ບົດລາຍງານການບົດວິໄຈ

ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ສນັ ຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນະຖາວອນ ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ກມົ ສາ້ ງຄູ ວທິ ະຍາໄລຄຫູ ວຼ ງນາ້ ທາ ບດົ ລາຍງານການວໄິ ຈ ການນາໃຊວ້ ທິ ກີ ານສອນແບບບນັ ລະຍາຍເຂາົ້ ໃນການສອນຄວາມຮູເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກ່ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ, ວຊິ າ ການເມອງ ໃຫແ້ ກ່ ນກັ ສກຶ ສາສາຍອະນບຸ ານ ລະບບົ 9+3 ປີ 2 ກ ທ່ ວີ ທິ ະຍາໄລຄູຫວຼ ງນາ້ ທາ ສກົ ຮຽນ 2016-2017 TO USE LECTURE TECHNIQUEOF TEACHING THE BASIC KNOWLEDGE OF DIALECTIC MATERIALISM DOCTRINE, CIVICS SUBJECT, KIDERGARTEN PEDAGOGY STUDENTS YEAR 2, 9+3 SYSTEM AT LUANGNAMTHA COLLEGE, ACADEMIC 2016-2017 ວໄິ ຈໂດຍ: ປຕ ພູລໄິ ຊ ດວງມກິ ສະວງົ ອາຈານທ່ ປີ ຶກສາ: ອາຈານ ປທ ສຸກນັ ໄຊ ພງົ ສະຫວນັ ສກົ ສກຶ ສາ: 2016 - 2017





ຄຳຂອບໃຈ ຂຳ້ ພະເຈຳ້ ມຄີ ວຳມພຳກພູມໃຈເປັນຍງັ ຍ່ິ ງິ ທ່ິໄີ ດມ້ ໂີ ອກຳດໄດເ້ ຮດັ ກຳນວໄິ ຈຄງັ້ ນີ້ ເພຳະວິ່ ຳເປັນສິ່ ງິ ທິ່ ີ ເຮດັ ໃຫຂ້ ຳ້ ພະເຈຳ້ ໄດທ້ ງັ ຄວຳມຮູ,້ ຄວຳມສຳມຳດແລະ ປະສບກຳນຈຳກຳນສອນ, ຈຳກກຳນສຳ້ ງເຄິ່ ອື ງມ,ື ກຳນເກບັ ກຳຂມ້ ູນ, ກຳນວເິ ຄຳະຂມ້ ູນດວ້ ຍໃຊສ້ ູດຕ່ິ ຳງໆ ລວມໄປເຖງິ ກຳນອະຟິປຳຍຜນຂອງກຳນວເິ ຄຳະຂ້ ມນູ ແລະ ກຳນວໄິ ຈອກີ ດວ້ ຍ. ກ່ິ ອນຈະປະສບຜນສຳເລດັ ນນັ້ ກິ່ ພບຂສ້ ະດວກ ແລະ ຂຫ້ ຍງ້ ຍຳກ ແຕິ່ ກ່ິໄດທ້ ່ິ ີ ປຶກສຳ ແລະ ຜູຊ້ ິ່ ວຍທ່ິ ດີ ,ີ ເອຳໃຈໃສິ່ ແນະນຳປຶກສຳຫຳລື ແລະ ກວດແກບ້ ດວໄິ ຈສະບບັ ນໃີ້ ຫມ້ ເີ ນອື້ ໃນທິ່ ີ ສມບູນຍິ່ ງິ ຂນຶ້ ດິ່ ງັ ນນັ້ ຂຳ້ ພະເຈຳ້ ຂສະແດງຄວຳມຂອບໃຈມຳຍງັ : ຄູ-ອຳຈຳນໃນສະຖຳບນັ ວທິ ະຍຳໄລຄູຫຼວງນຳ້ ທຳ ທິ່ ໄີ ດໃ້ ຫຄ້ ວຳມຮິ່ ວມໄມນິ່ ວມມ,ື ໃຫກ້ ຳລງັ ໃຈ, ໃຫກ້ ຳນຊ່ິ ວຍເຫອຼື ໃນກຳນສງັ ເດກຳນສອນ, ກຳນຖອດຖອນບດຮຽນຕິ່ ຳໆເປັນຢິ່ ຳງດ.ີ ຂຂອບໃຂມຳຍງັ ຄະນະກວດແກ ້ ບດວໄິ ຈປະຈຳສະຖຳບນັ ວທິ ະຍຳໄລຄູຫວຼ ງນຳ້ ທຳທກທິ່ ຳນທ່ິ ໃີ ຫຄ້ ຳ ປຶກສຳ, ກວດແກ,້ ດດັ ແປງບດຂອງຂຳ້ ພະເຈຳ້ ໃຫມ້ ເີ ນອື້ ໃນສມບູນຍ່ິ ງິ ຂນຶ້ . ສະແດງຄວຳມຂອບໃຂ ແລະ ຮກັ ແພງມຳຍງັ ນກັ ສກຶ ສຳສຳຍອະນບຳນລະບບ 9+3 ປີ 2 ກ ສກຮຽນ 2016-2017 ທກຄນທິ່ໄີ ດໃ້ ຫຄ້ ວຳມຮ່ິ ວມມໃື ນກຳນເກບັ ກຳຂມ້ ູນ ແລະໃຫຂ້ ມ້ ູນທ່ິ ເີ ປັນຄວຳມຈງິ ຈນເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ມຄີ ວຳມສມບູນໃນບດວໄິ ຈສະບບັ ນ.ີ້ ທຳ້ ຍນຂີ້ ຳ້ ພະເຈຳ້ ຂອວຍພອນໄຊມຳຍງັ ອນັ ປະເສດີ ຈ່ິ ງເກດີ ແກິ່ ບນັ ດຳທ່ິ ຳນໃຫມ້ ສີ ຂະພຳບແຂງແຮງ, ມພີ ຳລະນຳໄມສມບູນ ສຳເລດັ ໃນໜຳ້ ທິ່ ວີ ຽກງງຳນທກປະກຳນ. ຂຂອບໃຈ

ຫວົ ຂ:ໍ້ ການນາໃຊວໍ້ ທິ ສີ ອນແບບບນັ ລະຍາຍເຂາົ້ໍ ໃນການສອນຄວາມຮເ້ໍ ບອໍ້ ງຕນົໍ້ ກ່ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະ ວພິ າກ, ວຊິ າການເມອງ ໃຫແ້ໍ ກ່ ນກັ ສກຶ ສາສາຍອະນຸບານ ລະບບົ 9+3 ປີ 2 ກ ທ່ ວີ ທິ ະຍາໄລຄຫຼວງນາ້ໍ ທາ ສກົ ຮຽນ 2016-2017. ອາຈານທ່ ປີ ຶກສາ: ອາຈານ ປທ ສຸກນັ ໄຊ ພງົ ສະຫວນັ ຜວໍ້ ໄິ ຈ: ປຕ ພລໄິ ຊ ດວງມກິ ສະວງົ ບດົ ຄດັ ຫຍ ໍ້ ການສກຶ ສາຄງັ້ໍ ນມີ້ໍ ຈີ ດຸ ປະສງົ ເພ່ ອປັບປຸງວທິ ສີ ອນຂອງຄກ່ ຽວກບັ ຄວາມຮເ້ໍ ບອ້ໍ ງຕນົໍ້ ກ່ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸ ນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກໃຫດໍ້ ຂີ ນຶໍ້ , ເພ່ ອພດັ ທະນາຄວາມຮຄ້ໍ ວາມສາມາດຂອງນກັ ຮຽນໃນການຮຽນຄວາມຮເ້ໍ ບອ້ໍ ງຕນົ້ໍ ກ່ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກໃຫດໍ້ ຂີ ນຶໍ້ . ກ່ ຸມຕວົ ຢ່ າງໃນການວໄິ ຈຄງັໍ້ ນີ້ໍ ໄດແໍ້ ກ່ ນກັ ສກຶ ສາສາຍອະນຸບານ ລະບບົ 9+3 ປີ 2 ກ ຈານວນ 28 ຄນົ ທ່ ວີ ທິ ະຍາໄລຄຫຼວງນາ້ໍ ທາສກົ ຮຽນ 2016-2017. ເຄ່ ອງມທ່ ໃີ ຊໃໍ້ ນການ ວໄິ ຈຄງັ້ໍ ນມີ້ໍ :ີ ແບບທດົ ສອບນກັ ຮຽນ, ແບບສງັ ເກດການສອນຂອງຄ, ແບບສອບຖາມນກັ ຮຽນ ແລະ ຜ່ ານການ ວເິ ຄາະຂມ້ໍ ນ 1 ສກົ ຮຽນເຫນັ ວ່ າ: ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມໍ້ ນຈາກແບບສອບຖາມນກັ ຮຽນເຫນັ ວ່ າ: ນກັ ຮຽນມຄີ ວາມພໃຈຕ່ ການສອນຂອງຄ ສະແດງອອກໃນຜົນການວິເຄາະຈາກແບບສອບຖາມເຊ່ ິງແມ່ ນຢ່ ໃນລະດັບຫຼາຍ ເຊ່ ິງມີຄ່ າສະເລ່ ຍແມ່ ນ (̅=4,12)(S.D=0,29). ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ໍ ນຈາກແບບສງັ ເກດການສອນຂອງຄມຄີ : ຂນັ້ໍ ເຂາົໍ້ ສ່ ບດົ ຮຽນມຄີ ່ າສະເລ່ ຍເທ່ າົ ກບັ ( ̅=4,67) (S.D=0,58) ຖາໍ້ ທຽບໃສ່ ເກນແມ່ ນຢ່ ໃນລະດບັ ຫຼາຍທ່ ສີ ຸດ, ຂນັ້ໍ ດາເນນີ ການສອນມຄີ ່ າສະເລ່ ຍເທ່ າົ ກບັ ( ̅=4,30) (S.D=0,46) ຖາໍ້ ທຽບໃສ່ ເກນແມ່ ນຢ່ ໃນລະຫາຼ ຍ, ຂນັ້ໍ ສະຫຸບຼ ມຄີ ່ າສະເລ່ ຍເທ່ າົ ກບັ ( ̅=4,50) (S.D=0,87) ຖາ້ໍ ທຽບໃສ່ ເກນແມ່ ນຢ່ ໃນລະດັບຫຼາຍ. ຂນັ້ໍ ວດັ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ ມຄີ ່ າສະເລ່ ຍເທ່ າົ ກບັ ( ̅=4,07 (S.D=0,50) ຖາ້ໍ ທຽບໃສ່ ເກນແມ່ ນຢ່ ໃນລະດບັ ຫຼາຍ, ຂນັໍ້ ຕກັ ເຕອນ ແລະ ມອບວຽກບາໍ້ ນ ມຄີ ່ າ ສະເລ່ ຍເທ່ າົ ກບັ ( ̅=4,33) (S.D=0,80) ຖາໍ້ ທຽບໃສ່ ເກນແມ່ ນຢ່ ໃນລະດບັ ດຫີ າຼ ຍ. ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ໍ ນຈາກແບບທດົ ສອບກ່ ອນການສອນເຫນັ ວ່ າ: ນກັ ຮຽນຈານວນທ່ໄີ ດຄ້ໍ ະແນນ 16 ຂນຶໍ້ ໄປມ1ີ 9 ຄນົ , ຄດິ ເປັນເປີເຊນັ ເທ່ າົ ກບັ 67,9% ແມ່ ນຢ່ ໃນລະດບັ ເກ່ ງັ , ນກັ ຮຽນຈານວນທ່ໄີ ດຄໍ້ ະແນນ 15 ລງົ ມາມີ 9 ຄນົ , ຄດິ ເປັນເປີເຊນັ ເທ່ າົ ກບັ 32,1% ແມ່ ນຢ່ ໃນລະດບັ ອ່ ອນ ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ໍ ນຈາກແບບທດົ ສອບຫຼງັ ການສອນເຫນັ ວ່ າ:ນກັ ຮຽນຈານວນທ່ໄີ ດຄໍ້ ະແນນ 16 ຂນຶໍ້ ໄປ ມ2ີ 2ຄນົ ຄດິ ເປັນເປີເຊນັ ເທ່ າົ ກບັ 78,6 %ແມ່ ນຢ່ ໃນລະດບັ ເກ່ ງັ , ນກັ ຮຽນຈານວນທ່ໄີ ດຄໍ້ ະແນນ 15 ລງົ ມາ ມີ 6 ຄນົ ຄດິ ເປັນເປີເຊນັ ເທ່ າົ ກບັ 21,4% ແມ່ ນຢ່ ໃນລະດບັ ອ່ ອນ. ຜນົ ການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນສາຍອະນຸບານກ່ ຽວກບັ ຄວາມຮເ້ໍ ບອ້ໍ ງຕນົໍ້ ກ່ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະ ວພິ າກ ຫຼງັ ການຮຽນສງກວ່ າກ່ ອນຮຽນຢ່ າງມຄີ ວາມສາຄນັ ທາງສະຖຕິ ຕິ ່ າກວ່ າ 0.05.

ຄຳນຳ ບດົ ລຳຍງຳນສະບບັ ນປີ້ ະກອບດວ້ີ ຍ ບດົ ນຳ ຫືຼ ພຳກສະເໜ, ທດິ ສະດ, ບດົ ລຳຍງຳນຈບົ ຊນັ້ີ ຫືຼ ທດິ ສະດທ່ີ ກີ່ ຽວຂອີ້ ງ, ວທິ ດຳເນນກຳນສກຶ ສຳ, ຜນົ ກຳນວເິ ຄຳະຂມ້ີ ນູ , ສະຫູບຜນົ , ອະຟິປຳຍຜນົ ແລະ ຂສ້ີ ະ ເໜແນະ ພຳກເພ່ີ ມເຕມປະກອບມ: ເຄ່ີ ອຼື ງມ:ຼື ບດົ ສອນ, ຮູບພຳບ, ເອກະສຳນອຳີ້ ງອງ, ຕຳຕະລຳງດຳເນນ ກຳນວໄິ ຈ ເຊ່ີ ງິ ໃນກຳນດຳເນນກຳນວໄິ ຈຄງັ້ີ ນີ້ ຂຳີ້ ພະເຈຳົີ້ ໄດເີ້ ລອືຼ ກຫວົ ຂ,ີ້ ສຳ້ີ ງເຄີ່ ອຼື ງມ,ືຼ ລງົ ມດຼື ຳເນນກຳນເກບັ ກຳຂມີ້ ູນ ແລວີ້ ມຳຂຽນເປັນບດົ ວໄິ ຈຕຳມຂນັີ້ ຕອນຂອງກຳນວໄິ ຈທຸກຂນັ້ີ ຕອນ. ກຳນຂຽນບດົ ວໄິ ຈຄງັີ້ ນອີ້ ຳດປຳສະຈຳກຂຂ້ີ ຳດຕກົ ບກົ ຜ່ີ ອງຕີ່ ຳງໆບ່ີ ໄດ.້ີ ດ່ີ ງັ ນນັີ້ , ຈີ່ ງຶ ຮຽກຮອ້ີ ງມຳຍງັ ທີ່ ຳນຜູອ້ີ ່ີ ຳນທຸກທຳນ, ຜູທີ້ ີ່ ສກຶ ສຳຫວົ ຂນີ້ ຫີ້ ຳກພບົ ເຫນັ ຂຂີ້ ຳດຕກົ ບກົ ຜ່ີ ອງຕີ່ ຳງໆຂຄວຳມກະລຸນຳ ສີ່ ງົ ຂີ່ ຳວມຳ ຍງັ ຂຳ້ີ ພະເຈຳົ້ີ ເພີ່ ອືຼ ປັບປຸງກຳນວໄິ ຈດີ່ ງັ ກ່ີ ຳວນໃ້ີ ຫດີ້ ຂນຶ້ີ ໃນຄງັ້ີ ຕີ່ ໄປອກດວີ້ ຍ.

ສາລະບານ ໜງັ ສື່ ສະເໜຂີ ໍເຮດັ ການວໄິ ຈ ໃບຮບັ ຮອງການປອ້ ງກນັ ບດົ ວໄິ ຈ ຄາໍ ຂອບໃຈ ບດົ ຄດັ ຫຍໍ້ ຄໍານາໍ ສາລະບານ ບດົ ທີ 1: ພາກສະເໜີ 1.1. ຄວາມເປັນມາ ແລະ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງບນັ ຫາ.........................................................1 1.2. ຄາໍ ຖາມໃນການຄນົ້ ຄວ້ າ.................................................................................2 1.3. ຈດຸ ປະສງົ ..................................................................................................3 1.4.ຂອບເຂດທາງດາ້ ນແນວຄດິ ..............................................................................3 1.5. ຂອບເຂດການສກຶ ສາ.....................................................................................3 1.6. ນຍິ າມສບັ ສະເພາະ.........................................................................................3 1.7. ປະໂຫຍດທື່ ຄີ າດວ່ື າຈະໄດຮ້ ບັ ...........................................................................3 ບດົ ທີ 2: ທດິ ສະດ,ີ ບດົ ລາຍງານຈບົ ຊນັ້ ຫ ເອກະສານທ່ື ກີ ່ື ຽວຂອ້ ງ 2.1. ທດິ ສະດທີ ື່ ກີ ື່ ຽວຂອ້ ງ...................................................................................4 2.2.ທດິ ສະດນີ າໍ ໃຊ…້ ……………………………………………………………...16 2.3.ບດົ ຄນົ້ ຄວ້ າທື່ ກີ ່ື ຽວຂອ້ ງ................................................................................18 ບດົ ທີ 3: ວທິ ດີ ໍາເນນີ ການສກຶ ສາ 3.1.ກ່ື ຸມເປົາ້ ໝາຍ.............................................................................................22 3.2. ເຄ່ື ອງມທ່ື ໃີ ຊໃ້ ນການສກຶ ສາ..........................................................................22 3.3. ເກບັ ກາໍ ຂໍມ້ ູນ ແລະ ລວບລວມຂໍມ້ ນູ ................................................................22 3.4. ສະຖຕິ ທິ ື່ ໃີ ຊໃ້ ນການວເິ ຄາະຂມໍ້ ນູ ...................................................................23 ບບົ ທີ 4: ຜນົ ການວເິ ຄາະຂໍມ້ ູນ 4.1. ຜນົ ການວເິ ຄາະຂໍມ້ ູນຈາກແບບສອບຖາມຂອງນກັ ຮຽນ..........................................25 4.2.ຜນົ ການວເິ ຄາະຂໍມ້ ນູ ຈາກແບບສງັ ເກດການສອນຂອງຄູ..........................................26 4.3.ຜນົ ການວເິ ຄາະຂອງແບບທດົ ສອບ…………………….......………..…................29 ບດົ ທີ 5: ສະຫຸບ, ອະຟິປາຍ ແລະ ຂໍສ້ ະເໜແີ ນະ 5.1. ສະຫຸບຜນົ ການສກຶ ສາ.................................................................................31 5.2. ອະຟິປາຍຜນົ ການສກຶ ສາ.............................................................................31 5.3. ຂໍສ້ ະເໜແີ ນະ..........................................................................................31 ເອກະສານອາ້ ງອງີ ເອກະສານຊອ້ ນທາ້ ຍ ກ. ເຄ່ື ອງມທ່ື ໃີ ຊໃ້ ນການວໄິ ຈ ຂ. ຮູບພາບ

ສາລະບານຕາຕະລາງ ຕາຕະລາງ ໜາ້ 1.ແບບສອບຖາມນກັ ຮຽນ.............................................................................................25 2.ຂນັັ້ ນາເຂາົ້ັ ສູ່ ບດົ ຮຽນ.................................................................................................26 3.ຂນັ້ັ ດາເນນີ ການສອນ.................................................................................................26 4.ຂນັັ້ ສະຫຸຼບບດົ ຮຽນ...................................................................................................27 5.ຂນັັ້ ຂນັ້ັ ວດັ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ .......................................................................................27 6.ຂນັ້ັ ຕກັ ເຕອື ນ ແລະ ມອບວຽກບາັ້ ນ...............................................................................28 7.ແບບສງັ ເກດການສອນຂອງຄ......................................................................................28 8.ຜນົ ລວມການທດົ ສອບກອ່ ນ-ຫງັຼ ...............................................................................29

ບດົ ທ1ີ ພາກສະເໜີ 1.1. ຄວາມເປັນມາ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງບນັ ຫາ ພາຍໃຕກ້ ານນາພາຂອງພັກ - ລດັ ທີ່ ີເຫນັ ວີ່ າຄວາມສາຄັນຂອງການສກຶ ສາ ເພີ່ ອສຶກສາອບົ ຮມົ ບນັ ດາເຜີ່ າົ ຮຈ້ ກັ ພນັ ທະແລະ ໜາ້ ທ່ີ ຂີ ອງຕນົ ຕີ່ ປະເທດຊາດ ແລະ ສງັ ຄມົ ນນັ້ ເປັນບນັ ຫາສາຄນັ ແລະຈາເປັນ ເຊີ່ ງິ ວຊິ າ ການເມອງໃນຖານະເປັນວທິ ະຍາສາດໜີ່ ງຶ ທ່ີ ກີ ວມເອາົ ເນອ້ ໃນວທິ ະຍາສາດຫຼາຍຂງົ ເຂດທີ່ ມີ ຄີ ວາມ ສາຄນັ ໃນການຮຽນ - ການສອນໃນຊນັ້ ໂຮຽນຕ່ີ າງເພີ່ ອສກຶ ສາແນວຄວາມຄດິ ຄຸນສມົ ບດັ ໃຫແ້ ກີ່ ປະຊາຊນົ ລາວ ແລະ ໄວໜີ່ ຸມໃນປະເທດຊາດ. ນອກຈາກນນັ້ ວຊິ າ ການເມອງ ຍງັ ເຊ່ີ ອມເຂາົ້ ໃນແນວທາງນະໂຍບາຍ ຂອງພກັ - ລດັ ພາຍຫຼງັ ກອງປະຊຸມໃຫຍ ຄງັ້ ທີ 5 ຂອງພກັ ປີ 1991 ແມ່ີ ນໄດມ້ ວີ ່ີ າງແນວທາງທາງດາ້ ນການ ສກຶ ສາປະສມົ ປະສານກບັ ສະພາບການປີ່ ຽນແປງຂອງໂລກເຮາົ ໃນປັດຈບຸ ນັ . ຊລີ ະວດັ ນດິ ເນຕຣ ( ປີ 2528:71)ໃຫທ້ ດັ ສະນະວີ່ າ: ການສກຶ ສາ ເປັນຂະບວນການພດັ ທະນາ ບຸ ກຄນົ ທາງສະຕປິ ັນຍາ, ທກັ ສະ, ບຸກຄະລກິ ກະພາບ ຫຼ ນດິ ໄສໃຈຄ. ໂດຍມຜີ ຖ້ ່ີ າຍຖອດຄວາມຮ້ ແລະ ຈດັ ປະສບົ ການໃຫແ້ ກ່ີ ຜຮ້ ຽນພາຍໃນສະຖາບນັ ການສກຶ ສາ, ເນ່ີ ອງຈາກການສກຶ ສາເປັນການພດັ ທະນາ ບຸ ກຄນົ ແລະ ນກັ ວຊິ າການແຕ່ີ ລະວຊິ າ, ມຈີ ດຸ ມີ່ ຸງໝາຍທ່ີ ຈີ ະໃຫບ້ ຸ ກຄນົ ບນັ ລຸເປົ້າໝາຍຢີ່ າງໃດຢ່ີ າງໜີ່ ງຶ ຫຼ ຫາຼ ຍຂນຶ້ ແມ່ີ ນຂນຶ້ ກບັ ປັດຊະຍາ ຫຼ ຄ່ີ ານຍິ ມົ ຢີ່ ໃນສງັ ຄມົ . ທີ່ ານ ກາກມາກ - ເລນນິ ໄດໃ້ ຫທ້ ດັ ສະນະວ່ີ າ: ທາດແທກ້ ານສກຶ ສາ ແມີ່ ນປະກດົ ການສະເພາະຂອງ ສງັ ຄມົ ມະນຸດ ທີ່ໄີ ດກ້ າເນດີ ແລະ ຂະຫຍາຍຕວົ ຢີ່ ໃນການອອກແຮງງານ, ເປັນຄວາມຕອ້ ງການເພີ່ ອຄວາມ ຄງົ ຕວົ ແລະ ຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງສງັ ຄມົ ມະນຸດ. ສະນນັ້ , ປັດໄຈອດັ ຕະວໄິ ສຈີ່ ງຶ ເປັນຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ພາຍໃນຫຼາຍທ່ີ ີ ສຸດ, ມນັ ປະກອບດວ້ ຍການຄດິ ໄລໄວກ້ ່ີ ອນ, ບ່ີ ສະເພາະຂອງກາລງັ ອນັ ມະຫາສານທ່ີ ຕີ ີ່ ສເ້ ພ່ີ ອຄວາມກາ້ ວໜາ້ ຂອງສງັ ຄມົ ເທ່ີ າົ ນນັ້ , ແຕີ່ ມນັ ພດັ ຍງັ ປະກອບດວ້ ຍມມະນະຈດິ , ກາລງັ ແຮງ, ຄວາມເປັນລະບຽບການຈດັ ຕງັ້ ຂອງພວກເຂາົ ທີ່ ຂີ ດັ ຂວາງຄວາມກາ້ ວໜາ້ ຂອງສງັ ຄມົ ອກີ . ສາມາດເວາົ້ ໄດວ້ ີ່ າ ການສກຶ ສາແມີ່ ນປະກດົ ການ ໜີ່ ງຶ ຂອງສງັ ຄມົ , ມພີ າລະບດົ ບາດໃນການພດັ ທະນາບຸ ກຄະລະກອນຕາມຄວາມຕອ້ ງການ ແລະ ຄວາມ ສາມາດຂອງຄນົ ຍຸກໃໝ່ີ ຕາມ 3 ພາລະບດົ ບາດຄ: ພາລະບດົ ບາດທາງດາ້ ນເສດຖະກດິ ແລະ ການຜະລດິ , ພາລະບດົ ບາດທາດາ້ ນການເມອງ ແລະ ສງັ ຄມົ ແລະ ພາລະບດົ ບາດທາງດາ້ ນແນວຄດິ ແລະ ວດັ ທະນະທາ. (ຮສ ນາລີ ບວົ ສງັ ທອງ (2011): ປຶມ້ ສກຶ ສາສາດ, , ຄະນະສກຶ ສາສາດ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລ ແຫ່ີ ງຊາດ) ວິຊາ ການເມອງ ເປັນວິຊາ ໜ່ີ ຶງທ່ີ ີມີບົດບາດອັນໃຫຍ່ີ ຫຼວງຍອ້ ນມນັ ປະກອບດວ້ ຍຄວາມຮ້ ວທິ ະຍາສາດ ຕາມທດັ ສະນະກາ້ ວໜາ້ ບນົ ພນ້ ຖານທດິ ສະດີ ມາກ - ເລນນິ ໄດສ້ ະແດງອອກໃນແນວທາງ ນະໂຍບາຍຂອງພກັ -ລດັ , ລດັ ຖະທາມະນນ, ກດົ ໝາຍ, ລະບບົ ການປົກຄອງ ແລະ ຄວາມຮກ້ ີ່ ຽວກບັ ສາກດົ ຢີ່ າງເປັນລະບບົ ເຊ່ີ ງິ ເປັນພນ້ ຖານໃຫແ້ ກີ່ ນກັ ຮຽນຮປ້ ັນຍາຊນົ ກີ່ ສາ້ ງທດັ ສະນະຄະຕຂິ ອງຕນົ ຢ່ີ າງຖກຕອ້ ງ, ມີ ວທິ ,ີ ຕລີ າຄ່ີ າ, ແກໄ້ ຂຊວີ ດິ ການເປັນຢີ່ ຢ່ີ າງຖກຕອ້ ງແລະ ສອດຄີ່ ອງກບັ ສະພາບຄວາມເປັນຈງິ ໃນສງັ ຄມົ . ວຊິ າການເມອງ ແມີ່ ນແມີ່ ນມຄີ ວາມສາຄນັ ຫຼາຍໂດຍສະເພາແມີ່ ນເຮດັ ໃຫຄ້ ນົ ເຮາົ ການສກຶ ສາຮຽນຮ້ ບນັ ດາແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພກັ - ລດັ ເພີ່ ອມາໝນໃຊໃ້ ນວຽກງານຂອງອງົ ກອນ ຫຼ ອງົ ການ ແລະ ສະຖາ ບນັ ຂອງຕນົ ເພີ່ ອມາຜນັ ຂະຫຍາຍມາໝນໃຊໃ້ ນການດາລງົ ຊວີ ດິ ເຮດັ ໃຫຄ້ ນົ ເຮາົ ມຄີ ຸນທາດການເມອງ, ມສີ ນິ 1

