1st AINR

1st AINR PSP141 ผลของกำรฉำยรงั สีแกมมำต่ออตั รำกำรเจรญิ เติบโตของต้นเนระพสู ีไทยในสภำพปลอดเชื้อ Effect of Gamma Irradiation on Growth Rate of In Vitro Bat Flower (Tacca chantrieri André) อโณทยั จติ มน่ั 1 คทำรตั น์ ชตุ นิ นั ทกุล2 และ เฌอมำลย์ วงศช์ ำวจนั ท์ 1* Jitmun, A.1, Chutinanthakun, K.2 and Wongchaochant, S.1* บทคดั ย่อ เนระพูสีไทย (Tacca chantrieri André) เป็นพืชทีมีสรรพคุณทางยา และดอกมีลักษณะแปลกตา ปัจจุบันนิยมน่ามาใช้เป็น ไม้กระถางประดบั จึงจา่ เป็นตอ้ งมีการเพิมความหลากหลายของลกั ษณะทางสัณฐานวทิ ยาของเนระพูสีไทยเพอื เพิมศักยภาพเชิงการค้าสู่ ตลาดไมด้ อกไม้ประดบั เนืองจากเนระพูสไี ทยเป็นพืชประเภทหัวทีออกดอกบางฤดูกาล ซึงเป็นอุปสรรคอย่างยงิ ในการสร้างลกู ผสมใหม่ จากการผสมเกสร งานวจิ ัยนีจ้ งึ ศกึ ษาผลจากการไดร้ บั รังสีแกมมาต่ออัตราการเจริญเติบโตของพืชเพอื ใช้เป็นข้อมลู พืน้ ฐานในการฉายรงั สี แกมมาเพือการปรับปรุงพันธ์ุ โดยใช้ยอดพืชในสภาพปลอดเชื้อทีมีความยาว 2 เซนติเมตร เพาะเลี้ยงบนอาหารกึงแข็งสูตร MS แล้ว น่าไปฉายรังสีแกมมาแบบเฉียบพลันโดยใช้ปริมาณรังสี 10, 20, 30, 40, 60, 80 และ 100 เกรย์ และย้ายเลี้ยงบนอาหารใหม่พร้อมท้ัง บนั ทึกการเจรญิ เตบิ โตของพชื เป็นเวลา 90 วนั พบวา่ เมอื ชน้ิ พืชได้รับรังสีแกมมาในปรมิ าณทีสูงกวา่ 40 เกรย์ ทา่ ใหม้ เี ปอร์เซน็ ต์การรอด ชีวิตลดลงมากกว่า 50 เปอร์เซ็นต์ และไม่พบการรอดชีวิตของชิ้นพืชทีได้รับปริมาณรังสีแกมมามากกว่า 60 เกรย์ ส่วนอัตราการ เจริญเติบโตของพืช พบว่าหลังจากเพาะเลี้ยงเป็นเวลา 90 วัน ช้ินพืชทีได้รับรังสีแกมมาทีปริมาณมากกว่า 30 เกรย์ มีอัตราการ เจรญิ เติบโตลดลงอยา่ งมนี ยั สา่ คัญเมือเทยี บกับชุดควบคุมทีไม่ได้รบั รังสี คำสำคญั : การชกั นา่ การกลายพนั ธุ์, เพาะเล้ียงเนอื้ เยือ, รงั สีแกมมา, เนระพสู ีไทย Abstract Bat flower (Tacca chantrieri André) is one of medicinal plant which has quaint flower. Nowadays, this plant is preferred to use as an ornamental pot plant. Therefore, increasing of morphological characteristic variation of bat flower becomes necessary to support ornamental plant markets. Since, bat flower is a bulbous and seasonal flowering plant. Pollination is the large barrier for new hybrid production. In this study, effect of gamma irradiation on growth rate of in vitro plants was carried out for using as basic information of plant breeding program. The two centimeter in length of in vitro shoot explants culturing on semi-solid MS media were acutely irradiated with gamma ray doses at 10, 20, 30, 40, 60, 80 and 100 Gy. After subcultured for 90 days, shoot explants that treated with higher than 40 Gy of gamma ray doses revealed lower than 50% of survival rate. The shoot explants that treated with higher than 60 Gy of gamma ray doses were all death. The growth rate of the obtained explants after subculturing for 90 days represented the significant reduction of growth rate in shoot explants that treated with higher than 30 Gy of gamma ray doses when compared to control. Keywords: Induced mutation, micropropagation, gamma ray, bat flower 1 ภำควิชำพืชสวน คณะเกษตร มหำวทิ ยำลยั เกษตรศำสตร์ กรุงเทพฯ 10900 1 Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkok 10900, Thailand 2 ภำควิชำรังสีประยุกต์และไอโซโทป คณะวิทยำศำสตร์ มหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์ กรุงเทพฯ 10900 2 Department of applied radiation and isotope, Faculty of Science, Kasetsart University, Bangkok 10900, Thailand * Corresponding author: E-mail address: [email protected] 147

1st AINR PSP143 ผลของกำรให้น้ำต่อกำรติดผลและคณุ ภำพผลออ่ นของมะพรำ้ วนำ้ หอมจังหวดั ชุมพร Effect of Irrigation on Fruit Set and Fruit Size of Nam Hom Coconut in Chumphon Province วไิ ลวรรณ ทวชิ ศร1ี * ปรดี ำ หมวดจันทร2์ สรำวฒุ ิ ปำนทน3 ธนพงษ์ แสนจมุ้ 3 และ ปยดุ ำ สลับส4ี Twishsri, W.1*, Moudjan, P. 2, Parnthon, S.3, Sanjum, T.3 and Salabsri, P.4 บทคัดย่อ การศึกษาผลของการใหน้ ่้าตอ่ ปริมาณการตดิ ผลของมะพรา้ วน้่าหอมทีเรมิ ใหผ้ ลผลิต (มะพรา้ วอายตุ ้น 6-8 ป)ี โดยเปรยี บเทยี บ การให้น่้า 4 กรรมวิธี ได้แก่ กรรมวิธีที 1 ไม่ให้น้่า กรรมวิธีที 2 ให้น่้าเฉพาะช่วงแล้ง อัตรา 30 ลิตร/ตน้ /ครัง้ ทุกวัน กรรมวิธีที 3 ให้น้่า เฉพาะช่วงแล้ง อัตรา 60 ลิตร/ต้น/คร้ัง ทุกวัน และ กรรมวิธีที 4 ให้น่้าเฉพาะช่วงแล้ง อัตรา 90 ลิตร/ต้น/คร้ัง ทุกวัน และมีการใหป้ ุ๋ย และปัจจัยการผลิตตามค่าแนะน่าของสถาบันวิจัยพืชสวน กรมวิชาการเกษตร คือ ใส่ปุ๋ยสูตร 13-13-21 อัตรา 4 กก./ต้น/ปี ร่วมกับ แมกนีเซียมซัลเฟต 1.5 กก./ตน้ /ปี โดยแบง่ ใส่ 2 ครง้ั การติดตามการพฒั นาผลและการหลดุ รว่ งในช่วงพฒั นาผลของมะพรา้ วนา้่ หอม ใน ฤดูแล้ง 4 เดือน (ก.พ. - พ.ค. 2563) และ ฤดูฝน 4 เดือน (ก.ย. – ธ.ค. 2563) พบว่า ช่วงเดือนมกราคม 2563 มีจันไม่ติดผลในทุก กรรมวิธีทดลอง และเมือให้น่้าในช่วงแล้งตามกรรมวิธีทดลอง แม้ว่าร้อยละของปรมิ าณผลร่วงในแตล่ ะกรรมวิธีการทดลองมีค่าเฉลียไม่ แตกต่างกันอย่างมีนัยสา่ คัญทางสถิติ แต่การให้น้่าอัตรา 30 90 และ 60 ลิตร/ต้น/ครง้ั ในช่วงฤดูแล้ง มีปริมาณผลร่วงต่างจากกรรมวิธี ไม่ให้น้่าร้อยละ 49.96, 62.02 และ 68.14 ตามล่าดับ และการให้น้่าอัตรา 90 ลิตร/ต้น/ครง้ั มีปริมาณผลผลติ เฉลยี สงู ทีสดุ (17.5 ผล/ ทะลาย) แตไ่ ม่มีความแตกตา่ งอย่างมีนยั ส่าคญั ทางสถติ ิกบั ทุกกรรมวธิ ี รองลงมา คอื การให้น่้าอตั รา 60 ลิตร/ตน้ /ครัง้ ไม่ให้นา้่ และให้ น่้าอัตรา 30 ลิตร/ต้น/คร้ัง ตามล่าดับ (16.8, 12.6 และ 10.6 ผล/ทะลาย ตามล่าดับ) ส่วนในฤดูฝน (ไม่มีการให้น้่าในแต่ละกรรมวิธี) พบว่า กรรมวิธีที 3 มีปริมาณร้อยละของผลร่วงต่าทีสุด คือ ร้อยละ 52.90 รองลงมา คือ กรรมวิธีที 4, 1 และ 2 ตามล่าดับ (ร้อยละ 57.03, 60.89 และ 66.45 ตามลา่ ดบั ) และในกรรมวิธีที 2 มีปรมิ าณผลผลติ เฉลยี สงู ทีสุด (16.3 ผล/ทะลาย) รองลงมา คอื กรรมวิธที ี 1, 3 และ 4 ตามล่าดับ (14.1, 9.4 และ 8.3 ผล/ทะลาย ตามล่าดับ) แต่ทุกกรรมวิธีไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยส่าคัญทางสถิติ เมือเก็บ ข้อมูลผลผลิตในรอบ 1 ปี จะพบว่า กรรมวิธีที 2 การให้น้่าอัตรา 30 ลิตร/ต้น/ครั้ง มีปริมาณผลผลิตต่อทะลายทีเก็บเกียวได้มากทีสุด คอื 9.55 ผล/ทะลาย และมปี รมิ าณน่้ามากทีสุด คือ 341.52 กรมั ซึงแตกตา่ งอยา่ งมีนัยส่าคญั ทางสถติ จิ ากกรรมวธิ ีอืน ดังน้ัน การใหน้ ่า้ ในปรมิ าณ 30ลติ ร/ต้น/ครงั้ ให้ผลมะพรา้ วทีมปี รมิ าณน้า่ สงู สุดและปรมิ าณผลต่อทะลายสูงสดุ คำสำคญั : ระบบให้นา่้ มะพรา้ วน้า่ หอม นา่้ มะพรา้ ว ทะลายมะพร้าว Abstract An experiment was conducted to study the effect of irrigation on the fruit set of Nam Hom coconut at the first stage bearing tree (age of coconut tree 6-8 years) by comparison of the effect of water application of 4 treatments in the dry season such as treatment 1: control (no water system), treatment 2: irrigating 30 L/tree/day, treatment 3: irrigating 60 L/tree/day and treatment 4: irrigating 90 L/tree/day. All treatments were applied with the chemical fertilizer (13-13-21) recommended by Horticulture Research Institute, Department of Agriculture at the rate of 4 kg/tree/year and MgSO4 at 1.5 kg/tree/year twice a year. Fruit development of Nam Hom coconut was monitored during the dry season for 4 months (February-May 2020) and the rainy season for 4 months (September-December 2020). It was found that during January 2020, although the percentage of fruit drop in each treatment was not significantly different, the irrigation at the rate of 30, 90 and 60 L/tree/day during the dry season had different percentages of fruit drops from the no water system (49.96%, 62.02 and 68.14%, respectively). However, the irrigation of 90 L/tree/day had the highest average number of fruits per bunch (17.5 fruit/bunch) and was no statistically 1 สถำบนั วจิ ัยพชื สวน เลขที่ 50 กรมวิชำกำรเกษตร เเขวงลำดยำว เขตจตุจกั ร กรงุ เทพฯ 10900 1 Horticulture Research Institute, 50 Department of Agriculture, Lat Yao, Chatuchak, Bangkok 10900 2 ศนู ย์วิจยั พชื สวนชมุ พร เลขท่ี 70 ม.2 ถ.เพชรเกษม ต.วสิ ยั ใต้ อ.สวี จ.ชมุ พร 86130 2 Chumphon Horticultural Research Centre, 70 Moo 2, Phetkasem Rd., Wisai Tai sub-district, Sawi district, Chumphon 86130 3 สถำบนั วจิ ัยเกษตรวิศวกรรม เลขท่ี 50 กรมวิชำกำรเกษตร เเขวงลำดยำว เขตจตจุ ักร กรุงเทพฯ 10900 3 Agricultural Engineering Research Institute, 50 Department of Agriculture, Lat Yao, Chatuchak, Bangkok 10900 4 ศูนยว์ ิจยั และพัฒนำกำรเกษตรรำชบุรี เลขท่ี 133 ม.10 ต.เขำชะงมุ้ อ.โพธำรำม จ.รำชบุรี 70120 4 Ratchaburi Agricultural and Development Research Centre, 133 Moo.10, Khaochangum, Photharam, Ratchaburi 70120 * Corresponding author: [email protected] 148

1st AINR PSP143 significant difference from other treatments, followed by the irrigation of 60 L/tree/day, no water system, and the irrigation of 30 L/tree/day, respectively (1 6 . 8 , 1 2 . 6 and 1 0 . 6 fruit/bunch, respectively). In the rainy season (no irrigation system), it was found that treatment 3 had the lowest percentage of fruit drop at 5 2 . 9 0 % , followed by treatment 4, 1 and 2, respectively (57.03, 60.89 and 66.45%, respectively). However, treatment 2 had the highest average number of fruits per brunch (16.3 fruit/bunch), followed by treatments 1, 3 and 4, respectively (14.1, 9.4 and 8.3 fruit/bunch, respectively), but there was no statistically significant difference from the other treatments. For the yield data in one year, it was found that the irrigation of 30 L/tree/day had the highest fruits per bunch at 9.55 fruit/bunch and the highest coconut water with 341.52 g, which were significantly different from the other treatments. Therefore, the irrigation of 30 L/tree/day resulted in the highest coconut water and number of fruits per bunch. Keywords: Irrigation system, Nam Hom coconut, coconut water, coconut bunch 149

1st AINR PSP146 กำรเพมิ่ ประสิทธิภำพกำรงอกของเมลด็ พนั ธ์หุ นอ่ ไมฝ้ ร่ัง Increasing Germination Efficiency of Asparagus Seed เรวัตร จนิ ดำเจยี่ 1* อรสำ วงพนิ ิจ1 จรรยำ มุ่งงำม1 จกั รกฤษณ์ ศรแี สง1 ธีระวัฒณ์ ศรส๊ ขุ 1 สุรสทิ ธ์ิ วงษ์สัจจำนนั ท์1 พงษศ์ กั ด์ิ แกว้ ศรี1 เตชติ ำ ปิ่นสนั เทยี ะ1 และ พงศกร นิตย์มี1 Chindachia, R.1* Wongphinit, O.1, Mungngam, J.1, Sreesaeng, J.1, Srisuk, T.1, Wongsasjanan, S.1, Kaewsri, P.1, Pinsanthia, T.1, and Nitmee, P.1 บทคดั ยอ่ การขาดเทคโนโลยีในการเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์หน่อไม้ฝรังทีเหมาะสม มีผลให้อัตราการงอกของเมล็ดต่า การศึกษาน้ีมี วัตถุประสงค์เพือศึกษาวิธีการเพิมประสิทธิภาพการงอกของเมล็ดพันธุ์หน่อไม้ฝรังทีมีคุณภาพของเมล็ดพันธุ์ต่าทีได้จากการเก็บรักษ า อย่างไมเ่ หมาะสม วางแผนการทดลองแบบสมุ่ สมบรู ณ์ (CRD) จ่านวน 5 ทรีตเมนท์ ได้แก่ ทรีตเมนท์ 1 แช่เมล็ดในน่า้ อุณหภูมหิ ้อง เป็น เวลา 24 ชัวโมงก่อนเพาะในดินผสม ทรีตเมนท์ที 2 แช่เมล็ดในน่้าอุ่น อุณหภูมิ 50 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 24 ชัวโมง ดินผสม ทรีต เมนท์ที 3 เพาะเมล็ดในพีทมอส ทรีตเมนท์ที 4 เพาะเมล็ดในดินผสม (ดิน:ขุยมะพร้าว:แกลบด่า สัดส่วน 0.5:1:1 โดยปริมาตร) ทรีต เมนท์ที 5 เพาะเมล็ดในแกลบดา่ ตรวจสอบระยะเวลาในการงอก โดยใช้วิธีการประเมินความเร็วในการงอก เปอร์เซ็นต์การงอก ความ ยาวยอด และความยาวราก พบวา่ ทรตี เมนทท์ ี 2 ท่าใหเ้ มล็ดมรี ะยะเวลาในการงอกน้อยทีสุด 4 วัน แต่ไม่มคี วามแตกต่างทางสถิติกับท รีตเมนท์ที 1 ทีระยะเวลาในการงอก 4 วัน ส่วนทรีตเมนท์ที 3 4 และ 5 ใช้ระยะเวลาในการงอก 9 วัน โดยไม่มีความแตกกต่างกันทาง สถิติ ส่วนเปอร์เซ็นต์ความงอก ความยาวยอดและรากมีความแตกกต่างกันทางสถิติอย่างมีนัยส่าคัญยิ ง โดยทรีตเมนท์ที 2 มีค่า เปอร์เซ็นต์การงอก ความยาวยอด ความยาวราก สูงทีสุด (90.0 %, 17.25 ซม. และ 7.35 ซม. ตามล่าดับ) ขณะทีทรีตเมนท์ที 5 มีค่า เปอร์เซ็นต์การงอก ความยาวยอด ความยาวราก น้อยทสี ดุ (31.25 %, 6.25 ซม. และ 3.14 ซม. ตามล่าดับ) คำสำคญั : หน่อไม้ฝรงั คณุ ภาพของเมล็ดพนั ธ์ุ เปอรเ์ ซน็ ต์ในการงอก ความเรว็ ในการงอก Abstract The lack of seed storage technology result in low seed germination. This study objective was study on methods to Increase seed germination of low quality of asparagus seed. A complete randomized design (CRD) of 5 treatments was conducted; treatment 1 was soaking seed in water for 24 hours, treatment 2 was soaked seeds in warm water at 50 °C for 24 hours, treatment 3 was seed germination in peat moss, treatment 4 was seed germination in mixed soil (Soil : Coconut coir dust : rice husk charcoal ratio of 0.5:1:1 (v/v)) , treatment 5 was seed germination in rice husk charcoal. Seed germination time, percentage of germination, shoot and root length were evaluated. The result showed that treatment 2 gave lowest of mean germination time at 4 days but it was not significant difference with treatment 1 at 4 days. While, treatment 3 4 and 5 had no significant difference in mean germination time at 9 days. The result has shown significantly difference in percentage of germination, shoot and root length. Treatment 2 gave the highest of percentage of germination, shoot and root length ((90.0 %, 17.25 cm. และ 7.35 cm., respectively, while treatment 5 gave the lowest of percentage of germination, shoot and root length (31.25 %, 6.25 cm. และ 3.14 cm., respectively). Keywords: Asparagus, seed quality, percentage of germination, mean germination time 1 สถำนีวิจัยลำตะคอง ศนู ยเ์ ช่ียวชำญนวัตกรรมเกษตรสรำ้ งสรรค์ สถำบนั วิจยั วทิ ยำศำสตร์และเทคโนโลยแี ห่งประเทศไทย (วว.) 333/5 หม่ทู ี่ 12 ตำบลหนองสำหรำ่ ย อำเภอปำกช่อง จงั หวดั นครรำชสมี ำ 30130 1 Lamtakhong Research Station, Expert Center of innovative Agriculture, Thailand Institute of Scientific and Technological Research (TISTR) 333 M. 12, Nongsarai, Pakchong, NaKhon Ratchasima 30130 * Corresponding author: [email protected] 150

1st AINR PSP149 กำรประเมนิ ควำมตำ้ นทำนของถ่ัวเขียวผิวมนั และถ่ัวเขยี วผวิ ดำต่อกำรเขำ้ ทำลำยของหนอนกระทูผ้ ัก (Spodoptera litura Fabricius) Evaluation of Mungbean and Blackgram Varieties for Common Cutworm (Spodoptera litura Fabricius) Resistance ปวณี ำ ไชยวรรณ1์ * อำรดำ มำสร2ิ เชำวนำถ พฤทธเิ ทพ1 และ อนุวัฒน์ จนั ทรสวุ รรณ3 Chaiwan, P. 1*, Masari, A.2, Phruetthithep, C.1 and Chantarasuwan, A.3 บทคดั ยอ่ การประเมินความต้านทานของถัวเขียวผิวมันและถัวเขียวผิวด่าต่อการเข้าท่าลายของหนอนกระทู้ผัก (Spodoptera litura Fabricius) ด่าเนินการทดลองทีศูนย์วิจัยพืชไร่ชัยนาท กรมวิชาการเกษตร ระหว่างปี 2562 - 2564 วางแผนการทดลองแบบ RCB จ่านวน 3 ซ่้า 21 กรรมวิธี ประกอบด้วยถวั เขียวผิวมันและถัวเขียวผวิ ด่าสายพนั ธ์ุต้านทาน 16 คผู่ สม และพันธุ์เปรียบเทียบ 5 พันธุ์ คือ TC1966 TC2211 CN80 CN4 และ TC2209 ผลการทดลองพบว่า หนอนกระทู้ผักทีกินใบถัวเขียวจากลูกผสมชัวที 4 คู่ผสม CN2 x TC1966 (single planted-2) มีช่วงเวลาการเป็นหนอน เฉลียน้อยสุด 12.0 วัน ไม่แตกต่างทางสถิติจากพันธ์ุเปรียบเทียบ TC1966 ชัยนาท 80 ชัยนาท 4 และ TC2209 ทีมีช่วงเวลาการเป็นหนอน เฉลีย 16.3 14.3 20.4 และ 7.0 วัน ตามล่าดับ มีเปอร์เซ็นต์การเข้า ดักแด้ 46.7 เปอร์เซ็นต์ ไม่แตกตา่ งทางสถิติจากพันธ์ุเปรียบเทียบ TC1966 TC2211 CN80 CN4 และ TC2209 ทีมีเปอร์เซ็นตก์ ารเขา้ ดกั แด้ 13.3 20.0 26.7 33.3 และ 13.3 เปอร์เซน็ ต์ ตามล่าดบั และมเี ปอรเ์ ซน็ ตก์ ารเจรญิ เตบิ โตออกเป็นผีเสือ้ เฉลีย 0.0 เปอร์เซน็ ต์ ไม่ แตกต่างทางสถิติจากพันธ์ุเปรียบเทียบ TC1966 ชัยนาท 80 ชัยนาท 4 และ TC2209 ทีมีเปอร์เซ็นต์การเจริญเติบโตออกเป็นผีเสื้อ เฉลยี 0.0 0.0 0.0 และ 16.7 เปอรเ์ ซน็ ต์ ตามลา่ ดับ คำสำคัญ: หนอนกระท้ผู กั ถวั เขียวผวิ มัน ถวั เขียวผิวดา่ ความตา้ นทาน Abstract Evaluation of mungbean and blackgram Varieties for common cutworm (Spodoptera litura Fabricius) Resistance conducted at Chai Nat field Crops Research Center during 2019-2021. The randomized complete block design with 3 replicates in 21 treatments including the mungbean and blackgram 16 varieties/lines compared with 5 check varieties, TC1966, TC221, CN 80, CN 4 and TC2209. The result showed that CN2 x TC1966 had an average of larval period 12.0 days which had not different from check varieties, TC1966, Chai Nat 80, Chai Nat 4 and TC2209 (16.3, 14.3, 20.4 and 7.0 days, respectively). In addition, CN2 x TC1966 had the percentage of pupation of 46.7% which had not different from TC1966, Chai Nat 80, Chai Nat 4 and TC2209 that had 13.3, 20.0, 26.37, 33.3 and 13.3%, respectively. Moreover, the percentage of adult emergence had 0.0% which was not different from check varieties that gave 0.0, 0.0, 0.0 and 16.7%, respectively. Keywords: common cutworm, mungbean, blackgram, resistance 1 ศนู ยว์ ิจยั พืชไร่ชยั นำท อำเภอเมือง จังหวดั ชัยนำท 17000 1 Chai Nat Field Crops Research Center, Muang, Chai Nat Province 17000 2 สถำบนั วิจัยพืชไรแ่ ละพืชทดแทนพลังงำน กรมวชิ ำกำรเกษตร จตจุ ักร กรงุ เทพมหำนคร 10900 2 Field and Renewable Energy Crops Research Institute, Department of Agriculture, Chatuchak, Bangkok 10900 3 ศนู ยว์ จิ ัยพืชไร่สพุ รรณบรุ ี 159 หมู่ 10 ถ.กำญจนบรุ -ี อทู่ อง ต.จรเข้สำมพัน อ.อู่ทอง จ.สพุ รรณบุรี 72160 3 Suphan Buri Field Crops Research Center, U Thong District, Suphan Buri Province 72160 * Corresponding author: [email protected] 151

