✍️©️

©6) วินที่รัชกาล ๘๑๑๑ ๕รัน ๒ฯ ๖ คา บี1ชวดส!มฤทธิศก็ ๑๒๔๐ (๓๐ {.มษาคน ๒๔๓๑) ไม่ไค้เสคจออก ไม่มีการอะไร ? รันทรํชกาล ๘๑๑๒ วน(I/ ๓ ฯ ๖ ค0า “บ^เชวดล0,ม/ ฤทธ‘^ศ๒)ก6) -๑๒๕๐ (๑ พฤษภาคม ๒๔๓๑) V เสดจออก พรุ่งนั้เรี่มสวคมนฅที่ตำหน*กพระอรรคชายา * เสดจลงจดที่นนดวย รันที่รัชกาล ๘๑๑๓ วิน ๘๔ ฯ ๖ คำ บี1ชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒ พฤษภาคม ๒๔๓๑) วนนเรึมทำบุญที่ตำหน*กพระอรรกชายา^^ ในการที่จะรับพระ สุพรรณบฅร เจำนายผู้ใหญ่ผู้นอยแลขำราชการเปนอนมากเข้าไปประชุม พรอมกน เจำนายพกที่หองชนสูงข้างฅวนออก ข้าราชการพกหอง กลางชนตํ่า (๑) ดู1นแผนผั1พระมรมมหาราช^งิ

๑ เวลา ๒ ทุ่ม โปรดให้นิมนฅพระสงฆราชาคณะผายมหานิกาย @๕รูปคือพระธรรมไฅรโลกาจาริย® พระเทพมุนี๑ พระโพธิวงษไ- จาริย ๑ พระเทพโมลี ๑ พระราชานุพ*ทธมุนี ๑ พระวรญาณมุนี ® พระธรรมกิตติ ๑ พระปริย่ฅวงษาจาริย ต พระพิศาลสมณกิจ ® พระญาณสมโพธึ้ ๑ พระกระวีวงษ ๑ พระญาณโพธิ ๑ พระวีนัย- โกศล 0 พระคุณวงษ ๑ พระร*ตนมุนี 6 เข่าไปที่ตำหนักพร ชายาเธอ ห*องกลางชนบน โปรดให้พระเข่าลูกเธอ พระอรรคชายาเธอ ซึ่งจะทรงร*บพระสพรรณบ*ฅรทวงประเคนไตรแพรนัากราบกำมะหยี่บก พระตราชะฎา ๘ องค์ ย่ามกำมะหยี่พ้นม่วงบกดอกไม้เบนคอก แปดช่อ พ*ดรองคํ้ามุกพ้นกำมะหยี่ สีม่วงบกคั้นเปนรูปชะฎา มีช่อคอกไม้แปดช่อ พระสงฆรมแลีว์ลงไปครองไตรขางล่างแล่วกล*บ ขั้นมาสวดพระพุทธมนฅจนเวลายามเศษ สวดมนตจบ ถวายอติเรก ถวายพระพรลากลับไป วนนิพระบรมวงษานุวงษ ข่าราชการผู้ใหญ ผู้น้อยสรวมเสิอตำประคบตราเกรึ๋องราชอิศริยยศเข่าไปประชุมพร้อมกน ในเวลาสวดพระพุทธมนต แลวเลยงเข่านาย ข่าราชการ เวลา'ว*นิ'นิ พระราชทานดุมเสอตรารูปมงคลแปดประการแก่เข่านายบ่าง ดมที่ นนลงยาที่ง์ตำบ่าง ลงยาแต่พ้นบ่าง กำไหล่ทองบ่าง เปนของตอบ ผ้ที่ถวายของพระอรรคชายาในการร*บพระสุพรรณบ่ฅร เวลา ๔ ทุ่มเศษ เข่านายกลับออกมา ไม่มีการอะไรอีก วนนไม่ได้ออกขุนนาง ไม่มีราชการอะไร เสดจลงตองทรงพ พระเจ่าอยู่หวย*งทรงพระดำเนินไม่ไค้ เก่าอหาม

สมุดจดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน เล่มทคดขอความขนพิมพ์คราวน

.

& ส) วนทรัชกาล อา)๑๑๔ รัน &ฯ ๖ คา บ'ชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๔๐ (๓ พพุบกากิบ ๒๔๓๑) เวลาเช่า ๓ โมงเศษ โปรคโห้นิมนตพระสงฆเมื่อคืนน ๑๕ รูป เข้าไปที่ตำหนักพระอรรคชายา แลวทรงประเคน พระสงฆรับพระราช ทานฉํนแลว ทรงประเกนของไทยทาน แต่ของไทยทานทรงถวายทุก พระองค์ลันดาที่จะทรงรับพระสุพรรณลัฅร พระสงฆถวายอนุโมท อติเรก ถวายพระพรลากลับไป เข้านายกลับออกมาเกือบบ่าย เวลายํ่าค์า เข้านาย ข้าราชการเข้าไปพรัอมลัน เวลาทุ่ โปรดให้นิมนฅพระราชาคณะแลเปรียญประโยคสงในคณะธรรมยติก นิกาย รวม ๑๕ รูปเข้าไป โปรฅให้พระเข้าลุกเธอ พระลักชายาเธอ ทรงประเคนไตรแพร พตรองย่ามเหมือนวานน พระสงฆกรองผ่าแลัว สวคพระพุทธมนต พระสงฆที่สวดพระพุทธมนฅรันน คือ พระศร- วิสุทธิวงษ ๑ พระกิตติสารมุนิ ๑ พระอรียมุนิ ๑ พระอมรโมลี ๑ พระสุทธิสีลสํงวร ๑ พระเมธาธรรมรศ ๑ พระอมราภิรักขิฅ ๑ พระ สมทมนี ๑ พระมหาสมณวงษ ๑ พระวินยรักขิต ๑ พระปลัดเกฅ ๑ พระมหาเบั้ย ๑ พระมหาแสง ๑ พระมหาสิทธิ ๑ พระมหาลัด ๑ เวลายามเสศสวดมนฅจบแลวถวายอติเรก ถวายพระพรลากลับไป เวลา ๔ ทุ่มเสศ เข้านายกลับออกมา ไม่มีราชการลันใด

ว่นทรํชกาล ๘)๑๑๕ ๑๔ วน ๖ฯ๖ คา บชวดสไเฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (๔ พคุนกาคน ๒๔๓๑) เวลาเช่า ๔ โมงเสศ โปรคให้นิมนตพระสงฆราชาคณะแลเปรียญ ที่สวดมนฅเมื่อกืนนํ้ ๑๕ รูปเข้าไป ทรงพระกรุณาโปรดให้พระเจ่ ลูกเธอทรงจดเทียน พระสงฆถวายศีล ถวายพร แล้วทรงประเคนอาหาร บิณฑบาต พระสงฆร*บพระราชทานฉิน พุ แล้วโปรดให้พระเข้าลูกเธอ พระอรรกชายา ทรงประเกนบริขารต่าง พุ เหมือนวานนพระสงฆถวาย อนุโมทนา อติเรก ถวายพระพรลากล้บไป เปนเสรจการทำบุญตำหนิก เท่าน เวลาบ่ายจะไค้มืการสวดพระพุทธมนฅร*บพระสุพรรณบ*ฅร เวลาบ่าย เข้านาย ข้าราชการเข้า'ไปพร้อมก*น เวลายํ่ากํ โปรดให้นิมนฅพระสงฆราชาคณะผู้ใหญ่ ๑๐ รูป คือ กรมหมื่นวชิรญาณ- วโรรส ต พระองค์เข้าพระอรุณนิภาคุณากร^ ๑ หม่อมเข้า สฐาพรพิริยพรต^ ๑ สมเดจพระพุฒาจาริย^ ๑ หม่อมเจ่าพระ พทธบาท^๔'*© พระธรรมวโรดม๑ พระราชพงษปฎิพ*ทธ® พระพรหม- นุนิ 0 พระธรรมราชานุว*ฅร ๑ พระเทพกระวี 0 เข้าไป แล้วทรง พระกรุณาโปรดให้พระเข้าลูกเธอ พระอรรคชายาเธอ ทรงประเคน ไฅรแพร ผ่ากราบบกย่าม บกพ*ครองบกเหมือนทกวน แห่'วนน,พน กำมะหยี่แดง พระสงฆกรองผ่าแล้วสวดพระพุทธมนฅ เวลายามเสศ สวดมนฅจบ แลวถวายอติเรก ถวายพระพรลากลบไป (๑) พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจา พระอรุณนภาคุณๆ กร พระนาม เดิม หม่อม เจา กระจ่าง ลดาสัเลย ^^ (๒) สมเด็จพระสังฆราชเจ่า กรมทลวงชนารสิริว0ฒน พระนามเดิม หม่อมเจ่า ภุชงค์ ชมพ นท (๓) สมเด็จ พระพฒาจารย (ศร) สัดปทุมคงคา (๔) หม่อมเจ่าพระพทธ บาทชิสันทน ว ดระฆง โฆสตาราม นาม เดิมหม่อม เจ่าท,ด เสนๅงด็

วนทร0ชกาล ๓)๑๑๖ ๑๕ วน ๓) ฯ ๖ คา บ1ชวดสิมฤทธิศก ๑๒๕0 ๑0 (๕ พฤษภาคม ๒๕๓๑) เวลาเช็า ๓ โมงเสศ เจ้านาย ขำราชการเขำ'ไปพจ้อมกนโปรค ให้นิมนฅ วนทรชกาล ๗๑๑๔ วน ๓ ฯ ๖ คา บ1ชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 ๑๓ (๘ พฤษภาคม ๒๔๓๑) ไม่ไค้ออกขุนนาง วนทรํชกาล ๗๑๒๐ ว'น๑๕๔ ฯ ๖ คา บ1ชวดส'มฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (ลิ่ ทเ^นกาคน ๒๕๓๑) วนทรชกาลต)๑๒๑ วน๕ ฯ ๖คา บ1ชวดสิมฤทธิศก ๑๒๕0 ๑๕ (๑0 ทเกเทภาคน ๒๔๓๑) ไม่ไค้ออกขุนนาง ทรงพระคำเนินยงไม่ถน์ค้

วนทรํชกาล ๘)๑๒๒ วัน ๖ฯ๘) คา บ'ชวดสมฤทธศก ด๒๕๐ (๑๑ พฤษภาคม ๒๔๓๑) ไม่ไค้ออกขุนนาง ว'นทรํชกาล ๘)๑๒๘ ล้น ๔ฯ๘) คา บ1ชวดสํมฤทธศก ๑๒๕๐ (๑๖ พฤษภาคม ๒๔๓๑) ไม่ไค้ออกขุนนางเหมือนก้น วนนพระลาวเผ้าในชนดา เบน พระมาแต่เมืองหนองกาย กรมหมื่นประ'ซิกใะบับันำเผ้า ? วนทร์ชกาล ๘๑๒๘ วน ๕ฯ ๘ คา บี่ชวคสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑๘ พฤษภาคม ๒๔๓๑) เวลายารุ่งแล้ว พระบาทสมเคจพระเล้าอยู่หวเสดจ พระ ราช ดำเนินทรงพระราชยานแต่พระที่นงล้าร'กรมหาปราสาทไปประท*บพระ ทนงราชกิจวินิจฉัยดำรสดว!ย'พระ,บร:มวงบา,นุว'งษ'วั'เราชก'ารที่มาส่งเส แลทรงพระกรุณ.าโปรดเ'กล้า ฯ พระราชทานสัญญาบัตรให้หลวงสาร- ภณ‘ทวิสทธิเปนพระนรนารถ.สักดีศรีรีบฎากร กรมพระคลังมหาสมบั ขุนศรีสาคร ปลัดกรมสรรพากรนอก เปนหลวงมงคลล้ฅนราชมนตรี (๑) พระเจ2าบรมวงศ์เธอ ชั้น ๔ พระองค์เจาทองกองก*อนใหญ่ กรมหลวงประจกษศ์ลปาคม

