกรต่อไป คำสำคัญ: กระทือลกู ผสม ผสมข้าม ผสมเปิด Abstract Varietal improvement of Shampoo Ginger was carried out during 2017-2019 at Trang Horticultural Research Center. The aim of this experiment was to induce diversity in Shampoo Ginger. Hand pollination was applied to produce intraspecific and interspecific, hybrid and self – pollinated seed, and open pollination. Plant materials used were Zingiber ottensii valeton (Z.074 and Z.019), Z. chrysostachys Ridl. (Z.057) Z. parishii ssp. phuphanese (Z.096), Z. spectabile Griff. (Z.092, Z.075 and Z.071), Z. montanum (J.Konig) Link ex A. Dietr. (Z.097 and Z.098) and Z. zerumbet (Z.001, Z.004 and Z.017). There were 97 crosses in total and it was found that self – pollinated ones neither with in the flowers nor different flowers of the same clone produced seeds. The seeds of 3 intraspecific and 3 interspecific crosses were obtained. Intraspecific hybrid seeds were from Z. spectabile Griff, Z.092 x Z. 075, Z. 075 x Z. 092, and Z.075 x Z.071. The interspecific crossed were from Z. spectabile Griff (Z.075) x Z. ottensii (Z.074), Z. spectabile Griff (Z.075) x Z. chrysostachys (Z.057) and Z. spectabile Griff (Z.071) x Z. chrysostachys (Z.057). The open – pollinated seeds of Z. spectabile Griff were collected. Z001, Z020, Z021, Z022, Z071, Z075, Z092, Z058 and Z095 produced 24, 8, 8, 4, 43, 29, 16, 8 and 10 seeds, respectively. Obtained hybrids will be tested under selection process according to the standard breeding protocols to develop the recommended cultivars of the Department of Agriculture for their recommendation to farmers. Keywords: hybrid Shampoo Ginger, hand pollination, open pollination 1 ศนู ย์วิจยั พืชสวนตรัง 85 ม.2 ต.ไม้ฝำด อ.สเิ กำ จ.ตรงั 92150 1 Trang Horticultural Research Center, 85 Moo 2, Maifad Subdistrict, Sikao District, Trang Province 92150 2 สถำบันวจิ ัยพืชสวน เลขท่ี 50 สถำบนั วิจยั พืชสวน ถนนพหลโยธิน แขวงลำดยำว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 2 Horticultural Research Institute, No. 50 Horticultural Research Institute, Phahonyothin Road, Ladyao, Chatuchak, Bangkok 10900 * Corresponding author: [email protected] 125

1st AINR PSP064 ประสิทธิภำพของดเี อน็ เอบำร์โค้ดเพื่อกำรระบุชนิดและควำมหลำกหลำยของพืชผักพ้ืนเมอื งภำคใตใ้ นวงศ์ขิง Efficiency of DNA Barcodes for Identification and Diversity of Southern Local Vegetables in Zingiberaceae ธรี ภทั ร เหลอื งศุภบลู ย1์ * อภญิ ญำ วงศเ์ ปีย้ 1 จีรภำ ออสติน2 สพุ ินญำ บญุ มำนพ1 และ กญั ญำภรณ์ พพิ ธิ แสงจันทร์1 Luangsuphabool, T.1*, Wongpia, A.1, Austin, J.2, Bunmanop, S.1 and Pipithsangchan, K.1 บทคัดยอ่ พืชวงศ์ขิงเปน็ พืชทมี ีมลู คา่ ทางเศรษฐกจิ นยิ มปลกู ทางภาคใตม้ ีการน่ามาใชป้ ระโยชนท์ หี ลากหลายท้งั เป็นอาหารประเภทผกั สด และสมุนไพร การระบุชนิดพืชจากวัตถุดิบทีได้จากพืชวงศ์ขิงท่าได้ยากหากใช้ลักษณะสัณฐานวิทยาเพียงอย่างเดียว ดีเอ็นเอบาร์โค้ด บริเวณ ITS matK rbcL และ trnH-psbA ถูกน่ามาทดสอบประสทิ ธิภาพด้วยการวิเคราะห์วิวัฒนาการชาติพนั ธ์ุระดับโมเลกุลของดีเอน็ เอบาร์โค้ดแต่ละบริเวณเพือการระบุชนิดและความหลากหลายของพืชวงศ์ขิงบริเวณภาคใตข้ องไทย จากผลการศึกษาพบว่าบรเิ วณ ITS เป็นบริเวณทีมีประสิทธิภาพมากทีสุดในการระบุชนิดของพืชวงศ์ขิง สามารถระบุชนิดได้ทั้งหมดจ่านวน 6 ชนิด ได้แก่ Alpinia zerumbet (Pers.) Burtt & R. M. Sm. (ปุดนา) Amomum kravanh Pierre ex Gagnep. (กระวาน) Amomum villosum Lour. (เร่ว) Etlingera elatior (Jack) R.M. Smith. (ดาหลา) Kaempferia galangal L. (เปราะหอม) และ Zingiber zerumbet (L.) Sm. (กระทือ) รองลงมาคือบริเวณ matK สามารถระบชุ นิด กระวาน ดาหลา เปราะหอม และกระทือได้ ในขณะทีบริเวณ rbcL และ trnH- psbA มีประสิทธิภาพต่าโดยระบุชนิดได้เพียง 2 ชนิดเท่าน้ัน ได้แก่ กระทือ และดาหลา และ กระวาน และดาหลา ตามล่าดับ โดยยัง พบว่าดีเอ็นเอบาร์โค้ดทุกบริเวณสามารถใช้ในการระบุชนิดของดาหลาได้ ในขณะทีบริเวณ matK rbcL และ trnH-psbA ไม่มี ประสิทธิภาพในการจ่าแนกความแตกต่างระหว่างปุดนา และเร่ว นอกจากน้ียังพบว่าสกุล Amomum มีความสัมพันธ์ทางวิวัฒนาการ เป็นแบบ polyphyletic กบั สกุล Alpinia และ Etlingera โดยในการศกึ ษาน้ชี ้ีใหเ้ ห็นวา่ ดเี อ็นเอบารโ์ ค้ดบริเวณนวิ เคลียสมปี ระสทิ ธิภาพ ทโี ดดเดน่ และเหมาะสมสา่ หรบั ใชก้ ารระบุชนิดพืชวงศ์ขิงไดเ้ หนอื กวา่ ดเี อน็ เอบาร์โค้ดบรเิ วณคลอโรพลาสต์ คำสำคญั : ดเี อ็นเอบาร์โคด้ การจดั จา่ แนก วิวฒั นาการชาติพนั ธ์ุ พชื วงศ์ขงิ Abstract Zingiberaceae is considered to be the economically value plant which has been popular cultivated in the Southern Thailand and various used as both fresh vegetables and herbs. Species identification of plant materials belonging to the Zingiberaceae has been difficult to use the morphological characters alone. DNA barcodes based on ITS, matK, rbcL, and trnH-psbA were tested for their efficiency using molecular phylogenic analysis of each DNA barcode loci for species delimitation and biodiversity of Zingiberaceae in the South of Thailand. The ITS showed the best efficiency for identifying species of Zingiberaceae, which could be identified to six species as follows; Alpinia zerumbet (Pers.) Burtt & R. M. Sm., Amomum kravanh Pierre ex Gagnep., Amomum villosum Lour., Etlingera elatior (Jack) R.M. Smith., Kaempferia galangal L. and Zingiber zerumbet (L.) Sm. The matK region had the second highest effectiveness for identifying A. kravanh, E. elatior, K. Galangal and Z. zerumbet, whereas rbcL and trnH-psbA exhibited the low classification abilities that could identify only two species including E. elatior and Z. zerumbet, and A. kravanh and E. elatior, respectively. Also, all of DNA regions could be used to identify E. elatior, but the other regions did not show the efficiency to separate A. zerumbet and A. villosum. In addition, the phylogenetic relationship of Amomum revealed the polyphyletic genus with Alpinia and Etlingera. This study indicated that nucleus DNA barcode region showed the notable efficiency and was suitable for species identification of Zingiberaceae family superior to the chloroplast DNA barcode region. Keywords: DNA barcoding, identification, phylogeny, Zingiberaceae 1 สำนักวจิ ัยพฒั นำเทคโนโลยชี ีวภำพ กรมวชิ ำกำรเกษตร ต.รงั สิต อ.ธัญบุรี จ.ปทมุ ธำนี 12110 1 Biotechnology Research and Development Office, Department of Agriculture, Rangsit, Thanyaburi, Pathum Thani 12110 2 ศูนย์วิจยั และพฒั นำกำรเกษตรพังงำ ต.บำงม่วง อ.ตะก่วั ปำ่ จ.พังงำ 82190 2 Phang Nga Agricultural Research and Development Center, Bang Muang, Ta kua Pa, Phangnga 82190 * Corresponding author: [email protected] 126

1st AINR PSP065 องคป์ ระกอบในน้ำมนั หอมระเหยของเปรำะหอมที่เก็บรวบรวมจำกจังหวัดพิษณโุ ลกของประเทศไทย Volatile Oil Constituents of Kaempferia galanga L. Collected from Phitsanulok Province, Thailand อภญิ ญำ วงศเ์ ปีย้ 1* ชลลดำ สำมพันพวง1 ธรี ภทั ร เหลอื งศุภบลู ย์1 กญั ญำภรณ์ พพิ ิธแสงจันทร์1 วนิ ยั สมประสงค2์ และ สมชำย บุญประดบั 3 Wongpia, A.1*, Samphunphuang, C.1, Luangsuphabool, T.1, Pipithsangchan, K. 1, Somprasong, W.2 and Boonpradub, S.3 บทคดั ยอ่ เปราะหอมเปน็ พชื วงศข์ งิ และเป็นพชื สมนุ ไพรส่าคญั ทมี ีการใช้ประโยชน์อย่างแพรห่ ลาย โดยใชเ้ ป็นเครืองเทศในครัวเรือนและ เป็นองค์ประกอบหลักในต่ารับยาแผนไทยหลายต่ารับ สารผลิตภัณฑ์ธรรมชาติหลายชนิดทีพบในเหง้ามีสรรพคุณเชิงบ่าบัดทีบรรเทา อาการปวดและอักเสบ ลดไข้ และรักษาโรคทีเกิดจากความผิดปกติในระบบทางเดินอาหาร งานวิจัยน้ีได้ศึกษาองค์ประกอบทางเคมีใน น่า้ มนั หอมระเหยจากเหง้าของเปราะหอมโดยเกบ็ รวบรวมเหงา้ เปราะหอม 3 ตัวอย่างจากแหล่งเพาะปลกู เพอื การค้าในจงั หวัดพษิ ณุโลก จากนั้นน่าไปสกัดน่้าหอมระเหยด้วยวิธีต้มกลันแล้ววิเคราะห์ด้วยเทคนิคแก๊สโครมาโทกราฟี-แมสสเปกโทรเมตรี ซึงสามารถระบุ องค์ประกอบทางเคมีได้ 10 ชนิด จากปริมาณ 98.9-100% ขององค์ประกอบทั้งหมดในน้่ามนั หอมระเหย โดยประกอบด้วยสารในกลุ่ม โมโนเทอรพ์ นี 6 ชนิด เอสเทอรข์ องกรดซนิ นามิก 2 ชนดิ และสารประกอบไฮโดรคาร์บอน 1 ชนดิ เอสเทอร์ของกรดซินนามิก 2 ชนิดถูก พบว่าเป็นสารประกอบหลัก ได้แก่ เอทิล-พารา-เมทอกซีซินนาเมต (74.91-79.60%) และเอทิลซินนาเมต (16.04-20.88%) อย่างไรก็ ตามฤทธ์ิทางชีวภาพของน่้ามันหอมระเหยจากเปราะหอมจ่าเป็นตอ้ งมกี ารศึกษาเพิมเตมิ เพือพิสจู น์คุณค่าของเปราะหอมทีมีตอ่ สขุ ภาพ และการรักษาโรค สมุนไพรทีมีศักยภาพชนิดน้ีสามารถส่งเสริมการปลูกเชิงพาณิชย์และพัฒนาผลิตภัณฑ์ท้องถินในชุมชนจังหวัด พษิ ณุโลก คำสำคัญ: เปราะหอม ภาคเหนือตอนล่าง แกส๊ โครมาโทกราฟี-แมสสเปกโทรเมตรี เอสเทอรข์ องกรดซนิ นามิก Abstract Kaempferia galanga L. belonging to the Zingiberaceae family, is an important herbal medicine which has been widely used as a kitchen spice and main ingredient of many Thai Traditional Medicine Formularies. Several of natural aromatic products are found in rhizome that possesses the therapeutic attributes to relieve pain and inflammation, antipyretic, and cure the gastrointestinal disorders. In this study, the chemical composition of K. galanga rhizome oil was investigated by collecting three K. galanga rhizomes from the commercial cultivation areas in Phitsanulok province. The essential oils were obtained by hydrodistillation and then analyzed by gas chromatography-mass spectrometry (GC-MS). Ten chemical constituents from representing 98.9-100% of volatile oils were identified which comprised six monoterpenes, two cinnamic acid esters, and one hydrocarbon. Two cinnamic acid esters were found as major compounds including ethyl-p-methoxycinnamate (74.91-79.60%) and ethyl cinnamate (16.04-20.88%). However, the bioactivities of volatile oil from K. galanga need to be further studied to prove its benefits for health and treatment. This potential medicinal plant could be promoted the commercial cultivation and local product development in Phitsanulok communities. Keywords: Kaempferia galanga, lower northern region, GC-MS, cinnamic acid ester 1 สำนกั วจิ ยั พฒั นำเทคโนโลยชี ีวภำพ กรมวิชำกำรเกษตร ต.รังสติ อ.ธญั บุรี จ.ปทมุ ธำนี 12110 1 Biotechnology Research and Development Office, Department of Agriculture, Rangsit, Thanyaburi, Pathum Thani 12110 2 สำนกั คุ้มครองพันธุพ์ ืช กรมวิชำกำรเกษตร แขวงลำดยำว เขตจตุจักร กรงุ เทพมหำนคร 10900 2 Plant Varieties Protection Office, Department of Agriculture, Ladyao, Chatuchack, Bangkok 10900 3 สำนกั ผู้เช่ยี วชำญ กรมวชิ ำกำรเกษตร แขวงลำดยำว เขตจตุจักร กรงุ เทพมหำนคร 10900 3 Senior Expert Office, Department of Agriculture, Ladyao, Chatuchack, Bangkok 10900 * Corresponding author: [email protected] 127

