เอกสารประกอบการสอนวิชางานจักรยานยนต์

ป2ีกา5รศ6ึก5ษา

1 ใบความรู้ หน่วยท่ี 1 ความปลอดภยั และหลกั การทำงานของเครื่องยนต์

2 แบบฝกึ หดั ก่อนเรียน : เรอื่ ง ความปลอดภยั และหลกั การทำงานของเคร่ืองยนต์ คำส่งั 1. จงทำเครอ่ื งหมาย X ลงในกระดาษคำตอบ โดยเลือกคำตอบทถ่ี กู ตอ้ งทีส่ ดุ เพียงขอ้ เดียว 2. แบบฝึกหดั มที ้งั หมด 10 ขอ้ ใช้เวลาทำ 10 นาที ..................................................... 1.ข้อใดต่อไปนีใ้ ห้ความหมายของคา ว่าความปลอดภัยไดถ้ ูกต้องทสี่ ุด ก. การไวผ้ มยาวรุงรังในขณะปฏบิ ัตงิ าน ข. การปราศจากหรือพน้จากอบุ ัติเหตทุ ี่อาจจะเกดิ ข้นึ ค. การปฏบิ ัตงิ านด้านความประมาท ง. การสบู บหุ รใี่ กลว้ ตั ถุไวไฟ 2.อบุ ัติเหตุหมายถงึ ก. เหตุการณ์ทเ่ี กิดขึ้น ข. เหตุการณท์ ่ีคาดการณ์ล่วงหนา้ ค. เหตกุ ารณ์ไม่ไดค้ าดหมาย ง. เหตกุ ารณ์ท่ีกำหนดไว้ 3. สาเหตุของอุบัติเหตทุ ่ีสำคัญท่สี ุด คือ ก. คน ข. ภัยธรรมชาติ ค. เครือ่ งมือเคร่ืองจักร ง. สภาพแวดล้อม 4. สาเหตุท่ที า ให้เกิดอุบตั ิเหตุมีอย่ดู ว้ ยกันกี่สาเหตุ ก.1 สาเหตุ ข. 2 สาเหตุ ค. 3 สาเหตุ ง. 4 สาเหตุ 5.ขอ้ใดไมใ่ ช้อบุ ัตเิ หตทุ ี่เกดิ จากการปฏบิ ัตงิ าน ในโรงงาน ก.การระเบิดของสารเคมี ข.การขนสง่ และการเคลื่อนยา้ ย ค.การเดิน หรอื วง่ิ รบั สง่ เอกสาร ง.อุบัตเิ หตทุ เี่ ก่ยี วกบั อัคคีภัย 6.ข้อใดคอื พฤติกรรมของมนุษย์ท่กี ่อใหเ้ กิด ความไมป่ ลอดภัย ก.ร่างกายอ่อนเพลีย ข.มนึ เมา ค.ประมาท ง.ถูกทกุ ข้อ 7. นสิ ัยอย่างหนึ่งท่ีก่อใหเ้ กดิ อุบัติเหตคุ ือ ก.นสิ ัยชอบเสีย่ ง ข.โกรธงา่ ย ค.เกบ็ ตัว ง.เหน็ แกต่ วั 8. นโยบายความปลอดภยั ควรมีลกษั ณะอยา่ งไร ก.รักษาความปลอดภยั ไดจ้ ริง ข.ใหท้ กุ ฝ่ายทุกคนเปน็ ผกู้ ำหนดนโยบาย ค.ชดั เจนเขา้ ใจงา่ ย ง.ถกู ทุกขอ้ 9.วธิ กีิ ารปอ้ งกันอบุ ตั ิเหตทุ ี่ดที ่ีสดุ คือ ก.มสี ถานพยาบาลทดี่ ี ข.อุปกรณ์ตา่ ง ๆ พร้อม ค.คา่ ตอบแทน ง.ระบบปอ้ งกันทด่ี ี 10.การปอ้ งกันอบุ ัตภิ ัยจากไฟฟา้ ควรปฏบิ ตั ิอยา่ งไร ก.เลือกใชอ้ ุปกรณไ์ ฟฟ้าตามทีต่ ้องการ ข.ติดตัง้ อปุ กรณไ์ ฟฟา้ ใหช้ ดั เจน ค.ตรวจสอบการชำรดุ อปุ กรณ์ไฟฟา้ เสมอ ง.ไมค่ วรตดิ ต้งั อุปกรณต์ ดิ วงจรไฟฟ้า

3 ใบความรู้แบบฝึกทักษะงานจักรยานยนต์ ชื่อหนว่ ย ความปลอดภัยและหลกั การทำงานของ หนว่ ยท่ี 1 เครือ่ งยนต์ ใบความรูท้ ่ี 1 ความปลอดภัย จำนวน 2 ชัว่ โมง สาระสำคัญ เคร่อื งมือ เรยี กวา่ แฮนด์ ทูล ( Hand tools ) คือ อปุ กรณ์ทีช่ ว่ ยอำนวยความสะดวกในการ ปฏิบัตงิ านได้อยา่ งรวดเร็ว ประหยดั เวลาในการทำงาน เครอ่ื งมือ เปน็ พืน้ ฐานทส่ี ำคัญมาก สำหรบั งานช่าง ยนต์ ไมว่ า่ จะเป็นการถอดแยกชน้ิ สว่ นหรือการปรับแตง่ เครื่องยนต์ ซึง่ เป็นงานหลักของงานซ่อมเคร่อื งยนต์ ฉะนน้ั จงึ จำเปน็ อยา่ งมากทีจ่ ะตอ้ งศึกษาเรื่องตา่ งๆ ท่ีเกีย่ วขอ้ งกบั เครื่องมือ นอกจากนี้จะตอ้ งรู้จักวิธีการใช้ เครื่องมอื อยา่ งถูกต้อง และการปฏบิ ัติงานควรรู้จกั การบำรุงรักษาเครื่องมอื ด้วย เครื่องยนต์ คอื อปุ กรณท์ ใี่ ชส้ ำหรับเปลีย่ นพลงั งานความรอ้ นใหเ้ ปน็ พลงั งานกลถ้าแบง่ ชนิดของ เคร่ืองยนตต์ ามลกั ษณะการเผาไหมแ้ ลว้ สามารถแบ่งได้เป็น 2 ชนดิ ใหญ่ ๆ คอื 1. เคร่อื งยนต์สันดาปภายนอก (External Combustion Engine) เป็นเคร่อื งยนต์ท่มี กี ารเผาไหมห้ รือ การเกิดพลงั ความร้อนอยภู่ ายนอกระบอกสบู 2. เครอ่ื งยนต์สันดาปภายใน (Internal Combustion Engine) เป็นเคร่อื งยนตท์ ีม่ ีการเผาไหม้หรือการ เกิดพลังงานความร้อนอยู่ภายในกระบอกสบู โดยตรง รายละเอียดเนื้อหา 1.1 ความปลอดภยั และหลักการทำงานของเครื่องยนต์ 1.1.1 แสดงความรเู้ กย่ี วกับความปลอดภัยในการปฏบิ ัติงาน 1.1.2 อธิบายหลกั การทำงานของเครื่องยนต์ 2 จงั หวะ และ 4 จังหวะ 1.2 ความปลอดภยั ในการปฏิบัตงิ าน 1.2.1 อุปกรณ์ป้องกันความปลอดภยั 1.2.2 การใชอ้ ุปกรณป์ อ้ งกันความปลอดภัย 1.3 วสั ดุ เครื่องมือและอปุ กรณ์การขจักคราบสกปรก 1.3.1 วสั ดุ 1.3.2 เคร่ืองมือและอุปกรณ์ 1.4 การทำความสะอาด 1.4.1 ขัน้ ตอนการทำการทำความสะอาด 1.4.2 การทำความสะอาด จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ 1.1 ด้านความรู้ 1.1.1 เลือกใช้เคร่ืองมือ อปุ กรณ์ได้อยา่ งเหมาะสม 1.1.2 เข้าใจการทำงานของเคร่ืองยนต์ 2 จังหวะ 1.1.3 เข้าใจการทำงานของเคร่อื งยนต์ 4 จังหวะ 1.2 ด้านทักษะ 1.2.1 ปฏบิ ัตงิ านด้วยความปลอดภัย 1.2.2 อธิบายหลกั การทำงานของเครื่องยนต์ 2 จังหวะ 1.2.3 อธิบายหลกั การทำงานของเครื่องยนต์ 4 จังหวะ 1.3 คณุ ลักษณะทพ่ี ึงประสงค์ 1.3.1 ทำงานประณตี รอบคอบ ระมัดระวงั สะอาดและประหยดั ในการทำงาน

4 ความหมายของคำวา่ อบุ ัติเหตุ อบุ ัติเหตหุ มายถงึ เหตุการณ์ทีเ่ กิดข้ึนโดยมิได้วา้ งแผนไว้ล่วงหนา้และไม่พึงคาดหมายได้ว่าจะเกดิ ข้ึน ซ่ึง กอ่ ให้เกดิ ความเสียหายต่อร่างกาย ชวี ิต และทรพั ยส์ ิน ความหมายของอุบัติภยั อุบัติภยั หมายความว่า เหตกุ ารณ์ทว่ั ๆ ไปทเ่ี กิดข้ึนโดยไม่ได้คาดฝันหรือคาดคดิ มาก่อน โดยไมไ่ ด้ เจตนาให้เกดิ ขน้ึ จนทำใหเ้ กิดความเสียหายตอ่ ทรัพย์สินและเป็นอันตรายตอ่ ร่างกายสภาพจติ ใจ หลกั ความปลอดภัยในการปฏบิ ตั ิงาน 1. ปฏิบัติงานผู้จะตอ้ งให้การยอมรบั และปฏบิ ัติตามกฎความปลอดภัยท่โี รงงานกำหนดไว้อย่าง เครง่ ครดั 2.ผู้ปฏิบัตงิ านจะตอ้ งปฏิบัติงานอย่างถูกต้องตามข้ันตอนหากไม่รู้หรือยังไมเ่ ข้าใจในเรอื่ งเหลา่ นั้นควร สอบถามผู้ควบคุมงานหรือสอบถามครูฝึกทนั ที 3.ผู้ปฏิบัติงานจะตอ้ งมีการใช้เคร่อื งมอื ให้ถูกวิธีถิ กู ขนาดกับงานและเหมาะสมกับงานท่ีปฏิบัตดิ ้วย 4.ผู้ปฏิบัตงิ านควรแต่งกายให้ถูกต้องตามกฎระเบยี บของโรงงานหรอื สถานศึกษากำหนดไว้ 5.ผู้ปฏบิ ัติงานควรหลีกเลย่ี งการใช้อปุ กรณ์เคร่ืองมอื หรอื เคร่ืองจักรท่ีมีการชำรุดสึกหรอมากหรืออยู่ใน สภาพไมเ่ หมาะสมทจ่ี ะใช้งาน ภาพอุปกรณป์ อ้ งกัน สาเหตขุ องอบุ ตั ิเหตุและอุบัติภัย การเกิดอบุ ัติเหตุและอุบัตภิ ัยจากการทำงานในโรงงานจะทำให้เกิดความเสยี หายได้สาเหตทุ ่ที ำให้เกดิ อุบัติเหตุและอบุ ัตภิ ยั ดว้ ยกนั 2 สาเหตคุ ือ 1.สาเหตุทเ่ี กดิ จากพฤตกิ รรมของผู้ปฏบิ ัติงานโดยส่วนมากจะเกิดจากความประมาทของ ผู้ปฏบิ ัตงิ าน เองและไม่จัดระเบยี บของโรงงานเป็นตน 2.สาเหตทุ เี่ กดิ จากสภาพแวดล้อมภายในโรงงานโดยทโ่ี รงงานไม่มคี วามพร้อมในการปฏบิ ัติงาน ที่ ก่อให้เกิดความปลอดภัยต่อผู้ปฏบิ ัติงาน ตวั อย่างเชน่ แสงสว่างไม่เพียงพอโรงงานมีความคับแคบมี เสียงดังมี ฝุ่น ละอองอากาศถ่ายเทไมส่ ะดวกพื้นทีใ่ นการปฏิบัตงิ านไม่มีความแข็งแรงเครื่องมือ เครอื่ งจักรอปุ กรณ์ต่าง ๆ ชำรดุ เสียหายไม่มีอุปกรณ์ปอ้ งกันอุบัติภัยไมม่ รี ะบบป้องกันรักษาความปลอดภัยใน โรงงานอุปกรณ์ท่ีเก่ียวกบั ไฟฟ้าไม่ได้ตามมาตรฐานเป็นตน การปอ้ งกนั อุบตั เิ หตุและอุบัตภิ ัย การป้องกันอบุ ัตเิ หต 1.ออกกฎโรงงานใหม่มาตรฐานการทำงานกำหนดแนวทางการปฏบิ ัตกิ ารทดสอบขั้นตอนการ ดำเนนิ งานและมีหนา้ ทป่ี ฏบิ ัติท่ีชัดเจนถูกต้อง 2.การจดัทำมาตรฐานโดยมกี ารกำหนดมาตรฐานของโครงสรา้ งเคร่ืองกลและขั้นตอนการปฏิบัตงิ าน

