✍️©️

๔ ๓) วนทร0ชกาล ต)๑๙)๕ วน ส, ฯ ๘ คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 ๑๐ (๓ กรกฎาคม ๒๔๓๑) ''ม่ได้เสดจออกขนนาลงงชนฅั้าคามเคย วนทรชกาล ต)®ต)๖ วน ๔ ๑ฯ๑ ๘ คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๔ กรกฎาคม ๒๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสดจออกขนนาง กรมมหาคไทยอ่านบอก พระยานกรนายก ว่าขุนพํฌน์ฅงบ่อนออกหวยจิบยี่กีให้ราษฎรแทงหำม ไม่พง แลมีผู้มาร้องว่าทุบฅีแลเอามีดเชือดปากราษฎรคนหนึ่ง ได้ให้ กรมการไปเกาะตำไม่มา (โปรดให้แต่งขำหลวงออกไปชำระ) พระยาศรีสิงหเทพ นำหลวงสกลริกษายกระบัตร หลวงอบัย ภ'กดีผ้'ช่วยเมืองพยหคิรี กราบถวายบังคมลากลิบไปริกษาราชการบัาน เมือง กรมมหาดไทยอ่านบอกพระยาสุจริต รำษาเมืองตากว่า นากะเลกระเหรี่ยงเกิดที่คลองแม่ลเมาน่าด่านเชียงทองขนเมืองตากจ ขอลงมาเผาทูลลอองธุลีพระบาท จึงส่งตัวลงมา แลำนำนากะเลกะเหรี่ยง เกิดทีคลอง แม่ละเมาน่า ด่านเชียงทอง เมืองขน เมืองฅากเผาทูลลอองธุลีพระบาท จดไค้คาบผก เงินเล่ม ๑

แหวนทํบ,ทิม ๒ วง ลิบว่าพระมหาเยน ซึงบวชอยู่วคบวรนิเวศ ศึก ไปบวชอย่ว่ดตะโก แขวงเมืองมรแมน ฝากบุรีพม่า ๗00 มวน มาถวาย กระลาโหมนำหลวงทรงสุรเคช กราบถวายบงคมลา โปผูกบ เมืองราชบุรี เมืองกาญจนบุรี กรมท่านำหลวงสรจ้กรานกิจ กราบถวายบงคมลาไปผูกบืเมือ พนศนิคม เมืองชลบุรี แลวเสดจขน วนทึรชกาล ฟ่®ฟ่ณ์ วน ๕ ^๘ คํ่า บชวดสํมฤท?ศก ด๒๕0 (๕ กรกคูาคม ๒๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสคจออกขุนนาง กรมกระลาโหมอ่านบอก พระยาประสิทธิสงครามเมืองกาญจนบุรี ๒ ฉบํบ‘''เหนึ่งส่งผู้'ร่าย ที่ส่งมาแต่เมืองทวายเข้ามากรุงเทพฯ อีกฉบํบ ๑ ว่าพระอร่ามคิ ปลิดบวยฟน่ผึที่ไหล่รวบแตกเปนพิศถึงแก่กรรมข้น ๑ ๆ ๘ กํ่า ส'ม่ฤทธิศก อายุ ๔๙ บื่ โปรดพระราชทานลิญญาบฅร หมื่นไชยชลธาร เปนหลวง จงพยห ปลิดกรมเขนทองซ้าย กรมพระกระลาโหม นา ๖00 ขน วิเสศสาฅรา เปนหลวงโจมจตุรงก ปลดกรมเขนทองขวา กรมพระ กระลาโหม นา ๘00 หลวงศรีสารวดกองโค เปนพระนครภกคีผ้'ว่า ราชการเมืองนครจนทึกขนเมืองนครราชสิมา นา 0000

(50 วนทรชกาล ๘)๑๘)๘ วน ๖ ฯ ๘ คา บชวดสมฤทธิศก็ ด๒๕0 ๑๓ (๖ กรกคูากิม ๒๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่ม เสคจออกขุนนาง กรมมหาดไทยอ่านบอกพระยา ปรพินบุรี ว่าแต่ก่อนมาตำเลขเมืองอร'ญประเทศหนีไปอยู่เมืองพระ ฅะบองเมืองโตนดเนือง ‘บุ พระเหยมใจหาญ เจาเมืองได้ออกไปตาม ฅวเลข พระยาคธาธรข'ต่ไว้ว่าจะมืใบบอกเข่ามา บำนีเลขภากนหลบ ไปอีก หลวงปลดเมืองอร'ญได้ไปตามก็ไม่ได้ตำ รวมเลขที่อพยพไป ๓ กรง ๘๖ คน เลขก็เบาบางลงแลำ กรมพระกระลาโหมอ่านบอกพระยาเสนานชิต เมืองตกำบาส่ง ตนไม้ทอง เงิน'จำนวนบี่วอกศก๊, ตนไม้ทอง ๖ เงิน ๖ หนำตนละ ๑ บาท เทียนพนม ©๐00 เล่ม เงิน ๒0 เหรียญแทนอำพ้นหนำ ๔ ตำลึง ผลจ’นทน์เทศหนำ ๒0 ชำจีน ลำพ้นแดง ๒๐ ชำจีน เสื่อ ขาว ๑๐๐ ผืน ผ่าขาว ๒๔ ศอก ©๐๐ ภ'บ ผ่าแคงเทศ ๕๐ ภ'บ ผ่าลายย่ามวาด ๒๐๐ ผืน ให้นายนุ้ยมหาคเล็ก บุตรพระสมบำยานรำษ คนเก่ากุมเข่ามาส่ง กรมพระกระลาโหมนำนายนุ้ยมหาดเล็กเผ่าถวายภิมเสนหนำ ๒๐ พ'บ ผ่าลายวิลาศ ๒๐ พ*บ กรมท่าอ่านบอกหลวงคิรีเน มืทวีป ปลำเมืองบฅพั.คิรีเขตร ว่าพระพิไชยชลธี เจำเมืองบ่1วยเปนไข้ถึงแก่กำม์วน ๑ ๆ ๖ คํ๋า บำน พระขลงบรี ผ้ที่จะปลงศพ ขอพระราชทานสิลาน่าเพลิง

* ๕๐ พระยาศรีนำหลวงพินิจโภค*'ย กรมพระกล*งมหาสมบฅ กราบ ถวายบงคมลา ฟน'ขำหลวงไปช่วยหลวงจินดาร*กษชำระความจีนเ จบยี่กีที่นครนายก วนทรชกาล ๘)๑๘)ลี่ วน ๗ ฯ ๘ คา บชวดส้มฤทธิศก็'®๒๕๐ ๑ (ฐะ (๘) กรกฎาคม ๒๔๓ต) เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ พระเจ่าอข่หวเสดจออกพระที่นํง้จกรกรี มหาปราสาทองค์ฅว*นออก กรมหลวงเทววงษวโรประการ นำมิศเตอ เยกบ ฅีไชลค์ ราชทฅอเมริกากราบถวายบ*งกมลาไปส่งภรรยา ณประเทศ อเมริกา ไม่ได้ออกขุนนาง วนทีรชกาล๘)®๘๐ วน®๑๕ ฯ1๘คา บชวดส้มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๘ กรกฎาคม 1ด0๔๓๑) เวลาเช่าโปรดให้สมเดจพระบรมโอรสาธิราชเสคจออกทรงประ เกน พระสงฆ ๓® รูปร*มพระราชทานฉันเพลที่ทองพระโรงกลางพระ ที่นํงจกรกรีมหาปราสาท เวลาบ่าย ๔ โมงเสศ เสดจออกท์อ์งพระโรงกลาง ทรงจด เทียนเครื่องนม*ศการแลวทรงฅํ้งตำแหน่งพระสงฆคือ

(^๑ พระราชทาน'ไตรแพรแลสญ่ญาบกร ให้พระมหาแกว เปรียญ๖ ประโยค วิดวิงษีสุทธาวาศ เปนพระปรีชาเฉลิม ^ ไปอยู่วิคเฉลิมพระ เกียรติ นิดยภํฅร เดือนละ — —พระราชทานตาลิบตแฉกหํกทองขวาง แลของต่าง \") อย่างเครื่องยศพระราชาคณะ พระมหาหนู ๓ ประโยค วิดศาลาปูน เปนพระสุวรรณวิมลสิล ไปอยู่วิดสุวรรณดาราราม นิฅยลิตร เดือนละ — — พระราชทานตาลิบต แฉกหกทองขวางเครื่องยศต่าง ๆ ดำย พระปลิดช่างวิดโปรดเกษ ฟนพระญาณลิงวรเถร เจาคณะ ใหญ่เมืองนครเขื่อนขนท นิฅยลิตรเดือนละ—— พระราชทานตาลิบต งาสาน แลเครื่องยศต่าง\")อย่างพระราชาคณะ พระราชทานผำไตรสลิบแพร ลิญ่ญาบฅรให้พระครูไพโรจน์ ราชลิงฆาราม ฟนพระครูอุดรคณะวิกษ ^ ผู้ช่วยกิจสงฆส่วนราชการ คงอยู่วิดพระเชฅุพน นิฅยลิตรเดือนละ—— กงถือฅาลิบ'ตเติม พระสมหพุดวิดเสวฅรฉํฅร ฝนพระกรุวินโ]ลิงวร นิฅยลิตร .เค-อ1น^ละ—๒— ’พ1'ร’ะราชทานตาลบฅพ4,ุXคตIาล’ขาว Xเกรอง,‘ย1ศตา\"ง\"1Iอ1ย่าง พระกรูเจ้าอาวาศ เจ้าอธิการแสงวิดรอ ฟนพระกรูจนทรวิศมี ไปอยู่วิดพน้ญเชิง นิฅยลิตรเดือนละ—— พระราชทานตาลิบตแฉกเปลวหโ)ทองขวาง ไตร เครื่องยศอย่างพระกรูเจ้าอาวาศ (๑) พระปรชาเฉลิม (แกว สงขสุวณโณ) ภายหลงเบ็นพระเทพโมลิ ครองว\"ดมหรรณ- พหาม (๒) พระครอดรคณาร,กบ (ชุ่ม) ภายหลงเบนพระราชาคณะ ที่พระอดรคณาร0กษ็๋

๕ ไอีอ พระสมหสวนวิดพน\"ญเชิง เปนพระกรูโยกานุกูล ไปอยู่ สุวรรณดาราราม นิฅยภ*ดร เดือนละ — — พระราชทานดาลิบฅพุดตาล ห*กทองขวาง เครื่องยศอย่างพระกร พระวิน*ยธรดิบวิดพระเชฅพน เปนพระครูพุทธไสยาสนม ไปอยู่วิดพระนอนวิกรศรี เมืองสิงหบุรี นิฅยภ*ดร เดืพอนระละ - ราชทานดาลิบตเปลวแผ่ลวด แลเครื่องสงอย่างพระครูเจาอาวาศ หำเมือง พระปด*คเนดร'วิดบ้านแหลม เปนพระกรมหาสิทธิการ เจ้าคณะ รองเมืองสมุทสงคราม นิฅยภ*ดร เดือนละ๑ ๒ พระราชทานตาลิบต เปลวแผ่ลวด และเครื่องยศ เจ้าอธิการเอี่ยม เจ้าคณะเวปคนบพวระครูวิมลบญญา เจ้า คณะรองเมืองนนทบุรี นิดยภ*ดร เดือนล-—ะ พระราชทานดาลิบด พดฅาลอ*ดล*ค แลเครื่องยศ พระราชทานไฅรผ้าแลสัญญาบ*ดร ให้เจ้าอธิการวินิวิคก้ เปนพระกรูสวางกมุนี เจาคณะใหญ่เมืองฝาง พระราชทานดาลิบ แฉกเปลวทองแม่ลวด เปนเครื่องยศ พระปสัดสุกวิดเซิงหวาย เปนพระครูพรหมนครบวเจร้มุา นี คณะใหญ่เมืองพรหมบุรี พระราชทานดาลิบฅพดดาลแม่ลวด เครื่องยศ พระปสัคโดวิดพระสุก เปนพระครูอินทมุนี เสัาคณะใหญ อินทบุรี พระราชทานดาลิบตพุดดาลแผ่ลวค แลเครื่องยศ