1st AINR PSP069 ควำมหลำกหลำยของพืชสมุนไพร “พิกดั เทยี น” ท่ีพบในพื้นทภ่ี ำคใต้ของประเทศไทย Diversity of Medicinal Plants “Pi-Gad-Tein” in Southern Thailand ชลลดำ สำมพนั พวง1* เสำวณี เดชะคำภู1 นิภำพร บวั อนิ่ 1 พทิ ยำ วงษช์ ำ้ ง1 และ ปำรฉิ ัตร สังข์สะอำด1 Samphunphuang, C.1*, Dachakumpoo, S.1, Boain, N.1, Wongchang, P.1 and Sangkasa-ad, P.1 บทคัดยอ่ พืชสมุนไพร 'พิกัดเทยี น' เป็นค่าทใี ช้เรยี กการจดั กลุ่มของพรรณพชื ทใี ช้เป็นเครืองยาในต่ารับยาไทยแผนโบราณ โดยพรรณพชื ทอี ยู่ ในพกิ ัดยาเดยี วกันจะต้องมรี สไม่ขดั กนั สรรพคุณเสมอกนั ช่วยเสรมิ ฤทธิ์กนั ทา่ ใหม้ สี รรพคุณทางยาทดี ขี นึ้ เหมาะส่าหรับการนา่ ไปใช้เขา้ ต่ารับ ยาหรือใช้เป็นกระสายยาได้สะดวกขึ้น แต่พรรณพืชต่างๆ ทีถูกน่ามาใช้ในต่ารับยาไทยน้ีมักจะถูกจดบันทึกด้วยชือเรียกท้องถิน จึงมักเกิด ความสับสนเมือมีการน่าพรรณพืชเหล่านี้มาใช้ในการปรุงยา ซึงในปัจจุบันยาแผนไทยในหลายต่ารับถูกน่ามาผลิตในเชิงการค้ามากข้ึน การ ระบุชือพรรณพืชให้ถูกต้องตามหลักสากล จะท่าให้สามารถน่าพรรณพืชสมุนไพรพิกัดเทียนมาใช้ได้อย่างถูกต้อง ลดอันตรายทีจะเกิดกับ ผู้บริโภค ดังน้ันการศึกษาวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพอื เก็บรวบรวมพืชสมุนไพรพกิ ัดเทยี น จัดจ่าแนกชนิด และระบุชือพรรณพชื สมุนไพรพกิ ัด เทียนตามหลักอนุกรมวิธานได้อย่างถูกต้อง โดยสามารถเก็บรวบรวมตัวอย่างพืชสมุนไพรพิกัดเทียนและข้อมูลทีเกียวข้องได้จ่านวน 40 ตัวอย่าง จากตลาดวัตถุดิบสมุนไพร กลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกสมุนไพร หมอยาพื้นบ้าน และแหล่งทีอยู่ตามธรรมชาติในพื้นทีภาคใต้ของประเทศ ไทย ได้แก่ จังหวัดสุราษฎร์ธานี จังหวัดนครศรีธรรมราช จังหวัดพัทลุง และจังหวัดสงขลา ระหว่างเดือนตุลาคม ปี พ.ศ. 2558 ถึงเดือน กันยายน ปี พ.ศ. 2562 เมือน่ามาจัดจ่าแนกระบุชนิดตามหลักอนุกรมวิธานพืชได้เป็นพรรณพืชจ่านวน 11 ชนิด (10 สกุล) ได้แก่ เทียน ตาต๊ักแตน (Anethum graveolens L.) เทียนขาว (Cuminum cyminum L.) เทียนข้าวเปลือก (Foeniculum vulgare Mill. Subsp. vulgare var. dulce (Mill.) Thell) เทียนแดง (Lepidium sativum L.) เทียนด่า (Nigella sativa L.) เทียนเยาวพาณี (Trachyspermum amni (L.) Sprague) เทียนสัตตบษุ ย์ (Foeniculum vulgare Mill. Subsp. vulgare var. vulgare) เทยี นตากบ (Linum usitatissimum L.) เทียนเกล็ดหอย (Plantago ovate Foessk.) เทียนลวด (Baccharoides anthelmintica (L.) Moench) และเทียนแกลบ (Hordeum vulgare L.) การศึกษาน้แี สดงให้เห็นวา่ พชื สมนุ ไพร “พิกัดเทยี น” ในพื้นทภี าคใต้มีความหลากหลายสูง แต่พืชบางชนดิ มลี กั ษณะทางสณั ฐาน วิทยาทคี ล้ายคลึงกันมาก ท่าให้จัดจ่าแนกชนิดได้ยาก ดังนั้นจึงควรท่าการศึกษาเพมิ เติมทางด้านอณูชีวโมเลกุล สารพฤกษเคมี และฤทธ์ทิ าง ชีวภาพ ควบคูก่ บั ลักษณะสณั ฐานวทิ ยา จะทา่ ให้สามารถเลอื กใชช้ นดิ พืชสมุนไพร “พิกัดเทยี น” ได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธภิ าพเพมิ มากข้ึน คำสำคญั : สมุนไพรไทย ตา่ รบั ยาไทย Abstract Medicinal plants “Pi-Gad-Tein” refers to a plant group within Thai Traditional Pharmacopoeia (TTP). These plants were included in a similar formulary that should be equal in taste and properties, and also improved in the synergistic effects, which have been easy to use in TTP. However, some plant species’ names were recorded in Thai local name, which have always been conflicts in the name of plant species for using as medicinal plants in TTP. Currently, several TTP were widely produced as commercial productions; hence, the correcting the name of plant species in Pi- Gad-Tein based on modern taxonomy was important for using medicinal plants and reducing the danger to consumers. This study aimed to collect, survey, classify, and identify the names of medicinal plants species under Pi-Gad-Tein. Forty specimens of Pi-Gad-Tein and their passport data were collected from the medicinal material markets, herbal farmer groups, traditional folk doctors, and natural sources in Southern Thailand such as Surat Thani, Nakhon Si Thammarat, Phatthalung, and Songkhla provinces. The study was conducted from October 2015 to September 2019. Eleven species (10 genera) could be identified as follows; Anethum graveolens L., Cuminum cyminum L. , Foeniculum vulgare Mill. Subsp. vulgare var. dulce (Mill.) Thell, Lepidium sativum L., Nigella sativa L., Trachyspermum amni (L.) Sprague, Foeniculum vulgare Mill. Subsp. vulgare var. vulgare, Linum usitatissimum L., Plantago ovate Foessk., Baccharoides anthelmintica (L.) Moench, and Hordeum vulgare L. This study showed the high diversity of Pi-Gad-Tein species in Southern Thailand. However, it was found that the morphological characteristics of some species were looked similar. This caused the difficultly in identification. Thus, further study should on molecular biology phytochemistry and bioactivity combined with morphology to correct the usages of the species more efficiently. Keywords: Thai Herbal, Thai Traditional Pharmacopoeia 1 สำนกั วจิ ยั พฒั นำเทคโนโลยชี ีวภำพ กรมวชิ ำกำรเกษตร ต.รงั สติ อ.ธัญบรุ ี จ.ปทมุ ธำนี 12110 1 Biotechnology Research and Development Office, Department of Agriculture, Rangsit, Thanyaburi, Pathum Thani 12110 * Corresponding author: [email protected] 128

1st AINR PSP072 กำรขยำยพนั ธ์มุ นั ขี้หนใู นสภำพปลอดเช้ือเพื่อกำรอนุรักษ์ In Vitro Propagotion of Hausa Potato (Plectranthus rotundifolius) for Conservation สพุ นิ ญำ บุญมำนพ1* ปำรฉิ ตั ร สังขส์ ะอำด1 และ อสั นี สง่ เสริม1 Bunmanop, S. 1*, Sangkasa-ad,P.1 and Songserm, A.1 บทคัดยอ่ มันข้ีหนูเป็นพืชท้องถินทางภาคใต้ของประเทศไทย และขยายพันธุ์โดยใช้หัว นิยมน่าหัวมาใช้ประกอบอาหารพ้ืนบ้านทาง ภาคใต้ ถือเป็นความมันคงทางอาหารทีส่าคัญ จึงมีวัตถุประสงค์เพือการศึกษาวิธีการขยายพันธุ์ และการอนุรักษ์ในสภาพปลอดเช้ือ พบว่า มันขี้หนูสามารถขยายเพิมปริมาณได้โดยการใช้ส่วนของยอดมันขี้หนูในสภาพปลอดเชื้อโดยเพาะเล้ียงบนอาหารสังเคราะหส์ ตู ร MS เติม IAA ความเขม้ ข้น 1 มก./ล. รว่ มกบั BA ความเข้มขน้ 3 มก./ล. หลงั จากนั้นชกั นา่ ให้เกดิ รากบนอาหารสูตรสงั เคราะห์ MS เตมิ IBA ความเข้มข้น 2 มก./ล. และการเกบ็ รักษามนั ขี้หนูในสภาพปลอดเช้ือ (การชะลอการเจริญเตบิ โต) สามารถเกบ็ รกั ษาไดน้ านสงู สดุ 6 เดือน อย่างมีนัยส่าคญั ยิงทางสถติ ิ แม้ไม่มีการเปลยี นอาหาร เมือเลี้ยงบนอาหารสูตรสังเคราะห์ ¼ MS เติมน้า่ ตาลแมนนทิ อล 10 ก./ล. และเมอื นา่ สว่ นขอ้ และยอดกลับมาทดสอบอตั ราการรอดชีวติ บนอาหารสูตรสังเคราะห์ MS เตมิ IAA ความเข้มข้น 1 มก./ล. รว่ มกับ BA ความเข้มข้น 3 มก./ล. ก่อนย้ายลงบนอาหารสูตรสังเคราะห์ MS เติม IBA ความเข้มข้น 2 มก./ล. พบว่าต้นสามารถเจริญเติบโตได้ ตามปกติ คำสำคญั : มนั ขี้หนู การขยายพันธุ์ ในหลอดทดลอง การอนุรกั ษ์ Abstract Hausa Potato (Plectranthus rotundifolius) is a native plant to the southern of Thailand and propagated by tubers. It is commonly used for cooking local dishes in the southern region. This is important to food security. Therefore, the objective is to study methods of propagation for conservation by in vitro method. It was found that the shoot explant could be propagated by culturing on MS medium supplemented with 1 mg/l IAA in combination of 3 mg/l BA. MS medium with 2 mg/l IBA was found suitable for root induction. The result revealed for in vitro conservation that the plants cultured on ¼ MS with 10 g/l mannitol could be preserved for 6 months without subculture significant difference. The shoot and nodal segment of those plantlets were tested their survival rate by culturing on MS medium with 1 mg/l IAA and 3 mg/l BA followed by transferring on MS medium with 2 mg/l IBA. The results showed that they were able to regrowth with normal growth. Keywords: Plectranthus rotundifolius, propagation, in vitro, conservation 1 สำนักวจิ ยั พฒั นำเทคโนโลยชี ีวภำพ กรมวิชำกำรเกษตร ต.รงั สติ อ.ธัญบรุ ี จ.ปทุมธำนี 12110 1 Biotechnology Research and Development Office, Department of Agriculture, Rangsit, Thanyaburi, Pathum Thani 12110 * Corresponding author: [email protected] 129

1st AINR PSP078 ผลของอุณหภูมติ อ่ คุณภำพของละอองเกสรมะพร้ำวพนั ธุไ์ ทยต้นสูง Effect of Temperature on Pollen Quality in Thai Tall Coconut (Cocos nucifera L.) กุลนิ ดำ แท่นจันทร1์ ปรญิ ดำ หรูนหมี 2* ปฏิวตั ิ วงศพ์ ทิ กั ษ์1 และ ปำนวดี แกว้ สง่ำ1 Thanjun, K. 1, Hrunheem, P. 2*, Wongpitak, P. 1 and Kewsanga, P.1 บทคดั ย่อ จากการศึกษาผลของอุณหภูมิต่อความมีชีวิตและความงอกของละอองเกสรมะพร้าวพันธ์ุไทยต้นสูง ในเดือนตุลาคม 2563 ถึงเดือนสิงหาคม 2564 โดยวางแผนการทดลองแบบ 4x5 Factorial in CRD จ่านวน 3 ซ่้า ประกอบด้วย ปัจจัยที 1) อุณหภูมิ 4 ระดับ คือ 25 30 35 และ 40 องศาเซลเซยี ส และปัจจัยที 2) ระยะเวลา คอื 5 ระดับ คือ 12 24 36 48 และ 60 ชัวโมง พบว่า ความ มีชีวิตและความงอกของละอองเกสรมะพร้าวมีความแตกต่างกันทางสถิติอย่างมีนัยส่าคัญ ซึงเมือละอองเกสรได้รับอุณหภูมิทีสูงขึ้น ส่งผลให้เปอร์เซ็นต์ความมีชีวิตและความงอกของละอองเกสรลดลง โดยอุณหภูมิที 40 องศาเซลเซียส มีเปอร์เซ็นต์ความงอกต่ากว่า เกณฑ์มาตรฐาน (น้อยกว่า 35 %) ทุกช่วงระยะเวลาการเก็บรักษา และทีอุณภูมิ 25 องศาเซลเซียส ทุกช่วงระยะเวลาการเกบ็ รกั ษามี เปอร์เซน็ ตค์ วามมชี ีวิต และความงอกของละอองเกสรสงู กว่าเกณฑ์มาตราฐาน เมือพิจารณาอนั ตรกิรยิ า (interaction) ระหว่างอณุ ภูมิ กับระยะเวลา พบวา่ มีความเป็นปฏิสัมพนั ธก์ ันทางสถติ ิอย่างมนี ยั ส่าคญั โดยอุณหภมู ทิ สี งู ขึน้ ร่วมกบั ระยะเวลาในการเกบ็ รักษาทีนาน ขน้ึ มผี ลใหค้ วามงอกและความมีชวี ิตของละอองเกสรมะพรา้ วลดลง คำสำคญั : ความมชี ีวติ ของละอองเกสร ความงอกของละอองเกสร มะพรา้ วพันธไ์ุ ทยตน้ สงู Abstract The study aimed to investigate the effect of temperature on the viability and germination of pollen from Thai tall trees. It was conducted from October 2020 to August 2021. The 4x5 factorial in CRD experiment was planned for 3 iterations, consisting of factors 1) 4 temperature levels: 25, 30, 35 and 40 degrees Celsius, and factor 2) 5 duration levels: 12, 24, 36, 48 and 60 hours. It was found that the viability and germination of coconut pollen were significantly different. when pollen was at a higher temperature as a result, the percentage viability and germination of pollen were reduced. The temperature at 40 °C had a percentage of germination below the standard (less than 35 %) during all storage periods. For a temperature of 25 °C, the percentage of viability and germination rate of pollen were higher than the standard threshold at all storage periods. When considering the interaction, there was a statistically significant interaction between temperature and time. Higher temperature with a longer storage time resulted in reduced germination and viability of coconut pollen. Keywords: Pollen viability, pollen germination, Thai tall coconut 1 ศนู ยว์ ิจยั พืชสวนชมุ พร สถำบันวจิ ัยพชื สวน กรมวิชำกำรเกษตร อ.สวี จ.ชมุ พร 86130 1 Chumphon Horticultural Research Center, Horticulture Research Institute, Department of Agriculture, Sawi, Chumphon 86130 2 ศนู ยว์ ิจยั และพัฒนำเมล็ดพันธ์พุ ืชสุรำษฎรธ์ ำนี กองวิจยั พัฒนำเมลด็ พันธ์พุ ชื กรมวิชำกำรเกษตร อ.ท่ำชนะ จ.สุรำษฎรธ์ ำนี 84170 2 Suratthani Seed Research and Development Center, Seed Research Development Division, Department of Agriculture, Thachana, Suratthani 84170 * Corresponding author: [email protected] 130