5 3.การตรวจสอบเพื่อติดตามผลการปฏบิ ัตงิ านของคนงานเพ่ือให้สอดคล้องกับกฎและมาตรฐาน ทต่ี ง้ั ไว้ 4. การวิจยั ทางเทคนคิ เป็นการศึกษาวิจัยคณุ สมบัตขิ องวัสดุตา่ ง ๆ โครงสรา้ งการใช้งานเครอ่ื งมือ ภาพปา้ ยเครื่องหมายหา้ ม 3. การปอ้ งกนั อบุ ัติภยั จากเครือ่ งจกั ร - ศึกษาเคร่ืองมือการใช้เคร่อื งจักรกลก่อนการใช้งานผู้ปฏบิ ัตงิ านจะต้องปฏบิ ัตงิ านกับเคร่ืองจักรกล ดว้ ย ความระมดัระวังทำความสะอาดเครอ่ื งจักรกลอย่างสมำ่ เสมอตรวจสอบและบำรุงรกั ษาเครื่องจักรกลเปน็ ประจำ ผู้ปฏบิ ัติงานควรใช้อุปกรณป์ อ้ งกนั อันตรายจากเคร่ืองจักรกล ความปลอดภัยในการปฏิบตั ิงาน 1.ผู้ปฏิบัติงานควรแตง่ กายให้รดั กมุ 2.ไมย่ กส่ิงของทม่ี ีนำ้ หนักมาก ๆ คนเดยี ว 3.ผู้ปฏิบัตงิ านควรล้างและเช็ดมอื ให้สะอาดก่อนทจ่ี ะหยิบเคร่อื งมีอไปใช้ในการปฏบิ ัติงาน 4. ผู้ปฏบิ ัตงิ านไม่ควรนำเครอื่ งมือท่ีมปี ลายแหลมคมมาใส่ในกระเป่าเส้ือผ้าหรือกระเปา๋ กางเกงในขณะ ปฏิบัติงาน 5.ในขณะท่เี ครื่องยนต์กำลังเดินเครื่องอยู่ ผู้ปฏิบัตงิ านไมค่ วรนำเครอื่ งมือหรอื สว่ นหน่ึงส่วนใดของรา่ งกาย เขา้ ไปใกลก้ ับ สายพานเคร่ืองยนต์พดั ลมเครื่องยนต์และพลเู ลย์เครือ่ งยนต์ 6. ผู้ปฏิบัตงิ านไมค่ วรเปิดฝาหม้อน้ำ ในขณะทีเ่ ครื่องยนต์กำลังร้อนจัด 7.ทุกครงั้ กอ่ นทีจ่ ะสตาร์ทเครื่องยนต์ควรตรวจสอบดูว่าช้นิ ส่วนตา่ ง ๆ ของเคร่ืองยนต์อยู่ในสภาพท่ี แขง็ แรงและพรอ้ มที่จะใช้งานหรอื ไม่ 8.ผู้ปฏบิ ัตงิ านไมค่ วรนำเคร่ืองมือท่ชี ำรดุ มาใช้งาน 9.ในขณะทก่ี ำลังปฏบิ ัติงานไมค่ วรสบู บหุ รห่ี รอื นำไฟเขา้ มาใกล้กับ น้ำมันเชื้อเพลงิ 10.ผู้ปฏิบัตงิ านไม่ควรหยอกล้อกนั หรอื เลน่ กนั ในขณะท่ีกำลังปฏิบัติงานผู้ปฏิบัตงิ านควรใช้เคร่อื งมือให้ เหมาะสมกบั งาน 4. เคร่อื งมือทีใ่ ชก้ บั รถจักรยานยนต์ เครอื่ งมอื เรียกว่า แฮนด์ ทูล ( Hand tools ) คอื อปุ กรณท์ ชี่ ว่ ยอำนวยความสะดวกในการ ปฏบิ ัติงานได้อยา่ งรวดเรว็ ประหยัดเวลาในการทำงาน เครือ่ งมือ เป็นพื้นฐานท่ีสำคญั มาก สำหรบั งานช่าง ยนต์ ไมว่ ่าจะเป็นการถอดแยกชน้ิ ส่วนหรือการปรบั แต่งเคร่ืองยนต์ ซึ่งเป็นงานหลักของงานซอ่ มเครื่องยนต์ ฉะนนั้ จึงจำเป็นอย่างมากที่จะตอ้ งศึกษาเรื่องต่างๆ ที่เกย่ี วข้องกบั เคร่ืองมือ นอกจากน้ีจะต้องรู้จักวิธกี ารใช้ เคร่ืองมืออย่างถูกต้อง และการปฏบิ ตั ิงานควรรจู้ ักการบำรุงรกั ษาเครื่องมือด้วย

6 เคร่อื งมอื แต่ละชนิดจะมลี กั ษณะการใชง้ านทแี่ ตกต่างกันออกไป สามารถแบง่ ไดเ้ ป็น 3 ประเภท คือ เคร่อื งมอื พ้ืนฐาน เครอ่ื งมือพิเศษ และเครอ่ื งมอื วดั 1.เครอ่ื งมือพื้นฐาน(Basic tool) หมายถึง เคร่อื งมือประจำตวั ผ้ปู ฏบิ ัตงิ าน ที่ใช้ในการถอด ประกอบ ชนิ้ สว่ นเพอ่ื ตรวจซ่อมและบำรุงรกั ษารถจักรยานยนต์ทัว่ ๆไป เชน่ ไขควง (สกรูไดรเวอร์: Screw driver) การใชไ้ ขควง -ไม่ควรนำไขควงไปใช้แทนสกดั -ไมค่ วรนำไขควงไปใช้แทนเหล็กงัด -ไมค่ วรนำไปใช้ทดลองไฟแบตเตอร่ี -เลอื กขนาดของไขควงให้พอดีกับรอ่ งที่หัวสกรู -ถ้าจะลับปลายไขควงควรลับให้เต็มหน้าอย่าลับให้ปลายแหลม เกินไป คอ้ น (แฮมเมอร์: Hammer) การใชค้ อ้ น - ไม่ควรนา คอ้ นทม่ี หี วั คลอนมาใชง้ าน - ในขณะท่ีตอกหวั ค้อนจะต้องขนานกับ ชน้ิ งาน - ควรเลอื กใชค้ ้อนใหเ้ หมาะสมกับงาน - ไม่ควรใชด้ ้ามค้อนสำหรับงดั - ไมค่ วรใช้ดา้ มค้อนกระทุ้งชิ้นงานท่เี ป็นโลหะ - ด้ามคอ้ นต้องสะอาดอย่เู สมอไม่เป้ือนนำมนั หรือจาระบี 2.เครื่องมือพิเศษ(Special tool) หมายถึง เครอ่ื งมือทใ่ี ช้งานเฉพาะอย่าง เพื่อเพม่ิ ความสะดวก รวดเรว็ และลดระยะเวลาทใ่ี ช้ในการปฏิบตั ิงานซ่อมและยังปอ้ งกันการชำรดุ เสยี หายต่อช้ินส่วน เชน่ แคลมป์ถอดสปรงิ วาลว์ ใชส้ าํ หรบั ถอด - ประกอบสปริงวาลว์ ตัวตดั โซ่ ใชส้ าํ หรับตัดขอ้ ต่อโซ ตัวจับยดึ ลอ้ แมเ่ หลก็ ใชส้ ําหรับตัวจบั ยดึ ลอ้ แมเ่ หล็ก ตวั จบั ยึดลอ้ แม่เหล็ก ใชส้ ําหรับตวั จบั ยึดลอ้ แม่เหล็ก ตัวดดู ลอ้ แม่เหล็ก ใช้สําหรับตัวดูดลอ้ แม่เหลกออกจากเพลาข้อเหวี่ยง 3.เครอ่ื งมือวัด (Measuring tool) การเส่ือมสภาพของเครอื่ งยนตแ์ ละอุปกรณช์ ิ้นส่วนต่างๆ ใน รถจักรยานยนตภ์ ายหลงั การใชง้ านไประยะหนึ่ง จำเปน็ อยา่ งยงิ่ ท่ีตอ้ งมีการบำรุงรักษา ปรับตั้ง เชน่

7 เวอร์เนยี รค์ าลปิ เปอร์ (Vernier Calipers) ไมโครมิเตอร์วัดนอก (Outside Micrometer) ฟลิ เลอรเ์ กจ (Feeler Gauge) หลักการทำงานและชนิดของเคร่อื งยนต์ เครอ่ื งยนต์ คือ อปุ กรณ์ทใ่ี ชส้ ำหรบั เปล่ียนพลังงานความรอ้ นใหเ้ ปน็ พลังงานกลถ้าแบ่งชนิดของ เครอ่ื งยนตต์ ามลักษณะการเผาไหมแ้ ล้ว สามารถแบง่ ได้เป็น 2 ชนิดใหญ่ ๆ คือ 1. เคร่อื งยนตส์ นั ดาปภายนอก (External Combustion Engine) เป็นเครอื่ งยนต์ทมี่ ีการเผาไหม้หรือ การเกดิ พลงั ความร้อนอยภู่ ายนอกระบอกสูบ 2. เครื่องยนต์สันดาปภายใน (Internal Combustion Engine) เป็นเครอื่ งยนต์ท่มี ีการเผาไหมห้ รือการ เกดิ พลังงานความร้อนอยูภ่ ายในกระบอกสูบโดยตรง ชนดิ ของเคร่ืองยนต์ สามารถแบง่ ออกได้ เช่น 1. แบ่งตามชนิดของนำ้ มันเช้ือเพลิง แบ่งได้เป็น เครอ่ื งยนตแ์ กส๊ โซลนี , เครอื่ งยนต์ดีเซล เป็นต้น 2. แบง่ ตามกลวตั รการทำงาน แบง่ ไดเ้ ป็น เคร่ืองยนต์ 2, 4 จังหวะ และเครื่องยนต์โรตารี่ เปน็ ต้น ตำแหนง่ ที่สำคัญต่าง ๆ ของเคร่ืองยนต์ ศนู ยต์ ายบน (TDC = Top Dead Center) คอื ตำแหน่งลูกสบู เคลอื่ นทข่ี น้ึ สงู สุดและไม่สามารถจะ เคล่ือนทีต่ ่อไปได้อกี ศนู ยต์ ายล่าง (BDC = Bottom Dead Center) คอื ตำแหน่งท่ลี ูกสูบเคล่ือนท่ีตำ่ สดุ และไม่สามารถ เคล่อื นท่ตี ่อไปได้อีก ระยะชัก (Stroke) หมายถึง ระยะการเคลอ่ื นท่ีของลกู สบู ทีว่ ดั จากจดุ ศูนย์ตายบนไปยังจดุ ศนู ยต์ ายลา่ งท่ี มรี ะยะชดั ของลูกสบู หนว่ ยวัดเป็น มิลลเิ มตร

8 ชน้ิ สว่ นและหนา้ ที่สำคญั ของเคร่ืองยนต์ -ฝาสูบ (Cylinder Head) ทำหน้าที่ปิดส่วน Q ของกระบอกสบู เปน็ สว่ นหนงึ่ ของหอ้ งเผาไหม้ เป็นที่ ตดิ ตั้งของหัวเทียน ฝาสูบส่วนใหญจ่ ะมาจากอะลมู ิเนียมผสม (Aluminium Alloy) -เสือ้ สูบและกระบอกสบู (Jacket And Cylinder) เป็นส่วนประกอบเข้าด้วยกนั โดยกระบอกสูบจะสวม อดั อยู่ในเสอ้ื สบู ทำหน้าทเ่ี ปน็ สว่ นหน่ึงของหอ้ งเผาไหม้และประคองการเคล่อื นทข่ี ้ึนลงของลูกสูบ -ลูกสูบ (Piston) เป็นชน้ิ ส่วนที่เคลอ่ื นที่ขน้ึ ลงภายในกระบอกสูบ เป็นสว่ นหนงึ่ ของหอ้ งเผาไหม้ ทำ หน้าทรี่ บั เร่งท่เี กิดจากการเผาไหม้สง่ ไปยังกา้ นสูบไปยงั เพลาขอ้ เหว่ยี ง -แหวนลูกสบู (Piston Ring) ประกอบอยใู่ นรอ่ งส่วนบน ร่องส่วนบนของลูกสบู ทำหน้าที่ป้องกันการ ไหลของแกส๊ ภายในกระบอกสูบไม่ใหร้ ั่วไหลลงสู่หอ้ งเพลาขอ้ เหวี่ยง และยังชว่ ยลดการเสียดสรี ะหว่างลูกสบู กับ กระบอกสบู ให้น้อยลง -สลักสูบ (Piston Pin) ทำหน้าทย่ี ึดระหว่างลูกสบู กบั กา้ นสูบให้เชอ่ื มต่อกนั เพื่อถา่ ยถอดกำลังงาน -กา้ นสบู (Connecting Rod) ทำหน้าทีถ่ า่ ยทอดกำลังจากลูกสูบในแนวตรง แลว้ ส่งไปยงั เพลาข้อเหว่ียง -เพลาขอ้ เหวี่ยง (Crankshaft) ทำหน้าท่รี บั กำลังออกจากลกู สบู แล้วเปลย่ี นการเคล่ือนทใี่ นแนวเสน้ ตรง จากกา้ นสบู ให้เปน็ การเคลื่อนทใ่ี นแนววงกลมเพอ่ื ส่งไปใช้งาน -ล้อแมเ่ หลก็ (Flywheel Magneto) ในรถจกั ยานยนต์ส่วนใหญจ่ ะใช้ล้อแม่เหลก็ เป็นล้อช่วยแรง ประกอบดว้ ยแม่เหล็กถาวร 2 คู่ เพ่ือหมุนตัดกบั ขดลวดผลติ กระแสไฟฟา้ และทำหน้าท่ีตนุ กำลังงานจากการ หมนุ ของเพลาข้อเหว่ียง เพื่อใช้ในจงั หวะที่เคร่ืองยนต์ไมม่ ีกำลงั หลักการทำงานของเคร่ืองยนต์ 2 จังหวะ เคร่อื งยนต์ 2 จังหวะไม่มีวาล์วสำหรับการปิด-เปิดไอดี ไอเสยี ซง่ึ แตกตา่ งจากเครื่องยนต์ 4 จังหวะ กลไกต่าง ๆ จะงา่ ยกวา่ โดยจะต้องใช้ชอ่ ง (Port) แทนในการบรรจไุ อดีและคายไอเสีย เช่น ชอ่ งไอดี (Intake Port) ชอ่ งทางไอดี (Transfer Port) ช่องไอเสยี (Exhaust Port) เปน็ ตน้ เครอื่ งยนต์ 2 จังหวะ สามารถแบง่ ไดเ้ ปน็ 4 แบบ คือ 1. แบบลูกสูบ (Piston Valve Type) เครอื่ งยนต์แบบน้ี การบรรจุไอดี และการถา่ ยไอเสีย จะใช่สว่ นบนและลา่ งของลกู สูบเป็นตวั กำหนด 2. แบบรีดวาลว์ (Reed Valve) เครอื่ งยนต์แบบนี้ได้มีการปรับปรงุ เพื่อปอ้ งกันสาเหตุท่ีไอดสี ามารถไหลย้อนกลบั ไปทางคาร์บูเรเตอร์ 3. แบบโรตาร่ี (Rotary Valve)

