20200930-motivates next-gen youth to volunteer

รายงานฉบับสมบูรณ. (Final Report) แรงขับเคลื่อนเด็กร2ุนใหม2สู2หัวใจสาธารณะ: กรณีศึกษากิจกรรมอาสาสมัคร What really motivates next-gen youth to volunteer? Uncovering the hidden motives โดย คณะนักวิจัย สังกัด 1. รศ.ดร.ภูมิสิทธิ์ มหาสุวีระชัย มหาวิทยาลัยขอนแก2น 2. รศ.ดร.ปeยะลักษณf พุทธวงศf มหาวิทยาลัยเชียงใหม2 3. ผศ.ดร.ชมพูนุท สุทธิกุล มหาวิทยาลัยขอนแก2น 4. ผศ.ดร.พัชราภรณf มหาสุวีระชัย มหาวิทยาลัยขอนแก2น 5. ดร.ศุภวัตร มีพรmอม มหาวิทยาลัยขอนแก2น ภายใตmแผนงานยุทธศาสตรfเปnาหมาย (Spearhead) ดmานสังคม แผนงานคนไทย 4.0 สนับสนุนโดย สำนักงานการวิจัยแห2งชาติ (วช.) สิงหาคม 2563



เลขท่ีสัญญา 2562/5-03 รายงานฉบับสมบูรณ. (Final Report) แรงขับเคล่ือนเด็กร2ุนใหม2สู2หัวใจสาธารณะ: กรณีศึกษากิจกรรมอาสาสมัคร What really motivates next-gen youth to volunteer? Uncovering the hidden motives โดย คณะนักวิจัย สังกัด 1. รศ.ดร.ภูมิสิทธ์ิ มหาสุวีระชัย มหาวิทยาลัยขอนแก2น 2. รศ.ดร.ปeยะลักษณf พุทธวงศf มหาวิทยาลัยเชียงใหม2 3. ผศ.ดร.ชมพูนุท สุทธิกุล มหาวิทยาลัยขอนแก2น 4. ผศ.ดร.พัชราภรณf มหาสุวีระชัย มหาวิทยาลัยขอนแก2น 5. ดร.ศุภวัตร มีพรmอม มหาวิทยาลัยขอนแก2น ภายใตmแผนงานยุทธศาสตรfเปnาหมาย (Spearhead) ดmานสังคม แผนงานคนไทย 4.0 สนับสนุนโดย สำนักงานการวิจัยแห2งชาติ (วช.) สิงหาคม 2563

กิตตกิ รรมประกาศ รายงานนี้เป+นรายงานฉบับสมบูรณ3ของโครงการวิจัย “แรงขับเคลื่อนเด็กรุDนใหมDสูDหัวใจสาธารณะ: กรณีศึกษากิจกรรมอาสาสมัคร” การศึกษานี้มีวัตถุประสงค3เพื่อทำความเขSาใจถึงแรงจูงใจที่มีผลใหSวัยรDุน ทำงานอาสาสมัคร การหาแนวทางในการจูงใจใหSวัยรุDนทำงานอาสาสมัครโดยอาศัยแนวคิดทางดSาน เศรษฐศาสตร3พฤติกรรม ศึกษาทำความเขSาใจอิทธิพลของความผูกพันในการทำงานอาสาสมัครและ ประสบการณ3โดยรวมที่ไดSรับจากการทำงานอาสาสมัครที่มีตDอการตัดสินใจทำงานอาสาสมัครในอนาคต รวมถึงดำเนินการศึกษาความสัมพันธ3ของการเป+นอาสาสมัครและคุณธรรมจริยธรรมดSานความซื่อสัตย3 เพ่ือ ตอบวัตถุประสงค3ดังกลDาว ทีมวิจัยไดSดำเนินการศึกษาทั้งหมด 4 การศึกษา ซึ่งเป+นทั้งรูปแบบการเก็บ แบบสอบถามและทำการทดลองทางเศรษฐศาสตร3 โดยผลการศึกษาที่ไดSจะเป+นแนวทางในการจูงใจใหSคน รนุD ใหมหD ันมาสนใจทำกิจกรรมอาสาสมัครมากข้นึ คณะผูSวิจัยขอขอบคุณขอขอบคุณสำนักงานการวิจัยแหDงชาติ (วช.) ภายใตSแผนงานยุทธศาสตร3 เป_าหมาย (Spearhead) ดSานสังคม คนไทย 4.0 ที่สนับสนุนทุนในการศึกษานี้ รวมถึงขอขอบคุณบSานชีวา ศิลปh มหาวิทยาลัยขอนแกDน สำหรับขSอมูลที่เป+นประโยชน3ในการออกแบบการศึกษา คณะผูSวิจัยขอขอบคุณ คณะเศรษฐศาสตร3 มหาวิทยาลัยขอนแกDน และคณะเศรษฐศาสตร3 มหาวิทยาลัยเชียงใหมD สำหรับความ อนุเคราะห3ในการใหใS ชSสถานทเ่ี พ่อื ดำเนนิ การศกึ ษา

บทสรุปผ8ูบริหาร 1. รายละเอียดเก่ยี วกับโครงการวจิ ัย ปงw บประมาณ 2562 1.1ชอื่ เรอื่ ง โครงการวจิ ยั แรงขับเคลอ่ื นเด็กรDุนใหมสD ูDหัวใจสาธารณะ: กรณีศกึ ษากิจกรรม อาสาสมัคร 1.2 ช่ือคณะผรSู บั ผดิ ชอบการทำกจิ กรรมสDงเสริมและสนับสนุนการวิจัย (นาย นาง นางสาว) รศ.ดร.ภูมสิ ิทธ์ิ มหาสวุ รี ะชยั รศ.ดร.ปlยะลกั ษณ3 พุทธวงศ3 ผศ.ดร.ชมพนู ุท สุทธกิ ุล ผศ.ดร.พชั ราภรณ3 มหาสุวีระชยั ดร.ศภุ วตั ร มพี รอS ม หนDวยงานทส่ี งั กดั คณะเศรษฐศาสตร3 มหาวิทยาลยั ขอนแกDน หมายเลขโทรศัพท3 081-629-9772โ ทรสาร 043-202-453 1.3 งบประมาณและระยะเวลาการทำกิจกรรมสงD เสรมิ และสนับสนนุ การวิจัย ไดSรับงบประมาณ ประจำปtงบประมาณ พ.ศ. 2562 งบประมาณทีไ่ ดรS ับ 3,545,000 บาท ระยะเวลา ต้ังแตD กรกฏาคม 2562 ถึง สิงหาคม 2563 2. สรปุ แผนกจิ กรรม โครงการวิจัยนี้รายงานผลการศึกษาเกี่ยวกับกิจกรรมอาสาสมัครของวัยรุDน โดยมุDงประเด็นในการ ทำความเขSาใจถึงแรงจูงใจที่มีผลใหSวัยรุDนทำงานอาสาสมัคร การหาแนวทางในการจูงใจใหSวัยรุDนทำงาน อาสาสมคั ร ศกึ ษาทำความเขาS ใจอทิ ธพิ ลของความผกู พันในการทำงานอาสาสมคั รและประสบการณโ3 ดยรวม ที่ไดSรับจากการทำงานอาสาสมัครที่มีตDอการตัดสินใจทำงานอาสาสมัครในอนาคต นอกจากนั้นทางทีมวิจัย ไดSดำเนนิ การศกึ ษาความสมั พันธ3ของการเปน+ อาสาสมคั รและคุณธรรมจรยิ ธรรมดSานความซือ่ สตั ย3 ในรายงานนี้มีรายละเอียดของการศึกษาเรื่องการตัดสินใจในการทำงานอาสาสมัครและ ความสัมพันธ3ระหวDางการทำงานอาสาสมัครและความซื่อสัตย3 โดยเริ่มตSนจากการทบทวนวรรณกรรมใน ดSานแรงจูงใจทั้งแรงจูงใจภายในและภายนอกที่มีผลตDอการตัดสินใจทำงานอาสาสมัคร การทบทวน วรรณกรรมดSานการใชSแนวคิดเศรษฐศาสตร3พฤติกรรมในการจูงใจใหSบุคคลตัดสินใจทำงานอาสาสมัคร และ การทบทวนวรรณกรรมดSานความซื่อสัตย3และการทำงานอาสาสมัคร จากนั้นทางทีมวิจัยไดSแบDงการศึกษา ออกเป+น 4 การศกึ ษาหลกั เพ่ือตอบคำถามงานวิจัย การศึกษาท่ี 1 การศึกษาที่ 1 เป+นการศึกษาเพื่อทำความเขSาใจถึงแรงจูงใจที่มีผลใหSวัยรุDนทำงานอาสาสมัคร โดย แบDงแรงจูงใจออกเป+น 7 ดSาน ดังนี้ (1) ดSานคุณคDา (2) ดSานการเรียนรูS ความเขSาใจ (3) ดSานการยกระดับ (4) ดSานทางสังคม (5) ดSานการปกป_องตนเอง (6) ดSานภาพลักษณ3 และ (7) ความเชื่อในศาสนา ทางทีมไดSเก็บ

ขSอมูลแบบสอบถามจากนักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยขอนแกDนจำนวน 781 คน โดยแบDงเป+น นักศึกษาที่มีประสบการณ3ในการทำงานอาสาสมัคร 414 คน และไมDมีประสบการณ3ในการทำงาน อาสาสมัคร 367 คน ผลการศึกษาในภาพรวมพบวDาปxจจัยที่สDงผลตDอความตั้งใจในการทำงานอาสาสมัคร ของตัวอยDางคือ ดSานคุณคDาซึ่งสะทSอนถึงความรูSสึกอยากชDวยเหลือผูSอื่น ดSานสังคมซึ่งเป+นอิทธิพลจากเพื่อน และครอบครัว และดSานภาพลกั ษณ3ซึง่ เปน+ แรงจูงใจทอี่ ยากใหผS ูSอื่นมองเขาเปน+ บคุ คลทม่ี ีจติ ใจสาธารณะ เมื่อพิจารณาแยกตามการมีและไมDมีประสบการณ3ในการทำงานอาสาสมัครมากDอนพบวDาแรงจูงใจท่ี มีผลตDอความตั้งใจในการทำงานอาสาสมัครของตัวอยDางที่มีประสบการณ3ในการทำงานอาสาสมัครคือ แรงจูงใจดSานคุณคDาซึ่งสะทSอนถึงความรูSสึกอยากชDวยเหลือผูSอื่น และแรงจูงใจดSานภาพลักษณ3 ในขณะท่ี แรงจูงใจที่มีผลตDอความตั้งใจในการทำงานอาสาสมัครของตัวอยDางที่ไมDมีประสบการณ3ในการทำงาน อาสาสมัครมากDอนประกอบดSวยแรงจูงใจดSานคุณคDาซึ่งเหมือนกับกรณีตัวอยDางที่มีประสบการณ3การทำงาน อาสาสมัคร อยDางไรก็ตามตัวอยDางที่ไมDมีประสบการณ3ในการทำงานอาสาสมัครมีแรงจูงใจที่มีผลตDอความ ตั้งใจในการทำงานอาสาสมัครแตกตDางจากกลุDมที่มีประสบการณ3อยูD 2 ดSานคือ ดSานสังคมซึ่งเป+นแรงจูงใจท่ี เกิดจากเพื่อนและครอบครัว และดSานการปกป_องตนเองแสดงใหSเห็นวDาตัวอยDางที่ไมDเคยมีประสบการณ3การ ทำงานอาสาสมคั รอาจมองการทำงานอาสาสมัครเป+นเครอื่ งมือในการปลอบประโลมและคลายความเหงาไดS นอกจากนั้นขSอมูลที่ไดSจากการศึกษาที่ 1 พบวDาตัวอยDางที่มีประสบการณ3ในการทำงานอาสาสมัคร สDวนใหญDทำงานอาสาสมัครประเภทกลางแจSงใชSแรงงาน และกิจกรรมในรDมใชSความรูSและทักษะ ในขณะที่ ตัวอยDางที่ไมDมีประสบการณ3การทำกิจกรรมอาสาสมัครสนใจจะเขSารDวมงานอาสาสมัครประเภททำกิจกรรม ในรDมใชSความรูSและทักษะ และกิจกรรมในรDมใชSแรงงาน นอกจากนั้นปxจจัยหลักที่ทำใหSตัวอยDางที่ไมDมี ประสบการณ3ทำงานอาสาสมัครมากDอนไมDเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครคือ ไมDสามารถจัดสรรเวลาไดS กิจกรรมอาสาสมัครที่รูSจักไมDตรงกับความสนใจ และไมDตSองการผูกมัดกับการทำงานอาสาสมัครตDอเนื่องใน ระยะยาว การศกึ ษาที่ 2 การศึกษาที่ 2 เป+นการศึกษาเพื่อหาแนวทางในการจูงใจใหSวัยรุDนทำงานอาสาสมัครโดยใชSแนวคิด เศรษฐศาสตร3พฤติกรรมและเทคนิคการทดลองทางเศรษฐศาสตร3ซึ่งแบDงเป+น Lab experiment และการ ทดลองภาคสนาม สำหรับ Lab experiment ทีมวิจัยไดSใชSผลจากการศึกษาที่ 1 เพื่อออกแบบการศึกษาที่ 2 โดยมีปxจจัยที่ใชSในการจูงใจใหSวัยรุDนทำงานอาสาสมัครมีดังนี้ (1) ปxจจัยดSานภาพลักษณ3 และ (2) ปxจจัย ดSานบรรทัดฐานทางสังคม ตัวอยDางที่ใชSในการศึกษาที่ 2 เป+นนักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยขอนแกDน จำนวน 520 คน และนักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเชียงใหมDจำนวน 266 คน ผลการศึกษาของ Lab experiment พบวDาการใชSปxจจัยดSานภาพลักษณ3ไมDสามารถจูงใจใหSวัยรDุน ทำงานอาสาสมัคร ในขณะที่การใชSบรรทัดฐานทางสังคมสามารถจูงใจใหSวัยรุDนทำงานอาสาสมัครไดS แสดง ใหเS หน็ วDาวัยรุDนใหคS วามสำคัญกบั การเป+นสDวนหน่งึ ของสงั คม ถาS เขารับรSู (หรอื ถูกทำใหรS ับรS)ู วDานกั ศึกษาสวD น ใหญทD ำงานอาสาสมคั ร เขามแี นวโนSมทีจ่ ะทำงานอาสาสมัคร

นอกจากนั้นผลการศึกษายังพบวDาตSนทุนคDาเสียโอกาสในการทำกิจกรรมอาสาสมัครมีผลตDอการ ตัดสินใจทำกิจกรรมอาสาสมัคร กลDาวคือเมื่อคDาเสียโอกาสในการกิจกรรมอาสาสมัครคDอนขSางสูงแนวโนSม การทำงานอาสาสมัครจะลดลง อยDางไรก็ตามการลดลงของการทำงานอาสาสมัครอันเนื่องมาจากการเพิ่ม ของตSนทุนคDาเสียโอกาสไมDไดSมากตามการเพิ่มขึ้นของตSนทุนคDาเสียโอกาสสะทSอนใหSเห็นวDาการใหSเวลากับ การทำกิจกรรมอาสาสมัครอาจมีผลตDออรรถประโยชน3มากกวDามูลคDาเงินที่สูญเสียไปเมื่อเทียบกันหนDวยตDอ หนDวย การศึกษาที่ 2 ยังคSนพบวDาตัวอยDางใหSความสำคัญกับการทำกิจกรรมอาสาสมัครและกิจกรรมที่ทำ ใหSตนเองไดSประโยชน3ไมDแตกตDางกัน กลDาวคือตัวอยDางแบDงเวลาในการทำกิจกรรมอาสาสมัครและกิจกรรมท่ี ตนเองไดSประโยชน3 (ในการทดลอง) ควบคูDกันไป หรืออาจตีความไดSวDาฐานะทางเศรษฐกิจอาจไมDไดSเป+น ปxจจัยหลักท่กี ำหนดการตดั สินใจในการทำกจิ กรรมอาสาสมคั ร สำหรับการศึกษาโดยใชSการทดลองภาคสนาม ทางทีมวิจัยไดSออกแบบการทดลองโดยใชSปxจจัยดSาน บรรทัดฐานทางสังคม และลักษณะเพื่อนรDวมงานในการทดสอบวDาสามารถจูงใจใหSตัวอยDางตอบรับที่จะ ทำงานอาสาสมัครจริงหรือไมD โดยตัวอยDางในการศึกษาเป+นนักศึกษาระดับปริญญาตรีมหาวิทยาลัยขอนแกDน จำนวน 404 คน และนักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเชียงใหมDจำนวน 237 คน การศึกษาที่ไดS พบวDาขSอมูลบรรทัดฐานทางสังคมสามารถจูงใจใหSนักศึกษาตอบรับและทำงานอาสาสมัครเพิ่มขึ้น อยDางไรก็ ตามบรรทัดฐานทางสังคมมีผลตDอเฉพาะกรณีที่นักศึกษารับรูSวDาผูSรDวมงานเป+นบุคคลที่ไมDรูSจัก ในกรณีท่ี ผูSรDวมงานเป+นเพื่อน ขSอมูลบรรทัดฐานทางสังคมไมDมีผลในการจูงใจและอาจลดแรงจูงใจในการทำงาน อาสาสมัครของนักศึกษา งานศึกษานี้ยังไมDสามารถใหSเหตุผลไดSวDาทำไมถึงเกิดเหตุการณ3ที่ขSอมูลบรรทัดฐาน ทางสังคมไปลดแรงจูงใจในการทำงานอาสาสมัครในกรณีที่ผูSรDวมงานเป+นเพื่อน ซึ่งเป+นประเด็นที่ควรศึกษา คSนควSาตDอ การศกึ ษาที่ 3 การศึกษาที่ 3 เป+นการศึกษาเพื่อทำความเขSาใจอิทธิพลของความผูกพันในการทำงานอาสาสมัคร และประสบการณ3โดยรวมที่ไดSรับจากการทำงานอาสาสมัครที่มีตDอการตัดสินใจทำงานอาสาสมัครในอนาคต โดยตัวอยDางที่ใชSในการศึกษานี้เป+นตัวอยDางกลุDมเดียวกับตัวอยDางในกลุDมการศึกษาที่ 1 โดยเก็บขSอมูลผDาน แบบสอบถาม 2 เดือนหลังจากตัวอยDางตอบแบบสอบถามในการศึกษาที่ 1 ผลการศึกษาพบวDาเมื่อทำ กิจกรรมอาสาสมัครแลSวมีความตื่นเตSนและกระตือรือรSน รูSสึกภูมิใจและทุDมเทใหSกับการทำกิจกรรม รวมถึง รูSสึกเป+นสDวนหนึ่งของการทำกิจกรรมและรูSสึกมีความสุขที่ไดSแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผูSอื่น ปxจจัยเหลDานี้มี ผลใหSตัวอยDางมีความผูกพันกับการทำกิจกรรมอาสาสมัครคDอนขSางมาก นำไปสูDประสบการณ3ที่ดีในการทำ กิจกรรมอาสาสมคั รและมแี นวโนมS ท่จี ะทำงานอาสาสมคั รเพมิ่ ขน้ึ การศึกษาที่ 4 การศึกษาที่ 4 เป+นการศึกษาความสัมพันธ3ของการเป+นอาสาสมัครและคุณธรรมจริยธรรมดSาน ความซื่อสัตย3 ในการศึกษานี้ใชSตัวอยDางกลุDมเดียวกับตัวอยDางในการศึกษาที่ 2 และใชSเทคนิคการทดลองทาง เศรษฐศาสตร3 Lab experiment ผลการศึกษาที่ไดSพบวDาความสัมพันธ3ระหวDางการทำกิจกรรมอาสาสมัคร และความซื่อสัตย3มีความสัมพันธ3ที่ไมDชัดเจน กลDาวคือเมื่อพิจารณาในภาพรวม ตัวอยDางที่ใชSเวลาทำกิจกรรม

อาสาสมัคร (ในการทดลอง) คDอนขSางมากมีแนวโนSมที่จะซื่อสัตย3มากกวDาตัวอยDางที่ใชSเวลาในการทำกิจกรรม อาสาสมัครนSอยกวDา อยDางไรก็ตามผลการศึกษาไมDพบความสัมพันธ3ที่มีนัยสำคัญทางสถิติระหวDางพฤติกรรม การทำกิจกรรมอาสาสมัครจริงกับความซื่อสัตย3ในการทดลอง กลDาวคือตัวอยDางที่มีประสบการณ3ทำงาน อาสาสมัครในชีวิตจริงมีความไมDซื่อสัตย3 (ซื่อสัตย3) ไมDตDางจากตัวอยDงที่ไมDมีประสบการณ3การทำกิจกรรม อาสาสมคั รในชีวติ จริง นอกจากนั้นการศึกษานี้ยังพบวDาตัวอยDางที่ใชSเวลาในการทำอาสาสมัคร (ในการทดลอง) ในสัดสDวน ที่สูงมากมีแนวโนSมที่จะไมDซื่อสัตย3กวDาตัวอยDางที่ใชSเวลาในการทำอาสาสมัครนSอยกวDาในกรณีที่ผลประโยชน3 ของความไมDซื่อสัตย3ตกอยูDกับสังคม แตDเราไมDเจอแนวโนSมนี้ในกรณีที่ผลประโยชน3จากความไมDซื่อสัตย3ตกเป+น ของผSูเขาS รวD มการทดลองเอง จากผลการศึกษาที่ไดS หนDวยงานหรือองค3กรที่ทำงานเกี่ยวกับอาสาสมัครรวมถึงมหาวิทยาลัย สามารถนำไปประยุกต3ใชSไดS โดยสามารถใชSบรรทัดฐานทางสังคมในการสื่อสารเพื่อกระตุSนใหSวัยรุDนทำงาน อาสาสมัครมากข้นึ นอกจากขSอมูลบรรทัดฐานทางสังคมแลวS ผรSู Dวมกิจกรรมอาสาสมัครก็เป+นอกี ปจx จยั ที่มีผล ตDอการตัดสินใจในการทำงานอาสาสมัคร ในกรณีท่ีถSาสามารถเชิญชวนใหSทำงานอาสาสมัครเป+นกลุDม การจูง ใจโดยผูSรDวมกิจกรรมคือเพื่อนหรือคนรูSจักอาจชDวยทำใหSวัยรุDนทำงานอาสาสมัครไดSมากกวDากรณีที่ผูSรDวมงาน เป+นคนที่ไมDรูSจักมากDอน อยDางไรก็ตามมีขSอพึงระวังจากการศึกษานี้คือ การใชSขSอมูลบรรทัดฐานทางสังคม รDวมกับการเชิญชวนใหSทำงานอาสาสมัครกับกลุDมเพื่อนอาจนำไปสูDการลดแรงจูงใจในการทำงานอาสาสมัคร ดังนั้นในกรณีที่ถSาสามารถเชิญชวนใหSทำงานอาสาสมัครเป+นกลุDม โดยคนในกลุDมคือเพื่อนหรือคนรูSจักขSอมูล บรรทัดฐานทางสังคมก็อาจไมDมีความจำเป+น ในขณะที่ถSาการเชิญชวนเป+นการเชิญชวนรายบุคคลหรือเป+น กิจกรรมที่ตSองรDวมกับคนที่ไมDรูSจัก การใหSขSอมูลบรรทัดฐานทางสังคมสามารถจูงใจใหSวัยรุDนทำงาน อาสาสมัครมากข้ึน ในแงDของนโยบายจิตอาสา ผลจากการวิจัยแสดงใหSเห็นวDาวัยรุDนสDวนใหญDมีความเอื้อเฟÅÇอและเห็นใจ ผูSอื่นเป+นพ้ืนฐานอยูDแลSว แตDเหตุผลหลักที่ทำใหSวัยรุDนบางสDวนไมDสามารถทำกิจกรรมอาสาสมัครไดSเพราะไมD สามารถจัดสรรเวลาไดS รวมถึงอาจไมDไดSรับขSอมูลขDาวสารที่เกี่ยวขSองกับกิจกรรมอาสาสมัคร ดังนั้นเพื่อชDวย ใหSวัยรุDนจัดสรรเวลาเพื่อทำงานอาสาสมัคร มหาวิทยาลัยหรือหนDวยงานที่เก่ียวขSองอาจใชSแรงจูงใจทั้งภายใน และภายนอกจูงใจใหSวัยรุDนทำงานอาสาสมัคร เชDน การใชSบรรทัดฐานทางสังคมและการนำชั่วโมงในการทำ กิจกรรมอาสาสมัครมานับเป+นหนDวยกิจกรรมเพื่อสำเร็จการศึกษา และเพื่อใหSวัยรุDนทำงานอาสาสมัครอยDาง ตDอเนื่องมหาวิทยาลัยควรสรSางกิจกรรมอาสาสมัครที่การดำเนินกิจกรรมสามารถสรSางความผูกพันในการ ทำงานอาสาสมัครใหSเกิดขึ้นกับนักศึกษา ซึ่งนDาจะชDวยใหSนักศึกษามีแรงจูงใจที่จะทำงานอาสาสมัครอยDาง ตDอเน่ืองไดS สำหรับประเด็นการจัดการศึกษาดSานคุณธรรมนั้น จากการศึกษาเรื่องความซื่อสัตย3พบวDา กลDุม เยาวชนบางสDวนอาจมีแนวคิดที่เห็นวDา การกระทำที่ไมDซื่อสัตย3เพื่อประโยชน3แกDผูSอื่นโดยที่ตนเองไมDไดSรับ ประโยชน3เป+นเรื่องที่สามารถทำไดS ดังนั้นในการศึกษาเรื่องคุณธรรมควรมีการปลูกฝxงใหSเยาวชนตระหนักถึง ประเด็นความซอ่ื สตั ยแ3 ละการทุจรติ ในหลายๆ มิติ