1st AINR PSP150 ทดสอบเทคโนโลยกี ำรผลิตสม้ โอหอมควนลงั Evaluation of Appropriate Production Technology of Pomelo Hom Khuanlang ศยำมล แก้วบรรจง1* สำยสรุ ีย์ วงศว์ ชิ ยั วฒั น์1 สำยไหม นพรตั น2์ ยุวดี ไชยสงั ข์1 บญุ ณศิ ำ ฆงั คมณี1 และ ฮสั ซลั บลิ หยำ1 Kaewbunjong, S.1*, Wongwichaiwat, S.1, Nopparat, S.2, Chaisang, Y.1, Kangkamanee, B.1 and Hassan, H.1 บทคัดยอ่ การทดสอบเทคโนโลยีการผลิตส้มโอหอมควนลงั มีวัตถุประสงค์เพือทดสอบเทคโนโลยีการผลิตสม้ โอหอมควนลงั ใหม้ ีปรมิ าณ และคุณภาพเพิมข้ึน ด่าเนินการในแปลงเกษตรกรต่าบลควนลัง อ่าเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา จ่านวน 10 แปลง โดยแบ่งเป็น 2 กรรมวิธี คือ กรรมวธิ ที ดสอบ และกรรมวิธีเกษตรกร ผลจากการศึกษา พบว่า กรรมวิธีทดสอบ มีองค์ประกอบผลผลติ ของส้มโอหอมควน ลัง และน่้าหนักผลผลิตรวมสงู กว่ากรรมวธิ ีของเกษตรกร โดยกรรมวิธีทดสอบ มีจ่านวนผลตอ่ ตน้ สูงทีสดุ 62 ผล จ่านวนผลตอ่ ต้นต่าสดุ 35 ผล นา้่ หนกั ต่อผลสงู สดุ 1.8 กิโลกรมั น่้าหนกั ตอ่ ผลตา่ สดุ 1.1 กิโลกรัม เสน้ ผ่านศนู ยก์ ลางของผลมากทสี ดุ 17.5 เซนติเมตร เสน้ ผา่ น ศูนย์กลางของผลน้อยทีสุด 14.0 เซนติเมตร น่้าหนักผลผลิตรวมสูงทีสุด 2,778 กิโลกรัมต่อไร่ น่้าหนักผลผลิตรวมต่าทีสุด 1,680 กิโลกรมั ตอ่ ไร่ ในขณะทกี รรมวิธขี องเกษตรกร มีจา่ นวนผลตอ่ ต้นสูงทีสุด 55 ผล จา่ นวนผลตอ่ ตน้ ตา่ สุด 30 ผล น่า้ หนักต่อผลสงู สดุ 1.6 กโิ ลกรัม น้่าหนักตอ่ ผลต่าสดุ 0.9 กโิ ลกรมั เสน้ ผ่านศนู ยก์ ลางของผลมากทสี ดุ 16.1 เซนติเมตร เสน้ ผ่านศูนย์กลางของผลน้อยทสี ุด 12.1 เซนติเมตร น่้าหนักผลผลิตรวมสูงทีสุด 2,304 กิโลกรัมต่อไร่ น้่าหนักผลผลิตรวมต่าทีสุด 1,216 กิโลกรัมต่อไร่ ต้นทุนการผลิต พบว่า กรรมวิธีทดสอบ มีต้นทุนในการผลิตเฉลีย 9,480 บาทต่อไร่ ต่ากว่ากรรมวิธีเกษตรกรซึงมีต้นทุนในการผลิตเฉลีย 9,870 บาทต่อไร่ สดั สว่ นรายไดต้ อ่ การลงทุน พบว่ากรรมวธิ ีทดสอบมีสดั สว่ นรายได้ต่อการลงทุนเทา่ กับ 13.5 สงู กว่ากรรมวิธเี กษตรกรมคี า่ เท่ากับ 10.0 คำสำคญั : สม้ โอหอมควนลงั เทคโนโลยี กรรมวธิ ที ดสอบ กรรมวธิ ีเกษตรกร Abstract The objective of study was to test the production technology of Pomelo Hom Khuanlang to increase the quantity and quality which was carried out at farmers' plots in Khuan Lang Subdistrict, Hat Yai District, Songkhla Province. The production technology of Pomelo Hom Kuanlang was conducted in 10 plots of farmers, divided into two methods including test methods and farmer methods. The results indicated that, test methods, had higher total yield of Pomelo Hom Khuanlang as compared to farmer methods. The highest number of fruits per plant was 62 fruits, the lowest number was 35 fruits, the highest weight per fruit was 1.8 kg, the lowest weight per fruit was 1.1 kg, the largest fruit diameter was 17.5 cm and the lowest total yield weight observed was 1,680 kg per rai in the test method. Whereas, in the farmer method, the highest number of fruits per plant was 55 fruits, the lowest number per plant was 30 fruits, the highest weight per fruit was 1.6 kg, the lowest weight per fruit was 0.9 kg, the largest fruit diameter was 16.1 cm, the lowest weight per fruit 1.1 kg, the largest fruit diameter 17.5 cm and the lowest total yield weight was 1,680 kg per rai. while the farmer's methods The highest number of fruits per plant was 55 fruits, the lowest number per plant was 30 fruits, the highest weight per fruit was 1.6 kg, the lowest weight per fruit was 0.9 kg, the largest fruit diameter was 16.1 cm, the lowest fruit diameter was 12.1 cm, and the highest total yield weight was 2,304 kg per rai The lowest total yield weight is 1,216 kg per rai. Cost of production for testing method indicated that the average production cost was 9,480 baht per rai which was lower than the farmer's method, which has an average production cost of 9,870 baht per rai. BCR of the testing methods was 13.5 higher than the average farmer methods, while the average BCR of the testing methods was 10.0. Keywords: Pummelo Hom KhuanLang, technology, testing methods, farmer methods 1 ศนู ยว์ ิจยั และพฒั นำกำรเกษตรสงขลำ ต.หำดใหญ่ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 1 Songkhla Agricultural Research and Development Center, Hatyai Subdistrict, Hatyai District, Songkhla Province 2 ศนู ยค์ วบคุมยำงสงขลำ ต.คอหงส์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 2 Songkhla Rubber Regulatory Center, Khohong Sub district, Hatyai District, Songkhla Province * Corresponding author: [email protected] 152

1st AINR PSP162 กำรศึกษำจำแนกลักษณะพันธุกรรมโดยสณั ฐำนวทิ ยำของถ่วั เขียวผิวดำ Classification of Black Gram Germplasm Characters by Morphology ศมษิ ฐำ แม้นเหมือน1* อัจฉรำ จอมสงำ่ วงศ์1 ปวณี ำ ไชยวรรณ์1 อำรดำ มำสริ2 Maenmeun, S.1*, Jomsa-ngawong A.1, Chaiwan, P.1 and Masari, A.2 บทคดั ยอ่ การอนุรักษ์และใช้ประโยชน์เชื้อพันธุกรรมถัวเขียวผิวด่า มีวัตถุประสงค์เพืออนุรักษ์ ฟ้ืนฟู จ่าแนก และประเมินคุณค่าเช้ือ พันธุกรรมถวั เขียวผิวด่า จ่านวน 100 พนั ธ์/ุ สายพนั ธ์ุ ด่าเนนิ งานทศี นู ย์วิจัยพืชไรช่ ยั นาท ในฤดูแล้ง ปี 2565 เก็บขอ้ มูลตาม Mungbean Descriptors ของ IBPGR (1980) เพือจัดท่าเป็นฐานข้อมลู พชื พบว่า ผลผลิตตอ่ ต้นของถัวเขียวผวิ ดา่ อยูร่ ะหวา่ ง 2.80-17.4 กรัม ขนาด เมล็ดจากน่้าหนัก 1,000 เมล็ด อยู่ระหว่าง 21.0-62.0 กรัม จ่านวนฝักต่อต้นอยู่ระหว่าง 14.2-68.2 ฝัก จ่านวนเมล็ดต่อฝักอยู่ระหว่าง 5.20-12.8 เมล็ด ความสูงต้นอยู่ระหว่าง 26.6-92.2 เซนติเมตร อายุถึงวันออกดอก 50 เปอร์เซ็นต์อยู่ระหว่าง 32.0-52.0 วัน อายุเก็บ เกียวอยู่ระหว่าง 62.0-93.0 วัน โดยเช้ือพันธุกรรมถัวเขียวผิวด่า ทั้ง 100 พันธุ์/สายพันธุ์ มีรูปแบบการเจริญเติบโตเป็นแบบต้ังตรง (erect) จ่านวน 74 พันธุ์/สายพันธ์ุ แบบกึงต้ังตรง (semi-erect) จ่านวน 16 พันธ์ุ/สายพันธุ์ และแบบเล้ือย (viny) จ่านวน 10 พันธุ์/ สายพันธุ์ ส่วนใหญ่มีสีกลีบดอกเป็นสีเหลืองอมเขียว จ่านวน 70 พันธ์ุ/สายพันธุ์ รูปร่างฝักแก่เป็นแบบค่อนข้างแบน (semi-flat) (81 พันธุ์/สายพันธ์ุ) รูปร่างเมลด็ เป็นรูปทรงกระบอก (cylindrical) จ่านวน 82 พันธุ์/สายพนั ธุ์ และสีเมล็ดสว่ นใหญเ่ ปน็ สดี ่า (90 สายพนั ธ)์ุ จากข้อมูลทีบันทึก พบว่า มี 8 สายพันธุ์ ทีมีความดีเด่นด้านผลผลติ และขนาดเมล็ด คัดเลือกเข้าสู่โครงการปรับปรุงและพัฒนาพันธ์ุถัว เขียวผิวด่าต่อไป คำสำคญั : ถัวเขยี วผิวดา่ เชอื้ พนั ธุกรรม การฟนื้ ฟู การจ่าแนก Abstract This research is part of the conservation and utilization of black gram. The objectives of the research were to conserve, regenerate, characterize and evaluate black gram genetic resources. One hundred accessions of black gram were grown in an experimental plot at Chai Nat Field Crops Research Center in 2022. The data were recorded following the mungbean descriptors of International Board for Plant Genetic Resources ( IBPGR). The results found that seed yield per plant of black gram was 2.80-17.4 g. Seed size varied from 21.0-62.0 g. Plant height ranged from 26.6-92.2 cm. and the number of pods/plant was 14.2-68.2 pods. The number of seed/pod was 5.20-12.8 seeds. The days to 50% flowering were 32.0-52.0 days while the maturity ranged from 62.0-93.0 days. There were the growth type in erect type for 74 accessions, semi-erect type for 16 accessions and viny type for 10 accessions. Most of the petal color were greenish yellow (70 accessions). Most of the pod shape at maturity stage were semi-flat (81 accessions) and most of the seed color were black (90 accessions). Eight accessions were selected for further breeding program. Keywords: black gram, genetic resources, regenerate, characterization 1 ศูนยว์ ิจัยพืชไร่ชยั นำท อำเภอเมือง จังหวดั ชัยนำท 17000 1 Chai Nat Field Crops Research Center, Muang, Chai Nat 17000 2 สถำบันวิจยั พืชไร่และพืชทดแทนพลังงำน จตจุ กั ร กรุงเทพฯ 19000 2 Field and Renewable Energy Crops Research Institute, Chatuchak, Bangkok 19000 * Corresponding author: [email protected] 153

1st AINR PSP165 ปจั จัยท่ีมีผลต่อกำรชกั นำยอด และกำรเพม่ิ ปริมำณยอดของกัญชำในหลอดทดลอง Factors Affecting Shoot Induction and Proliferation of Cannabis sativa L. In Vitro ธีรศกั ด์ิ สุขดี 1, สมปอง เตชะโต1,2 , สรุ รี ตั น์ เย็นชอ้ น1, ระวี เจยี รวภิ ำ1, และ ทศั นี ขำวเนียม1* Sukdee, T.1, Te-chato, S.1, Yenchon, S.1, Chiarawipa, R.1 and Khawniam, T.1* บทคัดย่อ กัญชาเป็นพืชทีมีความส่าคัญทางด้านอาหาร และมีคุณสมบัติทางยา มีการสร้างสารเมแทบอไลท์ทุติยภูมิในกลุ่ม Cannabinoid พบมากในดอกเพศเมีย การขยายพันธุ์โดยวิธีการใช้เมล็ดมีความแปรปรวนทางพันธุกรรมสูง ดังนั้น การศึกษาในครั้งนี้ เพอื ตรวจสอบปจั จยั ทมี ีผลตอ่ การชักน่าและการเพิมปริมาณยอดของกญั ชาในหลอดทดลอง โดยวางเลี้ยงชน้ิ ส่วนข้อทีได้จากต้นกล้าอายุ 21 วัน บนอาหารสูตร MS ไม่เติมหรือเติม BA หรือ TDZ ทีความเข้มข้น 0.5 มิลลิกรัมต่อลิตร ร่วมกับการเติมผงถ่าน 0.2 เปอร์เซ็นต์ หลงั วางเลีย้ ง 3 สัปดาห์ พบว่า BA เขม้ ข้น 0.5 มลิ ลิกรมั ต่อลิตร ใหอ้ ตั ราการชักนา่ ยอดรวม 100 เปอรเ์ ซน็ ต์ จ่านวนยอดสงู สดุ 2.66 ยอด ความยาวยอดสงู สดุ 3.43 เซนตเิ มตร และจ่านวนใบสูงสุด 9.99 ใบต่อชิ้นส่วน หลังจากนั้น วางเลยี้ งชน้ิ ส่วนข้อจากตา่ แหน่งทตี า่ งกนั คอื ข้อที 1 (ข้อใบเลย้ี ง) ข้อที 2 และยอดทีได้จากตน้ กลา้ อายุ 21 วัน บนอาหารสูตร MS เตมิ BA เข้มข้น 0.5 มิลลกิ รมั ต่อลติ ร หลงั วางเลยี้ ง 4 สัปดาห์ พบว่า ข้อที 2 ให้อัตราการชักน่ายอดรวมสูงสุด 100 เปอร์เซ็นต์ และจ่านวนยอดสูงสุด 3.29 ยอด ส่าหรับการเพิมปริมาณ ยอดรวม วางเล้ียงช้ินส่วนข้อบนอาหารสูตร MS เติม BA เข้มข้น 0.5 มิลลิกรัมต่อลิตร ไม่เติมผงถ่าน หรือไม่เติม BA เติมผงถ่าน 0.2 เปอร์เซ็นต์ วางเลี้ยงภายใต้แสง LED หรือ Fluorescence เป็นเวลา 4 สัปดาห์ พบว่าอาหารทีเติมผงถ่าน 0.2 เปอร์เซ็นต์ ไม่เติม BA ภายใต้แสง Fluorescence ให้อัตราการเพิมปริมาณยอดรวมสูงสุด 100 เปอร์เซ็นต์ จ่านวนยอด 1.64 ยอด และความยาวยอดสูงสุด 1.35 เซนตเิ มตร จากการศกึ ษาครงั้ น้ี อาจเปน็ ทางเลือกหนงึ ในการขยายพนั ธุ์กัญชาจากต้นแมพ่ นั ธุด์ ี คำสำคญั : กัญชา, การชกั น่ายอด, การเพมิ ปรมิ าณยอด, ในหลอดทดลอง Abstract Cannabis sativa L. has been an important crop for food and medical treatment. Cannabis is rich in secondary metabolites such as cannabinoid group. There has highest content in female flowers. Traditionally, propagation of cannabis by seeds has high genetic variability. Therefore, the objective of this study was to investigate factors affecting in vitro shoot induction and proliferation of Cannabis sativa L. Nodes from 21 days-old seedlings were cultured on MS medium supplemented with 0.5 mg/L BA or TDZ or without plant growth regulator and 0.2% charcoal. After 3 weeks of culture, 0.5 mg/L BA gave 100% shoot induction, the highest number of shoots per explant at 2.66 shoots, shoot length at 3.43 cm and number of leaves per explant at 9.99 leaves. Whereupon, nodes from different position, 1st node (cotyledonary node), 2nd node and 3rd node (shoot apex), were cultured on MS medium supplemented with 0.5 mg/L BA. After 4 weeks of culture, 2nd node gave the highest shoot induction rate at 100 % and number of shoots per explant at 3.29 shoots. For shoot proliferation, nodes were cultured on MS medium supplemented with 0.5 mg/L BA without charcoal or supplemented with 0.2% charcoal without BA and maintained under fluorescence or LED. After 4 weeks of culture, the result showed that 0.2% charcoal without BA under fluorescence gave the highest shoot proliferation rate at 100%, number of shoots per explant at 1.64 shoots and shoot length at 1.35 cm. This study may be an alternative way to propagate cannabis from a good variety. Keywords: Cannabis sativa L., shoot induction, shoot proliferation, in vitro 1 สำขำนวตั กรรมกำรเกษตรและกำรจัดกำร วิชำเอกพืชศำสตร์ คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลยั สงขลำนครินทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90112 1 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University Hat Yai, Songkhla 90112 2 ศูนย์วิจัยควำมเปน็ เลิศเทคโนโลยีชีวภำพเกษตรและทรัพยำกรธรรมชำติ ระยะท่ี 3 คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครินทร์ 2 Center of Excellence in Agricultural and Natural Resources Biotechnology Phase 3, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Songkhla 90110, Thailand * Corresponding author: [email protected] 154

1st AINR PSP166 ผลของโคลชิซินตอ่ กำรเปล่ียนแปลงลักษณะทำงสณั ฐำนวิทยำและสรรี วิทยำของเทยี นสิรนิ ธรในหลอดทดลอง Effect of Colchicine on Variation of Morphological and Physiological Characteristics of Impatiens sirindhorniae Triboun & Suksathan In Vitro ไซนีย๊ะ สะมำลำ1 และ สรุ ีรตั น์ เยน็ ช้อน2* Samala, S. 1 and Yenchon, S.2* บทคดั ย่อ เทยี นสิรนิ ธรหรือชมพสู ริ นิ (Impatiens sirindhorniae Triboun & Suksathan) เป็นพชื ถนิ เดียว พบบรเิ วณหนา้ ผาหินปนู ใน จ.กระบี และ จ.สุราษฎร์ธานเี ท่าน้ัน ในปัจจุบันยังไมม่ รี ายงานการปรับปรงุ พนั ธุ์เทียนสริ นิ ธรทีเจริญบริเวณอา่ งเก็บน้่าเขือนรัชชประภา งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพือศกึ ษาลักษณะของต้นเทียนสิรนิ ธรทีไดร้ ับสารโคลชิซิน โดยน่าชิ้นส่วนยอดและข้อของต้นกล้าเทียนสริ นิ ธร จุ่มแช่ในสารละลายโคลชิซิน ความเข้มข้น 0 0.05 0.1 และ 0.2 เปอร์เซ็นต์ เป็นเวลา 24 ชัวโมง จากน้ันน่าไปวางเล้ียงบนอาหารแข็ง สูตร MS ทีเติม BA ความเข้มข้น 2 มิลลิกรัมต่อลิตร หลังจากวางเล้ียงเป็นเวลา 3 เดือน พบว่าสารละลายโคลชิซินความเข้มข้น 0.2 เปอร์เซ็นต์ ส่งเสริมให้ชิ้นส่วนยอดและข้อเกิดการพัฒนาของยอดรวมได้ดีทีสุด ใบมีขนาดใหญ่ ความหนา และมีสีเขียวเข้มกว่าชุด ควบคุม จากการศกึ ษาขนาดและความหนาแน่นของเซลล์คุม ขนาดและจ่านวนของเมด็ คลอโรพลาสต์ พบว่าสารละลายโคลชิซิน ความ เข้มข้น 0.2 เปอร์เซ็นต์ ส่งผลให้ขนาดของเซลล์คุมมีความกว้างและยาวทีสุด (0.64 x 0.72 ไมโครเมตร) ให้จ่านวนเม็ดคลอโรพลาสต์ สูงสุด 45.66 เม็ดต่อเซลล์คุม และมีความหนาแน่นของเซลล์คุมน้อยทีสุด 241.91 เซลล์คุมต่อตารางมิลลิเมตร แตกต่างกันอย่างมี นัยส่าคัญทางสถิติ (p≤0.05) และจากการศึกษาปริมาณคลอโรฟิลล์ พบว่าใบทีผ่านการจุ่มแช่โคลชิซินความเข้มข้น 0.2 เปอร์เซ็นต์ มี ปรมิ าณคลอโรฟิลล์เอสงู สดุ คอื 23.71 มิลลกิ รัมตอ่ กรมั นา่้ หนักสด และมปี รมิ าณคลอโรฟิลลบ์ ีสงู สดุ คอื 17.04 มลิ ลิกรัมต่อกรัมน่า้ หนกั สด ดงั นน้ั การศึกษาคร้งั น้ีจึงสรุปได้ว่า การใชช้ ิ้นสว่ นขอ้ และยอดจมุ่ แช่ในสารละลายโคลชิซนิ ความเขม้ ขน้ 0.2 เปอรเ์ ซ็นต์ มีแนวโนม้ ให้ ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและสรีรวิทยาของต้นกล้าเททระพลอยด์ อย่างไรก็ตามควรยืนยันผลด้วยการศึกษาจ่านวนโครโมโซม หรือ การศกึ ษาปรมิ าณดเี อน็ เอต่อไป ซงึ อาจนา่ มาใชป้ ระโยชน์ในการพัฒนาเป็นไม้ดอกเศรษฐกจิ ตอ่ ไปในอนาคตได้ คำสำคัญ: การกลายพันธุ์ โคลชซิ นิ เทยี นสิรินธร สณั ฐานวทิ ยา Abstract Impatiens sirindhorniae Triboun & Suksathan (Balsaminaceae) is an endemic species to Krabi and Suratthani provinces. There have not been any reports on improvement of I. sirindhornae from Rajjaprabha Dam, Khao Sok National Park. The objective of this study was to investigate the effect of colchicine on variation of morphological and physiological characteristics of I. sirindhorniae Triboun & Suksathan in vitro. Shoot and nodal explants were treated with colchicine at 0 0.05 0.1 0.2% for 24 hours and cultured on MS medium with 2 mg/L BA for 3 months. The results revealed that colchicine at 0.2% gave the highest multiple shoot formation. For investigation of morphological characteristics, the result revealed that plantlets obtained from 0.2% colchicine gave the size, thickness and color of leaves higher than those of control plantlet. For physiological characteristics of leaves, the result showed that leaves obtained from 0.2% colchicine gave the highest size of guard cell in terms of width and length (0.64 and 0.72 µm), number of chloroplast per guard cell (45.66) and lowest density of guard cell (241.91 cells/sq mm) significant different (p≤0.05) with another treatment. Similar results was obtained in chlorophyll content, plantlets from 0.2% colchicine gave the highest chlorophyll a and b content at 23.71 and 17.04 mg/g fresh weight, respectively. Therefore, this study can be concluded that 0.2% colchicine gave the variation of morphological and physiological characteristics as tetraploid plant. However, the ploidy level should be confirmed by cytology or flow which may be used for the development to economic flowering plants in the future. Keywords: Mutation, colchicine, Impatiens sirindhorniae Triboun & Suksathan, morphology 1 สำขำวชิ ำชวี วิทยำ คณะวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยี มหำวิทยำลยั รำชภฏั สุรำษฎรธ์ ำนี อ.เมือง จ.สุรำษฎรธ์ ำนี 1 Program in Biology, Faculty of Science and Technology, Suratthani Rajabhat University, Suratthani 2 สำขำวชิ ำนวัตกรรมกำรเกษตรและกำรจัดกำร คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวทิ ยำลยั สงขลำนครินทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 2 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla *Corresponding author: [email protected] 155

