BUKU RUJUKAN BIOLOGI T5 KSSM FULL✨

MODUL • Biologi Tingkatan 5 Faktor Rhesus (Rh) dalam manusia / Rhesus (Rh) factor in human 1. Faktor Rhesus merupakan sekumpulan antigen yang berada pada membran plasma sel darah merah. Antaranya, antigen D ialah faktor Rhesus utama. Rhesus factor is a group of antigens that found on plasma membrane of red blood cells. Among the antigens, D antigen is the main Rhesus factor. 2. Sistem Rhesus dikawal oleh satu gen dengan dua alel yang berada di kromosom 1. Alel Rh+ adalah dominan ke atas alel Rh–. Rhesus system is controlled by one gene with two alleles which located on chromosome 1. Allele Rh+ is dominant to allele Rh–. 3. Kira-kira 75 % populasi manusia mengandungi antigen D pada permukaan sel darah merah dan dikenali sebagai Rhesus positif (Rh+). Rhesus negatif (Rh–) adalah mereka yang tidak mengandungi antigen D. About 75 % human population contains D antigen on the plasma membrane of red blood cells and are known as Rhesus positive (Rh+). Rhesus negative (Rh–) are those who have no D antigen. 4. Individu Rh-positif mempunyai genotip sama ada homozigot dominan (Rh+Rh+) atau heterozigot (Rh+Rh–). Rh-positive individuals have genotypes either homozygous dominant (Rh+Rh+) or heterozygote (Rh+Rh–). 5. Individu Rh-negatif mempunyai genotip homozigot resesif (Rh–Rh–). Rh-negative individuals have genotype homozygous recessive (Rh–Rh–). 6. Lengkapkan rajah kacukan pewarisan berikut: TP3 Complete the following inheritance cross diagram: Generasi induk (P) Lelaki × Perempuan Parent generation (P) Male Female Fenotip / Phenotype: Rhesus positif Rhesus positive Rhesus negatif BAB / CHAPTER 11 Genotip / Genotype: Rhesus negative Rh+Rh– Meiosis / Meiosis Rh–Rh– Gamet / Gametes: Rh+ Rh– Rh– Rh– Generasi anak: Persenyawaan Offspring generation: Fertilisation Genotip / Genotype: Rh+Rh– Rh+Rh– Rh–Rh– Rh–Rh– Fenotip (kumpulan darah): Rh-positif Rh-positif Rh-negatif Rh-negatif Phenotype (blood group): Rh-positive Rh-positive Rh-negative Rh-negative Nisbah fenotip: Rh-positif : Rh-negatif Phenotypic ratio: Rh-positive : Rh-negative 1:1 149 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 149 1/11/21 10:57 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 Talasemia / Thalassemia 1. Talasemia merupakan penyakit darah yang boleh diwariskan. Thalassemia is a blood disease which can be inherited. 2. Pesakit talasemia menghasilkan hemoglobin tak normal dan tidak mempunyai hemoglobin yang mencukupi. Patient of thalassemia produces abnormal haemoglobin and has insufficient haemoglobin. 3. Terdapat dua jenis talasemia iaitu talasemia alfa dan talasemia beta , bergantung kepada jenis polipeptida dalam hemoglobin yang terlibat. There are two types of thalassemia, alpha thalassemia and beta thalassemia , dependent on the types of polypeptides involved within haemoglobin. 4. Setiap jenis talasemia juga dapat dikategorikan sebagai talasemia major dan talasemia minor . Each type of thalassemia can also be categorised as thalassemia major and thalassemia minor . 5. Individu dengan talasemia major (α0/α0 atau β0/β0) mewarisi dua alel resesif daripada kedua-dua ibu bapa, manakala individu dengan talasemia minor (α/α0 atau β/β0) hanya mewarisi satu alel resesif daripada salah seorang ibu bapanya. Individual with thalassemia major (α0/α0 or β0/β0) inherits two recessive alleles from both parents, whereas individual with thalassemia minor (α/α0 or β/β0) only inherits one recessive allele from either one of his parents. 6. Individu dengan talasemia major menghidap penyakit anemia , manakala individu dengan talasemia minor adalah pembawa penyakit, dan biasanya tiada simptom ditunjukkan. Individual with thalassemia major is suffered with anaemia , whereas individual with thalassemia minor is a carrier for the disease, and usually has no symptoms shown. 7. Lengkapkan rajah kacukan perwarisan berikut: Complete the following inheritance cross diagram: BAB / CHAPTER 11 Generasi induk (P) Pembawa talasemia beta Pembawa talasemia beta Parent generation (P) Beta thalassemia carrier Beta thalassemia carrier Fenotip / Phenotype: β/β0 Genotip / Genotype: β/β0 Meiosis / Meiosis Gamet / Gametes: Persenyawaan β β0 β β0 Fertilisation β/β β/β0 β/β0 Generasi anak: β0/β0 Offspring generation: Talesemia Genotip / Genotype: Thalassemia Talesemia Fenotip (kumpulan darah): Normal Pembawa Pembawa Thalassemia Phenotype (blood group): Normal Carrier Carrier 1 Nisbah fenotip: Normal : Pembawa : Phenotypic ratio: Normal : Carrier : :2 1 : Kebarangkalian anak mendapat talasemia major ialah 0.25 atau ¼. Probability of a child has thalassemia major is 0.25 or ¼. © Nilam Publication Sdn. Bhd. 150 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 150 1/11/21 10:57 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 Pewarisan ciri-ciri manusia yang lain / Other inherited characteristics in human 1. Kebolehan menggulung lidah dan bentuk lekapan cuping telinga merupakan dua ciri manusia yang dapat diwaris dan dianalisakan dengan rajah kacukan pewarisan dan hukum Mendel I. Ability to roll tongue and shape of earlobe are two human characteristics which can be inherited and analysed by using inheritance cross diagram and the Mendel’s first law. Ciri Kebolehan menggulung lidah Bentuk lekapan cuping telinga Characteristics Ability to roll tongue Shape of earlobe Fenotip Phenotype Jenis trait Dominan Resesif Dominan Resesif Types of trait Dominant Recessive Dominant Recessive Genotip LL, Ll ll EE , Ee ee Genotype 2. Lengkapkan rajah kacukan pewarisan berikut untuk menentukan jantina: Complete the following inheritance cross diagram to determine gender: Generasi induk (P) Lelaki × Perempuan Parent generation (P) Male Female Fenotip / Phenotype: Boleh menggulung lidah Boleh menggulung lidah Able to roll tongue Able to roll tongue Genotip / Genotype: Ll Ll BAB / CHAPTER 11 Meiosis / Meiosis Gamet / Gametes: Ll Ll Persenyawaan Fertilisation LL Ll Ll ll Generasi anak: Offspring generation: Boleh menggulung lidah : Tidak boleh gulung lidah Genotip / Genotype: Able to roll tongue Unable to roll tongue 1 Fenotip (kumpulan darah): 3 Phenotype (blood group): Nisbah fenotip: Phenotypic ratio: 151 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 151 1/11/21 10:57 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 3. Jantina manusia juga dapat ditentu dan dianalisakan dengan rajah kacukan pewarisan dan hukum Mendel I. Gender in humans can also be determined and analysed by using inheritance cross diagram and the Mendel’s first law. (a) Perbezaan dalam penentuan jantina ialah penggunaan simbol kromosom seks tertentu, bukan hanya simbol gen sahaja. / The difference in gender determination is the use of symbol for sex chromosomes, rather than only symbol of gene. (b) Dalam rajah kacukan pewarisan, lelaki diwakili dengan simbol 44 + XY, manakala perempuan diwakili dengan simbol 44 + XX. / In the inheritance cross diagram, male is represented by a symbol 44 + XY, whereas female is represented by a symbol 44 + XX. (c) 44 mewakili bilangan autosom. X serta Y masing-masing mewakili kromosom X dan kromosom Y. 44 represents the number of autosome. X and Y respectively represent X chromosome and Y chromosome. 4. Lengkapkan rajah kacukan pewarisan berikut untuk menentukan jantina: Complete the following inheritance cross diagram to determine gender: Generasi induk (P) Parent generation (P) Bapa Ibu Fenotip / Phenotype: Father × Mother Genotip / Genotype: 44 + XY 44 + XX Meiosis / Meiosis Gamet / Gametes: Persenyawaan 22 + X 22 + Y 22 + X 22 + X Fertilisation 44 + XX 44 + XX 44 + XY 44 + XY Generasi anak: Offspring generation: Genotip / Genotype: Fenotip: Perempuan : Lelaki Phenotype: Girl Boy Nisbah fenotip: 1 1 Phenotypic ratio: Kebarangkalian mendapat anak lelaki ialah 0.5 atau ½. Probability to get a boy is 0.5 or ½. BAB / CHAPTER 11 Gen terangkai seks / Sex-linked gene 1. Gen terangkai seks merupakan gen yang terdapat pada kromosom X atau kromosom Y. Sex-linked genes are the genes that found on X chromosome or Y chromosome. 2. Kromosom Y hanya membawa gen penentuan jantina, manakala kromosom X membawa gen selain daripada gen penentuan jantina. / Y chromosome only carries gender determination genes, whereas X chromosome carries genes other than gender determination. 3. Kebanyakan penyakit berkaitan dengan gen terangkai seks adalah alel resesif pada kromosom X. Gen tersebut juga dikenali sebagai gen terangkai X. / Most of the sex-linked diseases are due to recessive alleles on the X chromosome. These genes are known as X-linked genes. 4. Contoh penyakit terangkai seks adalah buta warna, hemofilia dan distrofi otot. Examples of sex-linked diseases are colour blindness, haemophilia and muscular dystrophy. 5. Kebarangkalian lelaki mendapat penyakit terangkai seks adalah lebih tinggi daripada perempuan sebab lelaki hanya mempunyai satu kromosom X manakala perempuan mempunyai dua kromosom X. Probability of male suffered from sex-linked diseases are higher than female because male only has one X chromosome, while female has two X chromosomes. 6. Alel dominan bagi gen terangkai seks diwakili dengan simbol XB, sementara alel resesif diwakili dengan simbol Xb. Simbol X mewakili kromosom X, B dan b masing-masing mewakili alel dominan dan resesif. Huruf yang digunakan bergantung kepada jenis gen. / Dominant allele of sex-linked gene is represented by a symbol XB, while the recessive allele is represented by a symbol Xb. Symbol X represents X chromosome, B and b respectively represents dominant allele and recessive allele. The letter used depends on the type of gene. 152 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 152 1/11/21 10:57 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 7. Lengkapkan rajah kacukan pewarisan berikut: / Complete the following inheritance cross diagram: Generasi induk (P) / Parent generation (P) Bapa Ibu Fenotip / Phenotype: Penglihatan normal Penglihatan normal (Pembawa) Father Mother Normal vision Normal vision (Carrier) Genotip / Genotype: XBY XBXb Meiosis / Meiosis Gamet / Gametes: Persenyawaan XB Y XB Xb Fertilisation XB XB XB Xb XB Y XbY Generasi anak: Offspring generation: Genotip / Genotype: Fenotip (kumpulan darah): Perempuan Perempuan Lelaki Lelaki Phenotype (blood group): Normal Buta warna Female Pembawa Normal Nisbah fenotip: Male Phenotypic ratio: Normal Female Male Normal Colour blind Normal Carrier Normal Buta warna Colour blind 2 : Pembawa : : Carrier : 1 :1: Kebarangkalian anak lelaki buta warna ialah 0.5 atau ½ . / Probability of a colour blind boy is 0.5 or ½ . Kebarangkalian anak perempuan buta warna ialah 0 . / Probability of a colour blind girl is 0 . Kebarangkalian anak perempuan pembawa ialah 0.5 atau ½ . / Probability of a girl carrier is 0.5 or ½ . Kebarangkalian anak buta warna ialah 0.25 atau ¼ . / Probability of a colour blind child is 0.25 or ¼ . 