1st AINR PSP080 เปรียบเทียบกำรปลกู โกโกแ้ บบพชื เดีย่ วและพชื รว่ ม Comparison of Cacao Growing between Monoculture and Intercropping System ปำนหทัย นพชินวงศ์1* สรุ รี ตั น์ ปญั ญำโตนะ1 และ เสรี อย่สู ถิตย์1 Nopchinwong, P.1*, Panyatona, S.1 and U-Satith, S.1 บทคัดย่อ การศกึ ษาระบบปลกู และชนดิ ของต้นพันธุเ์ พอื เพมิ ผลผลติ โกโก้ ด่าเนนิ การทศี ูนย์วิจัยพืชสวนชมุ พร ระหวา่ งปี 2560-2565 โดยใช้ พันธ์ุชุมพร 1 ICS95 และ UF676 ซงี ปลกู เปรียบเทียบกนั ในระบบการปลูกแบบพืชเดยี วและระบบการปลูกร่วมกับมะพร้าว โดยวางแผนการ ทดลองแบบ Randomized Complete Block Design (RCB) ประกอบด้วย 3 กรรมวิธี 10 ซ่้า ใช้พันธุ์เป็นกรรมวิธี ท่าการวิเคราะห์ข้อมูล แบบ ANOVA และเปรียบเทียบทั้งสองระบบโดยใช้ t-test ผลการศึกษาเบื้องต้นแสดงให้เห็นว่าพันธุ์ชุมพร 1 ให้ผลผลิตสูงทีสุดและมีการ เจริญเติบโตดีทีสุด ท้ังในระบบการปลูกแบบพืชเดียวและระบบพืชร่วม ในขณะทีพันธุ์ ICS 95 และ UF 676 มีแนวโน้มเหมาะสมส่าหรับ ระบบการปลกู แบบพืชร่วม คำสำคัญ: โกโก้ มะพร้าว การเจรญิ เตบิ โต การเกบ็ เกียว Abstract The study of planting system and varieties of cacao for increasing cacao yield, was carried out during 2017- 2022 at Chumphon Horticultural Research Center. Chumphon 1, ICS95 and UF676 were grown under monoculture vs intercropping system with coconuts. The experiment was conducted in a randomized complete block design (RCB) with 3 varieties in 10 replications. Data analysis was done by ANOVA and t-test. The preliminary result showed that Chumphon 1 gave the highest yield and growth performance under both systems; monoculture and intercropping system with coconuts, while ICS95 and UF676 tended to grow preferably under the intercropping system. Keywords: Cacao, coconut, growth, harvesting 1 ศูนย์วจิ ยั พชื สวนชมุ พร ถ.เพชรเกษม ต.วสิ ัยใต้ อ.สวี จ.ชมุ พร 86130 1 Chumphon Horticultural Research Center Phetchakasem Rd., Wisai-Tai, Sawi, Chumphon 86130 * Corresponding author: [email protected] 131

1st AINR PSP082 ผลของคลอร็อกซ์ต่อกำรฆำ่ เช้ืออำหำรเพำะเลยี้ ง และกำรสรำ้ งแคลลสั ของใบอ่อนแอฟริกันไวโอเล็ต ในสภำพปลอดเชื้อ Effect of Clorox® on Disinfection of Culture Medium and Callus Induction of African Violet Young Leaves In Vitro ยพุ ำภรณ์ วิรยิ ะนำนนท์1* และ ยำมลี ะห์ วำเลง็ 1 Wiriyananont, Y. 1* and Wa-leng, Y.1 บทคัดยอ่ โดยทัวไปการเตรียมอาหารส่าหรับเพาะเล้ียงเน้ือเยือพืช จะใช้วิธีการฆ่าเช้ืออาหารด้วยอุณหภูมิสูงและแรงดันไอน้่าตามวิธี มาตรฐาน ซึงจ่าเป็นต้องใช้เครอื งมือทีมรี าคาคอ่ นข้างสูง ดังนั้นงานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพือศึกษาความเขม้ ข้นของคลอรอ็ กซ์ต่อการฆา่ เชอ้ื อาหาร และการพฒั นาของช้นิ ส่วนใบแอฟริกนั ไวโอเล็ต เปรยี บเทียบกับการฆ่าเชื้ออาหารดว้ ยวิธีมาตรฐาน โดยเพาะเลยี้ งชิ้นสว่ นใบ อ่อนแอฟริกันไวโอเล็ตบนอาหารสูตร MS (Murashige and Skoog) เติม BA (6-Benzylaminopurine) 1 มิลลิกรัมต่อลิตร น่้าตาล ซูโครส 3% และผงวุ้น 0.75% หลังจากการเพาะเลีย้ งเป็นเวลา 8 สัปดาห์ พบว่า ความเข้มข้นของคลอร็อกซท์ ีใช้ (1% - 4%) สามารถ ก่าจัดเช้ือจุลินทรีย์ในอาหารได้ 100% เมือพิจารณาการพัฒนาของชิ้นส่วนพืช พบว่า ใบแอฟริกันไวโอเล็ตบนอาหารทีผ่านการฆ่าเช้ือ ด้วยคลอร็อกซ์ 1% ให้การสร้างแคลลสั สงู สุด 100% จ่านวนแคลลัสเฉลีย 31±28.12 แคลลัสต่อชิ้นส่วน แตกต่างอย่างมีนัยส่าคัญทาง สถิติ ลกั ษณะของแคลลสั เกิดเปน็ ก้อนขนาดเล็กบนช้นิ สว่ นใบ เชน่ เดยี วกบั แคลลัสบนอาหารทผี า่ นการฆ่าเชอื้ ด้วยวิธีมาตรฐาน ซงึ การใช้ สารละลายคลอร็อกซ์เติมลงในอาหารเพาะเลี้ยงเนื้อเยือ สามารถใช้เป็นเทคนิคทางเลือกหนึง ทดแทนการใช้หม้อนึงแรงดันไอน่้า ซึงมี ราคาสงู เพอื การเพาะเลยี้ งเน้ือเยือพืชอยา่ งงา่ ยได้ หรือนา่ ไปประยกุ ตใ์ ช้ในพชื ชนดิ อืนต่อไป คำสำคญั : เพาะเล้ยี งเน้อื เยือ สารฆา่ เชื้อ แอฟรกิ ันไวโอเล็ต Abstract In general, high temperature and high steam pressure as standard methods are used for medium sterilization in plant tissue culture with relatively expensive tools. Therefore, the objective of this research was to study a concentration of Clorox® on tissue culture medium disinfection and the development of young leaves part African violet compared to standard media sterilization. The young leaves were cultured on MS (Murashige and Skoog) medium with 1 mg/l BA (6-Benzylaminopurine), 3% sucrose, and 0.75% agar. After 8 weeks of culturing, the concentration of Clorox® was used (1%-4%) and was able to eliminate 100% microorganisms in the medium. Considering the development of explants, African violet leaves cultured on a 1% Clorox® sterilized medium produced the highest 100% callus induction. The means number of calli was 31±28.12 calli per explant statistically significant difference. Small calluses were formed on the leaf surface just like calluses were induced on a medium that has been sterilized by the standard method. The use of Clorox® added to the tissue culture medium could be used as an alternative technique instead of using an autoclaving machine for a simple plant tissue culture or applied to other plants. Keywords: Micropropagation, disinfectant, culture media, African violet 1 คณะวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยี มหำวทิ ยำลัยรำชภฏั พระนครศรีอยุธยำ อำเภอพระนครศรีอยุธยำ จังหวดั พระนครศรอี ยธุ ยำ 13000 1 Faculty of Science and Technology, Phranakhon Si Ayutthaya Rajabhat University, Phra Nakhon Si Ayutthaya, 13000 * Corresponding author: [email protected] 132

1st AINR PSP088 กำรคดั เลอื กพนั ธมุ์ ะพร้ำวลกู ผสมกะทนิ ำ้ หอม Selection of Kathi Coconut Varieties ดำรำกร เผำ่ ชู 1* ทพิ ยำ ไกรทอง 1 ปริญดำ หรนู หีม 2 หยกทพิ ย์ สดุ ำรยี ์1 และ นำงชญำนชุ ตรีพนั ธ์33 Paochoo, D.1*, Kraitong, T.1, Hrunheem, P.2, Sudaree, Y.1 and Tripan, C.3 บทคัดยอ่ การคัดเลือกพันธ์ุมะพร้าวลูกผสมกะทิน่้าหอม เพือให้ได้มะพร้าวลูกผสมกะทิน่้าหอมทีให้ผลผลิตและคุณภาพดี ส่าหรับเพิม รายได้ให้แก่เกษตรกร เริมด่าเนินการ (ระยะที 1) ในปี 2554-2558 (ระยะที 2) ในปี 2559 - 2564 จากข้อมูลการให้ผลผลิต พบว่า มะพร้าวลูกผสมกะทิน่้าหอมทปี ลูกในสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง วทิ ยาเขตชมุ พร มีอายุออกจันเฉลีย 51 เดือน จ่านวนดอกตัวเมียเฉลีย 15.34 ดอก จ่านวนผลผลติ เฉลยี 5.28 ผล/ทะลาย และจ่านวนผลมะพร้าวกะทิเฉลีย 1.65 ผล/ทะลาย จากการทดสอบความเป็นกะทิ พบต้นทีเกิดมะพร้าวกะทิ จ่านวน 164 ต้น เพือลดระยะเวลาและเพิมความแม่นย่าในการทดสอบความ เป็นกะทิ มีการส่งตัวอย่างใบวิเคราะห์ DNA หายีนความเป็นกะทิและยีนความหอม โดยสามารถคัดเลือกต้นพ่อพันธุ์กะทิน้่าหอมที สมบูรณ์ มียีนบ่งบอกความเป็นลูกผสมมะพรา้ วกะทิ (C/T) และมียีนหอมแท้ (C/C) จ่านวน 28 ต้น จากน้ันท่าการคดั เลือกตน้ พ่อพันธ์ุ ทมี อี ายุการออกจันแรกเฉลยี 50- 54 เดือน จ่านวนผลผลิตเฉลีย 6.8 - 7.4 ผล/ทะลาย และจ่านวนผลมะพรา้ วกะทิเฉลีย 1.4 - 1.9 ผล/ ทะลาย จา่ นวน 10 ต้นเพือน่าไปใช้ในการปรับปรุงพันธ์ตุ ่อไป สา่ หรบั แปลงปลูกของศนู ย์วิจัยพชื สวนตรงั พบว่า อายตุ ้นมะพร้าวลกู ผสม กะทิน่้าหอมหลังจากปลูกเริมมีการทยอยออกจัน โดยมีอายุออกจันเฉลีย 50.18 เดือน จ่านวนดอกตัวเมียเฉลีย 13.89 ดอก จ่านวน ผลผลติ เฉลยี 5.20 ผล/ทะลาย จ่านวนผลมะพรา้ วกะทิเฉลีย 1.37 ผล/ทะลาย จากการทดสอบความเปน็ กะทิของมะพร้าวลูกผสมกะทิ น้่าหอม ได้ต้นทีเกิดมะพร้าวกะทิ จ่านวน 90 ต้นให้ผลเป็นกะทิและมีความหอม จากการวิเคราะห์ DNA จากตัวอย่างใบ จ่านวน 158 ต้น พบวา่ มียนี บ่งบอกความเปน็ ลกู ผสมมะพรา้ วกะทิ (C/T) จ่านวน 112 ต้น ในจ่านวนน้ีมตี ้นทีมยี ีนน้า่ หอมแท้ (C/C) จา่ นวน 37 ต้น คำสำคัญ: มะพร้าวกะทิน่า้ หอม การคดั เลอื ก Abstract Selection trial of Kathi Coconut varieties to identify high yielding and good quality varieties was conducted in 2011 - 2015 (Phase 1) and in 2016 - 2021 (Phase 2) to increase the income of famers which operation. It was found that yield of the Kathi Coconut varieties grown in King Mongkut's Institute of Technology Ladkrabang Prince of Chumphon Campus. The average age of spadix coconut was 51 months, the average number of female flowers were 15.34 flowers, the average yield was 5.28 fruit/cluster, and the average number of coconut milk was 1.65 fruit/cluster. In testing of coconut milk, 164 coconut trees were found to reduce the time and increase the accuracy of the coconut milk test. DNA samples were sequenced for coconut milk gene and aroma genes that can select the perfect male coconut milk tree. There are genes which indicate the crossbreeding of coconut milk (C/T) and there are 28 pure aromatic genes (C/C). Ten trees were selected those had the average age of first spadix coconut 50 - 54 months, average yield 6.8 - 7.4 fruit/cluster and average number of coconut milk 1.4 - 1.9 fruit/cluster, and were used for further breeding. In Trang Horticultural Research Centre, it was found that the age of backcross F1 hybrids Kathi after planting began to shredded spadix Coconut. The average age of spadix Coconut was 50.18 months, the average number of female flowers were 13.89 flowers, the average yield was 5.20 fruits/cluster, and the average number of coconut milk fruits was 1.37 fruits/cluster. Testing of kathi from backcross F1 hybrids Kathi coconut milk found that 90 coconut milk trees were aromatic. DNA analysis of 158 leaf samples, indicated that 112 plants had genes of hybrid coconut milk (C/T) of which 37 plants had the genes of the real aromatic coconut (C/C). Keywords: Aromatic makapuno coconut, selection 1 ศนู ยว์ ิจัยพืชสวนชมุ พร อ. สวี จ. ชุมพร 86130 1 Chumphon Horticultural Research Centre Sawi District, Chumphon 86130 2 ศนู ยว์ ิจยั และพฒั นำเมลด็ พันธพ์ุ ชื สรุ ำษฎร์ธำนี อ.ทำ่ ชนะ จ.สรุ ำษฎรธ์ ำนี 84170 2 Suratthani Seed Research and Development Center Tha Chana District, Suratthani 88170 3 ศูนยว์ ิจัยพืชสวนตรงั อ.สเิ กำ จ.ตรงั 92150 3 Trang Horticultural Research Centre Sikao District, Trang 86130 * Corresponding author: [email protected] 133