9 เครอ่ื งยนต์แบบน้กี ารคายไอเสยี จะใชส้ ่วนบนของลกู สบู เปิดหรอื ปดิ ชอ่ งไอเสีย การบรรจไุ อดเี ข้าห้องเพลาข้อ เหวย่ี งจะใช้แผ่นโรตารว่ี าลว์ เปิดหรอื ปิดชอ่ งไอดี 4. แบบเพาเวอร์รีด (Power Reed) เครื่องยนต์แบบน้ีจะเปน็ การทำงานร่วมกันระหวา่ งแบบลกู สูบกบั แบบรีดวาล์ว 5. แบบแคร้งคเ์ คสรีดวาลว์ (Crank Case Reed Valve) เคร่อื งยนต์แบบนจี้ ะให้ไอดไี หลเขา้ ในหอ้ งเพลาข้อเหว่ียงโดยตรง (ไมผ่ ่านเสื้อสูบ) และใช้รดี วาลว์ เปน็ อปุ กรณ์ ป้องกันการไหลกลบั การไหลของไอดีเช่นเดียวกันกบั แบบรดี วาลว์ หลกั การทำงานของเครือ่ งยนต์ 4 จังหวะ การทำงานของเครือ่ งยนต์ 4 จังหวะ แยกเปน็ แต่ละจังหวะไดด้ ังน้ี 1. จังหวะดดู (Intake Stoke) 2. จงั หวะอัด (Compression Stroke) 3. จังหวะระเบดิ หรอื จังหวะงาน (Power Stroke) 4. จังหวะคาย (Exhaust Stroke)

10 ใบความรู้แบบฝึกทักษะงานจักรยานยนต์ ชือ่ หนว่ ย ความปลอดภยั และหลักการทำงานของ หนว่ ยที่ 1 เคร่อื งยนต์ ใบงานที่ 1.1 ความปลอดภยั จำนวน 2 ช่ัวโมง ชอ่ื – สกลุ ............................................................................หลักสตู ร/ชัน้ ...........................เลขท.ี่ ................ ************************************************************************************************** คำชี้แจง้ ใหน้ ักเรียนตอบคำถามตอ่ ไปน้ใี ห้ถูกต้อง 1. อบุ ตั ภิ ัยหมายความว่าอะไร .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 2. หลกั ความปลอดภยั ในการปฏิบัตงิ านมอี ะไรบ้าง ............................................................................................................................. ................................................. ....................................................................................................................................... ....................................... ........................................................................................... ................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 3. สาเหตขุ องอุบัติเหตแุ ละอุบัติภัยจากสภาพแวดลอ้ มคอื อะไร ................................................................................................................................................... ........................... ....................................................................................................... ....................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. .................................................

11 ใบความรู้แบบฝึกทักษะงานจักรยานยนต์ ชือ่ หน่วย ความปลอดภยั และหลกั การทำงานของ หนว่ ยที่ 1 เครอ่ื งยนต์ ใบงานที่ 1.2 การใชเ้ ครอ่ื งมือ จำนวน 1 ชั่วโมง ชือ่ – สกลุ ............................................................................หลักสตู ร/ชั้น...........................เลขท.่ี ................ ************************************************************************************************** คำช้ีแจง้ ให้นักเรียนตอบคำถามตอ่ ไปนีใ้ หถ้ ูกต้อง 1. เครื่องมือชา่ งยนต์ (Hand Tools) หมายถึง .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 2. ประแจปากตาย (Open End Wrench) หมายถงึ ประแจแหวน (Box Wrench) ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 3. ประแจแหวน (Box Wrench) หมายถงึ .................................................................................................................................................................. ............ ...................................................................................................................... ........................................................ 4. ประแจแอล (Allen Wrench) หมายถงึ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 5. บอกชนดิ ของคีม 5 ชนดิ ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 6. เครอ่ื งมือพเิ ศษ (Special tool) หมายถงึ ............................................................................................................................. ................................................. ...................................................................................................................................................... ........................ 7. จงยกตวั อยา่ งเครื่องมือพิเศษ (Special tool) มา 3 ชนิด พรอ้ มหนา้ ทีก่ ารใช้งาน ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 8. เคร่ืองมือวดั (Measuring tool)หมายถึงเคร่ืองมือท่ีใช้ ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. 9. หากต้องการขนั น็อตให้ได้ตามค่าแรงขันที่ถกู ต้อง ควรเลือกใช้ ..................................................................................................... ......................................................................... 10 ตอ้ งการวัดกระแสไฟฟ้า ควรเลือกใชเ้ คร่ืองมือ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. .................................................

12 ใบความรู้แบบฝึกทักษะงานจักรยานยนต์ ชอ่ื หนว่ ย ความปลอดภยั และหลักการทำงานของ หนว่ ยที่ 1 เครือ่ งยนต์ ใบงานที่ 1.3 หลักการทำงานเครือ่ งยนต์ 2 จังหวะ จำนวน 2 ชว่ั โมง ชอ่ื – สกลุ ............................................................................หลกั สูตร/ชนั้ ...........................เลขท.ี่ ................ ************************************************************************************************** คำชี้แจง้ 1. ใหน้ กั เรียนศกึ ษาเน้ือหาเก่ยี วกับการทำงานเคร่ืองยนต์ 2 จงั หวะ 2. ผูเ้ รยี นศึกษาค้นควา้ ดว้ ยตวั เองจากอนิ เตอร์เนต็ เอกสารสิง่ พิมพ์ 3. ให้นกั เรียนเขียนอธิบายหลกั การทำงานชอ่ งในช่องท่ีมอบหมาย งานทป่ี ฏบิ ตั ิ รายการ เขยี นอธบิ ายหลักการ ............................................................................................................................. ... ทำงานของเคร่ืองยนต์ ............................................................................................................................. ... 2 จงั หวะ ............................................................................................................................. ... ............................................................................................................................. ... ............................................................................................................................. ... ............................................................................................................................. ... ........................................................................................................................... ..... ............................................................................................................................. ... ......................................................................................................................... ....... ............................................................................................................................. ... เขยี นอธิบายโครงสร้าง ................................................................................................................................ หลักของเครือ่ งยนต์ 2 ............................................................................................................................. ... จังหวะ ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ...

13 ใบความรูแ้ บบฝึกทักษะงานจักรยานยนต์ ช่ือหนว่ ย ความปลอดภยั และหลักการทำงานของ หนว่ ยท่ี 1 เครื่องยนต์ ใบงานท่ี 1.4 หลักการทำงานเครือ่ งยนต์ 4 จังหวะ จำนวน 2 ช่ัวโมง ช่อื – สกลุ ............................................................................หลักสูตร/ชน้ั ...........................เลขท.่ี ................ ************************************************************************************************** คำชี้แจง้ 1. ให้นักเรียนศกึ ษาเน้อื หาเก่ยี วกบั การทำงานเครื่องยนต์ 4 จังหวะ 2. ผู้เรียนศกึ ษาคน้ ควา้ ดว้ ยตัวเองจากอนิ เตอรเ์ น็ต เอกสารส่งิ พิมพ์ 3. ให้นกั เรยี นเขียนอธิบายหลักการทำงานชอ่ งในชอ่ งท่มี อบหมาย งานที่ปฏบิ ัติ รายการ เขียนอธบิ ายหลกั การ ................................................................................................................................ ทำงานของเคร่ืองยนต์ ................................................................................................................................ 4 จงั หวะ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ เขียนอธบิ ายโครงสรา้ ง ............................................................................................................................. ... หลักของเคร่ืองยนต์ 4 ................................................................................................................................ จังหวะ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ... ................................................................................................................................

14 แบบประเมนิ การปฏิบัติงาน ชือ่ ความปลอดภัยและหลักการทำงานของเคร่อื งยนต์ ช่อื -สกุล ................................................................................................ ช้นั ปวช................ เลขท่ี ................... คำชี้แจง ใหบ้ ันทกึ ข้อมูลตา่ ง ๆ และผลการประเมนิ และนำผลคะแนนที่ไดร้ ับตดิ ลงในชอ่ งตารางกำหนด ลำดับที่ หลักฐานการตรวจ/หัวข้อประเมิน คะแนน คะแนนที่ เต็ม ได้ 1 เลือก/ ใช้ วัสดุ เคร่อื งมอื อปุ กรณ์และความปลอดภัย 2 ขั้นตอนการปฏบิ ตั งิ าน (วิธีการทำงาน,เสรจ็ ตามเวลากำหนด 1 ,การจัดเก็บสถานท)่ี 1 3 ผลสำเร็จ 8 (1) ใบงานท่ี 1.1 2 (2) ใบงานที่ 1.2 2 (3) ใบงานท่ี 1.3 2 (4) ใบงานที่ 1.4 2 ปฏิบตั ิครั้งท่ี …………………. 10 วันที่ รวม ...................... ลำดบั ท่ี หลักฐานการตรวจ/หัวข้อประเมิน คะแนน คะแนนที่ เต็ม ได้ 1 เลอื ก/ ใช้ วัสดุ เครือ่ งมอื อุปกรณ์และความปลอดภยั 1 2 ขั้นตอนการปฏบิ ัติงาน (ทำความสะอาดทั่วทั้งคนั ,วิธีการทำงาน, 1 เสรจ็ ตามเวลากำหนด,การจัดเกบ็ สถานที่) 8 3 ผลสำเรจ็ 2 2 (1) ทำความสะอาดรอบคัน 2 (2) ผิวสีสวยงาม 2 (3) ไมท่ ิ้งรองรอยคราบน้ำหรือฝ่นุ (4) ดูฝุ่นภายในสะอาด ปฏบิ ตั คิ รง้ั ที่ วนั ท่ี รวม 10

15 เฉลยขอ้ สอบ/แบบฝกึ 1. ข. การปราศจากหรือพนจ้ ากอบุ ัตเิ หตทุ อ่ี าจจะเกดิ ขึน้ 2.ค. เหตกุ ารณไ์ ม่ได้คาดหมาย 3. ก. คน 4. ข. 2 สาเหตุ 5. ค.การเดิน หรอื ว่ิงรับส่งเอกสาร 6. ง.ถูกทุกขอ้ 7. ก.นสิ ัยชอบเสี่ยง 8. ค.ชดั เจนเข้าใจง่าย 9. ง.ระบบป้องกันทด่ี ี 10. ค.ตรวจสอบการชำรดุ อุปกรณไ์ ฟฟ้าเสมอ 1.อุบตั ิภยั หมายความว่าอะไร ตอบ เหตุการณ์ทว่ั ๆไปที่เกิดขึ้นโดยไม่ได้คาดฝนั หรือคาดคิดมาก่อนโดยไม่ได้เจตนาให้เกิดข้ึนจนทำ ให้เกิดความ เสียหายต่อทรัพย์สิน และเปน็ อนั ตรายต่อร่างกายสภาพจติ ใจหรืออาจจะทำให้สูญเสยี ชีวติด้วย 2. หลกั ความปลอดภัยในการปฏิบัตงิ านมีอะไรบ้าง 1. ปฏิบัติงานผู้จะต้องให้การยอมรบั และปฏิบัตติ ามกฎความปลอดภัยทีโ่ รงงานกำหนดไว้อยา่ ง เคร่งครดั 2.ผู้ปฏบิ ัตงิ านจะตอ้ งปฏบิ ัติงานอย่างถูกต้องตามข้ันตอนหากไม่ร้หู รือยังไม่เข้าใจในเรือ่ งเหล่าน้ันควร สอบถามผู้ควบคมุ งานหรือสอบถามครฝู ึกทนั ที 3.ผู้ปฏิบัตงิ านจะตอ้ งมกี ารใช้เครอ่ื งมอื ให้ถูกวิธีถิ ูกขนาดกับงานและเหมาะสมกับงานทปี่ ฏบิ ัตดิ ว้ ย 4.ผู้ปฏิบัตงิ านควรแต่งกายให้ถูกต้องตามกฎระเบยี บของโรงงานหรือสถานศึกษากำหนดไว้ 5.ผู้ปฏิบัติงานควรหลกี เล่ยี งการใช้อปุ กรณเ์ ครื่องมอื หรือเคร่ืองจักรท่ีมกี ารชำรุดสึกหรอมากหรืออยู่ใน สภาพไมเ่ หมาะสมท่ีจะใช้งาน 3. สาเหตุของอบุ ัตเิ หตุและอบุ ัตภิ ัยจากสภาพแวดลอ้ มคืออะไร ตอบ โรงงานไมม่ ีความพร้อมในการปฏิบัตงิ านที่กอ่ ให้เกิดความปลอดภัยต่อผู้ปฏิบัติงานตัวอย่างเช่นแสง สวา่ งไม่ เพยี งพอโรงงานมีความคับแคบมเี สียงดังมีฝุ่น ละอองอากาศถา่ ยเทไมส่ ะดวก พื้นทีใ่ นการปฏบิ ัติงานไม่ มีความ แข็งแรงเครื่องมอื เคร่ืองจักรอปุ กรณ์ตา่ ง ๆ ชำรดุ เสียหายไม่มีอปุ กรณ์ป้องกันอุบัติภยั ไมม่ รี ะบบปอ้ งกนัรักษาความ ปลอดภัยในโรงงานอปุ กรณท์ ่ีเกยี่ วกบัไฟฟ้าไม่ได้ตามมาตรฐานเปน็ ตน

