ศึกษาภาษาเขมรตามแนวภาษาศาสตร์

๓๘ จากตารางจะเห็นวาสัญลักษณที่ใชแทนการปรากฏเสียงพยัญชนะควบกันน้ี มี ๓ สญั ลกั ษณ คือ x o และ / ท่ีใชเชนน้ีเพ่ือความสะดวกในการอธิบายถึงวิธีการออกเสียงพยัญชนะควบ กลํา้ ของภาษาเขมร พยัญชนะตนควบท่ีมีสัญลักษณ x ปรากฏอยู จะออกเสียงควบกล้ําโดยมีเสียงลมแทรก ระหวา งพยัญชนะทงั้ สอง เชน /pt/ หากบันทึกเสยี งนีอ้ ยา งละเอยี ด จะเปน [pht] พยัญชนะตน ควบทม่ี ีสัญลักษณ o ปรากฏอยู จะออกเสียงควบกล้ําโดยมีเสียงสระคลายๆ เสียง [ə] แทรกระหวา งพยญั ชนะท้งั สอง เชน /tq/ หากบนั ทึกเสียงนี้อยางละเอยี ด จะเปน [təq] พยัญชนะตนควบท่ีมีสัญลักษณ / ปรากฏอยู จะออกเสียงควบกลํ้าสนิท เชน /cr/ จะได เปน ถา บันทึกเสียงนี้อยา งละเอยี ด จะเปน [cr] เหมือนการบันทกึ แบบกวา ง อุไรศรี วรศะริน ไดเขียนเน้ือหาเก่ียวกับ หลักการทําคําแผลงในเขมรปจจุบัน บทความนี้ เปนเอกสารประกอบการสอนรายวิชา ไวยากรณและระบบหนวยคําเขมร สาขาวิชาจารึกตะวันออก ภาควิชาตะวนั ออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลยั ศิลปากร (นา จะเขียนไวตัง้ แตป  ๒๕๒๑) สรุปวิธีทําคําแผลงในเขมรปจจุบัน มีจํานวน ๓ วิธี คือ ๑) การเติมหนวยคําเติมหนา (Prefixation) ๒) การเติมหนวยคําเติมกลาง (Infixation) ๓) การซอนพยางค (Reduplication (Redoublement)) มดี ังนี้ การเติมหนวยคําเติมหนา (Prefixation) มี(Prefixes)ท่ีอยูในพยัญชนะพวก velar, palatal, labial, dental, R และ sibilant ๑) การเติมหนว ยคาํ เตมิ หนา (Prefixation) มี ๗ แบบ - Prefixes ท่ีจดั อยูในพวก velar มีทั้ง { k-, kr-, kɑN-, kɔN-} - Prefixes ทจ่ี ดั อยูในพวก labial มที ัง้ { p-, pr-, bɑN-, pɔN-} - Prefixes R { r-, rɔN-,lɔN-} เขียนดว ย រ ร + นาสิก, ល + นาสิก - Prefixes { r-, rɔN-,lɔN-} - Prefixes ท่ีจัดอยูในพวก palatal { c-, cr-, cɑN-, cɔN-} เขียนดวย ច, ្រ, ជ, ្រ, หรือ ចង, ចន, ចំ - Prefixes ท่จี ัดอยูในพวก dental - Prefix ที่จดั อยูในพวก sibilant { sr-, sɑN-} เขียนดวย �ស หรือ សង, សន, សំ ๒) การเตมิ หนว ยคาํ เติมกลาง (Infixation) มี ๓ แบบ - Infixes แบบทใ่ี ชพยญั ชนะตวั เดยี ว -C-(Consonant) มีท้ัง{ -b-, -m-, -n-, -ŋ-} - Infix แบบ -Vm- ในกรณนี ี้ -Vm- จะออกเสยี งเปน /-ɔm- -um-/ - Infix แบบ -VN(n)- ท่เี ขยี นดวย ◌ំណ / ◌នំ ใชท าํ แผลงมากพอๆกบั แบบ -Vm-