8. Ujian Ishihara dapat digunakan untuk menguji kebolehan seseorang individu membezakan warna merah, BAB / CHAPTER 11 hijau, jingga dan kuning . Ishihara test can be used to test ability of an individual to differentiate red, green, orange and yellow colour . Penglihatan individu buta warna Penglihatan individu normal Vision of a colour blind individual Vision of a normal individual 153 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 153 1/11/21 10:57 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 9. Hemofilia disebabkan oleh alel resesif terangkai pada kromosom X. Haemophilia is caused by recessive allele linked to X chromosome. (a) Apabila tercedera, darah pesakit hemofilia sukar dibekukan pada kadar normal. When injured, blood of haemophiliac patient difficult to clot at a normal rate. (b) Ini disebabkan oleh faktor VIII , satu protein yang diperlukan dalam pembekuan darah tidak dapat dihasilkan. This is caused by factor VIII , a protein required for blood clotting is unable to produced. (c) Apabila berlakunya kecederaan, darah pesakit membeku dengan perlahan dan mengalami kehilangan darah dengan banyak. When injured, patient’s blood clots slowly and excessive blood is lost. (d) Perdarahan dalaman di dalam sendi dan otot juga akan berlaku kalau tidak dirawat. Internal bleeding in joints and muscles can also occur if it is untreated. (e) Rawatan dapat diberi dengan menyuntik faktor VIII ke dalam badan pesakit. Treatment can be given by injecting factor VIII into patient body. (f) Lengkapkan rajah kacukan pewarisan berikut: Complete the following inheritance cross diagram: Generasi induk (P) Bapa Ibu Parent generation (P) Hemofilia Normal Mother Fenotip / Phenotype: Father Normal Haemophilia Genotip / Genotype: XhY XHXH Meiosis / Meiosis BAB / CHAPTER 11 Gamet / Gametes: Xh Y XH XH Persenyawaan XH Xh XH Y XH Y Generasi anak: Offspring generation: Fertilisation Genotip / Genotype: XH Xh Fenotip (kumpulan darah): Perempuan Perempuan Lelaki Lelaki Phenotype (blood group): Pembawa Pembawa Normal Normal Nisbah fenotip: Female Phenotypic ratio: Female Male Male Carrier Normal / Normal Carrier Normal Normal 2 : Pembawa / Carrier : Hemofilia / Haemophilia :2:0 Kebarangkalian anak lelaki hemofilia ialah 0 . / Probability of a haemophiliac boy is 0. Kebarangkalian anak perempuan hemofilia ialah 0 . / Probability of a haemophiliac girl is 0 . Kebarangkalian anak perempuan pembawa ialah 1 . / Probability of a girl carrier is 1. Kebarangkalian anak hemofilia ialah 0 . / Probability of a haemophiliac child is 0. © Nilam Publication Sdn. Bhd. 154 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 154 1/11/21 10:57 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 STANDARD PEMBELAJARAN / LEARNING STANDARDS 11.4.6 Menganalisis pewarisan manusia dengan mengkaji pedigri keluarga. Analyse inheritance in humans by studying family pedigree. 9. Pedigri keluarga diwakili dengan rajah pokok keluarga yang menunjukkan trait ahli keluarga dalam beberapa generasi. Family pedigree is represented by family tree diagram that shows the traits of family members in several generations. 10. Rajah berikut menunjukkan contoh pedigri keluarga. Lelaki normal The following diagram shows an example of family pedigree. Normal male I II Perempuan normal Normal female III Pembawa    Carrier IV Tidak normal    Abnormal * I, II, III dan IV merupakan generasi-generasi dalam satu keluarga. / I, II, III and IV are generations in a family. PRAKTIS SPM SPM PRACTICES SOALAN ANEKA PILIHAN / MULTIPLE-CHOICE QUESTIONS 1 Antara berikut, definisi manakah adalah betul 3 Antara berikut, penerangan manakah adalah betul BAB / CHAPTER 11 TP1 berkenaan dengan trait? TP2 bagi istilah genotip? Which of the following the correct statement about trait? Which of the following is the correct term about A Juzuk genetik suatu organisma genotype? Genetic constituent of an organism A Juzuk genetik suatu organisma B Setiap varian bagi satu ciri spesifik Genetic constituent of an organism Each variant for a specific characteristic B Setiap varian bagi satu spesifik ciri C Bentuk altenatif bagi gen yang sama Each variant for a specific characteristic Alternative forms of the same gene C Bentuk altenatif bagi gen yang sama D Pewarisan ciri tertentu dari satu generasi ke Alternative forms of the same gene D Ciri yang dapat diperhatikan suatu organisma generasi lain Observable characteristic of an organism Inheritance of certain characteristics from one 4 Antara berikut, ciri manakah dikaji oleh Mendel? generation to the next generation TP1 Which of the following characteristics studied by 2 Rajah berikut menunjukkan satu pasangan kromosom Mendel? TP1 homolog. / Diagram below shows a pair of homologous I Saiz daun chromosomes. Leaf size Q II Saiz bunga q Flower size Apakah huruf Q dan q mewakili? III Bentuk biji benih Q and q represents? Shape of seeds A Fenotip / Phenotype IV Warna biji benih B Satu pasang gen / A pair of genes Colour of seeds C Satu pasang alel / A pair of alleles D Satu pasang gen terangkai / A pair of linked genes A I dan II C II dan IV I and II II and IV B I dan III D III dan IV I and III III and IV 155 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 155 1/11/21 10:57 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 5 Rajah berikut menunjukkan rajah kacukan pewarisan 8 Serangga betina mempunyai dua kromosom X TP4 monohibrid dalam eksperimen Mendel. TP5 sedangkan serangga jantan hanya mempunyai satu Diagram below shows monohybrid inheritance Mendel’s kromosom X dan tiada kromosom Y. Jika sel diploid experiment. serangga betina itu mempunyai 18 kromosom, berapakah kromosom dalam gamet betina dan jantan? Tt × Tt Female insect has two X chromosomes whereas male insect has one X chromosome and no Y chromosome. If Tt diploid cell of female insect has 18 chromosome, how many chromosome in male and female gamete? Anak R / Offspring R Gamet jantan Gamet betina Apakah fenotip anak R? Male gamete Female gamete What is phenotype of offspring R? A 17 18 A Kerdil B 18 18 Dwarf C9 9 B Tinggi D9 8 Tall C Sederhana 9 Suatu pokok kacang pis heterozigot untuk bentuk Intermediate TP4 biji benih (B) dan warna biji benih (K). Apakah jenis D ¾ daripada ketinggian induk ¾ of the parent’s tallness gamet yang boleh dihasilkan oleh pokok kacang pis tersebut? BAB / CHAPTER 11 6 Dalam eksperimen monohibrid Mendel, yang A heterozygous pea plant for shape of seed (B) and TP2 manakah tidak menyumbangkan kepada kesimpulan colour of seed (K). What is the gamete may produced by the pea plant? yang dibuat oleh Mendel? A Bb dan Kk In Mendel’s experiment, which of the following not Bb and Kk B BK dan bk contributing to conclusion made by Mendel? BK and bk A Pindah silang C Bb, Kk, BK dan bk Crossing over Bb, Kk, BK and bk B Persenyawaan rawak D BK, Bk, bK dan bk Random fertilisation BK, Bk, bK and bk C Pemisahan kromosom homolog Segregation of homologous chromosomes D Penyusunan kromosom secara bebas Independent assortment of chromosomes 7 Suatu pokok kacang pis berbunga ungu berkacuk 10 Suatu pokok kacang pea homozigot dominan untuk TP4 dengan suatu pokok kacang pea berbunga putih. TP4 bunga ungu dan tinggi berkacuk dengan suatu pokok bDeirdbaupnagtiabpauhtaiwh.aAgpeankearahsinFis1bmahemfepnuontiypabi apgoikgoeknyearansgi kacang pea heterozigot. Antara berikut, fenotip yang AF1pyeaangpltaenrthtahsailt?has purple flower crossed with another manakah terhasil daripada kacukan ini? A homozygous dominant pea plant for purple flower and pea plant that has white flower. It was observed that F1 tall crossed with heterozygous pea plant. Which of the generation produce a plant with white flower. What is the following, phenotype produced from this crossed? phenotypic ratio of F1 generation produced? A Bunga ungu dan tinggi A 1 ungu : 1 putih Purple flower and tall 1 purple : 1 white B Bunga ungu, putih dan tinggi B 3 ungu : 1 putih Purple flower, white and tall 3 purples : 1 white C Bunga ungu, putih dan kerdil C 1 ungu : 3 putih Purple flower, white and dwarf 1 purple : 3 whites D Bunga ungu, putih, kerdil dan tinggi D 0 ungu : 4 putih Purple flower, white, dwarf and tall 0 purple : 4 whites © Nilam Publication Sdn. Bhd. 156 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 156 1/11/21 10:57 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 11 Rajah berikut menunjukkan kariotip manusia. 13 Rajah berikut menunjukkan pewarisan kebolehan TP1 The following diagram shows human a karyotypes. TP4 menggulung lidah (G) bagi sepasang suami isteri. The following diagram shows an ability to roll tongue (G) for a husband and wife. Bapa × Ibu Father Mother Gg Gg Apakah kebarangkalian anak mereka boleh menggulung lidah dan mempunyai genotip homozigot dominan? Antara berikut, yang manakah benar tentang kariotip What is the probability of their offspring can roll tongue manusia yang ditunjukkan? and have homozygous dominant genotype? Which of the following correct about human karyotypes? A 0 C 0.5 I Terdapat 22 pasang autosom B 0.25 D 0.75 There are 22 pairs of autosomes II Satu kromosom seks telah hilang 14 Rajah berikut menunjukkan satu pedigri keluarga One sex chromosome is missing TP6 tentang pewarisan penyakit hemofilia dalam sebuah III Kariotip yang ditunjukkan ialah kariotip keluarga. Suami adalah pesakit hemofilia sedangkan perempuan isteri adalah normal bukan pembawa. Simbol yang Karyotype showed is belong to female karyotype berlorek mewakili individu yang meghidap penyakit genetik. / The following diagram shows a family IV Terdapat ketidaknormalan pada pasangan pedigree that shows a sex-linked gene inheritance that kromosom kelapan caused haemophilia disease. Husband has haemophilia There is an abnormality of a pair of chromosome disease while the wife is normal and not the carrier of haemophilia disease. The shaded symbol represents number eight individual which has a genetic disorder. A I dan II C II dan IV I and II II and IV B I dan III D III dan IV I and III III and IV 12 Rajah berikut menunjukkan rajah kacukan penentuan PQR S BAB / CHAPTER 11 TP5 jantina anak bagi sepasang suami isteri. / The following Antara berikut, kebarangkalian manakah adalah diagram shows the inheritance cross diagram to benar tentang P, Q, R dan S yang menghidap penyakit determine gender of offspring for a huband and wife. hemofilia? / Which of the following probability is correct about P, Q, R and S that suffered haemophilia disease. Bapa / Father × Ibu / Mother VW P Anak lelaki Anak perempuan pasangan R dan S pasangan R dan S P Q Male offspring of Female offspring Bayi lelaki Q / Baby boy Q R and S of R and S Apakah kemungkinan genotip bagi V, W, P dan Q? What is the probability of genotype V, W, P and Q? A 0.5 0 0.5 0.5 B 0.5 0 0.5 0 VW P Q C00 0.5 0 A 44 + XY 44 + XX 22 + X 44 + XX D 0 0.5 0 0 B 44 + XY 44 + XX 22 + Y 44 + XY C 44 + XX 44 + XY 22 + Y 44 + XY D 44 + XX 44 + XY 22 + X 44 XY 157 Kuiz / Quiz © Nilam Publication Sdn. Bhd. 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 157 1/11/21 10:57 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 SOALAN STRUKTUR / STRUCTURE QUESTIONS Jawab semua soalan. / Answer all questions. 1 Rajah berikut menunjukkan rajah kacukan pewarisan antara pokok kacang pis heterozigot untuk tinggi dan TP3 berbiji kuning dengan pokok kacang pis kerdil berbiji hijau. Simbol T mewakili alel dominan dan t mewakili alel resesif bagi gen ketinggian pokok. Simbol K mewakili alel dominan dan k mewakili alel resesif bagi gen warna biji. The following diagram shows an inheritance cross diagram between a pea plant which is heterozygous for both tall and yellow seed, and a garden pea plant which is dwarf and green seed. Symbol T represents dominant allele and t represents recessive allele for the gene of tree tallness. Symbol K represents dominant allele and k represents recessive allele for the gene of seed colours. Fenotip Generasi induk (P) Kerdil, biji hijau Phenotype Parent generation (P) Dwarf, green seed Tinggi, biji kuning × Tall, yellow seed Genotip TtKk ttkk Genotype Meiosis Gamet TK Tk tK tk tk Gametes Persenyawaan Fertilisation Generasi anak Offspring generation Genotip QR SU Genotype BAB / CHAPTER 11 (a) Berdasarkan rajah di atas, lengkapkan Based on the diagram above, complete (i) genotip kedua-dua induk, / genotypes of both parents, (ii) gamet yang dihasilkan, dan / gametes produced, and (iii) genotip anak Q dan R yang dihasilkan. / Genotypes of offspring Q and R that produced. Q : TtKk       R : Ttkk [2 markah / marks] (b) Nyatakan fenotip anak S dan U. / State the phenotypes of offspring S and U. S : Kerdil dan berbiji kuning / Dwarf and yellow seed U : Kerdil dan berbiji hijau / Dwarf and green seed [2 markah / marks] (c) Terangkan nisbah generasi anak-anak yang dihasilkan daripada kacukan S dan U. TP3 Explain the ratio of the offspring generation that produced from crossing of S and U. Nisbah generasi anak yang dihasilkan daripada kacukan S dan U ialah 1 kerdil berbiji kuning : 1 kerdil berbiji hijau. S menghasilkan dua jenis gamet iaitu tK dan tk, manakala U hanya menghasilkan satu jenis gamet, iaitu