หนังสือ DCY

ก คำ� นำ� นบั ตงั้ แตป่ ี พ.ศ. 2559 เร่ิมตง้ั กรมกจิ การเดก็ และเยาวชน (ดย.) จนถงึ ปจั จบุ นั เปน็ เวลาเกอื บหา้ ปี ตลอดระยะเวลา ดย. ใหค้ วามสำ� คญั กบั การปรบั ปรงุ พฒั นากระบวนงานบริหารและบริการตลอดจนการสรา้ ง นวัตกรรมในดา้ นตา่ ง ๆ ผา่ นเวทีการจดั การความรู้ (Knowledge Management : KM) และการพัฒนา คุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ (Public Sector Management Quality Award : PMQA) จากการด�ำเนนิ งานจัดการความรู้ การพัฒนากระบวนงานใน PMQA ตลอดจนการปรับปรงุ แก้ไขปัญหา การปฏิบัติงานเพื่อตอบสนองความต้องการของกลุ่มเป้าหมายและประชาชน จึงมีงานที่ ได้รับการพัฒนา/ ปรบั ปรงุ ทห่ี ลากหลายกระจายอยู่ในหนว่ ยงานต่าง ๆ ซ่ึงผลงานหลายเรื่องมีมาตรฐานและเป็นท่ยี อมรบั เพอื่ สง่ เสริมและสนบั สนนุ การสรา้ งขวญั และกำ� ลงั ใจในการปฏบิ ตั งิ าน ตลอดจนเสริมสรา้ งภาพลกั ษณ์ ขององค์การ กรมกิจการเด็กและเยาวชนจึงได้ส่งผลงานของหน่วยงานเสนอขอรับรางวัลบริการภาครัฐ แห่งชาติ ของสำ� นักงาน ก.พ.ร. ตงั้ แตป่ ี พ.ศ. 2559 จนถึงปัจจุบัน ซึง่ ตอ่ มาเปลยี่ นชอื่ เปน็ รางวัลเลิศรัฐ ทง้ั นี้ ดย. ได้รับรางวลั รวมทง้ั สิน้ 8 รางวัล นอกจากนั้นยังมีผลงานอกี จ�ำนวนหน่งึ ท่ีเป็นการพัฒนางาน การสรา้ ง นวัตกรรม การปรับกระบวนงานตามแนวทางการมีส่วนร่วม ท่ีหลายหน่วยงานเขียนเสนอขอรับรางวัล แตย่ งั ไมผ่ า่ นเกณฑพ์ จิ ารณา และเพอื่ สง่ เสริมการเรียนรแู้ ละการศกึ ษาตอ่ ยอดขยายผล จงึ ไดด้ ำ� เนนิ การถอดบทเรียน (Best Practices) ผลงานทเ่ี สนอขอรับรางวลั ฯ โดยน�ำมารวมไว้ในหนงั สือ “DCY Success Stories” กรมกิจการเด็กและเยาวชน หวังเป็นอย่างยิ่งว่าบุคลากรในสังกัด ตลอดจนผู้สนใจทั่วไปจะได้รับ ประโยชน์จากหนังสือ “DCY Success Stories” และเกิดแรงบันดาลใจในการขับเคล่ือนการพัฒนางาน พัฒนาคุณภาพการให้บริการกลุ่มเป้าหมายและประชาชนอย่างต่อเนื่อง เพ่ือประโยชน์สุขของประชาชนอันจะ น�ำมาซ่งึ ความสขุ ในสงั คมโดยรวมและประเทศชาติ กรมกิจการเดก็ และเยาวชน กรกฎาคม 2563



สารบัญ ก คำ� นำ� 1 บทน�ำ 5 พฒั นากระบวนงานบริการ “โรฮิงญา” เพอื่ ศกั ด์ิศรีความเป็นมนษุ ย์ โดย บ้านพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวัดพงั งา 13 โครงการรงุ้ กินน้�ำ การเรียนการสอนแบบมอนเทสซอริ โดย สถานสงเคราะหเ์ ดก็ อ่อนพญาไท 18 การแก้ไขปัญหาภาวะโภชนาการดว้ ยระบบ ITs โดย สถานสงเคราะห์เด็กออ่ นปากเกร็ด 23 Cloud Social Smart City โดย บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จังหวดั สระแก้ว 28 UD network (เครือขา่ ยอดุ ร สร้างสุข) โดย บา้ นพกั เด็กและครอบครวั จังหวัดอุดรธานี 32 เด็กสกล ฮู้ฮัก ฮปู้ อ้ ง บต่ ้องทอดทิง้ กนั ไวข้ า้ งหลัง โดย บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวัดสกลนคร 38 รถไฟพฒั นาการ โดย สถานสงเคราะห์เด็กอ่อนรังสติ 44 เยาวชนเกง่ ดี พีน่ ้องร่วมสร้าง โดย สถาบนั เพาะกลา้ คณุ ธรรม 50 การส่งเสริมและพฒั นาทกั ษะชีวิตเดก็ กอ่ นคนื สู่ครอบครวั โดยใชร้ ะบบ CLICK FOR THE BEST โดย สถานแรกรับเดก็ ชายปากเกรด็ 55 ไวโอลนิ เสน้ เสียงมหัศจรรย ์ โดย สถานพฒั นาและฟน้ื ฟูเด็กจงั หวดั ลำ� ปาง

สารบัญ (ตอ่ ) 61 จากภมู ิปญั ญาส่กู ารแก้ไขปัญหาพฤตกิ รรมเดก็ GEN Z ในสถานสงเคราะห์เดก็ ชายบา้ นปากเกรด็ โดย สถานสงเคราะหเ์ ด็กชายบา้ นปากเกร็ด 67 ศลิ ปะบำ� บัด : ศาสตร์สะท้อนเสียงกระซบิ จากภายใน โดย สถานพฒั นาและฟน้ื ฟเู ดก็ จังหวัดสุราษฎรธ์ านี 72 การเข้าถึงบริการสวสั ดิการทางสังคมของเดก็ ในพน้ื ท่ีสีแดง โดย บ้านพกั เดก็ และครอบครัวจงั หวดั นราธิวาส 78 การปรับเปลี่ยนพฤตกิ รรมโดยใชก้ ารเสริมแรง โดย บ้านพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวัดอทุ ัยธานี 83 ปันจกั สีลัต : สง่ เสริมการพัฒนาและเสริมสร้างความภาคภมู ิในใจในตนเอง โดย สถานสงเคราะหเ์ ด็กปัตตานี 88 การสง่ เสริมพัฒนาการเด็กที่มคี วามเปราะบางทางสงั คมแบบไรร้ อยตอ่ โดย บา้ นพกั เด็กและครอบครวั จงั หวดั สมทุ รปราการ 92 บ้านเด็กเบเกอร่ี (Baan Dek Bakery) โดย สถานแรกรบั เดก็ หญิงบา้ นธญั ญพร 99 การปฏิบัติเพอ่ื เรียนร้สู ่กู ารเปล่ยี นแปลงเด็กเยาวชน โดย สถานพัฒนาและฟ้ืนฟเู ดก็ จงั หวดั หนองคาย 107 กราฟชีวติ วัยร่นุ ตง้ั ครรภ์ไมพ่ รอ้ ม โดย บา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจงั หวัดขอนแกน่ 111 Social Safety Net @ Rayong โดย บา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจังหวดั ระยอง 117 S & S สร้างสขุ (Self Reliance and Sustainability for Happy Life) โดย สถานสงเคราะห์เดก็ ชายบา้ นเชยี งใหม่ 122 คณะจัดทำ� หนงั สอื

บทน�ำ DCY Success Stories 1 การพัฒนาประสิทธิภาพการให้บริการของหน่วยงานภาครัฐ เป็นเรื่องที่มีความส�ำคัญต่อการพัฒนาระบบราชการโดยมีการก�ำหนด แนวทางหรอื มาตรการตา่ ง ๆ ใหห้ นว่ ยงานของรฐั ถอื ปฏบิ ตั ไิ วใ้ นพระราชบญั ญตั ิ ระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2545 มาตรา 3/1 ก�ำหนดให้การบริหารราชการต้องเป็นไปเพ่ือประโยชน์สุขของประชาชน เกิดผลสัมฤทธิ์ต่อภารกิจของรัฐ ความมีประสิทธิภาพ ความคุ้มค่าในเชิง ภารกิจแห่งรัฐ การลดขั้นตอนการปฏิบัติงาน การลดภารกิจและยุบเลิก หน่วยงานท่ีไม่จ�ำเป็น การกระจายภารกิจและทรัพยากรให้แก่ท้องถิ่น การกระจายอ�ำนาจการตัดสินใจ การอ�ำนวยความสะดวกและตอบสนอง ความต้องการของประชาชนและเพ่ือประโยชน์ในการด�ำเนินการให้เป็นไป ตามมาตรานี้ ได้ตราพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการบริหาร กิจการบ้านเมืองที่ดี พ.ศ. 2546 ก�ำหนดเป้าหมายของการบริหารกิจการ บา้ นเมอื งทีด่ ีให้เป็นไปเพอื่ ประโยชน์สขุ ของประชาชน ยทุ ธศาสตรช์ าติ ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2561 - 2580) ยทุ ธศาสตรท์ ่ี 6 ดา้ นการปรบั สมดลุ และพฒั นาระบบการบรหิ ารจดั การภาครฐั การยกระดบั งานบริการประชาชน และการอ�ำนวยความสะดวกของภาครัฐ สู่ความเป็นเลิศเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้รับบริการท้ังประชาชน และเอกชนตลอดช่วงชีวิต รวมท้ังแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) ยุทธศาสตรท์ ่ี 6 การบริหารจดั การภาครัฐ การป้องกันการทุจริตประพฤติมิชอบและธรรมาภิบาลในสังคมไทย โดยมีแผนงานและโครงการที่ส�ำคัญ ข้อ 5.3 การเพิ่มประสิทธิภาพ และคณุ ภาพการบริหารงานแห่งรฐั ซึ่งมีสาระสำ� คัญ 2 ประการ คอื 1) ส่งเสริมและสนับสนุนหน่วยงานของรัฐในการพัฒนาระบบ ราชการให้บริการให้มีประสิทธิภาพ เพื่อให้หน่วยงานของรัฐมีสมรรถนะ องค์การและกลไกภาครัฐท่ีจ�ำเป็นต่อการแข่งขันของประเทศให้สูงขึ้น สู่ความเป็นเลศิ 2) อ�ำนวยความสะดวกให้ภาคเอกชนและภาคส่วนอื่น ๆ ได้รับ การสนบั สนนุ อยา่ งเตม็ ทแี่ ละมกี ารใหบ้ รกิ ารสาธารณะทงั้ ระบบดขี น้ึ ทงั้ ดา้ น ปริมาณและคุณภาพที่จะส่งผลให้เกิดการพัฒนาคุณภาพการให้บริการ ประชาชนได้อยา่ งท่ัวถงึ และเป็นระบบ

2 ค่านยิ ม : มองไกล กา้ วทนั มีความเชีย่ วชาญ จิตมงุ่ บริการ ยดึ มน่ั คุณธรรม เน้นการมีส่วนรว่ ม อธบิ ดกี รมกจิ การเดก็ และเยาวชนมนี โยบายมงุ่ เนน้ การดำ� เนนิ งาน เพื่อตอบสนองต่อพระราชบัญญัติฯ พระราชกฤษฎีกาฯ และ ยุทธศาสตร์ดังกล่าวข้างต้น กลุ่มพัฒนาระบบบริหาร กรมกิจการเด็ก และเยาวชน (ดย.) ในฐานะหน่วยงานที่รับผิดชอบขับเคล่ือนการพัฒนา ระบบราชการของกรม ให้เป็นระบบราชการท่ียึดหลักธรรมาภิบาล เพอ่ื ประโยชนส์ ขุ ของประชาชน (Good Governance for Better Life) ไดด้ ำ� เนนิ กลยทุ ธก์ ารยกระดบั คณุ ภาพการใหบ้ รกิ ารและการบรหิ ารจดั การ ของหน่วยงานในสังกัด ดย. โดยส่งเสริมให้หน่วยงานในสังกัดพัฒนา การทำ� งานและการใหบ้ รกิ ารประชาชนใหม้ คี ณุ ภาพและประสทิ ธภิ าพมากขนึ้ ทง้ั นไ้ี ดส้ นบั สนนุ การจดั ทำ� ผลงานเสนอขอรบั รางวลั เลศิ รฐั (Public Sector Excellence Award : PSEA) ของสำ� นกั งาน ก.พ.ร. โดยมเี ปา้ หมายเพอื่ ให้ ประชาชนไดร้ บั บรกิ ารทสี่ ะดวก รวดเรว็ โปรง่ ใส เปน็ ธรรม และเปน็ ทพี่ งึ พอใจ ทสี่ ำ� คญั แสดงใหเ้ หน็ วา่ ผลการทำ� งานของหนว่ ยงานในสงั กดั เปน็ ทย่ี อมรบั ซึ่งในภาพรวมจะช่วยสร้างขวัญก�ำลังใจในการปฏิบัติงาน และเป็นแรง กระตุ้นให้หน่วยงานอ่ืน ๆ ในสังกัดมีความมุ่งมั่น ต้ังใจในการท�ำหน้าท ี่ ให้ดีข้ึน อีกทั้งยังเป็นส่ิงยืนยันความส�ำเร็จในการพัฒนาคุณภาพ การให้บริการว่าสามารถด�ำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพและสามารถ เป็นต้นแบบที่ดี โดยเริ่มด�ำเนินงานต้ังแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2559 จนถึงปัจจุบัน และเพ่ือกระตุ้นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทั่วท้ังองค์การ โดยในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ได้ก�ำหนดให้เป็นตัวช้ีวัดการปฏิบัติ ราชการระดบั หนว่ ยงานดงั นี้ “ระดบั ความสำ� เรจ็ ในการพฒั นางาน บรกิ าร/การพฒั นาการมสี ว่ นรว่ ม/การพฒั นานวตั กรรมของหนว่ ยงาน” โดยปรากฏอยู่ในค�ำรับรองการปฏิบัติราชการ ระดับหน่วยงาน องค์ประกอบที่ 4 ประสิทธิภาพในการบริหารจัดการและพัฒนา นวัตกรรมในการบริหารจัดการ ระบบงาน งบประมาณ ทรพั ยากรบคุ คล และการใหบ้ รกิ ารประชาชนหรอื หนว่ ยงานของรฐั เพอ่ื ไปสรู่ ะบบราชการ 4.0 (Innovation Base) และในปเี ดยี วกนั น้ี ดย. ได้จัดให้ความรู้และให้ค�ำปรึกษาในการเขียนผลงานเสนอ รับรางวลั เลิศรฐั ประกอบด้วย 6 ขั้นตอน ดังน้ี

DCY Success Stories 3 รบั สมัคร (เอกสารผลงานฯ เบอ้ื งตน้ ) เอกสารไม่สมบูรณ์ ตตรรววจจสสออบบเเออกกสสาารรผผลลงงาานนฯฯเเบบื้อื้องงตต้นน้ 1 สรรหา ออบบรรมมกกาารรเเขขียยี นนผผลลงงาานนฯฯ22คครรง้ั ั้ง 2 ปรับปรงุ ไไมมไ่ ไ่ ดดส้ ส้ ทิ ิทธธิ์ ์ิ ((ปปรรบั ับปปรรงุ งุ ผผลลงงาานนฯฯ)) เเขข้าา้ รร่วว่ มมกกิจิจกกรรรรมมฯฯ และพฒั นา ไม่สง่ ผลงานฯ ตตดั ัดสสิททิ ธธิ์ ์ิ เเขขา้ ้ารรว่ ่วมมกกิจจิ กกรรรรมมฯฯ ผผลลงงาานนปปรระะเเมมนิ นิ ไไมม่ผผ่ า่ า่ นน พจิ ารณาคดั เลือก 3 ตรวจสอบ คดั สรร เเกกณณฑฑ์รร์ าางงววัลัลฯฯ ผลงานส่งสมคั รฯ กลน่ั กรอง No(ผทู้ รงคณุ วุฒิ และเจา้ หน้าที่ กพร.) 4 สง่ มอบผลงาน ส�ำนกั งาน ก.พ.ร. Yes พจิ ารณา สส่งง่ สสมมัคัครรขขออรรบั บั รราางงววลั ัลฯฯ ปปรระะกกาาศศผผลลกกาารรพพจิ จิ าารรณณาา ((OOnnllininee)) มมออบบรราางงววลั ลั 5 เผยแพรข่ ยายผล กกจิ ิจกกรรรรมมถถออดดบบททเเรรยี ียนน โโดดยยสส�ำ�ำนนกั กั งงาานนกก..พพ..รร.. ((BBeessttPPrraacctticiceess)) จจดั ดั ททำ� ำ� รรปู ูปเเลลม่ ม่ //ผผลลิติตสสื่ออื่ //เเผผยยแแพพรร่ ่ 6 เสริมสรา้ งกำ� ลังใจ มมออบบเกเกียียรรตติบิบตั ัตรรเเชชิดดิ ชชูเกยี รติ โดโดยยกกรรมมกกจิ ิจกกาารรเเดด็ก็กแแลละะเเยยาาววชน

4 ค่านยิ ม : มองไกล ก้าวทัน มีความเชีย่ วชาญ จิตมุง่ บริการ ยึดม่ันคุณธรรม เนน้ การมีสว่ นร่วม จากการด�ำเนินกลยุทธ์การยกระดับคุณภาพการให้บริการและการบริหารจัดการของหน่วยงานในสังกัด ดย. ตงั้ แตป่ งี บประมาณ พ.ศ. 2559 – 2563 สง่ ผลใหก้ รมกจิ การเดก็ และเยาวชนมผี ลงานฯ ทไี่ ดร้ บั รางวลั เลศิ รฐั ของสำ� นกั งาน ก.พ.ร. รวมท้ังสิน้ จ�ำนวน 8 ผลงาน ดังนี้ 2559 ชอ่ื รางวลั : รางวลั บริการภาครัฐแหง่ ชาติ ชอ่ื ผลงาน : โครงการ “แสงตะวัน” ประเภท : พัฒนาการบริการ ชอ่ื หนว่ ยงาน : สถานสงเคราะหเ์ ด็กออ่ นพญาไท รางวลั ระดบั : ดเี ดน่ ช่ือผลงาน : พัฒนากระบวนงานบริการ “โรฮิงญา” 2560 ชื่อรางวัล : รางวลั บริการภาครัฐแห่งชาติ เพ่อื ศักดศ์ิ รีความเปน็ มนษุ ย์ ประเภท : พฒั นาการบรกิ าร ชื่อหนว่ ยงาน : บ้านพักเดก็ และครอบครัวจงั หวดั พงั งา รางวลั ระดับ : ดเี ดน่ ชื่อผลงาน : การแก้ไขปญั หาภาวะโภชนาการดว้ ย ระบบ ITs 2561 ชื่อรางวัล : รางวลั เลศิ รฐั สาขาบรกิ ารภาครฐั ชอื่ หน่วยงาน : สถานสงเคราะหเ์ ด็กอ่อนปากเกรด็ ประเภท : พฒั นาการบริการ ชอ่ื ผลงาน : โครงการรงุ้ กนิ น้ำ� รางวัลระดบั : ดี ชอ่ื หน่วยงาน : สถานสงเคราะหเ์ ด็กออ่ นพญาไท 2561 ชอ่ื รางวลั : รางวลั เลศิ รฐั สาขาบรกิ ารภาครฐั ชอ่ื ผลงาน : Cloud Social Smart City ประเภท : พฒั นาการบริการ ช่ือหนว่ ยงาน : บา้ นพกั เด็กและครอบครวั จังหวดั รางวัลระดับ : ดี สระแก้ว ชือ่ ผลงาน : รถไฟพัฒนาการ 2562 ชอ่ื รางวลั : รางวลั เลศิ รฐั สาขาบรกิ ารภาครฐั ชอื่ หน่วยงาน : สถานสงเคราะห์เด็กอ่อนรังสติ ประเภท : พัฒนาการบริการ รางวัลระดับ : ดี 2563 ชอื่ รางวัล : รางวลั เลศิ รฐั สาขานวตั กรรม การบรกิ าร ประเภท : พฒั นาการบริการ รางวัลระดับ : ดี 2563 ชอ่ื รางวัล : รางวลั เลศิ รฐั สาขาการบรหิ าร ชื่อผลงาน : UD network (เครือขา่ ยอดุ ร สร้างสุข) ราชการแบบมสี ว่ นร่วม ชื่อหนว่ ยงาน : บา้ นพักเด็กและครอบครัว ประเภท : สมั ฤทธผิ ลประชาชนมสี ว่ นรว่ ม จังหวดั อดุ รธานี รางวัลระดบั : ดี 2563 ช่อื รางวัล : รางวลั เลศิ รฐั สาขาการบรหิ าร ชื่อผลงาน : เด็กสกล ฮฮู้ ัก ฮู้ปอ้ ง บต่ ้องทอดท้ิงกัน ราชการแบบมสี ว่ นรว่ ม ไวข้ า้ งหลงั ประเภท : สมั ฤทธผิ ลประชาชนมสี ว่ นรว่ ม ชือ่ หน่วยงาน : บา้ นพกั เดก็ และครอบครัว รางวัลระดับ : ดี จังหวดั สกลนคร ปีงบประมาณ 2563 กรมกจิ การเดก็ และเยาวชนไดจ้ ัดกิจกรรมถอดบทเรียนผลงาน (Best Practices) ท่เี สนอ ขอรบั รางวลั เลศิ รฐั ตง้ั แตอ่ ดตี จนถงึ ปจั จบุ นั จำ� นวน 21 ผลงาน และจดั พมิ พร์ วมเลม่ เพอื่ เปน็ สอื่ ในการสง่ เสรมิ การเรยี นรู้ ของบุคลากรตลอดจนการศึกษาตอ่ ยอด พรอ้ มทง้ั ผลักดันกรมกิจการเดก็ และเยาวชนสู่ “องคก์ รแหง่ การเรียนรู้”

