✍️©️

เ'สวยแลว เสดจออกมาประทับดร'สอย่ที่พระที่น่ง้ข์กรกรีมหไ- ปราสาทองค์ฅว*นออกจน ๔ทุ่มเลศ ราชทฅถ'วายบ*ง์คมลากล*บไป พระ เจาอยู่หำประทับอยู่อีกครู่หนึ่ง เสดจชํ้น ว่นที่รํชกาล ฟ่๒๘๔ วน ๔ ฯ ๑๑ คํ่า บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑0 ดลากม ๒๔๓๑) เวลาเช้ามีการเลยงพระราชาคณะ พระกรูราม*ญ ๕ ไทย ๕ ที่สวดมนฅพิธีกเชนทร'ศ'วสนาน'ที่พระที่น*1งสุทธ'ยสวริยปราสาท มียืน จตุรงกินิเสนาที่ทัองสนามไชยในเวลาเช้าควย เวลาบ่าย เช้ามายืนที่พระที่'นํ่งจ*กรกรีมหาปราสาทคิวยเพราะ เปนราชประเพณีโบราณว่า สมเดจพระบรมราชเทวี พระสนม ราช บริพาร ซึ่งทรงพระครรภ์ ทัองออกร้บนาอิศวรเวทวิศณมนต์ของ พราหมณ์พฤฒิบาศในการพิธีนึ่ แลค,องทอดพระเนตรจตุรงคินิ เพื่อเปนสวศดิมงคลแด่พระราชกุมารพระราชกุมารี ซึ่งย*งประดิษฐาน อย่ในพระครรภ์ เพราะในกร1งนั้สมเดจพระบรมราชเทวีทรงครรภ์ ทัอง เสดจรีบนาแลทอคพระเนฅรกระ มวนทังได้กล่าวแลว จึ่งได้มีจ้ตุรงกินิ เสนาทางนึ่ดวย เวลาเยน สมเคจพระบรมโอรสาธิราชเสดจออกทอดพระเนตร แห'เดินกระบวนกเชนทรีศวสนานดามธรรมเนียม พระเจ้าอย่หวไม่ได้ เสดจออก เสดจลงชนฅํ่าฅามเกย

สิ่๔ วํนทรํชกาล ๓)๒๙)๕ วน ๕ ฯ ๑๑ คำ บชวคสัมฤทธิศก็ ด๒๔๐ (^๑๑ ดถิใกิน ๒๔๓๑) เวลาบ่าย ออกแขกเมือง ๙ เมือง เสคจขนจากแขกเมืองแลว เสคจลงชนฅํ่าฅามธรรมเนียมทงท ประชุมอวย วํนทรชกาล ๙)๒๗๖ วน ๖ ฯ ๑๑ คำ บชวดล'มฤทธิศก ๑๒๔๐ (๑๒ ดลากิน ๒๔๓๑) เวลายามเสศ เสดจออกขุนนาง กรมมหาดไทยอ่านศพอ'กษร พระเจ้านครเชียงใหม่ แล,ใบบอกพระยาเพ'ชรพไชยความล้องก่ พระยาราชเดชดำรงเจ่าพึองเชียงแสน จะขอพาบุฅรหลานลงมาเ ลอองธุลีพระบาท จึงให้พระยาราชเดชดำรงลงมาฅามคำขอ แลวพระราชเดชดำรงก'บบุฅรเผ้าทูลลอองธลีพระบาท ยาราชเดชไค้จดนอรมาดใหญ่ทูลเกล้า ๆ ถวาย มีพระราชปฎิล้ณ1ฐานถ การบำนเมืองว่าเข่าในเมืองภอเลยงก'นฤๅไม่ กราบบ*งกมทลว่า ภอเ ก'นฅลอดบี! ล้มส\"งถามว่าในบ้านเมีองมีกนเท่าไร ทลว่า @๕00 รบสํง้ถามถึงเงยวเขิน ได้กวามว่ามีมาอยู่ประมาณ ๔0๐๐ แลป บ้งค่บลำบากมาก ล้บสงถามถึงไข้เจบในบ้านเมือง ไค้กวามว่าเ มิส้มืมากน*ก

ซี่ ๕ กรมท่านำพระยาสุนทรบุรีศรื่พิไชยสงครามเมืองนครไชยคร ถวายบงคมลาออกไป'ว่ารๅชการท่านเมือง พระราชทานโต๊ะทองคำ กา ทองคำ เสือผาเปนเครื่องยศ กรมมหาคไทยนำนายน้อยบุญหลง นายน้อยมโนรศ นาย หนานสาร เมืองน่าน ซึงคุมลงมากราบถวายบงคมลากลืบไปน้านเมือง มพระบรมราชโองการโปรคเกลา ๆ ให้บอกลืบเจุานครเมืองน่านว่าทรง ยนต๊ทีเจาเมืองน่านส่งน้ามาถๅายเปนอ้นมาก พระยาน'รนทรนำหลวงยินนฅสมบ้ฅ หลวงอุคมสมบฅ ผู้ช่วย ราชการเมืองสงขลาเผาทูลลอองธุลีพระบาท ถวายน้าพนแลวเสคจขน วนทรชกาล ๙)๒๗๓) วน ๙) ฯ ๑๑ คำ บชวดสํนฤทธิศก ๑๒๕0 (๑๓ ดถิาคน ๒๔๓๑) เสคจลงชนฅํ่าฅามธรรมเนียม ไม่ไค้ออกขนนาง วนทรชกาล ๙)๒๙)๘ วน ๑ ฯ ๑๑ คา บชวดสมกเทธศก ๑๒๕0 (๑๔ คลาคน ๒๔๓๑) ว*นนั้ไม'ไค้ออกขุนนาง สมโภชเดือนพระเจ่าลูกเธอ ซึ่ง ประสูฅรเมื่อ'วน ๆ ® 0 คํ่า บี'ชวคส'มฤทธิศก พระราชทานนามว่า วุฏิเพระเจาลูกยาเธอ พระองค์เจ่าสมย วโรดม

สิ่๖ วนทรชกาล ๗๒๘)สิ่ วน ๒ ๑ฯ0 ๑๑ คำ บชวดส0มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑๕ กลากิน ๒๔๓๑,1 เวลายามเสศ เสดจออกขุนนาง พระราชทานส*ญญาบดร นายวงษมหาดเล็ก เปนนายรองสรรพวิไชย มหาดเล็กเวร ๑ นายเทึยน ฟนขุนเลขานุกรกรมพระอาล่กษณ ® หลวงนาเมืองไชยนาท เปนพระ ศรีสิทธิกรม ผู้ว่าราชการเมืองมโนรมย์ ๑ หลวงจินดารีกษ กรม มหาดไทย กราบถวายใ]งคมลากุมเงินขน,ไปส่งกองทบเมืองนกรหลวง พระบาง แลวเสดจขน วนทรํชกาล ๗๒๘๐ วน ๓๑ฯ ๑๑ คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (๑๖ กิลากิน ๒๔๓๑) เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ เสดจออกประทำเพระที่นํงพุดตานท พระโรงกลาง เจ่านาย ข่าราชการเผ้าดามธรรมเนียมออกแขกเมือง มี ประโคมตามประเพณี กรมพระกระลาโหม นำแขกเมืองฅานีเมือง หนองจิก ซึ่งได้รีบพระราชทานสญญาบฅร เข่าเผ้าทูลลอองธุลีพระบาท พระเจ่าอยู่หำทรงพระกรุณาโปรดเกลำ ๆ พระราชทานสฺญญาบํดร ศรีบุรี'รำเพินิจผ้1ช่วยราชการเปนเจ่าเมืองดานีมืนามดำแหน่ง,ว วิชิตภ'กดึศรีสรวงษารดนาณาเขด'รประเทศราชเมืองตานี 6

ส์ ๓) พระพิพิธภ*กดีผู้ช่วยราชการฟนพระยาพิทํกษ์ธรรมสุนทรนรีสร สุรบดินทรนรินทรภํกคี ผ้ทำนุบำรุงแลที่ปฤกษาราชการของพระยา ตานี ๑ ฅนกมหม่ดเปนพระศรีบรีร่^พินิจรายามคา เมืองตานี ๑ ฅนก ตะเงาะ บุตรเจำพระยาวิเชียรคิรี (สิง) เปนพระยาเพชราภิบาลนฤเบศร¬ าาบี่เขตรมุจลินทร นฤบดินทรสวามิภ*กดี เจาเมืองหนองจิก ๑ เลื่อน หลวงอน*นฅสมบํตฟนพระอนนตสมบฅ ผ้ช่วยราชการเมืองสงขลา ถือ ศ*กดินา ๑00๐ ไร่ พระราชทานสิญญาบ*ดร แล่วพระราชทานพรแก'ผู้ ซึ่งร'บพระราชทานสิญญาบ*ฅรทํวกน แล่วิเสดจขน วนทืรํชกาล ๙)๒๘๑ วน ๔ ๑ฯ5 ๑๑ คํ่า บชวดสินฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (๑๓) กิถิากิน ๒๔๓๑) ไม่ได้เสดจออกขุนนางไม่มือะไร วนทร่ชกาล ๗๒๘๒ วน ๕๑ฯ, ๑๑ คา บชวดสินฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑๘ ตถิากิน ๒๔๓๑) ไม่ได้ออกขุนนาง แลลงชนฅํ๋าเหมือนกน

๘ วนทรชกาล ๗๒๘๓ วน ๖ ๑^ ๑๑ คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (ดลิ่ ตลาคม ๒๔๓ด) เวลาว*น'แฟนคิถีฅาม จํนทรกฅิกล่ายวํนพระมหาประสูฅรพระ- มาทสมเดจพระจอมเกล่าเจำอยู่หำ จ*ดการบำเพ็ญพระราชกุศลทีพระ ที่น'งอมรินทร เช่า ๕ โมง สมเคจพระบรมโอรสาธิราชเสดจออกทรงประเคน พระสงราวดอนุโลมในพระบรมอ*ษเ ๒๐ รูป รบพระราชทานฉัน บ่าย ๓ โมง เส'กจออกทรงทอดผ่าไฅรสค*ปกรณพระสงฆที่ ฉันสด*ปกรณแล่วมีรายร้อยอีก @0๐ พระองค์เจำ'โสณบณ'ขิฅย์ กราบถวายบ่งคมลาไปเมืองน เชียงใหม่ พระราชทานนาพระมหาส*งข ตรามหาสวาภรณ,(‘บ่ หีบลงยา พระแสงคาบผงทอง ฉลององค์เยียระบบ ๒ องค์ เงินรองราชก ๕๐ ช'ง พระองค์เจำสายสนิทธวงษ กราบถวายบ่งคมลาไปยุโรป พระ ราชทานนาพระมหาสง์ข แลฅวสำค*ญเงินพระกล*งช่างที่ พระราช เปนการในพระองค์สาย ๕๐ ช*ง กรมมหาดไทยนำพระราชวรินทร พระศรีเสนา จมื่นไชยาภรณ หลวงวิชิตรสรสาตร หลวงราชนราร*กษ หลวงราญรอนอริราช นาย รองสรรพวิไชย ขุนเลขานุกร นายเสงี่ยม ขุนสิทธิพรหมา หลวงสวรรณ ทหารรกษาองค นายสาย นายแดง นายเล็ก กเดดทหาร นายทองเท่ง (๑) ประถมาภรณ์มงกุฎไทยในบดน