tk. Persenyawaan gamet antara S dan U mengahsilkan anak kerdil berbiji kuning dan anak kerdil berbiji hijau dalam nisbah 1:1. / Ratio of the offspring generation produced from crossing S and U is 1 dwarf with yellow seed : 1 dwarf with green seed. S produces two types of gametes, tK and tk, whereas U only produce one type of gamete, tk. Fertilisation of gametes S and U produces dwarf offspring with yellow seed and dwarf offspring with green seed in a ratio of 1:1. [4 markah / marks] © Nilam Publication Sdn. Bhd. 158 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 158 1/11/21 10:57 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 2 Rajah berikut menunjukkan satu pedigri keluarga. Simbol yang berlorek mewakili individu yang meghidap penyakit genetik. The following diagram shows a family pedigree. The shaded symbol represents individual which has a genetic disorder. PQR S Kekunci / Key: Lelaki normal Normal male Perempuan normal Normal female (a) Adakah penyakit genetik tersebut merupakan penyakit terangkai seks? Terangkan. TP3 Does the genetic disorder a sex-linked disease? Explain. Tidak kerana anak lelaki Q adalah normal. Kromosom X anak Q diwarisi daripada ibunya yang menghidap penyakit genetik tersebut. Sekiranya ia adalah penyakit terangkai seks, anak lelaki Q akan menghidap penyakit tersebut. / No. Because the son Q is normal. The X chromosome of son Q is inherited from his mother which has the genetic disorder. If it is a sex-linked disease, the son Q would suffer the disorder too. (b) Katakan huruf K mewakili alel dominan kepada penyakit genetik tersebut. [4 markah / marks] Let said the letter K represents dominant allele for the genetic disorder. (i) Tuliskan genotip anak Q. / Write the genotype of son Q. Kk [1 markah / mark] (ii) Terangkan jawapan anda di 2(b)(i). / Explain your answer in 2(b)(i). TP3 Anak Q menerima alel dominan daripada bapanya, dan menerima alel resesif daripada ibunya. Keadaan heterozigot tidak menyebabkan anak lelaki Q menghidap penyakit genetik tersebut. The son Q received a dominant allele from his father and received a recessive allele from his mother. The heterozygous condition does not cause the son Q suffer from the genetic disorder. BAB / CHAPTER 11 [2 markah / marks] (c) Perempuan R berkahwin dengan lelaki S yang normal. TP4 The female R married to a normal male S. (i) Lukiskan rajah kacukan pewarisan bagi pasangan R dan S. Draw an inheritance cross diagram for the couple R and S. Generasi induk (P) / Parent generation (P) R × S Normal/ Normal Fenotip / Phenotype: Pembawa / Carrier KK Genotip / Genotype: Kk KK Meiosis / Meiosis Gamet / Gametes: Kk Generasi anak: Persenyawaan KK Kk Kk Offspring generation: Fertilisation Normal Pembawa Pembawa Normal Genotip / Genotype: KK Carrier Carrier Fenotip: Normal Phenotype: Normal [3 markah / marks] 159 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 159 1/11/21 10:57 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 (ii) Apakah kebarangkalian anak mereka menghidap penyakit genetik tersebut? What is the probability of their child having the genetic disorder? 0/sifar / zero [1 markah / mark] SOALAN ESEI / ESSAY QUESTIONS Jawab semua soalan. / Answer all questions. 1 Lalat buah Drosophila melanogaster mempunyai variasi warna mata merah dan putih. Gen yang menentukan warna mata adalah terangkai pada kromosom seks. Lalat jantina mempunyai dua kromosom seks, X dan Y. Lalat betina mempunyai dua kromosom X. Rajah berikut menunjukkan kacukan antara lalat jantan mata merah dengan lalat betina mata putih. Fruit flies Drosophila melanogaster have variations of red eyes and white eyes. The gene which determine eye colours is linked to sex chromosome. Male fly has two sex chromosomes, X and Y. Female fly has two X chromosomes. The diagram below shows a cross between a male red eyed fly and a female white eyed fly. Jantan mata merah Betina mata putih Red eye male White eye female (a) Berdasarkan kacukan di atas, lukiskan rajah kacukan pewarisan bagi kacukan berkenaan. Gunakan huruf TP4 R bagi gen warna mata. Based on the cross above, draw an inheritance cross diagram for the cross. Use letter R for the gene of eye colours. [16 markah / marks] (b) Terangkan perbezaan nisbah fenotip generasi anak antara kacukan lalat buah di 1(a) dengan kacukan TP5 monohibrid dalam eksperimen Mendel. / Explain the difference of phenotypic ratio for the offspring generation between cross of the fruit flies in 1(a) and the monohybrid cross in Mendel’s experiment. BAB / CHAPTER 11 [4 markah / marks] 2 Rajah berikut menunjukkan satu ciri pewarisan manusia. The following diagram shows an inherited characteristic of human. (a) Terangkan ciri pewarisan manusia yang ditunjukkan dalam rajah di atas. Explain the inheritance characteristic of human that shown in the diagram above. [10 markah / marks] (b) Kumpulan darah ABO juga merupakan ciri pewarisan manusia. Seorang lelaki yang mempunyai kumpulan darah A berkahwin dengan seorang perempuan yang mempunyai kumpulan darah O. Dengan menggunakan rajah skema kacukan, terangkan mengapa kesemua anak yang dilahirkan mempunyai kumpulan darah A sahaja. The ABO blood group is also an inherited characteristic of human. A man with blood group A married with a woman with blood group O. By using an inheritance cross diagram, explain why all their children are only blood group A. [10 markah / marks] © Nilam Publication Sdn. Bhd. 160 11-BioF5 Bab11 (F11p).indd 160 1/11/21 10:57 PM

12BAB MODUL • Biologi Tingkatan 5 CHAPTER Variasi Variation STANDARD KANDUNGAN / CONTENT STANDARD 12.1 Jenis dan faktor variasi / Types and factors of variation STANDARD PEMBELAJARAN / LEARNING STANDARDS 12.1.1 Menghuraikan maksud variasi. / Describe the meaning of variation. 12.1.2 Mewajarkan keperluan variasi untuk kemandirian spesies. / Justify the necessities of variation for species survival. 12.1.3 Memerihalkan jenis variasi: variasi selanjar dan variasi tak selanjar. 12.1.4 Describe the types of variation: continuous variation and discontinuous variation. Membanding dan membezakan antara variasi selanjar dengan variasi tak selanjar. Compare and contrast continuous and discontinuous variations. 1. Variasi adalah perbezaan ciri antara individu daripada spesies yang sama . Variation is the differences in characteristics among the individuals of the same species. 2. Perbezaan ciri dalam variasi termasuk: TP1 These variation differences include: (a) genetik / genetic (b) morfologi / morphology (c) fisiologi / physiology (d) anatomi / anatomy (e) biokimia / biochemistry (f) kepintaran / intelligence 3. Perbezaan ciri ini adalah disebabkan oleh faktor genetik atau faktor persekitaran atau interaksi kedua-dua faktor tersebut. These differences in characteristics are due to genetic factor or environmental factor or an interaction of both. 4. Variasi dalam sesuatu populasi adalah penting kerana: TP5 Variation in a population is important because: (a) Membolehkan sesuatu individu (b) Meningkatkan kebolehan sesuatu BAB / CHAPTER 12 membezakannya daripada individu spesies menyesuaikan diri dan bermandiri dalam persekitaran yang lain dalam spesies yang sama. berubah. Enables an individual to distinguish Can increase the ability from other individuals of the same species. of a species to adapt themselves and survive in a changing environment. KEPENTINGAN VARIASI IMPORTANCE OF VARIATION (c) Spesies yang menunjukkan variasi (d) Merupakan faktor kepada dapat mengeksploitasi sumber di habitat baharu. evolusi dan pembentukan spesies baharu. variation Species that shows can It is a factor lead to evolution exploit resources in a new habitat. and formation of new species. 161 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 161 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 5. Terdapat dua jenis variasi: variasi selanjar dan variasi tak selanjar . TP2 continuous variation and discontinuous variation. There are two types of variation: Jenis Variasi selanjar Variasi tak selanjar Type Discontinuous variation Continuous variation Huraian Trait bagi satu ciri menunjukkan Trait bagi satu ciri mempunyai Description perubahan secara beransur-ansur dari perbezaan yang jelas dan ketara satu ekstrim ke ekstrim lain Traits of a characteristics show a gradual Traits of a characteristic have clear-cut and change from one extreme to the other distinct differences Fenotip perantaraan Terdapat fenotip perantaraan Tiada fenotip perantaraan Intermediate Has intermediate phenotypes Does not have intermediate phenotypes phenotype Jenis pewarisan Pewarisan kuantitatif yang Pewarisan kualitatif yang Types of inheritance boleh diukur dengan sesuatu skala menentukan ciri sama ada hadir atau tidak Quantitative inheritance which can Qualitative inheritance which determines be measured with a scale whether a characteristic is present or not Disebabkan oleh faktor genetik Disebabkan oleh faktor genetik Faktor dan faktor persekitaran Due to genetic factor Factor Due to genetic factor and environmental factor Bilangan gen terlibat Dikawal oleh beberapa gen (poligen) Dikawal oleh gen tunggal dengan dua atau Number of gene Controlled by several genes (polygene) lebih alel / Controlled by single gene with two or more alleles involved Trait tidak semestinya diwariskan kepada Trait boleh diwariskan kepada zuriat tanpa zuriat dan dipengaruhi oleh faktor dipengaruhi oleh faktor persekitaran Pewarisan ciri persekitaran / The trait is not necessary to The trait can be inherited to offspring without Inheritance of be inherited to offspring and is affected by affected by environmental factor characteristic BAB / CHAPTER 12 environmental factor Contoh Ketinggian manusia, berat badan, Kumpulan darah ABO, faktor Rhesus, Example warna kulit, kepintaran, saiz daun, saiz corak cap ibu jari, corak rambut, kebolehan buah menggulung lidah, bentuk cuping telinga, contoh ciri-ciri kacang pis / ABO blood Human height , body weight, group, Rhesus factor, fingerprint pattern, hair pattern, ability to roll tongue, earlobe shape, skin colour, intelligence, leaf size, fruit size examples of garden pea characteristics Lengkungan taburan normal yang Taburan diskrit carta bar berbentuk loceng Discrete distribution of bar chart Bell-shaped normal distribution curve 50 40 30 20 10 0 145– 150– 155– 160– 165– 170– 175– 149 154 159 164 169 174 179 Ketinggian / Height Bentuk graf Bilangan murid Shape of graph Number of students Bilangan / Number AB A O B Kumpulan darah / Blood group © Nilam Publication Sdn. Bhd. 162 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 162 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 STANDARD PEMBELAJARAN / LEARNING STANDARDS 12.1.5 Menghubung kait faktor variasi dengan jenis variasi. 12.1.6 Relate factor of variation to variation types. Memerihalkan variasi yang berpunca daripada interaksi antara faktor genetik dengan faktor persekitaran. Describe variation caused by interaction between genetic factor and environmental factor. FAKTOR VARIASI FACTORS OF VARIATION Faktor genetik Faktor persekitaran Environmental factor Genetic factor (a) Pindah silang (a) Keamatan cahaya Crossing over Light intensity (b) Penyusunan bebas kromosom (b) Kesuburan tanah / Soil fertility Independent assortment of chromosome (c) Nilai pH tanah atau air (c) Persenyawaan Random rawak Soil or water pH value (d) Mutasi (d) Suhu Mutation fertilisation Temperature (e) Nutrien / Nutrients (f) Aktiviti fizikal Physical activities 6. Faktor genetik mempengaruhi variasi selanjar dan variasi tak selajar. TP5 Genetic factor affects continuous and discontinuous variation. (a) Faktor genetik memberi kesan ketara terhadap variasi tak selajar , tetapi kesan terhadap variasi selanjar adalah tidak ketara. BAB / CHAPTER 12 The genetic factor gives distinct effect on discontinuous variation, but the effect on continuous variation is not obvious. (b) Ini disebabkan variasi selanjar melibatkan beberapa gen dan mempunyai kesan minima kepada fenotip yang terlibat. This is due to the continuous variation involves several genes and has a minimum effect to the relevant phenotype. (c) Malah, variasi tak selanjar hanya melibatkan satu gen, kesan faktor genetik adalah ketara dalam pengekspresan gen kepada fenotip yang terlibat. However, the discontinuous variation only involves one gene, the effect of genetic factor is obvious in gene expression into the relevant phenotype. 