VIV/'}V '.' 71 ว''/แ /า /' Vไ0 2 (&&?/ /{/ ^7 ^ ^ๆๆ/!*'^ หไ,งง V (กๆะ(^/0/!} ?\\ะะ) ๆ^ 0) ►V/VI(ๆ^'^ๆๆ}*'/ 'โ*า.\\) ///วเ X?ว X^ะ) 0 — 9 V*/VI/**(~ๆ/า)*/ '^X' (เ^*'0 \"^5 (^\\ะห 9 ~'^^' (ท^)//)/ๆ^9^หฺ ^ ๆหํ ๆ*/^ 91ะ5 (เว ง1/. //?^ ๆ/^/{งๆ*'^/-/} ^*/*/ๆ)1^, ง/}*/!ง/}*/ 9*ง/* *ง - ^ กง}*'ะ-.//7757^า/^ 5* '^ ^ 6^\" 3 1ๆ)(เ^) ./)■โ/' เ7! ''^V 1ว)^,/ง/ๆ โๆ#*/^*^/ เ, /)?*•^โ? // XX ! เๆา**//ๆ)\\7ฟ ว^/ เ^ ๆๆ6- ๆๆ) 9 ๆ)ว /X^ 9 * Xๆๆๆ*'*!/8ง ะ) ๆๆ *ง/ * X? ๆว/-/) 0 X^ / ^ X) X) Xๆๆ*?9 X? 9 เ-3^7% ห/ ๆ77*'(ห/0 9 งฟ X X X๕X (ๆ)/*’ 9 (}ป 9} ๆ)?9- 9 ^'' /79 0 */ ะ 9 ห7' *) 1^ กๆ^(หห/ /99 0 ง]^ง เ**?' (ๆหะ'0 ๆๆ 9 ห'^ ^ใ*/ 90 ๆๆ)^ห/(/ X!? จึ^ . 0 &/// ^0 ๆๆ(หะ/ๆๆ/ะ) 9 (ๆ ๆ'37(/ห^ ำ? 99 ๆๆ)ำ? V? ✓X' (ๆ//เห*)(\\)ว /?? ? 9 ๆๆ //)/ะ) 9 \\) (ๆ9((หวง(\\^1) 1 /'?7 9 \\ะ? X 9 \\ะ) ๆๆ ห/ห/9 9 2* /ฮ0^) 'ๆ/^ Xะ? 9 /??'ะ, ๆๆๆว' *\\^ะ) ววๆ)ห!/-จ ๖9 ร' *((เๆ +/! /9 ^ \\ฮ X 0 \\ะ) 9 9 X Xว ๆๆ/\"V ๆๆ ไ0 ^ ^ไ//ว*((งโ) {ฯ/^(ง/2 /??ะ’ Xะ) ^ ^/V#/V^? (ๆ' ะ) 8^ 0 9 'ก * 0ๆ ✓7? /า?-^0ะ X3 /?? (เะ}ฝ'(*า} X **7 6-0^0 *)/ะ’ ((ง/&& /\"&?4^1 /’? 6~ 6~ ๆ) 9 /' 9 0 (ๆ//)^ 1 — *.**-1*5ะ ย-5- หนาตนสมุดจดหมายเหตุพระราชกิจรายวน ลายพระหตถ สมเด็่จ ฯ กรมพระยาเทววงศ์วโรประการ ทรงเทยมปฏิทินสุริยคติกบจนทรคติถวาย



เ-'/ - / ทก/]!).:ไ,,;]ไ::;.)?ๆเ/-.' .0^. 0 7/7^ ก'ฟ! /ว)\"}}-/7/!•/™^-/'ล- ^72^7 16๐ 1.00 1.),เ;. 4 0 1*11(137 011-2001 311110 3 '717)10ก)/วา07(รงคก) } ^)ไ(กก[หฝ!าก(ง//หง ฝก/?'(เห(กล/ร)ภ/ฝ์ปา}!ฝ)''ท/ท ไฝฟ)ๆ/ไฟ]/ไ IVฝ//;//!ภ}]/11ๆง/!ภวาโ]};ฟ!/!งเๅ'ล ทกง)/)ฝ])])?ก//'ฟ/เ!เกาก',ไๆ)/ภา)ฝวฟ!ไก?/หไก?'ป/ไฟ ;ท//7ฟ■ฝ ตฟ’ ฝ!] *เ เลก ป หาห ไซ!/!ง/ฝภ/))(ฝฝ))/}ฝฑ; า Iฝฟ'?จจ/}ซาก ก/ฝฟมฝ่กฟกกร/) กVเฟท//สไ™ฝ!/าาง -เ ]หทฝ/ราภ)ฝ///ลVห)ฝ)')ซ/เหทกกฟ/}ฟฝ/ภภก///ฟ}]ฟ) โฟ/ร]/ก)/ก'งก//ฟกะ/*าฝ *);ฟุ เไ''กว'งกภวก (ภ]จฝ)]]//)กฝ]!ใ'/ง-๙]งฝ/)ไ/กกทโ]]!ฟกกฟ) ขเกก/ฝกาฝ!]ฝกใ'ป(0กห Vเก/ก ค/ก.//ง ใ]/) หก/)ซฝภฟซาห!/กปภ/ฟ!/ฟ}ฝ/ฟ)ค(หจงฟจ ย/กท!/ว//}ง//ก I(ส/ฟป/ฟภไซฝฟฟฟก/หฟ/ฝห]ฟุ ซ]ไท/ภฝ’/ทุๆ /1]ซ;/!/!!/กาฝI(ฝไวฟกะท0จปคก่หฟ! }ห!ฝห/ฟคพฝ//!ฟซทกงหม]/กกก! (Iด/(ห'ฟฯ'หรก)//เห!ๆก]เกหง1 เหVก//วๆ/ไ}]/]ก/ //(ท’ว'ก!ภฯฟฟ}ฟฟ/]ฟท?/ภ■โ/วง]งเปฟภ/หๆใๆ(กก 7/ฟฟฟ)//ท/ก)!} ๆ]]]ก)ป]!!}ภ/ลาห ฝ-*^' ^ / IX ]X 5—^ X . X / ก!}'/ เ]เซห}ห]( ฯ’^/ฝฟ/ภห,ลหห/กกกวก /ก/ซ)Vก)/กก) (จ^กๆสิ}}/กๆ1}ก}}จกก)ๆกกกก /](ปไฝ].ห/V 'ก0/ๆๆไVฟ}'}/?ก),ภกกค/]},'เซหกสิ}ฟ จ'สิ ฝ/ฝ'เกฝกV}เก}กกก)ก)กกก}ฝ เกเซห]ห!ฟุ \\ะ]ะ’ กห!ใกฟุฟุเภใ/!สิซห!/ค}ฟ 'กะะ/)0 กๆ/จาค/กเซ/?'งสิ!,}เหห!/ด}ฟ สิะ*หฝ/)ฝ/คๆห}ภ)ก1}/หกกก()]กาเกฟ')ๆ'ห/จง ) ก]!ซห]หล} ฟะ'ฝ} //?ฟ]/]!]!]IV)ฝ!?]]] าะ,’^ หVฟ]]!ฟก}'ฝก!กก!ฟซ}//7)เๆ 'ก’?ก/ส']]เก/ๆ7ๆ/หาก!ป}ฟ]]!ฝห/]ห ไ^Xวาๆ ก)ก/}!บ(กก (/หหกก)กก) เกเซห!'ห!^ \"๒X;ฟ/}/ซหทภ?)ฝฟ( ๆ/}}ๆ}) (ก/Vห]ห^ /กเะ//ฟ!ภ/ลฟเหหกมหาภกก'(กสิซกกกก) 'กจ Vคซกมก!ห]ภ]//าๆ (ซก}/]/)ซ}//ป}} ]''ฟุฟ/ะ’ หฝ/จก)}/■ภ/ก}ฝหาก/ก/]ท เกิเซ'ห}!ฟ] ก)กา หกซกม/ๆกคกฟ/ฟ/จ)/ก้กซหห ฟ I เกเซ}!!ล)ฝ]]ฟ ทกก?กลกกกก((กฟ]-/{(ฟว/!]]]หซภ}!สิ!]ห}ฟ!(กะทํซ}(หวยฟ!!ก/ ’ ^ /^ ' X*517คาเ7เ!!ง:/}เๅเ710(ฑแแมุรฝะห เฝฝค7^/เฝ]า]/ เหๆ! ต0วอย่างลายมอทีจดบนทีกจดหมายเหตุพระราชกิจรายาน เล่มบพุทธศกราช ๒๔๓๑ ทีคดขนพิมพ์คราวน



๑®ไ) ศรีสมุห เจากรมสรรพากรใน ๑ ขุนชำนินิฅยภ*กร เปนหลวงพินิจโภไกย กรมพระคล*งมหาสมบ*ก ๑ ขุนสุนทรภ'กคี ฟนหลวงโภคาพินิจ กรม พระกลงมหาสมบก © ขนธนศ*'กติ เปนหลวงธนศกติ & ขุนวิเสศสมบฅ เปนหลวงวิเสศสมบ'ก กรมพระกล*งมหาสมบก ๑ ขุนอภ''ยสมบก เปน หลวงอภ*'ยสมบํฅ ๑ ขุนสำเรจสมปก เปนหลวงสำเรจสมบํฅ ๑ นายคิถ เปนขุนศรีสาคร ปล*ดกรมสรรพากรนอก ๑ นายเชยจางวาง เปนขุน ศรีสุพรรณ ปลดกรมสรรพากรนอก ๑ พระยาสมบ้ฅภิรมย เปนพระยา วิเชียรคิรีศรีสมุทวิสุทธิศ*'กคท่ผ้ว่าราชการเมืองสงขลา® โปรดเกล้าฯ พระราชทานเกรื่องราชอิศริยยศสำหร*'บกระกูลชนที่ ๒ ชื่อทุติยจุลจอม เกล้า ๑ พานทองกำ ๑ คนโฑทองกำ ๑ กระโถนทองกำ ๑ เปน เครื่องยศ ฯ ท่าวเสือ'ว่าที่'ราชบฅร เปนพระยาประทุมเทวาภิบาล ผู้ว่า ราชการเมืองหนองคาย ๑ ท่าวกำตน ฟนราชบุฅรเมืองหนองคาย ๑ หลวงไชยภ''กคี ยกระบ''กรเมืองไชยา ฟนพระศรีราชสงกรามรามภ*'กกี ปลดเมืองไชยา ๑ กรมพระกระลาโหมนำพระยาวิเชียรคิรี พระศรีราชสงคราม รามภกคี กราบถวายบ*'งคมลากล*'บไปร*'กษาราชการบ่านเมือง กรม มหาดไทยนำพระยาประทุมเทวาภิบาล ราชบุฅรเมืองหนองกาย กราบ ถวายบ่งกมลาไปบ่านเมือง แล้'วพระเจาอยู่หำเสดจพระราชดำเนินลงเรือพระที่น*งเวสากรี ใช้จกรแฅ่ท่าราชวรติ^ถึงบางไทร เวลาเที่ยงทอดเรือพระที่น*ง แล้วเสดจ ลงเรือจ''กรนารายน์ใช้จกรขั้นไปถึงพระราชว*งบางปอิน เวลาบ่ายโมงหนึ่ง เสคจเขำในพระราชว*ง (๑) เจาพระยาาเชยรคิรศรสมุท?สุทธิศิกดา (ชุ่ม ณสงขลา)