บทคัดย่อ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์หลักในการหาแนวทางเพื่อจูงใจให้วัยรุ่นหันมาทํางานอาสาสมัครมากขึ้น ผล การศึกษาพบว่าวัยรุ่นมีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และมีแนวคิดในการอยากช่วยเหลือผู้อื่นเป็นพื้นฐานอยู่แล้ว นอกจากนั้นสังคมหรือคนรอบข้าง และภาพลักษณ์อาจเป็นแรงกระตุ้นภายในที่สามารถกระตุ้นได้จากการ จูงใจภายนอกเพื่อทําให้วัยรุ่นทํางานอาสาสมัคร ซึ่งผลการศึกษาพบว่าการให้ข้อมูลบรรทัดฐานทางสังคมซึ่ง แสดงให้วัยรุ่นเห็นว่าวัยรุ่นส่วนใหญ่ในสังคมทํางานอาสาสมัครสามารถจูงใจให้วัยรุ่นทํางานอาสาสมัคร เพิ่มขึ้น นอกจากนั้นคนที่ร่วมกิจกรรมอาสาสมัครก็มีผลค่อนข้างมากในการตัดสินใจเข้าร่วมกิจกรรม ถ้า ผู้เข้าร่วมกิจกรรมอาสาสมัครเป็นกลุ่มเพื่อนหรือคนรู้จักแนวโน้มที่วัยรุ่นจะตัดสินใจเข้าร่วมกิจกรรม อาสาสมัครก็จะสูงกว่ากรณีที่ผู้ร่วมกิจกรรมเป็นคนที่ไม่รู้จัก ในขณะที่การใช้ภาพลักษณ์เพื่อให้สังคมรับรู้ถึง การทํางานอาสาสมัครของวัยรุ่นอาจมีผลเฉพาะวัยรุ่นที่ทํางานอาสาสมัครอยู่เป็นประจํา ในขณะที่วัยรุ่นที่ไม่ เคยทํางานอาสาสมัครมาก่อนการใช้ภาพลักษณ์เพื่อจูงใจอาจไม่ได้ผล ผลการศึกษายังพบว่าการสร้างความ ผูกพันเป็นปัจจัยสําคัญที่จูงใจให้วัยรุ่นทํางานอาสาสมัครอย่างต่อเนื่อง นอกจากการศึกษาเพื่อจูงใจให้วัยรุ่น ทํางานอาสาสมัคร การศึกษานี้ได้ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการเป็นอาสาสมัครและความซื่อสัตย์ ผล การศึกษาพบว่าความสัมพันธ์ระหว่างการเป็นอาสาสมัครและความซื่อสัตย์ไม่ชัดเจน วัยรุ่นที่ทํางาน อาสาสมัครมีแนวโน้มที่จะซื่อสัตย์ต่อตนเองมากกว่าวัยรุ่นที่ไม่ได้เป็นอาสาสมัคร แต่ก็มีแนวโน้มที่จะไม่ ซ่ือสัตยม์ ากกวา่ วัยรุน่ ทไ่ี มไ่ ดเ้ ปน็ อาสาสมัครในกรณีที่ความไมซ่ ือ่ สตั ย์น้นั ใหป้ ระโยชนก์ ับผ้อู ่นื Abstract This study explores how to persuade youths to volunteer. To answer to this question, surveys, lab in the field experiment and field experiment were conducted with undergraduate students of Chiang Mai University and Khon Kaen University. The results from the survey information suggest that altruism is common among our samples. This result was also confirmed from lab in the field experiment where the subjects donated on average about 40 percent of their time (in the experiment) to benefit others without any extrinsic persuasions. In addition, the results from lab in the field experiment and field experiment suggest that social norm information and peer effect would be the potential extrinsic persuasions that would help to boost volunteering levels among youths. This study also sheds light on the topic of what factor that keep youths to continue volunteering. The preliminary result from this study suggests that engagement would be the key driver to keep youth to continue volunteering. The final aspect of this study is to explore the correlation between volunteer and honest behavior. The correlation between volunteer and honest behavior is not clear. Subjects who regularly volunteer seems to be more

honest to self than those who do not volunteer. However, they become dishonest agents when their dishonest behavior could benefit others.

สารบญั สารบัญ หนmา สารบญั ตาราง ก สารบัญภาพ ข บทที่ 1 บทนำ ค 1 1.1 วัตถปุ ระสงค3ของการวจิ ยั 3 1.2 ประโยชนท3 ี่คาดวาD จะไดรS บั 3 1.3 ขอบเขตของการวจิ ัย 4 บทท่ี 2 การทบทวนวรรณกรรม 4 2.1 แรงจงู ใจและอปุ สรรคในการเป+นอาสาสมคั ร 4 2.2 แนวความคดิ เกีย่ วกับความผกู ผนั และประสบการณจ3 ากการทำงานอาสาสมัคร 8 2.2.1 ความผกู พันในการทำงานหรือองค3กร 8 2.2.2 แนวความคิดของความผูกพนั การทำงานอาสาสมคั ร 9 2.2.3 ประสบการณ3ท่ไี ดรS ับจากการเปน+ อาสาสมัคร 13 2.3 แนวคดิ เศรษฐศาสตรพ3 ฤตกิ รรมกับการทำงานอาสาสมคั ร 16 2.4 แนวคดิ เกยี่ วกับความซ่ือสตั ย3และการทำงานอาสาสมัคร 19 2.5 กรอบแนวคิดในการศกึ ษา 23 บทท่ี 3 การศึกษาท่ี 1 (Study 1) 25 3.1 วธิ ีการดำเนินการวจิ ัย 25 3.1.1 กลDมุ ตัวอยาD งและวิธกี ารเลือกตัวอยาD ง 25 3.1.2 ขSอมูลที่ใชSในการศึกษาและกระบวนการเก็บขSอมลู 26 3.1.3 การพัฒนาแบบสอบถามและตวั แปรทใ่ี ชSในการศึกษา 27 3.2 ผลการศึกษา 32 3.2.1 ขSอมลู ท่วั ไปเกยี่ วกบั การทำงานอาสาสมคั รของกลุมD ตวั อยาD ง 32 3.2.2 โมเดลการวัด (Measurement Model) 36 3.2.3 ปจx จยั ทีส่ DงผลตอD ความตง้ั ใจในการทำงานอาสาสมคั ร 43 3.2.4 ปxจจัยทสี่ งD ผลตอD ความตง้ั ใจในการทำงานอาสาสมคั ร กลมุD ผSูทไี่ มDเคยเขSารDวม อาสาสมคั รและกลมDุ ทีเ่ คยเขาS รวD มกิจกรรม 45 3.2.5 การจำแนกกลDมุ อาสาสมคั รตามแรงจงู ใจ โดยวธิ กี ารสุมD แบบกลุDม (Cluster Sampling) 47 3.3 อภปิ รายผล 49 ก

สารบญั (ต1อ) บทที่ 4 การศกึ ษาที่ 2 (Study 2) หนmา 4.1 วิธกี ารดำเนินการวิจัย 52 4.1.1 กลุDมตัวอยDางและวิธีการเลอื กตวั อยDาง 52 4.1.2 การออกแบบการทดลอง 52 4.2 ผลการศกึ ษา 53 4.3 การทดลองภาคสนาม (Field experiment) 61 70 บทท่ี 5 การศึกษาที่ 3 (Study 3) 80 5.1 วธิ กี ารดำเนนิ การวิจัย 80 5.1.1 กลDุมตัวอยDางและวธิ กี ารเลือกตัวอยาD ง 80 5.1.2 ขSอมูลทใ่ี ชใS นการศกึ ษาและกระบวนการเกบ็ ขSอมลู 80 5.1.3 การพฒั นาแบบสอบถามและตัวแปรที่ใชใS นการศึกษา 80 5.2 ผลการศกึ ษา 83 5.2.1 ผลการศกึ ษาขอS มลู สวD นบุคคลของผSูตอบแบบสอบถาม 83 5.2.2 ผลการวิเคราะห3คDาเฉลยี่ สDวนเบียD งเบนมาตรฐาน และการแจกแจงปกติ 84 5.2.3 ผลการวิเคราะห3ปxจจัยเชิงสาํ รวจ (Exploratory factor analysis: EFA) 86 5.2.4 ผลการวิเคราะห3 Discriminant validity 89 5.2.5 ผลการวิเคราะห3ตวั แปรความผูกพนั ในการทำงานกิจกรรมอาสาสมคั รใน รปู แบบ first-order condition และ secound-order condition 91 5.2.6 ผลการวิเคราะหโ3 มเดลสมการโครงสราS งแบบกําลังสองนอS ยท่ีสดุ บางสDวน (Partial Least Square - Structural Equation Modeling: PLS-SEM) 92 และการทดสอบสมมตฐิ าน 94 5.3 อภปิ รายผล 98 98 บทที่ 6 การศกึ ษาที่ 4 (Study 4) 98 6.1 วิธกี ารดำเนินการวจิ ัย 98 6.1.1 กลมุD ตัวอยDางและวธิ ีการเลอื กตวั อยาD ง 99 6.1.2 การออกแบบการทดลอง 99 6.2 ผลการศึกษา 100 6.2.1 ผลการรายงานหนSาลกู เตòาในภาพรวม 6.2.2 ผลการรายงานหนาS ลูกเตòาตามกลมDุ ทดลอง ก

สารบัญ (ต1อ) หนmา 102 6.2.3 ความสัมพนั ธร3 ะหวDางอาสาสมคั รและความซือ่ สัตย3 สรุปผลการศกึ ษา 108 ขอm เสนอแนะ เอกสารอmางองิ 110 ภาคผนวก 112 ภาคผนวก ก 123 123 ก

สารบัญตาราง หนmา ตารางท่ี 26 1 ลกั ษณะทัว่ ไปของกลมุD ตัวอยาD ง 2 ความหมายและการวัดตัวแปรแรงจูงใจ (Volunteer Motives) 28 3 ผลการทดสอบความนาD เชื่อถือของชดุ ตวั แปรสังเกต จากกลDมุ ตวั อยาD งทมี่ ีประสบการณใ3 นการ ทำงานอาสาสมคั ร 31 4 ผลการทดสอบความนDาเชือ่ ถือของชดุ ตัวแปรสังเกต จากกลมDุ ตัวอยDางทไ่ี มมD ีประสบการณใ3 นการ ทำงานอาสาสมัคร 31 5 กจิ กรรมอาสาสมัครทก่ี ลDุมตวั อยDางทม่ี ปี ระสบการณใ3 นการทำงานอาสาสมคั รเคยทำ 32 6 เหตุผลหรืออปุ สรรคทท่ี ำใหSไมDรวD มทำกจิ กรรมอาสาสมคั ร 34 7 กิจกรรมอาสาสมคั รที่ผไSู มDเคยทำอาสาสมัครสนใจท่ีจะเขSารDวม 35 8 ขSอมลู สถติ พิ น้ื ฐานของตวั แปรสังเกตและผลทดสอบการแจกแจงขSอมลู ปกติ 36 9 ผลการทดสอบ CFA 39 10 คDาสมั ประสิทธ์สิ หสัมพนั ธค3 วามสัมพนั ธ3 (r) ระหวDางตวั แปรแฝง 42 11 ผลการตรวจสอบความกลมกลนื ของโมเดลการวัด 43 12 ผลการทดสอบสมมตฐิ าน 44 13 ผลการทดสอบสมมตฐิ าน 46 14 ผลการทดสอบสมมติฐาน 46 15 ผลการจำแนกกลมDุ อาสาสมคั รตามแรงจงู ใจ โดยวธิ ีการสDมุ แบบกลDมุ 47 16 คDาเฉลี่ยและคDาเบีย่ งเบนมาตรฐาน ของการจำแนกกลมุD อาสาสมัครตามแรงจูงใจ โดยวิธีการสมุD แบบกลุมD (Cluster Sampling) 49 17 Stratified random assignment by volunteering experiences 53 18 สรปุ รายละเอียดของแตDละกลDุมการทดลอง 55 19 การทดสอบคุณลกั ษณะตาD ง ๆ ในแตDละกลมุD ทดลอง 61 20 จํานวนซองและสดั สDวนแยกตามกลุDมการทดลอง 63 21 ผลการประมาณคาD จาํ นวนซองรวม 64 22 ผลการประมาณคDาสดั สDวนองสำหรับบรจิ าค 66 23 ผลการประมาณคDาการพบั ซองเพ่อื บริจาคและเพอื่ เป+นรายไดตS นเอง 69 24 สรปุ รายละเอยี ดกลุDมการทดลองภาคสนาม 72 25 การทดสอบคุณลักษณะตาD ง ๆ ในแตDละกลDุมทดลอง 76 26 ผลการประมาณคาD การตอบรับเขาS ทำงานอาสาสมัคร 78 ข

สารตาราง (ตอ1 ) ตารางท่ี หนาm 27 ความหมายและการวดั ตัวแปรความผกู พนั ของการเป+นอาสาสมัคร (Volunteer engagement) และประสบการณโ3 ดยรวมของการเป+นอาสาสมคั ร (Perceived overall experience) 81 28 ผลการทดสอบความนาD เชือD ถอื ของชดุ ตวั แปรสงั เกต จากกลุDมตัวอยาD งทีDมปี ระสบการณ3ในการ ทาํ งานอาสาสมัคร 83 29 ผลการศึกษาขSอมูลสDวนบคุ คลของผูตS อบแบบสอบถาม 83 30 ผลการวเิ คราะหค3 าD เฉลี่ย สDวนเบDยี งเบนมาตรฐาน และการแจกแจงปกติ 84 31 ผลการวิเคราะหป3 จx จัยเชิงสํารวจ 86 32 คDาสมั ประสทิ ธส์ิ หสัมพันธ3ความสัมพนั ธ3 (r) ระหวDางตัวแปรแฝง 90 33 การวเิ คราะห3ตัวแปรความผูกพนั ในการทำงานกิจกรรมอาสาสมคั ร ในรูปแบบ first-order condition และ secound-order condition 92 34 คุณภาพแบบจำลองโดยรวม 93 35 คาD ผลกระทบและการทดสอบสมมติฐาน 94 36 สัดสDวนกลมDุ ตวั อยาD งตามหนาS ลูกเตาò ทDีรายงาน และผลการทดสอบโดยใชS One sided binomial test 100 37 คDาเฉลย่ี ผลหนาS ลกู เตòาจากการรายงานตามกลมDุ ทดลองและสซี อง และผลการทดสอบโดย ใชS t-test 101 38 คDาเฉลยDี ผลหนาS ลกู เตòาจากการรายงานตาม treatment และสซี อง และผลการทดสอบ ความ แตกตDางโดยใชS t-test 102 39 คDาเฉลยDี ผลหนSาลูกเตาò จากการรายงานตามประสบการณ3เปน+ อาสาสมัคร สัดสวD นการพับ ซองสี ฟ_า และผลการทดสอบความแตกตDางโดยใชS t-test 103 40 ผลการวิเคราะห3สมการถดถอยคDาเฉลีย่ หนSาลูกเตาò 106 ข

สารบัญภาพ ภาพท่ี หน$า 1 แบบจำลองความสมั พนั ธ3ระหวาD งแรงจูงใจและความต้งั ใจทีจ่ ะทำงานอาสาสมัคร 2 กรอบแนวคดิ ในการศกึ ษา 24 Study 2.1 Lab Experiment / Study 2.2 Field Experiment 24 3 แบบจำลองความสัมพันธ3ระหวDางความผูกพันในการงานอาสาสมัคร 25 ประสบการณจ3 ากการทำงานอาสาสมัครและพฤตกิ รรมอาสาสมัครในอนาคต 25 4 กรอบแนวคิดในการศึกษา Study 4 33 5 ประเภทกิจกรรมท่ีกลุมD ตวั อยาD งทีม่ ีประสบการณ3การทำอาสาสมคั รเคยทำเป+นสวD นใหญD 35 6 กิจกรรมท่กี ลDมุ ตัวอยาD งท่ไี มมD ปี ระสบการณ3การทำอาสาสมัครมีความสนใจทีจ่ ะเขSารDวม 45 7 คาD นำ้ หนักปxจจยั ที่สงD ผลตอD ความตง้ั ใจทำงานอาสาสมคั ร 93 8 ผลกรทดสอบแบบจำลองและสมมติฐาน 100 9 การแจกแจงผลการรายงานหนSาลูกเตาò สําหรับซองสีขาวและซองสฟี _า ค



1. บทนำ “อาสาสมัคร” หรือ “Volunteer” มีความสำคัญอยDางมากตDอสังคมและเศรษฐกิจโดยรวม ขSอมูล จาก Corporation for National and Community Service ของรัฐบาลสหรัฐอเมริกาแสดงใหSเห็นวDา ใน ปt พ.ศ. 2561 อาสาสมัครในประเทศสหรัฐฯสรSางมูลคDาทางเศรษฐกิจถึง 167 พันลSานเหรียญสหรัฐ สำหรับ ประเทศไทยรัฐบาลไดSใหSความสำคัญกับงานอาสาสมัครและไดSบรรจุเป+นวาระแหDงชาติ มีการสนับสนุนใหSมี จัดตั้งหนDวยงานและโครงการตDางๆ เพื่อจัดการและสDงเสริมงานอาสาสมัคร เชDน ศูนย3ประสานงานองค3กร อาสาสมัครแหDงชาติ โครงการธนาคารเวลาผูSสูงอายุ และโครงการออมเวลาจิตอาสาใสDใจพัฒนาสังคม เป+น ตSน อาสาสมัคร หมายถึง ผูSที่เสียสละเวลาและแรงงานของตนเองทำกิจกรรมที่กDอใหSเกิดประโยชน3แกDบุคคล อื่นหรือสังคมโดยไมDไดSรับคDาตอบแทน กิจกรรมอาสาหรืองานอาสามีหลากหลายรูปแบบทั้งที่เป+นแบบ ตSองการอาสาสมัครเป+นครั้งคราวในบางชDวงเวลา หรือแบบที่ตSองการอาสาสมัครทำงานอยDางตDอเนื่อง สำหรับองค3กรที่ไมDแสวงหาผลกำไรตDางๆ เชDน องค3การเวิร3ลแชร3 สภากาชาด มูลนิธิกระจกเงา และยูนิเซฟ เป+นตSน อาสาสมัครจัดเป+นทรัพยากรที่สำคัญที่จะชDวยใหSองค3กรเหลDานี้สามารถดำเนินกิจกรรมตDางๆ ที่ ชวD ยเหลอื สงั คมตDอไปไดS ทำไมจึงมีคนทำงานอาสาสมัคร ในสังคมไทยมองวDาการทำงานอาสาเป+นการรDวมทำกิจกรรม ทางการกุศลอยDางสมัครใจโดยไมDหวังผลตอบแทนในรูปแบบใดๆ เป+นการแสดงออกถึงความมีน้ำใจและ ความเอื้อเฟÅÇอเผื่อแผDตDอบุคคลอื่นในสังคม ซึ่งการกระทำนี้ถือเป+นคุณสัมบัติของคนไทยอยDางหนึ่งที่สะทSอน ผDานตัวบุคคลมาสูDสังคมไทย (สมาคมการจัดการกีฬาแหDงประเทศไทย, 2560) งานวิจัยในตDางประเทศ (Bénabou & Tirole, 2006) ไดSแบDงบุคคลที่ทำงานอาสาสมัครออกเป+นสองกลุDมใหญD คือ กลุDม “Pure altruism” และ “Impure altruism” กลุDมแรกคือบุคคลที่มีความเอื้อเฟÅÇอเผื่อแผDอยDางแทSจริง ชอบ ชDวยเหลือคนอื่นและมองเห็นแตDประโยชน3ที่ผูSอื่นจะไดSรับ โดยไมDไดSคำนึงวDาตนเองจะไดอS ะไรตอบแทน หรือ การชDวยเหลือดังกลDาวจะสDงผลดีกับตนอยDางไร สDวนกลุDมที่สองหมายถึงบุคคลที่ทำงานอาสาสมัครเพื่อ ตอบสนองเป_าหมายบางอยDางของตนเอง เชDน ภาพลักษณ3ที่ดี ความเชื่อทางศาสนา ความรูS การสDงเสริม หนSาที่การงาน การเป+นที่ยอมรับของสังคม (Carpenter & Myers, 2010) เป+นตSน งานวิจัยสDวนใหญDมี ความเห็นตรงกันวDา การใหSไมDวDาจะใหSเงิน สิ่งของ หรือเวลา ทำใหSบุคคลมีความสุขเพิ่มขึ้น (Liu & Aaker, 2008) ซึ่งจากประเด็นดังกลDาวทำใหSเกิดคำถามวDา แลSวทำไมคนสDวนใหญDจึงไมDทำกิจกรรมอาสาสมัคร ขSอมูล จาก Charities Aid Foundation (CAF) รายงานวDาจากปt พ.ศ. 2556-2560 โดยเฉล่ยี ในแตลD ะปtมปี ระชากร ทั่วโลกทำงานอาสาสมัครคิดเป+นรSอยละ 21 สำหรับประเทศไทยมีผูSเป+นอาสาสมัครในปt พ.ศ. 2560 คิดเป+น รSอยละ 19 จากประชากรทั้งหมด และในปt พ.ศ. 2561 จำนวนอาสาสมัครในประเทศไทยลดลงเหลือเพียง รอS ยละ 12 (Charities Aid Foundation, 2018) ความทSาทายในการหาอาสาสมัครและเงินบริจาคของหนDวยงานและองค3กรตDางๆ ทั่วโลก อัจจนาถ ไชยนาพงษ3, วนัสรา เชาวน3นิยม และ บุญธรรม กิจปรีดาบริสุทธ (2559) ไดSกลDาววDา เมื่อวัฒนธรรมและ สังคมไทยไดSรับอิทธิพลจากคDานิยมทางชาติตะวันตก จึงสDงผลกระทบตDอวิถีชีวิตของคนไทยที่ใหSความสำคัญ นSอยลงตDอการชDวยเหลือคนในสังคม โดยเฉพาะคนรุDนใหมD ซ่ึงจากงานศึกษา รสสุคนธ3 มกรมณี (2556) หน้า 1/131