163 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 163 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 Faktor genetik / Genetic factor: (a) Pindah silang / Crossing over • Pindah silang berlaku pada profasa I dalam meiosis. Crossing over occurs at prophase I in meiosis. Dua kromatid tidak seiras pada kromosom homolog bersilang pada kiasma dan pertukaran gen berlaku. Two non-sister chromatids of homologous chromosomes cross at the chiasma and carry out gene exchange. Segmen DNA pada kromatid bertukar tempat dan penggabungan semula gen berlaku. Segment of DNA on chromatids exchange places and recombination kiasma of gene is taken place. chiasma • Kromatid terpisah semasa anafasa II dan kombinasi gen yang baharu dalam gamet terhasil. Chromatids separate during anaphase II and new combinations of genes in gametes are produced. • P enggabungan gamet semasa persenyawaan akan menghasilkan zigot dengan pelbagai kombinasi genetik. Fusion of gametes during fertilisation will produce zygotes with various genetic combination. BAB / CHAPTER 12 (b) Penyusunan bebas kromosom / Independent assortment of chromosomes • Semasa metafasa I dalam meiosis, pasangan kromosom homolog tersusun secara bebas pada plat metafasa. During metaphase I of meiosis, the homologous pairs of chromosomes arrange themselves randomly at the metaphase plate. • Setiap pasangan kromosom homolog tersusun secara bebas daripada pasangan kromosom homolog yang lain. Each pair of homologous chromosome arranged independently from the other pairs of homologous chromosome. • Oleh itu, gamet dengan pelbagai kombinasi genetik terhasil daripada meiosis. Hence, gametes with various genetic combinations are produced from meiosis. © Nilam Publication Sdn. Bhd. 164 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 164 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 • Seperti contoh, dalam sel diploid yang mempunyai 2 pasang kromosom homolog, terdapat dua kemungkinan penyusunan bebas dalam meiosis tanpa berlakunya pindah silang : For example, in a diploid cell which consists of 2 pairs of homologous chromosomes, there are two possibilities of the independent assortment in meiosis without crossing over : Kemungkinan 1 Kemungkinan 2 Possibility 1 Possibility 2 Metafasa I (meiosis) Metaphase I (meiosis) Metafasa II (meiosis) Metaphase II (meiosis) Kombinasi 1 Kombinasi 2 Kombinasi 3 Kombinasi 4 Combination 1 Combination 2 Combination 3 Combination 4 (c) Persenyawaan rawak / Random fertilisation • Gamet jantan dan gamet betina dengan kombinasi gen yang pelbagai hasil daripada pindah silang dan penyusunan bebas kromosom bersenyawa secara rawak membentuk zigot . Male and female gametes with various combination of genes due to crossing over and independent assortment of chromosomes fertilise to form a zygote . • Oleh itu, variasi anak yang tak terhingga akan dihasilkan. BAB / CHAPTER 12 Therefore, infinite variation of offspring is produced. (d) Mutasi (isi kandungan terperinci akan dibincangkan dalam subtopik mutasi) Mutation (the detail contents will be discussed in the subtopic of mutation) • Mutasi ialah perubahan secara tiba-tiba dalam urutan nukleotida DNA dalam gen, struktur kromosom atau bilangan kromosom. Mutation is a sudden change in the sequence of DNA nucleotide in a gene, structure of chromosome or number of chromosome. • Gen yang terlibat mungkin bertukar menjadi dominan atau resesif . Gen that involved may change to dominant or recessive . • Kandungan genetik dalam sesuatu organisma akan berubah. The genetic content in an organism will change. • Ini akan menyumbang kepada variasi sesuatu populasi dan mungkin membentuk spesies baru. This contributes to variation of a population and might form a new species. 165 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 165 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 7. Fenotip dan variasi yang disebabkan oleh faktor persekitaran tidak dapat diwariskan kepada zuriatnya. TP2 Phenotype and variation that caused by environmental factor cannot be inherited to offspring. Faktor persekitaran / Environmental factor: (a) Seperti contoh, warna kulit dan bulu kucing siam. Enzim yang sensitif kepada suhu dihasilkan oleh sesuatu gen menyebabkan warna kulit dan bulu menjadi gelap . Enzim tersebut hanya aktif dengan menghasilkan pigmen melanin pada bahagian kucing dengan suhu rendah, iaitu ekor, tapak kaki, telinga dan sekitar hidung. For example, colour of skin and fur in Siamese cats. Enzyme that sensitive to temperature is produced by a gene gives a dark coloration to skin and fur. The enzyme is only active at the parts of cats with low temperature such as tail, feet, ears and snout by producing melanin pigment. (b) Penentuan seks dalam penyu dan buaya ditentukan oleh suhu pengeraman. Sekiranya telur penyu dieramkan pada suhu rendah daripada 28 °C, semua anak penyu adalah jantan. Jika suhu pengeraman melebihi 31 °C, semua anak penyu adalah betina . Pada suhu pengeraman antara 28 – 31 °C, anak penyu jantan dan betina dihasilkan. Sex determination in turtle and crocodile is determined by incubation temperature. If the turtle eggs are incubated at temperature lower than 28 °C, all the hatched turtles are male. If the incubation temperature is above 31 °C, all the hatched turtles are female . At the temperature in between 28 – 31 °C, both male and female turtles are hatched. (c) Pembentukan lebah ratu dan lebah pekerja adalah ditentukan oleh jenis nutrisi. Formation of queen bees and worker bees are determined by types of nutrition. 8. Interaksi antara faktor genetik dan faktor persekitaran juga akan mempengaruhi fenotip organisma lalu mempengaruhi fenotip organisma tersebut. The interactions between genetic factors and environmental factors also will affect phenotype of an organism, then affect the phenotype of the organism. BAB / CHAPTER 12 (a) Seperti contoh ketinggian dan bentuk badan manusia, individu yang mempunyai banyak alel dominan bagi ciri ketinggian akan menjadi tinggi dan berotot sekiranya diberi nutrien yang cukup dan aktiviti fizikal yang sesuai. Sebaliknya, jika individu tersebut tidak mempunyai nutrien yang cukup dan tidak melakukan aktiviti fizikal, ketinggian dan bentuk badan individu tersebut adalah tidak setinggi dan berotot seperti yang sebelumnya. For example, human height and body shape , an individual has many dominant alleles for the height characteristic will be tall and muscular if he is provided with a sufficient nutrients and appropriate physical activities. In contrast, if the individual does not have sufficient nutrients and does not carry out any physical activity, his height and body shape are not as tall and muscular as the previous one. (b) Tumbuhan akan tumbuh dengan tinggi dan sihat sekiranya keamatan cahaya, kesuburan dan pH tanah adalah pada tahap optimum dengan syarat mempunyai genotip berkenaan. Sekiranya semua faktor persekitaran adalah berkurangan, tumbuhan tersebut tidak akan tumbuh dengan tinggi dan sihat walaupun mempunyai genotip yang dominan. Plant will grow tall and healthy if light intensity, soil fertility and pH are optimum with a condition the plant has the relevant genotype . If all the environmental factors are deficient, the plant will not grow taller and healthy although the plant has dominant genotype. © Nilam Publication Sdn. Bhd. 166 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 166 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 STANDARD KANDUNGAN / CONTENT STANDARD 12.2 Variasi dalam manusia Variation in humans STANDARD PEMBELAJARAN / LEARNING STANDARDS 12.2.1 Menghubung kait jenis variasi dengan pewarisan manusia. / Relate variation to human inheritance. 12.2.2 Mengeksperimen untuk mengkaji variasi selanjar dan variasi tak selanjar dalam manusia. Experimentation to study continuous variation and discontinuous variation in humans. Hubungan antara jenis variasi dengan pewarisan manusia Relation of type of variation with human inheritance Variasi selanjar Variasi tak selanjar Continuous variation Discontinuous variation Kebolehan menggulung lidah Ability to roll tongue Variasi yang tidak menunjukkan perbezaan yang ketara Variations that show clear and significant (a) Jenis pewarisan ini pada awalnya ditentukan Bentuk cuping telinga oleh faktor genetik , tetapi kemudian Earlobe shape ditentukan oleh faktor persekitaran semasa BAB / CHAPTER 12 (a) Jenis pewarisan ini hanya dipengaruhi oleh pertumbuhan manusia. / Initially, these types of faktor genetik . Faktor persekitaran tidak berkesan terhadap jenis pewarisan ini. inheritance are determined by genetic These types of human inheritance are only affected factor, but later is determined by environmental by genetic factor. Environmental factor factor during the growth of human. does not affect these inheritances. (b) Seperti contoh, faktor genetik (b) Ia boleh ditentukan dengan rajah kacukan menentukan ketinggian manusia sebelum dan pewarisan atau pedigri keluarga. selepas lahir. Dalam pertumbuhan manusia, faktor persekitaran seperti nutrien dan aktiviti It can be determined by inheritance cross diagram fizikal akan menentukan ketinggian manusia. or family pedigree. For example, genetic factor determines human height before and after birth. In human growth, environmental factor such as nutrients and physical activities will determine the human height. (c) Akan tetapi, ketinggian yang dicapai tidak dapat diwariskan kepada zuriatnya. However, the height achieved unable to be genetic inherited to their offspring. 167 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 167 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 Mengeksperimen untuk mengkaji variasi selanjar dalam manusia. Experimentation to study continuous variation in human. Pernyataan masalah / Problem statement: Bagaimanakah ketinggian para murid dalam tingkatan lima berbeza? / How the height of all pupils in Form five vary? Hipotesis / Hypothesis: Ketinggian para murid dalam tingkatan lima menunjukkan perbezaan ciri yang tidak jelas dan beransur-ansur beza dengan trait perantaraan. / The height for all pupils in Form five shows no distinct difference in characteristics and gradually differ with intermediate traits Pemboleh ubah / Variables: Dimanipulasi / Manipulated : Murid dengan umur yang sama / Pupils with same age Bergerak balas / Responding : Ketinggian murid / Height of pupil Dimalarkan / Constant : Umur dan jantina / Age and gender Bahan / Materials: Kertas / Paper Radas / Apparatus: Alat pengukur ketinggian, pen / Height measuring tool, pen Prosedur / Procedure: 1. Ketinggian setiap murid diukur dengan alat pengukur ketinggian. Height of each pupil is measured by using height measuring tool. 2. Ukuran ketinggian murid dicatat dan dikategorikan dalam julat ketinggian yang sesuai. The height measurements of pupils are recorded and categorised in appropriate ranges of height. 3. Sekurang-kurangnya 30 orang murid terlibat. / At least 30 pupils involved. 4. Graf bilangan murid melawan julat ketinggian dalam bentuk histogram diplotkan. A graph in the form of histogram for number of pupil against ranges of height is plotted. 