1st AINR PSP092 ช่วงเวลำทเ่ี หมำะสมของกำรผสมเกสรต่อกำรตดิ ผลของมะพร้ำวพันธมุ์ ลำยูสีเหลืองต้นเตยี้ Appropriate Time of Pollination on Fruit Set of Coconut cv. Malayan Yellow Dwarf ปรญิ ดำ หรนู หีม1* กลุ นิ ดำ แท่นจนั ทร์2 ปฏิวัติ วงศพ์ ิทักษ์2 และณัฐชำ บญุ โพธิแ์ ก้ว2 Hrunheem, P.1*, Thanjun, K.2, Wongpitak, P.2 and Boonphokaew, N.2 บทคัดย่อ จากการศึกษาช่วงเวลาทีเหมาะสมของการผสมเกสรมะพร้าวพันธ์ุมลายูสีเหลืองต้นเต้ียเพือผลิตพันธ์ุมะพร้าวลูกผสมชุมพร 2 (มลายูสเี หลอื งตน้ เตี้ย x ไทยตน้ สูง) ในเดือนตุลาคม 2563 ถึงเดอื นสงิ หาคม 2564 วางแผนการทดลอง RCBD มี 7 กรรมวิธี 5 ซ้่า ไดแ้ ก่ การผสมเกสรในช่วงเวลา 7.00 - 8.00 น. (T1) เวลา 8.00 - 9.00 น. (T2) เวลา 9.00 - 10.00 น. (T3) เวลา 10.00 - 11.00 น. (T4) เวลา 11.00 - 12.00 น. (T5) เวลา 13.00 - 14.00 น. (T6) และ เวลา 14.00 - 15.00 น. (T7) พบวา่ การผสมเกสรในช่วงทตี ่างกันส่งผลให้ การผสมติด (อายุ 15 วนั หลังผสมเกสร) และการติดผล (อายุ 3 เดือนหลังผสมเกสร) มีความแตกตา่ งกนั ทางสถิตอิ ยา่ งมีนยั สา่ คัญ โดย การผสมเกสรในช่วงเวลา 9.00 - 10.00 น. และ 10.00 - 11.00 น. มีเปอร์เซ็นต์การผสมติดและเปอร์เซ็นต์การติดผลสูงทีสุด และ ช่วงเวลา 13.00 - 14.00 น. เป็นช่วงทีมีเปอร์เซ็นต์การผสมติด และเปอร์เซ็นต์การติดผลต่าทีสุด คือ 89.4 และ 35.2 เปอร์เซ็นต์ ตามลา่ ดบั ส่าหรับเปอรเ์ ซน็ ต์ความงอกของผลพันธุพ์ บว่าไมม่ คี วามแตกต่างกันทางสถิติ โดยมีความงอกเฉลีย 85 เปอร์เซ็นต์ คำสำคัญ: การผสมเกสร เปอรเ์ ซน็ ตค์ วามงอก มะพร้าว Abstract The study of the optimal time for pollination of the coconut cv. Malayan yellow dwarf to produce coconut cv. Chumphon 2 hybrids (Malayan yellow dwarf x Thai Tall) was conducted in October 2020-August 2021. A RCBD experiment was planned with 7 methods, and 5 repetitions of pollination between 7:00 a.m. - 8:00 a.m. (T1) 8:00 a.m. - 9:00 a.m. (T2) 9:00 a.m. - 10:00 a.m. (T3) 10:00 a.m. - 11:00 a.m. (T4). 11.00 a.m. - 12.00 a.m. (T5) 1.00 p.m. - 2.00 p.m. (T6) and 2.00 p.m. - 3.00 p.m. (T7). It was found that different periods of pollination (15 days after pollination) resulted in statistically different in breeding and fruiting (3 months after pollination). The pollinations during 9:00 a.m. - 10:00 a.m. and 10:00 a.m. - 11:00 a.m. had higher percentages of fertility (93.7 and 94.2 %) and of fruiting (45.0 and 40.6 %). The pollination period of 1 p.m.-2 p.m. resulted in the lowest percentages of breeding and fruiting with 89.4 and 35.2%, respectively. The germination rate was not significantly different with average germination of 85 %. Keywords: pollination, germination percentage, coconut 1 ศูนย์วิจยั และพฒั นำเมลด็ พันธุพ์ ืชสุรำษฎรธ์ ำนี กองวิจยั พัฒนำเมล็ดพนั ธ์ุพืช กรมวิชำกำรเกษตร อ.ทำ่ ชนะ จ.สุรำษฎร์ธำนี 84170 1 Suratthani Seed Research and Development Center, Seed Research Development Division, Department of Agriculture, Thachana, Suratthani 84170 2 ศนู ยว์ ิจัยพืชสวนชมุ พร สถำบันวจิ ยั พชื สวน กรมวิชำกำรเกษตร อ.สวี จ.ชุมพร 86130 2 Chumphon Horticultural Research Center, Horticulture Research Institute, Department of Agriculture, Sawi, Chumphon 86130 * Corresponding author: [email protected] 134

1st AINR PSP096 ผลกระทบของกำรขำดนำ้ ในระยะตัง้ ทอ้ งของข้ำวต่อประสิทธภิ ำพกำรใช้แสงสงู สดุ ของระบบรบั แสง (PSII) Effect of Water Deficit in Booting Stage of Rice on the Maximum Quantum Efficiency of PSII ปิยมำศ มว่ งสวย1 อนรุ ักษ์ อรัญญนำค1 คทั รนิ ทร์ ธรี ะวทิ ย2์ ชเนษฎ์ ม้ำลำพอง1และ คัทลียำ ฉตั รเ์ ทย่ี ง1* Muangsuai, P.1, Arunyanark, A.1, Theerawit, C.2, Malumpong, C.1 and Chutteang C.1* บทคัดย่อ สภาวะความแหง้ แลง้ เปน็ ปญั หาสา่ คญั ตอ่ การปลกู ขา้ วทัวโลก การขาดนา่้ ในระยะตัง้ ทอ้ งอาจสง่ ผลกระทบตอ่ ประสิทธภิ าพการ สังเคราะห์แสงซงึ อาจมีผลกระทบต่อเนืองถึงการเจริญเติบโตของข้าว งานวิจัยน้จี ึงมวี ัตถุประสงค์เพือประเมนิ อทิ ธิพลของการขาดน้่าใน ระยะตัง้ ท้องและการตอบสนองของสายพันธ์ุข้าวในลักษณะประสิทธภิ าพการใช้แสงสงู สุดของระบบรับแสง PSII และศกึ ษาความสมั พันธ์ ระหว่างประสิทธิภาพการใช้แสงสงู สุดของระบบรับแสง PSII กับดัชนีความเขียวใบ ท่าการทดลองในโรงเรือนด้วยแผนการทดลองแบบ สมุ่ ในบล็อกสมบูรณ์ จัดสงิ ทดลองแบบสปริทพลอท หน่วยทดลองหลกั คอื การควบคมุ นา่้ 3 แบบ ไดแ้ ก่ ขงั น่า้ , ไดร้ ับนา่้ รอ้ ยละ 50 ของ อัตราคายระเหย และงดน้่า หน่วยทดลองรองคือ พันธ์ุข้าวจ่านวน 9 พันธ์ุ ได้แก่ ขาวดอกมะลิ 105, ธัญสิริน, กข6, กข41, กข43, หอม ชลสิทธ์ิ, ปทุมธานี1, IR20, และ IR57514 ท่าการควบคุมน่้าทีระยะต้ังท้อง เก็บข้อมูลประสิทธิภาพการใช้แสงสูงสุดของระบบรับแสง PSII และดัชนคี วามเขียวใบ พบอิทธิพลของการขาดนา้่ ต่อลกั ษณะประสิทธิภาพการใช้แสงสูงสดุ ของระบบรับแสง PSII โดยการขาดน่า้ มี ผลท่าให้ค่าปริมาณรังสีฟลูออเรสเซนต์ทีต่าทีสุด (F0) เพิมสูงข้ึน แต่ส่งผลให้ค่าปริมาณรังสีฟลูออเรสเซนต์ทีสูงทีสุด (Fm) และค่า ประสิทธิภาพการใช้แสงสูงสุดของระบบรับแสง PSII (Fv/Fm) ลดต่าลง พันธุ์กข43 มีค่า Fm และ Fv/Fm สูงทีสุด 1.62 และ 0.83 ตามล่าดับ นอกจากน้ี พบว่าค่าดัชนีความเขียวใบได้รับอิทธิพลจากการขาดน้่าทีอายุ 3 วันหลังฟ้ืนตัว โดยพันธ์ุ IR57514 มีค่าสูงสุด เทา่ กับ 46.3 และเมือพจิ ารณาดัชนีการทนแลง้ (drought tolerant index) ทสี ภาพงดน้่ามีความแตกต่างระหว่างสายพันธุ์ โดยดชั นีการ ทนแล้งของค่า F0 พบว่าพันธ์ุขาวมะลิ105 มีค่าสูงสุด 143% ดัชนีการทนแล้งของค่า Fm พันธ์ุ IR57514 มีค่าสูงสุด 101% ดัชนีการ ทนแลง้ ของคา่ Fv/Fm พนั ธกุ์ ข43 มคี า่ สูงสุด 106% และดัชนกี ารทนแล้งของค่าความเขียวใบ พันธ์ุ IR20 มคี า่ สงู สุด 101% นอกจากนี้ พบความสัมพันธ์ในเชิงลบระหว่าง F0 กับ Fv/Fm (r=-0.57**) และดัชนีความเขียวใบ (r=-0.67**) และพบความสัมพันธ์เชิงบวก ระหว่าง Fm กับ Fv/Fm (r=0.95**) และค่าดัชนีความเขียวใบ (r=0.71**) และพบความสัมพันธ์เชิงบวกระหว่าง Fv/Fm กับค่าดัชนี ความเขียวใบ (r=0.81**) ผลการศึกษาชใี้ หเ้ ห็นว่าการขาดนา้่ ในขา้ วมีผลทา่ ให้ประสิทธิภาพการใช้แสงสูงสดุ ของระบบรบั แสง PSII ลดลง นอกจากนี้ การตอบสนองตอ่ การขาดน่า้ ในลกั ษณะประสิทธิภาพการใชแ้ สงสูงสุดของระบบรับแสง PSII มคี วามแตกต่างกนั ระหวา่ งสาย พนั ธ์ุขา้ ว และค่าดชั นคี วามเขยี วใบยังมคี วามสัมพนั ธส์ ูงกบั ประสิทธภิ าพการใช้แสงสงู สุดของระบบรบั แสง PSII ของขา้ ว ค่าสา่ คัญ: ข้าว, การขาดนา่้ , ประสทิ ธิภาพการใช้แสงสงู สุดของระบบรับแสง, ดัชนคี วามเขียวใบ Abstract Drought is the major problem for global rice cultivation. The water deficit at the booting stage of rice may affect photosynthetic performance and growth. This study aimed to investigate the effect of water deficit on the maximum quantum efficiency of PSII of rice at the booting stage and the responses of rice varieties, and to examine the correlation between the SPAD index and the maximum quantum efficiency of PSII. The experiment was conducted in the greenhouse using split-plot in a randomized completely block design. Main plots were three water regimes, including flood, 50% of evaporation rate, and withhold water. Subplots were nine rice varieties consisting of KDML105, Thunyasirin, RD6, RD41, RD43, Homchonlasit, Pathumthani1, IR20, and IR57514. The water regimes were applied at the booting stage. The maximum quantum efficiency of PSII and SPAD index were collected. The results showed that the water deficit affected to the maximum quantum efficiency of PSII. The minimum chlorophyll fluorescence (F0) increased whereas the maximum chlorophyll fluorescence (Fm) and maximum quantum efficiency 1 ภำควิชำพืชไรน่ ำ คณะเกษตร กำแพงแสน มหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์ วิทยำเขตกำแพงแสน จ.นครปฐม 73140 1 Department of Agronomy, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Kamphaeng Saen Campus, Nakhon Pathom 73140, Thailand 2 ศนู ยพ์ ันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภำพแห่งชำติ (ไบโอเทค) จังหวัดปทุมธำนี 12120 2 National Center for Genetic Engineering and Biotechnology, Pathumthani 12120, Thailand * Corresponding author: [email protected] 135