๑ ('/ วนทรชกาล ๙)๑๒ลี่ วน ๖ ฯ๙) คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕ (๑ด่ พฤษกากิน ๒๔๓©) เวลายั้าคํ่าแลว พระเจ่าอยู่หำเสดจออกทองพระโ ทวารเทวราชก*ลไลย ประท*บคำรสดำยพระบรมวงษานุวงษและขาราช- การที่ขํ้นไปตามเสดจจนเวลา ๒ ทุ่มเสก เสดจขน ว'นทรํช์กาล ๙)๑๓๐ วน ๙)ฯ๙) คํ่า บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (๑ลี่ พกเทกากิน ๒๔๓๑) วนนั้ไม่ไค้เสดจออก เจ่าจอมเอี่ยมบ่1วยเปนอหิวาตก พระราชห์ฅถเลขาโดยโทรเลขให้กรมหมื่นประจ่กษส่งพระปลัดช่า วกโปรดเกษขนมาร’กษา วันทึร0ชกาล ๙) ซิ๓ซิ ว'น ๑๑ธิ๙) คา บชวดสํมฤทธิศซิ!ก®0็(^0 (๒๐ พฤษภาคม 1^0๔๓๑) ไม่เสดจออกเหมือนกน (*) ภายหล่งเบนพระราชาคณะ ทพระญาณสงวนถร เจ1าคณะใหญ่เมองนครเข็อนขนธ

วนทร0ชกาล ๙)๑๓๒ ๑ลี่ วน ๒๑ฯ๑๙) คา บชวดสไ}สุทธิศก ๑๒๔๐ (๒๑ พสุษภาคม ๒๔๓๑) เวลายํ่าเาาแล้ว พระเจ่าอยู่หำเสดจออกท*องพระโรง เจ่าอธิการ ๑ พกว,ดธรรมิกราชเผ้าถวายบาน พระราชทานเงิน-โต๊ะพ้กถวาย ๑๐ ของเปนเครื่องยาต่างๆ พระราชทานเงิน-แลพระราชทานเงิน ส พระกรูธรรมทิวากร วดชุมพลนิกายาราม-ให้ปฏิล้งขรณพระ อารามฅามเช่นเคยพระราชทาน เมื่อเวลาเสดจพระราชทานพระกระเน เพราะเมื่อบ!กุนนพศกยำหาไค้พระราชทานไม่ ดำยไม่ไค้เสดจพระราช ทานพระกระเน แลวเสดจขน วํนทึรชกาล ๗®๓๓ วน ๓๑ฯ'1๗ คา บ1ชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒๒ พโเนกาคบ) ๒๔๓๑) เวลายํ่ากํ่า เสดจออกทองพระโรง พระบรมวงษานุวงษเผ้า เหมือนกน

๒๐ วนที่รํชกาล ๘)๑๓๔ วน ๔๑ฯ,๘) คา บ'ชวดสัมฤทธิศก ๑ (๒๓ พฤษภาคม ๒๙๓๑) ยํ๋ากาเสศ เสดจออกทองพระโรง เจานาย ขาราชการ (เผา) เวลายามเสศ เสคจชน วนที่รํชกาล ๘)๑๓๕ วัน &๑ฯ ๘) คํ่า บ1ชวดสไาฤทธิศก็ ๑๒ (๒๔ พฤษภาคม ๒๔๓๑) เปนวินวิสาขบรณมี เวลาเข้าพระสงฆวิดนิเวศธรรมประวํฅ วดชมพลนิกายาราม ๓๕ รูป เข้ารบบิณฑบาตรในพระราชวิง พ เจ้าอย่หวเสดจลงทรงบาตร เจ้าพน'กงานไค้จ'คการที่จะเดินเที เทศนาที่พระอุโบสถวิดนิเวศธรรมประวิด กร1นเวลาเขนฝนฅกไปจนกํ่ พระเจ้าอยู่หิวไม่เสดจพระราชดำเนินโปรดเกลำๆ ให้กรมห อมรพ*เสดจไป มีเทศนา พระอมราภิร'กขิฅถวายเทศตอนประสูติ ๓ สมโ] เครื่องบูชากณ ผ้าไตร ๑ วฅณุปนมูลค่าจตุบจจ้ย- ที่กรุงเทพฯ เวลาเข้ามีการเลั้ยงพระสงฆที่พระที่นิงคสิตม ปราสาท เวลาคํ่ามีเดินเทียนแลเทศนาที่วิดพระศรีวิตนศาสดาราม (๑) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชั้น ๔ พระองศ์เจาสว\"สดิประวฅิ กรมพระสมมตอมรพ\"'แชิ

]ดุ0๑ วนที่ร0ชกาล ๗๑๓๖ว1น ๖๑ฯ'๗ คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒๔ พ?เมกาคม ๒๔๓©) เวลาเขาพระสงฆ ๓๕ รูป เช้าไปรบบิณฑบาตในพระราชวำ กรนเวลากาพระเช้าอยู่หำเสดๆลงเรือพระที่นิงเก๋งทองไปประท*บช้ด นิเวศธรรมประวฅ เสคจประทบทอดพระเนตรนกเรียนรองถวายไชย มงคล โปรดให้สมเคจพระบรมโอรสาธิราชทรงแจกเงินอาจาริยกึ่งตำลึง นิกเรียนกนละสลึง แล้วเสดจประท*บในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียน เครื่องนม*สการ แลวเสดจไปบูชาพระค*นิธารราษฏ์ พระศรีมหาโพธิ แลพระเจดียที่หลงพระอุโบสถ แล้วเสดจมาประทบน่าพระอุโบสถ โปรดเกล้าฯให้พระบรมวงษานุวงษ ข้าราชการ แลพวกอุบาสกอุบาสิกา เดินเทียนรอบพระอุโบสถ แล้วเสดจเข้าในพระอุโบสถ พระมหาธรรม เวโกถวายเทศนา โปรดเกล้าฯ ให้พวกอุบาสิกาเข้าไป'พงเทศนา โปรด ให้แจกเงินพวกพงเทศคนละ - เสดจกล*บเวลา ๕ ทุ่มเศษ วนที่รชกาล ต)๑๓๑ วน ๗ฯต) คํ่า บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๔0 ๑ (๒๖ พ?เมกาคม ๒๔๓๑) เวลาเช้า พระบาทสมเคจพระเช้าอยู่หำ เสดจลงทรงบาตในพระ ราชวง กรนเวลา ๒ ทุ่มเศษ พระเช้าอยู่หำเสดจพระราชดำเนินวดนิเวศ ธรรมประวฅ ทรงจุดเทียนนม*สการ แลมืการเดินเทียนดำเช่นช้นก่อน แล้วมีเทศนา พระมหาท้ฅนทโรถวายเทศนาตอนปรินิพพาน แล้วเสดจ กลบพระราชวำเวลา ๕ ทุ่มเศษ ที่กรุงเทพ ๆ มีการเลยงพระแลเดินเทียน เทศนาท1ง ๓ วน วนนมีการสคำเกรณฅามกาลานุกาลคำย

1๑31๑3 วนทรชกาล ๙)๑๓๘ วน ๑ ๒ฯ ๙) คา บ1ชวดสมฤทธิศก ๑๒๕๐ (๒๙ น]^เมกากม ๒๔๓๑) วนนไม่ได้เสกจออก กรมหลวงเทวะวงษวโรประการ^ขึน มาจากกรุงเทพ ๆ เข่าไปเผาช่างใน ในเรื่องที่ฃะมีพระร าชห์ แคบิเนต ปฤกษาจ่ดราชการแผ่นสินให้เรียบรอยขน แลรบสงเรืองอน อีก เวลากํ๋าวนนกลบลงไปกรุงเทพ ๆ ว0นทืร่ชกาล ๓)๑๓ลี่ ๓714 ๒ ฯ ต่) คำ บชวดสมฤทธศก ๑๒๕อ (๒(ป พ?)บกาศม ๒๔๓๑) 11เวลาท'มเศษเสดจออกทองพระโรง เจ่านาย ข่าราชการเผ่า เวลา ๔ ทุ'มเศ' ษ เสดจขน. ว่นนํ้ กรมหมื่นประจกษให้เชิญพระอษเสมเคจพระนางเจ่า สุน*นทากุมารีร*ฅน แลพระอษเสมเดจพระเจ่าลูกเธอเจ่าพากรรณา- ภรณเพชรรตน แลสมเดจพระเจ่าลูกยาเธอ เจ่าพ้าศิริราชกกธภ*ณฑ ขนไปพระราชวงบางปอิน (0) สมเด็ขพ?ะIขำบรมวงศึ้เ®อชน* พระองค์เจ่าเทว’'ญอุท*!ยวงศ์กรมพระย รใรประการ

เสปื๓ ^^ I ^1 เ^ ^ วนทรชกาล ๓•๑๔0 วน ๓ ฯฟ่ คา บีชวคสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 05! (๒6 พ?เมกากิน ๒๔๓®) วนนั้ไม่ได้เสดจออกที่ทองพระโรง เพราะฝนฅก วนทีรชกาล ๗®๔๑ วน ๔๕ฯ๘คา บชวดลม?เทธิศก็ ๑๒๕0 (๓๐ 'พ?เมกากิน ๒๔๓®) วํนนํ้เวลาเช้า โปรดให้จดการบำเพญพระราชกุศล ในการที่ สมเดจพระเจาลูกยาเธอ เจ่าพาคิริราชกกุธภ’ณฑ์ สั้นพระชนมาบ’นจบ กรบบี่ ส เจ่าพนกงานเชิญพระโกษพระอษฐิสมเดจพระเจ่าลูกยาเธอ ขํ้นสถิฅยบนบุศบกสล’กบี่คทอง มี-พระแว่นพารอง ๒ ชน แด่ใช้พระ แว่นพาที่ทำอย่างใหม่ มีเครื่องสูงบ’งแซกลอม ในพระที่น'งวโรภาค พิมาน แลเชิญพระพุทธรูปประจำวนพระชนษาสมเคจพระเจ่าลูกยาเธอ ฅงบนชนหมู่สล’กบี่ดทอง เวลาเช้า ๔ โมงเสศ เสดจออกพระที่น'งวโรภาคพิมาน ทรง จดเทียนเครื่องนม’ศการ พระธรรมราชานุว’ฅรถวายคล แลพระธรรม ราชา แลถานานุกรมเปรียญ แลเจ,าอธิการ,ในกรุงเก่า รวม ๓๐ รูป สวดถวายพรพระ ครื่น์จบแลวทรงประเคนพระสงฆร*บพระราชทานฉน กรนฉนแลวทรงทอดผำไฅร ย่าม ๑๕ พระสงฆสคไ]กรณ โปรดพระ ราชทานพดงานพระเมรุแก่ถานาแลเจ่าอธิการที่ยงไม่ได้ แลโปรดให้