5. Satu lengkungan dilukiskan dengan menyambungkan titik tengah setiap bar. A curve is drawn by connecting the mid points of each bar. 6. Mod, min dan median diperolehi daripada histogram. / Mode, mean and median are obtained from the histogram. BAB / CHAPTER 12 Keputusan / Result: Julat ketinggian / cm 145 – 149 150 – 154 155 – 159 160 – 164 165 – 169 170 – 174 175 – 179 Ranges of height / cm 1 3 5 10 14 8 2 Bilangan murid Number of students Bilangan murid 14 Number of students 12 10 8 6 4 2 0 145 – 150 – 155 – 160 – 165 – 170 – 175 – 149 154 159 164 169 174 179 Julat ketinggian/ cm Ranges of height/ cm © Nilam Publication Sdn. Bhd. 168 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 168 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 Perbincangan / Discussion: 1. Nyatakan mod julat ketinggian. Terangkan. / State the mode for range of height. Explain. Mod julat ketinggian ialah 165 – 169 cm . Bagi tingkatan lima tahun 2021, julat ketinggian 165 – 169 cm mempunyai bilangan murid paling ramai. / The mode for range of height is 165 – 169 cm . For the Form five year 2021, the height range of 165 – 169 cm has the highest number of pupil. 2. Nyatakan min dan median julat ketinggian. / State the mean and median for range of height. Min dan median julat ketinggian ialah 165 – 169 cm . / Mean and median for height range is 165 – 169 cm . 3. Terangkan bentuk lengkungan yang dilukis. / Explain the shape of curve drawn. Lengkungan yang dilukis adalah bertaburan normal . Variasi yang wujud bagi ketinggian murid adalah variasi selanjar dan mempunyai trait perantaraan. The curve drawn is normal distribution . The variation found for pupils’ height is continuous variation and has intermediate traits. Kesimpulan / Conclusion: Hipotesis diterima. Ketinggian para murid dalam tingkatan lima adalah berbeza-beza dengan trait perantaraan. Hypothesis is accepted. The height of all pupils in Form five is varied with intermediate traits. Mengeksperimen untuk mengkaji variasi tak selanjar dalam manusia. Experiment to study discontinuous variation in human. Pernyataan masalah / Problem statement: Bagaimanakah kebolehan menggulung lidah/bentuk cuping telinga/kehadiran lesung pipit para murid dalam tingkatan lima berbeza? How the ability to roll tongues/shape of earlobe/presence of dimples of all pupils in form five varies? Hipotesis / Hypothesis: BAB / CHAPTER 12 Kebolehan menggulung lidah para murid dalam tingkatan lima menunjukkan perbezaan ciri yang jelas dan tidak mempunyai trait perantaraan. / The ability to roll tongue for all pupils in form five shows distinct differences in characteristics and have no intermediate traits. Pemboleh ubah / Variables: Dimanipulasi / Manipulated : Murid dengan umur yang sama / Pupils with same age Bergerak balas / Responding : Kebolehan menggulung lidah (Boleh guna contoh lain) Ability to roll tongue (Can use another examples) Dimalarkan / Constant : Umur / Age Bahan / Materials: Kertas / Paper Radas / Apparatus: Pen / Pen Prosedur / Procedure: 1. Kebolehan menggulung lidah setiap murid ditentu dan dicatatkan dalam satu jadual. Ability to roll tongue of each pupil is determined and recorded in a table. 2. Sekurang-kurangnya 30 orang murid terlibat. / At least 30 pupils involved. 3. Carta bar yang menunjukkan bilangan murid melawan kebolehan menggulung lidah diplotkan. A bar chart showing number of student against ability to roll tongue is plotted. 169 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 169 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 Keputusan / Result: Kebolehan menggulung lidah Bilangan murid 30 Ability to roll tongue Number of students Ciri Characteristic Boleh Tidak boleh 20 Able Unable Trait 10 Traits 30 12 0 Bilangan murid Number of students Boleh Tak boleh Able Unable Kebolehan menggulung lidah Ability to roll tongue Perbincangan / Discussion: 1. Huraikan keputusan yang diperolehi. / Describe the result obtained. Carta bar menunjukkan variasi yang dikaji bertaburan secara diskrit , iaitu murid yang boleh menggulung lidah dan tidak boleh menggulung lidah. Variasi yang ditunjukkan ialah variasi tak selanjar . The bar chart shows the variation studied distributes discretely , that is the pupils which are able to roll their tongue and not. The variation shown is a discontinuous variation . 2. Terangkan keputusan yang diperolehi. / Explain the result obtained. Ciri yang dikaji menunjukkan dua trait yang ketara dan tiada trait perantaraan. Ciri tersebut sama ada hadir atau tidak dan dikawal oleh gen tunggal . / The characteristic studied shows two distinct traits and no intermediate traits. The characteristic is present or absent, and is controlled by single gene. Kesimpulan / Conclusion: Hipotesis diterima. Murid tingkatan lima menunjukkan dua trait yang ketara dengan tidak mempunyai trait perantaraan. / Hypothesis is accepted. The form five pupils show two distinct traits with no intermediate traits. BAB / CHAPTER 12 Eksperimen untuk mengkaji tahap kepekaan lidah manusia terhadap larutan PTC (phenylthiocarbamide). Experiment to study the sensitivity level of human tongue towards PTC (phenylthiocarbamide) solution. Pernyataan masalah / Problem statement: Bagaimanakah variasi tahap kepekaan lidah manusia terhadap larutan PTC? How the variation for sensitivity level of human tongue towards PTC solution? Hipotesis / Hypothesis: Tahap kepekaan lidah para murid dalam tingkatan lima terhadap larutan PTC adalah berbeza. Sensitivity level of tongue for all Form five pupils towards PTC solution is varied. Pemboleh ubah / Variables: Dimanipulasi / Manipulated : Murid dengan umur yang sama / Pupils with same age Bergerak balas / Responding : Tahap kepekaan lidah terhadap PTC / Sensitivity level of tongue towards PTC Dimalarkan / Constant : Umur / Age Bahan: Jalur kertas, larutan PTC dengan berlainan kepekatan, air minuman, cawan kertas Materials: Paper strips, PTC solution with different concentrations, drinking water, paper cup Radas / Apparatus: Pen / Pen © Nilam Publication Sdn. Bhd. 170 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 170 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 Prosedur / Procedure: 1. Larutan PTC dengan berlainan kepekatan dimasukkan ke dalam cawan kertas berlabel P1 (paling rendah kepekatan) – P5 (paling tinggi kepekatan). *Bilangan cawan kertas bergantung kepada kepekatan larutan PTC yang digunakan. / PTC solution with different concentrations is put in a paper cup labelled P1 (lowest concentration) – P5 (highest concentration). * The number of paper cups depends on the concentration of PTC solution used. 2. Setiap murid merasai larutan PTC cawan P1 dengan jalur kertas. Each student tasted the PTC cup P1 solution with a paper strip. 3. Selepas merasai larutan PTC, jalur kertas dibuang ke dalam tong sampah. After taste the PTC solution, the strip of paper is thrown into the trash. 4. Murid mencatatkan tahap kepekaan rasa pahit larutan PTC pada jadual. Pupils record the level of sensitivity to the bitter taste of PTC solution on the table. 5. Murid meminum sedikit air minuman sebelum diteruskan dengan larutan PTC cawan P2. Pupils drink a little drinking water before continuing with the solution of PTC cup P2 6. Langkah 2-5 diulangkan sehingga cawan P5. / Steps 2-5 are repeated until the P5 cup. 7. Carta bar yang menunjukkan bilangan murid melawan tahap kepekaan lidah terhadap PTC diplotkan. Bar chart showing the number of students against the level of sensitivity of the tongue towards PTC is plotted. Keputusan / Result: Ciri Tahap kepekaan lidah terhadap larutan PTC Characteristic Sensitivity level of tongue towards PTC Trait Boleh rasa pahit / Able to taste bitter Tidak boleh rasa pahit bagi semua kepekatan PTC Traits P1 P2 P3 P4 P5 Unable to taste bitter for all concentrations of PTC 5 Bilangan murid 4 3 12 9 2 Number of students 30 Bilangan murid 20 Number of students BAB / CHAPTER 12 10 0 Boleh Tak boleh Tahap kepekaan lidah terhadap larutan PTC Sensitivity level of tongue towards PTC Able Unable Perbincangan / Discussion: 1. Huraikan keputusan yang diperolehi. / Describe the result obtained. Carta bar menunjukkan variasi yang dikaji bertaburan secara diskrit , iaitu murid yang boleh merasai PTC dan tidak boleh. Variasi yang ditunjukkan ialah variasi tak selanjar . The bar chart shows the variation studied distributes discretely , that is the pupils which are able to taste PTC and not. The variation shown is a discontinuous variation . 2. Terangkan keputusan yang diperolehi. / Explain the result obtained. Ciri yang dikaji menunjukkan dua trait yang ketara dan tiada trait perantaraan. Ciri tersebut sama ada hadir atau tidak dan dikawal oleh gen tunggal . / The characteristic studied shows two distinct traits and no intermediate traits. The characteristic is present or absent, and is controlled by single gene. Kesimpulan / Conclusion: Hipotesis diterima. Murid tingkatan lima menunjukkan dua trait yang ketara dengan tidak mempunyai trait perantaraan. / Hypothesis is accepted. The form five pupils show two distinct traits with no intermediate traits. 171 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 171 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 STANDARD KANDUNGAN / CONTENT STANDARD 12.3 Mutasi / Mutation STANDARD PEMBELAJARAN / LEARNING STANDARDS 12.3.1 Menghuraikan maksud: mutagen, mutasi dan mutan. 12.3.2 Describe the meaning of mutagen, mutation and mutant. Memerihalkan jenis mutagen: agen fizikal, agen kimia dan agen biologi. Describe the types of mutagens: physical agents, chemical agents and biological agents. Mutagen Mutasi Mutan Mutagens Mutation Mutant • Bahan atau agen yang menyebabkan • Mutasi ialah perubahan • Gen atau organisma secara tiba-tiba dalam urutan yang mengalami mutasi dikenali sebagai nukleotida DNA dalam gen, mutasi dikenali mutagen. struktur kromosom atau sebagai mutan. Substances or agents that causes bilangan kromosom. Mutated gene or Mutation is a sudden change organism is known as mutation are known as mutagens. in the sequence of DNA nucleotide mutant. in a gene, structure of chromosome • Mutagen meningkatkan kadar • Contoh / Example: mutasi dalam suatu sel atau organisma. or number of chromosome. – Anemia sel sabit Mutagen increases the rate of mutation • Mutasi adalah proses semula Sickle-cell anaemia in a cell or organism. – Albinisme jadi yang berlaku secara Albinism • Agen yang menyebabkan mutasi: spontan, rawak dan pada kadar Agents that cause mutation: yang rendah . – Agen fizikal Mutation is a natural process which Physical agents occurs spontaneously, randomly – Agen kimia and at a low rate. Chemical agents – Agen biologi Biological agents BAB / CHAPTER 12 Mutagen Mutagen Agen fizikal Agen kimia Agen biologi Biological agents Physical agents Chemical agents • Sinaran • Logam berat • Virus radioaktif seperti sinar Heavy metals Viruses UV, sinar-X, sinar gama, sinaran kosmik • Asid formik, benzopirena, kolkisin, tar • Bakteria (dalam asap rokok) Bacteria Radioactive rays Formic acid, benzopyrene, colchicine, tar (in such as UV ray, X-ray, cigarette smoke) gamma ray, cosmic • Bahan pengawet seperti benzoat, butilat Preservative substances such as benzoate, radiation butylate • Pestisid Pesticide © Nilam Publication Sdn. Bhd. 172 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 172 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 STANDARD PEMBELAJARAN / LEARNING STANDARDS 12.3.3 Menghuraikan jenis mutasi dengan contoh: mutasi gen dan mutasi kromosom. Describe with examples types of mutation: gene mutation and chromosomal mutation. 