1st AINR

1st AINR PSO156 เทคนิคปลอดเชือ้ สำหรับกำรสรำ้ งยอดรวม และเพมิ่ ปริมำณแคลลัสในข้ำวเหนยี วดำหมอ 37 Aseptic Technic for Multiple Shoot Formation and Callus Proliferation in Niaw Dam Mor 37 Rice ศศิวมล ม่วงม1ี สรุ รี ตั น์ เย็นช้อน1 และสมปอง เตชะโต1* Muangmee, S.1, Yenchon, S.1 and Te-chato, S.1 บทคดั ย่อ ข้าวเหนียวด่าหมอ 37 สายพันธุ์ PTNc9605137 เป็นข้าวเหนียวด่า พันธุ์พ้ืนเมือง ทีไวต่อช่วงแสง มีสีข้าวกล้องสีม่วงด่า มี สารสา่ คัญหลายชนดิ ทชี ่วยในการต่อต้านอนุมลู อิสระ จึงเปน็ ข้าวเหนียวด่าพนั ธห์ุ นึงทผี บู้ รโิ ภคนยิ มรับประทานเพือสขุ ภาพในปจั จบุ ัน ทา่ ใหม้ ีผลผลิตไมเ่ พียงพอตอ่ ความตอ้ งการของตลาด ในการศึกษานไ้ี ด้พฒั นาวธิ ีการขยายพันธุใ์ หไ้ ด้ปรมิ าณมากอย่างมีประสิทธิภาพ เพือให้ เพยี งพอกับความตอ้ งการข้าวเหนยี วด่าหมอ 37 ในอนาคต โดยการศึกษาผลของการฟอกฆ่าเชื้อและผลของสารควบคมุ การเจรญิ เติบโต ของพืชต่อการชักน่ายอดรวมและการเพิมปริมาณแคลลัสของข้าวเหนียวด่าหมอ 37 จากการศึกษา พบว่า การฟอกฆ่าเช้ือโดยเปิดน่้า ไหลผา่ นเป็นเวลา 40 นาที ใหอ้ ัตราการปนเปอ้ื นนอ้ ยทสี ุดที 12 เปอรเ์ ซ็นต์ และใหอ้ ัตราการงอกมากทสี ดุ ที 69.50 เปอร์เซ็นต์ ในอาหาร สูตร oil palm culture medium (OPCM) ทีไม่เติมสารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช การเพาะเล้ียงยอดในอาหารเหลว เติม 6- Benzyladenine (BA) เข้มข้น 0.5 มิลลิกรัมต่อลิตร เป็นเวลา 4 สัปดาห์ ให้อัตราการสร้างยอดรวมเฉลีย จ่านวนยอดเฉลีย และความ ยาวยอดเฉลียสูงสุดที 76.47 เปอร์เซ็นต์ 3.41 ยอด และ 5.94 เซนติเมตร ตามล่าดับ อาหารเติม BA เข้มข้น 1 มิลลิกรัมต่อลิตร ให้ จ่านวนรากเฉลียสูงสุด 1.05 ราก ส่าหรับการเพิมปริมาณแคลลัส พบว่าอาหารเติม 3,6-dichloro-2-methoxybenzoic-acid (dicamba) เข้มข้น 1.5 มิลลิกรัมต่อลติ ร ให้การเพิมปริมาณแคลลัส 100 เปอร์เซ็นต์ และขนาดแคลลัสเฉลียสูงทีสดุ ที 9.94 มิลลิเมตร แคลลสั มีลักษณะเกาะกนั แบบหลวมๆ สเี หลอื ง คำสำคญั : การฟอกฆา่ เช้อื สารควบคุมการเจริญเตบิ โต แคลลัส ข้าวเหนยี วดา่ หมอ 37 Abstract Niaw dam mor 37 rice varieties PTNc9605137 is native black glutinous rice and photoperiod sensitive varieties. It has a dark-purple color dehusk seed contained many important substances act as antioxidant. At present, it is popular for healthy loving person resulting in insufficient production. Therefore, this study was performed in order to mass propagate this rice to keep pace with high demand of the market. In the first step, aseptic technic and plant growth regulators affecting multiple shoot formation and callus proliferation were examined. The results showed that surface disinfestation of seeds under running tap water for 40 minutes gave the lowest contamination rate at 12% and highest germination rate at 69.50% on plant growth regulator free oil palm culture medium (PGR- free OPCM). Multiple shoot formation was obtained on the same liquid medium supplemented with 0.5 mg/l BA. After cultured for 4 weeks gave the highest frequency of multiple shoot formation, average number of shoots and shoot length were at 76.47%, 3.41 shoots and 5.94 cm, respectively. BA at 1 mg/l containing medium gave the highest average number of roots at 1.05 roots. In case of callus proliferation, 1.5 mg/l dicamba containing OPCM gave 100% proliferation and the highest size of callus at 9.94 mm. Characteristics of callus are friable with yellow color. Keywords: Surface disinfestation, plant growth regulators, callus, Niaw Dam Mor 37 rice 1สำขำวิชำนวตั กรรมกำรเกษตรและกำรจดั กำร คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลยั สงขลำนครนิ ทร์ อำเภอหำดใหญ่ จังหวัดสงขลำ 90110 1 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, 90110 * Corresponding author: [email protected]. 47

1st AINR PSO159 กำรแช่เมล็ดพันธุ์ดว้ ย Bacillus subtilis และ Bacillus megaterium ต่อกำรเจริญเติบโตของต้นกล้ำ พรกิ พนั ธ์จุ อมทองและพนั ธ์ซุ ุปเปอร์ฮอท Effects of Seed Soaking by Bacillus subtilis and Bacillus megaterium Affecting the Growth of Chilli Seedlings “Chomthong” and “Superhot” เรอื งบุญ อนุ่ เจรญิ 1 กนกพร แก้วสเี หลือง2 กฤตยิ ำ แหลมศรี1 และ วิภำ หอมหวล1* Aonjaroen, R. 1, Kaewseelueang, K.2, Laemsri, K.1 and Homhaul, W.1* บทคัดยอ่ พริกคือพืชผักทีมีความส่าคัญทางเศรษฐกิจของประเทศไทย สามารถปลูกได้ตลอดทั้งปี แต่ไม่ค่อยทนฝนและอากาศร้อนจัด ท่าให้เจริญเติบโตได้ช้า ท่าการศึกษาผลของการใช้ชีวภัณฑ์ 2 ชนิด ได้แก่ Bacillus subtilis (B-Veggie) และ Bacillus megaterium (NK12-1) ทีสามารถสร้างกรดอินโดล-3-อะซิติก ต่อการเจริญเติบโตของต้นกล้าพริกพันธ์ุจอมทองและพันธุ์ซุปเปอร์ฮอท วางแผนการ ทดลองแบบ 2 × 4 factorial in randomized complete block design (RCBD) โดยการใช้ชีวภัณฑ์ท้ัง 2 ชนิด ทั้งแบบเดียวและ แบบผสม รวมท้ังชุดควบคุมทีไม่ใช้ชีวภณั ฑ์ แช่เมล็ดเป็นเวลา 60 นาทีก่อนท่าการเพาะ ผลการทดลอง พบว่า ทีอายุ 28 วัน การใช้ชีว ภัณฑ์แบบผสมส่งผลให้ต้นกล้าพริกพันธุ์จอมทองและพันธุ์ซุปเปอร์ฮอทมีค่าเฉลียความสูงมากทีสุด คือ 7.40 และ 6.72 เซนติเมตร ตามล่าดับ และค่าเฉลียความยาวรากมากทีสดุ 6.82 และ 6.70 เซนติเมตร ตามล่าดับ ซึงมีความแตกต่างกับการใช้ชีวภัณฑ์แบบเดียว อย่างใดอย่างหนึงอย่างมีนัยส่าคัญทางสถิติ (p ≤ 0.05) แต่พบว่า ค่าดัชนีความเขียวใบ (SPAD value) ไม่มีความแตกต่างกันอย่างมี นยั ส่าคัญทางสถิติ (p ≥ 0.05) เมือแช่ตน้ กลา้ พริกในชวี ภณั ฑท์ ้งั แบบผสมและชวี ภัณฑ์แบบเดยี วอย่างใดอยา่ งหนงึ รวมทงั้ พบปฏสิ มั พันธ์ รว่ มระหว่างพนั ธ์ุพรกิ และการใชช้ วี ภณั ฑ์อยา่ งมีนยั ส่าคัญทางสถิติ (p ≤ 0.05) โดยเฉพาะในด้านความสูงของต้นกล้าพรกิ สรุปไดว้ ่า การ ใช้ชวี ภัณฑผ์ สมของ B-Veggie และ NK12-1 ทา่ ใหต้ น้ กล้าพริกมกี ารเจรญิ เติบโตมากทสี ดุ ดงั นนั้ จากผลการทดลองคร้ังนส้ี ามารถใช้เป็น ข้อมูลพ้ืนฐานในการน่าชีวภัณฑ์ Bacillus spp. ไปใช้เพือส่งเสริมการเจริญเติบโตและการดูดใช้ธาตุอาหารของพริกพันธ์ุจอมทองและ พนั ธซ์ุ ปุ เปอร์ฮอทต่อไป คำสำคญั : พรกิ พันธจ์ุ อมทอง พริกพนั ธุ์ซุปเปอรฮ์ อท Bacillus subtilis (B-Veggie) Bacillus megaterium (NK12-1) Abstract Chilli is an important economic vegetable in Thailand and can be planted all year round, but not resistant to rain and hot weather, causing a slow growth. The effect of two bio-agents, Bacillus subtilis (B-Veggie) and Bacillus megaterium (NK12-1) that can produce indole-3-acetic acid, on the growth of chilli seedlings Chomthong and Super Hot was conducted. A 2 × 4 factorial in randomized complete block design (RCBD) was assigned using both bio- agents, either alone or in combination, including a non bio-agent control. The seeds were soaked for 60 minutes before sowing. The results showed that at 28 days, the mixed bio-agents resulted in the chilli seedlings of Jomthong and Superhot having the highest mean height of 7.40 and 6.72 cm., respectively, and the mean root length was 6.82 and 6.70 cm, respectively, which was statistically different from using single bio-agent (p ≤ 0.05). There was no statistically significant difference (p ≥ 0.05) in leaf greenness index (SPAD value) when chili was immersed in either a mixture or a single bio-agent. An interaction between chili variety and the use of bio-agent was found (p ≤ 0.05) only in the height of chilli seedlings. It was concluded that using the combination of B-Veggie and NK12-1 bio-agents resulted in the highest growth of chilli seedlings. Therefore, the results of this experiment can be used as a basis for further application of Bacillus spp. to promote growth and nutrient uptake of chilli varieties Chomthong and Superhot. Keywords: Chomthong chilli, Superhot chilli, Bacillus subtilis (B-Veggie), Bacillus megaterium (NK12-1) 1 ภำควิชำวิทยำศำสตร์กำรเกษตร คณะเกษตรศำสตร์ ทรพั ยำกรธรมชำติและสิง่ แวดล้อม มหำวิทยำลยั นเรศวร 65000 1 Department of Agricultural Science, Faculty of Agriculture, Natural Resources and Environment, Naresuan University 65000 2 ภำควิชำทรัพยำกรธรมชำติและสิ่งแวดลอ้ ม คณะเกษตรศำสตร์ ทรพั ยำกรธรมชำตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม มหำวทิ ยำลัยนเรศวร 65000 2 Natural Resources and Environment, Faculty of Agriculture, Natural Resources and Environment, Naresuan University 65000 *Corresponding author: [email protected] 48

1st AINR สำขำกำรจดั กำรศัตรพู ชื

1st AINR PEO012 ประสทิ ธิภำพของเชื้อรำสำเหตุโรคแมลงในกำรควบคุมแมลงวนั ผลไม้ Bactrocera dorsalis (Hendel) Efficacy of Entomopathogenic Fungi to Control the Oriental Fruit Fly, Bactrocera dorsalis (Hendel) ณฐั ชนันท์ ภกั ดศี ุภผล1 และ จุรีมำศ วงั คีรี1* Natchanan Pakdeesupapol1 and Jureemart Wangkeeree1* บทคัดย่อ แมลงวันผลไม้ Bactrocera dorsalis (Hendel) ( Diptera: Tephritidae) เป็นศัตรูพืชทสี ่าคัญในผลไม้หลายชนิด งานวิจัยน้ี เป็นการศึกษาประสิทธิภาพของเชื้อราสาเหตุโรคแมลงในการควบคุมประชากรแมลงวันผลไม้ในระยะดักแด้และตวั เต็มวัย โดยทดสอบ สารแขวนลอยสปอร์เชื้อรา Metarhizium anisopliae และ Beaveria bassiana พบว่า ระยะดักแด้ของแมลงวันผลไม้ทีความ หนาแน่น 1x109 spores/ml เช้ือรา M. anisopliae 30455 H3 มีประสิทธิภาพการเข้าท่าลายสูงสุด คือ 75±37.5% ระยะตัวเต็มวัย ของแมลงวันผลไม้ทีความหนาแน่น 1x109 spores/ml เช้ือรา B. bassiania SUTTU01 H3 มีประสิทธิภาพการเข้าท่าลายสูงสุด คือ 85±50% เมือวิเคราะห์ค่า Lethal concentration (LC) ในระยะดักแด้แมลงวันผลไม้ พบว่าค่า LC50 และ LC90 เชื้อรา M. anisopliae 30455 H1 มีค่าน้อยทีสุดคือ 6.48±1.44 และ 12.34±7.29 (Log of conidia/ml) ตามล่าดับ ระยะตัวเต็มวัยแมลงวัน ผลไม้เช้ือรา B. bassiania SUTTU01 H1 มีค่าน้อยทีสุดคือ 6.91±0.28 และ 9.07±0.27 (Log of conidia/ml) ตามล่าดับ เมือ วเิ คราะหค์ า่ Lethal time (LT) ทคี วามหนาแนน่ 1x109 spores/ml พบวา่ ค่า LT50 และ LT90 เชื้อรา B. bassiania SUTTU01 H3 มี ค่าน้อยทีสดุ คอื 4.74±1.05 และ 6.41±1.72 วนั ตามล่าดับ คำสำคญั : แมลงวนั ผลไม้ Metarhizium anisopliae Beaveria bassiana เช้อื ราสาเหตุโรคแมลง Abstract The oriental fruit flies, Bactrocera dorsalis (Hendel) (Diptera: Tephritidae) is important insect pests of many fruit cops. This research was aimed to test the efficacy of entomopathogenic fungi to control the pupal and adult stage of fruit fly. The conidial suspensions of Metarhizium anisopliae and Beaveria bassiana were evaluated. The results found that the concentration of M. anisopliae 30455 H3 at 1×109 spores/ml was the most effective for pupal stage, of B. dorsalis which show 75±37.5% mortality. The B. bassiania SUTTU01 H3 at 1x109 spores/ml had the most effective for adult stage, which show 85±5% mortality. The Lethal concentration (LC) value was analyzed for pupal stage and results show that LC50 and LC90 of M. anisopliae 30455 H1 has the lowest value , which 6.48±1.44 and 12.34±7.29 (Log of conidia/ml), respectively. For adult stage, the B. bassiania SUTTU01 H1 showed lowest value, in which 6.91±0.28 and 9.07±0.27 (Log of conidia/ml), respectively. The Lethal time (LT) of B. bassiania SUTTU01 H3 at 1x109 spores/ml gave the lowest value, which 4.74±1.05 and 6.41±1.72 days, respectively. Keyword: Fruit flies, Metarhizium anisopliae, Beaveria bassiana, entomopathogenic fungi 1 สำขำวิชำเทคโนโลยีกำรเกษตร คณะวทิ ยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหำวิทยำลัยธรรมศำสตร์ ศูนย์รังสิต อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธำนี 12120 1 Department of Agricultural Technology, Faculty of Science and Technology, Thammasat University Rangsit Campus, Khlong Luang District, Pathum Thani Province 12120 * Corresponding author: [email protected] 50

1st AINR PEO014 กำรประยกุ ตใ์ ช้อนุภำคละอองนำ้ ไฟฟ้ำสถิตเพอื่ กระตนุ้ กำรตอบสนองเชงิ ป้องกนั ในเมล่อนตอ่ โรคผลเนำ่ จำกเชื้อ Fusarium incarnatum Application of Electrostatic Atomized Water Particles for Inducing Defense Response in Muskmelon Against Fruit Rot Caused by Fusarium incarnatum สชุ ำวดี เขยี วเลง่ 1 และ อนุรกั ษ์ สันป่ำเปำ้ 1* Kheawleng, S.1 and Sunpapao, A.1* บทคดั ย่อ เมล่อนเป็นพืชเศรษฐกิจทีสา่ คัญในปัจจุบนั เนืองจากเป็นทีต้องการของตลาด โรคทีส่าคัญของเมลอ่ นในช่วงหลงั การเก็บเกยี ว คอื โรคผลเน่าทเี กดิ จากเชื้อ Fusarium incarnatum งานวิจยั น้มี ีวัตถปุ ระสงคเ์ พือหาระยะเวลาทเี หมาะสมในการให้อนภุ าคละอองน่้า ไฟฟ้าสถิตจากเครือง nanoeTM กระต้นุ การตอบสนองเชงิ ป้องกนั ในเมลอ่ นต่อโรคผลเน่า ผลการทดสอบหาระยะเวลาทเี หมาะสมในการ ให้อนุภาคละอองน่้าฯ และวัดขนาดแผลหลังจากการปลูกเช้ือ F. incarnatum พบว่าเมล่อนทีได้รับอนุภาคละอองน่้าฯ เป็นเวลา 30 นาที มีขนาดแผลเท่ากบั 1.95 ± 0.65 เซนติเมตร มีขนาดแผลเลก็ กว่าชุดการทดลองอนื ๆ อย่างมีนัยสา่ คัญทางสถิติ (p<0.05) เมือวดั กิจกรรมของเอนไซม์ทีเกียวข้องกับการย่อยผนังเซลล์เชื้อรา β-1,3-glucanase และ chitinase และเอนไซม์ทีเกียวข้องกับกลไกการ ป้องกันตัวเองของพืช peroxidase (POD) และ polyphenol oxidase (PPO) ในเมล่อนทีได้รบั อนุภาคละอองน่้าฯ เป็นเวลา 30 นาที มีค่ากิจกรรมของเอนไซม์เท่ากับ 0.236, 0.034, 90.271 และ 0.181 U mL-1 ตามล่าดับ ซึงแตกต่างจากชุดการทดลองควบคุมอย่างมี นัยส่าคัญทางสถิติ (p<0.05) เมือตรวจสอบการสะสมของ H2O2 ในเนื้อเยื้อของเมล่อนทีได้รับอนุภาคละอองน่้าฯ เป็นเวลา 30 นาที ด้วยกรรมวิธี DAB-mediated tissue printing พบว่ามีการสะสมของ H2O2 ทีเนื้อเยือผลเมล่อน จากผลการทดลองน้ีแสดงใหเ้ ห็นว่าเม ล่อนทีได้รับอนุภาคละอองน้่าฯ เป็นเวลา 30 นาที มีการสะสมของ H2O2 บริเวณเน้ือเยือเมล่อนและสามารถกระตุ้นการตอบสนองเชงิ ป้องกันในเมล่อนต่อโรคผลเน่าได้ โดยมีการจ่ากัดการเข้าท่าลายของเชื้อ F. incarnatum ซึงเป็นการสร้างกลไกการป้องกันตัวเองของ พืชอยา่ งหนึง ดงั น้นั การประยุกต์ใช้เทคโนโลยอี นภุ าคละอองน้า่ ไฟฟ้าสถิตในระยะเวลาทีเหมาะสม มีศกั ยภาพสามารถน่าไปควบคุมโรค หลงั การเก็บเกยี วและยดื อายกุ ารเก็บรกั ษาผลผลิตในอนาคตตอ่ ไปได้ คำสำคัญ: โรคผลเน่าจาก Fusarium เทคโนโลยอี นุภาคละอองนา่้ ไฟฟ้าสถิต การตอบสนองเชิงป้องกนั H2O2 Abstract Muskmelon is an important economic plant due to market demand. The most serious disease of muskmelon is postharvest fruit rot caused by Fusarium incarnatum. The aim of this study was to select the most appropriate time of electrostatic atomized water particles ( EAWPs) application by nanoeTM for inducing defense response in muskmelon against Fusarium fruit rot. Time course application of EAWPs in reducing fruit rot on muskmelon and lesion size were measured. The results showed that application time of EAWPs for 30 minutes displayed lesion size 1.95 ± 0.65 centimeters, which was significantly smaller than that of other treatments (p<0.05). The activities of the cell-wall degrading enzymes (β-1,3-glucanase and chitinase) and defense related enzymes (peroxidase; POD and polyphenol oxidase; PPO) of muskmelon treated with EAWPs for 30 minutes were 0.236, 0.034, 90.271 and 0.181 U mL-1, significantly higher than that of control. Accumulation of H2O2 was measured by DAB-mediated tissue printing method and the result showed high level of H2O2 on muskmelon tissues treated with EAWPs for 30 minutes. Based on the results of this study, treatment with EAWPs for 30 minutes localized high level of H2O2 on muskmelon tissue and induced defense response in muskmelon against Fusarium fruit rot by limiting the infestation of F. incarnatum. Therefore, the optimal application time of EAWPs has the potential to manage postharvest disease and extend the shelf life of muskmelon in future. Keywords: Fusarium fruit rot, Electrostatic atomized water particles, Induce defense response, H2O2 1 สำขำวิชำนวตั กรรมกำรเกษตรและกำรจดั กำร คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครนิ ทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 1Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai District, Songkhla Province 90110 * Corresponding author: [email protected] 51

1st AINR PEO015 กิจกรรมกำรต้ำนเชอ้ื รำของ Streptomyces angustmyceticus NR8-2 ต่อกำรเจริญของเชือ้ รำ Curvularia sp. สำเหตุโรคจดุ สนี ้ำตำลของแก้วมังกร Antifungal Activities of Streptomyces angustmyceticus NR8-2 Against Curvularia sp. Causing Brown Spot Disease of Dragon Fruit ฟำกิฮ์ ลำเตะ๊ นือริง1 และ อนรุ ักษ์ สนั ปำ่ เป้ำ1* Latehnuering, F.1 and Sunpapao, A.1* บทคัดยอ่ เนืองจากภาคใต้ของประเทศไทยมีฤดูฝนทียาวนานเกิดความชื้นสูงสลับกับอากาศร้อน เกษตรกรทีปลูกแก้วมังกร ( Hylo- cereus sp.) ประสบปัญหาของโรคจดุ สนี า่้ ตาลทเี กดิ จากเชื้อรา Curvularia sp. การใช้สารเคมกี ลมุ่ เดียวกนั ในการป้องกนั ก่าจดั โรคพืช มากเกินไปท่าให้เชื้อก่อโรคดื้อสารเคมี ส่งผลเสียต่อระบบนิเวศในธรรมชาติและสุขภาพของมนุษย์ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพือศึกษา การต้านเชื้อราของเช้ือปฏิปักษ์ Streptomyces angustmyceticus NR8-2 ต่อการเจริญของเชื้อรา Curvularia sp. ในสภาพ ห้องปฏิบตั กิ าร เมือทดสอบโดยวิธี dual culture บนอาหาร potato dextrose agar (PDA) เช้อื ปฏิปกั ษ์ S. angustmyceticus NR8- 2 สามารถยับย้ังการเจริญของเชื้อรา Curvularia sp. ได้ 70.56 เปอร์เซ็นต์ เมือน่าน้่าเลี้ยงเช้ือ S. angustmyceticus NR8-2 ทดสอบ โดยวิธี agar well diffusion พบว่าสามารถยับย้ังการเจริญของเชื้อรา Curvularia sp. ได้ 40.47% และเมือศึกษาผลของน่้าเลี้ยงเชื้อ S. angustmyceticus NR8-2 ต่อสัณฐานวิทยาของเช้ือรา Curvularia sp. โดยใช้กล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสง พบว่าความกว้างเฉลีย ของเส้นใยเช้ือรา Curvularia sp. มีขนาด 3.15±0.26 ไมโครเมตร ซึงเล็กกว่ากรรมวิธคี วบคุมอยา่ งมนี ัยสา่ คัญทางสถิติ (p<0.05) จาก ผลการทดลองเช้ือปฏิปักษ์ S. angustmyceticus NR8-2 มีฤทธิ์ต้านเช้ือรา Curvularia sp. สาเหตุโรคจุดสีน่้าตาลของแก้วมังกรได้ อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ จึงเป็นแนวทางในการศึกษาใชป้ อ้ งกันก่าจดั โรคจดุ สีนา้่ ตาลของแก้วมังกรในแปลงปลูกหรอื พัฒนาเป็นสูตรสา่ เร็จใน อนาคตตอ่ ไป คำสำคัญ: โรคจดุ สีนา้่ ตาล แกว้ มังกร การควบคมุ ทางชีวภาพ เช้ือปฏิปักษ์ Abstract Due to Southern Thailand has a long rainy season with high humidity and temperature, dragon fruit (Hylocereus sp.) cultivation faced brown spot disease caused by Curvularia species. Excessive used the same groups of synthetic fungicides caused pathogen resistance and harmful side effect to ecosystem and human health. The aim of this research was to study antifungal activities of Streptomyces angustmyceticus NR8-2 against Curvularia sp. in vitro. Dual culture assays on potato dextrose agar (PDA) showed that S. angustmyceticus NR8-2 inhibited mycelial growth of Curvularia sp. with 70.56% inhibition. Furthermore, agar well diffusion assay indicated that the cell-free culture filtrate (CF) of S. angustmyceticus NR8-2 inhibited Curvularia sp. with 40.47% inhibition. This result also showed that the average mycelial width of Curvularia sp. which incubated in CF of S. angustmyceticus NR8-2 was 3.15±0.26 µm, it was significantly smaller than that of control (p<0.05) when observed under compound microscope. Based on the results of this study, S. angustmyceticus NR8-2 displayed strong antifungal activities against Curvularia sp., the causal agent of brown spot disease in dragon fruit. This finding, S. angustmyceticus NR8-2 could be used as a biological control agent (BCA) for controlling brown spot disease of dragon fruit in the field and will be developed as a formulation in near future. Keywords: brown spot disease, dragon fruit, biological control, antagonist 1, สำขำวชิ ำนวัตกรรมกำรเกษตรและกำรจัดกำร คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครินทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 1,Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai District, Songkhla Province 90110 * Corresponding author: [email protected] 52

1st AINR PEO019 Antifungal Abilities of Trichoderma sp. K1-02 Against Neoscytalidium dimidiatum Causing Stem Canker on Red-Flesh Dragon Fruit (Hylocereus polyrhizus) Dy, K.S.1 and Sunpapao, A.1* Abstract Stem canker of red-fleshed dragon fruit (Hylocereus polyrhizus) caused by Neoscytalidium dimidiatum was observed on dragon fruit plantation field in Phatthalung Province, Southern Thailand. It has been known that biological control plays an important role in managing several fungal diseases, especially the use of Trichoderma species. Therefore, the aim of this research was to screen effective Trichoderma isolates for inhibiting N. dimidiatum in vitro and in vivo. Ten isolates of Trichoderma species were screened for their competitive mechanism against N. dimidiatum by dual culture assay on potato dextrose agar (PDA) plate. The results showed Trichoderma sp. K1-02 superior to inhibit N. dimidiatum with 88.45% inhibition. Parasitism mechanism of Trichoderma sp. K1-02 isolate was performed by pre-colonized plate method, and it was found that Trichoderma sp. K1-02 covered N. dimidiatum with 60% colonization. Furthermore, in vivo test was conducted on stem of healthy dragon fruits, and the result showed that application of Trichoderma sp. K1-02 spore suspension caused a lesion which was smaller in size than that of control (inoculation with pathogen alone) on dragon fruit stem. Based on the results from this study, Trichoderma sp. K1-02 presented multifaceted biological control activities to inhibit N. dimidiatum and reduced disease severity on dragon fruits. Keywords: Stem canker, red-fleshed dragon fruit, Neoscytalidium dimidiatum, antifungal 1 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai District, Songkhla Province 90110 * Corresponding author: [email protected] 53