ທາປະຕວິ ດັ , ມນີ າ້ ໃຈຮກັ ຊາດ, ຮກັ ລະບອບ, ເປັນພນົ ລລະເມອງທີ່ ດີ ຂີ ອງປະເທດຊາດນລີ້ ວ້ ນແຕ່ີ ແມ່ີ ນເປົາ້ ໝາຍ ຫຼ ຈດຸ ປະສງົ ຂອງວຊິ ແມີ່ ນການເມອງ ໃນນປີ້ ັດຊະຍາກ່ີ ເປັນພາກໜີ່ ງຶ ໃນວຊິ ການເມອງເຊີ່ ງິ ແມີ່ ນສກຶ ສາ ເຖິງໂລກ ຫຼ ການເບ່ີ ງິ ໂລກໃຫມ້ ວີ ທິ ະຍາສາດ ມຄີ ວາມຖກຕອ້ ງ, ມໂີ ລຂະທດັ , ຊວີ ະທດັ , ກດົ ເກນການ ພວົ ພນັ ຫຼ ການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງສງັ ຄມົ ເຮາົ ເຊີ່ ງິ ວີ່ າມຄີ ວາມຈາເປັນຕ່ີ ການດາລງົ ຊວີ ດິ ຂອງຄນົ ເຮາົ ອກີ ອນັ ໜີ່ ງຶ ແມີ່ ນເພີ່ ອເຊີ່ ອມຊມຕ່ີ ແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພກັ -ລດັ ໃຫເ້ ລກິ ເຊີ່ ງິ ແລະ ສາມາດໃຊເ້ ປັນແນວທາງຢ່ີ າງ ມຫີ ວົ ຄດິ ປະດດິ ສາ້ ງເຂາົ້ ໃນສະພາບແວດລອ້ ມຕວົ ຊງິ ຂອງຕນົ (ຄາຜວິ ນາມລາມນ, ພອນເພດັ ມແີ ພງລາວນັ ປີ 1998: ປມ້ ວທິ ະຍາສາດການເມອງ 1 ໜາ້ 37: ສນພດັ ທະນາຄ, ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ )ວິທີສອນໝາຍ ເຖງິ ຂະບວນການຕີ່ າງໆທີ່ ຜີ ສ້ ອນໃຊໃ້ ນການຈດັ ກດິ ຈະກາການຮຽນ - ການສອນ ເພີ່ ອໃຫຜ້ ຮ້ ຽນເກດີ ການ ຮຽນຮຕ້ າມຈດຸ ປະສ່ີ ງົ ທີ່ ກີ ານດົ ໄວ.້ ວທິ ກີ ານສອນ ແມີ່ ນມຄີ ວາມສາຄນັ ຫຼາຍ ເພາະມນັ ແມີ່ ນເຄີ່ ອງມແບບໜ່ີ ງຶ ເຊ່ີ ງິ ມບີ ດົ ບາດ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຫຼາຍຕີ່ ຂະບວນກາານຮຽນ - ການສອນຂອງຄສອນເຊ່ີ ງິ ເຮາົ ສາມາດເວາົ້ ໄດວ້ ີ່ າເປັນເຄ່ີ ອງມ ຫຼ ຮບແບບທ່ີ ຜີ ສ້ ອນນາມາເຮດັ ໃຫຂ້ ະບວນການສອນເກດີ ມກີ ານປ່ີ ຽນແປງມປີ ະສດິ ທພິ າບ, ຄຸນະພາບ, ຖກຕອ້ ງ ແລະ ສາມາດບນັ ລຸຕາມວດັ ຖຸປະສງົ ຂອງການສດິ ສອນ ແລະ ຜຮ້ ຽນມຄີ ວາມກະຈີ່ າງແຈງ້ ຫຼາຍຂນຶ້ ຕ່ີ ເນອ້ ໃນຂອງບດົ ຮຽນ. ນອກນນັ້ ວທິ ສີ ອນຍງັ ເຮດັ ໃຫຜ້ ຮ້ ຽນເກດີ ມກີ ານປ່ີ ຽນແປງທາງທດັ ສະນະຄະຕ,ິ ທກັ ສະ, ປະສບົ ການ, ຄ່ີ ານຍີ ມົ . ບນັ ຫາທີ່ ສີ າຄນັ ອກີ ປະການໜ່ີ ງຶ ທີ່ ພີ ບົ ເຫນັ ໃນການຮຽນ-ການສອນຄວາມຮເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກ່ີ ຽວລດັ ທິ ວດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກນກີ້ ່ີ ຄຜຮ້ ຽນມຄີ ວາມຮ,້ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈກ່ີ ຽວກບັ ເນອ້ ໃນບດົ ຮຽນຍງັ ບ່ີ ທນັ ຫຼາຍໃນ ການຈດັ ການຮຽນ-ການສອນແມີ່ ນຍງັ ເອາົ ນກັ ຮຽນເປັນໃຈກາງໃນການດາເນນີ ກດິ ຈະກາການຮຽນ-ການ ສອນແມີ່ ນໃຫນ້ ກັ ຮຽນເຮດັ ສະນນັ້ , ຈ່ີ ງຶ ເຮດັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນເຈາົ້ ໃຈບດົ ຮຽນແມີ່ ນຍງັ ບີ່ໄດດ້ ເີ ທ່ີ າົ ທີ່ ຄີ ວນ. ສະນນັ້ , ຄຜສ້ ອນໄດຊ້ ອກຫາວທິ ກີ ານສອນແບບໃໝ່ີ ໆເປັນຕນົ້ ການສອນແບບການສອນແບບບນັ ຍາຍເຂາົ້ ມາຊີ່ ວຍ ໃນການສອນເພີ່ ອໃຫນ້ ກັ ຮຽນເກດີ ມຄີ ວາມສນົ ໃຈເນ່ີ ອງຈາກວີ່ າ ວຊິ າປັດຊະຍາແມີ່ ນວຊິ າທີ່ ຄີ ອ້ ນຂາ້ ງຍາກ, ມຄີ ວາມສບັ ສນົ ແລະ ອກີ ບນັ ຫາໜ່ີ ງຶ ການສດິ ສອນຂອງຄໃນໄລຍະຜ່ີ ານມາແມີ່ ນປະສມົ ປະສານເຮດັ ໃຫກ້ ານ ສດິ ສອນຂອງຄແມ່ີ ນພບົ ເຫນັ ບັນຫາ ແລະ ມຈີ ຸດຂົງຄາ້ ງຢ່ີ ໃນຂະບວນການຮຽນ - ການຂອງຄ ແລະ ນກັ ຮຽນ ເມີ່ ອເຫນັ ບນັ ຫາດີ່ ງັ ກີ່ າວຄຜສ້ ອນຈ່ີ ງຶ ມຄີ ວາມຈາເປັນຕອ້ ງໄດຊ້ ອກຫາວທິ ສີ ອນທ່ີ ແີ ທດເໝາະທ່ີ ສີ ຸດ ເພ່ີ ອມາເຮດັ ໃຫຂ້ ະບວນການຮຽນ - ການສອນເກດີ ມກີ ານປີ່ ຽນແປງໄດຮ້ ບັ ປະສດິ ທພິ າບ, ເພີ່ ອເຮດັ ໃຫຄ້ ຜ້ ສອນວຊິ າການເມອງ ໃນວທິ ະຍາໄລຄຫຼວງນາ້ ຮເ້ ຖງິ ສະພາບບນັ ຫາ. ວທິ ະຍະໄລຄຫວຼ ງນາ້ ທາ ແມີ່ ນສະຖາບນັ ການສກຶ ສາທີ່ ໃີ ຫຍີ່ ແຫ່ີ ງໜ່ີ ງຶ ໃນ 3 ແຂວງພາກເໜອມໜີ າ້ ທ່ີ ສີ າ້ ງຄ, ສາ້ ງບຸກຄະລະກອນໃຫແ້ ກີ່ ບນັ ດາແຂວງເມ່ີ ອເຫນັ ໄດແ້ ນວນນັ້ ວຽກງານການສດິ ສອນຈາເປັນຕອ້ ງ ມກີ ານພດັ ທະນາໃຫມ້ ຄີ ຸນະພາບເຮດັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມຮຄ້ ວາມສາມາດຫຼາຍ, ມປີ ະສບົ ການ ສະນນັ້ , ຈາເປັນຕອ້ ງມກີ ານພດັ ທະນາໃຫໄ້ ດຮ້ ບັ ປະສດິ ທພິ າບ ສະນນັ້ , ຜວ້ ໄິ ຈຈີ່ ງຶ ມີ່ ຄີ ວາມສນົ ໃຈເພີ່ ອສກຶ ສາການນາ ໃຊວ້ ທິ ສີ ອນແບບບນັ ຍາຍເຂາົ້ ໃນການສອນກ່ີ ຽວກບັ ຄວາມຮເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກີ່ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະ ວພິ າກ, ວຊິ າການເມອງ ໃຫແ້ ກີ່ ນກັ ສກຶ ສາສາຍອະນຸບານ ລະບບົ 9+3 ປີ 2 ກ ທີ່ ວີ ທິ ະຍາໄລຄຫວຼ ງນາ້ ທາ. 1.2. ຄາຖາມໃນການຄນົ້ ຄວ້ າ ຄຈູ ະນຳໃຊວ້ ທິ ີສອນແນວໃດເພ່ື ອຊວຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນມຄີ ວຳມເຂ້ຳໃຈຫຼຳຍຂນ້ ຕ່ື ກຳນຮຽນກຽ່ື ວກບັ ຄວຳມຮເູ້ ບອ້ ງຕນ້ ກຽ່ື ວກບັ ລດັ ທິວດັ ຖນຸ ຍິ ມສດັ ຈະວພິ ຳກ?. 2

1.3. ຈດຸ ປະສງົ - ສກຶ ສາການສອນແບບບນັ ຍາຍໃຫຮ້ ເ້ ຖງິ ເຕກັ ນກິ ຕີ່ າງໆຂອງການສອນແບບບນັ ຍາຍທ່ີ ເີ ປັນປະໂຫຍດ - ເພີ່ ອປັບປຸງວທິ ສີ ອນຂອງຄກີ່ ຽວກບັ ຄວຳມຮເູ້ ບອ້ ງຕນ້ ກຽ່ື ວກບັ ລດັ ທິວດັ ຖນຸ ຍິ ສດັ ຈະວພິ ຳກໃຫ້ ດຂີ ນ້ - ເພ່ີ ອພດັ ທະນາຄວາມຮຄ້ ວາມສາມາດຂອງນກັ ຮຽນໃນການຮຽນຄວາມຮເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກີ່ ຽວກບັ ລດັ ທິ ວດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກໃຫດ້ ຂີ ນຶ້ 1.4. ຂອບເຂດທາງດາ້ ນຕວົ ປ່ີ ຽນ ຕວົ ປ່ີ ຽນຕນົ້ : ວທິ ສີ ອນ ຕວົ ປີ່ ຽນຕາມ: ຜນົ ການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນ 1.5. ຂອບເຂດການສກຶ ສາ 1.5.1. ຂອບເຂດດາ້ ນເນອ້ ໃນ ເພ່ີ ອສກຶ ສາການນາໃຊວ້ ທິ ສີ ອນແບບບນັ ລະຍາຍເຂາົ້ ໃນການສອນຄວາມຮເ້ ບອ້ ງກີ່ ຽວກບັ ລດັ ທິ ວດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ, ວຊິ າການເມອງ ໃຫແ້ ກ່ີ ນກັ ສກຶ ສາສາຍອະນບຸ ານ ລະບບົ 9+3 ປີ 2 ກ ທ່ີ ວີ ທິ ະຍາ ໄລຄຫວຼ ງນາ້ ທາ. 1.5.2. ຂອບເຂດດາ້ ນກາລະ ສກຶ ສາໃນພາກຮຽນ 2 ສກົ ຮຽນ 2016-17 1.5.3. ຂອບເຂດດາ້ ນເທສະ ວທິ ະຍາໄລຄຫຼວງນາ້ ທາ 1.6. ນຍິ າມສບັ ສະເພາະ - ສກຶ ສາ ໝາຍເຖງິ ການຊອກຫາຂມ້ ນ. - ການສອນ ໝາຍເຖງິ ກດິ ຈະກາການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນ ແລະ ການສອນຂອງຄ. - ວດັ ຖຸນຍິ ມົ ແມ່ີ ນຖີ່ ວດັ ຖຸເປັນສີ່ ງິ ປະກອບສ້ າງໂລກ(ລວມທງັ ໂລກວດັ ຖຸ ແລະ ຈດິ ໃຈ) - ສດັ ຈະວພິ າກ ແມີ່ ນໝາຍເຖງິ ວທິ ແີ ກໄ້ ຂບ້ ນັ ຫາ ຫຼ ອະທບິ າຍບນັ ຫາໃນໂລກໃນສາຍພວົ ພນັ ແລະ ຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການຢ່ີ າງມເີ ຫດຜນົ ຫຼ ຢີ່ າງມວີ ທິ ະຍາສາດ - ວທິ ສີ ອນແບບບນັ ຍາຍ ໝາຍເຖງິ ວທິ ສີ ອນໜີ່ ງຶ ທ່ີ ຜີ ສ້ ອນໃຊຊ້ ່ີ ວຍເຫຼອຜຮ້ ຽນໃຫເ້ ກດີ ການຮຽນຮ້ ຕາມວດັ ຖຸປະສງົ ຂອງຜສ້ ອນການດົ ໄວ.້ 1.7. ປະໂຫຍດທ່ີ ຄີ າດວ່ີ າຈະໄດຮ້ ບັ - ສາມາດຮເ້ ຖງິ ແບບວທິ ສີ ອນທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມເຂາົ້ ໃຈຫຼາຍເພີ່ ອພດັ ທະນາການຮຽນ - ການສອນວຊິ າ ປັດຊະຍາໃນວທິ ະຍາໄລຄຫວຼ ງນາ້ ທາໃຫມ້ ປີ ະສດິ ທພິ າບ. - ສາດມາດຮເ້ ຖງິ ສະພາບບນັ ຫາທ່ີ ເີ ປັນອຸປະສກັ ໃນການສດິ ສອນສອນເພ່ີ ອໃຫຖ້ ກ ແລະ ເໝາະສມົ ກບັ ເນອ້ ໃນຂອງບດົ ຮຽນ. - ສາມາດຮເ້ ຖງິ ຂນັ້ ຕອນການສອນ ແລະ ເປັນຂມ້ ນໃຫແ້ ກີ່ ຜທ້ ່ີ ສີ ນົ ໃຈຈະສກຶ ສາໃນຄງັ້ ຕ່ີ ໄປ. 3

ບດົ ທ2ີ ທດິ ສະດີ ແລະ ບດົ ລາຍງານຈບົ ຊນັ້ ຫຼ ເອກະສານທີ່ ກີ ີ່ ຽວຂອ້ ງ 2.1.ທດິ ສະດທີ ີ່ ກີ ່ີ ຽວຂອ້ ງ 2.1.1 .ທດິ ສະດກີ ານສອນ ການສອນເປັນການປະຕສິ າພນັ ສີ່ ສິ ານລະຫວີ່ າງມະນຸດ, ການສອນແມ່ີ ນການສາ້ ງປະຕສິ າພນັ ທີ່ ດີ ີ ລະຫວ່ີ າງຜຮ້ ຽນ ແລະ ຜສ້ ອນ ແລະ ສີ່ ຊ່ີ ວຍເສມີ ສາ້ ງປະສດິ ທພິ າບການຮຽນໃຫມ້ ປີ ະສດິ ທພິ າບຫຼາຍຂນຶ້ , ການສອນເປັນວວິ ດັ ທະນາການທີ່ ີມຄີ ວາມຈະເລນີ ກາ້ ວໜາ້ ໄດຮ້ ບັ ການພດັ ທະນາຂນຶ້ ຕາມລາດບັ ,ເປັນ ການເຄ່ີ ອນໄຫວທ່ີ ມີ ວີ ທິ ະຍາສາດ, ມສີ ລີ ະປະທງັ ເປັນລະບບົ ແລະ ມຂີ ະບວນການ.(ຮສ ນາລີ ບວົ ສງັ ທອງ: ປມ້ ສກຶ ສາສາດ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫ່ີ ງຊາດ ປີ 2011 ໜາ້ ທີ 49) ການສອນ ໝາຍເຖິງຂະບວນການຕ່ີ າງໆທີ່ ຄີ ນາມາໃຊສ້ ອນນກັ ຮຽນ ເພີ່ ອໃຫກ້ ານຮຽນ - ການ ສອນມປີ ະສດິ ທພິ າບໃນຄວາມຮ,້ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈ ແລະ ເປັນການເຝິກຝົນທດັ ສະນະຄຸນສມົ ບດັ , ແນວຄວາມ ຄດິ ຄວາມສາມາດໃຫແ້ ກີ່ ນກັ ຮຽນ.(ສມົ ດີ ຖີ່ ນິ ໄພສນົ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ: ວທິ ສີ ອນສກຶ ສາພນົ ລະເມອງປີ 2009 ໜາ້ ທີ 76). ການສອນ (Teaching) ແມ່ີ ນການດາເນນີ ການໃນລກັ ສະນະທີ່ ຄີ ວບຄຸມ້ ຊວີ ດິ ຂອງຜຮ້ ຽນທກ ສີ່ ວນໂດຍມຄີ ເປັນຜກ້ ານດົ ການຮຽນ - ການສອນຕາມທ່ີ ຄີ ພໃຈທຸກໆດາ້ ນຂອງຜຮ້ ຽນແນ່ີ ໃສ່ີ ຈດັ ການຮຽນ - ການສອນເພ່ີ ໃຫບ້ ນັ ລຸຈດຸ ປະສງົ ໃດໜີ່ ງຶ ສະເພາະ, ກດິ ຈະກາການສອນບ່ີ ຄວບຄຸມ້ ກວາ້ ງຂວາງແຕີ່ ແນີ່ ໃສ່ີ ໃຫ້ ເກດີ ຜນົ ໃນການຮຽນຮຂ້ ອງຜຮ້ ຽນ ເພາະມກີ ານວາງແຜນດາເນນີ ຕາມຂະບວນການ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ ຢ່ີ າງ ເປັນລະບບົ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ ຢ່ີ າງເປັນລະບບົ ຄບົ ວງົ ຈອນ, ສາມາດກວດສອບປັບປຸງໃຫດ້ ຂີ ນຶ້ . (ຮສ ນາລີ ບວົ ສງັ ທອງ: ປມ້ ສກຶ ສາສາດ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫ່ີ ງຊາດ ປີ 2011 ໜາ້ ທີ 49-52) ການສອນເປັນວຽກຫຼກັ ຂອງຄເຊ່ີ ງິ ປັດຈບຸ ນັ ຖວ່ີ າຄເປັນວຊິ າອາຊບີ ຊນັ້ ສງທ່ີ ຄີ ນົ ໃນ ວຊິ າອາຊບີ ນີ້ ຕອ້ ງໄດຮ້ ບັ ການສກຶ ສາອບົ ຮມົ ໂດຍສະເພາະເພ່ີ ອໃຫມ້ ຄີ ວາມຊ່ີ ຽວຊານໃນການປະຕບິ ດັ ໜາ້ ທ່ີ ສີ າມາດເລອກ ວທິ ກີ ານປະຕບິ ດັ ງານທ່ີ ເີ ໝາະສມົ ເພ່ີ ອຊ່ີ ວຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມຮ,້ ທກັ ສະ ແລະ ສະຕຕິ ່ີ ນຕວົ ດີ່ ງັ ທ່ີ ໄີ ດລ້ ະບຸ ໄວໃ້ ນຈດຸ ປະສງົ ຂອງການສອນຄຕອ້ ງມກີ ານເຝິກຝົນດາ້ ນການສອນຢ່ີ ສະເໝເີ ພີ່ ອໃຫເ້ ກດີ ປະສດິ ທພິ າບສງ ສຸ ດໃນວຽກງານຄກບັ ວຊິ າອາຊີບຊນັ້ ສງອີ່ ນໆ ແລະຕອ້ ງມມີ າດຕະຖານຂອງວຊິ າຊບີ ການທ່ີ ຄີ ສາມາດ ປະຕບິ ດັ ງານການສອນໄດດ້ ຂີ ນຶ້ ຢ່ີ ກບັ ຄວາມສາມາດໃນການປະສມົ ປະສານວີ່ າດວ້ ຍການສອນກບັ ສລິ ະປະ ຂອງການສອນເຂົາ້ ນາກັນເພີ່ ອໃຫເ້ ກີດປະສິດທີຜົນທີ່ ີດີ.(ຮສ ນາລີ ບົວສັງທອງ: ປ້ມ ສຶກສາສາດ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫີ່ ງຊາດ ປີ 2011 ໜາ້ ທີ 49-52) ແລງັ ຟອສ (ປີ 1968:114)ກີ່ າວວ່ີ າການສອນຄ ກດິ ຈະກາທີ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ເມ່ີ ອບຸ ກຄນົ ໜີ່ ງຶ ຍອມ ຮບັ ຜດິ ຊອບກີ່ ຽວກບັ ການຮຽນຮຂ້ ອງບຸກຄນົ ອກີ ຄນົ ໜ່ີ ງຶ (ການສອນຈ່ີ ງຶ ເປັນກດິ ຈະກາທ່ີ ຄີ ເຮດັ ເພີ່ ອໃຫ້ ນກັ ຮຽນເກດີ ການຮຽນຮ)້ ໃນໜງັ ສ ( Dictionary of Education, Good ປີ 1973:304 ແລະ 588) ໄດໃ້ ຫຄວາມໝາຍການສອນໄວດ້ ີ່ ງັ ນ:ີ້ - ຄວາມໝາຍຂອງການສອນໃນຄວາມໝາຍແຄບໝາຍເຖງິ ວທິ ກີ ານທ່ີ ຄີ ຖີ່ າຍທອດຄວາມຮອ້ ບົ ຮມົ ນກັ ຮຽນໃຫມ້ ຄີ ວາມຮຄ້ ດິ ເຈດຄະຕິ ແລະ ທກັ ສະດີ່ ງັ ທີ່ ຈີ ດຸ ປະສງົ ຂອງການສກຶ ສາໄດລ້ ະບຸໄວ.້ 4

- ສ່ີ ວນຄວາມໝາຍຂອງການສອນໃນຄວາມໝາຍກວ້ າງໝາຍເຖງິ ການກະທາ ແລະ ການດາເນນີ ການຕີ່ າງໆຂອງຄພາຍໃຕສ້ ະພາບການ, ການຮຽນ-ການສອນເຊ່ີ ງິ ປະກອບດວ້ ຍ: + ການສາ້ ງສາພນັ ລະຫວີ່ າງຄກບັ ນກັ ຮຽນ. + ຂະບວນການຕດັ ສນິ ໃຈ ແລະ ການວາງແຜນກ່ີ ອນການສອນເຊີ່ ງິ ໄດແ້ ກີ່ ການຈດັ ກຽມສີ່ ອຸປະກອນ. ການສອນມຄີ ວາມສາຄນັ ຕ່ີ ການຮຽນເພາະການສອນທ່ີ ດີ ເີ ປັນການສອນທີ່ ຕີ ງັ້ ໃຈເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ການ ຮຽນຮ,້ ຜສ້ ອນດາເນນີ ການສອນຢ່ີ າງມຫີ ກຼັ ການ, ມຄີ ວາມຮ,້ ມທີ ກັ ສະ ເຊ່ີ ງິ ຈະຊ່ີ ວຍໃຫຜ້ ຮ້ ຽນ ຮຽນຢີ່ າງມີ ຄວາມໝາຍ, ເກາະກີ່ າຍ, ເປັນລະບບົ ແລະ ມຄີ ຸນຄ່ີ າ ທງັ ປະຢັດເວລາ. ສະຫບຼ ລວມແລວ້ ການສອນທີ່ ດີ ມີ ຄີ ວາມສາຄນັ 2 ດາ້ ນຫກຼັ ໆ ຄ: 1) ການສອນ ມຄີ ວາມສາຄນັ ໃນຂະບວນການພດັ ທະນາ ຊບັ ພະຍາກອນມະນຸດ. 2) ການສອນ ມຄີ ວາມສາຄນັ ສາລບັ ການພດັ ທະນາ ວທິ ະຍາສາດການສອນ. (ຮສ ນາລີ ບວົ ສງັ ທອງ: ປມ້ ສກຶ ສາສາດ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫ່ີ ງຊາດ ປີ 2011 ໜາ້ ທີ 49-52) 2.1.2. ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮ້ ການຮຽນຮນ້ ນັ້ ເກດີ ຂນຶ້ ໄດທ້ ຸກແຫີ່ ງໃນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ , ການຮຽນຮອ້ າດເກດີ ຈາກການລອງຜດິ ລອງຖກ ຈາກການວາງເງ່ີອນໄຂເຊີ່ ງິ ອາດເປັນຄວາມສາພນັ ລະຫວີ່ າງປະສບົ ການເກີ່ າົ ກບັ ສີ່ ງິ ໃໝີ່ ໆຫຼ ການຮຽນຮແ້ ບບ ໃດກີ່ ຕາມອາດເກດີ ຈາກຄວາມຕອ້ ງການເປັນແຮງຊຸກດນັ ເພ່ີ ອໃຫເ້ ກດີ ຄວາມຢາກຮ,້ ຢາກເຫນັ ເມີ່ ອເກດີ ຄວາມຢາກຮຢ້ າກເຫນັ ແລວ້ ກຈະລງົ ມປະຕບິ ດັ , ການຮຽນຮເ້ ປັນສີ່ ວນໜີ່ ງຶ ແຫີ່ ງການປັບຕວົ ໃຫເ້ ຂາົ້ ກບັ ສງັ ຄມົ , ສາມາດດາລງົ ຊວີ ດິ ແລະ ພດັ ທະນາສງັ ຄມົ ໃຫດ້ ຂີ ນຶ້ . ການຮຽນຮບ້ ່ີ ພຽງແຕ່ີ ເປັນກດິ ຈະກາທ່ີ ຈີ ດັ ຂນຶ້ ຢ່ີ ໃນໂຮງຮຽນເທີ່ າົ ນນັ້ ແຕ່ີ ຍງັ ເກດີ ຂນຶ້ ໃນສະພາບແວດ ລອ້ ມທ່ີ ວົ ໄປ, ການຮຽນຮຂ້ ອງນກັ ຮຽນຈະເກດີ ຈາກສະພາບແວດລອ້ ມອອມ້ ບາງດາ້ ນ ແລະ ຂະຫຍາຍຂນຶ້ ເລອ້ ຍໆເມ່ີ ອກາ້ ວສໂ້ ຮງຮຽນເຊີ່ ງິ ເປັນແຫ່ີ ຼງໃຫຄ້ ວາມຮຢ້ ່ີ າງເປັນລະບບົ ລວມທງັ ຄວາມຮໃ້ ນວຊິ າອາຊບີ ທ່ີ ຈີ ະ ນາໄປປະກອບອາຊບີ ໄດ.້ ການຮຽນຮ້ ຄ ຂະບວນການເຮດັ ໃຫຄ້ ນົ ປີ່ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າ, ຄວາມຄດິ ຂອງຄນົ ເຮາົ ສາມາດຮຽນຈາກ ການໄດຍ້ ນິ , ການສາພດັ , ການອີ່ ານ, ການໃຊເ້ ຕກັ ໂນໂລຊ,ີ ການຮຽນຮຂ້ ອງເດກັ ແລະ ຜໃ້ ຫຍ່ີ ຕີ່ າງກນັ . ເດກັ ຈະຮຽນຮດ້ ວ້ ຍການຮຽນໃນຫອ້ ງຮຽນ, ການຊກັ ຖາມຂອງຜໃ້ ຫຍ່ີ ມກັ ຮຽນຮດ້ ວ້ ຍປະສບົ ການ, ຜສ້ ອນ ຈະຕອ້ ງພຈິ າລະນາຮບແບບການສອນລວມທງັ ການສາ້ ງຄວາມຄຸນ້ ເຄຍີ ກບັ ຜຮ້ ຽນ. ການຮຽນຮໝ້ າຍເຖງິ ການປີ່ ຽນແປງບຸກຄນົ ອນັ ເນ່ີ ອງມາຈາກການທີ່ ໄີ ດພ້ ບົ ກບັ ສະຖານະການຊາ້ ໆໂດຍ ບີ່ ແມ່ີ ນສນັ ຊາດຕະຍານ ຫຼ ເປັນສີ່ ວນພດັ ທະນາການໂດຍປົກກະຕ.ິ ຈດິ ຕຣາ ສຸວານດິ (2531 : 70) ໄດອ້ ະທບິ າຍຄວາມໝາຍຂອງການຮຽນຮວ້ ່ີ າ ການຮຽນຮຄ້ ການປ່ີ ຽນ ແປງພດຶ ຕກິ າເຊີ່ ງິ ເປັນຜນົ ຂອງປະຕກິ ລິ ຍິ າຕອບສະໜອງຕ່ີ ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ , ການຮຽນຮຍ້ ງັ ໝາຍເຖງິ ການປັບປຸງທີ່ ີ ອາດຈະເກດີ ມຄີ ຸນຄ່ີ າໃນທາງທ່ີ ດີ ຂີ ນຶ້ ຫຼ ບີ່ ດກີ ່ີ ອາດເປັນໄປໄດ.້ ເຄລນ Klein (1987 : 102) ໄດໃ້ ຫຄ້ າຈາກດັ ຂອງການຮຽນຮຄ້ ການຮຽນຮເ້ ປັນການປ່ີ ຽນແປງທ່ີ ີ ຖາວອນຢ່ີ າງເປັນຊດັ ສີ່ ວນໃນຄວາມສາມາດສະແດງພດຶ ຕກິ າການປີ່ ຽນແປງທີ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ໃນຖານະຂອງປະສບົ ການການທີ່ ໄີ ດຮ້ ບັ ຄວາມສາເລດັ ຫບຼ ່ີ ໄດຮ້ ບັ ຄວາມສາເລດັ .(ຈາກ www.tumcivil.com/engfanatic /board/gen.php) ຮວິ ການ ແລະ ໂບເວີ Hilgard and Bower ກ່ີ າວວີ່ າ ການຮຽນຮເ້ ປັນຂະບວນການທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫ້ ພດຶ ຕກິ າປີ່ ຽນແປງໄປຈາກອນັ ເກາົ ເປັນຜນົ ມາຈາກການຝຶກຝົນ ແລະ ປະສບົ ການ. ແຕ່ີ ບີ່ ແມ່ີ ນຜນົ ຈາກການ 5

ຕອບສະໜອງທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ຕາມທາມະຊາດ ເຊ່ີ ນັ : ສນັ ຊາດຕະຍານ ຫຼ ຈາກການປີ່ ຽນແປງຊີ່ ວົ ຄາວຂອງ ຮີ່ າງກາຍເຊີ່ ນັ : ຄວາມເມີ່ ອຍ, ພດິ ຂອງຢາເປັນຕນົ້ (ຈາກ https://WWW.sailomaonploy.blogspot /.com/.../kimble-1964-hilgard-bower-1981-cronb) ຄຣມິ ເບຣິ (Kimble, 1964) ເວາົ້ ວ່ີ າການຮຽນຮເ້ ປັນການປ່ີ ຽນແປງທີ່ ຂີ ອ້ ນຂາ້ ງຖາວອນໃນພດຶ ຕິ ກາອນັ ເປັນຜນົ ມາຈາກການເຝິກທີ່ ໄີ ດຮ້ ບັ ການເສີ່ ມີ ແຮງ. ຄອນເບກັ Cronbach ໃຫຄ້ ວາມໝາຍຂອງການຮຽນຮວ້ ່ີ າການຮຽນຮເ້ ປັນການສະແດງໃຫເ້ ຫນັ ເຖງິ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ປີ ີ່ ຽນແປງອນັ ເປັນຜນົ ເນ່ີ ອງມາຈາກປະສບົ ການທີ່ ແີ ຕີ່ ລະຄນົ ໄດພ້ ບົ ພກ້ ບັ ຕວົ ຈງິ . ວດັ ຈະນານຸກມົ ຂອງເວບັ ຕີ້ (Webter is Third New International Dictionary) ເວາົ້ ວີ່ າ ການຮຽນຮຄ້ ຂະບວນການເພີ່ ມີ ພນ ແລະ ປຸ ງແຕີ່ ງເລ່ີ ອງລະບບົ ຄວາມຮດ້ າ້ ນທກັ ສະ, ນດິ ໄສ ຫຼ ການສະແດງອອກຕີ່ າງໆອນັ ມຜີ ນົ ມາຈາກການກະຕຸນ້ ທາງອນິ ຊໂີ ດຍຜີ່ ານປະສບົ ການ, ການປະຕບິ ດັ ຫຼ ການ ຝຶກຝົນ. ( ອາ້ ງໃນແວບໄຊ https://www l-theory-g6.blogspot.com) 2.1.3 ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ 2.1.3.2 ວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກ ແມ່ີ ນວທິ ແີ ກໄ້ ຂບນັ ຫາຢ່ີ າງເປັນໂລຊກິ , ເປັນວທິ ອີ ະທບິ າຍຢ່ີ າງມເີ ຫດຜນົ , ແມີ່ ນວທິ ເີ ບ່ີ ງິ ໂລກຢ່ີ ໃນ ທ່ີ າຂະຫຍາຍຕວົ , ມຄີ ວາມສບັ ສນົ , ມຄີ ວາມຂດັ ແຍີ່ ງມລີ ກສະນະປະຫວດັ ສາດມກີ ານພວົ ພນັ ເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ . (ຄະນະອບົ ຮມົ ສນກາງພກັ : ປັດຊະຍາມາກ-ເລນນິ , ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ ປີ1986 ໜາ້ ທີ 36) 2.1.3.1 ວດັ ຖຸ ແລະ ການເຄ່ີ ອນເໜງັ ຂອງວດັ ຖຸ ກ.ວດັ ຖຸ ທ່ີ ານ ເລນນິ ໄດໃ້ ຫນ້ ຍິ າມວີ່ າ: ວດັ ຖຸແມີ່ ນມາດຕາເກນໜ່ີ ງຶ ຂອງປັດຊະຍາທ່ີ ໃີ ຊເ້ ພ່ີ ອຊບີ້ ອກບນັ ດາສ່ີ ງິ ທີ່ ຄີ ງົ ຕວົ ພາວະວໄິ ສເຊ່ີ ງິ ຄນົ ເຮາົ ສາມາດຮບັ ຮໄ້ ດໂ້ ດຍຜ່ີ ານການສາພດັ ອນິ ຊຂີ ອງຄນົ ເຮາົ ຈດົ ກີ່ າຍຖີ່ າຍທອດ ແລະສ່ີ ອງແສງຄນ, ສ່ີ ງິ ເຫີ່ າຼົ ນນັ້ ມນັ ຄງົ ຕວົ ຢ່ີ າງພາວະວໄິ ສແລະເອກະລາດບ່ີ ຂນຶ້ ກບັ ຈດິ ໃຈຂອງຄນົ ເຮາົ . ( ຄະນະອບົ ຮມົ ສນກາງພກັ : ປັດຊະຍາມາກ-ເລນນິ , ລດັ ຖວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ ປີ1986 ໜາ້ ທີ 32- 33) ສະຫຸຼບແລວ້ ວດັ ຖຸແມີ່ ນຄວາມເປັນຈງິ ພາວະວໄິ ສ, ຄງົ ຕວົ ຢີ່ າງເອກະລາດຕີ່ ສະຕິ ແລະ ສ່ີ ອງແສງ ເຂາົ້ ສະຕຂິ ອງຄນົ ເຮາົ . ຂ. ການເຄ່ີ ອນເໜງັ ຂອງວດັ ຖຸ ລດັ ທຈິ ດິ ຕະນຍິ ມົ ເວາົ້ ວ່ີ າ ມສີ ະຕິ (ຈດິ ໃຈ) ເຄີ່ ອນເໜງັ . ສ່ີ ວນລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ກນົ ຈກັ ຖີ່ ວີ່ າສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸບີ່ ມກີ ານເຄ່ີ ອນເໜງັ ປ່ີ ຽນແປງ, ຖາ້ ມກີ ານປ່ີ ຽນແປງບ່ີ ພຽງແຕີ່ ຫນັ ປີ່ ຽນດາ້ ນທີ່ ຕີ ງັ້ ກະທດັ ຮດັ ແລະ ວີ່ າ ຍດາຍເທີ່ າົ ນນັ້ ສ່ີ ວນທາດແທຍ້ ງັ ຮກັ ສາໄວຄເກີ່ າົ , ທດັ ສະນະເຫີ່ ຼາົ ນບີ້ ີ່ ຖກຕອ້ ງສອດຄ່ີ ອງຕາມຄວາມເປັນຈງິ . ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ຢັງ້ ຢນວ່ີ າ ທຸກສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການລວ້ ນແຕີ່ ໃນຂະບວນວວິ ດັ ແຫີ່ ງການ ເຄີ່ ອນເໜງັ ຫນັ ປ່ີ ຽນຢີ່ າງບີ່ ຢຸດຢັງ້ . ບນັ ດາຜນົ ສາເລດັ ຂອງວທິ ະຍາສາດ ແລະ ພດຶ ຕກິ າແຫ່ີ ງຊວີ ດິ ໄດພ້ ສິ ດໃຫເ້ ຫນັ ວີ່ າ: ບີ່ ອາດມວີ ດັ ຖຸ ໃດໆທ່ີ ປີ າສະຈາກຈາກການເຄີ່ ອນເໜງັ ແລະ ບີ່ ມກີ ານເຄ່ີ ອນເໜງັ ໃດໆທີ່ ຈີ ະບີ່ ແມີ່ ນການເຄີ່ ອນເໜງັ ຂອງ ວດັ ຖຸ, ວດັ ຖຸມກີ ານຄງົ ຕວົ ຢີ່ ໃນກການເຄ່ີ ອນເໜງັ ເທ່ີ າົ ນນັ້ . 6

ສະນນັ້ , ການເຄ່ີ ອນເໜງັ ແມ່ີ ນວທິ ກີ ານຄງົ ຕວົ ຂອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸແມ່ີ ນລກັ ສະນະປະຈາຕວົ ທີ່ ບີ ່ີ ອາດຕດັ ແຍກອອກຈາກວດັ ຖຸ, ທ່ີ ານ ອງັ ແກນຂຽນວ່ີ າ “ບ່ີ ມວີ ດັ ຖຸໃດບ່ີ ມກີ ານເຄີ່ ອນເໜງັ ກຄບ່ີ ມກີ ານເຄີ່ ອນໜງັ ໃດໆ ຈະບ່ີ ແມີ່ ນການເຄ່ີ ອນເໜງັ ຂອງວດັ ຖຸ”.(ທອງຄາ ຫາຼ້ ອີ່ ອນພນັ ພອ້ ມດວຍຄະນະ : ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະ ວພິ າກ, ສະຖາບນັ ການເມອງ ແລະ ການປົກຄອງແຫ່ີ ງຊາດ ປີ 2008 ໜາ້ ທີ 10-14) ຄ. ບນັ ດາຮບແບບການເຄ່ີ ອນເໜງັ ຂອງວດັ ຖຸ ຢ່ີ ໃນໂລກພາວະວໄິ ສມຫີ ຼາຍຮບການເຄີ່ ອນເໜງັ ຂອງວດັ ຖຸທີ່ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ ແຕີ່ ໃນນນັ້ ທ່ີ ານ ອງັ ແກນ ໄດສ້ ງັ ລວມແລວ້ ແມ່ີ ນມີ 5 ຮບແບບທີ່ ເີ ປັນພນ້ ຖານຄ: - ການເຄີ່ ອນເໜງັ ແບບກນົ ຈກັ ( ການຍາ້ ຍທີ່ ຕີ ງັ້ ຂອງວດັ ຖຸ) - ການເຄ່ີ ອນແບບຟີຊກິ ( ການເຄີ່ ອນທຂີ ອງຄວາມຮອ້ ນ, ໄຟຟ້ າ) - ການເຄ່ີ ອນເໜງັ ແບບເຄມີ ( ການສງັ ເຄາະແລະການປສມົ ທາດ) - ການເຄ່ີ ອນເໜງັ ແບບຊວີ ະ ( ການເຄ່ີ ອນໄຫວຂອງສ່ີ ງິ ທີ່ ມີ ຊີ ວີ ດິ ແລະການຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕຂອງ ຮີ່ າງກາຍ) - ການເຄ່ີ ອນເໜງັ ແບບສງັ ຄມົ ( ຂະບວນວວິ ດັ ແຫ່ີ ງການພດັ ທະນາສງັ ຄມົ ແລະການປ່ີ ຽນແທີ່ ນ ຮບຖານເສດຖະກດິ ສງັ ຄມົ ). (ທອງຄາ ຫາຼ້ ອ່ີ ອນພນັ ພອ້ ມດວຍຄະນະ : ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ, ສະຖາບນັ ການເມອງ ແລະ ການ ປົກຄອງແຫີ່ ງຊາດ ປີ 2008 ໜາ້ ທີ 13) ງ. ການເຄ່ີ ອນເໜງັ ແລະ ການຢຸດນງິ້ ທດິ ສະດວີ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກຢັງ້ ຢນວີ່ າທຸກໆສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸແລະປະກດົ ການລວ້ ນແຕີ່ ມກີ ານເຄີ່ ອນ ເໜງັ ແລະການປ່ີ ຽນແປງ, ຫນັ ປີ່ ຽນແລະຂະຫຍາຍຕວົ ຢ່ີ າງບີ່ ຢຸດຢັງ້ . ແຕ່ີ ການເຄີ່ ອນເໜງັ ຂອງບນັ ດາສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະປະກດົ ການລວ້ ນແຕີ່ ບນັ ຈກຸ ານຢຸດນງິ້ ແບບສາພດັ , ຖາ້ ບີ່ ມກີ ານຢຸກນງິ ເດດັ ຂາດຈະບີ່ ມວີ ດັ ຖຸໄດຄ້ ງົ ຕວົ ຢ່ີ ຢໄດ.້ ການເຄີ່ ອນເໜງັ ແມ່ີ ນສາບນ ( ຕະຫຼອດການ ) ແລະການຢຸດນງິ້ ແມ່ີ ນສາພດັ (ຊ່ີ ວົ ຄາວຫຼທຽບ ຖານ).(ວລິ ນັ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ:ວທິ ະຍາສາດການເມອງ 2 ປີ2009 ໜາ້ ທີ 19-20) ການເຄີ່ ອນເໜງັ ແມີ່ ນສາບນຍອ້ ນວ່ີ າການເຄ່ີ ນເໜງັ ມນັ ຕດິ ພນັ ກບັ ວດັ ຖຸແລະບ່ີ ມວີ ດັ ຖຸໃດທີ່ ບີ ີ່ ມີ ການເຄ່ີ ອນເໜງັ ແລະບີ່ ມກີ ານເຄ່ີ ອນເໜງັ ໃດທ່ີ ປີ ະສະຈາກວດັ ຖຸ, ວດັ ຖຸມແີ ຕ່ີ ຄງົ ຕວົ ຢີ່ ໃນວດັ ຖຸ.(ວລິ ນັ ພອ້ ມ ດວ້ ຍຄະນະ: ວທິ ະຍາສາດການເມອງ 2 ປີ2009 ໜາ້ ທີ 20) ການຢຸ ດນງິ້ ແມ່ີ ນສາພດັ ຍອ້ ນວີ່ າປະກດົ ການຢຸ ດນງິ້ ພຽງແຕ່ີ ປະກດົ ຕວົ ຂນຶ້ ຢ່ີ ໃນການພວົ ພນັ ອນັ ແນີ່ ນອນໃດໜີ່ ງຶ ເທີ່ າົ ນນັ້ . ບ່ີ ແມ່ີ ນປະກດົ ຂນຶ້ ໃນທຸກການພວົ ພນັ ໃນເວລາອນັ ດຽວກນັ .(ວລິ ນັ ພອ້ ມດວ້ ຍ ຄະນະ:ວທິ ະຍາສາດການເມອງ 2 ປີ2009 ໜາ້ ທີ 20) ທດິ ສະດວີ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກໄດປ້ ະຕເິ ສດທດັ ສະນະຂອງທດິ ສະດວີ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ກນົ ຈກັ ທີ່ ວີ ີ່ າ: ທຸກສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸປະກດົ ການລວ້ ນແຕີ່ ຢີ່ ໃນພາວະຢຸດນງິ້ ດ ບີ່ ມກີ ານເຄີ່ ອນເໜງັ , ການຂະຫຍາຍຕວົ ແລະ ການ ຜນັ ປີ່ ຽນແຕີ່ ປະການໃດ. ຈ. ວດັ ຖຸເຄີ່ ອນເໜງັ ໃນກາລະ ແລະ ເທສະ ທດິ ສະດວີ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກຢັງ້ ຢນວ່ີ າວດັ ຖຸເຄີ່ ອນເໜງັ ໃນກາລະ ແລະ ເທສະ. ເທສະແມ່ີ ນຄວາມສານກຶ ຂອງປັດຊະຍາທີ່ ໃີ ຊເ້ ພີ່ ອຊບີ້ ອກເຖງີ ຄຸນລກັ ສະນະປະຈາຕວົ ທີ່ ແີ ຜ່ີ ຫຼາຍຂອງບນັ ດາ ສີ່ ງິ ວດັ ຖຸທ່ີ ມີ ຂີ ໜາດ, ຂອບເຂດ (ໃຫຍ່ີ , ນອ້ ຍ, ຍາວ, ສນັ້ , ຕີ່ າ, ສງ) ມທີ ີ່ ຕີ ງັ້ ແລະບລມິ າດອນັ ແນ່ີ ນອນ. ກາລະແມີ່ ນຄວາມສານກຶ ຂອງປັດຊະຍາທ່ີ ໃີ ຊເ້ ພີ່ ອຊບີ້ ອກເຖງີ ຄຸນລກັ ສະນະປະຈາຕວົ ທ່ີ ແີ ຜີ່ ຫຼາຍຂອງສ່ີ ວິ ດັ ຖຸ 7

ແລະປະກດົ ການ, ຂະບວນວວິ ດັ ທ່ີ ຜີ ນັ ແປໄວຫຼຊາ້ ສບຕີ່ ໄປຕາມລາດບັ ອນັ ແນ່ີ ນອນໂດຍຜ່ີ ານບນັ ດາໄລຍະ ບນັ ດາສະໄໝແຫີ່ ງການຂະຫຍາຍຕວົ . ບີ່ ວີ່ າສີ່ ງິ ວດັ ຖຸຫຼປະກດົ ການໃດໆກລວ້ ນແຕ່ີ ຄງົ ຕວົ ແລະເຄີ່ ອນເໜງັ ໃນກາລະ ແລະ ເທສະ ແລະ ແມີ່ ນລກັ ສະນະປະຈາຕວົ ພາວະວໄິ ສຢ່ີ ພາຍໃນຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ, ເມີ່ ອເວາົ້ ເຖງີ ວດັ ຖຸເຄ່ີ ອນເໜງັ ແມີ່ ນເວາົ້ ເຖງິ ການເຄີ່ ອນເໜງັ ຢີ່ ໃນກາລະ ແລະ ເທສະອນັ ແນ່ີ ນອນ, ບີ່ ມວີ ດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການທ່ີ ຈີ ະເຄີ່ ອນເໜງັ ຢ່ີ ນອກ ກາລະແລະເທສະ. ກາລະ ແລະ ເທສະແມ່ີ ນມກີ ານພວົ ພນັ ກນັ ຢີ່ າງສະໜດິ ເເໜນ້ ແລະ ມລີ ກັ ສະນະພາວະ ວໄິ ສຄ ກບັ ວດັ ຖຸດ ກາລະ ແລະ ເທສະມແີ ມີ່ ນລກັ ສະນະປະຈາຕວົ ສອງຢ່ີ າງທີ່ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ ແລະ ບ່ີ ຕດັ ແຍກອອກຈາກວດັ ຖຸ ເທສະມຂີ ະໜາດຄ ລວງຍາວດ ລວງກວາ້ ງດ ລວງສງ ສີ່ ວນກາລະ ແມ່ີ ນເວາົ້ ເຖງິ ອາ ດດີ , ປັດຈບຸ ນັ ແລະ ອະນາຄດົ . ກາລະ ແມີ່ ນລກັ ສະນະຕະຫຼອດການ ແລະ ເທສະ ແມີ່ ນລກັ ສະນະບ່ີ ມີ ຂອບເຂດທງັ ສອງລວ້ ນແຕ່ີ ຕດິ ພນັ ກບັ ວດັ ຖຸ ແລະ ແມີ່ ນທາດແທຂ້ ອງວດັ ຖຸນນັ້ ເອງເປັນປັດໄຈຕດັ ສນິ . 2.13.2 ຕນົ້ ກາເນດີ ແລະ ທາດແທຂ້ ອງສະຕິ ກ.ສະຕິ ສະຕແິ ມີ່ ນລກັ ສະນະພເິ ສດຂອງຮບຊງົ ໜ່ີ ງຶ ທ່ີ ມີ ກີ ານຈດັ ຕງັ້ ສງນນັ້ ແມີ່ ນມນັ ສະໝອງຂອງຄນົ ເຮາົ . ຕາມການຄານວນຂອງວທິ ະຍາສາດທນັ ສະໄໝໃຫຮ້ ວ້ ່ີ າໜີ່ ວຍໂລກຄງົ ຕວົ ຢີ່ ໃນຖານະເປັນດວງດາວ ນບັ ເປັນເວລາລະຫວີ່ າງ 4-6 ພນັ ລາ້ ນປີດ ຊວີ ເິ ທ່ີ ງິ ໜ່ີ ວຍໂລກໄດກ້ າເນດີ ຂນຶ້ ມາ 1,5 ພນັ ລາ້ ນປີກວ່ີ າ ແລະ ຄນົ ເລີ່ ມີ ຕນົ້ ແຍກອອກຈາກສດັ ນນັ້ ພຽງແຕີ່ ລະຫວ່ີ າງ 2-3 ລາ້ ນປີກີ່ ອນໜາ້ ນເີ້ ທີ່ າົ ນນັ້ . ສະຕແິ ມ່ີ ນລກັ ສະນະປະຈາຕວົ ຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແຕີ່ ບີ່ ແມີ່ ນທງັ ໝດົ ທຸກໆວດັ ຖຸ, ມນັ ພຽງແຕ່ີ ແມ່ີ ນ ລກັ ສະນະປະຈາສະເພາະຂອງວດັ ຖຸໜີ່ ງຶ ທ່ີ ມີ ກີ ານຈດັ ຕງັ້ ສງນນັ້ ແມີ່ ນມນັ ສະມອງຂອງຄນົ ເຮາົ . ມນັ ສະໝອງຂອງຄນົ ເຮາົ ແມ່ີ ນລະບບົ ປະສາດພເິ ສດທີ່ ມີ ຢີ ່ີ 15 ຕຈ້ ລຸ ງັ , ບນັ ດາຈລຸ ງັ ດງັ ກ່ີ າວມກີ ານພວົ ພນັ ກນັ ຢ່ີ າງສະໜດິ ແໜນ້ ແລະ ພວົ ພນັ ກນັ ກບັ ການສາພດັ ອນິ ຊກີ າຍເປັນລະບບົ ການພວົ ພນັ ຮບັ ແລະ ສີ່ ງົ ບນັ ຊາ ການເຄີ່ ອນໄຫວຂອງຮ່ີ າງກບັ ໂລກພາຍນອກໂດຍຜ່ີ ານການສະທອນ້ ທ່ີ ມີ ເີ ງ່ີອນໄຂ ແລະ ການສະທອ້ ນທີ່ ບີ ີ່ ມີ ເງ່ີອນໄຂ.(ທອງຄາ ຫຼາ້ ອີ່ ອນພນັ ພອ້ ມດວຍຄະນະ : ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ, ສະຖາບນັ ການເມອງ ແລະ ການປົກຄອງແຫີ່ ງຊາດ ປີ 2008 ໜາ້ ທີ 17). ຂ. ຕນົ້ ກາເນດີ ຂອງສະຕິ ການສີ່ ອງແສງຂອງຄນົ ເຮາົ ມຮີ ບການສີ່ ອງແສງສງັ ຄມົ ມນັ ຕດິ ພນັ ຢ່ີ າງແໜນ້ ແຟນ້ ກບັ ການເຄ່ີ ອນ ໄຫວຕວົ ຈງິ ຂອງຄນົ ເຮາົ ໃນການດດັ ສາ້ ງຄວາມເປັນຈງິ ພາວະວໄິ ສ, ການສ່ີ ອງແສງສງັ ຄມົ ເກດີ ຂນຶ້ ມາເລີ່ ມີ ແຕີ່ ການກາເນດີ ຂອງສງັ ຄມົ ມະນຸດ. ໃນນນັ້ ປັດໄຈທາງດາ້ ນຊວີ ະສາດພຽງແຕີ່ ສາ້ ງເງ່ີອນໄຂໃຫສ້ ະຕກິ າເນດີ ຂນຶ້ ແລະ ກະໂຕຈດິ ສານກຶ ຂນຶ້ ມາພຽງແຕີ່ ຢ່ີ ໃນສງັ ຄມົ ໃນຈານວນປະຖມົ ປັດໄຈທາງດາ້ ນສງັ ຄມົ ທ່ີ ພີ າໃຫເ້ ກດີ ສະຕນິ ນັ້ ແມ່ີ ນການອອກແຮງງານ ແລະ ພາສາຄາເວາົ້ . ລວມຄວາມວີ່ າ ສະຕແິ ມ່ີ ນຜະລດິ ຕະພນັ ຂອງການຂະຫຍາຍຕວົ ທາງດາ້ ນຊວີ ະສາດ ແລະ ທາງ ປະຫວດັ ສາດ - ສງັ ຄມົ ອນັ ຍາວນານ, ແມີ່ ນລກັ ສະນະສະເພາະລະດບັ ສງຂອງມນັ ສະໝອງຄນົ ເຮາົ ດ ແມ່ີ ນ ການສ່ີ ອງແສງລບົ ໄປລບົ ມາຫາຼ ຍເທ່ີ ອຂອງໂລກພາວະວໄິ ສດ ແມີ່ ນເຄ່ີ ອງບນັ ຊາການການເຄີ່ ອນໄຫວຂອງຄນົ ເຮາົ . ສະຕ(ິ ຈນິ ຕະນາການ) ແລະ ພາສາມກີ ານພວົ ພນັ ກນັ ຢ່ີ າງສະໜດິ ແໜນ້ ດ ພາສາເກດີ ຂນຶ້ ມາແມ່ີ ນການ ສະແດງອອກເປັນວດັ ຖຸຂອງແນວຄດິ ດ ແມ່ີ ນຮບແບບຄງົ ຕວົ ຂອງມນັ ທາມະຊາດເປັນວດັ ຖຸຂອງພາສານນັ້ ຢີ່ ບີ່ ອນວີ່ າ ພາສາເວາົ້ ແມີ່ ນການສ່ີ ນັ ສະເທອນຂອງອາກາດ ໝາຍຄວາມວ່ີ າແມ່ີ ນສຽງທີ່ ຄີ ນົ ເຮາົ ສາມາດຮບັ ເອາົ ດວ້ ຍຄວາມຮສ້ ກຶ ໄດ.້ 8