(3เ6โ) พระปลดอยู่วคโคกแขก ฟนพระกรูธรรมบญญาเจ่าคณะรอง เมืองนกรไชยศรี พระราชทานตาลิบฅพุคกาลทยิงแผ่ลวก แลเครื่องยศ เจาอธิการอินวดพร้าว เปนพระกรวิมลเมธาจาริย์ เจ่าคณะ ใหญ่เมืองสุพรรณ, พระราชทานตาลิบตพุดตาลแผ่ลวก แลเครื่องยศ กํบโปรกพระราชทานตาลิบตแฉกเปลวทองแผ่ลวกแก่พระกรู สงฆภาระวาหลวบุรีคณาจารย์ เพราะเดิมไค้ร*บพ่คพุดตาล ขณะเมื่อทรงต1งพระน5น พระราชาคณะถานานกรมที่ไม่ได้ เลอนยศสวดไชยมงคลพร้อมก่น พระสงฆกรองผ่าแก่วถวายยถา อนุโมทนา แก่วิเสดจขั้น เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ เสดจออกสวนสราญรมย์จน ๘ ทุ่มเลศ วนที่ร'ชกาล ๘)๑๘๑ วน ๒ ฯ ๘ คา บชวดสมฤทธิศก ๑๒๕๐ (ลิ่ กรกฎาคม ๒ ๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสดจออกขุนนาง พระวิจารณอาวุธอ่านบอก พระยาฤทธิสงครามเมืองไทรบุรี เรียนพณผ้ว่าราชการกรมพระกระลา- โหม เรื่องจีนวิวาทกนที่ตำบลลุเกมความดองกก*บบอกพระอนุร้กษโยธา ขำหลวงที่อ่านเมื่อวน๒ๆ ๙ กํ่า พระยาศรีสิงหเทพ^ นำจ่าเร่งงานรดรดกราบถวายปงคมลา ไปช่วยพระยาศุโขทยร่บราชการที่เมืองพไชย แลนำกะเลเกรียงกรา ถวายใ]งกมลา พระราชทานเสอผ่าเปนเกียรติยศ (๑) พระยาศรสิงทเทพ (อ,วม)

ในหม่นมีกวามที่ฆราวากีพ้องกล่าวโทษพระภิกษุสงฆใน อารามต่าง \"I ชุกชม ว่าต่องป^มปาราชิกบาง ตติยปาราชิกบาง พระ สงฆต่อพระสงฆวิวาทฆ่ากนฅายบ้าง มีมากขนในหม่น มีกวามเรื่องหน เกิดที่วดมหรรณพาราม โจท ๒ กน พ้องพระมหาสุ่นว่า เสพเมถุนเป ปาราชิกกบสตรี ๒ คน มาได้ ๒ บ้เสศแลว เมื่อวนต8งพระสงฆ เทพมุนีเจาอาวาศเขำมาฉไเ มีพระราชดำรสถามก็ถวายพระพรเลือน ทางพระราชดำริห์ว่าพระเทพมุนีไม่คแลการพระอารามมีความผิด โปรด ให้ลดนิดยภฅรลงเท่าเมื่อย์งเปนเปรียญอย่ไปบหนึ่ง จึงให้กงไ ราชทานเท่าตำแหน่งเทพ แลให้ประกาศแก่พระสงฆเจาอาวากให้ตรวจ ตราห่ามปรามพระสงฆอย่าให้ประพฤติชํวริายต่อไป ประกาศลงวไเขน ๒ กำ เดือน ๘ บี1ชวดส'ม่ฤทธิศก รินทึรํชกาล ๘)๑๘๒ ริน ๓ ฯ ๘ คา บชวดสันฤทธิศก็ ๑๒๕ (๑๐ กรกคูากิน ๒๔๓๑) วนนีไม่ได้เสดจออกขนนาง รินที่รํชกาล๘๑๘๓ ริน๔ฯ๘คำ บชวดสมฤทธิศก๑๒๕0 (๑๑ กรกคูาศ]] 1ดุ9๔๓๑) วนนไม1ไค้เสคจออกขนนาง เปนแฅ่เสคจลงที่'ชนฅา แ วิมานรถยา

๕๕ วนทรชกาล ๙)©๘๔ วน ๕ ฯ ๘ คา บชวดสโเฤทธิศก็ ๑๒๕0 (©๒ กากคูาคน ๒๔๓๑) ไม่ออกขนนางเหมือนกน วนทรชกาล ต)©๘๕ ว'น ๖'ฯ ๘ คั๋า บ-ชวดส'มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑๓ กากลูาคบ ๒๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสดจออกขนนาง กรมมหาคไทยอ่านบอก พระยากธาธรเมืองพระตะบอง ว่าลังแกมองแข่งหลวงมณีรจนาลับพวก มีศร*ทธาสรำงพระอุโบสถที่บ่อสำรอง ขอพระราชทานที่ผูกพทธสิมา กว่าง ๑๐ วา ยาว ©๒วา ๒ศอก ลับขอสรำงพระเจตืยบนเนินเขาที่ บ่อดินเหนียวแห่งหนึ่ง ลับใบบอกหลวงประชากรบริรกษ ปลัดเมือง อินทบรี ว่านายต่าย ขุนพรหมเสนา ขนไปเดินนาไปเกบเงินค่านา ฅามลำภงฅน ไม1บอกให้กรมการกำนันกำลับราษฎรรองกล่าวโทษว่า เรียกเงินค่าเผาบาทละไพนอกทองตราได้ลักเตือนว่าให้มาทำการพ ควยกรมการก็ขดแขงเสีย ๆ โปรดให้ต่อว่ากรมนา กรมพระกระลาโหมอำนหนังสือบอกพระยาศรีธรรมราชว่า พระยาพิพิธลักดีเมืองกล'นิคนแต่งให้พระร'ษฎาธิบตืบฅรบรศพิเสศ ๑ ตนกูมุดาน’องพระร'ษฏา ๑ ฅนกูหลงสนีผู้บุตรพระร*ษฎา ๑ ศรีต-ว่น กรมการ ๕ นาย ไพร่ ๓๒ กน รวม ๔๐ กน เขำมากรุงเทพ ๆ ตาม

๕๖ ทองคราพระกชสีหที่จะโปรดเกล้า ฯ ให้พระร*ษฎาร้บเกียรติยศ หน*งสือพระยาพิพิธภกคี พระยากล้นฅนว่าคำยมืตราพระกชสีหโป เกลา ๆ ออกไปว่าจะโปรดเกล้า ๆ ให้พระร*ษฎาธิบคีบฅรบุรุศพิเ เกยรติยศขนอีกตามที่พระยาเดชานชิตทำหน*งสือขอพระราชทานไว้นน บ*คนไค้แต่ง,ให้'พระร*ษฎาธิบดีตนกมุดา ตนกูหลงสนีเขำมากรุงเทพ โปรคให้เข่าเผาทูลลอองธุลพระบาทในวน ๑ ๆ ๘ กํ๋า พระราชทานส*ญญาบ*กร พ'นพฌทนุราชเปนพระวรพุฌิโภคย ในกรมมหาดไทย นา ๘00 นายเลื่อนมหาดเล็กเปนหลวงอภ*ยพิจารณ ในกรมมหาดไทย นา ๖00 นายจำเนียรภ*กคีนายเวรเปนขุนนิพิ3 ราชการ พระยาพิพ*ฌโกษานำจมึ่นราชามาตยปล้ดกรมพระตำรวจในขำ กราบถวายบงกมลาไปเปนขำหลวงร*กษาเมืองนนทบุรี แล้วเสดจฃํ้ วนที่รํชกาล ฟ่ด๘๖ ล้น อา ฯ ๘ คา บชวดส'มฤทธิศก ๑๒๕๐ (๑๔ กรกคูาคบ ๒๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสดจออกขุนนาง กรมมหาดไทยอ่านบอก พระยาพิไชยรณรงค์สงกรามเมืองสระบุรี ว่าล้วยเกิดผู้ร้ายปล้น ในแขวงเมืองสระบุรี ๒ รายสึบจบไค้กำผู้ร้ายมาชำระเปนส*ฅย ซัดพ เพื่อนย*งสึบ,จ*บไม่ไค้ตำล้าง เปนคนต่างเมืองบ่าง ล้าได้ฅำไป ความประการใดจะบอกมาภายหล้ง แล้วเสดจขน





๕ วนทรชกาล ๓)๑๘๙) ๘ (๑๕ โ11โ)คูาศเ] 12)๔๓๑) เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ พระเจำอย่หำเสดจออกประทบพระที่นํง พุดฅาลทองคำภายใด้พระม'หาเส'วฅรนัฅ์รท์องพระโรงกลางพระที่นง วักรกรีพรํอมควยพระบรมวงษานุวงษ ขำราชการ เผาทูลลอองธุลีพระ บาทพรอมกน เจ่าพนกงานประโคมตามธรรมเนียม กร1นสุดเสียงประโคมแลำ เจ่าพนกงานกรมวิง กรมพระ กระลาโหม นำแขกเมืองกลนตน คือ พระรษฏาธิบคีบุฅรบรุศพิเสศ ๑ ฅนกูมุดา ต ฅนกหลงสนิ ต ศรีตวันกรมการเมืองกลีนํตํน เขาเผา ทูลลอองธุลีพระบาท แขกเมืองกลนตนวัดได้ทองกำหลอมหนัก ๔๐ ตำลึงแขก พิมเสนหนัก ๒ ชงจีน ผาโสร่งไหม ๒0 ผืน ขอพระราช ทานทลเกลา ๆ ถวาย มืพระราชดำร*สปฏิสน^าน ๓ นัด แลวเส'คจขน เวลาด่า เสดจลงชนตา พระราชทานผำโสร่งไหมที่พระรษฏา- ธิบคีทูลเกลำ ๆ ถวายนน แก่เจ่านายหลายคน วนนแห่พระปรีชาเฉลิมไปวัดเฉลิมพระเลียรติ ถานา ๒ อนดบ๒ วนที่รชกาล ๘©๘๘ ๘ (๑บ กิรกิคูากิน ๒๔๓©) เสดจพระราชดำเนินประพาศพระราชอุทธยานสราญรมย์ ตงแด่ เวลาบ่าย ๕ โมง จนเวลา ๘ ทุ่มเสศ เสดจขน

วนทรชกาล ๓)๑๘ลิ่ ๘ (๑๒ กรกฎาคม ๒๔๓©) เวลายามเสศ เสดจออกขุนนาง กรมมหาดไทยอ่านบอกพระ กำพุชว่าที่พระพิท'กษบุรทิศผ้ว่าราชการเมืองศรีโสภณเรื่องผ้ร ฅายฉบบ ๑ กรมพระกระลาโหมอ่านบอกพระยาตร*งกภูมาภิบาลว่าควยไป ถึงเมืองดร*ง เชิญสัองตราอ่านให้กรมการอำเภอพง แล‘วไค ราชการเมืองต่อไป เสคจขน ร่นทืรชกาล ๒๑ลิ่๐ ๘ (©๒ กรกฎาคม ๒๔๓๑) เวลายํ่ากํ่า เสดจออกแขกเมืองกสันสันเหมือนว''น ต กรมว*ง กรมพระกระลาโหมนำพระร*ษฎาธิบดี ตนทูมุคา ฅนกหลงสนิ เข็าเผาทูลลอองธุลีพระบาทพระเจ่าอย่หวทรงพระกรุณาโปรดพร ทานสัญญาบ*คร ให้พระร*ษฎาธิบดีนำไปพระราชทาน เลื่อนพระยา กสันสันเปนพระยาเดชานุชิต ผู้กำกบคูแลราชการเมืองกสันส พระราชทานให้พระร*ษฎาธิบดีเปนพระยาพิพิธสักดีเจ่าเมืองกสัน ฅนกูมุดาเปนพระโยธีประดียุทธรายามุคา ๑ ตนทูหลงสนิเปนพระร*ษ ธิบดีบุตรบุรุศพิเสศ ๑