พบวDานักศึกษามหาวิทยาลัยกวDารSอยละ 80 ไมDเคยทำงานอาสาสมัครใหSกับองค3กรที่ทำงานเพื่อสังคม นักวิชาการตDางประเทศ Fisher, Vandenbosch, and Antia (2008) อธิบายวDากิจกรรมขององค3กรที่ไมD แสวงหากำไรสDวนใหญDถูกมองวDาเป+นสินคSาและบริการสาธารณะซึ่งทุกคนเขSาถึงไดSโดยไมDมีคDาใชSจDาย จาก มุมมองดังกลDาวทำใหSคนสDวนใหญDไมDมีแรงจูงใจที่จะบริจาคหรือใหSเวลาสำหรับทำงานอาสาสมัคร ดังนั้นเพื่อ แกSปxญหาดังกลDาว หลายองค3กรไดSใชSวิธีจูงใจ (Incentives) ในรูปแบบตDาง ๆ เชDน การใหSคDาตอบแทนหรือ เงินจำนวนเล็กนSอยแกDอาสาสมัคร การใหSใบประกาศนียบัตร การแสดงคำขอบคุณหรือชมเชยผDานส่ือ สาธารณะ การเผยแพรDชื่อและรูปภาพของผูSเป+นอาสาสมัครในเวปไซต3ขององค3กรเพื่อจูงใจใหSคนทำงาน อาสาสมัครมากขึ้น นอกจากนี้มีบางองค3กรใชSบทลงโทษ (Punishment) เพื่อเพิ่มจำนวนอาสาสมัคร เชDน มหาวิทยาลัยบางแหDงกำหนดใหSการทำกิจกรรมอาสาสมัครสามารถนับเป+นหนDวยกิจกรรมสำหรับจบ การศึกษาไดS (จำนวนหนDวยกิจกรรมเป+นเงื่อนไขการสำเร็จการศึกษา) ซึ่งการใชS Extrinsic motivation ไมD วDาจะเป+น Incentive หรือ Punishment ยังเป+นขSอกังขาในวงการวิชาการวDาจะสามารถจูงใจใหSคนทำงาน อาสาสมัครไดSจริงหรือไมD เนื่องจากวิธีการดังกลDาวอาจจะไป Crowding out ปxจจัยอื่นๆ ที่ผลักดันใหSบุคคล ทำงานอาสาสมัคร เชDน ภาพลักษณ3 (Ariely, Bracha, & Meier, 2009) ความเชื่อเกี่ยวกับศาสนาหรือกรรม (Ward & King, 2018) อยDางไรก็ตาม Bénabou and Tirole (2006) กลDาววDา จากขSอมูลงานวิจัยใน ปxจจุบันเราไมDสามารถสรุปไดSวDาการใชS Incentive หรือ Punishment จะทำใหSเกิดการ Crowding out เสมอไป เนื่องจากมีงานวิจัยหลายชิ้นที่แสดงใหSเห็นวDา Extrinsic motivation สามารถเพิ่มแรงจูงใจใหS บุคคลทำงานสิ่งใดสิ่งหนึ่งไดS ทั้งนี้ขึ้นอยูDกับบริบทและปxจจัยแวดลSอมอื่นๆ (i.e., Goette and Stuzer, 2008; Ashaaf, Bandiera, and Jack, 2014) จากประเด็นดังกลDาวขSางตSน งานวิจัยนี้มุDงที่จะทำการศึกษาวDามีปxจจัยใดบSางที่สามารถจูงใจใหS บุคคลทำงานอาสาสมคั รและปxจจัยใดท่สี DงผลใหบS คุ คลทำงานอาสาสมัครอยาD งตDอเนอ่ื ง โดยอาศยั แนวคดิ ทาง เศรษฐศาสตร3พฤติกรรมและทฤษฎีทางจิตวิทยา เชDน Functional motivation theory (Clary and Snyder,1998) และ Prosocial behavior model (Bénabou & Tirole, 2006; Ariely, D., Bracha, A., and Meier, S.,2009) ดังนั้น งานวิจัยนี้จะทำการศึกษาแรงจูงใจในการเป+นอาสาสมัครจากกลุDมคนที่เคย และไมDเคยทำงานอาสาสมัคร โดยจะเนSนศึกษากลุDมคนรุDนใหมD เพื่อเป+นการหาแนวทางในการพัฒนาและ ปลูกฝxงใหSเยาวชนเติบโตเป+นบุคคลที่มีจิตสาธารณะของสังคมและประเทศชาติ ซึ่งการศึกษาแรงจูงใจนั้นจะ ทำใหSเขSาใจสาเหตุที่ผลักดันใหSบุคคลทำงานอาสาสมัคร และความเขSาใจดังกลDาวจะชDวยใหSองค3กรที่ประสงค3 จะหาอาสาสมัครสามารถออกแบบการสื่อสารไปยังกลุDมเป_าหมายใหSมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นไดS เชDน การ ออกแบบขSอความเชิญชวน (Appeals) ที่สามารถโนSมนSาวใหSกลุDมเป_าหมายตัดสินใจทำงานอาสาสมัคร (Liang, Chen, & Lei, 2016) หรือใชSปxจจัยภายนอก (Extrinsic motivation) ที่เหมาะสมจูงใจใหSคนอาสา ทำงานเพื่อสังคมไดS นอกจากนี้ งานวิจัยครั้งนี้จะศึกษาวDาประสบการณ3จากการทำงานอาสาสมัครสDงผล อยDางไรตDอการตัดสินใจทำงานอาสาในอนาคต โดยจะศึกษาปxจจัยที่เรียกวDา “ความผูกพันในการทำงาน” ซ่ึง หมายถึง “ความรูSสึกของบุคคลในเชิงบวกที่ไดSทำงานแลSวเกิดความรูSสึกเติมเต็มความสามารถและไดS ตอบสนองความตSองการของตนเอง” (Schaufeli, Salanova, Gonzalez-Roma, and Bakker, 2002) และการรับรูSประสบการณ3จากการทำงานอาสาสมัครที่ผDานมาวDาจะสDงผลตDอการตัดสินใจทำงานอาสาสมัคร หนา้ 2/131

ในอนาคตอยDางไร เนื่องจากความมุDงมั่นและความตั้งใจในการทำงาน รวมถึงความพึงพอใจในการทำงาน เปน+ ปxจจยั ทีท่ ำใหบS ุคคลทำงานอยาD งใดอยDางหนง่ึ อยDางตDอเนือ่ ง (Chacon, Vecina, & Davila, 2007; Davis, Hall, & Meyer, 2003; Vecina, Chaon, & Sueiro, 2010) การทำงานเป+นอาสาสมัครนั้น นอกเหนือจากผลประโยชน3ดSานความนับถือตนเอง (Self-esteem) และทักษะทางสังคม (Social skill) (Miller & Neese, 1997 and; Furco et al, 2016) ยังมีประเด็น เกี่ยวกับการพัฒนาดSานคุณธรรมและจริยธรรมของผูSสมัคร โดย Brandenberger (1995 and 2005) ไดS แสดงใหSเห็นวDากิจกรรมการทำงานอาสาหรือการบริการสังคมมักจะกระตุSนและพัฒนาความคิดดSานศีลธรรม ของอาสาสมัคร ดังนั้นสิ่งที่นDาสนใจวDาการเป+นอาสาสมัครนั้นมีความเกี่ยวขSองกับคุณธรรมจริยธรรมดSานอ่ืน อยาD งไร ในปt พ.ศ. 2555 ผลสำรวจของดุสิตโพลพบวDากลุDมตัวอยDางประชาชนไทยเกือบรSอยละ 60 เห็นวDา คนไทยในภาพรวมมีความซื่อสัตย3สุจริตคDอนขSางนSอย มักพบเห็นผูSคนกระทำกิจกรรมที่ไมDซื่อสัตย3ตDางๆ ใน สังคม (โพสต3ทูเดย3, 2555) โดย Cialdini et al. (2004) ไดSอธิบายวDาความไมDซื่อสัตย3ทำใหSองค3กรธุรกิจมี ตSนทุนทางเศรษฐกิจเพิ่มขึ้นตั้งแตDระยะสั้นที่ตSนทุนการเฝ_าระวังตรวจตราเพิ่มขึ้น และในระยะยาวที่เกิดจาก ปxญหาจากการทำงานของลูกจSางจากการเสียชื่อเสียงขององค3กร Mazar and Ariely (2008) ไดSประเมินวDา การกระทำที่ไมDซื่อสัตย3นั้นสรSางตSนทุนใหSกับเศรษฐกิจอเมริกาคิดเป+นมูลคDากวDารSอยลSานเหรียญสหรัฐ ดังนั้น การศึกษาสDวนสุดทSายของงานวิจัยนี้จึงทำการศึกษาประเด็นความสัมพันธ3ระหวDางความซื่อสัตย3และการเป+น อาสาสมคั ร 1.1 วัตถปุ ระสงคขf องการวจิ ัย (1) เพอื่ ศึกษาแรงจงู ใจ (Motives) และอุปสรรค/ขSอจำกัดท่ีทำใหSบคุ คลเขSารDวมทำงานอาสาสมัคร (2) เพื่อศึกษาการใชS Intervention ในการจูงใจใหSบุคคลทำงานอาสาสมัครโดยอาศัยแนวคิดทาง เศรษฐศาสตรพ3 ฤตกิ รรม (3) เพื่อศึกษาอิทธิพลของความผูกพันในการทำงานอาสาสมัครและประสบการณ3โดยรวมที่ไดSรับจาก การทำงานทม่ี ตี Dอการตัดสินใจทำงานอาสาสมคั รในอนาคต (4) เพื่อศกึ ษาความสัมพนั ธข3 องการเปน+ อาสาสมัครและคุณธรรมจริยธรรมดาS นความซื่อสตั ย3 1.2 ประโยชนทf ีค่ าดวา2 จะไดรm บั (1) เมื่อทราบถึงปxจจัยที่เป+นแรงจูงใจของอาสาสมัครจากการทำวิจัยครั้งนี้ สามารถนำมาเป+น ตัวกระตนุS ใหบS คุ คลทำกิจกรรมอาสามากขึน้ (2) ผลการศึกษาจากงานวิจัยนี้สามารถใชSเป+นแนวทางในการสรSางการสื่อสารเพื่อชักชวนคนรุDนใหมD ใหSทำกิจกรรมอาสาสมคั รเพิม่ ขน้ึ (3) สรSางองคค3 วามรSเู พม่ิ เตมิ ทีเ่ ป+นวิทยาศาสตร3ในการสงD เสริมใหSคนรุนD ใหมทD ำงานอาสาสมคั ร (4) หากพบวDาการทำกิจกรรมอาสาสมัครเกี่ยวขSองกับความซื่อสัตย3 ดังนั้นการทำกิจกรรมดังกลDาว อาจใชSเป+นสัญญาณในตลาดแรงงานเกี่ยวกับความซื่อสัตย3ของแรงงานซึ่งเป+นคุณลักษณะที่ไมD สามารถสงั เกตไดS หน้า 3/131

1.3 ขอบเขตของการวิจยั การศึกษานี้ใชSตัวอยDางเป+นนักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยขอนแกDนและ มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหมD จำนวน 1,200 คน และชวD งเวลาดำเนนิ การศึกษาทง้ั สน้ิ 12 เดือน 2. การทบทวนวรรณกรรม เพื่อตอบโจทย3การศึกษาครั้งนี้ คณะผูSวิจัยไดSทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวขSอง เพื่อนำไปสูDการพัฒนา แบบจำลอง สมมุติฐานการศึกษาและการพัฒนาเครื่องมือในการเก็บขSอมูล โดยเนื้อหาที่จะนำเสนอในสDวนนี้ จะประกอบไปดSวย 4 หัวขSอหลัก ไดSแกD 1) แรงจูงใจและอุปสรรคในการเป+นอาสาสมัคร 2) แนวคิด เศรษฐศาสตร3พฤติกรรมกับการทำงานอาสาสมัคร 3) แนวคิดเกี่ยวกับความผูกผันการทำงานอาสาสมัคร 4) แนวคดิ เกี่ยวกบั ความซ่อื สัตยแ3 ละการทำงานอาสาสมัคร โดยมรี ายละเอยี ดในแตลD ะหวั ขอS ดงั นี้ 2.1 แรงจงู ใจและอุปสรรคในการเปzนอาสาสมัคร (Motivations and Barriers to Volunteering) ในปxจจุบันกิจกรรมอาสาสมัครมีหลายรูปแบบ เชDน กิจกรรมอาสาสมัครดSานการพัฒนาสิ่งแวดลSอม การพัฒนาชนบท การศึกษา การชDวยเหลือสตรี เด็กและคนชรา ศาสนา การกีฬา และการชDวยเหลือสัตว3 เป+นตSน ซึ่งในการศึกษาแรงจูงใจมีความสำคัญตDอการทราบถึงปxจจัยที่บุคคลใชSในการตัดสินใจที่จะเขSารDวม (Intentional behavior) และเขSารDวม (Actual behavior) ทำกิจกรรมอาสาสมัคร (Lai, Ren, Wu, & Hung, 2013) เพื่อใชSเป+นแนวทางในการพัฒนารูปแบบการชักจูงใหSบุคคลเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร ทั้งนี้ ในการที่บุคคลตัดสินใจเขSารDวมทำกิจกรรมอาสาสมัคร อาจเกิดจากแรงจูงใจที่แตกตDางกัน แมSวDาเป+นการเขSา รDวมกิจกรรมเดียวกันก็ตาม ซึ่งอาจเป+นการตอบสนองความตSองการของตนเอง หรือตอบสนองความตSองการ ของผูSอื่นและสังคม (Bang & Rose, 2009; Bussell & Forbes, 2002; Clary & Snyder, 1998; Dwyer, Bono, Snyder, Nov, & Berson, 2013; Geiser, Okun, & Grano, 2014) เชDน ตSองการชDวยเหลือผูSอื่น อยDางบริสุทธิ์ใจ เกิดจากความสนใจสDวนบุคคล ผูSอื่นชักจูง และความตSองการตอบสนองทางดSานอารมณ3ของ ตนเอง โดย Bang and Rose (2009) ไดSอธิบายวDา การที่บุคคลเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครสDงผลมาจาก ปxจจัยหลายอยDางที่เกิดขึ้นพรSอมกัน โดยกิจกรรมอาสาสมัครที่บุคคลเลือกเขSารDวมนั้นจะชDวยใหSตนไดSบรรลุ เป_าหมายตามที่ปรารถนา (Co-production motives) และนอกจากนี้ บุคคลอาจทำกิจกรรมอาสาสมัคร เนื่องจากกิจกรรมนั้นๆอาจสDงผลดีทั้งทางตรงและทางอSอมแกDสมาชิกในครอบครัว ตัวอยDางเชDน การท่ี ผูSปกครองตัดสินใจเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครเพื่อเป+นผูSใหSคำปรึกษาของทีมในการแขDงขันกีฬาของลูก ตนเอง เพราะถือเป+นโอกาสที่ดีที่ไดSทำกิจกรรมที่เป+นประโยชน3กับลูกของตนเอง และสำหรับอาสามัครบาง คน การทำงานกิจกรรมอาสานั้นนอกจากความสนใจสDวนบุคคลที่มีตDอกิจกรรมนั้นๆ แลSวยังมีแรงผลักดัน จากเพ่ือนหรือสมาชิกในครอบครัวท่ีสDงเสริมหรือสนบั สนุนใหSเขาS รDวมกิจกรรมดงั กลDาวอีกดSวย จากการศึกษาปxจจัยตDางๆที่อาสาสมัครใชSในการพิจารณาเพื่อเขSารDวมกิจกรรมเพื่อทำประโยชน3ใหS เกิดตDอผูSอื่นและสังคม พบวDา บุคคลอาจตัดสินใจเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร เพราะการชDวยเหลือสังคมเป+น การสรSางคุณคDาทางจิตใจของตนเอง และเป+นแสดงออกถึงมีการมนุษยธรรมตDอเพื่อนมนุษย3 โดยบุคคลไดS สละเวลาและแรงกายในการทำประโยชน3เพื่อสังคม ทั้งนี้มักเป+นกิจกรรมที่ตรงกับความสนใจของอาสาสมัคร (Dwyer et al., 2013) นอกจากนี้ อาสาสมัครยังคำนึงถึงปxจจัยเรื่องผลตอบแทนที่จะไดSรับ ซึ่งเป+น หน้า 4/131

ตัวกระตุSนที่ทำใหSบุคคลตัดสินใจเขSารDวมทำกิจกรรม จากผลการศึกษาของ Phillips and Phillips (2010) พบวDา ผูSตอบแบบสอบบางสDวนที่เขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครเพราะตSองการคDาตอบแทน หรือของรางวัล แลกกับการสละเวลาในการบำเพ็ญประโยชน3เพื่อสังคม อยDางไรก็ตาม มีผูSตอบแบบสอบถามอีกสDวนหนึ่งมี แนวโนSมทีจ่ ะเขาS กิจกรรมอาสาสมคั รนSอยลง หากทราบวาD มกี ารใหคS Dาตอบแทนในการทำกิจกรรมอาสาสมัคร Esmond and Dunlop (2004) ไดSอธิบายวDา การที่บุคคลเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครนั้น เพื่อหวัง ผลตอบแทนหรือรางวัลในรูปแบบตDางๆ ที่อาจไมDใชDตัวเงินเสมอไป เชDน การเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครเป+น โอกาสที่ดีที่ทำใหSบุคคลไดSบรรลุเป_าหมายในชีวิตที่ตั้งไวS ทำใหSบุคคลไดSสรSางมิตรภาพใหมDและไดSพบปะ บุคคลอื่นในสังคม และสรSางประสบการณ3ใหมD ซึ่งแรงจูงใจของบุคคลอาจแตกตDางกันอันเนื่องมาจากชDวง อายุของอาสาสมัคร เชDน อาสาสมัครที่มีอายุสูงกวDามักจะใหSความสำคัญถึงการสรSางมิตรภาพใหมDและการไดS พบปะบุคคลอ่ืนมากกวDาการหาประสบการณ3ใหมDเมื่อเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร ซึ่งจะตรงกันขSามกับ อาสาสมัครที่มีอายุนSอยกวDาจะใหSความสนใจเขSารDวมกิจกรรมที่สDงเสริมใหSไดSรับประสบการณ3ใหมDๆ ที่อาจ สDงผลดีตDออนาคตของอาสาสมัคร เชDน การนำประสบการณ3ที่ไดSจากการทำกิจกรรมอาสาสมัครเพิ่มใน ประวัติการทำงาน (Resume) และการทำกิจกรรมอาสาสมัครถือเป+นชDองทางที่ดีในการสรSางเครือขDายซ่ึง อาจเป+นประโยชน3ตDอการสมัครงานในอนาคต (Francis, 2011) รวมถึงการทำกิจกรรมอาสาสมัครเป+นการ ไดSเรียนรูSทักษะใหมDๆอันเป+นการเสริมสรSางความรูS ความเขSาใจ และสรSางความมั่นใจใหSกับบุคคล ซึ่งเป+น ประโยชน3ตDอการสมัครงานและการทำงานในอนาคต (Bussell & Forbes, 2002) และเมื่อบุคคลพึงพอใจ และไดSรับประโยชน3จากการทำกิจกรรมอาสาสมัคร ทำใหSบุคคลมีแนวโนSมที่จะเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร อยาD งตDอเน่ือง (Dwyer et al., 2013) เพื่อใหSเขSาใจถึงแรงจูงใจที่ผลักดันและชักจูงใหSบุคคลเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครใหSชัดเจนยิ่งข้ึน Clary and Snyder (1998) ไดSทำการศึกษาแรงจูงใจของอาสาสมัคร (Functional approach to motivation) และพบวDาบุคคลสDวนใหญDมีแรงจูงใจที่สDงผลตDอการกระทำใดการกระทำหนึ่ง เพื่อตอบสนอง ความตSองการของตนเองและทางสังคม ซึ่งแตDละบุคคลอาจมีแรงจูงใจในการเป+นอาสาสมัครที่แตกตDางกัน แมSวDาจะเขSารวD มทำกิจกรรมประเภทเดยี วกนั โดยไดแS บDงแรงจงู ใจออกเปน+ 6 ดาS น ดังน้ี (1) คณุ คDา (Value motive) คอื การท่ีบคุ คลแสดงออกโดยการชวD ยเหลือผSอู ่นื ในสงั คม ซึ่งเป+นการ ใหSคุณคDาทางจิตใจแกDตนเอง และเป+นการแสดงถงึ การมมี นุษยธรรมตDอผSอู นื่ (2) การเรียนรูS ความเขSาใจ (Understanding motive) คือ การไดSเรียนรูSจากการชDวยเหลือสังคม เพ่ือเพ่มิ ประสบการณ3ใหมDๆ หรือการนำความรSูและทักษะของตนเองทม่ี มี าใชSใหเS กดิ ประโยชน3 (3) การยกระดับ (Self-Enhancement motive) คือ การไดSพัฒนาตนเองทางดSานจิตใจผDานการ ชDวยเหลือผอูS ืน่ ในชมุ ชน สังคม (4) การงาน อาชีพ (Career motive) คือ การใหSความชDวยเหลือผูSอื่นในสังคม เพื่อเพ่ิม ประสบการณใ3 นหนาS ท่ี การงานของตนเอง (5) ทางสังคม (Social motive) คือ ความตSองการเป+นสDวนหนึ่งของสังคมโดยการใหSความ ชDวยเหลือคนในชมุ ชนดSวยความสมัครใจ หนา้ 5/131

(6) ปกป_องตนเอง (Self-protective motive) คือ การที่บุคคลไดSใหSความชDวยเหลือบุคคลอื่น เน่ืองจากความรสSู ึกผดิ หรือตSองการขจัดปxญหาสวD นบุคคล นอกจากนี้ Ariely, Bracha, and Meier (2009) ไดSแบDงกลุDมปxจจัยที่สDงผลตDอการตัดสินใจของ บคุ คลในการเขSารDวมทำกิจกรรมท่ีเปน+ ประโยชนต3 Dอสังคม ซง่ึ อาจมาจาก 3 ปจx จัยหลกั ดังนี้ (1) ปxจจยั ภายใน (Intrinsic motivation) คือ แรงจูงใจที่เกิดขึ้นจากความตSองการจากตัวบุคคลนั้นๆ ทั้งนี้เป+นการตอบสนอง ทางดSานคณุ คDาทางจติ ใจเปน+ หลกั เชDน การชวD ยเหลอื ผูSอน่ื ดวS ยความบรสิ ุทธิ์ใจ ไมDหวงั ผลตอบแทน (2) ปxจจัย ภายนอก (Extrinsic motivation) คือแรงจูงใจที่ทำใหSบุคคลใดบุคคลหนึ่งทำกิจกรรมตDางๆ เพื่อตSองการ ไดSรับรางวัลเป+นคDาตอบแทน (ทั้งที่เป+นตัวเงินและไมDใชDตัวเงิน) หรือหลีกเล่ียงจากการโดนลงโทษจากการไมD เขSารDวมทำกิจกรรมบางอยDาง เชDน การชDวยเหลือผูSอื่น เพื่อตSองการไดSรับการชมเชย การขอบคุณ หรือการ บริจาคชDวยเหลือผูSอื่นเพื่อตSองการไดSรับการลดหยDอนทางภาษี (3) ปxจจัยทางดSานภาพลักษณ3 (Image motivation) คือ การที่บุคคลตSองการชDวยเหลือบุคคลอื่น หรือทำกิจกรรมเพื่อสังคม เพราะตSองการใหSผูSอื่น ในสังคมชื่นชอบตน และทำใหSตนเป+นที่ยอมรับของคนในสังคม ทั้งนี้เป+นการสรSางภาพลักษณ3ที่ดีในสายตา ของผูSอื่น และจากการศึกษาของ Geiser, Okun and Grano (2009) ไดSอธิบายถึงการจำแนกประเภทของ แรงจูงใจของอาสาสมัคร โดยแบDงออกเป+นแรงจูงใจภายใน (Intrinsic motivation) และแรงจูงใจภายนอก (Extrinsic motivation) และเพื่อใหSเขSาใจถึงพฤติกรรมของอาสาสมัครในการชDวยเหลือสังคมมากยิ่งขึ้น งานศกึ ษาดงั กลาD วไดSมกี ารแบDงประเภทของแรงจูงใจภายนอก (Extrinsic motivation) ออกเป+น 4 กลมุD คือ (1) External regulation คือ แรงจูงใจที่ปรารถนาใหSตนเองเป+นที่รูSจัก แสดงถึงฐานะ ภาพลักษณ3ของ ตนเอง (2) Introjected regulation คือ แรงจูงใจอันเกิดจากความรูSสึกผิดหากไมDเขSารDวมกิจกรรม อาสาสมัคร เป+นความปรารถนาที่ตSองการหลีกเลี่ยงจากความรูSสึกนั้น (3) Identification regulation คือ แรงจูงใจอันเกิดจากการเล็งเห็นความสำคัญและประโยชน3ที่เกิดขึ้นตDอสังคม (4) Integrated regulation คอื แรงจงู ใจเขSารวD มกจิ กรรมอาสาสมัครทแ่ี สดงถึงความเปน+ ตัวตนของตนเอง อีกปxจจัยหนึ่งที่สำคัญตDอการเขSารDวมกิจกรรมของอาสาสมัคร คือ บรรทัดฐานทางสังคม (Social norm) ในแตDละสังคมจะมีการสรSางบรรทัดฐานเพื่อใหSบุคคลในชุมชน สังคมปฏิบัติตาม ซึ่งจะเป+นในรูปแบบ ของทัศนคติ ความคิดเห็น และการกระทำตDางๆ ซึ่งบรรทัดฐานจะเป+นตัวกำหนดวDาบุคคลควร หรือไมDควรท่ี จะทำอะไรในสถานการณ3ตDางๆ โดยทั่วไปแลSว บรรทัดฐานจะมีอิทธิพลตDอพฤติกรรมของคนในสังคมอยDาง มาก เชDน บุคคลเกิดความคาดหวังใหSเขSารDวมกิจกรรม เพื่อสรSางความประทับใจใหSเกิดแกDผูSอื่น และเป+นสิ่งที่ บคุ คลอนื่ ๆในสงั คมปฏบิ ัติ (Fisher & Ackerman, 1998) จากการศึกษาของ Francis (2011) เร่ืองแรงจงู ใจ ของนักศึกษาในมหาวิทยาลัยที่เขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร โดยผลของงานวิจัยพบวDาอาสาสมัครสDวนใหญDมี แรงจูงใจในการเขSารDวมกิจกรรมเพื่อสังคม เนื่องจากการไดSเห็นบุคคลใกลSชิด เพื่อน ญาติ หรือสมาชิกใน ครอบครัวเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร จึงเป+นการโนSมนSาวใหSบุคคลนั้นๆเกิดความตSองการรDวมทำกิจกรรม อาสาสมัครดSวย ซึ่งผลการศึกษานี้สอดคลSองกับแนวคิดของ Bussell & Forbes (2002) ที่วDา อาสาสมัครมี ความตSองการที่จะเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครมากขึ้น เมื่อบุคคลที่มีความสำคัญตDออาสาสมัครตSองการใหS เขSารDวมทำกิจกรรม หรือการที่บุคคลใกลSชิด เพื่อน สมาชิกของครอบครัวเป+นสDวนหนึ่งขององค3กรที่จัดทำ กิจกรรมเพื่อสังคม และในบางโอกาส บุคคลอาจตัดสินใจทำกิจกรรมอาสาสมัคร เนื่องจากเพื่อนรDวมงาน หนา้ 6/131