นายยวง นายกระจ่าง มหาคเล็ก กราบถวายบ่งคมลาไปตามเสคจ่ พระองคโสณบ*ณฑิฅย พระราชทานเสั้อเข็มขาบ อตล่กทวกน กรมท่านำหม่อมราชวงษใหญ่สวพรรณ หม่อมราชวงษเบื่ย^ กราบถวายบ่งคมลาไปก'บ่พระองค์สาย พระราชทานส'ญ่ญาบ*ฅรนายเสงี่ยม เปนหลวงสิลปสารสราวธ ๏ พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณชำงเผือกสยาม ที่ ๔ ภษณๆภรณแกํ พระจินดาจกรรตน ๑ มงกฏสยาม ที่ ๔ ภทราภรณ หลวงกำจ*ด ไพรินทร ๑ หลวงเสนาภ*โ)ดี ๑ มงกุฎสยาม ชนที่ ๕ วิจิตราภรณ หลวง ดำรงธรรมสาร ๑ หม่อมราชวงษสิทธิ นายรอยเอก ๑ จ่าแรงริบราช- การ ๏ แล1วิเสดจขน เวลากํ่าสวดมนตจบแล่วิ สดไ]กรณ เวลายามเสศเสดจออก ผ่าเชดปากธูปเทียน แล่วิพระพรหมมุนี(๓)1 ถวายเทศทานมโ)ก*ณ 0 เวลา ๕ ทุ่มเสศ เสดจลงลอยพระประทีป วนท่รํชกาล ๓)๒๘๔ ริน , ฯ๕๑๑ คำ บชวดส0มฤทธิศก ๑๒๕0 (๒0 กิถิากิน ๒๔๓๑) รินนีเปน'วนสวรรคตพระบาทสมเคจพระจอมเกล่าเจ,าอยู่ห'วิ สมเดจพระบรมโอรสาธิราชเสกิจออกทรงประเคน เวลาบ่าย เสดจออก สดไ]กรณผ่าไตรพระสงฆวดราชประกิษฎ ๒0 รูป แล่วิสคไ]กรณรอย (๒) เจาพระยาพระเสด็จสเรนทราธบด (หม่อมราชวงศ์เบย มาลากุล) (๓) พระพรหมมน (เหมอน สมฅฺโต) วดบรมนวาศ

๑00 พระราชทานเงนค่าเช่าฅึกวคประยุรวง!ษแก่พระเจานองยาเ&ย้ แลสมเดจพระบรมโอรสาธิราช ซึ่งมีส่วนเงินค่าเช่าฅึกน่น พระราชทานฅราดงํ้กรรมสมปาทิกสภาหอสมุดวชิรญาณต กฎหมายหอสมุด ในบี่นั้สมาชิกเลือกสมเคจพระบรมโอรสาธิราชเปน สภานายก พระราชทานตราตงสมเดจพระบรมโอรสาธิราชเปนสภา นายก ๑ กรมหมื่นคำรงเลขาธิการ 6) กรมหมื่นสมมฅเปนเหร* *ญญิก ๑ พระองกไชยาน,ชิด*'‘ก เบนสาราณียกร ๑ พระองค์ศรีเสาวภางค์^๒) เปนบรรณารํกษ ๑ พระยาศรีสิงหเทพ('๓\\ปนผู้ช่วยเหรํญญิก ๑ หม่อม เจ่าประภากร'(๘\\ปนผู้,ช่วย บรรณารกษ ๑ หลวงอินทรมนฅรี เปนผ้ ปฏิคม ๑ ยิงค่างปฏิคมผู้ช่วยสาราณียกร เพราะกรมหมื่นสถิตย^'1 พระ- ยาภาสกรวงษ(^ไม่ใด้มา แลวเสดจขน เวลาค่า เสดจออกสวดมนตยามเสศ แล่วพระธรรมไตรโลกไ- จาริย ถวายเทศนาศลม*ยกณ ๑ เวลา ๕ ทุ่ม เสดจลงลอยพระประทีป (๑) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชน ๔ กรมหมนพงศาดิศรมทิป (๒) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชน ๔ พระองค์เจาศร เสาวภางศ์ (๓) พระยาศร สิงหเทพ (อ่วม) (๔) หม่อมเจ1าประภากร มาลากุล (*) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชํ้น ๓ พระองค์เจาเนาวรตน กรมทมนสถฅยธำรงสว'\\สด (๖) เจาพระยาภาสกรวงศ์ (พร กุนนาค)

©06) วนทรชกาล ๙)๒๘๕ ฉัน ๑ ฯ ๑๑ คำ บชวดส้มฤทธิศก็ ๑๒๕๐ ๑ (๒๑ ตลาคม ๒๔๓๑) เวลาเช้า ๓ โมง พระเจาลูกเธอ พระองค์เช้าชาย)ประสูฅร เจาจอมมารดาเกษร เวลาเช้า ๕โมง เลียงพระกาลานุกาลออกพรรษา พระเช้าอยู่หั ไม่ได้เสดจออก สมเคจพระบรมโอรสาธิราชเสดจไปเวลาคามีเทศนา ภาวนามโ)ทีพระที่นิงอมรินทรวินิจฉัย พระโพธิวงษ( ๒'ถวายไม่ได้ออก เวลา ๕ ทุ่มเสศ เสดจลงลอยพระประทีป ฉันทร‘ชกาล ๓)๒๘๖ วน ๒ ฯ ๑๑ คา บชวดส้มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒๒ ตลาคม ๒๔๓®) เวลาบ่าย ๕ โมงเสศ เสดจออกแขกเมืองมลายู ๙ เมือง ซึ่ง คุมตนไม้ทองเงินเช้ามาทูลเกล็า ๆ ถวาย เผ้ากราบบ่งคมทลลา พระราชทานเครื่องยศแก่เช้าเมืองแชทที่ฅงใหม่เมื่อฉัน๑ๆ๑ คํ่า คือพระยาวิชิตรภกคี เช้าเมืองตานี ผอบทองคำ ๑ กนโททองคำ ๑ กระโถนทองคำ ๑ เปนเครื่องยศ พระยาเพชราภิบาลเมืองหนองจิก (๑) พระองค์เจาชายอิศริยาภรณ สํ้นพระชนม์ใน/ชกาลท ๕ พระชนมพรรษา ๔ บ (๒) พระโพธิวงศาจารย์ (ฤทธิ) วดบพิตรพิมุข ภายหลํงเบ็นสมเด็จพระพทชิ!ฆษาจารย์ ครองวดอรณราชวราราม

๑ ถาดหมาก กนโททองกำ เปนเครื่องยศ พระยินนฅสมบดเมืองสงขล ถาดหมาก คนโททองกำ เบนเครื่องยศ แลวเสดจขั้น เวลายาคาแลว เสดจออกหอสมุดวชิรญาณ ประท*บปฤกษา จ*ดการพร*อมด้วยกรรมส้มปทิก แลสมาชิกบางกน พระราชทานฅราฅง กรมหมื่นสถิตยเปนปฏิคม ต พระยาภาสกรวงษเปนผ้ช่วยสาราณืยกร ® เวลา ๕ ทุ่มเสศ เสดจขั้น วํน่ทรชกาล ฟ่๒๘๙) วน ๓๙๓! ๑๑ กิใ 11ช1กิส,ใ1ใ}กิ\\ใไ ©เส)(^๐ (เส)๓ กิ?!ใกิ3,] เส)๔๓๑) เวลากํ่าสมโภชสามวนพระเจาลูกเธอ ซึ่งประสูฅรณว*นๆ๑® กา ตามธรรมเนียม ไม่ไค้ออกขนนาง วนท้รํชกาล ๙)๒๘๘วน ๔ ฯ ©๑ กิ,! เ-เ^แ^กิกิ,3\\] ?|กิชิ กิ, กิ ©เส)&0 (เส)๔ ต?เากิม เส)๔๓๑) ไม่ไค้เสดจออกไม่ทรงสบายพระเนตร สงเลิกเสดจพระราชทาน กระ5น

๑ 0 ดา วันทรชกาล ณ์๒๙๖ วัน ๕ ๑ฯ๒®® คา บี1ชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑ พอเศขิกายบ ๒๔๓ด) เวลาบ่ายโมงเสศ เสดจออกทางพระที่นงจ'กรกรีมหาปราสาท พระราชทานหีบลงยาพระเจ,าน์องยาเธอ พระองค์เจ่าศรีเสาวภางก์ ๑ หีบ พระราชทานเครื่องราชอิคริยาภรณช้างเผือก ชนที่ ๔ แลโฅ๊ะกาทอง แก่พระพรมยราชา 0 พระราชทานเกรื่องราชอิศริยาภรณมงกุฎสยาม ชํ้น์ที่ ๔ หลวงอนุชิฅพิท*กษ ๑ เสดจพระราชดำเนินพระราชทานพระ กระฐินกระบวนราบ ว'ครา'ชประดิษฐ์,ที่ © สมเคจพระพุทธโฆษาจาริย์ ครองกระเน สมเดจกรมพระภาณุพ'นธุวงษวรเดช ถวายบริขาร แล*ว เสดจวัดจ'กรวัติที่ ๒ พระ'วรญาณมุนี^^กรองกระ5น กรมหมี่นนเรศ ถวายบริขาร เวลาจวนกา โปรดให้เวนวัคสำพนธุวงษาราม ซึ่งเดิม กะเปนที่ ๓ นนเสีย แลวเสดจไปทอดพระกระเนวัคประทุมคงคา ซึ่งเดิมกะเปนที่ ๔ นน สมเดจพระพฒาจาริยกรองกระเน กรมหลวง พิชิต ถวายบริขาร พระยินอนุจรเปนพระมีพรรษามากชรา ไค้พระ ราชทาน'ไตรนี่ก่อนแล้ว บื่นถวายพระพรว่าชราพาธมาก โปรดพระ ราชทานกิลานภฅร เดือนละ ๔ บาท ตามแบบโบราณ แลวเสดจกลบ เขาพระบรมมหาราชวัง การกระเนวนนั้เปนวันแรก เพราะเลื่อนมา แด่วนแวม ๕ กา แลวนนั้เสดงิเบ่ายไปก็เพราะเสวยยาพระบ่งกนย,งเดิ อย่จึงเสดจบ่ายไป วนนั้สรวมเสั้อเยี่ยรบ่บ่ นุ่งผ้าม่วงศรีนาเงิน (๑) พระวรญาณมน(เสง) ภายหลงเบนพระโพธิวงศาจารย์ มรณภาพเมอบ พ.ศ. ๒๔๓๓