1st AINR PSP167 ผลของตำแหนง่ และรปู แบบกำรวำงเลยี้ งช้นิ ส่วนใบ และสำรควบคมุ กำรเจรญิ เติบโตต่อกำรชกั นำแคลลัส และยอดของ Haworthia obtusa “Purple Lens” ในหลอดทดลอง Effects of Positions and Orientations of Leaf Segments and Plant Growth Regulators on Callus and Shoot Induction of Haworthia obtusa “Purple Lens” In Vitro นูรมำ มำสำก1ี สมปอง เตชะโต1 และสรุ รี ัตน์ เยน็ ช้อน1* Masakee, N.1, Te-chato, S.1 and Yenchon, S1* บทคัดยอ่ ฮาโวเทีย (Haworthia obtusa “Purple Lens”) จัดเป็นพืชอวบน้่าทีได้รับความนิยมและเป็นทีต้องการของตลาด การ เพาะเลย้ี งเนือ้ เยอื เป็นวธิ ีการทีจะสามารถขยายพันธ์ุได้ปริมาณมาก จึงได้มีการศึกษาผลของต่าแหน่งและรูปแบบการวางเล้ียงช้ินส่วนใบ และสารควบคมุ การเจริญเติบโตตอ่ การชกั น่าแคลลสั และยอดรวม โดยการนา่ ใบฮาโวเทียมาฟอกฆา่ เชอื้ พนื้ ผิวใบด้วยแอลกอฮอลเ์ ข้มข้น 70 เปอร์เซน็ ต์ นาน 30 วินาที แช่ใบในคลอรอ็ กซ์ เขม้ ข้น 20 เปอร์เซ็นต์ นาน 15 นาที ล้างใบด้วยนา้่ กลนั นึงฆา่ เช้อื 3 ครง้ั หลงั จากนนั้ ตัดแบ่งใบเป็น 3 ส่วน ช้ินส่วนปลาย (Distal) ชิ้นส่วนกลาง (Middle) ชิ้นส่วนโคน (Proximal) ตัดให้มีขนาดยาว 0.5 เซนติเมตร และ น่าไปวางเลยี้ งสองทิศทางใหท้ อ้ งใบ (ventral side) หรือหลังใบ (dorsal side) สมั ผัสกบั อาหารสงั เคราะหส์ ตู ร Murashige and Skoog (MS) เติม Benzyladenine (BA) เข้มข้น 2 มิลลิกรัมต่อลิตร วางเลี้ยงเป็นเวลา 4 สัปดาห์ พบว่า ต่าแหน่งโคนใบทีวางเลี้ยงท้ัง สองทศิ ทางให้อตั ราการเกิดแคลลสั เฉลียสูงสุดคือ 41.67 เปอรเ์ ซ็นต์ แตกตา่ งทางสถติ อิ ยา่ งมีนัยส่าคญั (p≤0.01) กับตา่ แหนง่ อนื ๆ เมือ ย้ายแคลลัสทีชักน่าได้ มาวางเล้ียงบนอาหารสูตร MS เติมไซโตไคนินชนิดต่าง ๆ ได้แก่ BA Kinetin (KN) หรือ Thaidiazuron (TDZ) ความเข้มข้น 1 มิลลิกรัมต่อลิตร หลังจากวางเลี้ยงเป็นเวลา 4 สัปดาห์ พบว่า ไซโตไคนินทุกชนิดให้อัตราการเกิดยอดรวม 100 เปอร์เซ็นต์ ไม่มีความแตกต่างกันทางสถิติ และอาหารทีเติม TDZ ให้จ่านวนยอดสูงสุด 29.50 ยอดต่อแคลลัส ผลจากการศึกษาน้ี สามารถใชเ้ ปน็ แนวทางในการขยายพนั ธุพ์ ชื กลมุ่ ไม้อวบนา่้ เชิงการคา้ ได้ คำสำคญั : ต่าแหน่งใบ สารควบคมุ การเจรญิ เติบโต แคลลสั ฮาโวเทยี Abstract Haworthia (Haworthia obtusa “Purple Lens”) is a popular and marketable succulent plant. Tissue culture is a method for mass propagation. The aim of this research was to study the effect of positions and orientations of leaf segments and plant growth regulators on callus and shoots induction. Leaf explants were disinfected with 70% alcohol for 30 seconds, soaked in 20% Chlorox solution for 15 minutes, washed with distilled water for 3 times, then cut the leaf into 3 parts; distal, middle and proximal at length of 0.5 cm. Leaf segments were cultured on Murashige and Skoog (MS) medium supplemented with 2 mg/L Benzyladenine ( BA) with placing ventral or dorsal side contact to the medium. After 4 weeks of culture, the results showed that proximal segment gave the highest callus induction rate at 41.67% in both orientations significant difference (p≤0.01) with the other two segments. Calli were transferred to culture on MS medium supplemented with various types of cytokinin, BA, Kinetin (KN) or Thaidiazuron (TDZ) at concentration of 1 mg/L. After 4 weeks of culture, the result showed that all types of cytokinin gave the highest shoot induction at 100% and the highest number of shoots at 29.50 shoots was obtained from TDZ containing medium. The results from this study can be used for the commercial propagation of succulent plants. Keywords: Leaf position, plant growth regulators, callus, Haworthia 1สำขำวิชำนวตั กรรมกำรเกษตรและกำรจดั กำร คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครนิ ทร์ อ. หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90112 1 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, 90112 * Corresponding author: [email protected] 156

1st AINR PSP168 ผลของกรดจิบเบอเรลลกิ ตอ่ กำรเพม่ิ ประสิทธภิ ำพกำรงอกของเมล็ดกระบองเพชรสำยพนั ธ์ุ Melocactus matanzanus และ Melocactus variegated ในสภำพปลอดเช้ือ Effect of Gibberellic Acid on Enhance Efficiency of Seed Germination of Melocactus matanzanus and Melocactus variegated In Vitro สุภำวดี รำมสูตร1,3 ผกำรัตน์ โรจนด์ วง2,3* จิดำภำ ลำ่ ห้วย2 และ ปรดี ำวรรณ จนั คง2 Ramasoot, S.1,3, Rotduang, P.2,3*, Lamhuai, C.2 and Chankong, P.2 บทคัดย่อ กระบองเพชรสายพันธุ์เมโลแคระ (Melocactus matanzanus) และเมโลดา่ ง (Melocactus variegata) เป็นไม้ประดับทีมี ความสวยงาม ได้รับความนิยม และเป็นทีต้องการทางตลาดสูง แต่มีการขยายพันธุ์ทีล่าช้าและมีอัตราการงอกของเมล็ดต่า ดังนั้น วัตถุประสงค์ของการศึกษานเ้ี พอื เพมิ ประสิทธิภาพการงอกของเมล็ดดว้ ยสารละลายกรดจิบเบอเรลลกิ ทีความเข้มขน้ ตา่ ง ๆ โดยน่าเมลด็ มาจุ่มแช่ในสารละลายกรดจบิ เบอเรลลกิ เข้มข้น 0, 2, 4 และ 6 มลิ ลิกรัมตอ่ ลติ ร กอ่ นน่ามาเพาะเลย้ี งตอ่ บนอาหารสตู ร MS (Murashige and Skoog, 1962) ทีปราศการเตมิ สารควบคมุ การเจริญเติบโต หลังจากวางเล้ียงเปน็ เวลา 1 เดือน พบว่าเมลด็ กระบองเพชรสายพนั ธ์ุ เมโลแคระทีจ่มุ แชใ่ นสารละลายกรดจิบเบอเรลลกิ เข้มขน้ 2 และ 4 มลิ ลกิ รัมตอ่ ลติ ร และเมลด็ กระบองเพชรสายพันธเุ์ มโลดา่ งทีจ่มุ แช่ใน สารละลายกรดจิบเบอเรลลิกเข้มข้น 6 มิลลิกรัมต่อลิตร ให้อัตราการรอดชีวิตสูงสุด 100 เปอร์เซ็นต์ ส่าหรับอัตราการงอกของเมล็ด พบว่าสารละลายกรดจบิ เบอเรลลกิ เข้มข้น 6 มิลลิกรัมตอ่ ลติ ร ให้อัตราการงอกของเมลด็ กระบองเพชรสายพันธุ์เมโลแคระสูงสุด 96.67 เปอรเ์ ซน็ ต์ และสายพนั ธเ์ุ มโลด่างสูงสุด 91.37 เปอร์เซ็นต์ แตกตา่ งทางสถิติอย่าง มนี ัยส่าคญั (p ≤ 0.05) กบั ความเข้มข้นอืน หลงั จาก เพาะเล้ียงเปน็ ระยะเวลา 3 เดอื น และดชั นคี วามเรว็ ในการงอกพบวา่ กรด จิบเบอเรลลกิ เข้มขน้ 6 มลิ ลิกรมั ตอ่ ลิตร ใหด้ ัชนีความเรว็ ใน การงอกสูงสุด 0.12, 0.38 และ 0.23 ตามล่าดบั ตน้ กล้าทพี ัฒนามคี วามยาวล่าต้นเฉลียสูงสุด 0.55 เซนติเมตร เส้นผา่ นศูนยก์ ลางล่าต้น เฉลียสูงสุด 0.38 เซนติเมตร ความยาวรากเฉลียสูงสุด 1.34 เซนติเมตร และจ่านวนรากเฉลียสูงสุด 3.10 รากต่อชิ้นส่วน แตกต่างทาง สถิติอยา่ งมีนยั ส่าคญั (p≤0.05) กับทรีตเมนต์อนื ๆ หลังจากเพาะเลี้ยงเปน็ ระยะเวลา 3 เดอื น และเมลด็ กระบองเพชรสายพันธุเ์ มโลด่าง ทีจุ่มแช่ในสารละลายกรดจิบเบอเรลลิกเข้มข้น 6 มิลลิกรัมต่อลิตร ให้ดัชนีความเร็วในการงอกสูงสุด 0.23, 0.48 และ 0.41 ตามล่าดับ ต้นกล้าทีพัฒนามคี วามยาวลา่ ตน้ เฉลียสงู สุด 0.31 เซนติเมตร เส้นผ่านศูนย์กลางลา่ ตน้ เฉลยี สงู สดุ 0.22 เซนติเมตร ความยาวรากเฉลยี สูงสุด 0.53 เซนติเมตร และจ่านวนรากเฉลียสูงสุด 2.07 รากต่อต้น แตกต่างทางสถิติอย่างมีนัยส่าคัญ (p≤0.05) กับทรีตเมนต์อืน ๆ หลงั จากเพาะเลยี้ งเปน็ ระยะเวลา 3 เดือน คำสำคญั : กรดจบิ เบอเรลลกิ กระบองเพชร สภาพปลอดเชอื้ ดชั นคี วามเรว็ ในการงอก Abstract Melocactus matanzanus and Melocactus variegata are a beautiful ornamental plants. There are very popular and highly demand for ornamental market. However, rate of propagation are a quite slow and poor germination of the seeds. Therefore, the objective of this study was to enhance efficiency of seed germination of M. matanzanus and M. variegate in vitro. The seeds were immersed in 0, 2, 4 and 6 mg/l gibberellic acid and cultured on PGR-free MS (Murashige and Skoog, 1962) medium. After 1 month of culture, the results showed that the seeds of M. matanzanus immersed in 2 and 4 mg/l gibberellic acid gave the highest survival rate at 100%. The seed of M. variegata immersed in 6 mg/l gibberellic acid gave the highest survival rate at 100%. For seed germination, the results found that 6 mg/l gibberellic acid gave the highest result in both M. matanzanus and M. variegata at 1 สำขำวิชำชวี วิทยำ คณะวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยี มหำวิทยำลยั รำชภัฏนครศรธี รรมรำช 1 ต.ทำ่ ง้ิว อ.เมอื ง จ.นครศรีธรรมรำช 80280 1 Department of Biology Faculty of Science and technology Nakhon Si Thammarat Rajabhat University 1 Tha Ngio, Mueang Nakhon Si Thammarat District, Nakhon Si Thammarat 80280 2 สำขำวิชำวิทยำศำสตร์ท่วั ไป คณะครุศำสตร์ มหำวทิ ยำลยั รำชภัฏนครศรธี รรมรำช 1 ต.ท่ำงวิ้ อ.เมอื ง จ.นครศรีธรรมรำช 80280 2 Department of General Science Faculty of Education Nakhon Si Thammarat Rajabhat University 1 Tha Ngio, Mueang Nakhon Si Thammarat District, Nakhon Si Thammarat 80280 3 หน่วยวจิ ยั ควำมหลำกหลำยและเทคโนโลยีชีวภำพกำรเกษตร มหำวิทยำลยั รำชภัฏนครศรีธรรมรำช 1 ต.ท่ำง้วิ อ.เมือง จ.นครศรธี รรมรำช 80280 3 Agricultural Diversity and Biotechnology Research Unit Nakhon Si Thammarat Rajabhat University 1 Tha Ngio, Mueang Nakhon Si Thammarat District, Nakhon Si Thammarat 80280 * Corresponding author: [email protected] 157

1st AINR PSP168 96.67 and 91.37 %, respectively after 3 months of culture. Germination speed index (GSI) studies showed that 6 mg/l gibberellic acid gave the highest result in both species at 0.12, 0.38 and 0.23 (M. matanzanus) and at 0.23, 0.48 and 0.41 (M. variegata). A 6 mg/l gibberellic acid gave the highest of average shoot length, stem diameter, root length and root number at 0.55, 0.38, 1.34 cm and 3.10 roots/seedling, respectively, significant different (p ≤ 0.05) with the other treatments after culturing for 3 months. Similar results were found in M. variegata. The highest average shoot length, stem diameter, root length and root number at 0.31, 0.22, 0.53 cm and 2.07 roots/seedling, respectively, significant different (p ≤ 0.05) with the other treatments after culturing for 3 months. Keywords: Gibberellic acid, Melocactus spp., aseptic culture, germination speed index 158

1st AINR สำขำกำรจดั กำรศัตรพู ชื

1st AINR PEP008 กลไกกำรทำลำยชีวิตของรำ Trichoderma species ต่อรำสำเหตุโรคพืช Curvularia aeria Antibiosis Mechanism of Trichoderma Species Against the Phytopathogenic Fungus Curvularia aeria เมธำพร รอดแกว้ 1 และ ชนินนั ท์ พรสุรยิ ำ1 Rodkaew, M.1 and Pornsuriya, C.1 บทคัดย่อ งานวิจัยน้ีมีวัตถุประสงค์เพือคัดเลือกรา Trichoderma species ทีมีกลไกการเป็นปฏิปักษ์ต่อรา Curvularia aeria แบบ ท่าลายชีวิต (antibiosis) โดยนา่ รา Trichoderma species จา่ นวน 16 ไอโซเลต มาหาค่ากิจกรรมเอนไซมไ์ คติเนส และ เอนไซมเ์ บตา- 1,3-กลูคาเนสด้วยวิธี DNS method พบว่ารา Trichoderma species ไอโซเลต TriTrG 3-8 มีค่ากิจกรรมเอนไซม์ไคติเนสสูงสุด (0.0414 U/ml) และแตกต่างอย่างมีนัยส่าคัญทางสถิติ (p < 0.01) เมือเปรียบเทียบกับไอโซเลตอืน และพบว่ารา Trichoderma species ไอโซเลต TriKrb 1-1, TriKrb 1-2, TriTrG 3-8, TriKrb 1-3, TriYL 1-5 และ TriNr 1-1 มีค่ากิจกรรมเอนไซม์เอนไซม์เบตา- 1,3-กลูคาเนสสูงไม่แตกต่างกันทางสถิติที 0.1717, 0.1638, 0.1467, 0.1421, 0.1414 และ 0.1408 U/ml ตามล่าดับ ผลการวัดสาร ระเหยด้วยวธิ ี volatile antifungal bioassay พบว่ารา Trichoderma species ไอโซเลต TriTrG 3-8, TriRn 1-1, TriYL 1-5, TriNr 1- 1, TriNr 1-5 และ TriSK 1-1 สามารถสรา้ งสารระเหยยบั ย้ังการเจรญิ ของรา C. aeria ไดด้ ไี มแ่ ตกตา่ งกันทางสถิติโดยมีเปอร์เซน็ ต์ยับยั้ง 50.74, 46.30, 42.22, 40.37, 39.63 และ 39.63% ตามล่าดับ ผลการทดลองแสดงให้เห็นว่า Trichoderma species TriTrG 3–8 มี กลไกการเปน็ ปฏิปกั ษแ์ บบท่าลายชีวิตตอ่ รา C. aeria คำสำคญั : ราปฏปิ กั ษ์ Curvularia aeria โรคใบจุด Abstract The purpose of this research was to screen antagonistic Trichoderma species against C. aeria by antibiosis mechanism. Sixteen isolates of Trichoderma species were evaluated chitinase and -1,3 glucanase activities by the DNS method. The isolate TriTrG 3-8 showed maximum level of chitinase activity (0.0414 U/ml) and significantly higher than that of other isolates. The isolates TriKrb 1-1, TriKrb 1-2, TriTrG 3-8, TriKrb 1-3, TriYL 1-5 and TriNr 1-1 showed significantly different in -1,3 glucanase activities at 0.1717, 0.1638, 0.1467, 0.1421, 0.1414 and 0.1408 U/ml, respectively. For volatile antifungal bioassay, there were no significantly different in the isolate TriTrG 3-8, TriRn 1- 1, TriYL 1-5, TriNr 1-1, TriNr 1-5 and TriSK 1-1, with the mycelial growth inhibition of C. aeria at 50.74, 46.30, 42.22, 40.37, 39.63 and 39.63%, respectively. The results suggest that Trichoderma species TriTrG 3-8 has antibiosis mechanism against C. aeria. Keywords: Antagonistic fungi, Curvularia aeria, leaf spot disease 1 สำขำวิชำนวตั กรรมกำรเกษตรและกำรจดั กำร คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครนิ ทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 1 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hatyai District, Songkhla Province 90110 *Corresponding author: [email protected] 160

1st AINR PEP009 กลไกกำรเปน็ ปฏิปักษ์ของ Trichoderma spp. ที่มีต่อ Ganoderma boninense เชอื้ รำสำเหตุ โรคลำต้นเนำ่ ของปำล์มน้ำมัน Antagonistic Mechanisms of Trichoderma spp. Against Ganoderma boninense, a Fungal Pathogen of Basal Stem Rot Disease in Oil Palm ศรัณยำ อิทรอนันต1์ และ ธนญั ชนก ไชยรนิ ทร์1* Intara-anun, S.1 and Chairin, T.1* บทคัดยอ่ ปัญหาส่าคัญในการผลิตปาล์มน้่ามัน คือโรคล่าต้นเน่า (basal stem rot) ทีเกิดจากเชื้อ Ganoderma boninense ดังน้ันใน การศึกษาคร้งั นี้มีวัตถุประสงคเ์ พอื ยับยั้งการเจรญิ ของเชือ้ G. boninense ในสภาพหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร โดยศกึ ษากลไกการแก่งแย่งแข่งขัน และการ ท่าลายชีวิตของ Trichoderma asperellum Z2-02, T. virens K1-02, Trichoderma sp. Trg3-8 และ T. asperellum T76-14 ซึงผลการ ทดสอบพบว่า Trichoderma ทุกไอโซเลตมีความสามารถในการแก่งแย่งแข่งขันกับเช้ือ G. boninense ไม่แตกตา่ งกัน (มีเปอร์เซ็นต์การยับย้ัง  70 %) ส่วนการศึกษากลไกการท่าลายชีวิตด้วยการสร้างสารระเหย พบว่า T. virens K1-02 และ T. asperellum T76-14 สามารถยับยั้ง การเจริญของเส้นใยเชื้อ G. boninense ได้เท่ากับ 12.59 และ 12.78 % และด้วยวิธี agar diffusion พบว่ำ น้ำเล้ียงเชื้อ T. virens K1-02 สามารถยับยั้งการเจริญเส้นใยของเชื้อ G. boninense ได้เท่ากับ 36.62 % โดยค่ากิจกรรมเอนไซม์เบต้า-1,3 กลูคาเนสที Trichoderma ผลิต อยู่ระหว่าง 0.31  0.44 ถึง 1.14  0.23 U/ml และพบว่า T. virens K1-02 มีค่ากิจกรรมเอนไซม์ไคติเนส 0.33  0.27 U/ml ซึงมีค่าสูง กว่า T. asperellum Z2-02 อย่างมีนัยส่าคัญทางสถิติ แต่ไม่มีความแตกต่างทางสถิติเมือเปรียบเทียบกับ Trichoderma sp. Trg3-8 และ T. asperellum T76-14 คำสำคัญ: โรคล่าตน้ เนา่ Ganoderma boninense กลไกการเปน็ ปฏิปักษ์ Trichoderma Abstract One of the serious problems in oil palm production is basal stem rot disease caused by Ganoderma boninense. This study aimed to test competition and antibiosis mechanisms of Trichoderma asperellum Z2-02, T. virens K1-02, Trichoderma sp. Trg3-8 and T. asperellum T76-14 against G. boninense under laboratory condition. The result showed that all Trichoderma isolates were competitive capability against G. boninense (inhibition  70%). For antibiosis mechanism, the volatile organic compounds of T. virens K1-02 and T. asperellum T76-14 inhibited mycelial growth of G. boninense as 12.59 and 12.78 %. For agar diffusion method, cell free culture filtrate (CF) of T. virens K1-02 inhibited mycelial growth of G. boninense at 36.62%. Beta - 1,3 glucanase activities in CF of Trichoderma were ranked 0.31  0.44 to 1.14  0.23 U/ml and chitinase activity of T. virens K1-02 was 0.33  0.27 U/ml, which was significantly higher than T. asperellum Z2-02, but there was not significantly different when compared to Trichoderma sp. Trg3-8 and T. asperellum T76-14. Keywords: Basal stem rot disease, G. boninense, Antagonistic mechanisms, Trichoderma 1 สำขำนวตั กรรมกำรเกษตรและกำรจัดกำร คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลยั สงขลำนครนิ ทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 1 Agriculture Innovation and Management, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla university, Hatyai District, Songkhla Province 90110 * Corresponding author: [email protected] 161