๒๔ พระนางเจาพระราชเทวี ทรงทอคผ่าไฅร ย่าม ๑๕ สำร*บ ไตรย่าม เบนของหลวงท8ง ๓0 สำรับ พระนางเจาพระราชเทวีทรงบริจาครัฅถ เปนมูลค่าจตุบจรัยถวายพระสงฆที่รับพระราชทานฉไเรูปละ ๕ ตำลึ ๗ ๓๐ รูป เงิน พระสงฆถวายอนุโมทนา อติเรก ถวายพระพรสา แลิวีมีสตํปกรณผ่าขาว ©๐๐ พ*บ เงินองค์ละ @๐0 บาท พระเรัาอยู่หำเสดจประท*บทอดพระเนตรงั้ว ที่น่าพระที่น*ง วโรภาศ งวโรงนั้เปนงั้วผู้หญิงของจีนเม่งฮวฅ เวลาบ่าย ๒ เสดจขั้น เวลาบ่าย ๕ โมง เสดจออกน่าพระที่น่งวโรภาศ ทรงโปรย ผลก*ลปพฤกษ ๔๐๐ ผล ฉลาก ๓๐๐ พระราชทานพระบรมวงษา นุวงษ ขำราชการ โปรดให้ที่งทานตนกามพฤกษ ๔ พุ่ม ‘ตุ ละ ๕ ตำลึง แลวทอดพระเนตรงวจนกา เวลา ๒ ทุ่มเสศ เสดจทรงจุดเทียนในพระที่น'งวโรภาศพิมาน พระสงฆที่รับพระราช ทาน ฉ*นเมื่อเขำ สวดพระ พุทธมนฅธรรมรัก ว'ตนสูตร แลำพระญาณไตรโลก^ ถวายเทศนาก*ณราหลวง พระ อาจาริยแสง-ว*ดรอถวายเทศนาก*ณ6ค์ของพระนางเรัาพระราชเทวี พระ ราชทานผ่าไตร ย่าม ว'ฅถุจฅบจรัยเปนมูลค่ารากาก*ณฑ—์ละเว—ลา ๕ ทุ่มเสศ เสดจขั้น มีการมโหรสพ งวโรง ๑ หนำ ๒ โรง ญวนหก ไม้ตาสูง สิงโต มีงกร ดอกไม้เพลิงต่างๆ (๒) พระญาณไตรโลก (อาจ จนทโชโต)

เช & ว่นทรชกาล ๘๑๔๒ วํน ๕ ฯ ๘ คา มชาคสมฤทธิศก็ ๑๒๕๐ 1) (๓๑ พ!'เมกากม ๒๔๓๑) วนนํ้เปนวไเดรงกไ]วไเสั้นพระชนมสมเคจพระนางเจ้าสุนไเทา กุมารีรํฅน สมเดจพระเจ้าลุกเธอ เจ้าพากรรณาภรณเพชรรีดน แล สมเคจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าพาศิริราชกกุธภณฑ สั้นพระชนมมาครบบี่ ใน'ว*น์น็คิวย เปนสองสมโ] เจ้าพนกงานเชิญพระอํษฐิสมเคจพระนางเจ้า สุนไเทา แลสมเดจพระเจ้าลุกเธอ ข้นประดิษรู(านในบุศบกที่พระที่น'ง วโรภาศพิมานควย เวลาเช่า ๔ โมงเสศ เสดจออกทรงจุดเทียนนมศการ พระ อมราภิรีกชิฅถวายศิล พระสงฆวไเนในส่วนสมเดจพระนางเจ้าสนไเทา แลสมเคจพระเจ้าลูกเธอนน พระอมราภิรีกชิฅแลถานาอนดไ]วคเสนา- ศนาราม ๒๐ รูป ส่วนสมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ ในการสั้นพระชนมกรบ บี1นํ้น พระปรยํดวงษาจาริยแลถานากไ]เจ้าอธิการในกรุงเก่า ๓๐ รูป รวม ๕0 รูป พระราชทานฉน ๆ แลวสคไเกรณไดรท1ง ๕๐ รูป สมเดจ พระเจ้าอย่หำทรงทอด ๒๕ สมเคจพระนางเจ้า ©0 พระนางเจ้า ©๕ จดุบจจ้ยค่าส่วน ๓๐ รูปๆ ละ -—— ส่วน ๒0 รูป ‘กุละ™—มีสดไเ- กรณรายรอย วนนเดิมอีก ©00 แลวมีเทศนาในส่วนสมเคจพระเจ้า ลูกยาเธอ กณขหลวง พระครูวดกระษฅราธิราชถวายเทศนา กณฑ ของพระนางเจ้า พระอาจาริยบนวดทองปุถวายเทศนา ทอดพระเนฅร งวจนบ่าย เสดจข้น

ใ๑ฮ 1๑0 วนทรชกาล ๗๑๓๘ วน ๑ฯ๒ ๗ คา บ11ชวดสมฤทธิศก ๑๒๕๐ (๒๗ นเโเนกาคน ๒๔๓๑) วนนั้ไม่ไค้เสคจออก กรมหลวงเทวะวงษวโรประการ ^ ขั้ มาจากกรุงเทพ ๆ เข้าไปเผาขำงใน ในเรื่องที่จะมีพระร าชห์ แกบิเนฅ ปฤกษาข้ดราชการแผ่นค้นให้เรียบร้อยขั้น แล'ร อีก เวลากาวนนั้กลบลงไปกรุงเทพ ๆ วนทร'ชกาล ฟ่ ๑๓วน ๒๙! ๗ กา นชวกล,นเโเน1]กิ[ก ๑๒๕๐ ๓ (๒๘ นเ^นกากน ๒๔๓๑) เวลาท่มเศษเสดจออกทองพระโรง เจ้านาย ข้าราชการเผ่ เวลา ๔.บทุม..เ.ศษ.เ1สด1จขน. วนน กรมหมื่นประข้กษให้เชิญพระอษ!สมเคจพระนางเข สุนนทากุมารีร้ฅน แลพระอษ!สมเคจพระเข้าลูกเธอเข้าพากรรณา- ภรณเพชรรตน แลสมเคจพระเข้าลูกยาเธอ เข้าพาศรีราชากธภ‘ณร ขั้นไปพระราชข้งบางปอิน (๑) สมเด็จพระเจาบรมวงศ์เธอ ชั้น๔ พระองค์เจาเทว'ญอุทํยวงศ์ กรมพระยาเท วโรประการ

๒๓ วนทรชกาล ๓!๑๕0 วน ๓ ฯ ๙) คํ่ๅ บชวดส0มถทธิศก็ ๑๒๕0 (๒ลี่ พก!บกากิบ ๒๔๓©) วนนไม่ได้เสดจออกที่ทองพระโรง เพราะฝนฅก วนทรชกาล ๘)©๔© วน ๔ ฯ๗ คา บ'ชวดล0มกเทธิศก็ ๑๒๕0 (๓๐ พกเบกากิน ๒๔๓©) วนนเวลาเช้า โปรดให้จดการบำเพญพระราชกุศล ในการที่ สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าพิาศิริราชกกุธภ'ณฑ์ สั้นพระชนมาบ'นจบ ครบบื่ ส เจ้าพนกงานเชิญพระโกษพระอ*ษฐิสมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ ขั้นสถิฅยบนบุศบกสลํกบิ!คทอง มี,พระแว่นพารอง ๒ ชน แค่ใช้พระ แว่นพาที่ทำอย่างใหม่ มีเครื่องสูงบ*งแซกล้อม ในพระที่นงวโรภาศ พิมาน แลเชิญพระพุทธรูปประจ้าว*นพระชนษาสมเคจพระเจ้าลูกยาเธอ ฅงํ้บนชนหมู่สล้กบี่คทอง เวลาเช้า ๔ โมงเสศ เสดจออกพระที่นํง้วโรภาศพิมาน ทรง จุดเทียนเครื่องนมศการ พระธรรมราชานุว*ดรถวายศิล แลพระธรรม ราชา แลถานานุกรมเปรียญ แลเจ้าอธิการในกรุงเก่า รวม ๓0 รูป สวดถวายพรพระ ครนจบแลวทรงประเกนพระสงฆรบพระราชทานฉ*น กรนฉนแลำทรงทอดผ้าไดร ย่าม ©๕ พระสงฆสด*ปกรณ โปรดพระ ราชทานพดงานพระเมรุแก่ถานาแลเจ้าอธิการที่ย้งไม่ได้ แลโปรดให้

ใด!)๔ พระนางเรัาพระราชเทวี ทรงทอดผ็าไฅร ย่าม ๑๕ สำร'บ ไตรย่ เบนของหลวงทง ๓0 สำรับ พระนางเจ่าพระราชเทวี'ทรงบริจาค'วํฅถ เปนมูลค่าจตุบจรัยถวายพระสงฆที่รับพระราชทานฉไเรูปละ ๕ ๗ ๓0 รป เงิน ๔ 0 พระสงฆถวายอนุโมทนา อติเรก ถวายพระพรลา ข แลวมีสดไ]กรณผ่า-ขาว ©๐๐ พบ เงินองค์ละ ©0๐ บาท พระเรัาอยู่หำเสดจประท'บทอคพระเนตรงั้ว ที่น่าพระที่น\"ง วโรภาศ งั้วโรงนั้เปนงวผู้หญิงของจีนเม'ง?เวด เวลาบ่าย ๒ โม เสดจขํ้น เวลาบ่าย ๕ โมง เสดจออกน่าพระที่น่ง้วโรภาศ ทรงโปรย ผลกลปพฤกษ ๔๐๐ ผล ฉลาก ๓๐๐ พระราชทานพระบรมวงษา นุวงษ ขำราชการ โปรดให้ที่งทานฅนกามพฤกษ ๔ พุ่ม‘''เละ ๕ ตำลึง แลวทอดพระเนตรงํ้วจนกํ่า เวลา ๒ ทุ่มเสศ เสดจทรงจุดเทียนในพระที่น่งวโรภาศพิมาน พระสงฆที่รับพระราชทานฉนเมื่อเขำสวดพระพุทธมนฅธรรมรัก วดนสูฅร แลำพระญาณไตรโลก ^ ถวายเทศนากณที่หลวง พระ อาจาริยแสงวดรอถวายเทศนาก*ณที่ของพระนางเรัาพระราชเทวี พระ ราชทานผ้าไตร ย่าม วฅถุจตุบจรัยเปนมูลค่ารากากณท—ีเ่วลลาะ — ๕ ทุ่มเสศ เสดจขํ้น มีการมโหรสพ งั้วโรง ส หน*ง ๒ โรง ญวนหก ไม้?าาสง สิงโต มีงกร คอกไม้เพลงต่างๆ (๒) พระญาณไตรโลก (อาจ จนทโชโต)

เสุปื วนทรชกาล ๘๑๔๒ วน ๕ฯต) คํ่า บชวดสมฤทธิศก ๑๒๕0 (๓๑ พ?เมกากม ๒๔๓๑) ว’นนืเปนวนดรงก*บจ้นสั้นพระชนมสมเคจพระนางเจ้าสุน*นทา กุมารีร*ตน สมเดจพระเจ้าลูกเธอ เจาพ้ากรรณาภรณเพชรรีตน แล สมเดจพระเจาลูกยาเธอ เจ้าพาศิรีราชกกธภ*ณฑ สั้นพระชนมมากรบบื่ ในวนนควย เปนสองสมโ) เจ้าพนกงานเชิญพระอ'ษ!สมเดจพระนางเจ้า สุน*นทา แลสมเคจพระเจ้าลูกเธอ ขั้นประดิษ^านในบศบกที่พระที่น่ง วโรภาศพิมานด้วย เวลาเช้า ๔ โมงเสศ เสดจออกทรงจดเทียนนม*ศการ พระ อมราภิร*,กขิตถวายศิล พระสงฆวนน็ในส่วนสมเดจพระนางเจ้าสุนนทา แลสมเดจพระเจ้าลูกเธอนํ้น์ พระอมราภิรกชิฅแลถานาอนคบวคเสนา- ศนาราม ๒๐ รูป ส่วนสมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ ในการสนพระชนมกรบ บี1น*น พระปรีย'ตวงษาจารียแลถานาก*ปเจ้าอธิการในกรุงเก่า ๓๐ รูป รวม ๕๐ รูป พระราชทานฉน ๆ แลำสด*ปกรณไดรท1ง ๕๐ รูป สมเดจ พระเจ้าอย่หำทรงทอด ๒๕ สมเดจพระนางเจ้า @0 พระนางเจ้า @๕ ข จตบจจ้ยค่าส่วน ๓๐ รูปๆ ล - ส่วน ๒๐ รูป ‘''เละ——มีสด*ป- กรณรายรIอ/ ย วขิน^น^ื^เต๘ิมอีก ©00 แลวมีเทศนาในส่วนสมเดจพระเจ้า ลูกยาเธอ ก*ณฑหลวง พระครูวดกระษฅราธิราชถวายเทศนา ก*'ณ,ฑ ของพระนางเจ้า พระอาจารียบนวดทองปุถวายเทศนา ทอดพระเนตร งวจนบ่าย เสดจขั้น