ສະຕກິ າເນດີ ມາຈາກ 4 ປັດໄຈຄ: - ສະຕເິ ກດີ ມາຈາກມນັ ສະໝອງຂອງຄນົ : ມນັ ສະໝອງແມີ່ ນສນກາງບນັ ຊາການເຄີ່ ອນໄຫວຂອງ ຄນົ ເຮາົ . - ສະຕເິ ກດີ ຈາກໂລກວາວະວໄິ ສ: ໂລກພາວະວໄິ ສສີ່ ອງແສງເຂາົ້ ເຖງິ ມນັ ສະໝອງຂອງຄນົ ເຮາົ ໃຫ້ ເກດີ ສະຕ.ິ - ສະຕເິ ກດີ ຈາກການອອກແຮງງານ: ຜີ່ ານການອອກແຮງງານຂອງຄນົ ເຮາົ ເປັນເວລາດນົ ນານຈງິ ເຮດັ ໃຫສ້ ະຕຂິ ອງຄນົ ເຮາົ ອຸດມົ ສມົ ບນຂນຶ້ . - ສະຕກິ າເນດີ ຈາກຄາເວາົ້ ພາສາຄາເວາົ້ ແມ່ີ ນເປອກຂອງສະຕ.ິ (ທອງຄາ ຫາຼ້ ອີ່ ອນພນັ ພອ້ ມດວຍຄະນະ : ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ, ສະຖາບນັ ການເມອງ ແລະ ການ ປົກຄອງແຫ່ີ ງຊາດ ປີ 2008 ໜາ້ ທີ 24) ດີ່ ງັ ນນັ້ , ທາດແທຂ້ ອງສະຕແິ ມີ່ ນສີ່ ອງແສງຄວາມເປັນຈງິ ພາວະວໄິ ສ, ແຕີ່ ແມີ່ ນຮບການສີ່ ອງແສງສງ ສຸດທີ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະສງັ ເຂບ ແລະ ຕ່ີ ນຕວົ , ມແີ ຕ່ີ ຄນົ ເຮາົ ເທີ່ າົ ນນັ້ ຈີ່ ງິ ມສີ ່ີ ງິ ດ່ີ ງັ ວກ່ີ າວ, ສີ່ ວນສດັ ເດຍລະສານແມ່ີ ນ ບີ່ ມ.ີ 2.1.3.3 ສາຍພວົ ພນັ ລະຫວີ່ າງວດັ ຖຸ ແລະ ສະຕິ ກ. ບດົ ບາດຕດັ ສນິ ຂອງວດັ ຖຸຕີ່ ສະຕິ ໃນການພວົ ພນັ ສດັ ຈະວພິ າກລະຫວ່ີ າງວດັ ຖຸ ແລະ ສະຕ,ິ ທດິ ສດິ ວີ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ເວາົ້ ວີ່ າວດັ ຖຸມກີ ່ີ ອນ ວດັ ຖຸຕດັ ສນິ ສະຕິ ແລະ ສະຕແິ ມ່ີ ນຜະລດິ ຕະພນັ ຂອງວດັ ຖຸໜ່ີ ງຶ ທ່ີ ມີ ກີ ານຈດັ ຕງັ້ ສງນນັ້ ມນັ ແມ່ີ ນມນັ ສະໝອງ ຂອງຄນົ ເຮາົ , ແມ່ີ ນສອີ່ ງແສງໂລກພາວະວໄິ ສ. ທດິ ສະດຈີ ດິ ຕະນຍິ ມົ ພດັ ເຫນັ ແຕ່ີ ບດົ ບາດຕດັ ສນິ ຂອງສະຕ.ິ ສະຕແິ ມີ່ ນອນັ ມກີ ່ີ ອນ ແລະ ຕດັ ສນິ ວດັ ຖຸເຂາົ ຖວວ່ີ າໂລກພາວະວາິ ສແມີ່ ນຜະລດິ ຕະພນັ ຂອງຈດິ ສານກຶ ສາບນ. ຂ. ບດົ ບາດກະທບົ ຄນຂອງສະຕຕິ ີ່ ວດັ ຖຸ ການຮບັ ຮສ້ າຍພວົ ພນັ ສດັ ຈະວພິ າກລະຫວີ່ າງວດັ ຖຸກບັ ສະຕຢິ ່ີ າງຖກຕອ້ ງຕາມທດັ ສະນະຂອງວດັ ຖຸ ນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກຈະຊວ່ີ ຍໃຫພ້ ວກເຮາົ ຮກ້ ່ີ ສາ້ ງໂລກກະທດັ ແລະວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກອນັ ຖກຕອ້ ງດວ້ ຍເວລາ ນນັ້ ໃນເວລາຄນົ້ ຄດິ ກີ່ ຄເວລາການເຄີ່ ອນໄຫວພດຶ ຕກິ າຕວົ ຈງິ ຂອງພວກເຮາົ ຕອ້ ງເລ່ີ ມີ ຈາກພາວະວໄິ ສ, ຕາ້ ນ ທດັ ສະນະອດັ ຕະວໄິ ສເກນີ ເຫດ, ຕາ້ ນທດິ ສະດວີ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ກນົ ຈກັ ພອ້ ມກນັ ນນັ້ ກຕອ້ ງຖເປັນສາຄນັ ກີ່ ຽວກບັ ບດົ ບາດຂອງສະຕ,ິ ທດິ ສະດວີ ທິ ະຍາສາດແລະຄວາມສາມາດເຄີ່ ອນໄຫວຕວົ ຈງິ ຂອງຄນົ ເຮາົ .(ຄາຜວິ ນາມ ລາມນພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ: ວທິ ະຍາສາດການເມອງ 1 ປີ 1998 ໜາ້ ທີ 49) 2.1.3.4 ວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກວດັ ຖຸນຍິ ມົ ກ. ຫກຼັ ມນພນ້ ຖານຂອງວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກວດັ ຖຸນຍິ ມົ  . ຫຼກັ ມນການພວົ ພນັ ທີ່ ວົ ໄປຂອງບນັ ດາສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ ການພວົ ພນັ ທ່ີ ວົ ໄປແມີ່ ນການພວົ ພນັ ແບບກາຍອນິ ຊຂີ ອງບນັ ດາສີ່ ງິ ວດັ ຖຸແລະປະກດົ ການໃນດາ້ ນ ຕີ່ າງໆທີ່ ນີ ອນຢ່ີ ໃນສີ່ ງິ ວດັ ຖຸແລະປະກດົ ການໃດໜີ່ ງຶ ຂອງໂລກວດັ ຖຸ. ການພວົ ພນັ ທີ່ ວົ ໄປນມີ້ ຢີ ່ີ ທຸກໆບີ່ ອນທີ່ ຢີ ່ີ ນາສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະປະກດົ ການທຸກຢ່ີ າງຢ່ີ ບອີ່ ນໃດມສີ ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະປະກດົ ການຢ່ີ ບີ່ ອນນນັ້ ລວ້ ນແຕີ່ ມກີ ານ ພວົ ພນັ . 9

 ການພວົ ພນັ ທີ່ ວົ ໄປຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸແລະປະກດົ ການໃນກາລະ ແລະ ເທສະ ການພວົ ພນັ ທ່ີ ວົ ໄປທີ່ ສີ ະແດງອອກໃນກາລະ (ເວລາ) ແມີ່ ນການກະທບົ ເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະກນັ ຂນຶ້ ຕ່ີ ກນັ ຢີ່ ໃນຂະບວນວວິ ດັ , ຢີ່ ໃນບນັ ດາໄລຍະແຫີ່ ງການຂະຫຍາຍຕວົ ທີ່ ີ ແຕີ່ ຕ່ີ າງກນັ ຂອງບນັ ດາສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸແລະປະກດົ ການຫຼເອນີ້ ວ່ີ າ: ການພວົ ພນັ ທາງດາ້ ນປະ ຫວດັ ສາດ ການພວົ ພນັ ທີ່ ວົ ໄປທີ່ ສີ ະແດງອອກໃນເທສະ ( ສະຖານທີ່ )ີ ແມ່ີ ນການກະທບົ ເຊີ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ລະຫວີ່ າງວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການຢ່ີ ໃນທີ່ ຕີ ງັ້ ຕ່ີ າງກນັ , ບນັ ດາດາ້ ນທີ່ ຕີ ີ່ າງ ກນັ ຢີ່ ໃນສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການອນັ ດຽວກນັ . ໝາຍຄວາມວ່ີ າມນັ ຕງັ້ ຢີ່ ຄຽງຂາ້ ງກບັ ອນັ ໃດ, ມນັ ຢີ່ ເທີ່ ງິ ຢ່ີ ລ່ີ ຸມ, ມນັ ມຂີ ະໜາດໃຫຍີ່ ຫຼ ນອ້ ຍ, ກວ້ າງ ຫຼ ແຄບ.  ບນັ ດາຮບການພວົ ພນັ ບນັ ດາສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການຢີ່ ໃນໂລກພາວະວໄິ ສຫຼາຍຮບ, ຫາຼ ຍສແີ ຕກຕີ່ າງກນັ ມນັ ກມີ ປະໂຫຍດແຕ່ີ ກຕ່ີ າງກນັ .ມນັ ກາເນດິ ເກດີ ຂນຶ້ ໃນເງ່ີອນໄຂ ແລະ ສະພາບແວດລອ້ ມຕີ່ າງກນັ . ດ່ີ ງັ ນນັ້ , ມນັ ຈ່ີ ງິ ມີ ການພວົ ພນັ ກນັ ທ່ີ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ ດ່ີ ງັ ນ:ີ້ - ການພວົ ພນັ ພາຍໃນແລະພາຍນອກ - ການພວົ ພນັ ທາງກງົ ແລະທາງອອມ້ - ການພວົ ພນັ ທາດແທແ້ ລະບີ່ ມນັ ທາດແທ້ - ການພວົ ພນັ ອນັ ລວມ ແລະ ອນັ ສະເພາະ ໃນການພວົ ພນັ ທ່ີ ກີ າ້ ວມາຂາ້ ງເທ່ີ ງິ ນີ້ ແມີ່ ນການພວົ ພນັ ພາຍໃນ, ໂດຍກງົ , ທາດແທມ້ ຄີ ວາມສາຄນັ ເພາະມນັ ຕດັ ສນິ ການຄງົ ຕວົ ແລະ ການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ.  ຫກຼັ ກມນການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ ການຂະຫຍາຍຕວົ ແມ່ີ ນການຜນັ ປ່ີ ຽນທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫສ້ ີ່ ງິ ວດັ ຖຸແລະປະກດົ ການຂະຫຍາຍຕວົ ຂນຶ້ ແຕີ່ ຕີ່ າ ຫາສງ, ແຕ່ີ ງາຍຫາສນັ ສນົ , ແຕ່ີ ທນັ ບ່ີ ທນັ ບລບິ ນໄປເຖງິ ບລບິ ນ. ວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກໄດຢ້ ັງ້ ຢນວີ່ າ ທຸກສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການໃນໂລກບີ່ ມອີ ນັ ໃດຈະຢີ່ ໃນທ່ີ າຢຸດ ນງິ້ ແລະ ບ່ີ ປີ່ ຽນແປງ. ທຸກສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການລວ້ ນແຕີ່ ມກີ ານເຄີ່ ນເໜງັ ປີ່ ຽນແປງ ແລະ ຜນັ ປີ່ ຽນ ຈາກພາວະນໄີ້ ປສີ່ ພາວະອ່ີ ນຕາມທ່ີ າອຽງຂະຫຍາຍຕວົ ກາ້ ວຂນຶ້ ຢ່ີ າງບີ່ ຢຸດຢັງ້ ເຊນັ : ບນັ ດາດວງດາວ, ພກຶ ຊາ ສາດ, ສດັ ແລະ ສງັ ຄມົ ມະນຸດ.( ຄະນະອບົ ຮມົ ສນກາງພກັ : ປັດຊະຍາມາກ-ເລນນິ , ລດັ ຖວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກສານກັ ພມິ ໜ່ີ າຍ ສ.ປ.ປ ລາວ 1986 ໜາ້ ທີ 52-55) 2.1.3.5 ບນັ ດາກດົ ເກນພນ້ ຖານຂອງວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກວດັ ຖຸນຍິ ມົ 1). ກດົ ເກນ ແມີ່ ນການພວົ ພນັ ທາດແທ,້ ແນ່ີ ນອນແຜີ່ ຫີ່ ຼາຍ ແລະ ຊາ້ ໄປຊາ້ ມາຂອງບນັ ດາສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ, ການພວົ ພນັ ດີ່ ງັ ດ່ີ າວມກີ ານປີ່ ຽນແປງໄດຍ້ າກ. 2). ກດົ ເກນຕີ່ າງໆຂອງວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກວດັ ຖຸນຍິ ມົ ກ. ກດົ ເກນເອກະພາບ ແລະ ຕ່ີ ສລ້ ະຫວ່ີ າງກນັ ຂອງບນັ ດາດາ້ ນກງົ ກນັ ຂາ້ ມ ແມ່ີ ນໜີ່ ງຶ ໃນສາມກດົ ເກນພນ້ ຖານຂອງວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກວດັ ຖຸນຍິ ມົ . ມນັ ຊໃີ້ ຫເ້ ຫນັ ຕນົ້ ກາເນດີ , ກາລງັ ດນັ ຕນົ້ ຕຂອງທຸກໆການເຄ່ີ ອນເໜງັ ແລະ ການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸແລະປະກດົ ການ. ດີ່ ງັ ນນັ້ 10

ທີ່ ານເລນຈິ ີ່ ງຶ ເອນີ້ ວ່ີ າກດົ ເກນເອກະພາບ ແລະ ຕ່ີ ສລ້ ະຫວີ່ າງກນັ ຂອງບນັ ດາດາ້ ນກງົ ກນັ ຂາ້ ມແມີ່ ນແກີ່ ນສານ ຂອງວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກ. ກດົ ເກນນຊີ້ ໃີ້ ຫເ້ ຫນັ ວີ່ າທຸກໆການປີ່ ຽນແປງແລະຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ ລວນແຕ່ີ ມສີ າເຫດຈາກການກາເນດີ ແລະຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງຄວາມຂດັ ແຍີ່ ງພາຍໃນສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການນນັ້ ເອງ.  ການຕີ່ ສຂ້ ອງບນັ ດາດາ້ ນກງົ ກນັ ຂາ້ ມ ແມີ່ ນຂະບວນວວິ ດັ ທ່ີ ດີ າເນນີ ໄປຢີ່ າງສບັ ສນົ ໂດຍສະເພາະແມ່ີ ນຢີ່ ໃນຂງົ ເຂດສງັ ຄມົ ຂະບວນວວິ ດັ ນນັ້ ອາດແບີ່ ງອອກເປັນຫຼາຍໄລຍະເຊີ່ ງິ ແຕີ່ ລະໄລຍະສາພດັ ມຈີ ດຸ ພເິ ສດສະພາະຂອງມນັ , ໃນເບອ້ ງຕນົ້ ສອງ ດາ້ ນກງົ ກນັ ຂາ້ ມອາດຈະຍງັ ບີ່ ທນັ ຕ່ີ ສກ້ ນັ ຢີ່ າງຂຽ້ ວຂາດ, ໃນຂະບວນວວິ ດັ ແຫີ່ ງການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງຂຂ້ ດັ ແຍ່ີ ງ, ການຕີ່ ສກ້ ນັ ຂອງບນັ ດາດາ້ ນ ກງົ ກນັ ຂາ້ ມນບັ ມນ້ ບັ ດຸເດອດແລະໃນທ່ີ ສີ ຸດກກາ້ ວຂນຶ້ ຜນັ ປ່ີ ຽນເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະກນັ ໃນບນັ ດາເງີ່ອນໄຂອນັ ໃໝີ່ . ໃນເວລນນັ້ ຄວາມຂດັ ແຍ່ີ ງໄດຮ້ ບັ ການແກໄ້ ຂສີ່ ງິ ວດັ ຖຸເກີ່ າົ ໝດົ ໄປ, ສີ່ ງິ ວດັ ຖຸໃໝີ່ ກາເນດີ ຂນຶ້ ມາ.  ຂຂ້ ດັ ແຍີ່ ງປະເພດຕີ່ າງໆ ວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກຂອງລດັ ທມິ າກ - ເລນນິ ໄດສ້ ກຶ ສາຄນົ້ ຄວ້ າ ແລະ ຈດັ ປະເພດຂອງຂຂ້ ດັ ແຍີ່ ງ ລ່ີ ມນ:ີ້ - ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ພາຍໃນ ແລະ ພາຍນອກ  ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ພາຍໃນ: ແມ່ີ ນການກະທບົ ເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ຂອງບນັ ດາດາ້ ນທ່ີ ຄີ ງົ ຕວົ ຢີ່ ໃນສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການນນັ້ ເອງ. ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ຂດັ ແຍງ້ ພາຍໃນເປັນບີ່ ເກດີ ຂອງການຂະຫຍາຍຕວົ ເພາະມນັ ການດົ ຮບໂສມທາມະຊາດຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸນນັ້ ໆ.  ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ພາຍນອກ:ແມ່ີ ນຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ລະຫວີ່ າງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸນກີ້ ບັ ສີ່ ງິ ແວດລອ້ ມອອ້ ມຂາ້ ງຂອງມນັ . - ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ທີ່ ເີ ປັນປລະປັກ ແລະ ບີ່ ເປັນປລະປັກ  ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ທີ່ ເີ ປັນປລະປັກ: ແມ່ີ ນຂຂ້ ດັ ແຍງລະຫວ່ີ າງມນັ ດາກາລງັ ສງັ ຄມົ ແລະ ຊນົ ຊນັ້ ທ່ີ ມີ ຜີ ນົ ປະ ໂຫຍດອນັ ພນ້ ຖານແຕກຕ່ີ າງກນັ , ມລີ ກັ ສະນະເປັນສດັ ຕກ້ ນັ ຢີ່ າງຈະແຈງ້ ເດດັ ຂາດເປັນຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ທາງດາ້ ນຈດຸ ປະສງົ ແລະ ອຸດມົ ການ, ພາລະໜາ້ ທີ່ .ີ  ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ທີ່ ບີ ີ່ ປລະປັກ: ແມີ່ ນຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ລະຫວ່ີ າງກາລງັ ສງັ ຄມົ ແລະ ຊນົ ຊນັ້ ທ່ີ ມີ ຈີ ດຸ ໝາຍ, ມພີ ນົ ປະໂຫຍດອນັ ເປັນພນ້ ຖານ ແລະ ເປັນເອກະພາບກນັ ດ ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ນນັ້ ມລີ ກັ ສະນະຊີ່ ວົ ຄາວ, ແມີ່ ນ ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ໃນໝ່ີ ປະຊາຊນົ ຜອ້ ອກແຮງງານ. - ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ພນ້ ຖານ ແລະ ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ຕນົ້ ຕ  ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ພນ້ ຖານ:ແມີ່ ນຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ທ່ີ ກີ ະທບົ ເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ໄປມາຂອງບນັ ດາດາ້ ນທີ່ ເີ ປັນ ພນ້ ຖານທີ່ ກີ ງົ ກນັ ຂາ້ ມກນັ ຢີ່ ພາຍໃນສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການນນັ້ . ມນັ ການດົ ທາດແທ້ ແລະ ທດິ ທາງຂະບວນການວວິ ດັ ແຫ່ີ ງການຂະຫຍາຍຕົົວ ຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ. ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ພນ້ ຖານເປັນພນ້ ຖານໃຫແ້ ກີ່ ການກ່ີ ຮີ່ າງສາ້ ງຕວົ , ຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ອ່ີ ນໆໃນສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ.ເມ່ີ ອເວລາຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ພນ້ ຖານໄດຮ້ ບັ ການແກໄ້ ຂ ແລົ້ວຈະເຮດັ ໃຫຂ້ ຂ້ ດັ ແຍ ້ ງຄີ່ ອຍໆສນຫາຍໄປ ແລະ ສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການກີ່ ປີ່ ຽນໃໝ່ີ , ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ພນ້ ຖານໃໝ່ີ ກີ່ ເກດີ ຂນຶ້ .  ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ຕນົ້ ຕ: ແມ່ີ ນຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ທ່ີ ພີ ນົ້ ເດີ່ ນັ ໃນໄລຍະໃດໜີ່ ງຶ ທ່ີ ແີ ນີ່ ນອນໃນຂະບວນວວິ ດັ ແຫ່ີ ງການ ປ່ີ ຽນຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ, ມນັ ມຄີ ຸນປະໂຫຍດຕດັ ສນິ ໃຈຕີ່ ໄລຍະຂະຫຍາຍຕວົ 11

ດ່ີ ງັ ກີ່ າວ ແລະ ຄອບງາບນັ ດາຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ອ່ີ ນໆໃນໄລຍະດຽວກນັ ນນັ້ . ຂ. ກດົ ເກນການຫນັ ປ່ີ ຽນແຕ່ີ ການປ່ີ ຽນແປງທາງດາ້ ນປະລມິ ານກາຍເປັນການປ່ີ ຽນແປງທາງດາ້ ນຄຸນນະພາບ ແລະ ກງົ ກນັ ຂາ້ ມ  ຄຸນນະພາບ ແມີ່ ນຄວາມສານກຶ ທີ່ ຊີ ບີ້ ອກລກັ ສະນະການດົ ພາຍໃນທ່ີ ມີ ມີ າແຕີ່ ເດມີ ຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ,ແມີ່ ນການສງັ ລວມບນັ ດາລກັ ສະນະປະຈາຕວົ ທ່ີ ມີ ມີ າແຕີ່ ເດມີ ເພ່ີ ອຈາແນກສີ່ ງິ ວດັ ຖຸຫຼປະກດົ ການນກີ້ ບັ ສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການອີ່ ນ.“  ປະລມິ ານ ແມີ່ ນຄວາມສານກຶ ທີ່ ຊີ ບີ້ ອກລກັ ສະນະປະຈາຕວົ ທ່ີ ມີ າແຕ່ີ ເດມີ ຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ, ປະລມິ ານບີ່ ໄດເ້ ວາົ້ ແຈງ້ ຄວາມແຕກຕ່ີ າງກນັ ທາງດາ້ ນພນ້ ຖານລະຫວ່ີ າງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸນກີ້ ບັ ສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸອີ່ ນຶ , ມນັ ມແີ ຕີ່ ເວາົ້ ເຖງິ ຂອບເຂດໃຫຍີ່ ,ນອ້ ຍ,ຕ່ີ າ,ສງ,ຈານວນໜອ້ ຍຫຼຫາຼ ຍຂອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການເທີ່ າົ ນນັ້ .  ການພວົ ພນັ ສດັ ຈະວພິ າກລຫວ່ີ າງຄຸນນະພາບ ແລະ ປະລມິ ານ ປະລມິ ານ ແລະ ຄຸນນະພາບມກີ ານພວົ ພນັ ນາກນັ ແບບສດັ ຈະວພິ າກ, ພວກມນັ ຄງົ ຕວົ ຢີ່ ໃນວດັ ຖຸ ດຽວກນັ ສ່ີ ງົ ຜນົ ສະທອ້ ນເຊີ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ຢ່ີ ສະເໝ.ີ ການພວົ ພນັ ດ່ີ ງັ ກີ່ າວ ສະແດງອອກດີ່ ງັ ນ:ີ້ ຄຸນນະພາບ ໄດຄ້ ງົ ຕວົ ຢ່ີ ໄດນ້ ນັ້ ຍອ້ ນມຜີ ະລມິ ານໃດໜ່ີ ງຶ ທີ່ ສີ ອດຄອງກບັ ມນັ , ປະລມິ ານໃດໜ່ີ ງຶ ກ່ີ ຕອ້ ງແມ່ີ ນປະລມິ ານຂອງ ຄຸນນະພາບໃດໜີ່ ງຶ ທີ່ ແີ ນ່ີ ນອນ, ທຸກສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການລວ້ ນແຕີ່ ມຄີ ວາມເປັນເອກະພາບລະຫວີ່ າງ ປະລມິ ານ ແລະ ຄຸນນະພາບ. ຄ. ກດົ ເກນປະຕເິ ສດຊອ້ ນປະຕເິ ສດ (ປະຕເິ ສດຂອງປະຕເິ ສດ)  ການປະຕເິ ສດ ການປະຕເິ ສດແມີ່ ນການປ່ີ ຽນແທນອນັ ເກາົ້ ດວ້ ຍອນັ ໃໝີ່ , ການປະຕເິ ສດແມ່ີ ນຄວາມຈາເປັນສາລບັ ສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸແລະປະກດົ ການ.  ການປະຕເິ ສດແບບສດັ ຈະວພິ າກ ການປະຕເິ ສດແບບສດັ ຈະວພິ າກແມີ່ ນການປ່ີ ຽນແທນອນັ ເກາົ້ ດວ້ ຍອນັ ໃໝ່ີ , ໂດຍຜ່ີ ານການເຄ່ີ ອນເໜງັ ດວ້ ຍ ກະໂຕຂອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸນນັ້ ເອງ,ໝາຍຄວາມວ່ີ າຍອ້ ນການກະທບົ ເຊ່ີ ງີ ກນັ ແລະກນັ ຂອງບນັ ດາດາ້ ນກງົ ກນັ ຂາ້ ມ ທ່ີ ຢີ ່ີ ພາຍໃນກະໂຕສີ່ ງິ ວດັ ຖຸນນັ້ ກີ່ ຂນ້ , ເວາົ້ ແບບອ່ີ ນການປະຕເິ ສດສດັ ຈະວພິ າກແມ່ີ ນການປະຕເິ ສດດວ້ ຍກະ ໂຕມນັ ເອງ. ສະນນັ້ ,ການປະຕເິ ສດແບບສດັ ຈະວພິ າກແມ່ີ ນຄວາມຈາເປັນພາວະວໄິ ສທີ່ ບີ ່ີ ອາດຈະຫຼກີ ເວນັ້ ໄດ້ ເຊີ່ ງິ ມຢີ ີ່ ໃນການເຄ່ີ ອນເໜງັ ແລະການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງທາມະຊາດ,ສງັ ຄມົ ແລະຈນິ ຕະນາການ. ( ຄະນະອບົ ຮມົ ສນກາງພກັ : ປັດຊະຍາມາກ-ເລນນິ , ລດັ ຖວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກສານກັ ພມິ ໜ່ີ າຍ ສ.ປ.ປ ລາວ 1986 ໜາ້ ທີ 56-64) 2.1.3.6 ຄ່ີ ມາດຕະເກນຂອງວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກວດັ ຖຸນຍິ ມົ 1. ມາດຕະເກນ ມາດຕະເກນຂອງປັດຊະຍາແມ່ີ ນບນັ ດາຄວາມສານກຶ ລວມທີ່ ີສຸ ດເຊ່ີ ງິ ສ່ີ ອງແສງເຖິງບນັ ດາດນ້ , ລກັ ສະນະປະຈາຕວົ ທ່ີ ມີ ມີ າແຕີ່ ເດມີ ,ບນັ ດາການພວົ ພນັ ພນ້ ຖານແລະແຜີ່ ຫຼາຍທີ່ ວົ ໄປຂອງໂລກພາວະວໄິ ສ. ມາດຕາເກນກາເນດີ ມຈາກພດຶ ຕກິ າຂອງຄນົ ເຮາົ ເຊີ່ ງິ ໃນນນັ້ ພດຶ ຕກິ າສາມາດສງັ ລວມຮບັ ຮກ້ ່ີ ຽວກບັ ໂລກ ແລະ ການກະທບົ ໃສີ່ ໂລກ; ຂະບວນວວິ ດັ ແຫ່ີ ງການສາ້ ງຄວາມຮບັ ຮກ້ ່ີ ຽວກບັ ໂລກ ແລະ ການກະທບົ ໃສ່ີ ໂລກນນັ້ ແມ່ີ ນຂະບວນວວິ ດັ ແຫີ່ ງການກສາ້ ງຄວາມສານກຶ ລວມ. 12