& ส์ แล้วพระราชทานพระบรมราโชวาทในการทนุบำรุงญาติพี่นอง แลรกษาราชการบ้านเมืองต่อไปเปนอ*นมากแล้ว เสดๆขน เวลาทุ่มเสศ เสดจออกที่ห์อ์งพระโรงกลางพระที่นงจกรกรี สมโภชหม่อมเจ้าที่จะผนวชภิกษุสามเณร ๓ องค์ คือหม่อมเจ้าเทโพ ในกรมขุนภุว'ไนยเ81)๑ หม่อมเจ้าอบเชยในกรมหมื่นมเหศวร^1\"'*® ทรงผนวชภิกษุ หม่อมเจ้าชายหนูผนวชสามเณร ๑ สมโภชแล้วพระ ราชทานนาสงขทรงเจิมพระราชทานท*งสอง แล้วพระราชทานส*ญญาบตรทหาร ๒๒ กน คือ เปนนายพลเอก (เยเนอราล) สมเดจกรมพระภาณุพนธ ๑ ๆ เปนนายพลฅรี (เมเยอ- เยเนอวาล) ๓ คือ กรมหมื่นประจกษ กรมหมื่นดำรง เจ้าพากรมขุน นรีศรวม๓ๆ เปนนายพลจ*ฅวา (บรีเกเคียเยเนอวาล)© กรมหมื่น อคิศร^ๆ เปนนายพ*นเอก (เคแนล)๒ คือ พระวรเดช® หลวง อ*กนิสร©ๆ เปนนายพ*นิฅรี (เมเยอ)® หลวงนครไภยพิเฉทๆ นายร1อยเอก (ก'ปต*น) ๖ คือ ขุนส*ณหการโกศล ๑ หลวงวิเสศสรการ ๑ หลวงวิชิตรสรสาฅร © หลวงสโมสร ๏ นายต่วน ๑ นายกง ๑ ๆ เปนนายรอยโท (เลปเฅอแนนฅ) ขุนวิสุทธราช ๑ ขุนอมรศักดาวุธ ๑ หม่อมราชวงษสนิท® นายเภา©ๆ ฟนนายรอยตรี (ฒัเลบเตอแนนฅ) นายวร ๑ ขุนผดุงศรีตุลาอาศน์ ๑ ขุนอาจอ*คนิกร ชิ นายปาน ๑ พระราชทานสญญาบัตร แลวเสดจชั้น (๑) พระเจาบรมวงศ์เธอชน* พระองศ์เจาสุบรรณ กรมขุนภูวนยนฤเบนทราภิบาล (เ.) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชน ๔ พระองศ์เจานพวงศ็ วรองศ์เอกอรรคมหามกฎ ปรมตรา. โชรส กรมหมนมเหศวรศิววลาศ (๓) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชิน ๔ พระองคเจาสุขสวสด กรมหลวงอสิศรอดมเดช

*50 วนทรํช์กาล ฟ่©๘® วน ๕๑ฯ ๘ คา บ1ชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๔๐ (๑ชิ่ กรกฎาคม ๒๔๓๑) เวลาเพนแลว เจ่าพน*กงานเชิญหม่อมเจ้าเทโพ หม่อมเจ อบเชย ที่จะทรงผนวชภิกษ หม่อมเจ้าหนูนอยที่จะผนวชสามเณร ไปขนเกยโปรย เงินเพอง แลวเข่าไปบรรพชาอุปสมบทในพระอุโบสถ ว*คพระศรีร*ฅนสาศคาราม ในคณะสงฆ ๓๐ รูป มีพระพรหมมุนีเปน อบชฌาย เวลายั้าคํ่าแล่ว เสคจออกห้องครออิงรูม พระสง นำหม่อมเจ่าพระเทโพ หม่อมเจ้าพระอบเชย หม่อมเจ้าเณรหนู เข่ ร*บบริขารเครื่องกุฎีแห้วเสคจ1ขน เวลา ๓ ยาม ๕๔ นาที สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชเทว ประลูฅรสมเดจพระเจ้าลูกเธอ เจ้าพาหญิง1 แห้พระสุวรรณวีมลสิล ๑ ถานา ๒ เปรียญ ๑ ธนคบ ๒ จากว*ค ศาลาปูน ๗ พระกรูโยกานุกล ว*คพนัญเชิง ๑ รวม ๘ รูป ไปว*ด สุวรรณคาราราม วนที่รชกาล ฟ่๑๘๒ วน ๖๑ฯ, ๘ คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕ (๒0 กรกฎาคม ไ®!ฮ๔๓๑) วนนทรงพระกรุณาโปรด [ห้จดการบาเพญพระราชกศล ในการ ที่พระอรรคชายาเธอ พระองกเจาเสาวภาคนารีร*กน สั้นพระชนมบนจุบ (๑) สมเด็จเจ2’าพาศราภ1ณ์โสภณพิมลรฅใ4วด็ สนพระชนม็่ในริ''ชกาลท * เมอว'นท พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๔๑

\\)ส กรบบ ๑ จ่ดการที่พระที่นั่งสุทธโ)สวริย์ เจ่า-พนักงานเชิญพระอ ขนสถิฅยบนบุศบกทองคำเหนือพระแท่นแว่น'พาทองคำ มีเครื่องสูงแล เครื่องประด”บฅํง์ตามพระเกียรติยก แลมีกลองชนะประโคมตามเวลา เวลาเช่า ๕ โมง พระเจ่าอยู่หำเสดจออกพระที,นั่งสุทธโ)สวริ ทรงประเคนอาหารบิณฑบาตร หม่อมเจ่าพระพุทธบาท แลเจ่าอธิการ วดราษฎร รวม ๓๐ รป พระสงฆฉันแล่ว ทรงทอคผาไฅรย่ามแพร สดไ]กรณ ๒0 รูป โปรดให้สมเคจเจ่าพาจนทรจ่61ทรงทอดสดไ]กรณ ©๐ รป แลทรงประเกนพครองแก่เจ่าอธิการต่างๆ บางรูป แลำมี สดไ]กรณผ้าขาวพ”บ ๑๐๐ รูป แล้วเสดจขน เวลายาคา โปรดให้สมเดจพระบรมโอรสาธิราชเสดจออกทรง โปรยฉลากแลผสมนาว พระราชทานพระบรมวงษานุวงษ แล้วโปรดให้ ที่งทานพุ่มกามพฤกษทํ้ง์ ๔ พุ่ม เวลาทุ่มเสศเสดจออกสวดมนฅร พระสงฆสวดส”ฅฅปริต แล้วมีเทศนากุ้ณรา'หลวงก*ณฑ์ ๑ พระมหาเบี่ย ถวาย ก”ณฑ์ของสมเดจพระเจ่าลูกเธอกณฑ์ ๑ พระมหานอยถวาย ของไทยทานพระฉันนน ถวายเงินองค์ละ —I ของจ่างใน ก”ณฑ์เทกี เจ่าภาพจ่าไฅรย่ามเงิน —I- ก”ณฑ์หลวงไตรบริขารเงิน ฝ- เทกีนา จบแล้วทรงคอกไม้เพลิง เวลา ๒ ยาม เสดจขั้น การมโหรสพมีโขน ๑ โรง ทุ่น ๑ โรง หนั่ง ๒ โรง ไม้ลอย ญวนหก รำโคม นั่งกร สิงโต ดอกไม้เพลิงต่าง ๆ (๑) สมเด็จพระเจาบรมวงศ์เธอ ช\"น ๔ เจาพาจนทราสรทวาร กรมขุนพิจิตรเจษฎ์จํนทร์

๖เข้) วนที่ร่ชกาล ๘๑ฐ!๓ วน ๘'ฯ๓ ๘ คา บ1ชวดล่มฤทธิศก็ ๑๒๕ (๒๑ กรกฎาคม เข้)๔ด0๑) เวลาว'นนั้มีงานในการพระราชกศลเหมือนวานนั้ พระสงฆท้ฉน พระธรรมวโรคม กบเจ่าอธิการ รวม ๓0 รูป เวลาเช้าไม่เสดจออก โปรดให้เจ่าพ้ายุกลทีฆไ)พร( * * เสดจออกมาเลยงพระสงฆ วนนึ่เปนวนสั้นพระชนม์พระอรรคชายาเธอ พระองค์ เสาวภากนารีร'ตน ฅามสุริยคติกาล เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ เสดจออกทรงโปรยแลสวดมนฅเทศนา เหมือนเวลาวานน วนนพระมหาแพ^๒^ วํดสุทํศน์ เทศก*ณ'ทหล'วง พระมหาจ่าย^ เทศนากโนฑ์เจ่าภาพ เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสดจขน ว\"นนึ่มืสวดมนต์ฉลองเทียนพรรษาที่พระที่น'งคสิตมหาปราสาท ไม่ได้เสดจออก วนทร'ชกาล ๘๑6๔ วน ๑ ๑ฯสั คา บชวดสํมฤทธิศก ๑๒๕0 (๒๒ กรกฎาคม ๒๔๓๑) ว'นนึ่มีการพระราชกุศลอีกวนหนึ่ง เวลาเช่าไม่เสดจออก พร สงฆที่ฉนวนนึ่ พระองค์เจ่าพระอรุณไ๔'’ แลเจ่าอธิการจ่ดธรร (๑) สมเด็จพระเจาบรมวงศ็เธอ ชน ๕ เจาพายุคลทิฆ,มพร กรมหลวงลพบริราเมศวร์ (๒) เบนสมเด็จพระอริยวงศาคฅญาณ สมเต จพระสังฆราช ในสัชกาลท ๘ เม อ พ.ศ. ๒๔๘© สถิต ณ สัดสท่ศค์เทพวราราม (๓) เบนสมเด็จพระสันสัต เจาคณะใหญ่หนใต้ ในร ชกาลท ๖ เม อ พ.ศ. ๒๔๖๖ สถิ ณ สัดเบญจมบพฅรดุสตวนาราม (๔) พระองค์เจาพระ อร ณนิภาคณากร สถิต ณ สัดราชบพธ พระนามเดิม หม่อมเจากระจ่าง ลดาสัลค์

๖ ดโ) มิใช่พระอารามหลวง แลเช่าอธิการว'ดมหานิกาย รวม ๓๐ รูป การ ทงปวงเหมือนวานน เวลาเช่าเลั้ยงพระฉลองเทียนที่พระที่นงดุสิตมหาปราสาท ไม่ ออกเหมือนกน เวลาบ่าย๔โมงเสศ มีการสมโภชสามวน สมเดจพระเช่าลูกเธอ ที่ประสูตใหม่ พระบรมวงษานุวงษเช่าไปพรอมก'น เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ เสดจออกพระที่นํง้สุทธ'ยสวริยปราสาท มีการเหมือนวานน พระเทศวนน พระมหาแสง ว'ดโสมน'ศ กํณฑ์หลวง หม่อมเช่าเณรพรอม^เปรียญ ถวายเทศกณฑ์เช่าภาพ ยามเสศเสดจขน วนที่รชกาล ๘๑๙๕ วน ๒๑ฯ' ๘ คา บี1ชวดล'มฤทอิศก็ ๑๒๕0 (๒๓ กรกคูากิน ๒๔๓๑) เวลายารุ่งกบ๔๔นาที เช่าจอมมารดาแสประสูตรพระเช่าลกเธอ พระองค์เช่าชาย^๒-1 เวลาเช่า๒โมง เสกจออกว'ดพระศรีรตนสาศดารามในการถวาย พุ่มแต่พระสงฆที่รบพระราชทานฉนย*งไม'มา จึงทรงจุดเทียนพรรษา แลก-วายพุ่มพระพุทธปฏิมากรแก่ก้มรกฏแลพระอื่น ‘จุ แล่วเสคจกล*บ เวลาเช่า ๕ โมง เช่าพนกงานเลยงพระสงฆราชาคณะ ๓0 รป แลวโปรดให้ถวายพุ่มแลเทียนรอยตามธรรมเนียมเหมือนทุกบีมา (๑) หม่อมเจาพรอม ลดาวลย์ (๒) พระองค์เจาเขจรจิรประดิษฐ์ สนพระชนมในบทประสูดิน*นเอง พระชนมพรรษาสอง เดิอนเศษ