DCY Success Stories 5 พฒั นากระบวนงานบริการ “ โรฮงิ ญา ” เพ่ือศกั ด์ศิ รีความเปน็ มนษุ ย์ โดย บ้านพักเดก็ และครอบครวั จงั หวดั พังงา จากกรณีชาวโรฮิงญาซึ่งเป็น สถติ กิ ารชว่ ยเหลอื ผอู้ พยพทางเรือในสภาวะไม่ปกติ ผู ้ รั บ บ ริ ก า ร แ ล ะ เจ ้ า ห น ้ า ท่ี บ ้ า น พั ก เ ด็ ก ณ บ้านพกั เดก็ และครอบครัวจงั หวัดพังงา และครอบครัวจังหวัดพังงา ต่างพิสูจน์ ให้เห็นว่า ต้องมีความเข้าใจในคุณค่า จำ� นวน (คน) เดก็ ผู้ชาย 0-18 ปี แ ล ะ ศั ก ดิ์ ศ รี ข อ ง ค ว า ม เ ป ็ น ม นุ ษ ย ์ ก ่ อ น 140 ในเบื้องต้น ซึ่งการบริหารจัดการดูแล เด็กผหู้ ญงิ 0-18 ปี ผเู้ ยยี วยาผรู้ บั บรกิ ารนนั้ ไมอ่ าจมหี ลกั ตายตวั 120 123 สตรี 18 ปขี ึ้นไป ห า ก ข้ึ น อ ยู ่ กั บ ส ถ า น ก า ร ณ ์ ใ น แ ต ่ ล ะ ค ร้ั ง 100 102 รวมทั้งความใส่ใจจริงใจ ที่จะท�ำงาน ผชู้ าย 18ปขี น้ึ ไป ใ น เชิ ง รุ ก ม า ก น ้ อ ย แ ค ่ ไ ห น เ พ ร า ะ ป ั ญ ห า และข้อท้าทายนั้น เกิดข้ึนตลอดเวลา 80 21 13 17 56 59 ซึง่ ลว้ นแตเ่ ปน็ บททดสอบของทุกฝา่ ย 60 พ.ศ.2557 31 40 39 48 20 พ.ศ.2558 0 พ.ศ.2556 ความไมส่ งบในประเทศพม่า ทำ� ให้สถานการณ์ “ผ้อู พยพทางเรอื ” ทเ่ี รารูจ้ กั กันในนามชาว “โรฮิงญา” เดินทางเข้ามายังประเทศไทยอย่างต่อเน่ือง โดยส่วนหนึ่งใช้ประเทศไทยเป็นช่องทางผ่านไปประเทศมาเลเซีย อินโดนีเซียและบางส่วนอาจลักลอบตั้งถ่ินฐานอยู่ในประเทศไทยอย่างผิดกฎหมาย ในเบื้องต้นโรฮิงญาทั้งหมด มักจะสมัครใจเดินทางมาแสวงหาโลกใหม่ ด้วยวิธีการข้ึนฝั่งทะเลตามจังหวัดท่ีอยู่ทางตอนใต้ของประเทศไทย แตต่ อ่ มาคนทง้ั หมดกลบั ตอ้ งกลายสถานะเปน็ เหยอ่ื ทเ่ี ขา้ สขู่ บวนการขนคนขา้ มชาตอิ ยา่ งผดิ กฎหมาย ซงึ่ ผแู้ สวงหา ผลประโยชน์มักน�ำพามาหลบพักพิงในพ้ืนที่แถบชายฝั่งอันดามัน โดยเฉพาะ ชุมพร ระนอง ภูเก็ตและพังงา เพ่อื รอการขนถา่ ยและส่งตอ่ ระยะหลังเริม่ มีผูห้ ญงิ กับเดก็ ทสี่ มคั รใจมา หรอื บางสว่ นอาจถูกล่อลวงมาอยา่ งรเู้ ท่า ไม่ถึงการณ์ร่วมเดินทางมาด้วย เมื่อฝ่ายความมั่นคงของจังหวัดพังงาด�ำเนินคดีต่อชาวโรฮิงญาทุกรายในข้อหา “หลบหนีเข้าเมืองโดยผิดกฎหมาย” เป็นเหตุให้ผู้ชายหรือผู้ปกครองของเด็กถูกแยกให้ไปอยู่ตามสถานที่กักขัง ของส�ำนักงานตำ� รวจแห่งชาตใิ นพน้ื ทภ่ี าคใต้ บ้านพักเด็กและครอบครัวจังหวัดพังงา มีภารกิจเป็นสถานแรกรับตามพระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก ตอ้ งรบั ตัวสตรแี ละเดก็ ชาวโรฮงิ ญาดงั กลา่ วไวก้ ่อน เพ่ือใหก้ ารคุม้ ครองดแู ลตามหลักสทิ ธมิ นษุ ยชนและตามหลกั กฎหมายสากล รวมทั้งเป็นการรักษาภาพลักษณ์ของประเทศต่อสายตานานาประเทศ โดยการด�ำเนินงาน คือ ตอ้ งจดั หาบรกิ ารทางสงั คมขนั้ พนื้ ฐาน ทงั้ สถานทพ่ี กั พงิ อาหาร และการรกั ษาพยาบาล ซงึ่ เดก็ และสตรที ถี่ กู สง่ ตวั มา มจี ำ� นวนมากถงึ 189 ราย ในปี 2556 เพ่ิมเตมิ อกี 38 ราย ในปี 2557 และตอ้ งรบั กลมุ่ ทถ่ี ูกคัดแยกแล้วได้รับ ความช่วยเหลือว่าเป็นผ้เู สยี หายจากการคา้ มนษุ ย์ อกี 146 ราย ในปี 2558 จงึ ทำ� ใหม้ ีจ�ำนวน “ผูอ้ พยพทางเรือ” ที่ต้องให้การคมุ้ ครองมากถึง 509 ราย ตลอดช่วงเวลา 3 ปีทผ่ี ่านมา (พ.ศ. 2556 – 2558)

6 คา่ นยิ ม : มองไกล ก้าวทนั มีความเชยี่ วชาญ จิตมุง่ บริการ ยึดม่ันคุณธรรม เน้นการมสี ว่ นรว่ ม ความขัดแย้ง......สู่การพฒั นา ในขณะที่ปัญหานโยบายการคุ้มครองช่วยเหลือผู้อพยพทางเรือ “โรฮิงญา” ยังไม่ชัดเจน การที่รัฐบาลไทยมีนโยบายให้ต้องกักตัวชาว โรฮงิ ญาไวใ้ นหอ้ งกกั และสถานรองรบั อยา่ งบา้ นพกั เดก็ ฯ อยา่ งไมม่ รี ะยะ เวลาที่ก�ำหนด ไดส้ ร้างความไม่พอใจและขอ้ ขดั แยง้ ดงั น้ี ชาวโรฮงิ ญา บคุ ลากรของบา้ นพักเดก็ ฯ ไมเ่ ขา้ ใจทำ� ไมตอ้ งกกั ไวใ้ นสถานรองรบั ไมส่ ามารถตอบความขดั ขอ้ งหมองใจ อย่างไม่มีระยะเวลาทก่ี �ำหนด ของชาวโรฮิงญา และกลุ่มองค์กรสิทธิ มนษุ ยชน/องคก์ ารทางศาสนาได้ ชมุ ชนคนไทยโดยรอบบริเวณ บุคลากรของบา้ นพักเด็กฯ • บางส่วนไม่เข้าใจภาระหน้าที่ของ • ไมเ่ ขา้ ใจและเกดิ ขอ้ ทว้ งตงิ วธิ กี ารดแู ล หน่วยงานต่อการต้องปกป้องคุ้มครอง ของรัฐบาลไทย ต่อนโยบายน�ำเด็ก ดแู ลเดก็ และสตรตี ามหลกั สทิ ธมิ นษุ ยชน และสตรอี อกจากหอ้ งกกั ขงั ซงึ่ กลายเปน็ • หน่วยงานพยาบาลไม่ให้บริการ ปญั หาการแยกครอบครวั ออกจากกนั ด้านการรกั ษาพยาบาล เช่น การแยกบิดาออกจากบุตร • ประชาชนในพน้ื ท่ี หวาดกลวั โรคตดิ ตอ่ หรือการแยกสามีออกจากภรรยา • เกรงว่าชุมชนที่อยู่โดยรอบบริเวณ เป็นตน้ จะไม่ได้รับความปลอดภัยในเรื่อง • ไมต่ อ้ งการใหม้ กี ารผลกั ดนั ชาวโรฮงิ ญา ร่างกายและทรัพยส์ ิน ออกนอกประเทศ เน่ืองจากเกรงว่า จะเขา้ สกู่ ระบวนการคา้ มนษุ ยห์ รอื การ ถกู แสวงหาผลประโยชน์

DCY Success Stories 7 ความขัดแย้งทางสังคมท้ังฝ่ายที่ปกป้องคุ้มครองสิทธิ์ชาวโรฮิงญา/ฝ่าย ที่ไม่เห็นด้วยต่อการคุ้มครองดูแลชาวโรฮิงญา/ตัวผู้รับบริการชาวโรฮิงญา น�ำไปสู่ ปญั หาความไมไ่ วว้ างใจ ไมเ่ ชอื่ มนั่ ตอ่ กระบวนการจดั การชว่ ยเหลอื ของหนว่ ยงาน ทำ� ให้ การบริหารจดั การและการดูแลประสบแต่ปัญหา ทั้งการทะเลาะววิ าท การไม่ยอมรบั บริการช่วยเหลือที่จัดให้ การลักซ่อนของมีคม การแปลงทุกอุปกรณ์เป็นของมีคม เพ่ือท�ำร้ายเจ้าหน้าท่ี และพยายามหลบหนีออกจากสถานที่พักพิงเมื่อมีโอกาส หลายคร้ังท่ีการหลบหนีของกลุ่มเด็กและสตรีโรฮิงญาเข้าสู่มือนายหน้าค้ามนุษย์ และผู้แสวงหาผลประโยชน์โดยมิชอบเกิดข้ึนอย่างต่อเนื่องบางรายถูกล่วงละเมิด ถูกท�ำร้ายทารุณกรรม ถูกขูดรีด เรียกค่าไถ่ บางรายถูกส่งขายต่อ เป็นทาสแรงงาน ท�ำร้ายร่างกายจนถึงชีวิตระหว่างการหลบหนี ท�ำให้ภาพลักษณ์การคุ้มครองดูแล ชาวโรฮิงญาของรัฐบาลไทย มผี ลกระทบทางลบและเสอื่ มเสยี ตอ่ สายตาทกุ เครือข่าย ท่ีจับจ้องประเด็นเรื่องสิทธิมนุษย์ของกลุ่มเป้าหมาย ท�ำให้ทุกการด�ำเนินงาน ด้านนโยบาย การช่วยเหลือดูแลของบ้านพักเด็กฯ ในฐานะหน่วยงานราชการไทย ไมไ่ ด้รบั ความเชื่อถอื และถูกตอ่ ตา้ นและไมย่ อมรับจากทกุ กลุ่มในขณะนน้ั ท่ามกลางความโกลาหลของผู้คนท่ีเข้ามาในบ้านพักเด็กฯ มีท้ังประชาชนท่ัวไป เจ้าหน้าที่ทั้งจากรัฐจากกระทรวง ทบวง กรมต่าง ๆ ส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ ดีเอสไอ ฝ่ายความมั่นคง นักส่ือสารมวลชนทั้งไทยและต่างประเทศ นักองค์การสิทธิมนุษยชนท่ีเข้ามา เกบ็ ขอ้ มลู รวมไปถงึ บคุ คลทอี่ า้ งตวั วา่ เปน็ ญาตพิ นี่ อ้ งของกลมุ่ เปา้ หมายทตี่ า่ งเขา้ มาเพอื่ ทำ� หนา้ ท่ี มาตรวจสอบ มาให้ก�ำลังใจ รวมท้ังเข้ามาแสวงหาผลประโยชน์ทางตรงและทางอ้อม เมื่อบ้านพักเด็กฯ ยังไม่อาจที่จะชี้แจงสิทธิของผู้ที่เข้ามารับบริการในบ้านพักเด็กฯ ได้ท้ังหมด เพราะการสอ่ื สารทข่ี ัดขอ้ งน้นั มักนำ� มาสปู่ ญั หาใหม่ ๆ อยู่ตลอดเวลา เชน่ ความเขา้ ใจระหว่าง โรฮิงญากับเจ้าหน้าท่ีมีความคลาดเคลื่อน ถูกชักจูงให้หลบหนีออกจากบ้านพักเด็กฯ เนอ่ื งจากชาวโรฮิงญาทกุ รายไม่สมคั รใจไม่ยนิ ดตี อ่ การเขา้ รบั บริการในบ้านพกั เด็กฯ เป็นตน้

8 คา่ นยิ ม : มองไกล ก้าวทัน มีความเชย่ี วชาญ จิตมุ่งบริการ ยดึ ม่นั คุณธรรม เนน้ การมสี ่วนรว่ ม การพฒั นากระบวนงาน สกู่ ารบริการท่ีเหมาะสมและเท่าเทียม บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั พงั งา จงึ ไดพ้ ฒั นากระบวนงาน บริการโดยบูรณาการความร่วมมือระหว่างหน่วยงานราชการท่ีเกี่ยวข้อง (หนว่ ยนโยบาย) NGO/องคก์ รอสิ ระ/กล่มุ สทิ ธมิ นษุ ยชน ชุมชน และกล่มุ โรฮงิ ญา เพอื่ ใหง้ านมปี ระสทิ ธภิ าพและดำ� เนนิ งานภายใตห้ ลกั คดิ เดยี วกนั นนั้ คอื “มนษุ ยท์ กุ คนพงึ ควรไดร้ บั การปฏบิ ตั ติ อ่ กนั และกนั อยา่ งสมเกยี รติ สมศักดิ์ศรีของความเปน็ มนุษย์” โดยมีวตั ถุประสงคเ์ พอื่ ให้กล่มุ เปา้ หมาย ได้รับประโยชน์สูงสุดและได้รับการพัฒนาในทุก ๆ ด้าน อย่างเท่าเทียม ให้เห็นคุณค่าในตัวเองและพัฒนาศักยภาพของตัวเอง และได้รับโอกาส ในการไปต้งั ถิน่ ฐานในประเทศที่ 3 โดย จัดเก็บข้อมูล-สอบถาม/บันทึกทะเบียนประวัติรายเดี่ยว/ รายครอบครวั จากกลุม่ เปา้ หมาย สืบค้นข้อมูลประวัติชาติพันธุ์ สภาพปัญหา “ผู้อพยพทางเรือ โรฮิงญา” จากแหล่งต่าง ๆ เชน่ ในสอื่ ข้อมลู ออนไลน์ /ส่ือตา่ ง ๆ / หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง/ผู้น�ำโรฮิงญา ภายนอกองค์กร เช่น ชมรม โรฮิงญาแห่งประเทศไทย เปน็ ตน้ ประสานหน่วยงานนโยบาย หน่วยงานอิสระ NGO ชุมชน และ กลมุ่ เป้าหมาย นำ� ขอ้ มลู ทไ่ี ด้ เพอ่ื รว่ มกนั วเิ คราะหข์ อ้ มลู และวางแผนกบั ผมู้ สี ว่ นได้ สว่ นเสียทง้ั หมด ดำ� เนนิ กิจกรรมตามความสนใจ และถนดั ของกลุ่มเปา้ หมาย ติดตามประเมินผล โดยประเมินผลจากการสอบถามภายหลัง การด�ำเนินกิจกรรมน้นั ๆ ในทันที ด้วยวิธกี ารสังเกต การสอบถาม ความพงึ พอใจ ความรสู้ กึ ตอ่ การเขา้ รว่ มกจิ กรรมนนั้ ๆ และประโยชน์ ท่ไี ด้รบั ทั้งการประเมนิ แบบรายเดีย่ วและรายกลุม่

DCY Success Stories 9 เมอื่ ทกุ ภาคสว่ นเขา้ ใจวา่ พนื้ ฐานของมนษุ ยท์ กุ คนทตี่ อ้ งการไดร้ บั การตอบสนอง ต่อความต้องการ (Need Theories) จึงน�ำมาสู่การด�ำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ซึ่งท�ำให้เข้าใจปัญหาและความต้องการของกลุ่มเป้าหมายมากข้ึน โดยเฉพาะค�ำพูด ของหญิงโรฮิงญาทุกรายที่มักจะเคยพูดเหมือน ๆ กันว่า “สามีฉันอยู่ที่ใด ตัวฉัน ตอ้ งอยทู่ น่ี น่ั และไมว่ า่ สามจี ะอยใู่ นทะเล หรอื นรกทว่ี า่ ยากลำ� บาก ฉนั กค็ วรจะตอ้ งอยู่ ณ ท่ีแห่งนั้นด้วย” ประโยคนี้ สะกิดใจให้บ้านพักเด็กฯ เองต้องยึดกิจกรรมท่ีค�ำนึง ถึงคำ� ว่า “สถาบันครอบครัว” เป็นสำ� คญั เสมอ ๆ จึงได้นำ� พาเดก็ และสตรชี าวโรฮิงญา เข้าเย่ียมญาติในห้องกักท้ังพังงาและระนอง ช่วยเหลือติดตามสืบหาญาติพี่น้อง ที่พลัดพรากกันตามห้องกักในประเทศไทย และรวมถึงการส่งข่าวถึงกันระหว่างเด็ก และสตรีในบ้านพักเด็กฯ กับครอบครัวที่พม่าและมาเลเซียเป็นประจ�ำและต่อเน่ือง เพ่อื ลดความตงึ เครียด ความซมึ เศรา้ และความรสู้ ึกกดดนั ทางจติ ใจ รวมถงึ เจา้ หนา้ ท่ี บ้านพักเด็กฯ ต่างแสดงออกต่อผู้ชาวโรฮิงญาด้วยรักและใส่ใจดูแลดุจญาติมิตร ท�ำให้เกิดความรู้สึกผูกพันรักใคร่ต่อกัน จึงมักได้ยินเด็กและสตรีโรฮิงญาในบ้านพัก เดก็ ฯ พดู เสมอวา่ บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั พงั งา คอื บา้ นหลงั ทสี่ องของพวกเขา เพ่ือพักพิงอิงอุ่นก่อนเข้าสู่กระบวนการโยกย้ายถิ่นฐานไปยังประเทศที่ 3 ท�ำให้ กลุ่มเป้าหมายมีความเช่ือม่ันและมั่นใจกระบวนการช่วยเหลือของภาครัฐและ NGO วา่ สามารถช่วยเหลือเพอื่ ไปตั้งถน่ิ ฐานยงั ประเทศที่ 3 ได้ ประโยชนท์ ี่ได้รบั จากการพัฒนา การพัฒนากระบวนงานบรกิ ารดังกล่าว ส่งผลใหก้ ลุ่มเปา้ หมายชาวโรงฮงิ ญา ไดร้ บั โอกาสในการพฒั นาศกั ยภาพเพอ่ื ใหเ้ กดิ คณุ คา่ ในตนเอง สามารถพงึ่ พงิ ตนเองได้ และไดร้ บั การยอมรบั ในความเปน็ มนษุ ย์ ซงึ่ จะเนน้ การเสรมิ แรงใหเ้ กดิ ความเชอื่ มนั่ ตอ่ ตนเอง สนับสนุนและให้ความส�ำคัญกับการปฏิบัติตามหลักค�ำสอนของศาสนา สนับสนุนในด้านการศึกษาทั้งในระบบและนอกระบบ สนับสนุนด้านการประกอบ อาชีพเพื่อส่งเสริมให้มีทักษะ/รายได้ พร้อมการพัฒนาศักยภาพอย่างต่อเน่ือง เช่น พาไปศกึ ษาดงู านในชมุ ชนตน้ แบบโดยเฉพาะกลมุ่ สตรมี สุ ลมิ ชาวไทย เพอื่ เปน็ แบบอยา่ ง ให้สตรีโรฮิงญาเกิดความเชื่อมั่นต่อตนเอง สร้างภาวะผู้น�ำ และพร้อมเป็นหลักให้แก่ ครอบครวั ของตนเองตอ่ ไปได้ อีกทัง้ กอ่ ให้เกิดประโยชนจ์ ากดำ� เนนิ การพฒั นาบริการ ไปทุกสว่ น ดงั น้ี เจ้าหน้าที่ และองค์กรเครือข่าย ได้รับประโยชน์ท้ังจากการเรียนรู้โดยการลงมือปฏิบัติ (Learning by doing) เพอื่ ใหส้ ามารถอยรู่ ว่ มกนั อยา่ งสงบสขุ ภายใตก้ ฎระเบยี บของบา้ นพกั เดก็ ฯ และภายใตก้ ฎหมายของราชอาณาจกั ร ไทยท่มี ีความสอดคล้องกับพันธะสัญญากฎหมายระหว่างประเทศ ชมุ ชน ตระหนกั รแู้ ละเฝา้ ระวงั ตอ่ ปญั หาการแสวงหาประโยชนจ์ ากการคา้ มนษุ ยใ์ นชมุ ชนเอง และรว่ มเปน็ สว่ นหนงึ่ ตอ่ การทำ� กจิ กรรมตา่ ง ๆ รว่ มกบั บา้ นพกั เดก็ ฯ เชน่ เปดิ ตลาดกลางใหบ้ า้ นพกั เดก็ ฯ ไดน้ ำ� ชาวโรฮงิ ญารว่ มแลกเปลยี่ น ผลิตภัณฑ์ในตลาดนัดชุมชน อาสาสอนงานประดิษฐ์ อาสาตัดผมเด็กชายหญิง นอกเหนือจากการบริจาคส่ิงของ ทเ่ี ปน็ ประโยชน์แกช่ าวโรฮงิ ญา