และหัวหนSางานเขSารDวมกิจกรรม ซึ่งอาจสDงผลตDอการประเมินการทำงานของบุคคลนั้นๆ (Hu, Jiang, Mo, Chen, & Shi, 2016) นอกจากนี้ จากการศึกษาของ Geiser et al. (2014) พบวDา บุคคลที่ไดSรับการชื่นชม และเป+นที่ยอมรับจากสังคมในการเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร จะทำใหSบุคคลนั้นตัดสินใจเขSารDวมกิจกรรม อาสาสมัครมากขึ้น หรือบริจาคเงินเพื่อใชSในกิจกรรมที่เป+นประโยชน3ตDอสังคมมากขึ้น โดยเฉพาะอยDางย่ิง เมื่อทราบวDาผูSใกลSชิด เพื่อน หรือสมาชิกในครอบครัวไดSรDวมบริจาคเงินในกิจกรรมเดียวกัน ทั้งนี้ขึ้นอยูDกับ วฒั นธรรมของสังคมท่ีบคุ คลอาศยั อยดDู วS ย (Aaker & Akutsu, 2009) ปxจจัยทางความเชื่อในศาสนา อาจเป+นอีกหนึ่งเหตุผลที่สDงผลตDอพฤติกรรมการเขSารDวมกิจกรรมของ อาสาสมัคร ซึ่ง Sallam et al. (2017) ไดSกลDาววDา ศาสนาถือเป+นปxจจัยที่มีสDวนสำคัญที่กระตุSนใหSบุคคลเขSา รDวมกิจกรรมอาสาในการชDวยเหลือสังคม บริจาค รวมถึงการใหSความรDวมมือทำงานกับผูSอื่นเพื่อทำกิจกรรม ขององค3กร อีกทั้ง จากการศึกษาของ Sallam et al. (2017) พบวDานักศึกษาชาวมุสลิมมีแนวโนSมที่จะเขSา รDวมกิจกรรมอาสาสมัคร โดยไดSรับอิทธิพลมาจากความเชื่อทางศาสนา และผลของการศึกษาของ Esmond and Dunlop (2004) สอดคลSองกับงานวิจัยขSางตSน คือ ศาสนาที่อาสาสมัครนับถือเป+นหนึ่งในปxจจัยที่สDงผล ใหSบุคคลเขSารDวมกิจกรรมเพื่อสังคม แมSวDาจะไมDใชDปxจจัยหลักก็ตาม โดยผลงานวิจัยของ Hardy and Carlo (2005) พบวDามีความสัมพันธ3ระหวDางความเชื่อทางศาสนาของบุคคลและการตัดสินใจทำกิจกรรมเพื่อ ประโยชน3ตDอสังคม โดยบุคคลที่มีความเชื่อทางศาสนามีแนวโนSมที่จะชDวยเหลือสังคมดSวยความบริสุทธิ์ใจ ไมD หวังผลตอบแทน อีกทั้งคณะผูSวิจัยไดSอธิบายเพิ่มเติมวDา แรงจูงใจภายในของบุคคลที่มาจากปxจจัยทางศาสนา (Intrinsic religious orientation) ไดSเป+นตัวกระตุSนใหSบุคคลเสนอตัวเองเพื่อชDวยเหลือและเขSารDวมกิจกรรม ตDางๆ ซึ่งแตกตDางจากบุคคลที่เขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครอันมาจากแรงจูงใจเพื่อตSองการสรSางภาพลักษณ3 (Quest religious orientation) โดยมักจะเขSารDวมทำกิจกรรมก็ตDอเมื่อถูกถามจากบุคคลอื่นที่ตSองการความ ชวD ยเหลอื อยDางไรก็ตาม ยังมีบุคคลบางกลุDมที่ไมDสนใจในการเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร ซึ่งจากการศึกษา ของ Esmond and Dunlop (2004) พบวDา ผูSที่ยังไมDสนใจเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร เกิดจากหลายปxจจัย ที่เกี่ยวขSอง เชDน ไมDมีเวลาอันเนื่องมาจากการทำงานที่ยุDง ไมDทราบวัตถุประสงค3ที่แนDชัดขององค3กรที่ตSองการ ใหSเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร และมีความไมDชัดเจนถึงความเปลี่ยนแปลงของสังคมหากไดSเขSารDวมกิจกรรม อาสาสมคั ร ดSวยเหตผุ ลเหลาD น้อี าจสงD ผลใหบS คุ คลเกิดความลงั เลในการเขาS รDวมกิจกรรมอาสาสมคั ร ดังนั้น การศึกษาถึงแรงจูงใจในการทำกิจกรรมอาสาสมัครจึงมีความสำคัญอยDางมาก โดยการศึกษา ในครั้งนี้มีวัตถุประสงค3 เพื่อตSองการทราบถึงแรงจูงใจของบุคคลทั้งที่เคยและไมDเคยเขSารDวมกิจกรรม อาสาสมัคร ทั้งนี้เพื่อตSองการทราบถึงปxจจัยที่ชDวยกระตุSนใหSบุคคลเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครมากขึ้น รวมถึงตSองการหาแนวทางสDงเสริมใหSบุคคลเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครอยDางตDอเนื่อง โดยการศึกษาครั้งนี้ ไดSมีการแบDงปxจจัยแรงจูงใจของอาสาสมัครออกเป+น 7 ดSาน ดังนี้ (1) คุณคDา (Value motive) (2) การ เรียนรSู ความเขSาใจ (Understanding motive) (3) การยกระดับ (Self-Enhancement motive) (4) ทาง สังคม (Social motive) (5) การปกป_องตนเอง (Self-protective motive) (6) ดSานภาพลักษณ3 (Image motive) (7) ความเชอื่ ในศาสนา (Religious belief motive) โดยมแี บบจำลองในการศึกษาและสมมุตฐิ าน แสดงในภาพที่ 1 หนา้ 7/131

2.2 แนวความคิดเกยี่ วกับความผกู ผนั และประสบการณfจากการทำงานอาสาสมัคร 2.2.1 ความผกู พันในการทำงานหรอื องคfกร (The Concept of Engagement) คำวDาความผูกพัน หรือ การสรSางความผูกพันกับการทำงานหรือกิจกรรมนั้น ตรงกับคำวDา “Engagement” ในภาษาอังกฤษ ซึ่งในปxจจุบันไดSมีการนำแนวความคิดเกี่ยวกับความผูกพันมาใชS ครอบคลุมถึงความผูกพันของพนักงาน (Employee engagement) ความผูกพันกับองค3กร (Organisational engagement) ความผูกพันกับการเป+นอาสาสมัคร (Volunteer engagement หรือ Social engagement) หรือความผูกพันกับสินคSาและบริการ (Customer engagement) (Brodie et al. 2011; Kahn, 1990; Pansari and Kumar, 2017; Panwar, Nybakk, Hansen, and Pinkse, 2017) โดยความหมายเกี่ยวกับความผูกพันนั้น ไดSมีนักวิชาการไดSใหSคำนิยามอยDางแพรDหลาย ซ่ึง นักวิชาการบางทDานกำหนดกรอบแนวคิดเกี่ยวกับความผูกพันซึ่งอยูDกับบริบทของเรื่องที่จะศึกษา ซึ่ง Kahn (1990) ไดSนำแนวความคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับการสรSางความผูกพันจากบริบททางดSานจิตวิทยามาพัฒนา และประยุกต3ใชSเกี่ยวกับการศึกษาความผูกพันในองค3กรของพนักงาน (Employee Engagement) ซ่ึง Kahn (1990) ไดSนิยามคำวDา “ความผูกพัน คือ การเชื่อมโยงตัวตนของพนักงานใหSปรากฏอยูDในบทบาท หนSาที่ในการทำงานหรือใหSความรDวมมือกับกิจกรรมในองค3กร ซึ่งตัวบุคคลนั้นจะมีการแสดงตัวตนและความ ผูกพันกับการทำงานในองค3กรผDานทางดSานกายภาพ (Physical component) ความคิดและการเรียนรูS (Cognitive component) และทางดSานอารมณ3และความรSูสึก (Affective component) ในขณะที่ Schaufeli, Salanova, Gonzalez-Roma, and Bakker (2002) ไดSพัฒนาแนวความคิด เกี่ยวกับความผูกพันซึ่งมีความแตกตDางจากมุมมองของ Kahn (1990) โดย การศึกษาของ Schaufeli et al. (2002) ไดSกลDาววDา ความผูกพัน คือ ความรูSสึกทางจิตของบุคคลในเชิงบวกที่มีตDอการทำงานเพื่อสรSาง ความรูSสึกเติมเต็มความสามารถในการทำงาน โดยแนวความคิดของ Schaufeli et al. (2002) ไดSจำแนก ความผูกพันตามหลักจิตวิทยาซึ่งสามารถแบDงออกไดSเป+น ความกระตือรือรSนหรือความพยายาม (vigor) การ อุทิศตนหรือความทุDมเทในการทำงาน (dedication) และ การซึมซาบเป+นสDวนหนึ่งของการทำงานและ ความจดจDออยูDกับการทำงาน (absorption) นอกจากนี้ Schaufeli et al. (2002) ไดSอธิบายองค3ประกอบ 3 ประการของ ความผูกพันในการทำงาน องค3ประกอบแรกคือ ความกระตือรือรSนหรือความพยายาม (vigor) คือ ลักษณะของบุคคลที่มีความเต็มใจในการทำงานโดยทรัพยากรที่มีอยูDในตัวเอง เชDน ความคิด ความรูSสึก และแรงงานหรือพลังงานเพื่อใหSงานสำเร็จลุลDวงแมSวDาจะเป+นงานที่คDอนขSางยากก็ตาม องค3ประกอบถัดมา คือ การอุทิศตนหรือความทุDมเทในการทำงาน (dedication) เป+นองค3ประกอบที่มุDงเนSนในการใหS ความสำคัญการทำงานในรูปแบบเชิงรุก เชDน การกระตือรือรSนในการที่จะทำงานใหSสำเร็จหรือบรรลุ โดย อาจมีการสรSางแรงบรรดาลใจในการทำงาน รวมถึงความทSาทายในการทำงานใหSสำเร็จลุลDวง และ องค3ประกอบสุดทSาย การซึมซาบเป+นสDวนหนึ่งของการทำงานและความจดจDออยูDกับการทำงาน (absorption) องค3ประกอบนี้เป+นองค3ประกอบที่สามารถวัดไดSวDาเวลาการทำงานใดงานหนึ่ง บุคคลนั้นรูSสึก รDวมเป+นสDวนหนึ่งของงานหรือไมD เป+นการวัดระดับความมุDงมั่นและตั้งใจในการทำงานหรือไมD รวมไปถึง สามารถรูSถึงความรูSสึกชอบและมีความสุขในการทำงา ตัวอยDางเชDน บุคคลนั้นในทำงานอยDางใดอยDางหน่ึง หน้า 8/131

แลSวรูSสึกเต็มใจและมีความสุขในการทำงาน จนกระทั่งลืมเวลาในการทำงาน ไดSพัฒนาแนวคิดคิดเกี่ยวกับ ความผกู พัน นอกจากนี้ยังมีนักวิชาการทDานอื่นในบริบทของความผูกพันการทำงานของพนักงานในองค3กรไดS พยายามพัฒนาแนวความคิดเกี่ยวกับการสรSางความผูกพันของพนักงานในองค3กร เชDน Markos and Sridevi (2010) ไดSใหSความหมายเกี่ยวกับความผูกพันวDาความเต็มใจของพนักงานในการใชSความรูS ความสามารถในการชDวยใหSองค3กรประสบความสำเร็จ ทั้งยังชDวยสDงเสริมใหSพนักงานในองค3กรเป+นอาสามา สมัครการทำงานอนื่ ๆ อยาD งสม่ำเสมอ 2.2.2 แนวความคิดของความผูกพันการทำงานอาสาสมัคร (The concept of Volunteer Engagement) หลายๆ องค3กรหรือหนDวยงานลSวนใหSความสำคัญในการสรSางความผูกพันระหวDางองค3กรกับ พนักงานแนวความคิดในการสรSางความผูกพันในการทำงาน โดยเฉพาะอยDางยิ่งการทำงานเพื่อสังคม (Social participation และ Social Engagement) การศึกษาของ Omoto and Malsch (2005) และ Snyder and Omoto (2008) กลDาววDา การทำงานเพื่อสังคมหรือสDวนรDวมนั้นเป+นกิจกรรมที่ทำเพื่อสังคม โดยไมDหวังสิ่งตอบแทนในรูปแบบของตัวเงิน ซึ่งบุคคลสDวนใหญDที่เขSารDวมกิจกรรมเพื่อสังคมหรืออาสาสมัคร นั้นจะเป+นการทำงานโดยมาจากจิตสำนึกที่ดี และมีความตSองการพัฒนาและชDวยเหลือสังคมใหSดีขึ้น ดังน้ัน ในหลายๆ ชุมชนและสังคมมีการสDงเสริมและสนับสนุนใหSบุคคลเขSารDวมกิจกรรมในการเป+นอาสาสมัคร (Volunteer) แตDในทางกลับกันบุคคลที่จะเขSารDวมมาเป+นอาสาสมัครนั้นยังมีไมDเพียงพอตDอความตSองการ ของชุมชนและสังคม ซึ่งอาจจะเกิดจากอุปสรรคในการเขSารDวมเป+นอาสาสมัคร เชDน ปxจจัยทางดSานเวลา ปxจจัยทางดSานเศรษฐกิจหรือสภาพคลDองสDวนบุคคล และปxจจัยทางดSานการสDงเสริมความผูกพันตDอกิจกรรม อาสาสมัครที่ทำ ดังนั้นแนวโนSมในการการเป+นอาสาสมัครมีแนวโนSมที่ลดลง (Salas, 2009; Vecina, Chacon, Marzana, & Marta, 2013) Omoto and Snyder (2002) กลDาววDา การสรSางความผูกพันและรักษาบุคคลที่มีความสนใจที่จะ เขSารDวมกิจกรรมอามาสมัครนั้นสามารถวัดไดSจากความรูSสึกทางดSานจิตใจของผูSที่เป+นอาสาสมัครเกี่ยวกับ งาน และการไดSรับประโยชน3จากการเป+นอาสาสมัคร เชDน การเกิดการเรียนรูSสิ่งใหมDๆ จากการเขSารDวม กิจกรรมอาสมัคร และการไดSพัฒนาความสัมพันธ3กับผูSอื่น เชDน เพื่อน และไดSสรSางเครือขDาย (Connection) กับผูSอื่น ปxจจัยเหลDานี้สามารถเป+น เป+นแรงจูงใจใหSบุคคลเกิดความผูกพันในการมาเป+นอาสาสมัคร ดังนั้น การสรSางความผูกพันในการทำงานอาสาสมัคร (Volunteer Engagement) จึงมีความสำคัญในการสDงเสริม ใหSบุคคลทำงานเป+นอาสาสมัครอยDางตDอเนื่อง (Vecina, Chaon, & Sueiro, 2010) โดยเฉพาะอยDางยิ่ง สำหรับบุคคลหรือพนักงานบางคนคาดหวังสิ่งตอบแทนจากการทำงานมากกวDาแคDเงินเดือน บางคนตSองการ ทำงานที่มีคุณคDาและมีโอกาสไดSตอบแทนสังคมในวิถีที่พอจะทำไดS Meistner (2012) ไดSสำรวจความคิดเห็น ของบริษัท AMD พบวDา 96% ของพนักงานใน “กรีนทีม” เห็นดSวยอยDางยิ่งวDาการไดSมีสDวนรDวมในการ ประหยัดพลังงานในระหวDางปฏิบัติหนSาที่นั้น มีสDวนชDวยสรSางความผูกพันกับพนักงานไดSมากขึ้น การสรSาง ความผูกพันตDอกิจกรรมประเภทอาสาสมัครโดยใชSการแสดงความรับผิดชอบเพื่อสังคมเป+นเครื่องมือน้ัน สามารถดำเนินการไดSหลายรูปแบบ Mirvis (2012) ไดSนำเสนอ 3 แนวทางปฏิบัติ ไดSแกD 1. แนวทางการ หน้า 9/131

แลกเปลี่ยน (Transactional approach) 2. แนวทางสานความสัมพันธ3 (Relational approach) 3. แนว ทางการพัฒนารDวมกัน (Developmental approach) แนวทางการแลกเปลี่ยน (Transactional approach) คือ กลุBมคนที่เลือกทำงานที่สุขใจ เชDน งาน ที่ไดSทำเพื่อผูSอื่นหรือทำเพื่อสDวนรวม ถSาหากเลือกไดSวDาจะทุDมเทรDางกายและแรงใจใหSกับที่ไหน บุคคลเหลDาน้ี จะเลือกงานหรือกิจกรรมที่มีความรับผิดชอบตDอสังคม ทฤษฎีลำดับขั้นความตSองการของมาสโลว3อธิบายวDา คนเราจะตSองตอบสนองความตSองการพื้นฐานของตัวเองใหSไดS กDอนที่จะขยับขึ้นไปสนองความตSองการอื่นท่ี สูงขึ้นเป+นลำดับทีละขั้น อยDางไรก็ตามทฤษฎีดังกลDาวอาจจะใชSอธิบายพฤติกรรมของคนกลุDมนี้ไมDไดSทั้งหมด เพราะการเป+นอาสาสมัครในบางคนยังคงมีภาระที่ตSองกังวลเรื่องความมั่นคงทางการงานการเงิน แตDก็ยัง อาสาทำกิจกรรมตDาง ๆ กลDาวคือ ความตSองการในดSานความปลอดภัยก็ยังไมDไดSถูกเติมเต็มอยDางเต็มที่ แตDก็มี ความตSองการขั้นสูงอยากที่จะภาคภูมิใจและเขSาถึงคุณคDาของการเป+นมนุษย3ที่กSาวขSามความเห็นแกDตัว โดย สละเวลาเพือ่ หยิบยน่ื ความชDวยเหลือใหSผSูอื่นพรSอม ๆ กบั การดแู ลตัวเองไปในคราวเดยี วกนั ในปxจจุบันหลากหลายองค3กรหรือหนDวยงานที่ไมDแสวงหากำไรมีความตSองการผูSที่เขSารDวมเป+น อาสาสมัครในการทำงานเพื่อสังคม ดังนั้นองค3กรหรือหนDวยงานมีการออกแบบและนำเสนอรายการกิจกรรม ที่ตDางคนตDางสามารถเลือกตามความสนใจ เพื่อตอบสนองความตSองการของตัวเองไดSอยDางเต็มที่ ซึ่งความ หลากหลายนี้ไมDไดSหมายถึงแคDที่ตัวกิจกรรม แตDยังหมายรวมถึงความตDางของระดับการเขSารDวมแตDละ กิจกรรม ที่อาจจะมีตั้งแตDแคDการรDวมบริจาคสมทบทุนไปจนถึงการเขSารDวมทำกิจกรรมอาสาลงแรงเต็ม รูปแบบ ทั้งนี้ขึ้นกับความสมัครใจและความพรSอมของแตDละคน ซึ่งวิธีนี้บุคคลที่มีปูมหลังตDางกันจะสามารถ เลือกในสิ่งที่ตนเองตSองการไดS ซึ่งถือเป+นการแลกเปลี่ยนกันระหวDางองค3กรกับบุคคลที่มีความสนใจในการ เขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร คือ ผูSเขSารDวมตSองการชDวยเหลือสังคมแบบไหน องค3กรก็จัดหาใหSโดยหวัง ผลตอบแทนเปน+ ความมุงD มั่นตั้งใจทำงานและผกู พันตอD กจิ กรรมนนั้ อยDางไรก็ตาม แนวทางการแลกเปลี่ยนก็มีขSอเสียอยูDดSวย คือองค3กรจะขาดดุลยภาพและจัดกิจกรรม แบบสะเปะสะปะไรSทิศทางไมDมีความเป+นบูรณาการ เพราะกิจกรรมแตDละอันที่หนักงานอาสาไปทำนั้น อาจจะไมDมีความเชื่อมโยงกันเป+นเครือขDายใหญD ถึงแมSองค3กรจะตอบสนองความตSองการของพนักงานไดS แตD จะไมDสามารถแสดงความรับผิดชอบแบบเป+นรูปธรรมไดSเทDากับการรวมพลังกันเพื่อกำหนดทิศทางรDวมกันวDา องค3กรและกลDมุ พนักงานอยากเดินไปทางใด แนวทางการสานสมั พันธH (Relational approach) เปน+ แนวทางท่ีคนทกุ คนลวS นมอี ัตลักษณเ3 ฉพาะ ปxจเจก (Personal identity) และอัตลักษณ3สDวนรวม (Collective identity) อัตลักษณ3สDวนรวมสามารถ สรSางและถูกถDายทอดหรือแสดงออกผDานการทำงานของแตDละคน งานที่แตDละคนทำนั้นเป+นสDวนหนึ่งที่จะ บอกตัวตนของคน ๆ นั้นไดS ดังนั้น วิธีการสรSางความผูกพันตDอกิจกรรมอสาสมสมัครของหนDวยงานหรือ องค3กรที่จัดขึ้นลSวนเป_นแนวทางในการสานสัมพันธ3 คือ การใหSบุคคลปลดปลDอยตัวตนของตัวเองออกมาใน กิจกรรมที่ทำดSวย เพราะเมื่ออัตลักษณ3เฉพาะปxจเจกและอัตลักษณ3รDวมมีความสอดคลSองกันแลSว ความ ผูกพันก็เกิดตามมาดSวย แนวทางการสานความสัมพันธ3นี้พัฒนาจากแนวทางการแลกเปลี่ยน คือ เปลี่ยนจาก การแยกฝ≥ายเธอฝ≥ายฉัน ใหSกลายมาเป+นการรวมตัวกันของบุคคลและกิจกรรมอาสาสมัครที่ตนเองเลือกทำ สDงผลใหSกลายเป+นคำวDา “เรา” การสรSางสัมพันธ3ระหวDางบุคคลสามารถลดความเป+นปxจเจกบุคคล เชDน การ หนา้ 10/131

แบDงชนชั้นวรรณะ การแบDงลำดับขั้นตามการบริหารงาน ดังนั้น การจัดกิจกรรมอาสาสมัครจึงเป_นกิจกรรมที่ เปlดโอกาสใหSความแตกตาD งของบุคคลไดSมีทำกิจกรรมรDวมกัน ตัวอยาD ง เชนD Levi Strauss & Co. ไดจS ดั โครงการเพ่อื สังคมหลายดาS น โดยจัดใหSผบูS รหิ าร พนกั งาน และกลุDมผูSมีผลประโยชน3รDวมตDาง ๆ ไดSมาหารือและระดมสมองขบคิดเรื่องปxญหาสังคมในอนาคตที่จะ เกิดขึ้น และสDงผลกระทบตDออุตสาหกรรมสิ่งทอ ซึ่งสุดทSายแลSวทุกฝ≥ายเล็งเห็นวDาองค3กรควรจะจัดใหSมีการ ซื้อขายวัตถุดิบการผลิตแบบเที่ยงธรรม เพื่อใหSผSูผลิตสามารถดำเนินการผลิตและจัดสDงวัตถุนั้นใหSบริษัทไดS อยDางตDอเนื่อง เพื่อใหSธุรกิจประกอบกิจการไดSโดยไมDสะดุดกลางคันในอนาคต นอกจากนั้นแลSว องค3กรควร ใหSความรูSดSานสุขอนามัย และการป_องกันโรครSายแกDพนักงานเพื่อสุขภาพที่ดีของพนักงาน เป+นตSน ซึ่งความ รับผิดชอบตDอชุมชนเหลDานี้ถูกฝxงเขSาไปในกระบวนการทำงานขององค3กร ซึ่งลักษณะการทำงานเชDนนี้ เป+น การบDงบอกวDาพนักงานหนึ่งคนไดSทำทั้งหนSาที่สมาชิกองค3กรและทำหนSาที่เป+นสมาชิกชุมชนที่ดีไปดSวยใน คราวเดียวกนั เมอ่ื พนกั งานรูสS กึ วาD อตั ลกั ษณ3ของตนเองและขององค3กรมีความสอดคลSองกนั แลวS ก็จะมีความ ผูกพันกบั องคก3 รและมที ัศนคติทดี่ ที ำใหทS ำงานไดSออกมาดตี ามไปดวS ย แนวทางการพัฒนารBวมกัน (Developmental approach) เปOนแนวทางสุดทSายที่จะขยายบริบท จากความเป+น “เรา” ซึ่งในที่นี้หมายถึงความสัมพันธ3ระหวDางบุคคลที่เขSารDวมเป+นอาสาสมัครและกิจกรรม อาสาสมัครที่จัดขึ้นออกเป+น “เราทุกคน” นั่นคือบุคคลที่เขSารDวมเป+นอาสาสมัครและองค3กรอื่น ๆ เชDน ผูSผลิตสินคSาและวัตถุดิบ Timberland ถือเป+นตัวอยDางองค3กรที่ใชSแนวทางการพัฒนาความรับผิดชอบตDอ สังคมรDวมกันมาเป+นแนวทางในการสรSางความผูกพันกับบุคคล องค3กรนี้เริ่มจากโครงการบริจาคเงินทั่ว ๆ ไป และตDอมาขยายผลโดยการเขSาไปจัดฝ¥กอบรมคนหนุDมสาวในชุมชนใหSมีทักษะความเป+นผูSนำ โดยองค3กรไมDไดS ทำเพียงฝ≥ายเดียว แตDเริ่มผนึกกำลังแนวรDวมอยDางรSานคSาและผูSบริโภคจากหลายประเทศทั่วโลก ทำใหS โครงการนี้ประสบความสำเรจ็ ความรับผิดชอบตDอสังคมชDวยสDงเสริมความเป+นมนุษย3ใหSกับองค3กร เพราะเป+นชDองทางที่ชDวยใหS บุคคลไดSคSนพบเป_าหมายชีวิต Unilever Asia ไดSจัดใหSผูSนำรุDนเยาว3ไดSมีโอกาสออกสำรวจชุมชนใน ตDางประเทศ ซึ่งในการสำรวจครั้งนี้มีตั้งแตDการพาเที่ยวชมธรรมชาติ การพาไปดูแหลDงประวัติศาสตร3และ พูดคุยกับกลDุมคนหลากหลายประเภท เชDน ผูSนำชุมชน หนDวยงานรัฐระดับทSองถิ่น รวมถึงคนยากไรS วิธีนี้ชDวย ทำใหSผูSรDวมเดินทางเรียนรูSสิ่งตDาง ๆ เกี่ยวกับธุรกิจอยDางลึกซึ้งและเป+นหนทางในการสรSางแรงบันดาลใจชั้น ยอด พนักงานบางคนซาบซึ้งและรูSสึกมีพลังที่จะทุDมเทมากกวDาเดิม เพราะรSูวDางานที่พวกเขาทำอยูDนั้นสDงผล ยิ่งใหญDตDอสังคม ตัวอยDางเชDน Gross and Holland (2011) ไดSรวบรวมงานวิจัยที่แสดงใหSเห็นถึง ความสัมพันธ3ระหวDางความรับผิดชอบตDอสังคมและความผูกพันตDอองค3กรของพนักงาน งานวิจัยจาก Kenexa Research Institute ซึ่งทำการสำรวจการรับรูSเกี่ยวกับการดำเนินความรับผิดชอบตDอสังคมของ องค3กรของพนักงานในประเทศอังกฤษราว 1,000 คน พบวDาการไดSรDวมกิจกรรมเพื่อสังคมขององค3กรมี ความสัมพันธ3กับระดับความผูกพันกับองค3กรที่เพิ่มสูงขึ้น นอกจากนั้นแลSวยังสDงผลตDอระดับความภาคภูมิใจ ที่สูงข้ึน ปริมาณการแนะนำผูSอื่นใหSมาสมัครงานกับองค3กรมากขึ้น และแนวโนSมการลาออกจากงานลดลงอีก ดSวย หน้า 11/131