1st AINR PSP096 of PSII (Fv/Fm) decreased. The Fm and Fv/Fm values of RD43 were the highest among all rice varieties at 1.62 and 0.83, respectively. The water deficit also affected the SPAD index three days after recovery. The IR57514 showed the greatest value of SPAD index at 46.3. In addition, the drought-tolerant index under withholding water conditions was different among the rice varieties. The drought-tolerant index of F0 in KDML105 showed the highest value at 143 % followed by Fm in IR57514 at 101 %. In terms of the drought tolerance index, Fv/Fm in RD43 was the highest at 106 %. The IR20 showed the highest value of drought tolerant index in SPAD index at 101%. Moreover, negative correlations were found between F0 and Fv/Fm (r=-0.57**), and SPAD index (r=-0.67**) and positive correlations were found between Fm and Fv/Fm (r=0.95**) and SPAD index (r=0.71**), whereas The Fv/Fm showed a positive correlation with and the SPAD index (r=0.81**). As a result, the water deficit caused the reduction in the maximum quantum efficiency of PSII in rice. Additionally, the water deficit responses in maximum quantum efficiency of PSII (Fv/Fm) were different among the rice varieties and the SPAD index value was highly correlated with this parameter. Keywords: rice, water deficit, maximum quantum efficiency of PSII, SPAD index 136

1st AINR PSP102 ผลของสำรต้ำนอนมุ ูลอสิ ระและไซโตไคนนิ ตอ่ กำรชกั นำแคลลัสของทุเรียนหมอนทอง Effect of Antioxidants and Benzyladenine on Callus Induction of Monthong Durian สุภำวดี รำมสตู ร1,4* ผกำรตั น์ โรจนด์ วง2,4 มัณฑกำ วีระพงศ์1,4 สำวิตรี ฤทธิชว่ ย3,4 และ สมรกั ษ์ รอดเจริญ3 Ramasoot, S.1,4*, Rotduang, P.2,4, Weerapong, M.1,4, Ritchuay, S.3,4 and Rodjaroen, S.3 บทคัดย่อ ทุเรียนหมอนทองจัดเป็นไม้ผลทีมีความส่าคัญทางเศรษฐกิจชนิดหนึงของประเทศ มีการปลูกอย่างแพร่หลายในทุกภูมิภาค เนืองจากเป็นสายพันธุ์ทีนิยมปลูกและเป็นทีต้องการของตลาด แต่การผลิตทุเรียนไม่เพียงพอกับความต้องการและพบปัญหาโรคแมลง เข้าท่าลาย ดังน้ันวัตถุประสงค์ของการศึกษาน้ีเพือเพิมประสิทธิภาพการขยายพันธุ์ทุเรียนหมอนทองผ่านกระบวนการชักน่าให้เกิด แคลลัสด้วยสารต้านอนุมูลอิสระและไซโตไคนินทีระดับความเข้มข้นต่างๆ โดยน่าช้ินส่วนตาข้างมาเพาะเลี้ยงบนอาหารสูตร MS (Murashige and Skoog) เติมสารต้านอนุมูลอิสระชนิดและความเข้มข้นต่างๆ ดังนี้ ascorbic acid (AS), citric acid (CC) หรือ polyvinylpyrrolidone (PVP) เข้มข้น 0, 100, 200, 300 และ 400 มิลลิกรัมต่อลิตร ร่วมกับ Benzyladenine (BA) เข้มข้น 0, 1, 3 และ 5 มลิ ลกิ รมั ตอ่ ลติ ร ทกุ สูตรอาหารเตมิ นา่้ มะพร้าวเข้มข้น 10 เปอร์เซน็ ต์ น่า้ ตาลซูโครส 20 กรมั ต่อลติ ร และผงวนุ้ 7.5 กรมั ตอ่ ลติ ร หลังจากวางเล้ียงเป็นเวลา 1 เดือน ช้ินส่วนตาข้างทีเพาะเลี้ยงบนอาหารสูตร MS เติม PVP เข้มข้น 400 มิลลิกรัมต่อลิตร ร่วมกับ BA เข้มข้น 1 มิลลิกรัมต่อลิตร ให้อัตราการรอดชีวิตสูงสุด 80 เปอร์เซ็นต์ และอาหารสูตร MS เติม CC เข้มข้น 300 มิลลิกรัมต่อลิตร ร่วมกับ BA เข้มข้น 5 มิลลิกรัมต่อลติ ร สามารถชักน่าแคลลสั ไดส้ ูงสดุ 20.00 เปอร์เซ็นต์ และให้นา้่ หนกั สดแคลลสั สงู สดุ 324 มิลลกิ รัม แตกต่างทางสถิตอิ ยา่ งมนี ยั สา่ คญั (p<0.05) เมือเปรียบเทยี บกับ ทรตี เมนต์อนื ๆ หลังจากเพาะเลี้ยงเปน็ ระยะเวลา 3 เดือน คำสำคัญ: สารต้านอนมุ ลู อิสระ ไซโตไคนนิ ทเุ รียนหมอนทอง การชกั นา่ แคลลสั Abstract Monthong durian is one of the most economically important fruit trees of the country. It is widely cultivated in all regions due to highly demand on the market. However, the amount of durians productioned cannot keep pace with demand and face with a problem of pest damages . Therefore, the objective of this study was to enhance efficiency propagation through callus induction with various types and concentrations of antioxidants and cytokinin. Axillary buds were cultured on MS (Murashige & Skoog, 1962) medium supplemented with various concentrations (0, 100, 200, 300 and 400 mg/l) of ascorbic acid (AS), citric acid (CC) and polyvinylpyrrolidone (PVP)] and 0, 1, 3 and 5 mg/l Benzyladenine (BA). All culture media added with 10% coconut water, 20 g/l sucrose and 7.50 g/l agar. After 1 month of culturing, axillary buds cultured on MS medium supplemented with 400 mg/l PVP and 1 mg/l BA gave the highest survival rate at 80%. Axillary buds cultured on MS medium supplemented with 300 mg/l CC and 5 mg/l BA gave the highest callus induction frequency at 20% and callus fresh weight at 324 mg, significant different (p<0.05) with the other treatments after culture for 3 months. Keywords: Antioxidant, cytokinin, Monthong durian, callus induction 1 สำขำวิชำชีววิทยำ คณะวิทยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหำวิทยำลยั รำชภัฏนครศรีธรรมรำช 1 ต.ทำ่ งิ้ว อ.เมือง จ.นครศรีธรรมรำช 80280 1 Department of Biology Faculty of Science and technology Nakhon Si Thammarat Rajabhat University 1 Tha Ngio, Mueang Nakhon Si Thammarat District, Nakhon Si Thammarat 80280 2 สำขำวิชำวิทยำศำสตร์ท่วั ไป คณะครุศำสตร์ มหำวิทยำลยั รำชภัฏนครศรีธรรมรำช 1 ต.ท่ำง้วิ อ.เมอื ง จ.นครศรธี รรมรำช 80280 2 Department of General Science Faculty of Education Nakhon Si Thammarat Rajabhat University 1 Tha Ngio, Mueang Nakhon Si Thammarat District, Nakhon Si Thammarat 80280 3 สำขำวิชำเกษตรศำสตร์ คณะคณะวิทยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหำวิทยำลัยรำชภัฏนครศรีธรรมรำช 1 ต.ท่ำง้ิว อ.เมือง จ.นครศรธี รรมรำช 80280 3 Department of Agricultural Faculty of Science and technology Nakhon Si Thammarat Rajabhat University 1 Tha Ngio, Mueang Nakhon Si Thammarat District, Nakhon Si Thammarat 80280 4 หน่วยวจิ ัยควำมหลำกหลำยและเทคโนโลยีชีวภำพกำรเกษตร มหำวิทยำลัยรำชภฏั นครศรีธรรมรำช 1 ต.ทำ่ งิ้ว อ.เมือง จ.นครศรีธรรมรำช 80280 4 Agricultural Diversity and Biotechnology Research Unit Nakhon Si Thammarat Rajabhat University 1 Tha Ngio, Mueang Nakhon Si Thammarat District, Nakhon Si Thammarat 80280 * Corresponding author: [email protected] 137

1st AINR PSP104 อุโมงค์โกงกำง : ควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพและภูมปิ ญั ญำทอ้ งถิ่นในพน้ื ทป่ี ่ำชำยเลน ตำบลปำกพนู อำเภอเมือง จังหวดั นครศรธี รรมรำช Umong Kongkang: Biodiversity and Local Wisdom in Mangrove Forest, Pak Poon Subdistrict, Mueang District, Nakhon Si Thammarat สุภำวดี รำมสตู ร1,3, มณั ฑกำ วรี ะพงศ์1,3* และ ดำรงศพ์ นั ธ์ ใจหำ้ ววรี ะพงศ์2 Ramasoot, S.1,3, Weeraphong, M.1,3* and Jaihowweerapong, D.2 บทคัดยอ่ งานวิจัยน้ีศึกษาความหลากหลายพนั ธ์ุพืชและสตั ว์ในพื้นทีอุโมงค์ป่าโกงกาง เทศบาลเมืองปากพูน ต่าบลปากพูน อ่าเภอเมอื ง นครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช เพือพฒั นาและยกระดบั สกู่ ารพัฒนาพิพิธภณั ฑม์ ชี วี ติ สนับสนุนการเรียนรสู้ คู่ วามยังยนื ตอ่ ยอด สู่ผลิตภัณฑ์และบริการในพื้นทีชุมชนเมืองปากพูน ต่าบลปากพูน อ่าเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช โดยพบพันธุ์พืชทั้งสิ้น 17 ชนิด และพันธ์ุสัตว์ ทั้งสิ้น 41 วงศ์ 49 สกุล 51 สปีชีส์ จัดอยู่ในกลุ่มสัตว์มีกระดูกสันหลังทั้งส้ิน 20 วงศ์ 26 สกุล 27 สปีชีส์ และสัตว์ไม่มี กระดูกสันหลังท้ังสนิ้ 21 วงศ์ 23 สกุล 24 สปีชีส์ ข้อมูลด้านภมู ิปัญญาการใช้ประโยชน์จากอุโมงค์โกงกางมีการจับสัตวน์ ้่าในบริเวณปา่ ชายเลน ประกอบด้วยการสรา้ งหรรมั (บ้านปลา) กร่าโดยการปกั ล้อมกงิ ไม้โกงกางเป็นทพี ักของปลาและท่าการล้อมจบั ภายหลัง การยก ยอจบั สตั ว์น่า้ จบั ก้งุ ด้วยมือ (ตบกงุ้ ) จับปดู ่าดว้ ยมอื เปลา่ จับปูแสม (เปีย้ ว) การลอ้ มสัตว์น่า้ ในป่าโกงกางให้เข้าบ่อเลีย้ งธรรมชาติ การหา หอยนางรมจากรากไม้โกงกาง เพือน่ามาประกอบอาหารทั้งทานสดและแปรรูป เน้นภูมิปัญญาการตีผึง้ และการผลติ น้่าผึ้งเพือยกระดับ ผลิตภัณฑ์เป็นสินค้าอัตลักษณ์ชุมชน โดยผลการตรวจสอบคุณภาพน่้าผึ้งพบว่าการตรวจสอบค่าทั้งทางกายภาพ เคมี และชีวภาพส่วน ใหญ่อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานทีสา่ นักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแหง่ ชาติ (มกอช.) ก่าหนด ท้ังยังมีการออกแบบตราสัญลักษณ์ และพฒั นาบรรจภุ ัณฑ์ทแี สดงถึงอัตลักษณช์ ุมชนปากพูน คำสำคัญ: อุโมงค์โกงกาง, ความหลากหลายทางชีวภาพ, ภูมปิ ัญญาทอ้ งถิน, จงั หวดั นครศรธี รรมราช Abstract Present research evaluated the diversity of plants and animals in Umong Kongkang (mangrove tree tunnel), Pak Poon town municipality, Pak Poon Sub-district, Mueang District, Nakhon Si Thammarat for developing and upgrading to living and learning support for sustainable local production and services in Pak Poon community, Pak Poon Sub-district, Mueang District, Nakhon Si Thammarat. In the results 17 species of plants and 41 families, 49 genera, and 51 species of animals were observed which were divided into 20 families, 26 genera, and 27 species of vertebrates and 21 families, 23 genera and 24 species of invertebrates. Local Wisdom of utilization in mangrove tunnel was about fishery that consisted of fish homes producing mangrove branches, fish traps, catching shrimp and crab by hand, farming in natural ponds, oyster providing from mangrove roots for cooking as flesh and process. In addition, there were physical, chemical and biological methods of catching bees and honey process for upgrading it to be the local product by determining the quality of mangrove bee honey. Determination reports were according to the standard of National Bureau of Agricultural Commodity and Food Standards (ACFS). Furthermore, there was also a Logo design and packaging development for mangrove bee honey as local product of Pak Poon community. Keywords: Umong Kongkang, Biodiversity, Local Wisdom, Nakhon Si Thammarat 1 สำขำวิชำชีววิทยำ คณะวิทยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหำวิทยำลัยรำชภัฏนครศรีธรรมรำช 1 ต.ท่ำง้ิว อ.เมอื ง จ.นครศรีธรรมรำช 80280 1 Department of Biology Faculty of Science and technology Nakhon Si Thammarat Rajabhat University 1 Tha Ngio, Mueang Nakhon Si Thammarat District, Nakhon Si Thammarat 80280 2 สำขำวิชำกำรพัฒนำชมุ ชน คณะสำขำกำรพัฒนำชมุ ชน คณะมนุษยศำสตรแ์ ละสังคมศำสตร์ มหำวิทยำลัยรำชภฏั นครศรธี รรมรำช 1 ต.ทำ่ งิ้ว อ.เมือง จ.นครศรีธรรมรำช 80280 2 Department of Community Development Faculty of Humanities and Social Sciences Nakhon Si Thammarat Rajabhat University 1 Tha Ngio, Mueang Nakhon Si Thammarat District, Nakhon Si Thammarat 80280 3 หนว่ ยวจิ ัยควำมหลำกหลำยและเทคโนโลยชี ีวภำพกำรเกษตร มหำวทิ ยำลัยรำชภัฏนครศรีธรรมรำช 1 ต.ทำ่ ง้วิ อ.เมอื ง จ.นครศรีธรรมรำช 80280 3 Agricultural Diversity and Biotechnology Research Unit Nakhon Si Thammarat Rajabhat University 1 Tha Ngio, Mueang Nakhon Si Thammarat District, Nakhon Si Thammarat 80280 * Corresponding author: [email protected] 138