10 ค่านยิ ม : มองไกล กา้ วทัน มีความเชีย่ วชาญ จติ มงุ่ บริการ ยดึ มัน่ คณุ ธรรม เน้นการมีสว่ นรว่ ม หน่วยงานนโยบายในฐานะรัฐบาลไทยได้รับการยอมรับจากองค์กรต่าง ๆ รวมทั้งนานาประเทศ ว่าสามารถ ให้การคุ้มครองและดแู ลผู้อพยพโรฮงิ ญาอยา่ งมุ่งเหน็ คณุ ค่า และค�ำนึงถงึ ศกั ดศ์ิ รีความเป็นมนุษยอ์ ยา่ งแทจ้ ริง ประชาชนไทยได้รับความตอบแทนกลับแทนค�ำขอบคุณจากชาวโรฮิงญา และบังคลาเทศท้ังท่ีกลับไปยังถ่ินเกิด และท่ีไปตั้งถิ่นฐานยังประเทศท่ีสามแล้ว โดยผลตอบรับมาจากผู้ท่ีเคยผ่านการคุ้มครองของบ้านพักเด็กฯ ด้วยความพยายามหาช่องทางติดต่อกลับมายังครอบครัวหลังที่สองน้ีเสมอ ๆ อีกท้ังต้องการตอบแทนความรัก ค�ำขอบคุณคืนกลับให้แก่ “บ้านเมืองไทยพลเมืองไทย” เช่น ให้การช่วยเหลือดูแลคนไทยที่ก�ำลังตกอยู่ในสภาวะ ยากล�ำบาก ณ ประเทศที่ 3 เปน็ ต้น จากข้อมูลข่าวสารในยุคปัจจุบัน โดยเฉพาะอย่างย่ิงข้อมูล ในโลกโซเซียลมีเดียได้กระจายไปอย่างรวดเร็ว แพร่หลาย และมกั จะเปน็ ขอ้ มลู เชงิ ลบทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั “ชาวโรฮงิ ญา” ดงั นนั้ ผู้ปฏิบัติงานจะต้องเท่าทันสื่อ และสามารถปรับความคิด ทัศนคติ มุมมอง และการยอมรบั ความต่างและการใหค้ ุณค่า และค�ำนึงถึงศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ซ่ึงการรับฟังและ การยอมรบั ถงึ ความแตกตา่ งดว้ ยความเคารพระหวา่ งเจา้ หนา้ ที่ และชาวโรฮงิ ญา จะสามารถพฒั นากอ่ เกิดเป็นความไวว้ างใจ กลายเป็นความสัมพันธ์อันดีขึ้น ซ่ึงเป็นพื้นฐานที่จะสามารถ แกไ้ ขปัญหา และท�ำใหภ้ ารกจิ บรรลเุ ปา้ หมาย ซึ่งจะสามารถ ชว่ ยใหป้ ระเทศไทยยกระดบั มาตรฐานการดแู ลเยยี วยา สง่ ตอ่ กลุ่มเป้าหมายผู้ถูกตีตราและไม่ได้รับการยอมรับจากสังคม เหลา่ นไี้ ดอ้ ยา่ งสอดคลอ้ งกบั สทิ ธมิ นษุ ยชนและตามมาตรฐาน สากลต่อไป จำ� นวนผเู้ ดนิ ทางไปประเทศที่ 3 ของบา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จังหวดั พงั งา ครงั้ ท่ี ว.ด.ป จ�ำนวน (คน) 1 1 มกราคม 2557 13 2 13 ธนั วาคม 2559 11 3 16 ธันวามคม 2560 5 4 15 พฤษภาคม 2560 1 รวม 30

DCY Success Stories 11 พฒั นากระบวนงานบริการ “โรฮงิ ญา” เพ่อื ศักด์ศิ รีความเปน็ มนษุ ย์ โดย...บ้านพักเดก็ และครอบครวั จังหวดั พังงา บูรณาการความร่วมมือในพื้นที่ NGO/ องค์กรศาสนา ภาครฐั 1 ชมุ ชน ภาคเอกชน สถาบัน /ธุรกิจ ครอบครัว บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวัดพงั งา การศกึ ษาและ (กล่มุ เปา้ หมาย) ทักษะชีวิต ผลที่ไดร้ ับ 2 ปรับปรงุ กระบวนงาน/การท�ำงาน ภายในให้ชัดเจนในทุกมติ ิ ฟนื้ ฟเู ยียวยา ความเปน็ อตั ลักษณ์ พัฒนาศักยภาพ สงเคราะห์ เสริมพลัง +สร้างคุณค่าตน กลุ่มเป้าหมาย เปน็ ศนู ย์กลาง ดำ� เนนิ กิจกรรม เสริมสร้าง สุขภาวะกายจิตที่ดี 1. ได้รับการจดั สวัสดกิ ารสังคม 6. มีจรยิ ธรรมคณุ ธรรม 2. มีขอ้ มลู ขา่ วสารและความรู้ 7. มจี ติ อาสา 3. ตัดสินใจดว้ ยตนเอง 8. เป็นเครือขา่ ยชว่ ยเหลือ รกั และตอบแทนความรกั 4. ได้รบั การปฏบิ ตั อิ ย่างเสมอภาค มีศกั ด์ศิ รคี วามเป็นมนษุ ย์ สูป่ ระเทศไทย 5. เหน็ ศกั ยภาพตนเองพร้อมการพฒั นาตามความสนใจ 9. ประเทศไทยมภี าพลกั ษณ์การบรกิ ารเปน็ มาตรฐานที่ได้ รับการยอมรบั ตามหลักสทิ ธมิ นษุ ยชน

12 คา่ นยิ ม : มองไกล กา้ วทนั มีความเชย่ี วชาญ จติ มงุ่ บริการ ยดึ ม่นั คุณธรรม เนน้ การมีส่วนรว่ ม รายช่ือทมี งาน พัฒนากระบวนงานบริการ “โรฮงิ ญา” เพื่อศักด์ิศรีความเป็นมนษุ ย์ ของ ... บ้านพักเดก็ และครอบครวั จงั หวดั พงั งา นางดารารตั น์ สเุ ทศ หวั หนา้ บา้ นพักเดก็ และครอบครวั จงั หวัดพงั งา นางสาวการเกศ ตุกเตยี น นางสาวสไุ ลดา เปย่ี มก�ำลัง นางสาวณฐั วดี ศิริผล นกั พฒั นาสงั คม นักจติ วิทยา พนกั งานพมิ พด์ ดี ชนั้ 2 นางสาวณัฐณชิ า นาวาลอ่ ง นางสาววิมพ์วภิ า กาหล่ยั ภมู ิ นายณรงค์ศกั ดิ์ เชอื่ มทอง เจา้ หนา้ ที่การเงินและบัญชี นกั สงั คมสงเคราะห์ พ่เี ลี้ยง นางสาวเสาวภา จ�ำเริญ นายทวศี ักดิ์ เดชะพันธ์ิ นางสาวขนษิ ฐา ช�ำนาญเดช พเ่ี ลย้ี ง เจ้าหนา้ ทีพ่ ัฒนาสงั คม นักพฒั นาสังคม

DCY Success Stories 13 โครงการร้งุ กินน�ำ้ สถานสงเคราะหเ์ ดก็ ออ่ นพญาไท เปน็ สถานสงเคราะหเ์ ดก็ ออ่ นแหง่ แรกของประเทศไทย ทใี่ หก้ ารอปุ การะเดก็ ชาย เด็กหญิง อายุแรกเกิด – 6 ปี ท่ีถูกทอดท้ิงตามท่ีสาธารณะ ทอดทิ้งหลังคลอดท่ีโรงพยาบาล หรือครอบครัว ท่ีประสบปัญหาทางสังคม ไม่สามารถให้การอุปการะเลี้ยงดูเด็กได้ ปัจจุบันมีเด็กอยู่ในความอุปการะจ�ำนวน 314 คน และมีเด็กที่มีพัฒนาการช้ากว่าวัยมากถึงร้อยละ 29 ท่ีไม่สามารถช่วยเหลือตนเองในชีวิตประจ�ำวันได้ เนื่องจากผล กระทบจากครอบครวั ประกอบกบั จำ� นวนบคุ ลากรทดี่ แู ลเดก็ มอี ยอู่ ยา่ งจำ� กดั ทำ� ใหเ้ ดก็ ขาดการดแู ลใกลช้ ดิ ขาดการสมั ผสั โอบกอด และกระตนุ้ สง่ เสรมิ พฒั นาการอยา่ งเหมาะสมตามวยั จงึ มกี ารประชมุ ทมี สหวชิ าชพี เพอ่ื หาแนวทางการพฒั นาเดก็ โดยได้น�ำการเรียนการสอนแบบมอนเทสซอริ มาใช้ในการพัฒนาเด็กในสถานสงเคราะห์ฯ ซึ่งเป็นแนวคิดของ ดร. มาเรีย มอนเทสซอริ ท่ีมีความเช่ือว่า “การให้การศึกษากับเด็กในวัยเร่ิมต้น ไม่ใช่การน�ำความรู้ไปบอกเด็ก แต่ควรเป็นการปลูกฝังให้เด็กได้เจริญเติบโตไปตามความต้องการทางธรรมชาติของเขา” โดยประดิษฐ์ส่ือวัสดุอุปกรณ ์ ที่เป็นหัวใจส�ำคัญในการเปิดโอกาสให้เด็กได้ค้นพบสิ่งต่าง ๆ ด้วยตนเอง โดยเน้นการฝึกฝนทางด้านประสาทสัมผัส จับต้องด้วยมือ สมองท�ำหน้าท่ีตอบสนองให้เด็กได้เรียนรู้ความส�ำเร็จ ความล้มเหลว รู้จักแก้ไขข้อผิดพลาดด้วยตนเอง มอนเทสซอริประสบความส�ำเร็จอย่างยิ่งเมื่อเด็กท่ีมีพัฒนาการทางสติปัญญาล่าช้าสามารถอ่าน เขียน สอบผ่าน และเรยี นรว่ มกับเดก็ ปกติได้ และยงั ใชไ้ ด้ผลดกี ับเดก็ ปกตอิ กี ด้วย วธิ กี ารสอนของมอนเทสซอริจึงแพร่หลายไปทัว่ โลก สถานสงเคราะห์ฯ จึงได้น�ำการเรียนการสอนในรูปแบบมอนเทสซอริ มาปรับใช้ในการดูแลเด็กที่อยู ่ ในความอุปการะ โดยส่งบุคลากรเข้ารับการอบรมเรียนรู้หลักสูตรมอนเทสซอริสากล เพ่ือให้เกิดความรู้ความเข้าใจ มีทักษะ และน�ำความรู้ท่ีได้มาถ่ายทอดให้กับบุคลากรท่ีดูแลเด็กปรับใช้ในการดูแลและพัฒนาเด็กในความอุปการะ ด�ำเนนิ การน�ำรอ่ งกับเด็กจ�ำนวน 18 คน ทม่ี พี ฒั นาการล่าชา้ โดยแบ่งเกณฑต์ ามอายอุ อกเป็น 2 หอ้ งเรยี น ประกอบดว้ ย ห้องเรียนเดก็ เล็ก อายุ 15 – 36 เดือน จำ� นวน 8 คน และหอ้ งเรียนเดก็ โต อายุ 3 – 6 ปี จำ� นวน 10 คน การเรียน การสอนแบบมอนเทสซอริแบง่ ออกเปน็ 5 หมวด ไดแ้ ก่ หมวดชวี ิตประจ�ำวัน เปน็ กิจกรรมทใ่ี ห้เด็กใชก้ ลา้ มเนื้อมดั เลก็ มดั ใหญ่ ฝกึ สมาธิ ฝกึ ใหเ้ ดก็ รจู้ กั ชว่ ยเหลอื ตนเองในกจิ วตั รประจำ� วนั หมวดประสาทรบั รู้ เปน็ การฝกึ และเพม่ิ ความประณตี ของประสาทรับรู้ทั้ง 5 ของเด็ก ในเร่ืองของการจ�ำแนกคุณลักษณะของสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัวเด็ก หมวดภาษา เป็นการปูพื้นฐานส�ำคัญในการสื่อสารของการพูด การเขียน และการอ่าน หมวดคณิตศาสตร์ เป็นการให้เด็กเรียนรู ้ พนื้ ฐานการนบั รจู้ กั ตวั เลขและปรมิ าณของสงิ่ ของ หมวดศลิ ปะและวฒั นธรรม เปน็ การเรยี นรวู้ ฒั นธรรมประเพณที อ้ งถน่ิ ท่ีเด็กอาศยั อยู่ โดยภาพรวมของกิจกรรมม่งุ เนน้ ให้เดก็ ได้ลงมือปฏิบตั ิจริง จากการน�ำรูปแบบมอนเทสซอริ มาปรับใช้ในการดูแลเด็ก พบว่า เด็กมีสมาธิ สามารถช่วยเหลือตนเองได ้ ในกิจวัตรประจ�ำวัน เกิดความรับผิดชอบ และสามารถช่วยเหลือผู้อื่นได้ ท�ำให้เด็กมีพัฒนาการท่ีเหมาะสมตามวัย ทง้ั ด้านรา่ งกาย จิตใจ อารมณ์ สังคมและสตปิ ญั ญา มีภูมคิ มุ้ กันทางสังคมในการด�ำรงชวี ิต มวี นิ ัย ปรบั ตวั เขา้ กับเพือ่ นได้ มีความสดใส เปรยี บเสมือนรุ้งกนิ น�้ำที่ส่องสว่างโผล่พ้นเมฆออกมาหลงั พายฝุ นผ่านไป

14 ค่านยิ ม : มองไกล ก้าวทัน มีความเช่ียวชาญ จติ มุ่งบริการ ยดึ ม่ันคณุ ธรรม เน้นการมีส่วนร่วม สถานสงเคราะห์ฯ ได้เล็งเห็นความส�ำคัญที่จะท�ำให้เด็กได้รับการพัฒนาตามวัย อย่างเหมาะสม ด้วยการใช้การเรียนการสอนแบบมอนเทสซอริ มาใช้ในการพัฒนา กระบวนการเล้ยี งดเู ดก็ ในความอปุ การะ โดยมีกลยทุ ธ์ ในการดำ� เนินงาน ดงั นี้ กลยทุ ธ์ที่ 1 รปู แบบการจดั กจิ กรรม กลยุทธ์ที่ 2 การเสริมสร้างองคค์ วามรู้ ในการส่งเสริมพัฒนาการเด็ก ให้แกบ่ คุ ลากร น�ำรูปแบบการเรียนการสอนแบบมอนเทสซอริ คดั เลอื กบคุ ลากรทีม่ ีคณุ สมบัติเหมาะสม ทัง้ 5 หมวด ได้แก่ เขา้ รบั การอบรมใหม้ ีความรู้ความเขา้ ใจ หมวดชวี ิตประจำ� วนั การเรียนการสอนมอนเทสซอรี การพฒั นาการเด็กให้เหมาะสมตามช่วงวยั หมวดประสาทรบั รู้ การจดั การเรยี นการสอนที่เหมาะสมกับเด็กตามชว่ งวยั หมวดภาษา พร้อมศึกษาดูงานรูปแบบการเรยี นการสอนมอนเทสซอรี หมวดคณิตศาสตร์ หมวดศิลปะและวัฒนธรรม มาสง่ เสรมิ พฒั นากระบวนการเล้ียงดเู ดก็ ในความอปุ การะ การจัดกิจกรรมส่งเสรมิ พัฒนาการเด็ก รปู แบบการเรยี นการสอนแบบมอนเทสซอรี จดั หอ้ งและสภาพแวดลอ้ มใหเ้ หมาะสมแกก่ ารเรยี นรขู้ องเดก็ ตามแบบการเรยี นการสอนมอนเทสซอริ จดั อปุ กรณ์การเรียนการสอนเปน็ 5 หมวด คือ หมวดชีวิตประจ�ำวัน หมวดประสาทรับรู้ หมวดภาษา หมวดคณติ ศาสตร์ หมวดศลิ ปะและวัฒนธรรม เลอื กเดก็ กลมุ่ เปา้ หมายทม่ี พี ฒั นาการลา่ ชา้ ไมเ่ หมาะสมตามวยั ไมส่ ามารถชว่ ยเหลอื ตนเองได้ จำ� นวน 2 กลุ่ม คือ หอ้ งเรยี นเดก็ เลก็ อายุ 15 – 36 เดอื น จำ� นวน 8 คน และหอ้ งเรยี นเดก็ โต อายุ 3 – 6 ปี จำ� นวน 10 คน ประเมินพฒั นาการเด็กกอ่ นเขา้ หอ้ งเรยี น โดยใช้เคร่ืองมือประเมินพฒั นาการเด็ก Denver II วางแผนจัดการเรียนของเด็กรายบุคคล /ประจ�ำวัน ให้สอดคล้องกับกลุ่มเป้าหมายตามกิจกรรม การเรียนการสอนแบบมอนเทสซอริ ด�ำเนนิ การสอน บันทึกกจิ กรรมทเี่ ด็กทำ� และสง่ิ ทเ่ี ด็กไดเ้ รยี นรู้ ปัญหา/อปุ สรรคในการเรยี นการสอน ของเด็ก ติดตามและประเมนิ ผลพัฒนาการ และผลการเรียนของเด็กเปน็ ระยะ สรปุ ผลการดำ� เนินการตามแผน และวางแผนสง่ เสริมพฒั นาการการเรียนการสอนระยะยาวเพอ่ื เพมิ่ จ�ำนวนเด็กเขา้ กจิ กรรม