๓๙ ๓) การซอนพยางค (Reduplication (Redoublement)) คือ การทําแผลงโดยใช พยญั ชนะตน ของรากศัพทม าซอนเปน Prefix ประกอบ ผลงาม ไดศึกษาเร่ือง \"ระบบหนวยคําภาษาเขมรถิ่นไทย\" มีวัตถุประสงคเพื่อ วิเคราะหและนําเสนอเง่ือนไขทางเสียงและทางไวยากรณที่มีอิทธิพลตอ รูปแบบของหนวยเสียง โดยนําเสนอในเร่ืองของหนวยทางภาษาที่คาบกึ่งระหวางหนวยเสียงกับหนวยคํา (Morphophonemic) อีกท้ังเพื่อวิเคราะหความสัมพันธระหวางองคประกอบทาง เสียง ไวยากรณ และความหมายที่ ประกอบเปนหนวยคํา โดยนําเสนอผลการศึกษาในรายละเอียด ของหนวยวิภัติปจจัย (Affixes) หนวยคาํ เสริมซ้ํา (Reduplication) และหนวยของกลมุ เสียง สรา งความหมาย (Sound Symbolism) วิธีการวิเคราะหขอมูลในครั้งน้ี เปนการประสานทฤษฎี ทางภาษาศาสตรสามทฤษฎี คือ ทฤษฎี ไวยากรณโครงสราง (Structural Grammar) แทกมีมิค (Tagmemics) และสรศาสตรเพิ่มพูน (Generative Phonology) กลมุ ตัวอยา งทใ่ี ชในงานวิจัย ในครั้งนี้เปนผูพูดภาษาเขมรที่มีถ่ินกําเนิดใน อําเภอเมือง จ.สุรินทร ผลการศึกษาพบวามีการเปล่ียนแปลงของเสียงในระดับหนวยคํา กลาวคือ มกี ารกรอ นและ การกลายเปนเสยี งโฆษะและเสยี งอโฆษะในตาํ แหนงตางๆ ของคํา ซ่ึงมีผลมาจากการ ลดรูปของ พยางคใ นหนวยคํานั้นๆ28๒๙ แปน เซดทาริน ไดเขียนผลงาน เร่ือง แบบเรียนอาน ของสมาคมชวยเหลือวัฒนธรรม อาเซยี อาคเนย กรงุ พนมเปญ ราชอาณาจักรกัมพูชา ไดแ บง เสยี งพยัญชนะควบกล้ําในภาษาเขมร จํานวน ๖ วรรค ไดแ ก ๑) วรรค กะ กล้ํากบั /ก ข ค ฆ/ มกั จะกล้ํากับพยัญชนะ /ง/ ๒) วรรค จะ กลา้ํ กบั /จ ฉ ช ฌ/ มกั จะกลํา้ กบั พยัญชนะ /ญ/ ๓) วรรค ดะ กลํ้ากับ /ด ฐ ฑ ฒ/ มักจะกลาํ้ กบั พยัญชนะ /ณ/ ๔) วรรค ตะ กล้าํ กบั /ต ถ ท ธ/ มกั จะกล้ํากบั พยัญชนะ /น/ ๕) วรรค ปะ กลํ้ากับ /บ ผ พ ภ/ มักจะกลํ้ากับพยญั ชนะ /ม/ ๖) พยัญชนะเศษวรรคและทายวรรค /ย ร ล ว ส ห ฬ อ/ สามารถกลํ้ากับพยัญชนะใด กไ็ ด29๓๐ ๒๙ ประกอบ ผลงาม, “ระบบหนว ยคาํ ภาษาเขมรถ่นิ ไทย”, วิทยานิพนธด ุษฎบี ณั ฑิต, (บัณฑติ วิทยาลัย : มหาวิทยาลยั มหดิ ล, ๒๕๔๒), หนา บทคัดยอ . ๓๐ แปน เซดทาริน, แบบเรียนอาน, สมาคมชวยเหลือวัฒนธรรมอาเซียอาคเนย. (กรุงพนมเปญ: ราชอาณาจกั รกมั พชู า, ๒๕๓๘), หนา ๗๒.

๔๐ อัญชนา จิตสุทธิญาณ “เอกสารประกอบการศึกษา การหัดเขียนและอาน อักษรเขมร” เปนเอกสารท่ีเขียนดวยลายมือ ประกอบการเรียนรายวิชา ๓๑๖ ๑๐๑ (Elementary Khmer) ภาษาเขมรพนื้ ฐาน ภาควชิ าภาษาตะวนั ออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร มดี ังน้ี ๑) พยัญชนะภาษาเขมรอักษรเจรียง มีจํานวน ๓๓ ตวั วรรค ก កខ គ ឃ ង เทยี บรูปอักษรไทย ก ข ค ฆ ง เสียงเขมรปจจุบนั kɑɑ khɑɑ kɔɔ khɔɔ ŋɔɔ วรรค จ ចឆ ជ ឈ ញ เทียบรปู อักษรไทย จ ฉ ช ฌ ญ เสยี งเขมรปจ จุบนั cɑɑ chɑɑ cɔɔ chɔɔ ñɔɔ วรรค ฎ ដឋ ឌ ឍ ណ เทียบรปู อักษรไทย ฎ ฐ ฑ ฒ ณ เสยี งเขมรปจ จบุ นั dɑɑ thɑɑ dɔɔ thɔɔ nɑɑ วรรค ต តថ ទ ធ ន เทียบรูปอักษรไทย ต ถ ท ธ น เสยี งเขมรปจจบุ นั tɑɑ thɑɑ tɔɔ thɔɔ nɔɔ วรรค ป បផ ព ភ ម เทยี บรปู อักษรไทย บ ผ พ ภ ม เสยี งเขมรปจ จุบนั bɑɑ phɑɑ pɔɔ phɔɔ mɔɔ เศษวรรค យរ ល វ เทยี บอกั ษรไทย ย ร ล ว สทั อักษร yɔɔ rɔɔ lɔɔ wɔɔ เศษวรรค សហ ឡ អ เทียบรปู อักษรไทย ส ห ฬ อ เสียงเขมรปจจุบนั sɑɑ hɑɑ lɑɑ qɑɑ