ມາດຕະເກນ ພດຶ ຕກິ າ ຄວາມຮບັ ຮ້ ຄວາມສານກຶ ມາດຕະເກນ 2.1.3.7 ຄີ່ ມາດຕະເກນຕ່ີ າງໆຂອງວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກວດັ ຖຸນຍິ ມົ ນກຶ ກ. ອນັ ລວມ ແລະ ອນັ ສະເພາະ  ອນັ ລວມແມ່ີ ນມາດຕະເກນໜ່ີ ງຶ ທ່ີ ໃີ ສຊບີ້ ອກບນັ ດາດາ້ ນ, ບນັ ດາລກັ ສະນະປະຈາຕວົ , ບນັ ດາການ ພວົ ພນັ ຊາ້ ໄປຊາ້ ມາຄາ້ ຍຄກນັ ຂອງຫຼາຍສີ່ ງິ ວດັ ຖຸແລະປະກດົ ການໃນຂະບວນວວິ ດັ .  ອນັ ະເພາະແມີ່ ນມາດຕະເກນໜ່ີ ງຶ ເພ່ີ ອໃຊຊ້ ບີ້ ອກສີ່ ງິ ວດັ ຖຸແລະປະກດົ ດານຫຂຼ ະບວນວວິ ດັ ໃດໜ່ີ ງຶ ຢີ່ ໃນໂລກພາວະວໄິ ສ, ມນັ ສີ່ ອງແສງເຖງິ ຈດຸ ພເິ ສດສະເພາະຂອງແຕ່ີ ລະວດັ ຖຸແລະປະກດົ ການໃນຂະບວນ ວວິ ດັ . ທີ່ ານເລນນິ ໄດຊ້ ໃີ້ ຫເ້ ຫນັ ວີ່ າການພວົ ພນັ ແບບສດັ ຈະວພິ າກລະຫວ່ີ າງອນັ ລວມ ແລະ ອນັ ສະເພາະ ເຊີ່ ງິ ສະແດງອອກດ່ີ ງັ ນ:ີ້ - ອນັ ສະເພາະມແີ ຕ່ີ ຄງົ ຕວົ ຢີ່ ໃນການພວົ ພນັ ອນັ ລວມ, ບີ່ ວ່ີ າອນັ ສະເພາະໃດໆກລວ້ ນແຕ່ີ ມອີ ນັ ລວມ. - ອນັ ລວມພຽງແຕີ່ ຄງົ ຕວົ ຢ່ີ ໃນອນັ ສະເພາະແລະສະແດງອອກຜີ່ ານອນັ ສະເພາະ. - ອນັ ລວມແມີ່ ນພາກສ່ີ ວນໜ່ີ ງຶ ຂອງອນັ ສະເພາະ, ອນັ ສະເພາະບ່ີ ໄດສ້ ງັ ລວມຢ່ີ ໃນອນັ ລວມຢ່ີ າງ ສມົ ບນ. ຂ. ສາເຫດ ແລະ ໝາກຜນົ  ສາເຫດແມ່ີ ນມາດຕະເກນໜ່ີ ງຶ ເພ່ີ ອໃຊຊ້ ບີ້ ອກການກະທບົ ເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ລະຫວ່ີ າງບນັ ດາດາ້ ນ ພາຍໃນຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸອນັ ໜີ່ ງຶ , ປະກດົ ການໜ່ີ ງຶ ຫຼ ລະຫວ່ີ າງວດັ ຖຸໜ່ີ ງຶ ແລະ ປະກດົ ການນາກນັ ພາຫໃຫມ້ ີ ການປີ່ ຽນແປງຢີ່ າງແນີ່ ນອນ.  ໝາກຜນົ ແມີ່ ນມາດຕະເກນໜ່ີ ງຶ ເພ່ີ ອໃຊຊ້ ບີ້ ອກບນັ ດາດາ້ ນການຫນັ ປີ່ ຽນຂອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະ ກດົ ການທ່ີ ຫີ າກປະກດົ ຍອ້ ນໜ່ີ ງຶ ຫຼ ຫຼາຍສາເຫດ.  ຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫ່ີ ວາງສາເຫດຂອ້ າ້ ງ ແລະ ເງີ່ອຶ ນໄຂ - ສາເຫດຕ່ີ າງກບັ ຂອ້ າ້ ງຢີ່ ບ່ີ ອນວີ່ າຂອ້ າ້ ງແມ່ີ ນພຽງແຕີ່ ປະກດົ ການພາຍນອກບີ່ ເປັນພນຶ້ ຖານ, ຊາ້ ບີ່ ໜາຍງັ ມລີ ກັ ສະນະປອມແປງອກີ (ບີ່ ຕດັ ສນິ ) ພຽງແຕ່ີ ແມ່ີ ນຂອ້ າ້ ງເພ່ີ ອປິດບງັ ເຫດທ່ີ ແີ ທຈ້ ງິ . ສ່ີ ວນສາເຫດ ນນັ້ ມກີ ານພວົ ພນັ ພາຍໃນທີ່ ມີ ຄີ ວາມໝາກຜນົ . - ສາເຫດຕີ່ າງກບັ ເງ່ີອນໄຂ ສາລບັ ເງ່ີອນໄຂແມ່ີ ນບີ່ ພາໃຫເ້ ກດີ ໝາກຜນົ ດວ້ ຍຕວົ ມນັ ເອງໄດແ້ ຕ່ີ ມນັ ຈະຄຽງຄ່ີ ກບັ ສາເຫດໃນກາ ລະເທສະ , ມນັ ມຜີ ນົ ສະທອ້ ນອນັ ແນີ່ ນອນເຖງິ ເຫດ,ການເຮດັ ໃຫສ້ າເຫດຂະຫຍາຍຕວົ ເພີ່ ອກາເນດີ ໝາກ ຜນົ ອອກມາຢີ່ າງແນ່ີ ນອນ.ດີ່ ງັ ນນັ້ , ເງີ່ອນໄຂກແມ່ີ ນສ່ີ ງິ ຈາເປັນຂາດບີ່ໄດ.້  ການພວົ ພນັ ສດັ ຈະວພິ າກລະຫວີ່ າງສາເຫດ ແລະ ໝາກຜນົ - ສາເຫດພາໃຫເ້ ກດີ ໝາກຜນົ ເມີ່ ອໝາກຜນົ ປະກດົ ຕວົ ຂນ້ ແລວ້ ມນັ ໄດສ້ ີ່ ງົ ຜນົ ກະທບົ ກບັ ຄນໃສີ່ ສາເເຫດສາມາດດດັ ສາ້ ງ ແລະ ປີ່ ຽນແປງສາເຫດຖາ້ ວີ່ າສາເຫດນນັ້ ຫາກຍງັ ຄງົ ຕວົ ຢີ່ . ຄ. ທາດແທ້ ແລະ ປະກດົ ການ  ທາດແທແ້ ມ່ີ ນການລວບລວມບນັ ດາດາ້ ນບນັ ດາການພວົ ພນັ ທ່ີ ຈີ າເປັນ,ທີ່ ປີ ົກກະຕສິ າພດັ ຢີ່ ເບອ້ ງໃນ 13

ຂອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະປະກດົ ການ.ມນັ ກາການເຄ່ີ ອນເໜງັ ແລະ ການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງສ່ີ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການນນັ້ .  ປະກດົ ການແມີ່ ນມາດຕະເກນໜີ່ ງທີ່ ຊີ ບີ້ ່ີ ອກບນັ ດາດາ້ ນ, ບນັ ດາການພວົ ພນັ ທີ່ ສີ ະແດງອອກພາຍ ນອກບ່ີ ເປັນປົກກະຕຂິ ອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ, ຂະບວນວວິ ດັ ມນັ ແມີ່ ນຮບການສະແດງອອກເບອ້ ງນອກຂອງທາດແທທ້ ີ່ ີ ຄນົ ເຮາົ ສາມາດຮບັ ຮດ້ ວ້ ຍອນິ ຊີ  ການພວົ ພນັ ສດັ ຈະວພິ າກລະຫວີ່ າງທາດແທ້ ແລະ ປະກດົ ການ ທາດແທ້ ແລະ ປະກດົ ການ ມນັ ນອນຢ່ີ ໃນສີ່ ງິ ວດັ ຖຸອນັ ດ່ີ ຽວກນັ ແລະ ມກີ ານກະທບົ ກນັ , ມກີ ານພວົ ພນັ ກນັ ສະແດງອອກດ່ີ ງັ ນ:ີ້ - ຄວາມເປັນເອກະພາບລະຫ່ີ ວາງທາດແທ້ ແລະ ປະກດົ ການ, ທາດແທເ້ ວລາໃດກເຜຍີ ອອກ ໂດຍຜ່ີ ານປະກດົ ການ, ສ່ີ ວນປພກດົ ການເວລາໃດກສະແດງອອກຂອງທາດແທ,້ ທາດແທ້ ແລະ ປະກດົ ການ ລວ້ ຍແຕີ່ ຄງົ ຕວົ ພາວະວໄິ ສມນັ ພວົ ພນັ ນາກນັ ຢີ່ າງສະໜດິ ແໜນ້ . ງ. ເນອີ້ ໃນ ແລະ ຮບການ  ເນອ້ ໃນ ແມ່ີ ນມາດຕະເກນໜ່ີ ງຶ ເພີ່ ອໃຊຊ້ ບີ້ ອກບນັ ດາດາ້ ນ, ບນັ ດາປັດໄຈ, ຂະບວນວວິ ດັ ທງັ ໝດົ ທ່ີ ີ ປະກອບເປັນພນ້ ຖານການຄງົ ຕວົ ແລະ ການຂະຫຍາຍຂອງສີ່ ງິ ງດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ.  ຮບກນ ແມ່ີ ນແບບວທິ ກີ ານຄງົ ຕວົ ຂອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການແມ່ີ ນວທິ ີຈດັ ຕງັ້ , ແມີ່ ນໂຄງ ປະກອບຂອງເນອີ້ ໃນ.  ການພວົ ພນັ ວທິ ີ່ ສີ ດັ ຈະວພິ າກລະຫວ່ີ າງເນອ້ ໃນ ແລະ ຮບການ - ທຸກສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະປະກດົ ການລວ້ ນແຕ່ີ ມເີ ນອ້ ໃນ ແລະ ຮບການຂອງຕນົ , ລວ້ ນແຕ່ີ ມຄີ ວາມ ເປັນເອກະພາບລະຫວີ່ າງເນອ້ ໃນ ແລະ ຮບການ. - ລະຫວ່ີ າງເນນອ້ ໃນ ແລະ ຮບການມກີ ານພວົ ພນັ ກນັ ກະທບົ ໄປມາເຊີ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ແຕີ່ ເນອ້ ໃນ ເວລາກມບີ ດົ ບາດຕດັ ສນິ . - ການປີ່ ຽນແປງຂອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການເລີ່ ມີ ຈາກການປ່ີ ຽນແປວທາງດາ້ ນເນອ້ ໃນ, ເນອ້ ໃນປ່ີ ຽນແປງຈະເຮດັ ໃຫຮ້ ບການປ່ີ ຽນແປງໄປນາ. ຈ. ອນັ ແນີ່ ນອນ ແລະ ອນັ ບງັ ເອນີ  ອນັ ແນ່ີ ນອນ ແມ່ີ ນມາດຕະເກນໜ່ີ ງຶ ເພີ່ ອໃຊຊ້ ບີ້ ອກທີ່ ເີ ລ່ີ ມີ ອອກຈາກທາດແທຂ້ ອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ, ມາ ຈາກການພວົ ພນັ ພາຍໃນຂອງສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການຢີ່ ໃນເງ່ີອນໄຂອນັ ແນ່ີ ນອນ.  ອນັ ບງັ ເອນີ ແມ່ີ ນມາດຕະເກນໜີ່ ງຶ ເພີ່ ອໃຊຊ້ ບີ້ ອກອນັ ທີ່ ເີ ລ່ີ ມີ ຕນົ້ ອອກຈາກບນັ ດາການພວົ ພນັ ພາຍ ນອກ, ດີ່ ງັ ນນັ້ , ມນັ ອາດຈະເກດີ ຂນຶ້ ຄແນວນີ້ ຫຼ ເກດີ ຂນຶ້ ຄແນວນນັ້ ຫຼ ບີ່ ອາດເກດີ ຂນຶ້ ເປັນໄດ.້  ການພວົ ພນັ ສດັ ຈະວພິ າກລະຫວີ່ າງອນັ ແນີ່ ນອນ ແລະ ອນັ ບງັ ເອນີ ວທິ ສີ ດັ ຈະວພິ າກວດັ ຖຖຸນຍິ ມົ ຢັງ້ ຢນວ່ີ າ ອນັ ແນີ່ ນອນ ແບະ ອນັ ບງັ ເອນີ ລວ້ ນແຕີ່ ຄງົ ຕວົ ຢ່ີ າງພາວະວໄິ ສ, ອນັ ແນ່ີ ນອນ ແລະ ອນັ ບງັ ເອນີ ແມ່ີ ນສອງດາ້ ນທ່ີ ກີ ງົ ກນັ ຂາ້ ມກນັ ແລະ ເປັນເອກະພາບກນັ , ບ່ີ ມອີ ນັ ແນີ່ ນອນ ອອ້ ຍຕອ້ ຍ ແລະ ກ່ີ ບີ່ ມອີ ນັ ບງັ ເອນີ ອອ້ ນຕອ້ ຍ. ສ. ຄວາມອາດສາມາດ ແລະ ຄວາມເປັນຈງິ  ຄວາມອາດສາມາດ ແມີ່ ນມາດຕະເກນໜ່ີ ງຶ ເພ່ີ ອໃຊຊ້ ບີ້ ອກບນັ ດາເງີ່ອນໄຂໃໝີ່ , ບນັ ດາທ່ີ າອຽງແຫ່ີ ງ ການຂະຫຍາຍຕວົ ມນັ ແມີ່ ນອນັ ທີ່ ບີ ່ີ ເປັນໜີ່ ແໜງຢີ່ ໃນສີ່ ງິ ວດັ ຖຸ ແລະ ປະກດົ ການ ແລະ ຢ່ີ ໃນຂະບວນວວິ ດັ ມນັ ຍງົ ບີ່ ທນັ ປະກດົ ຕວົ ຂນຶ້ ແລະ ກີ່ າຍເປັນຄວາມຈງິ ໃນເວລາມເີ ງີ່ອນໄຂອນັ ເໝາະສມົ . 14

 ຄວາມເປັນຈງິ ແມ່ີ ນອນັ ທີ່ ຄີ ງົ ຕວົ ຢີ່ າງແທຈ້ ງິ ແມ່ີ ນອນັ ພວມໄປຮອດ ແລະ ອນັ ພວມປະກດົ ຕວົ ອອກມາ.  ການພວົ ພນັ ສດັ ຈະວພິ າກລະຫວີ່ າງຄວາມອາດສາມາດ ແລະ ຄວາມເປັນຈງິ ແມີ່ ນມລີ ກັ ສະນະເປັນເຫດ ແລະ ຜນົ ໃຫກ້ ນັ ແລະ ກນັ ຄວາມອາດສາມາດຈະເກດີ ດວ້ ຍຜ່ີ ານຄວາມຈງິ , ສີ່ ວນຄວາມຈງິ ກ່ີ ສາມາດເກດີ ຂນຶ້ ໄດຈ້ າກຄວາມອາດສາມາດໃນພດຶ ຕກີ າພວກເຮາົ ຕອ້ ງກາແໜນ້ ສອງດາ້ ນ. (ວ.ເລນນິ , ບນັ ທກຶ ປັດຊະຍາ: ຊີ່ ເທດິ ຮີ່ າໂນຍ້ ປີ 1963 ໜາ້ 231 ແລະ ທອງຄາ ຫຼາ້ ອ່ີ ອນພນັ ພອ້ ມດວ້ ຍ ຄະນະ: ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ ປີ 2008ໜາ້ ທີ 43-78) 2.1.3.8 ທດິ ສະດກີ ່ີ ຽວກບັ ຄວາມຮບັ ຮຂ້ ອງວດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ 1. ຄວາມຮບັ ຮ້ ແມີ່ ນຂະບວນວວິ ດັ ການສີ່ ອງແສງຂອງລກພາວະວໄິ ສເຂາົ້ ໃນມນັ ສະໝອງຂອງຄນົ ເຮາົ ແລວ້ ເກດີ ມີ ຄວາມຮສ້ ກຶ ( ຮບັ ຮ)້ . ມະນຸເຮາົ ຕງັ້ ແຕີ່ ກາເນດີ ມາຈາກທອ້ ງແມ່ີ ຈນົ ກ່ີ າຍເປັນຜໃ້ ຫຍີ່ ສາມາດຮບັ ຮໂ້ ລກ ຫຼ ສ່ີ ງິ ຕ່ີ າງໆທີ່ ຢີ ່ີ ອອ້ ມຕວົ ໂດຍຜີ່ ານຂະບວນວວິ ດັ ອນັ ສະຫບຼັ ຊບັ ຊອ້ ນ, ໂກຍເລ່ີ ມີ ຈາກການຮບັ ຮແ້ ບບສາພດັ , ຈກການຄນົ້ ຄ້ ວາຮີ່ າຮຽນ, ຈາກການຄນົ້ ຄດິ - ຈນິ ຕະນາການ ແລະ ດວ້ ຍວທິ ອີ ີ່ ນໆ. ທ່ີ ານ ເລນນິ ຂຽນວີ່ າ ວວິ ດັ ອນັ ບ່ີ ມຂີ ອບເຂດຂອງການກາ້ ວເຂາົ້ ໄປເລກິ ຂອງຄວາມຮບັ ຮຂ້ ອງຄນົ ເຮາົ ກີ່ ຽວກບັ ບນັ ດາສີ່ ງິ ວດັ ຖຸປະກດົ ການ, ຂະບວນວວິ ດັ ...ຄວາມຮບັ ຮ້ ເລີ່ ມີ ແຕ່ີ ປະກດົ ການເຖິງທາດແທ້ ແຕ່ີ ທາດແທບ້ ີ່ ເລກິ ເຊງິ ກາ້ ວເຖິງທາດແທທ້ ່ີ ເີ ລກິ ເຊ່ີ ງິ ກກວີ່ າເກ່ີ າົ .(ຄາຜວິ ນາມລາມນ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ: ວທິ ະຍາສາດການເມອງ 1 ປີ 1998 ໜາ້ ທີ 78-79) 2. ທາດແທຂ້ ອງຄວາມຮບັ ຮ້ ທ່ີ ານ ເລນນິ ຂຽນວີ່ າ ທດັ ສະນະກ່ີ ຽວກບັ ຊວີ ດິ ການເປັນຢີ່ , ກີ່ ຽວກບັ ພດຶ ຕກິ າຕວົ ຈງິ ຕອ້ ງແມ່ີ ນ ທດັ ສະນະອນັ ດບັ ໜີ່ ງຶ ແລະ ເປັນພນ້ ຂອງທດິ ສະດຮີ ບັ ຮ.້ ລວມຄວາມວີ່ າ ທາດແທຂ້ ອງຄວາມຮບັ ຮ້ ແມີ່ ນວວິ ດັ ການສີ່ ອງແສງຄວາມເປັນຈງິ ພາວະວໄິ ສຢ່ີ າງ ສດັ ຈະວພິ າກ, ຕງັ້ ໜາ້ , ແຕ່ີ ປະກດົ ການເຖງີ ທາດແທຜ້ ີ່ ານການເຄ່ີ ອນໄຫວພດຶ ຕກິ າຕວົ ຈງິ ເພ່ີ ອຮບັ ຮ້ ແລະ ດດັ ສາ້ ງໂລກ.(ຄາຜວິ ນາມລາມນ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ: ວທິ ະຍາສາດການເມອງ 1 ປີ 1998 ໜາ້ ທີ 78-79) 3.ພດຶ ຕກິ າເປັນພນ້ ຖານ ແລະ ຈດຸ ປະສງົ ຂອງຄວາມຮບັ ຮ້ ກ. ພດຶ ຕກິ າ ແມີ່ ນທງັ ໝດົ ການເຄ່ີ ອນໄຫວທາງດາ້ ນວດັ ຖຸທ່ີ ມີ ລີ ກັ ສະນະສງັ ຄມົ , ລກັ ສະນະປະຫວດັ ສາດ ເຊ່ີ ງິ ແນີ່ ໃສີ່ ດດັ ສາ້ ງໂລພາວະວໄິ ສ. - ພດຶ ຕກິ າເປັນພນ້ ຖານຂອງຄວາມຮບັ ຮ້ - ພດຶ ຕກິ າເປັນກາລງັ ດນັ ຂອງຄວາມຮ້ - ພດຶ ຕກິ າແມີ່ ນຈດຸ ປະສງົ ຂອງຄວາມຮ້ 4. ເສນັ້ ທາງແຫີ່ ງການຮບັ ຮແ້ ບບສດັ ຈະວພິ າກ ຄວາມຮບັ ຮຂ້ ອງຄນົ ເຮາົ ແມີ່ ນຂະບວນວວິ ດັ ອນັ ໜ່ີ ງຶ ທີ່ ກີ າເນດີ ຂນຶ້ ແລະ ຂະຫຍາຍຕວົ ຕາມກດົ ເກນອນັ ແນີ່ ນອນຂອງມນັ . ທ່ີ ານ ເລນນິ ຂຽນວ່ີ າ: ເລີ່ ມີ ຈາກການສາພດັ ທາງອນິ ຊໂີ ດຍກງົ ທ່ີ ມີ ຊີ ວີ ດິ ຊວີ າກາ້ ວ ໄປເຖງິ ພດຶ ຕກິ າ. ນນັ້ ແມີ່ ນເສນັ້ ທາງສດັ ຈະວພິ າກຂອງຄວາມຮບັ ຮສ້ ດັ ຈະທາໃນການຮບັ ຮຄ້ ວາມເປັນຈງິ . 15

ກ. ການສາພດັ ອນິ ຊໂີ ດຍກງົ ທ່ີ ມີ ຊີ ວີ ດິ ຊວີ າ ( ສາພດັ ຖານ) ປະກອບມ:ີ ຄວາມຮສ້ ກຶ , ເຈຕະສກຶ ( ການຮບັ ຮ)້ ແລະ ຮບລາ້ ລກຶ ( ມະໂນພາບ). ຂ. ຈນິ ຕະນາການນາມມະທາ ( ຕກັ ກະຖານ) ປະກອບມສີ າມໄລຍະຄ: ຄວາມສານກຶ , ການສນັ ນຖິ ານ ແລະ ການສະຫຸຼບໄຕີ່ ຕອງ.(ຮສ.ດຣ. ຄາແພງ ນານທະວງົ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ: ປມ້ ການເມອງ ປີ 2009 ໜາ້ ທີ 17-55) 2.2.ທດິ ສະດທີ ່ີ ນີ າໃຊ້ 2.2.1.ວທິ ສີ ອນແບບຕ່ີ າງໆ - ວທິ ສີ ອນແບບອະຟິປາຍ ແມີ່ ນວທິ ສີ ອນແນີ່ ໃສ່ີ ເພ່ີ ອໃຫຜ້ ຮ້ ຽນມໂີ ອກາດສນົ ທະນາແລກປີ່ ຽນບດົ ຮຽນເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ຫຼ ພຈິ າລະນາຫວົ ຂທ້ ່ີ ກີ ່ີ ຸມມຄີ ວາມສນົ ໃຈຮີ່ ວມກນັ ໂດຍມຈີ ດຸ ປະສງົ ເພ່ີ ອຫາຄາຕອບ, ເພ່ີ ອແກບ້ ນັ ຫາໃດບນັ ຫາ ໜ່ີ ງຶ ຮີ່ ວມກນັ . ວທິ ສີ ອນແບບອະຟິປາຍເປັນວທິ ສີ ອນທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນໄດມ້ ສີ ີ່ ວນຮ່ີ ວມດ ໄດຄ້ ນົ້ ຄດິ , ໄດປ້ ະຕບິ ດັ ແລະ ອກໄ້ ຂບນັ ຫາ, ໄດເ້ ຝິກເຮດັ ວຽກຮີ່ ວມກນັ ຢ່ີ າງປະຊາທປິ ະໄຕ, ຜຮ້ ຽນໄດເ້ ປັນໃຈກາງ, ມຄີ ວາມກະຕລີ ລົນ້ , ໄດເ້ ຝິ ກຄວາມຮແ້ ນວຄິດ ແລະ ທັກສະໄປນາ.(ຮສ ນາລີ ບົວສັງທອງ: ປ້ມ ສຶກສາສາດ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫ່ີ ງຊາດ ປີ 2011 ໜາ້ ທີ 66-67) ສຸພນິ ບຸນຊວງົ 2530: 68 ໄດເ້ ວາົ້ ວ່ີ າ ວທິ ສີ ອນແບບອະຟິປາຍ ເວາົ້ ເຖງິ ການແລກປ່ີ ຽນຄວາມຄດິ ເຫນັ ເຊີ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ມຸງເນນັ້ ໃຫຜ້ ຮ້ ຽນໄດມ້ ໂີ ອກາດໃນການສນົ ທະນາເພີ່ ອຊ່ີ ວຍໃຫກ້ ານແກບ້ ນັ ຫາ ຢີ່ າງໃດຢ່ີ າງໜີ່ ງຶ ລະຫວີ່ າງຄກບັ ນກັ ຮຽນ ຫຼ ລະຫວ່ີ າງນກັ ຮຽນກບັ ນກັ ຮຽນ ໂດຍມຄີ ເປັນຜປ້ ະສານງານ ແມທີ່ ນທີ່ ຄີ ຈະເປັນຜຕ້ ງັ້ ບນັ ຫາຄອຍຖາມເດກັ ຄຕອ້ ງເປີດໂອກາດໃຫນ້ ກັ ຮຽນໄດຊ້ ກັ ຖາມ ແລະ ໃຫ້ ນກັ ຮຽນມສີ ີ່ ວນໃນການຕອນບໂດຍຄ ໄດຄ້ ດິ , ໄດເ້ ຮດັ ແກບ້ ນັ ຫາ ຫຼ ວທິ ກີ ານສອນຈະຊ່ີ ວຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນ ເວາົ້ ເປັນ ແລະ ຍງັ ເປັນການສ່ີ ງົ ເສີ່ ມີ ໃຫຢ້ ່ີ ຮີ່ ວມກນັ ຢ່ີ າງປະຊາທປິ ະໄຕ ເປັນການພດັ ທະນາຜຮ້ ຽນ ທາງດາ້ ນ ຄວາມຮແ້ ລະ ການເຮດັ ວຽກເປັນກ່ີ ຸມ.(ອາ້ ງໃນ https://parkcom.wordpress.com) -ວທິ ກີ ານສອນແບບສນກາງການຮຽນ ແມ່ີ ນວທິ ສີ ອນເນນັ້ ຜຮ້ ນເປັນສາຄນັ , ຖຜຮ້ ຽນເປັນໃຈກາງ ແລະ ໃຊເ້ ທກັ ນກິ ການຈດັ ການຮຽນ- ການສອນທີ່ ໃີ ຊສ້ ່ີ ປະສມົ (Multy Media Approch) ແລະ ຂະບວນການກ່ີ ຸມ (Group Precess) ເປັນສ່ີ ງິ ສາຄນັ ເພ່ີ ອສີ່ ງົ ເສມີ ໃຫກ້ ານຮຽນ-ການສອນມຊີ ວີ ດິ ຊວີ າ, ຜຮ້ ຽນຈະເກດີ ການຮຽນຮ້ ແລະ ພດັ ທະນາ ສະຕປິ ັນຍາຈາກການເຮດັ ກດິ ຈະກາ ແລະ ການສກຶ ສາດວ້ ຍຕນົ ເອງ (ຮສ ນາລີ ບວົ ສງັ ທອງ ປມ້ ສກຶ ສາສາດ ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫ່ີ ງຊາດ ປີ 2011 ໜາ້ 74-75). ການສອນແບບສນກາງການຮຽນ ແມ່ີ ນວທິ ສີ ອນເນນັ້ ຜຮ້ ຽນເປັນສາຄນັ , ຖຜຮ້ ຽນເປັນໃຈກາງ ແລະ ໃຊເ້ ທກັ ນກິ ການຈດັ ການຮຽນ-ການສອນທີ່ ໃີ ຊສ້ ່ີ ປະສມົ (Multy Media Approch) ແລະ ຂະບວນການກີ່ ຸມ (Group Precess) ເປັນສີ່ ງິ ສາຄນັ ເພີ່ ອສ່ີ ງົ ເສມີ ໃຫກ້ ານຮຽນ-ການສອນມຊີ ວີ ດິ ຊວີ າ, ຜ້ ຮຽນຈະເກດີ ການຮຽນຮ້ ແລະ ພດັ ທະນາສະຕປິ ັນຍາຈາກການເຮດັ ກດິ ຈະກາ ແລະ ການສກຶ ສາດວ້ ຍຕນົ ເອງໂດຍແຕ່ີ ລະສນມຊີ ຸ ດການຮຽນ-ການສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນແຕ່ີ ລະກີ່ ຸມໝນວຽນຈນົ ຄບົ ທຸກສນການຮຽນ (ອາ້ ງໃນ ກມົ ວຊິ າການ 2527: 214, www.krutermsak.in.th) 16