1st AINR PEO037 ทดสอบกำรใชแ้ บคทเี รยี Bacillus subtilis ในกำรควบคมุ โรคเหี่ยวเขยี วของมะเขือเทศ Trials on Bacterium, Bacillus subtilis to Control Bacterial Wilt Disease of Tomato. นยิ ม ไขม่ กุ ข1์ * รัตนำวลี พรหมเพียรพงศ์1 รตั กิ ำล ยุทธศิลป์2 และ สำเนยี ง ไขม่ กุ ข์3 Khaimuk, N.1*, Prompeanpong, R.2 , Yutasin, R.2 and Khaimuk, S.3 บทคัดย่อ ปัญหาส่าคัญของการปลูกมะเขือเทศของเกษตรกร คือโรคเหียวเขียวของมะเขือเทศ ทีมีสาเหตุเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Ralstonia solanacearum ซึงโรคนี้ไม่มีสารเคมีในการป้องกันก่าจัด วัตถุประสงค์การวจิ ัยเพือประเมินประสทิ ธิภาพการใช้ชีวภัณฑ์บี เอส (Bacillus subtilis) สายพันธุ์ BS-DOA 24 ของกรมวิชาการเกษตร ในการควบคุมเหียวเขียวในระดับแปลงเกษตรกร ในพ้ืนทีบ้าน ม่วง บ้านสีทน และบ้านโคกสว่าง ต่าบลโคกสูง อ่าเภอปลาปาก จังหวัดนครพนม ใน ปี 2563 (ปีที 1) และ ปี 2564 (ปีที 2) โดยวิธี ทดสอบใช้ชีวภณั ฑบ์ ีเอสชนดิ ผงผสมน้่าฉีดพน่ เปรียบเทยี บกบั ชดุ ควบคมุ เป็นวิธีเกษตรกรทกี ่าจดั โรคโดยการถอนทิ้งหรือไม่ป้องกันก่าจัด ผลการทดลองพบวาการใชชีวภัณฑบเี อสใหผลผลติ รายได และผลตอบแทนในปที 1 และ 2 มากกวาวธิ เี กษตรกร (P<0.01) เกษตรกรที ร่วมโครงการมีความพึงพอใจในระดบั มากทีสดุ รอ้ ยละ 80 และระดบั มากร้อยละ 20 งานวิจัยนี้แสดงให้เห็นว่าการใช้ชีวภัณฑ์บเี อส BS- DOA 24 สามารถควบคุมโรคเหียวเขียวในมะเขือเทศไดโ้ ดยท่าให้การเกิดโรคลดลงและผลผลิตมะเขือเทศเพิมข้ึน เป็นข้อมูลทีสามารถ แนะน่าใหเ้ กษตรกรนา่ ไปใช้ในวงกวา้ ง หรือพฒั นาเพมิ ประสิทธภิ าพการควบคุมโรคเหยี วเขยี วของมะเขือเทศในประเทศไทยใหส้ ูงขึน้ คำสำคญั : มะเขือเทศ บเี อส โรคเหยี วเขยี ว แบคทีเรยี Abstract The major problem for tomato growers is a bacterial wilt disease of tomato, caused by the soil-born bacterium Ralstonia solanacearum. There is no recommended synthetic pesticide to control this disease. This research aims to evaluate the effectiveness of recommended technology, Bacillus subtilis (BS-DOA 24 strain) to control bacterial wilt diseases in tomatoes. The trials were conducted in tomato plantations in Ban Muang, Ban Si Thon, and Ban Khok Sawang, Khok Sung Sub-district, Pla Pak District, Nakhon Phanom Province in the year 1- 2020 and year 2- 2021. The farmers’ practices, removing the infected plants or no control was set as a negative control. The results show a higher yield, income, and net profit, lower unit cost, and wilt disease plants after the application of BS-DOA 24 for both years (P<0.01). The satisfaction of participant farmers in this project at the highest level at 80% and the high level at 20%. This finding indicates that the application of BS-DOA 24 could control bacterial wilt disease by decreasing bacterial wilt disease infection and increasing the yield and income of tomato production. This information can improve farmer practice on a larger scale and/or further study to increase higher effectiveness of bacterial wilt disease control in Thailand. Keywords: tomato, Bacillus subtilis, bacterial wilt disease, bacteria 1 ศูนยว์ ิจยั และพฒั นำกำรเกษตรนครพนม ต.ขำมเฒ่ำ อ.เมอื งนครพนม จ.นครพนม 48000 1 Nakhon Phanom Agricultural Research and Development center, Nai Mueang Subdistrict, Mueang Nakhon Phanom District, Nakhon Phanom Province 48000 2 สำนักวิจัยและพัฒนำกำรเกษตรเขตที่ 3 จังหวัดขอนแก่น ต.ในเมือง อ.เมืองขอนแก่น จ.ขอนแก่น 40000 2 The Office of agricultural Research and Development Region 3, Khon Kaen Province, Nai Mueang Subdistrict, Mueang Khon Kaen District, Khon Kaen Province 4000 3 คณะเทคโนโลยีอตุ สำหกรรม มหำวิทยำลัยนครพนม ต.หนองญำติ อ.เมอื งนครพนม จ.นครพนม 48000 3 Faculty of Industrial Technology, Nakhon Phanom University, Nong Yat Subdistrict, Mueang Nakhon Phanom District, Nakhon Phanom Province 48000 * Corresponding author: [email protected] 54

1st AINR PEO039 ควำมปลอดภัยจำกกำรใช้หนอนแมลงวันลำย Hermetia illucens ในกำรจดั กำรขยะอินทรียช์ ุมชน The Safety for Using Black Soldier Fly larvae, Hermetia illucens in Composting Urban Organic Wastes จตรุ งค์ เหลำแหลม1* สุทธศิ ักดิ์ ณรงคศ์ กั ด์ิ1 และ เรยี ม ยินดี1 Jaturong Laoleam1*, Suttisak Narongsak1 and Ream Yindee1 บทคดั ย่อ หนอนแมลงวันลาย (Hermetia illucens) (Diptera: Stratiomyidae) ได้ถูกน่ามาใช้ในการจัดการขยะอินทรีย์ชุมชน โดย วัตถุประสงค์การศกึ ษาเพือประเมนิ ความปลอดภัยจากการใช้หนอนแมลงวันลายในการจดั การขยะอินทรีย์ แบ่งการทดลองเป็น 4 การ ทดลองได้แก่ 1)ทดสอบความสามารถในการย่อยเศษอาหาร 2)ผลของสารปนเป้ือนทีมีในเศษอาหารทีอาจสะสมในตัวหนอนเมือนา่ ไป เลี้ยงหนอน 3) วิเคราะห์คุณค่าทางโภชนาการส่วนต่างๆของตัวหนอนไปเป็นอาหารสัตว์ และ4) ธาตุอาหารพืชทีตรวจพบจากมูลของ หนอน ผลจาการทดลองพบว่าระยะหนอนของแมลงวันลายอายุ 10-15 วัน น้่าหนัก 1 กิโลกรัม สามารถย่อยเศษอาหารจากครัวเรือน น่า้ หนัก 1 กโิ ลกรมั ได้ภายใน 1 วัน และไม่พบการเจริญเตบิ โตของหนอนแมลงชนิดอนื ในภาชนะทีใช้เลยี้ ง การทดสอบการปนเปอื้ นสาร อันตรายในอาหารทนี า่ มาเลยี้ งหนอนแมลงวันลาย การตกค้างโลหะหนกั สารกา่ จัดศัตรพู ชื และเชอื้ ก่อโรคของหนอนแมลงวนั ลายสดอยู่ ในเกณฑ์ปลอดภัย ผลวิเคราะห์ค่าโปรตีนและไขมนั ในตัวอย่างหนอนสด หนอนอบแห้ง ปลอกดักแด้ ซากตัวเต็มวัย มีค่าเท่ากับ 15.23, 33.38, 45.04 และ 59.07 กรัมต่อ 100 กรัม ตามล่าดับ และค่าไขมนั 17.64, 39.08, 19.32 และ 4.75 กรัมต่อ 100 กรัม การทดสอบ มลู หนอนแมลงวันลายพบธาตุอาหารจ่าเปน็ ส่าหรบั พืช (N P K) มคี า่ ระหวา่ ง 2.0-6.7 เปอร์เซน็ ต์ การศกึ ษานช้ี ้ีใหเ้ ห็นว่าหนอนแมลงวัน ลายเปน็ ผยู้ ่อยขยะให้ปลอดภัย นา่ มาใช้ประโยชน์ได้ และใชใ้ นการจัดการขยะอนิ ทรีย์ในชุมชนได้อยา่ งมีประสิทธภิ าพ คำสำคญั : หนอนแมลงวนั ลาย ขยะอินทรยี ์ สารก่าจัดศตั รพู ชื โลหะหนัก Abstract Black soldier fly (BSF) larvae, Hermetia illucens (Diptera: Strationyidae) has been used for community organic waste treatment organism. The objectives of the study were to ensure the safety of using BSF larvae in organic waste treatment and divided into 4 parts 1) waste composting performance 2) composting and toxic removal performance 3) proximate profile for animal feed and 4) BSF larvae frass for plant composing. The results show that 1 kilogram of black soldier fly larvae aged 10-15 days can compost 1 kilogram of food waste within 1 day without any contamination of other fly species in the organic waste containers. The test for contamination of 'hazardous substances' or 'heavy metals' in organic wastes used to feed black soldier fly larvae has also been carried out and access standard safety levels. The level of protein has also been tested and verified in fresh black soldier fly larvae (15.23 grams/100 grams) and dried black soldier fly larvae (33.34 grams/100 grams), pupa casing (45.04 grams/100 grams), or even adult fly carcass (59.07 grams/100 grams) respectively, while the level of fat is 17.64, 39.08, 19.32 and 4.75 gram per 100 grams respectively. The frass of BSF larvae contains essential sources of plant nutrients (N P K) between 2-6.7 percent. This study indicates that the BSF larvae are an effective and beneficial insect composer of urban organic wastes. Keywords: Black Soldier Fly larvae, Organic waste, Pesticides, Heavy metals 1 ศนู ยว์ ิจัยและฝึกอบรมดำ้ นสง่ิ แวดล้อม กรมส่งเสรมิ คณุ ภำพส่งิ แวดลอ้ ม ต.คลองห้ำ อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธำนี 12120 1Environmental Research and Training Center Department of Environmental Quality Promotion, Khlong Ha, khlong Luang, Pathum Thani, 12120 * Corresponding author: [email protected] 55

1st AINR PEO052 กำรผลิตท่อนพนั ธม์ุ ันสำปะหลังสะอำดเพอื่ ควบคุมกำรแพรร่ ะบำดของโรคใบดำ่ งมนั สำปะหลัง Production of Sanitary Cassava Seedling for Controlling Cassava Mosaic Disease Infection วำรยี ์ ทองม1ี * หน่ึงฤทยั ศรธี รรำษฎร1์ ไพเรำะ ขวญั งำม1 และ พรทิพย์ จนั ทรบ์ ุตร์1 Thongmee, W1*. , Srithornrath, N1. , Khwanngam, P1 , and Chanbut, P1. บทคัดย่อ โรคใบด่างมันส่าปะหลังเกิดจากเช้ือสาเหตุ Sri-Lankan cassava mosaic virus (SLCMV) มีแมลงหวีขาวยาสูบ (Bemisia tabaci Gennadius) เป็นแมลงพาหะ และสามารถแพร่กระจายได้โดยผ่านทางท่อนพันธ์ุ ซึงการใช้ท่อนพันธ์ุมันส่าปะหลังสะอาดเป็น หนึงในแนวทางควบคุมโรคทีเหมาะสมทีสุด งานวิจัยน้ีจึงมีวัตถุประสงค์เพือพัฒนาเทคโนโลยีการผลติ ทอ่ นพันธุ์มันส่าปะหลังสะอาดทมี ี ศกั ยภาพในการควบคุมโรคใบด่างมนั ส่าปะหลัง การดา่ เนินงานประกอบดว้ ย 3 ขัน้ ตอน คือ 1) พัฒนาเทคโนโลยกี ารผลิตท่อนพันธุ์ มนั ส่าปะหลังสะอาด 2) ผลิตท่อนพันธุ์มนั ส่าปะหลังสะอาด และ 3) การประเมินศักยภาพของเทคโนโลยี ผลการดา่ เนินงานวิจัย จากการ รวบรวมข้อมูลวิชาการทีเกียวข้องท่าให้สามารถก่าหนดข้ันตอนทีจ่าเป็นต้องปฏิบัติเพิมเติมจากการปลกู มันส่าปะหลังทัวไป คือ 1) การ คัดเลือกพ้ืนทีปลูกต้องเป็นพ้ืนทีทีไม่พบการระบาด หรืออยู่ห่างจากพื้นทีระบาดอย่างน้อย 10 กิโลเมตร 2) การส่ารวจโรคและแมลง พาหะในแปลงผลิตอยา่ งสมา่ เสมอ 3) การตรวจวินจิ ฉยั โรคดว้ ยเทคนคิ พีซอี าร์ 4) การก่าจัดตน้ มันส่าปะหลังในแปลงทีมีการระบาด และ 5) การประเมินคุณภาพท่อนพันธุ์มันส่าปะหลังทีผลิตได้ ส่าหรับการผลิตท่อนพันธ์ุมันส่าปะหลังสะอาด ด่าเนินการในพื้นที 31 จังหวัด สามารถผลติ ท่อนพนั ธม์ุ ันส่าปะหลงั สะอาดได้ ประมาณ 2,500,000 – 3,000,000 ล่า น่าทอ่ นพันธม์ุ ันส่าปะหลังสะอาดไปปลูกขยายผลใน แปลงเกษตร ในปี 2564 พ้ืนที 1,372 ไร่ มีการประเมนิ ศักยภาพของเทคโนโลยเี มือมนั ส่าปะหลังอายุ 2.5 เดือน ไม่พบอาการของโรคใบด่าง มันส่าปะหลังในยอดทีงอกข้ึนมาใหม่ แสดงให้เห็นว่าท่อนพันธุ์มันส่าปะหลังทีผลิตได้จากเทคโนโลยีการผลิตท่อนพันธุ์ มันส่าปะหลัง สะอาดมศี กั ยภาพเพยี งพอสา่ หรับใชค้ วบคุมการระบาดของโรคใบดา่ งมนั สา่ ปะหลงั คำสำคญั : ทอ่ นพนั ธม์ุ นั สา่ ปะหลังสะอาด โรคใบด่างมันสา่ ปะหลงั Abstract Cassava mosaic disease (CMD) is caused by Sri-Lankan cassava mosaic virus (SLCMV) which is transmitted by the whitefly vector (Bemisia tabaci Gennadius) and using infected seedlings during vegetative propagation. Utilization of sanitary cassava seedlings is the effective control method for CMD. This research was conducted to develop the potential technologies of sanitary cassava seedling production for controlling CMD. The process consisted of 3 steps which were 1) development of appropriate technologies for sanitary cassava seedling production, 2) production of sanitary cassava seedling, and 3) potential assessment of sanitary cassava seedling production. The result revealed that the technology has been developed by collecting relevant academic information which allows the different procedures and needs to be performed in addition to normal cassava production systems. The mentioned steps were 1) selection of planting areas without the disease outbreak or located at least 10 kilometers from the outbreak area, 2) regular surveying for infected cassava plant and the whitefly vector in the cassava field, 3) CMD diagnosis by PCR technique, 4) eradication of infected plant from the field, and 5) quality assessment of cassava seedling. The sanitary cassava seedlings were produced in 31 provinces approximately 2,500,000 – 3,000,000 stalks. In 2021, the sanitary cassava seedlings were planted in farmer's fields approximately 1,372 rai. Potential assessment of technology was carried out at 2.5 months after planting and finally the assessment result has no symptoms of the disease from the newly emerging leaves. It showed that the developed technology had sufficient potential to produce sanitary cassava seedling for controlling the CMD infestation. Keywords: Sanitary cassava seedling, Cassava mosaic disease 1 สถำบนั วิจัยพืชไร่และพืชทดแทนพลังงำน 50 ถนนพหลโยธนิ แขวงลำดยำว เขตจตุจักร กรงุ เทพมหำนคร 10900 1 Field and Renewable Energy Crops Research Institute 50, Phahonyotin Rd., Ladyao, Chatuchak, Bangkok 10900 * Corresponding author: [email protected] 56

1st AINR PEO077 กำรจำแนกลกั ษณะพนั ธกุ รรมโดยควำมตำ้ นทำนโรคของถั่วเขยี วผิวมนั และถั่วเขยี วผิวดำ Evaluation of Mungbean and Blackgram Germplasm for Resistance to Major Diseases เชำวนำถ พฤทธเิ ทพ1* อจั ฉรำ จอมสงำ่ วงศ์1 อำรดำ มำสร2ิ และ ศมิษฐำ แมน้ เหมือน1 Phruetthithep, C.1*, Jomsa-ngawong, A.1, Masari, A.2 and Maenmeun, S.1 บทคดั ยอ่ การศึกษาลักษณะพันธุกรรมของถัวเขียวผิวมันและถัวเขียวผิวด่าโดยจ่าแนกความต้านทานต่อโรคราแป้งในฤดูแล้ง และโรค แอนแทรคโนสในฤดูฝนปี 2564 วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block (RCB) จ่านวน 3 ซ่้า ดา่ เนนิ การทโี รงเรือน ทดลอง ศูนย์วิจัยพืชไร่ชัยนาท ปลูกเชื้อรา Oidium sp. สาเหตุโรคราแป้งโดยการปดั สปอร์ของเชื้อราลงบนใบถัวเขียว ผลการประเมิน ความตา้ นทานต่อโรคราแป้งทีอายุ 50 วนั หลังปลูก ในถวั เขียวผิวมนั 34 พันธ์/ุ สายพนั ธุ์ พบวา่ ถวั เขียวผิวมนั 28 สายพนั ธุ์ต้านทานปาน กลางต่อโรค โดยเกิดโรค 12.0-20.4 เปอร์เซ็นต์ของพ้ืนทีใบ ในขณะทีถัวเขียวพันธ์ุเปรยี บเทียบต้านทานปานกลางถึงอ่อนแอปานกลาง ต่อโรค ในถวั เขียวผวิ ดา่ จา่ นวน 22 พนั ธุ/์ สายพนั ธ์ุ พบทกุ สายพนั ธต์ุ า้ นทานต่อโรค โดยเกิดโรคระหวา่ ง 4.0-8.4 เปอรเ์ ซน็ ตข์ องพนื้ ทใี บ ในขณะทีพันธ์ุเปรียบเทียบตา้ นทานถึงตา้ นทานปานกลางต่อโรค การศึกษาความต้านทานต่อโรคแอนแทรคโนสในถัวเขยี วผิวมัน จา่ นวน 33 พันธ์ุ/สายพันธ์ุ และถัวเขียวผิวดา่ จ่านวน 22 พันธ์ุ/สายพันธ์ุ ท่าการปลกู เชื้อราบนใบถัวเขียวโดยการพ่นด้วยสารละลายแขวนลอย ของสปอรเ์ ชอื้ รา Colletotrichum truncatum สาเหตโุ รคแอนแทรคโนส ความเขม้ ข้น 2.3 x 103 สปอรต์ อ่ มิลลลิ ติ ร และคลมุ พลาสตกิ ไว้ 2 วัน ท่าการบันทึกข้อมูลความต้านทานของโรคบนใบถัวเขียว หลังปลูกเชื้อรา 14 วัน พบว่าถัวเขียวผิวมัน 26 สายพันธ์ุ ต้านทาน ปานกลางตอ่ โรค โดยเกดิ โรคระหวา่ ง 6.0-9.6 เปอรเ์ ซน็ ต์ของพ้ืนทใี บ และ 1 สายพันธ์ุ ออ่ นแอปานกลางต่อโรค ในถวั เขยี วผวิ ดา่ พบวา่ ทุกสายพันธุ์ต้านทานปานกลางต่อโรค โดยเกิดโรคระหว่าง 6.0-10.1 เปอร์เซ็นตข์ องพ้ืนทีใบ ในขณะทีถัวเขียวผวิ มันและถัวเขียวผวิ ด่า พนั ธเุ์ ปรยี บเทยี บต้านทานปานกลางถึงออ่ นแอปานกลางตอ่ โรค คำสำคญั : ถวั เขยี ว ความตา้ นทานโรค โรคราแป้ง โรคแอนแทรคโนส Abstract This study is to assess the resistance of 34 mungbean varieties/lines and 22 blackgram varieties/lines to powdery mildew and anthracnose disease. The experiment was conducted at Chai Nat Field Crops Research Center in 2021. A randomized complete block design with 3 replicates was deployed. For powdery mildew disease screening, fungal inoculation was done by dropping fungal spore on the leaves following by disease severity assessment at 50 days after planting. The results have found that 28 mungbean lines were moderately resistant to disease with disease occurrence rate between 12.0 and 20.4 percent of leaf area infected, compared to check varieties were moderately susceptible and moderately resistant to disease. In addition, all blackgram varieties/lines were resistant to disease with disease occurrence rate between 4.0 and 8.4 percent of leaf area infected, compared to check varieties were resistant and moderately resistant to disease. For anthracnose disease screening, inoculation was done by spraying spore suspension at a concentration of 2.3 x 103 spores/ml on the leaves following by disease severity assessment at 14 days after inoculation. Results have found that 26 mungbean lines were moderately resistant to disease with disease occurrence rate between 6.0 and 9.6 percent of leaf area infected and 1 line was moderately susceptible to disease. In addition, all blackgram lines were moderately resistant to anthracnose disease which occurrence rate of 6.0 and 10.1 percent of leaf area infected, compared to check varieties were moderately resistant and moderately susceptible to disease. Keywords: mungbean, resistance, powdery mildew, anthracnose 1 ศูนย์วจิ ยั พชื ไร่ชยั นำท ต.บำงหลวง อ.สรรพยำ จ.ชยั นำท 17150 1 Chai Nat Field Crops Research Center, Bang Luang Subdistrict, Sapphaya District, Chai Nat Province 17150 2 สถำบันวจิ ัยพชื ไร่และพืชทดแทนพลังงำน กรมวชิ ำกำรเกษตร เขตจตุจกั ร กรงุ เทพมหำนคร 10900 2 Field and Renewable Energy Crops Research Institute, Department of Agriculture, Chatuchak, Bangkok 10900 * Corresponding author: [email protected] 57

1st AINR PEO099 ประสิทธิภำพของสำรกำจัดวัชพชื ชีวภำพจำกใบมะม่วงผสมสำรลดแรงตงึ ผิวชีวภำพในกำรควบคุมวชั พชื ระยะหลังงอก Efficacy of Bioherbicide from Mango Leaf Extracts Combined with Biosurfactants on Post- Emergence Weed Control เจตนส์ ฤษฎ์ิ อินทรำนชุ 1 อนำวนิ ต์ จนั สว่ำง2 ณชิ ำกร คอนดี2,3 และ สุพรรณกิ ำ อนิ ต๊ะนนท์1,3* Intaranuch, J.1, Junsawang, A.2, Kondee, N.2,3 and Intanon, S.1,3* บทคดั ยอ่ สารก่าจัดวัชพืชชีวภาพทีผลิตจากพืชหรือจุลินทรีย์ได้รับการพัฒนาและส่งเสริมเป็นผลิตภัณฑ์ก่าจัดวัชพืชเชิงการค้า เป็นอีก ทางเลือกหนึงในการลดการใช้สารเคมีก่าจัดวัชพืชสังเคราะห์ และเป็นประโยชน์ต่อการผลิตในระบบเกษตรอินทรีย์ ผู้บริโภค และ สิงแวดล้อม งานวิจยั น้ไี ด้ศกึ ษาอัตราการฉีดพน่ ความถขี องการฉดี พน่ ทเี หมาะสม และประสทิ ธิภาพของสารก่าจดั วัชพชื ชวี ภาพสกัดจาก ใบมะม่วงผสมกับสารลดแรงตงึ ผวิ ชวี ภาพผลติ จากแบคทเี รีย Brevibacterium casei NK8 ในการควบคมุ วัชพชื ระยะหลังงอก โดยไดท้ า่ การทดสอบในระดับโรงเรือนในการควบคุมวัชพืชระยะหลังงอก 2 ชนิด ได้แก่ ก้นจ้่าขาวและหญ้าตีนกา บันทึกผลน่้าหนักแห้งและ ประเมินประสิทธิภาพการควบคุมวัชพืช 14 วัน หลังฉีดพ่นสารก่าจัดวัชพืชชีวภาพ การศึกษาพบว่า อัตราและความถีในการฉีดพ่นสาร ก่าจัดวัชพืชชีวภาพทีเหมาะสมในการควบคุมก้นจ่้าขาว คือ 160 ลิตร/ไร่ ฉีดพ่นคร้ังเดียว โดยมีน่้าหนักแห้งลดลง 86% เทียบกับชุด ควบคุมทีฉีดพ่นด้วยน่้า และมีประสิทธิภาพในการควบคุมก้นจ้่าขาวอยู่ในระดับดี ในขณะทีอัตราและความถีในการฉดี พ่นเดยี วกันท่าให้ น้่าหนักแห้งของหญ้าตีนกาลดลง 78% เมือเทียบกับชุดควบคุมทีฉีดพ่นด้วยน้่า และมีประสิทธิภาพการควบคุมหญ้าตีนกาอยู่ในระดับ ปานกลาง เมือเปรียบเทียบกับสารกา่ จัดวัชพืชสังเคราะห์ สารกลูโฟซเิ นททีอตั รา 120 กรัมสารออกฤทธ์ิ/ไร่ สามารถควบคุมวชั พืชก้นจ่้า ขาวและหญา้ ตีนกาได้อย่างสมบรู ณ์ ในขณะทีสารกา่ จัดวชั พชื ชวี ภาพทีผสมรว่ มกบั สารลดแรงตึงผิวทีอัตรา 160 ลิตร/ไร่ มีประสิทธภิ าพ ในการควบคุมก้นจ้า่ ขาวและหญา้ ตีนกาไม่แตกตา่ งจากสารกลโู ฟซเิ นท (p>0.05) ผลจากงานวจิ ยั น้ีสามารถนา่ ข้อมูลไปศกึ ษาตอ่ ยอดและ พฒั นาสารสกัดจากใบมะมว่ งผสมสารลดแรงตึงผิวชีวภาพเป็นสารชีวภณั ฑก์ า่ จดั วัชพืชตอ่ ไป คำสำคญั : แบคทีเรีย Brevibacterium casei ประสทิ ธภิ าพการควบคุมวัชพืช มะมว่ ง สารลดแรงตงึ ผิวชวี ภาพ Abstract The bioherbicide extracted from plants or microorganisms is well-developed for production and promoted as commercial herbicides. This is an alternative method to reduce the use of synthetic herbicides and benefits to organic farming, consumers, and the environment. This research aims to investigate the appropriate application rate, frequency of use, and efficacy of bioherbicide made from mango (Mangifera indica L.) leaf extracts combined with biosurfactants from bacteria, Brevibacterium casei NK8 for post-emergence weed control. The studies were conducted in the greenhouse using two tested weed species, Bidens pilosa L. and Eleusine indica (L.) Gaertn. Weed dry weight and control efficacy on 14 days after spraying with bioherbicides were assessed. The results showed that the appropriate application rate and frequency of use of the bioherbicide for controlling B. pilosa control were 160 L/rai and one-time spray, respectively. The dry weight of B. pilosa was decreased by 86% compared with the untreated control. The B. pilosa control efficacy was at a good level. At the same rate as before, the dry weight of E. indica was decreased by 78% compared with untreated control. The E. indica control efficacy was at a fair level. Glufosinate at 120 g ai/rai provided the complete control of B. pilosa and E. indica while the bioherbicide with biosurfactant at 160 L/rai can control both weed species at the same level as glufosinate (p>0.05). The results of this study can be further information for research and development of mango leaf extracts combined with biosurfactants as a biological herbicide. Keywords: Brevibacterium casei, weed control efficacy, Mango (Mangifera indica L.), biosurfactants 1 ภำควิชำวิทยำศำสตร์กำรเกษตร คณะเกษตรศำสตร์ ทรัพยำกรธรมชำติและสง่ิ แวดลอ้ ม มหำวิทยำลยั นเรศวร จงั หวดั พิษณุโลก 65000 1 Department of Agricultural Science, Faculty of Agriculture, Natural Resources and Environment, Naresuan University, Phitsanulok 65000 2 ภำควิชำทรพั ยำกรธรมชำตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม คณะเกษตรศำสตร์ ทรัพยำกรธรมชำตแิ ละสิ่งแวดลอ้ ม มหำวทิ ยำลยั นเรศวร จงั หวัดพิษณโุ ลก 65000 2 Natural Resources and Environment, Faculty of Agriculture, Natural Resources and Environment, Naresuan University, Phitsanulok 65000 3 ศนู ย์วจิ ยั ควบคุมศัตรพู ชื โดยชวี นิ ทรียแ์ หง่ ชำติ ภำคเหนอื ตอนลำ่ ง มหำวทิ ยำลยั นเรศวร จังหวัดพิษณุโลก 65000 3 National Biological Control Research Center, Lower Northern Regional Center, Naresuan University, Phitsanulok 65000 * Corresponding author: [email protected] 58