17 ใบความรู้ หนว่ ยท่ี 2 งานระบบรองรบั นำ้ หนักและเบรก

18 แบบฝึกหัดก่อนเรียน : เรอื่ ง งานระบบรองรบั นำ้ หนักและเบรก คำสัง่ 1. จงทำเคร่อื งหมาย X ลงในกระดาษคำตอบ โดยเลือกคำตอบทีถ่ กู ตอ้ งที่สุดเพยี งขอ้ เดยี ว 2. แบบฝึกหดั มที ัง้ หมด 10 ข้อ ใช้เวลาทำ 10 นาที ..................................................... 1. ระบบเบรกรถจกั รยานยนต์มีหน้าท่อี ะไร ก. ช่วยในการเปล่ยี นทศิ ทางการขับขี่ ข. ช่วยให้เกาะถนน ค. รับแรงกระแทก ง. หน่วงหรอื ชะลอความเรว็ หรือทำการหยดุ รถ 2. ระบบเบรกรถจักรยานยนต์ มีไวเ้ พ่อื อะไร ก. เพือ่ ความปลอดภยั ในการขบั ขี่ ข. เพ่อื เพ่มิ ความเรว็ ในการขบั ขี่ ค. เพ่อื ประหยดั น้ำมนั มากข้นึ ง. เพอื่ ลดการต้านของอากาศ 3. ระบบเบรกรถจักรยานยนต์มีกแ่ี บบ ก. 2 แบบ ข. 3 แบบ ค. 4 แบบ ง. 5 แบบ 4. ระบบเบรกแบบกลไกเรียกอีกช่อื ว่าอะไร ก. แบบไฮดรอลิก ข. แบบดสิ กเ์ บรก ค. แบบดรมั เบรก ง. แบบฝกั เบรก 5. ขอ้ ใดคือ ส่วนประกอบของระบบเบรกแบบกลไก ก. จานเบรก ข. ลูกเบ้ยี ว ค. ปั๊มเบรก ง. ลูกสูบ 6. การทำงานของระบบเบรกแบบกลไกอาศัยหลักการอะไร ก. แรงจบั ยึดหรือแรงกด ข. แรงดงึ หรอื แรงกด ค. แรงดึงและแรงจบั ยดึ ง. แรงดงึ ดูดของโลก 7. เบรกแบบ Two-Leading มีลูกเบ้ยี วทำงานกลี่ ูก ก. 1 ลกู ข. 2 ลูก ค. 3 ลูก ง. 4 ลกู 8. อุปกรณ์ใดทำหน้าท่สี ร้างแรงดนั ในระบบเบรก ก. นำ้ มันเบรก ข. ชุดป๊ัมเบรก ค. จานเบรก ง. ซีลยาง 9. ขอ้ ใดคอื ส่วนประกอบของระบบเบรกแบบไฮดรอลกิ ก. ลูกเบ้ยี ว ข. ฝกั เบรก ค. สปริงเบรก ง. ปม๊ั เบรก 10. ชน้ิ ส่วนใดทำหน้าทจี่ บั ยึดกบั จานดิสค์เบรกเพือ่ ให้เกิดความฝดื ก. ผา้ เบรก ข. ฝกั เบรก ค. ลูกเบี้ยว ง. ปัม๊ เบรก

19 ใบความร้แู บบฝึกทกั ษะงานจักรยานยนต์ ชื่อหน่วย งานระบบรองรับน้ำหนักและเบรก หนว่ ยท่ี 1 ใบความรทู้ ี่ 1 ระบบรองรับน้ำหนักและเบรก จำนวน 2 ช่ัวโมง สาระสำคัญ ระบบรองรับน้ำหนกั คือ สว่ นที่อยู่ระหว่างโครงจักรยานยนตก์ ับลอ้ ทำหน้าทีส่ ลายอรงกระแทกทเ่ี กอด จากพนื้ ผิวถนนไมเ่ รยี บ และเพ่มิ ความสะดวกสบายในกรขับขี่ ซึง้ ประกอบดว้ ยสปรงิ โชค้ อัพ และโครง จักรยานยนต์ โครงจักรยานยนต์ตอ้ งแขง็ แรงพอท่ีจะรองรบั น้ำหนกั ของเคร่อื งยนต์กบั น้ำหนักบรรทกุ และแรงกระแทก ซ่งึ ส่งผ่านมายังล้อจักรยานยนต์ ระบบเบรก คือสว่ นที่ลดความเรว็ และหยดุ จักยานยนต์ ทง้ั ทางราบและทางเอียง เป็นสว่ นประกอบที่ สำคัญทส่ี ุดต่อความปลอดภัยในการขับข่จี ักรยานยนต์ โดยมีใชท้ ง้ั ลอ้ หนา้ และลอ้ หลงั รายละเอียดเน้ือหา 1.1 งานระบบรองรบั นำ้ หนักและเบรก 1.1.1 โครงจักรยานยนต์กับล้อ 1.1.2 การทำงานโช้คอพั 1.1.3 กานทำงานของระบบเบรก 1.2 ความปลอดภยั ในการปฏิบตั ิงาน 1.2.1 อปุ กรณ์ป้องกนั ความปลอดภัย 1.2.2 การใชอ้ ุปกรณป์ ้องกนั ความปลอดภัย 1.3 วัสดุ เครอ่ื งมือและอปุ กรณ์การขจักคราบสกปรก 1.3.1 วสั ดุ 1.3.2 เครื่องมือและอปุ กรณ์ 1.4 การทำความสะอาด 1.4.1 ข้นั ตอนการทำการทำความสะอาด 1.4.2 การทำความสะอาด จุดประสงค์การเรยี นรู้ 1.1 ดา้ นความรู้ 1.1.1 การทำงานของโครงจกั รยานยนต์กับล้อ 1.1.2 การทำงานของการทำงานโชค้ อัพ 1.1.3 การทำงานของระบบเบรก 1.2 ดา้ นทกั ษะ 1.2.1 ถอดประกอบ ปรับตัง้ โครงจักรยานยนต์ 1.2.2 เปล่ียนยางใน ยางนอก 1.2.3 ถอดประกอบ ตรวจสอบโช้คอบั หน้า หลงั 1.2.4 การถอดประกอบเบรกดรัมและดิสเบรก 1.3 คณุ ลกั ษณะท่ีพึงประสงค์ 1.3.1 ทำงานประณีต รอบคอบ ระมดั ระวัง สะอาดและประหยัดในการทำงาน

20 1. การบริการดรัมเบรก รูปท่ี 1 แสดงส่วนประกอบของดรัมเบรก (HONDA CLICK) การถอดแยกช้ินส่วนให้ทำเคร่ืองหมายท่ชี ิ้นส่วนทั้งหมดในระหว่างการถอดแยกชิ้นสว่ น เน่ืองจาก ชิ้นสว่ นต่างๆ ผ่านการใชง้ านแล้วการสกึ หรอจงึ ไม่เท่ากัน การประกอบกลบั เข้าทเ่ี ดมิ จงึ ไมค่ วรเปลีย่ นตาแหน่ง ของชิน้ สว่ นแม้จะประกอบแทนกันได้กต็ าม (1) ถอดล้อหลัง (2) ถอดนอตปรับตง้ั เบรกหลงั และสายเบรกหลังออกจากสลักขาเบรก (3) ถอดสลกั ขาเบรกและสปริงรัง้ กลบั (4) ถอดผา้ เบรกและสปรงิ ผา้ เบรกออกจากจานเบรกหลัง (5) ถอดโบลท์ยดึ ขาเบรกหลงั ขาเบรกหลงั และดงึ ลูกเบยี้ วเบรกออก (6) ถอดซลี กันฝนุ่ ออกจากจานเบรกหลงั ดงั รปู ที่ 1 การตรวจสอบชิ้นส่วน (1) ตรวจสอบสภาพของผ้าเบรก หากชารุด สกึ หรอมากกวา่ ปกตใิ ห้ทาการเปลย่ี นใหม่ทั้งชุด (2) ตรวจวดั ขนาดเสน้ ผ่านศนู ย์กลางภายในของดรัมเบรกหลัง ดังรูปท่ี 2 รปู ที่ 2 แสดงการวดั ขนาดเส้นผ่าศูนยก์ ลาง

การประกอบช้ินสว่ น 21 (1) ทาจาระบีท่ีผิวสมั ผัสของลูกเบี้ยวเบรกและขอบซลี กันฝ่นุ อันใหม่ แลว้ ประกอบเขา้ กบั จานเบรกหลงั ดงั รปู ท่ี 3 รูปท่ี 3 แสดงการประกอบลูกเบีย้ วเบรกและซีล (2) ประกอบขาเบรกหลังโดยให้เครื่องหมายบนขาเบรกหลัง ตรงกบั เครื่องหมายบนลกู เบ้ียวเบรกดงั รูปท่ี 4 (3) ประกอบโบลทย์ ึดขาเบรกหลงั ใหแ้ น่นตามอัตราการขัน แน่นที่กาหนด รปู ที่ 4 แสดงการประกอบขาเบรกหลัง (4) ทาจาระบีที่ผวิ สมั ผัสสลกั เบรกและลกู เบ้ียวเบรก ดังรูปท่ี 5 รูปที5่ แสดงตาแหน่งเบรกและลูกเบยี้ วเบรก (5) ประกอบผา้ เบรกและสปริงผ้าเบรกเข้ากับจานเบรกหลงั ดังรูปที่ 6 หมายเหตุ หากนาผ้าเบรกและสปรงิ ผ้าเบรกเดิมกลบั มาใช้ใหม่ ต้องประกอบกลับคืนตาแหน่งเดมิ ให้ถกู ต้อง เนอื่ งจากรอย สัมผัสอาจผดิ ไปจากตาแหนง่ เดิม

22 (6) ประกอบสว่ นปลายด้านหนึง่ ของสปรงิ ร้ังกลบั ลงในรบู น เรอื นเคร่อื งยนตด์ ้านซ้าย และส่วนปลายอกี ด้านหน่งึ ประกอบเข้ากบั สลักบนขาเบรกหลัง (7) ประกอบสายเบรกหลังเข้ากับสลักขาเบรก และประกอบ นอตปรับตัง้ เบรกหลงั ดังรูปที่ 7 (8) ประกอบลอ้ หลงั และปรับตง้ั ระยะฟรีคันเบรกหลัง รปู ที่ 7 แสดงการประกอบชิ้นสว่ นเบรกหลงั 2. เปลี่ยนถ่ายน้ำมันเบรกและไล่อากาศ ตามคู่มือ ลำดับขั้นการปฏิบตั ิงาน รูปที่ 1แสดงชนิ้ ส่วนของเบรกแบบไฮดรอลิกส์ (HONDA CLICK) 1. การถ่ายน้ำมนั เบรก 1.1 หมนุ แฮนดจ์ นกระทัง่ กระปุกน้ามนั เบรกอยูใ่ น แนวขนานกับพน้ื ระนาบกอ่ นการถอดฝาปดิ กระปุก นา้ มนั เบรก 1.2 ถอดสกรูยึดฝาปิดกระปุกน้ามนั เบรกแผ่นรอง ไดอะแฟรมและแผ่นไดอะแฟรม ดงั รปู ที่ 2 รปู ที่ 2 แสดงการถอดฝาปิดกระปุกน้ำมนั เบรก

23 1.3 ตอ่ ทอ่ ไล่ลมเบรกเขา้ กับสกรูไล่ลมเบรก คลาย สกรไู ล่ลมเบรกและบบี คนั เบรกหน้าหลายๆคร้ัง จนกระท่ังไม่มนี ้ามันออกมาจากสกรไู ลล่ มเบรก ดังรูปที่ 3 รูปที่ 3 แสดงการถา่ ยน้ามนั เบรก 2. การเติมน้ำมนั เบรกและการไลล่ ม 2.1 เตมิ นำ้ มนั เบรกลงในกระปุกน้ามันเบรก จนถึงขีดบอกระดับสูงสดุ ดังรปู ท่ี 4 รปู ท่ี 4 แสดงการเตมิ น้ำมนั เบรก 2.2 ตอ่ เคร่อื งมอื ไล่ลมเบรกเข้ากับสกรูไลล่ ม รูปท่ี 5แสดงการไลล่ มเบรกดว้ ยเครอื่ งมือ เบรกบีบเครื่องมือไล่ลมเบรกเข้า-ออก หลายๆ ครัง้ และคลายสกรไู ล่ลมเบรกออก สังเกตจนกระท่ังไม่มีฟองอากาศในระบบ เบรกจากน้ันปดิ สกรูไล่ลมเบรก ดังรูปท5่ี ข้อควรระวัง ขณะไล่ลมเบรกให้ตรวจสอบ ระดบั นำ้ มันเบรกใหอ้ ยู่ในขีดระดับท่ีกำหนด เพ่ือปอ้ งกันอากาศรั่วเขา้ สรู่ ะบบ 2.3 บบี คันเบรกหน้า ถ้ายงั รสู้ ึกว่ามี ฟองอากาศให้ไล่ลมในระบบเบรก อีกครั้ง ดงั รูปที่6เม่ือท้าการไลล่ มเสรจ็ เรียบร้อยแลว้ ใหข้ ันสกรไู ล่ลมเบรกตามอตั รา การขันแน่นทกี่ ำหนด รูปท่ี 6 แสดงการไลล่ มเบรก