๒) พยัญชนะภาษาเขมรอักษรมูล มีจาํ นวน ๓๓ ตัว ๔๑ วรรค ก កខ គ ឃ ង เทียบรูปอักษรไทย ก ข ค ฆ ง เสยี งเขมรปจจบุ ัน kɑɑ khɑɑ kɔɔ khɔɔ ŋɔɔ วรรค จ ចឆ ជ ឈ ញ เทียบรูปอักษรไทย จ ฉ ช ฌ ญ เสยี งเขมรปจจบุ นั cɑɑ chɑɑ cɔɔ chɔɔ ñɔɔ วรรค ฎ ដឋ ឌ ឍ ណ เทียบรปู อักษรไทย ฏ ฐ ฑ ฒ ณ เสียงเขมรปจจบุ นั dɑɑ thɑɑ dɔɔ thɔɔ nɑɑ วรรค ต តថ ទ ធ ន เทยี บรูปอักษรไทย ต ถ ท ธ น เสยี งเขมรปจจุบัน tɑɑ thɑɑ tɔɔ thɔɔ nɔɔ วรรค ป បផ ព ភ ម เทยี บรูปอักษรไทย บ ผ พ ภ ม เสียงเขมรปจ จบุ นั bɑɑ phɑɑ pɔɔ phɔɔ mɔɔ เศษวรรค យរ ល វ เทยี บอกั ษรไทย ย ร ล ว สทั อักษร yɔɔ rɔɔ lɔɔ wɔɔ เศษวรรค សហ ឡ អ เทยี บรูปอักษรไทย ส. ห ฬ อ เสยี งเขมรปจ จบุ ัน sɑɑ hɑɑ lɑɑ qɑɑ

๓) พยัญชนะควบกลาํ้ ท่ีประกอบรปู อักษรตัวเชิง แบบอกั ษรเจรียง ๔๒ วรรค ก ក� ខ� គ� ឃ្ ង� เทยี บรูปอักษรไทย เสียงเขมรปจ จุบัน ก ข ค ฆ ง วรรค จ kɑɑ khɑɑ kɔɔ khɔɔ ŋɔɔ เทยี บรูปอักษรไทย ច� ឆ� ជ� ឈ្ �� เสียงเขมรปจ จุบนั จ ฉ ช ฌ ญ วรรค ฎ เทียบรูปอักษรไทย cɑɑ chɑɑ cɔɔ chɔɔ ñɔɔ เสียงเขมรปจ จุบัน ដ� ឋ� ឌ� ឍ្ ណ� วรรค ต ฎ ฐ ฑ ฒ ณ เทียบรปู อักษรไทย เสียงเขมรปจจบุ นั dɑɑ thɑɑ dɔɔ thɔɔ nɑɑ ត� ថ� ទ� ធ� ន� วรรค ป เทียบรปู อักษรไทย ต ถ ท ธ น เสยี งเขมรปจจบุ ัน tɑɑ thɑɑ tɔɔ thɔɔ nɔɔ เศษวรรค ប្ ផ� ព� ភ� ម� เทยี บรปู อักษรไทย เสียงเขมรปจ จบุ ัน บ ผ พ ภ ม เศษวรรค bɑɑ phɑɑ pɔɔ phɔɔ mɔɔ เทยี บรูปอักษรไทย เสยี งเขมรปจ จบุ นั យ្ �រ ល� វ� ย ร ล ว yɔɔ rɔɔ lɔɔ wɔɔ - ស្ ហ� អ� - ส. ห - อ sɑɑ hɑɑ qɑɑ

๔) พยัญชนะควบกลา้ํ ประกอบรูปอกั ษรตัวเชงิ แบบอกั ษรมลู ๔๓ วรรค ก ក� ខ� គ� ឃ្ ង� เทียบรปู อักษรไทย เสียงเขมรปจ จบุ นั ก ข ค ฆ ง วรรค จ kɑɑ khɑɑ kɔɔ khɔɔ ŋɔɔ เทียบรปู อักษรไทย เสยี งเขมรปจ จุบนั ច� ឆ� ជ� ឈ្ �� วรรค ฎ จ ฉ ช ฌ ญ เทียบรูปอักษรไทย เสียงเขมรปจ จบุ นั cɑɑ chɑɑ cɔɔ chɔɔ ñɔɔ วรรค ต ដ� ឋ� ឌ� ឍ្ ណ� เทียบรูปอักษรไทย เสียงเขมรปจ จุบนั ฎ ฐ ฑ ฒ ณ วรรค ป dɑɑ thɑɑ dɔɔ thɔɔ nɑɑ เทยี บรูปอักษรไทย เสียงเขมรปจ จบุ นั ត� ថ� ទ� ធ� ន� เศษวรรค ต ถ ท ธ น เทียบรปู อักษรไทย เสียงเขมรปจจุบัน tɑɑ thɑɑ tɔɔ thɔɔ nɔɔ เศษวรรค �្ ផ� ព� ភ� ម� เทยี บรูปอักษรไทย เสียงเขมรปจ จบุ นั บ ผ พ ภ ม bɑɑ phɑɑ pɔɔ phɔɔ mɔɔ យ្ ្រ ល� វ� ย ร ล ว yɔɔ rɔɔ lɔɔ wɔɔ - ស្ ហ� អ� - ส ห อ - sɑɑ hɑɑ qɑɑ