1st AINR PEP010 สมกำรแบบจำลองเพ่ือยบั ย้งั เอนไซมย์ ่อยเซลลโู ลสของ Ganoderma boninense เช้อื สำเหตโุ รคลำต้นเนำ่ ในปำล์มนำ้ มัน Equation Model for Inhibiting Cellulose- Degrading Enzyme of Ganoderma boninense, a Causal Pathogen of Basal Stem Rot Disease in Oil Palm จกั รัตน์ อโณทยั 1 และ ธนัญชนก ไชยรนิ ทร์1* Anothai, J.1 and Chairin, T.1* บทคัดยอ่ รา Ganoderma boninense เป็นเช้ือสาเหตุโรคลา่ ตน้ เน่า (basal stem rot) ซึงเป็นปญั หารนุ แรงตอ่ การผลติ ปาลม์ น่้ามนั ใน เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยรา Ganoderma spp. ผลิตเอนไซม์เซลลูเลสซึงเป็นเอนไซม์ย่อยเนื้อไม้ชนิดหนึง เพือเข้าท่าลายภายใน เน้ือเยือปาล์มน้่ามัน ดังน้ันการยับย้ังกิจกรรมของเอนไซม์เซลลูเลสจึงช่วยลดความรุนแรงของการเกิดโรคได้ ในงานวิจัยน้ีได้น่าวิธีการ พ้ืนผิวตอบสนอง (response surface methodology; RSM) ซึงเป็นวิธีการทางคณิตศาสตร์และสถิติเพือสร้างสมการแบบจ่าลองจาก ตัวแปรต่าง ๆ และหาจุดทียับย้ังกิจกรรมของเอนไซม์เซลลูเลส จากการออกแบบ central composite design (CCD) เพือศึกษา 4 ปัจจัยทีคัดเลือก ได้แก่ (A) อุณหภูมิ (B) ธาตุอาหารหลัก (โพแทสเซียม) (C) ธาตุอาหารรอง (โบรอน) และ (D) สารเคมีก่าจัดรา Mancozeb ซึงสมการแบบจ่าลองทีได้คือ “cellulase (U/ml) = – 0.026 – 0.032A – 0.002B – 0.018C + 0.001D” และปัจจัยที ส่งผลต่อคา่ กิจกรรมเอนไซมเ์ ซลลเู ลสอยา่ งมนี ัยส่าคญั ทางสถติ ิ (p<0.05) ไดแ้ ก่ อุณหภูมิ และธาตุอาหารโบรอน และเมืออณุ หภมู ิเทา่ กบั 30.7 oC โพแทสเซียม 9.8 mg/ml โบรอน 0.01 mg/ml และ Mancozeb 2.0 mg/ml ท่าให้ค่ากิจกรรมเอนไซม์สูงสุดทีได้จาก แบบจ่าลองมีคา่ เท่ากับ 0 U/ml คำสำคัญ: แบบจ่าลอง เอนไซมเ์ ซลลเู ลส โรคล่าตน้ เน่าในปาลม์ น้า่ มนั การควบคมุ Abstract Ganoderma boninense is a causal pathogen of basal stem rot disease, a serious problem of oil palm production in Southeast Asia. For successful infection, Ganoderma species produce extracellular cellulase, one of wood degrading enzymes that are likely required in order to penetrate the host tissue. Therefore, the inhibition of cellulase activity could reduce the disease severity. In this research, the response surface methodology (RSM), a mathematical and statistical method for modeling the response of interest affected by various variables, was used to find out the optimal point to inhibit cellulase activity. From the central composite design (CCD), four selected variables including A: temperature, B: macronutrient (potassium), C: micronutrient (boron), and D: chemical fungicide (Mancozeb) were demonstrated. The result found that the equation model was “cellulase (U/ml) = – 0.026 – 0.032A – 0.002B – 0.018C + 0.001D”. The significant variables affecting cellulase activity with p<0.05 were temperature and boron. When temperature was 30.7 oC, potassium 9.8 mg/ml, boron 0.01 mg/ml and Mancozeb 2.0 mg/ml, the predicted maximum cellulase activity was 0 U/ml. Keywords: model, cellulase, basal stem rot disease in oil palm, control 1 สำขำวิชำนวตั กรรมกำรเกษตรและกำรจัดกำร คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครินทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 1 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai District, Songkhla Province 90110 * Corresponding author: [email protected] 162

1st AINR PEP011 ประสิทธภิ ำพของพืชสมนุ ไพรบดในกำรควบคุมดว้ งงวงข้ำว Sitophilus oryzae L. (Coleoptera : Curculionidae) The Efficiency of Herbal Plants Powder Against Rice Weevil Control, Sitophilus oryzae L. (Coleoptera : Curculionidae) เกษสนิ ี แก้วสระแสน1 และ จุรมี ำศ วังครี ี2* Kaewsashan, K.1 and Wangkeeree, J.2* บทคัดย่อ ดว้ งงวงข้าว (Sitophilus oryzae L.) เป็นแมลงศัตรหู ลังการเก็บเกียวทสี ่าคัญ การวิจัยนีม้ วี ัตถุประสงคเ์ พือศึกษาประสทิ ธภิ าพ และความคงทนทีระยะเวลา 1, 2 และ 3 เดือน ของพืชสมุนไพรบด 6 ชนิด ในการเป็นสารไลแ่ ละความเป็นพิษต่อดว้ งงวงข้าว โดยวาง แผนการทดลองแบบ 6x3 factorial in CRD ประกอบด้วย 2 ปัจจัย คือ สมุนไพร 6 ชนิด ได้แก่ กะเพรา (Ocimum tenuiflorum L.) มะกรูด (Citrus hystrix DC.) มะนาว (Citrus aurantifolia (Christm.) Swingle.) ไพล (Zingiber montanum (Koening) Link ex Dietr.) พริก (Capsicum frutescens L.) และขิง (Zingiber officinale Roscoe) และระดับความเข้มข้น 0.5, 2.5 และ 5% (w/w) พบว่า ไพลทคี วามเขม้ ขน้ 5% มคี วามสามารถในการไลแ่ มลงดีทสี ดุ 95.00% รองลงมาคือ ไพลทคี วามเขม้ ข้น 2.5% มีความสามารถใน การไล่แมลงเท่ากับ 62.50% และไพลทุกความเข้มข้นทีทดสอบมปี ระสิทธิภาพในการเป็นพิษต่อแมลงดีทีสุด อยู่ในช่วง 97.5-100% ซึง แตกต่างจากพืชสมนุ ไพรชนดิ อืน ๆ อย่างมีนัยสา่ คัญทางสถิติ (P<0.05) พืชสมุนไพรบดทุกชนดิ มีประสิทธิภาพในการเป็นพิษต่อแมลงที อายุการเก็บรักษา 1 เดือน และลดลงทีอายุการเก็บรักษา 2 และ 3 เดือน เท่ากับ 40-100% 29.17-97.50% และ 17.5-66.67% ตามล่าดับ การศึกษานี้ช้ีให้เหน็ ว่าสมนุ ไพรผงสามารถส่งผลต่อพฤตกิ รรมการตอบสนองของดว้ งงวงข้าวและมปี ระสิทธิภาพในการนา่ มา เป็นแนวทางในการลดการใชส้ ารเคมชี ่วยให้สามารถเก็บรักษาข้าวสารได้นานยงิ ข้นึ และสามารถนา่ พืชสมนุ ไพรไปใชก้ ับเมลด็ พืชอนื ๆ ที ด้วงงวงขา้ วเขา้ ทา่ ลายได้ คำสำคญั : ดว้ งงวงข้าว Sitophilus oryzae สมุนไพรบดผง Abstract Rice weevil (Sitophilus oryzae L.) is an important postharvest insect pest. The objective of this study was to determine the efficiency of six herbal plant powders as repellents and toxicity on rice weevils, as well as the efficacy of storage duration at 1, 2, and 3 months. The experiment was designed in a factorial in CRD including two main factors; six herbal plant powders (holy basil, kaffir lime, lime leaf, cassumunar ginger, chilli, and ginger) and concentrations of 0.5, 2.5, and 5% (w/w). The results showed that 5% cassumunar ginger was 95.00% effective at repelling the rice weevil, followed by 2.5% cassumunar ginger at 62.50%. In addition, all concentrations of cassumunar ginger have the most effective to control the rice weevil ranged from 97.5 - 100% and significantly difference from other treatments (P<0.05). All herbal plant powders are still effective when storage for one month. However, it was decreased at two and three months of storage time. This study indicates that herbal plant powders are alternatives for reducing chemicals and preserving the rice seed for longer shelf life. All herbal plant powders are applied to other seeds that have been infected by rice weevil pests. Keywords: rice weevil, Sitophilus oryzae, herbal plant powders 1 สำขำวิชำเทคโนโลยีกำรเกษตร คณะวิทยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหำวิทยำลัยธรรมศำสตร์ ศูนย์รังสิต อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธำนี 12120 1 Department of Agricultural Technology, Faculty of Science and Technology, Thammasat University Rangsit Campus, Khlong Luang District, Pathum Thani Province 12120 * Corresponding author: [email protected] 163

1st AINR PEP020 กำรวัดคำ่ กจิ กรรมเอนไซมแ์ ลคเคสเพ่อื ตรวจสอบเช้อื รำ Ganoderma boninense ในดิน Measurement of Laccase Activity for Detecting Ganoderma boninense in Soil ภัทรำวดี สำลีกำเนิด1 และ ธนัญชนก ไชยรินทร์1* Samlikamnoed, P.1 and Chairin, T.1* บทคัดยอ่ ปาล์มน่้ามัน (Elaeis guineensis Jacq.) เป็นพืชเศรษฐกิจทีส่าคัญในระดับโลก แต่การผลิตปาล์มน้่ามันมักพบปัญหาทีเกิด จากเช้ือรา Ganoderma boninense เช้ือสาเหตุโรคล่าต้นเน่า (basal stem rot) ซึงสร้างความเสียหายอย่างรุนแรง เนืองจาก G. boninense สามารถผลิตเอนไซมแ์ ลคเคสเพอื ย่อยสลายลิกนินในกระบวนการเขา้ ท่าลายพืชและสามารถอาศยั อยู่ในดินโดยการย่อย สลายเศษซากพืชได้ งานวิจัยน้ีจึงมีจุดมุ่งหมายเพือตรวจสอบเชื้อรา G. boninense ในดินโดยการวัดค่ากิจกรรมเอนไซม์แลคเคส หลังจากปลกู เช้อื G. boninense ทีความเขม้ ข้น 0 (ชุดควบคุม), 0.5, 1.0 และ 1.5 g/kg soil และตรวจสอบค่ากิจกรรมเอนไซม์ในวนั ที 10, 20, 30 และ 40 พบว่าเมือในดินมีความเข้มข้นของ G. boninense 1.0 และ 1.5 g/kg soil สามารถตรวจพบค่ากิจกรรมเอนไซม์ แลคเคสสูงสดุ ในวนั ที 20 เท่ากับ 0.08±0.01 และ 0.27±0.02 U/ml ตามล่าดับ ท้ังนี้จากการตรวจสอบ DNA ของเชื้อราในดินด้วยวธิ ี PCR โดยใช้ไพร์เมอร์ทีจ่าเพาะต่อ G. boninense พบว่าทุกความเข้มข้น (ยกเว้นชุดควบคุม) สามารถตรวจพบ DNA ของ G. boninense ขนาด 200 bp ได้ต้ังแต่วันที 10 หลังจากปลูกเชื้อ ซึงถึงแม้วิธีการทางชีวโมเลกุลดังกล่าวจะสามารถตรวจหาเช้ือราที ความเข้มข้นต่า (0.5 g/kg soil) ได้ แต่เป็นวิธีการทีมีค่าใช้จ่ายสูง ดังนั้นการตรวจวัดค่ากิจกรรมเอนไซม์แลคเคสจึงอาจใช้เป็นวิธี ทางเลือกเพือตรวจหาเช้ือรา G. boninense ในดินได้ คำสำคัญ: Ganoderma boninense กิจกรรมเอนไซม์แลคเคส การตรวจสอบ เชื้อราในดิน Abstract Oil palm (Elaeis guineensis Jacq.) is an important economic crop worldwide. One of the seriously problems for oil palm production is basal stem rot disease caused by Ganoderma boninense. G. boninense is able to produce laccase, a lignin degrading enzyme to penetrate host cell wall and use oil palm residue for food to survive in soil. The purpose of this research was to find out the method to detect G. boninense in soil by measurement of laccase activity. G. boninense in concentrations of 0 (control), 0.5, 1.0 and 1.5 g/kg soil were inoculated into soil and laccase activity were examined at 10, 20, 30 and 40 day post inoculation (dpi). From the results when the concentrations of G. boninense were 1.0 and 1.5 g/kg soil, the highest laccase activities were 0.08±0.01 and 0.27±0.02 U/ml at 20 dpi, respectively. The DNA of G. boninense was able to detect at 10 dpi by PCR using a specific primer to G. boninense and it was found that all treatments (excepted control) presented DNA bands of 200 bp in size. Although, the molecular method could be used to detect G. boninense at low concentration (0.5 g/kg soil), however, this method is costly. Therefore, the measurement of laccase activity may be used as an alternative method to detect G. boninense in soil. Keywords: Ganoderma boninense, Laccase activity, Detection, Soil fungi 1 สำขำวิชำนวัตกรรมกำรเกษตรและกำรจดั กำร คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครินทร์ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 1 Agriculture Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla university, Hat Yai District, Songkhla Province 90110 *Corresponding author: [email protected] 164

1st AINR PEP060 ศักยภำพกำรคลุมฝักสะตอเพ่อื กำรจัดกำรแมลงศตั รูสะตอ Potential of Wrapping Bag for Insect Pest Management in Stink Bean ปิยะนชุ มสุ กิ พงศ์1, ชญำนชุ ตรพี ันธ์1, สมุ ำลี ศรแี ก้ว1, ศุภลกั ษณ์ อรยิ ภชู ยั 1 และ อรรถพล รกุ ขพนั ธ์1 Musigapong, P.1, Tripan, C.1, Srikaew, S.1, Ariyaphuchai, S.1 and Rukkaphan, A.1 บทคัดยอ่ การผลิตสะตอ (Parkia speciosa Hassk.) พันธุ์ตรัง 1 ในภาคใต้ได้รับผลกระทบจากแมลงในระยะฝักอ่อน โดยแมลงจะ วางไข่ขณะสะตอฝกั อ่อน ในระยะตัวหนอนเข้าท่าลายฝักและเมลด็ สะตอ การศึกษาครั้งน้ีมีวัตถุประสงคเ์ พือประเมินชนิดของวสั ดุคลุม ฝักสะตอ เพือการป้องกันแมลงศัตรูสะตอเข้าท่าลายผลผลิตสะตอ ด่าเนินการวิจัย ณ ศูนย์วิจัยพืชสวนตรัง จ.ตรัง วางแผนการทดลอง แบบ RCBD ประกอบด้วย 5 กรรมวิธี (วัสดุคลุมฝักสะตอ) มี 4 ซ่้า คือ การคลุมฝักด้วยถุงกระดาษ ถุงพลาสติก ถุงตาข่ายไนล่อน ถุง ฟอยด์ และถุงผ้าตาข่าย เปรียบเทียบกับการไม่คลุมฝักสะตอ (ชุดควบคุม) พบว่า การคลุมด้วยถุงตาข่ายไนล่อน และถุงผ้าตาข่าย สามารถป้องกนั การเข้าท่าลายของแมลงศัตรสู ะตอได้ 100 เปอร์เซน็ ต์ และไม่ท่าให้สีและลกั ษณะฝกั เปลยี นแปลง ขณะที การคลมุ ด้วย ถุงกระดาษ ถุงพลาสติก และถุงฟอยด์ ไม่สามารถป้องกนั การเข้าท่าลายของแมลงศตั รสู ะตอ เช่นเดียวกบั การไม่คลมุ ฝักสะตอ ท่าให้มี การเข้าท่าลายของศัตรูสะตอและเมล็ดสะตอเสียหาย การคัดเลือกชนิดของวัสดุคลุมฝักสะตอทีเหมาะสม อาจเป็นทางเลือกให้กับ เกษตรกรผลิตสะตอไดอ้ ย่างมคี ณุ ภาพยงิ ข้ึน คำสำคญั : คุณภาพสะตอ วสั ดุคลมุ ฝกั สะตอ สะตอพันธุ์ตรงั 1 Abstract The production of stink bean (Parkia speciosa Hassk.) ‘Trang 1’ in Southern Thailand is effected by several insect pests, especially in an immature pod of stink bean. The insects lay their eggs in the stink bean pods at young stage. The larval stages of insect pests are live and destroyed in pods and beans. The objective of this study was evaluate the wrapping bag materials in prevention of stink bean from insect pests’ infestation. An investigation into the use of stink bean wrapping bags to protect insect pests was carried out at the Trang Horticultural Research Centre, Trang Province. The experiment used a randomized complete block design (RCBD) with five treatments (wrapping bag materials) and four replications: consist of paper bag, plastic bag, nylon mesh bag, foil bag and the cloth mesh fabric bag compared to non-bagged (control). The result showed that the completely prevention rate (100%) from insect infestation were observed from stink bean wrapped by nylon mesh bag and cloth mesh fabric bag as well shape and color unchanged. While paper bag, plastic bag and foil bag cannot prevent insect infestation in stink bean well as non-bagged, It can affect to the damaged of yields. The selection to be wrapped bag materials of suitable, it may be an alternative for farmers to produce more quality of stink bean. Keywords: quality of stink bean, wrapping bag, stink bean ‘Trang 1’ 1 ศูนยว์ ิจัยพืชสวนตรัง สถำบนั วจิ ัยพชื สวน กรมวิชำกำรเกษตร ต. ไม้ฝำด อ.สิเกำ จ.ตรัง 92150 1 Trang Horticultural Research Centre, Horticultural Research Institute, Department of Agriculture, Mai Phad Subdistrict, Sikao District, Trang Province 92150 * Corresponding author: [email protected] 165

1st AINR PEP076 กำรแยกแบคทีเรยี ปฏิปกั ษ์ Bacillus spp. จำกดนิ รอบรำกพรกิ และประสิทธภิ ำพในกำรควบคุมไสเ้ ดอื นฝอยรำก ปม Meloidogyne enterolobii ในหอ้ งปฏิบตั กิ ำร Isolation of Antagonistic Bacteria, Bacillus spp. from Chili Rhizosphere Soil and Efficacy for Controlling Root-knot Nematode, Meloidogyne enterolobii in Laboratory สรำรี วีระวงศ์1 สุพจน์ กำเซ็ม1 บญั ชำ ชนิ ศรี1 และอนงคน์ ชุ สำสนรกั กิจ1* Weerawong S. 1, Kasem S.1 Chinnasri B.1 and Sasnarukkit A.1* บทคดั ย่อ การแยกแบคทีเรียปฏิปักษ์จากดินบริเวณรากพริกในอ่าเภอปากช่อง และอ่าเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา โดยวิธี soil dilution plate สามารถแยกเช้ือแบคทีเรียได้จ่านวน 17 ไอโซเลต เมือน่าไปศึกษาการผลิตเอนไซม์ไคติเนส โปรติเอส ไลเปส และคอลลา จเิ นส พบว่า แบคทีเรยี จ่านวน 2 ไอโซเลต คือ GPC0221 และ OSN0211 สามารถผลติ เอนไซม์ได้ครบทงั้ 4 ชนิด และเมือน่าสารกรอง เซลล์แบคทีเรีย (cell-free culture filtrate) ท้ัง 2 ไอโซเลต มาทดสอบประสิทธิภาพกับตัวอ่อน (J2) และการฟักไข่ของไส้เดือนฝอย รากปม Meloidogyne enterolobii พบวา่ ไอโซเลต GPC0221 ความเขม้ ข้น 10 และ 30 เปอร์เซน็ ต์ (v/v) ทเี วลา 24 ชัวโมง ท่าให้ตัว อ่อนไส้เดือนฝอยรากปม ตาย 8.16 และ 100 เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ ไอโซเลต OSN0211 ท่าให้ไส้เดือนฝอยตาย 57.61 และ 100 เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ และสารกรองเซลล์แบคทีเรียทีความเข้มข้น 30 เปอร์เซ็นต์ ท่าให้อัตราการฟักไข่ของไส้เดือนฝอยที 3 ถึง 6 วัน เท่ากบั 0 เปอร์เซ็นต์ คำสำคัญ: ไส้เดอื นฝอยรากปม Meloidogyne enterolobii บาซลิ สั เอนไซม์ ชีววธิ ี Abstract Seventeen isolates of antagonistic bacteria were isolated from rhizosphere soils of chili fields at Pak Chong and Sung Noen district of Nakhon Ratchasima province using soil dilution plate method. All isolates were screened for hydrolytic enzymes production including chitinase, protease, lipase, and collagenase. Two isolates, GPC0221 and OSN0211 could produce all hydrolytic enzymes and cell-free culture filtrates of both isolates were tested on the efficacy against infective juveniles (J2) and egg hatching of root-knot nematode, Meloidogyne enterolobii. The results showed that GPC0221 at 10 and 30% (v/v) concentrations of cell-free culture filtrates after 24 hours caused J2 mortality at 8.16 and 100%, respectively, while the highest mortality percentage of OSN0211 were 57.61 and 100%, respectively, and 30% concentrations of cell-free culture filtrates caused 0% egg hatching after 3 to 6 days. Keywords: root-knot nematode Meloidogyne enterolobii, Bacillus, hydrolytic enzyme, biocontrol 1 ภำควิชำโรคพชื คณะเกษตร มหำวิทยำลยั เกษตรศำสตร์ เขตจตจุ ักร กรุงเทพฯ 10900 1 Department of Plant Pathology, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Chatuchak, Bangkok 10900 * Corresponding author: [email protected] 166