1. Terdapat dua jenis mutasi: mutasi gen dan mutasi kromosom . gene mutation and chromosomal mutation. TP1 There are two types of mutation: Mutasi gen Aspek Mutasi kromosom Gene mutation Aspect Chromosomal mutation • Melibatkan perubahan urutan bes • Melibatkan perubahan struktur kromosom bernitrogen dalam satu gen Involves sequence change of nitrogenous bases atau bilangan kromosom in a gene Involves change of chromosome structure or • Mempengaruhi urutan asid amino number of chromosome dalam polipeptida yang dihasilkan Huraian • Melibatkan beberapa gen Affects sequence of amino acids in a Description Involves several genes polypeptide produced Contoh • Mengakibatkan kecacatan pada Examples organisma • Protein terhasil tidak berfungsi dengan baik atau langsung tidak berfungsi Jenis Causes defects to organism Types Protein produced does not function well or does not function • Albinisme, anemia sel sabit, • Perubahan struktur kromosom: Sindrom talasemia, polidaktilisme, hemofilia, buta Cri du chat warna Change of chromosome structure: Cri du chat syndrome Albinism, sickle cell anaemia , thalassemia, polydactylism, haemophilia, • Perubahan bilangan kromosom: colour blindness Sindrom Down, sindrom Turner, sindrom Klinefelter, sindrom Jacob Change of chromosome number : BAB / CHAPTER 12 Down syndrome, Turner syndrome, Klinefelter syndrome, Jacob syndrome Urutan bes normal: Perubahan pada struktur kromosom: Normal sequence of bases: Change of chromosome structure : CTAC G (a) Penggandaan / Duplication • Sebahagian segmen kromosom Penggantian bes / Base substitution digandakan • Satu bes disingkirkan daripada urutan asal A part of chromosome segment is dan digantikan dengan bes baharu A base is removed from original sequence and duplicated is replaced with a new base C T A TC G C T T CG 173 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 173 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 (b) Pelenyapan / Deletion kromosom • Sebahagian segmen segment Penyisipan bes / Base insertion • Satu bes disisipkan kepada urutan bes asal terputus dan hilang A part of chromosome A base is inserted into the original sequence of bases breaks off and lost G CTACG C T A CGG (c) Penyongsangan / Inversion Pelenyapan bes / Base deletion • Sebahagian segmen kromosom • Satu bes disingkirkan daripada urutan terputus , berputar 180° dan bes asal from the original disisipkan semula pada lokasi yang A base is removed sequence of bases sama A part of chromosome segment breaks off , rotates 180° and is same CTACG reinserted at the location Jenis Types CACG (d) Translokasi / Translocation Penyongsangan bes / Base inversion • Dua bes bersebelahan bertukar kedudukan • Sebahagian segmen kromosom terputus dan dilekatkan pada Two bases side by side exchange position kromosom bukan homolog CTACG A part of chromosome breaks off BAB / CHAPTER 12 segment breaks off and is attached to non- homologous chromosome CATCG Kromosom bukan homolog Non-homologous chromosomes Penggandaan bes / Base duplication • Satu bes digandakan dengan menyisip Perubahan bilangan kromosom beberapa bes yang sama kepada urutan bes Change of chromosome number asal A base is duplicated by inserting several same • Pertambahan atau kehilangan satu bases into the original sequence of bases kromosom dalam satu sel (2n + 1 atau 2n – 1) GGG Addition or loss of one chromosome CTACG in a cell (2n +1 atau 2n – 1) C T A CGGGG • Pertambahan satu set kromosom atau lebih dalam satu sel (3n, 4n, 5n, …) Addition of one set chromosome or more in a cell (3n, 4n, 5n, …) © Nilam Publication Sdn. Bhd. 174 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 174 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 STANDARD PEMBELAJARAN / LEARNING STANDARDS 12.3.4 Menghubung kait mutasi sel soma dan sel gamet dengan variasi. Relate mutation of somatic cells and gametes to variation. 2. Sel segmen soma adalah sel badan selain daripada sel pembiakan. Segment somatic cells are body cells other than reproductive cells. 3. Mutasi yang berlaku dalam sel soma mungkin menyebabkan penyakit atau barah seperti barah kulit akibat perubahan pada gen atau kromosom. / Mutation which occurs in somatic cells may causes disease or cancer such as skin cancer due to the change on gene or chromosome. 4. Penyakit atau barah yang disebabkan oleh mutasi sel soma tidak dapat diwariskan kepada zuriatnya. The disease or cancer which caused by mutation of somatic cell is unable to be inherited to offspring. 5. Jadi, variasi populasi tidak dipengaruhi oleh mutasi tersebut. Hence, the variation of population is not affected by the mutation. 6. Jika mutasi berlaku pada organ pembiakan yang menghasilkan gamet, zigot yang terbentuk daripada persenyawaan gamet tak normal ini akan mengandungi kromosom yang tak normal . If a mutation occurs on reproductive organs that produce gametes, zygote that formed by the fertilisation of abnormal gamete will contain abnormal chromosome. 7. Anak terbentuk adalah mutan . Penyakit yang ada pada organisma tersebut dapat diwariskan kepada zuriatnya. Offspring formed is a mutant . Disease that found in the organism can be inherited to their offspring. 8. Rajah berikut menunjukkan contoh mutasi kromosom yang berlaku dalam sel gamet betina. The following diagram shows an example of chromosomal mutation which occurs in female gametes. semasa (a) Tak disjunksi berlaku apabila kromosom gagal berpisah pada anafasa I atau anafasa II pembentukan gamet. / Non-disjunction occurs when chromosome fails to separate at anaphase I or anaphase II during gamete formation. (b) Tak disjunksi boleh berlaku dalam pembentukan sperma atau ovum apabila didedah dengan mutagen . Non-disjunction can occur in the formation of sperms or ovum when exposed with mutagen . Tak disjunksi berlaku Tak disjunksi berlaku BAB / CHAPTER 12 semasa anafasa II semasa anafasa I Non-disjunction occurs Non-disjunction occurs during anaphase II during anaphase I 2n 2n 2n + 1 2n – 1 2n + 1 2n + 1 2n – 1 2n – 1 Meiosis I / Meiosis I Meiosis II / Meiosis II (c) Apabila sel gamet tak normal bersenyawa dengan sel gamet normal, zigot yang terbentuk adalah tidak normal . / When an abnormal gamete fertilises with a normal gamete, the zygote formed is abnormal . (d) Contohnya, zigot yang mempunyai lebihan satu kromosom ke-21 akan berkembang menjadi individu yang mengalami sindrom Down . / For example, a zygote with an extra copy of chromosome 21 will develop into an individual suffered with Down syndrome . 175 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 175 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 PRAKTIS SPM SPM PRACTICES SOALAN ANEKA PILIHAN / MULTIPLE-CHOICE QUESTIONS Kuiz / Quiz 1 Kembar seiras mungkin menunjukkan variasi dari A I dan II C II dan IV TP1 segi I and II II and IV Identical twins may show variation in term of B I dan III D III dan IV I and III III and IV A jantina / gender B kepintaran / intelligence 5 Rajah berikut menunjukkan dua jenis mutasi gen. C kumpulan darah / blood group TP4 The following diagram shows two types of gene mutation. D kebolehan menggulung lidah / ability to roll tongue Urutan bes normal Mutasi 1 TTCGA 2 Antara berikut, pernyataan manakah benar mengenai Normal base sequence Mutation 1 TP3 variasi selanjar? / Which of the following statements true TTACGA about continuous variation? A Merupakan pewarisan kualitatif Mutasi 2 TTAGCGA As a qualitative inheritance Mutation 2 B Boleh diwariskan kepada zuriat Can be inherited to offspring Jenis mutasi gen manakah dihasilkan oleh mutasi 1 C Dipengaruhi oleh faktor genetik dan faktor dan mutasi 2? / Which of the types of gene mutation is produced by mutation 1 and mutation 2? persekitaran Affected by genetic and environmental factors Mutasi 1 Mutasi 2 D Dikawal oleh satu atau dua gen dengan dua Mutation 1 Mutation 2 A Pelenyapan bes Penyisipan bes hingga empat alel Base deletion Base insertion Controlled by one or two genes with two to four alleles B Penyisipan bes Pelenyapan bes 3 Rajah berikut menunjukkan satu proses yang Base insertion Base deletion TP3 menyebabkan variasi. The following diagram shows a process which causes C Penyongsangan bes Penggantian bes Base inversion Base substitution variation. D Pelenyapan bes Penggandaan bes Base deletion Base duplication BAB / CHAPTER 12 6 Rajah berikut menunjukkan sejenis mutasi. TP4 The following diagram shows a type of mutation. Antara berikut, contoh variasi manakah adalah akibat daripada proses itu? AA Which of the following examples are due to the process? BB CD I Buta warna / Colour blindness DC II Ketinggian manusia / Human height EE III Bentuk cuping telinga / Shape of earlobe IV Kepintaran mental / Mental intelligence FF A I dan II C II dan IV Jenis mutasi yang ditunjukkan ialah The type of mutation shown is I and II II and IV Mutasi gen Penggantian bes Gene mutation Base substitution B I dan III D III dan IV I and III III and IV A Mutasi gen Penggantian bes Gene mutation Base substitution 4 Variasi yang boleh diwarisi disebabkan oleh Variation which can be inherited is caused by B Mutasi gen Penyongsangan bes Gene mutation Base inversion I pH / pH II nutrien / nutrients C Mutasi kromosom Penggandaan III persenyawaan / fertilisation Chromosomal mutation Duplication IV penyusunan bebas kromosom independent assortment of chromosomes D Mutasi kromosom Penyongsangan Chromosomal mutation Inversion © Nilam Publication Sdn. Bhd. 176 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 176 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 SOALAN STRUKTUR / STRUCTURE QUESTIONS Jawab semua soalan. / Answer all questions. 1 Rajah berikut menunjukkan keadaan sel darah merah bagi penyakit S. The following diagram shows condition of red blood cells for disease S. BAB / CHAPTER 12 (a) (i) Namakan penyakit S. TP1 Name the disease S. Anemia sel sabit. Sickle-cell anaemia. [2 markah / marks] (ii) Penyakit S diakibatkan oleh sejenis mutasi. Huraikan bagaimana mutasi itu menyebabkan penyakit S. TP4 The disease S is caused by a type of mutation. Describe how the mutation cause the disease S. Anemia sel sabit disebabkan oleh mutasi gen di mana satu bes telah digantikan dengan bes baharu. Rantaian beta hemoglobin berubah akibat perubahan urutan bes dalam gen rantaian beta hemoglobin. Perubahan pada rantaian beta hemoglobin mengubah bentuk tiga dimensi (3D) hemoglobin menjadi bentuk sabit. Sickle-cell anaemia is caused by gene mutation, in which a base is substituted with a new base. The beta-chain of haemoglobin changes due to the change of bases sequence in the gene of beta-chain of haemoglobin. The change of beta chain changes the three dimensional shape of haemoglobin form a sickle-shape. [4 markah / marks] (b) Pesakit yang berpenyakit S mempunyai dua alel resesif bagi gen yang berkenaan dan mengalami anemia. TP4 Manakala, pembawa penyakit S tidak menunjukkan sebarang simptom. Di negara tertentu seperti Afrika, pembawa penyakit S mempunyai kelebihan melawan penyakit malaria. Peratus pembawa penyakit S dalam populasi orang Afrika dapat dikekalkan. Patient with disease S has two recessive alleles for the relevant gene and suffered with anaemia. Whereas, carrier of disease S does not show any symptom. In certain countries such as Africa, carrier of disease S has an advantage against malaria. Percentage of the carrier for disease S in the population of African can be maintained. (i) Nyatakan jenis variasi yang ditunjukkan dalam populasi orang Afrika bagi ciri tersebut. State the type of variation shown in the population of African for the characteristic. Variasi tak selanjar Discontinuous variation [1 markah / mark] 177 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 177 1/12/21 10:28 AM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 (ii) Terangkan faktor yang membolehkan penyakit S diwariskan kepada zuriatnya. Explain the factor which enable disease S to be inherited to the offspring. Pembawa anemia sel sabit mempunyai satu alel dominan dan satu alel resesif. Apabila pembawa itu berkahwin dengan individu normal, sebanyak 50 % mereka akan mendapat anak pembawa. Sekiranya pembawa itu berkahwin dengan individu yang merupakan pembawa juga, nisbah anak mereka samada normal:pembawa:anemia sel sabit ialah 1:2:1. Carrier of sickle-cell anaemia has one dominant allele and one recessive allele. When a carrier marries with a normal individual, they have 50 % to get a child who is a carrier. If the carrier marries with an individual who is a carrier, the ratio of their child either normal:carrier:sickle-cell anaemia is 1:2:1. [4 markah / marks] (c) Nyatakan satu contoh ciri manusia yang mempunyai jenis variasi sama seperti dalam rajah. State one example of human characteristic which has the same type of variation as in the diagram. Corak rambut/jawapan lain yang betul Hair patterns/other correct answers [1 markah / mark] BAB / CHAPTER 12 SOALAN ESEI / ESSAY QUESTIONS Jawab semua soalan. / Answer all questions. 1 Variasi adalah penting bagi sesuatu populasi untuk memandiri dalam alam semula jadi. TP3 Variation is important for a population to survive in nature. (a) Bandingkan jenis variasi dengan menggunakan contoh ciri manusia yang sesuai. Compare the types of variation by using appropriate examples of human characteristic. [10 markah / marks] (b) Huraikan bagaimana faktor genetik dapat menyumbang kepada variasi dalam suatu populasi. Describe how genetic factor can contribute to variation in a population. [10 markah / marks] Activiti Activity © Nilam Publication Sdn. Bhd. 178 12-BioF5 Bab12 (F9p).indd 178 1/12/21 10:28 AM