DCY Success Stories 15 ประโยชนท์ ี่ไดร้ บั • เดก็ มพี ฒั นาการทง้ั ดา้ นรา่ งกาย จติ ใจ อารมณ์ สงั คม และสตปิ ญั ญาทดี่ ขี นึ้ ชว่ ยเหลอื ตนเองไดใ้ นชวี ติ ประจำ� วนั มีระเบียบวินัย รู้จักการรอคอย รู้จักแบ่งปัน มีสมาธิ สร้างสัมพันธภาพกับผู้อ่ืนได้อย่างเหมาะสม ซึ่งจากเดิม มีร้อยละ 71 ปัจจบุ นั เพม่ิ ข้นึ เปน็ รอ้ ยละ 83 • เด็กเป็นศูนย์กลางของการเรียนรู้ มีอิสระ สามารถเลือกกิจกรรมได้ตามความถนัด ความชอบและความสนใจ ของตนเอง กลา้ ตดั สินใจ ทำ� ใหเ้ ด็กได้รบั การพัฒนาความสามารถอยา่ งเต็มศกั ยภาพ • เดก็ ทม่ี พี ฒั นาการทด่ี เี หมาะสมตามวยั มโี อกาสกลบั คนื สคู่ รอบครวั ชมุ ชน และสงั คม มากกวา่ เดก็ ทม่ี พี ฒั นาการ ลา่ ช้า จากสถติ ิการส่งเด็กกลบั คืนสู่ครอบครวั ย้อนหลงั 3 ปี พบว่ามแี นวโน้มที่เพ่มิ ขน้ึ ในปี 2558 ขยายผล ตอ่ ยอด เพือ่ ความสำ� เรจ็ ทย่ี ่งั ยืน • สามารถขยายรูปแบบการด�ำเนินงานไปยังหน่วยงานอ่ืน เป็นสถาบันต้นแบบในการ เรยี นรู้เรอ่ื งการดแู ลเด็กปฐมวยั ที่เป็นระบบครบวงจร มหี นว่ ยงานตา่ ง ๆ เข้ามาศึกษา ดูงานทั้งในประเทศและต่างประเทศ และน�ำผลจากการศึกษาดูงานไปขยายผล ชว่ ยเหลอื เลยี้ งดเู ดก็ กำ� พรา้ ในหนว่ ยงาน /เครอื ขา่ ย /ชมุ ชน / ทอ้ งถนิ่ ตา่ ง ๆ ทมี่ ภี ารกจิ ดา้ นการดแู ลเดก็ แรกเกดิ /เดก็ ปฐมวยั ทำ� ใหเ้ กดิ การพฒั นาตอ่ ยอดอยา่ งยงั่ ยนื จนไดร้ บั รางวัลชุมชนต้นแบบในการพฒั นาเดก็ ระดบั ประเทศ • สถานรองรบั เดก็ สงั กดั กรมกจิ การเดก็ และเยาวชน จำ� นวน 30 แหง่ สามารถนำ� รปู แบบ การพัฒนาเด็กตามแนวคิดแบบมอนเทสซอริ ไปปรับใช้ในการพัฒนาเด็กที่อยู่ใน ความอปุ การะได้ ซงึ่ มจี ำ� นวนประมาณ 2,000 คน นอกจากนศี้ นู ยพ์ ฒั นาเดก็ เลก็ จงั หวดั นนทบรุ ี ยงั สามารถนำ� ไปปรบั ใชใ้ นการดแู ลและพฒั นาเดก็ ปฐมวยั ซง่ึ มจี ำ� นวน 121 ศนู ย์ มีเดก็ ในความดแู ลจ�ำนวน 5,281 คน บทเรยี นทไี่ ดจ้ ากการดำ� เนนิ งานครง้ั น้ี ทำ� ใหเ้ หน็ วา่ การจดั บรกิ ารควรยดึ กลมุ่ เปา้ หมาย “เดก็ ” ซง่ึ เป็นหัวใจสำ� คญั ของการพฒั นา การพัฒนาเดก็ ให้ไดป้ ระสทิ ธิภาพสงู สุดเปน็ การใหอ้ สิ ระกับเดก็ ในการเลือกท�ำกิจกรรมที่ต้องการ ให้เด็กเป็นศูนย์กลางของการเรียนรู้ ประกอบกับบุคลากรเอง ต้องมที ัศนคติทด่ี ีในการทำ� งาน การพฒั นาเดก็ มแี นวทางในการท�ำงานทิศทางเดยี วกัน มีการประชมุ แลกเปลยี่ นองคค์ วามรรู้ ะหวา่ งกนั ทบทวน ปรบั ปรงุ กระบวนการทำ� งานเปน็ ระยะ รว่ มกนั แกป้ ญั หา/ อุปสรรคท่ีเกิดขึ้นในการท�ำงาน เพ่ือให้เด็กมีชีวิตชีวา มีความสดใสมากขึ้น เปรียบเสมือนรุ้งกินน�้ำ ท่สี ่องสวา่ งโผล่พน้ เมฆออกมาหลงั พายุฝนผา่ นไป

\"Ìا¡Ô¹¹éÓ\" ¡ÒÃàÃÂÕ ¹¡ÒÃÊ͹ẺÁ͹à·ÊªÍÃÔ ¡ÅÂØ·¸·èÕ 1 สถานสงเคราะหฯ มีเด็กที่อยูในความอุปการะและพัฒนาการชากวาวัย ที่ไมสามารถ กลุมเปา หมาย ชวยเหลือตนเองในชีวิตประจำวันไดอยางเหมาะสม เนื่องจากผลกระทบจากครอบครัว û٠Ẻ¡ÒèѴ¡¨Ô ¡ÃÃÁ㹡ÒÃÊ‹§àÊÃÔÁ¾Ñ²¹Ò¡ÒÃà´ç¡ ประกอบกับจำนวนบุคลากรที่ดูแลเด็กมีอยูอยางจำกัด ทำใหเด็กขาดการดูแลใกลชิด เด็กอายุ 15-16 เดือน จำนวน 8 คน จัดหอง สภาพแวดลอ มใหเหมาะสมแกก ารเรยี นรูของเด็กตามแบบ ขาดการสัมผัส การโอบกอด และการกระตุนสงเสริมพัฒนาการอยางเหมาะสมตามวัย เดก็ อายุ 3-6 ป จำนวน 10 คน ของการเรยี นการสอนมอนเทสซอริ จึงมีการประชุมทีมสหวิชาชีพภายในสถานสงเคราะห เพื่อหาแนวทางการพัฒนาเด็ก จดั อุปกรณใหเปน หมวดหมู โดยประกอบดว ย 5 หมวด คือ และไดน ำการเรยี นการสอนแบบมอนเทสซอริมาใชในการพฒั นาเดก็ ในสถานสงเคราะห ¡ÅÂØ·¸· Õè 2 หมวดชีวติ ประจำวนั หมวดประสาทรับรู หมวดภาษา หมวด คณติ ศาสตร หมวดศลิ ปะและวฒั นธรรม โดยมกี ารคดิ คน อปุ กรณ เดก็ มพี ัฒนาการทงั้ ดานรางกาย จติ ใจ อารมณ สังคม และสตปิ ญญา ¡ÒÃàÊÃÁÔ ÊÌҧͧ¤¤ ÇÒÁÃŒÙãËጠ¡‹ºØ¤ÅÒ¡Ã เพิ่มเติมใหเหมาะสมกบั เดก็ ดวย ท่ดี ขี ้ึน ชว ยเหลือตวั เองไดในชวี ติ ประจำวนั คดั เลือกบุคลากรท่ีปฏิบตั งิ านในการดูแลเด็ก เลือกเดก็ กลมุ เปา หมายทม่ี ีพฒั นาการลาชาไมเ หมาะสมตามวยั มีระเบียบวนิ ัย รจู ักการรอคอย รูจกั แบงปน มีสมาธิ มีคณุ ธรรม การพฒั นาเดก็ โดยตรงเพ่ือสงเขารับการอบรม ไมสามารถชว ยเหลือตนเองได สรางสัมพันธภาพกบั ผอู ื่นไดอ ยา งเหมาะสม หลกั สูตรมอนเทสซอริสากล (AMI) ใหมคี วามรู ประเมนิ พัฒนาการเด็กกอนเขาเรยี นโดยใชเ คร่ืองมอื Denver II รจู ักวิเคราะหแกไ ขปญหา กลา ตดั สนิ ใจ ทำใหเ ดก็ ไดรับการพฒั นา ความเขา ใจเก่ียวกับการเรยี นมอนเทสซอริ และ วางแผนจัดการเรียนของเดก็ รายบคุ คล/ประจำวัน ใหสอดคลองกับ ความสามารถอยา งเตม็ ศกั ยภาพของเดก็ ไดร ับการเสรมิ สราง การจัดกิจกรรมการเรยี นการสอนทเ่ี หมาะสมกับ กลุมเปา หมาย ประสบการณในการดำรงชีวติ เดก็ ตามชวงวยั ดำเนนิ การสอน บันทกึ กิจกรรมท่เี ดก็ ทำและสิ่งที่เด็กไดเรยี นรู เด็กเปนศนู ยก ลางของการเรยี นรู มีอิสระ สามารถเลอื กกิจกรรมได สง บคุ ลากรเขาศึกษาดงู านในหนวยงานตน แบบ ปญ หา/อุปสรรคติดตามและประมนิ ผลพัฒนาการของเดก็ เปนระยะ ตามความถนัดและความสนใจของตนเอง เรยี นรูไดอ ยางสรางสรรค การเรียนการสอนมอนเทสซอริ สรปุ ผลการดำเนินการตามแผน และวางแผนการสงเสริมพัฒนาการ เดก็ มแี นวโนม กลับคนื สูค รอบครัวมากข้ึน มกี ารพัฒนาความรวมมอื กับองคกรภายนอก การเรยี นการสอนระยะยาวเพอ่ื เพิ่มจำนวนเด็กเขาเรยี น เชญิ วิทยากรใหความรูบุคลากรทุกระดบั ในสถาน นำกิจกรรมมอนเทสซอรมิ าใชในการฝก ฝนนอกหองเรียนอยางเปน สงเคราะหฯ เก่ียวกบั รูปแบบการดแู ลเด็กตามแนวคิด ระบบ และสอดคลอ งกับทุกกจิ กรรมของเดก็ เชน การรบั ประทาน มอนเทสชอริ รวมถึงความรว มมอื จากโรงพยาบาล อาหาร การเก็บภาชนะ การใชผ ารองจาน การเก็บเสอื้ ผาของใช รามาธิบดี ศนู ยการแพทยปญ ญานนั ทภิกขุ ของตนเอง เปนตน ในการตรวจสขุ ภาพและพัฒนาการเด็ก 1 สามารถขยายรูปแบบการดำเนนิ งานไปยังหนวยงานอนื่ เปน สถาบนั ตน แบบในการเรยี นรูเรื่องการดูแลเด็กปฐมวัยท่เี ปน ระบบครบวงจร 2. มหี นว ยงานตางๆ เขา มาศึกษาดงู านทง้ั ในประเทศและตางประเทศ 3. สถานรองรับเดก็ สามารถนำรปู แบบการพฒั นาเดก็ ตามแนวคดิ มอนเทสซอริไปปรบั ใชในการพัฒนาเดก็ ทอ่ี ยูในความอุปการะได 4. บทเรยี นทไ่ี ดท ำใหเ หน็ วา การจดั บรกิ ารควรยดึ กลมุ เปา หมาย \"เดก็ \" ซง่ึ เปน หวั ใจสำคญั ของการพฒั นา โดยใหเ ดก็ เปน ศนู ยก ลางการเรยี นรู ประกอบกบั บคุ ลากรตอ งมที ศั นคติ ทด่ี ใี นการทำงาน การพฒั นาเดก็ มแี นวทางการทำงานในทศิ ทางเดยี วกนั มกี ารประชมุ แลกเปลย่ี นองคค วามรู ทบทวน ปรบั ปรงุ กระบวนการทำงานเปน ระยะ รว มกนั แกป ญ หา อุปสรรคทเี่ กดิ ข้ึนในการทำงาน เพอ่ื ใหเด็กไดรับประโยชนสงู สุด มีชีวติ ชวี า ความสดใส เปรียบเสมอื นรุง กินน้ำที่สองสวางโผลพน เมฆออกมาหลังพายุฝนผา นไป

DCY Success Stories 17 คณะท�ำงาน นางสาวอรนชุ า มงคลรัตนชาติ ผปู้ กครองสถานสงเคราะห์เดก็ อ่อนพญาไท นางวาริน วีรสุนทร นางสุภา แก้วสง่ แสง นางสาวพรนภิ า แพเรืองทรัพย์ นางนวิ ตั ิ เหล็กนม่ิ หัวหนา้ ฝ้ายสวัสดิการสังคม นักสงั คมสงเคราะห์ ครูมอนเทสชอริ ครมู อนเทสซอริ นางสุรีรัตน์ สิริลาภพูนผล นางสาวยุวดี พลศรี นางสาววมิ าน อินทอง ครูมอนเทสซอริ ครมู อนเทสซอริ ครูมอนเทสชอริ iD : 025847255 สถานสงเคราะห์เดก็ ออ่ นพญาไท 02-584-7254,55 78/24 หมทู่ ่ี 1 ตำ� บลบางตลาด อ�ำเภอปากเกรด็ จังหวัดนนทบุรี 11120

18 คา่ นยิ ม : มองไกล ก้าวทัน มคี วามเชีย่ วชาญ จติ มุ่งบริการ ยดึ มั่นคุณธรรม เนน้ การมสี ว่ นรว่ ม การแก้ไขปญั หาภาวะโภชนาการดว้ ยระบบ ITs โดย สถานสงเคราะห์เด็กออ่ นปากเกร็ด “สุขภาพดี พัฒนาการเด่น เน้นคุณภาพชีวิต กลับคืนสู่ครอบครัวอบอุ่น” คือ ปรัชญาการท�ำงานของ สถานสงเคราะหเ์ ดก็ ออ่ นปากเกรด็ ซง่ึ ใหก้ ารอปุ การะดแู ลเดก็ ชาย หญงิ อายแุ รกเกดิ ถงึ 6 ปี ทคี่ รอบครวั ไมม่ คี วามพรอ้ ม ในการเลี้ยงดู หรือเล้ียงดูไม่เหมาะสม ปัญหาการตั้งครรภ์ก่อนวัยอันควร ครอบครัวยากจน ปัญหายาเสพติด เด็กที่เกิดจากแรงงานข้ามชาติ จากสภาพปัญหาท่ีมาของเด็กท�ำให้เด็กเข้าสู่การดูแลของสถานสงเคราะห์มีแนวโน้ม สูงข้ึนทุกปี และท�ำให้เด็กส่วนใหญ่มีต้นทุนทางสุขภาพต่�ำ เนื่องจากไม่ได้รับการเลี้ยงดูท่ีดีตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดา บางรายอาจคลอดกอ่ นกำ� หนด มีน�ำ้ หนักแรกคลอดน้อย มภี าวะเจบ็ ป่วยบอ่ ย ซง่ึ สง่ ผลใหเ้ ดก็ มีภาวะโภชนาการไม่เปน็ ไปตามเกณฑม์ าตรฐาน การจะกระตนุ้ หรอื สง่ เสรมิ พฒั นาการดา้ นตา่ ง ๆ เพอ่ื ใหเ้ ปน็ ไปตามวยั กไ็ มส่ ามารถทำ� ไดเ้ นอ่ื งจาก ขอ้ จำ� กัดทางดา้ นร่างกาย สถานสงเคราะห์เดก็ อ่อนปากเกร็ดจะท�ำอยา่ งไรให้เด็กมภี าวะโภชนาการดีขึน้ ? สถานสงเคราะห์เด็กอ่อนปากเกร็ด โดยทีมสหวิชาชีพ ประกอบด้วย นักสังคมสงเคราะห์ นักจิตวิทยา นักพัฒนาการ พยาบาล นักโภชนาการ นักกายภาพบำ� บดั และหัวหนา้ พ่ีเลยี้ งผดู้ ูแลเดก็ วเิ คราะหก์ ารดำ� เนนิ งานด้าน การส่งเสรมิ ภาวะโภชนาการของสถานสงเคราะห์เดก็ อ่อนปากเกรด็ โดยใชก้ ารวเิ คราะห์แบบ SWOT Analysis พบวา่ จุดแขง็ (Strengths : S) จุดอ่อน (Weakness : W) มีระบบ Click for Kids ซง่ึ เปน็ นวตั กรรม จ�ำนวนเด็กกับพี่เล้ียงผู้ดูแลเด็กไม่สมดุล ของสถานสงเคราะหฯ์ เปน็ ระบบสารสนเทศที่ ตามเกณฑม์ าตรฐานที่ก�ำหนดวา่ พี่เลยี้ ง 1 คน ใช้บนั ทกึ ขอ้ มลู ดา้ นพฒั นาการเด็ก ควรดแู ลเดก็ ไมเ่ กนิ 5 คน แตส่ ถานสงเคราะหฯ์ มีทมี สหวิชาชพี และนกั โภชนาการ พ่ีเลี้ยง 1 คน ดูแลเด็ก 7-10 คน โอกาส (Opportunity : O) ปัจจยั ท(ีข่ Tัดhขrวeาaงt/sเป: น็Tอ) ปุ สรรค มกี ารด�ำเนินงานด้านอาสาสมคั ร นานกว่า 30 ปี ช่วยในการดแู ลเดก็ เปน็ รายบุคคล การเกิดโรคระบาดตามฤดูกาลตา่ ง ๆ เชน่ มีอาสาสมัครท่ีเช่ียวชาญในวิชาชีพต่าง ๆ โรคมือเท้าปาก ไข้หวัด ท้องเสีย เป็นต้น สถานสงเคราะห์ฯ เปิดโอกาสและรับฟัง โรคเหลา่ นเี้ มอื่ เกดิ จะควบคมุ การระบาดไดย้ าก ความคดิ ของอาสาสมคั ร และส่งผลต่อภาวะโภชนาการของเด็กท�ำให ้ มแี พทยอ์ าสาใหค้ ำ� แนะนำ� เรอ่ื งการสง่ เสรมิ นำ�้ หนักลดลง โภชนาการ

DCY Success Stories 19 จากการวเิ คราะหท์ ำ� ให้หน่วยงานมแี นวทางในการแก้ไขปัญหาภาวะ โภชนาการเด็กด้วยระบบ “ITs” ระบบ “ITs” ประกอบด้วย I : Information Technology = กลยุทธด์ า้ นระบบสารสนเทศ ไดแ้ ก่ 1. ระบบ Click for Kids บนั ทกึ ขอ้ มลู พฒั นาการของเดก็ เพอื่ ใหไ้ ดข้ อ้ มลู ทเี่ ปน็ ปจั จบุ นั และประมวลผลพฒั นาการ ได้อย่างรวดเร็ว น�ำมาพัฒนาต่อยอดโปรแกรมให้สามารถจัดเก็บข้อมูลการเจริญเติบโตของเด็ก และสามารถน�ำมาแสดงผลเป็นกราฟน้�ำหนักต่ออายุ ส่วนสูงต่ออายุ และน้�ำหนักต่อส่วนสูง ผลที่ได้ ท�ำให้ทราบกราฟแสดงการเจริญเตบิ โตของเด็กรายบุคคล และทำ� ใหท้ ราบว่าเด็กมีภาวะโภชนาการเป็นไป ตามเกณฑท์ ีก่ ระทรวงสาธารณสุขกำ� หนดหรือไม่ 2. โปรแกรมประมวลผลภาวะโภชนาการของสถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล น�ำมาวิเคราะห์ และประมวลผลภาวะโภชนาการของเด็กรายบุคคล แยกตามกลุ่มอายุ โดยเมื่อช่ังน�้ำหนัก วัดส่วนสูง และรอบศีรษะเด็กแล้ว บันทึกข้อมูลจะประเมินภาวะโภชนาการของเด็กทุกคนได้ภายในวันเดียวกับ วนั ท่ชี ่ังน้�ำหนกั ซง่ึ สามารถน�ำขอ้ มลู ไปทำ� แผนส่งเสรมิ ภาวะโภชนาการของเด็กตามช่วงวัยต่าง ๆ ได้ทนั ที 3. โปรแกรม Excel เปรยี บเทยี บการเปลย่ี นแปลงนำ้� หนกั สว่ นสงู และรอบศรี ษะของเดก็ ในแตล่ ะเดอื นเพอ่ื ใหเ้ หน็ การเปลย่ี นแปลงดา้ นการเจรญิ เตบิ โต และพัฒนาการด้านร่างกายของเด็กรายบคุ คลได้อยา่ งชัดเจน