1st AINR PEP125 อนุกรมวธิ ำนและควำมหลำกชนิดของจิ้งหรีด (Orthoptera: Gryllidae) จำกบำงพื้นท่ขี องประเทศไทย Taxonomic and Species Richness of Cricket (Orthoptera: Gryllidae) from Some Area in Thailand ภำวิณี เขตรน์ นท1์ จนั ทรำ ปำนขวัญ1 วิศรุต สขุ ะเกตุ1 สนุ ิศำ สงวนทรพั ย์2 และ คนงึ นจิ บุศรำคำ3* Khetnon, P. 1, Pankhwan, J.1, Sukhaket, S.1, Sanguansub, S.2 and Busarakam, K.3* บทคัดยอ่ จง้ิ หรดี จัดเป็นแมลงกินได้ ทีถอื เป็นแมลงเศรษฐกิจทีไดร้ บั ความสนใจจากทวั โลกเนืองจากมคี ณุ ค่าทางโภชนาการสูง ในขณะที ต้นทุนการผลิตต่ากว่าการท่าปศุสัตว์ทีเป็นแหล่งโปรตีนชนิดอืน นอกจากนี้การท่าฟาร์มเลี้ยงแมลง/จิ้งหรีดนั้นเป็นมิตรกับสิงแวดล้อม มากกวา่ การผลิตสัตว์ชนดิ อืน เชน่ การปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจกในอัตราตา่ ใช้พ้นื ทใี นการเพาะเลีย้ งนอ้ ยกวา่ การผลิตสัตว์ชนดิ อืน และใช้ น่้าในการท่าฟารม์ น้อยกวา่ การท่าปศุสัตว์ชนิดอนื ปจั จบุ นั โปรตีนจากจิ้งหรดี เป็นทตี ้องการในตลาดเพมิ ขน้ึ ทกุ ปี ในประเทศไทยสายพันธุ์ จิง้ หรดี ทีเป็นทีนิยมผลติ เพือการบริโภคและการส่งออกคอื จิ้งหรีดทองแดง จง้ิ หรดี ทองด่า และสะดง้ิ โดยทัวไปแลว้ การขยายพันธ์จุ ้งิ หรดี ในฟาร์มเพาะเลี้ยง เกษตรกรมักเก็บไข่จากรุ่นสู่รุ่นเพือท่าการขยายพันธุ์ให้ได้จิ้งหรีดในรุ่นถัดไป ซึงอาจส่งผลให้เกิดปัญหาเลือดชิ ดใน จ้ิงหรีด ดังนั้นเพือเป็นการปอ้ งกันปัญหาดังกล่าว การส่ารวจความความหลากชนิดของจิ้งหรีดในแหลง่ ธรรมชาติจึงเปน็ สงิ จ่าเปน็ เพือใช้ เป็นแหล่งขอ้ มูลการปรบั ปรงุ พันธ์จุ ิ้งหรดี โดยสายพันธุ์จิ้งหรดี ในประเทศไทยนั้นมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง การศกึ ษาคร้งั นี้ได้ท่า การสา่ รวจจง้ิ หรดี ในบางพืน้ ทีของประเทศไทยโดยเลือกสุม่ เกบ็ ตัวอย่างจากจังหวดั 15 จังหวัด คือ กาญจนบุรี ฉะเชงิ เทรา ชลบรุ ี ชัยภมู ิ นครนายก นครปฐม นครราชสีมา น่าน ประจวบคีรีขันธ์ ปราจีนบุรี เพชรบุรี เลย สระบุรี สุรินทร์ และอุบลราชธานี ผลการจัดจ่าแนก โดยลักษณะทางสัณฐานและยีน Cytochrome C oxidase I gene (COI) จากการศึกษาครั้งน้ีพบสายพันธ์ุจ้ิงหรีด 6 สายพันธ์ุ ได้แก่ Acheta domesticus (L.), Cardiodactylus novaeguineae (Haan), Velarifictorus micado (Saussure), Gryllus bimaculatus (de Geer), Teleogryllus derelictus (Gorochov) และ Verlarifictorus aspersus (Walker) คำสำคญั : แมลงกินได้ จง้ิ หรดี สะด้งิ COI Abstract Cricket is considered one of an economic and well-known edible insect, worldwide due to their high nutritional value. While their cost of production is lower than other livestock animal production. Moreover, insect/cricket farming is more eco-friendly than other animal production, such as less released greenhouse gases rate, required less farming area, and water consumption. In the present day, protein from cricket is gradually increasing demand every year. In Thailand, field cricket, two-spotted cricket, and house cricket are more favorable species for domestic consumption and export. Commonly, cricket eggs can be collected from farm and used by the farmer for the subsequent cycles: However, this will counter the risk of inbreeding. Thus, to prevent this problem, exploring the species richness of cricket in its natural habitat is therefore essential as a resource for cricket breeding. In this recent study, a survey of cricket in some areas of Thailand was randomly selected in 15 provinces, namely, Kanchanaburi, Chachoengsao, Chon Buri, Chaiyaphum, Nakhon Nayok, Nakhon Pathom, Nakhon Ratchasima, Nan, Prachuap Khiri Khan, Prachin Buri, Phetchaburi, Loei, Saraburi, Surin and Ubon Ratchathani Provinces. The morphological and molecular species identifications by Cytochrome C oxidase I gene (COI) presented that there are six species of cricket namely, Acheta domesticus (L.), Cardiodactylus novaeguineae (Haan), Velarifictorus micado (Saussure), Gryllus bimaculatus (de Geer), Teleogryllus derelictus (Gorochov) and Verlarifictorus aspersus (Walker). Keywords: Edible insect, Cricket, House cricket, COI 1 ศูนย์เชี่ยวชำญนวัตกรรมเกษตรสร้ำงสรรค์ สถำบนั วิจยั วิทยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยแี ห่งประเทศไทย 35 หมู่ 3 ต.คลองหำ้ อ.คลองหลวง จ.ปทุมธำนี 12120 1 Expert Centre of Innovative Agriculture, Thailand Institute of Scientific and Technological Research, 35 Moo 3, Khlong Ha, Khlong Luang, Pathum thani 12120 2 ภำควชิ ำกฏี วิทยำ คณะเกษตร กำแพงแสน มหำวทิ ยำลยั เกษตรศำสตร์ วิทยำเขตกำแพงแสน จ.นครปฐม 73140 2 Department of Entomology, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Kamphaeng Saen Campus, Nakhon Pathom 73140, 3 ศนู ย์ควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ สถำบนั วิจัยวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยแี ห่งประเทสไทย 35 หมู่ 3 ต.คลองหำ้ อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธำนี 12120 3 Biodiversity Research Centre, Thailand Institute of Scientific and Technological Research, 35 Moo 3, Khlong Ha, Khlong Luang, Pathum thani 12120 * Corresponding author: [email protected] 167

1st AINR PEP147 โรคใบจดุ Curvularia sp. ในกล้วยหอมทองและกำรควบคุมดว้ ยสำรเคมี โพรคลอลำส และ ไดฟโี นโคนำโซล Curvularia sp. Leaf Spot in Hom Thong Banana and Chemical Control by Prochloraz and Difenoconazole สุพรรษำ รอดเซยี ม1 และ นัฐพล แนบสนทิ 2 และปรศิ นำ วงคล์ ้อม 1 Rodsiam S.1, Nabsanit N,2 and Wonglom P. 1* บทคดั ย่อ การติดตามการเกิดโรคกล้วยหอมทองในแปลงปลกู กล้วยสง่ ออก ต่าบลคลองเจด็ อ่าเภอคลองหลวง จังหวัดปทมุ ธานี พบการ ระบาดของโรคใบจดุ ลกั ษณะอาการแผลจดุ เหลียมขอบแผลชัดเจน มสี เี หลืองลอ้ มรอบ บริเวณกลางแผลเป็นสนี ่้าตาลเขม้ เมอื นา่ มาแยก เลย้ี งในอาหาร potato dextrose agar (PDA) ลกั ษณะเส้นใยสีขาวคล้ายปุยฝ้าย มีสีเทาน่า้ ตาล สร้างสปอร์ รูปรา่ งคลา้ ยกระสวยโค้งใน วันที 14 หลังการเล้ียง เมือทดสอบความสามารถในการเกดิ โรคพบว่า เกิดอาการใบจุดหลงั จากปลกู เชื้อ 9 วัน จากน้ันเมือทดสอบการ ยับย้ังการเจรญิ เตบิ โตของเช้ือ Curvularia sp. ด้วยสารเคมี โพรคลอลาส และไดฟีโนโคนาโซล ด้วยวิธี poison food พบว่าสารเคมที ี ใช้ในการยับยั้งทีดีทสี ุด คือ โพรคลอลาส ทีความเข้มขน้ 1500 ppm สามารถยับย้ังการเจริญของเส้นใย Curvularia sp. ได้ร้อยละ 90 ทรี ะดับ (p <0.05) คำสำคัญ: ใบจุด Curvularia sp. โพรคลอลาส ไดฟโี นโคนาโซล Abstract The disease occurrence in banana plantation area for export at Klong chet subdistrict, Klong Luang district, Pathum Thani province were monitored in this study. Banana were found leaf spot disease symptoms. i.e., wound with clear edge surrounded with halo of yellow tissue, and the center of spot was dark brown. After isolation, the fungus colony on potato dextrose agar (PDA) was cottony grey color with concentric ring and curved conidia with septate were found 14 days post incubation. Pathogenicity test showed disease symptoms within 9 days after inoculation. From the poison food technique, the chemical fungicide Prochloraz and Difenoconazole were evaluated for their antifungal activity against Curvularia sp. and it was found that Prochloraz in optimal concentration of 1500 ppm inhibited the mycelial growth of Curvularia sp. with 90 % inhibition (p <0.05) Keywords: Leaf spot Curvularia sp., Prochloraz, Difenoconazole 1 คณะเทคโนโลยีและกำรพัฒนำชมุ ชน มหำวิทยำลัยทักษณิ วิทยำเขตพัทลุง ต.บำ้ นพร้ำว อ. ปำ่ พะยอม จ.พัทลงุ 93110 1 Faculty of Technology and community development Thaksin university Phatalung campus, Baan Prao Subdisistrict, Papayom District, Phatthalung Province 93110 2 บริษัท วันบำบำน่ำ ต.คลองเจด็ อ.คลองหลวง จ.ปทุมธำนี 12120 2 One babana Company, Klong chet Subdistrict, Klong Luang District, Pathum Thani Province 12120 * Corresponding author: [email protected] 168

1st AINR สำขำปฐพีศำสตร์

1st AINR SSP032 ผลของสำรละลำยธำตอุ ำหำรพืชอินทรียต์ ่อผลผลติ บัวบกที่ปลูกบนวัสดปุ ลูกแบบแนวดงิ่ ในอำคำร Effect of Organic Nutrient Solution on Growth of Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) in Substrate Grown Indoor Vertical Farming จีรภำ ออสตนิ 1* อำรวี รรณ ฉิมทบั 1 ภทั รพร ศรีวรำพนั ธ์ุ2 วฒุ ิพล จนั ทร์สระค3ู และอรพนิ หนทู อง4 Austin, J.1*, Chimthup, A.1, Sriwarapan, P.2, Chansrakoo, W.3 and Noothong, O.4 บทคดั ย่อ ปัจจบุ ันมีการศกึ ษาการปลกู บัวบกในระบบอนิ ทรียท์ ้ังในประเทศและตา่ งประเทศ จงึ ทา่ การพฒั นาการปลกู บัวบกอินทรีย์ โดย ปลูกบนวัสดุปลูกแบบแนวดิงในอาคารทีมีการใช้แสงเทียมจากหลอด LED ไม่มีการควบคุมอุณหภูมิห้องและความชื้น การทดลองนี้ มี วัตถุประสงค์เพือศึกษาการผลติ บัวบกด้วยสารละลายธาตุอาหารอินทรีย์ เพือพัฒนาการผลติ บวั บกสายพนั ธท์ุ ีนิยมบรโิ ภคสดทางภาคใต้ ในระบบอนิ ทรยี ์ ท่าการทดลองทีศูนยว์ จิ ยั และพัฒนาการเกษตรภูเก็ต ระหว่างเดอื นตลุ าคม 2563 ถงึ เดอื นกนั ยายน 2564 ระยะเวลา 1 ปี กรรมวธิ ีประกอบดว้ ยการใชป้ ยุ๋ มลู ไก่หมกั 2 สตู ร รว่ มกับการใชแ้ บคทีเรยี สงั เคราะหแ์ สง เปรยี บเทยี บกับสารละลายธาตุอาหาร Enshi ผลการทดลองโดยพิจารณาจากองค์ประกอบผลผลิต สรปุ ได้วา่ สารละลายธาตุอาหารจากมูลไก่หมักทัง้ 2 สูตร และแบคทีเรียสงั เคราะห์ แสงทีผสมในสารละลายธาตุอาหารอินทรีย์ สามารถใช้ส่าหรับการปลูกบัวบกบนวัสดุปลูกแบบแนวดิงในอาคารได้ อย่างไรก็ตามผล วิเคราะห์ทางเคมีของสารละลายธาตุอาหารจากมูลไก่หมักท้ัง 2 สูตร ไม่พบธาตุอาหารแคลเซียม และแมกนีเซียม ในสารละลายธาตุ อาหาร จงึ ควรมีการเตมิ สารทใี ห้ธาตอุ าหารแคลเซยี ม และแมกนเี ซียม ในสารละลายธาตอุ าหาร หรอื ในข้นั ตอนการท่าปยุ๋ มลู ไกห่ มกั จาก แหล่งทเี ปน็ วสั ดอุ นิ ทรยี ์ ในกรณีจะปลูกบวั บกในระบบอนิ ทรยี ์ คำสำคญั : บัวบก การปลกู พชื ในแนวตั้ง ระบบอินทรยี ์ ปุ๋ยหมักมลู ไก่ Abstract In the present, the organic Pennywort (Centella asiatica Linn. Urban) production system have been studied in both domestically and abroad. Therefore, this study has been developed the C. asiatica cultivation in substrate grown organically in an indoor vertical farm which using artificial light of LED without control of room temperature and humidity conditions. The objectives are study on C. asiatica production by using organic nutrient solution to cultivate organic farming of Pennywort; the variety which as fresh consumption in Southern Thailand. The experiment was conducted at Phuket Agricultural Research and Development Center in 2021 for one-year duration. The various of organic nutrient solution formulas were compared with Enshi nutrient solution. Considering the overall all the parameters, both organic nutrient solution formulas derived from aqueous extraction of chicken manure compost mixing with Photosynthetic Bacteria solution were suitable for C. asiatica grown indoor vertical cultivation. However, the chemical analysis showed that calcium and magnesium contents in chicken manure compost nutrient solution formulas were not found. Thus, growing Pennywort in an organic system should be add nutrients materials those provide calcium and magnesium for organic sources in the nutrient solution or in the chicken manure compost. Keywords: Gotu Kola, Vertical farming production, Organic system, Chicken manure compost 1 ศนู ย์วิจัยและพัฒนำกำรเกษตรพงั งำ ต.บำงม่วง อ.ตะกั่วป่ำ จ.พังงำ 82190 1 Phang Nga Agricultural Research and Development Center, Bang Muang, Ta Kua Pa, Phangnga 82190 2 ศนู ย์วิจยั และพฒั นำกำรเกษตรภเู ก็ต ต.เทพกระษตั รี อ.ถลำง จ.ภเู ก็ต 83110 2 Phuket Agricultural Research and Development Center, Thepkasattri, Thalang, Phuket 83110 3 ศนู ยว์ ิจยั เกษตรวศิ วกรรมสุรำษฎรธ์ ำนี ต.คันธลุ ี อ.ท่ำชนะ จ.สุรำษฎร์ธำนี 84170 3 Suratthani Agricultural Engineering Research Center, Khanthuli, Thachana, Surat Thani 84170 4 สำนักวิจยั และพฒั นำกำรเกษตรเขตที่ 7 ต.ท่ำอุแท อ.กำญจนดษิ ฐ์ จ.สรุ ำษฎร์ธำนี 84160 4 Office of Agricultural Research and Development Region 7, Tha Uthae, Kanchanadit, Surat Thani 84160 * Corresponding author: [email protected] 170

1st AINR SSP057 กำรเพำะเลี้ยงแบคทเี รียปฏปิ ักษ์ Bacillus subtilis เพื่อควบคมุ Rigidoporus microporus สำเหตโุ รครำกขำวยำงพำรำ Cell Culture of Antagonistic Bacteria Bacillus subtilis for Controlling Rigidoporus microporus, the Cause of White Root Rot Disease of Para rubber นพมำศ มณนี ลิ 1,2,3 และอัจฉรำ เพง็ หนู1,2,3 Maneenil N.1,2,3 and Pengnoo A.1,2,3 บทคัดย่อ แหลง่ อาหารเปน็ ปัจจัยหนึงทีมผี ลต่อการเจริญเตบิ โตและประสทิ ธิภาพของแบคทเี รยี ปฏปิ กั ษ์ การวิจยั นจี้ งึ ศกึ ษาผลของร่าขา้ ว และปลายข้าวต่อการเจรญิ และประสิทธิภาพของแบคทีเรียปฏปิ ักษ์ Bacillus subtilis ในการควบคุม Rigidoporus microporus เชื้อ ราสาเหตุโรครากขาวยางพารา โดยอาหาร Potato dextrose agar, PDA ทเี สรมิ ร่าข้าว (1 และ 3%) และเสริมปลายข้าว (3 และ 5%) ท่าให้ B. subtilis สายพันธ์ุ SM1 และสายพันธ์ุ LPDD3-2 มีปริมาณเชื้อมากกว่า 12 log CFU/mL ซึงสูงกว่าอาหาร PDA อย่างมี นัยส่าคัญทางสถิติ (P<0.05) การทดสอบความเป็นปฏิปักษ์ของ B. subtilis ต่อ R. microporus ด้วยวิธี dual culture ปรากฏว่า อาหาร PDA ทีเสริมร่าข้าวและเสริมปลายข้าวท่าให้ประสิทธิภาพการควบคุม R. microporus ของ B. subtilis สูงกว่า PDA อย่างมี นัยสา่ คญั ทางสถิติ โดยเฉพาะ B. subtilis สายพนั ธ์ุ LPDD3-2 บนอาหาร PDA ทเี สริมรา่ ขา้ ว 1% สามารถยบั ยัง้ การเจริญของเชือ้ รา R. microporus สูงสุด (67.50%) ดังนั้น การน่าร่าขา้ วมาใช้จึงเป็นการสง่ เสรมิ การเจรญิ เติบโตและเพมิ ประสทิ ธภิ าพของแบคทีเรยี ปฏิปกั ษ์ รวมท้ังสรา้ งมูลค่าเพมิ แก่ร่าข้าว คำสำคญั : Bacillus subtilis, Rigidoporus microporus, รา่ ขา้ ว, ปลายข้าว Abstract The culture medium is one of the factors that affect the growth and efficiency of antagonistic bacteria. Therefore, this research was to study the effect of rice bran and broken rice on growth and efficacy of Bacillus subtilis antagonist bacteria in controlling Rigidoporus microporus, the causative fungus of white root rot disease of Para rubber. Potato dextrose agar supplemented with rice bran (1 and 3%) and with broken rice (3 and 5%) resulted in the content of B. subtilis strains SM1 and strains LPDD3-2 more than 12 log CFU/mL, which was higher than that of PDA and significantly different statistically (P<0.05). The antagonism test of B. subtilis against R. microporus using dual culture method revealed that PDA supplemented with rice bran and with broken rice obtained higher controlling of R. microporus by B. subtilis than PDA and significantly different statistically. Especially, B. subtilis strain LPDD3 - 2 on 1 % rice bran supplementation showed the highest inhibition of R. microporus growth (6 7 . 5 0 %). Therefore, the use of rice bran is to promote the growth and increase the efficiency of antagonistic bacteria including added value for byproducts of rice. Keywords: Bacillus subtilis, Rigidoporus microporus, rice bran, broken rice 1 สำขำวิชำนวตั กรรมกำรเกษตรและกำรจัดกำร คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวิทยำลัยสงขลำนครินทร์ หำดใหญ่ สงขลำ 90110 1 Agricultural Innovation and Management Division, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai Campus, Songkhla 90110 2 ศูนยค์ วำมเปน็ เลิศดำ้ นเทคโนโลยีชวี ภำพเกษตร สำนกั พัฒนำบณั ฑติ ศกึ ษำและวจิ ยั ด้ำนวิทยำศำสตร์และเทคโนโลยี สำนักงำนคณะกรรมกำรกำรอดุ มศึกษำ กรุงเทพฯ 10900 2 Center of Excellence on Agricultural Biotechnology: (AG-BIO/PERDO-CHE), Bangkok 10900, Thailand 3 ศนู ย์วจิ ัยควบคมุ ศัตรูพืชโดยชวี นิ ทรียแ์ หง่ ชำติ ภำคใต้ มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครินทร์ หำดใหญ่ สงขลำ 90110 3 Natural Biological Control Research Center, Prince of Songkla University, Hat Yai Campus, Songkhla 90110 * Corresponding author: [email protected] 171

1st AINR SSP091 อิทธพิ ลของกำรใหป้ ุ๋ยกำมะถันต่อกลน่ิ ของใบกะเพรำในชุดดนิ บำงเขน Influence of Sulfur Fertilizer on the Smell of Basil Leaves in Bang Khen Series อำรยำ ศรีสวุ รรณ1 ศภุ ชยั อำคำ1 อญั ธชิ ำ พรมเมืองคกุ 1 และ อรรถศษิ ฐ์ วงศ์มณโี รจน์1* Srisuwan, A.1, Amkha, S.1, Phommuangkhuk, A.1 and Wongmaneeroj, A.1* บทคดั ยอ่ งานวิจัยน้ีมีวัตถุประสงค์เพือเปรียบเทียบความแตกต่างของปริมาณก่ามะถันต่อกลินของใบกะเพราจากการใส่แมกนีเซียม ซัลเฟต (MgSO4.7H2O) ในระดับความเข้มข้นทีแตกต่างกันทีปลูกกะเพราในชุดดนิ บางเขน ก่ามะถันเป็นธาตุอาหารรองทีมีความจา่ เป็น ต่อการเจริญเติบโตของพืชทีเกียวข้องกับกระบวนการเมทาบอลิซึม การสังเคราะห์คลอโรฟิลล์ และส่งเสริมคุณภาพของผลผลิต โดยเฉพาะทางด้านการสร้างสารหอมระเหย จึงท่าการศึกษาอิทธิพลของก่ามะถันต่อกลินของใบกะเพราในชุดดินบางเขน วางแผนการ ทดลองแบบสมุ่ สมบูรณ์ จ่านวน 10 ซ้่า ประกอบดว้ ย 5 ตา่ รบั ทดลอง ได้แก่ ต่ารับที 1 ตา่ รับควบคมุ ต่ารับที 2 ใส่ MgSO4.7H2O 1 กรมั ต่อต้น ต่ารับที 3 ใส่ MgSO4.7H2O 2 กรัมต่อตน้ ต่ารับที 4 ใส่ MgSO4.7H2O 3 กรัมต่อตน้ และต่ารับที 5 ใส่ MgSO4.7H2O 4 กรัมต่อ ต้น ผลการทดลองพบว่า การใส่ MgSO4.7H2O มีผลท่าให้กลินของใบกะเพราแตกต่างกันอย่างมีนัยส่าคัญยิงทางสถิติ โดยต่ารับที 3 (MgSO4.7H2O 2 กรัมต่อต้น) ให้ค่ากลินทีได้จากผู้ทดสอบเฉลียสูงทีสุด จึงสรุปได้ว่าการใส่ปุ๋ย MgSO4.7H2O ทางดิน สามารถเพิม คณุ ภาพด้านกลินของกะเพรา คำสำคญั : กา่ มะถนั กะเพรา แมกนีเซียมซลั เฟต สารหอมระเหย Abstract The objective of this research was to compare the sulfur fertilizer content from different rate of magnesium sulfate (MgSO4.7H2O) application on the aroma of basil leaves in Bangkhen soil series. Sulfur is a macronutrient essential for plant growth involved in metabolic processes, chlorophyll synthesis and promote the yield quality especially oil essential substances in plant. Therefore, the influence of sulfur on the smell of basil leaves in Bangkhen soil series was studied. This research used Completely Randomized Design (CRD) with 10 replications and 5 treatments as consist of non-MgSO4.7H2O applied (T1), MgSO4.7H2O applied at 1 g/plant (T2), MgSO4.7H2O applied at 2 g/plant (T3), MgSO4.7H2O applied at 3 g/plant (T4) and MgSO4.7H2O applied at 4 g/plant (T5). The results shown that the MgSO4 .7H2O application gave the significantly different of basil smell in leaves. By the time, the MgSO4.7H2O applied at 2 g/plant (T3) application gave the highest of the basil smell. Then, MgSO4.7H2O application by soil drench can increase smell in the basil leaves. Keywords: sulfur, basil, magnesium sulfate, oil aroma substance 1 ภำควิชำปฐพวี ิทยำ คณะเกษตร กำแพงแสน มหำวทิ ยำลัยเกษตรศำสตร์ กำแพงแสน นครปฐม 73140 1 Department of Soil Science, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Kamphaeng Saen, Nakhonpathom 73140 * Corresponding author: [email protected] 172