-ວທິ ກີ ານສອນແບບແບ່ີ ງກີ່ ຸມເຮດັ ກດິ ຈະກາ ແມ່ີ ນວທິ ສີ ອນທ່ີ ຜີ ສ້ ອນມອບວຽກໃຫຜ້ ຮ້ ຽນເຮດັ ຮີ່ ວມກນັ ເປັນກີ່ ຸມ, ຊີ່ ວຍກນັ ຄນົ້ ຄວ້ າ ຫຼ ເຮດັ ກດິ ຈະກາທີ່ໄີ ດຮ້ ບັ ການມອບໝາຍໃຫສ້ າເລດັ ເພີ່ ອຊ່ີ ວຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນເກດີ ຄວາມຮ-້ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈໃນບດົ ຮຽນ ຍ່ີ ງິ ຂນຶ້ , ຜຮ້ ຽນເກດີ ການຮຽນໄດດ້ ເີ ພາະໄດລ້ ງົ ມປະຕບິ ດັ ດວ້ ຍຕນົ ເອງ.(ຮສ ນາລີ ບວົ ສງັ ທອງ ປ້ມ ສກຶ ສາ ສາດ ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫ່ີ ງຊາດ ປີ 2011 ໜາ້ 67-69). ທດິ ນາ ເຂມັ ມະນີ 2551 ໄດເ້ ວາົ້ ວີ່ າ ວທິ ກີ ານສອນແບບແບີ່ ງກ່ີ ຸມເຮດັ ກດິ ຈະກາ ແມີ່ ນວທິ ສີ ອນທ່ີ ຄີ ມອບວຽກໃຫນ້ ກັ ຮຽນເຮດັ ວຽກຮີ່ ວມກນັ ເປັນກີ່ ຸມ ເພ່ີ ອຄນົ້ ຄດິ ຫາວທິ ີການແກໄ້ ຂບນັ ຫາ ຫຼ ປະຕບິ ດັ ກດິ ຈະກາຕາມຄວາມສາມາດ, ຄວາມທະນດັ ຫຼ ຄວາມສນົ ໃຈ ເປັນການເຝິກໃຫນ້ ກັ ຮຽນເຮດັ ວຽກຮີ່ ວມກນັ ຕາມວທິ ແີ ຫີ່ ງປະຊາທປິ ະໄຕ.(ອາ້ ງໃນ https://yupawanthowmuang.wordpress.com) -ວທິ ກີ ານສອນແບບບນັ ຍາຍ ວທິ ສີ ອນໂດຍໃຊກ້ ານບນັ ຍາຍຄ ຂະບວນການທ່ີ ຜີ ສ້ ອນໃຊຊ້ ວີ່ ຍໃຫຜ້ ຮ້ ຽນເກດີ ການຮຽນຮຕ້ າມວດັ ຖຸ ປະສງົ ທີ່ ກີ ານດົ ໄວຄ້ ການອະທບິ າຍ, ບອກເລ່ີ າົ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ຕີ ອ້ ງການສອນໃຫແ້ ກຜ້ ຮ້ ຽນ ໃຫຜ້ ຮ້ ຽນຊກັ ຖາມ ປະ ເມນີ ການຮຽນຂອງຜຮ້ ຽນດວ້ ຍວທິ ໃີ ດວທິ ໜີ ່ີ ງຶ (ອາ້ ງໃນ www.satit.su.ac.thຄວາມໝາຍ ແລະຄວາມ ສາຄນັ ຂອງການບນັ ຍາຍ ). ປະຣຊິ າ ເສດທດິ (2524: 125) ວທິ ສີ ອນແບບບນັ ຍາຍ ແມ່ີ ນວທິ ສີ ອນທີ່ ຄີ ໄດເ້ ວາົ້ , ບອກເລີ່ າົ , ແລະ ອະທບິ າຍບດົ ຮຽນໃຫແ້ ກ່ີ ນກັ ຮຽນ ເຊີ່ ງິ ຜສ້ ອນໄດສ້ ກຶ ສາຄນົ້ ຄວ້ າ ແລະ ກະກຽມມາເປັນຢີ່ າງດ,ີ ຜຮ້ ຽນຈະ ຕອ້ ງມສີ ່ີ ວນຮ່ີ ວມໜອ້ ຍ, ພຽງແຕີ່ ໄດຟ້ ັງ, ໄດບ້ ນັ ທກຶ , ໄດຕ້ ອບໄດຖ້ າມເປັນບາງຄງັ້ ຄາວ.. ທດິ ນາ ເຂມັ ມມະນີ 2544:13) ໄດໃ້ ຫຄ້ ວາມໝາຍວ່ີ າການບນັ ລະຍາຍຄ ຂະບວນການທ່ີ ຜີ ສ້ ອນໃຊໃ້ ນ ຊວຍໃຫຜ້ ຮ້ ຽນເກດີ ການຮຽນຮຕ້ າມວດັ ຖຸປະສງົ ທ່ີ ກີ ານດົ ໂດຍການກຽມເນອ້ ຫາສາລະ ແລວ້ ມາບນັ ຍາຍ, ເວາົ້ , ເລ່ີ າົ ອະທຍິ າຍເນອ້ ໃນ ຫຼ ສີ່ ງິ ທ່ີ ຕີ ອ້ ງການສອນ ແກຜ້ ຮ້ ຽນ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຊກັ ຖາມ ແລະ ປະເມນີ ການ ຮຽນຮ້ ຂອງຜຮ້ ຽນໂດຍວທິ ກີ ານຢ່ີ າງໃດຢີ່ າງໜີ່ ງຶ ( ອາ້ ງໃນປມ້ 14 ວທິ ກີ ານສອນສາລບັ ຄມອາຊບີ https: yupawanthowmuang.wordpress.com ) ການບນັ ຍາຍເປັນວທິ ກີ ານຖ່ີ າຍຖອດຄວາມຮທ້ ີ່ ໃີ ຊກ້ ນັ ມາດນົ ນານໃນການຮຽນການສອນໃນທຸກ ລະດບັ ເນ່ີ ອງຈາກວ່ີ າເປັນວທິ ທີ ່ີ ສີ ະດວກສາມາດສອນ ຫຼ ບນັ ຍາຍໃຫຜ້ ຟ້ ັງໄດຈ້ ານວນຫຼາຍຄນົ ໂດຍທ່ີ ວົ ໄປ ຈະໃຊໃ້ ນກລະນຕີ້ ອ້ ງການສະເໜຄີ ວາມຮໃ້ ຫກ້ ບັ ກີ່ ຸມຄນົ ຈານວນຫຼາຍ ໂດຍໃຊເ້ ວລາບ່ີ ຫຼາຍ ຈ່ີ ງຶ ເປັນວທິ ີ ສອນທ່ີ ປີ ະຢັດເວລາໃນການຮຽນການສອນໄດເ້ ປັນຢ່ີ າງດີ ວທິ ຈີ ະເໝາະສມົ ຫຼາຍຫາກຜບ້ ນັ ຍາຍມຄີ ວາມ ຊ່ີ ຽວຊານ, ປະສບົ ການ ມຄີ ວາມຮໃ້ ນເໜອຫາເປັນພເິ ສດ ແລະ ຕອ້ ງການໃຫຜ້ ຟ້ ັງອະທບິ າຍຂະຫຍາຍ ຄວາມ ຫຼ ແນວຄດິ ທແີ ປກໆໃໝ່ີ ໆເປັນຂມ້ ນທ່ີ ອີ ່ີ ານພບົ ໃນເອກະສານທີ່ ວົ ໄປ. ວທິ ສີ ດິ ສອນແບບບນັ ຍາຍ ແມ່ີ ນວທິ ສີ ດິ ສອນໜ່ີ ງຶ ເຊ່ີ ງິ ເອາົ ກດິ ຈະກາຂອງຜສ້ ອນເປັນຫຼກັ ຈະເວາົ້ , ບອກເລ່ີ າົ ອະທບິ າຍສະແດງ, ສາທດິ ຫຼ ໃຫເ້ ນອ້ ຫາຄວາມຮແ້ ກຜ້ ຮ້ ຽນບ່ີ ວ່ີ າຈະເປັນເວລາສນັ້ , ຍາທວພຽງໃດ ໂດຍຜຮ້ ຽນຈະເປັນຜລ້ ະບຸແຕ່ີ ພຽງຢີ່ າງດຽວ, ໃນບາງຄງັ້ ຜສ້ ອນຈະເປີດໂອກາດໃຫຜ້ ຮ້ ຽນໄດຊ້ ກັ ຖາມແຕ່ີ ມກັ ນາໃຊໃ້ ນເວລາທາ້ ຍຂອງການບນັ ຍາຍ.( ພມິ ພາ ເພຍເທບ : 2007: ວທິ ສີ ດິ ສອນສກຶ ສາພນົ ລະເມອງ 1- 2,ຄະນະສກຶ ສາສາດ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫີ່ ງຊາດລາວ ໜາ້ ທີ 63-68).  ວທິ ກີ ານບນັ ຍາຍ ວທິ ກີ ານໃນການບນັ ຍາຍແບີ່ ງອອກເປັນ 3 ລກັ ສະນະຄ: 17

1. ການບນັ ຍາຍທ່ີ ເີ ປັນລກັ ສະນະຂອງການເນນັ້ ບນັ ຫາຜບ້ ນັ ຍາຍຈະເລ່ີ ມີ ຕນົ້ ດວ້ ຍການສະເໜແີ ລວ້ ແນະແນວທາງ ຫຼ ສະເໜວີ ທິ ກີ ານແກໄ້ ຂບນັ ຫາ ຫຼ ປິດທາ້ ຍຂອງວທິ ກີ ານແກໄ້ ຂບນັ ຫາທີ່ ເີ ໝາະສມົ ແລະ ການສະຫຸຼບ. 2. ການບນັ ຍາຍທ່ີ ີເປັນລກັ ສະນະເປັນການໃຫຂ້ ຄ້ ິດເຫນັ , ຜບ້ ນັ ຍາຍຈະສະເໜີຂຄ້ ດິ ເຫນັ ຫຼາຍໆ ແນວທາງເພີ່ ອໃຫຜ້ ຟ້ ັງໄດຮ້ ແ້ ລວ້ ປິດທາ້ ຍດວ້ ຍວທິ ແີ ກໄ້ ຂບນັ ຫາທີ່ ເີ ໝາະສມົ . 3. ການບນັ ຍາຍໃນລກັ ສະນະທ່ີ ສີ ະເໜເີ ນອ້ ຫາຄວາມຮຂ້ ອງການບນັ ຍາຍໃນຊນັ້ ຮຽນທີ່ ວົ ໄປ. 2.2.2 ຮບແບບຂອງການສອນແບບບນັ ຍາຍ ວທິ ສີ ອນແບບບນັ ຍາຍແບ່ີ ງອອກເປັນ 3 ຮບແບບຄ: 1. ການສອນແບບອະທບິ າຍ 2. ການສອນແບບເລີ່ າົ ເລີ່ ອງ 3. ການສອນແບບອະຟິປາຍ ກ. ການສອນແບບອະທບິ າຍ ແມີ່ ນວທິ ຄີ ນາໃຊສ້ ານວນພາສາຄາເວາົ້ ເພ່ີ ອອະທບິ າຍບນັ ດາຈດິ ສານກຶ , ບນັ ດາຫຼກັ ມນ, ກດົ ເກນ ແລະ ມາດຕະການຕ່ີ າງໆ ເພ່ີ ອໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮເ້ ຂາົ້ ໃຈເນອ້ ໃນ, ທາດແທຂ້ ອງບັນດາຫຼກັ ມນ, ກດົ ເກນ, ມາດຕະເກນ ແລະ ຄວາມສານກຶ ຕ່ີ າງໆທີ່ ຄີ ນາມາສອນນນັ້ , ບນົ ພນ້ ຖານນນັ້ ກີ່ ສາມາດເຮດັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນໝນ ໃຊຄ້ ວາມຮເ້ ຂາົ້ ໃນພດຶ ຕກິ າ. ຂ. ການສອນແບບເລີ່ າົ ເລ່ີ ອງ ແມ່ີ ນວທິ ຄີ ນາໃຊສ້ ານວນພາສາຄາເວາົ້ ເພີ່ ອເລີ່ າົ ເລີ່ ອງ, ວາດພາບ, ພນັ ລະນາ, ບນັ ດາເຫດການ, ບນັ ດາປະກດົ ການຕີ່ າງໆທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ຢ່ີ ໃນຊວີ ສິ ງັ ຄມົ ເພີ່ ອໃຫນ້ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມຮບັ ຮ້ ເຂາົ້ ໃຈບນັ ດາເຫດການ, ປະກດົ ການເຫີ່ າຼົ ນນັ້ ຢ່ີ າງຖກຕອ້ ງ. ຄ. ການສອນແບບອະຟິປາຍ ການອະຟິປາຍໝາຍເຖງິ ການແລກປີ່ ຽນຄາຄດິ ຄາເຫນັ ເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ເພີ່ ອຊ່ີ ວຍແກໄ້ ຂບນັ ຫາ ໃດບນັ ຫາໜີ່ ງຶ ລະຫວີ່ າງຄ ແລະ ນກັ ຮຽນ ຫຼ ລະຫວີ່ າງນກັ ຮຽນດວ້ ຍກນັ ໂດຍມຄີ ເປັນຜປ້ ະສານງານແທີ່ ທີ່ ຄີ ຈະເປັນຜຕ້ ງັ້ ບນັ ຫາຊກັ ຖາມນກັ ຮຽນຄຕອ້ ງເປີດໂອກາດໃຫນ້ ກັ ຮຽນຊກັ ຖາມຂນຶ້ ມາ ແລະ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນ ຊ່ີ ວຍຕອບ, ວທິ ກີ ານສອນແບບນີ້ ຈະໃຫນ້ ກັ ຮຽນຄດິ ເປັນເວາົ້ ເປັນ ແລະ ຍງັ ເປັນການສ່ີ ງົ ເສມີ ໃຫຢ້ ີ່ ຮ່ີ ວມກນັ ແບບປະຊາທປິ ະໄຕເຄາົ ລບົ ໃນເຫດຜນົ ຂອງຄນົ ອ່ີ ນ, ແລກປ່ີ ຽນຄາຄດິ ຄາເຫນັ ສະໜບັ ສະໜນໃຫສ້ ະແດງ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ແລະ ຄນົ້ ຄວ້ າຫາຄວາມຖກຕອ້ ງ. (ພມິ ພາ ເພຍເທບ : 2007: ວທິ ສີ ດິ ສອນສກຶ ສາ ພນົ ລະເມອງ 1-2, ຄະນະສກຶ ສາສາດ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫີ່ ງຊາດລາວ ໜາ້ ທີ 64 ). 2.2.3 ຂນັ້ ຕອນໃນການສອນແບບບນັ ຍາຍ ກ. ຂນັ້ ນາ - ຄຕອ້ ງພຈິ າລະນາເຖິງປະສບົ ການເດີມຂອງນກັ ຮຽນ(ຄວາມຮຜ້ ່ີ ານມາ) ອາດໃຊກ້ ານຖາມ, ໂອເລມົ ສນົ ທະນາ ຫຼ ໃຊແ້ ບບສອບຖາມກີ່ ອນຮຽນເພ່ີ ອເປັນປະໂຫຍດແກີ່ ການກຽມການສອນ. - ຕອ້ ງກະກຽມເນອ້ ໃນ, ພຈິ າລະນາເຖງິ ຄວາມລະອຽດເລກິ ເຊ່ີ ງິ , ຄວາມຫຼາຍໜອ້ ຍໃຫສ້ ມົ ກບັ ເວລາ ແລະ ລະດບັ ຂອງຜຮ້ ຽນ. - ກຽມຄາຖາມເພີ່ ອຖາມນກັ ຮຽນລະຫວ່ີ າງການບນັ ຍາຍເພີ່ ອໃຫຜ້ ຮ້ ຽນຕີ່ ນຕວົ ແລະ ມຄີ ວາມສນົ ໃຈດຂີ ນຶ້ . - ກຽມສີ່ ການຮຽນ - ການສອນໃຫພ້ ອ້ ມ, ໃຊກ້ ານໄດ້ ແລະ ເໝາະສມົ . 18

- ກຽມການວດັ ແລະ ການປະເມນີ ເຊ່ີ ນັ ກຽມຄາຖາມ, ບດົ ເຝິກຫດັ ແລະ ອີ່ ນໆ. ຂ. ຂນັ້ ສອນ - ຕງັ້ ຄາຖາມໂອລ້ ມົ ກບັ ຜຮ້ ຽນເພີ່ ອກຽມພອ້ ມກ່ີ ອນການເລີ່ ມີ ຕນົ້ ຮຽນ. -ທບົ ທວນບດົ ຮຽນເກີ່ າົ ເພ່ີ ອລຽ້ ວສີ່ ບດົ ຮຽນໃໝີ່  ຂນັ້ ອະທບິ າຍ ເປັນຂນັ້ ຕອນສາຄນັ ເພີ່ ອໃຫຜ້ ຮ້ ຽນເກດີ ການຮຽນຮ,້ ຄຄວນດາເນນີ ຂນັ້ ຕອນດີ່ ງັ ນ:ີ້ - ບອກໂຄງປະກອບຂອງບດົ ສອນ, ຂອບເຂດເນອ້ ໃນ ແລະ ຈດຸ ປະສງົ ຂອງບດົ ຮຽນ. - ອະທບິ າຍໃຫຊ້ ດັ ເຈນຕາມລາດບັ ເນອ້ ໃນຢີ່ າງຕີ່ ເນີ່ ອງ. - ສງັ ເກດປະຕກິ ລິ ຂິ ອງຂອງຜຮ້ ຽນຕະຫຼອດຊ່ີ ວົ ໂມງເພ່ີ ອຢາ້ ຫຼ ຢຸດທບົ ທວນໃໝ່ີ . - ຖາມຄາຖາມບາງຕອນເພີ່ ອກະຕຸນ້ ຄວາມສນົ ໃຈໃຫຜ້ ຮ້ ຽນ ແລະ ທດົ ສອບຄວາມເຂາົ້ ໃຈ. - ຍກົ ຕວົ ຢີ່ າງເພີ່ ອເພ່ີ ມີ ຄວາມຈະຈີ່ າງແຈງ້ ໃນບດົ ຮຽນ - ໃຊນ້ າ້ ສຽງ, ບຸກຄະລກິ , ລກັ ສະນະທີ່ າທາງ, ທີ່ າທີ່ ກີ ານເວາົ້ , ການອະທບິ າຍ, ການໃຊພ້ າສາ ແລະ ອາລມົ ທີ່ ເີ ໝາະສມົ . ຄ. ຂນັ້ ສະຫຸບຼ - ສະຫຸຼບເນອ້ ໃນໂດຍຫຍແ້ ຕ່ີ ຕນົ້ ຈນົ ຈບົ . - ຕງັ້ ບນັ ຫາໃຫນ້ ກັ ຮຽນວເິ ຄາະວຈິ ານ - ຝາກບນັ ຫາໃຫນ້ ກັ ຮຽນໄປຄດິ ຕ່ີ - ເປີດໂອກາດໃຫນ້ ກັ ຮຽນໄດຖ້ າມ. - ມອບວຽກໃຫນ້ ກັ ຮຽນໄປເຮດັ ຢ່ີ ບາ້ ນ - ຄວນບອກລ່ີ ວງໜາ້ ບດົ ຮຽນມຕ້ ່ີໄປ.  ຂນັ້ ຕດິ ຕາມ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ - ກວດກາການຈດົ ກີ່ າຍຂອງນກັ ຮຽນ - ຖາມຄາຖາມໃນເນອ້ ໃນທ່ີ ຜີ ີ່ ານມາ - ໃຫເ້ ຮດັ ຂສ້ ອບ ຫຼ ບດົ ເຝິກຫດັ ຕີ່ (ຮສ ນາລີ ບວົ ສງັ ທອງ (2011): ປຶມ້ ສກຶ ສາສາດ, ຄະນະສກຶ ສາສາດ ມະຫາວທິ ະຍາໄລ ແຫ່ີ ງຊາດ, ໜາ້ ທີ 62-64). 2.2.4 ຂດ້ ີ ແລະ ຂຈ້ າກດັ ຂອງການບນັ ຍາຍ ກ. ຂດ້ ີ - ສາມາດສອນກບັ ນກັ ຮຽນຈານວນຫຼາຍ, ປະຢັດພະລງັ ງານ ແລະ ປະຢັດເວລາ - ສະດວກໃນການໃຊເ້ ນອ້ ໃນທາງທດິ ສະດກີ ບັ ຜຮ້ ຽນ - ຜສ້ ອນສາມາດດາເນນີ ຜດ້ ຽວໄດ້ - ໂອກາດປັບປຸງເນອ້ ໃນ ແລະ ວທິ ກີ ານສອນໃຫເ້ ໝາະສມົ ກບັ ຜຮ້ ຽນ, ເວລາ ແລະ ອງົ ປະກອບອີ່ ນໆ ໄດດ້ ກີ ີ່ ວາວທິ ອີ ີ່ ນໆ. - ສະຫຸບຼ ເນອ້ ໃນຕ່ີ າງໆເຂາົ້ ເປັນໝວດໝ່ີໄດງ້ ່ີາຍ 19

- ຜຮ້ ຽນບີ່ໄດອ້ ອກແຮງໜກັ ມແີ ຕີ່ ຮບັ ຮ້ ແລະ ຟັງ ຂ. ຂຈ້ າກດັ - ບນັ ລະຍາຍບີ່ໄດຄ້ ານງຶ ເຖງິ ຄວາມແຕກຕ່ີ າງກນັ ລະຫວີ່ າງບຸກຄນົ - ຜຮ້ ຽນບ່ີ ມໂີ ອກາດໄດສ້ ະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ - ຜບ້ ນັ ຍາຍອາດບ່ີ ມທີ ກັ ສະ, ເຕກັ ນກິ ການເວາົ້ ທ່ີ ປີ ະທບັ ໃຈໄດໝ້ ດົ ທຸກຄນົ . - ຜຮ້ ຽນມສີ ີ່ ວນຮີ່ ວມໜອ້ ຍເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ຄວາມເບີ່ ອໜ່ີ າຍ - ເໝາະສມົ ສະເພາະການສອນຊນັ້ ມດັ ທະຍມົ ຂນຶ້ ໄປ ຄ. ອງົ ປະກອບພນ້ ຖານຂອງການສອນແບບບນັ ຍາຍ ໃນການສອນແບບບນັ ຍາຍ ເພ່ີ ອຈະໃຫໄ້ ດຮ້ ບັ ຜນົ ຢ່ີ າງສມົ ບນນນັ້ ຜສ້ ອນຄວນຈະເຂາົ້ ໃຈກີ່ ຽວກບັ ອງົ ປະກອບຂອງການສອນແບບບນັ ຍາຍ ເຊີ່ ງິ ປະກອບມີ 4 ລກັ ສະນະຄ: 1. ມກີ ານຄນົ້ ຄວ້ າສກຶ ສາຢີ່ າງກວ້ າງຂວາງ ຫຼ ມຜີ ນົ ງານການວໄິ ຈທ່ີ ທີ ນັ ສະໄໝ 2. ມກີ ານພຈິ າລະນາກ່ີ ນັ ຕອ້ ງຢ່ີ າງລະອຽດ ໃນສີ່ ງິ ທີ່ ສີ ອນ ຫຼ ມຄີ ວາມຮທ້ ່ີ ແີ ນ່ີ ນອນໃນວຊິ າທ່ີ ສີ ອນນນັ້ 3. ສາມາດສະຫຸຼບເປັນຄວາມຄດິ (Conceptual Flame work)ຄ ເຮດັ ໃນສີ່ ງິ ທີ່ ສີ ອນມຄີ ວາມ ສາພນັ ກບັ ຊວີ ດິ ປະຈາວນັ , ສງັ ຄມົ ແລະ ສີ່ ງິ ແວດລອ້ ມ 4. ບນັ ຍາຍໃຫຜ້ ຮ້ ຽນເກດີ ຄວາມຮຄ້ ວາມເຂາົ້ ໃຈ ແລະ ມຈີ ດິ ໃຈຢາກສະແຫວງຫາຄວາມຮເ້ ພ່ີ ມີ ເຕມີ (ອາພອນ ທາມະວງົ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ (2009): ວທິ ສີ ອນວທິ ະຍສາດສງັ ຄມົ 1 ) ຈາກບນັ ດາວທິ ກີ ານສອນແບບຕ່ີ າງທ່ີ ໃີ ຊເ້ ຂາົ້ ໃນຂະບວນການຮຽນ-ການສອນໃນໄລຍະມາແມ່ີ ນຍງັ ປະສມົ ປະສານ ເຊ່ີ ງິ ຜວ້ ໄິ ຈເຫນັ ວ່ີ າແບບວທິ ກີ ານສອນແບບບນັ ຍາຍແມີ່ ນມຄີ ວາມເໝາະສມົ ແທດເໝາະກບັ ເນອ້ ໃນຂອງບດົ ຮຽນ, ສະພາບຄວາມເປັນຈງິ ຂອງຂະບວນການຮຽນ-ການສອນກີ່ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ ແລະມຄີ ວາມສນົ ໃຈ ສະນນັ້ , ຜວ້ ໄິ ຈຈ່ີ ງຶ ເລອກເພີ່ ອຂນັ້ ຕອນໃນການດາເນນີ 5 ຂນັ້ ຕອນດ່ີ ງັ ນ:ີ້ 1). ຕງັ້ ຄາຖາມສນົ ທະນາບດົ ຮຽນກ່ີ ອນເຂາົ້ ສ່ີ ບດົ ຮຽນໃໝ່ີ , 2). ຕງັ້ ຄາຖາມແລວ້ ຄ ແລະ ນກັ ຮຽນສນົ ທະນາ ກນັ , 3). ສງັ ເກດການມສີ ີ່ ວນຮີ່ ວມກດິ ຈະກາຂອງນກັ ຮຽນ, 4). ເປີດໂອກາດໃຫນ້ ກັ ຮຽນຖາມຂຂ້ ອ້ ງໃຈ ແລະ 5). ຄສະຫຸຼບເນອ້ ໃນບດົ ຮຽນໃຫນ້ ກັ ຮຽນ ແລະ ແນະນາຕ່ີ ມອກີ ກ່ີ ຽວກບັ ຂຂ້ ອງໃຈຂອງນກັ ຮຽນ. 3. ບດົ ຄນົ້ ຄວ້ າທີ່ ກີ ີ່ ຽວຂອ້ ງ ສມົ ຊາຍ ເສັງຢາ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ (2015-2016): ໄດສ້ ກຶ ສາການຮຽນ-ການສອນວຊິ າ ປະຫວດັ ສາດ ວ່ີ າດວ້ ຍການຕີ່ ສຂ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວຕາ້ ນສກັ ດນີ າສະຫຍາມໂດຍເນນັ້ ວທິ ກີ ານສອນແບບ ບນັ ຍາຍຂອງນກັ ຮຽນຊນັ້ ມ 1ທ່ີ ໂີ ຮງຮຽນມດັ ທະຍມົ ສມົ ບນ ບາ້ ນເລາົ ເມອງນາແລ ແຂວງຫຼວງນາ້ ທາ ບດົ ໂຄງການຈບົ ຊນັ້ ລະດບັ ປະລນິ ຍາຕີ ສາຍຄວທິ ະຍາສາດສງັ ຄມົ ວທິ ະຍາໄລຄຫຼວງນາ້ , ຈດຸ ສງົ ແມີ່ ນເພ່ີ ອ ປັບປຸງວທິ ກີ ານສອນຂອງຄກ່ີ ຽວກບັ ການຕ່ີ ສຂ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວຕາ້ ນສກັ ດນີ າສະຫຍາມ, ເພ່ີ ອສພດັ ທະນາ ຄວາມສາມາດຂອງນກັ ຮຽນກ່ີ ຽວກບັ ການຕ່ີ ສຂ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວຕາ້ ນສກັ ດນີ າສະຫຍາມໃຫດ້ ຂີ ນຶ້ . ເຄ່ີ ອງມ ທ່ີ ໃີ ຊໃ້ ນການສກຶ ສາມ:ີ ແບບທດົ ສອບນກັ ຮຽນກ່ີ ອນ-ຫຼງັ , ແບບສາພາດ ແລະ ແບບສອບຖາມນກັ ຮຽນ, ກ່ີ ຸມເປົາ້ ໝາຍແມີ່ ນ 39 ຄນົ , ຍງິ 20 ຄນົ , ຜນົ ການສກຶ ສາພບົ ວ່ີ າ ເຊີ່ ງິ ນາໃຊຢ້ ີ່ ໃນລະດບັ ດ.ີ ເມ່ີ ອພຈິ າລະນາ ແຕ່ີ ລະຂພ້ ບົ ວ່ີ າ ເຊີ່ ງິ ຢີ່ ໃນລະດບັ ປານກາງ. ບຸ ນເພງັ ອີ່ ຸ ນປະທຸມ ພອ້ ມຄະນະ(2015-2016): ໄດສ້ ກຶ ສາການຮຽນ-ການສອນວຊິ າສກຶ ສາ ພນົ ລະເມອງ ວີ່ າດວ້ ຍສດິ ແລະ ພນັ ທະຂອງພນົ ລະເມອງລາວກ່ີ ຽວກບັ ການແຕ່ີ ງດອງ ໂດຍເນນັ້ ວທິ ສີ ອນ 20

ແບບບນັ ຍາຍ ຊນັ້ ມ 4 ຢ່ີ ໂຮງຮຽນມດັ ທະຍມົ ຕອນຕນົ້ ສນິ ໄຊ ເມອງຂວາແຂວງ ຜງົ້ ສາລີ ບດົ ໂຄງການຈບົ ຊນັ້ ລະດບັ ປະລນິ ຍາຕີ ສາຍຄວທິ ະຍາສາດສງັ ຄມົ ວທິ ະຍາໄລຄຫຼວງນາ້ ທາ ຈຸດປະສ່ີ ງົ ແມີ່ ນເພີ່ ອສກຶ ສາ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງນກັ ຮຽນກ່ີ ຽວກບັ ສດິ ແລະ ພນັ ທະຂອງພນົ ລະເມອງລາວກ່ີ ຽວກບັ ການແຕີ່ ງດອງ, ເພີ່ ອ ພດັ ທະນາການຮຽນ - ການສອນຂອງນກັ ຮຽນກີ່ ຽວກບັ ສດິ ແລະ ພນັ ທະຂອງພນົ ລະເມອງລາວກ່ີ ຽວກບັ ການແຕ່ີ ງດອງໃຫດ້ ຂີ ນຶ້ ເທ່ີ ອລະກາ້ ວ. ເຄີ່ ອງມທີ່ ໃີ ຊໃ້ ນການສກຶ ສາມ:ີ ແບບສງັ ເກດການສອນຂອງຄ, ແບບ ທດົ ສອບນກັ ຮຽນກ່ີ ອນ-ຫຼງັ ແລະ ແບບສອບຖາມນກັ ຮຽນ, ກີ່ ຸມເປົ້າໝາຍແມີ່ ນ 41ຄນົ , ຍງິ 16ຄນົ , ຜນົ ການສກຶ ສາພບົ ໂດຍພາບແລວ້ ຜນົ ການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນແມີ່ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ປານກາງ. ເມີ່ ອພຈິ າລະນາແຕ່ີ ລະ ຂພ້ ບົ ວ່ີ າ ເຊີ່ ງິ ຢີ່ ໃນລະດບັ ປານກາງ. 21