นอกจากนี้ Tower Perrin ที่ไดSทำการสำรวจความคิดเห็นจากกลุDมคนทำงานจำนวน 88,600 คน และพบวาD สิ่งท่เี ป+นแรงจงู ใจใหSพนกั งานสรSางความผูกพนั กบั องคก3 ร คือ ความรบั ผิดชอบตอD สังคมขององค3กร ซึ่งมีคะแนนติด 1 ใน 3 ของปxจจัยที่มีความสำคัญ ซึ่งหากองค3กรใดที่มีชื่อเสียงที่ดีดSานการรับผิดชอบตDอ สังคมแลSว จะสDงผลทำใหSกลุDมคนทำงานมีแนวโนSมที่จะมีทัศนคติเชิงบวกตDอผลการดำเนินงานโดยรวมของ องค3กรดSวย เชDน เป+นองค3กรที่มีวิธีการบริหารจัดการที่ดี เป+นตSน ซึ่งบทสรุปของผลวิจัยนำเสนอดSวยวDาการ แสดงความรับผิดชอบตDอสังคมขององค3กรนั้น เป+นสิ่งที่กลุDมคนทำงานคาดหวังใหSองค3กรทุกองค3กรตSองมี ดังนั้น ความรับผิดชอบตDอสังคมไมDใชDกลยุทธ3ทางเลือกอีกตDอไป แตDไดSกลายเป+นกลยุทธ3หลักในการประกอบ กิจการ จากที่กลDาวมาขSางตSนการสรSางความผูกพันในการทำงานในการเป+นอาสามัครนั้นยังไมDเป+นท่ี แพรDหลายเทDาไรนัก การนำองค3ประกอบของความผูกพันในการทำงานของผูSที่เป+นอาสาสมัคร (Volunteer Engagement) ถือเป+นการสรSางปxจจัยความผูกพันใหSบุคคลนั้นยังเป+นอาสมัครอยDางตDอเนื่อง เนื่องจากการ ประยุกต3ใชSแนวความคิดของความผูSพันธ3นั้น สามารถทำใหSเขSาใจอยDางลึกซึ้งในการทำงานที่ไมDมุDงหวังผล กำไร หรือสิ่งตอบแทนที่เป+นตัวเงิน (Penner, 2002; Vecina, Chacon, Marzana, & Marta, 2013) ดังที่ กลDาวมาขSางตSน การประยุกต3ใชSแนวความคิดการสรSางความผูกพัน (Engagement) นั้น สามารถวัดไดSจาก vigor” (energy, resilience, and a commitment to work hard), “dedication” (involvement, enthusiasm, pride, and challenge), and “absorption” (concentration and well-being during work; Bakker, Schaufeli, Leiter, & Taris, 2008) อยDางไรก็ตาม นักวิชาการบางทDานไดSกลDาววDา ปxจจัย ดSานการสัญญาที่จะทำงานใหSสำเร็จลุลDวง (Commitment) และแนวความคิดทางดSานการสรSางความผูกพัน (Engagement) จะมีความคลSายคลึงกัน แตDแนวความคิดทางดSานการสรSางความผูกพันนั้นมีความมุDงเนSนที่ สรSางความเขSาใจในการมุDงมั่นในการแสดงออกถึงการทำงาน (active performed) (Hallberg & Schaufeli, 2006) เมื่อเปรียบเทียบกับแนวคิดปxจจัยดSานการสัญญาที่จะทำงานใหSสำเร็จลุลDวง (Commitment) ดังนั้นการนำแนวความคิดการสรSางความผูกพัน (Engagement) และการเป+นอาสาสมัคร (Volunteerism) มาเป+นการสรSางความผูกพันกิจกรรมอาสาสมัคร (Volunteer Engagement) หมายถึง ความมุDงมั่นในการแสดงออกถึงการทำงานในรูปแบบอาสาสมัครเพื่อใหSทราบถึงปxจจัยที่สำคัญในการเป+น อาสาสมัครในงานเพื่อสังคมโดยไมDหวังผลตอบแทนในรูปแบบบตัวเงิน อยDางไรก็ ตามการที่เสริมสรSางความ ผูกพันของการเป+นอาสาสมัครแลSว อีกหนึ่งปxจจัยที่สำคัญในการเป+นอาสาสมัครเพื่อสังคม นั่นคือ ประสบการณ3โดยรวมของการเป+นอาสาสมัครเพื่อทราบถึงความตั้งใจที่จะเป+นอาสาสมัครตDอไป หรือจะหยุด การรเป+นอาสาสมัครงานเพื่อสังคมในอนาคต ดังนั้น การวัดโดยใชSประสบการณ3โดยรวม (Perceived Overall Experience of Volunteerism) จึงอาจจะเป+นอีกหนึ่งปxจจัยสำคัญของการเป+นอาสาสมัคร ใน สDวนตDอไปจะเป+นการทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับแนวคิดประสบการณ3โดยรวมของการเป+นอาสาสมัคร (Perceived Overall Experience of Volunteerism) หน้า 12/131

2.2.3 ประสบการณfทไ่ี ดmรบั จากการเปนz อาสาสมัคร (Perceived Overall Experience) หลังจากที่บุคคลไดSตัดสินใจเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครแลSวเกิดความผูกพันในงานอาสมัครที่ ตนเองเลือกทำ ประสบการณ3ที่ไดSรับการเขSารDวมเป+นอาสมัครถือเป+นตัวชีวัดอีกตัวหนึ่งวDาผูSที่เขSารDวมกิจกรรม อาสาสมัครไดSมีการสรSางความผูSพันกับกิจกรรมที่ทำมากหรือนSอยเพียงใด การวัดประสบการณ3จากการที่ มุDงมั่นตั้งใจในการทำงานอาสาเพื่อสังคมจะเป+นปxจจัยที่สDงเสริมใหSบุคคลเป+นอาสาสมัครอยDางตDอเนื่อง อาจจะกลDาวไดSวDาประสบการณ3เชิงบวกในการเป+นอาสาสมัครนั้นสามารถวัดพฤติกรรมของบุคคลในอนาคต ตอD ไปไดS การรับรูSเกี่ยวกับประสบการณ3ที่ไดSรับ หรือ Perceived Experience นั้นถือวDาเป+นปxจจัยสำคัญ ทางดSานจิตใจ (mental state of people) ที่สะทSอนมาจากการประเมินผลของกระทำ นักวิชาการ ทางดSานการจัดการองค3กรหรือการทำงานในองค3กร แสดงความคิดวDา ประสบการณ3ที่ไดSรับจากงานที่ทำน้ัน ถือวDาเป+นตัวแปรสำคัญในการขับเคลื่อนและผลักดันพฤติกรรมของมนุษย3 (Taras, Kirkman, & Steel, 2010) เชDน ประสบการณ3สามารเป+นตัวกำหนดการพฤติกรรมดSานการกระบวนการเรียนรูS ทักษะ และ แรงจูงใจ (Ng & Feldman, 2010) ประสบการณ3จากการทำงานไมDวDาจะเป+นในองค3กรแสวงหากำไร (Profit organization) องค3กรไมDแสดงหากำไร (Non-profit organization) หรือการเป+นอาสาสมัคร สามารถ ประเมินไดSทั้งประสบการณ3ทางบวกและทางลบ โดยประสบการณ3เหลDานี้จะสDงผลกระสบกับจิตใจ อีกทั้งยัง สDงผลไปถึงความคาดหวังและความตั้งใจในอนาคตที่จะทำงานหรือหยุดทำงาน (Cooper et al., 2001; Johnson, Cooper, Cartwright, Donald, Taylor, & Millet, 2005) การวัดประสบการณ3จากการทำงาน โดยภาพรวมสามารถทำใหSเขSาถึงระดับความพึงพอใจของการทำงาน ระดับความมุDงมั่นของการทำงาน รวม ไปถึงระดับความผูSกพันของการทำงาน (Galup, Klein, & Jiang, 2008;Peiro, Agut, & Grau, 2010). ยกตัวอยDางเชDน Traut, Larsen, and Feimer (2000) กลDาววDา ระดับความพึงพอใจของการทำงานที่สูงขึ้น จะทำใหSบุคคลไดSรับประสบการณ3ทำงานที่เพิ่มมากขึ้นเนื่องจากบุคคลมีความตั้งใจที่จะทำงานใหSตอบสนอง ความตSองการของวัตถปุ ระสงค3 นอกจากนี้ Holbrook (1999) ไดSใหSคำจำกัดความคำวDา “คุณคDา (Value)” วDาเป+นผลลัพธ3จากการ พินิจพิเคราะห3ตัดสินของแตDละบุคคล ซึ่งตDางจากคำวDา “คDานิยม (Values)” ที่หมายถึง มาตรฐาน กฎเกณฑ3 และหลักการพื้นฐานสำหรับใชSในการตัดสิน ดังนั้น การรับรูSถึงคุณคDาของการทำงานของอาสาสมัคร (Perceived value of volunteer experience) จึงเป+นผลลัพธ3จากการที่บุคคลหนึ่งไดSใครDครวญถึง ประสบการณ3งานอาสาสมัครของตน (Volunteer experience) (Woodruff, 1997) และการรับรูSดังกลDาว จะถูกนำไปใชSในการตัดสินใจรDวมทำงานอาสาสมัครอีกอนาคต การรับรูSคุณคDาประสบการณ3รDวมงาน อาสาสมัครเกิดจากการประเมินผลแบบองค3รวมของบุคคล โดยเปรียบเทียบระหวDาง “สิ่งที่ไดSรับ”กับ “สิ่งท่ี ลงแรงไป” ตลอดชDวงเวลาการทำงานอาสาสมัคร (Zeithaml, 1988) ทั้งนี้ การประเมินคุณคDานั้นจะไมDไดS พิจารณาเพียงมุมของสิ่งที่อาสาสมัครลงทุนไปเทDานั้น แตDจะตSองประเมินรDวมกับสิ่งที่อาสาสมัครไดSรับเป+น การตอบแทนดSวย ผลการศึกษาจำนวนมาก พบวDา หากบุคคลสามารถรับรูSถึงคุณคDาในสิ่งของ บริการ หรือ ประสบการณ3 ในระดับสูง จะสDงอิทธิพลตDอความตั้งใจที่บุคคลจะบริโภคสิ่งนั้นอีกในอนาคต (Future intention to re-consume) (Petrick, 2004) หนา้ 13/131

มุมมองดาS นคณุ คาD (Value Dimensionality) ในงานวจิ ัยการตลาดนัน้ สDวนใหญจD ะพบในการศึกษา ดSานพฤติกรรมผูSบริโภค งานวิจัยของ Gallarza et al. (2013) ไดSศึกษาเชิงลึก เกี่ยวกับมุมมองของคุณคDาที่ เกิดจากการรDวมทำงานอาสาสมัครในงานกิจกรรมพิเศษ (Special events) พบวDา คุณคDาจากการทำงาน อาสาสมัครสามารถแบDงออกเป+น 3 มุมมอง ดังนี้ (1) คุณคDาที่เกิดจากการเปรียบเทียบสิ่งที่ลงแรงไปและสิ่ง ที่ไดSรับ (Trade-off axis) ผDานการประเมินผลประโยชน3 ผลบวกที่ไดSรับ (Get) เมื่อเทียบกับความทุDมเทหรือ ตSนทุนที่เสียไป (Give) (Zeithaml, 1988) (2) คุณคDาที่เกิดขึ้นชั่วคราวในชDวงเวลาทำงานอาสาสมัคร (Temporary axis) เป+นระดับคุณคDาที่อาสาสมัครรับรูS เมื่อทำการประเมินเปรียบเทียบระหวDางคุณคDาท่ี คาดหวังกDอนเขSารDวมงานอาสาสมัคร (Desired value) กับคุณคDาที่ไดSรับจริงหลังเขSารDวมงานอาสาสมัคร (Received value) (Lovelock, 1996; Woodruff, 1997). (3) คุณคDาจากการไดSรับอรรถประโยชน3หรือ การเติมเต็มทางอารมณ3 (Functional/emotional axis) ซึ่งมุมมองดSานประเภทของคุณคDานี้มีจุดเริ่มตSนมา จากการศึกษา “คุณคDาที่ไดSรับจากการบริโภค (Value in consumption)” ของ Morris B. Holbrook (Holbrook & Corfman, 1985; Holbrook & Hirschman, 1982) ซึ่งทำการแบDงคุณคDาที่ไดSรับจากการ บริโภคเป+น 2 ประเภท คือ ประสบการณ3ดSานความสุขทางอารมณ3 (Hedonic experience) กับ ประสบการณ3ที่ไดSรับจากอรรถประโยชน3 (Utilitarian experience) ในเวลาตDอมาก็มีงานวิจัยจำนวนมากท่ี พยามยามจะเพิ่มเติมรายละเอียดใหSกับคุณคDาทั้ง 2 ประเภทนี้ เชDน งานของ Sheth, Newman, and Gross (1991) แบDงคุณคDาออกเป+น 5 ประเภท คือ อรรถประโยชน3 (Functional) สังคม (Social) อารมณ3 (Emotional) ความรูS (Epistemic) และเงื่อนไข (Conditional) จนกระทั่ง การศึกษาตDอยอดเกี่ยวกับ มุมมองของคุณคDาจากการบริโภคไดSมาถึงการจำแนกประเภทอยDางเป+นรูปธรรมอีกครั้งในการศึกษาของ Holbrook (1999) จากแรกเริ่มที่งานวิจัยครั้งแรกของเขาไดSแบDงมุมมองของคุณคDาไวSเพียง 2 ประเภทนั้น ไดSขยายเพิ่มเป+น 8 ประเภท ดังนี้ ความคุSมคDา (Efficiency) คุณภาพ (Excellence) ความสนุก (Play) สุนทรียภาพ (Aesthetics) ความภูมิใจ (Esteem) สถานะ (Status) จริยธรรม (Ethics) และจิตวิญญาณ (Spirituality) ซงึ่ หลักการจำแนกคุณคาD เหลDานอ้ี ยบDู นแนวคดิ 3 รากฐาน (Three-dimensional paradigm) ดังนี้ คุณคDาที่รับรูSสัมผัสไดSจากภายนอกและภายใน (Extrinsic vs. intrinsic) คุณคDาจากการกระทำหรือการ รับการกระทำ (Active vs. reactive) และคุณคDาจากการใหSคDาตนเองหรือใหSคDาผูSอื่น (Self-oriented vs. other-oriented) การรับรูSคุณคDาจากประสบการณ3การทำงานอาสาสมัครนั้นมีหลายประเภท ซึ่งสามารถพิจารณา จากผลรบั (Benefit) และความพึงพอใจ (Satisfaction) ท่อี าสาสมคั รไดจS ากการรวD มทำงาน Brown (2005) ไดSศึกษาการรับรูSคุณคDาของอาสาสมัคร (volunteer) พบวDา คุณคDาที่อาสาสมัครรับรูSไดSนั้นเกิดจาก ประสบการณ3การโดยรวม (Overall experience) การรูSสึกถูกเติมเต็ม (Self-fulfillment) การมีโอกาส ปฏิสัมพันธ3โดยตรงกับคนในชุมชนทSองถิ่น ประสบการณ3ที่มีความหมาย (Meaningful experience) ความ ทรงจำที่ยอดเยี่ยม (Wonderful memory) การเติบโตสDวนบุคคล (Personal growth) และความสัมพันธ3 ภายในครอบครัวที่แนบแนDนขึ้น (Enhancement of family relationships) ทDามกลางผลประโยชน3เหลDาน้ี ที่อาสาสมัครไดSรับ พบวDา การรูSสึกถูกเติมเต็มและการเติบโตสDวนบุคคล จะมีอิทธิพลยั่งยืนยาวนานตDอบุคคล มากท่สี ดุ หลังจากเสร็จสน้ิ งานอาสาสมคั ร หนา้ 14/131

ผลการศึกษาของ Broad (2003) พบวDา ประสบการณ3ที่อาสาสมัครไดSรับชDวยสรSางแรงบันดาลใจใหS บุคคลเปลี่ยนแปลงชีวิตของตน อาสาสมัครหลายคนคSนพบจุดเปลี่ยนแปลงสำคัญของชีวิตหลังจาก ประสบการณเ3 ขาS รวD มงานอาสาสมัคร นอกจากน้ี อีกหลายคนระบุวาD ตนไดSรับความมนั่ ใจ ความรูS ทกั ษะ เพิ่ม มากขึ้น ไดSรูSจักตัวตนของตนเองมากขึ้น ไดSพัฒนามุมมองที่ตDางออกไปตDอชีวิตตนและตDอโลก นอกจากน้ี ประสบการณ3ที่อาสาสมัครไดSรับยังชDวยตนเองในการสรSางความแตกตDางใหSสังคม ไดSทำในสิ่งที่มีความหมาย มีสDวนในการสรSางอนาคตของผูSอื่น ไดSพัฒนาตนเองและคนอื่นไปพรSอมกัน ทั้งยังไดSตอบแทนสังคมและ ชมุ ชน อาสาสมัครอธิบายประสบการณ3งานอาสาสมัครของตนวDา ทำใหSไดSรับผลประโยชน3และการ เปลี่ยนแปลงอยDางลึกซึ้ง ไดSรับการเติบโตทั้งภายในตนเองและระหวDางคนอื่น (Inter and intra personal growth) ไดSพัฒนาความเป+นตัวตน ไดSคSนพบตัวตน และไดSเขSาใจวัฒนธรรมที่แตกตDางของผูSอื่น (Lepp, 2009) ผลการศึกษาของ Lo and Lee (2011) ระบุวDา การรับรูSคุณคDาการทำงานอาสาสมัครเกิดจาก ประสบการณ3ทั้งหมดที่บุคคลไดSรับระหวDางทำงาน ซึ่งสามารถแบDงออกเป+น 5 ประเภท ดังตDอไปนี้ 1. มุมมองตDอชีวิตที่เปลี่ยนไป (Changed view of life) อาสาสมัครจะมองชีวิตและโลกเปลี่ยนไป โดยเฉพาะ เมื่อไดSพบและใชSเวลากับกลุDมคนที่มีวิถีชีวิตลำบาก ซึ่งแตกตDางกับชีวิตตนเอง อาสาสมัครหลายคนรูSสึกวDา ตนเองโชคดีที่มีชีวิตที่สุขสบายและสะดวกสบาย ซึ่งทำใหSอาสาสมัครหลายคนเริ่มรูSสึกขอบคุณสำหรับชีวิต ของตน และหลายคนเริ่มตระหนักถึงการใชSเวลา แสดงความรักและความหDวงใยกับสมาชิกในครอบครัวมาก ขึ้น อาสาสมัครพบวDาตนเองไดSมีความเขSาใจกับชีวิตในมุมมองใหมDมากขึ้น (A brand-new understanding and experience of life) 2. ความสัมพันธ3ที่ลึกซึ้งมากขึ้น (Relationship enhancement) การรDวมงาน อาสาสมัครทำใหSไดSมีโอกาสสรSางปฏิสัมพันธ3โดยตรงกับคนในทSองถิ่น ทำใหSเกิดโอกาสพัฒนาและเสริมสรSาง ความสัมพันธ3ระหวDางชุมชน อาสาสมัครที่ทำงานรDวมกัน และสมาชิกในครอบครัว เกิดมิตรภาพที่สนิทสนม และความเขSาใจที่ลึกซึ้งรDวมกัน สำหรับอาสาสมัครที่รDวมงานกับคนในครอบครัว พบวDา ประสบการณ3งาน อาสาสมัครทำใหSความสัมพันธ3ในครอบครัวมีความใกลSชิดมากขึ้น 3. การเติบโตและพัฒนาสDวนบุคคล (Personal development and growth) ประสบการณ3การทำงานอาสาสมัครเป+นโอกาสสำคัญที่ทำใหS บุคคลเติบโตและพัฒนาตนเองมากขึ้น เกิดเป+นการพัฒนาสDวนบุคคลในหลายๆดSาน เชDน พัฒนาความอดทน การยืนหยัด ทักษะการสื่อสารที่ดีข้ึน พัฒนาทักษะความเป+นผูSนำและอื่น ๆ 4. ไดSรับประสบการณ3ชีวิตท่ี กวSางขวางขึ้น (Broadening horizons and gaining life experience) การทำงานอาสาสมัครทำใหS ประสบการณ3ชีวิตมีความลึกซึ้งมากขึ้น ขยายขอบเขตประสบการณ3ชีวิต ทำใหSอาสาสมัครไดSรับชDวงเวลาที่ หายากและมีความหมาย ไดSโอกาสเรียนรูSชีวิตตนเองรDวมกันกับผูSอื่น และ 5. อิทธิพลที่ดีตDออาชีพ การเรียน และเสSนทางชีวิตในอนาคต (Influence on future career, studies, and life direction) ประสบการณ3 การทำงานอาสาสมัครชDวยสDงเสริมสิ่งที่กำลังเรียนอยูD หรือชDวยชี้นำในการเลือกวิชาเรียน อาชีพ หรือเสSนทาง ชีวิตในอนาคต นอกจากนี้ อาสาสมัครสDวนหนึ่งยังสามารถใชSการเขSารDวมงานอาสาสมัครเป+นสDวนหนึ่งของ หลักฐานการสมัครทำงาน ทำใหSมีขSอไดSเปรียบมากกวDาคูDแขDง ยังพบวDาการเขSารDวมอาสาสมัครเป+นสDวนหนึ่งท่ี มีอิทธิพลตDอเสนS ทางชวี ติ ของอาสาสมัครดSวย หน้า 15/131