24 3.การไล่ลมเบรกในกรณีทไี่ ม่มเี คร่ืองมือไลล่ มเบรก 3.1 บีบคนั เบรกหน้าหลายๆคร้ัง จนกระทงั่ รูส้ ึก วา่ มแี รงตา้ นภายในระบบ 3.2 ต่อท่อไลล่ มเบรกเขา้ กับสกรไู ลล่ มเบรก และ ไล่ลมออกจากระบบโดยบีบคันเบรกหน้าจนสุด คลายสกรูไล่ลมเบรก 1/2 รอบ รอประมาณ 2 - 3 วนิ าที แล้วจึงปดิ สกรูไล่ลมเบรกดังรูปท่ี 7 รปู ที่ 7 แสดงการไลล่ มเบรก ข้อควรระวัง -ขณะไลล่ มเบรกใหต้ รวจสอบระดับน้ามันเบรกให้ อยู่ในขีดระดับที่กำหนด เพื่อปอ้ งกันอากาศรวั่ เข้า สรู่ ะบบดงั รปู ที่ 8 - ห้ามปลอ่ ยคนั เบรกหนา้ จนกวา่ จะขนั ปิดสกรูไล่ ลมเรียบร้อยแล้ว รูปท่ี 8 แสดงระดบั ของน้ำมนั เบรก - ปลอ่ ยคนั เบรกหนา้ ออกอย่างช้า ๆ และรอ ประมาณ2-3 วนิ าทหี ลงั จากคันเบรกหนา้ หยุดการ เคล่ือนทด่ี ังรปู ท่ี 9 - ท้าซำ้ ขนั้ ตอนทกี่ ลา่ วมาแลว้ จนกระทงั่ ไม่มี ฟองอากาศในท่อลมเบรก - เมอ่ื ทา้ การไล่ลมเสรจ็ เรียบร้อยแล้วให้ขนั สกรูไล่ ลมเบรกตามอตั ราการขนั แน่นทก่ี ำหนด รูปที่ 9 แสดงการปล่อยคนั เบรกหนา้ 3. การตรวจเชค็ ยางรถจักรยานยนต์ 3.1 ยางรถจกั รยานยนต์มหี น้าท่ี - รองรับน้ำหนักรถจักรยานยนต์ และน้ำหนักบรรทกุ - รักษาทิศทางการขับขี่ - ลดปรงกระแทกและแรงสนั่ สะเทอื น

3.2 ตรวจสอบยางนอกวา่ สกึ หรอ หรือไม่ 25 3.3 การตรวจเชค็ แรงดันลม ใหเ้ หมาะสมอยเู่ สมอ รปู ที่ 10 แสดงการตรวจสถาพยาง (ดคู ำแนะนำจากคู่มือ) รปู ที่ 11 แสดงการตรวจเช็คลมยาง 3.4.การเปลยี่ นยางจักรยานยนต(์ ปฏิบัตงิ านตามขนั้ ตอนอย่างถกู ต้อง) รูปที่ 12 แสดงการเปลีย่ นยาง

26 3.5 การเปล่ยี นซ่ลี วดรถจักรยานยนต์ ซลี่ วดทส่ี านเข้ากับวงล้อ ควรเลอื กขนาดใหเ้ หมาะสมมาส้นั หรือยาวเกินไป และมมี มุ หักงอ คอื 45 และ90 องศา ต้องใส่ให้ถกู ต้อง และห้ามดัดงอซล่ี วดเดด็ ขาด รปู ท่ี 13 แสดงการใสซ่ ล่ี วดเข้ากับดมุ ลอ้ รูปท่ี 14 แสดงการใส่ซล่ี วดเขา้ กับวงลอ้

27 แบบประเมินการปฏิบตั ิงาน ชอื่ ถอดประกอบ ตรวจสอบดรมั เบรก ช่อื -สกุล ................................................................................................ ช้นั ปวช................ เลขที่ ................... คำชี้แจง ให้บนั ทึกข้อมูลตา่ ง ๆ และผลการประเมินและนำผลคะแนนท่ีได้รับตดิ ลงในช่องตารางกำหนด ใช้เวลาในการ ทำงาน 1 ชัว่ โมง ลำดบั ที่ หลกั ฐานการตรวจ/หัวข้อประเมิน คะแนน คะแนนท่ี เต็ม ได้ 1 เลือก/ ใช้ วัสดุ เครือ่ งมอื อปุ กรณ์และความปลอดภัย 1 2 ขน้ั ตอนการปฏบิ ัติงาน (การเตรียมเคร่อื งมือ,วิธีการทำงาน, 2 เสรจ็ ตามเวลากำหนด,การจัดเกบ็ สถานที่) 3 ผลสำเรจ็ 7 (1) ลำดับขั้นตอนการถอด 1 (2) การตรวจสอบ 2 (3) การประกอบ 2 (4) ประสิทธภิ าพการทำงานของระบบ 2 ปฏิบัติครง้ั ที่ …………………. วันท่ี รวม 10 ...................... ลำดบั ท่ี หลักฐานการตรวจ/หัวข้อประเมิน คะแนน คะแนนที่ เต็ม ได้ 1 เลอื ก/ ใช้ วัสดุ เครือ่ งมอื อุปกรณ์และความปลอดภัย 2 ขัน้ ตอนการปฏิบัตงิ าน (การเตรยี มเครอ่ื งมือ,วธิ กี ารทำงาน, 1 เสร็จตามเวลากำหนด,การจัดเกบ็ สถานท่ี) 2 3 ผลสำเรจ็ 7 (1) ลำดับข้ันตอนการถอด 1 (2) การตรวจสอบ 2 (3) การประกอบ 2 (4) ประสิทธภิ าพการทำงานของระบบ 2 ปฏิบตั คิ รง้ั ท่ี …………………. 10 วนั ท่ี รวม ......................

28 แบบประเมนิ การปฏิบตั ิงาน ชื่อ ถอดประกอบ ตรวจสอบดสิ เบรก ช่อื -สกุล ................................................................................................ ช้นั ปวช................ เลขที่ ................... คำชีแ้ จง ให้บันทึกข้อมูลต่าง ๆ และผลการประเมินและนำผลคะแนนท่ีได้รับตดิ ลงในช่องตารางกำหนด ใช้เวลาในการ ทำงาน 1 ชว่ั โมง ลำดับท่ี หลกั ฐานการตรวจ/หัวข้อประเมิน คะแนน คะแนนท่ี เต็ม ได้ 1 เลือก/ ใช้ วัสดุ เคร่ืองมอื อุปกรณแ์ ละความปลอดภัย 1 2 ขน้ั ตอนการปฏิบัติงาน (การเตรยี มเคร่ืองมือ,วธิ ีการทำงาน, 2 เสรจ็ ตามเวลากำหนด,การจัดเก็บสถานที่) 3 ผลสำเรจ็ 7 (1) ลำดบั ข้ันตอนการถอด 1 (2) การตรวจสอบ 2 (3) การประกอบ 2 (4) ประสิทธภิ าพการทำงานของระบบ 2 ปฏิบตั ิคร้ังที่ …………………. วนั ท่ี รวม 10 ...................... ลำดบั ที่ หลกั ฐานการตรวจ/หัวข้อประเมนิ คะแนน คะแนนที่ เต็ม ได้ 1 เลือก/ ใช้ วัสดุ เคร่อื งมืออุปกรณแ์ ละความปลอดภัย 1 2 ขนั้ ตอนการปฏิบตั งิ าน (การเตรียมเครอ่ื งมือ,วิธกี ารทำงาน, 2 เสร็จตามเวลากำหนด,การจดั เก็บสถานที่) 7 3 ผลสำเรจ็ 1 2 (1) ลำดบั ข้นั ตอนการถอด 2 (2) การตรวจสอบ 2 (3) การประกอบ (4) ประสทิ ธภิ าพการทำงานของระบบ 10 ปฏิบตั ิครง้ั ที่ …………………. วนั ท่ี รวม ......................

29 แบบประเมนิ การปฏิบัติงาน ชื่อ การเปลยี่ นยางใน ชือ่ -สกุล ................................................................................................ ช้ัน ปวช................ เลขที่ ................... คำชแี้ จง ใหบ้ นั ทึกข้อมูลตา่ ง ๆ และผลการประเมินและนำผลคะแนนท่ีไดร้ ับตดิ ลงในช่องตารางกำหนด ใช้เวลาในการ ทำงาน 15 นาที ลำดบั ที่ หลักฐานการตรวจ/หัวข้อประเมิน คะแนน คะแนนท่ี เต็ม ได้ 1 เลือก/ ใช้ วัสดุ เครอื่ งมืออุปกรณ์และความปลอดภัย 1 2 ขนั้ ตอนการปฏิบตั ิงาน (การเตรยี มเคร่อื งมือ,วิธีการทำงาน, 2 เสรจ็ ตามเวลากำหนด,การจัดเกบ็ สถานท่ี) 3 ผลสำเร็จ 7 (1) ลำดบั ขั้นตอนการถอด 1 (2) การตรวจสอบ 2 (3) การประกอบ 2 (4) ผลสมั ฤทธ์ขิ องงาน 2 ปฏิบตั คิ ร้ังท่ี …………………. วนั ที่ รวม 10 ...................... ลำดบั ท่ี หลกั ฐานการตรวจ/หัวข้อประเมนิ คะแนน คะแนนที่ เต็ม ได้ 1 เลอื ก/ ใช้ วัสดุ เครอ่ื งมืออปุ กรณแ์ ละความปลอดภยั 1 2 ขน้ั ตอนการปฏบิ ตั ิงาน (การเตรียมเคร่อื งมือ,วธิ กี ารทำงาน, 2 เสร็จตามเวลากำหนด,การจัดเกบ็ สถานที่) 7 3 ผลสำเรจ็ 1 2 (1) ลำดับข้นั ตอนการถอด 2 (2) การตรวจสอบ 2 (3) การประกอบ (4) ผลสัมฤทธข์ิ องงาน 10 ปฏิบัติครัง้ ที่ …………………. วันที่ รวม ......................

30 แบบประเมนิ การปฏิบตั ิงาน ชื่อ การสานซล่ี วด ชือ่ -สกุล ................................................................................................ ช้นั ปวช................ เลขที่ ................... คำช้ีแจง ให้บนั ทกึ ข้อมลู ต่าง ๆ และผลการประเมนิ และนำผลคะแนนท่ีได้รบั ตดิ ลงในชอ่ งตารางกำหนด ใช้เวลาในการ ทำงาน 1 ช่ัวโมง ลำดับท่ี หลักฐานการตรวจ/หัวข้อประเมิน คะแนน คะแนนท่ี เต็ม ได้ 1 เลอื ก/ ใช้ วัสดุ เครื่องมืออุปกรณแ์ ละความปลอดภยั 1 2 ขั้นตอนการปฏบิ ัตงิ าน (การเตรยี มเคร่อื งมือ,วธิ กี ารทำงาน, 2 เสรจ็ ตามเวลากำหนด,การจัดเกบ็ สถานท่ี) 3 ผลสำเร็จ 7 (1) ลำดบั ขนั้ ตอนการถอด 1 (2) การตรวจสอบ 2 (3) การประกอบ 2 (4) ผลสมั ฤทธิข์ องงาน 2 ปฏิบัติคร้ังที่ …………………. วันท่ี รวม 10 ...................... ลำดับท่ี หลกั ฐานการตรวจ/หัวข้อประเมิน คะแนน คะแนนที่ เต็ม ได้ 1 เลอื ก/ ใช้ วัสดุ เครือ่ งมืออุปกรณแ์ ละความปลอดภยั 2 ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั งิ าน (การเตรียมเคร่อื งมือ,วิธีการทำงาน, 1 เสรจ็ ตามเวลากำหนด,การจดั เก็บสถานท่ี) 2 3 ผลสำเร็จ 7 (1) ลำดับขั้นตอนการถอด 1 (2) การตรวจสอบ 2 (3) การประกอบ 2 (4) ผลสมั ฤทธขิ์ องงาน 2 ปฏิบตั คิ รั้งท่ี …………………. 10 วันที่ รวม ......................

31 ใบความรแู้ บบฝึกทกั ษะงานจักรยานยนต์ ช่อื หน่วย งานระบบรองรบั น้ำหนักและเบรก หน่วยที่ 2 ใบงานท่ี 1.1 งานระบบรองรบั น้ำหนกั และเบรก จำนวน 15 นาที ชื่อ – สกลุ ............................................................................หลักสูตร/ช้นั ...........................เลขท่ี................. ************************************************************************************************** คำชี้แจ้ง ให้นักเรยี นตอบคำถามต่อไปน้ใี ห้ถูกต้อง 1. ล้อและยาง ทำหนา้ ท่ี .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 2. วงล้อแบบธรรมดาประกอบด้วยโครงสร้าง ............................................................................................................................. ................................................. ................................................................................................................................................... ........................... .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ...................................................................................................................................... ........................................ 3. วงลอ้ จำแนกได้เปน็ ก่ปี ระเภท อะไรบา้ ง .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................. ................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................ .................................. .............................................................................................................................................................................. 4. โครงสร้างของดรัมเบรกประกอบดว้ ย ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................................................................................... ........................................................... ............................................................................................................................. ................................................. 5. โครงสร้างของดิสเบรกประกอบด้วย ................................................................................................................................ .............................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ..............................................................................................................................................................................