ບດົ ທີ 3 ວທິ ດີ າເນນີ ການສກຶ ສາ ໃນການສກຶ ສາຄງັ້ ນຜີ້ ວ້ ໄິ ຈໄດດ້ າເນນີ ໄປຕາມຂນັ້ ຕອນດີ່ ງັ ນ:ີ້ 1) ການດົ ກ່ີ ຸມເປົາ້ ໝາຍ. 2) ເຄີ່ ອງມ ແລະ ການສາ້ ງເຄ່ີ ງຶ ມ. 3) ການເກບັ ກາຂມ້ ນ ແລະ ການລວບລວມຂມ້ ນ. 4) ການວເິ ຄາະຂມ້ ນ ແລະ ສະຖຕິ ໃິ ນການວເິ ຄາະຂມ້ ນ. 3.1. ກ່ີ ຸມເປົາ້ ໝາຍ ປະຊາກອນທ່ີ ໃີ ຊໃ້ ນການສກຶ ສາຄງັ້ ນໄີ້ ດແ້ ກີ່ : ນກັ ຮຽນສາຍອະນຸບານລະບບົ 9+3 ປີ 2 ກ ມຈີ ານວນ 28 ຄນົ ທ່ີ ວີ ທິ ະຍາໄລຄຫຼວງນາ້ ທາ ສກົ ຮຽນ 2016-2017 3.2. ເຄ່ີ ອງມທີ່ ໃີ ຊໃ້ ນການສກຶ ສາ 2.1 ຊະນດິ ຂອງເຄ່ີ ອງມ ໃນການສກຶ ສາຄງັ້ ນີ້ ຜວ້ ໄິ ຈໃຊແ້ ບບສອບຖາມ, ແບບສງັ ເກດການສອນສາລບັ ຄຜສ້ ອນ ແລະ ແບບທດົ ສອບ ສາລບັ ນກັ ຮຽນກ່ີ ອນ ແລະ ຫງຼັ ການສອນແບບ ເປັນເຄ່ີ ອງມໃນການເກບັ ກາ ແລະ ລວບລວມຂມ້ ນ. 2.2 ວທິ ສີ າ້ ງເຄີ່ ອງມ. ຜວ້ ໄິ ຈຄງັ້ ນໄີ້ ດດ້ າເນນີ ການສາ້ ງຕາມຂນັ້ ຕອນດ່ີ ງັ ນ:ີ້  ຜວ້ ໄິ ຈໄດຄ້ ນົ້ ຄວ້ າສກຶ ສາເອກະສານທ່ີ ກີ ່ີ ຽວຂອ້ ງກບັ ເນອ້ ໃນຂອງວທິ ສີ ອນເພ່ີ ອເປັນພນຶ້ ຖານ.  ຜວ້ ໄິ ຈໄດນ້ າເອາົ ຂນັ້ ຕອນການສອນມາສາ້ ງເປັນແບບສອບຖາມ ຄ: ແບບສອບຖາມສາລບັ ນກັ ຮຽນ  ຜວ້ ໄິ ຈໄດນ້ າເອາົ ແບບສອບຖາມ ໄປຫາອາຈານທ່ີ ປີ ຶກສາພຈິ າລະນາກວດສອບດາ້ ນເນອ້ ໃນ, ໂຄງສາ້ ງ ແລະ ການໃຊສ້ ບັ ພາສາ.  ນາເອາົ ແບບສອບຖາມທີ່ ສີ າເລດັ ແລວ້ ໄປໃຫອ້ າຈານທ່ີ ປີ ຶກສາ.  ນາເອາົ ແບບສອບຖາມມາປັບປຸງແກໄ້ ຂຕາມຄາຄດິ ເຫນັ ຂອງອາຈານທ່ີ ປີ ຶກສາ. ແບບສອບຖາມຈ່ີ ງຶ ຖກ ຕອ້ ງຕາມເນອ້ ໃນ ແລະ ໂຄງສາ້ ງ. 2.3. ລກັ ສະນະຂອງເຄີ່ ອງມ - ແບບສອບຖາມສາລບັ ນກັ ຮຽນ: ຖາມກ່ີ ຽວກບັ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈຂອງນກັ ຮຽນຕ່ີ ກບັ ການສອນຂອງຄ ແລະ ເນອ້ ໃນຂອງບດົ ຮຽນ - ແບບສງັ ເກດການສອນສາລບັ ຄຜສ້ ອນ - ແບບທດົ ສອບສາລບັ ນກັ ຮຽນກ່ີ ອນ ແລະ ຫງຼັ ການສອນ 3.3. ວທິ ກີ ານເກບັ ກາຂມ້ ນ ແລະ ການລວບລວມຂມ້ ນ 3.1 ວທິ ເີ ກບັ ກາຂມ້ ນ +ຂອະນຸຍາດຈາກພາກສີ່ ວນທີ່ ກີ ຽ້ ວຂອ້ ງ ແລະ ລງົ ເກບັ ກາຂມ້ ນຈາກນກັ ຮຽນ. + ຜວ້ ໄິ ຈໄດນ້ າເອາົ ແບບສອບຖາມໄປແຈກຢາຍດວ້ ຍຕນົ ເອງແລວ້ ນາຂມ້ ນມາວເິ ຄາະ. 22

+ຜວ້ ໄິ ຈທດົ ສອບນກັ ຮຽນ 3.2 ວທິ ກີ ວດສອບຂມ້ ນ ຜວ້ ໄິ ຈໄດລ້ ວບລວມຂມ້ ນທ່ີ ໄີ ດມ້ າທງັ ໝດົ ແລະ ກວດສອບການໃຫຄ້ ະແນນຕາມເກນທີ່ ກີ ານດົ ໄວ້ ດ່ີ ງັ ນ:ີ້  ກຳນແປຄວຳມໝຳຍຄຳ່ື ສະເລຍ່ື .  ແບບທດສອບ: ວຳງຄະແນນລວມເຕັມ 32 ຄະແນນ. ໄດຄ້ ະແນນ 16 ຂນ້ ໄປ ແປຄວຳມໝຳຍວຳ່ື ໄດ້ ໄດຄ້ ະແນນ 15 ລງມຳ ແປຄວຳມໝຳຍວຳື່ ຕກ (ບຸນຊມົ ສສີ ະອາດ: ການວໄິ ຈເບອ້ ງຕນົ້ ປີ ພ.ສ 2543 ; ກຳນສຳ້ ງເກນກຳນໃຫຄ້ ະແນນ)  ແບບສອບຖຳມ: ວຳງຄະແນນລວມເຕັມ 5 ຄະແນນ. ໄດຄ້ ະແນນ 1,00-1,50 ແປຄວຳມໝຳຍວຳື່ ປະຕບິ ດັ ໜອ້ ຍທ່ື ີສດຸ ໄດຄ້ ະແນນ 1,51-2,50 ແປຄວຳມໝຳຍວຳື່ ປະຕິບດັ ໜອ້ ຍ ໄດຄ້ ະແນນ 2,51-3,50 ແປຄວຳມໝຳຍວຳື່ ປະຕບິ ດັ ປຳນກຳງ ໄດຄ້ ະແນນ 3,51-4,50 ແປຄວຳມໝຳຍວຳື່ ປະຕບິ ດັ ຫຼຳຍ ໄດຄ້ ະແນນ 4,51-5,00 ແປຄວຳມໝຳຍວຳື່ ປະຕິບດັ ຫຼຳຍທື່ ີສດຸ (ບຸນຊມົ ສສີ ະອາດ: ການວໄິ ຈເບອ້ ງຕນົ້ ປີ ພ.ສ 2543 ໜາ້ 38) 3.3 ການວເິ ຄາະຂມ້ ນ + ກີ່ ຽວກບັ ສະຖານະພາບຂອງຜຕ້ ອບແບບສອບຖາມຜວ້ ໄິ ຈໄດວ້ ເິ ຄາະດວ້ ຍການແຈກຢາຍຄວາມຖ່ີ ີ (Frequency) ແລະ ຫາຄີ່ າສະເລີ່ ຍສີ່ ວນຮອ້ ຍ (Percentage). + ສາລບັ ຂສ້ ອບຖາມທີ່ ຖີ າມເຖງິ ສະພາບການຮຽນ-ການສອນຂອງຄໃນ ແຕີ່ ລະຊີ່ ວົ ໂມງຮຽນນນັ້ ໄດນ້ າໃຊ້ ໄດຄ້ ດິ ໄລີ່ ຫາຄ່ີ າສະເລີ່ ຍ (Arithmetic mean) ແລະ ຄີ່ າຜນັ ປີ່ ຽນມາດຕະຖານ S.D (standard deviation) ( ບຸນຊມົ ສສີ ະອາດ: ການວໄິ ຈເບອ້ ງຕນົ້ ປີ ພ.ສ 2543 ໜາ້ 38) 3.4. ສະຖຕິ ທິ ່ີ ໃີ ຊໃ້ ນການວເິ ຄາະຂມ້ ນ  ການຊອກຫາສ່ີ ວຍຮອ້ ຍ ຫຼ ຄ່ີ າເປີເຊນັ (% ) ໂດຍໃຊສ້ ດ P= x100 % P ໝາຍເຖງິ ເປີເຊນັ (%%) F ໝາຍເຖງິ ຄວາມຖີ N ໝາຍເຖງິ ຈານວນຄນົ ທງັ ໝດົ (ກີ່ ຸມເປົາ້ ໝາຍ)  ການຊອກຄີ່ າສະເລ່ີ ຍ ( ) ຂອງຄະແນນໂດຍນາໃຊຫ້ ກຼັ ການສດຄດິ ໄລດີ່ ງັ ນ:ີ້ 23

= ແທນຄີ່ າສະເລີ່ ຍ ແທນຜນົ ບວກຂອງຜນົ ຄນລະຫວ່ີ າງຖກີ ບັ ຄະແນນຄວາມ N ແທນຈານວນຜຕ້ ອບແບບສອບຖາມທງັ ໝດົ  ການຊອກຫາຄີ່ າຜນັ ປີ່ ຽນມາດຖານຂອງຄະແນນ: S.D = S.D ແທນໃຫຄ້ ີ່ າຜນັ ປ່ີ ຽນມາດຖານ ແທນໃຫຜ້ ນົ ບວກຂອງຜນົ ຄນລະຫວ່ີ າງ ກບັ ແທນຜນົ ບວກຂອງ ທງັ ໝດົ ຂນຶ້ ກາລງັ ສອງ N ແທນໃຫຈ້ ານວນຜຕ້ ອບແບບສອບຖາມທງັ ໝດົ ໃນການຄດິ ໄລຫາຄ່ີ າສະເລ່ີ ຍ ແລະ ຄ່ີ າຜນັ ປ່ີ ຽນມາດຖານແມ່ີ ນນາໃຊໂ້ ປຣແກມັ (SPSS version 21) 24

ບດົ ທ4ີ ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນ ໃນການສກຶ ສາຄງັ້ ນ,ີ້ ມຈີ ຸດປະສງົ ເພີ່ ອສກຶ ສາການນາໃຊວ້ ທິ ສີ ອນແບບບນັ ຍາຍເຂາົ້ ໃນການ ສອນຄວາມຮເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກ່ີ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ, ວຊິ າການເມອງ ນກັ ສກຶ ສາສາຍອະນຸບານ ປີ 2 ກ ຈານວນທງັ ໝດົ 28 ຄນົ . ຜວ້ ໄິ ຈໄດສ້ ະແດງໃຫເ້ ຫນັ ໃນແຕ່ີ ລະດາ້ ນລະອຽດຄດີ່ ງັ ລ່ີ ຸມນ:ີ້ 4.1.ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນ 4.1.1. ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກແບບສອບຖາມນກັ ຮຽນ ຕາຕະລາງທ1ີ : ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກແບບສອບຖາມນກັ ຮຽນ ລ/ດ ເນອ້ ໃນ S.D ແປຜນົ 1 ທວນຄນບດົ ຮຽນເກ່ີ າົ ກ່ີ ອນຈະສອນບດົ ຮຽນໃໝ່ີ 3,79 1,10 ຫາຼ ຍ 3,96 0,79 ຫາຼ ຍ 2 ສາ້ ງຄວາມສນົ ໃຈໃຫນ້ ກັ ຮຽນກ່ີ ຽວກບັ ບດົ ຮຽນເກີ່ າົ 3,79 0,81 ຫາຼ ຍ 3 ນາໃຊສ້ ່ີ ການສອນເຂາົ້ ໃນສ່ີ ບດົ ຮຽນໃໝີ່ 4,36 0,79 ຫາຼ ຍ 4 ມກີ ານກຽມແຜນການສອນທຸກໆຄງັ້ ກີ່ ອນຂນຶ້ ຫອ້ ງສອນ 4,11 0,79 ຫາຼ ຍ 5 ອະທບິ າຍເນອ້ ໃນຂອງບດົ ຮຽນລະອຽດຈະແຈງ້ 4,04 1,04 ຫາຼ ຍ 6 ນາ້ ສຽງສານຽງຂອງຄຊດັ ເຈນເຂາົ້ ໃຈງ່ີາຍ 7 ມຄີ າຖາມໃຫນ້ ກັ ຮຽນສນົ ທະນາ ແລວ້ ຕອບ 4,46 0,79 ຫາຼ ຍ 8 ມສີ ີ່ ການສອນປະກອບເຂາົ້ ໃນການຮຽນ-ການສອນ 3,75 0,89 ຫຼາຍ 9 ນາໃຊກ້ ະດ່ີ ານຂຽນເນອ້ ໃນບດົ ຮຽນ 4,29 0,60 ຫຼາຍ 10 ມນີ າໃຊວ້ ທິ ີ່ ສີ ອນທ່ີ ຫີ າຼ ກຫາຼ ຍ 3,79 0,79 ຫາຼ ຍ 11 ການສະຫຸບຼ ບດົ ຮຽນຂອງຄນກັ ຮຽນເຂາົ້ ໃຈງ່ີາຍ 4,46 0,74 ຫຼາຍ 12 ຄສາມາດຄດັ ຈອ້ ນເນອ້ ໃນຂອງບດົ ຮຽນທີ່ ສີ າຄນັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນໃນເວລາສອນ 4,32 0,67 ຫຼາຍ 13 ຄເປີດໂອກາດໃຫນ້ ກັ ຮຽນມສີ ່ີ ວນຮ່ີ ວມຫຼາຍຂນຶ້ 4,32 0,82 ຫາຼ ຍ 14 ຄສາມາດອະທບິ າຍເລ່ີ ອງຍາກໆໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈງ່ີາຍໆ 4,25 0,65 ຫຼາຍ 15 ເວລາສອນເມີ່ ອເຖງິ ເນອ້ ໃນທີ່ ສີ າຄນັ ຄຈະເໜນັ້ ເປັນພເິ ສດ 3,82 0,86 ຫຼາຍ 16 ນກັ ຮຽນມຄີ ວາມເຂາົ້ ໃຈບດົ ຮຽນຫາຼ ຍຂນຶ້ ກວີ່ າເກ່ີ າົ ຕ່ີ ການສອນຂອງຄ 4,29 0,71 ຫຼາຍ 17 ນກັ ຮຽນມຄີ ວາມເຂາົ້ ໃຈໄວ ແລະ ເກດີ ຄວາມຄດິ ໃໝີ່ ໆຂນຶ້ ມາ 4,29 0,85 ຫຼາຍ 18 ນກັ ຮຽນມຄີ ວາມກະຕລລນົ້ ທີ່ ຈີ ະຮຽນຫຼາຍຂນຶ້ ກວີ່ າເກີ່ າົ ຕີ່ ແບບວທີ ສີ ອນຂອງຄ 4,11 0,69 ຫຼາຍ 19 ຄໃຫເ້ ວລາເໝາະສມົ ກບັ ແຕີ່ ລະກດິ ຈະກາ 4,39 0,69 ຫາຼ ຍ 20 ນກັ ຮຽນບີ່ ຟັງຄາອະທບິ າຍຂອງຄຕ່ີ ກບັ ແບບວທິ ສີ ອນຂອງຄ 3,82 0,94 ຫຼາຍ 21 ນກັ ຮຽນມຄີ ວາມເຂາົ້ ໃຈຫາຼ ຍຕ່ີ ວທິ ສີ ອນຂອງຄ 4,25 0,70 ຫຼາຍ ລວມ 4,12 0,29 ຫາຼ ຍ 25

ຈາກຕາຕະລາງທ1ີ : ເຫນັ ວີ່ າຜຕ້ ອບແບບສອບຖາມສ່ີ ວນຫຼາຍແມີ່ ນມຄີ ວາມເຫນັ ກ່ີ ຽວກບັ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈ ບດົ ຮຽນ ແລະ ວທິ ກີ ານສດິ ສອນຂອງຄໃນເວລາສອນແມ່ີ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫຼາຍ( =4,12)(S.D=0,29) ແຕ່ີ ຖາ້ ຈາແນກໂດຍລະດບັ ດາ້ ນທ່ີ ມີ ຄີ ່ີ າສະເລ່ີ ຍຫຼາຍກວີ່ າໝີ່ ແມີ່ ນຂ້ 7 ແລະ 11 ຄມຄີ າຖາມໃຫນ້ ກັ ຮຽນ ສນົ ທະນາ ແລວ້ ຕອບ, ການສະຫຸຼບບດົ ຮຽນຂອງຄນກັ ຮຽນເຂາົ້ ໃຈງ່ີາຍ ( =4,46)(S.D=0,79) ຢ່ີ ໃນ ລະດບັ ຫຼາຍ ຮອງລງົ ມາກີ່ ຄ ຂ1້ 9 ຄ: ຄໃຫເ້ ວລາເໝາະສມົ ກບັ ແຕ່ີ ລະກດິ ຈະກາ( =4,39)(S.D=0,69), ສ່ີ ວນຂທ້ ່ີ ມີ ຄີ ີ່ າສະເລີ່ ຍຕີ່ າກວີ່ າຂອ້ ່ີ ນໝດົ ແມີ່ ນຂ້ 8 ຄ: ມສີ ີ່ ການສອນປະກອບເຂາົ້ ໃນການຮຽນ-ການສອນ ( =3,75)(S.D=0,89) ຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫຼາຍ. 4.1.2.ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກແບບສງັ ເກດການສອນຂອງຄ ຕາຕະລາງທ2ີ : ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກການສງັ ເກດຢີ່ ໃນຂນັ້ ນາເຂາົ້ ສີ່ ບດົ ຮຽນ ລ/ດ ເນອ້ ໃນ S.D ແປຜນົ 1 ທວນຄນບດົ ຮຽນເກ່ີ າົ 2 ກດິ ຈະກາເຂາົ້ ສີ່ ບດົ ຮຽນໃໝີ່ 4,67 0,58 ຫາຼ ຍທີ່ ສີ ຸດ ລວມ 4,67 0,58 ຫຼາຍທີ່ ສີ ຸດ 4,67 0,58 ຫາຼ ຍທ່ີ ສີ ຸດ ຈາກຕາຕະລາງທີ 2: ເຫັນວີ່ າຜສ້ ັງເກດການສອນສີ່ ວນມີຄວາມເຫັນກີ່ ຽວກບັ ຂັນ້ ນາເຂົາ້ ສ່ີ ບົດຮຽນ ໂດຍລວມແລວ້ ແມ່ີ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫຼາຍທີ່ ສີ ຸດເຊ່ີ ງິ ມຄີ ່ີ າສະເລີ່ ຍ( =4,67) (S.D=0,58) ຖາ້ ຈາແນກເປັນ ຂຄ້ : ທວນຄນບດົ ຮຽນເກີ່ າົ ແລະ ກດິ ຈະກາເຂາົ້ ສີ່ ບດົ ຮຽນໃໝ່ີ ເຊີ່ ິງມຄີ ່ີ າສະເລີ່ ຍເທີ່ ົາກບັ ( =4,67) (S.D=0,58) . ຕາຕະລາງທ3ີ : ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກການສງັ ເກດຢ່ີ ໃນຂນັ້ ດາເນນີ ການສອນ ລ/ດ ເນອ້ ໃນ S.D ແປຜນົ 0,00 ຫຼາຍທ່ີ ສີ ຸດ 1 ສະເໜເີ ລີ່ ອງທ່ີ ຈີ ະສອນ 5,00 0,58 ຫຼາຍທີ່ ສີ ຸດ 1,00 2 ຈດັ ແບ່ີ ງກີ່ ຸມ 4,67 0,00 ຫາຼ ຍ 0,58 3 ການມສີ ່ີ ວນຮີ່ ວມຂອງນກັ ຮຽນ 4,00 1,00 ປານກາງ 4 ນາໃຊສ້ ີ່ ມາປະກອບເຂາົ້ ໃນການສອນ 3,00 0,00 ຫາຼ ຍທ່ີ ສີ ຸດ 0,58 5 ໃຫໂ້ ອກາດນກັ ຮຽນມສີ ່ີ ວນຮ່ີ ວມຫຼາຍ 4,67 0,58 ຫຼາຍ 0,46 6 ນາເອາົ ຄວາມຮຮ້ ອບຕວົ ມາສບົ ທຽບບດົ ຮຽນຢີ່ ສະເໝີ 4,00 ດຫີ າຼ ຍ 7 ມກີ ານສາທດິ ທຸກຄງັ້ ໃນເວລາສອນ 4,00 ຫຼາຍທ່ີ ສີ ຸດ ຫຼາຍທ່ີ ສີ ຸດ 8 ສະຫຸຼບບດົ ຮຽນຈະແຈງ້ 4,67 9 ອະທບິ າຍຈະແຈງ້ ຊດັ ເຈນ 4,67 ຫຼາຍ ລວມ 4,30 ຈາກຕາຕະລາງທີ 3: ເຫນັ ວີ່ າຜສ້ ງັ ເກດການສອນສີ່ ວນມຄີ ວາມເຫນັ ກ່ີ ຽວກບັ ຂນັ້ ນາດາເນນີ ການສອນ ໂດຍລວມແລວ້ ແມ່ີ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫຼາຍເຊີ່ ງິ ມຄີ ີ່ າສະເລ່ີ ຍ( =4,30) (S.D=0,46) ຖາ້ ຈາແນກຕາມ 26

ລາດບັ ຄີ່ າສະເລ່ີ ຍເຫນັ ວ່ີ າຂທ້ ່ີ ມີ ຄີ ່ີ າສະເລ່ີ ຍສງກວີ່ າໝ່ີ ແມີ່ ນຂ້ 1 ຄ: ສະເໜເີ ລີ່ ອງທ່ີ ຈີ ະສອນ ເຊີ່ ງິ ມຄີ ີ່ າສະເລີ່ ຍ ເທ່ີ າົ ກບັ ( =5,00 ) (S.D=0,00) , ຮອງລງົ ມາແມີ່ ນ ຂ້ 2, 5, 8 ຄ:ຈດັ ແບີ່ ງກີ່ ຸມ, ໃຫໂ້ ອກາດນກັ ຮຽນ ມສີ ່ີ ວນຮີ່ ວມຫຼາຍ ແລະ ສະຫຸຼບບດົ ຮຽນຈະແຈງ້ ເຊ່ີ ງິ ມຄີ ີ່ າສະເລີ່ ຍເທີ່ າົ ກບັ ( =4,67) (S.D=0,58) ແລະ ຂທ້ ີ່ ມີ ຄີ ີ່ າສະເລ່ີ ຍໜອ້ ຍກວ່ີ າໝ່ີ ແມີ່ ນ ຂ້ 4 ຄ: ນາໃຊສ້ ່ີ ມາປະກອບເຂາົ້ ໃນການສອນເຊີ່ ງິ ມຄີ ີ່ າສະເລີ່ ຍ ເທີ່ າົ ກບັ ( =3,00 ) (S.D=0,00) . ຕາຕະລາງທ4ີ : ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກການສງັ ເກດຢ່ີ ໃນຂນັ້ ສະຫຸຼບບດົ ຮຽນ ລ/ດ ເນອ້ ໃນ S.D ແປຜນົ 1 ໃຫແ້ ຕ່ີ ລະກີ່ ຸມມສີ ່ີ ວນຮີ່ ວມຫາຼ ຍຂນຶ້ ໃນການສະຫຸບຼ ບດົ ຮຽນ 4,00 1,00 ຫຼາຍ 2 ໃຫນ້ ກັ ຮຽນມສີ ີ່ ວນຮີ່ ວມໃນການສະຫຸຼບບດົ ຮຽນ 3,67 0,58 ຫາຼ ຍ 3 ປັບປຸ ງການສະຫຸຼບບດົ ຮຽນຂອງແຕ່ີ ລະກີ່ ຸມໃຫຖ້ ກໃຈຄວາມ 4,67 0,58 ຫາຼ ຍທ່ີ ສີ ຸດ ຂອງບດົ ຮຽນ 4 ສະຫຸຼບການມສີ ່ີ ວນຮ່ີ ວມຂອງນກັ ຮຽນແຕີ່ ລະຄນົ 3,67 0,58 ຫາຼ ຍ ລວມ 4,50 0,87 ຫາຼ ຍ ຈາກຕາຕະລາງທີ 4: ເຫນັ ວີ່ າຜສ້ ງັ ເກດການສອນສີ່ ວນມຄີ ວາມເຫນັ ກ່ີ ຽວກບັ ຂນັ້ ສະຫຸຼບບດົ ຮຽນ ໂດຍລວມ ແລວ້ ແມີ່ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫຼາຍເຊ່ີ ງິ ມຄີ ີ່ າສະເລ່ີ ຍ( =4,50) (S.D=0,87) ຖາ້ ຈາແນກຕາມລາດບັ ຄີ່ າ ສະເລີ່ ຍເຫນັ ວີ່ າຂທ້ ່ີ ມີ ຄີ ີ່ າສະເລ່ີ ຍສງກວ່ີ າໝ່ີ ແມ່ີ ນຂ້ 3 ຄ:ປັບປຸງການສະຫຸຼບບດົ ຮຽນຂອງແຕີ່ ລະກີ່ ຸມໃຫຖ້ ກ ໃຈຄວາມຂອງບດົ ຮຽນ ເຊີ່ ງິ ມຄີ ີ່ າສະເລີ່ ຍເທີ່ າົ ກບັ ( =4,67) (S.D=0,58) , ຮອງລງົ ມາແມີ່ ນ ຂ້ 1 ຄ: ໃຫແ້ ຕີ່ ລະກີ່ ຸມມສີ ່ີ ວນຮີ່ ວມຫຼາຍຂນຶ້ ໃນການສະຫຸຼບບດົ ຮຽນເຊີ່ ງິ ມຄີ ີ່ າສະເລີ່ ຍເທ່ີ າົ ກບັ ( =4,00) (S.D= 1,00) ແລະ ຂທ້ ີ່ ມີ ຄີ ່ີ າສະເລ່ີ ຍໜອ້ ຍກວ່ີ າໝ່ີ ແມ່ີ ນ ຂ້ 2, 4 ຄ:ໃຫນ້ ກັ ຮຽນມສີ ່ີ ວນຮ່ີ ວມໃນການສະຫຸຼບ ບົດຮຽນ, ສະຫຸຼບການມີສ່ີ ວນຮີ່ ວມຂອງນັກຮຽນແຕ່ີ ລະຄົນເຊີ່ ິງມີຄີ່ າສະເລີ່ ຍເທ່ີ ົາກັບ( =3,67 ) (S.D=0,58). ຕາຕະລາງທ5ີ : ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກການສງັ ເກດຢີ່ ໃນຂນັ້ ຂນັ້ ວດັ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ ລ/ດ ເນອ້ ໃນ S.D ແປຜນົ 1 ຄຖາມຂຂ້ ອ້ ງໃຈຂອງນກັ ຮຽນ 3,67 0,58 ຫຼາຍ 2 ຕງັ້ ຄາຖາມໃຫນ້ ກັ ຮຽນຕອບ 3 ສງັ ເກດເບ່ີ ງິ ການຕອບຄາຖາມຂອງນກັ ຮຽນ 4,33 1,15 ຫຼາຍ 4 ຄາຖາມກງົ ກບັ ເນອ້ ໃນຂອງບດົ ຮຽນ 4,67 0,58 ຫຼາຍທ່ີ ສີ ຸດ 5 ສງັ ເກດເບີ່ ງິ ການຕອບຄາຖາມຂອງນກັ ຮຽນ 4,00 1,00 ຫາຼ ຍ ລວມ 3,67 0,58 ຫຼາຍ 4,07 0,50 ຫຼາຍ ຈາກຕາຕະລາງທີ 5: ເຫນັ ວ່ີ າຜສ້ ງັ ເກດການສອນສ່ີ ວນມຄີ ວາມເຫນັ ກີ່ ຽວກບັ ຂນັ້ ການວດັ ແລະປະເມນີ ຜນົ ການຮຽນໂດຍລວມແລວ້ ແມ່ີ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫຼາຍເຊີ່ ງິ ມຄີ ່ີ າສະເລີ່ ຍ( =4,07) (S.D=0,50) ຖາ້ ຈາແນກ 27