1ช๖ วนนเมื่อเวลาสาย กรมหมื่นพรหมวรานุรกษ^โ เสคจขนมาใน การทำบุญ ภอมาถึงพระที่นำก็โปรดให้ประโคมแฅรสำฆพิณพาทย์ เพราะท่านฟนผ้ที่ไม่ใคร่ไปไหนแลไม,ใคร่เขำวำแลไปไหนไม'ใคร่จะท่ การงานดำย แลเมื่อบ่ายสมเดจกรมพระทั้งสองพระองค์(๒^ แลก หลวงเทวะวงษก็ขั้นมาในการพระราชกุศลคำย เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ เสดจออกทรงโปรย แลโปรดให้ทั้งทาน พุ่มกามพฤกษเหมือนเมื่อวานน เวลากาพระสงฆที่รบพระราชทาน เมื่อเชานทั้ง ๕๐ สวดพระพุทธมนฅอนํโตคล’'กขณสตร ครํ้นสวดม จบแลำมีเทศนาโนสมไเสนพระซนมสมเดจพระนางเจ้าสุนนทา ๒ ก*ณ1ท ก*ณ,ที่หลวง พระมหาธรรมเวโคถวายเทศนา ก’ณที่ของสมเคจพระ นางเจ้า พระมหาทิฅินทโรถวายเทศนา เวลา ๒ ยาม เสดจขั้น การ มโหรสพทั้งปวงมีครบเหมือนเวลาวานน วนที่ร0ชกาล ๘๑๔๓ วน ๖ฯ ๘) คำ บชวดส้มฤทธศก็ ๑๒๕0 ๓) (๑ มเลใ4ไ?บ่น ๑) เจ8าพน์กงานเชิญพระอษเสมเคจพระนางเจ9าสุนไเทา แ สมเดจพระเจ้าลกเธอกลบจากพระทินืงวโรภาศ ยงคงอย่แฅ่พระอษ สมเดจพระเจ้าลูกยาเธอ เจำพ้าศิริราชกกุธภณที่ (ชิ) พระเจาบรมวงศเธอ ชน ๔ พระองคเจาเกษมสันตโสภาคย กรมหลวงพรหมวรานร,กด็ (๒) สมเด็จฯเจาพากรมพระจกรพรรดพงศ กบสมเดจฯเจาพา กรมพระภาณพนธวงศ. วรเดช

เส!)๓) เวลาเชา ๔ โมง พระเจำอย่หำเสดจออกพระทึ๋น่ง้วโรภาศใน การพระสงฆรบพระราชทานฉ้น พระสงฆวนนื พระอมราภิรํกขิฅแล ถานา เจำอธิการในกรุงเก่าแลอ*นคํบ่วิดนิเวศ รวม ๓๐ รป ฉนแลว สด'ปกรณไฅรแลถวายไทยทานแลสด,IIกรณรายร*อยเท่าก*นก*บเวลาว*น แรก เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ ทรงโปรยเหมือนวไเก่อน เวลาคํ๋า มีสวดมนฅแลมีเทศนาเหมือนกน วไณเทศนาก*ณฑ์ หลวง พระอาจาริยพ้ก วิดธรรมิกราช ก*ณ'ข์ของพระนางเจา พระ มหาหน ว*คศาลาปูน การมโหรสพท8ง์ปวงมีพรํอมเหมือนว'นก่อนมา เปนเสรจการพระราชกุศลเท่านํ้ ว่นท้รชกาล ต)๑๔๔ ร่น ๗ ฯ ๙) คา บ'ชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒ บกนา?]น ๒๔๓®) วนนคามโบราณวิธี นิยมว่า เปนดิถี'พุทธสริรฌาปนกิจ คือ วนถวายเพลิงพระสรีรธาฅุแห่งพระส้มมาส'มพุทธ เวลา ๒ ทุ่มเสศ พระเจำอยู่หำเสดจพระราชคำเนินไปวดนิเวศ ธรรมประวิด นกเรียนในวดนนรองถวายไชยมงคล โปรดให้สมเดจ พระบรมโอรสาธิราช ทรงแจกเงินอาจาริย แลนกเรียน แลำเสดจเขำ ในพระอุโบสถ ทรงจุดเทียนนมศการ แลวเสดจประทไ]น่าพระอโบสถ โปรดให้มีการเดินเทียน แลวเสดจประทบในพระอุโบสถ มีเทศนา ธาฅวิภชกถากณฑ์ ๏ เทศยงไม่จบเสดจกลบ ไปรดให้แจกเงิน อุบาสิกาควย

ไ®จ ^ 1 วนทืร่ชกาล ๘)๑๔๕วน ๑ ฯ ๘) คา บชวดส้มฤทธิศก็ ๑ & 0 (๓ นกนากน ๒๔๓๑) ว่นนึ่มีการแก้สินบน ซึ่งพระนางเจ่าพระราชเทวี พระอรรค- ชายาเธอ ทรงบนไว้เมื่อเจิาจอมเอี่ยมบ่วยอหิวาตกโรค โปรด พระที่น'งวโรภาศพิมาน ได้แห่เทวะรูปซึ่งสมมตว่าพระบรมรู พระเจ่าปราสาททองแต่เก้งภ*ก กระบวนมีเสลี่ยงทรงเทวะรู กำมะลอแลกระบวนแห่ต่าง ๆ เบฅเฅลดที่กรมหมื่นประจิกษจดขน กรน ถึงน่าพระที่นึ่งจึงเชิญเท'วะรูปบนมาหมู่ พระเจำอยู่หำ เวลานนควย ทรงจุดเทียนทองเงินบวงสรวงแลมีงวว่นหนึ่งคืน เสดจขนเวลาเช้า ๕ โมงเสศ เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ เสดจออกทรงจดเทียนสำเวยแลำทอด พระเนฅรงั้วจนเวลา ๔ ทุ่มเสศ วนนึ่มีลกรชาตรีควย จะมีลกรชาตร ไป ๕ วน วนที่รชกาล ๘)©๔๖ วน ๒ ฯ ๘) คำ บชวดสมฤทธศก็ ๑๒๕0 ๑๐ (๔ นกนากน ๒๔๓๑) วน-นึ่เวลาเช่า มีลกรไทย เวลายำคำแลว เสดจออกพระที่น,ง วโรภาศ ทรงจดเทียนบวงสรวงแลำประทบทอดพระเนตรลกร พระสงฆ เปนปลดของพระพิศาลสมณกิจ ชื่อพระปลดเกตวดพระนอน เมือง เพชรบรี เผาถวายบาน เวลายามเสศ เสดจขน

๒๙ วนทรชกาล ๘๑๔๘ วน ๓ ฯ ๘ คํ่า บชวดสมฤทธศก็ ๑๒๕(ว (3) 0 (๕ มกนากน ๒๔๓๑) เวลายากาแลว เสกจออกพระที่น*งวโภาศพิมาน ทรงจุคเทียน บวงสรวงแลมีลกรไทย เสกจประท*บทอกพระเนตรลคร พระสงฆใน กรุงเก่า ๔ รูป เผาถวายบาน จาน ชาม ต่าง ‘จุ เวลา ๔ ทุ่มเสก เสดจขน ว0นทีร0ชกาล ๘๑๔๘ วน ๔ ฯ ๘ คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (น มกนาบน ๒๔๓๑) เวลาเช้า เจ้าพน'กงานเชิญเทวะรูปแห่กลบไปที่เก่งภ*ก แ ย'งมสกรชาตรีอีก ๒ วน วนนั้พระเจ่าอยู่หำ'ไม่ไค้เสคจออก วนทีรชกาล ๘©๔๙ วน ๕ ฯ ๘ คํ่า บชวดสมฤทธิศก ๑๒๕0 ๑๓ (๘ มลนาบน ๒๔๓๑) เวลายํ่ากํ่าแลว เสดจออกทองพระโรงน่าประฅูเทวะราชก''ลไล เจ้านายช้าราชการเผา พระนิเทศชลธี^) ส่งโกมลอยใหญ่ มีดอกไม้ เพลิงในนนควย ขนมาถวาย โปรดให้พระชลยุทธ^ เช้าไปจดในพระ- ราชว*ง เสดจขนเวลายามเสก (8,) พระมเทศชลธ (/นก:®เ1 ง.ยอ{'เขร) (๒) พ:ะชลยVIธโยธนทร ถซ!'6 ซน ?16รร1ร ซ0 เ110เ]611©แ) ภายหลำเบนพระยา ชลยทธใยธนท:

๓๐ วนทรชกาล ๗๑๕๐ วน ๖ ฯ ๓) คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕๐ ๑๔ (๘ นกนายน ๒๔๓๑) วินนํ้เสดจพระราชดำเนินกรุงเก่าเวลาเช้า ๓ โมงเสศ เสดจโดย เรือกลไฟชื่อเอดเดอแกม!] เปนกระบวนขางหนำ เสดจไปประทไ)วิ กระษ'ตราธิราช เวลาเช้า ๕ โมง เสดจขนวิด นกเรียนในโรงเรียน พระอารามน8นร็องโคลงถวายไชยมงคล อุบาสิกา อุบาสกมาถวายของ ต่าง ๆ โปรดให้แจกเงินท1งน์ก่เรียนแลอุบาสกอุบาสิกา เสดจเช้ พระอุโบสถ พระสงฆถวายไชยมงคล ทรงนมศการ แลวโปรดพระ ราชทานว*ฅถุบจลัยแก่พระสงฆ ด!๒ รูป\") ละ ๔ บาท พระสงฆถวาย ยินโมทนา เสดจออกจากพระอุโบสถ ทอดพระเนฅรสถานต่าง จ ใน พระอารามแลทอดพระเนตรรูปสมเดจพระลันลัฅซึ่งอยุ่หลังพ ดํว์ย แลวเสดจกลับลงเรือพระที่นํงล่องมาประท*บที่ประรำซึ่งกรมกา ปลกรบเสคจที่ปากกลองท่อ ทรงพระราชยานเสดจไปตามลำกลองท่อ ประท'บว'ดมงคลบพิตร ทรงจุดเทียนนม'ศการแลวประท'บอยู่ครู่หนึ เสดจไปวดพระศรีสรรเพชร เสดจขนบนลานพระเจคียทรงนมศการ แลเสดจทอดพระเนตรที่ต่าง ๆ ในพระอารามนน แลวเสดจต่อไป ถึง พระราชลังซึ่งมีปราสาทเก่า ๆ เหลือแต่ถาน ประท'บที่ปราสาทซึ่ บาทสมเด็จพระจอมเกลัาเ'ลัาอย่หํวทรงสลัาง,ขนบนเนินสรวมปราสาท ลังไม่แลวเสรจ เสดจประทบที่บนนนทรงจุดธูปเทียนบูชาพระมหากร ษฅร ซึ่งเสดจดำรงคิริราชสมบ*ฅในกรุงเทพทวาราวดีศรีอยทธยาโบราณ ทกพระองค์ คือ ๑ สมเคจพระรามาธิบคี (อู่ทอง) เทียนทองเทียน เงิน ๒ สมเดจพระราเมศวร เทียนใหญ่ ๓ สมเดจพระบรมราชาธิร