วนทรชกาล ๗๗๖ ๖๔ วน ๓ ฯ ๘ คํ่า บชวดสมฤทธิศก็ ©๒๕0 6) (เง (๒๔ กรกคูาคม ๒๔๓๑) เวลาบ่าย ๕ โมง เสดจออกทองพระโรงกลางพระที่นํงจ''กรกรี มหาปราสาท กรมพระกระลาโหมนำ พระยาพิท้ธภ,กคีกีรึสุลต่านมหม้ด¬ ร'ฅนานุชิกสิทธิสุนทรบวรรวิว,งษา พระยากล*'นฅ''น ๑ พระโยธึประดี- ยุทธรายามุคา ๑ พระร*ษฎาธิบดีบุตรบุวุศยพิเสศ ๑ กราบถวาย ลากลบไปบ่านเมือง พระราชทานเจียดทอง กนโททอง กระโถนทอง แก่พระยา กล่นตน ® พระราชทานถาดหมาก กนโททอง พระโยธิ'ประดียฺทธรายา มุคา 9 พระราชทานถาดหมาก คนโททอง พระรึ'ษฎาธิบดี ๑ แลพระราชทานเสํ้อผ่าแก่ศรึฅว*'นกรมการอีก ๕ นาย แลคำรึ'ส พระราชปฏิสัน^านโดยควรแล่'วเสดจขน เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ เสดจออกพระที่นํงจกรกรีองค์ตว''นออก กรมหลวงเทวะวงษนำมิสเตอ กุสซัลออศเตรึย เผากราบถวายบ่'งกมล กลบไปยุโรป ทรงพระกรุณาโปรดจะพระราชทานเครื่องราชอิกีริยยศ มงกุฎสยาม มไณ'ทนาภรณ1^ เผาอยู่ครู่หนึง กราบถวายบ่งกมล กลบไป (๑) คอ ฅริฅาภรณ์มงกุฎไทย ในบจจุบน

๖๕ วนทรชกาล ๙)๑๘๙) วน ๔ ฯ ๘ คา บชวดสมฤทธิศ1ก็ ๑๒๕0 (๒๕ กรกฎาคม ๒๔๓®) เวลาว*นนีทรงพระกรุณาโปรดเกล็า ๆ ให้สมเคจพระเจ่าลูกเธอ เจาพาจกรพงษภูวนารถ*'6ว เสดจไปถวายพ่มว'ดบวรนิเวศวิหาร '\"ม่ได้เสคจออกขนนาง วนทรชกาล ๙)®๘๘ วน ๕ ๓ฯ ๘๘ คา บ1ชวดส'มกทธิศก็ ๑๒๕0 (๒น กวกลูากิม ๒๔๓๑) ว'นนั้สมโภชสามว*นพระเจ่าลูกเธอ ซึ่งประสฅรเมื่อว*น ๒๑ๆ๕12ไ2 กา บี,ชวดส''มฤทธิศก ? วน ๖ ฯ ๘ คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕๐ ๔๘ วนทรชกาล ๙)®๘๘ (๒๙) กรกฎาคม ๒๔๓๑) ไม่เสดจออกขุนนาง วนทร0ชกาล ๙)๒00 ว(นV ๓) ๔ฯ ๘๘ ๐! บชวดส0ม/ ฤทธ1ศ๒ก๑ ๑๒(^0 คา (๒๘ กวกคูากิม ๒๔๓๑) ไม่ไค้เสคจออกขุนนาง (๑)สมเด็จพระเจาบรมวงศ์เธอชน๔เจำพ้าจกรพงษภวนาถ กรมหลวงพิษณโลกประชานาถ

๖๖ วนที่รชกาล ๘)๒0๑ วน ๑ ฯ ๘ คํ่า บชวดสมฤทธิศก ©๒๕0 (๒6 กรโ)โ}าดม ๒๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสคจออกขนนาง กรมมหาดไทยอ่านบอก พระสำเรจสมบ'ตขำหลวง ว่าดำยไปชำระความนายอากรจิบนำสุราเส แลวฉบบ ๑ ก*บใบบอกพระยาพไชยรณรงคสงครามเมืองสระบุรี,ว่า หลวงศรีสรภมยกกระบ*ฅรถึงแก่กรรม ตำแหน่งที่ว่างอยู่ ขอพระราช หลวงพลผู้น้อง หลวงยกกระบ'ฅร เปนหลวงศรีสรภูมยกกระบ*ฅรรํบราช- การต่อไป กรมพระกระลาโหมนำใบบอกกราบบ*งกมทูล บอกหลวง อน'นฅสมบตผู้ช่วยหลวงอินทรเดชราชภ*ก์ดียกกระบ'ฅรเมืองสฺงขลา ส่ง ทองกำส่วยบุฅรจีน จำนวนบื่จอ อำเศก บุฅร'จีน ๑๘๓ กน ทองคนละ -—- เปนทองหน*ก ^เ-^- ให้นายพ่วงมหาดเล็กคุมเช่ามาส่ง กรมพระกระลาโหมนำพระยาราชวำสรรกรมอาษาจาม พระ- เสนหามนฅรี ผู้ช่วยเมืองนครศรีธรรมราช กราบบ'งกมลาเชิญส'ญญา บฅรน้องตรานำตงแลเครื่องยศไปพระราชทานพระยาเดชานุชิต เมือง กล*น่ตํน แลขอรบพระยากลนตน พระโยธีประดียทธรายามุดา พระ; ร*ษฏาธิบดีบุตรไปส่งควย แลนำพระฤทธิไกรเกรียงเดชผู้ช่วยราชการเมืองไทร พระอินท- วิไชย ตนกมหมด เมืองสตน กราบถวายบ*ง์คมลากลับ’ไปเมือง

๓) พระราชทานส*ญญาบ'ฅรหลวงบริกุฅวรภ'ณฑ์ เปนพระดรุณ- รกษา(“ใ ปลดจางวาง มหาคเล็ก นา ๑000 พ้นเทพภ*กคีเปนพระ- วิชิฅมนฅรี กรมกระลาโหมผายพระราชว'งบวร นา ๔00 นายไชยขรรค เปนพระรกษาเทพ เจำกรมพระตำรวจสนมชำยผ่ายพระราชวิงบวร นา ©๒00 นายเขียวมหาดเล็กเวรศ'กคิ เปนขุนธารารศวิเสศ พน”กงาน นารอนกรมมหาคเล็ก นา ๓00 หมื่นนราสารวด ฟนขุนวิจิตรสุนทรการ กรมธรรมการ ถือศกติ'นา ๕00 กบกรมมหาคไทยนำพระนกรจนทึกกราบถวายบ*งคมลาควย วนที่รชกาล ๘)๒0๒ วน ๒ ฯ ๘ คํ่า บชวดสํมฤทธิค[ก็ ต๒๕0 ๓) ^ (๓๐ กรกคูาคม 1ตุ0๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสคจออกขุนนาง ไม่มีใบบอก พระราชทาน ส*ญญาม่ฅรข่าราชการพลเรือน ๓ นาย ถือ จมื่นจงภกคีองค์ขวา เปน พระยาสพรรสงครามรามพิไชยเมืองสุพรรณบุรี นา ๓000 พระไกรสร สงกราม ปล'คจางวาง เปนพระยาราชเดชะ นายกองส่วยเสาเขมรเมือง ราชบุรี ผายพระราชวิงบวร นา ๖๐0 หลวงสำแดงสรผลาญ เปน หลวงจำนงพลภ'กคิ กรมกระลาโหม ผืายพระราชวิงบวร นา ๓00 พระราชทานส*ญญาบ*ครทหารอีก ๔๗ นาย มีพระชลยุทธเปน ตน ถำจะดในราชกิจจา เล่ม ๕ แผ่นที่ ๒0 น่า ©๖© (๑) พระดรณ1กษา (ก*น) บุตรกลบ ผู้สร’างว0ดก*:14มาตุยาราม

วํนทรํชกาล ๘)๒0๓ วน ส, ฯ ๘ คํ่า บีชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๔0 (๓๑ กรกคูาคม ๒๔๓๑) วํนนไม่มีอไเใด เวลาเยนเสดรพระราชดำเนินประพาศสวน สราญรมย์จนกลางคืนจึงเสดจกลับ ? ว'น ๔ ฯ ๘ คา บชวดสมฤทธศก ©๒๕0 0๘ วนทรชกาล ๘๒0๔ (๑ สงนาคม ๒๔๓๑) วนนํ้ไม่ได้ออกชุนนาง วํนทร'ชกาล ๘๒0๕ ว'น ๕ ฯ ๘ คา บีชวดส'มฤทธิศก ๑๒๕0 (๒ สงหาคม ๒๔๓๑) วนนั้ไม่ไค้ออกขุนนาง ^ ^I เ^ วนทรชกาล ๘๒0๖ วํน ๖ ฯ ๘ คา บี'ชวดสมฤทธิศกื ๑๒๕0 (๓ สงหาคม ๒๔๓๑) วนน็ออกขุนนาง พระยาไชยวิชิต^ ผู้รกษากรุงเก่าเผาทด ลอองธุลีพระบาท พระราชทานพระบรมราชานุญาฅให้เข่าเผาทูลลออง ธลีพระบาทได้ ไม่ฅองทูลเบิกอย่างเมืองอื่น (๑) พ,!;ยาไชยวิชต (สิงห์!ฅ ศกุนะสิ,,1) ภายหล’,งเบนพ!*ยาเพชรพิไชย เบนบตา หระยาอา,(ารบ5ร”กษ์ (นก)

วนทรชกาล 0)๒0๙) วน ๓) ๑๒ฯ ๘ คา บ1ชวดส\"มฤทธิศก ๑๒๕0 ^ (๔ สาทาคน ๒๔๓๑) เวลาคามีการสวคพระพุทธมนฅที่พระที่นำอาภรณพิโมกขปรา- สาท พระราชาคณะถานานุกรม ๕ รูป ในการที่จะทรงหล่อพระพุทธ บีเนั้รูปประจำพระชนมพรรษาสมปฏิมา แลพระสมาธิแลเทวะรู พฤห่ศบดี ซึ่งประจำพระชนมพรรษาตามคไภีร์มหานักษา เวลา ๒ พุ่ม โปรดให้สมเดจพระบรมโอรสาธิราชเสดจทรงจุดเทียนเครื่องนม,ศการ พระเจ้าอยู่หำไม่ได้เสดจพระราชคำเนิน วนที่รชกาล ธว๒0๘ วน ๑ ฯ ๘ คา บชวดสิมฤทธศก็ ๑๒๕0 ๑๓ ๔ (๕ สาทาคน ๒๔๓๑) เวลาเช้า ๔ โมง พระเจ้าอยู่หำเสดจออกพระที่นังอาภรณ พิโมกขปราสาท ทรงจุดเทียนนม่ศการ แลำทรงเททองหล่อพระพุทธรูป แลเทวะรูปซึ่งได้ว่าไว้ในเวลาวานนํ้แลำโปรดให้พระองค์เจ้าจิระ วรเดช ทรงประเคนอาหารบิณฑบาตแลไทยทาน พระเจ้าอยู่หำเสดจขน เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ เสดจออกประท'บพระที่น,งพุดตานทองกำ ในทองพระโรงพระที่นีงจ้กรกรีมหาปราสาทตามธรรมเนียม เสดจออก แขกเมือง เจ้าพนักงานนำแขก พรอมดำยขำราชการผายทหารพลเรือน เมืองกลนฅนเขำเผาทูลลอองธุลีพระบาท แลวอ่านบอกพระยาพิพิธ