1st AINR SSP111 ผลของกำรจดั กำรธำตอุ ำหำรสำหรบั ปำลม์ นำ้ มนั ตำมคำ่ วเิ ครำะห์ดนิ และใบในเขตควำมเหมำะสมของดนิ ในจังหวัดสงขลำ Effects of Fertilizer Management for Oil Palm according to Soil and Leaf Analysis in Suitable Soil by Agri-map in Songkhla Province สำยสรุ ีย์ วงศ์วิชยั วฒั น1์ ศยำมล แก้วบรรจง1 ทรงเมท สังขน์ อ้ ย1 ทณชั บรู ณวฒั น์1 ภัทรำ กณิ เรศ2 และ บณุ ณิศำ ฆงั คมณี1* Wongwichaiwat, S. 1, Kaewbungjong. K1, Sungnoi, S.1, Buranawat, T.1 Kinnared, P.2, and Kangkamanee, B.1* บทคดั ยอ่ ปาล์มน่้ามันเป็นพืชเศรษฐกิจทีส่าคัญของประเทศไทย มีความส่าคัญท้ังเพือการบริโภคและเป็นวัตถุดิบส่าหรับอุตสาหกรรม จากสภาพปัญหาหรือขอ้ จ่ากดั ของดินในแต่ละช้ันความเหมาะสมของดิน การใชเ้ ทคโนโลยกี ารจัดการธาตุอาหารทเี หมาะสม รวมท้งั การ จัดการดินจึงมีความจ่าเป็นในการเพิมประสิทธิภาพการผลิตปาล์มน้่ามัน การวิจัยผลของการจดั การธาตุอาหารตามค่าวิเคราะหด์ นิ และ ใบในเขตความเหมาะสมของดินส่าหรับปาล์มนา่้ มนั ในจงั หวดั สงขลา มีวตั ถปุ ระสงค์เพือเพมิ ผลผลิตของปาล์มน่้ามันเพมิ ขน้ึ อย่างน้อย 20 % ในแตล่ ะเขตความเหมาะสมของดิน เรมิ ดา่ เนินการระหวา่ ง ตุลาคม 2561-กนั ยายน 2564 การทดลองประกอบด้วย 3 กรรมวิธี ดังน้ี กรรมวธิ ที ี 1 การใชป้ ยุ๋ ของเกษตรกร กรรมวธิ ีที 2 การใช้ปยุ๋ ตามคา่ วิเคราะหด์ ินและใบของปาล์มนา่้ มัน และ กรรมวิธที ี 3 การใช้ปยุ๋ ตาม ค่าวิเคราะห์ดินและใบของปาลม์ น้า่ มันร่วมกับปุ๋ยชีวภาพไมคอร์ไรซา่ จากผลการทดลองแสดงให้เห็นว่า แปลงปาล์มน่้ามันทีปลูกในทุก ระดับความเหมาะสมของดนิ ระดบั เหมาะสมของดินระดบั เหมาะสมสงู (S1) ระดับความเหมาะสมของดนิ ระดบั เหมาะสมปานกลาง (S2) ระดับความเหมาะสมของดินระดับเหมาะสมเล็กน้อย (S3) และระดับความเหมาะสมของดินระดับไม่เหมาะสม (N) ให้ผลในท่านอง เดียวกัน คือในกรรมวิธีทดสอบ กรรมวิธีที 2 การใส่ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดิน-ใบ ในเขตความเหมาะสมของดินระดับเหมาะสมปานกลาง (S2) ให้ผลผลิตสูงสุด ส่วนในเขตความเหมาะสมของดินระดับเหมาะสมสูง (S1) ระดับความเหมาะสมของดินระดับเหมาะสมเล็กน้อย (S3) และระดับความเหมาะสมของดินระดับไม่เหมาะสม (N) ในกรรมวิธีที 3 การใช้ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดินและใบของปาล์มน่้ามัน รว่ มกับปยุ๋ ชวี ภาพไมคอรไ์ รซ่า มผี ลผลติ เฉลียมากกวา่ กรรมวธิ ีของเกษตรกร ซงึ จากขอ้ มูลขา้ งต้นเปน็ ไปได้ว่า การใส่ปุ๋ยตามค่าวเิ คราะห์ ดนิ และใบ และการใส่ปุย๋ ตามคา่ วิเคราะห์ดนิ และใบรว่ มกับปุ๋ยชวี ภาพไมคอร์ไรซ่า มแี นวโน้มเพมิ นา้่ หนักต่อทะลาย และช่วยเพมิ ผลผลติ แต่การเจริญเติบโตของปาล์มน่้ามันใช้ระยะเวลาตั้งแต่การพัฒนาตาดอกถึงผลผลิตใช้ระยะเวลา 36-44 เดือน ซึงมากกว่าพืชชนิดอืน ควรมีการศึกษาปจั จัยทสี ง่ ผลต่อผลผลติ และเก็บผลผลิตอย่างต่อเนืองต่อไป คำสำคัญ: การจดั การธาตอุ าหาร เขตความเหมาะสมของดิน ปุ๋ยชวี ภาพอาบัสคลู า่ ไมคอรไ์ รซา่ Abstract Oil palm is an important economic crop of Thailand which is important for consumption and raw material for industry. The conditions are problems and limitations of soil in each layer, soil suitability. The fertilizer management technologies are used to suitable for the area as well as soil management practices are therefore necessary to increase the efficiency of oil palm yield. The experiments are effect of fertilizer management for oil palm according to soil and leaf analysis in suitable soil by agri-map in Songkhla province. The objective was to increase oil palm yield at least 20 percent in each other suitable soil. It was started between October 2018 - September 2021. The experiment was 3 treatment with 2 replications, consisting of first treatment, the fertilizer of farmer’ method. The second treatment of recommended method of fertilizer application based on the soil and leaf analysis and the third treatment of recommended method of fertilizer application based on the soil and leaf analysis with Arbuscular Mycorrhizal Fungi Bio-Fertilizer. The results showed that oil palm was grown at all suitable soil of oil palm area: The highly suitable (S1), Moderately suitable (S2), Marginally suitable (S3) and Non-suitable (N) were similar results. The Moderately suitable (S2) of oil palm area had the highest yield average in treatment 2 and the Highly suitable (S1), Marginally suitable (S3) and non-suitable (N) had the highest yield average in treatment 3. 1 ศูนย์วจิ ยั และพฒั นำกำรเกษตรสงขลำ ต.หำดใหญ่ อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 1 Songkhla agricultural research and development center, Hatyai, Songkhla 90110 2 ศนู ย์วจิ ัยพชื ไร่สงขลำ ต.ฉลุง อ.หำดใหญ่ จ.สงขลำ 90110 2 Songkhla field crop research center, Chalung, Hatyai, Songkhla 90110 * Corresponding author: [email protected] 173

1st AINR SSP111 The above information, it is possible that the fertilizing according to soil and leaf analysis (Treatment 2) and the fertilizing according to soil and leaf analysis with Arbuscular Mycorrhizal Fungi Bio-Fertilizer (Treatment 3). Tends to increase fresh fruit bunch and increased yield. However, oil palm growth uses the initial period to flower buds develop until yielding was 36-44 months, which more than other plants. There should be a continuing study of the factors affecting productivity and harvesting. Keywords: Fertilizer management, agri-map, arbuscular mycorrhizal fungi bio-fertilizer 174

1st AINR สำขำพัฒนำกำรเกษตร

1st AINR ADP122 ควำมตอ้ งกำรกำรส่งเสรมิ กำรผลิตข้ำวตำมมำตรฐำนเกษตรดที เี่ หมำะสม ของเกษตรกรนำแปลงใหญ่ อำเภอควนขนนุ จงั หวดั พทั ลงุ Extension Need for Rice Production Adhering to Good Agricultural Practice in Agricultural Collaborative Farm by Farmer in Khuan Khanun District, Phatthalung Province ใหม่ภริ มย์ ภูมินำ1 และ ศรณั ญภสั รักศีล1* Phumina, M.1 and Rakseen, S.1* บทคัดยอ่ การวิจัยครง้ั น้ีมวี ัตถุประสงคเ์ พือศึกษา (1) สภาพพ้ืนฐานทางสงั คมและเศรษฐกิจของเกษตรกรนาแปลงใหญ่ อ่าเภอ ควน ขนนุ จังหวดั พทั ลุง (2) ความตอ้ งการการสง่ เสรมิ การผลติ ขา้ วตามมาตรฐานเกษตรดีทีเหมาะสมของเกษตรกรนาแปลงใหญ่ อ่าเภอควน ขนุน จังหวดั พัทลุง และ 3) เปรยี บเทียบความแตกตา่ งของความตอ้ งการการสง่ เสริมการผลิตข้าวตามมาตรฐานเกษตรดีทีเหมาะสมของ เกษตรกรกับสภาพพ้ืนฐานทางสังคมและเศรษฐกิจของเกษตรกรนาแปลงใหญ่ กลุ่มตัวอย่างคือ เกษตรกรนาแปลง อ่าเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง จ่านวน 192 ราย สุ่มตัวอย่างแบบง่าย เครืองมือทีใช้ในการวิจัยคร้ังน้ีคือ แบบสอบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติ ค่าความถี ร้อยละ ค่าเฉลีย คา่ สูงสดุ ค่าต่าสุด ส่วนเบียงเบนมาตรฐาน การจัดอันดบั และใช้สถิติ t-test และ one-way ANOVA ใน การทดสอบทางสถิติ ผลการศึกษาพบว่า (1) เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง อายุเฉลีย 56.20 ปี จบการศึกษาระดับประถมศึกษา จ่านวนแรงงานในภาคการเกษตรส่วนใหญ่ 1-3 คน ประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็นอาชีพหลัก ใช้ทีดินเป็นของตนเองในการปลูกข้าว (2) ความต้องการการส่งเสริมการผลิตข้าวตามมาตรฐานเกษตรดีทีเหมาะสมของเกษตรกรนาแปลงใหญ่ โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก (x̅=3.99) โดยเกษตรกรมีความต้องการในระดับมากทีสุด 2 ด้าน คือ ด้านสนับสนุน (x̅=4.11) และด้านความรู้ (x̅=4.10) ตามล่าดับ และเกษตรกรมีความต้องการด้านวิธีการส่งเสริมอยู่ในระดับมาก (x̅=3.76) (3) การเปรียบเทียบความแตกต่างของความต้องการการ ส่งเสริมการผลติ ข้าวตามมาตรฐานเกษตรดที ีเหมาะสมกบั สภาพพื้นฐานทางสงั คมและเศรษฐกิจของเกษตรกรนาแปลงใหญ่ พบว่า เพศ ระดับการศึกษา และจ่านวนแรงงานในครัวเรือนต่างกัน ส่งผลต่อความต้องการการส่งเสริมการผลิตข้าวตามมาตรฐานเกษตรดีที เหมาะสมของเกษตรกรตา่ งกนั อยา่ งมนี ัยสา่ คัญทางสถิติ 0.05 คำสำคญั : ความต้องการการสง่ เสรมิ , การผลติ ขา้ วตามมาตรฐานเกษตรดที เี หมาะสม, นาแปลงใหญ่, จงั หวัดพัทลุง Abstract The aims of this research project were to study (1) socio-economic condition (2) extension needs for rice production adhering to good agricultural practice in agricultural collaborative farm by farmer and (3) compare the differences between the socio-economic condition and the extension need for rice production adhering to good agricultural practice in agricultural collaborative farm by farmer. The sample size is 192 persons participating the large agricultural land plot for rice production in Khuan Khanun district, Phatthalung province. Structured interview was used for data collection. Statistics used were frequency, percentage, average, minimum, maximum, standard deviation, ranking, and statistically test by using t-test and one-way ANOVA. The results revealed the following: (1 ) Most farmers were female with the average age of 56.20 years and finished primary school. Most household workers 1-3 persons. Agriculture was the main occupation. Most farmers grew rice on their own lands. (2) Overall, extension need of farmers for rice production adhering good agricultural practice were at a high level (x̅=3.99) with the highest level of support (x̅=4.11) and knowledge (x̅=4.10), respectively. Farmers wanted to receive the extension at a high level ( x̅=3. 76) . (3) The comparison of the differences between the socio-economic condition and the extension need for rice production adhering to good agricultural practice in agricultural collaborative farm by farmer found that the extension need for rice production adhering to good agricultural practice in agricultural collaborative farm by farmer was significantly influenced by gender education level and number of laborer’s household (p < 0.05). Keywords: Extension needs, rice production adhering to good agricultural practice, Agricultural Collaborative Farm, Phatthalung province 1 สำขำวชิ ำเทคโนโลยีกำรเกษตรและกำรพฒั นำชุมชน คณะเทคโนโลยีและกำรพฒั นำชมุ ชน มหำวทิ ยำลยั ทักษณิ 1 Department of Agricultural Technology and Community Development, Faculty of Technology Community, Thaksin University Corresponding author: [email protected] 176

1st AINR ADP130 ปจั จัยที่มผี ลจำกกำรปลกู อ้อยโรงงำนตอ่ ควำมม่ันคงทำงอำหำรของเกษตรกรจงั หวัดหนองบัวลำภู Factors Effected of Sugarcane Cultivation on Farmers’ Food Security in Nong Bua Lamphu Province, Thailand กจิ ษำรธ อน้ เงนิ ทยำกร1* และ ณรนิ ทรภ์ ทั ร เลขะพนั ท์รัชต์2 Onngernthayakorn, K. 1* and Lakapunrat, N. 2 บทคัดย่อ การศึกษาคร้งั น้ี มวี ตั ถปุ ระสงค์ 1) เพอื ศึกษาระดบั ความมันคงทางอาหารของครัวเรือน 2) เพือศึกษาปจั จยั ทีสง่ ผลกระทบต่อ ระดับความมันคงทางอาหารของครัวเรือน และ 3) เพือจัดท่าข้อเสนอแนะการบริหารจัดการด้านการพัฒนาความมันคงทางอาหารใน ระดบั ครวั เรือนของครัวเรอื นเกษตรกรในพน้ื ทีจงั หวดั หนองบัวลา่ ภู ส่าหรบั การเก็บรวบรวมข้อมลู ทใี ชใ้ นการวจิ ยั คร้งั นีม้ ที ง้ั ขอ้ มูลปฐมภมู ิ จากกลุ่มตัวอย่าง 230 ราย และข้อมูลทุติยภูมิจากข้อมูลเอกสารของหน่วยงานต่าง ๆ ทีเกียวข้อง ด้านการวิเคราะห์ข้อมูลใช้การ วเิ คราะห์ข้อมูลเชงิ ปริมาณ ดว้ ยการวิเคราะห์การถดถอยโลจสิ ติกพหกุ ลุ่ม และการวิเคราะห์เชงิ คณุ ภาพ ผลการศึกษา พบว่า 1) กลุ่มตัวอย่างผู้ปลูกอ้อยโรงงานส่วนใหญ่มีแหล่งอาหารทีผลิตเองหรือได้จากธรรมชาติเป็นอาหาร ประเภทข้าวและผลิตภัณฑ์จากข้าวมากทีสุด โดยส่วนใหญ่มีแหล่งอาหารทีซื้อมาเพือบริโภคภายในครัวเรือนเป็นอาหารประเภทน่้ามัน น่้าตาล และผลิตภัณฑ์จากน่้ามันและน่้าตาล มากทีสุด รายได้สุทธิของครัวเรือนขนาดเล็ก กลาง และใหญ่ 125.18 153.15 และ 239.79 บาทต่อคนต่อวันตามลา่ ดับ รายจ่ายคา่ อาหารของครวั เรือนขนาดเล็ก กลาง และใหญ่ 74.60 77.70 และ 107.05 บาทต่อคน ตอ่ วันตามล่าดบั คา่ พลงั งานเฉลียของครัวเรอื นขนาดเล็ก กลาง และใหญ่ 2,425.41 2,741.86 และ 3,347.38 กิโลแคลอรีต่อคนตอ่ วัน ตามล่าดบั โดยความต้องการพลงั งานจากอาหารขั้นตา่ ของร่างกาย (Minimum Dietary Energy Requirement: MDER) ได้มาตรฐาน ร้อยละ 97.83 และ ปริมาณพลังงานจากอาหารทีร่างกายต้องการเฉลีย (Average Dietary Energy Requirement: ADER) ได้ มาตรฐานเพียงรอ้ ยละ 69.13 2) ปัจจัยทีสง่ ผลกระทบตอ่ ระดับความมนั คงทางอาหารของครัวเรือนเกษตรกรผปู้ ลกู อ้อยโรงงานในพื้นที จังหวัดหนองบัวล่าภู ได้แก่ รายได้ของครอบครัวจากผลิตผลพืชพลังงาน (P<0.01) รายได้ของครอบครัวจากผลิตผลพืชอืนๆ (P<0.01) รายได้ของครอบครัวจากกิจกรรมนอกภาคเกษตร (P<0.01) ขนาดการถือครองทีดินของครัวเรือน (P<0.05) ความหนาแน่นของการ ปลูกพืช (P<0.05) และจ่านวนแรงงานทางการเกษตร (P<0.05) และ 3) ข้อเสนอแนะหรือแนวทางในการสร้างศักยภาพการผลิตพืช พลังงาน และการใช้ประโยชน์ทีดินเพือการเกษตรทีเหมาะสม ได้แก่ การบริหารจัดการปรับเปลียนพ้ืนทีไม่เหมาะสมส่าหรับปลูกอ้อย โรงงานทีชัดเจน โดยพิจารณาจาก องค์ประกอบของดิน น่้า และปริมาณน้่าฝน ราคา ตลาดรับซื้อ, การส่งเสริมการเกษตรทียังยืนแก่ เกษตรกรรายย่อย โดยการส่งเสริมการท่าเกษตรผสมผสานและเศรษฐกิจพอเพียง, การจัดหาแรงงานภาคการเกษตรด้วยการส่งเสริม Young Smart Farmer และ การใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ทดแทนแรงงาน, การส่งเสริมการประกอบอาชีพเสริม การฟ้ืนฟูดิน น่้า และลด การใช้สารเคมี ด้วยระบบน่้าหยด ขดุ บ่อบาดาล และการใช้สารชีวภณั ฑ์ คำสำคญั : ความมันคงทางอาหาร อ้อยโรงงาน การถดถอยโลจสิ ตกิ พหุกลุม่ ความยงั ยืนทางการเกษตร Abstract The study aims to analyze 1) the household food security level in Nong Bua Lamphu provincial area, 2) to find out the influential factors which affect the household food security and 3) to implement food security development recommendation management at farmers’ household level. In the research methodology, the data collection includes primary (230 samplings) and secondary sources from various organizations while both quantitative and qualitative approaches are applied as the Multinomial Logistic Regression and others statistical analysis. Results revealed that 1) the majority of sugarcane farmers are able to afford their own food productions through self-produced food or natural derived food, which most of them are rice and its products. Particularly, most of farmers can obtain food sources which generally bought for family consumption is cooking oil, sugar and related 1 สำนกั งำนเศรษฐกิจกำรเกษตร ลำดยำว จตุจักร กรุงเทพฯ 10900 1 Office of Agricultural Economics, Lad Yao, Chatuchak, Bangkok, Thailand 10900 2 สำนกั งำนเศรษฐกิจกำรเกษตรท่ี 3 หมู่ 4 บ.ข้ำวสำร ถ.มติ รภำพ ต.โนนสงู จ.อุดรธำนี 41330 2 Regional Office of Agricultural Economics 3, Moo 4 Khaosan Village, Mittraphap Rd, Nonsung, Udon Thani, Thailand 41330 * corresponding author: [email protected] 177

1st AINR ADP130 products. Most of food sources have been derived for free or from other persons for family consumption which most products are daily products and related products. Furthermore, it has been found that on average of net income for small, medium and large farmers were 125.18, 153.15 and 239.79 baht per person per day respectively. In term of daily expenditure, food daily expense for small, medium and large farmers were 74.60, 77.70 and 107.05 baht per person per day respectively. The research reveals that average of energy intakes and derived nutrition from food can give energy for small, medium and large farmers were 2,425.41, 2,741.86 and 3,347.38 kcal per person per day respectively. When applying the food security level indicator, the minimum Dietary Energy Requirement: MDER met the standard at 97.83 percentage and average Dietary Energy Requirement: ADER met the standard only 69.13 percentage. 2) The factors effected on sugarcane farmer households in Nong Bua Lamphu provincial area such as income of households from energy plant production ( P<0.01), income of households from other plant productions ( P<0.01), income of households from outside agricultural sector ( P<0.01), land holding size ( P<0.05), density of plant growing (P<0.05) and labors in agricultural sector (P<0.05). 3) The recommendation or food security development and management of farmer households in Nong Bua Lamphu provincial area as follow: the alteration of non-suitable agricultural land use management system for sugarcane growing area consider by soil component, water, rainfall, price and market places; sustainable agricultural extension for a small-scale farmer by promote integrate farm and sufficiency economy; agricultural labor promotion by promote Young Smart Farmer and innovation technology; soil and water restoration and chemical use reduction by apply drip system, artesian well and biological substances. Keywords: Food security, Sugarcane, Multinomial Logistic Regression, Sustainable agriculture 178

1st AINR สำขำสตั วศำสตร์

1st AINR ANP059 กำรเสรมิ เปลือกลูกหยีบดในสูตรอำหำรขน้ ต่อปริมำณกำรกนิ ได้และกำรยอ่ ยได้ของโภชนะ ในแพะเพศเมียหลังหย่ำนม The supplement of Dialium cochinchinense peel meal in concentrate on feed intake and nutrients digestibility in post-weaning female goats ศรำวุธ ยูนุ๊1* มณฑิชำ พทุ ซำคำ1 และ เทยี นทพิ ย์ ไกรพรม2 Yunu, S.1*, Putsakum, M. 1 and Kraiprom, T.2 บทคดั ย่อ การวิจัยในคร้ังน้ีมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาผลของการเสริมเปลอื กลูกหยีบดระดับ 0, 1, 2 และ 3 เปอร์เซ็นต์ในสูตรอาหารข้น ต่อปริมาณการกินได้ และการย่อยได้ของโภชนะในแพะเพศเมียหลังหย่านม พันธุ์ลูกผสมพื้นเมืองแองโกนูเบียนระดับเลือด 50 เปอร์เซ็นต์ โดยแพะมีอายุอยู่ในช่วง 5-6 เดือน น่้าหนักตัวเฉลีย 10±0.5 กิโลกรัม จ่านวน 4 ตัว ใช้แผนการทดลองแบบ 4 x 4 ลาตนิ ส แควร์ โดยแบ่งแพะทดลองออกเป็น 4 กลุ่ม แพะได้รับอาหารข้นทีเสริมเปลือกลูกหยีบดในสูตรอาหารข้นระดับ 0, 1, 2 และ 3 เปอร์เซ็นต์ ในปริมาณ 2 เปอร์เซ็นต์ของน่้าหนักตัวในสภาพแห้งมีความชื้น และให้หญ้าเนเปียร์หมักเป็นแหล่งอาหารหยาบแบบเตม็ ที ผลการทดลองพบวา่ ปรมิ าณการกนิ ได้ของอาหารข้น อาหารหยาบและปริมาณการกนิ ไดร้ วมมคี า่ ไมแ่ ตกต่างกันทางสถติ ิ (P>0.05) และ มกี ารย่อยไดข้ องโภชนะไมแ่ ตกตา่ งกนั ทางสถติ ิ (P>0.05) ดงั นน้ั สามารถเสริมเปลอื กลกู หยบี ดในสูตรอาหารขน้ ได้ในระดับ 3 เปอร์เซน็ ต์ ในสูตรอาหารข้นสา่ หรบั แพะไดโ้ ดยไมส่ ง่ ผลกระทบต่อปรมิ าณการกนิ ไดแ้ ละการยอ่ ยไดข้ องโภชนะ คำสำคัญ: เปลอื กลกู หยีบด ปรมิ าณการกนิ ได้ การย่อยได้ของโภชนะ แพะ Abstract The research aimed to study effect of supplement Dialium cochinchinense peel meal in concentrate at 0, 1, 2 and 3% on feed intake and nutrients digestibility in 50% of Thai Native x Anglo Nubian Crossbred post-weaning female goat, 5-6 months years old with average body weight (BW) of 10±0.5 kg, were arranged in 4 x 4 Latin Square Design. The goats were fed 2% BW of concentrate as fed basis supplement with 0 (T1), 1 (T2), 2 (T3) and 3% (T4) of Dialium cochinchinense peel meal and Napier grass silage ad libitum. The results showed feed intake of concentrate, roughage and total feed intake were not significant (P>0.05) different among treatments. The nutrient digestibility was not significant different among treatments ( P>0.05) . In conclusion, the supplement 3% of Dialium cochinchinense peel meal in concentrate feed was not affect to feed intake and nutrients digestibility of goats. Keywords: Dialium cochinchinense peel meal, feed intake, nutrient digestibility, goat 1 สำขำวิชำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวิทยำลัยสุโขทัยธรรมำธิรำช 1 School of Agriculture and Cooperatives, Sukhothai Thammathirat Open University 1 สำขำวชิ ำวิทยำกำรเกษตรและประมง คณะวิทยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหำวิทยำลยั สงขลำนครินทร์ วทิ ยำเขตปัตตำนี 2 Department of Agricultural and Fishery Science, Faculty of Science and Technology, Prince of Songkla University, Pattani campus 3 สำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวิทยำลัยสุโขทยั ธรรมำธริ ำช 3 School of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University * Corresponding author: [email protected] 180