๔๔ ๕) สระลอยหรือเต็มตัวภาษาเขมร รปู สระ ช่อื สระ การออกเสียงสระ ๑. អ ๒. អ /qɑɑ/ /qɑɑ/ ๓. ឥ ๔. ឦ /qaa/ /qaa/ ๕. ឧ ๖. ឪ (អិ) /qeq/ /qeq/, /qəq/, /qəy/ ๗. ឯ ๘. ឱ (អី) /qəy/ /qəy/ ๙. ឰ ๑๐. ឳ (អុ) /qoq/ /qoq/ ๑๑. ឫ ๑๒. ឬ (អូ) /qou/ /qou/, /qəw/ ๑๓. ឮ ๑๔. ឮ (េអ) /qei/ /qae/ (េអ) /qao/ /qao/ (ៃអ) /qay/ /qay/ (េអ) /qaw/ /qaw/ (រ)ឹ /rɨk/ /rɨk/ (អឺ) /rɨɨ/ /rɨɨ/ (លឹ) /lii/ /lii/ (លឺ) /lɨɨ/ /lɨɨ/

๔๕ ๖) สระจมหรือสระนสิ สยั ภาษาเขมร ลาํ ดบั รูปสระ ชอ่ื สระ กลมุ เสยี ง ออ กลมุ เสยี ง โอ ๑- /qɑɑ/ ក /kɑɑ/ គ /kɔɔ/ /qaa/ ក /kaa/ គ /kiə/ ๒ ◌ា /qeq/ កិ /keq/ គិ /kiq/ /qəy/ កី /kəy/ គី /kii/ ๓ ◌ិ /qəq/ កឹ /kəq/ គឹ /kɨq/ /qəɨ/ កឺ /kəɨ/ គឺ /kɨɨ/ ๔ ◌ី /qoq/ កុ /koq/ គុ /kuq/ /qou/ កូ /kou/ គូ /kuu/ ๕ ◌ឹ /quə/ កួ /kuə/ គួ /kuə/ /qaə/ េក /kaə/ េគ /kəə/ ๖ ◌ឺ /qɨə/ េកឿ /kɨə/ េគឿ /kɨə/ /qiə/ េកៀ /kiə/ េគៀ /kiə/ ๗ ◌ុ /qei/ េក /kei/ េគ /kee/ /qae/ ែក /kae/ ែគ /kɛɛ/ ๘ ◌ូ /qay/ ៃក /kay/ ៃគ /kɨy/ /qao/ េក /kao/ េគ /koo/ ⃰๙ ◌ួ /qaw/ េក /kaw/ េគ /kɨw/ /qom/ កុំ /kom/ គុំ /kum/ ๑๐ េ◌ /qɑm/ កំ /kɑm/ គំ /kum/, /kŭəm/ /qam/ ក /kam/ គា /kŏəm/ ⃰ ๑๑ េ◌ឿ /qah/ កះ /kah/ គះ /kĕəh/ /qeh/ កិះ /keh/ គិះ /kih/ ⃰ ๑๒ េ◌ៀ /qəh/ កឹះ /kəh/ គឹះ /kɨh/ /qoh/ កុះ /koh/ គុះ /kuh/ ๑๓ េ◌ /qəh/ េកះ /kəh/ េគះ /kɨh/ /qeh/ េកះ /keh/ េគះ /kih/ ๑๔ ែ◌ /qah/ េក /kah/ េគា /kŭəh/ ๑๕ ៃ◌ ๑๖ េ◌ ๑๗ េ◌ ๑๘ ◌ំ◌ុ ๑๙ ◌ំ ๒๐ ◌ំ◌ា ๒๑ ◌ះ ๒๒ ◌◌ិ ះ ๒๓ ◌◌ឹ ះ ๒๔ ◌◌ុ ះ ๒๕ េ◌◌ះ ๒๖ េ◌◌ះ ๒๗ េ◌◌ះ