๑0๔ วนทรชกาล ๘๒ลี่ต) วน ๖ ฯ ๑๑ คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 ๑๓ (๒ พฤศป็กายน ๒๔๓ด) วํนนีเวนการเสดรพ-ระราชทานพระกระ5นฅามอย่างเซ่นเกยงก วนแรม ๗ กํ่า ทุกบ เวลา ๒ ทุ่มเสศ สมเคจพระบรมโอรสาธิราช แล สมเดจพระเจ็าลูกเธอ เสดจทอดพระเนตรเซอคัส นอกนนไม่มีอ่นิใด วนทรชกาล ๘๒ลี่๘ วน ๘ ฯ ๑๑ คา บ่1ชวดสํมฤทธศก็ ๑๒๕ ๑ (3ะ (๓ พฤศจิกายน ๒๔๓๑) เวลาบ่ายโมงเสศ เสดจพระราชคำเนินกระบวนพยุหยาตรา พระราชทานพระกระเนวดพระเชฅุพน ที่ ๑ พระพิมลธรรม*-',’',ครอง กระฐิน กรมขุนบดินทร^ถวายบริขาร แลวเสดจพระราชคำเนินลัด ราชบุรณ ที่ ๒ กรมหมื่นภูธเรศธำรงศ*กคิ^ถวายบริขาร แลัวเสด พระราชดำเนินว*คราชบพิธ ที่ ๓ สมเดจพระบรมโอรสาธิราช ถวาย บริขาร เมื่อเสรจการพระกระเนแลัวประท'บพลับพลาเปลํ้องเครื่อง เสวยเครื่องว่าง แลวเสดจประทบลัดสุท*ศนิเทพวราราม ที่ ๔ เมื่อเสดจ เข่าพระอุโบสถภอยํ่าคํ่า พระราชทานพระกระฐิน พระธรรมวโร ครองกระ5น กรมขุนเจริญผลภูนสว*สด^',ถวายบริขาร แลวเสดจ กลับพระบรมมหาราชว'งเวลาทุ่มเสศ วนนแต่งตำอย่างพยุหยาต (๑) พระพิมลธรรม (อ้น) มรณภาพ พ.ศ. ๒๔๓๒ (๒) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชน ๓ พระองคเจาลิงทรา กรมขุนบดนทร๎ไพศาลโสภณ (๓) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชน ๔ พระองศ์เจาทวถวลยลาภ กรมทมนเาธเรศธำรงศ‘กด (๔) พระธรรมรโรดม (แดง) ภายหล\"งเบ็นสมเด็จพระว\"นร่ฅ ครองว0ดสุท,ศนเทพวราราม (๔) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชน ๓ พระองศ์เจาซมพูนุIท กรมหมนเจริญผลพลสว*,สดิ

ว0น^ ท^ร(Vชกา' ล ฟ่๒ลิ่ลิ่ ๑๐๔ วน ๑ ฯ®๒ ค1 า ^บ1 ชวดสมฤทธ^ิเ63 (ศฐิ) ก็ ๑๒๕0 (๔ พฤศจิกายน ๒๔๓®) วนนิเสดจพระราชทานพระกระเนกระบวนชลมารก เวลาบ่าย ๒ โมง เสดจพระราชดำเนินกระบวนพยหยาดราเรือ แต่ท่าราชวรดิ^ ไปประทบว*ดอรุณราชวรารามที่ ๑ พระราชทานพระ ก5น พระสากยบุดิกรอง สมเดจกรมพระจ*กรพรรดิถวายบริขาร แลว เสดจไปประท*ปวดโมลีโลกที่ ๒ พระราชานุพุทธมุนิกรองกระเน กรมหมื่นศิริธ'ช ^ ถวายบริขาร แล้วโปรดพระราชทานผ้าไฅรกระเน วคราชสิทธิที่ ๔ ให้กรมหมี่นภูธเรศธำรงกศักดิ เสดจไปทอด เพราะ นาในคลองนนแห่ง เรือพระที่น*งแลเรือกระบวนเข้าไปไม่ได้ แล้ว เสดจไปประท*ปวดหงษรฅนารามที่ ๓ วนที่รชกาล ๓)๓อ®วน๓ฯ®๒คํ่าบชวดส้มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๖ พฤศจิกายน ๒๔๓®) เวลาบ่าย ๒ โมงเสศ เสดจพระราชดำเนินพระกระร็เนเข้ากลอง พระสเมร ประทปวดส*งเวศวิศยารามที่ ๑ พระราชทานพระกระเน พระ (๑) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชั้น ๔ พระองคเจาศรสิทธิธงไชย กรมหมนสิรธัชสังกาศ

ราชพนธุประพุทธ (พั ครอง พระองก์วรวรรณากร ^๒'* ถวายบริขาร แลวเสดจไปประพับวิดบวรนิเวศนวิหารที่ ๒ กรมพระปวเรศ ลงกรณ/๓'’ กรองกระเน สมเดจกรมพระภาณุพันธุ ถวายบริขาร แลว เสคจว*คสเกษที่ ๓ พระธรรมธานาจาริย ครองกระ1เน พระองค์เจา ไชยานชิฅถวายบริขาร แล้วเสดจพระราชดำเนินวิดบรมนิวาศเปนที่ พระพรหมมุนี(๔^1ครองกระเน พระองค์สวิสคิโสภณถวายบริขาร เสร การพระกระเนแล้ว เสดจทอดพระเนฅรพระอารามที่โปรดให้พระองค สวิสคโสภณ ซ่อมแซม แล้วเสคจกล*บเวลายากา เรือพระที่นํ่งทวยเทพถวายกรเปนพระที่พัง เรือสวิส เปนที่นงรอง วนที่รชกาล ๗๓0๒ วน ๔ ฯ ๑๒ คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕ (๗ พฤศจิกายน ๒๔๓๑) เวลาบ่าย ๒ โมงเสศ เสดจพระราชดำเนินล่องนาไปเขาคลอง ผดุงกรุงเกษมข้างใต้ ประทบวิดเทพคิรินทราวาศเปนที่ ๑ พระ ทานพระกระ1เน พระอริยมุนิ ครอง สมเดจกรมพระจกรพรรคิถวาย บริขาร แล้วิเสดจพระราชดำเนินวดโสมนศวิหารที่ ๒ สมเดจพ (๑) พระราชพนธประพัทธ (หม่อมราชวงศ์วอน) (๒) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชน ๔ กรมพระนราธปประพันธพงศ์ (๓) สมเด็จพระมหาสมณเจา กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรถเ (๔) พระพรหมมน (เหมอน สุมฅฺโต)

๑0๓) วนรฅน ครองกระเน พระองค์เจ้าศรีเสาวภางค์ถวายบริขาร แลวเสดจ ฅเ8ไปวดนามบํญญ่ โ ที่ ๓ พระกิฅิสารมุนี ครองกระเน ทลกระหม่อม เล็ก ^ ถวายบริขาร เสดจุกล้บยํ่ากํ่า วํนนืเรือพระที่นํ่งเอนกชาฅิภุชชงค์เปนพระที่นํง เรือพระท้นํง เพชร\"ฅนดารารายเปนที่นิงรอง เรือก่ช่กเรือรปล้ฅว วนที่รืชกาล ณ์ 00000 1ใ4 ^ ๑!®ฎ กิใ 1!‘ใ]ภิ,โ]ใ/]เไ ๑!®ซ(^๐ (๘ พฤศจิกายน ๒๔๓๑) บ่าย ๒ โมง เสคจุพระราชดำเนินโดยกระบวนเข่ากลองบาง กอกใหญ่ ประทไ)ว'ดจุนทารามที่ ๑ พระราชทานพระกระฐิน พระกร ธรรมกิจจานุร*กษกรอง กรมหมื่นดำรงราชานุภาพถวายบริขาร แล้ว โปรดพระราชทานผ้าไฅรพระกระเนว\"ดหน'ง ให้สมเคจุพระบรมโอรสา ธิราชเสดจุไปทอด เสดจุโดยเรือพระที่น'งรอง เปนเรือพระที่นํง ว*ด นางนอง สมเดจุพระเจ้าลุกยาเธอเจ้าพ้าจุกรพงษภุวนารถ เสดจุโดยเรือ พระที่นํงของสมเดจกรมพระภาณุพนธเปนพระที่น'ง เสดจุในกระบวน เสดจุพระราชดำเนิน เมื่อถึงว*ดหน'ง ว'คนางนอง ก็เสดจุแวะประทาน พระกระ5น พระเจ้าอยู่ห'วเสดจุพระราชดำเนินวดราชโอรสฅ่อไปที่ ๒ พระราชทานพระกระเน พระปรากรมมุนิกรองกวะเน กรมขุนเจุริญ ถวายบริขาร เวลายํ่าคํ่าเสศเสดวิกลไ)พระบรมมหาราชว\"ง (๑) ว0ดมกฎกษตริยาราม เจาพาจ้,กรพงษ็๋ภูวนาถ กรมหลวงพิษณโลก (๒) สมเด็จพระเจาบรมวงศ์เธอ ชั้น & ประชานาถ

๑06* เรือพระที่น'งทรงสุบรรณเปนพระที่นํงทรง เรือสุวรรณเหรา ฟนที่นงรองกู่เรือชกกรุธ วนที่รํชกาล ๘๓๐๕ วน ๖ ฯ ๑๒ คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒ (ลิ่ พฤศจิกายน ๒๔๓๑) ว*นนืเวนการพระราชทานพระกระเน เพราะหมดกระเนกระ บวนเรือพาย เปนว*นที่เรืมการต8งกรมพระเจ้านองยาเธอ พระองค์เจ ทองแถมถว*ลยวงษ เจ้าพน*กงานต1งํ้เครื่องมงกลพิธีว*งพระเจ้านองยาเธอ พระองค์ เจ้าทองแถมถว*ลยวงษ มีการฅกแต่งสนุกนสนานมาก เวลายํ่าคํ่ บรม'วงบานุ'วงษ จ้าราชการประชุมพรอมกนที่ว*งพระองค์เจ้าทอง เปนอ*นมาก พระสงฆราชาคณะผู้ใหญ่ มีกรมพระปวเรศวริยาลงกร กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส ฟนฅน รวม ©๐ รูป สวดพระพุทธมน เวลาทุ่มเสศ พระเจ้าอยู่ห*วเสดจพระราชดำเนินโดยกระบวนรถไป ท*บที่'วงพระเจ้านิองยาเธอ พระองค์เจ้าทองแถม ประทบตร*สอย่ พระบรมวงษานุวงษเปนการประชุมสโมสรในการตํ้งํ้กรมจนเวลายามเสศ เสดจกลบพระบรมมหาราชจ้ง เวลาคึกพระยาธรรมสารนิติบ่1วยเปนลมประจุบนถึงอนิฅยก แต่ท่านผ้น้เปนโรคชีพจรภ'กมา'ชำ'นานแล่ว หมอไม่รบประกนชีวิตรว่า จะเปนเพียงใคได้