(^๐ ภกคเมืองกล*นต่นว่าแต่งให้หวนกาเด หว*นยะโกบ หวน่อิติเรด หวน- หมดฅาฟา ๔ นาย กมต่นํไม้ทองเงินเครื่องราชบรรณาการ จำนวน บีชวดสมฤทธิศก เขามาถวาย คือ ตนไม้ทองเงินก่ ๑ สูงฅนละ ๖ ศอก ๕ นว เครื่องราชบรรณาการแหวน'รปดอกมพรำ'ว ๒๐วง หอกปลอก ทองกำ ๑๐ กู่ ผาขาวยาว ๕๐ ศอก ๔๐ ภ*บี มีพระราชปฏิส\"ณ1านภอกวรแลวเสดๆขน วนท่รชกาล ต)๒๐6 วิ''น ๒ ฯ ๘ คา บชวดส0มฤทธิศก็ ๑๒๕๐ 6) (3ร้ (๖ สิงหาคม ๒๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสดจออกขนนาง กรมมหาคไทยนำบอก พระยาไฅรเพชรร*ตนเมืองนกรสวรรคว่าว*น ๖ ๑ๆ๓ ๔ กํ๋า บี1กุนนพศก เวลา ๓ ยาม ผู้ร้ายเอาเพลิงจุดเรือนหลวงศรีสรศกคิ ได้ช่วยกนค*บี หาด*บีไม่ เพลิงลามไหม้เรือนพระยานกรสวรรคเก่าแลเรือนหลว นาเพลิงไหม้บี1นหลวง ๑๓ บอก ฎีกาเบิกจ่ายเช่าหลวง ๕๖๔ ฉบ สำนวนความ ๒๕ เรื่อง กรนเดือนห้าบี'ชวดย'งิเปนนพศก ผู้ราย'กง เพลิงเรือนขุนจ่าเมือง อกสำนวนกวามไหม้ ๒๐ เรื่อง ย*งสืบ ผู้ร้ายอยู่ กรมท่าอ่านบอกจมื่นราชามาดย ขำหลวงเมืองนนทบุรี'ว่าต ขั้นไปรกษาเมืองนนทบุรีมาแต่ว*นอๆ๘ กา จนว*น ๑๑ๆ๔๘ กํ่า เกิด ผู้ร้ายปลนบ้านราษฎร ๒ ราย ปล,นวดบ*ว ๑ ราย รวม ๓ ราย ได้ติด ตามสืบ'จ*บ'ไค้ตำผู้ร้าย ๕ กน ร*บีเปนส*ต่ย ซัดเพื่อนอีก ๖ กน หลบหนี ซังติดตามสืบจ่บีต่อไป

๓)๑ พระราชทานสํญญาบืฅร นายเสถียรร*กษา ปลดซ้ง ฟนจมน จงภกดีองกขวานา ๘0๐ นายพินิจราชการเปนนายสเถียรรกษา ปลดวง ซาย นา ๖๐0 หม่อมราชวงษผ*น เปนหลวงอำนาจณรงคราญ กปฅน ทหารบนใหญ่ทหารร,กบาพระบรมมหาราชวิง่ นา๘๐๐ นายแฅม เปน หลวงบำราญบจจุามิฅร กไ]ฅํนพระบรมมหาราชวิง นา๘๐0จีนหยูบุตร พระยาโชฎึกราชเศรษฐี (ภก) เปนหลวงอุดรภณฑ์พานิช กรมท่าซ้าย นา๔๐๐จีนลี่ฉาย บุตรพระยาพิศาลผลพานิช เปนหลวงภทรผลภกคี กรมท่าซ้าย นา ๔๐๐ หลวงพลกรมการ เปนหลวงศีรสระภูมยกกระบํฅร เมืองราชบุรี นา ๕00 เวลา ๕ ทุ่มเสศ เสดจขน วนทรชกาล ๗๒๑๐ ซ้น ๓ ฯ๘ คา บ1ชวดส0มฤทธิตก็ ๑๒๕0 ๑๕! ๘ (๓) ส,วฬาศมเ 1®)๔๓๑) วนน้เสคจออกประพาศสวนสราญรมย์ จนเวลากํ่าจึงเสคจกฒั ? วํนทืร่ชกาล ๗๒๑๑ ซ้น ๙ ฯลิ่ คํ่า บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๘ สิงหาคม ๒๔๓๑) ไม่ไค้ออกขุนนาง

? ๓) ไ03 วนทรชกาล ต)๒๑๒ ว่น ๕ ฯ’ ป คำ บชวดสมฤทธศก ๑๒๕0 (ลิ่ สิงหาคม ๒๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสดจออกขุนนาง กรมมหาดไทยนำใมบอก พระพิเรนทรเทพ(บ่1 บ่าหลวงเมืองนครราชสิมาว่าคิวยเกณไพร่แ หมื่น ๒๐๐๐ กน คิดไม้รเนียกใหญ่ ๒ กำ ยาว ๘ ศอก คนละ ท่อน ได้ ๑๐๐๐๐ ให้ผงรเนียกดามช่องกำแพง คิดแลวบ่างย*งบ่ บ่งทำเสมออยู่ พระยาศรีสิงหเทพนำพระยาสนทรสงครามเมืองสุพรรณบุรี กราบถวายใ]งกมลาไปว่าราชการบ่านเมือง พระราชทานโต๊ะทองค กาทองคำเปนเสอบ่แปนเครื่องยศ พระวรเดชศกดาวธ นำหลวงสิทธินายเวร ๑ นายสรรพวิไชย ห้มแพร® มิสเตอกเล® กราบถวายบ่งคมลาไปจํดซอบ่า ณ เกาะ ออศเฅเลีย มาใช้ราชการ เวลา ๕ ทุ่มเสศ เสดจขน ว'’นทรชกาล ต)๒๑๓ วน ๖ ฯสิ่ คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (๑๐ สงหาคม ๒๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสดจออกขนนาง กรมมหาดไทยอ่านบอก พระยามหาอมาฅยบ่าหลวงว่าไค้เร่งให้พระยาสุรินทรภกดี เมืองสริน (๑) พระพิเรนทรเทพ (ทองคำ สห์อไร) ภายหล\"งอปสมบท

๓)ส) เกบเงินส่วยเมืองสุรินทรเมืองขั้นจำนวน!)รกาส'!เตศก บี,จออ*^ศก บื่ ๑๑๗ กุนนพศก ได้เงิน —-|-ป- คิดแทนเร่วหาบละ-1เ— รวมเร่วหน์ก -(\"“๙ ส่งมาฉบบ ชิ กบใบบอกพระราษฎรบริหารเมืองกมลาไศรย ขอพระราชทานสิลาน่าเพลิงพระราชพานเพลิงศพราชวงษ ฉบบ 0 กรมท่าอ่านบอกพระยาสมุทบุวานุร*กษเมืองสมทปราการ ว่า พระยาอ่างทองมืสฅรนาวายน์มาว่ามืผู้ร่ายปลนเรือนหลวงอินอาญา ๓๒ เกบทร*พยไป —|— จับได้อ่ายเต่าผู้ร่าย รบเปนสัฅยซัดอ่ายจีนแกว จีนพน ซัายอิน ซัายโคก กนเมืองสมุทปราการ พระยาสมุท สืบจับได้ ๓ คน แต่อ่ายโคกหนีไป ได้ถามอ่ายจีนแอ่วจีนพูนอ่ายอินร'บเปนสํฅย จึงส่งฅำขั้นมาทงของกลางที่จับได้ดวย พระราชทานส'ญญาบ*ดร หม่อมราชวงษสอาด เปนหลวง พ้ท่กษมานพ คุมเดกชามหาดเล็ก นา ๖๐๐ ขุนศิลปสาตรา เลื่อนเปน หลวงศิลปสาฅราปล*ดกรมกองแกวจินดา นา ๔๐๐ หมื่นร*กษาสมุท เปนขุนวิชิตภ*กดี ปลดกรมท่าขวาผายพระราชว'งบวร นา ๔๐๐ ท่าว วรบุฅรว่าที่อปฮาด เปนพระศรีสงครามเจ่าเมืองเลย ขั้นเมืองหล่มศัก เวลา ๕ ทุ่ม เสดจขั้น ? วนที่รชกาล ฟ่๒©๔วน ฟ่ฯชิ่ คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑๑ สงมาคม ๒๔๓๑) ไม่ได้เสดจออก

ปี^๔ บชวดสมฤทธิศก็๑๒๕ I วนที่รชกาล ณ์๒๑๕ วน®'ฯ^คํ่า (๑๒ สวนาดม ๒๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสคจออกขนนาง กรมมหาดไทยอ่านบอก เจาอนนตวรฤทธิเดช เมืองน่าน ถวายพระวาชกุศลทำบุญสงกรานต แลว่าควยพระยาสรศํกคิ *๒^ เชิญคราขั้นไปถึง ไค้มอบเครื่องราชอิ ยศชำงเผือกสยามชนที่ ๓ ให้เจ่าราชวงษแล้ว กบว่าเจ่าอุป ราชบุฅรเมืองน่านถึงแกกรรม ไค้ให้เจ่าน์อยบุญหลงบุฅรเจ่ กุมเครื่องยศเจ่าอุปราชเจ่าราชบุตรลงมาส่ง อึกฉบบ ๑ ว่าได้ข่าวมำ ประหลาดลายดำลายขาว (คือผ่าน) ที่เมืองพง © เมืองไทร 0 จึง แต่งคนไปซอมาไค้จ่า ๑ ราคา ๓๑๐ แถบ แฅ่ท้เมืองพงนํ้นให้ชำง แลกไป ชำง ๑ จึงให้เจ่านอยบุญหลงกุมลงมาถวาย ก’บใบบอกพระยา กุโขไทยว่าเจ่าจ่อยบุญหลงกุมจ่าชาวมีลายคำมาถึงเมืองพิไชย ย่อมบวย ไค้ภ*กร’กษาอาการหากลายไม่ จ่าลไ)จ่า 0 กรมมหาดไทยนำนายจ่อยบุญหลง นายจ่อยมโนรส นาย หนานสาร นายหนานอำเผาทูลลอองธุลีพระบาท พระราชทานเครื่องราชอิศริยยศ มงกุฎสยามชนที่ 0 มหา สุราภรณแก'กรมหมี่นดำรงราชานุภาพแล้วเสดจขั้น (๑) เจาอนํนฅวรฤทธิเดช (อใ!นตยศ) ถงพราไลยเมอ พ.ศ. ๒๔๓๔ (๒) พระยาสรศกดมนฅร (เจม แสง-ชูโต) ภายทลงเบนจอมพลและมหาอำมาฅยเอก เจาพระยาศุรศ่กดมนตร

วนทร0ชกาล ๗๒๑๖ (ท) ๔ วน ๒ ฯลิ่ คา บชวดสมฤทธิศก ๑๒๔0 (๑๓ ศวทาคน ๒๔๓๑) ไม่ได้ออกขุนนาง เสคจลงชนฅํ่าแลำเสคจที่ประชุม วนที่รชกาล ๘๒๑๗ วน ๓ ฯลิ่ คา บชวดส1มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑๔ กึงนากิน ๒๔๓๑) ไม่ได้ออกชุนนาง วนทรชกาล ๗๒๑๘ วน ๔ ฯ ๘ คา บชวดสไ]ฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (©๕ กึงนาคน ๒๔๓๑) วนนพระนางเจ้าไม่ทรงพระสบายบ่าง เวลากํ่าพระเจ้าอยู ออกประพาศสวนสราญรมย์ จนตึกเสดจกลบ วนที่รชกาล ๗๒๑๘ วน ๕ ฯ ๘ คา บ1ชวดสิมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑๖ กึงนากิน ๒๔๓๑) วนนพระนางเจ้าไม่ทรงพระสบาย ไม่ได้เสคจออกขุนนาง พระ อาการที่พระนางเจ้าพระวรราชเทวีทรงพระประชวรนน ให้ทรงพระ กฅุกไปกามพระบาทแลพระกร แลเปนวไเละหลายกรง