1st AINR สำขำปฐพศี ำสตร์

1st AINR SSO054 ผลของสำรขบั จำกรำกอ้อยต่อกำรเจริญเตบิ โตและกจิ กรรมของจุลินทรีย์ Effect of Sugarcane Root Exudate on Microbial Growth and Activity วิทยำ ถำวรศกั ด1์ิ และ เพชรดำ ปนิ ใจ1* Thawornsak, W.1 and Pinjai, P.1* บทคัดย่อ เขตอิทธิพลรากพืชเป็นบริเวณของดินทีอยูต่ ดิ กับรากพืช ซึงมีความส่าคัญต่อระบบนิเวศรากพืชเป็นอย่างมาก เนืองจากมสี าร เมแทบอไลต์ถูกขับออกมาจ่านวนมาก ได้แก่ น่้าตาล กรดอินทรีย์ และกรดอะมิโน ซึงสารเหล่านี้มีผลต่อสิงมีชีวิตในดิน รวมท้ังกลุ่ม ประชากรและกจิ กรรมของจลุ ินทรีย์ดิน ท้ังนีจ้ ลุ นิ ทรียใ์ นเขตอทิ ธพิ ลรากพชื มคี วามส่าคญั ต่อการหมนุ เวยี นวัฏจักรของธาตุอาหารของพืช และควบคุมการดูดใช้ธาตุอาหารระหว่างพืชและจุลินทรีย์ การเข้าใจบทบาทของสารขับจากรากพืชต่อกลุ่มประชากรและกิจกรรมของ จุลินทรีย์ดินท่าให้ทราบความสัมพันธ์ระหว่างพืชและจุลินทรีย์ดิน ซึงน่าไปสู่การใช้ประโยชน์ได้อย่างเหมาะสม วัตถุประสงค์ของ การศึกษาในคร้ังนี้เพือศึกษาผลของสารขับรากอ้อยตอ่ การเจรญิ และกิจกรรมของแบคทีเรีย (แบคทีเรียละลายฟอสเฟต แบคทีเรียย่อย สลายเซลลูโลส และแบคทีเรียสาเหตุโรคพืช) ศกึ ษาจากรากออ้ ย 4 พนั ธ์ุ คือ ขอนแก่น 3 LK92-11 สุพรรณบุรี 50 และศรีสา่ โรง 1 เมอื อ้อยอายุ 120 วัน ผลการทดลองพบสารขับจากรากอ้อยต่างพันธุ์และความเข้มข้นทีต่างกัน มีผลต่อแบคทีเรียแตกต่างกัน โดยสารขับ จากรากอ้อยความเข้มข้นร้อยละ 25-75 ของทุกพันธุ์มีผลต่อการกระตุ้นการเจรญิ ของแบคทีเรียทุกกลุม่ ทีทดสอบ ท้ังนี้สามารถกระตุ้น การเจริญเติบโตของแบคทีเรียได้สูงสุดร้อยละ 51-68 ในขณะทีสารขับจากรากอ้อยทุกระดับความเข้มข้นของทุกพันธุ์กลับไม่มีผลต่อ กจิ กรรมของแบคทีเรียทที ดสอบ ยกเวน้ กจิ กรรมการละลายฟอสเฟตของแบคทีเรยี โดยสารขับจากรากออ้ ยทีความเขม้ ขน้ ร้อยละ 25-50 ส่งเสรมิ กิจกรรมการละลายฟอสเฟตของแบคทีเรียเพิมข้ึนรอ้ ยละ 50-63 คำสำคัญ: เขตอิทธิพลรากพชื อ้อย สารขบั จากราก Abstract Rhizosphere is defined as the region of soil surrounding plant roots which is very important to plant root ecosystems and there are many metabolites secreted such as sugars, organic acids, and amino acids. These substances affect soil organisms including population and activities of soil microorganisms. In this regard, microorganisms in the rhizosphere are important for nutrients cycling of plants and controlling nutrients uptake between plants and microorganisms. Understanding the role of root exudate on soil microbial populations and activities can determine the relationship between plants and soil microorganisms, leading to proper utilization. Therefore, the aim of this study was to determine the effect of sugarcane root exudate on bacterial growth and activity (phosphate solubilising bacteria, cellulase producing bacteria and plant pathogenic bacteria). Four sugarcane varieties were studied: Khon Kaen 3, LK92-11, Suphanburi 50, and Sri Samrong 1 at 120 days of age. The results showed that different concentrations of root exudate derived from different sugarcane varieties also had got different effect on bacteria. The 25–75% concentrations of sugarcane root exudate of all varieties affected on stimulating growth of all bacterial groups tested. The maximum bacterial growth stimulation was up to 51-68%. However, the root exudate hadn’t got apparent effect on increasing the activity of individual bacteria except phosphate solubilizing activity. The root exudate from sugarcane at 25-50% concentrations promoted phosphate solubility of phosphate-soluble bacteria about 50-63%. Keywords: Rhizosphere, Sugarcane, Root exudate 1 ภำควิชำปฐพีวทิ ยำ คณะเกษตร มหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์ กรุงเทพมหำนคร 10900 1 Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkok 10900 * Corresponding author: [email protected] 60

1st AINR SSO090 ผลของปุ๋ยมลู ไกร่ ว่ มกับสำรไคโตโอลิโกแซคคำไรด์ตอ่ กำรเติบโต ผลผลิตข้ำวโพดฝักอ่อน และสมบัติดินบำงประกำรในชดุ ดินกำแพงแสน Effect of Chicken Manure with Chito-oligosaccharide on Growth, Yield of Baby Corn and Some Soil Properties in Kamphaeng Saen Soil Series ณัฐวุฒิ คงตะโก1 กษดิ เ์ิ ดช ธีรนิตยำธำร2 พรไพรินทร์ ร่งุ เจรญิ ทอง3 และ ศุภชยั อำคำ1* Kongtako, N.1, Teeranitayatarn, K.2, Rungcharoenthong, P.3, and Amkha, S.1* บทคดั ย่อ งานทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพือศึกษาผลของปุ๋ยมูลไก่อัดเม็ดรว่ มกับการเคลือบสาร Chito-oligosaccharide (COS) ต่อการ เตบิ โต ผลผลิตของขา้ วโพดฝกั อ่อน และการเปลียนแปลงสมบตั ิดินบางประการในชุดดนิ กา่ แพงแสน วางแผนการทดลองแบบสมุ่ สมบรู ณ์ ภายในบลอ็ ค จา่ นวน 4 ซา่้ และ 4 ต่ารับทดลอง ไดแ้ ก่ ตา่ รบั ที 1 ไม่มกี ารใสป่ ยุ๋ มลู ไก่ ตา่ รบั ที 2 ใส่ปุย๋ มลู ไก่อดั เมด็ ตา่ รับที 3 ใสป่ ยุ๋ มูล ไก่ชนิดที 1 ร่วมกับสาร COS และ ต่ารับที 4 ใส่ปุ๋ยมูลไก่ชนิดที 2 ร่วมกับสาร COS ในอัตรา 15 กก.N/ไร่ ผลการทดลองพบว่า การใส่ ปุย๋ มูลไกม่ ีผลใหค้ ่าความเขยี วใบ และผลผลิตของขา้ วโพดฝกั อ่อนมีความแตกต่างกันทางสถิติ โดยการใสป่ ยุ๋ มลู ไกใ่ ห้คา่ ความเขยี วใบของ ข้าวโพดฝักอ่อนมากกว่าการไม่ใสป่ ุ๋ยมลู ไก่ และการใส่ปุ๋ยมูลไก่ชนิดที 1 ร่วมกับสาร COS ให้ผลผลิตข้าวโพดฝักอ่อนมากกว่าการใสป่ ยุ๋ มูลไก่ชนิดที 2 ร่วมกับสาร COS และการใสป่ ุ๋ยมูลไก่อัดเม็ด อีกทั้งการใสป่ ุ๋ยมูลไก่ชนดิ ที 1 และ ชนิดที 2 ร่วมกับสาร COS ให้ค่าบริกซ์ ของฝักข้าวโพดฝักอ่อนมากการการใส่ปุ๋ยมูลไก่อัดเม็ด รวมท้ังการใสป่ ุ๋ยมูลไก่ชนดิ ที 1 และ ชนิดที 2 ร่วมกับสาร COS มีแนวโน้มให้ค่า ความจคุ วามช้นื ทเี ป็นประโยชนใ์ นดินเพมิ ข้ึน และความหนาแนน่ รวมของดนิ ลดลง เมือเปรยี บเทียบกับการใสป่ ยุ๋ มูลไก่อัดเมด็ คำสำคัญ: ความเขยี วใบ ค่าบรกิ ซ์ ความจคุ วามชนื้ ทเี ป็นประโยชน์ ปยุ๋ Abstract The objective is to study the effect of chicken granular manure with Chito-oligosaccharide (COS) coated on growth, yield of baby corn and some soil properties in Kamphaeng Saen soil series. The experiment used Randomized Complete Block Design with 4 replications and 4 treatments as consist of non-chicken manure applied (T1), chicken granular manure applied (T2), chicken manure type 1 with COS coated (T3) and chicken manure type 2 with COS coated (T4) at a rate of 15 kg N/rai. The results showed that chicken manure application gave the significantly different of leaf greenness and yield of baby corn. The chicken manure application gave the leaf greenness higher than non-chicken manure application. The chicken manure type 1 with COS application gave the yield higher chicken manure type 2 with COS and chicken granular manure application. Also, the chicken manure type 1 and type 2 with COS application gave the Brix higher chicken granular manure. In addition, the chicken manure type 1 and type 2 with COS application increased the tendency of available water capacity in soil and soil bulk density decreased as compared with the application of chicken granular manure Keywords: leaf greenness, Brix, available water capacity, fertilizer 1 ภำควชิ ำปฐพีวิทยำ คณะเกษตร กำแพงแสน มหำวทิ ยำลัยเกษตรศำสตร์ กำแพงแสน นครปฐม 73140 1 Department of Soil Science, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Kamphaeng Saen, Nakhonpathom 73140 2 บรษิ ัทกรีน อินโนเวทรีฟ ไบโอเทคโนโลยี จำกัด บำงบวั ทอง นนทบรุ ี 2 Green Innovative Biotechnology Co., Ltd, Bangbuathong, Nonthaburi 11110 3 โครงกำรจดั ตงั้ ภำควิชำพฤกษนวัตกรรม คณะศลิ ปศำสตร์และวิทยำศำสตร์ มหำวทิ ยำลยั เกษตรศำสตร์ กำแพงแสน นครปฐม 73140 3 Department Innovative Botany, Faculty of Liberal Arts and Science, Kasetsart University, Kamphaeng Saen, Nakhonpathom 73140 * Corresponding author: [email protected] 61

1st AINR SSO095 ศึกษำอัตรำปุ๋ยหมักทเี่ หมำะสมในระบบอินทรีย์และปยุ๋ เคมีตำมค่ำวเิ ครำะห์ดิน ตอ่ กำรผลิตเมล็ดพนั ธข์ุ ำ้ วโพดหวำนลกู ผสมพันธ์ุสงขลำ 84-1 Study on Compost Rate in Organic Farming and Chemical Fertilizer Application Based on Soil Analysis on Seed Production of Hybrid Sweet Corn Songkhla 84-1 ธนพนั ธ์ พงษ์ไทย1* ศิรำกำนต์ ขยนั กำร2 สำรรี ตั น์ ไชยสอง1 ศรัญจติ ชนะสวุ รรณ1 และ ปรญิ ดำ หรูนหมี 1 Pongthai, T.1*, Khayankan, S.2, Chaisong, S.1, Chanasuwan, S.1 and Hrunheem, P.1 บทคดั ย่อ เมล็ดพันธ์ุข้าวโพดหวานทีผลติ ในระบบอินทรยี ์เป็นทีต้องการอย่างมากในปัจจุบันและมีแนวโน้มเพิมขึ้นในอย่างตอ่ เนือง การ ผลิตเมล็ดพันธุ์ใหไ้ ด้มาตรฐานอินทรยี ์นน้ั เมล็ดพันธ์ุต้องมาจากระบบการผลติ แบบเกษตรอินทรีย์ แต่ยังไม่มีการผลติ เมล็ดพันธ์ุข้าวโพด หวานในระบบอินทรีย์และอัตราปุย๋ หมักทีเหมาะสมตอ่ การผลติ เมลด็ พันธุ์ข้าวโพดหวาน งานวิจัยน้ีจึงมีวัตถปุ ระสงค์เพือศึกษาอัตราปยุ๋ ห มั กทีเ ห ม า ะ ส ม ในร ะ บ บ อินทรี ย์แ ล ะ ปุ๋ ยเ ค มีต า ม ค่า วิเ ค ร าะ ห์ ดินต่ อกา ร ผลิ ตเ ม ล็ด พันธุ์ข้า วโ พดห วา นลูกผสม โดยวางแผนการทดลองแบบ RCBD จ่านวน 6 กรรมวิธี 4 ซ้่า ประกอบด้วยใส่ปุ๋ยหมักอัตรา 0, 1.5, 3.0, 4.5, 6.0 และ 7.5 ตัน/ไร่ เปรียบเทยี บกับการใชป้ ยุ๋ เคมตี ามค่าวิเคราะห์ดินร่วมกับการใชส้ ารก่าจดั ศัตรพู ืช ผลการทดลอง พบว่า การใส่ปยุ๋ หมกั ทีเพิมข้นึ ท่าใหก้ าร เจริญเติบโต ความเข้มข้นและการดูดใช้ธาตุอาหารของข้าวโพดหวานเพิมข้ึน โดยกรรมวิธีทีใส่ปุ๋ยหมัก 6.0 และ 7.5 ตัน/ไร่ ส่งผลให้ จ่านวนฝัก ขนาดฝัก และผลผลิตเมล็ดพันธุ์เพิมข้ึนสูงทีสุดเมือเปรยี บเทียบกับกรรมวิธีการทดลองอืนๆ (P≤0.05) โดยเฉพาะการใส่ปุ๋ย หมัก 6.0 ตัน/ไร่ มีจ่านวนฝัก ความกว้าง และความยาวฝักของข้าวโพดหวานใกล้เคียงกับการใช้ปุ๋ยเคมีตามค่าวิเคราะห์ดิน อย่างไรก็ ตาม ผลผลิตเมล็ดพันธ์ุทีผลิตในระบบอินทรีย์ได้รับความเสียหายจากการเข้าท่าลายของแมลงศัตรู ส่งผลให้ผลผลิตเมล็ดพันธ์ุ (47.43 กก./ไร่) ต่ากว่าการใช้ปุ๋ยเคมีตามค่าวิเคราะหด์ ิน (109.3 กก./ไร่) ดังนั้น อัตราปุ๋ยหมักทีเหมาะสมในการผลิตเมล็ดพันธ์ุข้าวโพดหวาน ต้องใช้ในอัตราสงู คือ 6.0 ตนั /ไร่ จงึ จะให้ผลผลติ จ่านวนฝักและขนาดฝกั เทียบเทา่ กบั การใส่ป๋ยุ เคมีตามคา่ วเิ คราะหด์ นิ คำสำคัญ: อตั ราปุย๋ หมกั ปยุ๋ เคมี ผลผลติ ข้าวโพด Abstract Demand for organic corn seed is expected to grow exponentially. Organic producers are required to use organic seed if it is commercially available under National Organic Program regulations. There are not many studies on the production and compost rate of sweet corn in organic farming. In this study, we investigated the effects of organic farming compost rate and chemical fertilizer use based on soil analysis on hybrid sweet corn seed production. The experimental design was a randomized complete block design (RCBD) with four replications. Six treatments with compost rates of 0, 1.5, 3.0, 4.5, 6.0 and 7.5 t rai-1 were compared with chemical fertilizer application based on soil analysis and pesticide use. The results showed that application of compost increased growth, nutrient concentration, and nutrient uptake of corn. The application of 6.0 and 7.5 t rai-1 increased the number of pods, pod size, and seed yield compared to the other treatments (P≤0.05). Compost application (6.0 t rai-1) resulted in the number of pods, pod width, and pod length of sweet corn being similar to chemical fertilizers based on soil analysis. However, organic seed yields were affected by pest infestations. As a result, seed yields (47.43 kg rai-1) were lower than seed production with chemical fertilizers based on soil analysis (109.3 kg rai-1). Therefore, the optimum compost rate for hybrid sweet corn seed production was 6.0 t rai-1, which increased seed yield as much as chemical fertilizers based on soil analysis. Keywords: compost rate, chemical fertilizer, yield, corn 1 ศูนยว์ ิจยั พฒั นำเมลด็ พนั ธพ์ุ ืชสุรำษฎรธ์ ำนี อ. ท่ำชนะ จ. สุรำษฎรธ์ ำนี 84170 1 Suratthani Seed Research and Development Center, Thachana District, Suratthani Province 84170 2 ศูนย์วิจัยเกษตรหลวงเชียงใหม่ อ. หำงดง จ. เชยี งใหม่ 50230 2 Chiang Mai Royal Agricultural Research Center, Hang Dong District, Chiang Mai Province 50230 * Corresponding author: [email protected] 62

1st AINR SSO100 สถำนกำรณ์คุณสมบตั ิของดินนำท่ีใชป้ ลูกข้ำวในพน้ื ทีภ่ ำคเหนอื ตอนบน Soil Properties Situation for Rice Cultivation in the Upper North พชิ ญน์ ันท์ กังแฮ1,2 สทุ ธกำนต์ ใจกำวลิ 1 กันต์ธณวชิ ญ์ ใจสงฆ์2 และ เนตรนภำ อนิ สลดุ 3* Kanghae, P. 1,3, Jaikawin, S.1, Jaisong, K.2 and Insalud, N.3* บทคัดย่อ ภาคเหนือตอนบนเป็นแหล่งผลติ ข้าวเหนยี วทีส่าคัญของประเทศไทย แต่มักพบปัญหาเกิดการสึกกรอ่ นของดนิ ในพ้ืนทีลาดชนั ท่าให้มีธาตุอาหารทีเป็นประโยชน์อยู่น้อย ดินมีสภาพเป็นกรด นอกจากนั้นการปลูกข้าวอย่างต่อเนืองโดยไม่มีการปรับปรุงบ่ารุงดินส่ง ให้ผลผลิตข้าวเฉลียยังอยู่ในระดับต่า งานวิจัยน้ีจึงมีวัตถุประสงค์เพือส่ารวจเก็บตัวอย่างดินนาตามช้ันความเหมาะสมต่อการปลูกข้าว น่ามาวิเคราะห์สมบัติของดินนาในห้องปฏิบัติการ แล้วจ่าแนกสมบตั ิทางเคมีของดินแยกตามลักษณะเนื้อดิน ผลการส่ารวจและสุม่ เก็บ ตัวอย่างดินแบบแบ่งชั้นภูมิ จ่านวนรวมท้ังหมด 1,964 ตัวอย่าง พบว่า เน้ือดินนาในภาคเหนือตอนบนมี 7 เนื้อดิน ประกอบด้วยดิน เหนียว (clay) ร้อยละ 1.5 ดินร่วนเหนียว (clay loam) ร้อยละ 11 ดินร่วน (loam) ร้อยละ 18 ดินทรายปนดินร่วน (loamy sand) ร้อยละ 1.8 ดินเหนียวปนทราย (sandy clay) ร้อยละ 0.4 ดินร่วนเหนียวปนทราย (sandy clay loam) ร้อยละ 25 และ เนื้อดินร่วน ปนทราย (sandy loam) เป็นเนื้อดินนาทีพบมากทสี ุดรอ้ ยละ 43 โดยมีความแตกตา่ งของค่าวิเคราะหด์ นิ ของเนอ้ื ดนิ 7 ประเภทอย่างมี นัยสา่ คัญทางสถิติ พบคา่ มัธยฐานของคา่ pH สูงสดุ ในกล่มุ เนอื้ ดินประเภท loam มีค่า 5.62 และพบค่ามัธยฐานของค่าอนิ ทรียวตั ถุและ โพแทสเซียมทีแลกเปลียนได้สูงสุดในเน้ือดินประเภท sandy clay มีค่า 5.03 % และ 178 mg/kg ตามล่าดับ ส่วนค่ามัธยฐานของค่า ฟอสฟอรัสทีเป็นประโยชน์มีค่าสูงสุด 18 mg/kg ในเนื้อดินประเภท loamy sand และ sandy loam ดังน้ันควรมีการศึกษาความ แปรปรวนของสมบัติดินต่อผลผลิตข้าวเพิมเติม เพือหาแนวทางการจัดการธาตุอาหารทีเหมาะสมช่วยลดต้นทุนและเพิมผลผลิตข้าวใน พนื้ ทีตอ่ ไป คำสำคญั : ดนิ นา สมบตั ดิ นิ เนอื้ ดนิ ภาคเหนือตอนบน Abstract The upper North is an important glutinous rice source of production in Thailand, but there usually finds a problem of soil erosion on steep slopes. It leads to have few useful nutrients and the soil is acidic. Continuous rice cultivation without soil maintenance resulted in low average rice yields. The purposes of this research were survey and collected paddy soil according to the suitability for rice cultivation in the upper northern region investigate the properties of paddy soil in laboratory and to classify soil properties according to soil texture to use as a guideline for nutrient management. The results of the research were randomly collected soil samples by stratification in S1, S2, S3, and N area with 1,964 samples in total. cases found that the rice paddies in the upper northern region consist of 7 soil textures. There is clay, 1.5%, clay loam, 11%, loam, 18%, loamy sand, 1.8%, sandy clay, 0.4%, sandy clay loam, 25%, and sandy loam, the most common paddy soil texture, 43%. However, there were statistically significant differences in soil analysis values of 7 types of soil texture. It was found that the median of highest pH values in the loamy soil was 5.62, and the median of the highest organic matter values and exchangeable potassium in sandy clay were 5.03% and 178 mg/kg, respectively. The median of available phosphorus values was found 18 mg/kg that the highest values in loamy sand and sandy loam. The results lead to conclude that further variability of soil properties on rice yield should be examined. Keywords: paddy soil, soil properties, soil texture, Upper North of Thailand 1 ศนู ยว์ ิจัยข้ำวแพร่ อ.เมือง จ.แพร่ 54000 1 Phare Rice Research Center, Muang, Phrae 54000, Thailand 2 ศนู ย์วิจยั ข้ำวพัทลุง อ.เมือง จ.พทั ลุง 93000 2 Phatthalung Rice Research Center, Muang, Phatthalung 93000, Thailand 3 สำขำวิชำพืชไร่ คณะผลติ กรรมกำรเกษตร มหำวิทยำลยั แมโ่ จ้ จ.เชียงใหม่ 50290 3 Program in Agronomy, Faculty of Agricultural Production, Maejo University, Chiang Mai 50290, Thailand * Corresponding author: [email protected] 63

1st AINR SSO101 กำรศึกษำเบอ้ื งตน้ เก่ียวกบั กำรปลกู บักวตี ในพื้นท่ีอำเภอบ่อเกลือ จงั หวดั น่ำน Preliminary Study on Buckwheat Planting in Bo Kluea District, Nan Province สุทธกำนต์ ใจกำวลิ 1,2 วชิ ญภ์ ำส สังพำลี1 จกั รพงษ์ กำงโสภำ1 และ เนตรนภำ อนิ สลดุ 1* Jaikawin, S. 1,2, Sungpalee, W.1, Kangsopa, J.1 and Insalud, N.1* บทคดั ย่อ บักวีตเป็นพืชไร่ชนิดหนึงอยู่ในกลุ่มธัญพืชเช่นเดียวกับข้าวโพดและข้าวสาลี การผลิตบักวีตในภาคเหนือตอนบนถูกน่ามา ส่งเสริมการปลูกเพือเพิมรายได้ให้กับเกษตรกรในชุมชน การวิจัยครั้งน้ีมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาแนวโน้มของสมบัติดินบางประการต่อ ผลผลติ ของบกั วตี โดยใช้รูปแบบการวจิ ยั เชิงสา่ รวจ มีกลุ่มตวั อยา่ งเป็นเกษตรกรผ้ปู ลูกบกั วตี ในพ้ืนทีบา้ นนากอก อา่ เภอบ่อเกลอื จงั หวัด นา่ น จา่ นวน 50 คน ด่าเนนิ การเกบ็ ขอ้ มูลดินและผลผลติ ของบกั วีตระหว่างเดอื นพฤศจิกายน 2562 ถงึ มีนาคม 2563 ผลการวิจัยคร้งั น้ี พบว่า ดินทีใช้ปลูกส่วนใหญ่เป็นดินร่วนปนทราย มีปริมาณอินทรียวัตถุและความเป็นกรด-ด่างของดินในระดับปานกลาง ปริมาณ ฟอสฟอรัสทีเปน็ ประโยชนแ์ ละปรมิ าณโพแทสเซียมในดนิ มีระดบั ตา่ โดยบักวตี สายพันธุ์ Taiwan 01 ทีปลกู ในแปลงเกษตรกรให้ผลผลิต ระหว่าง 25-233 กิโลกรัมต่อไร่ ความสัมพันธ์ระหว่างสมบตั ิดินและผลผลติ บักวีตพบว่า ปริมาณอินทรียวัตถุมีผลต่อขนาดและน่้าหนัก ของเมล็ดบักวีต (P<0.05) โดยเมล็ดทีมีขนาดใหญ่และมีน้่าหนักมาก พบในดินทีมีปริมาณอินทรียวัตถุอยู่ระหว่าง 1.5-3.5 เปอร์เซ็นต์ ดงั นัน้ แนวทางการปรับปรุงสมบตั ิดินควรพิจารณาปรมิ าณอินทรยี วตั ถุใหอ้ ยใู่ นระดับทเี หมาะสมเพือเพมิ ผลผลติ บกั วตี ในพน้ื ทตี ่อไป คำสำคัญ: พชื ไร่ สมบัตดิ นิ บกั วตี Abstract Buckwheat is one of the field crops which is in the group of cereals like maize and wheat. The buckwheat production in the upper northern of Thailand was used to support planting buckwheat to increase the income of the local farmers. This research had the purpose to study the trend of the soil properties toward buckwheat production by using the method of survey studies. The samples of the study were 50 farmers who grew buckwheat in Nakok Village, Bo Kluea District, Nan Province. The data of the soil and production of the buckwheat was collected between November 2019 and March 2020. The study showed that the soil properties for growing buckwheat were mostly sandy soil which had an organic matter and pH level in the medium. The amount of available phosphorus and potassium was at a low level. Buckwheat plants of Taiwan 01 variety at farmer fields can be yielded between 25-233 kg/rai. From the relationship between soil properties and the yield of buckwheat, it was found that the amount of organic matter affected the size and the weight of the buckwheat. (P<0.05) The large-sized and heavy buckwheat grain was found in the soil with organic matters between 1.5-3.5%. Therefore, the method to improve the soil properties should be to consider the amount of organic matter to be increasing buckwheat production. Keywords: field crop, soil properties, buckwheat 1 สำขำวิชำพืชไร่ คณะผลติ กรรมกำรเกษตร มหำวิทยำลยั แมโ่ จ้ จ.เชยี งใหม่ 50290 1 Program in Agronomy, Faculty of Agricultural Production, Maejo University, Chiang Mai 50290 2 ศนู ยว์ ิจัยขำ้ วแพร่ อ.เมอื งแพร่ จ.แพร่ 54000 2 Phare Rice Research Center, Muang Phrae, Phrae, 54000, Thailand * Corresponding author: [email protected] 64