©0ส่ วนทรชกาล ต)๓0๕ วน ต) ฯ®๒ คา มชวดสํมฤทธิศก ๑๒๕0 (๑0 ท!?]คขิกากน ๒๔๓๑) เวลาเช้าพระองค์เจ่าทองแถมถว*ลยวงษทรงเลยงพระสงฆที่ สวดมนตเมื่อคืนน เวลาเช้า ๕ โมง พระเจาอยู่หำทรงเครื่องอย่างจิกรกรี ทรง ตรานพร*ตนอย่างการตงกรม เสดจโดยกระบวนราบแค่พระที่น่งช้กรกรี ไปประท้บว้งพระองค์เช้าทองแถม ภอไค้พระฤกษพระองค์เช้าทองแถม ทรงผ่าทรง ทรงพระสภกขาว เช้าส่เฅียงสงฆ มีพระสงฆสวดไชยมงคล แลประโคมพิณพาทยตามธรรมเนียม พระเช้าอยู่หำพระราชทานนา พระพุทธมนฅแลำพระบรมวงษานวงษรดนา คือสมเดจกรมพระช้กร- พรรดิ สมเดจกรมพระภาณุพ*นธุ กรมขุนบดินทร กรมขุนเจริญ กรม หมื่นนเรศ กรมหลวงพิชิต กรมหมื่นภูธเรศ กรมหมื่นประช้กษ กรม หลวงเทวะวงษ เช้าพระยาพลเทพ สมหพระกระลาโหม พระยาภาสกร- วงษเกษตราธิบดี ผ่ายใน สมเดจพระนางเช้า พระนางเช้าบวรราชเทวี พระองค์แม้นเขียน แลอื่น ๆ อิก สรงเสรจแลำทรงเครื่องทรงฉลอง- อ งกเยี่ยรบ้บ พระเช้าอยู่หำเสดจขั้นพระที่น'งโธรน เช้!นาย ช้าร เผ่าพรอมกน พระองค์เช้าทองแถมก็เผ่าอยู่ที่น่าพระที่น'งโธรนค พระยาศรีสนทช้^ อ่านประกาศกระแสพระบรมราชโองการที่ทรง พระราชดำริห์ว่าพระเช้านองยาเธอ พระองค์เช้าทองแถมถว*ลยวงษ มีพระอุสาหในราชการมาก ได้ทรงทำการสำค*ญ คือ ประคบพระศรีร'คน- เจคีย ซึ่งมีเวลานอยวน แลำก็จะโปรดให้เปนต่างกรม แค่นนมา (๑) พระยาศรสนทรโวหาร (นอย อาจารยางกูร) ถงอนิจกรรม พ.ศ. ๒๔๓๔

(฿ซี๐ แต่การยำไม่พริกพรอม ต่อมาก็ได้ริบราชการมาก มีกวามพิศคารใน ราชกิหาแลว จึงโปรดให้สถาปนาเปน พระเจ้าน,องยาเธอ พระองค์เจ ต่างกรม มีพระนามดามจาฤกในพระสุพรรณบดรว่า พระเจ้านองยาเธอ กรมหมนสรรพสาดรคุภกิจ อชนาม ทรงศ*'กกนา ๑๕๐0๐ เจ้ากรม ฟน'หมื่นสรรพสาฅรศุภกิจ ถือศกดินา ๖๐๐ ปลดกรมเปนหมื่นวิจิตร¬ สภวิจารณ นา ๔๐๐ สมุหบาญชีเปนหมื่นบริหารนิกร นา ๓๐๐ กรน ประกาศแล,ว พระองค์เจ้าทองแถมเข่าไปเผาน่าพระที่น'ง ทรงรดน พระมหาสำข พระราชทานพระสุพรรณบ้ฅร เกรื่องราชอิศริยยศ อน มีเกียรติคุณล้กรกรีบรมราชวงษ ๑ พระมาลา ๑ พระแสงดาบผกถม ๑ กานาทองคำ ๑ ลูกประกำทองคำ ๑ แล้วกรมหมื่นสรรพสาดรถวาย ล้นไม้ทองเงินรูปเทียน เสรจแล้วประท'บโต๊ะเสวย จนบ่ายสองโม เสดจกลบพระบรมมหาราชวำ เวลาเยนวนนั้เล้าพน์กงานรด'นาสพพระยาธรรมสารนิฅย พ ราชทานโกษเปนเกียรติยศ เพราะเปนกอมมิดติกรมพระนกรบาล ว'นที่รํชกาล ๓)๓0๖ วน ๑ ฯ ๑๒ คำ บชวดสมฤทธศก ๑๒๕0 (๑๑ พคุศขิกากน ๒๕๓®) วนนพระราชทานพระกระฐินกระบวนเรือกลไฟ เวลาบ่าย๒โมง เสดจพระราชดำเนินแต่ท่าราชวรติ5 โดยเรือพระที่นงแอด เดอ กอง มีเรือกลไฟนำตาม เสดจไปประทบล้ดราชาธิวาศที่ ๑ พระราชทานพร กระเน พระศรีวิสทธิวงษกรอง พระองค์เล้าไชยานุชิด ถวายบริขา

6) 6) © แลวเสดจทอดพระเนฅรพระคำหนิก่เดิมที่พระบาทสมเดจุพระจอมเกล้า เจาอยู่หาประทบ ซึงชำรุด โปรดให้ซ่อมใหม่ แลวเสดจไปวดเขมาภิร ฅารามที่ ๒ พระครูเขมาโมขุธรรมกรอง สมเดจกรมพระจิกรพรรดิ ถวายบริขาร แล้วเสดจาดเฉลิมพระเกียรฅิที่ ๓ เวลายํ่ากํ่า พร ทานพระกระเน พระปรีชาเฉลิมกรอง พระองค์เล้ากีติยากล้^ถวาย บริขาร เวลาทุ่มเสดจกล้บจากวดเฉลิม ล่องนามาประทบท่าราชวรดิฏี วนทรํชกาล ๘๓0๘ วน ๒ ฯ ๑๒ คำ บชวดส'มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑๒ พฤศจกายน เ5ปิ๔๓๑) เวลาบ่าย ๒ โมงเสศ เสดจพระราชดำเนินโดยเรือพระที่นง กลไฟอย่างล้นก่อน ไปประทบน่าล้ดทองธรรมชาติ ทรงเรือพระที่น’งเก่ง เล้ากลอง ประล้มน่าฉนวน'ล้คทองธรรมชาติที่ ๑ นาท่วมกระบวนดอง ลุยนาจนถึงพระอุโบสถ ทรงทอดพระกระเน พระภาวนาโกสลครอง พระองค์รพีพฌนศกติ*'๒น่าวายบริขาร แล้วเสดจกลับประทบเรือกลไฟ เสดจไปประทบวดทองนพคุณที่ ๒ พระครูลังวรยุตินทรีกรองกระเน พระองค์เล้าประวิฅรล้ฌโนคม1'‘\"น่าวายบริขาร แล้วเสดจพระราชคำเนิน ต่อไปจนถึงปากลัด บนเรือพระที่นงเล้าลัด ประทบล้คโปรดเกษ พระ ราชทานพระกระเน พระญาณลังวรเถล้๔)กรองกระฐิน โปรดให้พระ (๑) พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชน ๕ กรมพระจ*นทบุรนฤนาถ (๒) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชั้น ๕ กรมหลวงราชบรดิเรกฤทธ (๓) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชั้น ๕ กรมหลวงปรา?ณกิฅิบด (๔) พระญาณสังวรเถร (ชาง)

๑ซี)เธอ องคเจารพีพ้ฒนกีกคิถวายบริขาร เพราะพระฅาฅิของท่านเปนเจาของ'วอ โปรดพระราชทานวำถบชุจ่ยแก่พระญาณส้งวร ในการที่รำษาพร ©๐ กรมสมเดชุพระสุดารำนราชประยูม่9) —1— แลวเสดชุล่องไปออกล ล่างแล่นขนมาประท'บวำทรงธรรม เวลาเกือบทุ่ม ไม่เสดจขน โปร ให้เจ่าพระยาพลเทพ ทอดกระฐินวำทรงธรรม แลวเสดชุกลบมาประ ท'บท่าราชวรกิ1 วนที่รํชกาล ๘)๓0๘ วน ๓ ๑ฯ0 ๑๒ คํ่า บชวดส0มฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (๑๓ พลเกึโเกาบน ๒๔๓๑) วนนั้ไม่ได้ออกขุนนาง สมเดชุพระบรมโอรสาธิราช สมเค พระเจ่าลูกเธอเสดจทอดพระเนฅวเซอก'ส วนทึรํชกาล ฟ่๓๐ซึ่ วน ๔ ๑ฯ, ๑๒ คํ่า บชวดส'มฤทธิศก็ ๑ (๑๔ พลเสขิกาบน ๒๔๓๑) ไม่ได้เสดชุออกขนนาง สวดมนฅพิธีจองเปรียง (๑) เบนพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระนํ่งเกล็าเจ็าอยู่ทว พระนามเดิม พระองค์เ ลม่อม ในรํชกาลท & ทรงสถาปนาพระอิสริยยศ เบนพระเจาบรมมาใย2กาเธอ กรม พระสดาร0ตนราชประยร เมอ พ.ศ. ๒๔๑๑ แลนบนสมเด็จกรมพระยา เมอ พ.ศ. ๒๔๑๖ เพราะเหตุทร่วมเจ^าจอมมารดาก่บสมเด็จพระมาตามมัยกา (กรมหมนมาฅยา พิท0กค์) และได้ทรงทำมบำรงพระบาทสมเดจพระจุลจอมเกล้าเจาอย่หวมาแฅยงทรง พระเยาว

6) (5) (?0 วนทรชกาล ๗๓๑0 วน ๕สฯ’๑๒ คำ บชวดสํมฤทธิศก็ ส๒๕๐ (๑๕ พฤศจิกายน ๒๔๓๑) เช๎าเลยงพระแลยกเสาโคมไชยโคมประเทียบ กํ่าไม่ออท วํนทรํชกาล ๗๓๑๑ วน ๖ ๑ฯ, ๑๒ คา บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑๖ พฤศขิกายน ๒๔๓๑) 0 เวลาคํ่าวนนํ้มีการสวดมนตฉลองไดรบี่ที่พระราชทานพระกระ ฐิน จำนวนพระสงฆสามเณรที่รบไตรบี่ในการพระกระ5น จำนวนมา ได้ ๕๔๙ ทางไกล©0 ชรา อาพาธ ๘0 สามเณร @๑ รวม ๖๕๐ ที่มาได้นน คณะธรรมยุติกนิกาย®๖๘ มหานิกาย ๓๒๕ ราม*ณ ๕๖ รูป เวลา ๒ ทุ่ม เสดจออกพระที่น*งอนนฅสมาค}/8'* พระสงฆธรรมยฅิก นิกาย มหานิกาย ๔๙๓ รูป สวดในพระที่น'งอนไเฅสมาคม ราม*ญ ๕๖ สวดพระที่นงสุทธยสวริย ภอพระสงฆสวดมนข เจำนายถวายพระราช กุศล พระราชทานกระฐิน สวดมนดย็งไม่จบเสดจขน (*) พระทนั่งอนันตสมาคมองค์เดม ในหมู่พระอภเนาวนิเวศน์