ระดับของการรับรูSคุณคDาจากประสบการณ3การทำงานอาสาสมัครนั้น ขึ้นอยูDกับปxจจัยสDวนตัวของแตD ละบุคคลรDวมกับปxจจัยที่เกี่ยวขSองกับประสบการณ3งานอาสาสมัคร ไมDวDาจะเป+นเวลา ความสามารถดSาน การเงิน เงื่อนไขดSานสุขภาพและความปลอดภัย การจัดการบริหารงานอาสาสมัคร รวมถึงความมีชื่อเสียง และนDาเชื่อถือของผูSจัดงานอาสาสมัครดSวย ซึ่งความแตกตDางของปxจจัยเหลDานี้จะสDงผลใหSระดับการรับรSู คณุ คDาแตกตาD งกนั ไป จากแนวความคิดความผูกพันในการทำงาน (Engagement) และวรรณกรรมที่เกี่ยวขSองกับการ ทำงานเพื่อสังคมที่อธิบายไวSขSางตSน พบวDา ความผูกผันหรือความรูSสึกทางจิตของบุคคลในเชิงบวกที่มีตDอการ ทำงานและประสบการณ3ที่ไดSรับจากการทำงานสามารถนำมาเป+นปxจจัยที่ผลักดันใหSบุคคลทำงานเป+น อาสาสมัครอยDางตอD เนอ่ื งไดS (Chacon, Vecina, & Davila, 2007; Davis, Hall, & Meyer, 2003; Vecina, Chaon, & Sueiro, 2010) ดังนั้นการศึกษาครั้งนี้จึงไดSนำแนวคิดการสรSางความผูกพัน (Engagement) ประสบการณ3โดยรวมท่ีไดรS บั จากการทำงานอาสาสมัคร (Overall volunteer experience) และพฤตกิ รรม การทำงานอาสาสมัครอยDางตDอเนื่อง โดยความผูกผันในการทำงานอาสาสมัคร (Volunteer engagement) ในการศึกษานี้จะประกอบดSวย 4 องค3ประกอบ ไดSแกD (1) ความกระตือรือรSน (vigor) (2) การอุทิศตนในการ ทำงาน (dedication) (3) การซึมซาบเป+นสDวนหนึ่งของการทำงาน (absorption) และ (4) การแสดงออก ดาS นพฤติกรรมของบคุ คล (Behaviour) โดยมแี บบจำลองในการศกึ ษาและสมมุติฐาน ดงั ภาพที่ 3 2.3 แนวคดิ เศรษฐศาสตรfพฤติกรรมกบั การทำงานอาสาสมคั ร จากการคSนควSางานวิจัยทีเกี่ยวขSองกับวิธีการการศึกษาแรงจูงใจและปxจจัยตDาง ๆ ที่ทำใหSเกิดการ บริจาค (เงินหรือเวลา) แกDสังคม งานศึกษาของ Andreoni (1990) ชี้วDาคนสDวนใหญDไมDไดSชDวยเหลือผูSอ่ืน เพียงเพราะวDาเป+นคนจิตใจดีหรือมีความหวังดีตDอผูSอื่นเทDานั้น แตDยังเป+นเพราะการชDวยผูSอื่นทำใหSเกิด ความรูSสึกดีและเกิดความภาคภูมิใจในตนเอง (Warm glow effect) หลักฐานจากงานศึกษาของ Crumpler และ Grossman (2008) พบวDาผูSบริจาคยังคงเลือกที่จะบริจาคเงินใหSกับองค3กรการกุศล ถึงแมS ทราบวDาการบริจาคจะไมDไดSทำใหSเกิดประโยชน3ใด ๆ กับองค3กรแตDอยDางใด โดยในกรณีของการศึกษานี้การ บริจาคเงินอยูDภายใตSเงื่อนไขที่วDาหากผูSเขSารDวมการทดลองบริจาคเงินใหSแกDองค3กรการกุศล องค3กรนั้นจะถูก ตัดงบบริจาคไปจำนวนเทDากัน แตDผูSเขSารDวมการทดลองกวDา 57% ยังคงเลือกที่จะบริจาคเงินทั้ง ๆ ที่ทราบ เงือ่ นไขดงั กลDาว ซึ่งสอดคลSองกับผลการศึกษาของ Karlan และ List (2007) ที่พบวDาการเสนอเงินอุดหนุนสมทบ เพื่อการบริจาคในรูปแบบ 1:1 (ใหSเงินสมทบ $1 ทุก ๆ การบริจาคเงิน$1ของผูSบริจาค) สามารถสรSาง แรงจูงใจใหSกลุDมคนที่ไดSรับขSอเสนอนี้บริจาคเงินใหSแกDองค3กรการกุศลมากขึ้นกวDากลุDมที่ไมDไดSรับขSอเสนอกวDา 20% อยDางไรก็ตามจากการทดลองพบวDาการเพิ่มเงินอุดหนุนสมทบเป+น 2:1 หรือ 3:1 ไมDไดSทำใหSอัตราการ บริจาคเงินสูงขึ้นจากรูปแบบ 1:1 แตDอยDางใด ซึ่งสามารถตั้งขSอสมติฐานไดSวDาสาเหตุของการบริจาคไมDไดSมา จากการคำนึกถึงประโยชน3ที่ผูSอื่นไดSรับทั้งหมด แตDยังมาจากความตSองการความสุขจากการใหSอีกดSวย ดังนั้น จากผล Warm glow effect เพื่อจะสรSางแรงจูงใจในใหSเกิดการบริจาคเพิ่มขึ้น สามารถทำไดSโดยการแสดง ใหSวDาเมอ่ื ทำการบรจิ าคแลวS ผูSบริจาคจะไดรS บั ความสขุ อยDางไรจากการบริจาคหรือการทำความดี หนา้ 16/131

นอกจากการใชS Warm glow effect มาเป+นแรงจูงใจในการเชิญชวนใหSเกิดการบริจาคแลSว งานวิจัยของ Landry et al.(2006) ยังพบวDาในการระดมทุนเพื่อขอรับเงินบริจาคแบบตัวตDอตัว ความนDา ดึงดูดใจหรือความมีเสนDห3ของผูSรับบริจาคยังมีผลตDอจำนวนเงินบริจาคอีกดSวย โดยจากการทดลองใหSคะแนน ความนDาดึงดูดใจของผูSรับบริจาคเป+นลำดับคะแนน 1-10 พบวDาผูSรับบริจาคที่มีคะแนนความนDาดึงดูดใจสูง กวDา มียอดรับบริจาคเงินสูงกวDาผูSที่มีระดับคะแนนความนDาดึงดูดใจต่ำกวDาประมาณ 50% (ในการทดลองใชS การเปรียบเทียบระหวDางผูSรับบริจาคที่มีคะแนนความมีเสนDห3 8 และ 6 คะแนน) นอกจากนี้ในการศึกษา เดียวกัน ยังมีการศึกษาการใชSลอตเตอรี่เพื่อสรSางแรงจูงใจ ซึ่งผลจากการศึกษาชี้วDาเมื่อมีการเสนอใหS ลอตเตอรี่เพื่อลุSนรับรางวัลเมื่อมีการบริจาค ทำใหSยอดบริจาคสูงขึ้นกวDา 50% และมีผูSบริจาคมากถึง 2 เทDา จากกลุDมท่ีเชญิ ชวนใหSบรจิ าคอยDางเดียวโดยไมมD สี ่งิ ตอบแทน การศึกษาการใหSตัวเลือก “ไมDเลือกที่จะเขSารDวม” (Opt-out) ในการทดลองภายใตSสถานการณ3จริง ซึ่งทำการศึกษาโดยสDงจดหมายเชิญชวนใหSบุคคลบริจาคเงิน กับมูลนิธิ Smile Train ซึ่งเป+นองค3กรการกุศล และไมDแสวงหาผลกำไร ที่ใหSการผDาตัดแกSไขสำหรับเด็กที่เป+นโรคปากแหวDงเพดานโหวD โดยการแบDงกลDุม ผูSเขSารDวมการทดลองออกเป+นสองกลุDม กลุDมแรกจะไดSรับจดหมายสำหรับการเชิญชวนใหSเขSารDวมบริจาคแบบ ธรรมดา และกลุDมทสี่ องจะไดรS ับจดหมายเชิญชวนแบบ “ครงั้ เดยี วและจบ” (Once and done) โดยในกลุมD นี้ผูSเขSารDวมการทดลองจะไดSรับตัวเลือก “ไมDรับจดหมายเชิญชวนอื่น ๆ อีก” ซึ่งจากการทดลองพบวDา ผูSเขSารDวมการทดลองในกลุDมแรกมีการตอบสนองกับโครงการ 0.34% โดยมียอดบริจาครวม $178,609 ขณะที่กลุDมที่ไดSรับจดหมายเชิญชวนแบบ “ครั้งเดียวและจบ” มีอัตราการตอบสนองกับโครงการ 0.66% และมียอดบริจาครวม $260,783 (Kamdar et al., 2015). การใชSปxจจัยจูงใจภายนอก (Extrinsic motivation) โดยใหS Economics reward หรือ Monetary incentives สามารถสรSางแรงจูงใจใหSบุคคลมีแนวโนSมที่จะอาสาสมัครหรือบริจาคเพิ่มขึ้น จากงาน การศึกษาของ Carpenter and Myers (2010) กับกลุDมอาสาสมัครดับเพลิงแสดงใหSเห็นวDาการจDายคDาจSาง ใหSอาสาสมัครเพียงเล็กนSอยมีผลใหSอาสาสมัครออกปฎิบัติงานดับเพลิงมากขึ้น เชDนเดียวกับงานศึกษาของ Lacetera et al. (2014) ทศี่ ึกษาการใชS Economics reward โดยการใหบS ตั รของขวญั มูลคาD $5, $10 และ $15 ในการเชิญชวนใหSบุคคลบริจาคเลือด พบวDากลุDมคนที่ไดSรับบัตรของขวัญ มีอัตราการตอบรับเขSารDวม บริจาคสูงขึ้น จาก 0.53% ในกลุDมที่ไมDไดSรับขSอเสนอบัตรของขวัญ เป+น 0.77%, 0.99% และ 1.33% สำหรับมูลคDาบตั รรางวัล $5, $10 และ $15 ตามลำดับ อยDางไรก็ตาม ผลของการใหS Monetary incentives ขึ้นอยูDกับสถานการณ3ที่แตกตDางกันไป เชDน Monetary incentives อาจจะใชSไมDไดSผลหรือลดแรงจูงใจในการทำงานอาสาสมัครหรือบริจาคเพื่อองค3กร การกุศลในกรณีที่อาสาสมัครมีความกังวลเกี่ยวกับภาพลักษณ3ของตนเอง (Carpenter and Myers, 2010; Ariely, Bracha, and Meier, 2009; Bénabou and Tirole, 2006) ในกรณีดังกลDาวการใชS Incentive ท่ี สDงเสริมภาพลักษณ3ของอาสาสมัครอาจจะสรSางแรงจูงใจในการทำงานอาสาสมัครมากกวDาดังเชDนงานของ Ashraf, Bandiera and Jack (2013) ทำการศึกษาแรงจูงใจใหSคนสDงเสริมการใชSและขายสินคSาสุขภาพเพ่ือ สังคมในประเทศ Zambia พบวDาการใหSดาวยกยDองแกDผูSเขSารDวมโครงการเพื่อการจูงใจทางดSานภาพลักษณ3 หน้า 17/131

(Image motivation) สDงผลใหSยอดขายสูงกวDาการใชS Monetary incentives ที่ใหSสDวนแบDงรายไดSจากการ ขายถึงสองเทDา นอกจากนั้นงานของ Fisher, Vandenbosch, and Antia (2008) แสดงใหSเห็นวDา การ สื่อสารที่เนSนประโยชน3ที่สังคมจะไดSรับ (Other-benefits) สามารถโนSมนSาวใหSคนบริจาคมากกวDาขSอความท่ี ไฮไลต3ประโยชน3ที่ผูSใหSจะไดSรับ (Self-benefits) นอกจากนี้ White and Peloza (2009) พบวDา ขSอความท่ี ไฮไลต3 Self- benefits จากการบริจาคทำใหSบุคคลที่ใหSความสำคัญกับการสรSางความประทับใจใหSกับผูSอื่น บริจาคนSอยลงแตDสาหรับบุคคลที่ไมDสนใจเรื่องการสรSางความประทับใจใหSกับผูSอื่น ขSอความที่สื่อถึง Self- benefits ทำใหSคนกลุDมนี้บริจาคมากขึ้น และงานของ Imas (2013) พบวDาระดับความพยายามในการ ทำงานเพื่อประโยชน3ของตัวเองหรือของสังคมของบุคคลขึ้นอยูDกับระดับ Monetary incentives ที่แตกตDาง กันไป โดยการศึกษานี้ทำการวัดผลของความพยายามทำงานผDานการวัดแรงบีบมือ ดSวยเครื่องวัดที่แสดงคDา ผลออกมาเป+นหนDวย Newtons ซึ่งในการทดลองผูSเขSารDวมการทดลองจะตSองบีบมือผDานเครื่องวัดเป+น จำนวน 2 ครั้ง ครั้งแรกเพื่อวัดแรงบีบมาตรฐานของผูSเขSารDวมแตDละคน และครั้งที่ 2 ผูSเขSารDวมจะถูกสุDมใหS บีบมือภายไดSเงื่อนไขที่แตกตDางกัน คือ 2 (For Self vs. For Others Incentives) x 2 (Low vs. High Incentives) ผลจากการทดลองขSางตSนพบวDา ผูSเขSารDวมการทดลองจะมีความพยายามในการทำงานเพื่อ สังคมมากกวDาเพื่อตนเองเมื่อผลประโยชน3หรือผลตอบแทนที่ไดSจากการทำงานนั้นมีคDานSอย ในทางกลับกัน เมื่อผลตอบแทนจากการทำงานมีคDาสูงขึ้นผูSเขSารDวมจะหันมาตั้งใจทำงานที่กDอใหSเกิดประโยชน3กับตัวเองมาก ข้นึ แทน นอกจากนี้ความตSองการที่จะปฏิบัติตามบรรทัดฐานทางสังคม (Social norm) ซึ่งมีผลตDอการ ตัดสินใจและพฤติกรรมตDาง ๆ ของมนุษย3 (Berheim, 1994) ยังเป+นอีกตัวกระตุSนพฤติกรรมอาสาสมัครและ การบริจาคของบุคคล จากการศึกษาของ Shang & Croson (2009) ที่ทำการทดลองทางเศรษฐศาสตร3เพื่อ ศึกษาผลของ Social norm ตDอการบริจาคเงินใหSแกDสถานีวิทยุสาธารณะทSองถิ่นซึ่งเป+นสินคSาสาธารณะ พบวDาการใหSขSอมูลเกี่ยวกับการตัดสินใจบริจาคเงินของคนอื่นในสังคมสามารถทำใหSคนบริจาคเงินมากข้ึน โดยในการทดลอง กDอนที่จะสอบถามจำนวนเงินที่ผูSบริจาคเงินตSองการบริจาค ผูSบริจาคจะถูกสุDมและแบDง ออกเป+น 4 กลุDม เพื่อรับขSอมูลจำนวนเงินที่ผูSบริจาคคนอื่น ๆ ไดSบริจาคใหSแกDสถานีวิทยุ ซึ่งจะแตกตDางกันไป ในแตDละกลุDมทดลอง ( ไมDไดSรับขSอมูลการบริจาคเงินของคนอื่น, ไดSรับขSอมูลวDาคนอื่นบริจาค $75, $180 และ $300 ) โดยผลจากการศึกษาพบวDาผูSที่ไดSรับขSอมูลจำนวนเงินที่ผูSบริจาคคนอื่น ๆ ไดSบริจาคใหSแกDสถานี วทิ ยุจำนวน $300 มีอัตราการบริจาคเงนิ สงู กวDาในกลมุD ที่ไมDไดรS ับขอS มูลการบรจิ าคเงินของคนอน่ื 12% ซึ่งสอดคลSองกับผลการศึกษาของ Frey and Meier (2004) ที่ทำการทดลองโดยการสDงจดหมาย เชิญชวนใหSนักศึกษาบริจาคเงินใหSกับกองทุนการกุศล ซึ่งสามารถเลือกที่จะบริจาคหรือไมDบริจาคไดSตาม อัธยาศัย อยDางไรก็ตามในจดหมายเชิญชวนใหSเขSารDวมบริจาคจะประกอบไปดSวยขSอมูลจำนวนของนักศึกษา ที่ทำการบริจาคเงินในปtที่ผDานมา โดยนักศึกษาบางสDวนจะไดSรับขSอมูลวDา 64% ของนักศึกษาไดSบริจาคเงิน ใหSกับกองทุนนี้ (ขSอมูลจริงจากยอดบริจาคในปtกDอนหนSา) และนักศึกษาอีกสDวนหนึ่งจะไดSขSอมูลวDานักศึกษา 46% บริจาคใหSกับกองทุนนี้ (ขSอมูลยอดบริจาคจริง 10 ปtที่ผDานมา) ผลปรากฏวDา 77% ของนักเรียนกลุDมที่ ไดSรับขSอมูลแบบ 64% บริจาคเงนิ ใหSกับกองทุนอยาD งนอS ยหนงึ่ กองทนุ ขณะทีน่ ักเรียนกลDมุ ทไี่ ดรS ับขSอมลู แบบ 46% จำนวน 74.7% ทบ่ี รจิ าคเงินใหกS บั กองทุนอยาD งนอS ยหน่ึงกองทุน หนา้ 18/131

ในอีกแงDหนึ่ง งานศึกษาของ List และ Lucking-Reiley (2002) เสนอวDาโดยทั่วไปแลSว ผูSบริจาค นSอยคนเทDานั้นที่จะทำการพิจารณารายละเอียดของโครงการรับบริจาคเงินตDาง ๆ กDอนที่จะตัดสินใจบริจาค ซึ่งสDวนมากจะใชSวิธีการสังเกตุสัญญาณจากผูSบริจาคคนอื่น ๆ แทน อยDางเชDนกรณีที่โครงการรับบริจาคเงิน ไดSรับเงินบริจาคจำนวนมหาศาลจากผูSบริจาคนิรนาม จะทำใหSผูSบริจาคเงินคนอื่น ๆ สันนิษฐานไดSวDาผูS บริจาคเงินรายนั้น ไดSทำการศึกษาขSอมูลเกี่ยวกับโครงการที่จะบริจาคมาอยDางครบถSวนแลSว จึงไดSมีการ บริจาคเงนิ จำนวนนี้ ดังน้ันจึงทำใหSเกิดการทำตามในกลDุมผูSบริจาคเงินรายอืน่ ๆ 2.4 แนวคดิ เก่ียวกับความซื่อสตั ยf (Honesty) และการทำงานอาสาสมคั ร (Volunteer behavior) สDวนสุดทSายของโครงการวิจัยนี้เลือกศึกษาความสัมพันธ3ระหวDางความซื่อสัตย3และการเป+น อาสาสมัคร จากการทบทวนวรรณกรรมพบวDา การที่มนุษย3แสดงพฤติกรรมที่ซื่อสัตย3นั้นเนื่องจากคนเรา สนใจในสิ่งที่ผูSอื่นมองวDาตนเองเป+นอยDางไร ซึ่งเป+นแรงจูงใจภายนอก (Extrinsic motive) (Andreoni and Bernheim, 2009; Ellingsen and Johannesson, 2008; Manning, 2007; Tadelis, 2007) และอาจเป+น เพราะวDาแทSจริงแลSวคนเราใหSความสำคัญตDอความซื่อสัตย3เนื่องจากมีความเคารพตนเอง (Self-esteem) ซึ่ง จัดไดSวDาเป+นแรงจูงใจภายใน (Intrinsic motive) (Frank, 1987; McDonald et al.,2002 and López- Póres, 2008) สำหรับแนวคิดแบบเศรษฐศาสตร3ดั้งเดิม (Conventional Economics) ที่สมมติใหSมนุษย3 ตSองการอรรถประโยชน3สูงสุดเชื่อวDาพฤติกรรมความซื่อสัตย3นั้นเกิดขึ้นเมื่อผลประโยชน3จากพฤติกรรม ซื่อสัตย3มากกวDาส่ิงที่ไดSรับจากพฤติกรรมที่ไมDซื่อสัตย3 ดังนั้นผูSวางนโยบายจึงสามารถลดพฤติกรรมทุจริตไดS โดยการปรับเพิ่มผลตอบแทนจากพฤติกรรมซื่อสัตย3ใหSมากขึ้น หรือเพิ่มความนDาจะเป+นในการจับการการ ทจุ ริตไดSใหSสูงขนึ้ (Somanathan and Rubin, 2004) การศึกษาเกี่ยวกับความซื่อสัตย3ท้ังในทางเศรษฐศาสตร3และจิตวิทยาสDวนใหญDจะเป+นการทดลอง (Experiment) โดยศึกษาความสัมพันธ3ระหวDางปxจจัยดSานเศรษฐกิจและสังคมที่มีตDอความซื่อสัตย3 รวมทั้ง การศึกษาผลของออกแบบการทดลองที่นำไปสูDพฤติกรรมความซื่อสัตย3หรือไมDซื่อสัตย3 ซึ่งการทดลองนั้นมีท้ัง เป+นการทดลองที่ผูSทดลองไมDทราบวDาเขSารDวมการทดลอง (Natural Field Experiment) และการทดลองใน หSองทดลอง (Laboratory experiment) ก็ไดS Rosenbaum et al. (2014) ใหSความเห็นวDาการทดลองเพ่ือ ศึกษาความซื่อสัตย3นั้นตDางไปจากการศึกษาคุณธรรมดSานอื่นๆ เชDน การเห็นแกDประโยชน3ของผูSอื่น (Altruism) ความรDวมมือ (Cooperation) หรือความยุติธรรม (Fairness) เพราะการวัดความซื่อสัตย3และ การออกแบบการทดลองมีความหลากหลายทำใหSยากที่จะเปรียบเทียบหรือทำซ้ำไดSงDาย ซึ่ง Rosenbaum et al. (2014) แบงD การทดลองเกีย่ วกับความซอื่ สัตยอ3 อกเป+น 6 กลDมุ คอื § กลุBมที่ 1 การสBงจดหมายที่มีเงินสด/สิ่งของผิดที่ กระเปYาเงินหรือสิ่งของถูกทิ้งไว^ เชDน งานวิจัยของ Yezer et al, (1996) และ Franzen and Pointner (2013) เพื่อศึกษา ความซื่อสัตย3ของผูSรDวมทดลองจากการสDงคืนจดหมายโดยจDาหนSาซองถึงเพื่อนนักเรียน และหลาน ซึ่งผลการศึกษาแรกพบวDารSอยละ 44 จดหมายถูกสDงคืน และผลการศึกษาท่ี สองพบวาD อัตราการสDงตอD สูงถงึ รอS ยละ 52 ในเยอรมนั และรอS ยละ 69 ในสวสิ เซอร3แลนด3 หน้า 19/131

§ กลุBมที่ 2 การชำระเงินด^วยตนเอง ซึ่งเป+นการสรSางโอกาสใหSผูSรDวมทดลองสามารถไมD จDายเงินหรือจDายไมDเต็มจำนวนไดS เชDน การศึกษาพฤติกรรมความซื่อสัตย3ของการจDายเงิน ซื้อหนังสอื พมิ พด3 Sวยตนเองในออสเตรเลียของ Pruckner G. and Sausgruber R. (2013) ผลการศกึ ษาพบวDาที่มีผSไู มDจาD ยคาD หนงั สอื พิมพ3สงู ถึงรอS ยละ 65.79 § กลุBมที่ 3 การได^รับสิ่งที่ไมBควรได^รับ เชDน การไดSรับเงินทอนมากกวDาที่ควรไดSรับจาก รSานอาหาร (Azar et al., 2013) ผลการศกึ ษาพบวDาผูSไมDคนื เงินกลับมีสูงถึงรอS ยละ 66.67 ลกู คาS ประจำ หรอื ลูกคSาหญิงมีแนวโนSมทจ่ี ะคืนสงู กวDา § กลุBมที่ 4 การรายงานผลด^วยตนเอง สำหรับการทำงานงDายๆ เชDน การโยนลูกเตòาหรือการ โยนเหรียญ คDาตอบแทนถูกจDายตามผลของการโยนลูกเตòาหรือการโยนเหรียญ ผูSรDวมการ ทดลองเป+นผูSรายงานผลเอง และการทดลองถูกออกแบบใหSผูSดำเนินการทดลองไมD สามารถจับไดSวDาผูSเขSารDวมการทดลองทุจริตหรือไมD เชDน การศึกษาของ Bucciol, A. and Marco P. (2011) ทำการศึกษาเด็กในอิตาลี ถึงแมSวDาไมDสามารถบอกพบวDากลุDมตัวอยDาง ไมDซื่อสัตย3หรือไมD แตDบอกไดSวDาการรายงานคDาสูงกวDาคDาคาดหวังหรือไมD ผลการศึกษา พบวDาการเตอื นเร่อื งการทุจริตทำใหกS ารรายงานตวั เลขต่ำลงรอS ยละ 16 § กลมBุ ที่ 5 การเลBนเกมผร^ู บั ผูส^ งB (Sender-receiver games) ซึ่งเป+นการทดลองใน หSองทดลอง ทีศ่ กึ ษาการสอ่ื สารขอS ความเกี่ยวกบั ความซือ่ สัตย3ใหSกบั ผรูS วD มเลDน ผูSเลนD มี แนวโนมS จะโกหกหากทราบขอS มลู ไมDเทาD กัน (Asymmetric information) เชDน การศกึ ษา ของ Gneezy (2005) ในนักเรียนชาวอสิ ราเอล โดยมีผSเู ลนD 2 คน และมกี ารแบDงจาD ยเงนิ ใหSผSเู ลนD ทั้งสองอยDู 2 วธิ ี ผูSเลนD คนแรกทราบขSอมลู เกย่ี วกบั การจาD ยเงินท้งั สองวิธี และตSอง สื่อสารใหSกับผเSู ลDนคนที่สอง โดยเลอื กใชขS อS ความ “ทางเลือก (A) ทาD น (ผSูเลนD คนทีส่ อง) ไดS มากกวDาทางเลอื ก (B)” หรอื “ทางเลอื ก (B) ทาD นไดมS ากกวาD ทางเลอื ก (A)” ซึง่ ผเูS ลDนคนท่ี สองอาจเลือกผดิ จากการสงD ขSอความท่ไี มDซอื่ สตั ย3ของผSเู ลDนคนแรก ผลการศึกษานี้ไดพS บวาD ผSสู งD ขSอความซึ่งเป+นผSเู ลDนคนแรกสงD ขอS ความหลอกลวงรอS ยละ 36. § กลุBมที่ 6 งานขโมย (Theft tasks) ซึ่งเป+นการทดลองในหSองทดลองเชDนกัน วิธีการ ทดลองคือตั้งโจทย3คณิตศาสตร3ใหSผูSรDวมการทดลองหาคำตอบ เชDน Friesen and Gangadharan (2013) ทำการทดลองในออสเตรเลีย ผูSรDวมทดลองไดSรับกระดาษท่ี ประกอบไปตัวชุดตัวเลขในเมตริกซ3 20 ชุด แตDละชุดมีตัวเลขสามหลัก (เชDน 5.34) จำนวน 12 ตัว และไดSรับมอบหมายใหSหาตัวเลขคูDหนึ่งในชุดเดียวกันที่มีผลรวมเทDากับ 10 พอดี ผูSรDวมทดลองไดSรับแจSงวDาคDาตอบแทนเทDากับจำนวนชุดตัวเลขที่ตอบถูกและบาง ชุดก็ไมDมีคำตอบที่ถูกตSอง เมื่อทำหนSาที่เสร็จแลSว ใหSเขียนจำนวนชุดที่หาคำตอบไดS ถูกตSองลงในกระดาษ แลSวเอาเงินคDาตอบแทนจากซองที่เตรียมไวS ใสDกระดาษคำตอบ กระดาษระบุจำนวนชุด และซองบรรจุเงินที่เหลือ ลงไปในกลDองที่เตรียมไวS ผูSที่ซื่อสัตย3คือ ผูSท่ีรายงานตรงกับจำนวนเงนิ ทร่ี ับไป ผลการศึกษาพบวาD มีผูSท่ไี มซD อ่ื สัตย3รอS ยละ 33 หน้า 20/131