20 ค่านยิ ม : มองไกล ก้าวทนั มคี วามเชย่ี วชาญ จติ ม่งุ บริการ ยึดมัน่ คณุ ธรรม เน้นการมีส่วนร่วม T : Tools = กลยุทธด์ า้ นเคร่ืองมอื 1. ข้อมูลรายละเอียดการประเมินภาวะโภชนาการเด็ก และแนวทางการส่งเสริมภาวะโภชนาการเด็กท่ีได้ จากการประเมินผลด้วยโปรแกรมคำ� นวณภาวะโภชนาการของสถาบนั วิจยั โภชนาการ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล มาแบง่ เด็กเป็น 3 กลุ่ม โดยใชส้ ีเปน็ ตัวแทนกลุ่มตา่ ง ๆ ได้แก่ สแี ดง คือ เด็กท่ีมนี �้ำหนักนอ้ ยกว่าเกณฑ์ สีเหลือง คือ เด็กที่มีน้ำ� หนักคอ่ นขา้ งน้อยกว่าเกณฑ์ หรือน�้ำหนกั มากกวา่ เกณฑ์ สีเขยี ว คอื เด็กท่ีมนี �ำ้ หนักตามเกณฑ์ แต่สว่ นสงู ไม่เป็นไปตามเกณฑ์ เพ่ือให้นักโภชนาการท�ำแผนส่งเสริมภาวะโภชนาการให้เหมาะสมกับเด็กแต่ละราย และท�ำให้ผู้เกี่ยวข้องกับ เด็กมีแนวทางการปฏบิ ตั ิไปในทิศทางเดียวกนั 2. วางแผนการจดั เมนอู าหารพรอ้ มทงั้ คำ� นวณแคลอรข่ี องอาหารแตล่ ะมอ้ื โดยนกั โภชนาการ เพอื่ ใหเ้ ดก็ ทงั้ 3 กลมุ่ ได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนถูกต้องตามหลักโภชนาการ โดยนักโภชนาการและนักพัฒนาการจะน�ำข้อมูล การประเมนิ คณุ ภาพ รสชาติ และปรมิ าณการทานอาหารของเดก็ ในทกุ เมนู มาปรบั แผนการจดั เมนอู าหาร เพ่อื ให้ตรงกบั ความตอ้ งการ เหมาะสมกบั เดก็ ทุกชว่ งวยั 3. เปดิ โอกาสใหผ้ รู้ บั บรกิ ารและผมู้ สี ว่ นไดส้ ว่ นเสยี เขา้ มามสี ว่ นรว่ มในการประเมนิ ความพงึ พอใจเกยี่ วกบั คณุ ภาพ และเมนูอาหารเพ่ือน�ำข้อมูลมาปรับปรุงบริการหรือแก้ไขปัญหาได้ทันท่วงที เพื่อให้เด็กได้รับอาหารที่มี คุณภาพและไดร้ ับประโยชนส์ งู สดุ T : Team = กลยทุ ธด์ า้ นทีมงาน สถานสงเคราะห์ฯ แต่งต้ังทีมสหวิชาชีพ ประกอบด้วย ผู้บริหาร หัวหน้าฝ่าย นักวิชาชีพ นักโภชนาการ และหัวหน้าพ่ีเล้ียงผู้ดูแลเด็กจากทุกอาคาร มาร่วมกันคิดพัฒนาระบบเพื่อแก้ไขปัญหาภาวะโภชนาการ โดยมีการ จดั ประชุมทีมสหวิชาชีพทุก 4 เดือน (ปีละ 3 ครั้ง) คือ เดือนมกราคม เดอื นพฤษภาคม และเดือนกนั ยายน ทำ� ให้เห็น ผลการด�ำเนินงาน เกิดการทบทวนการจัดท�ำแผนและติดตามแผนส่งเสริมภาวะโภชนาการเพื่อดูพัฒนาการของเด็ก รายบคุ คล นอกจากนี้ยงั มีอาสาสมัคร (ชาวไทยจ�ำนวน 76 คน และชาวตา่ งประเทศ จำ� นวน 28 คน) เขา้ มามสี ว่ นรว่ ม ในการให้ข้อคิดเห็น ข้อเสนอแนะ ติดตาม ประเมินผลการด�ำเนินงานด้านการส่งเสริมภาวะโภชนาการเด็ก และช่วย สังเกตการเปล่ียนแปลงของเด็กเพอ่ื พัฒนาคุณภาพการใหบ้ รกิ าร

DCY Success Stories 21 เด็กในความอุปการะ กลุ่มทัว่ ไป กล่มุ เสี่ยง กล่มุ พิเศษ ชง่ั น้ำ� หนัก วัดสว่ นสูง วัดรอบศรีษะ ทกุ เดือน บันทกึ ในระบบ โปรแกรมประมวลผล โปรแกรม Click for kids ภาวะโภชนาการของ Excel มหาวิทยาลัยมหดิ ล กราฟแสดงการเจิรญเตบิ โต ไดภ้ าวะโภชนาการเด็ก ผลการเปลีย่ นแปลงน�้ำหนัก ตามมาตรฐานของกรมอนามัย ทกุ คนภายในวนั เดยี ว ส่วนสงู รอบศรี ษะของเด็ก แต่ละคน/แต่ละเดอื น คดิ เมนูอาหาร/อาหารเสริม/ แผนพฒั นาเดก็ รายบุคคล ผลผลติ ท่ีได้จากการน�ำระบบ ITs มาใช้ 1. เดก็ มภี าวะโภชนาการดขี นึ้ สามารถลดจำ� นวนเดก็ ทมี่ ภี าวะโภชนาการไมเ่ ปน็ ไปตามเกณฑข์ องกรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ จากเดิมกว่ารอ้ ยละ 40 - 50 ลดลงเหลือร้อยละ 31 2. มขี อ้ มลู เดก็ ทงั้ รายบคุ คลและรายกลมุ่ ตามชว่ งอายุ ซงึ่ แบง่ ออกเปน็ 3 กลมุ่ ไดอ้ ยา่ งชดั เจน ทำ� ใหส้ ถานสงเคราะหฯ์ สามารถวิเคราะห์ ประมวลผลข้อมูล เพ่ือใช้ในการวางแผนส่งเสริมภาวะโภชนาการให้เหมาะสม ตามช่วงอายุและสภาพปญั หาของเดก็ 3. ผบู้ รหิ ารไดร้ บั ขอ้ มลู เกย่ี วกบั ภาวะโภชนาการของเดก็ ไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ ถกู ตอ้ ง สำ� หรบั ใชว้ างแผนการดำ� เนนิ งาน

22 ค่านยิ ม : มองไกล กา้ วทนั มคี วามเช่ียวชาญ จติ มุ่งบริการ ยึดม่ันคุณธรรม เน้นการมีส่วนร่วม การแกไ้ ขปญั หาภาวะโภชนาการนท้ี ำ� ใหเ้ ดก็ ไดร้ บั การพฒั นาตามสทิ ธขิ น้ั พน้ื ฐาน เปน็ การพฒั นาทรพั ยากรมนษุ ย์ ใหเ้ จรญิ เตบิ โตขน้ึ เปน็ ผใู้ หญท่ สี่ มบรู ณ์ เปน็ ทรพั ยากรบคุ คลทม่ี คี ณุ คา่ สามารถใชช้ วี ติ ในสงั คมไดอ้ ยา่ งปกตสิ ขุ การพฒั นา น้ีไม่สามารถตีค่าออกมาเป็นตัวเงินได้ แต่เป็นความคุ้มค่าทางสังคม เพราะเป็นการเพ่ิมทรัพยากรท่ีมีคุณภาพให้กับ ประเทศ นอกจากน้ีการที่เด็กมีภาวะโภชนาการดี มีสุขภาพดี ยังเป็นการลดค่าใช้จ่ายของรัฐ/ของประเทศในการดูแล เดก็ เมอ่ื มภี าวะเจบ็ ปว่ ย ลดคา่ ใชจ้ ่ายในการรักษาพยาบาล เป็นการประหยดั งบประมาณ ลดตน้ ทุนทางด้านเศรษฐกจิ ให้กบั ประเทศ บทเรียนท่ีไดจ้ ากการดำ� เนนิ งาน ท�ำใหเ้ ห็นวา่ งานบรกิ ารต้องยดึ กลุม่ เปา้ หมาย “เดก็ ” เป็นหวั ใจสำ� คัญของการ พฒั นา และตอ้ งมขี อ้ มลู ทถ่ี กู ตอ้ ง สนบั สนนุ การวางแผนใหบ้ รกิ าร มกี ารแลกเปลย่ี นเรยี นรู้ ท�ำงานร่วมกันเพื่อให้เกิดองค์ความรู้ในการพัฒนางาน รวมถึงการวางแผนเพ่ือควบคุม ความเส่ียง ตลอดจนต้องเสริมสรา้ งองคค์ วามร้ใู หม่ ๆ ทมี่ ีผลกระทบตอ่ เดก็ ในปจั จุบนั ทีมงานผู้จัดท�ำผลงาน นางรศั มี บัวบาน ผปู้ กครองสถานสงเคราะหเ์ ดก็ ออ่ นปากเกรด็ ด�ำรงต�ำแหนง่ ขณะส่งผลงาน (ปี 2561) ผู้รเิ ร่มิ ใหเ้ กิดผลงาน นางสาววราภา สยงั กลู นกั พฒั นาสังคมช�ำนาญการพิเศษ สถานสงเคราะห์เดก็ ออ่ นปากเกรด็ ดำ� รงต�ำแหน่งขณะส่งผลงาน (ปี 2561) ผูจ้ ดั ท�ำและเขยี นผลงาน เบอรต์ ิดต่อ : 081-750-4561

DCY Success Stories 23 Cloud Social Smart City โดย บา้ นพักเดก็ และครอบครวั จงั หวดั สระแกว้ จังหวัดสระแก้วเป็นจังหวัดขนาดเล็กตามแนวชายแดน ประเทศไทยกัมพูชาเป็นเมืองหน้าด่านทางเศรษฐกิจของ ประเทศมปี ระชากรอาศยั อยู่ 5.6 แสนคน มกี ารแลกเปลยี่ น สนิ คา้ และผคู้ นเขา้ ออกตลอดเวลา ประชากรในพนื้ ทสี่ ว่ นหนงึ่ เ ป ็ น ป ร ะ ช า ก ร แ ฝ ง แ ล ะ มี วั ฒ น ธ ร ร ม ท่ี ผ ส ม ผ ส า น กั น มากกวา่ 5 ชนเผา่ ปญั หาสงั คม การพฒั นาเดก็ เยาวชนและ ครอบครวั จงึ มวี ถิ กี ารดำ� เนนิ งานทแ่ี ตกตา่ งจากจงั หวดั อนื่ ๆ ปญั หาความยากจนแรน้ แคน้ ปญั หาความรนุ แรง ปญั หาการ ค้ามนุษย์ ปัญหายาเสพติด ปัญหาแรงงานข้ามชาติ และ ปญั หาอนื่ ๆ ทม่ี จี ำ� นวนมากขน้ึ การทำ� งานแบบเดมิ บา้ นพกั เด็กและครอบครัวจังหวัดสระแก้ว เป็นหน่วยงานที่ต้อง บริการประชาชน ตลอด 24 ช่ัวโมง เป็นศนู ยก์ ลางในการ ช่วยเหลือผู้ประสบปัญหาที่เกิดขึ้นแต่ด้วยศักยภาพของ จ�ำนวนบุคลากรและการให้บริการ เมื่อเปรียบเทียบกับ ประชากรในจงั หวัดสระแก้วซ่งึ มจี �ำนวนมาก จงึ ไม่สามารถ ท�ำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและต้องใช้ระยะเวลานานท่ี จะเขา้ ถงึ และแกไ้ ขปญั หารว่ มกบั ทมี สหวชิ าชพี หรอื ผมู้ คี วาม เชี่ยวชาญในแต่ละด้าน แต่สามารถแก้ปัญหาเบื้องต้นได ้ ในระดบั หนึ่ง บ้านพักเด็กและครอบครัวจังหวัดสระแก้ว และองค์กรภาคีเครือข่ายได้ด�ำเนินการประสานความร่วมมือ ในการจัดตั้งชุมชนคุ้มครองเด็ก เพ่ือลดระยะเวลาในการเข้าถึงบริการภาครัฐได้อย่างรวดเร็วทันต่อเหตุการณ์ โดยบา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั สระแกว้ มกี ารจดั การโดยใชร้ ะบบ Cloud Office ผา่ น Instant Line Application และ Sakaeoshelterthailand Fanpage นอกจากน้ียังได้ริเริ่มพัฒนา Sakaeo Social Watch V.1 ข้ึนมา เพื่ออ�ำนวยความสะดวกให้กับเครือข่ายและผู้ประสบปัญหาในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารและบริการของบ้านพักเด็ก และครอบครวั จังหวัดสระแกว้

24 คา่ นยิ ม : มองไกล กา้ วทนั มีความเชย่ี วชาญ จิตม่งุ บริการ ยดึ มั่นคุณธรรม เนน้ การมสี ว่ นร่วม ขั้นตอนการด�ำเนนิ การและการบรู ณาการ โครงสรา้ งการท�ำงานกบั เครือขา่ ยของ บ้านพกั เด็กและครอบครัวจังหวัดสระแกว้ Cloud Social Smart City เปน็ โครงการความร่วมมือ ของหลายภาคสว่ น เรมิ่ จากภาครฐั กระทรวงการพฒั นา โรงพยาบาล สภาเดก็ สังคมและความม่ันคงของมนุษย์ และกระทรวงอื่น ๆ สง่ เสรมิ สุขภาพ และเยาวชน ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง ตลอดจนองคก์ ร NGO ไทย-กมั พชู า ในการ ร่วมมือสร้างเป็นเครือข่ายชุมชนคุ้มครองทางสังคม ตำ� บล โดยสรา้ งเครอื ขา่ ยและใชก้ ารสอ่ื สารมาเปน็ ชอ่ งทางในการ ONE HOME แลกเปลี่ยนข้อมูล ท�ำให้สามารถลงพ้ืนท่ีและยับย้ัง ตรวจสอบกรณีเร่งด่วนได้ทันที และมีเครื่องมือในการ อาสาสมัคร บา้ นพกั เด็ก ต�ำรวจ คดั กรองเดก็ ในชมุ ชนเพอื่ เฝา้ ระวงั ปญั หา โดยดำ� เนนิ การ และครอบครัว ทหาร ในพื้นท่ีน�ำร่อง 4 ต�ำบล ได้แก่ ต�ำบลคลองน�้ำใส จงั หวัดสระแก้ว ต�ำบลผักขะ ต�ำบลเขาสามสิบ และเทศบาลต�ำบล ตาพระยา โรงเรยี น NGO โดยบ้านพักเด็กและครอบครัวจังหวัดสระแก้ว และองค์กรภาคีเครือข่าย รว่ มเป็นแกนน�ำในการแก้ไขปัญหา เฝ้าระวงั ปลกู จิตส�ำนกึ ในชมุ ชนใหเ้ กิดการเรียนรู้ และรว่ มมือกัน ช่วยเหลอื ซ่งึ กนั และกัน รว่ มกบั ทมี สหวิชาชีพในชมุ ชน เปรียบเสมือน “กล้องวงจรปิดมีชีวิต” ท่ีสามารถเห็นปัญหาและมีความชาญฉลาดท่ีสามารถแก้ ปญั หาได้มากกว่าแคม่ องเห็น โดยใช้เทคโนโลยี (Cloud Social) เป็นจดุ ศูนยก์ ลาง ในการจัดการปัญหาร่วมกัน ไม่ยึดติดกับสถานท่ีขึ้นอยู่กับบริบทของสภาพปัญหา ทำ� ใหก้ ารจดั การปญั หาครอบคลมุ ตรงตอ่ ความตอ้ งการและสภาพปญั หาของผปู้ ระสบ ปัญหา เพ่ิมช่องทางการให้บริการแก่ผู้ประสบปัญหาให้ได้รับการแก้ไขอย่างทัน ทว่ งที มปี ระสทิ ธภิ าพและชมุ ชนสามารถเปน็ เครอื ขา่ ย ในการเฝา้ ระวงั ปญั หาทาง สงั คมทเ่ี กดิ ขนึ้ ในชมุ ชนได้ ดงึ ทรพั ยากรทมี่ อี ยใู่ นชมุ ชน เขา้ มามสี ว่ นรว่ มในการเปน็ เครอื ข่ายเฝ้าระวังและป้องกันปญั หารว่ มกัน Line App Sakaeoshelterthailand Fanpage Sakaeo Social Watch V.1App

DCY Success Stories 25 นอกจากนย้ี งั รว่ มกนั จดั ตง้ั Cloud Office ในชมุ ชน ใหเ้ ปน็ สถานทใี่ นการจดั ประชมุ ทมี สหวชิ าชพี หรือเป็นสถานที่ในการวางแผนช่วยเหลือผู้ประสบปัญหา โดยไม่จ�ำเป็นต้องเดินทางมาวางแผน การช่วยเหลือที่บ้านพักเด็กและครอบครัวจังหวัดสระแก้ว และเป็นการลดระยะเวลาในการเดินทาง ประหยัดคา่ ใช้จ่าย จึงมกี ารประสานการขอใช้สถานทีใ่ นทอ้ งถ่ิน เช่น โรงเรียน สถานีต�ำรวจ โรงพยาบาล ทที่ �ำการหมู่บา้ น และทีอ่ ่นื ๆ ทส่ี ามารถอำ� นวยความสะดวกใหก้ ับผปู้ ระสบปญั หาทางสงั คม Before Clond Social Smart City After บุคลากรใน บพด.สระแก้ว มี 15 คน มบี คุ ลากร 15 คน เครอื ขา่ ยทง้ั ในและตา่ งประเทศ มากกว่า 1000 คน ไดร้ ับการสนับสนุนงบประมาณจากภาครฐั ไดร้ บั งบประมาณจากภาครฐั +องคก์ รเอกชน+ CSR+ประชาชนอ่ืนๆ จ�ำนวนผู้ประสบปัญหาทางสังคมประสาน ประสานงานผา่ น Fanpage, Line, ผา่ นหนว่ ยงานอ่ืนๆ Application เหยอื่ เปน็ ขา่ วท�ำใหเ้ กิดความเสยี หาย เหยือไม่เปน็ ข่าวเยยี วยาได้รวดเรว็ ปรับตวั ได้ดี ใช้ชีวติ อยใู่ นสังคมได้งา่ ยกว่าเป็นข่าว กลุม่ เสยี่ งไม่ได้รับข้อมลู ข่าวสารในการดแู ล ไดร้ บั ขอ้ มลู ขา่ วสารผา่ นเครอื ขา่ ยและสารสนเทศ ตนเองและเฝา้ ระวงั ใชพ้ ลงั งานเชอื้ เพลงิ สงู มาก ใช้เวลาเดินทางนาน ใช้เช้ือเพลงิ น้อยลง ลดเวลาในการเดนิ ทาง ใช้เวลาเกนิ 2 ชม./เคส (กรณเี ร่งดว่ น) ไมเ่ กนิ 1 ชม./เคส (กรณีเร่งด่วน) ลองผดิ ลองถูก ท�ำความเสยี หายจากการ มกี ารเก็บขอ้ มูลเป็นระบบ(KM) (R2R) ชว่ ยเหลือเคสได้ช้า ยุทธศาสตรก์ ารดำ� เนนิ โครงการ Cloud Social Smart City สร้างความเชื่อมนั่ ขับเคลื่อนโครงการ 1. โครงการเสรมิ สรา้ งเครอื ขา่ ยคมุ้ ครองเดก็ ในระดบั ตำ� บล ผ่าน Smart connet “ให้ความร้ดู า้ นสิทธเิ ด็ก และการคุ้มครองเด็กในชมุ ชน 2. โครงการป้องกนั และแก้ไขปญั หาการตง้ั ครรภ์ในวัยรุ่น เริม่ พฒั นา ยทุ ธศาสตร์ พกเฒั าพรน่ือทาเำ�ตเรงรียายี นนมรู้ 3. โครงการฝกึ อบรมหลกั สตู รการอบรมเลย้ี งดเู ดก็ โดยไมใ่ ช้ Application กSmารaรrอtงรCบั ity ความรุนแรงส�ำหรบั พ่อแมผ่ ้ปู กครอง 4. โครงการสง่ เสริมคุณภาพชีวติ “เติบโตอย่างมีคุณภาพ การพฒั นา นำ� ไปสูก่ าร ครอบครวั มีสุข” เปล่ยี นแปลง 5. โครงการเยาวชนไทยหัวใจใสสะอาด Upside Down 6. โครงการศนู ย์ชุมชนคุม้ ครองเด็ก 7. โครงการคุ้มครองและเสริมสร้างภูมิคุ้มกันส�ำหรับเด็ก และเยาวชนในมติ ิความรนุ แรงด้านยาเสพตดิ 8. โครงการกล้องวงจรปดิ มชี ีวิต