๓)\\ว วนทรชกาล ๓)๒๒0 วน ๖๑ฯ0 ๘ คา บชวดสมฤทธศก็ ๑๒๕0 (๑๓) สวมาคม ๒๔๓๑) ว่นนืไม่ได้ออกขุนนาง พระนางเจ็าพระวรราชเทวีไม่ทรงสบาย พระราชทานพระบรมราชานุญาฅ ให้ข่าราชการสยามริบเครือง ราชอิศริยยศยี่บุน คิวยกรมหลวงเทวะวงษได้ริบหนีงสือไวซเกาน์เอ ผ้ว่าราชการแทนเสนาบดีว่าการต่างประเทศเมืองยี่บุน ว่าสมเคจพระ เรัาเอมเปอเรอยี่บุนโปรคพระราชทานเครื่องราชอิศริยยศของฒุน ไรชิงซน (อาทิฅยอุไทย) แก่ขำราชการกรุงสยามในการที่รับรอง เรัาหญิงอคกีหิโตโกมาสุ ในเวลาเขำมากรุงสยามโดยอทธยาไศยอน ส่งเครื่องราชอิศริยยศมาคิวย จึงทรงพระกรุณาโปรดให้ผู้มิ1ชื่อเหล่าน รับประคบกายตามธรรมเนียมตราเครื่องราชอิศริยยศ คือ ชน■ที่ ๑ กรมหมื่นประรักษศิลปาคม 1, ๓ หม่อมเรัารัฌนา ^ ในกรมหมื่นสิทธิ^ 1, ๓ หม่อมราชวงษใหญ่สุวพนธุ ในพระองค์เรัาสาย 11 ๓ พระยาอนุกูลสยามกิจ กงซุลสยามที่เมืองสิงค 11 ๔ หลวงวิชิตรสรสาฅร 11 ๔ หลวงสิทธินายเวร (®) ในรชกาลท ๕ ทรงสถาปนาพระยศขนเบน พระวงศ์เธอ พระองศ์เจา'ธิฒนา เมิอ พ,ศ. ๒๔๔๒ (๒) พระเจาราชวรวงศ์เธอ ชั้น ๒ พระองค์เจารองทรง กรมหมนสทธิสขุมการ

0)1เท่) ชนที ๔ หลวงฤทธิจกรกำจร 1, ๕ หลวงนายฤทธิ เอคเคอแกม!) 1, ๕ จมื่นสราภืย เอดเคอแกม!) วนทรชกาล ต่)๒๒๑ วน ต่)๑ฯ ลิ่ คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (1®ต่ สงนาคม ๒๔๓๑) วนนไม่ได้เสคจออกเลย พระนางเจาพระวรราชเทวีไม่ทรง สบาย วนทรชกาล ฟ่๒๒๒ วน ๑๑ฯ’’ ลิ่คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑ลิ่ สงนาคม ๒๔๓๑) วนน็ไม่ได้ออกขุนนาง พระนางเจ่าไม่ทรงพระสบายเหมือนกน วี)ใ4ใ/ใ^กิใกิ ๓)!ดฮ!ดวดว ๒ ๑๒๔๐๙\\ &3ใง่ กิใ ใใซวี)กิภักิ^ใ/)1ไกิ[กิ (๒๐ ถึ['ใ‘กิใกิ!กิ ๒๔๓๑) วนนั้ไม่ได้เสดจออกขนนาง พระนางเจาพระววิราชเทวีไม่ทรง พระสบายเหมือนวานนั้ เ!)นแฅ่เสดจลงชนดำประเดึยวหนึงเสคจขั้น

๓)๘ วนทรชกาล ๓)๒๒๔ วน ๓ 'ฯ๔ ลิ่ คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕ (๒๑ ลานาคน ๒๔๓๑) เวลาเช้า ๔ โมงครึ่ง พระเช้าอยู่หำเสดจออกทางพระท ช้กรกรีมหาปราสาท ทรงพระราชยานเสดจไปประทบพระที่นงราชกิจ วินิจฉไเ เช้านายช้าราชการที่มาเผาส่งเสดจเผาพรอมลัน พระยาจ่าแสนบดี นำนายพึ่ง นายช้อยเอก กบนายรอยโ นายช้อยฅรี ๒ ในกรมทหารบกกราบถวายบำกมลาไปห์คทหารเมือง นครจำปาลักคิ ' พระยานรีนทรนำพระยายุทธการโกศล พระยาเกไดสวรีนทร กราบปงคมลากลับไปเมืองไทรบุรี ทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานเครื่องราชอิศรียยศมงกฎสยาม ชนที่ ๑ มหาสุราภรณ แก'กรมหมื่นสรรพสิทธิประสงค © เคร ราชอิศริยยศมงกุฎสยาม ชนที่ ๓ มณฑนาภรณ แก่หลวงอำคณิศร- พลารกษ ๑ พระราชทานลัญญาบตร หลวงอำคณิศร เปนพระอำกณิศ พลารกษ กรมยทธนาธิการ นาคง ๓00๐ หลวงฤทธิช้กรกำจร เปน จมื่นสรฤทธิพฤฒิไกร กรมทหารมหาดเล็ก นากง ๑๕00 ขุนลัณห- การโกศล เปนหลวงลัลยุทธวิธี'กรร กรมยุทธนาธิการ นา ๘00 นาย เปาเปนหลวงฤทธิจกรกำจร กรมยุทธนาธิการ นา ๘ 0 0 นายต่วนเป

หลวงสารภณฑวิสุทธิ กรมยทธนาธิการ นา ๘00 นายกงเปนหลวง์ บริคุฅวรภณฑ์ กรมอุทธนาธิการ นา ๘00 นายสรรมหาดเล็กเวรเดช เปนขุนชิตสรการ กรมอุทธนาธิการ นา ๕๐0 ขุนอินทรประสาท เปน หลวงกนภอุบาทว์ ร*กษาพระองค์บนทองปรายขวา นา ๘00 นายเจ๊ก เปนหลวงพิท*กษนราธิราช ริกษาพระองค์ใหม่ขวา นา ๘0๐ นายหรุ่น เปนหลวงราชานุริกษ ริกษาพระองค์ผายพระราชวิงบวร นากง ๘๐๐ นายพึง เปนหลวงพึทํกษนรินทว ริกษาพระองค์ผายพระราชว’งบวร นากง ๘00 พนเทพราช เปนพระอุท*ยเทพชน กรมพระกระลาโหม นา ๘๐๐ หมื่นสิทธิว่ฒนา เปนหลวงสกลธนาริกษา กรมพระกระลาโหม นา ๖00 หลวงอุคมภ’กดี เปนพระวิชิตชลธาร จางวางผี่พายขวา นา ©000 หลวงพิทกษพลพาย เปนหลวงสนทรพิรมย์ ปลัดจางวาง ผพายขวา นา ๔0๐ หมื่นภ*กคี'ชุมพล สมหบาญชีกลาง เปนหลวง อุดมภ*กดี ปลดจางวางผายผื่พายชำย นา ๔00 นายกระวี เปนขุน สุนทรลิขิต กรมพระอาลักษณ นา ๖๐๐ ทรงส่งกรมหลวงเทวะวงษควยราชการแลวเสดจลงเรือพระ ที่น\"ง เวลาเช้า ๕ โมง กรมหลวงเทวะวงษ นำหมอวิลลิศ เผาไนเรือ พระที่นง ตรวจพระอาการพระนางเลัาพระวรราชเทวี แลวออกเรือ พระที่น*งเวลาเช้า ๕ โมงครึ่ง ขั้นไปกลับเรือพระที่นํงที่น่าว*ดเทวราช- กญชร แล้วล่องไปปากนาเจำพระยาแล่นต่อไป เวลา ๔ ทุ่มถึงที่ทอด สมอเกาะสีช*งประทบแรมที่นน

วนที่รชกาล ฟ่๒๕๑ วน ๒๑ฯ0 ๑0 คํ่า บชวดสมฤทธศก็ 0๒๕ (๑(ณ์ กนกากน ๒๔๓๑) เวลาบ่าย ๒ โมง เรือพระที่น'งอบลบรพทิศขามสนดอนเขามา ถึงเมืองสมุทปราการ ทอดเรือพระที่นงที่น่าพระสมุทเจคย เสดจขน บนพระสมทเจคียทรงบี่ดทองพระพทธรปยืน ๑ น'ง ๒ แลวเสดจ ราชดำเนินกล*บ่ทรงเรือพระที่น'งแล่นขั้นมาจนเวลาทุ่มเสศ เรือพระ ถึงน่าพระตำหน*กแพ เรือเทียบไม่ได้ตองทอดกลางนา พระเจาอยู แลสมเคจพระนางเจาพระบรมราชเทวี พระวรราชเทวี สมเคจพระเจ้ ลูกเธอ เสดจลงเรือพระที่น่งเก๋งเสดจมาขั้นท่าพระตำหน*กแพ ประ บนพระที่น'งราชกิจวินิจฉํย์ รบสงก'บ่พระบรมวงษานุวงษที่ โปรดพระราชทานกฤชแก่สมเดจกรมพระภาณุพ*นธุ เล่ม ๑ กรมหลวง เทวะวงษ® แลวรํบ่ส*งก*บ่จ้าราชการที่มาร'บ่เสดจแลวเสดจขั้นมาประท'บ่ พระที่น*งอมรินทรวินิจฉโ) ทอดพระเนตรพระที่น*ง,ซึ่งโปรดให้พระองก์ เจ้าทองแถม^', ซ่อมใหม่ แล้วทรงจุดเทียนเกรึ่องนม*ศการ สมเค พระพุฌาจาริย์ ^ถวายศิล แล่วพระราชาคณะผู้ใหญ่ ๑๐ รป พระพุทธมนฅในการที่จะยกพระมหาเสวฅรฉ'ดรในเวลาพรุ่งน พระสงฆ สวดมนฅย*,งไม่จบ พระเจ้าอยู่ห'วเสดจขั้น เสดจลงลมโภชสามวน พระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้าชาย^ ซึ ประสฅร ณ ว*น ๕ ๆ ๑๐ กํ่า แลวเสดจขั้น วนนีผ้ซึงดองเกณแต่งซุ้มดามโคมในพระบรมมหาร การเฉลิมพระชนมพรรษาเจ้ามาแต่งที่งเฅรียมการที่งปวงทวก (๑) พระเจ\"'ใบ:มวงศ์เธอ ชน ๔ กรมหสวงส5รพสาฅรศภกิจ (๒) สมเด็จพระพุฒา จารย์ (ศร) ว1คปทมคงคา (๓) พระองค เจาชายสมยวุฒิ วโรคม ในเจ็าจอมมารดาพร8อม สนพระชนมในบฅ่อมๅ พร ชนมพรรษาบเศษ

๘๑ วนทรชกาล ๗๒๕๒ ๅน ๓ ๑ฯ๓ ๑0 คา บ'ชาดสมฤทธศก ๑๒๕๐ (๑๘ กนยาบน ๒๔๓๑) เวลาเช้า ๕ โมง โปรดให้สมเคจพระบรมโอรสาธิราชเสดจ ออกทรงประเคนพระสงฆที่สวดมนตเมื่อกืนนึ่7บพระราชทานฉํน เวลา เกือบเที่ยงเสดจออกพระที่นั่งอมรินทว ทรงปนจุพระบรมธาตุใน พุทธรูปสมาธิสำหรับพระพฤหํศบคี ภอได้พระฤกษโปรดให้ยกพระมหา เสวฅรฉ*ดรขนประดิษ^านที่พระแท่นเสวฅรฉํฅร พระสงฆสวดไชยมงคล เช้าพน'กงานประโคมพิณพาทย์แลยิงบืเนมหาฤกษมหาไชย มหาจ'กร มหาปราบยุค ๒© น'ด แลวเสดจประท'บดรสกบพระบรมวงษานุวงษ ครู่หนึ่งเสดจทรงประเคนบริขาร พระสงฆถวายอนุโมทนาถวายพระพร ลาไปพระเช้าอยู่หำเสดจขน เริมการเฉลิมพระชนม์พรรษาในวนนึ่ เช้าพน'กงาน'รัดการที่ พระที่นั่งไพศาลต1งพระแท่นไม้ม่านแลพนสีเหลือง เชิญพระมหาโ พระนากปรก แลพระสมาธิ ซึ่งมาแต่เมืองนครศรีธรรมราช ๒ องค์ พระพทธรูปนากปรก พระสมาธิ สำหรบเทวดา และเทวะรูปพระ พฤห่ศบคี พระเสาร์ซึ่งเปนพระริกษา แลพระอุ้มบาด เทวะรูปพระพุฌ แซกฅํ้งควย พระแท่น'ไม้ด,งช้างเหนือ ขางใต้ตงพระแท่นมณฑล ในนน ดงพระพทธบศยรดนนอย พระไชยรัชกาลที่ ๔ พระเจดีย์ธาตุลำกา พระไชยเนาวโลห พระไชยวฒน์องค์นอย มืเครื่องนม*ศการแลพระ กรอบต่าง ๆ ควย น่าพระแท่นทํ้งสองมืพระแท่นทรงกราบฅํ้งม่าเครื่อ นม'ศการ เครื่องที่ง์ปวงนึ่ฅงทางทิศดวนออกสั้น มืคู้เทียนช้างพระอ ๒ ตู้