32 เฉลยข้อสอบ/แบบฝึก 1. ระบบเบรกรถจกั รยานยนต์มีหนา้ ท่อี ะไร ง. หนว่ งหรือชะลอความเรว็ หรือทำการหยดุ รถ 2. ระบบเบรกรถจักรยานยนต์ มีไว้เพือ่ อะไร ก. เพ่ือความปลอดภยั ในการขับข่ี 3. ระบบเบรกรถจักรยานยนต์มีก่ีแบบ ก. 2 แบบ 4. ระบบเบรกแบบกลไกเรียกอกี ชอ่ื ว่าอะไร ค. แบบดรัมเบรก 5. ข้อใดคือ สว่ นประกอบของระบบเบรกแบบกลไก ข. ลูกเบย้ี ว 6. การทำงานของระบบเบรกแบบกลไกอาศยั หลักการอะไร ก. แรงจบั ยึดหรือแรงกด 7. เบรกแบบ Two-Leading มีลูกเบ้ียวทำงานกี่ลกู ข. 2 ลูก 8. อุปกรณ์ใดทำหน้าทส่ี รา้ งแรงดันในระบบเบรก ข. ชดุ ปั๊มเบรก 9. ข้อใดคือส่วนประกอบของระบบเบรกแบบไฮดรอลิก ง. ปม๊ั เบรก 10. ช้นิ ส่วนใดทำหนา้ ที่จับยดึ กบั จานดิสคเ์ บรกเพื่อให้เกดิ ความฝืด ก. ผา้ เบรก 1. ลอ้ และยาง ทำหนา้ ท่ี - ทำหนา้ ทใี่ นการรองรบั นำ้ หนกั และลดแรงสนั่ สะเทือนจากการขับข่ี 2. วงล้อแบบธรรมดาประกอบด้วยโครงสร้าง - วงล้อ ซลี่ วด นปิ เปลิ ดุมลอ้ 3. วงล้อจำแนกได้เปน็ ก่ีประเภท อะไรบา้ ง - วงล้อแบบซลี่ วด - วงลอ้ แบบป๊มั ขึ้นรูป - วงลอ้ แบบหลอ่ ขึ้นรูป 4. โครงสร้างของเบรกหลงั ประกอบด้วย - คันเบรก กา้ นเบรก/สายเบรก สลักเบรก ลกู เบย้ี ว สปรงิ ดงึ กลับ นอตปรบั ตง้ั ผา้ เบรก 5. โครงสรา้ งของดิสเบรกประกอบดว้ ย - มือเบรก ถังพักนำ้ มัน แม่ปรั๊มเบรก ท่อน้ำมนั ปม๊ั เบรก จานดสิ เบรก

34 ใบความรู้ หนว่ ยท่ี 3 ถอด ประกอบ ตรวจสอบชนิ้ สว่ นของเคร่ืองยนต์

35 แบบฝกึ หดั ก่อนเรยี น : เรอื่ ง ถอด ประกอบ ตรวจสอบชนิ้ ส่วนของเคร่ืองยนต์ คำส่งั 1. จงทำเครื่องหมาย X ลงในกระดาษคำตอบ โดยเลือกคำตอบที่ถูกต้องทสี่ ุดเพียงขอ้ เดยี ว 2. แบบฝกึ หดั มที ้งั หมด 10 ข้อ ใช้เวลาทำ 10 นาที ..................................................... 1. เครือ่ งยนต์หมายถงึ อะไร ก. อปุ กรณ์ทีส่ ามารถเปลย่ี นพลังงานความร้อนใหเ้ ป็นพลงั งานกล ข. อปุ กรณ์ทส่ี ามารถเปล่ียนพลังงานกลให้เป็นพลงั งานความร้อน ค. อปุ กรณ์ท่ีสามารถเปล่ียนพลังงานความร้อนให้เป็นพลังงานไฟฟ้า ง. อปุ กรณ์ทส่ี ามารถเปลย่ี นพลังงานไฟฟ้าให้เป็นพลงั งานกล 2. เคร่อื งยนต์แบ่งออกได้ 2 ชนิดคอื อะไรบ้าง ก. เคร่อื งยนตเ์ ผาไหม้ภายในและเครื่องยนตเ์ ผาไหม้ภายนอก ข. เครอ่ื งยนต์เผาไหม้ภายในและเครื่องยนตด์ ีเซล ค. เครอ่ื งยนต์เผาไหม้ภายนอกและเครือ่ งยนตเ์ บนซิน ง. เครือ่ งยนต์ 4 จังหวะ และเคร่ืองยนต์ 2 จงั หวะ 3. เครอ่ื งยนต์ 2 จงั หวะ การทำงานจังหวะใดท่ซี ้อนกนั ก. จงั หวะดูด และจังหวะอัด ข. จังหวะระเบดิ และจังหวะดดู ค. จังหวะอดั และจังหวะระเบดิ ง. จังหวะดูด และจังหวะคาย 4. แหวนลูกสูบของเครอ่ื งยนต์ 2 จงั หวะ มีกี่ตวั ก. 2 ตวั ข. 3 ตวั ค. 4 ตวั ค. 5 ตัว 5. เครอ่ื งยนต์ 4 จังหวะ ลูกสูบเลื่อนลงในจงั หวะใด ก. จังหวะดดู และจังหวะอัด ข. จงั หวะระเบดิ และจงั หวะคาย ค. จังหวะดูด และจงั หวะระเบดิ ง. จังหวะอดั และจงั หวะคาย 6. การทำงาน 1 กลวตั รของเคร่ืองยนต์ 4 จังหวะ เพลาข้อเหวย่ี งหมุนกร่ี อบ ก. 1 รอบ ข. 2 รอบ ค. 3 รอบ ง. 4 รอบ 7. ระยะชกั ของเคร่ืองยนต์ หมายถึงอะไร ก. ระยะท่ลี ูกสบู ขึ้นสูงสดุ ข. ระยะทีล่ ูกสูบลงตำ่ สดุ ค. ระยะศูนย์ตายลา่ ง ง. ระยะจากศนู ย์ตายบนถงึ ศนู ย์ตายลา่ ง 8. เคร่อื งยนต์ 4 จังหวะ ปัจจุบันใช้กลไกการบังคับวาลว์ แบบใด ก. แบบวาลว์ ด้านขา้ ง (SV) ข. แบบวาล์วบนฝาสบู (OHV) ค. แบบเพลาลูกเบยี้ วบนฝาสบู (SOHC) ง. แบบเพลาลูกเบย้ี วคบู่ นฝาสูบ (DOHC) 9. แหวนลกู สูบรถจกั รยานยนต์ 4 จงั หวะมีกี่ตัว ก. 4 ตัว ข. 3 ตัว ค. 2 ตวั ง. 1 ตวั 10. วาลว์ เครื่องยนตท์ ่ีมีขนาดใหญ่คือวาล์วใด ก. วาล์วไอดี ข. วาล์วไอเสีย ค. วาล์วไอดแี ละไอเสยี ง. วาลว์ เช้อื เพลิง

36 ใบความรแู้ บบฝึกทักษะงานจักรยานยนต์ ช่ือหนว่ ย ถอด ประกอบ ตรวจสอบชิ้นส่วนของ หน่วยที่ 3 เคร่อื งยนต์ ใบความรู้ที่ 1 การตรวจสอบและถอดประกอบ จำนวน 14 ชัว่ โมง สว่ นบนของเครื่องยนต์ สาระสำคญั เครอื่ งยนต์ คือ อุปกรณท์ ีใ่ ช้สำหรบั เปล่ียนพลังงานความรอ้ นให้เปน็ พลังงานกลถา้ แบ่งชนดิ ของ เครือ่ งยนต์ตามลกั ษณะการเผาไหม้แลว้ สามารถแบ่งได้เป็น 2 ชนดิ ใหญ่ ๆ คือ 1. เครือ่ งยนต์สนั ดาปภายนอก (External Combustion Engine) เปน็ เครื่องยนต์ที่มกี ารเผาไหมห้ รือการเกิด พลงั ความร้อนอยภู่ ายนอกระบอกสูบ 2. เครอ่ื งยนตส์ นั ดาปภายใน (Internal Combustion Engine) เป็นเคร่ืองยนต์ทม่ี ีการเผาไหม้หรือการเกดิ พลังงานความร้อนอยภู่ ายในกระบอกสูบโดยตรง ชนดิ ของเครื่องยนต์ สามารถแบง่ ออกได้ เชน่ 1. แบง่ ตามชนิดของนำ้ มันเชื้อเพลิง แบ่งได้เป็น เคร่ืองยนตแ์ ก๊สโซลีน, เครื่องยนตด์ ีเซล เปน็ ตน้ 2. แบ่งตามกลวตั รการทำงาน แบ่งได้เป็น เครื่องยนต์ 2, 4 จงั หวะ และเคร่ืองยนตโ์ รตารี่ เป็นตน้ รายละเอียดเนือ้ หา 1.1 การถอดประกอบส่วนบนของเครอ่ื งยนต์ 4 จังหวะ 1.1.1 โครงสรา้ งสว่ นบนของเครอ่ื งยนต์ 4 จงั หวะ 1.1.2 ข้ันตอนการถอด ประกอบชนิ้ ส่วนท่ถี ูกต้อง 1.1.3 การตรวจสอบชิ้นส่วน 1.2 ความปลอดภยั ในการปฏิบัตงิ าน 1.2.1 อุปกรณ์ป้องกนั ความปลอดภัย 1.2.2 การใช้อุปกรณ์ป้องกันความปลอดภัย 1.3 วัสดุ เคร่ืองมือและอปุ กรณ์การขจักคราบสกปรก 1.3.1 วสั ดุ 1.3.2 เครอ่ื งมือและอปุ กรณ์ 1.4 การทำความสะอาด 1.4.1 ขนั้ ตอนการทำการทำความสะอาด 1.4.2 การทำความสะอาด จุดประสงค์การเรียนรู้ 1.1 ด้านความรู้ 1.1.1 หลกั การทำงานของเครื่องยนต์ 1.1.2 ศึกษาขั้นตอนการถอด ประกอบที่ถูกต้อง 1.1.3 วธิ ีการตรวจสอบชน้ิ ส่วน 1.2 ดา้ นทกั ษะ 1.2.1 ถอดประกอบ ส่วนบนของเครื่องยนต์ 4 จังหวะ 1.2.2 ตรวจสอบชนิ้ ส่วน 1.2.3 ทำความสะอาดชิน้ สว่ น 1.3 คุณลกั ษณะท่พี ึงประสงค์ 1.3.1 ทำงานประณีต รอบคอบ ระมดั ระวัง สะอาดและประหยดั ในการทำงาน

37 1.ข้นั ตอนการปฏิบัติงาน 1.1ตรวจวัดกำลังอดั ของเครื่องยนต์ 1.1.1 อุ่นเครือ่ งยนตใ์ ห้ได้อุณหภมู ทิ ำงานปกติ 1.1.2 ดับเคร่ืองยนต์ปลดปลั๊กหัวเทียนและถอดหวั เทียนออก 1.1.3 ประกอบเกจวดั กำลงั อดั เข้ากับเคร่ืองยนต์ 1.1.4 ปดิ สวติ ช์กญุ แจ บดิ คันเร่งตำแหนง่ เร่งสดุ สตาร์ตเครอื่ งยนตจ์ นกระท่ังเกจวัดกำลังอดั ขึ้นสูงสุด หมายเหตุ ภายหลงั จากการตรวจวดั กำลงั อดั ของเคร่ืองยนต์แล้วหากพบว่ากำลังอัดภาย ในกระบอกสบู สูงเกนิ มาตรฐานอาจมีสาเหตุมาจากปรมิ าณเขม่าภายในห้องเผาไหมห้ รอื ถ้ามีกำลงั อัดตำ่ ให้เตมิ นำ้ มนั หล่อลนื่ 3-5ซี.ซผี ่านรูหวั เทยี นเข้าไปในกระบอกสบู แลว้ ตรวจสอบ กำลังอัดอกี ครง้ั ถ้ากาลงั อัดเพ่ิมข้ึนให้ทำ การตรวจสอบการรวั่ ของปะเกน็ ฝาสูบการสึกหรอของเสอื้ สูบและลูกสบู รวมถงึ การสึกหรอของแหวนลูกสูบ 1.2 ถอดฝาสูบ 1.2.1 ถอดโบลท์ยึดฝาครอบเฟืองโซร่ าวลนิ้ และถอดฝาครอบเฟอื งออก 1.2.2 ถอดฝาปิดช่องหมุนเพลาข้อเหว่ียงและฝาปิดชอ่ งตรวจสอบจังหวะจดุ ระเบิดที่ฝาครอบเครอื่ ง ดา้ นซ้ายออก 1.2.3 หมุนเพลาข้อเหว่ยี งทวนเข็มนาฬิกาใหเ้ ครอื่ งหมาย“T”บนล้อแม่เหล็กตรงกบั รอยบากของช่องดู จังหวะจดุ ระเบิดทฝี่ าครอบเครื่องยนตด์ า้ นซ้าย

38 รูปทแ่ี สดงการถอดโบลท์ยดึ ฝาครอบเฟอื งโซร่ าวลนิ้ รปู ทแ่ี สดงตำแหน่งบนล้อแม่เหล็กและฝาครอบ 1.2.4 ตรวจสอบเครื่องหมาย“o” บนเฟืองโซร่ าวลิน้ จะต้องตรงกับเคร่ืองหมายร่องบากบริเวณดา้ นบน ของฝาสบู รปู แสดงตำแหนง่ เคร่ืองหมายบนฝาสบู 1.2.5 คลายสกรปู ิดชอ่ งปรับตั้งความตงึ โซ่ราวลิน้ และปรับสกรเู พื่อหย่อนโซ่จากน้ันถอดโบลท์ ตวั ปรับตงั้ ความตงึ โซ่ราวลิ้นออก 1.2.6 ถอดโบลท์ยดึ เฟอื งขับเพลาลกู เบยี้ วและปลอกสลกั ออกจากเพลาลกู เบย้ี ว รูป ถอดโบลท์ตวั ปรบั ตั้งความตงึ โซร่ าวล้นิ ออก รูป ถอดสลกั ออกจากเพลาลูกเบ้ยี ว 1.2.7 ถอดน็อตยดึ ฝาสูบและโบลทย์ ึดฝาสบู ออกในทิศทางตรงข้ามกันพร้อมกับถอดฝาสบู ออก 1.2.8 ถอดปะเก็นฝาสบู ฝาสูบปลอกสลกั และยางรองโซร่ าวลน้ิ ออก รูป แสดงการถอดน็อตยดึ ฝาสบู รปู แสดงปะเกน็ ฝาสูบปลอกสลักและยางรองโซ่

39 1.2.9 ถอดโบลท์ยดึ แผ่นบังคับเพลาลกู เบ้ียวและถอดแผน่ บังคบั เพลาลูกเบี้ยวออกจากฝาสบู 1.2.10 ถอดแกนกระเด่ืองกดลน้ิ และแกนกระเด่ืองกดลิ้นออกจากฝาสูบ รปู แสดงการถอดโบลทย์ ึดแผ่นบงั คับเพลาลกู เบ้ียว รปู แสดงการถอดกระเด่ืองและแกนกระเด่อื ง 1.2.11 ถอดเพลาลูกเบ้ียวออกจากฝาสูบ 1.2.12 ถอดล้ินไอดีและลน้ิ ไอเสียออกจากฝาสูบโดยใชเ้ คร่ืองมือถอดสปรงิ ลน้ิ รปู แสดงการถอดเพลาลูกเบ้ยี วออกจากฝาสูบ รปู แสดงการถอดลนิ้ โดยใชเ้ ครือ่ งมือพิเศษ 1.3ตรวจสอบสภาพของฝาสูบ 1.3.1 ตรวจสอบเขมา่ ภายในหอ้ งเผาไหม้หากมเี ขม่าให้ขูดออกและลา้ งออกใหส้ ะอาด รูป แสดงลกั ษณะของห้องเผาไหม้