๑0(3ะ วนทร่ชกาล ๘)๓๑๒ วน ๘๑ฯ ๑๒ คา บชวคสัมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑๘ พคุศขิกาปน ๒๔๓©) เวลาเช้ามีการเลยงพระฉลองไตรบ ที่พระที่นํ่งอนไเตสมาคม @๕๓ รูป พระที่น่ง้สทธโ)สวริย ๓0 รูป รวม @๘๓ รูป ร\"บบิณฑบาตร ในพระบรมมหาราชวิง พระ ๓๖๖ สามเณร ©๏ รวม ๓๗๗ รูป ไม่ ไค้เสคจออก สมเดจพระบรมโอรสาธิราชเสดจ เวลาบ่าย เฅรียมการที่จะให้ชิสอิมบี่เรียนไสเนส ลิวโปลค์ เปนพระประยุรญาฅของสมเคจพระเช้าเอมเปอเรอ ออสเตรีย ซึ่งเช้ามาถึงกรุงสยามเวลาวานน อยู่วิงสราญรมย์น1น เช้าเผา ท้นํง้จกรกรีมหาปราสาท เวลาบ่าย ๔ โมง เสดจออกในพระที่น่ง้ฃ์กรกรี องค์ตวนออก พรอมดวยสมเดจพระนางเช้าพระบรมราชเทวี สมเคจ พระบรมโอรสาธิราช มีพระบรม'วงษานุ'วงษ ช้าราชการ เผาฟนอ*นมาก ภอรถอาชคุกมาถึงอ*ฌช้นํทรพระที่'นํ่ง้จ'!กรกรี เสดจพระราชดำเน น่ามุข ทรงนำเช้าไปในพระที่น่ง้จ’กรกรีที่สมเดจพระบรมราชเทวีป อยู่ อาชคุกไค้เผาแล้วนำออฟพี่ซเซอ @๖ คน กงซุลออสเตรีย สยาม ๑ เผาควย พระเช้าอยู่หำดำวิสพระราชปฎิสํณฐานภอสมควร แล้ว พระราชทานเครื่องราชอิศริยยศมงกุฎสยามมหาสุราภรณ^*\\เท่อา'ชดฺเก ลิวโปลค์ แล้วอาชดุก ถวายคำนบกลับไป เวลาออกแขกเมืองเตมยค เยี่ยรบ’บนุ่งม่วง เวลาคามีเทศนากระเนทานกณหนึ่ง พระอมรโมลีถวายที่พระ ที่น’ง้อมรินทรวินิจฉย โม่ไค้เสดจออก เวลา ๕ คุ่ม เสดจลงลอยพ ประหีบตามโบราณประเพณี (®) คอประถมาภรณ์มงกุฎไทยโนบิดน

๑๑๕ วนทรชกาล ๙)๓๑๓ วน ๑๑ฯ'๑๒ คา บชวดส0มฤทธศก็ ๑๒๕๐ (๑๘ พสุค[ใ)กายน ๒๔๓๑) เวลาเชำมีการเลํ้ยงพระแลบิถ,เฑบาฅร,ในพระบรมมหาราช'วิง'ใน กาลฉลอง'ไฅรบี่พระเท่าก'นก*บเวลา'วาน'น เปลี่ยนพระฉนแลบิณฑบาตร เหมือนทุกบี่ ไม่ได้เสคจออก เวลาบ่าย ๔ โมง พระเจาอยู่หำเสดจุโดยกระบวนรถพระที่นํง ทรงเกรื่องเฅมยศ เสดจวงสราญรมย์ เยี่ยมฅอบอาชคุกลิวโปลด์ ครู่หนึ่ เสดจกฒัพระบรมมหาราชวำ เวลาคํ่า มีเทศนาจิวรทาน ที่พระที่นํงอมรินทรเหมือนกน พร เทพโมลีถวายเทศนา ไม่ได้เสดจออก เวลา๕ ทุ่ม เสดจลงลอยพร ประทีบด้วยตามธรรมเนียม วํนที่รํชกาล ๙)๓®๔ ว'น ๒ ฯ ๑๒ คำ บ1ชวดสมฤทธศก็ ๑๒๕๐ ๑ (๑6 พฤศจิกายน ๒๔๓๑) ว้นนึ่เวลาเชำ ก็มีเลี่ยงพระฉลองแลไม่ไค้ไฅรเสดจออก เหมือนกน เวลากํ่า มีเทศนาปฏิสํงขรณทาน พระอริยมุนีเทศ ไม่ไค้เสดจุ ออก แลเสคจุลงลอยพระประทีบเหมือนวนก่อน

๑๑*5 วนทรํชกาล ๓)๓๑๕ วน ๓๒ ฯ ๑๒ คา บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕๐ (๒๐ พฤศจิกายน ๒๔๓๑) เวลาเช้ามีการเลยงพระกาลานุกาลฉลองไฅรบื่ที่พระที่ อมรินทร สมเคจพระบรมโอรสาธิราชเสดจบำเพญพระราชกุศล พระที่ ฉนเปนพระราชาคณะถานานุกรม เปรียญนัวเมือง ๓๓ รูป สามเณร ที่ร้บไฅรบี่ ๑® รวม ๔๔ รูป เวลาบ่าย มีการประชุมที่สวนสราญรมย์ เปนการหลวง พ ราชทานเปนเกียรติยศแก่อาชคุก ลิวโปลด์ แต่พระเจ้าอยู่หำไม่ พระราชดำเนิน โปรดให้สมเคจพระบรมโอรสาธิราชเสดจแทน เวลา ยํ่ากาเลิกกาเดนปาตี ! ^1 ^๒(3) วนทรํชกาล ฟ่๓๑๖ วน ๔ฯ ๑๒ คา บี1ชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 ๓ (๒๑ พฤศจิกายน ๒๔๓๑) วนนเรี่มการพระราชกุศลในกาลบนจบรอบบดงแต่ทูลกระหม่อม กลาง เจ้าพาดรีเพชรรุดมธำรนั“''สั้นพระชนม์มา เจ้าพนักง (ชิ) สมเด็จเจาตรเพชรตมธำรง นรศรวงศเหวราช วโรภโตชาฅพิสุทชิ รัคนบรมยจฬไ¬ ดงกรณ บด็นทรเทพยวใรรส อดลยยศวสุทธิกระษ้ตริย ขตติยราชกมาร ประสติวนท 7ฟ่ กมภาท1โ/'ชิ ๒๔๒๕ ติ สนพ'...ระ. ช๕นม .มีเมอ*ติพ.ศ.. ๒๔๓1 0 *

พระทนํงสุทไธสวรรย็๋ปราสาท ถ่ายในรชกาลท & แลเห็นหมู่พระอภิเนาวนิเวศน็๋อยู่เบองหลง



(3)สฉว) บรมอษเขนประดิษฐานบนบศบกทองคำ แลฅกแต่งในพระที่นํงสุทธย¬ ลวริยปราสาท เหมือนกรํ้งํ้สมเดจพระเจาลูกเธอ เจ่าพาพาหุรดน^ เวลาเชาโปรดให้สมเดจพระบรมโอรสาธิราชเสดจออกไปทรง ประเคน พระสงฆร*บพระราชทานฉ*น พระพิศาลสมณกิจ แลพระราชา คณะถานาเปรียญหำเมือง ๓0 รูป นน เวลาบ่าย ๓ โมงเสศ เสดจออกสด*ปกรณพระฉน ๓0 ผ่าไฅร ย่ามของหลวงว*ฅถจ่ดบจจจ'ยรปละ ๕ ตำลึง ของพระวรราชเทวี แลมี สดไ]กรณวายร่อย ๒๐๐ เวลายาคา เสดจออกทรงโปรยผลกลปพฤกษผลฉลาก อาชคุก มาเผ่าเวลาทรงโปรยพระราชทานฉลากคำย ทรงโปรยแลวอาชดก กลบไป พระสงฆที่ร'บพระราชทานฉไแมื่อเชำสวดพระพุทธมนด ‘คุ จบ แลำสด'ปกรณ แล้วมีเทศนากิณฑ์หลวง พระราชพงษปฏิพ'ทธ เครื่อง กิณราไฅรบริขาร เงิน —V กณฑ ® พระมหาทดวดบรมนิวาศถวาย ๑๐ เทศนาก*ณ,ทของพระวรราชเทวี เครื่องก*ณฑไดร เงิน —แลำทรง ดอกไม้เพลิง มีการน่าพลไเพลาดอนกลางคืน มียี่เกที่ชลาริมพระที สิวาไลยมหาปราสาท เพราะเลิกกาวมโหรสพ โขน หุ่น หนำ ดำยทรง พระราชดำริว่าใกล้วำสราญรมย์ จะเปนที่รำคานของอาชคุก การ มโหรสพคงมีสิงโฅ มงกร รำโคม ญวนหก ไม้ตาสูงเท่านน์ มีโปรยทาน ฅนกลปพฤกษ ๔ พุ่ม สมเดจกรมพระภาณุพนธุ มีการประชมเดนรำ ที่วงบูรพาพิรมย ประทานอาชดุก ลิวโปลค์ ดำย (9) สมเด็จเจาพาพาหุรํฅนมณม่ยกรมพระเทพนารรํตน ประสูตวนท ๑๙ ธนวาคม100*13,๑ สนพระชนม เมอ พ.ศ. ๒๔๓0

®๑ วันที่รํชกาล ๗๓ด๗ วน ๕ ฯ ๑๒ คา บ'ชวดสํมฤทธิศก็ ('ร, (๒๒ พอเด[ขิกาบน ๒๙๓๑) เวลาเช่าเลยงพระวนบันจบวนสํ้นพระชนม์กรบบเหมือน บัน'แฟนบันตรงพระที่ฉันพระปรีชาเฉลิ}/'51น่เลพระราชาคณะ เปรียญบัวเมือง ๓๐ รป ไม่ไค้เสดจออกที่งเวลาเช่าเลั้ยง บ่ายสดไ]กรณ โปรดให้สมเคจพระเจาลูกเธอเสดจท1งสองเวลา ไทยทาน แลสดไ)กรณรายรอยก็เหมือนเวลาวานนั้ เวลาบ่าย ๔ โมง มีการแข่งเรือต่าง ๆ แลนำเรือพระที่บ พระที่บังศรี พระ'ที่\"บังกราบต่าง ๆ มาภายให้อาชคุกคที่น่าท่ารา สมเดจพระบรมโอรสาธิราชแลอาชคุกทอดพระเนตรในเรือเอสฅา ซึ่ง นำมาจอดน่าพระที่บังราชกิจวินิจฉัย เวลาเกือบยากา เสดจออกทรงโปรยที่พระที่บังสทธไเสวริ อาชดกมาเผาเหมือนบัน ทรงโปรยแบัวมีสวดมนฅพระที่ฉัน ๓๐ สวด แลมีเทศนา ๒ ก'ณ,ท อย่างวนก่อน พระกิติสารมุนีถวายเทศนา บัณฑหลวง พระมหาทดวดจ'กรวด กณฑพระวรราชเทวี เทศจบแลว ทรงดอกไม้ แบัวมืลกรตลกที่ศาลาริมพระที่บังสิวาไลย เล่นเร ขนแผน พระราชทานรางบัลบ้างเล็กน้อย เวลา ๒ ยาม เสดจขน (๑) พระปรชาเฉลิม (แกว สงขสุวณูโณ) ภายหล0งเบนพระเทพโมล