1st AINR PSP108 กำรศกึ ษำควำมแปรปรวนทำงพันธกุ รรมของหญำ้ คำทะเล Enhalus acoroides ในเขตพน้ื ที่ ภำคตะวันออกของประเทศไทยโดยใช้เทคนิค SSR Study on the Genetic Variation of Enhalus acoroides in Eastern Thailand Using SSR Technique ปทั มำ ศรีนำ้ เงนิ 1* ณฐั ริตำ นำคพิมำย1 และวศิน ยวุ นะเตมยี ์ 2 Srinamngoen, P. 1*, Nakpimai, N1 and Yuvanatemiya, V.2 บทคัดยอ่ หญ้าคาทะเล (Enhalus acoroides) เป็นพืชมีดอก และพืชทะเลใบเล้ียงเดียวทีมีวงจรชีวิตทีสมบูรณ์ใต้น่้า ในปัจจุบันหญ้า ทะเลถูกท่าลายด้วยสภาพแวดล้อมทีไม่เหมาะสมและกิจกรรมของมนุษย์ การวิจัยครั้งน้ีมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาความแปรปรวนทาง พันธกุ รรมของหญา้ คาทะเล E. acoroides โดยใชเ้ ทคนิค Simple Sequence Repeat (SSR) กลุม่ ตวั อยา่ งทใี ช้ในการวิจยั คร้ังนท้ี ้ังหมด จ่านวน 96 ตัวอย่าง จากพ้ืนที 4 แหลง่ ได้แก่ เกาะกระดาด อา่ วธรรมชาติจงั หวดั ตราด ศูนย์ศึกษาการพฒั นาอา่ วคุ้งกระเบนอันเนืองมา พระราชด่าริ อ่าเภอท่าใหม่และนายายอาม จังหวัดจันทบุรี ท่าการสกัดดีเอ็นเอของกลุ่มตัวอย่าง และตรวจสอบความแปรปรวนทาง พนั ธุกรรมด้วยเทคนคิ SSR จ่านวน 27 ไพรเมอร์ ผลจาการศกึ ษาพบความแปรปรวนทางพันธุกรรมที 54.1% การวเิ คราะหค์ วามเหมอื น ช้ินดีเอ็นเอทีสนใจด้วยเทคนิค BLAST พบว่า ช้ินส่วนดีเอ็นเอ EhSSR2 แสดงความคล้ายคลึงกันอย่างมีนัยส่าคัญกับชิ้นดีเอ็นเอ Gypsy20 transposon-insertion ของ Arabidopsis lyrata ซึง transposon เป็นอีกหนึงปัจจัยทีน่าไปสู่การเปลียนแปลงทาง พันธุกรรม การปรับตัวของพืชและการเกิดวิวัฒนาการในสิงมีชีวิต ผลจากการศึกษาวิจัยคร้ังนี้สามารถใช้เป็นข้อมูลพ้ืนฐานทีส่าคัญใน สร้างระบบการจดั การอนุรกั ษห์ ญา้ ทะเลได้ คำสำคญั : หญ้าคาทะเล (Enhalus acoroides) ความแปรปรวนทางพันธกุ รรม เทคนิค SSR Abstract The seagrass bed (Enhalus acoroides) is a flowering and monocotyledon marine plant that completed the life cycle underwater. Nowadays, seagrass bed has been destroyed by unsuitable environment and human activities. The aim of this research was to study the genetic variation of E. acoroides using the Simple Sequence Repeat (SSR) technique. The 96 samples were collected from 4 locations, which are Koh Kra-Dad, Natural bay, Trad province, Kung Krababen Bay Royal Development Study Centre, and Na-Yai-am, Chanthaburi province. DNA extraction and SSR PCR techniques were used for analysis with 27 SSR primers. The result showed genetic variation at 54.1% of polymorphism. For sequencing and BLAST analysis, EhSSR2 fragment shows high homology significant with Gypsy20 transposon-insertion that belongs to Arabidopsis lyrata. Transposon function led to genetic variation for plant adaptation and causes of the evolution as well. This result might play an important basic data for seagrass conservation management. Keywords: Seagrass bed (Enhalus acoroides), genetic variation, simple sequence repeat (SSR) technique 1 คณะวทิ ยำศำสตรแ์ ละศิลปศำสตร์ มหำวทิ ยำลยั บรู พำ วิทยำเขตจนั ทบุรี 57 หมู่ 1 ตำบลโขมง อำเภอทำ่ ใหม่ จังหวดั จันทบุรี 22170 1 Faculty of Science and Arts, Burapha University, Chanthaburi Campus 57 Moo.1 Chon Pratan Road, Kamong Sub-district, Tha Mai District, Chanthaburi Province 22170 2 คณะเทคโนโลยีทำงทะเล มหำวิทยำลยั บรู พำ วทิ ยำเขตจันทบรุ ี 57 หมู่ 1 ตำบลโขมง อำเภอทำ่ ใหม่ จังหวดั จนั ทบุรี 22170 2 Faculty of Marine Technology, Burapha University, Chanthaburi Campus 57 Moo.1 Chon Pratan Road, Kamong Sub-district, Tha Mai District, Chanthaburi Province 22170 * Corresponding author: [email protected] 139

1st AINR PSP109 กำรทดสอบเทคโนโลยีกำรเพิ่มประสิทธิภำพกำรจัดกำรสวนมะพรำ้ วในภำคใต้ตอนล่ำง Technology Testing to Optimize of Coconut Management in the Lower สำยสุรยี ์ วงศ์วิชยั วัฒน1์ ศยำมล แกว้ บรรจง1 ทรงเมท สังขน์ อ้ ย1 ทณชั บูรณวัฒน์1 ภทั รำ กณิ เรศ2 และ บณุ ณิศำ ฆงั คมณี1* Wongwichaiwat, S.1, Kaewbungjong. K1, Sungnoi, S.1, Buranawat, T.1 Kinnared, P.2, and Kangkamanee, B.1* บทคดั ยอ่ มะพร้าวเป็นพืชทีมีความส่าคัญกับคนไทย เพราะน่ามาใช้ประโยชน์ได้ทุกส่วน แต่ปัญหาการผลิตมะพร้าวในปัจจุบันเกิดจาก สวนมะพรา้ วเดมิ ทีเปน็ สวนเก่า ต้นอายุมาก การระบาดของแมลงศตั รูมะพรา้ ว และการจัดการทีไม่เหมาะสม ซึงการจัดการสวนมะพร้าว ทเี หมาะสมจงึ มีความส่าคัญในการช่วยเพิมผลผลติ มะพร้าว โครงการทดสอบเทคโนโลยีการเพิมประสิทธภิ าพการจัดการสวนมะพร้าวใน ภาคใต้ตอนล่าง โดยมีวัตถปุ ระสงคเ์ พือทดสอบเทคโนโลยีการจดั การสวนมะพร้าวน่้าหอมและมะพร้าวอุตสาหกรรมโดยการจัดการธาตุ อาหารทีเหมาะสม ด่าเนินการระหว่างเดอื น ตุลาคม 2560 ถึงเดือนกันยายน 2564 การทดสอบการจัดการธาตุอาหารในสวนมะพร้าว น้า่ หอมและมะพร้าวอตุ สาหกรรม ด่าเนนิ การ 2 กรรมวธิ ี คือ กรรมวธิ ีที 1 การใส่ปุย๋ ตามคา่ แนะนา่ ของกรมวิชาการเกษตร กรรมวธิ ที ี 2 การใส่ปุ๋ยตามกรรมวิธีของเกษตรกร ผลการทดลองพบว่า ในมะพร้าวน่้าหอมและมะพร้าวอุตสาหกรรม เมือน่าข้อมูลวิเคราะห์ความ แตกต่างของค่าเฉลียโดยวิธีวิเคราะห์ผลแบบ Paired Sample t-test พบว่า การใส่ปุ๋ยตามกรรมวิธีแนะน่า มีความแตกต่างทางสถิติ อยา่ งมนี ยั สา่ คัญทีระดบั 0.01 เมือเทียบกนั กับกรรมวธิ ขี องเกษตรกร โดยในมะพร้าวน่า้ หอมและมะพร้าวอุตสาหกรรมมีการเจริญเติบโต และองค์ประกอบผลผลิตดขี น้ึ ซงึ ในกรรมวิธีของเกษตรกรตน้ ทนุ การผลติ ต่ากว่าการใส่ปยุ๋ ตามค่าแนะน่าของกรมวชิ าการเกษตร ส่าหรบั งานวิจัยชิ้นนี้ สามารถน่างานวิจัยน้ีไปต่อยอดในการวิจัยในพื้นที เพือให้ได้ค่าตอบเด่นชัดส่าหรับเกษตรกรในตัดสินใจเลือกในการใช้ เทคโนโลยีทีเหมาะสมในการเพมิ ผลผลติ มะพร้าว คำสำคัญ: มะพร้าว การจดั การธาตุอาหารมะพร้าว เกลอื โซเดยี ม Abstract Coconut is an important plant in Thailand. Because it can be used to benefit every part, but the problem of coconut production is caused the original coconut plantation was an old plantation, an old tree, coconut insects pest and including poor management. Therefore, management of coconut plantations is important in improving to increase coconut yields. Technology testing to optimize of coconut management in the lower south. The objective was to test nutrient management of aromatic coconut and industrial coconuts. The experiments were carried out during October 2017 of September 2021. The experiment was 2 treatments: treatment 1, recommended method of fertilizer application based on DOA (Department of Agriculture) and treatment 2, the fertilizer of farmer’ method. Resulting in aromatic coconut and industrial coconut when analyzing the statistics by the paired sample t-test method, it found that the recommended method of fertilizer application based on DOA (Department of Agriculture) was a statistically significant difference at 0.01 level compared to the fertilizer of farmer’ method. For growth and yield component of aromatic coconut and industrial coconuts were improved. But, the fertilizer of farmer’ method gave the cost of production lower than the recommended method of fertilizer application based on DOA. Due to the production factors of chemical fertilizers and manure are higher. For this research which can lead this research to further research in the area to get clear answers to farmers in decide on the technology to increase coconut yields. Keywords: coconut, nutrient managements, sodium chloride 1 ศูนย์วิจัยและพฒั นำกำรเกษตรสงขลำ ต.หำดใหญ่ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 1 Songkhla agricultural research and development center, Hatyai, Songkhla 90110 2 ศนู ย์วิจัยพชื ไร่สงขลำ ต.ฉลุง อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 2 Songkhla field crop research center, Chalung, Hatyai, Songkhla 90110 * Corresponding author: [email protected] 140

1st AINR PSP110 กำรศึกษำวสั ดุเพำะตน้ อ่อนของทำนตะวนั และผกั บุ้ง Studies on Seedling Media for Sunflower and Convolvulus Sprouts อภิสิทธ์ิ ชติ วณชิ 1* และ รุศมำ มฤบดี1 Chittawanij, A. 1* and Marubodee, R. 1 บทคดั ยอ่ ในการศึกษาน้ีมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาวัสดเุ พาะต้นอ่อนทานตะวันและผักบุ้ง การทดลองที 1 ศึกษาวิธีการเตรียมเมล็ดก่อน เพาะของเมลด็ ทานตะวนั และเมล็ดผักบุ้ง ประกอบดว้ ย 3 สิงทดลอง คือ (1) ไม่แช่น่า้ (2) แช่น้่า 24 ชัวโมง (3) แช่น่้า 12 ชัวโมง + ห่อ ด้วยผ้า 12 ชัวโมง พบว่าสิงทดลองที 3 มีเปอร์เซ็นต์ความงอกสูงทสี ดุ ในเมลด็ ทานตะวันและเมล็ดผกั บงุ้ ท่ากับ 75.25 เปอร์เซ็นต์ และ 92.75 เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ ในการทดลองที 2 ศึกษาการเจริญเติบโตและผลผลิตของต้นอ่อนทานตะวันและต้นอ่อนผักบุ้ง มี 7 สิง ทดลอง ประกอบด้วย (1) ดินผสม (ควบคุม) (2) ก้อนเห็ดเก่าต่อดิน อัตรา 1 : 1 (3) ก้อนเห็ดเก่า:ทราย อัตรา 1 : 1 (4) ก้อนเห็ดเก่า: แกลบดา่ อัตรา 1 : 1 (5) กอ้ นเห็ดเกา่ :ขุยมะพร้าว อัตรา 1 : 1 (6) ก้อนเห็ดเก่า:ดิน:ทราย:แกลบดา่ :ขยุ มะพร้าว อตั รา 1 : 1 : 1 : 1 (7) ก้อนเห็ดเก่า พบว่า ต้นอ่อนทานตะวันและต้นอ่อนผักบุ้งทีเพาะในสิงทดลองที 6 ให้ค่าเฉลียน่้าหนักสดมากทีสุดเท่ากับ 287.50 และ 160.00 กรัม ตามล่าดับ คำสำคัญ: ต้นออ่ นผัก วสั ดุเพาะ การเจรญิ เตบิ โต ผลผลติ Abstract In this study, it is aimed to studying the seedling medias for sunflower and convolvulus sprouts production. Experiment 1: studying percentage germination of sunflower and convolvulus seeds consists of 3 experiments (1) No soaking, (2) soaking 24 hours and (3) soaking 12 hours + 12 hours wrapped in a towel. The results of this study show that soaking 12 hours + 12 hours wrapped in a towel is effective in percentage of germination sunflower and convolvulus seeds as 75.25 and 92.75 %, respectively. The second experiment, there were 7 treatments for planting: (1) mixed soil (control), (2) mushroom media waste : soil ratio 1 : 1 v/v, (3) mushroom media waste : sand ratio 1 : 1 v/v, (4) mushroom media waste : husk charcoal ratio 1 : 1 v/v, (5) mushroom media waste : coconut husk ratio 1: 1 v/v, (6) mushroom waste media : soil : sand : husk charcoal : coconut husk ratio 1: 1: 1: 1: 1 v/v and (7) mushroom media waste. The results found that the average fresh weights of sunflower and convolvulus sprouts grown in seedling medium of mushroom media waste: soil : sand : husk charcoal : coconut husk ratio 1: 1: 1: 1: 1 v/v of 287.50 and 160.00 g, respectively. Keywords: sprouts, seeding media, productivity, growth 1 คณะเกษตรศำสตร์และทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลยั เทคโนโลยีรำชมงคลตะวนั ออก ตำบลบำงพระ อำเภอศรีรำชำ จังหวดั ชลบุรี 1 Faculty of Agriculture and Natural Resources, Rajamangala University of Technology Tawan-ok, Sriracha, Chonburi * Corresponding author: [email protected] 141