40 1.3.2 ตรวจสอบรอยแตกของรูหัวเทยี นบริเวณล้ินไอดแี ละล้ินไอเสีย 1.3.3 ตรวจวดั การโกง่ ตัวของฝาสูบโดยใชบ้ รรทดั เสน้ ผมวางทาบบนหน้าสัมผสั ของฝาสบู และใชฟ้ ลิ เลอรเ์ กจ วัดระหวา่ งช่องวา่ ง รายการ ค่าจำกดั ความโก่งฝาสบู 0.05 มม. รปู แสดงการตรวจวัดความโก่งของฝาสูบ 1.3.4 ตรวจสอบความคดงอรอยไหมห้ รือความผดิ ปกติของล้นิ แตล่ ะอันรวมถงึ ตรวจวดั ขนาดเส้นผ่าศนู ยก์ ลาง ภายนอกหรอื ความโตของกา้ นลิ้นแต่ละอัน รายการ คา่ มาตรฐาน Øก้านลิ้นไอดี 4.965 มม. Ø กา้ นลิน้ ไอดีเสี 4.945 มม. รูป แสดงลกั ษณะของก้านล้นิ 1.3.5 ทดสอบการเคลือ่ นที่ของล้ินภายในปลอกนำลิน้ หากมีระยะหา่ งมากเกนิ ไปใหต้ รวจสอบภายใน ปลอกนำ ล้นิ และล้นิ เพ่ือทำการเปล่ียนใหม่ 1.3.6 ขดู เขมา่ ทำความสะอาดลิ้นไอดแี ละลนิ้ ไอเสยี 1.3.7 ใชก้ ากเพชรทาบางๆท่ีบา่ ล้นิ บดลิ้นท้งั 2 โดยใชเ้ คร่อื งมือบดลิ้น 1.3.8 ถอดลนิ้ ทำความสะอาดบ่าลนิ้ และรอยสมั ผัสบา่ ล้ินหากพบว่าหน้าสมั ผัสลนิ้ ไหมส้ ึกหรอหรือ ไมเ่ รยี บให้ทำการเปล่ยี นลน้ิ ใหม่ รูป แสดงการใช้เครือ่ งมือบดลนิ้ รปู แสดงตำแหนง่ การตรวจสอบหน้าสัมผสั บ่าลิ้น

41 1.3.9 ตรวจสอบความกวา้ งของบา่ ลิ้นแตล่ ะลิ้นถ้าความกว้างของบ่าลน้ิ ไม่อย่ใู นค่ามาตรฐานท่ี กำหนดให้ทำการแตง่ บ่าล้นิ รายการ ค่ามาตรฐาน(มม.) ค่าจำกัด(มม.) ความกว้างบ่าลน้ิ 1.0 1.6 รปู แสดงตำแหนง่ การตรวจสอบความกว้างบ่าลนิ้ 1.3.10 ตรวจสอบสภาพบ่าล้นิ ถา้ หนา้ สมั ผัสไมเ่ รียบ ก้านลิ้นคดงอใหท้ ำการเปลยี่ นลนิ้ และตกแต่ง ใหมห่ รือหากพบวา่ หน้าสัมผสั สูงหรอื ตำเกนิ ไปใหท้ ำการตกแตง่ บ่าลิน้ ใหม่ 4.4 ตรวจสอบเพลาลูกเบยี้ ว 1.3.11 หมุนรางลกู ปืนเพลาลกู เบยี้ วตัวนอกด้วยนว้ิ มือรางลูกปืนตวั นอกตอ้ งหมนุ ได้คล่องตวั และ หากหมนุ ไมค่ ลอ่ งหรือมีเสียงดังใหเ้ ปลี่ยนลูกปืนใหม่ 1.4 ถอดเส้อื สูบ 1.4.1 ขณะถอดเสอ้ื สูบ ระวงั อยา่ ทำใหผ้ วิ สัมผสั ปะเก็นและผวิ โดยรอบกระบอกสูบไดร้ ับความเสยี หาย อนั เกดิ จากการใชไ้ ขควงขณะทำการถอด 1.4.2 ถอดปะเก็นเสื้อสูบและปลอกสลักออกจากเรือนเครื่องยนต์ รูป แสดงการถอดเส้ือสูบ รูป แสดงการถอดปะเกน็ และปลอกสลัก

42 1.5 ถอดลกู สูบและแหวนลกู สบู 1.5.1 ใชผ้ ้าคลมุ เรือนเคร่ืองยนต์ ปอ้ งกันคลิปลอ็ กสลักลูกสูบตกลงไปในเรอื นเคร่ืองยนต์ 1.5.2 ดันสลักลูกสบู ออกจากลูกสูบ แลว้ ถอดลูกสบู ออกมาทำความสะอาด 1.5.3 ถอดแหวนลกู สูบ โดยถา่ งแหวนลูกสบู และถอดออกโดยยกทางดา้ นตรงขา้ มกับปากแหวนข้นึ ท่ี ไมค่ วรถ่างปากแหวนมากเกินไป เพราะแหวนลกู สบู อาจเสียหายหรอื หกั ได้ รปู แสดงการถอดลูกสบู รูป แสดงการถอดแหวนลกู สบู 1.5.4 ระยะห่างปากแหวนลกู สูบดว้ ยฟลิ เลอร์เกจโดยประกอบแหวนลูกสบู เข้าไปในกระบอกสูบใชห้ ัว ลูกสูบกดเขา้ ไปภายใน ครง้ั ละ1ตวั ทำการวดั จนครบ 3 ตวั รายการ ค่าจำกดั (มม.) แหวนตวั บน 0.5 แหวนตัวท่ี 3 0.5 แหวนกวาดน้ำมัน 1.1 1.6 ประกอบลกู สบู และแหวนลกู สูบ กอ่ นทำการประกอบลูกสูบและแหวนลกู สบู ตอ้ งล้างทาความสะอาดหวั ลูกสบู รอ่ งแหวนและกระโปรงลกู สบู ให้เรียบร้อยพร้อมหล่อล่ืนช้ินสว่ นดว้ ยน้ำมันหล่อลน่ื ขณะทำการประกอบทกุ คร้งั 1.6.1 ประกอบแหวนลกู สูบเขา้ กับลกู สูบโดยการถา่ งปากแหวนพอสมควรแล้วกดด้านตรงข้ามกบั ปากแหวน เพ่ือใหแ้ หวนลงไปอยูภ่ ายในร่องแหวนสงั เกตให้เคร่ืองหมายบนแหวนลูกสบู หงายขนึ้ แหวน ลกู สบู ควร หมนุ ไดค้ ล่องและไมต่ ิดในรอ่ งแหวน 1.6.2 จัดระยะหา่ งปากแหวนแต่ละอันให้ทำมุมกนั 120 องศาและปากแหวนกวาดน้ำมันจัดศนู ยก์ ลาง20 มิลลเิ มตร รปู แสดงการประกอบแหวนลูกสูบ รปู แสดงการจัดตำแหนง่ ปากแหวน

43 1.6.3 ทำความสะอาดขดู ปะเกน็ ออกจากผิวสมั ผัสของเส้อื สูบด้านล่าง โดยใช้ผา้ คลมุ หอ้ งเพลาข้อเหวย่ี ง ปอ้ งกนั ฝุน่ หรือสงิ่ สกปรกไม่ให้เขา้ ไปในเคร่อื งยนต์ รปู แสดงผวิ สมั ผัสเส้อื สบู ด้านล่าง 1.6.4 ประกอบลูกสบู เข้ากบั ก้านสบู ทาน้ำมนั หลอ่ ลืน่ ที่ปลายก้านสบู ดา้ นเลก็ และรูสลักลูกสบู โดยให้ เครื่องหมาย“IN”หนั ไปทางด้านลน้ิ ไอดี 1.6.5 ประกอบสลกั ลูกสูบและคลปิ ลอ็ กสลกั ลูกสูบอันใหม่ โดยไมใ่ ห้ปากของคลปิ ล็อกสลกั ลูกสูบ รอยตดั ของลูกสูบ รปู แสดงการประกอบลกู สูบเขา้ กับกา้ นสูบ รูป แสดงการประกอบคลปิ ล็อก 1.7 ประกอบเสื้อสบู และฝาสูบ 1.7.1 ขดู ปะเกน็ บริเวณผวิ สมั ผสั ของเส้ือสบู ทั้ง 2 ดา้ น และทความสะอาดผวิ ด้านในไม่ให้มีฝุ่น หรือสิง่ สกปรก 1.7.2 เปลยี่ นใชป้ ะเกน็ ฐานเสือ้ สูบอันใหมพ่ ร้อมประกอบปลอกสลักเข้าที่เดมิ รปู แสดงลกั ษณะปะเกน็ และปลอกสลัก รูป แสดงการประกอบลูกสบู เขา้ กับเสอ้ื สบู 1.7.3 ชโลมนำ้ มนั หล่อล่ืนทผ่ี ิวของกระบอกสบู ผิวดา้ นนอกของลกู สบู และร่องแหวน ลูกสูบเข้ากบั เสื้อสบู พร้อมกบั ประกอบโซร่ าวลิ้นผ่านเส้อื สูบ 1.7.4 ทำความสะอาดช้ินส่วนของฝาสูบดว้ ยตวั ทำละลายหรอื นำ้ มันกา๊ ดและเปา่ ลมผา่ นรูป

44 1.7.5 ประกอบซลี ก้านลน้ิ หล่อลื่นก้านลน้ิ ด้วยน้ ามนั หลอ่ ลน่ื พรอ้ มประกอบลิน้ เข้าไปในปล โดยหมนุ กา้ นล้ินช้า ๆ 1.7.6 ประกอบแหวนรองสปรงิ ล้ินให้ด้านถี่ลงลา่ งดา้ นหา่ งอยดู่ ้านบนและประกอบลน้ิ โดยใช้ตวั กด 1.7.7 ใช้ค้อนพลาสติก 2 อนั เคาะเบา ๆที่กา้ นลนิ้ เพื่อใหป้ ระกบั ลิ้นนง่ั บ่า 1.7.8 ทานำ้ มนั หลอ่ ลื่นที่เพลาลูกเบ้ยี ว และลกู ปนื ประกอบเพลาลูกเบีย้ วลงในฝาสูบโดยให้ลูก ทางหอ้ งเผาไหม้ รปู แสดงวธิ กี ารใช้ก้านพลาสตกิ เคาะก้านล้ิน รปู แสดงการประกอบเพลาลูกเบี้ยว 1.7.9 หล่อลนื่ ผวิ สัมผัสแกนกระเดื่องและผวิ สัมผัสของลกู กล้ิงกระเด่ืองกดลิ้น ประกอบกระเดื่อง แกนกระเดื่องและแผ่นบังคับเพลาลูกเบีย้ ว 1.7.10 หล่อล่นื ผิวสัมผสั ปลอกตวั นำประกอบปลอกตวั นำสปรงิ และแหวนรองกันร่ัวตวั ใหม่ขันโบลท์ยดึ 1.7.11 ประกอบยางรองโซ่ราวลน้ิ เข้าไปในเส้อื สูบและเรือนเคร่ืองยนตโ์ ดยจัดให้เดอื ยของยางรอง โซร่ าวล้ินลงในรอ่ งของเสื้อสบู ใหแ้ นน่

45 1.7.12 ประกอบปลอกสลักและปะเกน็ ฝาสูบอันใหม่ รูป แสดงการประกอบยางรองโซร่ าวล้นิ รูป แสดงการประกอบปลอกสลักและปะเกน็ 1.7.13 ประกอบฝาสูบ แหวนรองกันรั่วและน็อตยึดฝาสูบขันน็อตยดึ ฝาสบู ในลกั ษณะกากะบาดให้ แน่นตามคา่ แรงขนั ท่ีกำหนด 1.8 ประกอบโซร่ าวล้ิน 1.8.1 หมุนเพลข้อเหวย่ี งทวนเขม็ นาฬิกาโดยใหเ้ ครอ่ื งหมาย“T”บนลอ้ แม่เหล็กตรงกบั ร่องบา ดูจงั หวะจุดระเบดิ บนฝาครอบเคร่ืองยนต์ดา้ นซ้าย รปู แสดงตำแหนง่ ของลอ้ แม่เหล็กและฝาครอบ 1.8.2 ตรวจสอบอกี ครั้งให้แน่ใจว่าลกู เบย้ี วอยู่ในตำแหน่งอัดสุดหรอื มีระยะหมุนฟรีได้ประกอบ เพลาลูกเบ้ยี ว รปู แสดงการประกอบปลอกสลัก