1st AINR SSO129 กำรเพิ่มประสิทธิภำพกำรผลิตมนั สำปะหลงั ด้วยปุ๋ยชีวภำพพจี ีพอี ำร์ทรี Increasing Efficiency of Cassava Production with PGPR-III Bio-fertilizer โสภติ ำ สมคดิ 1* นำฏญำ โสภำ2 ศรนี วล สรุ ำษฎร3์ นพิ นธ์ ภำชนะวรรณ4 สุชำติ แก้วกมลจติ 5 พกิ ลุ ทอง สอุ นงค์6 และ อภชิ ำติ เมืองซอง7 Somkid, S.1*, Sopa, N.2, Surat, S.3, Pachanavan, N.4, Kaewkamonjit, S.5, Suanong, P.6 and Muangsong, A.7 บทคดั ยอ่ พ้ืนทีการผลิตมันส่าปะหลงั ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนลา่ งสว่ นใหญเ่ ป็นดินร่วนปนทราย ความอุดมสมบูรณ์ต่า การเพมิ ผลผลิตจะต้องเพิมธาตอุ าหาร แต่ต้องค่านึงถึงความคุ้มค่าต่อการลงทุน จึงท่าการทดสอบโดยมวี ัตถุประสงค์เพือเพิมประสิทธิ ภาพการ ผลิตมันส่าปะหลัง ด้วยการเพิมประสิทธิภาพการผลิตมันส่าปะหลังด้วยปุ๋ยชีวภาพพีจีพีอาร์ทรี ร่วมกับการใส่ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดิน ด่าเนินการในพ้ืนทีภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง 7 จังหวัด คืออุบลราชธานี ร้อยเอ็ด มหาสารคาม สุรินทร์ บุรีรัมย์ นครราชสีมา และอ่านาจเจริญ โดยมีสภาพดินและปริมาณฝนทีแตกต่างกัน และแบ่งเป็นการใส่ปุ๋ยอินทรีย์ในจังหวัดอุบลราชธานี ส่วนอีก 6 จังหวัด เปน็ การใสป่ ุ๋ยเคมตี ามค่าวิเคราะห์ดนิ ท่าการทดสอบปี 2563-2564 ในพ้นื ทเี กษตรกร โดยมกี ารทดสอบ 3 กรรมวธิ ี คือกรรมวิธที ี 1 การ ใส่ปุ๋ยพีจีพีอาร์ทรีร่วมกับการใส่ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดิน กรรมวิธีที 2 การใส่ปุ๋ยพีจีพีอาร์ทรีร่วมกับการใส่ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดิน 75% และ กรรมวิธีที 3 วิธีเกษตรกร พบว่าการใช้ปุ๋ยชีวภาพพีจพี ีอารท์ รี ร่วมกับการใช้ปยุ๋ ตามค่าวิเคราะห์ดนิ 75% เป็นกรรมวธิ ที ีใหผ้ ลผลิต และรายได้สทุ ธสิ ูงสุด โดยเมอื เปรยี บเทียบกบั วธิ ีการให้ปุ๋ยโดยวิธเี กษตรกรแลว้ สูงกว่าร้อยละ 18.89 และ31.48 ตามลา่ ดับ ดังนั้นการใส่ ป๋ยุ ตามกรรมวิธีที 2 ท่าให้ไดผ้ ลตอบแทนต่อตน้ ทุนสูงกว่าทกุ กรรมวิธี คำสำคญั : มันส่าปะหลงั ปุย๋ ชวี ภาพพีจีพอี าร์ ปยุ๋ ตามคา่ วเิ คราะห์ดนิ Abstract Areas of the cassava production in the lower Northeast are sandy loam soils which have low fertility. Increasing productivity must provide nutrients, but must consider the cost-effectiveness of the investment. Therefore, this test was conducted with the objective of increasing the efficiency of cassava production by increasing the efficiency of cassava production by using bio-fertilizer in combination with fertilizing according to the soil analysis value. Operated in 7 provinces of the lower northeastern region, Ubon Ratchathani, Roi Et, Maha Sarakham, Surin, Buriram, Nakhon Ratchasima and Amnat Charoen, which have different soil conditions and rainfall amount, divided into filling only organic fertilizer in Ubon Ratchathani province, while the other 6 provinces filled chemical fertilizer according to the soil analysis value. The test was conducted during the years 2020-2021 in the farmer's area. There were 3 methods of testing which were Method 1 filling PGPR Tree combined with fertilizing according to soil analysis value, Method 2 filling PGPR Tree combined with 75 % of fertilizing according to soil analysis value and Method 3 filling fertilizer by farmer’s methods. It was found that using PGPR-Three bio-fertilizer combined with the 75 % fertilizer according to the soil analysis value is method that have the highest yields and net income. Compared with the fertilization method by the farmer, it was higher than 18.89% and 31.48%, respectively. Therefore, fertilizing according to Method 2 results in the highest return on cost of all methods. Keywords: Cassava, plant growth promoting Rhiizobacteria (PGPR), fertilizing accordingly soil analysis 1 สำนักวิจัยและพัฒนำกำรเกษตรเขตที่ 4 อบุ ลรำชธำนี อำเภอสวำ่ งวีระวงศ์ จังหวดั อุบลรำชธำนี 1 Office of Agricultural Research and Development Center Region 4, Sawangwerawong District, Ubon ratchani 2 ศูนยว์ ิจัยและพฒั นำกำรเกษตรรอ้ ยเอด็ ตำบลเหนือเมอื ง อำเภอเมอื ง จังหวัดรอ้ ยเอด็ 2 Roi Et Agricultural Research and Development Center, Muang, Roi Et Province 3 ศนู ย์วิจัยและพฒั นำกำรเกษตรโนนสงู อำเภอโนนสูง จังหวัดนครรำชสีมำ 3 Non Sung Agricultural Research and Development Center, Non Sung District, Nakhon Ratchasima Province 4 ศูนยว์ ิจยั และพฒั นำกำรเกษตรมหำสำรคำม อำเภอเมือง จังหวัดมหำสำรคำม 4 Maha Sarakham Agricultural Research and Development Center4/, Mueang Distric, Maha Sarakham Province 5 ศูนย์วิจัยและพัฒนำกำรเกษตรสุรินทร์ ตำบลคอโค อำเภอเมืองสุรินทร์ จงั หวัดสุรนิ ทร์ 5 Surin Agricultural Research and Development Center, Muang, Surin Province 6 ศนู ย์วิจัยและพฒั นำกำรเกษตรบุรรี ัมย์ อำเภอเมอื ง จงั หวัดบุรรี มั ย์ 6 Buriram Agricultural Research and Development Center 79 Moo.9 Banyang Muang, Buriram 31000 7 ศูนยว์ ิจยั และพัฒนำกำรเกษตรยโสธร อำเภอมหำชนะชยั จังหวดั ยโสธร 7 Yasothon Agricultural Research and Development Center, Mahachanachai District, Yasothon Province * Corresponding author: [email protected] 65

1st AINR SSO160 กำรใชช้ ีวภัณฑ์ B-Rice รว่ มกบั ปุ๋ยเคมีและป๋ยุ อนิ ทรีย์ท่ีมผี ลตอ่ กำรเจริญเติบโตและผลผลติ ของขำ้ วพนั ธุ์ กข61 Application of B-Rice Bio-agent in combination with Chemical and Organic Fertilizers Affecting Growth and Yield of Rice RD6 สธุ ิวำ ชำด1ี สำวิตรี บำยทุ ธิ์1 และ วภิ ำ หอมหวล1* Chadee, S.1, Bamyuth S.1 and Homhaul, W.1* บทคดั ยอ่ ข้าวพันธุ์ กข61 เป็นข้าวอายุการเก็บเกียวสั้นทีมักพบปัญหาการเจริญเติบโตและการแตกกอในสภาพแปลงปลูก การใช้ชีว ภัณฑ์ B-Rice ชว่ ยควบคมุ โรคขอบใบแหง้ ของข้าวและสามารถผลิตกรดอินโดล-3-แอซตี กิ เพือช่วยในการเจริญเติบโตของพืช การศกึ ษา น้ีมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาการเจริญเติบโตและผลผลิตของข้าวเจ้าพันธ์ุ กข61 โดยใช้ชีวภัณฑ์ B-Rice ร่วมกับปุ๋ยเคมีและปุ๋ยอินทรีย์ที ปลกู ในชุดดนิ ราชบุรี และชุดดนิ นครปฐม วางแผนแบบส่มุ บลอ็ กสมบรู ณ์ (RCBD) มี 3 ซา่้ ใชต้ ้นกลา้ จ่านวน 1 ตน้ ตอ่ กระถาง มีกรรมวธิ ี ทง้ั หมด 12 กรรมวธิ ี คือ การใส่ปุ๋ยแตล่ ะชดุ ดนิ ได้แก่ (1) ไมใ่ ชช้ ีวภณั ฑ์ B-Rice และปุ๋ย (2) ใช้ชวี ภัณฑ์ B-Rice ร่วมกบั ใสป่ ๋ยุ เคมี (3) ใช้ ปุ๋ยเคมีและปยุ๋ อินทรีย์ (4) ใช้ชีวภัณฑ์ B-Rice (5) ใช้แค่ปุ๋ยเคมี (6) ใช้ชีวภัณฑ์ B-Rice ร่วมกับใส่ปุ๋ยเคมแี ละปุ๋ยอินทรยี ์ ผลการทดลอง ของชุดดนิ ราชบรุ ี พบว่า นา้่ หนักรากแหง้ มีความแตกต่างอยา่ งมนี ยั ส่าคัญทางสถติ ิ (P<0.05) การใช้ชีวภณั ฑ์ B-Rice รว่ มกบั ปุ๋ยเคมีและ ปุ๋ยอินทรีย์ส่งผลให้ได้จ่านวนต้นต่อกอ เท่ากับ 25 ต้น และน้่าหนักเมล็ดดีร้อยละ 92.42 ในชุดดินนครปฐม พบว่าจ่านวนต้นต่อกอ จา่ นวนรวงตอ่ กอ จา่ นวนเมลด็ ดี และนา่้ หนกั รากแห้งของขา้ วมีความแตกต่างอยา่ งมีนยั สา่ คญั ทางสถติ ิ (P<0.05) การใชช้ วี ภัณฑ์ B-Rice ร่วมกับปุ๋ยเคมีและปุ๋ยอินทรีย์ ท่าให้ได้จ่านวนต้นต่อกอ เท่ากับ 19 ต้น และน่้าหนักเมล็ดดีร้อยละ 89.01 สรุปได้ว่าการใช้ชีวภัณฑ์ B- Rice ร่วมกบั ปุ๋ยเคมแี ละปยุ๋ อินทรีย์ ให้ผลดใี นการส่งเสริมการเจริญเติบโตและการให้ผลผลิตของขา้ วพนั ธ์ุ กข61 คำสำคญั :ชวี ภัณฑ์ B-Rice; องค์ประกอบผลผลติ ; ข้าวเจ้าพนั ธ์ุ กข61 Abstract Rice variety RD61 is a short-harvesting rice that often encounters growth and tillering problems in the field conditions. The application of B-Rice bio-agent with helps to Bacterial Leaf Blight Disease and can produce indole- 3-acetic acid to improve plant growth. The purpose of this study was to study the growth and yield of non-glutinous rice cultivar RD61 using B-Rice bio-agent with chemical and organic fertilizers grown in Ratchaburi and Nakhon Pathom soil series. Randomized Complete Block Design (RCBD) was used with 3 replications, using 1 seedling per pot, with a total of 12 treatments, six for each soil series, namely (1) without Bacillus megaterium (B-Rice) and fertilizers (2) B-Rice and chemical fertilizer (3) chemical and organic fertilizers (4) B-Rice (5) chemical fertilizer and (6) B-Rice in combination with chemical and organic fertilizers. Among all treatments of Ratchaburi soil series, it was found that the treatments could enhance root weight significantly (P<0.05). Using B-Rice in combination with chemical and organic fertilizers produced the highest tiller number of 25 per clump and percentage of filled seed 92.42 %. In Nakhon Pathom soil series, it found that the number of panicles per clump, filled seeds number and root weight were significantly different. (P<0.05). The combination of B-Rice with chemical and organic fertilizers resulted in the total number of plants per bunch as 19 plants and the seed weight as 89.01 %. It can be concluded that the use of B-Rice with chemical and organic fertilizers could promote the growth and yield of rice RD61. Keywords: B-Rice bio-agent; seed component yielding; rice variety RD61 1 ภำควิชำวทิ ยำศำสตร์กำรเกษตร คณะเกษตรศำสตร์ทรพั ยำกรธรรมชำติและสิ่งแวดลอ้ ม มหำวิทยำลยั นเรศวร 65000 1 Department of Science Program in Agricultural Science Faculty of Agriculture, Natural Resources and Environment Naresuan University 65000 * Corresponding author: [email protected] 66

1st AINR สำขำพัฒนำกำรเกษตร

1st AINR ADO036 ควำมคดิ เห็นของเกษตรกรในอำเภอสบเมย จังหวดั แม่ฮ่องสอน ต่อกำรยกเลิกกำรใช้พำรำควอต คลอร์ไพริฟอส และกำรจำกดั กำรใชไ้ กลโฟเซต Opinions of Farmers in Sop Moei District, Mae Hong Son Province on Regarding Paraquat and Chlorpyriphos Ban and Limit Using of Glyphosate เอกชัย สุสกลุ โชคดี 1 จุฑำทิพย์ เฉลมิ ผล 2*, รจุ ศริ ิสญั ลักษณ์ 2 และ อภิรฐั บณั ฑติ 3 Susakulchokdee, A.1, Chalermpol, J. 2*, Sirisunyaluck, R.2 and Bundit, A.3 บทคดั ย่อ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพือ 1) ศึกษาลักษณะพื้นฐานบางประการทางเศรษฐกิจ สภาพสังคมและการใช้สารก่าจัดศัตรูพืช ในการเกษตรของเกษตรกรในพื้นทีอ่าเภอสบเมย จังหวัดแม่ฮ่องสอน 2) วิเคราะห์ระดับความคิดเห็นของเกษตรกรต่อการประกาศ ยกเลิกการใช้ พาราควอต คลอร์ไพริฟอส และจา่ กัดการใช้ไกลโฟเชต และ 3) วิเคราะห์ปัญหาและข้อเสนอแนะของเกษตรกรจากการ ประกาศยกเลิกการใช้พาราควอต คลอร์ไพริฟอส และจ่ากัดการใช้ไกลโฟเซต กลุ่มตัวอย่างทีใช้ในการวิจัยคือ เกษตรกรในพ้ืนทีอา่ เภอ สบเมย จังหวัดแม่ฮ่องสอน จา่ นวน 151 ราย โดยข้อมูลทีรวบรวมได้มาจากแบบสัมภาษณ์ สถิติทีใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ร้อย ละ ค่าเฉลีย ค่าต่าสุด ค่าสูงสุด และส่วนเบียงเบนมาตรฐาน ทดสอบสมมติฐานโดยการวิเคราะห์ถดถอยพหุ เพือวิเคราะห์ปัจจัยทีมีผล ต่อความคิดเห็นของเกษตรกรในพื้นทีอา่ เภอสบเมยต่อการยกเลิกการใช้ พาราควอต คลอร์ไพริฟอส และการจา่ กัดการใช้ไกลโฟเซต ผลการวิจัยพบว่า เกษตรกรมีพื้นทีเพาะปลูกเฉลีย 11.92 ไร่ มีรายได้จากการเพาะปลกู เฉลีย75,370.86 บาท /ปี โดยชนดิ พืช ทีเกษตรกรเพาะปลูกมากทีสุดเป็นอันดับที 1 คือ ข้าว เกษตรกรเพาะปลูกพืชเฉลียรายละ 2.55 ชนิด ผลการศึกษาการใช้สารก่าจัด ศตั รูพชื และการใชพ้ าราควอต คลอร์ไพริฟอส และไกลโฟเซตทัง้ 3 ชนิด พบวา่ 1) การใชส้ ารเคมพี าราควอต เกษตรกรสว่ นใหญ่เคยใช้ สารเคมพี าราควอต รอ้ ยละ 92.1 โดยมรี ะยะเวลาการใช้สารเคมีเฉลีย 5.22 ปี 2) การใช้สารเคมคี ลอร์ไพริฟอส เกษตรกรเคยใช้สารเคมี คลอรไ์ พริฟอส ร้อยละ 37.1 มีเพียงเกษตรกรบางรายทเี คยใช้สารเคมีคลอร์ไพรฟิ อส ซงึ มีระยะเวลาการใช้สารเคมเี ฉลีย 1.86 ปี และ 3) การใช้ไกลโฟเซต เกษตรกรสว่ นใหญ่เคยใชส้ ารเคมไี กลโฟเซต รอ้ ยละ 98.0 โดยมีระยะเวลาการใช้สารเคมีเฉลยี 5.36 ปี สว่ นดา้ นปัญหา อุปสรรค และข้อเสนอแนะต่อการยกเลกิ การใช้ พาราควอต คลอร์ไพริฟอส และการจ่ากดั การใชไ้ กลโฟเชต พบวา่ ในภาพรวมเกษตรกรมี ปัญหาอยู่ในระดับปานกลาง ( x̅ = 1.98) และพบว่าในภาพรวมเกษตรกรมีความคิดเห็นทีไม่แน่ใจ ( x̅ = 2.92) ต่อการได้รับผลกระทบ จากการยกเลิกการใช้พาราควอต คลอร์ไพรฟิ อสและการจา่ กดั การใช้ไกลโฟเซต ผลการทดสอบสมมตฐิ านพบวา่ ปจั จัย 3 ด้านคือ พื้นที เพาะปลกู พชื รายไดจ้ ากการเพาะปลกู และปัญหา อปุ สรรค มผี ลตอ่ ความคดิ เหน็ ของเกษตรกรต่อการยกเลกิ การใช้พาราควอต คลอรไ์ พ รฟิ อสและการจา่ กัดการใช้ไกลโฟเซตของเกษตรกร อยา่ งมนี ัยส่าคญั ทางสถติ ิ (p <0.05) คำสำคัญ: พาราควอต, คลอรไ์ พรฟิ อส, ไกลโฟเซต, ความคิดเห็นของเกษตรกร Abstract The purpose of this research is to: (1) study basic economic characteristics, social conditions and use of agricultural pesticides by farmers in Sop Moei District, Mae Hong Son Province; (2) analyze the level of farmers' opinions regarding the ban on paraquat and chlorpyriphos and restricted use of glyphosate; (3) analyze problems and suggestions of farmers regarding the ban on paraquat and chlorpyriphos and restricted use of glyphosate. The sample used for this research consists of 151 farmers in Sop Moei District, Mae Hong Son Province. Data collection is conducted via interview format. Statistics used for data analysis include percentage, mean, maximum, minimum, and standard deviation, with multiple regression analysis used to test hypotheses and analyze factors affected 1 สำนักงำนเกษตรอำเภอสบเมย 115 หมู่ 1 ตำบลแม่สวด อำเภอสบเมย จังหวัดแมฮ่ ่องสอน 58100 1 Sop Moei District Agriculture Office 115 M. 1, Mae Suad Subdistrict, Sop Moei District, Mae Hong Son Province. 58100 2 ภำควชิ ำพฒั นำเศรษฐกิจกำรเกษตร คณะเกษตรศำสตร์ มหำวิทยำลยั เชียงใหม่ 239 ถนนห้วยแก้ว ตำบลสเุ ทพ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ 50200 2 Department of Agricultural Economy and Development Faculty of Agriculture, Chiang Mai University 239, Huay Kaew Road, Muang District, Chiang Mai, Thailand, 50200) 3 ภำควิชำพืชศำสตรแ์ ละปฐพีศำสตร์ คณะเกษตรศำสตร์ มหำวิทยำลยั เชยี งใหม่ 239 ถนนห้วยแก้ว ตำบลสเุ ทพ อำเภอเมือง จังหวดั เชยี งใหม่ 50200 3 Department of Plant and Soil Sciences Faculty of Agriculture, Chiang Mai University 239, Huay Kaew Road, Muang District, Chiang Mai, Thailand, 50200) * Corresponding author: [email protected] 68

1st AINR ADO036 opinions of Farmers on the ban on paraquat and chlorpyriphos and restricted use of glyphosate in Sop Moei District, Mae Hong Son Province. Results of the study indicate that farmers have cultivate area of 11.92 rai on average, the average annual income is 75,370.86 THB. Rice is the most commonly cultivated crop type, with an average number of cultivated crop types 2.55 per farmer. Results of the use of chemical pesticides, specifically paraquat, chlorpyrifos and glyphosate revealed that 1) Paraquat was formerly used by 92.1% of farmers, with the average duration of use being 5.22 years. 2) Chlorpyrifos has been used by 37.19% of farmers; only a small number of farmers have ever used chlorpyrifos, with the average duration of use being 1.86 years. 3) Glyphosate has been used by 98.0% of farmers, the majority, with an average duration of use of 5.36 years. Regarding problems, obstacles and suggestions relating to the ban on paraquat and chlorpyriphos and restricted use of glyphosate, it was found that, overall, farmers experienced problems and obstacles at a moderate level (= 1.98), and opinions of farmers regarding said ban and restricted use remain at a level of uncertainty (= 2.92). Hypothesis testing concludes that the ban on paraquat and chlorpyriphos and restricted use of glyphosate affects factors 3 part including cultivation area, revenue from agriculture, and creation of problems and obstacles, with statistical significance (p<0.05). Keywords: Paraquat, chlorpyriphos, glyphosate, opinions of farmers 69

1st AINR ADO045 ระบบกำรติดตำมกำรเจรญิ เติบโตของเมลอ่ น กรณศี ึกษำ คณะเทคโนโลยีกำรเกษตร มหำวิทยำลัยเทคโนโลยรี ำชมงคลธัญบรุ ี Melon Variety Growth Monitoring System Case Study of Faculty of Agricultural Technology Rajamangala University of Technology Thanyaburi สิรณิ ำ ชว่ ยเตม็ 1 พิมพรรณ พมิ ลรตั น2์ และ วีรภัทร ชมวงษ3์ * Chuaytem, S.1, Pimonrat, P2 and Chomwong, W3* บทคดั ย่อ การวิจัยคร้ังน้ีมีวัตถุประสงค์เพือ 1) พัฒนาระบบระบบการติดตามการเจริญเติบโตของเมล่อน กรณีศึกษา คณะ เทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี 2) การประเมินประสิทธิภาพและประสิทธิผลของระบบ 3) ประเมินผล ความพึงพอใจของกลุ่มผู้ใช้งานระบบ กลุ่มเป้าหมายทีใช้ในการวิจัยครง้ั นี้ ประกอบด้วย กลุ่มที 1 เป็นผู้เชียวชาญดา้ นการพัฒนาระบบ จ่านวน 1 ท่าน กลุ่มที 2 นักศึกษาคณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรีชั้นปีที 3 จ่านวน 30 ท่าน เครืองมอื ทีใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย การพัฒนาเว็บไซตด์ ้วยภาษา PHP ใช้ภาษา SQL ในการจัดการฐานขอ้ มูล และท่างานบน Web Browser สถติ ิทใี ชใ้ นการวิเคราะหข์ ้อมลู ได้แก่ ค่าเฉลีย และส่วนเบียงเบนมาตรฐาน โดยระบบทพี ฒั นาขึ้นมฟี งั ก์ชนั ในการจัดการตาราง งานเพือให้ผใู้ ช้งานสามารถสร้างขน้ั ตอนด่าเนินงานตา่ ง ๆ และบนั ทกึ ขอ้ มลู ลงในระบบ มีการสรา้ งปฏิทินเพอื มอบหมายงานในแต่ละวัน ผู้ทีดูแลฟาร์มจะไดร้ บั ขอ้ มลู กจิ กรรมในแต่วนั จากผ้มู อบหมายวา่ จะต้องดา่ เนินการทา่ อะไรบ้าง เพอื เพิมความแมน่ ยา่ ในการเพาะปลูกเม ล่อน และสามารถติดตามผลการเติบโตของผลิตภัณฑ์เมล่อนในรูปแบบของคิวอาร์โค้ดได้ เพือเพิมความมันใจให้กับผู้บริโภคโดยการ ตรวจสอบแหล่งทมี าของผลติ ภณั ฑไ์ ด้ ระบบตดิ ตามการเจริญเตบิ โตของเมลอ่ น ไดม้ ีการประเมินความพึงพอใจของผู้ใช้งานในด้านของความถูกต้องของข้อมลู ความ ปลอดภัยในการเข้าถึงข้อมูล ความสามารถในการท่างานได้อย่างถูกต้องแม่นย่า สามารถตอบสนองการท่างานได้อย่างรวดเร็ว และมี ความเสถียรในการใช้งานอย่างต่อเนือง ตรงความสามารถของระบบทีระบุไว้ในขอบเขต โดยด้านผู้เชียวชาญ พบว่ามีค่าเฉลียเท่ากั บ 4.93 ส่วนเบยี งเบนมาตรฐานเท่ากับ 0.25 มคี วามพงึ พอใจอยู่ในระดบั มากทสี ดุ และผลประเมินจากผูใ้ ช้งานทวั ไปมีคา่ เฉลียเทา่ กับ 4.05 มีสว่ นเบยี งเบนมาตรฐานเทา่ กับ 0.19 ผู้ใช้มคี วามพึงพอใจระดบั มาก คำสำคญั : การตดิ ตามการเจรญิ เตบิ โต เมลอ่ น ระบบสารสนเทศ Abstract This research aims to 1) develop a melon growth tracking system; case study of Faculty of Agricultural Technology, Rajamangala University of Technology Thanyaburi, 2) evaluate performance and effectiveness of system and 3) evaluate the satisfaction of the system user group. The target audience used in this research includes Group 1, which are expertists in system development (1 person) and Group 2, which is 3rd year students of Faculty of Agricultural Technology Rajamangala University of Technology Thanyaburi (30 students). Research instruments were website development in PHP uses SQL language to manage databases. Statistics used to analyze data were averages and standard deviations. The developed system provides functionality to manage schedules so that users can create workflows and save data to the system. A calendar was created to assign tasks each day. The person in charge of the farm will receive activity information on a date from the assigner on what to do to increase melon cultivation accuracy, to track the growth of melon products in the form of QR codes and to increase consumer confidence by monitoring the source of the product. 1 คณะวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยี มหำวิทยำลัยเทคโนโลยีรำชมงคลธัญบุรี 39 หมู่ 1 ตำบลคลองหก อำเภอคลองหลวง จงั หวดั ปทุมธำนี 12110 1 Faculty of Science and Technology, Rajamangala University of Technology Thanyaburi, 39 Moo1, Klong 6, Khlong Luang, Pathum Thani 12110 2 คณะเทคโนโลยีกำรเกษตร มหำวทิ ยำลัยเทคโนโลยรี ำชมงคลธัญบรุ ี 2 ถนนพหลโยธนิ 87 ซอย 2 ตำบลประชำธิปตั ย์ อำเภอธญั บรุ ี จงั หวัดปทุมธำนี 12130 2 Faculty of Agricultural Technology, Rajamangala University of Technology Thanyaburi 2 Phaholyothin 87 Soi 2, Prachathipat, Thanyaburi, Pathum Thani 12130 3 คณะวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยี มหำวิทยำลัยเทคโนโลยีรำชมงคลธัญบุรี 39 หมู่ 1 ตำบลคลองหก อำเภอคลองหลวง จงั หวัดปทุมธำนี 12110 3 Faculty of Science and Technology, Rajamangala University of Technology Thanyaburi, 39 Moo1, Klong 6, Khlong Luang, Pathum Thani 12110 * Corresponding author: [email protected] 70

1st AINR ADO045 Melon growth tracking system assesses user satisfaction in terms of data accuracy. Data access security ability to work accurately, fast response and stability in continuous operation according to the system capabilities listed in the scope by experts. Expert evaluations showed an average of 4.93, a standard deviation of 0.25, the highest level of satisfaction, and the average user evaluation of 4.05 with a standard deviation of 0.19. Keywords: Growth tracking system, melon, information systems 71

1st AINR ADO132 กำรพัฒนำเวบ็ แอปพลเิ คชนั เพ่ือกำรออกแบบระบบส่งน้ำแปลงนำ Web Application Development for On-farm Irrigation System Design กวนิ ธิดำ ปน่ิ ทอง1* สรุ ชำติ เพ็งมีศร2ี และ พสั กร ประเทพ2 Pinthong, K.1*, Pengmeesri, S.2 and Prathep, P.2 บทคัดย่อ ระบบชลประทานในระดบั เกษตรกรรม เป็นระบบทีใช้ในการกระจายน้า่ ใหก้ ับพื้นทีการเกษตร โดยล่าเรียงน้่าผ่านคสู ่งน้่าและ ใช้อาคารชลประทานเป็นตัวควบคุมระดับน่้า เพือให้สามารถไหลเข้าแปลงเกษตรตามรอบเวรการรับน้่าของแต่ละพื้นที การออกแบบ ระบบชลประทานในระดบั เกษตรกรรมทีเหมาะสมกับแต่พ้นื ที ชว่ ยเพิมประสทิ ธิภาพการส่งนา้่ การควบคมุ น่า้ และลดข้อขัดแยง้ ของผู้ใช้ น่้าได้ การออกแบบระบบส่งน้่าแต่ละพ้ืนทีโครงการจะมี 3 ขั้นตอนหลักคือการส่ารวจเพือรวบรวมข้อมูลพ้ืนฐานจากสนาม ออกแบบ ระบบชลประทาน และจดั ท่าแบบกอ่ สรา้ งพรอ้ มรายการแสดงปริมาณงานดนิ ตัดดินถม งานวิจัยน้ีได้พัฒนา Web application ส่าหรับใช้ในการรวบรวมข้อมูลจากสนาม เพือมาแสดงบนแผนทีออนไลน์ส่าหรับ ผอู้ อกแบบใช้ในการวางแนวคลองสง่ น้า่ ระบบจะท่าการสรา้ งรปู ตัดดินเดมิ ตามแนวคลอง ผู้ออกแบบสามารถก่าหนดอาคารชลศาสตรไ์ ด้ จากแผนทีและจากรูปตัดตามยาวของคลอง ชนิดของอาคารทีเลือก อ้างอิงจากอาคารมาตรฐานสา่ นักจัดรูปทีดินกลาง กรมชลประทาน ระบบจะท่าการค่านวณค่าทางชลศาสตรแ์ ละแสดงผลใหผ้ อู้ อกแบบตดั สินใจ หลังจากออกแบบเสรจ็ ผู้ใชส้ ามารถดาวโหลดแบบกอ่ สร้าง และปริมาณงานดินตัดดินถมจากระบบได้ จากการทดสอบการใช้งานระบบเพือออกแบบในพื้นทีจังหวัดขอนแก่น และพื้นทีจังหวัด เพชรบุรี รวมความยาวคลองประมาณ 20 กม. และพ้ืนทีรวมประมาณ 3,000 ไร่ โดยใช้ผู้ส่ารวจ 2 คน ผู้ท่าข้อมูล 1 คนและวิศวกร 1 คน ใช้เวลาทา่ งานรวมทั้งส้นิ 2 สัปดาห์ คำสำคัญ: การออกแบบระบบสง่ น้่าแปลงนา, เว็บแอปพลิเคชนั , การจัดสรรนา่้ , Hydraulic Abstract On-farm irrigation system is a system used for water distribution in agricultural areas. The water is carried by a ditch and uses the hydraulic structure to control the water level for the water allocation schedule. On-farm irrigation system designs are need for improvement of water delivery efficiency, water control, and to reduce conflicts between water users. On-farm Irrigation system design has three main steps: Field survey to collect basic information from the field, canal system design, and construction drawing with details. This research has developed a Web application for on-farm irrigation system design. The system can integrate field data and prepare design material for designers. The designer can select and locate a hydraulics structure from the map and the canal profile. A Hydraulic structure type is based on the standard typical of the Bureau of Central Land Consolidation, Royal Irrigation Department, then the system will calculate the hydraulic result. After the design process is completed, users can download the construction drawing and details. This system was tested with 2 projects that have a total area of 3,000 rai and a total canal length around 20 km in KhonKaen Province and Phetchaburi Province. The testing team consists of 2 surveyors, 1 digitizer, and 1 engineer. The total time spent testing was around 2 weeks. Keywords: On-farm irrigation system design, web application, water allocation, hydraulic 1 ภำควิชำวิศวกรรมคอมพวิ เตอร์ คณะวิศวกรรมศำสตร์ มหำวทิ ยำลยั เกษตรศำสตร์ 1 Department of Computer Engineering in the Faculty of Engineering, Kasetsart University 2 สำนักงำนจัดรปู ทดี่ ินกลำง กรมชลประทำน 2 Bureau of Land Consolidation Royal Irrigation Department * Corresponding author: [email protected] 72