ดา ๑ เทียนใหญ่ ๔ เร่าทองร่นทร์ เทียนเล็ก ๕ พระรามราชาธิราชที เทียนใหญ่ ๖ สมเดจพระนกรินทราธิราช เทียนใหญ่ ๗ สมเดจพระ บรมราชาธิราชที ๒ เทียนใหญ่ ๘ สมเดจพระบรมไฅรโลกนารถ เทียน ใหญ่ ๙ สมเดจพระอินทราชา เทียนใหญ่ ©0 สมเคจพระรามาธิบคีที๒ เทียนใหญ่ ๑๑ สมเดจพระบรมราชามหาพุทธางกูร เทียนใหญ่ @๒ พระ ร'ษฎาธิราชกุมาร เทียนเล็ก ๑๓ สมเคจพระไชยราชาธิราช เทียนใหญ่ ๑๔ พระยอดพา เทียนเล็ก ๑๕ สมเคจพระมหาจกรพรรดิ เทียนใหญ่ ๑๖ พระมหนทราธิราช เทียนใหญ่ ๑๗ สมเคจพระมหาธรรมราชา เทียนใหญ่ ๑๘ สมเดจพระนเรศวร เทียนทอง ๑๙ สมเดจพระเอกา ทศรถ เทียนใหญ่ ๒๐ เจ่าพ้าศรีเสาวภาคย เทียนเล็ก ๒® สมเคจพระ เร่าทรงธรรม เทียนใหญ่ ๒๒ พระเชษฐาธิราช เทียนเล็ก ๒๓ พระ อาทิตยวงษ เทียนเล็ก ๒๔ สมเคจพระรามาธิเบศร (ปราสาททอง) เทียนใหญ่ ๒๕ เจ่าพาไชย เทียนเล็ก ๒๖ พระศรีสธรรมราชา เทียน เล็ก ๒๗ สมเดจพระนารายนิ เทียนเงิน ๒๘ พระธาดาธิเบศร (เพทธ- ราชา) เทียนใหญ่ ๒๙ พระสุริเยนทราธิบที (เสือ) เทียนใหญ่ ๓๐ สมเดจภมินทรมหาราชา (ทำยสระ) ๓๑ พระบรมราชาธิราชที่ ๓ (บรมโกษ) เทียนใหญ่ ๓๒ พระอุทุมพรมหาพรพินิต เทียนเล็ก ๓๓ พระบรมเอกทศนิ (อนุริกษมนตรี) เทียนเกนใช้ ทรงฒัการะเสรจแลิว เสดจ พระ ราชดำ เนินไป ประทบเสวยที่ประรำ บนเนินปราสาทเก่า มี ราษฎรคนหนึ่งมาถวายจานเชิงอย่างเก่า โปรดพระราชทานเงิน ๓๐ บาท บ่ายโมงเสศ เสดจไปวดธรรมิกราช แลวดราชประดิษฐานแลิว เสดจวดเสนาศนาราม นกเรียนรองถวายไชยมงคล โปรดให้แจกเงิน แล2วเสดจมาว้งจนทรเกษม ลงเรือพระทีนิงส่องกลบลงมาเวลาบ่าย ๓ โมงเสศ ถึงพระราชว้งบางปอนเวลาบ่าย ๕ โมง

๓๒ วนทรชกาล ๘)๑๕๑ วน ๓) ฯ ๘ คา บชวดส่มฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (ลิ่ มิถุนายน ๒๔๓๑) เวลาบ่าย ๕ โมง พระเจ่าอยู่หำเสคจพระราชคำเนินโด กระเชียง เรือกลไฟจูง เสดจส่องไปประภาศสระบำทำยเกาะบางปอิ พรอมควยขางใน วินทวิชกาล ๘๑๕๒ วิน ๑ ฯ ๘ คา บชวดส่มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑0 นกนายน ๒๔๓๑) เวลาบ่ายโมง ๑๕ มินิต พระเจ่าอยู่หำเสคจออกทางทองพ โรง เสดจทรงเรือโบคเก๋งสีเหลืองพรอมควยสมเดจพระนางเจ่าพระบรม ราชเทวี พระนางเจ่าพระราชเทวี แลสมเดจพระเจ่าลูกเธอ เรือกล จ่กรนารายนิจูงส่องลงมา แด่ท่าราชวิงบางปอินทรถึงบางไทร เสดจ เรือพระที่นิง้เวสาครืออกเรือพระที่นิงส่องลงมา เวลา ๒ ทุ่ม ถึงท ราชวรดิ^ เสดจพระราชคำเนินขํ้นประทบพระที่นงราชกิจวิ ดำรัสดำยพระบรมวงศานุวงษคร่หนึ่งเจ่าพระบรมมหาราชวิง

พระทน่งจํกรมหาปราสาท และพระทน‘งอาภรณ์พโมกข์ ถ่ายในรชกาลท ๕



0^ ๓๓ วนทรชกาล (^)๑๔ดา สา ? ^| ๒ ๙!^ กิา 13วิ!1ฟิภิ,3]เโเใ'11I?ไIไ ๑๒๔๐ (๑๑ มถนายน ๒๔๓๑) เวลา ๒ ทุ่มเสค เสดจออกขนนางในพระที่นํงจ้กรกรีมหา- ปราสาท กรมมหาดไทยนำบอกพระประเทศอุไทยทิศว่าที่ปล*ดเมือง เสียมรา^ ลงวน ๗๑ๆ๑๕ คํ่า บี่ชวคยิงเปนนพศก ว่า พระยานุภาพ ไตรภพเจ้าเมืองบวยเปน'ผที่ไหล่ท1ง ๒ ช่าง มืพิศแตกแล่ว'ให้'จุกเสีย วน ๕0’า๔ กา พระยานุภาพไตรภพ (แยม) ถึงแก่กำม บ,คนให้พระ ภ*กดีภูวนารถบุตรพระยานุภาพ ฟ้ามาเผาทลลอองธลีพระบาท กบใบบอกพระกำพุชภ*กคีผู้'ว่าที่พระพิทกษบุรทิศ เจ้าเมือง ศรีโสภณ ขอพระราชทานหลวงอนุร*กษผู้ช่วยเปนหลวงพิพิธอำพลปจ้ด ร*บราชการต่อไป กรมมหาดไทยนำพระภ กคีภู'วนารถเผาถวายผ่าม',วงต่างศรี ๒0 ผืน หลวงอนุรก่ษผู้'ช่วยถวายขั้ผืงหาบ ๑ เสดจขํ้นประท*บออฟพี่ซคร่หนึ่งเสดจขน ? วนทีรชกาล ต)ด๕๔ วน ๓ ฯ ๘ คา บ1ชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑๒ มิถุนายน ๒๔๓๑) ไม่ได้เสดจออก

๓๔ วนทรชกาล 0)©๕๕ วน ๔ ฯ ๘ คา บชวดสํมฤทธิศก®๒๕๐ (©๓ นกนายน ๒!๔๓©) เวลา ๒ ทุ่มเสศ เสดจออกขุนนาง กรมมหาดไทยอ่านบอก พระยาพไชยรณณรงค์เมืองสระบรี ส่งเงินแทนเร่วส่วยลาวพุงขาวพ ๓๕ ๖ กองเงิน — คิดแทนเร่วหน์ก ชิ) 0 ๕ ลับใบบอกพระยาพิศณโลกาธิบคี เมืองพิศณโลก ขอพระรา ทานสิลาน่าเพลิงไปพระราชทานเพลิงศพพระประสิทธิสงกรามเม พรหมพิราม กรมพระกระลาโหมนำใบนอกกราบบ้งิคมทูล บอกพระ สรินทรามาฅยขำหลวงเมืองตลันออกว่า จีนเอยนภาบสตนบน ๑๕0 เขำไปเมืองตริง จิบได้ให้ริบเปนของหลวงแลปริบอึก ๒๔ เห รางรินผู้จิบ'ไค้ อีกฉบบ ๑ ว่าได้ริบท,องตราให้ประหารชีวิตอายกํน มืกวามผิคนํ้น ได้ทำตามทองตราแล้ว กบใบบอกพระยากาญจนบุรี ว่า จะเผาศพพระพลสงคราม ขอพระราชทานสิลาน่าเพลิง ลับใบบอกพระจรูญราชโภกากรณ เมือง หลงสวน ขอพระราชทานสิลาน่าเพลิงเผาศพหลวงสโมสรราชกิจ ปล พระราชทานเอกษทวาเตอ มองซิเออ ยี ซี เอบเรท์เส์ เปน กงซุลนิเทอแลนด์

วนที่รชกาล ๘๑๕๖ ว่น ๕ ฯ ๘ คา บี1ชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (๑๔ ทก!ง่าโ}’II ๒๔๓๑) เวลา ๒ ทุ่มเสศ เสดวิออกขนนาง กรมมหาดไทยอ่านบอก พระภิรมย์ราชา ว่ามืตราโปรดให้ขนไปสืบชำระกรมการที่เข่าอ8งยื่น ชำระไVI ด้ตำ เมืองพิศณุโลก พระไชยบุรณปลด หลวงบุรีรองเมือง หลวงภกคีจางวาง ๓ คน เมืองพิจิตร หลวงเมือง กรมการมีชื่อ ๗ กน เมืองนกรสวรรค หลวงมหาดไทย กรมการมีชื่อ ๕ คน เมืองอไทยธานี หลวงศรีทิพธิราชนี กรมการ รวม ๔ กน เมืองไชยนาท หลวงศรี มงคล ๑ เมืองอินทบุรียกระบ*ตร ® รวม ๒๐ คน ให้เจ่าเมืองกรมการ ส่งมากรงเทพ ๆ โปรดให้ปฤกษาโทษ กรมพระกระลาโหมอ่านบอกพระยาศรีสรราชภกกี ซึ่งโปรดให้ ออกไปตรวจด่านทางที่ต่อแดนเมืองทวายตามที่กอเวอนเมนฅอํงกฤษที่ เมืองทวายว่ามืผ้ร่ายเปนเงยวพม่าทำอ*นตรายกนในเมืองทวายแลำหลบ เข็ามาในพระราชอาณาเขตรบ่างนน พระยาศรีสรราชได้แต่งให้หลวง อาวธอ่กนี ทหารไพร่ ๕® คน ไปทางบองต ๑ หลวงจำนงทวยหาร ทหารไพร่ ๕® กน ไปทางเจดียสามองค์ ๑ หลวงรีกษาชมพล ไพร่ ๕๐ ไปทางไทรโยก ๑ พระพิไชยชนสงกราม พระเสลภมาธิการ ไพร่ ๘0 คนไปทาง]ว่านสำกา ® ได้ยกไปแต่วน ๒ ๆ ๗ กํ่าแลำ โปรดพระราชทานส*ญญาบ่เฅร ขุนก็ริสมบ้ฅ เปนหลวงศิริสมบฅ คลำมหาสมบ\"ต ๑ ขุนวิจารณสมบฅ เปนหลวงหรืญ'ไพร่ช คลำ ๑