๔๖ ๗) เครื่องหมายกาํ กบั เสียงมีจาํ นวน ๑๑ ชนดิ ๑) ◌់ រស្សស� , បនក� ់ /rĕəh-sañ-ñaa/, “รสั สัญญา”, “บอ็ นเตาะ” /bɑn-tɑq/ ๒) ◌៉ មុសិកទន�, េធ�ញកណុ� រ /mu-se-kə-tŏən/, “มสู กิ ทนั ต”, “ฟนหน”ู /thmɨñ-kɑn-dol/ ๓) ◌៊ ្រតីសព /trəy-sap/ “ตรศี พั ท” ๔) ◌ំ និគ�ហិត “นิคหิต” ๕) ◌័ សំេយាគស� /ni-kə-hət/ “สังโยคสญั ญา” ๖) ◌៍ ទណ� ឃា , បដិេសធ “ทัณฑฆาต”, “ปฏเิ สธ” /san-yook-sañ-ñaa/ ๗) ◌៌ របា “โรบาท” แทนเสยี ง /ร/ ๘) ◌ះ រះមុខ /tŏən-də-khiət/, “ระมุข” ๙) ◌ៈ យុគលពិនុ� /pat-də-saet/ “ยุคลพินทุ” ๑๐) ◌៏ េលខអស /rɔɔ-baat/ “เลขอัษฎา” ๑๑) ◌៎ េជងែក�ក, កកប “กากบาท”คลายเสียง /rĕəh-muk/ จัตวา /yu-kŭəl-pɨn-tuq/ /leik-qah-sdaa/ /cəəŋ-kqaek/, /kaa-kbaa/

บทท่ี ๓ วธิ ีดาํ เนนิ การวจิ ยั การวิจัยเรื่อง ศึกษาภาษาเขมรตามแนวภาษาศาสตรในกัมพูชา มีวัตถุประสงคเพื่อ การศึกษาภาษาเขมรตามแนวภาษาศาสตร โดยศึกษาดานระบบเสียงภาษาเขมรพนมเปญ ระบบคํา ภาษาเขมรพนมเปญ ระบบประโยคภาษาเขมรพนมเปญ และ การเปรียบเทียบการใชคําศัพทภาษา พูดกับภาษาเขียนของภาษาเขมรภาษาเขมรพนมเปญ การครั้งน้ีผูวิจัยไดดําเนินการวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) และ การวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ในการศึกษาภาษา เขมรตามแนวภาษาศาสตร ผูวิจัยศึกษาลักษณะของขอมูลเพ่ือเขาใจบริบทของภาษาสังคม ซ่ึงเปน แนวคิดพ้ืนฐานของงานวิจัยท่ีตองการศึกษาภาษาเขมรพนมเปญรอบดานมีการเก็บรายละเอียด เกย่ี วกบั คาํ ศพั ทตางๆ วิธีการเก็บขอมูล การวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) เก็บขอมูลจาก แหลงขอมูลขนาดเล็ก ไมเนนการสํารวจจากคนจํานวนมาก ผูวิจัยตองการสัมภาษณเจาของภาษา จํานวน ๑๐ คน เทคนิคการวิจัยไมแยกข้ันตอนของการเก็บขอมูล กับการวิเคราะหขอมูลออกจากกัน การเก็บขอมูลใชวิธีการสังเกตและการสัมภาษณ นอกจากนี้การเขาไปอยูในชุมชนจะชวยใหไดขอมูล ดานภาษามากขึ้น ซ่งึ ขั้นตอนการวิจยั มีดงั น้ี - ข้นั ตอนการเตรียมการ - ขนั้ ตอนการรวบรวมขอมลู - ขั้นตอนการดําเนินการ - ขั้นตอนการวเิ คราะหขอ มูล - ขั้นตอนการสรุปผลการวิจัยและนาํ เสนอผลการวิจยั ๓.๑ ขั้นตอนการเตรียมการ ๑) ศึกษาคนควาหนังสือและวิทยานิพนธที่เกี่ยวของกับศึกษาภาษาเขมรตามแนว ภาษาศาสตรและกลุมภาษาเขมร เพือ่ ใชเปนแนวทางในการศึกษาเรือ่ งนี้ ๒) ศกึ ษาคน ควาหนงั สือและวทิ ยานิพนธทีเ่ กย่ี วของกบั ภาษาเขมร ๓) ศกึ ษาคน ควาหนังสือและวทิ ยานพิ นธท ี่เกย่ี วของกบั การเปลยี่ นแปลงของภาษาตางๆ