การออกแบบการทดลองอาจสDงผลตDอพฤติกรรมความซื่อสัตย3 ดังเชDนงานของ Mazar et al. (2008) พบวDาผูSเขSารDวมการทดลองซื่อสัตย3มากขึ้นหากไดSเขียนบัญญัติ 10 ประการ หรือรับทราบหลัก เกียรติยศ (Honor code) Pruckner G. and Sausgruber R. (2008) พบวDาการเขียนป_ายแสดงราคา หนังสือพิมพ3เพียงอยDางเดียว กับการเขียนเตือนเกี่ยวกับกฎหมายและศีลธรรมรDวมดSวยนั้น ไมDทำใหSสัดสDวนผSู ที่จDายเงินคDาหนังสือพิมพ3แตกตDางกัน แตDหากจDายเงิน กลุDมที่ไดSรับคำเตือนดSานศีลธรรมจะจDายเงินสูงกวDา กลุDมอื่นๆ อยDางมีนัยสำคัญ ขนาดของผลตอบแทนอาจจะมีผลเชิงลบตDอความซื่อสัตย3 (Azar et al., 2013) หรืออาจไมDมีผลก็ไดS (Mazar et al., 2008) Lee et al. (2014) พบวDาเรื่องเลDาที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับความ ซื่อสัตย3ในเด็กอายุ 3 - 7 ปt เนSนถึงผลเสียของการโกหก เชDน “Pinocchio” หรือ “The Boy Who Cried Wolf” ไมDไดSสDงเสริมพฤติกรรมความซื่อสัตย3เทDากับเรื่องเลDาของผลดีจากความซื่อสัตย3ดังเรื่อง “George Washington and the Cherry Tree” ผลการศึกษาจากงานวิจัยตDางๆ เกี่ยวกับความสัมพันธ3ระหวDางลักษณะเศรษฐกิจและสังคมกับ ความซื่อสัตย3พบวDา อายุ มีผลตDอพฤติกรรมความซื่อสัตย3 เด็กที่อายุนSอยกวDามีแนวโนSมที่จะซื่อสัตย3มากกวDา (Bucciol, A. & Marco P., 2011) อยDางไรก็ตาม Pruckner G. and Sausgruber R., (2013) กลับพบวDา อายุ รวมทั้งรายไดSและระดับการศึกษาไมDมีผลตDอความซื่อสัตย3 เพศหญิงมีแนวโนSมที่จะซื่อสัตย3มากกวDาเพศ ชาย (Pruckner G. and Sausgruber R. , 2008; Conrad et al, 2013, 2014) ผูSที่มีประสบการณ3เขSารDวม การทดลองมีความซื่อสัตย3มากกวDา (Fischbacher U. & Föllmi-Heusi F., 2013) ระบบเศรษฐกิจที่อาศัย อยูDในระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยมจะซื่อสัตย3มากกวDา (Ariely et al., 2009) การศึกษาผลลักษณะ ความชอบ (Preferences) ของผูSรDวมทดลองตDอความซื่อสัตย3ในงานวิจัยของ Pruckner G. and Sausgruber R. (2008) ยังพบวDาผูSที่สนใจวDาผูSอื่นคิดกับตนอยDางไร ผูSที่บริจาคเงินบDอยครั้ง และทำงานเป+น อาสาสมคั รมผี ลเชิงบวกกบั การจาD ยเงนิ คาD หนงั สือพิมพ3อยาD งมีนัยสำคัญทางสถิติ ความซื่อสัตย3อาจเป+นผลจากการพัฒนาความคิดดSานศีลธรรมซึ่งขึ้นอยูDกับโอกาสที่ไดSทำกิจกรรมท่ี ดี (Hart, 2005) โดยเฉพาะกิจกรรมการทำงานบริการชุมชน และกิจกรรมเพื่อสังคมอื่นๆ จะชDวยผสมผสาน ศีลธรรม (Morality) เขSากับอัตลักษณ3 (Identity) ของอาสาสมัคร (Hardy and Carlo, 2011) อยDางไรก็ ตามการประเมินผลของการทำงานอาสาสมัครที่มีตDอคุณธรรมจริยธรรมนั้นยังมีไมDมากนัก โดยสDวนใหญDจะ เป+นการศึกษาผลของการเรียนรูSผDานทางการใหSบริการสังคม (Service learning) ซึ่งอาจตDางจากการทำงาน อาสาสมัครตรงที่การเรียนรูSผDานทางการใหSบริการสังคมจะมุDงไปที่การใหSความรูSและประสบการณ3แกDผูSใหS บริการซึ่งมักจะเป+นนักเรียนนักศึกษา ในขณะที่งานอาสาสมัครจะเนSนประโยชน3ของผูSรับบริการเป+นหลัก (Furco, 1996) นอกจากนักศึกษาจะมีทักษะดSานสังคมและการทำงานเพิ่มขึ้นแลSว (Celio et al., 2011; Postlethwait, 2012 and; Yorio and Ye, 2012) ยังพบวDาประโยชน3ที่เกิดขึ้นจากการเรียนรูSผDานทางการ ใหSบริการสังคมเพิ่มความตระหนักเกี่ยวกับความยุติธรรมทางสังคมในชุมชน (Social justice) ไดSมากขึ้น (Asghar and Rowe; 2017) อยDางไรก็ตาม การศึกษาของ Lies et al., (2012) กลับพบวDาการเรียนรูSผDาน ทางการใหSบริการสังคม ไมDไดSเพิ่มความสามารถในการใหSเหตุผลดSานจริยธรรม (Moral seasoning) ซึ่งเป+น การใหSเหตุผลวDาสิ่งใดถูกหรือสิ่งใดผิด แตDกลุDมตัวอยDางที่เลือกเรียนรูSผDานการใหSบริการสังคมมีคDาคะแนนการ หนา้ 21/131

ใหSเหตุผลดSานจริยธรรมมากกวDากลุDมตัวอยDางที่ไมDไดSเลือกอยDางมีนัยสำคัญ ซึ่งอาจจะหมายความผูSที่มีเหตุผล ดSานจริยธรรมสงู อยูแD ลวS เลอื กที่จะเรียนรผูS DานการใหบS ริการสังคม สรุปการทบทวนวรรณของทฤษฎีแรงจงู ใจในการเปzนอาสาสมคั ร (Volunteer Motivation) เนื่องจากกิจกรรมอาสาสมัครในปxจจุบันมีหลากหลายรูปแบบ เพื่อใหSทราบถึงวัตถุประสงค3ของ บุคคลในการเขSารDวมกิจกรรมอาสาในรูปแบบตDางๆนั้น การศึกษาถึงแรงจูงใจของบุคคลในการตัดสินใจที่จะ เขSารDวม (Intentional behavior) และเขSารDวม (Actual behavior) ทำกิจกรรมอาสาสมัครจึงมีความสำคัญ อยDางยิ่ง ทั้งนี้ในการสรSางแนวทางในการพัฒนารูปแบบการชักจูงใหSบุคคลเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร จะตSองทราบถึงปxจจัยที่ชDวยกระตุSนใหSบุคคลเขSารDวมทำกิจกรรมอาสาสมัคร รวมถึงการศึกษาถึงแรงจูงใจใน การทำกิจกรรมอาสาของบุคคลนี้ เป+นการชDวยหาแนวทางสDงเสริมใหSบุคคลเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัครอยDาง ตDอเนื่อง โดยการศึกษาครั้งนี้ ไดSมีการแบDงปxจจัยแรงจูงใจของอาสาสมัครออกเป+น 7 ดSาน ดังนี้ (1) คุณคDา (Value motive) (2) การเรียนรูS ความเขSาใจ (Understanding motive) (3) การยกระดับ (Self- Enhancement motive) (4) ทางสังคม (Social motive) (5) การปกป_องตนเอง (Self-protective motive) (6) ดSานภาพลักษณ3 (Image motive) (7) ดSานศาสนา (Religious motive) ซึ่งผลจากการศึกษา ในครั้งนี้ จะสามารถชDวยใหSองค3กรพัฒนาแนวทางในการชักจูงกลุDมอาสาสมัครใหSเขSารDวมกิจกรรมอาสา และ ขณะเดยี วกนั เป+นการตอบสนองความตอS งการสวD นบุคคลของอาสาสมัครใหSบรรลเุ ป_าหมายไดอS กี ดวS ย สรุปการทบทวนวรรณกรรมของแนวความคิดของความผูกพันการทำงานอาสาสมัคร (Volunteer Engagement) ในปxจจุบันการทำงานในรูปแบบที่ไมDหวังผลตอบแทนในรูปแบบตัวเงินหรือเรียกอีกอยDางหนึ่งวDาการ ทำงานอาสาสมัครในการชDวงเหลือสังคมนั้นมีหลายรูปแบบ ยกตัวอยDางเชDน การทำงานเพื่อสิ่งแวดลSอมและ พัฒนาชนบท (ปลูกป≥า, สรSางฝาย) การทำงานเพื่อสิทธิและสตรี (รDวมรณรงค3ดSานสิทธิมนุษยชน) การทำงาน ที่ชDวยเหลือเด็ก เยาวชน ผูSพิการหรือคนชรา (สอนหนังสือเด็กดSอยโอกาส) และการชDวยเหลือผูSประสบ อุทกภัยหรือภัยพิบัติ เป+นตSน แตDในทางกลับกันความสนใจในการทำงานอาสาสมัครนั้นกลับมีอัตราที่ลดลง ดังที่กลDาวในบทนำ โดยเฉพาะกลุDมนักเรียนนักศึกษาในรุDนใหมD (Generation Z) ดังนั้นการเสริมสรSางความ ผูกพันของกลุDมนักเรียนนักศึกษาในรุDนใหมDในการทำงานอาสาสมัครนDาจะเป+นสิ่งที่กระตุSนและสนับสนุนใหS คนรุDนใหมDมีการทำงานในรูปแบบจิตอาสามากขึ้น โดยการความผูกพันที่มีตDอการทำงานอาสาสมัครนั้น สามารถแสดงออกในหลายปxจจัย เชDน ความกระตือรือรSนหรือความพยายาม (vigor) การอุทิศตนในการ ทำงาน (dedication) การซึมซาบเป+นสDวนหนึ่งของการทำงาน (absorption) และการแสดงออกดSาน พฤติกรรมของบุคคล (Behaviour) ผลจากการศึกษาในครั้งนี้ จะสามารถชDวยใหSองค3กรพัฒนาแนวทางใน การเขาS ใจเหตผุ ลเกี่ยวกับความผกู พนั กับการทำงานอาสาสมคั ร และขณะเดยี วกนั ยงั จะทราบถึงเหตุผลทำไม คนรุDนใหมDจึงมีความผูกพันเพื่อตอบสนองความตSองการสDวนบุคคลของอาสาสมัครใหSบรรลุเป_าหมายไดSอีก ดวS ย หนา้ 22/131

สรุปการทบทวนวรรณกรรมของแนวความคิดเกี่ยวกับประสบการณfที่ไดmรับจากการเปzนอาสาสมัคร (Perceived Overall Experience) ประสบการณ3ที่ไดSรับจากการเป+นอาสาสมัครนั้นถือวDาเป+นปxจจัยที่สำคัญที่สDงผลทำใหSคนรุDนใหมDมี ความคิดและตัดสินใจการทำงานอาสาสมัครครั้งตDอไปในกิจกรรมเดิมหรือแสวงหากิจกรรมอาสาสมัครใหมDๆ ซึ่งประสบการณ3ที่ไดSรับจากการเป+นอาสาสมัครนั้นสามารถเป+นไดSทั้งทางบวกและทางลบ ซึ่งขึ้นอยูDกับปxจจัย สDวนตัวของแตDละบุคคลรDวมกับปxจจัยที่เกี่ยวขSองกับประสบการณ3งานอาสาสมัคร เชDน ความชื่นชอบ กิจกรรมอาสาสมัครที่ทำอยูD ระยะเวลาในการเขSารDวมในการทำงานอาสาสมัคร ความสามารถดSานการเงิน เงื่อนไขดSานสุขภาพและความปลอดภัย การจัดการบริหารงานอาสาสมัคร รวมถึงความมีชื่อเสียงและ นDาเชื่อถือของผูSจัดงานอาสาสมัครดSวย ซึ่งความแตกตDางของปxจจัยเหลDานี้จะสDงผลใหSระดับการรับรูSคุณคDา แตกตาD งกนั ไป สรุปการทบทวนวรรณกรรมของแนวคดิ เศรษฐศาสตรพf ฤติกรรมกบั การทำงานอาสาสมคั ร งานวิจัยทผ่ี าD นมาทพ่ี ยายามศกึ ษาเพ่ือหาวิธจี ูงใจใหคS นบรจิ าค (ทั้งเงนิ และเวลา) พบวาD คนชDวยเหลอื ผูSอื่นไมDใชDเพียงเพราะความเห็นอกเห็นใจผูSอื่นเพียงอยDางเดียว แตDเพราะตSองการทำใหSตนเองมีความสุขใจ จากการใหSและไดSชDวยเหลือผูSอื่น นอกจากนั้นงานศึกษาเหลDานี้ยังพบวDาการใชS Monetary incentives มีผล ใหSบุคคลมีแนวโนSมที่จะอาสาสมัครหรือบริจาคเพิ่มขึ้น อยDางไรก็ตามการใชS Monetary incentives ที่มาก เกินไปอาจมีผลทำใหSคนทำงานอาสาสมัครหรือบริจาคลดลงไดS โดยเฉพาะกรณีที่บุคคลมีความกังวลดSาน ภาพลักษณ3ของตนเอง บรรทัดฐานทางสัมคมและ Peer effect เป+นอีกปxจจัยสำคัญที่มีผลตDอการจูงใจใหS บุคคลทำงานอาสาสมัคร บุคคลมีแนวโนSมที่จะทำงานอาสาสมัครหรือบริจาคเงินมากขึ้นถSารับรูSวDาสังคมหรือ บคุ คลใกลชS ดิ ทำกจิ กรรมดงั กลาD ว สรุปการทบทวนวรรณกรรมของแนวคิดเกีย่ วกับความซอื่ สตั ยfและการทำงานอาสาสมคั ร ประเด็นเกี่ยวกับการทำงานอาสาสมัครมีผลตDอความซื่อสัตย3หรือไมDยังไมDมีงานศึกษาที่ตอบคำถาม นี้ไดSอยDางชัดเจน งานศึกษาที่ใกลSเคียงพบวDาบุคคลที่ไดSทำงานบริการสังคมมีความตระหนักเกี่ยวกับความ ยุติธรรมมากขึ้นและมีคะแนนการทดสอบดSานคุณธรรมและจริยธรรมที่สูงกวDาบุคคลที่ไมDไดSทำงานดังกลDาว อยDางไรก็ตามการศึกษาเหลDานี้ก็ยังมีขSอถกเถียงคDอนขSางมากเพราะไมDสามารถแยกไดSชัดเจนวDาความ ตระหนักเกี่ยวกับความยุติธรรมและคุณธรรมจริยธรรมถูกสรSางจากการไดSทำงานบริการสังคมหรือจริง ๆ แลวS ผทูS ่ีมเี หตผุ ลดาS นจรยิ ธรรมสูงอยDูแลวS เลอื กที่จะมาทำกจิ กรรมการใหSบรกิ ารสงั คม 2.5 กรอบแนวคิดในการศกึ ษา การศึกษาครั้งนี้มีเป_าหมายหลักในการศึกษาปxจจัยและแนวทางที่จะชDวยจูงใจใหSคนทำงาน อาสาสมัครมากขึ้น จะแบDงการศึกษาออกเป+น 4 การศึกษา (Study 1-4) โดยแตDละการศึกษามีกรอบ แนวคิดและแบบจำลองการศึกษาแสดงตามภาพที่ 1-4 โดยการศึกษาที่ 1 (ภาพที่ 1) เป+นศึกษาแรงจูงใจ (Motives) ที่สDงผลตDอความตั้งใจในการทำงานอาสาสมัคร โดยมีการเก็บขSอมูลมาจากแบบสอบถามเพ่ือ ทดสอบสมมุติฐานที่ 1-7 การศึกษาที่ 2 (ภาพที่ 2) เป+นการศึกษาเพื่อหาสิ่งจูงใจที่มีผลตDอการทำงาน อาสาสมัคร โดยการทดลองทางเศรษฐศาสตร3 (Lab & Field Experiment) เพื่อทดสอบสมมุติฐานที่ 8 หนา้ 23/131

การศึกษาที่ 3 (ภาพที่ 3) เป+นการศึกษาอิทธิพลของความผูกพันในการทำงานอาสาสมัครและประสบการณ3 โดยรวมจากการทำงานอาสาสมัครที่มีตDอพฤติกรรมทำงานอาสาสมัครในอนาคต โดยเก็บขSอมูลจาก แบบสอบถาม เพื่อทดสอบสมมุติฐานที่ 9 และ 10 และการศึกษาที่ 4 เป+นการทดลอง (Lab Experiment) เพือ่ ทดสอบสมมติฐานที่ 11 ภาพที่ 1 แบบจำลองความสัมพันธร3 ะหวDางแรงจูงใจและความต้ังใจทจ่ี ะทำงานอาสาสมคั ร ภาพท่ี 2 กรอบแนวคดิ ในการศกึ ษา Study 2.1 Lab Experiment/ Study 2.2 Field Experiment หน้า 24/131

ภาพท่ี 3 แบบจำลองความสมั พนั ธ3ระหวDางความผูกพันในการงานอาสาสมคั ร ประสบการณจ3 ากการทำงาน อาสาสมัครและพฤตกิ รรมอาสาสมัครในอนาคต ภาพที่ 4 กรอบแนวคิดในการศึกษา Study 4 3. การศึกษาที่ 1 (Study 1) Study 1 มีเป_าหมายเพื่อศึกษาแรงจูงใจ (Motives) และอุปสรรค/ขSอจำกัดที่ทำใหSบุคคลเขSารDวม ทำงานอาสาสมัคร (วัตถปุ ระสงค3การวจิ ัยที่ 1) 3.1 วธิ ดี ำเนนิ การวิจยั 3.1.1 กลม2ุ ตัวอย2างและวธิ ีการเลอื กตวั อย2าง กลุDมตัวอยDาง Study 1 คือ นักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยขอนแกDน ที่เคยมีและไมDเคยมี ประสบการณ3ในการทำงานอาสาสมัคร โดยการทำงานอาสาสมัคร หมายถึง การเขSารDวมกิจกรรมที่ผูSเขSารDวม ไดSเสียสละเวลาทำงานเพื่อประโยชน3แกDผูSอื่นหรือสังคมโดยรวม ซึ่งการทำงานอาจเป+นการใชSแรงกาย สติปxญญา ความรูSความสามารถ หรือทักษะของตนเอง โดยเป+นการทำงานดSวยความสมัครใจและไมDไดSหวัง คDาตอบแทน รวมถึงไมDไดSนำกิจกรรมอาสาที่ทำไปนับเป+นหนDวยกิจกรรมของมหาวิทยาลัยเพื่อเป+นเงื่อนไขใน การสำเร็จการศึกษา จากการเลือกกลุDมตัวอยDางจะเป+นแบบไมDใชSความนDาจะเป+น (Non-probability sampling) ดSวยวิธีการเลือกแบบสะดวก (Convenience sampling) ไดSจำนวนกลุDมตัวอยDางทั้งหมด 781 คน เป+นนักศึกษาที่มีประสบการณ3ในการทำงานอาสาสมัคร จำนวน 414 คน และนักศึกษาที่ไมDเคยทำงาน อาสาสมคั รมากอD น จำนวน 367 คน ตารางท่ี 1 แสดงลักษณะท่ัวไปของกลมDุ ตัวอยDาง หนา้ 25/131

ตารางที่ 1 แสดงลักษณะทว่ั ไปของกลDมุ ตวั อยDาง กลุม2 ตัวอยา2 งเคย กลม2ุ ตวั อย2างไมเ2 คย ทำงานอาสาสมคั ร ตัวแปร ทำงานอาสาสมคั ร จำนวน รอS ยละ รวมจำนวน 266 72.5 จำนวน รอS ยละ 101 27.5 564 (72.22%) 210 (26.89%) เพศ หญงิ 298 72.0 -- 327 89.1 7 (0.89%) ชาย 109 26.3 40 10.9 643 (82.33%) 138 (17.67%) อื่นๆ 7 1.7 19.73 ปt 6,673 บาท 19.85 ปt ทำงานพเิ ศษ ไมDทำ 316 76.3 3,615 บาท 6,825 บาท 3,828 บาท ทำ 98 23.7 อายุเฉลีย่ 20.24 ปt รายไดSท่ีไดรS ับผSปู กครองตDอเดอื น 6,959 บาท รายไดจS ากงานพิเศษตDอเดือน 3,913 บาท 3.1.2 ขmอมลู ที่ใชmในการศึกษาและกระบวนการเกบ็ ขอm มลู ขSอมูลจะถูกเก็บรวบรวมโดยใชSแบบสอบถามแบบมีโครงสรSางปลายปlด คำถามในแบบสอบถามจะ แบงD ออกเปน+ 3 สDวน ดังนี้ สวD นท่ี 1 เป+นคำถามสำหรับผูทS เ่ี คยทำกจิ กรรมอาสา คำถามในสDวนนี้จะถามเกี่ยวกับประเภทของกิจกรรมอาสาสมัครที่ผูSตอบแบบสอบถามเคยทำ แรงจูงใจที่ทำใหSเขSารDวมกิจกรรมอาสาสมัคร ระดับความผูกพันจากการทำกิจกรรมอาสาสมัครและความ ตั้งใจในการเขาS รวD มกจิ กรรมอาสาสมัครในอนาคต สวD นที่ 2 เปน+ คำถามสำหรบั ผทSู ่ไี มเD คยทำกิจกรรมอาสา คำถามในสDวนนี้จะถามเกี่ยวกับอุปสรรคหรือขSอจำกัดที่ทำใหSผูSตอบแบบสอบถามไมDสามารถเขSา รDวมกิจกรรมอาสาไดS ประเภทของกิจกรรมอาสาที่ผูSตอบแบบสอบถามมีความสนใจที่จะเขSารDวม แรงจูงใจท่ี จะทำใหSเขSารวD มทำกิจกรรมอาสาสมัครและความต้ังใจในการเขSารวD มกจิ กรรมอาสาสมัครในอนาคต สDวนที่ 3 เป+นคำถามเกี่ยวกับขSอมูลสDวนบุคคลของผูSตอบแบบสอบถาม ไดSแกD เพศ อายุ รายไดSตDอ เดอื นของผตSู อบแบบสอบถาม ในการเก็บขSอมูลนั้น กลุDมตัวอยDางจะเป+นผูSตอบแบบสอบถามดSวยตนเอง (Self-administrative questionnaire) ทั้งนี้เพื่อความสะดวกในการเก็บขSอมูลและป_องกันความเอนเอียงหรือโนSมนSาวจากการ อธิบายขอS คำถามใหแS กผD ูSตอบแบบสอบถาม โดยทางทมี ผSวู จิ ยั มีกระบวนการเก็บขSอมลู ดังน้ี (1) หัวหนSาโครงการอธิบายขั้นตอนการเก็บแบบสอบถาม และรายละเอียดแบบสอบถามใหSแกDทีม งานวิจัยภาคสนามทราบ หนา้ 26/131