46 1.8.3 ประกอบเฟืองและโซร่ าวลน้ิ โดยจดั ใหเ้ ครอ่ื งหมาย“O”บนเฟืองโซ่ราวลิ้นกับเคร่ืองหมายบนฝาสบู ตรงกันประกอบโบลทย์ ึดให้ได้ตามคา่ แรงขนั ที่กำหนด รายการ คา่ แรงขัน(N-m) โบล์ทยดึ เฟอื ง 9 รูป แสดงการประกอบเฟืองโซ่ราวลน้ิ 1.8.4 หมุนแกนตัวปรบั ต้ังความตงึ โซร่ าวลนิ้ ตามเพื่อทีจ่ ะทข็มนาฬิกาใหแ้ กนตัวดนั โซ่ถอยเข้าไปใน ตัวปรับตง้ั เพอื่ ไม่ให้โซร่ าวล้นิ ตงึ ขณะทำการประกอบ 1.8.5 ประกอบปะเกน็ อนั ใหมเ่ ขา้ กับตัวปรบั ตง้ั ความตึงโซ่ราวล้ิน ประกอบตัวปรับต้ังความตึง กบั เส้ือสูบ รปู แสดงการขนั ปรบั ตัวปรับตงั้ ความตงึ รูป แสดงการประกอบตัวปรับตง้ั ความตึง 1.8.6 ประกอบปะเก็นอันใหมแ่ ละฝาครอบเฟืองเพลาลกู เบย้ี วโดยจดั เดือยฝาครอบใหต้ รงกบั เดือยของ 1.8.7 ประกอบโบลท์ยดึ ฝาครอบเฟืองเพลาลกู เบยี้ วและแหวนรองกนั รวั่ อนั ใหมเ่ ข้ากบั ฝาสบู พรอ้ มขนั ให้แนน่ ตามอัตราการขนั แนน่ ท่กี ำหนด รูป แสดงการประกอบฝาครอบเฟอื ง รูป แสดงการประกอบโบลท์ ยึด

47 1.8.8 ปรับต้ังระยะหา่ งล้นิ ก่อนทำการปรบั ตั้งต้องตรวจสอบใหแ้ น่ชดั ว่าลกู สูบอย่ใู นตำแหนง่ ศนู ย์ของ จังหวะอัดตรวจสอบระยะห่างของล้ินไอดีและล้นิ ไอเสยี โดยสอดฟิลเลอร์เกจเขา้ ระหวา่ งสกรู ปรบั ต้ังระยะห่างลน้ิ กบั ก้านล้ิน รปู แสดงการใชฟ้ ลิ เลอรเ์ กจตรวจสอบระยะหา่ งล้ิน 1.8.9 หากไม่ได้ค่าตามที่กำหนดให้ทำการปรับตัง้ โดยการคลายน็อตล็อกสกรูปรับต้ังระยะหา่ ง สกรปู รบั ตั้งจนกระทั่งสมั ผัสกับฟิลเลอรเ์ กจเบาๆปรบั ต้ังแล้วขันน็อตล็อกให้แนน่ ตรวจสอบระยะหา่ งของลิย้ ดึ สกรูอีกคร้ัง ปฏบิ ัติเชน่ เดยี วกันทงั้ ล้ินไอดแี ละลนิ้ ไอเสีย รายการ คา่ มาตรฐาน(ม.ม.) ลิน้ ไอดี 0.05 + 0.02 ลิ้นไอเสยี 0.05 + 0.02 รูป แสดงการปรบั ตง้ั ระยะห่างลิ้น 1.8.10 ชโลมน้ำมันหลอ่ ลนื่ ทีโ่ อริงตัวใหมข่ องฝาปิดช่องปรับตั้งล้ินไอดีและลน้ิ ไอเสียท้งั 2ตวั ประกอบ และขนั โบลทย์ ดึ ให้แนน่ 1.8.11 ชโลมน้ำมันหล่อลื่นท่โี อริงฝาปิดช่องดจู ังหวะจดุ ระเบดิ และฝาปิดช่องรูหมนุ เพลาขอ้ ประกอบฝาปิดท้งั 2 อนั เข้ากับฝาครอบเครื่องยนต์ด้านซา้ ยและขันให้แน่น รูป แสดงการประกอบฝาปิดช่องปรับตัง้ ลนิ้ รปู แสดงการประกอบฝาปดิ ช่องดจู ังหวะจดุ ระเบิด 1.8.12 ประกอบหัวเทียน ท่อไอดที ่อดูดอากาศและท่อไอเสยี เขา้ ทเ่ี ดมิ

48 แบบประเมนิ การปฏิบตั ิงาน ชอ่ื ถอด ประกอบ ตรวจสอบชิน้ สว่ นของเคร่ืองยนต์ ชือ่ -สกุล ................................................................................................ ชนั้ ปวช................ เลขท่ี ................... คำชีแ้ จง ให้บนั ทึกข้อมลู ต่าง ๆ และผลการประเมินและนำผลคะแนนท่ีได้รบั ตดิ ลงในช่องตารางกำหนด ใช้เวลาในการ ทำงาน 1 ช่วั โมง ลำดับท่ี หลกั ฐานการตรวจ/หัวข้อประเมนิ คะแนน คะแนนที่ เตม็ ได้ 1 เลือก/ ใช้ วัสดุ เคร่อื งมอื อุปกรณแ์ ละความปลอดภยั 1 2 ข้นั ตอนการปฏิบตั งิ าน (การเตรียมเครื่องมือ,วิธกี ารทำงาน, 1 เสรจ็ ตามเวลากำหนด,การจัดเก็บสถานท่ี) 3 ผลสำเร็จ 7 (1) ลำดับข้ันตอนการถอด 2 (2) การตรวจสอบ 2 (3) ลำดบั ขัน้ การประกอบ 2 (4) ประสทิ ธิภาพการทำงานของระบบ 2 ปฏบิ ตั ิครัง้ ท่ี …………………. วนั ที่ รวม 10 ...................... ลำดับท่ี หลักฐานการตรวจ/หัวข้อประเมิน คะแนน คะแนนที่ เต็ม ได้ 1 เลอื ก/ ใช้ วัสดุ เครอื่ งมอื อุปกรณ์และความปลอดภัย 2 ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั ิงาน (การเตรยี มเครอื่ งมือ,วิธีการทำงาน, 1 เสร็จตามเวลากำหนด,การจดั เก็บสถานท่ี) 1 3 ผลสำเรจ็ 7 (1) ลำดับขนั้ ตอนการถอด 2 (2) การตรวจสอบ 2 (3) ลำดับข้ันการประกอบ 2 (4) ประสทิ ธภิ าพการทำงานของระบบ 2 ปฏบิ ัติครั้งท่ี …………………. 10 วนั ที่ รวม ......................

49 ใบความรแู้ บบฝึกทกั ษะงานจักรยานยนต์ ชื่อหนว่ ยถอดประกอบตรวจสอบช้ินส่วนของ หน่วยที่ 3 เคร่อื งยนต์ ใบงานท่ี 1.1 การถอดสว่ นบนของเครอื่ งยนต์ 4 จำนวน 10 นาที จงั หวะ ช่ือ – สกลุ ............................................................................หลกั สูตร/ชั้น...........................เลขท.ี่ ................ ************************************************************************************************** คำชแ้ี จ้ง ใหน้ ักเรยี นตอบคำถามตอ่ ไปนีใ้ หถ้ ูกต้อง 1. ฝาสูบ ทำหนา้ ท่ี ......................................................................................... ..................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 2. ลูกสูบ ทำหน้าที่ ............................................................................................................................. ................................................. ........................................................................................................................................................................ ...... ............................................................................................................................ .................................................. 3. แหวนลาน ทำหน้าท่ี ............................................................................................................................. ................................................. ...................................................................................................................................... ........................................ .......................................................................................... .................................................................................... 4. เพลาลูกเบ่ียว ทำหนา้ ที่ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. 5. โครงสร้างส่วนบนของเครื่องยนต์ ประกอบดว้ ย ...................................................................................... ........................................................................................ ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. .................................................

50 เฉลยข้อสอบ/แบบฝกึ 3.1การถอดส่วนบนของเครอ่ื งยนต์ 4 จังหวะ 1. เครอ่ื งยนตห์ มายถึงอะไร ก. อุปกรณท์ สี่ ามารถเปล่ยี นพลังงานความร้อนให้เป็นพลงั งานกล 2. เคร่ืองยนต์แบง่ ออกได้ 2 ชนิดคืออะไรบ้าง ก. เครอื่ งยนตเ์ ผาไหม้ภายในและเคร่ืองยนตเ์ ผาไหม้ภายนอก 3. เครื่องยนต์ 2 จงั หวะ การทำงานจังหวะใดทซ่ี ้อนกัน ก. จังหวะดดู และจังหวะอัด 4. แหวนลกู สูบของเครอื่ งยนต์ 2 จงั หวะ มีกต่ี ัว ก. 2 ตัว 5. เครอ่ื งยนต์ 4 จังหวะ ลูกสบู เลื่อนลงในจังหวะใด ค. จังหวะดดู และจงั หวะระเบดิ 6. การทำงาน 1 กลวัตรของเครื่องยนต์ 4 จังหวะ เพลาข้อเหวย่ี งหมนุ ก่รี อบ ข. 2 รอบ 7. ระยะชักของเครื่องยนต์ หมายถงึ อะไร ง. ระยะจากศนู ย์ตายบนถงึ ศูนย์ตายล่าง 8. เคร่อื งยนต์ 4 จงั หวะ ปจั จบุ ันใชก้ ลไกการบงั คบั วาลว์ แบบใด ค. แบบเพลาลูกเบ้ียวบนฝาสบู (SOHC) 9. แหวนลูกสูบรถจักรยานยนต์ 4 จังหวะมีกี่ตัว ข. 3 ตัว 10. วาล์วเครือ่ งยนตท์ มี่ ีขนาดใหญ่คอื วาล์วใด ก. วาล์วไอดี 1. ฝาสูบ ทำหนา้ ที่ เป็นห้องเผา้ ไหม้ 2. ลกู สบู ทำหน้าที่ อดั สว่ นผสมของไอดีในการจุดระเบดิ และรบั แรงระเบิดส่งผา่ นไปยังกา้ นสบู 3. แหวนลาน ทำหนา้ ที่ ป้องกนั การรว่ั ของอากาศ 4. เพลาลกู เบี่ยว ทำหนา้ ท่ี การเปิด ปิดล้นิ ไอดี ไอเสยี 5. โครงสร้างส่วนบนของเครื่องยนต์ ประกอบด้วย ฝาสูบ เพลาลูกเบย่ี ว ล้ินไอดี ลน้ิ ไอเสีย เส้อื สูบ ลูกสบู

51 แบบฝึกหดั ก่อนเรยี น : เร่ือง การตรวจสอบและถอดประกอบ ชุดคลตั ช์จักรยานยนต์ คำสงั่ 1. จงทำเคร่ืองหมาย X ลงในกระดาษคำตอบ โดยเลอื กคำตอบทีถ่ กู ตอ้ งทีส่ ดุ เพยี งขอ้ เดยี ว 2. แบบฝกึ หัดมที ั้งหมด 20 ขอ้ ใช้เวลาทำ 20 นาที ..................................................... 1. ระบบส่งกำลังของรถจกั รยานยนต์มีหนา้ ทข่ี ้อใด ก. เปลีย่ นทศิ ทางการเคลอ่ื นท่ี ข. เพ่มิ แรงบดิ ของเครื่องยนต์ ค. สง่ กา ลงังานจากเคร่ืองยนตไ์ ปยังล้อหลงั ง. สง่ กำลังงานจากเกยี ร์ไปขับท่ีโซ่ 2. คลัตชร์ ถจกั รยานยนต์ทำหนา้ ท่อี ะไร ก. ตดั ต่อกำลงั งานระหว่างเครือ่ งยนต์กบั เกียร์ ข. สง่ กำลงั งานจากเกยี รไ์ ปขับท่ีโซ่ ค. เพิม่ แรงบิดของเคร่ืองยนต์ ง. สง่ กำลงั งานจากเคร่อื งยนต์ไปยังล้อหลัง 3. คลตั ช์แรงเหว่ยี งแบ่งออกได้ 2 แบบคือขอ้ ใด ก. แบบแผ่นและแบบอัตโนมัติ ข. แบบแผ่นและแบบฝัก ค. แบบแหง้ และแบบเปยี ก ง. แบบฝกั และแบบอัตโนมัติ 4. คลัตชอ์ ัตโนมตั จิ ะทำงานเม่ือความเร็วรอบของเคร่ืองยนต์เพิม่ ขนึ้ ถึง ก. 1,500 รอบ/นาที ข. 2,000 รอบ/นาที ค. 2,500 รอบ/นาที ง. 3,000 รอบ/นาที 5. คลัตชแ์ บบใดทสี่ ามารถเปลย่ี นเกียรไ์ ด้อยา่ งรวดเร็ว ก. แบบธรรมดา ข. แบบกดร้งั ภายใน ค. แบบกดร้ังภายนอก ง. แบบอัตโนมตั ิ 6. คลตั ชแ์ บบใดใหค้ วามปลอดภัยแกผ่ ู้ขบั ข่ี เมื่อเกดิ ปัญหาลูกสบู ติด ก. คลัตชม์ ือแบบแผน่ ข. คลัตชแ์ รงเหวยี่ ง ค. คลัตช์แบบผสมใช้คลัตช์ 2 ชุด ง. คลตั ช์แบบธรรมดา 7. คลัตช์แบบอัตโนมัติทำงานโดยอาศยั แรงอะไร ก. แรงเหวย่ี ง ข. แรงขับ ค. แรงเฉอ่ื ย ง. แรงดงึ ดดู ของโลก 8. คลัตชท์ ใี่ ห้การสง่ กำลังที่นิ่มนวลคอื คลัตช์แบบใด ก. คลัตช์ 2 ชดุ ข. คลตั ชช์ ดุ เดยี ว ค. คลตั ช์สาย ง. คลัตชธ์ รรมดา 9. เกียร์ทีใ่ ชใ้ นรถจกั รยานยนตโ์ ดยทวั่ ไปเป็นเกยี ร์แบบใด ก. เฟืองฟันตรงขบกนั ไม่คงที่ ข. เฟืองฟนั ตรงขบกันคงท่ี ค. เฟอื งเฉียงขบกันคงที่ ง. เฟืองเฉยี งขบกันไม่คงที่ 10. คู่เฟืองทเ่ี พลาขบั เล็กสุดกับท่เี พลาตามใหญส่ ุดคือเกยี ร์ใด ก. เกียร์1 ข. เกยี ร์2 ค. เกยี ร์3 ง. เกยี ร์4 11. คู่เฟืองทเี่ พลาขบั ใหญ่สดุ กับทเ่ี พลาตามเลก็ สดุ คือเกียร์ใด ก. เกยี ร์1 ข. เกียร์2 ค. เกียร์3 ง. เกียร์4