๘1® ในพระที่น*ง้อม'รินทรน1นั่ บนพระแท่นเสวฅรฉดรฅงพระไชย รชกาลประจุบินพระประจำวนพระประจำบพระชนมพรรษา ทีพระแท่น ออกขุนนาง ฅํ้งพระกรอบพระเกยวแลเทียนพระมหามงกลเท่าพระชนษา แลมีพ๖ุ่มคอกไไม้สดคำย* แ\"ลฅํ้งฅ้บเิทีย1*นข้างพระอ, งค์ ๒ ฅ บุศบกฅงพระมหาพิไชยมงกุฎแลเกรีองราชกกุธภ'ณ'ขคำย เวลาคำจุด โคมไฟนั่งซุ้มในพระบรมมหาราชวิงทวไป เวลา ๒ ทุ่มเสศ เสดจออกทางพระทีนั่งจกรกรี เสดจวดพระ ศรีร*ตนสาสดารามมีการสวดมนฅแลสเดาะพระเคราะห์ตามแบบโบราณ ทรงจุดเทียนแลว เสดจกลํบประทไ]พระทีนั่งอมรินทร ทรงจุ แลำเสดจข้นพระทีนั่งไพศาลท่กษิณ โปรดให้นิมนฅพระสงฆที มนฅเข้าไป ทรงประเกนย่ามผำไฅรสลไแพรแด่พระสงฆ ๕ รูป พ สงฆกรองผ็าแลำสวดมนฅ ม*กกวิภ*,งอกกไ]ปสาทสูฅร ทรงแจกผำพั้น ผ้าโสร่ง มีดตอก ม่อทอง แก่เข้านาย พระสงฆสวดมนตจบแลำโปรด ให้เข้านายลงไปดูสี่งของต่าง‘กุ คือผ็านุ่งห่มต่าง‘กุ เครื่องอา ของใช้สอยต่าง ‘กุ ทีมาแต่เมืองชนในแลเมืองแขก โปรดให้ข้คซ สำหรไมิวเซียมแลำเข้านายกลไออกมา วนทีรชกาล ๙)๒๕๓ วน ๔'ฯ๔๑๐ คำ บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑6 กนบาบน ๒๔๓๑) เวลาเข้า ๕ โมง เสดจออกพระทีนั่งไพศาลทกษิณ โป นิมนฅพระทีสวดมนดเมอคืนนีเขาไป ทรงประเกน พระสงฆรไพระราช

๘ ส่) ทานฉิน ๕ รูป มีส*งเวยเท'วคาควย พระสงฆฉินแลวทรงประเคนบริขาร ภอสมควรพระสงฆถวายอนุโมทนาถวายพระพรลาไป พระเจาอยู่หว เสคจขน เวลาบ่ายทรงพระกรุณาโปรคให้สมเคจพระเจ่าลูกเธอทรงแจก เงินคนชราที่น่าพระที่น่งจ่กรกรี๒๐0 แจกขำงใน ๒๐๐ เจ่านายแจกที่ มีวเซียม ๓๘๖ คน รวมแจกว่นนึ่ ๔๒๖๑ กน เวลากํ่าจดไฟตามโคมที่งั้ในพระบรมมหาราชวงแลลำนาทางบก ทิวไป วนที่รชกาล ณ์๒๕๘ วน ๒ ฯ®0 คำ บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒๔ กนยายน ๒๔๓๑) เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ มีการสมโภชเดือนพระเจ่าลูกเธอ พระ องค์เจ่าชายซึ่งประสูตรวน ๒ ๆ ๘ กำ พระราชทานพระนามว่าพระ เจ่าลูกเธอ พระองค์เจ่าชายเขจรจิระประคิษ5 พระเจ่าลูกเธอพระองค์น ไม่ใคร่ทรงสบายควย เวลายามหนึ่ง กรมทหารบกทหารเรือไค้เชิญพระบรมวงบา¬ นวงษ ขำราชการแลทูตกงชุลต่างประเทศพ่อค้านายหที่งไปประชุมพง

๘๔ ดนตรีที่ศาลายุทธนาธิกานันั ไค้ประชุมก่นจนเวลา ๘ ทุ่มเลิก เมอ เวลา ๔ ทุ่มเสศ เสดจพระราชคำเนิน,ไปประ,ทิปที่ประชุมแลเสดจทอด พระเนตรทิวไปท8งบริเวณยทธนาธิการ ทอคพระเนฅรอยู่ครู่ห ขั้นรถพระที่นึ่งแลมีพระราชดำริสสรรเสริญกรมยุทธนาธิการ พระเข้านัองยาเธอ พระองค์นัอนั๒) แลผ้ช่วยท8งปวงได้ข้คกา อนมาก แล*วเสดจกล*บพระบรมมหาราชวง ว0นที่รํชกาล ๓)๒๕๙ วน ๓ ฯ ๑0 คา บชวดส่มฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (๒๕ กนบายน ๒๔๓๑) เวลาบ่าย ๒ โมงเสศ โปรคให้สมเคจพระบรมโอรสาธิราช เสดจไป มีเทศนาที่พระที่นึ่งไพศาลทกษิณ พระธรรมวโรดม เทศนารตนสูตร พระองค์เข้าอรุณนิภาอุณากร ถวายเทศนาเมฅ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส ถวายเทศนาเทวฅาอุทิศ ๓ ก่ณฑ์ ในกา เฉลิมพระชนมพรรษา เวลาบ่าย ๕ โมง เสดจออกทางพระที่นึ่งข้ารกรี ประทิปท่าราชวรดิ^ เสดจลงเรือพระที่นึ่งเก่ง เสดจไปประท พระยารตนบดินทรเสดจที่น่าเรือน เสดจขั้นไปประทิปตริสด’วยอากา บ่วยข้กษุมืดของเข้าพระยารดนบดินพรอาการก็ไม่กระไรนัก มืดไม่ (๑) กระทรวงกลาโหม (๒) สมเด็จ ฯ เจาพากรมพระยาภาณุพนธุวงสวรเดช

๙๕ ขางเคียว เสดจประทบอยู่ครู่หนึ่งเสดจุกลไเ ทรงเรือพระที่นํ่งมาประท่บ ท่าบานเจาพระยาภาณุ'วงษ^ ทรงพระราชยานเสดจไปประท*บบ่าน เจาพระยาสุรวงษ(๒) เสดจุขํนไปเยี่ยมเจาพระยาสุรวงษบ่1วยเปนโรค ภายในอาการมาก เสดจประทํบฅร้สอยู่ครู่หนึ่งเสดรกลไ]พระบรมมหา- ราชว*ง มีการเลยงพระเจาลูกเธอขำงใน ในการเฉลิมพระชนมพรรษา วนทรชกาล ๘๒๖0 วน ๔ฯ®0 คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒๖ กนยายน ๒๔๓®) วนนเสดจลงชนฅา แลที่ประชุม ไม่ไค้เสดจออกขนนาง วนทรชกาล๘๒๖® วน๕ฯ®0คำบ11ชวดส้มฤทธิศก็๑๒๕0 (๒๘ กนยายน ๒๔๓๑) เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ เสดจออกท่องพระโรงกลางพระที่น\"ง จกรกรีมหาปราสาทพรอมควยพระบรมวงษานุวงษ ขำราชการ เผาทล ลอองธุลีพระบาท (๑) เจาพระยาภาณวงศ์มหาโกศาธิบด (ท่วม บนนาค) (๒) เจาพระยาสรวงศ์ว’ยวํฒน์ (วร บุนนาค)

๘*) กรนเมื่อประโคมเสคา)ออกสุดเสียงแลว เจำพนกงานกรมวง กรมพระกระลาโหมนำกรีฅลันกรมการเมืองกลนลัแ ๔ นาย ซึงนำฅ ไม้ทองเงินเข้ามาทลเกลา ๆ ถวายนํ้น เข้าเผาทูลลอองธุสีพระบาท ถวายบ*งกมลากลับไปเมืองกลน,ลัน พระเลัาอยู่หำคำรสพระราช แด่พระเดชานุชิฅ พระยาพิพิธลักดี เลัาเมืองกลันลัน ในการท ลันไม้เงินทองเข้ามามิให้เสียประเพณี แลดำร'สปฏิส*ณ1ฐา กรมการภอสมควร แลำเสดจขํ้น เสดจลงชนตาในเวลากาลัวย แลมืการสวดมนตที่พระกำหน*ก สมเดจพระนางเลัาพระบรมราชเทวี ในการที่จะสมโภชเดือนสมเดจพ เลัาลูกเธอลันพรุ่งน พระบรมวงษานุวงษเข้าไปประชุมพรอมกน ^ II เ^ ลันที่รชกาล ๘๒๖๒ ลัน ๖ ฯ ๑0 คา บ่ชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒๘ ก่นยายน ๒๔๓๑) เวลาเข้าเลยงพระที่ตำหน'ก่สมเดจพระนางเจา แลทรงเกรึ่อง ตามประเพณีโบราณ เวลาบ่ายมืการสมโภชเดือนเหมือนอย่างเช่น มืมา พระเลัาอยู่หำพระราชทานพระนามสมเคจพระเจำลูกเธอว่า สมเ พระเจำลกเธอเลัาพาสิราภรณโสภณพิมลลัฅนวดี

? วน ๓) ฯ©๐ คํ่า บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 วนทรํช์กาล ๓)๒๖๓ (๒ชิ! กนยายน ๒๔๓©) เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ พระเจ้าอยู่หำเสคขิออกพระที่น่ง-จ*กรกรี มหาปราสาทองค์ฅบ่นออก พระเจานองยาเธอ กรมหลวงเทวะวงษวโร- ประการ เสนาบดีว่าการต่างประเทศนำเคานค์ การาเค็ก ชาเยเดอแฟรี ฝรึงิเศศ เผ้ากราบถวายบ่งคมลาไปเยี่ยมกรุงฝรํงเศศครื่งหนึ่ง พ อยู่หำคำรำพระราชปฎิสณจเานภอสมควรแล่ว ถวายกำนบ กลบออกมา ลาจากที่เผา พระเจ้าอยู่หำเสคจขั้น เวลาเกือบยากา เสดจุออกทองพระโรงพระที่นํงิจุกรกรีมหา- ปราสาท มีพระบรมวงษานวงษข่าราชการเผ้า ฅามธรรมเนียมออก แขกเมือง กร1นสุดเสียงประโคมแล่ว เจ้าพนำงานกรมบ่ง กรมพระ กระลาโหมนำศรีฅวน กรมการเมืองตบ่งกานู เมืองระแงะ ซึ่งกุม ตนไม้ทองเงิน เครื่องราชบรรณาการเข่ามาทูลเกล่า ๆ ถวาย เข่าเผ้า ทูลลอองธุลีพระบาท พระยานรินทรอ่านใบบอกพระยาพิไชยภูเบนทรเจ้าเมืองตรำ กานว่า แต่งให้อุรำกายอเดหวาอินดารา แลศรีตบ่นกรมการ ๓ นาย รวม ๔ นาย คุมตนไม้ทองเงิน เครื่องราชบรรณาการ จำนวนบีชวด สมฤทธิศก็ เข่ามาขอพระราชทานทูลเกล่า ๆ ถวาย กบใบบอกพระยา ภูผาภำคีศรีประกาศ เจ้าเมืองระแงะ ว่าแต่งให้แม่กองมนคาไรศรีตบ่น กรมการ ๔ นาย คุมตนไม้ทองเงิน เครื่องราชบรรณาการ บีชวด สมฤทธิศก็ เข่ามาขอพระราชทานทูลเกล่า ๆ ถวาย พระเจ้าอยู่หำมี,พระราชคำรสปฏิส'ณฏีานภอสมควรแ!ลำ เสด ขั้น การที่รบแขกเมืองวนนเหมือนกราวก่อน ๆ มา