(2) ทีมงานวิจัยภาคสนามลงพื้นที่เก็บขSอมูล ซึ่งจะกระจายไปตามแตDละพื้นที่ที่มีนักศึกษาหลากหลาย คณะ ไดแS กD บริเวณหนSาหSองสมุด บรเิ วณศนู ย3คอมเพล็กซ3 และคณะตDางๆ (3) ในการเก็บแบบสอบถาม ทีมงานวิจัยภาคสนามจะทำการชี้แจงวัตถุประสงค3การเก็บขSอมูลครั้งนี้ ใหSกับนักศึกษาที่มีความประสงค3จะรDวมตอบแบบสอบถามทราบ พรSอมทั้งอธิบายความหมายของ กิจกรรมอาสาสมัครใหSกลุDมตัวอยDางเขSาใจ จากนั้นจะดำเนินการแจกแบบสอบถามใหSกลุDมตัวอยDาง ดำเนนิ การกรอกขอS มลู ดSวยตนเอง ซ่ึงจะใชเS วลาประมาณ 15 นาที (4) เมื่อนักศึกษาที่เป+นกลDุมตัวอยDางไดSใหSขSอมูลในแบบสอบถามครบแลSว ทีมวิจัยภาคสนามจะสอบถาม ความสมัครใจของนักศึกษาในการเขSารDวมโครงการตDอเพื่อใหSขSอมูลและรDวมทำการทดลองใน การศึกษาที่ 2-4 หากนักศึกษาสนใจที่จะเขSารDวมโครงการตDอ ทีมผูSวิจัยจะใหSกรอกชื่อ อีเมลล3 และ เบอร3โทรทสี่ ามารถตดิ ตDอไดS (5) แบบสอบถามที่กลุDมตัวอยDางไดSใหSขSอมูลแลSว จะถูกนำมาจัดเก็บไวSที่หัวหนSาโครงการเพื่อเตรียม บนั ทึกขอS มูลและวิเคราะหใ3 นลำดับตDอไป (6) เม่อื ส้นิ สดุ โครงการแบบสอบถามจะถกู ทำลายทงั้ หมด 3.1.3 การพฒั นาแบบสอบถามและตัวแปรที่ใชใm นการศึกษา ในการพัฒนาแบบสอบถามนั้น ทีมผูSวิจัยไดSทำการศึกษาแนวคิด ทฤษฎีและผลการศึกษาเชิง ประจักษ3ที่เกี่ยวขSองตDางๆ เพื่อนำมากำหนดนิยามเชิงปฎิบัติการของตัวแปรแฝงและกำหนดตัวแปรสังเกตท่ี ใชSในการวัดตวั แปรดังกลาD ว โดยตวั แปรแฝงทใ่ี ชใS นการศึกษาที่ 1 ประกอบดSวย ปxจจัย 7 ดSานท่ีเป+นแรงจูงใจ ในการทำงานอาสาสมัครไดSแกD (1) คุณคDา (Value motive) (2) การเรียนรูS ความเขSาใจ (Understanding motive) (3) การยกระดับ (Self-Enhancement motive) (4) ทางสังคม (Social motive) (5) การปกปอ_ ง ตนเอง (Self-protective motive) (6) ดSานภาพลักษณ3 (Image motive) และ (7) ความเชื่อในศาสนา (Religious belief motive) และความตั้งใจที่จะเขSารDวมทำกิจกรรมอาสาสมัครในอนาคต (Intention to volunteer) โดยตัวแปรสังเกตหรือขSอคำถามทั้งหมดถูกพัฒนาจากทฤษฎีและผลของงานวิจัยที่ผDานมาที่มี บริบทการศึกษาเกี่ยวขSองกับแรงจูงใจของการทำงานอาสาสมัคร ซึ่งประกอบดSวยงานวิจัยของ Clary et al. (1998); Esmond and Dunlop (2004); Hosany and Martin (2011); Sallam et al. (2017); Sirgy (1982) โดยตวั แปรแตDละตวั มีความหมายและการวดั ดังน้ี หน้า 27/131

ตารางที่ 2 ความหมายและการวดั ตวั แปรแรงจงู ใจ (Volunteer Motives) แรงจงู ใจ ความหมาย ตวั แปรสังเกต อ8างอิง (ตัวแปรแฝง) (ขอ8 คำถาม) คุณค%า (Value การที่บุคคลมีความเห็นใจผูDท่ี - ฉนั มีความเห็นใจผDทู มี่ โี อกาสนอD ย Clary, E. G., Snyder, motive) มโี อกาสนDอยกว%า มคี วามเหน็ กวา% ฉัน M., Ridge, R. D., ใจผอDู ่นื ท่ตี อD งการความ Copeland, - ฉนั มคี วามจริงใจทีจ่ ะเขDารว% มใน J.,Stukas, A. A., ชว% ยเหลือ มีความรDูสกึ ว%าการ กิจกรรมอาสาสมคั ร Haugen, J., & ช%วยเหลือผูDอืน่ เปนO สิ่งสำคัญ - ฉนั รสDู กึ เห็นใจผDูอ่นื ท่ีตDองการความ Miene, P. (1998). มคี วามจริงใจทจี่ ะเขาD ทำงาน ช%วยเหลือ อาสา - ฉันรูDสึกว%าการชว% ยเหลือผูอD นื่ เปOนสงิ่ สำคัญ การเรยี นรูD ความ บคุ คลมีความรูสD กึ วา% การ - การเปนO อาสาสมคั รทำใหฉD นั ไดDเห็น Clary, E. G., Snyder, เขDาใจ ทำงานอาสาสมัครทำใหไD ดD มุมมองใหม%ๆ M., Ridge, R. D., (Understanding เหน็ มุมมองใหมๆ% ไดเD รยี นรูD - การเปOนอาสาสมัครทำใหไD ดDฉนั Copeland, motive) จากประสบการณtโดยตรง ไดD เรยี นรDูจากประสบการณtโดยตรง J.,Stukas, A. A., เรยี นรูกD ารทำงานกบั บุคคล - การทำงานอาสาสมคั รทำใหDฉนั Haugen, J., & หลากหลายประเภท ไดD สามารถเรยี นรDกู ารทำงานกบั บคุ คล Miene, P. (1998). พฒั นาตนเอง หลากหลายประเภท - การทำงานอาสาสมคั รทำใหฉD ันไดD พฒั นาทักษะของตนเอง การยกระดบั บุคคลมคี วามรสDู กึ ว%าการ - การทำงานอาสาสมัครทำใหDฉนั มี Clary, E. G., Snyder, (Self- ทำงานอาสาสมัครทำใหรD Dูสึก ความมัน่ ใจมากขึน้ M., Ridge, R. D., มัน่ ใจในตวั เองมากข้ึน รสDู ึก - การเปOนอาสาสมัครทำใหฉD นั รDูสกึ เปOน Copeland, Enhancement เปOนคนสำคัญ รDสู กึ เปOนที่ ท่ีตอD งการของบคุ คลอืน่ J.,Stukas, A. A., motive) ตอD งการของบคุ คลอ่ืน รDูสึก - ฉนั รDสู ึกภมู ใิ จมากขน้ึ จากการเปนO Haugen, J., & ภูมิใจมากขน้ึ สาม อาสาสมัคร Miene, P. (1998). - ฉันรDูสึกวา% เปOนคนสำคัญเมือ่ ทำงาน อาสาสมัคร ทางสงั คม ความตอD งการของมนษุ ยใt น - เพอื่ นของฉันส%วนใหญท% ำงาน Clary, E. G., Snyder, (Social motive) การทำกจิ กรรมอาสาเพือ่ อยู% อาสาสมัคร M., Ridge, R. D., Copeland, รว% มกบั ครอบครัว/เพือ่ นฝงู - เพ่ือน/ครอบครวั ของฉนั ชวนใหฉD ัน J.,Stukas, A. A., เพราะเปนO สิง่ ทีส่ ำคัญตอ% ทำงานอาสาสมคั ร Haugen, J., & เพอื่ น/ครอบครัว การถูก Miene, P. (1998). - การทำงานอาสาสมคั รทำใหDฉนั มี เพื่อนมากขน้ึ หน้า 28/131

แรงจงู ใจ ความหมาย ตวั แปรสงั เกต อ8างอิง (ตวั แปรแฝง) (ข8อคำถาม) ชกั ชวนใหทD ำ การทำเพ่ือใหมD ี - เพอ่ื น/ครอบครัวของฉนั ใหD เพื่อนมากขี้น ความสำคญั กบั การทำงาน อาสาสมคั ร การปกปÅอง บุคคลมคี วามรสูD ึกว%าการ - ไม%ว%าฉันจะรDูสกึ แย%แคไ% หนการเปOน Clary, E. G., Snyder, ตนเอง (Self- ทำงานอาสาสมคั รทำใหD อาสาสมคั รชว% ยใหฉD ันลืมสงิ่ ท่ีแย% M., Ridge, R. D., protective สามารถลมื ยง่ิ ทีแ่ ย%ไดDไมว% %าจะ เหล%านนั้ ไดD Copeland, รสDู กึ แย%แค%ไหนก็ตาม ทำใหD - การเปนO อาสาสมคั รทำใหDฉันหาย J.,Stukas, A. A., motive) หายเหงา ชว% ยใหผD %านผนD จาก เหงา Haugen, J., & ทางดDาน ปญÉ หาสว% นตวั เปนO วธิ ที ี่ใชD - การเปOนอาสาสมัครช%วยใหฉD ันผ%าน Miene, P. (1998). ภาพลกั ษณt หลกี หนปี ญÉ หา พDนจากปญÉ หาสว% นตวั Hosany and Martin, (Self-image 2011; Sirgy, 1982 motive) - การเปนO อาสาสมัครเปOนวิธีการหลกี ความเช่อื ใน หนปี Éญหาของฉนั Esmond, J., & ศาสนา Dunlop, P. (2004). (Religious บุคคลมคี วามรูDสึกว%าการทำ - การทำกจิ กรรมอาสาสมคั รมคี วาม Sallam, A. A. A., belief motive) กิจกรรมอาสาสมัครมคี วาม สอดคลDองกับตวั ตนของฉัน Abdullah, S., Ramli, สอดคลอD งกบั ความเปนO - การทำกจิ กรรมอาสาสมคั รสะทDอน A. J., Hussin, N. S., ตัวตนของตนเอง สะทอD นถงึ ถงึ สิ่งทีฉ่ นั อยากจะเปนO Ahmad, Z., & สง่ิ ท่ตี นเองอยากจะเปOน Bahari, A. (2017). สะทอD นถึงสง่ิ ทค่ี นอ่นื มอง - การทำกจิ กรรมอาสาสมคั รสะทอD น ตนเอง สะทDอนถึงส่งิ ท่ี ว%าคนอ่ืนมองว%าฉนั เปนO เช%นน้ัน ตอD งการใหDคนอน่ื มองตนเอง ว%าเปOนเชน% นน้ั - การทำกจิ กรรมอาสาสมคั รสะทอD น ถงึ ส่ิงทีฉ่ ันตอD งการใหคD นอน่ื มองวา% เปนO เชน% น้ัน ความเชอื่ ในคำสอนทาง - ความเชอื่ ในคำสอนทางศาสนาทใี่ หD ศาสนาที่ใหชD ว% ยเหลอื ผDูอื่น ช%วยเหลือผูอD ืน่ เร่อื งการทำดีไดดD ี การทำบญุ - ความเชอ่ื ทางศาสนาเรอ่ื งการทำดี การทำงานอาสาสมคั รไดบD ุญ ไดดD ี เช%นเดยี วกบั การเขาD วัด - ฉนั เชอื่ เรอื่ งการทำบญุ - ฉนั เชื่อวา% การทำอาสาสมัครไดบD ญุ เชน% เดียวกนั กับการเขDาวัด หนา้ 29/131

แรงจูงใจ ความหมาย ตวั แปรสังเกต อ8างองิ (ตัวแปรแฝง) (ขอ8 คำถาม) ความตัง้ ใจที่จะ ทำงาน ความตั้งใจท่ีจะทำงาน - ฉนั มคี วามต้ังใจท่ที ำงานอาสาสมัคร Vecina, Chacón, อาสาสมคั ร กจิ กรรมอาสาสมัครอยา% ง อยา% งนอD ย 1 กิจกรรม Sueiro, & Barrón, (Intention to นDอย 1 กิจกรรม ความตงั้ ใจ - ฉันมีความตง้ั ใจจะจดั สรรเวลาเพื่อ 2012 volunteer) ที่จะทำงานอาสาสมคั รโดย ทำงานอาสาสมคั ร ไมเ% ลอื กว%างานอาสาสมัครนั้น - แมDว%าจะมภี าระงานมากฉันก็จะ จะยากลำบากเพยี งใด ความ พยายามหาเวลาทำงานอาสาสมัคร ต้งั ใจจะจัดสรรเวลาเพอ่ื - ฉันมีความต้ังใจทีจ่ ะทำงาน ทำงานอาสาสมัคร อาสาสมคั รโดยไมเ% ลอื กวา% งาน อาสาสมัครนั้นจะยากลำบากเพยี งใด ขSอคำถามในตารางที่ 2 จะเป+นรูปแบบคำถามที่ใหSผูSตอบแบบสอบถาม เลือกคDาระดับความเห็นท่ี สะทSอนถึงความรูสS ึกของผูSตอบมากทีส่ ดุ โดยมที ัง้ หมด 7 ระดับ (7-point Likert-type scales) ดังน้ี 1 หมายถึง ไมDเห็นดวS ยอยาD งมากที่สดุ 2 หมายถึง ไมเD หน็ ดSวยอยDางมาก 3 หมายถึง ไมเD หน็ ดวS ย 4 หมายถึง ไมDแนใD จ 5 หมายถงึ เห็นดวS ย 6 หมายถึง เหน็ ดวS ยอยาD งมาก 7 หมายถงึ เห็นดSวยอยาD งมากทสี่ ดุ หลังจากที่ไดSพัฒนาแบบสอบถามแลSว ไดSมีการตรวจสอบคุณภาพของแบบสอบถามดSานความ เที่ยงตรงเชิงเนื้อหาของแบบสอบถาม (Content Validity) โดยมีผูSทรงคุณวุฒิ โดยเป+นการตรวจสอบความ ชัดเจนและความเหมาะสมของภาษาที่ใชS หลังจากที่ปรับปรุงแบบสอบถามตามคำแนะนำของผูSทรงคุณวุฒิ แลSว ทางทีมวิจัยไดSมีการทดลองเก็บขSอมูล (Try out) เพื่อวิเคราะห3ความเชื่อมั่นของแบบสอบถาม (Reliability) จากคDาสัมประสทิ ธ์ิแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha) ซ่งึ มีผลการศึกษา ดังน้ี ผลการทดสอบความเชื่อมน่ั ของชดุ ตัวแปรสังเกต จากกลุDมตัวอยDางที่มีประสบการณ3การทำกิจกรรมอาสาสมัครที่ไมDไดSนำมานับหนDวยเป+นหนDวยกิต เพื่อสำเร็จการศึกษา จำนวน 46 คน พบวDาเมื่อนำขSอมูลมาทดสอบความเชื่อมั่นของชุดตัวแปรสังเกตที่ใชSวัด ตัวแปรแฝงตามตารางที่ 2 พบวDา คDา Cronbach’s alpha ที่คำนวณไดS (ตารางที่ 3) มีคDามากกวDา 0.7 ทั้งหมด (ยกเวSนตัวแปรแฝงความตั้งใจที่จะทำงานอาสาสมัคร) ซึ่งเป+นเกณฑ3ขั้นต่ำที่ยอมรับไดS (Hair et al., 2010) ซึ่งแสดงใหSเห็นวDา ชุดตัวแปรสังเกตมีความสอดคลSองกัน (Internal consistency) ในการวัดตัวแปร แฝงน้ันๆ หน้า 30/131

ตารางที่ 3 ผลการทดสอบความนDาเชื่อถือของชุดตัวแปรสังเกต จากกลุDมตัวอยDางที่มีประสบการณ3ในการ ทำงานอาสาสมัคร (N = 46) ตวั แปรแฝง จำนวนตัวแปร Cronbach’s สังเกต alpha (α) คณุ คาD (Value motive) 4 .841 การเรียนรูS ความเขSาใจ (Understanding motive) 4 .805 การยกระดับ (Self-Enhancement motive) 4 .828 ทางสงั คม (Social motive) 4 .821 การปกป_องตนเอง (Self-protective motive) 4 .817 ทางดSานภาพลักษณ3 (Self-image motive) 4 .831 ความเชอื่ ในศาสนา (Religious belief motive) 4 .941 ความตัง้ ใจทจ่ี ะทำงานอาสาสมคั ร* 2 .525 (Intention to volunteer) * ในการเกบ็ ขอ, มูลจริงไดเ, พมิ่ ตวั แปรสงั เกตสำหรบั การวัดความตั้งใจทีจ่ ะทำงานอาสาสมัครอีก 2 ขอ, จากกลุDมตัวอยDางที่มีไมDมีประสบการณ3การทำกิจกรรมอาสาสมัคร จำนวน 49 คน พบวDาเมื่อนำ ขSอมูลมาทดสอบความเชื่อมั่นของชุดตัวแปรสังเกตที่ใชSวัดตัวแปรแฝงแรงจูงใจทั้ง 7 ตัวแปร พบวDา คDา Cronbach’s alpha ท่คี ำนวณไดS (ตารางที่ 4) มคี DามากกวDา 0.7 ทั้งหมด (ยกเวนS ตัวแปรแฝงความตง้ั ใจท่ีจะ ทำงานอาสาสมัคร) ซึ่งแสดงใหSเห็นวDา ชุดตัวแปรสังเกตมีความสอดคลSองกัน (Internal consistency) ใน การวดั ตัวแปรแฝงนัน้ ๆ (Hair et al., 2010) ตารางที่ 4 ผลการทดสอบความนDาเชื่อถือของชุดตัวแปรสังเกต จากกลุDมตัวอยDางที่ไมDมีประสบการณ3ในการ ทำงานอาสาสมคั ร (N = 49) ตัวแปรแฝง จำนวนตวั แปร Cronbach’s alpha สงั เกต (α) คุณคDา (Value motive) 4 .860 การเรียนรSู ความเขSาใจ (Understanding motive) 4 .806 การยกระดับ (Self-Enhancement motive) 4 .838 ทางสังคม (Social motive) 4 .850 การปกป_องตนเอง (Self-protective motive) 4 .915 ทางดSานภาพลกั ษณ3 (Self-image motive) 4 .939 หน้า 31/131

ความเชือ่ ในศาสนา (Religious belief motive) 4 .937 ความตั้งใจทจ่ี ะทำงานอาสาสมัคร* 2 .34 (Intention to volunteer) * ในการเกบ็ ขอS มูลจริงไดเS พ่มิ ตัวแปรสังเกตสำหรับการวดั ความตง้ั ใจทจี่ ะทำงานอาสาสมคั รอีก 2 ขSอ 3.2 ผลการศกึ ษา 3.2.1 ขอm มูลทั่วไปเกยี่ วกับการทำงานอาสาสมคั รของกลุ2มตวั อย2าง ขSอมูลจากกลุDมตัวอยDางที่มีประสบการณ3การทำกิจกรรมอาสาสมัคร พบวDากิจกรรมอาสาสมัครที่ กลุDมตัวอยDางเคยทำมากที่สุดคือกิจกรรมที่เกี่ยวขSองกับศาสนา โดยมีกลุDมตัวอยDาง 74% เคยทำกิจกรรม ประเภทนี้ รองลงมาคือกิจกรรมที่เกี่ยวขSองกับสิ่งแวดลDอมและพัฒนาชนบท โดยมีกลุDมตัวอยDาง 67% เคยทำ และกจิ กรรมทเี่ กีย่ วขอS งกับเดก็ เยาวชน ผDพู ิการหรอื คนชรา มีกลุมD ตวั อยาD ง 62% เคยทำ ตารางที่ 5 กิจกรรมอาสาสมัครทกี่ ลDุมตัวอยาD งท่ีมปี ระสบการณใ3 นการทำงานอาสาสมัครเคยทำ กิจกรรม n % 74% ศาสนา เช%น ชว% ยเหลือกจิ กรรมในวนั สำคญั ทางศาสนาต%าง ๆ , ทำความสะอาดสนสถาน 308 67% 62% สิ่งแวดลDอมและพฒั นาชนบท เชน% ปลกู ปëา, สราD งฝาย 279 เด็ก เยาวชน ผูพD กิ ารหรือคนชรา เช%น สอนหนังสอื เด็กดDอยโอกาส สรDางหอD งสมุดชุมชน 257 55% ทำกิจกรรมทีบ่ าD นพักคนชรา, ทำหนงั สือเสยี ง 48% 45% นกั ศกึ ษา เชน% สโมสรนกั ศึกษา, องคกt รนกั ศกึ ษา 288 40% กฬี า เชน% วิง่ การกศุ ล, ปÉìนจักรยานปฐมพยาบาล 200 36% 187 18% ผปDู ëวยและผูDประสบภัย เชน% เล้ียงอาหารผปูD วë ย, กจิ กรรมช%วยบำบดั ผูDปวë ย, กิจกรรม 7% ชว% ยเหลอื นำ้ ท%วม 165 สัตวt เชน% ชว% ยสุนัขจรจัด, เรีย่ ไรเงนิ ชว% ยสตั วtเร%ร%อน 149 74 สิทธิและสตรี เชน% รว% มรณรงคtดาD นสิทธิมนษุ ยชน ผDอู พยพ เช%น เปนO อาสาสมคั รคา% ยผูลD ภี้ ัย อื่น ๆ 29 เมื่อพิจารณาถึงประเภทกิจกรรมอาสาสมัครที่กลุDมตัวอยDางที่มีประสบการณ3การทำกิจกรรม อาสาสมัครเคยทำเป+นสDวนใหญDพบวDาโดยสDวนใหญDของกิจกรรมที่กลุDมตัวอยDางเคยทำเป+นกิจกรรมประเภท กลางแจSงใชSแรงงาน ตามดSวยกิจกรรมในรDมใชSความรูSและทักษะ กิจกรรมในรDมใชSแรงงานและกิจกรรม กลางแจSงใชSความรSแู ละทกั ษะ ตามลำดับ หน้า 32/131

ภาพท่ี 5 ประเภทกจิ กรรมทีก่ ลุมD ตัวอยาD งท่ีมปี ระสบการณก3 ารทำอาสาสมัครเคยทำเป+นสวD นใหญD 6% 23% กจิ กรรมในรม่ ใช้แรงงาน 50% กจิ กรรมในรม่ ใช้ความรแู้ ละทักษะ กิจกรรมกลางแจง้ ใชแ้ รงงาน 21% กจิ กรรมกลางแจง้ ใชค้ วามรู้และทักษะ เมื่อพิจารณาลักษณะทั่วไปของกลุDมตัวอยDางและกิจกรรมอาสาสมัครที่เคยทำ พบวDา ในกลุDม ตัวอยDางที่เป+นเพศหญิงจำนวน 298 คน กิจกรรมที่เคยทำมากที่สุดคือกิจกรรมที่เกี่ยวขSองกับศาสนา (54%) รองลงมาคือกิจกรรมที่เกี่ยวขSองกับสิ่งแวดลSอมและพัฒนาชนบท (48%) และกิจกรรมที่เคยทำมากเป+น อันดับสามคือ กิจกรรมที่เกี่ยวขSองกับเด็ก เยาวชน ผูSพิการหรือคนชรา (44%) ในขณะที่กลุDมตัวอยDางที่เป+น เพศชายจำนวน 109 คน เคยทำกิจกรรมที่เกี่ยวขSองกับสิ่งแวดลSอมและพัฒนาชนบทมากเป+นอันดับหนึ่ง (47%) กิจกรรมที่เคยทำมากเป+นอันดับสองคือ คือ กิจกรรมที่เกี่ยวขSองกับศาสนา (46%) และเคยทำมาก เป+นอันดับสามคือ กิจกรรมที่เกี่ยวขSองกับผูSป≥วยและผูSประสบภัย (43%) โดยกิจกรรมอาสาสมัครที่ทั้งกลDุม ตัวอยDางทั้งเพศชายและเพศหญิงสDวนใหญDประมาณรSอยละ 50 เคยทำจะเป+นกิจกรรมที่มีลักษณะทำงาน กลางแจงS และใชแS รงงาน การวิเคราะห3ความสัมพันธ3ระหวDางลักษณะทั่วไปของกลุDมตัวอยDางและประเภทกิจกรรมอาสาสมัคร ดวS ยสถติ ไิ คสแควร3พบวDา ไมDมีความสัมพันธร3 ะหวDาง เพศ การทำงานพเิ ศษ และกิจกรรมอาสาสมัครท่เี คยทำ ขSอมูลจากกลุDมตัวอยDางที่ไมDมีประสบการณ3การทำกิจกรรมอาสาสมัคร พบวDากลุDมตัวอยDางกวDา 83% รายงานวDาเหตุผลหรืออุปสรรค3ทำใหSไมDรDวมทำกิจกรรมอาสาสมัครคือไมDสามารถจัดสรรเวลาเพื่อเขSา รDวมทำกิจกรรมอาสาสมัครไดS ขณะเดียวกัน 69% และ 66% ของกลุDมตัวอยDางเห็นวDาเป+นเพราะกิจกรรม อาสาสมัครไมDตรงกับความสนใจ และ ไมDตSองการผูกมัดกับการทำอาสาสมัครตDอเนื่องในระยะยาว ตามลำดับ หน้า 33/131