26 ค่านยิ ม : มองไกล ก้าวทนั มีความเชีย่ วชาญ จติ มุ่งบริการ ยดึ ม่นั คุณธรรม เนน้ การมสี ว่ นรว่ ม ผลการด�ำเนนิ งานโครงการ Cloud Social Smart City คอื โครงการท่ีพฒั นาการมีสว่ นร่วมของทุกภาคส่วนใหร้ ่วมกนั ท�ำงานเพื่อเด็ก โดยการขยายเครือข่ายบุคลากรและเครือข่ายสถานที่ท�ำงาน โดยการพัฒนา Social Cloud Application ให้สามารถทำ� งานในการส่ือสารร่วมกนั และเช่อื มโยงการทำ� งาน Social Map ใช้ เช่ือมโยงข้อมูลร่วมกัน Social My Map เพื่อให้สามารถส่งข้อมูลจากเครือข่าย และเครือข่ายเข้าถึง รายละเอยี ดไดจ้ ากทง้ั Social Cloud Application และทาง Google My Map เชน่ การชว่ ยเหลอื เฝา้ ระวงั และพัฒนาผู้รับบริการให้ง่ายต่อการเข้าถึงบริการจากโครงการได้ทุกท่ี ไม่มีสถานท่ีท�ำงานเป็นอุปสรรค อกี ตอ่ ไปในอนาคต ปัจจยั และเงอื่ นไขความส�ำเรจ็ (Key Success Factors) 1. สร้างการรับรู้ สร้างความเข้าใจ 2. กำ� หนดเปา้ หมายชดั เจน สรา้ งความ การยอมรับจากผู้บริหารและเครือข่าย เขา้ ใจกับทมี งานในการมงุ่ สู่เป้าหมาย อย่างตอ่ เนอ่ื ง 3. จัดท�ำแผนด�ำเนินการสร้าง บุคลากรภายในก่อน ให้เข้าใจ แผนที่ทางเดิน 4. สร้างขอ้ มูลสารสนเทศ บรู ณาการ 5. ปรับระบบการบริหารจัดการให้ชัดเจน รว่ มกนั ปรบั ปรงุ คณุ ภาพการทำ� งาน และถอยหลงั มาเปน็ ผู้ดูแล และใช้ได้จรงิ การทำ� งานโครงการ Cloud Social Smart City บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั สระแกว้ คำ� นงึ อยู่ตลอดเวลา คือ การท�ำงานกับคนทุกช่วงวัยโดยอาศัยความช�ำนาญของผู้สูงอายุ ปราชญ์ชาวบ้าน อาสาสมคั ร อพม.ทม่ี คี วามรคู้ วามสามารถ ทำ� งานรว่ มกบั เดก็ และเยาวชนทมี่ หี วั กา้ วหนา้ มจี ติ อาสา มคี วามรู้ ความสามารถด้านเทคโนโลยี ชว่ งแรก ๆ อาจจะทำ� ให้ปรับตัวเขา้ กันไดย้ าก แตเ่ มือ่ ได้ก�ำหนดเป้าหมาย ร่วมกัน ใช้ความรู้ความสามารถมาผสานกันจนมีผลลัพธ์และผลผลิต เป็นท่ียอมรับเกิดความภาคภูมิใจ จึงได้ร่วมกันผลักดันกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกันออกมาจ�ำนวนมากที่เป็นประโยชน์ต่อชุมชนและสังคม นำ� ไปส่กู ารพฒั นาตอ่ ยอดจนเปน็ โครงการพฒั นาทย่ี งั่ ยืน

DCY Success Stories 27 Cloud Social Smart City งบประมาณ กระทรวง พม. ระดมทนุ กระทรวงอื่นๆ ความรบั ผดิ ชอบ ชมุ ชน / ประชาชน ต่อสังคม (CSR) ผา่ นทาง Application (line) / การจดั หาทรพั ยากร เครือข่ายภายในประเทศ Cloud office เครือขา่ ยภายนอกประเทศ Network Groups เครอื ขา่ ยทีมสหวิชาชพี World Vision สภาเด็กและเยาวชนจังหวัดสระแก้ว Inter-multidisciplinary Team Work เครอื ข่ายผู้สูงอายุ Combodian Woman’s Crisis Center (CWCC) ภาครฐั อนื่ ๆ Japan International Coperation Agency (JICA) ภาคเอกชน NGOs เดก็ และเยาวชน Non Governmental Organizations (NGO) นพด.สระแกว้ โรงพยาบาล โรงเรยี น สถานีตำ� รวจ ชุมชน หน่วยงานอนื่ การจัดความรู้ งานประจ�ำสงู่ านวิจัย การประชมุ เคส การประชมุ กลุม่ ภาพทีมงาน 1. นางสาวภัทรานิษฐ ์ กอ่ กศุ ล 2. นางเพ็ญภักด ิ์ พนั ธ์ม่งั มี 3. นางสาวพริ ุณทพิ ย ์ บวั คำ� ศร ี 4. นางสาวสมพร ทคู ำ� ม ี 5. นางสาวลกั ขณา ศิรกิ ิจ 6. นางสาวธนัญญา โชติพรม 7. นางสาวนงลักษณ ์ เหมอื นด�ำ 8. นางนุชนาฎ สพุ ราช 9. นายทนงศักด์ ิ นกเนือ้ ทอง 10. นายกติ ตพิ งษ ์ บวั เงิน 11. นางสาวตวงพร อ�ำไพพร 12. นางสาวกลุ นษิ ฐ ์ ศริ ิพันธ์ 13. นายคณุ านนท์ แดงขาวเขยี ว 14. นางสาวอมรา ทองคลี

28 ค่านยิ ม : มองไกล กา้ วทนั มคี วามเช่ยี วชาญ จติ มงุ่ บริการ ยึดมน่ั คุณธรรม เน้นการมสี ว่ นร่วม โครงการ UD network (เครือขา่ ยอดุ ร สรา้ งสุข) บ้านพักเดก็ และครอบครวั จังหวัดอุดรธานี ความรุนแรงต่อผู้หญิงและเด็กหญิงท่ีเกิดข้ึนอย่างกว้างขวาง จากสถิติการตง้ั ครรภ์ซ้�ำจากขอ้ มูล ในบางพน้ื ทเี่ นอื่ งจากครอบครวั ขาดความรคู้ วามเขา้ ใจในการเลยี้ งดู สาธารณสขุ จังหวดั อุดรธานีทีเ่ พิม่ ขึน้ ที่ถูกต้องอาศัยความรุนแรงในการแก้ไขปัญหา ความรุนแรง ในปี 2559 จากร้อยละ 14.35 ทางเพศที่เกิดจากคู่สมรสหรือจากผู้ท่ีมิใช่คู่สมรส ความรุนแรง เป็น ร้อยละ 17.51 ในปี 2560 ในครอบครัวที่เกิดปัญหาจากครอบครัวใหม่ จากการให้ความรัก การดแู ลเดก็ ทไ่ี มใ่ ชล่ กู ของตนเอง รวมถงึ ปญั หาทางดา้ นเศรษฐกจิ และค่าใช้จ่ายท่ีมากข้ึนในการด�ำรงชีพซ่ึงปัญหาเหล่าน้ีมีท่ีมาจาก ปัญหาการตั้งครรภ์ซ�้ำในหญิงอายุน้อยกวา่ 20 ปี ชาวบ้านในชมุ ชนกับบ้านพักเด็กและครอบครัวจงั หวดั อดุ รธานแี ละเครือข่ายต่างๆในชมุ ชน ร่วมกนั ด�ำเนนิ การเสริมสรา้ งเครือข่ายค้มุ ครองเด็กในระดบั ตำ� บล ในปงี บประมาณ 2561 แลว้ จำ� นวน 16 ต�ำบล 1. เทศบาลตำ� บลภผู าแดง 9. องคก์ ารบริหารสว่ นตำ� บลหนองนกเขียน 2. เทศบาลตำ� บลหนองบัวบาน 10. เทศบาลต�ำบลจำ� ปี 3. เทศบาลต�ำบลกงพานพันดอน 11. เทศบาลตำ� บลบา้ นโปรง่ 4. เทศบาลต�ำบลพันดอน 12. เทศบาลตำ� บลบา้ นธาตุ 5. เทศบาลตำ� บลปะโค 13. องคก์ ารบริหารสว่ นตำ� บลนาพู่ 6. องค์การบริหารส่วนตำ� บลภุมภวาปี 14. องคก์ ารบริหารส่วนต�ำบลเชยี งหวาง 7. องค์การบริหารสว่ นตำ� บลผาสกุ 15. องค์การบริหารส่วนตำ� บลสรา้ งแปน้ 8. องคก์ ารบริหารสว่ นตำ� บลตาดทอง 16. องคก์ ารบริหารส่วนตำ� บลบ้านเหลา่ จากปญั หาการตงั้ ครรภซ์ ำ้� ในหญงิ อายุ 15 -19 ปี กอ่ ใหเ้ กดิ การประสานแรงกาย แรงใจ การรวมตวั ของชาวบ้านในชุมชน บ้านพักเด็กและครอบครัวจังหวัดอุดรธานี หน่วยงานท่ีเก่ียวข้องในระดับท้องถ่ิน ระดบั อำ� เภอ และระดบั จงั หวดั เขา้ มารว่ มกนั ทำ� งาน เพอื่ ปกปอ้ งคมุ้ ครองเดก็ และสง่ เสรมิ สทิ ธเิ ดก็ สง่ เสรมิ อาชพี และรายไดข้ องครอบครวั เด็ก เปน็ “เครือข่ายอดุ ร สร้างสขุ ” เพ่อื ใหค้ นอดุ รมีคณุ ภาพชวี ติ ทีด่ ีขึ้น

DCY Success Stories 29 บทบาทหน้าท่ี UD network (เครือขา่ ยอุดร สรา้ งสขุ ) ชาวบา้ นในชมุ ชน โดย ผใู้ หญบ่ า้ น อาสาสมคั ร เจา้ หนา้ ทอี่ งคก์ ารบรหิ ารสว่ นทอ้ งถนิ่ โรงพยาบาล ส่งเสริมสุขภาพชุมชน โรงเรียน วัด และสภาเด็กและเยาวชน เข้ามามีบทบาทหน้าท่ีในการขับเคล่ือน การดำ� เนินงาน จนเกิดเปน็ UD network (เครือข่ายอุดร สร้างสขุ ) ดังน้ี

ระบบการคมุ้ ครองเดก็ จงั หวัดอุดรธานี 30 คา่ นยิ ม : มองไกล ก้าวทนั มีความเชย่ี วชาญ จิตมงุ่ บริการ ยดึ มน่ั คณุ ธรรม เน้นการมสี ว่ นรว่ ม ระดบั พมจ. +จบังหพวดัด. +สสว. กลไก คกก.คมุ้ ครองเดก็ พน้ื ที่ สหวชิ าชีพ NGO �อำนาจห ้นา ่ที 1. การพัฒนาองค์ความรู้ งานวิจัย สถานการณ์ รูปแบบและเนอื้ หาการคมุ้ ครองเดก็ การจัดเก็บขอ้ มลู ในพน้ื ท่ี 2. การใหบ้ รกิ าร - พฒั นาบุคลากรการคุม้ ครองเด็ก เชน่ ฝึกอบรม ฝึกปฏิบตั ิงาน นิเทศงาน ท�ำ Case Review - สรา้ งกลไกตดิ ตามชวี ติ ความเปน็ อยขู่ องเดก็ และครอบครวั เชน่ Home Visitation Home Inventory 1. การใช้แบบคดั กรอง - บ�ำบดั ฟื้นฟสู ุขภาพ พฒั นาการของเด็ก ความสัมพนั ธข์ องเด็กและครอบครวั 2. การจดั ทำ� ฐานขอ้ มลู เด็กและเยาวชนระดบั ตำ� บล 3. การสง่ เสรมิ ให้ อปท. จดั หาสังคมแวดล้อมทดแทน (สงั คมแวดล้อม/ชุมชน/ครอบครวั ทดแทน) โดยระบบคดั กรองเพอ่ื สนับสนนุ การเลี้ยงดเู ดก็ ตาม 4. การส่งเสรมิ ให้ อปท. จดั หาผ้ชู ว่ ยพนกั งานเจ้าหนา้ ท่ี (ผ้คู มุ้ ครองสวสั ดิภาพเด็ก) มาตรฐานขั้นตำ�่ 3. การวิเคราะห์ข้อมูลสถานการณ์ปัญหาในพ้ืนท่ี ระดบั จังหวัดปฏบิ ัตกิ าร กลไก คกก.คุ้มครองเดก็ จงั หวดั สหวิชาชีพ NGO NGO ท้องถ่ินปฏิบตั ิการ พมจ. + บพต คกก.คุม้ ครองเด็กพื้นที่ อาสาสมคั ร พมจ. บพด. อบจ. อปท. - ผูจ้ ดั การรายกรณี - สถานแรกรบั - ผูจ้ ดั การรายกรณี - จำ� แนกคัดกรอง (การเก็บขอ้ มลู ในพื้นท)่ี - (พมจ.) ผู้ประสานนโยบาย - ผจู้ ัดการรายกรณี - ผจู้ ัดสรรงบประมาณสนับสนนุ - ส่งตอ่ ความรบั ผิดชอบ เพอ่ิื ใหเ้ กิดความร่วมมือ - จัดท�ำแผนพัฒนาและบำ� บัด เฉพาะราย - ให้ความชว่ ยเหลือเฉพาะหน้า - ให้ความชว่ ยเหลือเฉพาะหน้า (มปี ระสบการณ์ ครอบครวั บำ� บดั และส่งเด็กคืนสู่สังคม - สบื ค้นขอ้ เทจ็ จริง - ใหค้ วามช่วยเหลือรายกรณี คุม้ ครองเดก็ โดยผา่ น -ช่วยเหลอื สนับสนุนครอบครวั พฒั นา - ทำ� Bio Psychosocial, Risk, Family กรณคี รอบครวั ยนิ ยอม การประชมุ Case และคุม้ ครองเด็กที่ออกจากสถานแรกรบั and Need assessment ร่วมกับ - จัดท�ำฐานข้อมูลเด็กทไ่ี ด้รบั ระดบั จงั หวดั ทุกกรณี - จัดหาครอบครวั ทดแทน สหวิชาชพี การคมุ้ ครองและชว่ ยเหลือ - ปฏบิ ัตงิ านตามกฎหมาย - ประสานความช่วยเหลอื จาก คกก. - จดั ทำ� แผนการให้บรกิ าร - ปฏิบัตติ ามกฎหมายคุม้ ครองเด็ก คุ้มครองเดก็ คุ้มครองเด็กจงั หวัด ผา่ น อบจ./พมจ. - ให้บริการ และตดิ ตาม

DCY Success Stories 31 ผลส�ำเรจ็ ของโครงการ UD network 1. เกิดเครือข่ายตำ� บลคุม้ ครองเดก็ จ�ำนวน 16 ต�ำบล 190 หมู่บา้ น (เครือขา่ ยอดุ ร สรา้ งสขุ ) 2. มีแนวทางการปฏบิ ตั ิงานแกไ้ ขปัญหา ในรปู แบบ UD network (เครือข่ายอุดร สร้างสุข) 3. อตั ราการต้งั ครรภซ์ �้ำในหญงิ อายุ 15-19 ปี 2559 ลดลง 2.4 % เมือ่ เทียบข้อมูลจากปี 2560 4. สถาบนั ครอบครวั มคี วามเขม้ แขง็ ผปู้ ระสบปญั หามคี ณุ ภาพชวี ติ ทด่ี ขี น้ึ 5. สามารถผลกั ดนั การท�ำงานรปู แบบเครือข่ายต�ำบลคมุ้ ครองเดก็ ให้เข้าสู่แผนพฒั นาท้องถ่ิน 4 ปี และเขา้ สแู่ ผนยุทธศาสตร์ 4 ปี ของจังหวัดอดุ รธานี (2563-2566) คณะผจู้ ัดท�ำในหน่วยงาน นางเยาวพรรณ แชม่ พดุ ซา นางสาวสกุลตลา คงแสงไชย หัวหนา้ บา้ นพักเด็กและครอบครวั จงั หวดั อุดรธานี นกั พฒั นาสังคม โทร/โทรสาร.042237151 [email protected]

32 ค่านยิ ม : มองไกล ก้าวทนั มคี วามเช่ียวชาญ จติ มงุ่ บริการ ยึดมน่ั คุณธรรม เน้นการมสี ว่ นร่วม “เด็กสกล ฮูฮ้ กั ฮู้ป้อง บ่ตอ้ งทอดท้งิ กันไว้ขา้ งหลัง” โดย บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั สกลนคร ปจั จบุ นั วยั รนุ่ และเยาวชนสว่ นใหญม่ ปี ญั หาหลายอยา่ งทตี่ นไมส่ ามารถแกไ้ ขปญั หาเหลา่ นน้ั ได้ด้วยตนเอง บางครั้งอาจจะแก้ไขปัญหาด้วยวิธีการผิด ๆ ไม่มีการคิดวิธีการแก้ไขปัญหา อยา่ งรอบครอบ ซึง่ ปัญหาเหลา่ น้ีสามารถแกไ้ ขได้โดยเร่มิ จากการใหค้ วามส�ำคญั กับพวกเขา ใหเ้ ขา ไดม้ โี อกาสในการแสดงความคดิ เหน็ เพอ่ื เปน็ แนวทางในการแกป้ ญั หา วยั รนุ่ เดก็ และเยาวชนสว่ นใหญ่ ทม่ี กั จะประสบปญั หา คอื เขาไมม่ คี วามรใู้ นเรอื่ งทคี่ วรหรอื ไมค่ วร ไมม่ คี นมาใหค้ วามรใู้ หค้ ำ� ปรกึ ษา ในส่ิงที่ถูกและช้ีแนะแนวทางการแก้ไขหรือข้อผิดพลาดที่เกิดข้ึน โดยปัญหาส่วนใหญ่ เช่น ตดิ ยาเสพตดิ ตดิ เกมส์ มเี พศสมั พนั ธก์ อ่ นวยั อนั ควร คา่ นยิ มความทนั สมยั ตามโฆษณาตามสอ่ื ตา่ ง ๆ เยาวชนเมอื่ ประสบพบเจอกับปัญหาต่าง ๆ สว่ นใหญม่ กั ปรกึ ษาเพ่อื น เชื่อเพอ่ื นเพราะคิดว่าเพื่อน เปน็ ทพ่ี ง่ึ ใหแ้ กต่ นได้ ทง้ั หมดเปน็ ความคดิ ทผี่ ดิ ความจรงิ แลว้ เมอื่ เกดิ ปญั หาคนทค่ี วรไปขอคำ� ปรกึ ษา คือ พ่อ แม่ เพราะพ่อแม่เป็นบุคคลท่ีใกล้ชิดและรักเรามากท่ีสุดสามารถให้ค�ำปรึกษาได้ทุกเรื่อง และปัญหาเดก็ และเยาวชนในพน้ื ท่จี งั หวดั สกลนครท่ีพบส่วนใหญ่ เด็กและเยาวชนอยใู่ นครอบครวั ยากจน ปญั หาการตงั้ ครรภใ์ นวยั รนุ่ และไมพ่ รอ้ มในการเลยี้ งดบู ตุ ร บดิ ามารดาหยา่ รา้ ง เด็กก�ำพร้า เดก็ ขาดโอกาสทางการศกึ ษา เดก็ ไดร้ บั การเลย้ี งดไู มเ่ หมาะสม เดก็ เสย่ี งตอ่ กระทำ� ผดิ เดก็ ประพฤตติ น ไมเ่ หมาะสม (ทม่ี า : รายงานสถานการณท์ างสงั คมจงั หวดั ประจำ� ปี 2561 โดยสำ� นกั งานพฒั นาสงั คม และความมั่นคงของมนุษย์จังหวัดสกลนคร) จากความส�ำคัญของสภาพปัญหาดังกล่าว พบว่าปัญหาการท้องไม่พร้อม ในวัยรุ่นเป็นปัญหาที่มีแนวโน้มเพ่ิมมากขึ้น จึงได้เกิดเป็น “โครงการเดก็ สกล ฮ้ฮู ัก ฮูป้ ้อง บต่ ้องทอดท้ิงกันไว้ขา้ งหลงั ”ภายใตป้ ัญหาดงั กลา่ ว จึงไดเ้ กิดเป็น “โครงการเสริมสร้างเครือข่ายคุ้มครองเด็กในระดับต�ำบล” โดยการท�ำงานร่วมกันของภาคี เครือข่ายในพน้ื ท่ี “เด็กสกล ฮู้ฮกั ฮู้ป้อง บ่ตอ้ งทอดท้งิ กนั ไวข้ ้างหลัง”