1st AINR ANP073 ผลของกำรเสริมผงไมโครเอนแคปซูลน้ำมันกรดไขมนั สำยกลำงเข้มขน้ ตอ่ ประสิทธิภำพกำรผลิตในสุกรระยะรนุ่ Effect of microencapsulated medium-chain fatty acids rich-oils powder supplementation on productive performance in growing pigs นิทัศน์ วชิ ำสทิ ธ1์ิ อดิศกั ดิ์ คงแกว้ 1 ขวญั กมล ขนั ใจ1 สมคิด จนั ทร์นก2 กำรัณ ศิรพิ ำนชิ 2 และ วันดี ทำตระกลู 1* Wichasit, N. 1, Khongkeaw, A.1, khanjai, K., Channok, S.2, Siripanich, K2 and Tartrakoon, W.1* บทคดั ยอ่ ในการทดลองนี้ออกแบบมาเพือทดสอบอิทธิพลของการเสริมผงไมโครเอนแคปซูลของน้่ามันกรดไขมันสายกลางเข้มข้นต่อ ประสิทธิภาพการผลติ ในสกุ รระยะรนุ่ การทดลองในสกุ ร (ลาร์จไวท์ x แลนด์เรซ x ดูร็อค) อายุ 13 สัปดาห์ จ่านวน 50 ตัว ใช้แผนการ ทดลองบลอ็ กสุ่มสมบรู ณ์ (RCBD) โดยก่าหนดบล็อกตามนา้่ หนกั เรมิ ตน้ 5 บลอ็ ก สุ่มสุกรออกเปน็ 10 คอก (สุกร 5 ตัวต่อคอก) แบง่ การ ทดลองแบ่งออกเป็น 2 กล่มุ ได้แก่ 1) กลุ่มควบคมุ ได้รบั อาหารพ้นื ฐานโดยไมม่ กี ารเสรมิ (Con) และ 2) กลุ่มไดร้ บั อาหารพื้นฐานโรยหนา้ อาหารทุกเช้า ด้วยผงไมโครเอนแคปซูลน่้ามันกรดไขมันสายกลางเข้มข้น (microencapsulated medium-chain fatty acids rich- oils; miMCFA) 50 กรัม/สุกร/วัน ทดลองเป็นระยะเวลา 6 สัปดาห์ ผลการทดลองพบว่าจากการเสริม miMCFA ให้สุกร ท่าให้อัตรา การกนิ อาหารเฉลยี ต่อวนั ของสกุ รทีอายุ 15 – 16 สัปดาห์ เพิมข้นึ (1515.55±33.90 VS 1617.08±32.86) (P<0.05) ผลเช่นเดยี วกันที พบกับสุกรอายุ 13 – 14 สัปดาห์ อัตราการกินอาหารเฉลียต่อวันมีแนวโน้มเพิมข้ึน (1141.20±25.54 VS 1207.52±24.76) (P<0.1) อย่างไรก็ตามไม่พบความแตกต่างระหว่างสุกรสองกลุ่มการทดลอง ในด้านน้่าหนักตัว น้่าหนักทีเพิมข้ึน อัตราการเจริญเติบโตต่อวัน หรืออตั ราการเปลยี นอาหารเปน็ น่า้ หนกั ตัว การศกึ ษาน้แี สดงใหเ้ หน็ ว่าการเสรมิ ผงไมโครแคปซูลของกรดไขมันสายกลางเข้มขน้ ลงบนม้อื อาหารของสกุ รระยะรนุ่ สามารถกระตุ้นการกนิ ไดข้ องสกุ รในชว่ ง 4 สัปดาห์แรกของการทดลอง คำสำคัญ: ไมโครเอนแคปซลู กรดไขมนั สายกลาง สมรรถภาพการเจรญิ เตบิ โต สกุ รระยะรุ่น Abstract This experiment was designed to determine the influence of microencapsulated medium-chain fatty acids rich-oils powder supplementation on the growth performance of growing pigs. The experiment involved a total of 50 pigs (Large White x Landrace x Duroc) with a 13-week-old and used a Randomized Complete Block Design (RCBD) in which the initial body weight was used to estimate the weight of 5 blocks. The pigs were randomly assigned to 10 pens (5 pigs/pen). The experiment was randomly divided into two groups: 1) the control group fed basal diet without supplementation (Con); 2) the experimental group fed basal diet topping meal with 50 g/pig/day of microencapsulated medium-chain fatty acids rich-oils (miMCFA) powder. The trial was conducted for six weeks. According to the results, there was a significant increase in the average daily feed intake at 15 – 16 weeks of age (1515.55±33.898 VS 1617.08±32.861) (P<0.05). Similarly, with pigs aged 13-14 weeks, the average daily feed intake tended to increase (1141.20±25.538 and 1207.52±24.757) (P<0.1). However, there were no significant differences in body weight, weight gain, average daily gain, or feed conversion ratio. This study demonstrated that the supplementation of microencapsulated medium-chain fatty acids onto the meal of growing pigs could stimulate feed intake during the first four weeks of the experiment. Keywords: microencapsulation, medium-chain fatty acids, growth performance, growing pig 1 สำขำสัตวศำสตร์ และเทคโนโลยอี ำหำรสตั ว์ และสถำนวิจยั เพอ่ื ควำมเปน็ เลิศดำ้ นนวัตกรรมกำรเกษตรและปศุสัตว์ คณะเกษตรศำสตร์ ทรัพยำกรธรรมชำตแิ ละสิง่ แวดล้อม มหำวทิ ยำลยั นเรศวร 99 หมู่ 9 ตำบลทำ่ โพธิ์ อำเภอเมอื งพษิ ณุโลก จังหวัดพิษณโุ ลก รหสั ไปรษณีย์ 65000 ประเทศไทย 1 Division of Animal Science and Feed Technology and Center of Excellence for Agricultural and Livestock Innovations, Faculty of Agriculture Natural Resource and Environment, Naresuan University 99 Moo 9 Tha Pho, Mueang Phitsanulok District, Phitsanulok 65000, Thailand 2 บริษัท เว็ท อินเตอร์ บิสสิเนส จำกดั ถนนสวนสยำม แขวงคนั นำยำว กรุงเทพมหำนครฯ ประเทศไทย 2 Vet Inter Business Co., LTD. Suan Sayam Rd, Khan Na Yao, Bangkok 10230, Thailand * Corresponding author: [email protected] 181

1st AINR ANP136 ผลของกำรใชน้ ำ้ หมักใบเตยตอ่ คณุ ภำพบำงประกำรของไข่นกกระทำญ่ปี ุ่น Effect of Pandan Leaves (Pandanus amaryllifolius) Bio-extract on Some Quality of Japanese Quail Egg ทักษณิ ทองบญุ เรือง1 ดำณยี ำ ดอเลำะ1 ฟรุ กอน สดี ัง1 และ บุคอรี มะตแู ก2* Tongbunreang, T. 1, Doloh, D. 1 Seedang, F. 1and Matukae, B. 2* บทคัดยอ่ การวิจัยน้ีมีวัตถุประสงค์เพือศึกษาผลของการเสริมน้่าหมักใบเตย (Pandanus amaryllifolius) ในน้่าต่อคุณภาพไข่นก กระทาบางประการ ใช้ใบเตยพร้อมต้นสับให้มีขนาด 2-3 นิ้ว หมักใบเตยโดยใช้น่้าเปล่าและกากน้่าตาลในอัตราส่วนกิโลกรัม 20:30:3 ตามล่าดับ โดยหมักนานเป็นเวลา 20 วัน จากนั้นจึงน่าไปเลี้ยงนกกระทาเป็นเวลานาน 3-4 สัปดาห์ ใช้นกกระทาไข่อายุประมาณ 4 เดือน จ่านวน 117 ตัว สุ่มเข้าศึกษาตามแผนการทดลองแบบสุ่มสมบูรณ์ (CRD) แบ่งนกกระทาออกเป็น 3 กลุ่ม ๆ ละ 3 ซ้่า ๆ 13 ตัว กลุ่มที 1 นกกระทาได้รับน้่าทีไม่เสริมน้่าหมักใบเตย กลุ่มที 2 และ 3 นกกระทาได้รับน้่าทีเสริมน้่าหมักใบเตยทีระดับ 50 และ 100 มิลลิลิตร/น่้า 1 ลิตร ตามล่าดับ เมือครบก่าหนดจึงสุ่มไข่นกกระทาจ่านวน 10 ฟองต่อกลุ่ม เพือน่าไปวิเคราะห์หาคุณภาพไข่ ผลการ ทดลองพบวา่ นา้่ หมักใบเตยมีผลทา่ ให้ความสงู ไขแ่ ดงและนา่้ หนักเปลือกไข่ มคี ่าเพิมขน้ึ อยา่ งมีนัยสา่ คัญทางสถติ ิ (P<0.05) โดยความสงู ไข่แดง มีค่าเท่ากับ 11.07, 12.18 และ 11.91 มิลลิเมตร และน่้าหนักเปลอื กไข่ มีค่าเท่ากับ 1.47, 1.53 และ 1.65 กรัม และมผี ลทา่ ให้ ความหนาเปลือกไข่มีค่าเพิมข้ึนอย่างมีนัยส่าคัญยิงทางสถิติ (P<0.01) ซึงมีค่าเท่ากับ 0.210, 0.272 และ 0.277 มิลลิเมตร ส่าหรับนก กระทากลุ่มที 1, 2 และ 3 ตามลา่ ดบั กล่าวได้ว่าการเสริมนา้่ หมักใบเตยในน้า่ นกกระทาชว่ ยปรบั ปรงุ คุณภาพไขข่ องนกกระทา อย่างไรก็ ตาม ควรมกี ารศกึ ษาเชงิ ลกึ ทเี กียวขอ้ งกบั กลไกทมี ผี ลตอ่ คณุ ภาพไข่ และระดับทเี หมาะสมของการใชต้ อ่ ไป คำสำคญั : ใบเตย น่้าหมัก คุณภาพ นกกระทาญีปนุ่ Abstract This research aimed to obtain the effect of Pandan (Pandanus amaryllifolius) leaves bio-extract in drinking water on some quality of Japanese quail eggs. Pandan leaves with stalks were chopped for about 2-3 inches of size before soaked in water and molasses in kilogram ration 20:30:3 and fermented for 20 days. Then used in experiment for 3-4 weeks. One hundred and seventeen at the age of 4 months old were allotted into a completely randomize design. Birds were divided in-to 3 groups according to the level of Pandan leaves bio-extract which comprised of 3 replicates per group (13 birds per replicates). Group 1 received water without the bio-extract (control group) while group 2 and 3 received drinking water included with the bio-extract at 50 and 100 milliliters per liter respectively. Ten eggs per group were randomly sampled for egg quality measurement. From the results, birds received Pandan leave bio-extract had better yolk height and shell weight (P<0.05) than the control group. The yolk heights of quails were 11.07, 12.18 and 11.91 millimeter, and shell weight were 1.47, 1.53 and 1.65 gram for groups 1, 2 and 3 respectively. In addition, those received Pandan leave bio-extract had better shell thickness value (P<0.01) than the control group. The shell thicknesses were 0.210, 0.272 and 0.277 millimeter for groups 1, 2 and 3 respectively. From this preliminary study, it could be concluded that Pandan leave bio-extract in drinking water can improve egg quality of Japanese quail. Nevertheless, it is needed to study on the mechanisms that affecting the egg quality and the appropriate level of bio-extract use Keywords: Pandan Leaves, Bio-extract, Quality, Japanese Quail 1 นกั ศกึ ษำหลักสตู รสตั วศำสตร์ มหำวิทยำลัยรำชภัฏยะลำ 1 Student of Animal Science Program 2 หลักสตู รสตั วศำสตร์ คณะวิทยำศำสตรเ์ ทคโนโลยแี ละกำรเกษตร มหำวิทยำลัยรำชภัฏยะลำ 133 ถนน เทศบำล 3 สะเตง อำเภอเมอื งยะลำ ยะลำ 95000 2 Animal Science Program, Faculty of Science Technology and Agriculture, Yala Rajabhat University * Corresponding author: [email protected] 182

1st AINR ANP154 ศักยภำพกำรผลติ ไกค่ อลอ่ นของเกษตรกรในอำเภอควนขนุน จงั หวดั พทั ลุง Production Potentials of Kolon Chicken of Farmers in Khuan Khanun District, Phatthalung Province วศิ ำล อดทน1* ศรัณญภสั รกั ศีล1 เสำวณีย์ เลก็ บำงพง1 ธดิ ำรัตน์ จทุ อง2 และรสวันต์ อนิ ทรศริ ิสวสั ด์ิ2 Odton, W. 1*, Rakseen, S.1, Lekbangpong, S.1, Juthong T.2 and Intarasirisawat, R.2 บทคดั ย่อ วตั ถุประสงค์ของงานวิจยั น้เี พือศกึ ษาประสิทธภิ าพการผลติ และผลตอบแทนในการเลยี้ งไก่คอล่อนของเกษตรกรในอา่ เภอควน ขนุน จังหวัดพัทลุง จ่านวน 14 ราย โดยเกษตรกรซอ้ื ลกู ไก่อายุ 4 สัปดาห์ จากฟาร์มในเครือข่าย มีการเลี้ยงไก่แบบขังคอกตลอดเวลา โดยการให้อาหารไก่แบ่งเป็น 2 ช่วง คือ ช่วงอายุ 4-8 สัปดาห์ เลี้ยงด้วยอาหารไก่เน้ือทางการค้ามีโปรตีน 19% และช่วงอายุ 8-14 สปั ดาห์ เลยี้ งดว้ ยอาหารไกพ่ นื้ เมืองทางการค้า มีโปรตนี 14% ผลการดา่ เนินการผลติ ไก่ขนุ จา่ นวน 28 ชุด เรมิ ตน้ จากการเลีย้ งลกู ไกอ่ ายุ 4 สปั ดาห์ จา่ นวน 5,690 ตวั มนี ้่าหนักตัวเฉลยี 313 กรมั จนถงึ อายุ 14 สัปดาห์ พบวา่ มไี กร่ อดชีวิตจา่ นวน 5,266 ตัว (อัตราเลย้ี งรอด 92.55%) จ่านวนวันเลี้ยงเฉลีย 73 วัน (อายุไก่ 101 วัน) ไก่คอล่อนขุนมีน้่าหนักตัวเฉลีย 1.820 กก. น้่าหนักตัวเพิม 1.507 กก. กิน อาหารเฉลยี 6.40 กก./ตัว มีอัตราการเปลียนอาหารเป็นนา้่ หนักตัว 4.25 และมีต้นทุนรวมเฉลยี 120.06 บาทต่อตัว (65.58 บาท/กก.) โดยเกษตรกรมีรายได้จากการจ่าหน่ายไก่เฉลยี ตัวละ 134.34 บาท (73.85 บาทต่อกก.) และมีผลตอบแทนเฉลียเท่ากับ 14.27 บาทตอ่ ตวั (8.27 บาท/กก.) คำสำคญั : ไก่คอล่อน ประสทิ ธิภาพการผลติ ต้นทุนการผลติ Abstract The purpose of this study was to determine growth performances and economic return of Kolon chickens raised from 14 farms in Khuan Khanun district, Phatthalung province. Four weeks old of chickens were from network farm and intensively raised until the age of fourteen weeks. During 4 to 8 weeks old, chickens were fed commercial broiler diet (19% CP), and they were received 14% CP of commercial native chicken diet during the age of 8 to 14 weeks old. Results of the production of 28 batches of fattening chickens, starting from 5,690 chicks at the age of 4 weeks of old, with an average live weight of 313 g until 14 weeks of age, showed that 5,266 chickens were survived (92.55% of survival rate) with an average final live weight of 1.820 kg. The average live weight gain and total feed consumption during 4 to 14 weeks old was 1. 507 kg and 6. 40 kg, while the average total cost of production was 120.06 baht per bird (65.58 baht/kg). After selling live chicken, it was indicated that farmers gain for about 134.34 baht per bird (73.85 baht per kg). The average return of raising Kolon chicken was 14.27 baht per bird (8.27 baht / kg). Keywords: Kolon chicken, growth performance, production cost 1 คณะเทคโนโลยีและกำรพฒั นำชุมชน มหำวิทยำลยั ทักษิณ วทิ ยำเขตพัทลุง 222 หมู่ 2 ตำบลบำ้ นพร้ำว อำเภอป่ำพะยอม จงั หวดั พัทลงุ 93210 1Faculty of Technology and Community Development, Thaksin University, 222 Moo. 2, Baan Prao Sub-District, Papayom District, Phatthalung, 93210 2 คณะอตุ สำหกรรมเกษตรและชีวภำพ มหำวิทยำลยั ทักษณิ วิทยำเขตพัทลงุ 222 หมู่ 2 ตำบลบ้ำนพรำ้ ว อำเภอปำ่ พะยอม จังหวัดพัทลงุ 93210 2Faculty of Agro and Bio Industry, Thaksin University, 222 Moo. 2, Baan Prao Sub-District, Papayom District, Phatthalung, 93210 * Corresponding author: [email protected] 183

1st AINR สำขำวำรชิ ศำสตร์

1st AINR AQP094 ผลของกำรเสรมิ กรดอินทรยี ์และนำ้ มนั หอมระเหยในอำหำรตอ่ เชือ้ Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) ในกุ้งขำวแวนนำไม Effects of Organic Acid and Essential Oil Supplemented Diet on Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) in Pacific White shrimp (Litopenaeus vannamei) ปยิ ะรฐั จันทร์อ่อน1*, ภวัฐพงศ์ น้อยเลศิ 1, ทวีศกั ด์ิ จนั ทรเ์ จียม1, อัจฉรำ คลำ้ ยสุวรรณ1 และ ประพนั ธศ์ ักด์ิ ศีรษะภมู ิ2 Jun-On, P.1*, Noilert, P.1, Chanchiem, T.1, Klaisuvan, A.1 and Srisapoome P.2 บทคดั ย่อ เช้ือ Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) เป็นเชื้อก่อโรคส่าคัญในกุ้งขาวแวนนาไม (Litopenaeus vannamei) ที อาศยั ในแหล่งทมี ีการสะสมของสารอินทรยี ์จ่านวนมาก ทา่ ใหก้ ้งุ แตกไซส์ ล่าตวั ไมแ่ น่น เคลือนไหวช้า อ่อนแอ และเกดิ โรคแทรกซอ้ นได้ ง่าย รอยโรคภายในพบจุดสีขาวขุ่นแทรกบริเวณอวัยวะภายใน มีปริมาณไขมันในตับและตับอ่อนน้อยกว่าปกติ การศึกษาครั้งน้ีมี วัตถุประสงคเ์ พือศึกษาผลของการเสริมกรดอินทรีย์และนา้่ มนั หอมระเหย (Mycoherb) ในอาหารตอ่ เช้ือ EHP ในกุ้งขาวแวนนาไม การ ทดลองแบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม ดังน้ี กลุ่ม CM- (กุ้งไม่ติดเชื้อ EHP และให้อาหารปกติ) กลุ่ม CM+ (กุ้งไม่ติดเช้ือ EHP และเสริมด้วยกรด อินทรีย์และน่้ามันหอมระเหย (Mycoherb) ในอัตราส่วน 10 กรัม/อาหาร 1 กิโลกรัม) กลุ่ม EM+ (กุ้งติดเชื้อ EHP และเสรมิ ดว้ ย กรด อินทรีย์และน้่ามันหอมระเหย (Mycoherb) ในอัตราส่วน 10 กรัม/อาหาร 1 กิโลกรัม) และกลุ่ม EM- (กุ้งติดเชื้อ EHP และให้อาหาร ปกติ) โดยทา่ การศกึ ษาเป็นระยะเวลา 7 วัน ศกึ ษาผลด้วยเทคนิคทางจลุ พยาธวิ ิทยาจากตวั อยา่ งตบั และตับออ่ น (hepatopancreas) ใน วันที 0, 1, 3 และ 7 พบว่ากุ้งในกลุ่ม CM- และ CM+ ในทุกช่วงเวลามีลักษณะจุลพยาธิวิทยาของท่อตับและตับอ่อนสมบูรณ์ ประกอบด้วย tubules lumen, B และ R cells และไม่พบเชื้อ EHP ส่าหรับกลุ่ม EM- และ EM+ ในวันที 0 ตับและตับอ่อนของกุ้งใน กลุ่มนี้มี B และ R cells ทีมีเม็ดไขมันน้อยกว่ากลุ่ม CM- และ CM+ และ R cells ของตับและตับอ่อนของกุ้งเหล่านี้จะมีเช้ือ EHP ภายในไซโตพลาซึมหรอื เชื้อ EHP ทีหลดุ ลอดเข้าไปในทอ่ ตับและตบั อ่อนเปน็ จา่ นวนมาก ในวนั ที 1 กงุ้ ในกลมุ่ EM- พบ B cells จ่านวน นอ้ ยลง R cells ส่วนใหญม่ แี วคิวโอลน้อยลงอย่างชัดเจน และพบเซลลเ์ ม็ดเลอื ดเขา้ มาบรเิ วณดังกลา่ วในปริมาณทมี ากขน้ึ นอกจากนีพ้ บ เช้ือ EHP ในไซโตพลาซึมเป็นจ่านวนมากเช่นกัน เช่นเดียวกับกุ้งในกลุ่ม EM+ ในวันที 3 กุ้งในกลุ่ม EM- มีท่อตับและตับอ่อนขนาดเล็ก ลง และมีเม็ดเลือดกระจายทัวไป ส่วนกุ้งในกลุ่ม EM+ น้ันคล้ายคลึงกับกลุ่ม EM- แต่พบ R cells ทีมีเม็ดไขมันกระจายอยู่ทัวไปและ สังเกตเห็นเชื้อ EHP น้อยลง เมือเข้าสู่วันที 7 กุ้งในกลุ่ม EM- มี B และ R cells น้อยอย่างชัดเจน และพบเชื้อ EHP ในไซโตพลาซึม จา่ นวนมาก ขณะทกี ุ้งในกลุ่ม EM+ นั้นเรมิ มี B cells ปรากฏให้เหน็ และมี R cells จ่านวนมากขนึ้ และสังเกตเหน็ เช้ือ EHP จ่านวนลดลง ดังน้ันการเสริมกรดอินทรีย์และน้่ามันหอมระเหย (Mycoherb) ในอาหาร แสดงให้เห็นว่า สามารถเพิมจ่านวน B และ R cells ในตับ และตับอ่อนและลดเชอื้ EHP ในตับและตับออ่ นของกงุ้ ขาวแวนนาไมได้ คำสำคญั : Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) กรดอินทรีย์ นา้่ มนั หอมระเหย กุ้งขาวแวนนาไม Abstract Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) is a significant pathogen in Pacific white shrimp (Litopenaeus vannamei) living in the organic mattered-rich environment, leading to lethargy, size variation, loosing carapace and exoskeleton, sluggish movement, and ease to opportunistic infections. The internal gross lesions include the cloudy, white spots in the visceral organs and lesser fat deposition in hepatopancreas. This study aimed to determine the efficiency of organic acid and essential oil (OA & OE, Mycoherb) supplemented diet on EHP in Pacific white shrimp. The experimental groups were divided into 4 groups as follows: CM- group (non-infected shrimp, fed with basal diet), CM+ group (non-infected shrimp, fed with 10 g of OA & OE, Mycoherb /1 kg diet), EM+ group (EHP-infected shrimp, fed with 10 g of OA & OE, Mycoherb /1 kg diet), and EM- group (EHP-infected shrimp, fed with basal diet) for duration of 7 days. The hepatopancreas of all groups were evaluated using histopathological method at D0, 1, 3, and 7. At all time periods, the histological section of shrimp’s hepatopancreas in the CM- and CM+ groups having 1 บริษัท แอนิมลั ซพั พลีเมนท์ แอนด์ ฟำรม์ ำซูตคิ อล จำกัด 3300/121 ตึกช้ำง อำคำรบี ช้ัน 24 แขวงจอมพล เขตจตจุ ักร กรงุ เทพฯ ประเทศไทย 10900 1 Animal Supplement & Pharmaceutical Co., Ltd. 3300/121 Elephant Tower B, 24th floor, Chomphon Chatuchak Bangkok Thailand 10900 2 ภำควิชำเพำะเลี้ยงสตั ว์น้ำ คณะประมง มหำวิทยำลัยเกษตรศำสตร์ วทิ ยำเขตบำงเขน 50 ถนนงำมวงศ์วำน แขวงลำดยำว เขตจตจุ ักร กรุงเทพฯ 10900 2 Department of Aquaculture Faculty of Fisheries Kasetsart University 50 Ngam Wong Wan Rd, Lat Yao Chatuchak Bangkok 10900 * Corresponding author: E-mail. [email protected] Tel. 064-452-2226 185