©©^ วนทรํชกาล ๙)๓๑๘ วน ๖ ฯ ๑๒ คํ่า บชวดส0มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒๓ พ?]ศขิกายน ๒๔๓๑) เวลาเช้าเลั้ยงพระทูลกระหม่อมกลางเหมือนก*,น พระที่ฉันค วาม*ญ พระคุณวงษ^ไเลพระราชาคณะ ถานา เปรียญ ๓0 รูป ไม่ไค้ เสคจออก เวลาฉันแลเวลาสดไ]กรณ โปรคให้สมเคจพระบรมโอรสา- ธิราชเสดจท1งเช้าแลบ่าย เวลาเช้าวนนเจาอาชดุก ไปเที่ยวพระราชช้ง บางปอิน แลกรุงเก่า เวลาย”าคา เสดจออกทรงโปรยแลวสวดมนฅ พระสงฆราม*ญ สวดมนฅรคาถาแปลกๆที่สาธยายใหม่ โปรดดำร'สชม แล่วมีเทศนา ๒ ก่ณฑ พระอริยมุนีถวายกณราหลวง พระมหาบ่1นถวายก*ณราพระ วรราชเทวี เทศจบทรงคอกไม้ แล่วมีลกรตลกอย่างวนก่อน เล่นเรื่อ สวรรณหงษ โปรดพระราชทานรางว'ลมาก เวลา ๕ ทุ่ม เสดจขน ฉันที่ร'ชกาล ต่)๓๑๔ ฉัน ต)ฯ๑๒ คำ บ1ชวดสํม?]ทธิศก ๑๒๕0 (๒๔ พ?]ศขิกายน ๒๔๓๑) เช้าไม่มีการอะไร เวลายามเสดจทอดพระเนฅรเซอกสที่ท่อง สนามหลวง มีเช้านาย ช้าวาชกาวไปดูมาก พระเช้าอยู่ห*ว แลช้างใน (๑) พระคณรงบ (สน) ต่อมาเลอนเบนพระราชาคณะผู้ใหญ่ เสมอชํ้ใ-!เทพในราชทนนา!] เดม มรณภาพ พ.ศ. ๒๔๕ 0

๑ ไ®ฮ ๐ ประทบบนพลบพลายก เจ่านาย ขำราชการน,งตามรอบเฅม เซอกส คราวน เล่นเสือเล่นไลอ่อนเล่นขำง แลวิธีผีกมาตีมาก แลมีสตวต่าง มากกว่าทุกกรง ๕ ทุ่มเสก เสดรีกลับพระบรมมหาราชวิง พวกนาย โรงเซอก'ส ถวายม้าเล็ก ซึ่งห์ดเรียบร่อยแลัว สง ๒ ศอกเสศน็ว ลับ โคเล็ก เปนโคพรรคเล็ก สูง ๒ ศอก ฤๅย่อมกว่า ๒ โก โปรดพระ ราชทานลูกชางตอบแทน ลันที่ร่ชกาล ต)๓๒0 ลัน ๑ ฯ ๑๒ คา บ1ชวดส'มฤทธิศก็ ๑๒๕๐ ๓) (๒& พ^ศขิกายใ4 ๒๔๓๑) ลันนสมโภชเตีอนพระเลัาลูกเธอพระองค์ชาย ซึ่งประสูตรลัน ©ๆ®® กํ๋า ที่พระตำหลักพระอรรคชายา เพราะเลัารีอมมารดาอยู่ ตำหลักที่นน พระราชทานพระนามว่า พระเจ่าลูกเธอ พระองค์ อิศริยลั^ เวลา ๒ ทุ่มเสศ มีการเลยงโต๊ะหลวงที่พระที่น'งมลสถานบรม- อาศน์ พระราชทานเปนเกียรติยศแก่อาชดุก ลิวโปลค์ เวลา ๒ ทุ่มเสศ เสตรีออกที่พระที่นํง้ลักรกรีแล้วอาชดุก แลเจ่านาย ขำราชการ.. โปรด ให้เชิญเผาพร็อมลันแล้วเสดจประทบโต๊ะเสวยตามแผนที่ตังน (ด) พระองค์เจ,าอศริยาภรณ สนพระ,ชนม์'ในรชกาลท * พระชนมพรรษา ๔ บเศษ

พระทน่งมูลสถานบรมอาสน์ ถ่ายในรชกาลท &



๑ไชิ)๑ หลวงอำนาจณรงค์ จมนนเวศโยธ จมนสรฤทธ พระยามหามนฅร4 จงขวา หม่อมเจาว\"ฒนา พระพรหมบรรกษ พระองค0'ศร ออฟ่พฃเซอฝรํ่ง พระชลยทธ กรมหมนสรรพสิทธ ออฟ่พซเซอฝ/ง พระยานรรตน กรมหมนศรธช กอมอดอเรอรบ กรมหมนนเรศ กรมหม4นด0ารง พระองค์ปฤษฎางค์ อาชดกลวโปลค์ เ/ 4’ ทประทบ เจาพระยาพลเทพ สมเดจกรมพระจ0ก/ รพรรด พระยาภาสกรวงษ สมเดจกรมพระภาณ ครเจาอาชดก 4 ค์ ขจ พระองค(Iขจร กรมหมนอดศร กรมหม4นสรรพสาฅร ออฟพซเซอฝ/ง พระยาพิพํฒโกษา กรมหมนสมมต ออฟ่พิซเซอฝ/ง พระองค์วรวรรณ หลวงปฎบตึ จงซาย พระองค์สว0สติโสภณ จมนสราภ0ย พระยาอนชฅ หม่อมสิทธิ พระวรเดช แค่สมเดจกรมพระจํกรพรรคไม่ได้เสดจ เสวยอยู่จนยามเสศ เสวยแลว ทรงน์าเจำอาชคุกขนไปบนพระหื่น'งบรมราชสลิดมโหหาร ชมบานแล เครื่องชาค่างๆ แลของเครื่องเงินทองผื่มือไทย แลของต่างๆ แลว โปรดให้เจำอาชคุก เผาถวายบ่งคมลาสมเดจพระบรมราชเทวี เวลา ๒ ยาม เจำอาชคุกถวายบังคมลากลับไปลงเรือรบกลับจากกรุงสยาม เสดจขนทีเดียว

ฉี) เส) ๒ โ)44ใ/ใ1ชโ)ใโ) ดา)๓ไ®ธ๑ 114 ๒ ๙! ๑!®อ โเา ใบ้ซโ)ดส,โ]โเใ/ใชิ/โ!โ) ๑1©0(ะ&๐ (๒๖ โใโเกึขิโ!ใโ]ใ4 ๒๔๓๑) ไม่มีการอะไร ไม่ไค้เสด็จออก I วํนที่ร่ชกาล ๘๓๒๒ วน ๓ ฯ ๑๒ คา บชวดส้มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒๓) พฤศขิกายน ๒๔๓๑) เวลายํ่าคั้า เสดจออกทองพระโรงกลางพระที่นงจ*กรกรีอย ออกแชกเมือง กรมมหาดไทยนำทำวเพยเมืองมุกดาหาร ๓ นาย เข่า เผาทูลลอองธุลีพระบาท ถวายตนไม้ทองเงิน เครื่องราชบรรณาการ จำนวนบ ตนไม้ทองตน ๑ เงินตน ๑ คำร*สพระราชปฏิสํณ,ฐานภอสมควรแลวเสคจขน วนที่รชกาล ๘๓๒๔ วน๑ ๑๕ ฯ ๑๒ คำ บ1ชวดส้มฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๒ลิ่ พฤศจิกายน ๒๔๓๑) เวลาเข่า ๔ โมงเสศ โปรดให้สมเคจพระบรมโอรสาธิราช เสดจออกเลั้ยงพระ ที่พระที่นํงดุสิตมหาปราสาท สำรบของหลวง ๑ นอกนนของเจานายผู้ใหญ่บ้าง

๑!ธ)วา วนทร0ชกาล ๓)๓๒๕ วน ๖ ฯคู๑๒ คำ บชวดสมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๓0 พ!]สขิ!ไายน ๒๔๓๑) เวลาเข้า ๔ โมงเสศ สมเดจพระบรมโอรสาธิราช เสดจทรง ประเกนที่พระที่น่งไพศาลท*กษิณ สำริบเลยงพระวนนึ่ ของหลวงหนึ่ง สำวไ] นอกนนของสมเค1พระบรมราชเทวี แล'พระบรม'วงษานุ'วงษ ผายใน เวลาบ่าย เสดจลง เจ่านายผายในถวายบริขารพระสง,ฆที่ฉไ•เ สำรบของท่าน แล่ว่มีกล่อมดฺษดี เวลาบ่าย ๕ โมง เสด'จออกประทบพระที่นงอน้น่ฅสมาคม พระบรมวงษานุวงษ แลมหาดเล็กเผาทูลลอองธุลีพระบาท แลท่าน เสนาบดีข่าราชการผืายทหารพลเรือน ผู้ใหญ่ ผู้นอย เดินเข้ามา เผาทูลลอองธุลี'พระบาทฅามลำคบฅำแหน่งพร่อมดีนตามพระราชบ่ญ่ญ่ต เครื่องราชอิศริยาภรณจุลจอมเกล่า พระเจไอย่หำมีพระราชคำรสว่า สมเดจพระเจ่าลูกยาเธอ เจ่าพามหาวชิราวุธมีพระชนมพรรษาสมควรจะทรงริบเครื่องราชอิศริ- ยาภรณไค้แล่ว จะโปรดพระราชทานในวนนึ่ แลพระยาภาสกรวงษไค้ รบตำแหน่งที่เสนาบดีก็ควรรบเครื่องราชอิศริยาภรณปถมจุลจอมเกล่า ทงพระอมรวิไสยสรเดช^',ได้มีความชอบไปราชการทพส่อ บุกบาผาดง ได้ความลำบากมากหาคนในฅระกลนนจะรบความลำบากอย่างนึ่ไม่ใคร่มี จึ่งจะโปรดเลื่อนตำแหน่งยศแลพระราชทานตราจุลจอมเกล่า ให้เปน บำเหนจ กบพระยาไชยวิชิคร^ได้ฟนผ้รักษากรุงสมควรจะริบเครื่อง (๑) เจ*ใพระยาส:วงษ์าฒนศํกด (โต บุนนาค) (๒) พระยาไชยวชต (สงโต ศกุนสงห)

ราชอิศริยาภรณในครงํ้นั้ แล่วมืพระบรมราชโองการให้หาสมิเดรพ ลูกยาเธอ เล่าพามหาวชิราวุธ เขาไปน่าพระที่น'ง ทรงสรวมสรอย ทองคำลงยาแลสายสภายชมภูกบดวงคารา เครื่องราชอิศริยาภรณประถม จุลรอมเกล่า ป.จ. พระราชทาน ๑ แล่วทรงสรวมเครื่องราชอิศริยาภรณ พระราชทานต่อไป คือ พระยาภาสกรวงศ เกษคราธิบคื ปถมจุลรอมเกล่า สรอยทองคำ ป.ร. พระราชทานสญญาบ*ดรพระอมรวิไสยสรเดช (โด) ฟนพระยาสีหราชเดโชไชย ศกดินา 80000 ทุติยจลจอมเกล่า ท.จ. พระยาไชยวิชิฅร ผู้รกษากรุง (สิงโด) ทุติยจุลจอมเกล่า ท.ร. พระ พรหมบริร้กษ (ถวิน)^ ฅติยจุลจอมเกล่า ด.จ. สืบฅระกลพระยาธรรม- สารนิติ (ดาด) ๑ พระสินธุชลสงกราม (เปา)(๒) ตติยจุลจอมเกล่า สืบตระกลพระยามหิศรราชล่มพ'นธุ จางวางเมืองสมุทสงคราม ๑ นาย กวดห้มแพร (เพ่ง) ตติยจุลจอมเกล่า ต.ร. สืบตระกลพระยาภาสกรวงศ์ เพราะบิดารับ ป.จ. แล่วิ ๑ โปรดให้ส่งตติยจุลรอมเกล่า ต.ร. อ พระราชทานพระยาเสนานุชิตร,'๓'' เมืองดะกวบา สืบตระกลพระยา เสนานุชิตร (นุช) ๑ แล่วดำรัสพระราชทานพรแก่ผ้ที่รับใหม่ ผ้ที่มาประชุมพรอมล่นในที่เผา เสรรเสดจไปประทบที่พระที่นํ่ มหาปราสาท ทรงจุดเครื่องนม*ศการถวายบ*งกมพระบรมรปพระเล่าอย่หว ท8ง ๔ รัชกาล พระบรม'วงษานุ'วงษ ล่าราชการ ชนไปจดเทียน ถวายบ‘งกมฅามพระราชบ'ญญ่ฅแล่วเสดรขั้น (๑) พระพรหมบ?รกบ์ (ถวิล อมาฅยกุล) (๒) พระสินธสงคราม (แ]า) สิบสกุลพระยามหค•ราชส้มพันธ (กน ณ บางชาง) (๓) พระยาเสนานุชต (เอยม) ผู้าาราชการเม องฅะกํ่วบา สิบสกลพระยาเสนานชิฅ (นุช ณ นคร)