บทบาทหน้าที่ของเครือข่ายคุ้มครองเด็กในระดบั ต�ำบล จงั หวัดสกลนคร อปท. สถานศกึ ษา ต�ำรวจ กศน. รพ.สต. บพด.สกลนคร พมจ.สกลนคร ก�ำนนั /ผญบ. ภาคประชาสงั คม อสม./อพม. สภาเด็กฯ - ระดมทรพั ยากร - คัดกรองเด็กใน ร.ร. - คมุ้ ครองสวสั ดภิ าพ - แนะแนวการศึกษา - ให้ค�ำแนะน�ำและ - ประสานความรว่ มมอื - สนบั สนนุ การขบั เคลอื่ น - คดั กรองเดก็ เบือ้ งตน้ - ร่วมเปน็ วิทยากร - คัดกรองขอ้ มูลเด็ก - เปน็ แกนนำ� ชกั ชวน/ - สง่ เสรมิ อาชีพ - แยกกลุม่ เด็ก (สีแดง - ใหค้ วามรเู้ รอ่ื ง ทางเลือก ช่วยเหลือดา้ น ระหวา่ งภาคเี ครอื ขา่ ย งานในพนื้ ท่ี - ชี้เปา้ เด็กในกลุ่มเส่ียง - สรา้ งกจิ กรรมเสรมิ สรา้ ง ตามแบบคัดกรอง น�ำพา กลุม่ เด็กเสีย่ ง ให้กับกลมุ่ เดก็ เหลอื ง เขียว) กฎหมาย - การศกึ ษาต่อเนื่อง สขุ ภาพ - กระตนุ้ ให้เกิดการ - เฝ้าระวังเด็กกลุ่มเสี่ยง ความรักความอบอุ่น CMST เขา้ ร่วมกจิ กกรม และเยาวชน - เฝ้าระวงั /ป้องกนั - เฝา้ ระวงั ป้องกนั - ส่งเสรมิ การอา่ น - ใหค้ วามรูเ้ รือ่ งเพศ ขบั เคลื่อนงาน ในพ้ืนท่ี ในครอบครวั - ใหค้ วามร้เู รื่องเพศ - ขบั เคล่อื นงาน/ - พฒั นา 4 มติ ิ เด็กในโรงเรียน เดก็ ในกลมุ่ เสีย่ ง และสง่ เสรมิ ความรู้ ศึกษา อยา่ งเปน็ รูปธรรม - ประชาสมั พนั ธ์ - สรา้ งกจิ กรรมสง่ เสรมิ ศึกษา สร้างเครือขา่ ยเด็ก สุขภาพ เศรษฐกจิ เกี่ยวกบั เศรษฐกิจ - การวางแผนครอบครวั - สนบั สนุน สง่ เสรมิ การเรียนรู้ให้กับเด็ก - ตดิ ตาม เยี่ยมเยยี น และเยาวชนในพ้นื ที่ การศกึ ษา และ พอเพียง - การพัฒนาทาง การขบั เคล่อื นงาน และเยาวชน ประเมินผล - เสนอแนะ/ร่วมจัด สงั คม ด้านรา่ งกาย จิตใจ กลมุ่ เป้าหมาย กิจรรมเชิง อารมณ์ เบ้อื งต้น สร้างสรรค์ในพน้ื ท่ี กระบวนการมสี ่วนรว่ ม (AIC) Appreciation : A (การสร้างพลงั เมตตา) Influence : I (การสรา้ งพลังปัญญา) Control : C (การสรา้ งพลงั พัฒนา) DCY Success Stories 33 - กระบวนการท�ำให้ทกุ คนยอมรบั ชื่นชมคนอนื่ - กระบวนการใหค้ วามคิดริเรม่ิ ของแต่ละคน ร่วมกนั ท�ำ - นำ� เอาวธิ กี ารสำ� คญั มากำ� หนดแผนปฏบิ ตั กิ าร รูร้ กั สามคั คี - เปิดโอกาสใหท้ ุกคนเขา้ มามสี ่วนรว่ มในการ ร่วมกันคิด มาชว่ ยกนั กำ� หนดวิธกี ารสำ� คญั หรอื (Action Plan) อยา่ งละเอยี ดวา่ จะทำ� อะไร แสดงออกทางความคิดอยา่ งทดั เทียมกัน อย่างไร ใครรบั ผิดชอบ งบประมาณเท่าใด จนเกดิ เป็น “พลงั รว่ ม” แนวทางในการขบั เคลอื่ นงาน - ก่อเกดิ กระบวนการมสี ่วนรว่ มของการ - เกิดอุดมการณร์ วม (Share Ideal) ตัดสนิ ใจเลอื กรบั ผิดชอบงาน เกดิ พันธะ - ยอมรบั ฟงั ความคดิ เหน็ ซงึ่ กนั และกนั จนเกดิ เปน็ กำ� หนดผกู พนั (Commitment) ให้กับ “พลังรว่ มของสติปญั ญา” ตนเอง เพอื่ ควบคุมให้เกิดกระท�ำไมสู่ เปา้ หมาย โมเดล บทบาทหนา้ ที่ ศนู ยช์ ุมชนคมุ้ ครองเดก็ ในต�ำบล

เดก็ สกลฮู้ฮกั ฮูป้ อ้ ง บ่ต้อง ทอดท้งิ กันไว้ขา้ งหลงั 34 คา่ นยิ ม : มองไกล ก้าวทนั มีความเชย่ี วชาญ จิตมงุ่ บริการ ยดึ มน่ั คณุ ธรรม เน้นการมสี ว่ นรว่ ม คดั เลอื กพน้ื ท่ี (Area) ศกึ ษาข้อมูลพนื้ ฐานของพ้ืนที่ บรบิ ทพื้นท่ ี จ�ำนวนประชากร อาชีพ การศกึ ษา ความต้องการการศกึ ษา - เลอื กต�ำบลเป้าหมาย ตน้ ทนุ ที่มใี นพ้นื ทเ่ี ป้าหมาย อตั ลกั ษณ์ จุดเด่น ประเพณีวฒั นธรรมพืน้ ถ่ินนัน้ ๆ - จัดทำ� เวทีประชาคม การมสี ่วนรว่ มของเครอื ขา่ ย ภาครฐั เอกชน ประชาสงั คม ครอบครวั ผู้นำ� ชมุ ชน - แต่งต้ังคณะท�ำงานฯ แกนน�ำเด็กและเยาวชน (พลงั เมตตา) พฒั นาศักยภาพคณะทำ� งาน ให้ความรรู้ ะเบียบ ขอ้ กฎหมาย แนวทางการปฏบิ ัติเก่ียวกับเดก็ และเยาวชนท่ีถูกตอ้ ง ค้มุ ครองเด็กระดับต�ำบล สร้างเทคนิคเขา้ ถงึ กลุ่มเป้าหมาย การค้นหาสง่ิ ที่เด็กถนัด และหาจดุ ท่สี ามารถตอ่ ยอด ให้มพี ฒั นาการเตม็ ตามศักยภาพ เชน่ ศิลปะ ดนตรี งานฝมี อื หรอื ดา้ นอาหาร เป็นตน้ - อบรมพัฒนาศักยภาพผู้ปฏบิ ตั ิงานฯ ด้านวธิ ีการ จัดโครงการ/กจิ กรรมเกย่ี วกับครอบครวั ฟน้ื ฟสู ภาพครอบครัว ฟืน้ ฟูสภาพจิตใจ ข้นั ตอน การปฏิบัติ การรายงาน ตลอดจนการแกไ้ ข ร่างกายเด็กและเยาวชน /สร้างการรบั รูร้ ว่ มกนั ในการแกไ้ ขปัญหา การพัฒนา การสง่ ต่อ ปญั หาเบอ้ื งตน้ การประสานส่งตอ่ เครือขา่ ย หนว่ ยงานท่ีเกี่ยวข้องตามกระบวนการท่ถี กู ตอ้ ง มปี ระสิทธภิ าพ (พลังปญั ญา) ท่ีเกย่ี วขอ้ ง ประสานจดั ท�ำแผนการพฒั นา การมีส่วนรว่ มของภาคีเครอื ขา่ ย เสนอแผนฯ แยกตามประเด็นปญั หา ประเด็น และคมุ้ ครองเดก็ บรรจใุ นเทศบัญญัติ การช่วยเหลือและแผนพัฒนาชวี ติ อย่างต่อเนื่อง และย่ังยนื เพ่อื บรรจใุ น - ประชุมจัดทำ� แผนการให้ความช่วยเหลอื เทศบัญญัติ ยึดหลกั การ แนวทางตามระเบียบ (พลงั พฒั นา) - ประชมุ จัดท�ำแผนพฒั นาฯ เสนอตอ่ ทต.และ สภา อบต. ต�ำบลค้มุ ครอง ด้านสุขภาพ (เดก็ และครอบครวั ) ทุก 3 เดือน ติดตามประเมนิ ผล ด้านเศรษฐกจิ (การส่งเสรมิ พฒั นาอาชพี - ลงพน้ื ทเ่ี ย่ยี มบ้านกลมุ่ เปา้ หมายตามโครงการ เพ่ือสรา้ งรายได้ใหต้ ัวเองและครอบครัว) - กิจกรรมถอดบทเรียน ดา้ นการศึกษา (แนะแนวการศึกษาทางเลอื ก - รายงานคณะกรรมการคุ้มครองเดก็ จังหวดั เชน่ กศน. เรียนรู้ดว้ ยตนเอง) - การพฒั นาคณุ ภาพชีวิต ใหค้ รบท้ัง 4 มิติ ดา้ นสังคม (กลมุ่ เปา้ หมายสามารถกลบั คืนสูค่ รอบครวั สงั คม และใชช้ วี ติ ไดอ้ ยา่ งมคี ณุ ภาพ และสามารถพฒั นาศกั ยภาพตวั เอง ให้ดขี ้ึนกวา่ เดมิ

DCY Success Stories 35 ผลสัมฤทธข์ิ องการดำ� เนินโครงการ “เดก็ สกล ฮู้ฮกั ฮู้ป้อง บ่ต้องทอดท้งิ กนั ไวข้ า้ งหลงั ” สกู่ ารดำ� เนนิ โครงการเสริมสร้างเครือขา่ ยคุ้มครองเด็กในระดับต�ำบล” ดังน้ี 1) ผลการดำ� เนินการขยายต�ำบลคมุ้ ครองเดก็ ระดับตำ� บลในปี 2560 - 2561 มีตำ� บลคุ้มครองเดก็ จ�ำนวน 3 แห่ง ได้แก่ เทศบาลต�ำบลเชียงเครือ เทศบาลต�ำบลตองโขบ และองค์การบริหารส่วนต�ำบล เต่างอย ในปี 2562 ขยายเพิ่มอีก 3 พื้นท่ี ได้แก่ เทศบาลต�ำบลนาม่อง เทศบาลต�ำบลพรรณนานิคม และเทศบาลต�ำบลปลาโหล และมีเป้าหมายในการขยายพื้นท่ีต�ำบลคุ้มครองเด็กในปี 2563 เพิ่มอีก จ�ำนวน 6 แห่ง ต�ำบลโคกศิลา เทศบาลต�ำบลกุดเรือค�ำ เทศบาลต�ำบลอากาศอ�ำนวย ต�ำบลหนองบัวสุด เทศบาลต�ำบลสว่างแดนดิน เทศบาลต�ำบลบ้านม่วง และจะขยายให้ครอบคลุมทั้ง 18 อ�ำเภอ ในพ้ืนที ่ จงั หวดั สกลนคร (แผนภมู ิรูปภาพที่ 1) 2) แม่วัยรุ่นท่ีเข้าร่วมโครงการและกิจกรรม เพ่ือส่งเสริมสนับสนุนเข้าถึงสวัสดิการภาครัฐ เกิดผลลัพธ์ 4 มิติ ดังนี้ ด้านสุขภาพ ช่วยให้แม่วัยรุ่นดูแลสุขภาพของลูกตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ 6 ป ี ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม และเลย้ี งดูลูกใหม้ ีพฒั นาการตามชว่ งวัย ด้านเศรษฐกิจ แมว่ ัยรนุ่ เข้าถงึ สิทธิเงนิ อุดหนนุ เด็กแรกเกิด และส่งเสริมสนับสนุนอาชีพตามความต้องการบริบทในพ้ืนท่ี ท�ำให้มีรายได้เพ่ือด�ำรงชีวิต ในครอบครวั และมที กั ษะเบอื้ งต้นในการประกอบอาชีพ เช่น การทำ� ธูปหอม การทำ� ขนม ฯลฯ โดยองคก์ ร ปกครองส่วนท้องถ่ินเป็นผู้ประสานวิทยากรที่เป็นปราชญ์ชาวบ้านให้ความรู้ และฝึกสอนการปฏิบัติแก่แม่ วัยรุ่นตามอาชีพท่ีสนใจและมีความถนัด ด้านการศึกษา ส่วนใหญ่แม่วัยรุ่นตั้งครรภ์ไม่พร้อมในขณะก�ำลัง ศึกษาในสถานศึกษาจึงท�ำให้เลิกเรียนกลางคัน เมื่อแม่วัยรุ่นเข้าร่วมโครงการหรือกิจกรรม จึงมีทางเลือก เรียนต่อในสถานศึกษานอกระบบ คือ ส�ำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) โดยมีครู กศน. เปน็ ผ้ใู ห้คำ� ปรึกษาแนะแนวการศึกษาตอ่ และ ด้านสังคม ครอบครัวและชมุ ชนเกิด การยอมรับเรื่องเพศกว้างขวางมากข้ึนมองว่าปัญหาของลูกหลานต้องช่วยกันแก้ไขปัญหา โดยเจ้าหน้าที่ สาธารณสุขจะพูดคุยกับผู้ปกครองเพ่ือสร้างความรู้ ความเข้าใจเรื่องเพศในช่วงวัยรุ่นจนท�ำให้ครอบครัวมี ความเขา้ ใจตอ่ เด็กมากข้นึ (แผนภูมริ ูปภาพที่ 2) 3) เด็กและเยาวชนมกี ารพฒั นาทกั ษะการเฝา้ ระวงั ป้องกนั ใหค้ ำ� ปรึกษาเร่อื งเพศวิถแี กเ่ พอื่ นได้ อย่างถูกต้อง เป็นแกนน�ำและต้นแบบเด็กและเยาวชนในพ้ืนที่ในการท�ำกิจกรรมเชิงสร้างสรรค์โดยการ สนับสนนุ ของภาคเี ครือข่าย 4) ในสว่ นชมุ ชนทไ่ี มไ่ ดเ้ ปน็ คณะทำ� งานคมุ้ ครองเดก็ ในระดบั ตำ� บล จะทำ� หนา้ ทคี่ อยเฝา้ ระวงั ปญั หา เกย่ี วกบั เดก็ และเยาวชนในชมุ ชนของตน เมอ่ื พบปญั หาเดก็ และเยาวชนในพนื้ ทก่ี จ็ ะประสานผา่ นทางผใู้ หญ่ บ้านหรือผู้น�ำชุมชนท่ีเป็นคณะท�ำงานคุ้มครองเด็กในระดับต�ำบลทันที เพ่ือด�ำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้อง หรอื แกไ้ ขปัญหาเบื้องต้น “เดก็ สกล ฮฮู้ ัก ฮู้ปอ้ ง บ่ต้องทอดท้ิงกนั ไวข้ ้างหลงั ”

36 ค่านยิ ม : มองไกล กา้ วทนั มีความเช่ยี วชาญ จิตมุ่งบริการ ยดึ มน่ั คุณธรรม เน้นการมีสว่ นร่วม แผนภูมิที่ 1 สถติ ิการขยายพื้นที่ต�ำบลคุ้มครองเดก็ ระดับตำ� บล จงั หวัดสกลนคร 6 33 ประจำ� ปีงบประมาณ 2560-61 ประจำ� ปงี บประมาณ 2562 ประจำ� ปงี บประมาณ 2563 แผนภูมิที่ 2 สถิติการจดั สวัสดกิ ารสงั คมสำ� หรับแมว่ ัยร่นุ และครอบครัว 37 37 37 15 ดา้ นสุขภาพ ดา้ นเศรษฐกจิ ด้านการศกึ ษา ดา้ นการสงั คม “เด็กสกล ฮฮู้ ัก ฮู้ปอ้ ง บต่ ้องทอดทิ้งกนั ไวข้ า้ งหลัง”

DCY Success Stories 37 คณะผจู้ ัดทำ� บา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจงั หวัดสกลนคร นางจริ าพร สวุ รไตร นางวาริน วีระสุนทร ผู้อ�ำนวยการสถานพฒั นาและฟืน้ ฟูเด็กจังหวัดหนองคาย หัวหนา้ บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จังหวัดสกลนคร ที่ปรึกษา ท่ีปรึกษา นางสาวณฐั ลดา จำ� ปา นายอนงคฤ์ ทธ์ิ พรมสอน ต�ำแหนง่ เจา้ พนกั งานพัฒนาสงั คมปฏิบตั งิ าน ต�ำแหน่ง นักพัฒนาสังคม ผจู้ ดั ทำ� ผู้จดั ทำ� โทร 06 5467 6967 โทร 09 1129 9207 คณะที่ปรึกษาเพม่ิ เติม 1. วา่ ที่ ร.ต. พัฒนายุทธ เพ็งบุญ ตำ� แหนง่ ผอู้ �ำนวยการกองสวัสดกิ ารสงั คม เทศบาลตำ� บลอากาศอำ� นวย 2. นางธรี พร อนิ ธิแสง ต�ำแหน่ง เจ้าพนักงานธรุ การช�ำนาญงาน ส�ำนักงานพฒั นาสังคมและความมน่ั คงของมนษุ ยจ์ ังหวัดสกลนคร “เดก็ สกล ฮ้ฮู กั ฮู้ป้อง บ่ตอ้ งทอดทง้ิ กนั ไว้ขา้ งหลัง”

38 ค่านยิ ม : มองไกล กา้ วทนั มีความเช่ียวชาญ จติ มงุ่ บริการ ยึดมนั่ คุณธรรม เน้นการมีสว่ นร่วม รถไฟพฒั นาการ โดย สถานสงเคราะหเ์ ด็กออ่ นรงั สติ สถานสงเคราะห์เด็กอ่อนรังสิต เป็นหน่วยงานที่ให้การอุปการะเลี้ยงดูเด็กชาย-หญิง ท่ีมีอายุต้ังแต่แรกเกิด ถึงหกปี ท่ีประสบปัญหาทางสังคม ตามพระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก พ.ศ. 2546 เชน่ เดก็ ถูกทอดท้งิ เดก็ กำ� พรา้ ไรท้ พ่ี ่ึง เดก็ ท่ปี ระสบปัญหาทางสังคมถกู ทารณุ กรรม เป็นต้น ซึ่งเด็กท่ีเข้ารับการอุปการะส่วนใหญ่ได้รับผลกระทบจากสภาพปัญหาและการเล้ียงดู ของครอบครัว เช่น การตั้งครรภ์ไม่พร้อม มารดาใช้สารเสพติดขณะตั้งครรภ์ คลอดก่อนก�ำหนด ได้รับการดูแลท่ีไม่เหมาะสมหรือถูกทารุณกรรม ส่ิงเหล่าน้ีล้วนส่งผลกระทบให้เด็กประสบปัญหา ด้านสุขภาพ รวมไปถึงพัฒนาการท่ีล่าช้ากว่าวัย ท้ังด้านภาษา ร่างกาย อารมณ์ จิตใจ สังคมและ สตปิ ญั ญา ซงึ่ ในชว่ งทผ่ี า่ นมา สถานสงเคราะหฯ์ ประสบปญั หาบคุ ลากรในการกระตนุ้ พฒั นาการเดก็ มีไม่เพียงพอ หากคิดสัดส่วนของบุคลากรกระตุ้นพัฒนาการต่อเด็กช่วงอายุแรกเกิดถึง 2 ปีคร่ึง จงึ มมี ากถึง 1 : 60 ทำ� ใหเ้ กิดแนวคิดในการยกระดบั ความสามารถของเจา้ หน้าท่ีพเ่ี ลีย้ งที่มอี ย่เู ดิมใหม้ ี ความสามารถในการท�ำงานได้หลากหลายมากยิ่งข้ึน โดยพัฒนาศักยภาพให้แก่พี่เล้ียงซ่ึงเดิมมีหน้าท่ี ดูแลเด็กท่ัวไป ให้สามารถประเมินพัฒนาการและกระตุ้นพัฒนาการเด็กด้วยตนเอง เพ่ือให้เด็กได้รับ การดแู ลทว่ั ถงึ และกระต้นุ พฒั นาการท่รี วดเรว็ ส่งผลให้เด็กมพี ัฒนาการเป็นไปตามวัยเพมิ่ มากข้ึน