1st AINR ADO157 กำรพัฒนำแบบบนั ทึกข้อมูลแปลงเพำะปลกู พชื ออนไลน์สำหรับกำรขอตรวจรบั รองมำตรฐำน GAP Development of Online Farm Record for GAP Certification พจนำ สีมันตร 1 สำยธำร ชำญชัย 1 ศภุ ำกร ภธู ง 1 นันทพงษ์ ควรระงบั 1 และ ฐติ วรี อ่ำสอำด 1* Simantara, P. 1, Chanchai, S. 1, Phuthong, S. 1, Kuanrangap, N. 1, and Aumsaard, T. 1* บทคัดย่อ งานวิจัยน้ีมีวัตถุประสงค์เพือพัฒนาแบบบันทึกข้อมูลแปลงเพาะปลูกพืชโดยใช้บริการฟรีซอฟแวร์ คือ Google Form มาใช้ สร้างแบบสอบถามเพือเก็บรวบรวมข้อมูลในการท่าการเกษตรทางออนไลน์ได้อย่างรวดเร็ว แบบบันทึกแปลงเป็นส่วนส่าคัญส่าหรับ เกษตรกรทีต้องการยืนขอรับการตรวจรับรองมาตรฐาน GAP วิธีการศึกษามีขั้นตอนทีส่าคัญ คือ การออกแบบเก็บข้อมูลตามรายการ ตรวจสอบทสี า่ คญั ตามข้อก่าหนดใน มกษ. 9001-2564 โดยแยกประเภทตามชนิดพืช ได้แก่ ฟ้าทะลายโจร กระชาย และกัญชา ซึงเปน็ พืชอาหารและสมุนไพรทสี า่ คญั ในปจั จบุ ัน แบบเก็บขอ้ มลู ของพชื แตล่ ะชนดิ มีจ่านวน 346 ข้อ และเมือเก็บขอ้ มูลเรียบรอ้ ยแลว้ จึงน่ามา สร้างเป็นรายงานตามแบบรายการตรวจสอบทีสา่ คัญ เมือแบบเก็บขอ้ มูลทีออกแบบขึ้นไปทดสอบกับเกษตรกร โดยให้เกษตรกรท่าการ กรอกข้อมูลตามแบบเก็บข้อมูลจ่านวนท้ังส้ิน 55 คน พบว่า เกษตรกรใช้เวลาในการบันทึกข้อมูลเร็วทีสุด และช้าทีสุดคือ 24 และ 45 นาที ตามล่าดบั ระยะเวลาเฉลยี 27 นาที เกษตรกรมีความพึงพอใจในการใช้วิธีกรอกขอ้ มูลออนไลน์ และไดบ้ นั ทกึ แปลงสามารถนา่ ไปใช้ เปน็ หลักฐานในการขอรับการตรวจรับรอง แต่กพ็ บว่าในการเกบ็ ข้อมลู ตอ้ งใชเ้ วลาค่อนข้างนาน มีข้อเสนอแนะของเกษตรกรทีทา่ บันทึก แปลงพบว่า แบบบนั ทกึ มจี ่านวนข้อทีต้องตอบจ่านวนมากท่าให้ต้องใชเ้ วลามาก และเกิดอาการเหนอื ยล้าในการทา่ แบบบนั ทกึ แตล่ ะครง้ั หากแบ่งแบบบันทึกเป็นส่วนๆ จะลดอาการเหนือยล้าและความล่าช้าลง และพบปัญหา คือ ระบบการสือสารขัดข้องในระหว่างการ กรอกข้อมูล และต้องเริมต้นการกรอกใหม่ รวมทั้งเกษตรกรบางรายยังไม่มี G-mail หรือ Google account มาก่อน ท่าให้ต้องท่าการ สร้างบญั ชีผใู้ ช้ข้นึ ใหม่ คำสำคัญ: Google form, GAP, แบบบนั ทึกแปลง Abstract This research aims to develop an online farm record for farmer using a free software service. Google Form is used to create questionnaires to quickly collect data for farming by online method. The farm record is an important part for farmers who want to apply for certification GAP. The important research method is the design of the data collected form which is according to the important checklist mentioned in the requirements in TAS 9001- 2021, classified by plant type, including kariyat, finger root, and cannabis, which are important food and herbal plants today. There are 346 question to record for each plant species. After that a farm record report based on an important checklist has been created. When the data collection has been tested with 55 farmers, they found that the fastest and slowest time spent recording data were 24 and 45 minutes, respectively, an average is 27 minutes. Farmers are satisfied with the online filling method and have recorded. But it has been found that it takes quite a long time to collect data. There have been suggestions of farmers who has done the record that has a large number of questions to answer, which causes a lot of time and fatigue to do each record. If the collection data is been divided into small set of question, it could be reduced fatigue and delays. Nevertheless, we encounter problems which are communication system failure during filling and some farmers do not have a G-mail or Google account and need to create a new account for this. Keywords: Google form, GAP, record form 1 มหำวทิ ยำลัยเกษตรศำสตร์ วทิ ยำเขตกำแพงแสน คณะเกษตรกำแพงแสน 1 Kasetsart University Kamphaeng Saen Campus Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen * corresponding author: [email protected] 73

1st AINR ADO158 กำรประยกุ ตใ์ ช้หลักปรัชญำของเศรษฐกจิ พอเพียงกรณีเกษตรกรสวนยำงพำรำ อำเภอหว้ ยยอด จังหวดั ตรงั Application of the Philosophy of Sufficiency Economy in Case of Rubber Plantation Farmer in Huai Yot District, Trang Province โสธร เกดิ แกว้ 1* พจนำ สีมันตร1 และ ทิวำ พำโคกทม1 Kerdkaew, Sothorn. 1*, Simantara, Pojana.1 and Pakoktom, Tiwa.1 บทคัดย่อ การวิจัยมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาการประยุกต์ใช้ หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงของเกษตรกรสวนยางพารา อ่าเภอห้วย ยอด จังหวดั ตรงั ประชากรทที ่าการศึกษา คือ เกษตรกรสวนยางพารา ปี 2565 จา่ นวน 10,054 ราย สุ่มตัวอยา่ งจา่ นวน 385 ราย โดย ใช้สูตรของ Yamane ทีระดับความคลาดเคลือน 0.5 ท่าการเก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามเป็นเครืองมือในการรวบรวมข้อมูล ต้ังแต่ เดือนมีนาคม ถงึ เดือนพฤษภาคม 2565 แลว้ ทา่ การวเิ คราะห์ขอ้ มลู โดยใชส้ ถิติเชงิ พรรณนา ไดแ้ ก่ รอ้ ยละ ความถี ค่าเฉลยี ผลการศึกษา พบว่า ตัวอย่างเกษตรกรสวนยางพาราร้อยละ 100 น่าหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ในการด่ารงชีวิตและประกอบ อาชีพ มีการปฏิบัติตามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงในภาพโดยรวมอยใู่ นระดับมากทีสดุ (ค่าเฉลีย 3.14) รูปแบบการปฏิบตั ิตาม หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงประกอบด้วยหลักการ 3 ห่วง 2 เงือนไข โดยการปฏิบัติตนในเรืองของ 3 ห่วงของหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงโดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง (ค่าเฉลีย 3.18) การปฏิบัติของ 3 ห่วง ด้านการมีเหตุผลมีค่าเฉลีย 3.24 ด้านการมี ภูมิคุ้มกัน ค่าเฉลีย 3.03 และด้านความพอประมาณ ค่าเฉลีย 3.29 การปฏิบัติตนในเรืองของ 2 เงือนไขของหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงโดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง (ค่าเฉลีย 3.07) การปฏิบัติตาม 2 เงือนไข คือ ด้านความรู้ และคุณธรรมมีค่าเฉลีย 2.94 และ 3.19 ตามล่าดับ จากการสอบถามเกษตรกรสวนยางพาราพบว่า เกษตรกรชาวสวนยางพาราควรได้รับการพฒั นาในประเด็นด้านความรู้ ได้แก่ 1. การจัดการของเหลือจากการผลติ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ (Zero Waste management) (ความถี 237) 2. การมีความสามารถ พัฒนาตนเองสู่การเป็นเกษตรกรผู้ประกอบการ (Entrepreneur) (ความถี 216) 3. การบริหารจัดการกับเทคโนโลยไี ด้อย่างสรา้ งสรรค์ และสร้างนวัตกรรม เกษตรอัจฉรยิ ะ (Smart Farming) (ความถี 204) และในประเด็นของภูมิคุ้มกนั ได้แก่ 1. การมีกระบวนการผลิตที สอดคล้องกับมาตรฐาน GAP GMP เกษตรอินทรีย์หรือมาตรฐานอืนๆ (ความถี 243) 2. การน่าข้อมูลมาใช้ในการแก้ไขปัญหาและการ พัฒนาอาชีพของตนเองไดโ้ ดยมีขอ้ มูลทีทนั สมัยมาประกอบการตดั สินใจอืนๆ (ความถี 288 ) ตามหลักปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง คำสำคัญ: เศรษฐกจิ พอเพียง, ยางพารา, อ่าเภอหว้ ยยอด Abstract The research aims to study the application of the philosophy of the sufficiency economy of rubber plantation farmers, Huai Yot District, Trang Province. Where has the population of 10,054 rubber plantation farmers in 2022. Sampling of 385 samples using Yamane's formula at a discrepancy of 0.5 has been carried out. The philosophy of sufficiency economy is adopted at the most level (average 3.14), with consisting of 3 principles and 2 conditions. Farmer sample replied that they are practicing in the matter of 3 principle of the philosophy of the sufficiency economy in the moderate level (average 3.18). The practice of 3 principle in the field of rationality has an average of 3.24. In the immunity showed an average of 3.03 and the moderation an average of 3.29. The practices in terms of 2 conditions of the philosophy of the sufficiency economy as a moderate (average 3.07), compliance with 2 conditions: knowledge and virtue, averaged 2.94 and 3.19 respectively. The result also showed that rubber plantation farmers value the philosophy of the sufficiency economy. Therefore, for rubber farmers to develop into sustainable rubber plantation farmers, they reflex that they need to develop on the issue of knowledge, such as 1. Zero Waste management (frequency 237), 2. Self-improvement ability to become an entrepreneur has an average of 2.54 3. Creative management with smart farming (frequency 204). On the issue of immunity, such as 1. Having a production process that complies with GAP GMP standards, organic farming or other standards (frequency 243), 2. The use of information can be used to solve problems and develop their careers with up-to-date information to make other decisions (frequency 288). the application of the philosophy of the sufficiency economy. Keywords: Sufficiency Economy, Rubber, Huai Yot District 1 มหำวิทยำลยั เกษตรศำสตร์ วทิ ยำเขตกำแพงแสน คณะเกษตร กำแพงแสน อำคำรเทคโนโลยีชีวภำพ ตกึ B ชั้น 4 1 Kasetsart University Kamphaeng Saen Campus Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen Centre for Agricultural, Biotechnology 4th floor) * Corresponding author: [email protected] 74

1st AINR สำขำสตั วศำสตร์

1st AINR ANO107 กำรพัฒนำสตู รน้ำปรุงรสสำหรับเนอื้ แพะแดดเดียวและกำรยอมรบั ได้ของผู้บรโิ ภคเนอ้ื แพะแดดเดยี ว เพื่อตอบ โจทยค์ วำมต้องกำรผลิตภัณฑช์ ุมชนเชิงสร้ำงสรรค์และย่ังยนื Development of seasoning recipes for sun-dried goat meat products, and the acceptability of consumers of sun-dried goat meat to meet the demand for creative and sustainable community products. ภธู ฤทธิ์ วทิ ยำพฒั นำนุรกั ษ์ รกั ษำศิริ1* เสำวภำ เขียนงำม อรรถพล เทียนทอง1 และอภญิ ญำ รตั นไชย2 Bhutharit Vittayaphattananurak Raksasiri1*, Saowapar Khianngam1, Attapol tiantong1 and Apinya Ratanachai2 บทคดั ยอ่ งานวิจัยน้ีมีวัตถุประสงค์เพือตอบโจทย์ความต้องการผลิตภัณฑ์ชุมชน โดยท่าการศึกษาการพัฒนาสูตรน้่าปรุงรสส่าหรับ ผลิตภัณฑ์เนื้อแพะแดดเดียว ได้แก่ สูตรด้ังเดิม และสูตรปรับปรุง 2 สูตร (ทีมีการปรับใช้เกลือโซเดียมไนไตรท์ และเกลือฟอสเฟตแทน เกลือแกง) แบ่งการทดลองเปน็ 3 การทดลอง ประกอบด้วย การศกึ ษาคุณสมบตั ทิ างดา้ นการบรโิ ภคของน่้าปรุงรส การศกึ ษาคุณสมบัติ ทางกายภาพ ทางเคมี และการยอมรับได้ของผบู้ รโิ ภคเน้ือแพะแดดเดยี ว และความพงึ พอใจตอ่ การถ่ายทอดเทคโนโลยีดา้ นการแปรรปู ผลการศึกษาพบว่า ค่าการดูดกลืนแสง การสะท้อนกลับของแสง (L*) และปริมาณโซเดียมในน้่าปรุงรสสูตรปรับปรงุ ต่ากว่าสูตรดั้งเดิม อย่างมีนัยส่าคัญทางสถิติ (P<0.05) ในขณะทีหลังการตากแดดที 6 ชัวโมง มีน่้าหนักสูญหายต่าและเปอร์เซ็นต์ความช้ืนสูงอย่างมี นัยส่าคญั ทางสถิติ (P<0.05) ปริมาณยีสตแ์ ละรา ในวนั ที 3 และ 5 และค่าความแข็งต่าลงอย่างมีนัยสา่ คัญทางสถิติ (P<0.05) ในขณะที ผูบ้ ริโภค จา่ นวน 156 ราย ให้การยอมรบั ในลักษณะปรากฏ กลนิ เน้ือสัมผสั รสชาติ และการยอมรับโดยรวม ของเน้อื แพะแดดเดยี วปรงุ รสด้วยน่้าปรุงรสสูตรปรับปรุงท้ัง 2 สูตร มากกว่าสูตรด้ังเดิมอย่างมีนัยส่าคัญทางสถิติ (P<0.05) ซึงความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อ ผลิตภัณฑอ์ ยู่ทีระดับชอบมากทีสุด (6.21-7.00) จากผลการศึกษาพบว่า น้่าปรุงรสสูตรปรับปรงุ สามารถลดระดบั โซเดียม ปริมาณเชื้อรา และยีสต์ได้ และความพึงพอในโดยรวมต่อการถ่ายทอดเทคโนโลยีอยู่ในระดับมาก (74.81%) ภายหลังการถ่ายทอดองค์ความรู้ มี เกษตรกรจา่ นวน 12 ราย ทีน่าความรู้มาประกอบอาชพี และมีการจัดตั้งกลุ่มวิสาหกจิ ชมุ ชน 1 กลมุ่ มสี มาชิกจา่ นวน 45 ราย คำสำคญั : ผลติ ภณั ฑแ์ พะแดดเดียว, นา่้ ปรงุ รส, การยอมรบั ไดข้ องผบู้ รโิ ภค และผลิตภณั ฑช์ มุ ชน Abstract This research aims to meet the needs of community products. The study was conducted on the development of seasoning formula for sun-dried goat meat products, together with original recipe and 2 improved recipes (with deployed sodium nitrite salt and phosphate salt instead of table salt). The experiments were divided into 3 experiments, comprising a study of the consumption properties of flavored water ( 1) . A study of physical, chemical properties and consumer acceptance of sun- dried goat meat ( 2) . And satisfaction with the transfer of technology in processing (3). The results showed that light absorption, lightness (L*) and sodium contenting in the improved recipes was significantly below the original recipes ( P<0. 05) , while after drying at 6 hours, there was a statistically low weight loss and a high percentage of moisture content (P<0.05). Yeast and mold content on days 3 and 5 and hardness were significantly lower (P<0.05). While, 156 consumers agreed on appearance, smell, texture, taste and overall acceptance of sun- dried goat meat fillets cooked with seasoning sauce in two improved recipes was statistically significantly higher than the original formula (P<0.05). which consumer satisfaction was at the level of liking the most (6.21-7.00). The results of the study, it was found that Improved reciped water can reduce sodium levels, the amount of mold and yeast. The overall satisfaction with technology transfer was at a high level (74.81%). After the transfer of knowledge, 12 farmers brought their knowledge to make a career and a community enterprise group was established, which 45 members. Keywords: Sun-dried goat meat products, Original recipe, Consumer acceptance and Community products 1 คณะสตั วศำสตร์และเทคโนโลยีกำรเกษตร มหำวทิ ยำลัยศิลปำกร อำเภอชะอำ จังหวดั เพชรบรุ ี, 76120 1 Faculty of Animal sciences and Agricultural Technology, Silpakorn University, Cha-am, Phetchaburi, 76120. 2 คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครินทร์ อำเภอหำดใหญ่ จงั หวัดสงขลำ 90110 2 Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai Campus, Songkhla, 90110 * Corresponding author: [email protected] 76

1st AINR ANO140 ผลของกำรจำกัดวิตำมินเอและกำรเสริมทอรนี ในอำหำรตอ่ ประสิทธภิ ำพกำรเจริญเตบิ โตและค่ำพำรำมเิ ตอร์ใน เลือดของโคขุน Effect of Dietary Vitamin A Restriction and Taurine supplementation on Growth performances and Blood Biochemical Parameters of Fattening Beef Cattle กันต์ฤทยั คำน้อย1 สุบรรณ ฝอยกลำง1 อนุสรณ์ เชดิ ทอง2 สุนทร เกไกรสร3 และ จุฬำกร ปำนะถึก1* Khamnoi, K.1, Foiklang, S.1, Cherdthong, A.2, Kakaisorn, S.3 and Panatuk, J.1* บทคดั ย่อ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพือศึกษาผลของการจ่ากัดวิตามินเอและการเสริมทอรีนในอาหารต่อประสิทธิภาพการเจริญเติบโต และการเปลียนแปลงคา่ พารามิเตอรใ์ นเลือดของโคขนุ โคเนอื้ ลูกผสมชารโ์ ลเล่ส์ จา่ นวน 12 ตวั น้่าหนักเฉลยี 377 ± 62 กโิ ลกรมั ถกู สุ่ม ให้ได้รับอาหารทดลอง 3 กลุ่มทดลอง ๆ ละ 4 ซ้่า ตามแผนการทดลองแบบสุมสมบูรณ์ Completely Randomized Design (CRD) ได้แก่ กลุ่มควบคุม (T1) กลุ่มทีได้รับการเสริมวิตามินเอ (T2) และกลุ่มทีได้รับการเสริมวิตามินเอและทอรีน (T3) ท่าการทดลองเป็น ระยะเวลา 5 เดือน ท่าการเก็บตัวอย่างเลือดในช่วงการเริมต้นการทดลองและสิ้นสุดการทดลอง ผลการศึกษาพบว่าโคแต่ละกลุ่มการ ทดลองมีประสิทธิภาพการเจริญเตบิ โตไม่แตกต่างกันทางสถิติ (P>0.05) ในระหว่างกลุ่มการทดลอง ค่าพารามิเตอร์ในเลือดของโคเมือ ส้ินสุดระยะทดลองพบว่ากลุ่มควบคุมมีปริมาณเชลล์เมด็ เลือดแดงแตกต่างกัน (P<0.05) โดยกลุ่มควบคมุ มปี ระมาณต่าทีสุด นอกจากนี้ ยังพบว่ากลุ่มทีได้รับการเสริมวิตามินเอและทอรีนมีระดับซีรัมวิตามินเอสูงกว่ากลุ่มอืน (P<0.05) จากผลการศึกษาสรุปได้ว่าการเสริม วิตามินเอและทอรีนไม่ส่งผลต่อประสิทธิภาพการเจริญเติบโตของโคขุน แต่อย่างไรก็ตามพบว่าการเสริมวิตามินเอและทอรีนส่งผลต่อ ปริมาณเซลล์เมด็ เลอื ดแดงและระดบั ซีรัมวติ ามนิ เอในชว่ งสดุ ท้ายของการทดลอง คำสำคญั : วิตามินเอ ทอรนี ประสทิ ธภิ าพการเจรญิ เติบโต โคเนอ้ื Abstract This research aimed to investigate the effect of dietary vitamin a restriction and taurine supplementation on growth performances and blood biochemical parameters of fattening beef cattle. Twelve Charolais crossbred cattle (377 ± 62 kg BW) were allocated to 3 experimental diets with 4 replication per group according to a Completely Randomized Design (CRD). The 3 experimental diets consisted of T1 control group (diet with no supplementation), T2 basal diet supplementation with vitamin A, and T3 basal diet supplementation with vitamin A and Taurine. The experiment lasted for 5 months with 14 days adaptation period. Growth performances and feed efficiency were determined. Blood samples were analyzed at the start and end of the experimental period. The result found that growth performances were not significantly different among treatments (P>0.05). However, blood biochemical parameters in the T3 group had higher red blood cell (RBC) and serum vitamin A concentration (P<0.05). Based on this study, it could be concluded that dietary supplementation in this experiment was not affected to growth performances of the cattle. However, vitamin A restriction and taurine supplementation affected red blood cell value and serum vitamin A concentration at the end of the experimental period. Keywords: vitamin A, Taurine, growth performances, beef cattle 1 คณะสัตวศำสตร์และเทคโนโลยี มหำวทิ ยำลัยแม่โจ้ เชยี งใหม่ 50290 ประเทศไทย 1 Faculty of Animal Science and Technology, Maejo University, Chiangmai, 50290, Thailand 2 สำขำวิชำสัตวศำสตร์ คณะเกษตรศำสตร์ มหำวทิ ยำลยั ขอนแกน่ ขอนแกน่ 40002 ประเทศไทย 2 Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Khon Kaen University, Khon Kaen, 40002, Thailand 3 บริษทั แอนนมิ ัลฟดี อนิ เตอร์เทรด จำกดั ปทุมธำนี 12120 ประเทศไทย 3 Animal Feed Inter Trade Company Limited, Pathum Thani 12120 * Corresponding author: [email protected] 77

1st AINR ANO144 ผลของสมดุลกรดอะมโิ นในอำหำรไกเ่ นื้อต่อประสิทธิภำพกำรใช้โปรตนี สมรรถภำพกำรเจรญิ เติบโต คุณภำพซำก และคำ่ ทำงเคมใี นเลอื ด Effect of Amino Acid Balance in Broiler Chicken Diets on Protein Efficiency Ratio, Growth Performance, Carcass Quality and Blood Chemistry พลู ศกั ดิ์ ตรีวัย1 ธนำกร วชิ ยั วงษ์81 ชยั ภมู ิ บญั ชำศกั ด์ิ81 และ ชำญวทิ ย์ แกว้ ตำปี1* Triwai, P.1, Wichaiwong, T.1, Bunchasak, C.1 and Kaewtapee, C.1* บทคดั ยอ่ การศึกษาคร้ังน้ีมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาผลของสมดุลกรดอะมิโนในอาหารไก่เนื้อต่อประสิทธิภาพการใช้โปรตนี สมรรถภาพ การเจริญเตบิ โต คณุ ภาพซาก และคา่ ทางเคมใี นเลือด ใช้ไกเ่ นอ้ื สายพันธ์ุ Cobb 500 เพศผู้ อายุ 9 วัน จ่านวน 24 ตวั สมุ่ เข้าศึกษาตาม แผนการทดลองแบบสุ่มสมบูรณ์ โดยแบ่งไกอ่ อกเป็น 2 กลุ่ม (กลุ่มควบคุม และกลุ่มสมดุลกรดอะมิโนในอาหาร) แต่ละกลุ่มมี 12 ซา่้ ๆ ละ 1 ตวั อาหารทดลองท้งั 2 สตู ร ค่านวณใหม้ ีระดับโปรตนี เทา่ กับ 20% แต่มกี ารเสรมิ กรดอะมโิ นสังเคราะห์ (เมทไธโอนีน ไลซนี และท รโี อนนี ) ในกล่มุ สมดุลกรดอะมโิ นให้สอดคล้องกบั ระดับทีสายพนั ธแุ์ นะน่า ให้กินน้่าและอาหารอย่างเตม็ ที เมือส้ินสุดการทดลอง (18 วัน) ท่าการชงั น่า้ หนักไกท่ กุ ตวั และทา่ การศกึ ษาคุณภาพซาก ทา่ การเกบ็ เลอื ดเพือหาค่าทางโลหิตวทิ ยา ผลการศึกษาพบว่ากลุ่มสมดลุ กรดอะ มิโนในอาหารมีประสทิ ธิภาพการใชโ้ ปรตนี สูงกว่า (P<0.05) กลุ่มควบคุม มคี ่าเทา่ กบั 3.41 และ 2.64 ตามลา่ ดบั ส่งผลให้เพมิ (P<0.05) สมรรถภาพการเจริญเติบโตและเนื้อหน้าอก อีกทั้งช่วยลด (P<0.05) ไขมันช่องท้อง โดยมีน้่าหนักตัวทีเพิมข้ึนเท่ากับ 454.50 และ 328.30 กรัม เน้ือหน้าอกเท่ากับ 18.20 และ 15.36% และไขมันช่องท้องเท่ากับ 0.74 และ 0.96% ตามล่าดับ นอกจากน้ีกลุ่มสมดุล กรดอะมิโนในอาหารมผี ลช่วยลด (P<0.05) ค่ายูเรียไนโตรเจนทีอย่ใู นกระแสเลอื ดเท่ากับ 2.58 และ 4.18 (mg/dl) ตามล่าดบั กลา่ วโดย สรุป การปรับสมดุลกรดอะมิโนในอาหารด้วยการเสริมกรดอะมิโนสังเคราะห์มีผลเพิมประสิทธิภาพการใช้โปรตีนและลดการขับ ไนโตรเจนสว่ นเกินในเลอื ด สามารถใชเ้ ปน็ แนวทางในการประกอบสูตรอาหารสา่ หรับการผลติ ไก่เน้ือในระดบั อตุ สาหกรรมตอ่ ไป คำสำคัญ: สมดลุ กรดอะมิโน ไกเ่ นอ้ื ประสทิ ธภิ าพการใชโ้ ปรตนี คา่ ทางเคมีในเลอื ด Abstract The objective of this study was to determine the effect of amino acid balance in broiler chicken diets on protein efficiency ratio, growth performance, carcass quality and blood chemistry. A total of 24 nine-day-old male chicks (Cobb 500) was used in a completely randomized design (CRD). The chickens were randomly divided into two groups (control and amino acid balance) with 12 replications of one chicken each. Both experimental diets were formulated to contain 20% of protein, but synthetic amino acids (methionine, lysine and threonine) were supplemented in group of amino acid balance to meet the strain’s recommendation. Water and feed were ad libitum. At the end of experiment (18 days), all chickens were weighted, and carcass quality were measured. Blood samples were collected to determine the hematological values. The results showed that amino acid balance group had protein efficiency ratio higher (P<0.05) than control group, amounting to 3.41 and 2.64, respectively, resulting in the improvement of growth performance and breast meat (P<0.05), but lower (P<0.05) abdominal fat. With this regard, weight gain was 454.50 and 328.30 g, whereas breast meat was 18.20 and 15.36%, but abdominal fat was 0.74 and 0.96% in amino acid balance group and control group, respectively. Furthermore, amino acid balance group resulted in a lower blood urea nitrogen than control group, amounting to 2.58 and 4.18 mg/dl, respectively. In conclusion, balancing amino acids with synthetic amino acids in diets can improve protein efficiency ratio and reduce excessive nitrogen excretion in the blood, and it can be used as a guideline in the feed formulation of commercial broiler production. Keywords: amino acid balance, broiler chicken, protein efficiency ratio, blood chemistry 1 ภำควิชำสัตวบำล คณะเกษตร มหำวิทยำลยั เกษตรศำสตร์ กรุงเทพ 10900 ประเทศไทย 1 Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkok 10900, Thailand. * Corresponding author: [email protected] 78