1st AINR PSP117 ผลกำรใชเ้ คร่ืองปลิดฝักถั่วลิสงระบบป้อนอตั โนมตั ติ ่อคุณภำพเมล็ดพันธ์ุ Effect of Using Automatic Feeder Peanut Pod Stripper on Seed Quality ศฬิษำ พทิ ักษ์1 กลวัชร ทมิ ินกุล2 กำญจนำ มหำเวศย์กลุ 1 วมิ ลรตั น์ ดำขำ1 เปรมจติ ต์ ถน่ิ คำ1 และ สทิ ธิพงศ์ ศรสี วำ่ งวงศ์1* Pituk, S.1,Tinimgoon, K.2, Mahawetsakul, K.1, Dumkhum, W.1, Thinkum, P.1 and Srisawangwong, S.1* บทคดั ยอ่ ถัวลิสง (Arachis hypogaea L.) เป็นพืชเศรษฐกิจส่าคัญของประเทศทีเกษตรกรนิยมปลูกกระจายอยู่ทุกภูมิภาพเพือ แกป้ ญั หาการขาดแคลนแรงงานคนและระยะเวลาในการปลิดฝกั ถัวลิสง จึงศกึ ษาผลการใช้เครืองปลิดฝักถัวลิสงระบบป้อนอตั โนมัติเพือ การผลิตเมล็ดพันธุ์ โดยวางแผนการทดลองแบบ Spilt plot in RCBD จ่านวน 4 ซ่้า สิงทดลองประกอบด้วย ปัจจัยหลกั คือ ขนาดของ ฝักถัวลสิ ง (ฝกั ขนาดใหญ่ ขนาดกลาง และขนาดเล็ก) และปัจจัยรอง คอื วิธกี ารปลิดฝัก (ปลดิ ฝักดว้ ยแรงงานคน ปลดิ ฝักด้วยเครืองปลดิ ฝักถัวลิสงในระดับการต้ังคา่ เครืองระดบั 1 2 และ 3 (250 300 และ 350 รอบต่อนาที หรือความเร็วเชิงเส้น 2.6 3.1 และ 3.6 เมตรตอ่ วินาที ตามล่าดบั ) พบวา่ เครืองปลิดฝักถวั ลิสงระบบป้อนอตั โนมัติสามารถลดระยะเวลาในการปลิดฝักถัวลิสงขนาดเล็ก กลาง และใหญ่ ได้ 12-14 1-2 และ 3-5 เท่าของการปลิดด้วยแรงงานคน ตามล่าดบั โดยถัวลิสงฝักขนาดเล็กไม่มีปริมาณฝักแตกเสียหาย แต่มีปริมาณ ฝกั ตดิ ข้ัวเฉลีย 14.41 เปอร์เซ็นต์ สว่ นในถัวลิสงฝักขนาดกลางและใหญ่ มีปรมิ าณฝักแตกเฉลีย 0.64 และ 3.37 เปอร์เซน็ ต์ และปริมาณ ฝกั ตดิ ขว้ั เฉลีย 6.43 และ 6.84 เปอรเ์ ซน็ ต์ ตามลา่ ดบั ทั้งน้ีการปลดิ ฝักถัวลสิ งระบบปอ้ นอัตโนมัติ นอกจากนี้เครอื งปลดิ ฝักถวั ลสิ งระบบ ป้อนอัตโนมัติไม่มีผลกระทบต่อคุณภาพเมลด็ พันธ์ุถัวลสิ งขนาดเล็ก กลาง และใหญ่ภายหลังการเก็บรกั ษาที 0 1 2 และ 3 เดือน ซึงมี อตั ราการงอกในช่วง 92.58-98.67 85.33-98.25 และ 81.92- 94.59 เปอร์เซ็นต์ตามล่าดับ คำสำคัญ: ถัวลสิ ง คุณภาพเมลด็ พนั ธ์ุ เครืองปลิดฝักถัวลสิ ง Abstract Peanut (Arachis hypogaea L.) is an important economic crop of the country that is widely cultivated by farmers in every region. In order to solve the problem of labor shortage and shorten the time to strip peanut. Therefore, to study the effect of using automatic feeder peanut pod stripper for seed production. The experimental design was Spilt plot in RCBD with 4 replications. The experiment consisted of main factor was the size of the peanut pods (large, medium and small pod) and the secondary factor was the stripping of peanut pod. (manual strip, stripper machine as level 1, 2 and 3 (250, 300 and 350 rpm or linear speeds of 2.6, 3.1 and 3.6 m/s, respectively). Result showed that the automatic feeder peanut pod stripper can reduce time to stripped the small, medium and large peanut pods by 12-14 1-2 and 3-5 times of manual stripped, respectively. The stripping of small pod shown without damage pods, however some remain pod stalk 14.41%. While, the stripping of medium and large pod has damage pod 0.64 and 3.37%, respectively and the pod stalk 6.43 and 6.84%, respectively. Moreover, the automatic feeder peanut pod stripper was no effect on peanut seed quality of small, medium and large pod after storage at 0, 1, 2 and 3 months, which gave germination rates in range 92.58-98.67, 85.33-98.25 and 81.92- 94.59%, respectively. Keywords: Peanut, Seed Quality, Peanut Pod Stripper 1 ศนู ย์วจิ ยั และพัฒนำเมลด็ พันธุพ์ ืชขอนแกน่ 343 หมู่ 15 ตำบลทำ่ พระ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแกน่ 40260 1 Khonkaen Seed Research and Development Center, 343 Moo 15, Tha Phra Subdistrict, Mueang District, Khon Kaen Province 40260 2 ศนู ย์วิจัยเกษตรวิศวกรรมขอนแกน่ 320 หมู่ 12 ตำบลบำ้ นทมุ่ อำเภอเมืองง จังหวดั ขอนแก่น 40000 2 Khonkaen Agricultural Engineering Research Center, 320 Moo 12, Ban Thum Mueang Subdistrict, Mueang District, Khon Kaen Province 40000 * Corresponding author: [email protected] 142

1st AINR PSP120 กำรชักนำและเพิ่มปรมิ ำณแคลลัสของพืชกระท่อมจำกกำรเพำะเล้ยี งชนิ้ ส่วนใบในหลอดทดลอง In Vitro Callus Induction and Proliferation of Kratom (Mitragyna speciosa (Korth.) Havil.) from Culturing Leaf Segments วรำภรณ์ หีดฉมิ 1* สกุลรตั น์ หำญศกึ 1 สนุ ีย์รตั น์ ศรีเปำรยะ และ สดุ นัย เครอื หลี1 Heedchim, W.1*, Hansuek, S.1, Sripaoraya, S.1 and Krualee, S.1 บทคัดย่อ กระท่อมเป็นพืชทีมีความส่าคัญทางเศรษฐกิจเนืองจากมีสารส่าคัญทีมีสรรพคุณทางการแพทย์ ท่าให้มีความต้องการเพิมข้ึน การเพาะเลีย้ งเน้ือเยือผ่านการสร้างแคลลสั เป็นการขยายพันธ์ุพืชทีสามารถใช้ประโยชน์ในการเพิมจ่านวนต้นพืชและสร้างสารส่าคัญได้ งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาผลของสายพันธุ์และสภาพวางเลี้ยงต่อการชักน่าและเพิมปริมาณแคลลัสของกระท่อม โดยใช้ ช้นิ ส่วนใบทีได้จากการเพาะเมลด็ ในหลอดทดลองจากสายต้นแตกตา่ งกันวางเล้ียงบนอาหารแข็งสูตร Murashige และ Skoog (MS) เตมิ N6- benzyladenine (BA) เข้มข้น 1 มิลลิกรัมต่อลิตรรว่ มกับ 2,4-dichlorophenoxyacetic acid (2,4-D) เข้มข้น 1 มิลลิกรัมตอ่ ลติ ร พบว่าสายต้นที 1 สามารถชักน่าการสร้างแคลลัสได้ดีทีสุด ให้อัตราการชักน่าแคลลัส 81.67 เปอร์เซ็นต์ ขนาดแคลลัสใหญ่ทีสุด 130 ตารางมิลลิเมตร หลังวางเลี้ยงนาน 4 สัปดาห์ ส่าหรับการเพิมปริมาณแคลลัส พบว่าการวางเลี้ยงแคลลัสในสภาพให้แสง ให้อัตราการ เพิมปริมาณแคลลัสดกี ว่าการวางเลีย้ งในสภาพมืด แคลลัสจากสายตน้ ที 1 ใหอ้ ตั ราการเพิมปรมิ าณแคลลสั สงู สดุ 100 เปอรเ์ ซ็นต์ ขนาด แคลลัสใหญ่ทีสุด 135.38 ตารางมิลลิเมตร หลังวางเลี้ยงบนอาหารแข็งสูตร MS เติม BA เข้มข้น 1 มิลลิกรัมต่อลิตร ร่วมกับ 2,4-D เข้มข้น 0.5 มิลลิกรัมต่อลิตร นาน 4 สัปดาห์ ดังนั้นจึงสรุปได้ว่าสายต้นและสภาพวางเล้ียงทีแตกต่างกันส่งผลต่อการสร้างแคลลัส แตกต่างกนั ซึงจะเปน็ ประโยชนต์ ่อการขยายพันธุ์และการสร้างสารชวี เคมตี อ่ ไป คำสำคญั : กระทอ่ ม แคลลสั สายตน้ สภาพวางเล้ียง Abstract Kratom is an important economic crop because the leaf contains active chemical compounds. It has medicinal properties leading to high demand. Plant tissue culture through callus formation is a tool for propagation that can use for production a large number of plantlets and production of those active compounds. Thus, the aim of this research was to study effects of different clones and culture conditions on callus induction and proliferation of kratom. In vitro seedling leaves derived from different clones were cut and cultured on solidified Murashige and Skoog (MS) medium supplemented with 1 mg/L N6- benzyladenine (BA) in combination with 1 mg/L 2,4- dichlorophenoxyacetic acid (2,4-D). The results showed that clone no. 1 gave the best results in callus induction at 81.67% and callus size at 130 mm2 after 4 weeks of culture. For callus proliferation, the results showed that callus cultured under light condition gave the better results than dark condition. Callus from clone no.1 gave the highest callus proliferation at 100% and callus size at 135.38 mm2 after culturing on MS medium supplemented with 1 mg/L BA in combination with 0.5 mg/L 2,4-D for 4 weeks. Therefore, the results can be concluded that different clones and culture conditions gave the different responses in callus formation and can apply for plant propagation and secondary metabolite production in the future. Keywords: Kratom, callus, clone, culture conditions 1 สำขำวิชำพืชศำสตร์ คณะเกษตรศำสตร์ มหำวิทยำลยั เทคโนโลยีรำชมงคลศรีวิชยั วิทยำเขตนครศรธี รรมรำช 80240 1 Department of Plant Science, Faculty of Agriculture, Rajamangala University of Technology Srivijaya, Nakorn Si Thammarat 80240 *Corresponding author: [email protected] 143

1st AINR PSP126 กำรเจริญเติบโตของยอดหงส์องค์ดำ (Globba praecox K.J.Williams & Paisooks.) พืชหำยำกของไทยในสภำพปลอดเชื้อ In Vitro Shoot Growth of Hong Ong Dum (Globba praecox K.J.Williams & Paisooks.) Rare Species of Thailand น้ำฝน ชำชยั 1, บณั ฑติ ำ เพ็ญสุรยิ ะ1, สรุ สทิ ธ์ิ วงศ์สจั จำนันท์1, เตชติ ำ ป่ินสันเทียะ1, เรวัตร จนิ ดำเจย่ี 1, ธรี ะวัตน์ ศรสี ขุ 1, จรรยำ มุ่งงำม1 ปรำโมทย์ ไตรบญุ 2 และจักรกฤษณ์ ศรแี สง1* Chachai N.1, Pensuriya B.1, Wongsatchanan S.1, Pinsanthie T.1, Chindachia R.1, Srisuk T.1, Mungngam J.1, Pratubkong P.1, Triboun P.2 and Sreesaeng J.1* บทคดั ย่อ พืชสกุลหงส์เหินมีการน่ามาใช้ประโยชน์เพือการบริโภค สมุนไพร และไม้ดอกไม้ประดับ การขยายพันธ์ุพืชสกุลหงส์เหินด้วย การเพาะเล้ียงเน้ือเยือสามารถเพิมปริมาณต้นพันธ์ุส่าหรับการใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ได้อย่างรวดเร็ว การทดลองน้ีมีวัตถุประสงค์เพือ ศึกษาผลของสารควบคุมการเจริญ และการชกั นา่ ยอดรวมของหงสอ์ งคด์ ่าในสภาพปลอดเช้ือ ด่าเนนิ การฟอกฆ่าเช้ือเมล็ดหงสอ์ งค์ด่าใน สารละลายคลอรอกซ์ จ่านวน 2 คร้ัง เพาะเมล็ดบนอาหารสังเคราะห์สูตร MS เติม BA (0, 0.5, 1.0 และ 1.5 มก./ล.) จ่านวน 4 สูตร ระยะเวลา 6 สัปดาห์ ผลการทดลอง พบว่า สูตรอาหาร MS เติม BA เข้มข้น 1.5 มก./ล. ชักน่าจ่านวนยอดต่อเมล็ดสูงสุด 5.05 ยอด รองลงมาคอื BA เข้มข้น 1.0 และ 0.5 มก/ล ชักน่าจ่านวนยอด 4.94 และ 4.56 ยอด ตามล่าดับ ส่าหรับความสูงต้นและความยาวราก สูงสุดเมือเพาะเลีย้ งบนอาหารสตู ร MS ทีไม่มีการเติมสารควบคุมการเจริญเติบโต ดังนั้น การขยายพันธุ์หงส์องคด์ ่าเพือการอนรุ ักษ์เช้ือ พนั ธุกรรมและการใช้ประโยชนเ์ ชิงการค้าสามารถเพาะเล้ยี งบนอาหารสตู ร MS ทีเติม BA 0.5-1.5 มก./ล. คำสำคัญ: หงสอ์ งค์ดา่ , การเพาะเลย้ี งเนอื้ เยือ, พืชหายาก, สภาพปลอดเช้อื Abstract Globba spp. is generally utilized for domestic consumption, medicinal and floriculture and ornamental purposes. Micropropagation of Globba spp. through tissue culture technique can increase the number of plants rapidly in a short time. The objective of this study was aimed to investigate the in vitro growth and multiple shoot formation of Hong Ong Dum (Globba praecox K.J.Williams & Paisooks.). Hong Ong Dum seeds were sterilized 2 times with Clorox solution and sown on Murashige and Skoog (MS) medium supplemented with various concentrations of BA (0, 0.5, 1.0 and 1.5 mg/L). The results showed that MS medium with 1.5 mg/l BA gave the highest number of shoots at 5. 05 shoots/ seed, followed by 1 and 0. 5 mg/ l BA which gave a number of shoots at 4. 94 and 4. 56 shoots/seed respectively. The highest shoot height and root length was found on MS medium without plant growth regulators. Therefore, the propagation of Hong Ong Dum for germplasm conservation and commercial purpose can be cultured on MS medium supplement with 0.5-1.5 mg/l BA. Keywords: Hong Ong Dum, tissue culture, rare plant, in vitro condition 1 สถำนีวิจยั ลำตะคอง ศูนย์เชีย่ วชำญนวตั กรรมเกษตรสรำ้ งสรรค์ สถำบนั วิจัยวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยแี ห่งประเทศไทย จังหวัดปทุมธำนี 12120 1 Lamtaklong Research Station, Expert Centre of Innovative Agriculture, Thailand Institute of Scientific and Technological Research, Pathum Thani, 12120, Thailand 2 ธนำคำรทรพั ยำกรชวี ภำพแห่งชำติ ศนู ยพ์ ันธวุ ศิ วกรรมและเทคโนโลยีชีวภำพแห่งชำติ สำนักงำนพฒั นำวทิ ยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยีแห่งชำติ (สวทช.) ปทมุ ธำนี 12120 2 National Biobank of Thailand, National Center for Genetic Engineering and Biotechnology (BIOTEC), National Science and Technology Development Agency (NSTDA), Pathum Thani, Thailand, 12120 * Corresponding author: [email protected], [email protected] 144