๔๘ ๓.๒ ขัน้ ตอนการรวบรวมขอมลู ๑) สํารวจความรูเร่ือง ระบบเสียงภาษาเขมรพนมเปญ ระบบคําภาษาเขมรพนมเปญ ระบบประโยคภาษาเขมรพนมเปญ และภาษาพดู กับภาษาเขียนภาษาเขมรพนมเปญ ที่จะนํามาใชเปน เกณฑในการวิเคราะหจากแหลงขอมูลตางๆ โดยติดตอบุคคลตางๆ เพื่อสอบถามขอมูลที่เก่ียวของกับ งานวิจยั และเพอ่ื ขอความอนุเคราะหในการอํานวยความสะดวกในการปฏิบัติเก่ียวกับการเก็บรวบรวม ขอมูล ในการวจิ ยั ครง้ั นี้ ไดแบงกลมุ เปา หมายเพือ่ เกบ็ ขอ มูล ๒) สาํ รวจพืน้ ทแ่ี ละกลุมประชากรทจ่ี ะลงเก็บขอ มลู ๓) เกณฑคัดเลือกผูบอกภาษา ผูบอกภาษาหลัก (Key Informant) เลือกกลุมบุคคล ท่สี ามารถถายถอดเสียงภาษาเขมรถ่ินพนมเปญ ในการใหขอมูลดานภาษาเขมรตามแนวภาษาศาสตร ดานการออกเสียง (Pronunciation) ดานความหมาย (Meaning) ของคําศัพท ดานและประโยค (Phrases and Clauses) ดานความเปลี่ยนแปลง โดยวิธีสุมกลุมตัวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จาํ นวน ๑๐ คนจากประชาชนทอ่ี าศัยอยูใ นกัมพชู า ก. ภมู ลิ าํ เนาและการโยกยาย ผูบอกภาษาทุกคนตองเปนผูเกิดและเติบโตในพ้ืนท่ีและ ไมเคยยายถ่ินฐาน ไมเคยอพยพโยกยายไปท่ีอ่ืนและใชภาษาถ่ินของตนเองในการพูดจาสื่อสาร ในชีวิตประจาํ วัน ข. เพศ ผูบอกภาษานั้น ผูวิจัยใชผูบอกภาษาท่ีเปนเพศชายและเพศหญิง เพราะเพศ ชายและเพศหญิงไมมีความแตกตางในเร่ืองของการใชคําศัพท แตคําศัพทบางอยางเพศชาย จะรูมากกวา เชน หมวดเคร่ืองมือเครื่องใชท่ัวไป และบางอยางเพศหญิงจะรูมากกวา เชน หมวดคํา เรียกช่อื เคร่อื งแตง กายและเครอ่ื งประดับ ค. อายุ ผูบอกภาษามีอายุ ๕๐ ปขึ้นไป เน่ืองจากเปนผูมีประสบการณทางภาษามาก มีความรูทั้งภาษาเกาและภาษาปจจุบัน สวนมากมักเคยชินกับการพูดภาษาถิ่นของตน สวนผูบอก ภาษาที่อายุมากเกินไปมักสุขภาพไมดี เหน่ือยงาย อวัยวะไมคอยครบถวนจึงทําใหการออกเสียง ไมสมบูรณ ง. การศึกษา ผบู อกภาษาไดรบั การศกึ ษาระดับมธั ยมปลายถึงปรญิ ญาตรี จ. อาชีพ ผูบอกภาษาทีใ่ ชในการวจิ ัยครัง้ น้ี เลือกจากหลากหลายอาชีพ ฉ. คูสมรส คูสมรสผูบอกภาษาตองเปนคนหมูบานเดียวกันกับผูบอกภาษาและใช ภาษาเดียวกนั ในชีวติ ประจําวัน ท้ังนเ้ี พราะจะไดมน่ั ใจวาผูบอกภาษายังคงรักษาภาษาเดิมของตนไวได มาก หากจะมีการแปรบางกค็ งเปน สวนนอ ย ช. สุขภาพ ผูบอกภาษามีสุขภาพรางกายและจิตใจสมบูรณแข็งแรงและมีอวัยวะ ในการออกเสยี งทสี่ มบรู ณ เพ่อื ความชัดเจนในการออกเสยี ง เชน มีฟนครบทกุ ซี่ ล้ินไกปกติเปนตน

๔๙ ญ. คุณสมบตั อิ ื่นๆ ผูบอกภาษามีเวลาใหผ ูวจิ ัยอยางเตม็ ท่ี เพราะการวิจัยมีการทดสอบ คาํ และระบบเสยี งมีขนั้ ตอนมาก ผูบ อกภาษาจึงจาํ เปนจะตอ งมเี วลาใหแกผูว จิ ยั ๓) ผบู อกภาษา ๑๐ คน ๔) เคร่ืองมือและอุปกรณในการวิจัย ผูวิจัยไดมีการเตรียมเคร่ืองมือและอุปกรณท่ีใช ในการศึกษาคนควา วจิ ัยรวมถึงใชบญั ชคี าํ ศพั ทด วย ผูวิจัยไดสรางข้ึนโดยอาศัยแบบสอบถามสําหรับสํารวจเสียง ของระบบเสียง ระบบคําและ ระบบประโยค โดยเลือกคําซ่ึงเจาของภาษาใชในชีวิตประจําวัน ประมาณ ๑,๐๐๐ ศัพท ไดแก ประเภทตางๆ ดังดังน้ี คําเรียกชื่อครอบครัว คน สัตว ส่ิงของ เครื่องมือ เครื่องใช ชั้นยศ อาหาร ธรรมชาติ คํากรยิ า คาํ วเิ ศษณ บุพบท คําขยาย และเบด็ เตล็ด เปน ตน ผวู จิ ัยไดจดั ทาํ ตวั อยางบัญชีคาํ ศพั ทและแบบทดสอบการออกเสียงหนว ยคาํ ภาษาเขมร ตัวอยางบัญชคี ําศัพทค าํ สรรพนามภาษาเขมร อาทิเชน /khñom/ “ผม”,”ดิฉนั ” ខំុ� /kee/ “เขา” េគ /kŏət/ “ทาน” គាត /niəŋ/ “นาง” នា /niəŋ khñom/ “ดฉิ นั ” នាងខ�ុ /niəŋ kañ-ñaa/ “นางสาว” នាងក� /nĕəq/ “คณุ ” (ผหู ญงิ ) អក� /look/ “คุณ” (ผชู าย) េល /mae/ “แม” ែម៉ /qom/ “ปา” អ៊ំ /miiŋ/ “นา ” មីង /bɑɑŋ/ “พ่”ี បង /pqoun/ “นอ ง” បូ�ន /caw/ “หลาน” (ปู ยา ตา ยาย) េច /kmuəy/, /khmuəy/ “หลาน” កួ�យ