1st AINR ANO145 กำรประเมินพนั ธุกรรมกำรใหผ้ ลผลิตไข่ในเปด็ พันธุก์ ำกีแคมเบลลโ์ ดยใชโ้ มเดลรเี กรซชั่นส่มุ Genetic evaluation for egg production in Khaki Campbell duck by a random regression model ไพบลู ย์ ศรีสิทธยิ ำนนท1์ , ทวีศลิ ป์ จีนดว้ ง2, พชิ ญำนภิ ำ พงษพ์ ำนชิ 3, , ธัญจิรำ เทพรตั น์3, ศภุ นนท์ ต้นู ม่ิ 3และมงคล เทพรตั น์4* Srisitthiyanon, P.1, Jeendoung, T.2Phongphanich, P.3 Thepparat, T.3 Tunim, S.3and Thepparat, M.4* บทคดั ยอ่ การศึกษาครงั้ นี้มวี ัตถุประสงค์เพือประมาณค่าพารามิเตอร์ทางพันธกุ รรมของลกั ษณะการให้ผลผลิตไข่ในในเปด็ พันธ์ุกากแี คม เบลล์โดยใช้โมเดลรีเกรซชันสมุ่ ใช้ข้อมูลไข่สะสมรายเดือนจากศูนย์วิจัยและบ่ารงุ พันธุ์สัตว์สุราษฎรธ์ านีกรมปศุสตั ว์4,500 บันทึก จาก เป็ดให้ไข่ จ่านวน375ตัว ปริมาณผลผลิตไข่เฉลีย 308 + 32 ฟอง/ตัว/ปี การประมาณค่าองค์ประกอบความแปรปรวนพันธุกรรมการ ให้ผลผลิตไข่ ใช้โมเดลรีเกรซชันสุ่ม โดยมีฟังก์ชันการให้ผลผลิตไข่ ทีซ้อนอยู่ในอิทธิพลของยีนแบบบวกสะสม และอิทธิพลอง สภาพแวดล้อม ประกอบด้วย Legendre polynomial อันดับสอง, Koops and Grossman และ Wilmink ประมาณค่าองค์ประกอบ ความแปรปรวนดว้ ยวิธี Restricted Maximum Likelihood (REML) เมือพิจารณาความเหมาะสมของสมการในการประมาณค่าจาก - 2logL, AIC, และ MSE ช้ีให้เห็นวา่ การใช้โมเดลรเี กรซชันสุ่ม โดยใช้ฟังกช์ นั การใหผ้ ลผลิตไข่ Legendre polynomial อนั ดบั สองมคี วาม เหมาะสมในการประเมินพนั ธุกรรมลักษณะผลผลิตไข่ ในฝงู ประชากรน้ี โดยคา่ ประมาณอัตราพันธกุ รรมมคี า่ อยู่ในช่วง 0.011 ถงึ 0.445 โดยในเดือนแรกของการให้ผลผลติ ไข่มคี ่าอัตราพันธุกรรมสงู สุด และมีค่าลดลงเมืออายุการให้ไขเ่ พิมสงู ข้ึน ซึงช้ีให้เห็นว่า ความแตกตา่ ง การใหผ้ ลผลติ ไข่ในชว่ งแรกมอี ิทธิพลเนอื งมาจากพันธุกรรมสูง และลดลงในชว่ งท้ายของการใหไ้ ข่ คำสำคัญ: รเี กรซชันสมุ่ พนั ธุกรรม กากแี คมเบลล์ Abstract The aim of this study was to estimate the genetic parameters of monthly cumulative egg production in Khaki Campbell ducks by random regression model. Data included 4,500 monthly egg production records from 375 duck that were obtained at Suratthani Animal Research and Breeding Center, Department of Livestock Development. The average egg yield was 308 + 32 eggs/head/year. Random regression models were analyzed using the Legendre polynomials functions with second orders (LG), Koops and Grossman (KG) and Wilmink (WM) function. All covariance functions were nested within the same additive genetic and permanent environmental random effects. Variance components were estimated by Restricted Maximum Likelihood (REML). -2logL, AIC, and MSE criteria were used to compare models. The results demonstrated that the covariance functions of LG had appropriate for the genetic evaluation of the egg production in this population. The heritability of cumulative egg ranged from 0.011 to 0.445 with highest In the first month of egg production and descending decreased with production age. The result indicated that the egg production in the early stages of production were highly influenced by genetic variation and decreased at lately stage of production Keywords: random regression model, genetic, Khaki Campbell 1ศนู ย์วิจยั และบำรุงพันธุส์ ัตว์สรุ ำษฎรธ์ ำนี ตำบลมะลวน อำเภอพนุ พนิ จังหวัดสุรำษฎร์ธำนี 84130 1Suratthani Livestock Research and Breeding Center, TumbonMaluan, Poonpin District, Suratthani 84130 2ศนู ย์วิจยั และพัฒนำอำหำรสัตวส์ ุรำษฎรธ์ ำนี ตำบลปำกฉลุย อำเภอท่ำฉำง จังหวัดสุรำษฎร์ธำนี 84150 2Suratthani Animal Nutrition Research and Development Center, TumbonPakchalui, Thachang District, Suratthani 84150 3สำขำวิชำนวัตกรรมกำรผลิตสตั ว์และกำรจดั กำร คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครินทร์ 90110 3Animal Production Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University 90110 4คณะเทคโนโลยีกำรเกษตร มหำวทิ ยำลยั รำชภฏั สงขลำ 90000 4Faculty of Agricultural Technology, Songkhla Rajabhat University 90110 * Corresponding author: [email protected] 79

1st AINR ANO151 กำรศกึ ษำควำมหลำกหลำยทำงพันธุกรรมของยีน MC1R cGH และ PIT I ในไก่เบตง Studies on the Genetic Diversity of MC1R cGH and PIT I Gene in Betong Chicken เนำวรตั น์ มณีโชต1ิ , ธีรวตั ขันตชิ นะกลุ 1, ณฎั ฐธดิ ำ บญุ ถึงจติ ร1, พรชติ ำ แสนทวี1, ศภุ นนท์ ตู้น่มิ 1 และ พชิ ญำนภิ ำ พงษพ์ ำนชิ 1* Naowarat Maneechot1, Teerawat Kantichanakul1, Nattatida Boonthungjit 1, Pornchita Santawee1, Supanon tunim1 and Pitchayanipa Phongphanich1* บทคัดยอ่ ไก่เบตงเปน็ ไก่พ้ืนเมืองสายพนั ธห์ุ นึงทีเกษตรกรภาคใต้นยิ มเล้ียงกันอยา่ งแพรห่ ลาย มีการเจริญเตบิ โตและประสทิ ธิภาพการใช้ อาหาร เปอรเ์ ซ็นตซ์ ากดกี ว่าไกพ่ นั ธุพ์ ืน้ เมอื งทวั ไปและมคี ณุ ภาพเนอื้ ทดี เี ป็นทีตอ้ งการของตลาด ไกเ่ บตงจึงมศี ักยภาพในการผลิตเปน็ เนอ้ื ไก่ทีมีคุณภาพสูง นอกจากน้ี ไก่เบตงยังมีลักษณะโดดเด่นในเรืองของสีขนทีมีสเี หลืองทอง แต่ยังพบข้อจ่ากัด คือ ต้นทุนการผลิตต่อตัว ค่อนข้างสูง ต้องใช้ระยะการเลี้ยงทียาวนานถึง 4 เดือน ถึงจะได้น้่าหนักตัวตามทีต้องการ และยังพบว่าไก่เบตงมีความผันแปรของ ลักษณะสีขนทีแสดงออก ดังน้ัน การวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาความเป็นไปได้ในการใช้ยีน MC1R cGH และ PIT I เป็น เครืองหมายทางพันธุกรรม จากการสืบค้นพบว่าความหลากหลายของยีนทีเกิดจาก single nucleotide polymorphism (SNP) ของ ยีน MC1R มีความสมั พนั ธ์กบั ลักษณะสขี น และยนี cGH และ PIT I มีความสมั พันธก์ ับอัตราการเจรญิ เติบโตในไก่ จากการศึกษาความ หลากหลายของยีนด้วยวิธี PCR-RFLP พบว่ายีน MC1R-1 มีความถีอัลลีล G (0.424) น้อยกว่าความถีของอัลลีล A (0.576) ในขณะที ยีน MC1R-2 ตรวจพบเพียงอัลลีล C (1.000) เท่าน้ัน เมือตรวจสอบความหลากหลายของยีน cGH และยีน PIT I พบว่ายีน cGH มี ความถีอัลลีล A (0.186) น้อยกว่าความถีอัลลีล B (0.814) ในขณะทียีน PIT I มีความถีอัลลีล A (0.629) มากกว่าความถีอัลลีล B (0.371) จากการทดสอบ Hardy-Weinberg equilibrium (HWE) ในประชากรไก่เบตง ด้วย Chi-square test พบว่ายนี MC1R-1 และ PIT I ไมอ่ ยู่ใน HWE (P<0.05) ในขณะทยี ีน cGH พบว่าอยใู่ น HWE (P>0.05) และ ยีน MC1R-2 ไม่สามารถทดสอบ HWE ได้เนืองจาก ไม่พบความหลากหลายของยีน เมอื พจิ ารณาจากคา่ Heterozygosity พบว่ายีน MC1R-1 cGH และ PIT I มคี า่ HO เทา่ กบั 0.630 0.349 และ 0.341 และมคี า่ He เทา่ กบั 0.488 0.303 และ 0.467 ตามล่าดับ ดงั นัน้ ยนี MC1R-1 cGH และ PIT I จึงมีความเปน็ ไปไดส้ ่าหรบั ใช้ในการศึกษาเพือพัฒนาเป็นเครืองหมายทางพันธุกรรมทีสมั พันธ์ตอ่ ลักษณะสีขนและอัตราการเจริญเติบโตในไก่เบตงตอ่ ไป ในขณะที ยนี MC1R-2 ไมพ่ บความหลากหลายจึงไมส่ ามารถน่าไปใช้ในศึกษาเปน็ candidate gene ได้ คำสำคัญ: ความหลากหลายทางพันธุกรรม, การเจรญิ เติบโต, สขี น, ไก่เบตง Abstract Betong chicken is a native chicken that is widely raised by farmers in the southern region of Thailand. Its growth rate, feed efficiency, and carcass percentage are higher than other native chickens. With these advantages including high meat quality, Betong chicken has the potential to produce high-quality chicken for meat-purpose. In addition, Betong chickens are distinguished by their golden yellow plumage. However, there are some disadvantages as well. The production cost per unit is fairly high. It takes a long raising period of up to 4 months to reach the target body weight. It was also found that Betong chickens showed variations in their feather color trait. Therefore, the objective of this study was to investigate the possibility of using the MC1 R cGH and PIT I genes as genetic markers to select Betong chicken. The previous studies discovered that the diversity of MC1 R gene caused by single nucleotide polymorphism (SNP) of the MC1 R was related to feather color trait, and cGH and PIT I were associated with growth rate. The polymorphisms were studied by PCR-RFLP. The study found the MC1R-1 was identified as the frequency of the G allele (0.424) less than the A allele (0.576), while the MC1R-2 gene was detected only one allele, the C allele with an allele frequency of 1. Regarding polymorphisms of the cGH and PIT I, cGH gene was identified as the frequency of the A allele (0.186) less than the B allele (0.814). For PIT I, was detected the frequency of the A allele (0.629) is greater than the B allele (0.371). From the Hardy-Weinberg equilibrium (HWE) test in the Betong chicken samples with the Chi-square test, the MC1R-1 and PIT I was out of HWE (P>0.05), and the MC1R-2 could not be tested since MC1R-2 was not polymorphic. Considering the heterozygosity, the MC1R-1 cGH and PIT MI hCa1dRH-1O values of 0.630, 0.349, and 0.341, and iHnesvtualduieess of 0.488, 0.3 03, and 0.467 , respectively. Therefore, the cGH and PIT I genes are possible for use to further develop into genetic markers related to plumage color and growth rate, whereas the MC1 R-2 gene was not polymorphic and cannot be developed in studies as a gene marker. Keywords: genetic diversity, growth rate, Plumage colors, Betong chicken 1 สำขำวิชำนวตั กรรมกำรผลติ สัตวแ์ ละกำรจัดกำร คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครนิ ทร์ วิทยำเขตหำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 Division of Animal Production Innovation and Management, Prince of Songkhla University, Songkhla 90110 * Corresponding author: [email protected] 80

1st AINR ANO153 ผลของกำรเสริมฟรกุ โตโอลโิ กแซคคำไรดใ์ นนำ้ ด่มื ตอ่ สมรรถภำพกำรผลิตของไก่เน้อื Effects of Supplementing Fructo-Oligosaccharide in drinking water on Productive Performance of Broiler Chickens เพยี งใจ ฉำยละออ1 เชำร์วทิ ย์ ระฆงั ทอง1 ไพรัตน์ ศรีชนะ2 และ ชยั ภมู ิ บญั ชำศักด์ิ1* Chailaor, P1, Rakungthong, C.1, Srichana, P.2 and Bunchasak, C.1* บทคัดย่อ ศึกษาผลของการเสริมฟรุกโตโอลโิ กแซคคาไรดใ์ นน้่าดืมต่อสมรรถภาพการผลิตการเจริญเติบโตของไก่เน้อื ใช้ไก่เนื้อสายพนั ธุ์ Ross 308 เพศผู้ อายุ 0-38 วนั จา่ นวน 240 ตวั สุ่มเขา้ ศกึ ษาตามแผนการทดลองแบบส่มุ สมบูรณ์ แบง่ กลมุ่ การทดลองออกเปน็ 4 กลุม่ ทดลอง กลุ่มละ 6 ซ่้า ๆละ 10 ตัว กลุ่มทดลองได้รับการเสริมฟรุกโตโอลิโกแซคคาไรด์ (FOS) ในน้่าดืม ทีระดับ 0, 0.125, 0.25 และ 0.50% โดยไก่ทุกกลุ่มทดลองได้รับอาหารสตู รพื้นฐานทีมีค่าโภชนะระดับเดียวกัน และไก่ทุกกลุ่มทดลองได้รับอาหารอย่างเต็มที ผล การศึกษาพบว่า ช่วงอายุ 11-24 วัน กลุ่มเสริม FOS 0.25% มีน่้าหนักตัว น้่าหนักตัวทีเพิมข้ึน และปริมาณอาหารทีกิน สูงกว่ากลุ่มอนื อย่างมีนัยสา่ คญั ทางสถิติ (P<0.05) ท้ังนี้กลุ่มทีเสรมิ FOS ทั้ง 3 ระดับ มีประสทิ ธิภาพการเปลยี นอาหารเป็นน่้าหนักตัวในช่วงอายุ 25- 38 วัน ดีกว่ากลุ่มควบคุม (P<0.05) นอกจากน้ีกลุ่มทีได้รับ FOS ทุกระดับ ยังมีค่าต้นทุนอาหารต่อน้่าหนักตัวลดลง (P<0.05) แต่มีค่า ประสิทธิภาพการผลิต (EPEF) ตลอดการทดลองสูงขึ้น (P<0.05) นอกจากนี้ ยังมีแนวโน้มว่า การเสริม FOS 0.25% ช่วยลดอัตราการ สญู เสียของไก่เนื้อดว้ ย (P = 0.06) จากผลการศึกษาสรปุ ได้ว่า การเสริม FOS ในน้า่ สา่ หรับไกเ่ นื้อช่วยเพิมสมรรถภาพการเจริญเติบโตใน ไกเ่ น้อื และยงั มแี นวโนม้ ช่วยลดการสูญเสยี ได้ คำสำคญั : ไกเ่ นือ้ ฟรกุ โตโอลโิ กแซคคาไรด์ ประสทิ ธิภาพการเจริญเติบโต Abstract This study was investigated the effect of fructo-oligosaccharide (FOS) supplementation in drinking water on productive performance of broiler chickens. The experimental groups were divided into 4 groups, 6 replications with 10 male Ross 308 broiler chickens (1-38 days old). The chicks were arranged according to completely randomized design. The FOS was supplemented in drinking water at 0, 0.125, 0.25 and 0.50%. All chicks received the same diet and offered ad libitum feeding. From the results, chicks at the age between 11-24 days of received 0.25% FOS in drinking water had better productive performance (body weight, weight gain and ADG) than the other groups (P<0.05). During 25-38 days of age, chicks received water with FOS adding performed significantly better FCR (P<0.05) than the control group. In addition, the group with FOS supplementation at all levels had lower feed cost per body weight (P<0.05), higher the total productivity (EPEF) value (P<0.05) whereas loss rate tended to lower in the 0.25% FOS supplementation group (P = 0.06). It was concluded that FOS supplementation in water for broilers can improves growth performance in broilers while the wastage tended to be lower. Keywords: broiler chickens, fructo-oligosaccharide, growth performance 1 ภำควิชำสตั วบำล คณะเกษตร มหำวทิ ยำลัยเกษตรศำสตร์ กรุงเทพ 10900 ประเทศไทย 1 Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkok 10900, Thailand. 2 บริษัท เครือเจริญโภคภัณฑ์ จำกดั กรุงเทพ 10500 ประเทศไทย 2 Charoen Pokphand Group Co., Ltd., Bangkok 10500, Thailand. * Corresponding author: [email protected] 81

1st AINR ANO155 ค่ำกำรยอ่ ยได้มำตรฐำนทีล่ ำไสเ้ ลก็ ส่วนท้ำยของโปรตีนและกรดอะมโิ นในกำกถั่วเหลอื งหมกั สำหรบั ไกเ่ นื้อ Standardized Ileal Digestibility of Protein and Amino Acid in Fermented Soybean meal for Broiler Chickens อำภำภรณ์ ลวดลำยทอง1 ไพรัตน์ ศรีชนะ2 และ ชำญวทิ ย์ แก้วตำปี1* Luadlaithong, A.1, Srichana, P.2, and Kaewtapee, C.1* บทคัดยอ่ การศึกษาคร้ังนี้มีวัตถุประสงค์เพือศึกษาหาค่าการย่อยได้มาตรฐานทีล่าไส้เล็กส่วนท้ายของโปรตีนและกรดอะมิโนในกากถัว เหลืองทีหมักด้วย Bacillus subtilis ส่าหรับไก่เนื้อ ใช้ไก่เน้ือสายพันธ์ุ Cobb 500 เพศผู้ อายุ 22 วัน จ่านวน 54 ตัว สุ่มเข้าศึกษา แผนการทดลองแบบสมุ่ สมบูรณ์ โดยแบ่งไก่ออกเป็น 3 กลุ่มตามชนิดของอาหาร (กลุ่มที 1 ใช้กากถัวเหลือง กลุ่มที 2 ใช้กากถัวเหลือง หมัก และกลุ่มที 3 ใช้อาหารทีไม่มีไนโตรเจนในอาหาร) แต่ละกลุ่มแบ่งออกเป็น 6 ซ่้าๆ ละ 3 ตัว ใช้โครมิกซ์ออกไซด์เป็นสารบ่งช้ี ระหว่างการทดลองไก่ได้รับน่้าและอาหารอยา่ งเต็มที เมือสิ้นสุดการทดลอง (อายุ 28 วัน) ชังน่้าหนักไก่ทุกตัวและท่าการเก็บตวั อยา่ งที ล่าไส้เล็กส่วนท้าย ผลการศึกษาพบว่า กากถัวเหลืองหมักมีปริมาณโปรตีนสูงกว่ากากถัวเหลือง (53.05 และ 49.47% ตามล่าดับ) แต่มี เยือใยมากกว่ากากถัวเหลือง (3.77 และ 3.01% ตามล่าดับ) ขณะทีกากถัวเหลืองหมักมีปริมาณสารต้านทริปซินต่ากว่ากากถัวเหลือง (1.80 และ 3.33 IU/mg ตามล่าดับ) เมือพิจารณาค่าการย่อยไดพ้ บว่า กากถัวเหลืองหมักมีค่าการยอ่ ยได้มาตรฐานทีล่าไส้เล็กส่วนท้าย ของโปรตีน (80.13%) เมทไธโอนีน (89.56%) และซิสตีอีน (60.80%) ต่ากว่า (P<0.05) กากถัวเหลือง (87.84, 93.53 และ 71.69% ตามล่าดับ) อย่างไรก็ตามแม้กากถัวเหลืองหมักจะมีเยือใยทีสูงและร่างกายสัตว์ไม่สามารถย่อยได้ แต่จากการศึกษาครั้งน้ีพบว่ากากถัว เหลืองหมักมีการย่อยได้ของโปรตีนไม่แตกต่าง (P>0.05) กับกากถัวเหลือง (42.51 และ 43.45% ตามล่าดับ) ซิสตีอีน (0.50 และ 0.52% ตามล่าดับ) แต่มีปริมาณการย่อยได้ของเมทไธโอนีนสูงกว่ากากถัวเหลือง (0.67 และ 0.61% ตามล่าดับ; P<0.05) กล่าวโดย สรุปว่ากากถัวเหลืองหมักด้วย Bacillus subtilis สามารถลดปริมาณสารต้านทริปซินและเพิมปริมาณโปรตีนรวมถึงกรดอะมิโน ทั้งน้ี แม้ว่ากากถัวเหลืองหมักจะมีค่าการย่อยได้มาตรฐานทีล่าไส้เล็กส่วนท้ายต่ากว่ากากถัวเหลือง แต่เพราะกากถัวเหลืองหมักมีปริมาณ โปรตีนและกรดอะมโิ นทีสูงจงึ มีผลช่วยให้ปริมาณการยอ่ ยไดด้ ีข้ึน ดังน้ันกากถัวเหลอื งหมักจึงเปน็ อีกหนึงวัตถุดบิ ทางเลอื กแหล่งโปรตีน ในอาหารส่าหรบั การเล้ยี งไกเ่ นอื้ ในระดบั อตุ สาหกรรม คำสำคัญ: คา่ การย่อยไดม้ าตรฐานทลี ่าไส้เลก็ สว่ นท้าย กรดอะมโิ น กากถวั เหลอื งหมัก ไกเ่ นอื้ Abstract The objective of this study was to determine the standardize ileal digestibility of crude protein and amino acids in soybean meal fermented with Bacillus subtilis for broiler chickens. A total of 54 twenty-two-day-old male broiler chickens (Cobb 500) was used in a Completely Randomized Design (CRD). The chickens were randomly divided into three groups (soybean meal, fermented soybean meal and N-free diet) with 6 replications of three chickens each. Chromic oxide was used as an indigestible marker. Water and feed were ad libitum. At the end of experiment (28 days), all chickens were weighted, and ileal samples were collected. The results showed that fermented soybean meal had protein higher (P<0.05) protein content than soybean meal (53.05 and 49.47%, respectively). However, fermented soybean meal had higher fiber than soybean meal (3.77 and 3.01%, respectively). Furthermore, the fermented soybean meal had lower trypsin inhibitor than the soybean meal (1.80 and 3.33 IU/mg, respectively). With regard to digestibility, fermented soybean meal had lower (P<0.05) standardized ileal digestibility of protein (80.13%), methionine (89.24%) and cysteine (60.80%) lower (P<0.05) than soybean meal (87.84, 93.53 and 71.69%, respectively). It may be due to relative high fiber in fermented soybean meal and the animal's body is unable to digest the fiber. However, there were no difference (P>0.05) in digestible values between fermented soybean meal and soybean meal for protein (42.51 and 43.45%, respectively) and cysteine (0.50 and 0.52%, respectively), but methionine was significantly greater in fermented soybean meal than soybean meal (0.67 and 1 ภำควิชำสตั วบำล คณะเกษตร มหำวทิ ยำลัยเกษตรศำสตร์ กรุงเทพ 10900 ประเทศไทย 1 Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkok 10900, Thailand. 2 บริษัท เครอื เจรญิ โภคภณั ฑ์ จำกัด กรุงเทพ 10500 ประเทศไทย 2 Charoen Pokphand Group Co., Ltd., Bangkok 10500, Thailand. * Corresponding author: [email protected] 82

1st AINR ANO155 0.61%; P<0.05)). In conclusion, the soybean meal fermented with Bacillus subtilis can reduce trypsin inhibitor and increase protein and amino acids. Although fermented soybean meal had lower standardized ileal digestibility than soybean meal, the high amount of protein and amino acids in fermented soybean meal can improve digestibility. Therefore, fermented soybean meal can be used as an alternative protein source in diets for industrial broiler chicken production. Keywords: standardized ileal digestibility, amino acid, fermented soybean meal, broiler chickens 83

1st AINR ANO163 กำรเปรียบเทยี บประสิทธภิ ำพกำรใชผ้ งแป้งไมโครไนซก์ บั ผลิตภัณฑท์ ำงกำรคำ้ พอกตัวลกู สุกรแรกคลอด Comparison of the effectiveness of micronized powder with commercial products for a newborn piglet body mask อดิศักด์ิ คงแก้ว1 จักรพนั ธ์ สำตมุ้ 2 และ วนั ดี ทำตระกลู 3* Adisak, K. 1, Jakapan, S.2 and Wandee, T.3* บทคดั ยอ่ แป้งพอกตัวลูกสุกรแรกคลอด เป็นผลิตภัณฑ์ใช้เพือควบคุมการเปลียนแปลงอุณหภูมิอย่างเฉียบพลันของลูกสุกรแรกคลอด ส่งเสริมประสิทธิภาพการผลิต และลดอัตราการตาย ดังนั้นคุณภาพของผลิตภัณฑ์ ต้องมีความปลอดภัยต่อลูกสุกร งานวิจัยน้ีมี วตั ถปุ ระสงคเ์ พอื ศกึ ษาแปง้ พอกตัวลูกสุกรไมโครไนซ์ (Micronized NU powder; Micro-NU) ทมี ีสว่ นผสมของสมนุ ไพรซงึ ประกอบดว้ ย ขม้ิน (Curcuma longa L.) ไพล (Zingiber montanum) และฝาง (Caesalpinia sappan L.) สัดส่วน 8-10% เพือควบคุมจลุ นิ ทรยี ์ ก่อโรคในคอกคลอด ส่วนประกอบหลักอืนๆ ประกอบด้วย แคลเซียมคาร์บอเนต (Calcium Carbonate, CaCO3) ดินสอพอง (White Filler) แปง้ คาโอลนิ (Kaolin powder) เบนโทไนท์ (Bentonite clay) แคลเซยี มออกไซด์ (CaO) ผงแป้งมีลกั ษณะกายภาพ ขนาด 200 ไมครอน เน้ือสัมผัสนุ่ม นุ่มฟู และกลินหอมสดชืน ท่าการทดสอบแป้ง Micro-NU เปรียบเทียบกับผลิตภัณฑ์ทางการค้าชนิดหนึง ใน ฟาร์มสุกรระดบั อุตสาหกรรม ในลูกสุกรแรกคลอดจ่านวน 20 ครอก กลุ่มละ 10 ครอก แม่สุกรล่าดับทอ้ ง 2-3 แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มคือ กลุ่มทีใช้ผลิตภัณฑ์ทางการคา้ (COM) และกลุ่มทีใช้ Micro-NU วางแผนการทดลองแบบสุ่มสมบูรณ์ ใช้แป้งท้ังสองชนิดพอกตัวลูกสุกร แรกคลอดทุกตัว 10-15 กรัมต่อตัว และใช้แป้ง 20-25 กรัมต่อคอก โรยบนพื้นคอกคลอดทุกๆ 2-3 วัน บันทึกสาเหตุการตายลูกสุกร อตั ราการเจรญิ เติบโต ความถกี ารเกิดท้องเสยี อุณหภูมริ ่างกายลูกสุกรหลังคลอด ความถขี องช่วงเวลาลูกสุกรเขา้ หาเต้านมแม่ อตั ราการ เกาะติดล่าตัวลูกสุกรของแป้ง แล้วท่าการตรวจสอบ Staphylococcus aureus บนพ้ืนคอก และสวอปจากทวารหนักลูกสุกรด้วยชุด ตรวจเบื้องต้น ผลการทดลองพบวา่ เมือใช้ผงแป้ง Micro-NU พอกตัวลูกสุกรแรกเกิด ลูกสุกรมีอตั ราการเจรญิ เตบิ โตเฉลีย 5 วันหลังเกดิ 190.63 กรัมต่อวัน สูงกว่า COM (133.2 กรัม/วัน) (P<0.05) ความถีลูกสุกรเข้าถึงเต้านมแม่ 4.83 คร้ังภายใน 10 นาทีแรกหลังคลอด อัตราการเกาะติดบนล่าตวั ของผงแป้งไดน้ านกว่าร้อยละ 36.0 ในช่วง 60 นาที ซึงดีกว่าแป้งทางการค้า (P<0.05) และผงแป้ง Micro- NU สามารถลดเชอ้ื staphylococcus aureus ทั้งบนพืน้ คอกและในมลู สุกรเมอื เทยี บกบั แปง้ ทางการค้า (P<0.05) ดังนัน้ สามารถนา่ ผง แป้ง Micro-NU น่าไปใชใ้ นฟารม์ สกุ รเพอื สง่ เสรมิ ประสิทธิภาพการผลติ ลกู สุกรในเล้าคลอดได้ คำสำคญั : ลูกสกุ รแรกคลอด, แป้งพอกตัวลูกสกุ ร, ประสิทธภิ าพการผลิต, สแตฟโิ ลคอคคสั ออเรยี ส Abstract Newborn piglet body mask powder is used to control acute temperature changes in newborn piglets, promote productivity and reduce the mortality rate. Therefore, the quality of the product must be safe for piglets. This research aims to study Micronized NU powder (Micro-NU) piglet body masks. Micro-Nu contains 8-10% herbs, including Curcuma longa L.), Zingiber montanum) and Caesalpinia sappan L. to control pathogenic microorganisms in the farrowing crate. Other main components include calcium carbonate (CaCO3), white filler, kaolin powder, bentonite clay and calcium oxide (CaO). The powder has physical properties particle size 200 micron, soft texture, fluffy and fresh scent. Micro-NU powder was tested compared to one commercial product in an industrial pig farm, in 20 litters of newborn piglets, 10 litters per group and sow parity 2-3, The commercial product group (COM) and Micro-NU group with a Complete Randomized Design. The two types of piglet powder are masked to cover all newborn piglets 10-15 grams each and use 20-25 grams of powder per stall, sprinkled on the floor every 2-3 days. The experiment recorded the cause of piglet death, growth rate, frequency of diarrhea, piglet body temperature after birth, frequency of piglets approaching the sow's udder, and the rate of sticking to the piglet body of piglet powder during 0-60 minutes after birth. Then examined Staphylococcus aureus on the stall floor and piglet rectal 1 สำขำวิชำสตั วศำสตรแ์ ละเทคโนโลยอี ำหำรสัตว์ คณะเกษตรศำสตรท์ รัพยำกรธรรมชำติและสิง่ แวดล้อม มหำวทิ ยำลยั นเรศวร อ.เมือง จ.พษิ ณุโลก 65000 1 Division of Animal Science and Feed Technology Natural Resources and Environment, Naresuan University, Muang, Phitsanulok, 65000. 2 บรษิ ัท เฟิร์สลเี่ ทค จำกดั อ.ลำลูกกำ จ.ปทุมธำนี 12150 2 Firstly Tech Company Ltd., Lam Luk Ka, Pathum Thani, 12150 * Corresponding author: [email protected] 84