๓ไ) ขุนสนิทรีกนสมบ*ด เปนหลวงอุปการโกษากร & นายฉาย เปนขุน ประมวญมาศก ๑ คล*งมหาสมบดทง์ ๔ นาย กรมมหาคไทย นำขุนสิงหสาคร กราบถวายบงคมลาไปเผาศพ พระอุครพิศดาร พระอินทรประสิทธิสร กราบถวายบ่งคมลาไป ราชการบ้านเมือง ๑ เสดา)ขั้นเวลายามเสศ วนที่รชกาล ๕๑๕๕ วน ๖ ฯ1 ๘ คา บชวดสมฤทธิศก ๑๒๕ (๑๕ บกนา?]น ๒๔๓๑) เวลาเกือบยามเสดจออกขุนนาง กรมมหาคไทยอ่านบอกพระยา สมทบรานุร*กษข็าหลวง พระเกริ'ยงไกรปลดเมืองฉเชิงเทรา ขอพ ราชทานที่รีคบ้านนากูผูกพ*ทธสีมาฉบ*บ่ ๑ บอกพระพขุหาธิบาล เมือ พยุหคิรี ขอพระราชทานหลวงอภ*ยภ'กดีเปนหลวงสกลร*กษายกระบ'ดร ขนรองปุดาษเปนหลวงอภ*ยภ*กดีผู้ช่วย รีบ่ราชการฅ่อไปฉบ่บ่ ๑ แลวเสดจขั้นเวลายามเสศ ว0นทรีชกาล ๕)๑๕๘ รีน ฟ้ ฯ ๘ คา บ1ชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕ (๑บ บกนา?]น ๒๔๓๑) วนนีได้รบโทรเลขแต่พระยาดำรงราชพลขนธ^ ราชทฅส เมืองเยอรมนีว่า สมเดจพระเจาเอมเปอเรอ เฟรดริกที่ ๓ บรมรา (๑) พ:ะยาดำรงราชพลข*นธ็๋ (นกแก: คชเสน) ภายหลงเบนพ:ะยามหาโยธา

๓๓) ธิราชแห่งเยอรมนี ทรงพระประชวนพระโรคในพระสอมาชำนานแลำ พระอาการพุลง สั้นพระชนมในว้นที่ ๑๕ เดือนยูนกือวานนํ้ ราชสมบฅ ฅกลงสมเคจุพระเจ้าลูกเธอ เฟรคริก วิลเลียม วิกฅออาลเบิต สมเตจ พระบรมโอรสาธิราชไต้สืบส้นตฅิวงษทรงพระนาม สมเคจพระเจ่า เอมเปอเรอ วิลเลียมที่ ๒ พระเจ้าอยู่หำไค้มีพระราชห*ถโดยโทรเลข สแดงกวามโศกเคราถึงสมเดจุพระเจ่าเอมเปอเรอใหม่ วนนทรงหล่อเทียนพรรษาในพระที่น*งชไเตา แลการประชมที่จุะจ้คการบ้านเมืองชึ่งมีมาแต่เดือน ๖ นน โปรดให้ยกเข่าไปประชุมที่พระวิมานร*ถยา ที่ผู้เข่าประชุมคือ สมเดจ กรมพระจุกรพรรดิท่๒'* เสนาบดีว่าการคล*ง ๑ สมเดจุกรมพระภาณุ- พ*นธุท่\") เสนาบดีว่าการทหาร ๒ กรมหลวงเทวะวงษ กรมท่า ๓ กรมหมื่นนเรกท่๔) กรมเมือง ๔ กรมเมื่นประจุ*กษ กรมว'ง ๕ พระองก สว'สดืโสภณท่^ กรมยุติธรรม ๖ กรมหมื่นดำรง^', กรมศึกษาธิการ ๗ กรมหมื่นสมมต กรมมุรธาธิการ ๘ กรมขุนนริกี ^ กรมโยธาธิการ ๙ เจ้าพระยาร*ตนบดินทร^ กรมมหาดไทย ๑0 เจ้าพระยาพลเทพ^', กรมพระกระลาโหมด® พระยาภาสกรวงษ^0-1 กรมนาแลเรือกสวน®๒ (๒) สมเด็จพระเจาบรมวงศ์เธอ ชน ๔ เจ*าพากรมพระจ0,กรพรรดพงศ์ (๓) สมเด็จพระเจ1าบรมวงศ์เธอ ชน ๔ เจาพากรมพระยาภาณพันธวงศวรเดช (๔) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชน ๔ กรมพระนเรศวรฤทธ (๕) สมเด็จพระเจาบรมวงศ์เธอ ชน ๔ กรมพระสวสคิว ตนวิคิษภ (๖) สมเต๘ จ พระเจ^าบรมวงศ*!เธอ ชะน ๔ กรมพระยาค0า รงราชานภาพ (ฟ่) สมเด็จพระเจา บรมวงศ์เธอ ชน ๔ เจาพากรมพระยานริศรานว่ดฅิวงศ์ (๘) เจาพระยารํฅนบคินทร็๋ (บุญรอด กลยาณมฅ ร) (ส่) เจาพระยาพลเทพ (พุ่ม ศร ไชพันต) ภายหลงเบนเจาพระยาร0ตน-าธิเบศร (ชิ ๐) เจาพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค)

๓ต่ วนที่รชกาล ๘)๑๕๔ วน๑ ฯ๘คา บชวดส'มฤทธิศก็ ๑๒๕© (๑๓) นกนากน ๒๔๓๑) เวลายำกำแล*ว เสกจลงที่พระวิมานร*ถยาเหมือนทุกวน เวลา เกือบยามเสกจออกขุนนาง กรมมหาคไทยอ่านบอกพระพิเรนทรเทพ^๑ ขาหลวงเมืองนครราชสิมาว่าพระนครจ'นทึกเมืองขนแก่ชราอาย๗๐ บี เสศ ไม่ไค้ราชการจะทำโทษก็แก่ชรา ขอพระราชทานให้หลวงศรีสารวด เปนพระนครภ*กคีว่าราชการเมืองนครจ'นทึกต่อไปฉบ*บี ๑ ก*บีใบบอก พระพรหมบริร*กษขำหลวงว่าดว์ยไปถึงเมืองอไทยธานี ไค้ให้พระ อุไทยจ'ดกรมการเพี่มเติมออกไปร'กษาด่านโมโกร ด่านหนองหลวง ด่านแม่กลองเดิมมีกำบลละ ๒๐ เดิมอีกกำบลละ ๒๐ เปนตำบลละ ๔๐ กน พระราชทานส*ญญาบ'ฅรพระนนทเสน เปนพระยาบำรุงราช5าน จางวางกรมว*งนอก ๑ หลวงราชฤทธานนท เปนพระภูบาลบ*นเทิง จางวางกรมว'งนอก ๑ หลวงวิจารณสาลี เปนหลวงอนุชิฅพิท กรมมหาคไทย ๑ หลวงอนุรีกษอ*กษร เปนหลวงพิพิธอำพน ปล'ค เมืองศรีโสภณ ต เสกจขนประทับออฟพี่ซครู่หนึ่ง เสกจขํ้น (๑) หระพเรนทรเทพ (ทองคำ สหอุไร)

๓ I วนที่รชกาล ๘6,๖0วน ๒ 'ฯ0 ๘ คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕อ (๑๘ นเไนายน ๒๔๓๑) ม1ไค้เสคา)ออกขนนาง ลงซ1นฅํ๋าแลลงที่ประชุมเสนาบดี ฅามเกย ว'นที่รํชกาล ๘๑๖๑ วน๓๑ฯ ๘ คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑ลี่ นกนายน ๒๔๓๑) เวลายาม เสคา)ออกขุนนาง กรมมหาคไทยอ่านบอกพระยา มหาอมาฅยถวายพระราชกุศลซึ่งพระราชทานศิลาน่าเพลิงแลเครื่องไทย ทานไปพระราชทานเพลิงศพพระเสนาพิพิธ ได้ทำการเสรา)แลว ก*บ ใบบอกพระพรหมประสาทลิลป เมืองพรหมบุรีว่า เลขกงเมืองมีด*วน้อย ขอพระราชทานลูกกวามมืกคีที่ขอมือขวาส*กเปนเลข ร’กบาเสาโทรเลข ร*บราชการต่อไป กบใบบอกพระยาพิไชยรณรงค์สงกรามเมืองสระบุรี ขอพระราชทานที่เขตรพระอุโบสถว'คจำปาศกดี กว่าง ๕ วา ๒ ศอกคืบ ยาว ๗ วา ๒ ศอกคืบ พระ'วิจารณอาวุธอ่านบอกพระคิรีธรรมบรีร*กบปลัคเมืองนคร ศรีธรรมราชกบหน*ง์สือพระยาพิพิธภกดีเมืองกล’น่ฅํน กวามฅองกนว่า รายามดาเมืองกล'นตนบ'วยเปน'ไข้จ*บถึงแก่กรรม พระยากลนฅไเได้จุด การผงกพตามธรรมเนียมมลายูแล'ว โปรคพระราชทานส*ญญาบฅร ชาลส์ แฮริส แรมเซ เปนหลวง จำนงนิเวศกิจในกรมว่ง คน ร) เสคจขํ้นออฟพี่ซกร่หนึ่งเสดจุขํ้นว่าง

ดะ 0 วนที่รชกาล ๘)๑๖๒ วน ๔๑ฯ๒ ๘ คา บชวดล่มฤทธิศก็ ๑๒๕ (๒0 มกนายน ๒๔๓๑) เวลาบ่าย ๕ โมง กรมหลวงเทววงษนำมิสเตอ ยี ซี เอบเรพ่ กงซุลนิเทอแลนด์ เผาทลลอองธุลึพระบาท ในพระที่น'งจ*กรกรองก ฅวไเออก พระเจ่าอย่หำทรงเกรึ่องกรึ่งยศ ทรงเครื่องราชอิศริ นิเทอแลนด์ไลออน วไเนเลิกเสคจออกขนนาง วนที่รชกาล ๘)๑๖๓ วน ๕๑ฯ\" ๘ คา บชวดสมฤทธิศก ๑๒๕๐ (๒๑ นกนายน ๒๔๓๑) เวลายาม เสดจออกขุนนาง กรมพระกระลาโหมอ่านบอก พระยาเพชรกำแหงสงครามเมืองขุมพร ว่าราษฎรในเมืองชมพรเมืองขน ซึ่งยกกรำไปหาอาหารร'บประทานที่เมืองกระบุรี แลไปอยู่เมืองม ผายอำกฤษนน ภากนกลบมาอยู่ตามภูมิลำเนาเดิมรวม ๗๔ กรำ ชาย หญิงใหญ่น1อย ๒๖๒ กน แลแจงก'วามว่า จะมาภายหลังอีก ถามาเมื ใดจะบอกเข่ามาภายหลำ เวลาเกือบ ๔ ทุ่ม เสดจขั้น วน'แพระราชทานส'ฌญาบ*ฅร พระยาทิพ'ฌโกษา เปนพระยา ไชยวิชิตสิทธิสาตรามหาปเทศาธิบดี ผู้ว่าราชการกรุงเก่า ต พระยาบำเรอภ'กดี เปนพระยาทิพ'ฌโกษา ปลัดทูลฉลอ กรมท่ากลาง 0