BAB MODUL • Biologi Tingkatan 5 Teknologi GenetikCHAPTER 13 Genetic Technology STANDARD KANDUNGAN / CONTENT STANDARD 13.1 Kejuruteraan genetik Genetic engineering STANDARD PEMBELAJARAN / LEARNING STANDARDS 13.1.1 Menghuraikan maksud kejuruteraan genetik dan organisma terubahsuai genetik. Describe the definition of genetic engineering and genetically modified organism (GMO). 1. Kejuruteraan genetik ialah satu teknik pengekstrakan dan pemindahan gen daripada satu organisma kepada organisma lain (sama spesies atau berbeza) serta pengekspresan gen dalam organisma baharu . / Genetic engineering is a technique of extraction and transfer of gene from an organism to other organism (same species or differ) and expression of the gene in the new organism . 2. Asid deoksiribonukleik (DNA) yang mempunyai gen organisma lain dikenali sebagai DNA rekombinan . Deoxyribonucleic acid (DNA) which has a gene from other organism is known as recombinant DNA . 3. OrganismayangmembawaDNArekombinandalamgenomnyadikenalisebagai organisma terubahsuai genetik (GMO) atau organisma transgenik. Organism thatcarriedarecombinantDNAinitsgenomeisknownas genetically modified organism (GMO) or transgenic organism. STANDARD PEMBELAJARAN / LEARNING STANDARDS 13.1.2 Menerangkan aplikasi kejuruteraan genetik dalam penghasilan organisma terubahsuai genetik (GMO), makanan terubahsuai genetik (GMF) dan insulin. Explain the applications of genetic engineering in production of genetically modified organisms (GMO), genetically modified foods (GMF) BAB / CHAPTER 13 and insulin. 4. Penghasilan organisma terubahsuai genetik (GMO): Production of genetically modified organism (GMO): (a) Plasmid merupakan DNA bulatan yang terjumpa di dalam sel bakteria . Plasmid is a circular DNA found in bacterial cell . (b) Plasmid digunakan untuk memindahkan gen sasaran daripada organisma lain ke dalam sel bakteria. / Plasmid is used to transfer target gene from other organism into bacterial cell. (c) Dua jenis enzim yang digunakan dalam kejuruteraan genetik: enzim pembatasan dan enzim ligase . Two types of enzyme are used in genetic engineering: restriction enzyme and ligase enzyme . 179 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 179 1/12/21 4:25 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 (d) Enzim pembatasan akan mencernakan segmen DNA pada urutan nukleotida tertentu. Enzim pembatasan berlainan mencernakan segmen DNA pada urutan nukleotida yang berlainan . Restriction enzyme will digest DNA segment at a particular sequence of nucleotide. Different restriction enzyme will digest DNA segment at a different sequence of nucleotides. (e) Enzim ligase menggabungkan dua segmen DNA menjadi satu DNA lengkap. Ligase enzyme joins two DNA segment to form a complete DNA. Sel bakteria Sel manusia Bacterial cell Human cell DNA bakteria Bacterial DNA BAB / CHAPTER 13 Plasmid DNA manusia Plasmid Human DNA Plasmid dicernakan dengan DNA dicernakan dengan enzim pembatasan enzim pembatasan The plasmid is digested by yang sama The DNA is digested by the restriction enzyme same restriction enzyme Enzim ligase Gen sasaran Ligase enzyme Target gene DNA rekombinan Recombinant DNA Organisma terubahsuai genetik Genetically modified organism © Nilam Publication Sdn. Bhd. 180 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 180 1/12/21 4:25 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 (f) DNA rekombinan terbentuk dimasukkan ke dalam sel organisma melalui proses transformasi . Recombinant DNA formed is inserted into cell of an organism through transformation . (g) Sekiranya DNA rekombinan dimasukkan ke dalam sel bakteria, bakteria transgenik terhasil . If the recombinant DNA is inserted into bacterial cell, transgenic bacteria is formed . (h) Sekiranya DNA rekombinan dimasukkan ke dalam sel tumbuhan , tumbuhan transgenik terhasil. If the recombinant DNA is inserted into plant cell , transgenic plant is formed. (i) Sekiranya DNA rekombinan dimasukkan ke dalam sel haiwan, haiwan transgenik terhasil. If the recombinant DNA is inserted into animal cell, transgenic animal is formed. 5. Sebarang makanan yang terhasil daripada organisma terubahsuai genetik boleh dikenali sebagai makanan terubahsuai genetik (GMF). Any food produced from genetically modified organism can be known as genetically modified food (GMF). Negara Amerika merupakan Antara makanan terubah suai negara yang menghasilkan genetik ialah buah epal, ubi organisma dan makanan kentang, kacang soya, kapas. jagung, betik, ikan, lembu dan terubahsuai genetik yang sebagainya. paling banyak. Among genetically modified food United Statesis a country that are apples, potatoes, soy beans, corns, cotton, papaya, fish, cows produce most of the genetically and others. BAB / CHAPTER 13 modified organisms and foods. 6. Insulin manusia merupakan hormon yang dirembeskan oleh sel beta pankreas. Pesakit diabetes jenis 2 mengalami kekurangan insulin terembes daripada pankreas. Human insulin is a hormone secreted by beta cells of pancreas. Patients of type 2 diabetes suffer from deficiency of insulin secretion from pancreas. (a) Penyakit ini dapat dirawati dengan pengambilan ubat atau suntikan insulin ke dalam badan pesakit. This disease can be treated by taking medicine or insulin injection into patient’s body. (b) Insulin ini boleh dihasilkan melalui kejuruteraan genetik dan bioteknologi . The insulin can be produced by genetic engineering and biotechnology . 181 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 181 1/12/21 4:25 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 STANDARD KANDUNGAN / CONTENT STANDARD 13.2 Bioteknologi Biotechnology STANDARD PEMBELAJARAN / LEARNING STANDARDS 13.2.1 Menghuraikan maksud bioteknologi. 13.2.2 Describe the meaning of biotechnology. 13.2.3 Memerihalkan aplikasi bioteknologi dalam kehidupan. Describe the application of biotechnology in daily life. Mewajarkan kepentingan bioteknologi dalam kehidupan. Justify the significance of biotechnology in daily life. 1. Bioteknologi ialah aplikasi proses biologi dalam industri dengan memanipulasikan genetik sesuatu organisma atau komponennya untuk menghasilkan bahan berguna kepada persekitaran dan manusia . Biotechnology is the application of biological processes in industries by manipulating the organisms genetic or their components to the production of useful materials to environment and humans . 2. Bioteknologi boleh diaplikasikan dalam pelbagai bidang: Biotechnology can be applied in various fields: Pemuliharaan Conservation Pertanian Perubatan Agriculture Medicine BAB / CHAPTER 13 Industri makanan Aplikasi Farmasi dan minuman bioteknologi Pharmacy Application of Industries of food and biotechnology Ketenteraan beverages Military Forensik Persekitaran Forensic Kesihatan awam Environment Public health © Nilam Publication Sdn. Bhd. 182 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 182 1/12/21 4:25 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 Bioteknologi dalam pertanian: Penghasilan tumbuhan bertoleransi herbisid/serangga perosak. Biotechnology in agriculture: Production of herbicide/insecticide tolerance plants. Sel bakteria Plasmid Bacterial cell Plasmid DNA Gen sasaran Anak pokok ditanam Target gen Plantlets formed are planted Plasmid rekombinan Sel tumbuhan dikulturkan Recombinant DNA dalam medium agar The plant cells are medium Bakteria transgenik cultured in agar Transgenic bacteria Sel tumbuhan Plant cells Bakteria transgenik memindahkan BAB / CHAPTER 13 gen sasaran ke dalam DNA sel tumbuhan Transgenic bacterium transfers the target gene into plant cell DNA Bioteknologi dalam farmasi: Penghasilan insulin manusia Biotechnology in pharmacy: Production of human insulin (a) Penghasilan bakteria transgenik adalah melalui kejuruteraan genetik. Production of transgenic bacteria is through genetic engineering. (b) Yang berbeza ialah pengekstrakan RNA pengutus (mRNA) bagi gen insulin daripada sel beta, bukannya gen insulin sebagai gen sasaran. The difference is extraction of messenger RNA (mRNA) for insulin gene from beta cells rather than insulin gene as target gene. (c) Ini disebabkan gen insulin mengandungi segmen DNA yang tidak dapat dikodkan oleh sel bakteria . This is because the insulin gene contains DNA segments which could not be coded by bacterial cells . 183 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 183 1/12/21 4:25 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 (d) Pengutus RNA (mRNA) ditranskripsi berbalik kepada DNA pelengkap (cDNA) yang boleh dikodkan oleh sel bakteria kepada insulin manusia. / Messenger RNA (mRNA) is reverse transcribed into complementary DNA (cDNA) which can be coded by bacterial cell into human insulin . ❸ Plasmid dan cDNA dipotong dengan ❶ mRNA insulin diekstrakkan enzim pembatasan yang sama daripada sel beta The plasmid and cDNA are cut with the mRNA for insulin is extracted same restriction enzyme from beta cell Plasmid ❷ Transkripsi terbalik cDNA Plasmid Reverse transcription ❹ Plasmid dan cDNA Sel bakteria digabungkan dengan Bacterial cell enzim ligase The plasmid and cDNA are joined by ligase ❶ Plasmid diekstrakkan daripada Bakteria transgenik sel bakteria Transgenic bacteria Plasmid is extracted from bacterial cell ❺ Plasmid rekombinan dimasukkan dalam sel bakteria The recombinant plasmid is inserted into bacterial cell BAB / CHAPTER 13 ❼ Penulenan insulin Purification of insulin Pemasaran Marketing ❻ Bakteria transgenik diinkubasi untuk ❽ Insulin sedia dipasarkan menghasilkan klon dalam tangki Insulin ready to market fermentasi 184 The transgenic bacteria are incubated in a fermenter to form clones 1/12/21 4:25 PM © Nilam Publication Sdn. Bhd. 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 184