๕๐ ตัวอยางการออกเสียงหนวยคํา ในของภาษาเขมร ประกอบดวยหนวยคําอิสระและ หนวยคําไมอ ิสระของภาษาเขมร ดงั น้ี - ตัวอยา งท่ี ๑ การออกเสียงหนวยคําในของภาษาเขมร ประกอบดวยหนวยคําอิสระและ หนว ยคาํ ไมอ สิ ระของภาษาเขมร - ตัวอยางท่ี ๒ การออกเสียงหนวยคาํ ในของภาษาเขมร - ตวั อยางท่ี ๓ การออกเสียงวิธีการสรางคาํ ของภาษาเขมร - ตัวอยา งที่ ๔ การออกเสยี งพยญั ชนะสะกดคาํ ของภาษาเขมร รายการตรวจสอบโครงสรางพยางค ผูวิจัยไดแนวคิดจากหนังสือภาษาศาสตรภาษาไทย แตงโดย รศ.ดร.เรอื งเดช ปน เขื่อนขัตยิ  คําตา งๆ ในภาษาตอ งอาศัยพยางคเปนหลักในการประกอบคํา มีพยางคอยู ๓ ประเภทคือ ๑) คําพยางคเดยี ว (Monosyllabic Words) ๒) คําสองพยางคเ ดยี ว (Disyllabic Words) ๓) คาํ หลายพยางค (Polysyllabic Words) เพราะฉะน้ัน การศึกษาลักษณะโครงสรางพยางค จึงจําเปนตองศึกษาโดยอาศัยลักษณะ คําตางๆ ที่มีอยูในภาษาไทยทั้ง ๓ ประเภทดังกลาว โดยกําหนดสัญลักษณใชแทนหนวยเสียงตางๆ ทเี่ ปน สว นประกอบของพยางค ดังน้ี C แทนหนวยเสยี งพยัญชนะตน CC แทนหนวยเสยี งพยัญชนะควบกลํ้า V แทนหนว ยเสียงสระเสยี งส้ัน VV แทนหนวยเสยี งสระเสยี งยาวและสระประสม N แทนหนว ยเสียงพยัญชนะทายเปน พยญั ชนะนาสิก / mnŋ/หรอื สระ / wy/ S แทนหนวยเสยี งพยญั ชนะทา ยเปนพยญั ชนะเสยี งหยดุ /p t k ?/ - สมุดบันทึกและดินสอ ผูวิจัยเม่ือลงพ้ืนที่เก็บขอมูลเสียงจากกลุมตัวอยาง ไดใชสมุด บันทึกและดนิ สอในการจดบันทกึ - เครื่องบันทึกเสยี งและกลองดจิ ติ อล ผูว ิจัยเมอื่ ลงพน้ื ทจี่ ดบันทกึ เสยี งแลว ตองบันทึกเสียง เพื่อนํามาวิเคราะหและตรวจสอบเสียง วาถายเสียงมาถูกตองครบถวนหรือไม เคร่ืองบันทึกจะชวย บันทึกเสียงมาจากกลมุ ตวั อยาง อยางครบถว น และบันทึกภาพเคร่อื งแตง กาย เปนตน