1st AINR PSP127 กำรเจริญเติบโตในสภำพปลอดเชอื้ ของยอดเปรำะภูภูหลวง (Caulokaempferia phuluangensis Picheans. & Mokkamul) พืชถิ่นเดยี วของไทย In Vitro Shoot Growth of Pro Phu Phu Luang (Caulokaempferia phuluangensis Picheans. & Mokkamul) Endemic Species of Thailand บัณฑิตำ เพญ็ สุริยะ1, นำ้ ฝน ชำชยั 1, มนัสชนก เกตกลำงดอน1, พงศกร นิตยม์ ี1, พงษศ์ กั ด์ิ แก้วศรี1, ภทั รำ ประทบั กอง1, ปรำโมทย์ ไตรบุญ2 และจักรกฤษณ์ ศรแี สง1* Pensuriya B.1, Chachai N.1, Katklangdon M.1, Nitmee P.1, Kaewsri P.1, Pratubkong P.1, Triboun P.2 and Sreesaeng J.1* บทคดั ย่อ ปจั จบุ ันพรรณพืชวงศ์ขิงมกี ารใชป้ ระโยชนอ์ ยา่ งแพรห่ ลายเพอื การบริโภค สมุนไพร สียอ้ ม เครืองส่าอาง และไมด้ อกไม้ประดบั เปราะภูภูหลวงเป็นพืชวงศ์ขงิ หายากและเป็นพืชถินเดยี วของไทย การขยายพนั ธ์ุพืชสกุลเปราะภูดว้ ยการเพาะเล้ียงเน้ือเยอื สามารถเพมิ ปริมาณต้นพันธุ์ส่าหรับการใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ได้อย่างรวดเร็ว การทดลองน้ีมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาผลของสารควบคุมการ เจริญเติบโตต่อการชักน่ายอดของเปราะภูภูหลวงในสภาพปลอดเช้ือ ด่าเนินการฟอกก่าจัดเช้ือเมล็ดเปราะภูภูหลวงในสารละลายคลอ รอกซ์ จ่านวน 2 ครั้ง น่าเมล็ดเพาะลงบนอาหารเพาะเล้ียงเนื้อเยือสูตร Murashige and Skoog (MS) น่าชิ้นส่วนหน่อของเปราะภูภู หลวงมาศึกษาการเจริญเติบโตโดยเพาะเล้ียงบนอาหารสังเคราะห์สูตร MS ทีเติม BA (0, 0.5, 1.0 และ 1.5 มก./ล.) จ่านวน 4 สูตร ระยะเวลา 6 สัปดาห์ ผลการทดลอง พบว่า อาหารสูตร MS ทีเติม BA ความเข้มข้น 0.5, 1.0 และ 1.5 มก./ล. ชักน่ายอดเปราะภูภู หลวงได้สงู สุด 3.14, 2.92 และ 3.85 ยอด ตามล่าดบั ความสงู ต้นสูงสุดเมอื เพาะเล้ยี งบนอาหารสตู ร MS ทีไม่มีการเตมิ สารควบคมุ การ เจริญเตบิ โต และความยาวรากมากทสี ุดเมอื เพาะเล้ียงบนอาหารสูตร MS ทไี มม่ ีการเตมิ สารควบคุมการเจรญิ เตบิ โต และอาหารสตู ร MS ทีเตมิ BA ความเข้มข้น 0.5 และ 1.0 มก./ล. ดงั นัน้ การขยายพนั ธเ์ุ ปราะภูภหู ลวงเพอื การอนุรกั ษ์เช้อื พนั ธุกรรมและการใชป้ ระโยชนเ์ ชงิ การคา้ สามารถเพาะเลีย้ งบนอาหารสูตร MS ทีเติม BA 0.5-1.5 มก./ล. คำสำคญั : เปราะภภู ูหลวง, การเพาะเลีย้ งเน้ือเยอื , พชื ถนิ เดยี ว, สภาพปลอดเช้ือ Abstract The utilization of Zingiberaceae is wildly used for consumption, herbs, dyes, cosmetics and ornamental plants. Pro Phu Phu Luang (Caulokaempferia phuluangensis Picheans. & Mokkamul) belonging to Zingiberaceae is the rare and endemic species of Thailand. Micropropagation of Caulokaempferia spp. through tissue culture can increase the number of plants for rapid utilization. The objective of this study was aimed to investigated the in vitro shoot growth of Pro Phu Phu Luang. Pro Phu Phu Luang seeds were sterilized 2 times with Clorox solution and germinated on Murashige and Skoog ( MS) . Seedling shoots of Pro Phu Phu Luang were in vitro cultured on MS medium supplemented with various concentrations of BA (0, 0.5, 1.0 and 1.5 mg/L). The results showed that MS medium supplemented with 0. 5, 1. 0 and 1. 5 mg/ L BA had the highest number of shoots ( 3. 14, 2. 92 and 3. 85, respectively). The highest shoot height was found on MS medium without plant growth regulators. Root length was observed on MS medium without plant growth regulators and MS medium supplemented with 0. 5 and 1. 0 mg/ L BA. Therefore, the propagation of Pro Phu Phu Luang for germplasm conservation and commercial use can be cultured on MS medium supplement with 0.5-1.5 mg/l BA. Keywords: Pro Phu Phu Luang, tissue culture, endemic species, in vitro 1 สถำนีวจิ ัยลำตะคอง ศนู ยเ์ ชี่ยวชำญนวตั กรรมเกษตรสรำ้ งสรรค์ สถำบนั วิจัยวิทยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยแี หง่ ประเทศไทย จังหวดั ปทมุ ธำนี 12120 1 Lamtaklong Research Station, Expert Centre of Innovative Agriculture, Thailand Institute of Scientific and Technological Research, Pathum Thani, 12120, Thailand 2 ธนำคำรทรพั ยำกรชีวภำพแห่งชำติ ศนู ยพ์ ันธวุ ศิ วกรรมและเทคโนโลยีชีวภำพแห่งชำติ สำนักงำนพัฒนำวทิ ยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยีแห่งชำติ (สวทช.) ปทมุ ธำนี 12120 2 National Biobank of Thailand, National Center for Genetic Engineering and Biotechnology (BIOTEC), National Science and Technology Development Agency (NSTDA), Pathum Thani, Thailand, 12120 * Corresponding author: [email protected], [email protected] 145

1st AINR PSP138 กำรเกบ็ รักษำแบบเยน็ ย่ิงยวดของโซมำติกเอ็มบริโอกำแฟโรบสั ตำ้ ดว้ ยวิธีกำร Encapsulation-dehydration Cryopreservation of Somatic Embryo of Robusta Coffee (Coffea canephora) Using Encapsulation–dehydration Technique ศฎิ ำภำ คลง้ิ เชือ้ 1, ทัศนี ขำวเนียม1*, สุรีรตั น์ เยน็ ชอ้ น1, ระวี เจียรวภิ ำ1, และ สมปอง เตชะโต1,2 Klingchua, S.1, Khawniam, T.1*, Yenchon, S.1, Chiarawipa, R.1 and Te-chato, S.1,2 บทคัดย่อ การเก็บรักษาพันธกุ รรมของกาแฟพื้นเมืองมคี วามจา่ เปน็ อยา่ งยิง เนืองจากการเป็นพืชผสมข้าม สิงแวดลอ้ มทีไม่เหมาะสมต่อ การเจริญเตบิ โต การเกดิ โรคตา่ งๆ และการละเลยตอ่ พนั ธกุ รรมดัง้ เดมิ ดังนน้ั การศึกษาในครง้ั นจ้ี งึ สนใจการเกบ็ รกั ษาเช้ือพันธุกรรมของ กาแฟโรบัสต้าสายพันธ์ุทัพรอในสภาพเย็นยิงยวด โดยศึกษาวิธีการเตรียมช้ินส่วนโซมาติกเอ็มบริโอระยะรูปกลมด้วยวิธีการ encapsulation–dehydration (EN-DE) โดยแบ่งเปน็ 4 ทรีตเมนท์ คอื 1) ชุดควบคุม 2) EN 3) DE (ดงึ น่้าออกด้วยซลิ ิกาเจล เปน็ เวลา 9 ชัวโมง) และ 4) EN-DE (ดึงนา่้ ออกด้วยการเป่าลมในตยู้ ้ายเลยี้ ง เป็นเวลา 8 ชัวโมง) เมอื เตรียมชิ้นส่วนด้วยวธิ ขี า้ งต้นแลว้ แบง่ ชน้ิ ส่วน ออกเป็นสองส่วน โดยส่วนแรกน่าไปวางเลี้ยงบนอาหารสูตรชักน่าการงอกของโซมาติก เอ็มบริโอ และส่วนทีสองน่าไปแช่ใน ไนโตรเจนเหลว เปน็ เวลา 48 ชัวโมง จากการศกึ ษา พบวา่ ส่วนแรกในทกุ วธิ ีการให้เปอร์เซ็นตก์ ารรอดชีวิต 100 เปอร์เซน็ ต์ และให้การ งอกของโซมาติกเอ็มบริโอ 100 100 5 และ 5 เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดบั หลังจากวางเลี้ยงเปน็ เวลา 4 สปั ดาห์ และสว่ นทสี องซงึ ผา่ นการ เกบ็ รักษาในไนโตรเจนเหลว เมอื ครบตามกา่ หนดนา่ มาละลายน้่าแขง็ เป็นเวลา 2 นาที แลว้ ตรวจสอบความมชี วี ิตด้วยสาร Fluorescein diacetate (FDA) พบว่า ทุกทรีตเมนท์ให้เปอร์เซ็นต์การรอดชีวิต 100 เปอร์เซ็นต์ ยกเว้น การเตรียมช้ินส่วนด้วยวิธีการ DE (75 เปอร์เซ็นต์) ส่าหรับการฟื้นสภาพ พบว่า ชุดควบคุมและวิธีการ EN ให้การฟื้นสภาพของชิ้นส่วน 25 และ 20 เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ ในขณะทีการเตรยี มชนิ้ สว่ นด้วยวธิ ีการ DE และวธิ กี าร EN-DE พบวา่ โซมาตกิ เอม็ บริถกู ทา่ ลายและตายในทีสดุ คำสำคญั : การเก็บรกั ษาแบบเยน็ ยิงยวด, โซมาตกิ เอม็ บรโิ อ, วิธีการ Encapsulation–dehydration, กาแฟโรบสั ตา้ Abstract Preserving the genetics of such native coffee is essential because of cross-pollinated crops, unsuitable environment, the occurrence of various diseases and ignorance of native plant. Therefore, this study is interested in preparing explant on cryopreservation of Robusta coffee clones Thupro. Somatic embryos (SEs) at globular stage were prepared and divided into 4 treatments; 1) control (without pre-treatment) 2) encapsulation (EN) 3) dehydration (DE) (with silica gel for 9 hours) and 4) EN-DE (dehydrated with air drying in laminar air flow for 8 hours). After preparing, SEs were divided into 2 groups. The first group was cultured on SE germination medium; the second group was plunged in liquid nitrogen for 48 hours. The results revealed that all methods in non-cryopreservation showed 100 % of survival rate. For SE germination after 4 weeks of culture, the results showed 100 % in control and EN treatments. On the other hand, only 5 % of germination were obtained from DE and EN-DE treatments. For cryopreserved SEs, the explants were thawed in 40 °C water bath for 2 min and investigated the survival rate with Fluorescein diacetate (FDA). The results showed that all treatments gave the survival rate at 100 % excepted DE treatment (75 %). After regrowth on SE germination medium for 4 weeks, the results found that control and EN treatments gave the highest recovery rate at 25 and 20 %, respectively. In case of the DE and EN-DE treatments, SEs were damaged and eventually died. Keywords: Cryopreservation, somatic embryo, encapsulation–dehydration technique, robusta coffee 1 สำขำนวัตกรรมกำรเกษตรและกำรจดั กำร วิชำเอกพืชศำสตร์ คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลยั สงขลำนครนิ ทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90112 1 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University Hat Yai, Songkhla 90112 2 ศูนย์วิจยั ควำมเปน็ เลิศเทคโนโลยีชีวภำพเกษตรและทรพั ยำกรธรรมชำติ ระยะท่ี 3 คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครนิ ทร์ 2 Center of Excellence in Agricultural and Natural Resources Biotechnology Phase 3, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Songkhla 90110, Thailand * Corresponding author: [email protected] 146