วนทรชกาล ๘)๒๖๔ วน ๑ ฯ ๑0 คื้า บชวดสมฤทธิศก ๑๒๕๐ (๓0 โ)นยายน ๒๔๓๑) วนนํ้ไม่ได้เสดจออกขุนนาง เสดจลงช1น์ตํ่า แลโปรด ให้พระองค์เจ่าสาย (9) เชิญเสดจพระเจ่าลกเธอ พระองค์เจ่าเขจร ประติษฐ ไปร*กษาพยาบาลที่ว*ง เพื่อรบอากาศดี แลพระยา ด้วย พระเจ่าสูกเธอพระองค์น์จำเติมแต่ประสูตรก็ประสูตรยาก แล ใคร่ทรงสบาย พระฉวีพระกายไม่บริบรณ พระอาการนน ๔ วน ไม่ท สบายครํ้งหนึ่ง หมอกมารถวายพระโอสถชำนานแล้วไม'เปนปรกติ วนที่รชกาล ๘๒๖๕ วน ๒ ฯ ๑0 คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕ (๑ คลาคน ๒๔๓๑) ไม่ไค้เสดจออกขุนนาง เสดจในที่ประชุม กรมหลวงเทวะวงษ ทลเรื่องกงสุลอ*งกฤษ แจ่งกวามว่าเกาวเมนต์อ*งกฤษคิดจะปราบปราม พวกยางแดงซึ่งอยู่ในอาณาเขตรพม่าให้เรียบรอย พวกยางแดง อยู่ในอาณาเขตรของไทยในปลายเขตรเมืองนครเชียงใหม่ด้วย ถา กอเวอนเมนต์สยามจะปราบปรามท1งผายสยามแลว ก็จะมีประโยชน์ทํ้ ๒ ผาย และจะเปนการช่วยคอเวอนเมนต์อํงกฤษด้วย กบว่าพระยา เพชพิไชย ชำหลวงก*บพระอภิบาลประเพณีตระลาการศาลต่างประเทศ (๑) พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจำสายสนิทวงศ์ เบนแพทย์ประจำพระองค์ และไค้บ กรมทหารเรอดำย

เมืองเชียง [หม่ ต่างกนต่างกล่าวโทษๆน ตกลงให้พระองค์เจ่าโสณ บณฑิตย ขืนไปจดการที่เมืองนอรเ,ชียงใหม่ พระเจ*าอยู่หำ-ทรงเหน ควย กำหนดจะให้ไปในข่างแรมเดือน ๑® วนทรํชกาล ๓)๒๖๖ วน ๓ '^ป็ ๑ 0 คำ บชวดสมฤทธศก ๑๒๕0 (๒ ดสาคม ๒๔๓๑) เวลาบ่าย จ*คการที่จะร'บราชทูฅเบลเยียม ซึ่งฅ8งเข่ามาใหม่ ม ข่าราชการ ตำรวจ ทหาร มหาดเล็ก แต่งเหมยศเผ้าในพระที่น่ง้จ*'กรกรี มหาปราสาทองค์ฅว*นออก มีทหารมึนเลกรบที่น่าพระที่นั้ง์จ*กรกรี @0๐ แหรวง ๑ ทหารมึนใหญ่ประจำประตูวิเสศไชยศรี ประตูพิมานไชยศรี ประตูละค่ เวลาบ่าย ๔ โมง เสดจออกพระที่น*งจ*กรกรีมหาปราสาท ทรงเครื่องเฅมยศทหาร เครื่องราชอิกิรียยศชำงเผือกสยาม เจาพน'ก งานกรมวิง แลกรมหลวงเทวะวงษวโรประการ เสนาบดีว่าการต่าง ประเทศ นำมองซิเออ ลยอน เวอกเส เดอนาเยอ มินิศเฅอเวสิเดนของ กรงเบลเยียม เข่าเผาทูลลอองธุลีพระบาท มองซิเออ ลยอน เวอกเอ เดอนาเยอ ราชทตทลเกล่า ๆ ถวายพระราชสาสน์สมเดจพระเจาลิวโปลค์ ที่ ๒ พระเจ่ากรงเบลเยียมต่อพระหดถ ในพระราชสาสน์ตรานั้งนั้นม กวามว่า สมเคจพระเจ่ากรุงเบลเยียม มีพระราชประสงคจะทรงบำรุง ทางพระราชไมตรีในระหว่างกรุงสยามกบกรุงเบลเยียมให้เจริญยี่ง (•) พระเข่าบรมารศ์เ®อ ชน & กรมขุนพทยลาภพฤฒิธาดา

สิ่อ จึงทวงต8ง ม.ล. เวอกเชิ เดอ นาเยอ เปนมินิสเฅอเรสิเคน มาอยู่ สำนกนี้กรุงจีน แลไปมาเยี่ยมเยียนกรุงสยามเนือง \"I ทรงรไ ลาสนไว้แล็ว มีพระราชดำริสปฏึสณฐานในการเดินทางภอควรแล้ว ราชทฅถวายคำน์บ่กล้บออกจากที่เผา เวลากาเสดจลงชนตํ่าประเดี๋ยวหนึ่ง เสดจพระราชดำ พระศรีรฅนสาสดาราม สวดมนฅพระราชพิธีถือนึ่าพระพิพํฌล้ พระสงฆ ๓๘ รูป พระสงฆสวดมนฅยํงไม่ทนจบ เสดจกสิบ วนที่ริชกาล ๗๒๖๘) ๑ว๓น ๔ ฯ ๑0 คา บชวดสไ]ถทธิศก็ ๑๒ (๓ กิถิากิน ๒๔๓®) เวลาเช่าพระสงฆที่สวดมนตเมื่อคืนนึ่รบพระราชทานฉินที่พ ที่นิงสุทธโ]สวริย์แล้วเข่ามาบัดพระศรีรฅนสาศดาราม เวลาบ่ายโมงเสศ เสดจออกบัดพระศรีรฅนสาศคารามในที ประชมพระบรมวงษานุวงษ ข่าราชการ ซึ่งจะไค้ริบพระราชทานนี้า พระพิพํฌนสิตยา การทำพิธีอย่างใดกีไค้พรรณามาแต่เดือน ๕ แ ในเดือนสิบนึ่ก็เหมือนกนกบเมื่อเดือน ๕ แลทุก ๆ บีที่ล่ บื่นึ่ราชทดเบลเยียมมาเผาอยู่ในพระอุโบสถควย เมื่อเสรจกา พระ'พิพิฌนี้สตยาแล้ว เสดจมาประท'บพระที่นึ่งอมรินทรวิ ฉลองพระองค์กรุยเสดใเอยกประท*บ่พระที่นงสนามจนทร ถวายบังคม พระบรมอ'ษฐิพรอมนินิ

ปี&-1:.:;: ).18*เพ)ฬเฒVเพฺ)^ -:-;- 18?/ '- ะ# Vห*X*#-. .-. •ะ-.V- พระทน'งสนามจ'นทร



ลึ่ส เวลากำมีการสวดพระพุทธมนดพิธีสารท พระสงฆราชากณะ พระครูเปรียญ พระมหาคเล็ก รวม๔๕รป พระเจาอยู่หำไม่ไค้เสดจ ออกทรงจุดเทียน ว'นทรีชกาล ๘)๒๓)๑ ว0น ๑ ฯ ๑๑ คา บชวดสมฤทธิศก ๑๒๕0 (ต่) ดถิาคม ๒๔๓ด) เวลาเช้าโมง ๔๕ มินิฅ พระเจ่าลูกเธอ พระองค์เจ่าหญิงเขจร- จิรประดิฐ สนพระชนม์ที่วงพระองค์เจ่าสายสนิทวงษ พระเจ่าลูกเธอ พระองค์นั้จำเดิมแด่ประสูฅรมาก็มีพระโรคติดพระกายพระฉวี'ไม่บริบูรณ มาแลว พระโรคกำเริบขั้นจึงสนพระชนม์ เวลากํ่าสมเดจพระเจ่านองยาเธอ กรมพระภาณุพ'นธุวงษวรเดช แลพระเจ่านํองยาเธอหลายพระองค์ได้ไปประชุมพร'อมกนที่ว*งพระองค์ เจ่าสาย เชิญพระศพลงหีบทองทึบขั้นวอช่อพ้ามีเครื่องสงกลองชนะ แฅรสํงขค่แห่ทหารเรือถือโกมหั้วแห่มาเช่าประตูสำราญราษฎ์มาวดราช¬ มพิตร เชิญหีบพระศพขั้นบนการเปรียญ มีสด'1เกรณผา'ไตร ผ่าขาว พ*บของหลวง แลของเจ่านาย แล้วเชิญลงผงที่สวนคอกไม้วดราชบพิดร ที่-ริมพระเจคียพระองค์เจ่าอรองค์อรรคยุเพา*'6’', มีประโคมกลองชนะ แตรสำข ๓ วน (๑) พระเจ'ใลกเธอ ซงประสูติเมอานท ๒ฟ่ ตลาคม ๒๔๒๕ แลวสนพระชใเม็๋เมอพระ. ชํใ!ษาไฅ้ ๔ เดอน ในเจาจอมมารคาโหมด

ส์!อึฮ 1 วนที่รชกาล ฟ่๒๗วน๒ ๒ ฯ ๑๑ คา บ1ชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๘ คถิาคน ๒๔๓๑) โปรดให้มีการคินเนอหลวงพระราชทาน มองซิเออ นาเยอ มินิสเฅอเรสิเดน ทูตเบลเยียม เปนเกียรติยศ โปรดให้เชิญพ างษานวงษ ขาราชการ ราชทูต มาประชุมพรอมก'น,ในเวลา ๒ ท่ม เสดจ ออกที่พระที่นงจกรกวีองก์ฅวนออก คำรสอยู่กีบพระบรมวงษ']นวงษ ข่าราชการ ราชทฅ คร่หนึง เสดจประทบโต๊ะเสวย มีแผนที่ต่อไป หลวงวิชิตสรสาตร หลว'!ฤท®นายเวร พระยามหามนฅร หม่อมราชวงษใไรญ, พระวิภาค พระยานร!ตน พ3ะอเงจไคา) พ็5๋ำ’ปฤกษฏารงมคข.์ุน พระวิสตรสาครดิฐ เจาพระยาภาณวงษ พระองค์ศรเสาวภางค์ กูลค์กงซลองกฤษ กรมสรรพสิทธ ทฅเมลเย้ยม กรมหลวงพิชิต กรมหลวงเทวะว/งม กรมหมนนเรศ กรมหมนประจิกม ทประท0!-! แกมเปอแมนทฅ เคา14คาราเดก สมเดจกรมพระภาณ เจาพระยาพลเทพ กรมทมนอดศร กรมหมนดำรง กรมหมนสมมต พระยาพิพัฒ พระยาอนชิฅ พระองค์วรวรรณ พระยาสมท พระองค์โสณบณฑิฅย พระราชวรินทร์ พระองค์เจาขจร เจ*าวฒนา พระวรเดช จนนไชยาภรถเ