1st AINR AQP094 completely tubules lumen and B, R cells, without EHP infection. However, on D0, the hepatopancreas of shrimps in EM- and EM+ groups showed lesser fat droplets in B and R cells than those of the CM- and CM+ groups. A large amount of EHP infection were also found in the cytoplasm of R cells and in the tubular lumen of hepatopancreas. On D1, hepatopancreas of shrimp in the EM- and EM+ groups clearly indicated that decreased amount of B cells and vacuoles in R cells, where EHP inhabited in the cytoplasm. Hemocyte aggregation were observed around tubules of hepatopancreas. On D3, the EM– shrimp’s hepatopancreatic tubules decreased in size and found hemocyte aggregation. These findings were similar to those of EM+ group, except for fat droplets accumulation in R cells, and lesser amounts of EHP infection. On D7, the hepatopancreas of shrimps in EM- group showed few amounts of B and R cells, with large numbers of EHP infection in the cytoplasm. On the other hand, EM+ shrimp’s hepatopancreas exhibited higher amounts of B and R cells than those of EM- shrimps. The EHP were rarely found. Thereby, these results indicated that organic acid and essential oil ( OA & OE, Mycoherb) supplemented diet performed better improvement B and R cells and reduces on EHP infection in shrimp’s hepatopancreas in Pacific white shrimp. Keywords: Enterocytozoon hepatopenaei (EHP), Organic acid, Essential oil, Litopenaeus vannamei 186

1st AINR สำขำอ่นื ๆ

1st AINR OTP118 กำรประเมินควำมเป็นไปได้ทำงเศรษฐกจิ ของโสมภลู ังกำ (Plectranthus phulangkaensis) ในกำรคำ้ สมุนไพรเชิงพำนิชย์ Economic Feasibility Valuation of Ginseng Phu Lanka (Plectranthus phulangkaensis) in the Commercial Herbal Trade ศักรินทร์ นนทพจน์1* วนั ชนก บุญแสน1 และ อำภำกร สกลุ สถำพร1 Nonthapot, S.1*, Boonsaen, W. 1 and Sakulsathaporn. A.1 บทคัดยอ่ โสมภูลังกาเป็นพืชสมุนไพรหายากพบต้นก่าเนิด ณ อุทยานแห่งชาติภูลังกา จังหวัดนครพนมและบึงกาฬ ซึงมีการทดลอง ขยายพันธุ์ด้วยการพาะเมล็ด ในการศึกษาวิจัยน้ีมีวัตถุประสงค์เพือ 1.ศึกษาความเป็นไปได้ในการตลาดของโสมภูลังกา โดยท่าการ วิเคราะห์ความเป็นไปได้ในการตลาด ด้วยการวิเคราะห์ จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค โดยการสัมภาษณ์กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสา่ คญั จ่านวน 14 ราย ได้แก่ เจ้าหน้าทีอุทยาน สมาชิกผู้ปลูก นักวิชาการ ปราชญ์ชาวบา้ น และพระสงฆ์ 2. วิเคราะห์ต้นทุนและผลตอบแทน ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดด้วยการค่านวณมูลค่าปัจจุบันสุทธิ (NPV) อัตราผลตอบแทนภายใน (IRR) และอัตราส่วนต่อต้นทุน (B/C Ratio) และระยะเวลาคืนทุน (Payback period) ใช้อัตราคิดลดร้อยละ 3.38 โดยก่าหนดขอบเขตระยะเวลา 10 ปี ผลการศึกษา พบว่า 1. โสมภูลังกา ในการก่าหนดต่าแหนง่ กลยทุ ธท์ างการตลาดโสมภูลังกา อยู่ในช่วงทีมจี ุดแข็งดา้ นราคา มโี อกาสในการจดั จ่าหน่าย ซึงถือว่ามี ความเหมาะสมเชิงพาณชิ ย์ 2. ต้นทุนการผลิตโสมภูลังกา 620 บาท/กิโลกรมั /รอบหรอื ต่อปี สามารถผลติ สามาถผลิตได้โสมภลู ังกา 10 กโิ ลกรัม ค่า NPV มีค่าเทา่ กับ 42,727 บาท คา่ IRR เท่ากบั รอ้ ยละ 60 ซงึ มากกวา่ อัตราคิดลดรอ้ ยละ 3.38 ค่า B/C Ratio เทา่ กับ 1.35 โดยมีระยะเวลาคืนทุนที 2 ปี ดังนั้นการตัดสนิ ใจการปลกู โสมภูลงั กาโดยการเพาะเมลด็ จึงมีความคุ้มค่าในการลงทุน ขณะทีภาครัฐและ ภาคเอกชนควรมีการร่วมมีการสนับสนุนการผลติ เพือยกระดบั มูลค่าของผลติ ภัณฑ์ในอนาคต คำสำคญั : โสมภลู งั กา มูลคา่ เศรษฐกจิ สมุนไพร ความเปน็ ไปได้ Abstract Ginseng Phu Lanka (Plectran thus phulangkaensis) is a scarcity herb. The origin was found in Phulanka National Park, Nakhon Phanom and Bueng Kan Provinces, which is propagated by seed. The objectives of this study are to 1) study the marketing feasibility of Ginseng Phu Langka with analytical concepts, strengths, weaknesses, opportunities, and weakness by interviewed from 14 Key Informants (KIs) which including park officials, planters members, scholars, village philosophers and monks 2) analyze the cost and benefit of seed bleeding with net present value (NPV), internal rate of return (IRR), B/C ratio and Payback period by using a discount rate of 3.38% with the scope of 10 years. The results are found that 1) the Ginseng Phu Lanka has the position of the marketing strategy for Ginseng Phu Lanka in the range of price strength. It has distribution opportunities which are considered commercially appropriate. 2) the cost of producing 620 baht/kg of Ginseng Phu Lanka, 1 crop or 1 year can produce 10 kg. The NPV value is 42,727 baht, IRR is 60% which is greater than the 3.38% discount rate and has a return-to- cost ratio (B/C Ratio) of 1.35. The Payback period is 2 years. Therefore, the decision to plant seeds of Ginseng Phu Lanka is economically investment, while the public and private sectors should have co-operation with production to enhance value added product in the future. Keywords: Ginseng Phu Lanka, Economic value, Herb, Feasibility 1 คณะสหวทิ ยำกำร มหำวทิ ยำลัยขอนแก่น วิทยำเขตหนองคำย ต.หนองกอมเกำะ อ.เมอื ง จ.หนองคำย 43000 1 Faculty of Interdisciplinary Studies, Khon Kaen University, Nong Khai Campus Nong Kom Koh Sub-district, Muang District, Nong Khai 43000 * Corresponding author: [email protected] 188

1st AINR รำยนำมผูท้ รงคุณวุฒพิ จิ ำรณำบทควำม 1. ศาสตราจารย์ ดร.สมปอง เตชะโต 2. รองศาสตราจารย์ ดร.ไชยวรรณ วัฒนจันทร์ 3. รองศาสตราจารย์ ดร.จรสั ศรี นวลศรี 4. รองศาสตราจารย์ ดร.จา่ เปน็ ออ่ นทอง 5. รองศาสตราจารย์ ดร.วันวิศาข์ งามผ่องใส 6. รองศาสตราจารย์ ดร.ปิน่ จันจฬุ า 8. รองศาสตราจารย์ ดร.วิชยั หวงั วโรดม 9. รองศาสตราจารย์ ดร.นรศิ ทา้ วจันทร์ 10. รองศาสตราจารย์ ดร.อนรุ ักษ์ สันปา่ เป้า 11. ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ลดาวลั ย์ เลิศเลอวงศ์ 12. ผ้ชู ่วยศาสตราจารย์ ดร.เสาวภา ดว้ งปาน 13. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.กรกช นาคคนอง 14. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.นเรศ ซว่ นยกุ 15. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ขวญั ตา ขาวมี 16. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สรุ ีรตั น์ เยน็ ชอ้ น 17. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ชนนิ นั ท์ พรสรุ ยิ า 18. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ธนัญชนก ไชยรนิ ทร์ 19. ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.ยทุ ธพงษ์ สงั ข์นอ้ ย 20. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.อภญิ ญา รัตนไชย 21. ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.ระวี เจยี รวภิ า 22. ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.พิไลวรรณ ประพฤติ 23. ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.ธญี าภรณ์ แกว้ ทวี 24. ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.กอบชัย วรพมิ พงษ์ 25. ดร.พรพิมล เชอ้ื ดวงผุย 26. ดร.อดิเรก รักคง 27. ดร.ธัญจริ า เทพรตั น์ 28. ดร.เอกนรินทร์ รอดเจรญิ 29. ดร.ปติ นุ าถ หนเู สน 30. ดร.กราญ์จนา ถาอนิ ชมุ 31. ดร.ปทั มาวดี คุณวลั ลี 32. ดร.จกั รกฤษณ์ พนู ภกั ดี 33. ดร.จกั รตั น์ อโณทยั 34. ดร.นุจริ า ทกั ษิณานันต์ 35. ดร.นัทท์ นันทพงศ์ 36. ดร.จุฑามาศ แกว้ มโน 37. ดร.สรุ ชาติ เพชรแก้ว 38. ดร.ปองพชร ธาราสขุ 39. ดร.เจษฎา โสภารตั น์ 40. ดร.ศภุ นนท์ ตู้นิม 41. ดร.ทัศนี ขาวเนยี ม 42. อ.คนงึ นิตย์ ลิมจิรขจร 43. อ.อานนท์ อปุ บัลลงั ก์ 189

1st AINR รำยนำมผู้สนบั สนนุ งบประมำณจดั ประชมุ มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครินทร์ สมำคมศษิ ย์เกำ่ คณะทรพั ยำกรธรรมชำติ สมำคมศษิ ยเ์ กำ่ วำริชศำสตร์ สมำคมสตั วบำลแหง่ ประเทศไทย ADISSEO TRADING THAILAND บริษทั อดี ับเบลิ้ ยู นิวทรชี ัน่ (ประเทศไทย) จำกัด ไฟโตไบโอติกส์ (ประเทศไทย) จำกัด บรษิ ทั อินเตอร์ไซแอนส์เคมคี อล จำกดั บริษทั ดดี ี เฟรช พอรค์ จำกดั บรษิ ัท วำย.ว.ี พ.ี อินเตอร์เทรด จำกดั บรษิ ัท โคโค่ อะกรคี ลั เจอร์ จำกดั บรษิ ทั สวนมหำลำภ จำกัด 190

1st AINR รำยนำมคณะกรรมกำรจดั ประชุมวชิ ำกำรนวัตกรรมกำรเกษตรและทรพั ยำกรธรรมชำติ ครัง้ ท่ี1 ฝำ่ ยกรรมกำรอำนวยกำรจัดงำน 1. คณบดีคณะทรพั ยากรธรรมชาติ ทีปรกึ ษา 2. รองคณบดฝี า่ ยวจิ ยั นวตั กรรมและพนั ธกจิ เพือสังคม ประธานคณะกรรมการ 3. ศาสตราจารย์ ดร.สมปอง เตชะโต กรรมการ 4. หวั หน้าสาขานวตั กรรมการเกษตรและการจัดการ กรรมการ 5. หัวหนา้ สาขาวิชานวตั กรรมการผลติ สตั ว์และการจดั การ กรรมการ 6. หัวหนา้ สาขาวชิ าวาริชศาสตรแ์ ละนวตั กรรมการจัดการ กรรมการ 7. นายกสมาคมศิษย์เกา่ คณะทรัพยากรธรรมชาติ กรรมการ 8. นายกสมาคมศษิ ย์เก่าวารชิ ศาสตร์ กรรมการ 9. รองศาสตราจารย์ ดร.ป่ิน จนั จฬุ า กรรมการ 10. รองศาสตราจารย์ ดร.วัชรินทร์ ซนุ้ สุวรรณ กรรมการ 11. รองศาสตราจารย์ ดร.วิชัย หวังวโรดม กรรมการ 12. รองศาสตราจารย์ ดร.อนุรกั ษ์ สนั ป่าเปา้ กรรมการ 13. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ลดาวลั ย์ เลิศเลอวงศ์ กรรมการ 14. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ธีญาภรณ์ แกว้ ทวี กรรมการ 15. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สุรรี ัตน์ เย็นช้อน กรรมการ 16. ดร.สุรชาติ เพชรแก้ว กรรมการ 17. ดร.รุ่งรตั น์ แซ่หยาง กรรมการ 18. ดร.พชิ ญานภิ า พงษ์พานิชย์ กรรมการ 19. ดร.ทศั นี ขาวเนียม กรรมการ 20. ดร.กราญ์จนา ถาอินชุม กรรมการ 21. ดร.จกั รกฤษณ์ พนู ภกั ดี กรรมการ 22. ดร.นัทท์ นนั ทพงศ์ กรรมการ 23. นางสาวเยาวลกั ษณ์ ชัยพลเดช กรรมการและเลขานกุ าร ประธานคณะอนกุ รรมการ ฝ่ำยวชิ ำกำรและประสำนงำน อนุกรรมการ 1. ศาสตราจารย์ ดร.สมปอง เตชะโต อนกุ รรมการ 2. ศาสตราจารย์ ดร.บญั ชา สมบูรณส์ ุข อนกุ รรมการ 3. รองศาสตราจารย์ ดร.จรสั ศรี นวลศรี อนกุ รรมการ 4. รองศาสตราจารย์ ดร.จา่ เปน็ ออ่ นทอง อนุกรรมการ 5. รองศาสตราจารย์ ดร.วนั วิศาข์ งามผ่องใส อนกุ รรมการ 6. รองศาสตราจารย์ ดร.ปิน่ จนั จฬุ า อนกุ รรมการ 7. รองศาสตราจารย์ ดร.วชั รนิ ทร์ ซนุ้ สวุ รรณ อนกุ รรมการ 8. รองศาสตราจารย์ ดร.วชิ ัย หวงั วโรดม อนุกรรมการ 9. รองศาสตราจารย์ ดร.นรศิ ทา้ วจันทร์ อนุกรรมการ 10. รองศาสตราจารย์ ดร.อนุรักษ์ สนั ป่าเป้า อนุกรรมการ 11. รองศาสตราจารย์ ดร.กังสดาลย์ บญุ ปราบ อนุกรรมการ 12. รองศาสตราจารย์ ดร.วิโชติ จงรงุ่ โรจน์ อนกุ รรมการ 13. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ลดาวัลย์ เลิศเลอวงศ์ อนกุ รรมการ 14. ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.เสาวภา ด้วงปาน อนุกรรมการ 15. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.กรกช นาคคนอง อนุกรรมการ 16. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.นเรศ ซ่วนยกุ อนุกรรมการ 17. ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ขวญั ตา ขาวมี อนุกรรมการ 18. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สุรรี ัตน์ เยน็ ช้อน อนุกรรมการ 19. ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ชนินนั ท์ พรสรุ ยิ า อนุกรรมการ 20. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ธนญั ชนก ไชยรินทร์ อนกุ รรมการ 21. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร. ยทุ ธพงษ์ สงั ขน์ อ้ ย 22. ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.ศราวุธ เจะ๊ โส๊ะ 191

1st AINR 23. ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.อภญิ ญา รตั นไชย อนกุ รรมการ 24. ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร. ระวี เจียรวภิ า อนกุ รรมการ 25. ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.พิไลวรรณ ประพฤติ อนกุ รรมการ 26. ดร.อดิเรก รักคง อนกุ รรมการ 27. ดร.นฤมล พฤกษา อนกุ รรมการ 28. ดร.ธญั จริ า เทพรตั น์ อนกุ รรมการ 29. ดร.จักรัตน์ อโณทยั อนกุ รรมการ 30. ดร.ปติ ุนาถ หนเู สน อนกุ รรมการ 31. ดร.กราญจ์ นา ถาอินชมุ อนกุ รรมการ 32. ดร.เทวี มณรี ัตน์ อนุกรรมการ 33. ดร.ปัทมาวดี คณุ วัลลี อนุกรรมการ 34. ดร.จกั รกฤษณ์ พูนภกั ดี อนุกรรมการ 35. ดร.นจุ ริ า ทกั ษณิ านันต์ อนุกรรมการ 36. ดร.นทั ท์ นนั ทพงศ์ อนุกรรมการ 37. ดร.ไพรตั น์ ศรชี นะ อนุกรรมการ 38. ดร.วิศรา ไชยสาลี อนุกรรมการ 39. ดร.จุฑามาศ แก้วมโน อนุกรรมการ 40. ดร.สรุ ชาติ เพชรแก้ว อนุกรรมการ 41. ดร.ปองพชร ธาราสขุ อนุกรรมการ 42. ดร.ร่งุ รัตน์ แซห่ ยาง อนุกรรมการ 43. ดร.เจษฎา โสภารัตน์ อนกุ รรมการ 44. ดร.เทวี มณีรตั น์ อนกุ รรมการ 45. ดร.ศุภนนท์ ตนู้ มิ อนกุ รรมการ 46. นางปวีณน์ ชุ ชูทอง อนุกรรมการ 47. นางสาวภัททิรา เกียรตขิ วัญบุตร อนกุ รรมการ 48. นางสาวสุดธิดา แซเ่ บ่า อนุกรรมการ 49. ดร.ทศั นี ขาวเนียม อนกุ รรมการและเลขานุการ 50. นางอมรรัตน์ จันทนาอรพนิ ท์ ผ้ชู ่วยเลขานุการ ประธานคณะอนกุ รรมการ ฝ่ำยนิทรรศกำร และสถำนท่ี อนุกรรมการ 1. รองศาสตราจารย์ ดร.นริศ ท้าวจันทร์ อนกุ รรมการ 2. ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ขวญั ตา ขาวมี อนกุ รรมการ 3. ดร.ปิตุนาถ หนเู สน อนกุ รรมการ 4. ดร.เทวี มณีรตั น์ อนุกรรมการ 5. ดร.ปทั มาวดี คณุ วลั ลี อนุกรรมการ 6. ดร. เอกนรนิ ทร์ รอดเจรญิ อนุกรรมการ 7. นางสาวเยาวลกั ษณ์ ชัยพลเดช อนุกรรมการ 8. นางอมรรัตน์ จนั ทนาอรพินท์ อนกุ รรมการ 9. นางจริ าภรณ์ คงสขุ อนกุ รรมการ 10. นางจารี ทองสกูล อนกุ รรมการและเลขานุการ 11. นางสาววันดี สุขสะโร 12. นางสาวชมพนู ทุ บวั เผือน ประธานคณะอนุกรรมการ อนุกรรมการ ฝ่ำยประชำสมั พันธ์ อนุกรรมการ 1. ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.เสาวภา ดว้ งปาน อนุกรรมการ 2. นายสกนธ์ รตั นโกศล อนุกรรมการ 3. นางสาวศรีนรา แมเร๊าะ อนุกรรมการและเลขานกุ าร 4. นางสาวศศิธร ลิมจู้ 5. นายเทอดพงษ์ แกว้ ประกอบ 6. นางสาวยวุ ภา โฆสกิตตกิ ลุ 192

1st AINR ฝ่ำยประเมินผล 1. ผ้ชู ่วยศาสตราจารย์ ดร.สรุ ีรตั น์ เย็นช้อน ประธานคณะอนกุ รรมการ 2. ดร.ทศั นี ขาวเนียม อนุกรรมการ 3. นายเทอดพงษ์ แกว้ ประกอบ อนกุ รรมการ 4. นางสาวยวุ ภา โฆสกิตติกลุ อนุกรรมการ 5. นางสาวศศิธร ลมิ จู้ อนุกรรมการและเลขานกุ าร ประธานคณะอนกุ รรมการ ฝำ่ ยพธิ กี ำร อำหำรและเครื่องดื่ม อนกุ รรมการ 1. รองศาสตราจารย์ ดร.นรศิ ท้าวจนั ทร์ อนกุ รรมการ 2. ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.เสาวภา ด้วงปาน อนกุ รรมการ 3. นางสาวเยาวลักษณ์ ชัยพลเดช อนุกรรมการ 4. นางอมรรัตน์ จนั ทนาอรพนิ ท์ อนกุ รรมการ 5. นางสาวชมพูนทุ บัวเผือน อนุกรรมการ 6. นางสาววนั ดี สุขสะโร อนุกรรมการ 7. นางจารี ทองสกูล อนกุ รรมการ 8. นางนศิ มา สวุ รรโณ อนกุ รรมการและเลขานุการ 9. นางสาวละไม เรืองสม ประธานคณะอนุกรรมการ 10. นางจริ าภรณ์ คงสขุ อนุกรรมการ อนุกรรมการ ฝำ่ ยกำรเงนิ และลงทะเบยี น อนุกรรมการ 1. นางสาวพรพรรณ วงศ์แหลมสงิ ห์ อนุกรรมการ 2. นางสาวเยาวลักษณ์ ชัยพลเดช อนกุ รรมการ 3. นางอมรรัตน์ จันทนาอรพินท์ อนกุ รรมการ 4. นางสาวทรงลักษณ์ กลบั คง อนกุ รรมการ 5. นางจารี ทองสกูล อนกุ รรมการ 6. นางจิราภรณ์ คงสขุ อนกุ รรมการและเลขานุการ 7. นางนศิ มา สุวรรโณ ประธานคณะกรรมการ 8. นางสาวละไม เรืองสม กรรมการ 9. นางสาวชมพูนทุ บัวเผือน กรรมการ 10. นางสาววันดี สขุ สะโร กรรมการ กรรมการ ฝำ่ ยศิษย์เกำ่ สมั พันธแ์ ละสนับสนนุ กำรจัดงำน อนกุ รรมการ 1. นายฐานันท์ จันทวงศ์ อนกุ รรมการ 2. นายเทพศกั ดิ์ สิทธอิ า่ ไพ อนุกรรมการและเลขานุการ 3. นายเกรยี งศกั ด์ิ เม่งอา่ พนั อนกุ รรมการและผ้ชู ่วยเลขานกุ า 4. นายอดุ ม พฤกษานศุ กั ด์ิ 5. นายอดุ ม วิบลู ย์จรรยา 6. นางปวณี น์ ุช ชทู อง 7. นางสาวภัททิรา เกียรตขิ วัญบตุ ร 8. นางสาวโสภิดา ขที อง 9. นายณรงศักด์ิ นกแก้ว 193