๑๒๕ เมือเวลาเชา ๒ โมง เวลายาเที่ยง เวลาบ่าย ๔ โมง ทหารบก เรือ ยิงบืนสลต ในการพิธีบ่นวิบบ่นบรมราชาภิเกีกนี แห่งละ ©๐® นัค ฅามธรรมเนียมควย เวลาคำ มืสวดมนฅที่พระที่,นํ่งจ*กรกรี พระสงฆราชาคณะ พระครูคณะใต้ พระธรรมวโรดมเปนประธานสงฆ เสดวิออกเกือบยาม เส1กวิขน ๔ ทุ่มเสศ การฅ8ง์พระไชยแลเครื่องราชกกธภํณฑ์ มีเหมือน บ่นที่ง์ ๓ พระท้น’ง วํนที่ริชกาล ณ์๓๒๖ วน ๑ธ]๓) ฯ ๑๒ คา บชวดสิมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (๑ ธนวาคบ ๒๔๓๑) เวลาเช้า ๕ โมงเสศ เลยงพระสงฆซึ่งสวดมนฅเมื่อกืนนี ไม่ไค เสดจออก สำรไ]ของหลวง ๑ นอกนนเช้านายผืายน่า มีของข่าราชการ ที่เปนราช•แกลบ่าง เวลาบ่าย ๒ โมง เสดวิออก มีอ่านดุษฎีเวียนเทียน เหมือนบ่น เสรวิการแลวเสดวิขน เวลาคํ่าไม่มีอะไร เมื่อเวลาเช้าลดเสาโคมไชย เลิกพิธีจอง¬ เปรียงควย วํนทรํชกาล ต่)๓๒๓) วน ๑๑๔ ฯ ๑๒ คำ บ่ชวดสมฤทธศก ๑๒๕0 (๒ ชิเใ4กิ^ ๒๔๓๑) ไม่ไต้เสดวิออก

๑!®ปี วนทรชกาล ๗๓๒๘ วน ๒ ฯ^๑๒ คา บ1ชวดสิมฤทธิศก ๑๒๕๐ (๓ ชนวาคน ๒๔๓๑) ไม่มีการอ*นใด ว*นพระ วนที่รํชกาล ณ์๓๒ลิ่ วัน๓ฯ® คํ่า บชวดสมฤทธิศก ๑๒ (๔ ธนวาคม ๒๔๓๑) เวลายาคา เสดจออกพระที่น'งอมรินทร ขนพระแท่น กรม มหาคไทยอ่านบอกเมืองนครราชสีมา ๓ ฉบบ เรื่องผู้ร้ายปลนสวนหมาก พระคล*ง ๑ เรื่องผู้ร้ายปลนจีนเหมงก'บจีนลูกคำซึ่งพากนเขนเกว ๑๗© เล่ม บรรทุกสินคำไปถึงหนองหวำเอน ๑ ความ ๒ เรื่อง'แย้งสืบ ’๕ ซับผู้ร้ายอยู่ อีกฉบบหนึ่งว่า มีผู้-ร้ายปลนเซงงินนายคร่อาดนา - เสนานำไปฝากเจาเมืองพิมายหาร้บไม่ แล่ว่ร้กษาไว้เองที่หอนึ ภ'กดีศรื่ซันธสีมาเซัาเมืองพิมาย ล่าสืบจํบผู้ร้ายได้จ ะบอกเขามากร1ว3หล กบได้ส่งบอกเจำเมืองพิมาย คำให้การนายรอดมาดวย ฉบบ ๑ ว่า ร่ายปลนบานขุนพินิจ จบ'ได้อ่ายเทียอำยสาย ผู้ร้ายซัดถึงจีนคงแลพร พวกซึ่งหนีไปอยู่เมืองศรีโสภณ แก่งให้กรมการไปซับฅำ พระพิท่กษบรพทิศ พูดบิดเบือนไป บอกเมืองศรีโสภณว่า ได้สืบซับจีนกง พวกผู้ร้ายปล้นขุน'พินิ อยู่ ย*งไม่'ได้คำ กบได้ฅวอายเบาซึ่งผู้ร้ายซักมาถึงฅามหลว

๑เข้)๓) ราษฎบอกมา'ชำระเปนส*จ ซัดว่าหลวงแพ่งฟนผุ้ใช้ บดนั้หลวงแพง หนีไป ไค้ส่งคำให้การล้ายเบามาควย บอกกรุงเก่า ขอคนซัอมือขาวที่ตองคดไปเปนเลขคงเมือง ควย ไม่มีเหมือนเมืองอื่น กบบอกเมืองนครสวรรค ฉบบ ๑ เมืองอไทย ฉบํบ 6 เมือง มโนรมย์ ฉบบ ๑ ความล้องกนว่า ตามที่โปรดให้หลวงอนรํกษภูเบศร ไปผูกบซัอมือจีนบีชวดส,ม่ฤทธิศก ๑๒๕๐ นํ้นได้แต่งกรมการกำกบ ตามเกยแลว เมืองนครสวรรค์ผูกไค้จีนจรจีนคงเมือง ๑00 คน เกบ ๕ ไค้เงิน เมืองอุไทยธานี จีน ๖๐๐ คน,'รุเละ ๓0 ไค้เงิ๓ น ๒ ทงค่าฎีกาควย ๓ ราย มอบให้ข่าหลวงมาแลว แล้วแจกเบยหวดกรม พระฅำหรวจ กรมอาษา ๖ เหล่า แล้วเสดจขน วนที่รํชกาล ต)๓๓๐ วน ๔ ฯ ๑ คำ บ1ชวดส๎มฤทธิคเก็ ๑๒๕0 (๕ ชิทวากิบ ๒๔๓๑) เวลายํ่ากํ่าแล้ว เสดจออกพระที่นํ่งิจกรกรีมหาปราสาท ขุนนาง กรมมหาดไทยอ่านบอกเมืองสระบุรีถวายพระราชกศลในการที่ โปรดเกล้า ๆ ให้ทอดกฐินวดสมุหประคิษ^าราม ว*คเขาแกว

๑!®๘ บอกเมืองพรหมบุรี ถวายพระราชกุศลในการร้บรองพระสงข ซึ่งไปตรวจการพระพุทธสาสนา บอกเมืองศุโขไทย ขอพระราชทานที่ผูกพํฌสิมาว้กมอญ แขว เมืองสำโรง ยาว ๘ วา กว้าง ๕ วา บอกหลวงสริยามาตย ข่าหลวงผูกบขอ์มือจีนจำนวนบชวค ๕๐ สมฤทธิศก @๒๕๐ คือกรุงเก่า จีน @00๐ คน ไค้เงิน-เมือ ๒๐ สระบุรี จีน ๕๐๐ ได้เงิน-เมืองลบบุรี จีน ๕๐๖ คน ได ๒๕ ๒๐ — เมืองอ่างทอง จีน ๕๐๐ *เงิน — เมืองพรหมบุรี จีน ©๐ ©๐ ๒๐๐ ได้เงิน เมืองอินทรบุรี จีน ๒๐๐ ไค้เงิน—เมือง ©๐ สรรกบรี จีน ๒๐๐ ไค้เงิน- —ได้แต่งกรมการกุมมาส่ง เปนภอ เที่ยว รวม ๗ เมือง แต่เมืองสิงหบุรีน8นจีนน่อย ต่อสนจำน กรมการกุมมาส่ง หลวงสุริยามาฅยข่าหลวงขอกลบ บอกกรุงเก่าว่า ณ วน ๔ ๆ ๙ คืา ฟนว้นอาทิฅยยกมาอย่ 1, บุบั 1 บุ1 'เ '๖ ราษีสิงห ฝนตก ๑® ครง รองไค้นามากกว่าบกุนนพศก ๑๗0 แลบอกราคาเข่าฅามเกย อีกฉบบหนง บอกตามที่พระอาทิตยยกมาอยู่ราษีคล?'] แลสั้น รๅษีคลย์ กระลาโหมอ่านบอกเมืองนครเขื่อน1ขนธ เรื่องผ้ร้ายปล นายชิดอำแคงลง ย',งสืบ'จบผู้รำยอยู่ ฉบับ 8 อีกฉบบ ๑ เรื่องผู้ร้ายยิงนายชื่นตาย ยํงิไม่ได้ตำผู้ร้าย

๑!ชส์ แล*วกรมหมื่นนเรศกราบถวายบ่งกมลาไปส่งพระเจ่าลูกเธอ ๔ พระองค คือ พระองค์กิฅิยากร พระองค์รพีพํฌนศ*กด พระองก ประวิฅรวฒโนคม พระองค์จิระประวฅวรเดช^ หม่อมเจ*พรญศกก- ก ฤษคากรบ่๒) หม่อมเจ่าบวรเดช(“บ่ ในกรมหมื่นนเรศ ๒ กราบถวาย บงคมลาออกไปเล่าเรียนวิชาประเทศยุโรปต่อไป พระยาทิพ*ฒโกษา นำหลวง'แพ*ทธกุลพงษกราบถวายบ่งคมลาไปฟนอ'ตเตเชทูตสยามเมือง อ'งกฤษ ขนวิจิตร(๔'’กไ]ต'นเปลี่ยน กราบถวายบ*งกมลาไปอยู่ดวิยพระ เจ่าลกเธอ พระสถลรี3ยาธิบาดประแกง'จนทอ'กษร กราบถวายบ่งกมลา ไปกบกรมหมื่นนเรศ พระเจ่าอยู่หำพระราชทานนาพระมหาส่งขกรม หมื่นนเรศแลพระเจ่าลูกเธอ ๔ พระองค์ หม่อมเจ่า ๒ องค์ แลพระราช ทานเครื่องราชอิศริยาภรณ.ช่างเผือกสยามชํ้1แที่ ๔ ภูษณาภรณ แก่หม่อม เจ่าเพม(^® ชางเผือกชํ้นที่ ๕ ทิพยาภรณแก่ขุนวิจิตรวรสาสน์® ก'!)ตนเปลี่ยน ต พระราชทานส'ญญาบฅรทหารคือ พระเจ่าน้องยาเธอ พระองค์เจ่าไชย ย่นตรมงกล(๖ ’ เปนราช องกริกษยศ เสมอนายร่อยเอก ในทหารบก หลวงฤทธินายเวร เปนนายพ*น์ฅรในกรมทหารบก ๑ ขนวิทธยานุกุลกระวี เปนนายรอยตรีในกรมทหารบก ด ขุนชิตสรการ เปนนายรอยตรีในกรมทหารบก ® นายสวาศ มหาดเล็กหลานเจ่าพระยา (๑) พระเจำบรมวงศ์เธอ ชน ๕ กรมหลวงนครไชยศรสุรเดช (๒) พระวรวงศ์เธอ พระองศ์เจ'าจรูญศกดกฤดากร (๓) พระวรวงศ์เธอ พระองคเจาบวรเดช (๔) มหาอำมาตย์นายก เจาพระยายมราช (บน สุขุม) (๔) หม่อมเจาเพม ลดาวลย็ (๖) พระเจาบรมวงศ์เธอ ชน ๔ กรมหมนมหิศรราชหฤทัย