Bioteknologi dalam perubatan: Terapi gen MODUL • Biologi Tingkatan 5 Biotechnology in medicine: Gene therapy ❷ Virus diubah suai dalam makmal menjadi tidak ❶ Sel stem yang mempunyai gen berpatogen dan tidak bereplikasi cacat diekstrakkan Virus is altered in laboratory becomes nonpathogenic Stem cells which have defected gene and could not replicate are extracted 1 2 ❸ Gen normal diselit ke dalam genom virus 3 A normal gene is inserted into viral genome 4 ❹ Virus menyelit gen normal ke dalam genom sel stem Virus inserts the normal gene into genome of stem cell ❺ Sel stem dengan gen normal dimasukkan ke dalam badan pesakit Stem cells with normal gene are injected into patient body Bioteknologi dalam forensik: Pemprofilan DNA BAB / CHAPTER 13 Biotechnology in forensic: DNA profiling Sampel DNA diperolehi daripada mangsa , suspek dan tempat kejadian. DNA sample can be obtained from victim , suspect and crime scene. DNA berada di dalam nukleus. Jadi, sampel DNA boleh diekstrakkan daripada kulit, air liur, darah, air mani dan tisu lain. DNA is found in nucleus. So, DNA sample can be extracted from skin, saliva, blood, semen and other tissues. Sampel DNA dianalisis dan dibanding mengikut urutan profil DNA . DNA sample is analysed and compared according to the DNA profile sequence . 185 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 185 1/12/21 4:25 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 3. Dalam memelihara persekitaran, bioplastik boleh dihasilkan melalui bakteria terubahsuai genetik modified bacteria daripada bahan organik . In preserving environment, bioplastic can be produced through genetically from organic materials . 4. Bakteria terubahsuai genetik juga boleh digunakan untuk membersihkan lautan yang dicemarkan oleh tumpahan minyak. Genetically modified bacteria also can be used to clean ocean that polluted by oil spills. 5. Pemuliharaan spesies boleh dilakukan dengan bioteknologi haiwan dan tumbuhan. Conservation of species can be carried out by animal and plant biotechnology. 6. Nanobioteknologi merupakan satu bidang penggunaan alat nanoteknologi dalam sistem biologi. Nanobiotechnology is a discipline of using tools from nanotechnology in biology system. 7. Bioinformatik merupakan satu bidang yang menggabungkan ilmu pengetahuan biologi, sains komputer , kejuruteraan maklumat dan statistik untuk menganalisa dan mentafsir data biologi. Bioinformatics is a field combining knowledge of biology, computer science , information engineering and statistics to analyse and interpret biological data. 8. Dalam era revolusi industri 4.0, penggunaan kecerdasan buatan (AI) dan pembelajaran mesin boleh diintegrasikan dengan bioteknologi untuk meningkatkan kualiti hidup manusia. In the era of industrial revolution (IR) 4.0, the use of artificial intelligence (AI) and machine learning can be integrated with biotechnology to improve the living quality of human. (a) Mengenal pasti gen-gen dalam masa singkat Identify genes in shorter time BAB / CHAPTER 13 Aplikasi kecerdasan buatan (b) Meramalkan struktur protein yang akan dan mesin pembelajaran telah dihasilkan oleh sesuatu gen digunakan dalam bidang Predict proteins structure to be produced by a gene penyelidikan bioteknologi, perubatan dan kesihatan (c) Memantau dan meramal keadaan pesakit The applications of artificial Monitor and predict patient’s condition intelligence and machine learning have been used in biotechnological research, medicine and health (d) Mengkaji dan meramal kesan sesuatu penyakit terhadap kesihatan the effect of a disease on Investigate and predict health © Nilam Publication Sdn. Bhd. 186 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 186 1/12/21 4:25 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 9. Akan tetapi, penggunaan kecerdasan buatan dan pembelajaran mesin dalam biologi hanya merupakan satu permulaan. However, the use of the artificial intelligence and machine learning in biology is only a start. (a) Contohnya, kecerdasan buatan dan pembelajaran mesin dapat membantu seseorang yang lumpuh tangan seperti dalam rajah berikut. For example, artificial intelligence and machine learning can help an individual who has paralysed hand as shown in the following figure. (b) Pada masa akan datang, pengawalan ini boleh digunakan dengan tanpa wayar dan melibatkan bahagian badan lain. Ia juga boleh digunakan untuk mengawal pergerakan robot atau sesuatu mesin dengan pemikiran . In future, this control is wireless and involved other parts of the body. It can also be used to control the movement of robot or a machine by thinking . ❷ Apabila pesakit ingin menggerakkan tangannya, cip akan menerima dan menghantar maklumat ke komputer When a patient wants to move his hand, the chip receives and send the signal to computer ❶ Cip elektronik kecil 12 ❸ Komputer akan mendekod dimasukkan ke dalam 3 maklumat tersebut dan otak pesakit 4 menghantar arahan ke A small electronic chip elektrod yang ada is inserted into a patient’s pada tangan brain The computer decodes the signal and transmits them to electrodes on the hand BAB / CHAPTER 13 ❹ Elektrod cip elektronik mengaktifkan otot tangan untuk bergerak The electrodes electronic chip activate hand muscles for movement 10. Bioteknologi , kecerdasan buatan dan pembelajaran mesin dapat menyelesaikan masalah kesihatan , persekitaran dan kualiti hidup yang dihadapi oleh manusia. Biotechnology , artificial intelligence and machine learning can solve problems of health , environment and living quality faced by humans. 187 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 187 1/12/21 4:25 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 PRAKTIS SPM SPM PRACTICES SOALAN ANEKA PILIHAN / MULTIPLE-CHOICE QUESTIONS Kuiz / Quiz 1 Apakah itu organisma terubah suai genetik? 4 Antara berikut, pernyataan manakah ialah tujuan TP1 What is genetically modified organism? TP2 penghasilan organisma/makanan terubah suai genetik? Which of the following statements are the purposes of A Organisma yang mengandungi DNA daripada induknya production of genetically modified organsims/foods? Organism which contains DNA from its parent I Penghasilan hormon manusia dengan pantas B Organisma yang mengandungi DNA hasil Production of human hormone rapidly daripada mutasi II Penghasilan makanan dengan pelbagai rasa Organism which contains mutated DNA Production of food with a variety of taste C Organisma yang DNAnya diselitkan oleh DNA III Penghasilan tumbuhan yang berdaya tahan organisma lain dengan teknik kejuruteraan terhadap penyakit genetik Production of plants with resistant to disease Organism in which the DNA is inserted with DNA from other organism by genetic engineering IV Penghasilan bakteria yang berdaya tahan tinggi D Organisma yang mengandungi genom terhadap antibiotik organisma lain atau spesies lain dengan teknik Production of bacteria with high resistant to kejuruteraan genetik Organism which contains genome of other organism antibiotic or species by genetic engineering A I dan II C II dan IV I and II II and IV B I dan III D III dan IV I and III III and IV BAB / CHAPTER 13 2 Antara berikut, struktur manakah sesuai untuk 5 Bioteknologi makanan dan fermentasi boleh TP1 mengangkut gen sasaran ke dalam sel bakteria? TP3 dikategorikan sebagai / Food biotechnology and Which of the following structures is appropriate to fermentation can be categorised as transport target gene into a bacterial cell? A bioteknologi merah A Kromosom red biotechnology Chromosome B bioteknologi kuning B Plasmid yellow biotechnology Plasmid C bioteknologi hijau C Ribosom green biotechnology Ribosome D bioteknologi emas D Nukleus gold biotechnology Nucleus 6 Antara berikut, teknik yang manakah digunakan TP3 dalam pemprofilan DNA? 3 Apakah fungsi enzim endonuklease? Which of the following techniques are used in DNA TP1 What is the function of endonuclease? profiling? A Mencernakan rantai DNA pada urutan nukleotida tertentu / Digest DNA chain at I Transkripsi berbalik mRNA particular sequence of nucleotide Reverse transcription of mRNA B Mencernakan rantai RNA pada urutan II Penghasilan bakteria transgenik nukleotida tertentu / Digest RNA chain at Production of transgenic bacteria particular sequence of nucleotide III Pencernaan DNA dengan endonuklease C Mencernakan rantai DNA pada nukleotida Digestion of DNA by endonuclease adenina tertentu IV Tindak balas rantai polimerase Digest DNA chain at particular adenine nucleotide Polymerase chain reaction D Mencernakan rantai DNA pada nukleotida A I dan II C II dan IV guanine tertentu I and II II and IV Digest DNA chain at particular guanine nucleotide B I dan III D III dan IV I and III III and IV © Nilam Publication Sdn. Bhd. 188 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 188 1/12/21 4:25 PM

MODUL • Biologi Tingkatan 5 7 Dalam mengenal pasti suspek kes pembunuhan, 8 Antara berikut, pernyataan manakah adalah tujuan TP3 sampel DNA yang diperolehi daripada tempat TP2 utama bagi penghasilan insulin manusia daripada kejadian dianalisis dan dibandingkan dengan data DNA daripada sistem komputer. Antara berikut, bakteria transgenik? bidang bioteknologi manakah terlibat? Which of the following statements is the main purpose of In identifying suspect of a murder case, DNA sample production of human insulin from transgenic bacteria? collected from the crime scene is analysed and compared A Insulin yang terhasil adalah murah Insulin produced is cheap with DNA data from computer system. Which of the B Penghasilan insulin adalah lebih pantas Production of insulin is faster following fieldsof biotechnology are involved? C Bakteria mempunyai mekanisme penghasilan I Bioinformatik III Pemprofilan DNA insulin sama dengan sel pankreas manusia Bioinformatics DNA profiling Bacteria have identical mechanism of insulin II Bioteknologi hitam IV Terapi gen production as human pancreatic cells Black biotechnology Gene therapy D Insulin yang terhasil adalah sama dengan insulin A I dan II C II dan IV manusia dan tidak mengandungi patogen I and II II and IV daripada haiwan Insulin produced is identical to human insulin and B I dan III D III dan IV has no pathogens from animals I and III III and IV SOALAN STRUKTUR / STRUCTURE QUESTIONS Jawab semua soalan. / Answer all questions. 1 Rajah berikut menunjukkan aplikasi bioteknologi dalam penghasilan vaksin. The following diagram shows an application of biotechnology in producing vaccine. Virus transgenik mengandungi gen tersebut Transgenic virus containing the gene Sel yang mengandungi gen Jangkitan virus kepada BAB / CHAPTER 13 sasaran untuk immunoglobulin sel tumbuhan lain Cell containing target gene for Viral infection to other immunoglobulin plant cells Pengekstrakan immunoglobulin dari tumbuhan Extraction of immunoglobulin from plants (a) Namakan dua enzim yang digunakan dalam pengekstrakan gen sasaran daripada sel. TP4 Name two enzymes used in isolating target gene from cell. Enzim pembatasan dan enzim ligase / Restriction enzyme and ligase enzyme [2 markah / marks] 189 © Nilam Publication Sdn. Bhd. 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 189 1/12/21 4:25 PM

BAB / CHAPTER 13 MODUL • Biologi Tingkatan 5 (b) Terangkan mengapa virus transgenik terhasil adalah selamat digunakan. TP4 Explain why transgenic virus produced can be used safely. Gen yang menyebabkan penyakit dalam virus tersebut telah dibuang. Gene that causes the disease in the virus has been removed. [2 markah / marks] (c) Apakah tujuan jangkitan virus kepada sel tumbuhan lain? TP4 What is the purpose of viral infection to other plant cells? Semasa jangkitan virus kepada sel tumbuhan, gen sasaran terselit ke dalam genom sel tumbuhan supaya vaksin dapat dihasilkan oleh sel tumbuhan. During the viral infection, the target gene is inserted into genome of plant cells, so that the plant cells can produce vaccine. [3 markah / marks] (d) Terangkan mengapa tumbuhan digunakan dan bukan mamalia seperti tikus atau kuda. TP4 Explain why plant is used and not mammals such as mouse or horse. Pertumbuhan pada tumbuhan adalah pantas berbanding dengan mamalia. Tumbuhan tidak mempunyai patogen yang dapat membahayakan manusia, manakala mamalia mungkin mempunyai patogen yang dapat menjangkit manusia. The growth of plant is faster than in mammals. Plants have no pathogen which can harm humans, whereas mammals may have pathogens which can infect to humans. [4 markah / marks] SOALAN ESEI / ESSAY QUESTIONS Jawab semua soalan. / Answer all questions. 1 (a) Huraikan bagaimana DNA rekombinan dapat dihasilkan daripada sel bakteria dan DNA pelengkap (cDNA) TP3 daripada pusat sumber gen. Describe how recombinant DNA can be produced from bacterial cell and complementary DNA (cDNA) from gene library. [4 markah / marks] (b) Rakyat di sebuah negara T mengalami malnutrisi sejak tahun 1980 akibat sebab-sebab tertentu. Kebanyakan mereka mengalami kulit kering dan penglihatan kurang baik. Didapati bahawa sumber makanan utama mereka ialah jagung. Anda sebagai seorang ahli sains bioteknologi, terangkan bagaimana anda dapat membantu mereka dari segi nutrisi. Citizens in country T suffer from malnutrition since 1980 due to certain reasons. Most of them have dry skin and poor eye-sighted. It is found that their main food source is corn. You as a biotechnologist, explain how you can help them in terms of nutrition. [6 markah / marks] Jawapan Kertas Jawapan Esei Model SPM Essay Answers (Format Terbaru) © Nilam Publication Sdn. Bhd. 190 13-BioF5 Bab13 (F7p).indd 190 1/12/21 4:25 PM