ภายในพระทึน่งจ0กรมหาปราสาทองค์ตะวนออก ในสม่ยรํชกาลท &



๔๑ วนทืรํชกาล ๗๑๖๔ วน ๖๑ฯ'๘ คํ่า บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (๒๒ 3วิถนายน 1๑0๔๓๑) วนนเวลาเกือบ ๔ ทุ่ม เสดจออกขุนนาง กรมมหาดไทย อ่านบอกพระโบราณ พระพิทํกบปลิดกรุงเก่า ขอพระราชทานที่เขฅร พระอุโบสถวิดกลางทุ่งตำบลหนึ่ง กวาง ๖ วา ยาว ๘ วา ๒ ศอกคืบ ตำบลหนึ่ง วิดนาอุ่น กว้าง ๖ วาศอกคืบ ยาว ๘ วา ตำบลหนึ่งเปนท วิสุงกามสิมา ก*บใบบอกพระยาพไชยรณรงค์สงครามเมืองสระบุรี ขอ พระราชทานที่เขฅรพระอุโบสถวิดบานเขาฉโงก กวาง ๓ วาศอกคืบ ยาว ๖ วา ๒ ศอก เปนที่วิสุงคามลิมาตำบลหนึ่ง ลิบใบบอกพระยา คุโขไทย ขำหลวงเมืองพิไชย ขอพระราชทานให้เจาอธิการวินฟน พระกรสวางกบุรีมุนีนาถ เวิาคุณวิดสวางคบุรีเมืองฝางต่อไป ลิบใบบอก พระยาสุริย,วงบาเมืองหล่มศก ว่าโปรดให้ดูแลการเมืองเลยเมืองแก่น- ทำวในระหว่างที่เมืองเลยเมืองแก่นท่า'วรองกล่าว [ทบเมืองเพชรบรณ กว่าจะไค้ต’ดสินตกลงนน พระยาสุริยวงบาเหนว่าพระศรีสงครามเจา เมืองเลยชราอาย ๘๐ บ หลงลืมพ้นเทือนแล้ว ขอพระราชทานให้เลื่อน เปนจางวาง ให้ทำววรบุตรผ้ว่าที่อุปอาดฟนพระศรีสงครามเจาเมือง รบราชการต่อไป กรมมหาดไทยนำทำววรบุฅรว่าที่อุปอาดซึ่งจะเบ่นพระศร- สงกรามเผาถวายขผั้งหาบ © เสดจขนประทํบออฟพี่ซครู่'หนึง เสดจขน

๔ 1© ! วนที่รํชกาล ต)๑๖วน๕ ๘) ๑ฯ' ๘ คา บชวดส'มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒๓ มิถุนายน เ23๔๓๑) ไม่ไค้เสคจออกขุนนาง เสดจลงชนฅํ่าคามเกย * วน® ฯ ๘ คา บชวดส'มฤทธิศก ๑๒๕0 วนทรชกาล ต)๑๖๖ ๑ (๒๔ นกนายน ๒๔๓๑) ไม่ไค้เสคจธอกขนนาง เสดจลงชไเตาคามเกย วนที่รชกาล ๘)๑๖๘) ว0น ๒ ฯ ๘ คา บชวดส'มฤทธศก ๑๒๕0 (๒๕ นกนายน ๒๔๓๑) เวลา ๔ ทุ่ม เสดจออกขุนนาง มหาดไทยนำใบบอกกราบ บงคมทลพระกรุณา โบบอกจมื่นราชามาฅยขำหลวง พระยาวิเสศ ไชยชาญ เมืองอ่างทอง ว่าควยโปรดจมนให้ราชามาฅยนำคัวแขกมหม อาลีขั้นชีตวผู้รายที่ขายโกของนายโพ ให้มหม่ดอาลีถุ ชนาย อ้างพยาน สืบพยานรางวดไม่สม พยานของแขกก็เปนลูกจางแขก จึง ส่งนายภูลงมา ๆ โปรดให้หาฤๅก‘บกรมท่า

๔๓ กรมมหาคไทยนำพระยาไชยวิชิฅผู้ว่าราชการกรุงเก่า ^กราบ ถวายบ'งคมลาไปร\"กษาราชการ โปรดพระราชทานพานทองคำ กระโถน ทองคำ กนโททองคำ แลวมหาดไทยนำหลวงอนร*กบภูพศร กราบ ถวายบ*งคมลาไปผกบเมืองผายเหนือ กรมพระกระลาโหมนำพระสรินทรามาฅยชำหลวง หลวงอำนาจ สุรเสนืซึ่งไปร*ก่ษาราชการเมืองฅวนฅกกลบเข่ามาเผาทลลอองธุลีพระ- บาท ก*บนำพระยา:วิชิตณรงก กราบถวายบ*งกมลาไปผูกบเมืองเพชรบุรี พระราชทานสิญญาบฅรอย่างทหารให้กรมหมื่นสรรพสิทธิประ- สงก เปนนายพนโท คือลิวเฅอแนนเกอแนนฅ ทหารบก ต แลส*ญญาบ*ฅรอย่างเก่า พระสิงหนาท เปนพระชนะภกาม กรมกองมอญกระลาโหม ผายพระราชว*งบวร ๑ พระกาจกำแหงเปน, พระปราบองวะ กรมกองมอญกระลาโหม ผ่1ายพระราชว*งบวร ส หลวง จงใจภพ เปนพระฤทธิสงคราม กรมเขนทองขวา ผายพระราชว*งบวร ๑ ขุนสรสงคราม เปนหลวงประชาฤทธิฦๅไชย กรมสนมกลางขวา ผาย พระราชว*งบวร ๑ หลวงอภ\"ยภ*กคื เปนหลวงสกลร'ก่ษา ยกระบ*ฅรเมือง พยุหคิรี ๑ ขุนปุดาดกรมการ เปนหลวงอภไเภ-กคีผู้ช่วยเมืองพยหคิรี ๑ เสดจขนชำงใน ว*นทร'ชกาล ธง®๖๘ วน ๓ ฯ ๘ คำ บชวดสมฤทธศก ๑๒๕0 ๓ (เ2)๖ 34ถใ4า?]14 1^3๔๓๑) วนนไม่ไค้เสคจออกขุนนาง (๑) พระยาไชยวิชิต (สงาร1ฅ ศกุนะสิงห)

วนทรชกาล ต)๑๖๘ ๔๔ วน ๔ ฯ ๘ คา บชวดสมฤทธิศก็ ด๒๕๐ (๒๘ มิถนายน ๒๘๓๑) ว*นนิไม่ไค้เสดจออกขนนางเหมือนก*น ว*นนเปนวนเฉลิมพร ชนมพรรษาสมเดจพระบรมโอรสาธิราชฅามสุริยกฅิ มิ'ดินเนอสมเดร พระเจ้าสกเธอ พระเจาสกเธอเปนการของสมเกจพระบรมโอรสาธิราช เลั้ยงบนพระที่น'ง สมเดจพระเช้าน์องยาเธอ พระเจ่านิองยาเธอ ของสมเคจพระบรมโอรสาธิราชในวนเฉลิมพระชนมพรรษา ว็นทึรชกาล ๘๑๘0 วน ๕ ฯ ๘ คา บ1ชวดส0มิฤทธิศก ©๒๕0 (๒๘ มิถุนายน 1๑3๔๓๑) วนนิเวลาเช้า ๓ โมง พระเช้าอยู่หำเสดจพระราชดำ ประภาศสวนเงาะของพระยาอาวธภ*ณฑเผดจที่บางพล*ด พร1อมควย กระบวนช้างใน เสดจเรือธิโนของกรมหมื่นประช้กษ วนทรชกาล ๘๑๘๑ วน ๖ ฯ ๘ คา บชวดสํมฤทธิศก็ ©๒๕0 (๒๘ มิถุนายน ๒๔๓©) เวลา ๔ ทุ่ม เสดจออกขุนนาง พระวิจารณอาวธ อ่านบอก หลวงจตุรงกวิไชยอาสาใหญ่ กรมพระกระลาโหมช้าหลวง พระยา คิริ’ไอสวริย กรมพระกล*งมหาสมบฅช้าหลวง พระยาอมรินทรฦาไช ผุ้ว่าราชการเมืองราชบุรี ส่งความจีนองยี ก*บอากรเดาสราวิวาทช้ สุราฆ่าก*นตาย แลวเสดจขน

วนทรชกาล ๙)๑๙)๒ (X & วน ๗ ๙ฯ) ๘ คํ่า บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๓0 นกนากน ๒๔๓๑) วน'แสมเคจพระบรมโอรสาธิราชเชิญเสดจสมเคจพระเจ่าน’อง ยาเธอ พระเจ่านิองยาเธอ แลพระเจ่าลูกเธอ ๔ พระองค์ มาประชุม เสวยที่,พระที่นิง์ข์กรกรีองค์ตวํนออก มีแผนที่ฅ่อไปน พระองคเจาไชยานุชิฅ พระองค์เจาระพิพัฒ พระองค์เจาวรวรรณากร พระองค์เจาทองแถม พระองค์เจาจํ'14ทรทํตจุฑาธาร พระองค์เจาวฒนานวงษ พระองค์เจ,’าสว\"สดโสภณ กรมหมนสรรพสิทธิ กรมหม่นภธเรศธำรงศกด กรมหม่นประจกษ กรมหมินอดศร ไม่มา ทูลกระหม่อมเล็่ก กรมหลวงพิชิตปรชากร สมเดจพระบรมโอรส กรมหลวงเทวะวงษวโรประการ สมเดจกรมพระภาณ กรมหม่นดำรงราชานภาพ กรมหม่นนเรศวรฤทธิ กรมหม่นสมมต กรมหมนศรร\"ชสังกาศ พระองค์เจาศรเสาวภางค์ กรมขนนริศรานวตวงษ พระองค์เจาโสณบ*ณฑต พระองค์เจาไชยํนตมงคล พระองค์เจากิฅยากร พระองค์เจาเกษมศรศุภโยค พระองค์เจ*'าจระประวฅิวรเดช พ!Xองค์เขาประวิชวํฒโนดม เวลาแรกเลยง ๒ ทุ่มเสศ เลิก ๔ ทุ่มเสศ

๔๖ ว0นทร๎ชกาล ๙)๑๙)๓ (๑ กากคูไกก เด!)๔๓๑) วํนนํ้เวลาบ่าย ๕ โมง เสดจพระราชกำเนินทางประตุแถลง ะพากสวนสราญรมยจนเวลา ๒ ยามเสศ เสดจขน วันทรชกาล ณ์ด®')๔ 6 (เ®) โ]รกคูากิบ 120๔๓๑) เวสาเกือบ ๔ ทุ่ม เสดจออกขุนนาง กรมพระกระลาโหมอ่าน บอกพระยาศรีสรราชภ'กคีขำหลวง ว่านายด่านที่รล้งร*กษาด่านจ*บไค ทวายที่เค้นทางไม่มีหน*ง์สือเดินทาง บ่างมืมาบ่างให้การว่าเปนพ บอกก*บนายโปลิศเมืองทวายแล้ว ฉบบ ๑ ก*บใบบอกพระอนุร'กษโยธา ว่า พระยาฤทธิสงกรามเมืองไทรบุรีว่าควยพวกจีนกงษียี่หินที่ตำบล เกิดวิวาทตีล้นฆ่าก*นตาย พระยาไทรบุรี พระยาสรพลพิพิธไค้ไปปร ราบกาบแล้ว พระราชทานส*’ญญาบฅรทหาร จมื่นไชยาภรณ ปล้ดกรมพระ ตำรวจ ฟนนายพนตรี (เมเยอ) กรมทหารบก ว่าการกรมทหารล้า ๑ กรมมหาดไทยนำหลวงนายเดช หลวงสรียามาทย กราบถวาย บ*งกมลาไปผกบจีนกรุงเก่า แลหัวเมืองท่อไปอีก ๘ เมือง นำหลวงพิขิธอำพน ปลดเมืองศรีโสภณ กราบถวายบ*งกมลา ไปร*กษาราชการล้านเมือง พระราชทานถาดหมาก คนโทนาเงิน เปน เกรื่องยศ เสดจขั้นประทบออฟพี่ศกรู่หนึ่ง