๑๓๐ ภูธราภย^'5’'* เปนนายรอยฅรีในกรมทหารบก นายเถือนายสิบเอก เปน นายลัอยดรีในกรมทหารบก ล โปรคให้แจกเบั้ยหว*คกรมลูกขน กรมพระอาลักษณ กรมภูษ มาลา แลอื่นๆ แลัวเสคจ'ขั้น ว'นทรชกาล ๗๓๓๑ วน ๕ ฯ ๑ คำ บชวดสํมฤทธิศก ๑๒๕0 (๖ ธนวาคม ๒๔๓๑) ลันนีงดพระราชทานเบยหลัดเพราะมีการเฉลิมพระชนมพรรษา กรมสมเคจพระสุดาลัฅนราชประยร เวลายํ่าคํ่าแลัว เจ่านาย ข้'า เข้าไปพรอมกน สวดนอ'กกหายุคุมธรรม พระอริยมุนีกบถานาวคราช ประดิ3 รวม ๕ รูป เวลา ๒ ทุ่มเสศ เสดจลงจนเวลา ๔ ทุ่มเสศ สวด มนฅจบ เลัานายข้าราชการกลับออกมา ในการทำบุญคร8ง์นั้ พระเจ่าอยู่หำทรงพระราชดำริห์ก*บส กรมพระจกรพรรคิ สมเดจกรมพระภาณุว่า กรมสมเด'จพระสด'าลัฅน หายประชวนขนกรงนเปนที่ทรงยินดีมาก จึงโปรดให้ทำกระจาดของ หลวง ๑ ของสมเดจกรมพระองค์ละกระจาด รวม ๓ เปนเครื่อง กณฑ์เทศในงานน เปนกระจาดขนาดกลาง ๑ เล็ก ๒ ดํ้ง์โรงที่'น่า ตำหนก ๓ โรง แฅ่เปนของบริโภคกบเงินพุ่มยอดกระจาด (๑) เจาพระยาภูธราภํย (นุช บณยรฅพนธ)

วนทรชกาล ฟ่๓๓๒ ๑ 00 ๑ วํน ๖ฯ® คำ บชวดสํมฤทธิศก็ ๑๒๕0 (ณ์ ชินวาดท ๒๔๓๑) เวลาเช้า พระสงฆที่สวดสเดาะเมื่อคืนนํ้ช้บพระราชทานฉํนที่ ตำหนักกรมสมเดจพระสคาร*ตํน เวลาเช้า ๒ โมงเสศ พระเช้าลูกเธอ ๔ พระองค์ แลกรมหมื่น นเรศ แลผู้ที่จะไปดามเสดจพระเช้าลูกเธอ แลอื่นพุ เสคจจากท่าราช วรดิฐไปลงเรือใหญ่ที่ปากนา สมเดจพระบรมโยรสาธิราชเสดจลงส่ง เสคจที่ตำหนักแพ เช้านายไปส่งที่ปากนาบ้าง ที่ท่าราชวรติ;ฐบ้าง เวลา ๒ ทุ่ม มีการสวดมนฅรายใหญ่ที่ตำหนักกรมสมเดจพระ สุดาช้ตน เวลาทุ่มเสศ เสดจลงทรงประเกนไดรพระสงฆที่สวดมนฅนน กรมพระปวเรศ กรม,หมื่น'วชิรญาณ หม่อมเช้าพระ พระราชาคณะ ผู้ใหญ่ผ้นัอย ถานาเปรียญ ธรรมยุติกนิกาย มหานิกาย ราม่ญ่ ร ๗® รป เช้านายช้าราชการเช้าไปเหมือนกน ๔ ทุ่มเสศเลิก 114ใ'11^เาาถิ ต)๓๓๓ วใ4 ๓) ๙! ๑ กิใ กิ,^^!VII)กิ[โ! ๑!®0(^๐ (๘ ชิ'ใ'เวาศเา 1ฮ)๔๓๑) เวลาเชาพระสงฆทส'วฅมนฅที่คำหนกกรมสมเคจพระสุคาร็ฅน เมื่อคืนนรบพระราชทานฉัน เวลาบ่าย ๔ โมง ©๔ นาที พระฤกษ สรงนาพระพุทธมนต พระเช้าอยู่หวพระราชทานพระราชหฅถถวายพระ

๑๓1® พรแลเงํนพระคลังใน ๗๑ ช,ง เท่าพระชนมพรรษา ชามเงินฒัเข สำรบ ๑ ลันไม้ทองลัน ๑ เงินลัน ๑ แลวกรมหมื่นประขิกษ ส่ง คลังนอกเฅิมเข้าไปอีก ๗® ช่ง้ เลยเปนบื่ละ ๒ ชิงไป เวลากํ่ามีเทศน สมเคา)พระพุทธโฆษาจาริย กณฑ์ ๑ พระองค์เจ่าอรุณ ก'ณ6ท์ ๑ พ ธรรมวโรคม ก*ณฑ ๑ เครื่องก*ณฑ์ กระจาคใหญ่ท1ง ๓ ก*ณฑ์

3**®ะ,'หํร่ฟร*ศ ะ}**ศ?ห.-ายเก'.')*, ^ฮเกส่ฐม่กคื}ร,*)คื} 3^- — ไ--เ!๗ *71วิศๆ '**\"?*,* XI ะ!ะ ก??:ศ:ร#!#, *6ภะ *1ระคร่ค'•ห*0\",* คร!‘ระเท1*#บ์ค ห?ต?ห?ศ'■ด^ ■ไ(■*^&&ทๆ โร่*ก^)ษ*! ะ!*? ^วฺ 01113 5? 1=3 ะะะ) หชิ*วโ/!]* ** \"*'*^'^*'''-* รทะ?!ร่เท่! [ * ร'.-!'ใ:'™?*'เห่ *1*):ข*!'-,ษหู่™เ ศ'ก้*เทข'?เ'4ร'หทศ.สัก 0 *80ฉ3“ เ^] Iโ-:ร^ฑํก&™ กร®'วกว-?#ค แเI*หฮกดาฆ 0*า1เา&า 533- ๗' 1^า!*?.-ทร “.ขิ^ ศรสารา■♦ใร ( ๘6 1 0 &๚กป็ฒ ,\\ ๆ'^ เก^^.^^ 'น. ** ’ ๆ\" ““.'\"ๆ'''.\"ๆ™'\" ’’ ) .\"'ๆ,'ๆๆ,.ๆ. เ^ ส 1-.-^ ๆ; I I ฉีเา*****ห\"*\"1 ^'!๗®!น ศวฺห่ห่ 1เานน^?-0 ๗.า.ๆ,; ไ/๗! ^ !!' :เะก^^น๗๗ซี!‘สิ1-๗1 เ^สุก^ 'ก๘เก รกฺ ^^ ! **.^ หู''*''*31.ห,*™, ซี-3 6 5)ซี] I ะ 93 5 I ร*)*ห่') I I ร? ! I I '! -1 •^ห#\"ท์®- คุหพผะตวฏิ I I ๗ [แ1^|(1^๗ท๗่เ)! ฎ{แ^''}11ก1—,1-'-\";ไ~ท๗*่~1เพ1^1^ 0๗๗๗กู่ 3ก0าเกท่ม—กบ-เท่] ก- |~. *เห่.*ๆ0- -เา-าา- ก- รราคา-ก ’ กร*,ศ*').) -คุต/รสะ 0]□๗๗!&ย้^!!!^ ๆ*น 1 วกห่^คา แ& พ?พ)ทพ^ใ*ๆ 1ปิผกด์ข ท่รึ© คุ* ^ ๗3๗® 11ะะพพ*'ท ก- ศ***ค ษ โะ* —1 !■\"111'^ฟิ? &11ร^ุ10-]!-■๙1^-1ธุ^ะ!เธ-'*เกเซี1^^ ชะ ^ซี■ช” *3* ^ \"ร??♦ศ กเ*? กษ (รรส*, ศ*ข*เ**ษ •ทรคาหค ,] . ~ — — & ใเะหุ๊.- ะธะ. ๙0^1-^1 1ท1่Iท่I ?ทI ่ก~I 'I ^I'.I ^ร-ซ^ีา ชีะ**?- ๙ะ' •ซิ- - ศฺรเรฺใ* -1-[ซี.?ซี 1-11-1 1 1-1 .เก ว! กิ'. V V ก ว I 11! 4เ เหว เห แ *1 ว เ ศ-* 'ท่^•หู่*ะ**•กิด้ เ ว.*'*'ๆ**'ๆ* า กวเ คร 313 ร เห ว เห'* เ เ ถ 'เ เหุ -* I+.:หชีรท่^เศษ เพขย')หร;ขรมมหาราท้ร์ ดามใแย้ขป็ป็ไยรร'กาลิ?! ๕







สารบาญคนนาม หาม อยใหห้า กลันฅํนี ๓๙, ๕๖, ๕๘, ๖๔, ๖๖ กรรณ,าภรณเพชรรตน ๒๒, ๒๕ กระจ่าง กระวี ๙๙ กระวีวงษ ๗๙ กวด ๏๒ ลัน ๏๒๔ ลันภยุบาทว์ ๓๔ กพกำแหง ๗๙ กาญจบุรี ๔๓ กำลัดไพรินทร ๓๔ ๙๙ กำพุชภ่กํดี ๓๓, ๕๘ ©๓, ©๐๗, ๑©๘ กิฅติสารมุนี ©©๑, ©๒๙ กิติยากร ถุสซลออศเฅรีย ๖๔ กูเล เกไดสวรินทร ๗๒ เกฅ ๗๘ เกรียงไกร ©๓, ๒๘ ๓๖ เกษร ©0©

๑ส)๕ หาม อยทIเา ไกรสรสงคราม ๖๗ แกว ๕๑, ๗๓ ขลุงบุรี ๔๙ เขจรจิรประคิษ3 ๘๓, ๘๘, ๙© เขมาโมขธรรม เขียว ©@๑ คง คธาธร ๖๗ คาราเด็ก ๕๙, ๗๙, ๑๒๖ กำตน ๔๙, ๕๕ ๘๗ ๑๗ คิรีเนมีทวีป ๔๙ คุณวงษ โคก ๑๒, ๑๑๙ ๗๓ จงใจภพ ๔๓ จงพยุห ๔๘ จงภ้กด็องกํ ๖๗, ๗๑ จรญราชโภกากรณ ๓๔ ซรูญศกคกฤคากร ๑๒๙ จกรพงษภูวนารถ ๖๕, ๑๐๗ จกพรรคิพงศ ๓๗, ๑๐๕, ๑๐๖, ๑๐๙, ๑๑๑, ๑๒๑, ๑๓๐ จตุรงกวีไชย ๔๔ จน ๔๑, ๕๒