1st AINR ANO163 swab with preliminary test (SA-Medium). The results showed that when using Micro-NU powder, the piglet had a five-day average growth rate after birth, the piglets reached the mother's udder 4.83 times within the first 10 minutes after birth and the rate of sticking on the body of the powder for 36.0% more than 60 minutes were better than commercial powder (P<0.05). Micro-NU powder could reduce Staphylococcus aureus on both the surface stall floor and feces compared with COM. (P<0.05) Therefore, could apply Micro-NU powder in pig farms to promote the productivity of piglets in the farrowing house. Keywords: newborn piglet, piglet body mask powder, piglet performance, Staphylococcus aureus 85

1st AINR ANO178 สำรเสริมอำหำร Bacillus subtilis 29784 ต่อกำรลดแบคทเี รยี อโี คไลน์กอ่ โรคในสตั วป์ กี ภำยใต้กำรเลย้ี งไกเ่ น้อื เชงิ พำณชิ ย์ในภำคใตป้ ระเทศไทย Bacillus subtilis 29784 as a Feed Additive for Reducing Avian Pathogenic Escherichia coli Virulence (APEC) under Commercial Broilers in Southern Thailand นันทวัฒน์ ซำ้ ยขวัญ1,7 ธญั ญธร จริ ะเดชบดี1,7 ณัชธฤต ฤกษง์ ำม2,7 ดำรงศักด์ิ ฟำ้ ร่งุ สำง2,7 มนูศกั ดิ์ วงศ์พชั รชยั 3 ณัฐวัลย์ นนทเบญจวรรณ3 สณุ ษิ ำ คงทอง4 พพิ ัฒน์ ผวิ งำม5 ณรงรตั น์ มะลวิ งษ์6 และ ยงยุทธ์ เทพรัตน์1,7* Saikhwan, N.1,7 Jiradechbadee, T.1,7 Reoakham, N.2,7 Faroongsarng, D.2,7 Wongphatcharachai, M3. Nonthabenjawan, N.3 Khongthong, S4. Piewham, P.5 Maliwong, N.6 and Theapparat, Y.1,7* บทคัดย่อ การติดเช้ือแบคทีเรีย เอสเชอริเชียโคไล (Escherichia coli) ชนิดก่อโรคในสัตว์ปีก (Avian Pathogenic Escherichia coli Virulence: APEC) เป็นสาเหตุส่าคัญทีก่อให้เกิดโรคโคไลบาซิลโลซิส (Colibacillosis) อันส่งให้เกิดการสูญเสียทางเศรษฐกิจใน อุตสาหกรรมสัตว์ปีกทัวโลก โพรไบโอติกถูกน่ามาใช้ในมนุษย์และสัตว์เพือประโยชน์ต่อการส่งเสริมสุขภาพและลดการใช้ยาปฏิชีวนะ ส่าหรับการผลิตสัตว์เพือการบริโภค แบซิลลัส ซับติลิส (Bacillus subtilis) เป็นสายพันธ์ุโพรไบโอติกทีมีคุณสมบัติดังกล่าวอีกท้ังความ ปลอดภัยส่าหรับการบริโภค การศึกษานี้มีจุดมุ่งหมายเพือประเมินผลของ แบซิลลัส ซับติลิส ต่อการลดลงของเชื้อ เอสเชอริเชียโคไล ชนิดก่อโรคในสัตว์ปีก (APEC) ในฟาร์มเลี้ยงไก่เชิงพาณิชย์ ด่าเนินโดยเสริมเชื้อแบซิลลัส ซับติลิส สายพันธุ์ 29784 (Alterion® NE, Adisseo, Commentary, France) ในอาหารส่าหรับเล้ียงไก่เนื้อ สายพันธุ์ Ross 308 ทีระดับ 10 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมอาหาร น่าไป เลยี้ งไก่เน้อื ในฟาร์มไกเ่ นือ้ เชงิ พานิชยใ์ นภาคใตป้ ระเทศไทย จา่ นวน 4 ฟารม์ เก็บตวั อย่างสา่ ไสส้ ว่ นปลาย (ileum) และ ไสต้ ิง (cecum) ทเี วลา 0, 3, 7, 14, 21, 28 และ 35 วัน จา่ นวน 3 ซ่้า ต่อฟาร์ม ตอ่ ชว่ งเวลา เพอื ตรวจวดั ปริมาณเช้ืออีโคไลน์ทัง้ หมดและชนิดก่อโรคใน สัตว์ปกี (APEC) ทดสอบประสทิ ธิภาพของสารเมทาโบไลนท์ ผี ลติ จากแบซิลลัส ซับติลสิ สายพนั ธ์ุ 29784 ต่อการยบั ยง้ั เชอื้ เอสเชอริเชีย โคไล ชนิดก่อโรคในสัตว์ปีก (APEC) ทีคัดแยกไดใ้ นห้องปฏิบัตกิ าร ผลการศึกษาแสดงให้เหน็ ว่าการเสรมิ โพรไบโอติก แบซิลลัส ซับติลสิ สายพันธุ์ 29784 ส่าหรับเลี้ยงไก่เนอ้ื ในฟาร์มเชิงพาณิชย์สามารถช่วยลดปริมาณของเช้ือ เอสเชอริเชียโคไล ทั้งหมดและชนิดก่อโรคใน สัตว์ปีก (APEC) ในล่าไส้เลก็ ส่วนปลาย (ileum) และไส้ติง (cecum) อย่างมีนัยส่าคัญทางสถิติ (p<0.05) วันที 3 , 7 และ 14 ปริมาณ เชื้อ เอสเชอริเชียโคไล มีแนวโน้มเพิมขึ้น ในวันที 21 และ 28 แต่ยังคงต่ากว่า วันที 1 จากผลการทดสอบในห้องปฏิบัติการพบสารเม แทบอไลต์ทีผลิตแบซิลลัส ซับติลิส สายพันธ์ุ 29784 มีฤทธ์ิยับย้ัง สเชอริเชียโคไล ชนิดก่อโรคในสัตว์ปีก (APEC) จ่านวน 5 ฟีโนไทด์ ประกอบด้วย iroN, ompT, hlyF, iss และ iutA อย่างไรก็ตามความสามารถในการยับย้ังจะแตกต่างกันตามประเภทของฟีโนไทด์ของ แบคทีเรีย จากการทดลองครง้ั นี้สามารถสรุปได้ว่า โพรไบโอตกิ แบซิลลัส ซบั ตลิ สิ สายพนั ธ์ุ 29784 มศี กั ยภาพเปน็ สารเสริมอาหารเพือ ส่งเสริมสขุ ภาพ และลดการใชย้ าปฏิชวี นะสา่ หรบั การปอ้ งกันแบคทีเรียเชอื้ เอสเชอริเชียโคไล ชนดิ ก่อโรคในสัตวป์ ีก (APEC) ส่าหรบั การ ประยุกตใ์ ชใ้ นฟารม์ ไกเ่ นือ้ เชิงพาณชิ ย์ คำสำคัญ: สารเสรมิ อาหารสตั ว์, Bacillus subtilis, แบคทเี รียอโี คไลน์กอ่ โรค, ไกเ่ น้ือ 1ศูนยค์ วามเปน็ เลศิ อาหารสขุ ภาพและนวตั อตั ลักษณอ์ าหาร คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา 90110 1Center of Excellence in Functional Foods and Gastronomy, Faculty of Agro-Industry, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla 90110 2ภาควิชาเทคโนโลยีเภสชั กรรม, คณะเภสัชศาสตร์, มหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทร์ (วิทยาเขตหาดใหญ่), หาดใหญ่, สงขลา, 90110 2Department of Pharmaceutical Technology, Faculty of Pharmaceutical Sciences, Prince of Songkla 3หน่วยเทคโนโลยีชีวภาพ ส่านักวชิ าการอาหารสตั ว์ บรษิ ัท เครอื เจรญิ โภคภัณฑ์ จ่ากดั ซี.พ.ี ทาวเวอร์ เขตบางรกั กรุงเทพมหานคร 10500 3Biotechnology Unit, Feed Technology Office, Charoen Pokphand Group Co., Ltd., CP Tower, Bangrak, Bangkok 10500 4คณะสตั วแพทยศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย อ.ทุ่งใหญ่ จ.นครศรีธรรมราช 80240 4Faculty of Veterinary Science, Rajamangala University of Technology Srivijaya, Thungyai, Nahkon Si Thammarat 80240 5สถาบนั สขุ ภาพแห่งชาติ สหรัฐอเมรกิ า เบทสิ ดา เมรแี ลนด์ 5U.S. National Institutes of Health, Bethesda, MD, USA 6บริษัท อดิสซิโอ เทรดด้งิ (ประเทศไทย) จ่ากัด แขวงช่องนนทรี เขตยานนาวา กรุงเทพมหานคร 10120 6 Adisseo Treading (Thailand) Co., Ltd., Khwaeng Chong Nonsi, Yan Nawa district, Bangkok 10120 7ศูนย์วิจยั วิศวกรรมระบบชวี นเิ วศจลุ ชีพ มหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา 90110 7Research Center of Microbiome Systemic Engineering, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, 90110 *Corresponding author: [email protected] 86

1st AINR ANO178 Abstract Avian Pathogenic Escherichia coli virulence (APEC) is the leading cause of colibacillosis, which causes economic losses in the global poultry industry. Probiotics are used in humans and animals to promote health and reduce the use of antibiotics to produce animals for consumption. Bacillus subtilis is a probiotic strain with such properties and safety. This study aims to evaluate the effects of Bacillus subtillis against the reduction of Avian Pathogenic Escherichia coli Virulence (APEC) in commercial chicken farms operated by supplementing Bacillus subtilis stain 29784 (Alterion® NE, Adisseo, Commentary, France) in the diet for broilers (Ross 308) at the level of 10 mg per kg of feed. It is raised in broilers on four commercial broiler farms in southern Thailand. The ileum and cecum were collected at 0, 3, 7, 14, 21, 28, and 35 days with three replications per farm per time intervals to measure the total amount of E.coli and APEC. The effectiveness of Bacillus subtillis metabolites substances against the inhibition of Avian Pathogenic Escherichia coli Virulence (APEC) in the laboratory was also evaluated. The results showed that probiotics Bacillus bacillus stain 29784 supplementations in the diet for broilers in commercial farms reduces the infection of all Escherichia coli and APEC in the ileum and cecum are statistically significant (p<0.05), days 3, 7, and 14. It tends to increase on days 21 and 28 but is still lower than on day 1. According to laboratory tests, the metabolites produced from Bacillus subtillis strain 29784 have an inhibitory effect on APEC with five phenotypes containing iroN, ompT, hlyF, iss, and iutA. However, the inhibitory capacity varies depending on the phenotypes. This experiment can be concluded that the probiotic Bacillus subtilis strain 29784 has the potential to be a dietary supplement for its application in commercial broiler farms to promote health and reduce the use of antibiotics for the prevention of Avian Pathogenic Escherichia coli virulence (APEC). Keywords: Feed additive, Bacillus subtilis, Avian Pathogenic Escherichia coli (APEC), Broiler 87

1st AINR ANO179 ผลของกำรเสรมิ สำรสกดั isoquinoline alkaloids ต่อกำรเจรญิ เตบิ โตและจุลินทรยี ์ลำไส้ในไกเ่ นือ้ ทเี่ ลี้ยงภำยใต้ สภำพเครียดจำกสภำพอำกำศร้อนในพื้นที่ภูมอิ ำกำศเขตร้อน Plant-derived Isoquinoline Alkaloids Enhance Growth Performance, and the Gut Microbiome in Broiler Chickens Reared in the Summertime of Tropical Climate Area สณุ ิษำ คงทอง1,2,7, ดำรงศักดิ์ ฟ้ำรงุ่ สำง1,7, ณชั ธฤต ฤกษ์งำม1,7, พพิ ัฒน์ ผิวงำม3, วรำพร ไกรถวลิ 4, Anja Pastor5, Tobias Steiner5 และ ยงยทุ ธ์ เทพรตั น์6,7* Khongthong S.1,2,7, Faroongsarng D.1,7, Roekngam N.1,7, Piewngam P.3, Kraitavin W.4, Pastor A.5, Steiner T.5 and Theapparat Y.6,8* บทคดั ยอ่ สารสกัดจากพืช (phytogenic compounds) มีผลต่อการเปลียนแปลงของจุลินทรีย์ในล่าไส้ (gut microbial) ซึงมี ความส่าคัญอย่างมากต่อการเจรญิ เติบโตของไก่เน้ือภายใต้สภาวะความเครียด แต่กลไกการท่างานทีชัดเจนยงั ไมม่ ีงานศึกษาในปัจจุบนั ดังนนั้ ในการวิจยั ครง้ั นีม้ ีวัตถุประสงค์เพือศึกษาถึงผลของการเสรมิ isoquinoline alkaloids (IQ) ต่อการเจริญเตบิ โต และองค์ประกอบ ของจุลินทรียใ์ นล่าไส้ของไก่เนื้อทีเลี้ยงภายใต้สภาพอากาศร้อน โดยออกแบบการทดลองเป็นแบบสมุ่ อยา่ งสมบูรณ์ (CRD) ใช้ไก่เนื้อสาย พันธ์ Ross 308 ตัวผู้ อายุ 1 วัน จ่านวน 720 ตัว แบ่งการทดลองออกเป็น 3 กลุ่ม กลุ่มละ 8 ซ้่า ซ้่าละ 30 ตัว ประกอบด้วย 1) กลุ่ม การควบคุม 2) กลุ่มทีเสริม IQ ในอาหาร 60 มก./กก. 3) กลุ่มทีเสริม IQ ในอาหาร 100 มก./กก. เลี้ยงในโรงเรือนเปิดในพื้นทีภาคใต้ ของประเทศไทย ระหว่างเดือน เมษายน-พฤษภาคม อุณหภูมิอยู่ในช่วง 33.0-35.0oC ความช้ืน (RH) อยู่ในช่วง 70-75% และ ดัชนี ความเครียดจากความร้อน (HI) อยู่ในช่วง 160-200. จากงานทดลองในคร้ังน้ีพบว่าการเสริมสารสกัด IQ ทั้งสองระดับในอาหารไก่เนื้อ ตั้งแตอ่ ายุ 1-42 วนั สามารถชว่ ยสง่ เสริมการเจริญเตบิ โตของไก่เน้ือได้ ทัง้ นา่้ หนกั ตัว (BW) นา้่ หนกั ตัวทีเพมิ ขึ้น (BWG) และปรมิ าณการ กินได้ (FI) เพิมสูงข้ึนอย่างมีนัยส่าคัญทางสถิติ (P<0.05) และมีอัตราการแลกเนื้อ (FCR) ทีดีขึ้นในกลุ่มทีเสริม IQ เมือเปรียบเทียบกับ กลุ่มควบคุม (P<0.05) จากการวิเคราะห์หาค่าความหลากหลายของจุลนิ ทรยี ์ในสา่ ไสด้ ว้ ย ACE, OTUs, Chao1 และ Shannon index ของไก่เนอื้ ทีอายุ 14 และ 35 วัน พบวา่ ไกเ่ นื้อทเี สรมิ ด้วย isoquinoline alkaloids มีความหลากหลายของประชากรจุลนิ ทรยี ์ (alpha- diversity) ในส่าไสเ้ ลก็ ส่วนปลาย (ileum) และลา่ ไส้ใหญ่ (cecal) เพิมขึ้น อีกท้ังยังพบการเปลยี นแปลงประชากรจุลนิ ทรยี ์ในลา่ ไสใ้ หญ่ (beta-diversity analysis, Unifrac) ในไก่เนื้ออายุ 35 วัน เมือเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม (P<0.05) กลุ่มประชากรหลักในล่าไส้เล็ก ส่วนปลายทีพบในไก่เนื้อทีได้รับสารสกัด isoquinoline alkaloids ได้แก่ Lactobacillus spp. และยังพบสัดส่วนของ Clostridium spp. Enterococcus spp. และ Escherichia spp. ลดลง ในกลุ่มทีเสริมด้วย isoquinoline alkaloids ในส่วนของล่าไส้ใหญ่ของไก่ เน้ือทีอายุ 14 และ 35 วัน พบว่าไก่เนื้อทีเสริมด้วยสารสกัด isoquinoline alkaloids มีสัดส่วนของ Lactobacillus spp. Alistipes spp. และ Akkermansia spp. เพิมขน้ึ จากผลการทดลองขา้ งต้นสามารถสรปุ ได้ว่าการเสรมิ ดว้ ยสารสกดั isoquinoline alkaloids ใน อาหารไกเ่ นอ้ื สามารถชว่ ยสง่ เสริมประสทิ ธภิ าพการเจริญเตบิ โตของไก่เนือ้ ได้และส่งเสริมการเจริญเตบิ โตของกลุ่มประชากรจุลนิ ทรยี ์ใน ลา่ ไสข้ องไก่เน้อื ให้สมดุลภายใตส้ ภาะความเครียดจากความร้อน คำสำคัญ: Isoquinoline alkaloids, จลุ ินทรยี ใ์ นล่าไส้, ความเครยี ดจากความรอ้ น, ไกเ่ นอ้ื 1ภำควิชำเทคโนโลยีเภสัชกรรม, คณะเภสัชศำสตร์, มหำวิทยำลัยสงขลำนครนิ ทร์ (วิทยำเขตหำดใหญ่), หำดใหญ่, สงขลำ, 90110 1Department of Pharmaceutical Technology, Faculty of Pharmaceutical Sciences, Prince of Songkla 2คณะสตั วแพทยศำสตร์, มหำวิทยำลัยเทคโนโลยรี ำชมงคลศรวี ิชยั , นครศรธี รรมรำช 2Faculty of Veterinary Science, Rajamangala University of Technology Srivijaya, Thungyai, Nakhon Si Thammarat 80240 3สถำบนั สขุ ภำพแห่งชำติ สหรัฐอเมรกิ ำ เบทิสดำ เมรีแลนด์ 3Allergy and Infectious Diseases, U.S. National Institutes of Health, Bethesda, MD, USA 4บริษัท ไฟโตไบโอตกิ ส์ (ประเทศไทย) จำกัด (สำนักงำนใหญ่), 202 อำคำรเลอคองคอร์ด แขวงห้วยขวำง กรุงเทพฯ, 10310 4Phytobiotics (Thailand) Co., Ltd, Huaykwang, Bangkok, Thailand 5บริษัท ไฟโตไบโอตกิ ส์, 65343 เยอรมนั 5Phytobiotics Futterzusatzstoffe GmbH, 65343 Eltville, Germany 6ศูนย์ควำมเปน็ เลิศอำหำรสุขภำพและนวัตอตั ลกั ษณอ์ ำหำร คณะอตุ สำหกรรมเกษตร มหำวิทยำลัยสงขลำนครินทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 6Center of Excellence in Functional Foods and Gastronomy, Faculty of Agro-Industry, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, Thailand 7ศูนย์วจิ ัยวิศวกรรมระบบชีวนิเวศจุลชพี , มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครนิ ทร์ (วิทยำเขตหำดใหญ)่ , หำดใหญ่, สงขลำ, 90110 7Research Center of Microbiome Systemic Engineering, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, 90110, Thailand *Corresponding author: [email protected] 88

1st AINR ANO179 Abstract Modulated intestinal microbiota by phytogenic compounds plays an essential role in growth promotion in the broiler, and the underlying mechanism remains unknown. Therefore, a comprehensive study on the effect of isoquinoline alkaloids ( IQ) on growth performance and the composition of gut microbiota of broilers reared in summertime tropical climate studied supporting evidence on the beneficial impact of Macleaya cordata extract on gut health under stress conditions. The experimental design was a completely randomized design (CRD). Seven hundred and four 1-day-old male Ross 308 broiler chicks were randomly distributed into three treatments: 1) negative control (fed on a basal diet), 2) IQ 60 (supplemented with 60 mg/kg feed, supplemented as Sangrovit® Extra (Phytobiotics Futterzusatzstoffe GmbH, Germany)), 3) IQ 100 (supplemented with 100 mg/kg feed). Each treatment was divided into eight replicates with 30 chickens per replicate. Birds were housed in an open production house in the Southern area of Thailand (April-May). House temperature ranged from 33.0-35.0oC, humidity (RH) ranged from 70-75%, and heat stress index (HI) ranged from 160-200. Isoquinoline alkaloids supplementation could improve growth performance in broiler chickens from day 1-42; body weight (BW), body weight gain (BWG), and feed intake (FI) were significantly higher in birds fed IQ than in the control group (P<0.05) and feed conversion ratio (FCR) in isoquinoline alkaloids group has also considerably lower than the control group (P<0.05). In terms of microbiota diversity, isoquinoline alkaloids improved the gut microbiota diversity with the higher alpha-diversity, ACE, OTUs, Chao1, and Shannon index from ileum and cecal of broiler at days 14 and 35. The changing microbial community in the ileum (beta-diversity analysis (Unifrac)) has a significant difference in cecum at day 35 when compared to the control group (p<0 . 0 5 ) . The genus level of the ileum microbial population on days 1 4 and 3 5 shows that Lactobacillus spp. has a higher proportion in alkaloid groups when compared with the basal diet. The isoquinoline alkaloids also reduce the proportion of Clostridium spp, Enterococcus spp, and Escherichia spp. On days 14 and 35 in the cecum, Lactobacillus spp. Alistipes spp. and Akkermansia spp. have improved with supplement IQ. Overall, it could be concluded that isoquinoline alkaloid supplementation in the broiler diet enhances the growth performance and improves gut microbiota diversity in broiler reared under heat stress conditions. Keywords: Isoquinoline alkaloids, gut microbiome, heat stress, broiler 89

1st AINR ANO180 ศึกษำประสิทธิภำพกำรปอ้ งกันกำรทอ้ งเสียจำกเช้ือ E.coli (Enterotoxigenic Escherichia coli, ETEC) ดว้ ยนำ้ มนั หอมระเหยร่วมกับซิงคอ์ อกไชด์ในลูกสุกรหลังหยำ่ นม Prevention Efficacy of Multiple Essential Oils with Zinc Oxide to the Enterotoxigenic Escherichia coli (ETEC) Virulence in Weaning Piglets ณชั ธฤต ฤกษ์งำม1,5, นันทวฒั น์ ซ้ำยขวัญ2,5, ธญั ญธร จิระเดชบดี2,5, ไพรตั น์ ศรชี นะ6, วนั พชื ปำนเสน6, อนนั ตวฒั น์ กลุ ะนเตชำนนท์6, สุณษิ ำ คงทอง3,5, พพิ ัฒน์ ผวิ งำม4, ดำรงศกั ด์ิ ฟำ้ รงุ่ สำง 1,5, Fellipe Freitas Barbosa7 และ ยงยทุ ธ์ เทพรตั น์2,5*, Reoakham N.1,5, Saikhwan N.2,5, Jiradechbadee T.2,5, Srichana P.6, Parnsen W.6, Koontanatechanon A.6, Khongthong S.3,5, Piewham P.4, Farungsarng D.1,5, Freitas Barbosa F.7and Theapparat Y.2,5* บทคดั ย่อ เชื้อ E.coli กลุ่ม Enterotoxigenic Escherichia coli (ETEC) เป็นหนึงในสาเหตสุ า่ คัญของอาการท้องเสยี ในลูกสุกรหลังหย่า นม ส่งผลให้เกิดความสูญเสียทางเศรษฐกิจอย่างมากในอุตสาหกรรมสุกร ส่งผลให้ผลิตภัณฑ์ทีได้จากสารสกัดจากธรรมชาติเข้ามามี บทบาททดแทนยาปฏิชีวนะเพือช่วยในการป้องกันการติดเชื้อ ETEC และส่งเสริมลูกสุกรหลังหย่านมให้มีสุภาพทีดีข้ึน เนืองจากความ กังวลการดอ้ื ยาปฏชิ ีวนะของผู้บริโภค จุดประสงค์ในการศึกษานี้เพือประเมนิ ประสทิ ธิภาพของสารผสมน่้ามันหอมระเหย ประกอบดว้ ย Cinnamaldehyde, Carvacrol, Cineole, Capsicum และ Oleoresin (Activo®, EW Nutrition, Visbek, Germany) ร่วมกับ ซิงค์ ออกไซด์ ต่อความชุกของเชื้อ ETEC ในลูกสกุ รหลงั หยา่ นม และประเมินความเขม้ ขน้ ทีตา่ สุดในการยับย้ัง E.coli F4 และ F18 ทแี ยกได้ จากสุกร แบ่งการทดลองออกเป็น 4 กลุ่ม ประกอบด้วย 1) กลุ่มการควบคุมยาปฏิชีวนะผสม ซิงค์ ออกไซด์ 2,500 มก./กก. 2) กลุ่มที เสริมซิงค์ ออกไซด์ 2,500 มก./กก 3) กลุ่มทีเสริมซิงค์ ออกไซด์ และสารผสมน่้ามันหอมระเหยในอาหาร 2,500 และ 250 มก./กก. 4) กลุ่มทีเสริมซิงค์ ออกไซด์ และสารผสมน้่ามันหอมระเหยในอาหาร 2,500 และ 400 มก./กก ส่าหรับเล้ียงสุกรตั้งแต่วันที 1-35 เก็บ ตัวอย่างมูลภายในทวารหนกั ในวันที 0, 7, 14 และ 35 จ่านวน 8 ซ้่า ต่อกลุ่มต่อช่วงเวลา ในขณะทีในวันที 14 เก็บตัวอย่างจ่านวน 32 ซ่้าต่อกลุ่ม เพือตรวจวัดปริมาณเช้ือ E.coli ท้ังหมดและกลุ่ม ETEC ได้แก่ E.coli F4 และ F18 ด้วยเทคนิค RT-PCR และประเมิน ประสิทธิภาพการยับย้ังเช้ือ E.coli F4 และ F18 ของสารผสมน้่ามนั หอมระเหยในห้องปฏบิ ัติการ จากผลการศึกษาแสดงให้เห็นวา่ สาร ผสมน้า่ มนั หอมระเหยรว่ มกับเสริมซิงค์ ออกไซด์ สามารถลดจ่านวนจา่ นวนสกุ รทตี ดิ เชอื้ E.coli F4 และ F18 ในลกู สุกรหลังหยา่ นมอายุ 14 ถึง 35 วัน ใกล้เคียงกับกลุ่มควบคุม เมือยืนยันปริมาณเช้ือในมูลด้วยเทคนิค RT-PCR พบว่าว่าลูกสุกรทีหย่านมมาแล้ว 35 วัน ใน กลุม่ ทีไดร้ บั สารสารผสมนา่้ มนั หอมระเหย 400 มก./กก รว่ มกบั ซิงค์ ออกไซด์ 2,500 มก./กก. มีปรมิ าณของเชื้อ E.coli F18 ตา่ กว่ากลมุ่ ควบคุม และกลุ่มทีใช้ซงิ ค์ ออกไซด์ 2,500 มก./กก. อย่างเดียว ประสิทธิภาพการยบั ย้งั เชื้อสารผสมน่้ามันหอมระเหยตอ่ เช้ือเชอื้ E.coli F4 และ F18 มีคา่ เท่ากบั 200 มก./มล ในขณะทีซงิ ค์ ออกไซด์ มคี า่ เท่ากับ 625 มก./กก. จากผลการทดลองสมารถสรุปไดว้ า่ การใช้สาร ผสมน่้ามันหอมระเหย ร่วมกับซิงค์ ออกไซด์ ผสมในอาหารทีระดับ 2,500 และ 400 มก./กก สามารถทดแทนการใช้ยาปฏิชีวนะผสม ซงิ ค์ ออกไซด์ สารเสรมิ อาหารลูกสกุ รหลงั หยา่ นมป้องกนั เชือ้ ETEC ส่าหรบั ลกู สุกรหลังหย่านมได้ คำสำคัญ: สารเสรมิ อาหาร, น่้ามนั หอมระเหย, ETEC, สกุ รหย่านม 1ภำควิชำเทคโนโลยเี ภสชั กรรม, คณะเภสัชศำสตร์, มหำวิทยำลัยสงขลำนครินทร์ (วทิ ยำเขตหำดใหญ่), หำดใหญ่, สงขลำ, 90110 1Department of Pharmaceutical Technology, Faculty of Pharmaceutical Sciences, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla 90110, Thailand 2ศูนย์ควำมเปน็ เลิศอำหำรสุขภำพและนวตั อัตลกั ษณ์อำหำร คณะอตุ สำหกรรมเกษตร มหำวิทยำลยั สงขลำนครินทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 2Center of Excellence in Functional Foods and Gastronomy, Faculty of Agro-Industry, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, Thailand 3คณะสัตวแพทยศำสตร์ มหำวิทยำลัยเทคโนโลยรี ำชมงคลศรวี ิชยั อ.ทุ่งใหญ่ จ.นครศรธี รรมรำช 80240 3Faculty of Veterinary Science, Rajamangala University of Technology Srivijaya, Nakhon Si Thammarat, Thailand 4สถำบนั สขุ ภำพแห่งชำติ สหรฐั อเมริกำ เบทสิ ดำ เมรแี ลนด์ 4U.S. National Institutes of Health, Bethesda, MD, USA 5ศนู ย์วิจัยวิศวกรรมระบบชีวนิเวศจุลชีพ มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครนิ ทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 5Research Center of Microbiome Systemic Engineering, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, 90110, Thailand 6หน่วยเทคโนโลยชี ีวภำพ สำนกั วชิ ำกำรอำหำรสัตว์ บริษัท เครือเจรญิ โภคภัณฑ์ จำกดั ซี.พ.ี ทำวเวอร์ เขตบำงรกั กรุงเทพมหำนคร 10500 6Biotechnology Unit, Feed Technology Office, Charoen Pokphand Group Co., Ltd., Bangkok, Thailand 7EW Nutrition GmbH, Hogenbogen 1, 49429 Visbek, Germany 7 บริษัท อดี บั เบ้ลิ ยู นิวทรชิ ่ัน จำกดั วสิ แบค เยอรมนั *Corresponding author: [email protected] 90