ຕາມລາດບັ ຄີ່ າສະເລ່ີ ຍເຫນັ ວ່ີ າຂທ້ ່ີ ມີ ຄີ ່ີ າສະເລ່ີ ຍສງກວີ່ າໝ່ີ ແມ່ີ ນຂ້ 3 ຄ:ສງັ ເກດເບ່ີ ງິ ການຕອບຄາຖາມຂອງ ນກັ ຮຽນ ເຊ່ີ ງິ ມຄີ ີ່ າສະເລີ່ ຍເທີ່ າົ ກບັ ( =4,67) (S.D=0,58) , ຮອງລງົ ມາແມີ່ ນ ຂ້ 2 ຄ ຕງັ້ ຄາຖາມໃຫ້ ນກັ ຮຽນຕອບເຊ່ີ ງິ ມຄີ ່ີ າສະເລ່ີ ຍເທ່ີ າົ ກບັ ( =4,33) (S.D=1,15) ແລະ ຂທ້ ີ່ ມີ ຄີ ່ີ າສະເລີ່ ຍໜອ້ ຍກວີ່ າໝ່ີ ແມີ່ ນ ຂ1້ , 5ຄ: ຄຖາມຂຂ້ ອ້ ງໃຈຂອງນກັ ຮຽນສງັ ເກດເບີ່ ງິ ການຕອບຄາຖາມຂອງນກັ ຮຽນເຊີ່ ງິ ມຄີ ່ີ າສະເລ່ີ ຍ ເທີ່ າົ ກບັ ( =3,67 ) (S.D=0,58). ຕາຕາລາງທ6ີ : ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກການສງັ ເກດຢີ່ ໃນຂນັ້ ຕກັ ເຕອນ ແລະ ມອບວຽກບາ້ ນ ລ/ດ ເນອ້ ໃນ S.D ແປຜນົ 1 ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສະຫຸຼບບດົ ຮຽນກ່ີ ອນ 4,33 1,15 ຫາຼ ຍ 2 ປັບປຸງການສະຫຸບຼ ຂອງນກັ ຮຽນ 3,67 0,58 3 ມກີ ານສກຶ ສາແນວຄດິ 4,67 0,58 ຫຼາຍ 4 ມກີ ານແນະນາຄນໃຫນ້ ກັ ຮຽນ 4,67 0,58 ຫຼາຍທີ່ ສີ ຸດ 5 ມກີ ານສະຫຸຼບຈດຸ ດ,ີ ຈດຸ ອີ່ ອນຈາກການລາຍງານ 4,33 1,15 ຫຼາຍທີ່ ສີ ຸດ 4,33 0,81 ລວມ ຫຼາຍ ຫຼາຍ ຈາກຕາຕະລາງທີ 6: ເຫນັ ວີ່ າຜສ້ ງັ ເກດການສອນສີ່ ວນມຄີ ວາມເຫນັ ກີ່ ຽວກບັ ຂນັ້ ຕກັ ເຕອນ ແລະ ມອບ ວຽກບາ້ ນ ໂດຍລວມແລວ້ ແມ່ີ ນຢີ່ ໃນລະດບັ ຫາຼ ຍເຊ່ີ ງິ ມຄີ ີ່ າສະເລ່ີ ຍ( =4,33) (S.D=0,81) ຖາ້ ຈາແນກ ຕາມລາດບັ ຄີ່ າສະເລີ່ ຍເຫນັ ວ່ີ າຂທ້ ີ່ ມີ ຄີ ່ີ າສະເລີ່ ຍສງກວ່ີ າໝີ່ ແມ່ີ ນຂ້ 3, 4 ຄ: ມກີ ານສກຶ ສາແນວຄດິ , ມກີ ານ ແນະນາຄນໃຫນ້ ກັ ຮຽນເຊ່ີ ງິ ມຄີ ີ່ າສະເລີ່ ຍເທີ່ າົ ກບັ ( =4,67) (S.D=0,58) , ຮອງລງົ ມາແມີ່ ນ ຂ້ 1, 5 ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສະຫຸຼບບດົ ຮຽນກ່ີ ອນມກີ ານສະຫຸຼບຈດຸ ດ,ີ ຈດຸ ອ່ີ ອນຈາກການລາຍງານເຊີ່ ງິ ມຄີ ່ີ າສະເລ່ີ ຍເທີ່ າົ ກບັ ( =4,33) (S.D=1,15) ແລະ ຂທ້ ີ່ ມີ ຄີ ີ່ າສະເລ່ີ ຍໜອ້ ຍກວີ່ າໝີ່ ແມີ່ ນ ຂ2້ ຄ: ປັບປຸງການສະຫຸຼບຂອງ ນກັ ຮຽນເຊ່ີ ງິ ມຄີ ່ີ າສະເລີ່ ຍເທີ່ າົ ກບັ ( =3,67 ) (S.D=0,58). ຕາຕະລາງທ7ີ : ຜນົ ລວມການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກການສງັ ເກດການສອນຂອງຄ ລາດບັ ເນອ້ ໃນ S.D ແປຜນົ 0,58 ຫຼາຍທີ່ ສີ ຸດ 1 ຂນັ້ ນາ 4,67 0,46 ຫາຼ ຍ 0,87 ຫຼາຍ 2 ຂນັ້ ສອນ 4,30 0,50 ຫາຼ ຍ 0,81 ດຫີ າຼ ຍ 3 ຂນັ້ ສະຫຸຼບ 4,50 0,59 ຫຼາຍ 4 ຂນັ້ ວດັ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ 4,07 5 ຂນັ້ ຕກັ ເຕອນ ແລະ ມອບວຽກບາ້ ນ 4,33 ລວມ 4,27 ຈາກຕາຕະລາງທີ 7: ສະແດງໃຫເ້ ຫນັ ວ່ີ າຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກແບບສງັ ເກດການສອນຂອງຄມຄີ : ຂນັ້ ນາ ມຄີ ່ີ າສະເລ່ີ ຍເທ່ີ າົ ກບັ ( =4,67) (S.D=0,58) ຖາ້ ທຽບໃສ່ີ ເກນແມ່ີ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫຼາຍທີ່ ສີ ຸດ, ຂນັ້ ສອນ 28

ມຄີ ່ີ າສະເລ່ີ ຍເທ່ີ າົ ກບັ ( =4,30) (S.D=0,46) ຖາ້ ທຽບໃສີ່ ເກນແມ່ີ ນຢີ່ ໃນລະຫຼາຍ, ຂນັ້ ສະຫຸຼບມຄີ ່ີ າ ສະເລີ່ ຍເທີ່ າົ ກບັ ( =4,50) (S.D=0,87) ຖາ້ ທຽບໃສ່ີ ເກນແມ່ີ ນຢີ່ ໃນລະດບັ ຫຼາຍ. ຂນັ້ ວດັ ແລະ ປະ ເມນີ ຜນົ ມຄີ ີ່ າສະເລີ່ ຍເທີ່ າົ ກບັ ( =4,07 (S.D=0,50) ຖາ້ ທຽບໃສ່ີ ເກນແມີ່ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫຼາຍ, ຂນັ້ ຕກັ ເຕອນ ແລະ ມອບວຽກບາ້ ນ ມຄີ ີ່ າສະເລີ່ ຍເທ່ີ າົ ກບັ ( =4,33) (S.D=0,80) ຖາ້ ທຽບໃສີ່ ເກນແມ່ີ ນຢີ່ ໃນລະດບັ ດຫີ ຼາຍ ສະຫຸຼບລວມການສອນແບບບນັ ຍາຍ ແມີ່ ນມຄີ ີ່ າສະເລ່ີ ຍເທ່ີ າົ ກບັ ( =4,35) (S.D= 0,81) ຖາ້ ທຽບໃສ່ີ ເກນແມ່ີ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫຼາຍ. 4.1.3.ຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກແບບທດົ ສອບສາລບັ ນກັ ຮຽນ ກ. ຜນົ ຈາກການທດົ ສອບກ່ີ ອນ ແລະ ຫຼງັ ການວໄິ ຈ ຕາຕະລາງທ8ີ : ຜນົ ລວມການວເິ ຄາະຂມ້ ນຈາກແບບທດົ ສອນກ່ີ ອນ-ຫຼງັ ການຮຽນ ການທດົ ສອບ N S.D t Sig.(2-tailed) 2,00 -18,900 .00 ກ່ີ ອນຮຽນ 28 12,79 3,12 22,50 ຫຼງັ ຮຽນ 28 ຈາກຕາຕະລາງທີ 8: ຈາກຕາຕະລາງ ສາມາດສະຫຸຼບວີ່ າຜນົ ການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນສາຍອະນຸບານ ກ່ີ ຽວກບັ ການຮຽນວຊິ າ ການເມອງ ພາກປດຊະຍາ ບດົ ທີ 2 ຄວາມຮເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກີ່ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ ກີ່ ອນການຮຽນຄີ່ າສະເລ່ີ ຍ( =12,79) (S.D=2,00) ແລະ ຫຼງັ ການຮຽນ( =22,50) (S.D=3,12) ໝາຍຄວາມວີ່ າຜນົ ການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນຫຼງັ ການຮຽນເແມ່ີ ນສງກວີ່ າກວ່ີ າກີ່ ອນການຮຽນ ຢີ່ າງມຄີ ວາມສາຄນັ ທາງສະຖຕິ ຕິ ີ່ າກວ່ີ າ 0,05. 29

ບດົ ທີ 5 ສະຫຸບຼ , ອະພປິ າຍ ແລະ ຂສ້ ະເໜແີ ນະ ການສກຶ ສາຊຸດນແີ້ ມ່ີ ນເພ່ີ ອສກຶ ສາການນາໃຊວ້ ທິ ກີ ານສອນແບບບນັ ຍາຍເຂາົ້ ໃນການສອນຄວາມຮ້ ເບອ້ ງຕົນ້ ກ່ີ ຽວກັບລດັ ທິວັດຖຸ ນຍິ ມົ ສດັ ຈະວິພາກ ບົດທີ 2 , ວຊິ າ ການເມອງໃຫແ້ ກ່ີ ນກັ ສກຶ ສາສາຍ ອະນຸບານລະບບົ 9+3 ປີ 2 ທ່ີ ວີ ທິ ະຍາໄລຄຫຼວງນາ້ ທາ ສກົ ຮຽນ2016-2017 ເຊີ່ ງິ ຜວ້ ໄິ ຈໄດລ້ ງົ ສກຶ ສາ ແລະ ເກບັ ກາຂມ້ ນແລວ້ ສະຫຸບຼ ໄດດ້ ່ີ ງັ ນ:ີ້ 5.1. ສະຫຸບຼ ຜນົ ການສກຶ ສາ ຈາກຜນົ ການວເິ ຄາະຂມ້ ນມດີ ີ່ ງັ ນ:ີ້ ຜນົ ຈາກການຕອບແບບສອບຖາມຂອງນກັ ຮຽນເຫນັ ວ່ີ າຢີ່ ໃນລະດບັ ຫາຼ ຍເຊ່ີ ງິ ມຄີ ີ່ າສະເລ່ີ ຍເທີ່ າົ ກບັ ( =4,30)(S.D=0,46). ຜົນຈາກແບບສັງເກດການສອນຄເຫັນວ່ີ າຢີ່ ໃນລະດັບຫຼາຍເຊີ່ ິງມີຄ່ີ າສະເລີ່ ຍເທີ່ ົາກັບ( = 4,75)(S.D=0,07). ຜນົ ຈາກການທດົ ສອບຂອງນກັ ຮຽນກ່ີ ອນ-ຫຼງັ ກ່ີ ອນການຮຽນແມ່ີ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ດຄີ ດິ ເປັນເປີເຊນັ ເທ່ີ າົ ກບັ ( =12,79) (S.D=2,00) ຫຼງັ ການຮຽນແມ່ີ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ດີ ຖາ້ ຄດິ ເປັນເປີເຊນັ ເທີ່ າົ ກບັ ( = 22,50) (S.D=3,12) ໝາຍຄວາມວີ່ າ ຜນົ ການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນກີ່ ຽວກບັ ການຮຽນກີ່ ຽວກບັ ຄວາມຮ້ ເບອ້ ງຕນົ້ ກີ່ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ ຫຼງັ ການວໄິ ຈສງກວ່ີ າກີ່ ອນການວໄິ ຈຢ່ີ າງມຄີ ວາມສາຄນັ ທາງສະຖຕິ ຕິ ່ີ າກວ່ີ າ 0,05 ຫຼ ຄ່ີ າ sig. (2-tailed) ຕີ່ າກີ່ ວາ 0,05. ສາມາດສະຫຸບຼ ຜນົ ຂອງການວໄິ ຈໄດດ້ ີ່ ງັ ນ:ີ້ ການຮຽນ-ການສອນຂອງຄໂດຍການນາໃຊວ້ ທິ ກີ ານສອນແບບບນັ ຍາຍເຂາົ້ ໃນການຮຽນ-ການສອນ ກ່ີ ຽວກບັ ຄວາມຮເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກີ່ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກນີ້ ຄຜສ້ ອນແມ່ີ ນສາມາດສອນບນັ ລຸຕາມ ຈດຸ ປະສ່ີ ງົ , ຖກຕອ້ ງຕາມຂນັ້ ຕອນ ແລະ ວທິ ຂີ ອງການສອນແບບບນັ ຍາຍເຊ່ີ ງິ ສະແດງອອກໃຫເ້ ຮາົ ເຫນັ ວ່ີ າ ຈາກແບບສງັ ເກດການສອນຂອງຄແມ່ີ ນຢີ່ ໃນລະດບັ ຫຼາຍ ສະນນັ້ , ໝາຍຄວາມວີ່ າບນັ ລຸຕາມຈດຸ ປະສີ່ ງົ ຂອງ ການວໄິ ຈ. ການສອນກ່ີ ຽວກບັ ຄວາມຮເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກ່ີ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກຢາກສອນໄດດ້ ແີ ມ່ີ ນ ນາໃຊວ້ ທິ ກີ ານສອນແບບບນັ ຍາຍເຂາົ້ ໃນການຮຽນ-ການສອນເຊ່ີ ງິ ມເີ ຕກັ ນກິ ການສອນດີ່ ງັ ຕ່ີໄປນ:ີ້ ແຕີ່ ງບດົ ສອນ ແລະ ຈດັ ລຽງເນອ້ ໃນບດົ ຮຽນທີ່ ີສາຄນັ ໃຫລ້ ະອຽດ, ທວນຄນບດົ ຮຽນເກ່ີ າົ ກ່ີ ອນເຂາົ້ ສີ່ ບດົ ຮຽນໃໝີ່ , ມຄີ າຖາມໃຫນ້ ກັ ຮຽນຄນົ້ ຄວ້ າໂດຍແບີ່ ງເປັນກີ່ ຸມ ແລະ ບຸກຄນົ ຕອບ, ຄຕອ້ ງລາຍງານການ ສະຫຸບຼ ຫຼ ການຕອບບດົ ຮຽນຂອງນກັ ຮຽນ ພອ້ ມທງັ ແນະນາປັບປຸງໃຫນ້ ກັ ຮຽນ, ເປີດໂອກາດໃຫນ້ ກັ ຮຽນມີ ສີ່ ວນຮີ່ ວມຫຼາຍຂນຶ້ , ຕອ້ ງຍກົ ຕວົ ຢີ່ າງທີ່ ໃີ ກຕ້ ວົ ແລະ ສ່ີ ອງແສງແບບແຜນການດາລງົ ຊວີ ດິ ປະຈາວນັ , ຄຕອ້ ງ ສະຫຸຼບເນອ້ ໃນບດົ ຮຽນບ່ີ ໄວເກນີ ໄປ ແລະ ຕອ້ ງຖາມຂຂ້ ອ້ ງໃຈຂອງຜຮ້ ຽນ, ສາ້ ງບນັ ຍາກາດໃນຫອ້ ງຮຽນ ເພ່ີ ອກະຕຸນ້ ຄວາມສນົ ໃຈຂອງນກັ ຮຽນ, ແລະ ນາສີ່ ການສອນມາປະກອບເຂາົ້ ໃນການດາເນນີ ກດິ ຈະກາ ຫຼ ເວລາສອນ. 30

ຈາກຜນົ ການສກຶ ສາການນາໃຊວ້ ທິ ກີ ານສອນແບບບນັ ຍາຍເຂາົ້ ໃນການສອນຄວາມຮເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກ່ີ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ, ວຊິ າ ການເມອງ ໃຫແ້ ກີ່ ນກັ ສກຶ ສາສາຍອະນຸບານລະບບົ 9+3 ປີ 2 ກ ທ່ີ ີ ວທິ ະຍາໄລຄຫວຼ ງນາ້ ທາ. ເມີ່ ອພຈິ າລະນາຕວົ ແປໃນແຕີ່ ລະດາ້ ນແຕີ່ ລະຂສ້ າມາດອະພປິ າຍມດີ ່ີ ງັ ລ່ີ ຸມນ:ີ້ ການນາໃຊແ້ ບບວທິ ກີ ານສອນແບບບນັ ຍາຍນໂີ້ ດຍສະພາບລວມແມ່ີ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫຼາຍເມີ່ ອພຈິ າລະນາ ເຫນັ ວີ່ າຄ ມຄີ າຖາມໃຫນ້ ກັ ຮຽນສນົ ທະນາແລວ້ ຕອບໃນການດາເນນີ ການຮຽນ-ການສອນ ແລະ ການ ສະຫຸຼບບດົ ຮຽນຂອງຄນກັ ຮຽນເຂາົ້ ໃຈງີ່າຍຈະແຈງ້ ເຊ່ີ ງິ ແມີ່ ນຢີ່ ໃນລະດບັ ຫຼາຍ ສີ່ ວນສີ່ ທີ່ ປີ ະກອບເຂາົ້ ໃນການ ຮຽນ-ການສອນແມ່ີ ນໃຊແ້ ຕີ່ ຄອ້ ນຂາ້ ງບ່ີ ຄບົ ຖວ້ ນ. ແບບສງັ ເກດການສອນຂອງຄມຄີ : ຂນັ້ ນາມຄີ ່ີ າສະເລ່ີ ຍເທ່ີ າົ ກບັ ຖາ້ ທຽບໃສ່ີ ເກນແມີ່ ນຢີ່ ໃນລະດບັ ຫຼາຍທ່ີ ສີ ຸດ, ຂນັ້ ສອນມຄີ ່ີ າສະເລີ່ ຍເທີ່ າົ ກບັ ຖາ້ ທຽບໃສ່ີ ເກນແມ່ີ ນຢີ່ ໃນລະຫຼາຍ, ຂນັ້ ສະຫຸຼບມຄີ ີ່ າສະເລ່ີ ຍ ເທ່ີ າົ ກບັ ຖາ້ ທຽບໃສີ່ ເກນແມີ່ ນຢີ່ ໃນລະດບັ ຫຼາຍ. ຂນັ້ ວດັ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ ມຄີ ີ່ າສະເລີ່ ຍເທີ່ າົ ກບັ ຖາ້ ທຽບໃສ່ີ ເກນແມີ່ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫາຼ ຍ, ຂນັ້ ຕກັ ເຕອນ ແລະ ມອບວຽກບາ້ ນ ມຄີ ່ີ າສະເລ່ີ ຍເທີ່ າົ ກບັ ຖາ້ ທຽບໃສີ່ ເກນແມີ່ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ດຫີ ຼາຍ ສະຫຸຼບລວມການຮຽນ-ການສອນຂອງຄໂດຍເນນັ້ ການສອນແບບບນັ ຍາຍ ທຽບໃສ່ີ ເກນແມີ່ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ຫາຼ ຍ. ຜນົ ຈາກການທດົ ສອບການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນສາຍອະນຸບານກ່ີ ຽວກບັ ຄວາມຮເ້ ບອ້ ງຕນົ້ ກ່ີ ຽວກບັ ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ ກີ່ ອນ-ຫຼງັ ການຮຽນໝາຍຄວາມວີ່ າຜນົ ການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນຫຼງັ ການສອນ ແມ່ີ ນສງກວ່ີ າກ່ີ ອນການຮຽນຖາ້ ທຽບໃສ່ີ ທາງສະຖຕິ ຕິ ່ີ າກວ່ີ າ 0,05. ຈາກຜນົ ການສກຶ ສາຄງັ້ ນເີ້ ຫນັ ວ່ີ າສອດຄີ່ ອງກບັ ງານວໄິ ຈຂອງ ສມົ ຊາຍ ເສງັ ຢາ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ (2015-2016): ໄດສ້ ກຶ ສາການຮຽນ-ການສອນວຊິ າປະຫວດັ ສາດ ວ່ີ າດວ້ ຍການຕີ່ ສຂ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວຕາ້ ນ ສກັ ດນີ າສະຫຍາມໂດຍເນນັ້ ວທິ ກີ ານສອນແບບບນັ ຍາຍຂອງນກັ ຮຽນຊນັ້ ມ 1ທີ່ ໂີ ຮງຮຽນມດັ ທະຍມົ ສມົ ບນ ບາ້ ນເລາົ ເມອງນາແລ ແຂວງຫຼວງນາ້ ທາ, ຜນົ ການສກຶ ສາພບົ ວີ່ າໂດຍພາບລວມ ຜນົ ການຮຽນນອງນກັ ຮຽນ ແມີ່ ນຢ່ີ ໃນລະດບັ ດ.ີ ນອກຈາກນນັ້ ຍງັ ສອດຄີ່ ອງກບັ ງານວໄິ ຈຂອງ ບຸນເພງັ ອີ່ ຸນປະທຸມ ພອ້ ມຄະນະ(2015- 2016): ໄດສ້ ຶກສາການຮຽນ-ການສອນວິຊາສຶກສາພົນລະເມອງ ວ່ີ າດວ້ ຍສິດ ແລະ ພັນທະຂອງ ພນົ ລະເມອງລາວກ່ີ ຽວກບັ ການແຕ່ີ ງດອງ ໂດຍເນນັ້ ວທິ ສີ ອນແບບບນັ ຍາຍ ຊນັ້ ມ 4 ຢີ່ ໂຮງຮຽນມດັ ທະຍມົ ຕອນຕນົ້ ສນິ ໄຊ ເມອງຂວາແຂວງ ຜງົ້ ສາລ,ີ ຜນົ ການສກຶ ສາພບົ ວ່ີ າໂດຍພາບແລວ້ ຜນົ ການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນ ແມ່ີ ນຢີ່ ໃນລະດບັ ປານກາງ. 5.3. ຂສ້ ະເໜແີ ນະ 5.3.1. ຂສ້ ະເໜແີ ນະສາລບັ ຜນົ ການຄນົ້ ຄວ້ າໄປໃຊ້ ເພ່ີ ອປັບປຸງການຮຽນ-ການສອນໂດຍນາໃຊແ້ ບບວທິ ກີ ານສອນເຂາົ້ ມາໃນການຈດັ ການຮຽນ -ການ ສອນ ເພີ່ ອໃຫມ້ ປີ ະສດິ ທພິ າບສງຂນ້ ກວ່ີ າເກີ່ າົ ຜສ້ ກຶ ສາຂສະເໜແີ ນະດ່ີ ງັ ນ:ີ້ - ບນັ ດາຄ-ອາຈານ ແລະ ຜທ້ ່ີ ມີ ຄີ ວາມສນົ ໃຈຢາກນາເອາົ ຜນົ ຂອງການວໄິ ຈຄງັ້ ນໄີ້ ປໃຊເ້ ຂາົ້ ໃນການ ຮຽນ-ການສອນຂອງຕນົ ຄວນຈດັ ກອງປະຊຸມເຜຍີ ແຜ່ີ ຜນົ ຂອງການວໄິ ຈ. - ຄວນຈດັ ໃຫມ້ ກີ ານເຝິກອບົ ຮມົ ກ່ີ ຽວກບັ ວທິ ກີ ານສອນໃຫຫ້ າຼ ຍຂນຶ້ ກວີ່ າເກ່ີ າົ ເພ່ີ ອຊ່ີ ວຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນມີ ສີ່ ວນຮີ່ ວມຫຼາຍກວີ່ າເກີ່ າົ ເປັນຕນົ້ : ສີ່ ປະກອບການຮຽນ-ການສອນ, ການຖາມຂຂ້ ອ້ ງໃຈຂອງ ນກັ ຮຽນ ແລະ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນມສີ ່ີ ວນຮ່ີ ວມຫຼາຍຂນຶ້ . 31

5.3.2. ຂສ້ ະເໜແີ ນະເພີ່ ອການຄນົ້ ຄວ້ າຄງັ້ ຕີ່ ໄປ  ຄວນສບຕ່ີ ສກຶ ສາບນັ ຫານຕີ້ ີ່ໄປໂດຍນາໃຊວ້ ທິ ສີ ອນແບບບນັ ຍາຍຢ່ີ ໃນໂຮງຮຽນແຫ່ີ ງອ່ີ ນໆ.  ຄວນສບຶ ຕ່ີ ນາໃຊສ້ ່ີ ປະກອບການສອນ, ຖາມຂຂ້ ອ້ ງໃຈຂອງນກັ ຮຽນ ແລະ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນມສີ ່ີ ວນ ຮ່ີ ວມຫຼາຍຂນຶ້ . 32

ເອກະສານອາ້ ງອງີ

ເອກະສານອາ້ ງອງີ ຄາຜວິ ລາມມະນນູ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ (2009): ວທິ ະຍາສາດການເມອື ງ1 ຮສ.ດຣ ຄາແພງ ນານທະວງົ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ(2009): ການເມອື ງ ວລິ ະສກັ ວງົ ເທວາ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ(2009): ວທິ ະຍາສາດການເມອື ງ 1 ລວີ ນັ ວງົ ດານນັ ທະພນັ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ(2008): ວທິ ະຍາສາດການເມອື ງ ພມິ ພາ ເພຍເທບ (2008): ວທິ ສີ ດິ ສອນສກຶ ສາພນົ ລະເມອື ງ 1-2 ຮສ ນາລີ ບວົ ສງັ ທອງ(2011): ສກຶ ສາສາດ, ຄະນະສກຶ ສາສາດ, ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫ່ ງຊາດ ປະນມົ ພອນ ຖ່ ນິ ໄພສນົ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ (2009):ວທິ ສີ ອນສກຶ ສາພນົ ລະເມອື ງ ຄະນະອບົ ຮມົ ສູນກາງພກັ (1986): ປັດຊະຍາມາກ - ເລນນິ , ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ ທອງຄາ ຫາ້ ອ່ ອນພນັ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ (2008): ລດັ ທວິ ດັ ຖຸນຍິ ມົ ສດັ ຈະວພິ າກ, ສະຖາບນັ ການເມອື ງ ແລະການປົກຄອງແຫ່ ງຊາດ. ວ.ເລນນິ (1963): ບນັ ທກຶ ປັດຊະຍາ: ຊ່ ື ເທດິ ຮ່ າໂນຍ້ ບນຸ ຊມົ ສສີ ະອາດ ພສ 2540: ການວໄິ ຈເບື້ອງ ສມົ ຊາຍ ເສງັ ຢາ ພອ້ ມດວ້ ຍຄະນະ (2015-2016): ໄດສ້ ກຶ ສາການຮຽນ-ການສອນວຊິ າປະຫວດັ ສາດ ວ່ າ ດວ້ ຍການຕ່ ສູຂ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວຕາ້ ນສກັ ດນີ າສະຫຍາມໂດຍເນນັ້ ວທິ ກີ ານສອນແບບບນັ ຍາຍຂອງ ນກັ ຮຽນຊນັ້ ມ 1ທ່ ໂີ ຮງຮຽນມດັ ທະຍມົ ສມົ ບູນ ບາ້ ນເລາົ ເມອື ງນາແລ ແຂວງຫວງນາ້ ທາ ປີ2016 ບຸນເພງັ ອ່ ຸນປະທຸມ ພອ້ ມຄະນະ(2015-2016): ໄດສ້ ກຶ ສາການຮຽນ-ການສອນວຊິ າສກຶ ສາພນົ ລະເມອື ງ ວ່ າດວ້ ຍສດິ ແລະພນັ ທະຂອງພນົ ລະເມອື ງລາວກ່ ຽວກບັ ການແຕ່ ງດອງ ໂດຍເນນັ້ ວທິ ສີ ອນແບບ ບນັ ຍາຍ ຊນັ້ ມ 4 ຢ່ ໂູ ຮງຮຽນມດັ ທະຍມົ ຕອນຕນົ້ ສນິ ໄຊ ເມອື ງຂວາແຂວງ ຜງົ້ ສາລີ ປີ 2016 https:// sitegoogle.com www.satit.su.ac.th/soothin www.tumcivil.com/engfanatic/board/gen.php https:// yupawanthowmuang.wordpress.com

ເອກະສານຊອ້ ນທາ້ ຍ

ເອກະສານຊອ້ ນທາ້ ຍ ຮູບພາບການດາເນນີ ການຮຽນ-ການສອນ ກ

ຮູບພາບການສອນຂອງຄູ

ຮູບພາບການມສີ ່ ວນຮ່ ວມຂອງນກັ ຮຽນ

ຮູບພາກດາເນນີ ກດິ ຈະກາ





ເອກະສານຊອ້ ນທາ້ ຍ ເຄ່ື ອງມທີ ່ື ໃີ ຊໃ້ ນການສກຶ ສາ ຂ