DCY Success Stories 39 สถานสงเคราะห์เด็กอ่อนรังสิต ร่วมกับโรงพยาบาลธัญบุรี จังหวัดปทุมธานี และ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ที่ได้น�ำนิสิตคณะแพทยศาสตร์ เข้ามาฝึก ปฏิบัติเวชศาสตร์ชุมชนในสถานสงเคราะห์ฯ ได้ร่วมกันสร้างสรรค์เคร่ืองมือ “รถไฟพัฒนาการ” จากแนวคดิ ในการยกระดบั ความสามารถของเจา้ หนา้ ทพ่ี เี่ ลย้ี งทมี่ อี ยเู่ ดมิ ใหม้ คี วามสามารถในการทำ� งาน ได้หลายหลายมากยิ่งข้ึนให้ออกมาเป็นรูปธรรม ซึ่งน�ำหลักการทางพัฒนาการเด็กจากคู่มือเฝ้าระวัง และส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย (DSPM) ของกระทรวงสาธารณสุข มาออกแบบให้เหมาะสมกับ พฒั นาการเดก็ ในแตล่ ะชว่ งเวลา ออกมาเปน็ เครอ่ื งมอื ทเี่ ขา้ ใจงา่ ย ใชง้ านไดง้ า่ ย และเหมาะสมกบั บรบิ ท ของสถานสงเคราะหฯ์ ท่ีใหก้ ารดแู ลเด็กเป็นจ�ำนวนมาก โดยมีวัตถุประสงค์ ดงั นี้ • การเพม่ิ ประสิทธิภาพการประเมนิ และกระตนุ้ พฒั นาการเดก็ ผ่านการพฒั นาศกั ยภาพ พ่ีเล้ียง พี่เล้ียงสามารถเป็นผู้ประเมินและกระตุ้นพัฒนาการเด็กได้ด้วยตนเอง โดยใช้เคร่ืองมือรถไฟ พัฒนาการ • เด็กในความอุปการะมีพัฒนาการท่ีเป็นไปตามวัยมากขึ้น ผ่านการน�ำเครื่องมือ “รถไฟพฒั นาการ” ไปใชง้ านอยา่ งสมำ่� เสมอ ซง่ึ พเี่ ลย้ี งเปน็ บคุ ลากรทอี่ ยใู่ กลช้ ดิ กบั เดก็ ตลอด 24 ชว่ั โมง ท�ำให้มีระยะเวลาในการอยู่กับเด็กและสังเกตพัฒนาการเด็กมากกว่าครูพัฒนาการที่จะเข้ามากระตุ้น พัฒนาการเดก็ เป็นชว่ งเวลา กลมุ่ เป้าหมาย เดก็ แรกเกดิ – 1 ปคี ร่ึง เด็ก 1 ปคี ร่ึง – 2 ปคี รึง่ เด็กในความอุปการะ จำ� นวน 2 อาคารพัก • อาคารพกั ส�ำหรบั เด็กแรกเกดิ – 1 ปีครึ่ง • อาคารพักสำ� หรบั เดก็ 1 ปีครึง่ – 2 ปีครง่ึ เจ้าหน้าทพ่ี ่ีเล้ียง จ�ำนวน 2 อาคารพัก • อาคารพักสำ� หรับเด็กแรกเกดิ – 1 ปคี ร่ึง • อาคารพักสำ� หรับเดก็ 1 ปีครง่ึ – 2 ปคี รึง่

40 คา่ นยิ ม : มองไกล กา้ วทนั มคี วามเชย่ี วชาญ จิตมงุ่ บริการ ยดึ มัน่ คุณธรรม เนน้ การมสี ว่ นรว่ ม เครอ่ื งมอื รถไฟพัฒนาการ แบ่งเครอื่ งมือเป็น 2 ชว่ งพฒั นาการ ไดแ้ ก่ • พัฒนาการเด็กอายุแรกเกดิ – 18 เดือน สำ� หรบั เด็กอาคารแรกเกิด – 1 ปีครึง่ • พฒั นาการเด็กอายุ 12 – 30 เดือน ส�ำหรบั เดก็ อาคาร 1 ปคี รง่ึ – 2 ปคี รง่ึ ตัวอยา่ งเครอื่ งมอื รถไฟพัฒนาการ เครอ่ื งมอื รถไฟพฒั นาการ ประกอบดว้ ย พัฒนาการเดก็ 4 ขบวน ดงั นี้ 1. ดา้ นกล้ามเน้ือมัดใหญ่ 2. ดา้ นกลา้ มเนอื้ มัดเลก็ 3. ดา้ นทกั ษะสังคม 4. ดา้ นการใช้ภาษา โดยแต่ละโบกี้รถไฟ แสดงถึง พฒั นาการเด็กในชว่ งอายุนน้ั ๆ

DCY Success Stories 41 กระบวนการในการขับเคลอ่ื นรถไฟพัฒนาการ กระตุ้นพัฒนาการเด็กตามแนวทาง และ บันทึกพัฒนาการเด็กเป็น ขับเคลื่อนรถไฟพัฒนาการอย่างตอ่ เนื่อง รายบุคคล เดก็ มพี ฒั นาการตามวัย 65 พี่ เ ล้ี ย ง แ ล ะ นั ก พั ฒ น า ก า ร 4 ขบั เคลอื่ นรถไฟพฒั นาการ ดำ� เนนิ การกระตนุ้ พฒั นาการเดก็ เปน็ ประจำ� ทกุ วนั ศกุ รแ์ รก ตามแนวทางในรถไฟพัฒนาการ ของเดือน ร่วมกับทีม พัฒนาการ ได้แก่ ครู 3 พัฒนาการ นักจิตวิทยา และพ่เี ลี้ยง 1 2 พัฒนาศกั ยภาพบคุ ลากร จัดต้ังขบวนรถไฟรว่ มกัน - ให้ความร้เู กีย่ วกับพฒั นาการเดก็ เบอ้ื งตน้ - ครพู ฒั นาการประเมนิ พฒั นาการเดก็ - การสอนวิธกี ารใชง้ านเครื่องมือรถไฟพัฒนาการ กอ่ นร่วมกิจกรรม - ก�ำหนดโบกี้รถไฟเร่ิมต้นของเด็ก แต่ละคน เพื่อทราบพัฒนาการเด็ก และเปน็ เปา้ หมายในการกระตนุ้ พฒั นา การเดก็ แต่ละราย

42 คา่ นยิ ม : มองไกล กา้ วทนั มีความเช่ยี วชาญ จติ มงุ่ บริการ ยดึ มั่นคุณธรรม เน้นการมีสว่ นรว่ ม นวัตกรรม “รถไฟพฒั นาการ” ท�ำใหจ้ �ำนวนสัดสว่ นของบุคลากร 2562 ในการกระตุ้นพัฒนาการเด็กเพ่ิมมากขึ้น จากเดิมท่ีครูพัฒนาการ เปน็ ผู้ประเมนิ พฒั นาการเดก็ เพียงคนเดยี ว ซึ่งดแู ลเดก็ แรกเกิด – 2 ปคี รึง่ 54.35 จำ� นวน 2 อาคาร ปจั จบุ นั เดก็ ในความอปุ การะไดร้ บั การกระตนุ้ พฒั นาการ ทเ่ี พมิ่ มากขน้ึ จากการทพี่ เ่ี ลยี้ งมคี วามรแู้ ละทกั ษะในการกระตนุ้ พฒั นาการ 29.32 ซงึ่ จากเดมิ ทไี่ มเ่ คยไดร้ บั การพฒั นาศกั ยภาพมากอ่ น แตเ่ ครอ่ื งมอื นส้ี ามารถ ใช้งานได้อย่างเข้าใจง่าย ส่งผลให้สัดส่วนบุคลากรเพ่ิมมากข้ึน อัตราส่วน 25.03 ของการกระตนุ้ พฒั นาการเพมิ่ มากขน้ึ เพราะฉะนนั้ เมอ่ื อตั ราสว่ นของการ กระตนุ้ พฒั นาการเพม่ิ มากขนึ้ จะทำ� ใหเ้ ดก็ ไดร้ บั โอกาสในการกระตนุ้ และ 2561 ส่งเสริมพัฒนาการที่เพ่ิมมากขึ้น รวดเร็วข้ึน ส่งผลให้มีเด็กท่ีพัฒนาการ เป็นไปตามวยั เพมิ่ มากขึ้น โดยเมื่อเทียบกับก่อนใช้เครื่องมือรถไฟพัฒนาการ จากเดิมในปี 2561 เด็กมีพัฒนาการเป็นไปตามวัย เฉล่ยี ร้อยละ 25.03 เมอ่ื มีการใช้งาน เคร่อื งมอื รถไฟพฒั นาการ ส่งผลใหเ้ ดก็ ในปี 2562 เด็กมพี ัฒนาการเปน็ ไป ตามวยั เฉล่ยี รอ้ ยละ 54.35 เพมิ่ ข้นึ จากกอ่ นใช้เครอื่ งมอื รอ้ ยละ 29.32 การยกระดับศักยภาพของเจ้าหน้าที่พี่เล้ียงให้มีความสามารถหลายด้านมากย่ิงข้ึน เป็นการเพ่ิม ทักษะในการกระตุ้นพัฒนาการให้แก่พี่เลี้ยง ซึ่งจะท�ำให้ช่วงเวลาของเด็กในแต่ละวันท่ีได้อยู่กับเจ้าหน้าท ่ี พเ่ี ล้ยี งเป็นช่วงเวลาท่ีมคี ณุ ภาพ มีความสม่ำ� เสมอในการกระตุน้ พัฒนาการ ซง่ึ จะน�ำไปส่กู ารชว่ ยพฒั นาเด็ก ให้มีพัฒนาการเปน็ ไปตามวยั การเจรญิ เติบโตสมวยั เปน็ ประชากรคณุ ภาพทีจ่ ะนำ� ไปสกู่ ารพฒั นาประเทศ ต่อไปในอนาคต

เครือข่ายภายนอก DCY Success Stories 43 ความร่วมมอื ของทีมงาน ปัจจัยความส�ำเรจ็ โรงพยาบาลธัญบรุ ี คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ทมี อาคารนิโลบล (แรกเกดิ – 1 ปคี รึ่ง) ทมี อาคารฉลองขวัญ (1 ปีคร่ึง – 2 ปีครึ่ง) (จากซา้ ยไปขวา) (จากซ้ายไปขวา) 1. นางสาวล่ันทม แจง้ หิรัญ พี่เลย้ี ง 1. นางสาวสภุ าพร เปาทอง พี่เลยี้ ง 2. นางสมใจ เปยี ประโมง พี่เลยี้ ง 2. นางสาวธัญสดุ า ภูเทยี มศร ี พเ่ี ลยี้ ง 3. นางอรสา ศรีโพธ์ ิ พี่เลยี้ ง 3. นางสาวณิศวรา พีระพนั ธ ์ พเ่ี ล้ยี ง 4. นางสาวนารีรตั น์ ธนพฒั น์ธานกี ลุ พ่เี ลย้ี ง 4. นางอรทยั ไต่ถาม พ่ีเลยี้ ง 5. นางสาวขวัญจิตร์ เส็งแสงทอง พ่เี ลีย้ ง 6. นางสาวปรยี านชุ บญุ ทรพั ย์ นกั พฒั นาการ ผู้เขียน นางสาวชุตมิ า สมประสงค์ ผู้ปกครองสถานสงเคราะหเ์ ด็กอ่อนรงั สติ Email : [email protected] นางสาวเพญ็ วภิ า ทรงเจรญิ นักจิตวทิ ยาปฏิบัตกิ าร Email : [email protected] โทรศัพท์ 086-3692412

44 ค่านยิ ม : มองไกล กา้ วทนั มีความเชี่ยวชาญ จติ มุ่งบริการ ยึดมัน่ คุณธรรม เนน้ การมสี ว่ นรว่ ม เยาวชนเกง่ ดี พ่นี อ้ งร่วมสรา้ ง โดย สถาบนั เพาะกล้าคุณธรรม สถาบนั เพาะกลา้ คณุ ธรรมจดั ตงั้ ขน้ึ เพอื่ พฒั นาเดก็ และเยาวชนทวั่ ประเทศทอ่ี าศยั อยใู่ น ครอบครัวยากจน หรอื สภาพครอบครวั ยากล�ำบาก ก�ำพรา้ หรอื ถกู ทอดทงิ้ แตเ่ ปน็ ผูม้ ีความใสใ่ จ ในการศึกษา และเป็นเด็กมีความประพฤติดี มีคุณธรรม โดยด�ำเนินการให้ความอุปการะ และส่งเสริมการศึกษาในระดับมัธยมศึกษา ร่วมกับโรงเรียนด่านมะขามเต้ียวิทยาคม กระทรวง ศึกษาธิการ และด�ำเนินการส่งเสริมคุณธรรมในทุกด้าน พร้อมกับพัฒนาทักษะในการด�ำรงชีวิต ท่ีถูกต้องเหมาะสม ภายใต้แนวคิด “เลี้ยงดูอบอุ่น เพิ่มพูนปัญญา พัฒนาจิตใจ พ่ึงตนเองได้ ในสงั คม” ตามแนวทางในการพัฒนาเดก็ และเยาวชน 3 ดา้ น คอื คณุ ธรรม คณุ วฒุ ิ คณุ สมบตั ิ เพ่ือให้เด็กและเยาวชนในความอุปการะเป็นต้นกล้าคุณธรรมของสังคมไทย เป็นเครือข่าย กลั ยาณมติ รทมี่ คี ณุ ธรรม ครอบคลมุ ทวั่ ประเทศและเปน็ กำ� ลงั สำ� คญั ในการพฒั นาประเทศชาตติ อ่ ไป การดำ� เนนิ การทผ่ี า่ นมานน้ั ถอื ไดว้ า่ ไมป่ ระสบผลสำ� เรจ็ มากนกั กลา่ วคอื เดก็ และเยาวชน ท่ีเข้ารับการอุปการะส่วนหน่ึงยังไม่บรรลุตัวช้ีวัดคุณภาพเด็กและเยาวชนสถาบันเพาะกล้า คณุ ธรรม มีพฤตกิ รรมท่กี ระทำ� ผดิ กฎของสถาบนั อยูเ่ สมอ ผลการเรยี นของนกั เรียนบางส่วนก็ยงั อยู่ในเกณฑ์ท่ีต�่ำ การอยู่ร่วมกันก็ไม่เป็นไปด้วยความเรียบร้อย มีการใช้ความรุนแรงระหว่างกัน ขาดความเคารพในสิทธิ์ของผู้อื่น ไม่มีความรับผิดชอบต่อตนเองและส่วนรวม ซึ่งส่งผลต่อความ เป็นอยู่ท่ีไม่มีความสุข และเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาตนเองของเด็กส่วนใหญ่ นอกจากน ้ี การดำ� เนนิ โครงการ/กจิ กรรมทนี่ ำ� มาใชใ้ นการพฒั นาศกั ยภาพและเสรมิ สรา้ งพฤตกิ รรมทเ่ี หมาะสม ของเด็กและเยาวชนสถาบันเพาะกล้าคุณธรรม ยังเป็นการด�ำเนินการในรูปแบบเดิม ๆ และเป็นการก�ำหนดจากบุคลากรของสถาบันหรือเป็นนโยบายที่ถูกก�ำหนดให้ด�ำเนินการ เดก็ และเยาวชนเปน็ เพยี งผู้เข้ารว่ ม ไมไ่ ดม้ สี ่วนในการคดิ เสนอแนะ หรือแสดงความคิดเหน็ ใด ๆ และการด�ำเนินการขึ้นอยู่กับงบประมาณท่ีได้รับการสนับสนุน ไม่มีการแสวงความร่วมมือ กบั หนว่ ยงานอน่ื สง่ ผลใหข้ าดความตอ่ เนอ่ื ง และการดำ� เนนิ การยงั เปน็ การดำ� เนนิ การแบบแยกสว่ น ขาดความเชอื่ มโยงท่เี ป็นสว่ นเสริมระหว่างกัน เพื่อให้เกิดการปรับปรุงพัฒนากระบวนการพัฒนาศักยภาพและเสริมสร้างพฤติกรรม ทเี่ หมาะสมแกเ่ ด็กและเยาวชนในความอุปการะของสถาบนั เพาะกลา้ คุณธรรม ให้เปน็ ไปอย่างมี ประสทิ ธภิ าพ สามารถบรรลุถงึ เปา้ หมายในการจัดตง้ั สถาบนั เพาะกลา้ คณุ ธรรม จงึ ไดม้ ีการปรับ กระบวนการต่าง ๆ ผ่านการดำ� เนนิ โครงการ “เยาวชนเก่งดี พ่นี ้องรว่ มสรา้ ง”

DCY Success Stories 45 หลักการสง่ เสรมิ ศักยภาพเด็กและเยาวชนสถาบนั เพาะกล้าคุณธรรม “โครงการเยาวชนเก่งดี พี่น้องร่วมสร้าง ครู เดก็ มุง่ การแกป้ ญั หารายบคุ คลและ สรา้ งจิตอาสา ลดการตตี รา เจ้าหน้าท่ี หลกั การมีสว่ นร่วม พฤตกิ รรมเชงิ บวก เสริสรา้ งก�ำลังใจและ ภาคเอกชน/ ความมคี ุณค่าในตวั เอง ชมุ ชน คุณธรรม คุณวฒุ ิ คุณสมบตั ิ เสรมิ สร้างและพัฒนาทักษะ สดย. ตามศกั ยภาพและความสนใจ คณะลูกขุน หลักประชาธปิ ไตย เศรษฐกิจพอเพยี ง เทอดทูนสถาบันหลักของชาติ และจติ อาสา ปลกู ฝังค่านิยมหลกั การส่อื สารภายใน และหน้าทพี่ ลเมือง การรับฟังความคิดเห็น สง่ เสริมองค์ความรู้และปลกู ฝงั จากทุกชอ่ งทาง การดำ� เนินชีวติ ตามหลกั ปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียงและการมจี ิตอาสา ร่วมคดิ ร่วมทำ� ร่วมประเมิน และพฒั นาปรบั ปรุง เด็กได้รบั การคุ้มครอง ป้องกนั พัฒนาไปพร้อมกัน การดำ� เนนิ โครงการ“เยาวชนเก่งดี พี่น้องรว่ มสรา้ ง 1. แสวงหาข้อเท็จจรงิ และแนวทางด�ำเนินการ 1.1 ระดมความคดิ เหน็ สะทอ้ นความรสู้ กึ และความตอ้ งการ จากเดก็ และเยาวชน บคุ ลากร ครแู ละบคุ ลากรทางการ ศึกษาของโรงเรียนด่านมะขามเตี้ยวิทยาคม และผู้ที่เกี่ยวข้องทุกฝ่าย โดยแยกการด�ำเนินการอย่างอิสระระหว่างกัน เพ่ือให้ได้ข้อมูลที่เป็นจริงมากท่ีสุด ลดการครอบง�ำ และความเกรงใจหรือเกรงกลัวในการให้ข้อมูล น�ำข้อมูลที่ได้มา สงั เคราะหร์ ่วมกันเพ่อื ใหไ้ ด้ข้อสรุปทเ่ี ป็นจรงิ และครอบคลุม 1.2 กำ� หนดแนวทางการพฒั นาศกั ยภาพของเดก็ และเยาวชนสถาบนั เพาะกลา้ คณุ ธรรม ภายใตก้ ารทบทวนบทเรยี น ร่วมกันจากทุกฝ่าย และการสังเคราะห์ขอ้ มลู ทค่ี รอบคลุม ก�ำหนดบทบาทหน้าทขี่ องผ้ทู ่ีเกยี่ วขอ้ ง พร้อมแนวทางและ เง่ือนเวลาการประเมนิ ผล ทบทวนปรับปรงุ ตอ่ ยอด อยา่ งต่อเนอื่ ง 2. ลงมือดำ� เนินการ 2.1 กำ� หนดโครงสรา้ งการบรหิ ารจดั การเพม่ิ เตมิ จากการปฏบิ ตั งิ านปกตขิ องสถาบนั เพาะกลา้ คณุ ธรรม และโรงเรยี น ด่านมะขามเต้ียวิทยาคม โดยจัดให้มีการเลือกตั้งสภาเด็กและเยาวชนสถาบันเพาะกล้าคุณธรรม กลุ่มเพชรศักยภาพ ตามแนวทางเพชรน้ำ� หนงึ่ แต่งตงั้ คณะกรรมการคุ้มครองเด็กสถาบนั เพาะกลา้ คณุ ธรรม จากผู้ที่เก่ยี วข้องในการพัฒนา ศักยภาพเดก็ และเยาวชนของสถาบันเพาะกล้าคุณธรรม 2.2 บรหิ ารขอ้ จำ� กดั ทมี่ ใี หเ้ ปน็ ไปอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ทง้ั ในสว่ นของบคุ ลากร งบประมาณ และทรพั ยากร โดยมงุ่ เนน้ การเสริมสร้างกระบวนการมีส่วนร่วม ผ่านการขับเคลื่อนของสภาเด็กและเยาวชนสถาบันเพาะกล้าคุณธรรม และ กลุม่ เพชรศกั ยภาพตา่ ง ๆ ภายใต้หลกั คิด “เปลย่ี นกลุ่มเป้าหมายเป็นต้นทุน” โดยเนน้ หลัก “เด็กและเยาวชนเป็นผคู้ ดิ ผ้ดู ำ� เนินการ ผใู้ หญ่เป็นเพียงผู้สนบั สนุนตามการร้องขอ” 3. ประเมนิ ผลส�ำเรจ็ การดำ� เนินการ ทบทวนปรบั ปรงุ และต่อยอดองค์ความรู้