1st AINR ANO180 Abstract Enterotoxigenic Escherichia coli (ETEC) is one of the leading causes of diarrhea in piglets after weaning. This has resulted in significant economic losses in the pig industry. Products derived from natural extracts play an antibiotic replacement role to help prevent E. coli infection and promote post-weaning piglets to be more polite due to consumers' antibiotic resistance concerns. The purpose of this study is to evaluate the efficacy of essential oil mixtures including Cinnamaldehyde, Carvacrol, Cineole, Capsicum, and Oleoresin (Activo®, EW Nutrition, Visbek, Germany) in combination with Zinc oxide. The prevalence of E. coli in piglets after weaning and assessed the lowest concentrations inhibiting E. coli F4 and F18 isolated from pigs. The trial was divided into four groups consisting of 1) control group, antibiotic mixed Zinc oxide 2,500 mg/kg, 2) supplemented Zinc oxide 2,500 mg/kg 3) supplementary Zinc oxide and essential oil mixtures with 2,500 and 250 mg/kg 4) supplementary Zinc oxide and essential oil mixtures with 2,500 and 400 mg/kg for pig farming from 1-35 years old. Fecal from the rectum were collected on days 0, 7, 14, and 35, with eight replication per group per time interval. On day 14, 32 samples per group were sampled to measure the total amount of ETEC that including E. coli F4 and F18 quantitatively analyzed by the RT- PCR technique. Assessed the inhibitory E. coli F4 and F18 of mixtures of essential oil were also evaluated. Studies have shown that essential oil mixtures combined with Zinc oxide supplements can reduce the number of pigs infected with E. coli F4 and F18 in piglets after weaning ages 14 to 35 days, similar to the control group. When confirming the amount of the E. coli F4 and F18 with the RT-PCR technique, it was found that piglets weaned for 35 days in the group received 400 mg/kg of essential oil mixtures together with 2,500 mg/kg of Zinc oxide. The amount of E. coli F18 was lower than the control group, and the group only used 2,500 mg/kg of Zinc oxide. The effectiveness of inhibiting essential oil mixtures against E. coli F4 and F18 is equal to 200 mg/ml, while zinc oxide is equal to 625 mg/kg. The experiment result concluded that the use of essential oil mixtures in combination with Zinc oxide mixed in feed at levels of 2,500 and 400 mg/kg could be substituted for antibiotics mixed with Zinc oxide for supplements after weaning against ETEC piglets after weaning. Keywords: feed additive, essential oils, ETEC, weaning piglets 91

1st AINR สำขำวำรชิ ศำสตร์

1st AINR AQO003 ศึกษำประสิทธิภำพกำรเจริญเตบิ โตและกำรสบื พนั ธุ์ของพอ่ แม่พนั ธ์ุปทู ะเล (Scylla paramamosain) ทไี่ ดจ้ ำกกำรเล้ยี งในบอ่ ดิน Study on Growth and Reproductive Performances of Mud Crab (Scylla paramamosain) Broodstock Reared in Earthen Pond รุ่งทวิ ำ คนสนั ทดั 1 และ วฒุ ิชยั ออ่ นเอยี่ ม Konsantad, R.* and Oniam, V. บทคดั ย่อ การศึกษาน้ีมีวัตถุประสงค์เพือเปรียบเทียบประสทิ ธิภาพการเจริญเตบิ โต ได้แก่ ความกว้างของกระดอง (CW) ความยาวของ กระดอง (CL) น่า้ หนกั ตวั (BW) และอัตราการเจริญเตบิ โตเฉลยี ต่อวนั (ADG) และประสทิ ธภิ าพการสืบพันธ์ุ ไดแ้ ก่ ปรมิ าณไข่ อตั ราการ ฟกั ไข่ จา่ นวนลกู ปแู รกฟัก และอตั รารอดตายของลูกปอู ายุ 1 วัน ของพ่อแม่พนั ธปุ์ ูทะเล (Scylla paramamosain) ประชากรธรรมชาติ (F0) และประชากร F1 ทีได้จากการเลยี้ งในบ่อดินทีระยะเวลาเลย้ี ง 210 วัน ผลการศึกษาพบว่า ทีระยะเวลาการเลย้ี ง 150 วันเป็นตน้ ไป ปูทะเลประชากร F0 มี CW CL และ BW ดกี ว่า (P<0.05) ประชากร F1 และปปู ระชากร F0 มี ADG เฉลยี เท่ากับ 0.93 กรมั /วนั ซึง สูงกว่า (P<0.05) ประชากร F1 ทีมี ADG เฉลยี เท่ากับ 0.65 กรัม/วัน สว่ นการศกึ ษาด้านประสทิ ธิภาพการสบื พันธพุ์ บวา่ ปรมิ าณไขน่ อก กระดองเฉลียของแม่พันธ์ุปูท้ังสองประชากรไม่มีความแตกต่างกัน (P>0.05) แต่อัตราการฟักไข่เฉลีย และจ่านวนลูกปูแรกฟักของแม่ พันธุ์ปูประชากร F0 (59.2% และ 707,705 ตัว ตามล่าดบั ) จะสูงกว่าปปู ระชากร F1 (22.7% และ 601,000 ตัว ตามล่าดับ) (P<0.05) โดยอัตรารอดตายเฉลียของลูกปูอายุ 1 วัน ทีได้จากแม่ปูประชากร F0 (77.8 %) จะสูงกว่าทีได้จากปูประชากร F1 (55.6 %) เช่นกัน อย่างไรก็ตาม การศึกษาคร้ังน้ีจะน่าไปสู่การปรับปรุงรูปแบบการผลิตพ่อแม่พันธุ์ปูทะเล (S. paramamosain) ในบ่อดินด้วยการ คัดเลอื กพันธุ์ให้มลี กั ษณะทตี ้องการได้ เช่น มกี ารเจริญเติบโตทดี ี และไดแ้ มพ่ นั ธท์ุ มี ีคณุ ภาพ เปน็ ตน้ คำสำคัญ: ปทู ะเล การเล้ยี งพอ่ แมพ่ นั ธุ์ การเจริญเตบิ โต การสบื พันธ์ุ Abstract The current study was conducted to compare the performances of growth (i.e., carapace width, CW; carapace length, CL; body weight, BW; average daily growth, ADG) and reproductive (i.e., fecundity, hatching rate, number of newly hatched zoea, survival rate of crab larvae at 1 day after hatching) of mud crab ( Scylla paramamosian) broodstocks from wild ( F0) and domesticated ( F1) crabs reared in the earthen ponds. Results showed that F0 crab had higher CW, CL and BW (P<0.05) than F1 crab at rearing period of 150 days onwards. The mean ADG of F0 crab (0.93 g/day) was higher than in F1 crab (0.65 g/day). For reproductive performance found that no significant differences were observed in mean fecundity of both crabs. The mean hatching rate and number of newly hatched zoea of F0 crab (59.2% and 707,705 crab, respectively) were higher than in F1 crab (22.7% and 601,000 crab, respectively) (P<0.05). Whereby the mean survival rate of crab larvae at 1 day after hatching of F1 crab (77.8 %) was higher than in F1 crab (55.6 %). However, these finding should assist in the future establishment of a selective breeding program that produces the F1 of this crab possessing desired traits such as fast growth and high quality of brooder. Keywords: Mud crab, broodstock culture, growth, reproductive 1 สถำนีวิจัยประมงคลองวำฬ คณะประมง มหำวทิ ยำลยั เกษตรศำสตร์ จงั หวัดประจวบคีรีขันธ์ 77000 1 Klongwan Fisheries Research Station, Faculty of Fisheries, Kasetsart University, Prachuap Khiri Khan 77000, Thailand * Corresponding author: [email protected] 93

1st AINR AQO048 ผลของกำรใช้สำรสกัดจำกใบหูกวำง (Terminalia catappa) เป็นสำรเติมแต่งในนำ้ เลย้ี ง ปลำกดั (Betta splendens) เพศผูร้ ะยะวัยรนุ่ Effect of Aquarium Additive from Indian Almond (Terminalia catappa) Leaf Extract for Juvenile Male Siamese Fighting Fish (Betta splendens) เสำวลักษณ์ มำลำวะ1, 2 นทั ท์ นันทพงศ์1 นเรศ ซ่วนยุก1 และ กำรุณ ทองประจแุ กว้ 2, 3* Malawa, S.1, 2, Nuntapong, N.1, Suanyuk, N.1 and Thongprajukaew, K.2, 3* บทคดั ย่อ การใช้ยาปฏิชีวนะและสารเคมีท่าให้เกิดผลข้างเคียงและสารตกค้างทีไมพ่ ึงประสงค์ในการผลติ สตั วน์ ่้า สารเติมแตง่ จากพืชจงึ เป็นอกี ทางเลอื กหนึงทปี ลอดภยั กวา่ การศกึ ษาคร้ังนไ้ี ด้นา่ สารสกดั จากใบหกู วาง (Terminalia catappa) มาเติมในนา่้ ทีใช้เล้ียงปลากัด (Betta splendens) โดยนา่ ปลากดั เพศผู้สแี ดงทง้ั ตวั (นา่้ หนัก 0.87 ± 0.01 กรมั ) จา่ นวน 75 ตัว มาเล้ยี งเดียวในน้่าทีมีการเติมสารสกดั จากใบหูกวางความเข้มข้นแตกต่างกัน 4 ระดับ (0.125, 0.25, 0.5 และ 1 กรัม/ลิตร) และกลุ่มควบคุมทีไม่เติมสารสกัดใบหูกวางเป็น เวลา 8 สัปดาห์ ผลการทดลองพบว่าคณุ ภาพนา่้ ได้แก่ ความเป็นกรด-ด่าง ออกซเิ จนละลายน้่า แอมโมเนยี รวม ไนไตรท์ และไนเตรท ดี ข้ึนอย่างมีนัยส่าคัญ (P < 0.05) ปลาทีเลี้ยงในน้่าทีมีสารสกัด 0.25 กรัม/ลิตร มีการเจริญเตบิ โต (อัตราการเจริญเติบโตจ่าเพาะเทา่ กบั 1.62 เปอร์เซ็นต/์ วนั ) และการใช้ประโยชน์จากอาหาร (อัตราการเปลียนอาหารเปน็ เนื้อเท่ากับ 1.21) ไม่ต่างจากชุดควบคมุ (P > 0.05) กิจกรรมจ่าเพาะของเอนไซม์ย่อยโปรตีน ได้แก่ เพปซิน ทริปซิน และไคโมทริปซิน มีค่าไม่แตกต่างจากปลาในชุดควบคุม แต่การใช้ ประโยชนจ์ ากคาร์โบไฮเดรตผ่านกจิ กรรมของอะไมเลสลดลง เนืองจากกิจกรรมของไลเปสเพิมขนึ้ และมีอัตราสว่ นของอะไมเลส/ทรปิ ซนิ คงที ขณะทีความถี (1.7 เท่า) และพื้นทีหวอด (1.52 เท่า) เพิมข้ึนอย่างมีนัยส่าคัญเมือเปรียบเทียบกับปลาในชุดควบคุม ผลการศึกษา ทงั้ หมดแสดงใหเ้ ห็นวา่ ความเข้มข้นของสารสกัดใบหูกวางทีเหมาะสมสา่ หรบั เลี้ยงปลากดั คอื 0.25 กรมั /ลติ ร คำสำคญั : ปลากดั การเจริญเตบิ โต ใบหกู วาง คุณภาพน่า้ Abstract In the production of aquatic animals, the use of antibiotics and chemicals causes undesirable side effects and residues. Phytogenic additives can be safer alternatives. Here, Indian almond (Terminalia catappa) leaf extract was added to the rearing water of male Siamese fighting fish (Betta splendens). Seventy-five solid-red male fish (0.87 ± 0.01 g body weight) were individually reared in water containing four different treatments of T. catappa leaf extract (0.125, 0.25, 0.5, and 1 g/L) and a control group reared in water without the extract. The water quality parameters including pH, dissolved oxygen, total ammonia, nitrite, and nitrate were significantly improved (P < 0.05). The fish reared in water containing 0.25 g of leaf extract/L maintained growth (specific growth rate = 1.62%/day) and feed utilization (feed conversion ratio = 1.21) in comparison with the fish in the control group (P > 0.05). In the preferred treatment, specific activities of protein-digesting enzymes (pepsin, trypsin, and chymotrypsin) did not differ as compared to control treatment. The sparing effects of carbohydrate utilization through decreased amylase specific activity were observed but increased lipase specific activity and maintained amylase/trypsin ratios. The frequency of bubble-nest formation (1.7 folds) and bubble-nest size (1.52 folds) were significantly increased as compared to control fish. The results suggest that 0.25 g/L of T. catappa leaf extract is a suitable concentration of the additive for male Siamese fighting fish. Keywords: Betta, Growth, Tropical almond, Water quality 1 ศนู ยว์ ิจยั สุขภำพสตั ว์น้ำ กิจกำร ศุภมำตย์ สำขำวิชำวำริชศำสตรแ์ ละนวัตกรรมกำรจดั กำร คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครินทร์ 1 Kidchakan Supamattaya Aquatic Animal Health Research Center, Aquatic Science and Innovative Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Songkhla 90110, Thailand 2 ศนู ยว์ ิจัยควำมเป็นเลิศเทคโนโลยีชวี ภำพเกษตรและทรพั ยำกรธรรมชำติ ระยะที่ 3 คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลยั สงขลำนครินทร์ 2 Center of Excellence in Agricultural and Natural Resources Biotechnology Phase 3, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Songkhla 90110, Thailand 3 สำขำวิทยำศำสตรส์ ุขภำพและวิทยำศำสตร์ประยุกต์ คณะวิทยำศำสตร์ มหำวิทยำลัยสงขลำนครินทร์ 3 Division of Health and Applied Sciences, Faculty of Science, Prince of Songkla University, Songkhla 90110, Thailand * Corresponding author: [email protected] (or) [email protected] 94

1st AINR AQO063 ผลของสำหรำ่ ยพวงอง่นุ ต่อกำรลดปริมำณสำรประกอบไนโตรเจนและออร์โธฟอสเฟตเพ่อื กำรบำบัดน้ำ Effect of Green Caviar (Caulerpa lentillifera J. Agardh) to Reducing the Nitrogen Compounds and Orthophosphates for Water Treatment กมลวรรณ ศภุ วิญญ1ู และ ยทุ ธนำ สวำ่ งอำรมย์1* Suphawinyoo, K. 1 and Savangarrom, Y.1* บทคัดยอ่ การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพือหาประสิทธิภาพของสาหร่ายพวงองุ่นต่อการลดปริมาณแอมโมเนีย ไนไตรท์ ไนเตรทและ ออร์โธฟอสเฟตในน่้าสังเคราะห์ ประกอบดว้ ย 4 การทดลอง ได้แก่ 1) การศึกษาสาหร่ายพวงองุ่นในการลดปรมิ าณแอมโมเนียในน่้า 2) การศึกษาสาหร่ายพวงองุ่นในการลดปริมาณไนไตรท์ในน่้า 3) การศึกษาสาหร่ายพวงองุ่นในการลดปริมาณไนเตรทในน้่า และ 4) การศึกษาสาหร่ายพวงองุ่นในการลดปริมาณออร์โธฟอสเฟตในน้่า โดยแต่ละการทดลองประกอบด้วย 4 ทรีทเม้นต์ ทีมีความแตกต่าง ของปริมาณสาหรา่ ยพวงองนุ่ ทรีทเม้นตล์ ะ 3 ซ่า้ ดงั น้ี 0 กรมั ตอ่ ลิตร (T1 หรอื ชุดควบคุม), 10 กรมั ต่อลิตร (T2), 20 กรัมตอ่ ลติ ร (T3), 30 กรัมต่อลิตร (T4) โดยมีปรมิ าตรน้่าในการทดลอง 7 ลิตรต่อถังทดลอง ท่าการหาเปอรเ์ ซ็นต์การเปลียนแปลงน้่าหนักสดของสาหร่าย พวงองุ่นเมือสิ้นสุดการทดลองทีระยะเวลา 28 วัน หรือจนกว่าปริมาณแอมโมเนีย ไนไตรท์ ไนเตรท และ ออร์โธฟอสเฟตในน้่าลดลง เท่ากับ 0 มิลลิกรัมต่อลิตร ผลการทดลอง พบว่า ทรีทเม้นต์ T4 สามารถลดปริมาณแอมโมเนียในน่้าได้ 100 เปอร์เซ็นต์ ภายใน ระยะเวลา 3 วัน ทรีทเม้นต์ T2 T3 และ T4 สามารถลดปริมาณไนไตรท์ในน้่าได้ 100 เปอร์เซ็นต์ ภายในระยะเวลา 2 วัน และมีความ แตกต่างจากทรีทเม้นต์ T1 อย่างมีนัยส่าคัญทางสถติ ิ (P<0.05) ทรีทเม้นต์ T4 สามารถลดปรมิ าณของไนเตรทในน่้าได้ 100 เปอร์เซ็นต์ ในระยะเวลา 14 วัน และมีความแตกตา่ งจากทรีทเม้นต์ T1 อย่างมีนยั สา่ คัญทางสถติ ิ (P<0.05) ปรมิ าณออร์โธฟอสเฟตในน้า่ ไม่มีความ แตกตา่ งกันทางสถิติ (P>0.05) ในทกุ ทรีทเม้นต์ ส่าหรบั น้่าหนักสดของสาหร่ายพวงองุน่ ทีเพิมข้ึนในการทดลองที 1, 2 และ 3 พบวา่ ใน ทรีทเม้นต์ T2 เท่ากับ 36.1±7.6, 47.4±5.4, และ 127.0±13.9 เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ ในทรีทเม้นต์ T3 เท่ากับ 46.5±5.0, 26.1±4.6 และ 66.1±5.5 เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ และในทรีทเม้นต์ T4 เท่ากับ 17.0±5.1, 19.8±1.7 และ 39.2±5.5 เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ ทั้งน้ี สาหร่ายพวงองุ่นไมส่ ามารถเจรญิ เตบิ โตได้ในทรที เมน้ ต์ T2, T3, และ T4 ของการทดลองที 4 คำสำคัญ: สาหรา่ ยพวงองุ่น การบ่าบัดนา่้ สารประกอบไนโตรเจน ออร์โธฟอสเฟต Abstract Study on the efficiency of Caulerpa lentillifera J. Agardh to reducing the ammonia, nitrite, nitrate and orthophosphates contents from synthetic water. There were 4 experimental trials including; 1) study on Caulerpa lentillifera J. Agardh to reducing ammonia content in water, 2) study on Caulerpa lentillifera J. Agardh to reducing nitrite content in water, 3) study on Caulerpa lentillifera J. Agardh to reducing nitrate content in water and 4) study on Caulerpa lentillifera J. Agardh to reducing the orthophosphate content in water. In each experiment, there were 4 different amounts of Caulerpa lentillifera J. Agardh in triplicate; 0 g/L (T1 or control group), 10 g/L (T2), 20 g/L (T3), and 30 g/L (T4). Each treatment had total 7 L of water. The changes of Caulerpa lentillifera J. Agardh fresh weights were determined at the end of the experiment (28 days), or until the content of nitrogen compounds and orthophosphate decreased to 0 mg/L. The result of experiment showed that the T4 treatment could reduce 100% of ammonia content at 3 days after treatment. In the T2, T3 and T4 treatments could reduce 100% of nitrite at 2 days after treatment, which was significantly effective than T1 treatment (P<0.05). T4 treatment could reduce 100% of nitrate at 14 days after treatment and showed significantly effective than T1 treatment (P<0.05). the content of orthophosphate in all treatments was not different (P>0.05). Following the experiment 1, 2, and 3, the fresh weights of Caulerpa lentillifera J. Agardh in T2 treatment of were increased by 36.1±7.6%, 47.4±5.4%, and 127.0±13.9%, respectively. In T3 treatment were 46.5±5.0%, 26.1±4.6%, and 66.1±5.5%, respectively. The fresh weight in T4 treatment were increased by 17.0±5.1%, 19.8±1.7%, and 39.2±5.5%, respectively. However, the Caulerpa lentillifera J. Agardh was unable to grow in T2, T3, and T4 treatments of experiment 4. Keywords: Caulerpa lentillifera J. Agardh, water treatment, nitrogen compounds, orthophosphate 1 สำขำวชิ ำ กำรเพำะเลี้ยงสัตวน์ ้ำชำยฝ่ัง มหำวทิ ยำลยั แม่โจ้ – ชุมพร 99 ม.5 ต.ละแม อ.ละแม จ.ชุมพร 86170 1 Department of Coastal Aquaculture of Maejo University at Chumphon 99 Moo. 5 Lamae Chumphon 86170 * Corresponding author: [email protected] 95

1st AINR AQO105 กำรคดั เลือกและศกึ ษำลกั ษณะของแบคทเี รยี บำซิลลัสทนเคม็ สองสำยพันธใ์ุ นกำรบำบดั น้ำเสยี ที่มคี วำมเคม็ Isolation and Characterization of Two Salt-tolerant Bacillus spp. for Saline Waste Water Treatment สุนิภำ จนั ทรแ์ ก้ว1 , ธัญญเรศ กอ้ นแกว้ 1, อนสุ สรำ ทองสังข์1 และ ยทุ ธพงษ์ สังขน์ อ้ ย1* Chankaew, S1, Konkaew, T.1, Thongsang, A.1 and Sangnoi, Y.1 บทคดั ย่อ ความเปน็ พษิ ในระบบเพาะเลยี้ งสัตว์น่้าจากสารอนนิ ทรยี ไ์ นโตรเจน เชน่ แอมโมเนียและไนไตรท์ นบั วา่ มคี วามส่าคญั ทจี ะต้อง กา่ จัด ในการศกึ ษาครัง้ น้ี แบคทเี รยี บาซิลลสั ทนเค็ม (ไอโซเลท Ba9 และ Ba11) ถกู แยกได้จากตะกอนดนิ ใต้กระชังเพาะเลย้ี งปลากะพง ขาว (Lates calcarifer) บริเวณเกาะยอ จังหวัดสงขลา โดยใช้วิธีกระตุ้นด้วยความร้อน (heat-shock) จากการศึกษาลักษณะทาง สัณฐานวิทยาของบาซิลลัส (Bacillus) ไอโซเลท Ba9 และ Ba11 พบว่า เป็นรูปร่างแท่ง มีเอ็นโดสปอร์ และติดสีแกรมบวก โดยทีไอโซ เลท Ba9 มีความสามารถในการเจริญเติบโตได้ดีทีความเค็มช่วง 1.5 ถึง 4.0% NaCl ในขณะทีไอโซเลท Ba11 มีความสามารถ เจริญเติบโตได้ดีในช่วงความเค็มกว้างกว่าคือ 0 ถึง 4.0% NaCl จากการทดสอบการสร้างเอนไซม์คาตาเลส พบว่า ท้ังสองสายพันธ์ุ แสดงผลเปน็ บวก ในขณะทีการทดสอบการสร้างเอนไซม์ออกซิเดสแสดงผลเป็นลบ จากการศึกษาล่าดบั นิวคลโี อไทด์ของยนี 16S rRNA และการวิเคราะห์แผนภูมิวิวัฒนาการ พบว่า ไอโซเลท Ba9 และ Ba11 อยู่ในจีนัส Bacillus ซึงไอโซเลท Ba9 มีความคล้ายคลึงกับ B. oceanisediminis เท่ากับ 97% ในขณะทีไอโซเลท Ba11 มีความคล้ายคลึงกับ B. thuringiensis เท่ากับ 98% ส่าหรับประสิทธิภาพ การบ่าบดั นา่้ เสียซึงใชอ้ ัตราส่วนกล้าเชื้อ Bacillus แตล่ ะไอโซเลทปริมาตร 1% (v/v) ในน้า่ เสยี สงั เคราะห์ เปน็ ระยะเวลา 14 วนั พบวา่ B. oceanisediminis Ba9 และ B. thuringiensis Ba11 มีประสิทธิภาพในการลดแอมโมเนียได้96.87% และ 94.51% ตามล่าดับ ในขณะทไี อโซเลท Ba9 และ Ba11 มปี ระสิทธภิ าพในการลดปริมาณบโี อดี (Biochemical Oxygen Demand, BOD) ได้ 90.86% และ 96.70% ตามล่าดับ จากผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าแบคทีเรียทนเค็ม B. oceanisediminis Ba9 และ B. thuringiensis Ba11 มี ศกั ยภาพสงู ในการน่าไปพฒั นาส่าหรบั การบา่ บัดน้า่ เสียทีมีความเคม็ เชน่ การเพาะเลย้ี งกงุ้ ทะเล เป็นตน้ คำสำคญั : บาซิลลสั ทนเค็ม, การลดแอมโมเนยี , บีโอดี, น่้าเสียทมี ีความเค็ม Abstract Toxicity in aquaculture systems from inorganic nitrogen such as ammonia and nitrite is important to remove. In this study, salt-tolerant Bacillus spp. (strains Ba9 and Ba11) were isolated from sediment under a cage of Asian seabass (Lates calcarifer) culture located at Koh Yor, Songkhla. The samples were preliminary screened for Bacillus by the heat-shock method. Morphological characteristics showed that strains Ba9 and Ba11 were rod-shape, endospore-forming, and gram positive. Ba9 was able to grow well at a salinity in a range of 1.5 to 4.0% NaCl, while Ba11 was able to grow well in a wider salinity range of 0 to 4.0% NaCl. The catalase tests of both strains were positive, while their oxidase tests were negative. Based on 16S rRNA gene sequencing data and phylogenetic tree analysis, strains Ba9 and Ba11 were classified as members of the genus Bacillus. Strain Ba9 was identified as B. oceanisediminis with 97% similarity, while strain Ba11 showed highest similarity with 98% to B. thuringiensis. For wastewater improvement, seed culture (1% v/v) of each strain (Ba9 and Ba11) was inoculated into artificial wastewater for 14 days. The results showed that the ammonia removal efficiencies of B. oceanisediminis Ba9 and B. thuringiensis Ba11 were 96.87% and 94.51%, respectively. Whereas the biochemical oxygen demand (BOD) removal efficiencies of Ba9 and Ba11 were 90.86% and 96.70%, respectively. From this results, two salt-tolerant B. oceanisediminis Ba9 and B. thuringiensis Ba11 have high potential to develop for saline wastewater treatment such as marine shrimp aquaculture. Keywords: Salt-tolerant Bacillus spp., ammonia removal, BOD, saline wastewater 1 สำขำวชิ ำวำริชศำสตร์และนวตั กรรมกำรจดั กำร คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครนิ ทร์ สงขลำ 1 Aquatic Science and Innovative Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, 90110, Thailand. * Corresponding author: [email protected] 96