๕๑ ๓.๓ ขัน้ ตอนการดําเนนิ การ การดําเนินการเก็บรวบรวมขอมูล ผูวิจัยไดกําหนดระยะเวลาในการออกเก็บขอมูล แบง เปน ๓ ระยะ ดงั น้ี ระยะที่ ๑ สํารวจแหลงขอมูลเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของกับภาษาเขมรและ ลงสํารวจพน้ื ท่ีทํางานวจิ ัยใชเวลา ๑ เดือน ระยะท่ี ๒ เกบ็ และรวบรวมขอ มลู ใชเ วลา ๕ เดอื น ระยะที่ ๓ ตรวจทานขอ มลู และวเิ คราะหขอ มลู ใชเวลา ๑ ป วธิ ีรวบรวมขอมูล ในการรวบรวมขอมลู กระทาํ โดยวธิ ีการ ดังน้ี ๑) นําบัญชีคําศัพทท่ีไดเตรียมไวสอบถามผูบอกภาษา เพื่อใหออกเสียงคําศัพทตาม สาํ เนียงภาษาเขมร โดยใหมคี วามหมายตรงหรือใกลเ คียงกับขอมูลที่กาํ หนดให ๒) ฝกออกเสียงคํา ตามรายการขอมูลท่ีตอ งการศกึ ษากับผูบอกภาษาหลายๆ คร้ัง จนเกิด ความม่ันใจวา สามารถออกเสยี งตามสําเนียงภาษาเขมรหรือใกลเคยี งใหมากที่สดุ ๓) จดบนั ทึกคาํ ทีไ่ ดจากผูบอกภาษาโดยใชส ทั อกั ษรและภาษาเขมร ๔) ใชเครือ่ งบนั ทกึ เสยี ง บนั ทกึ เสยี งรายการขอมูลภาษาเขมร ที่ศึกษาไวเพื่อเปนหลักฐาน สาํ หรบั การวเิ คราะหและตรวจสอบขอ มูลตอ ไป ๓.๔ ขัน้ ตอนการวิเคราะหขอ มลู ๓.๔.๑ นําขอมูลมาเรียงลําดับตามหมวดตางๆ เชน นําขอมูลมาเรียงลําดับตามหมวด ตา งๆ เชน หมวดคํา ตางๆ ๓.๔.๒ นําขอมูลประเภทเสียง ที่ไดจากการทดสอบเสียงสระ เสียงพยัญชนะ และนํามา วิเคราะหหนวยเสียง โดยมีเน้ือหาตารางคือคําศัพทภาษาเขมร นํามาถอดเสียงแสดงหนวยเสียงและ ความหมายเปน ภาษาไทย ๓.๔.๓ วิเคราะหหนวยระบบเสียง เชน เสียงพยัญชนะ เสียงสระและวิเคราะหโครงสราง พยางค ตามเสยี งทบี่ ันทึกไดจ ากกลมุ ตวั อยางท่ีลงพื้นที่ ๓.๔.๔ วิเคราะหขอมูลระบบคําภาษาเขมรพนมเปญโครงสรางพยางค กระบวนการสราง คํา ประโยค ตามตวั อยางทีบ่ นั ทกึ ไดจ ากกลมุ ตวั อยางทลี่ งพ้นื ที่ ๓.๔.๕ วิเคราะหประโยคภาษาเขมรพนมเปญตามตัวอยางที่บันทึกไดจากกลุมตัวอยางที่ ลงพ้นื ที่ ๓.๔.๖ เรียบเรยี งขอมลู ภาษาเขมรจากกลมุ ตัวอยางทีล่ งพ้นื ท่ี

๕๒ การศึกษาวิจัยเร่ือง “ศึกษาภาษาเขมรตามแนวภาษาศาสตร” เปนการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยมขี อบเขตในการวจิ ยั ดังนี้ ศกึ ษาระบบเสียง ระบบคาํ และโครงสรางประโยคของภาษาเขมร ศึกษาการใชค าํ ศพั ทภาษาพูดและเขียนภาษาราชการ ศึกษาภาษาเขมรเฉพาะในพื้นที่เมืองหลวงราชธานีพนมเปญเทานนั้ ขอบเขตดานระยะเวลาศึกษา มนี าคม ๒๕๖๐ ถงึ กนั ยายน ๒๕๖๑ ขอบเขตดา นเนื้อหา ผวู จิ ัยศึกษาเนือ้ หาจากแหลง ปฏบิ ตั ิการคน ควาโดยแบง ขอมูลเปน ๒ แหลง คือ ๑) แหลง ขอมูลปฐมภูมิ เฉพาะในพ้ืนท่เี มอื งหลวง ราชธานีพนมเปญ ๒) แหลงขอมูลทุติยภูมิ คือไดจากการศึกษางานวิจัยท่ีเก่ียวของกับภาษาเขมร เชน พจนานุกรมเขมร - ไทย จดั ทําโดยราชบณั ฑิตยสถานกัมพูชา ขอบเขตของพ้ืนทีท่ ศี่ กึ ษา ผวู ิจยั ไดค ดั เลอื กจากพน้ื ที่ของภาษาเขมรที่ใชในราชธานีพนมเปญสําหรับการวจิ ยั ขอบเขตของประชากร การศกึ ษาวจิ ยั ครงั้ น้ี ผูว จิ ัยไดแบง ขอบเขตของประชากรเปนผูบอกภาษาไวดงั น้ี จาํ นวนผบู อกภาษา ๑๐ คน และไดแ บง กลุมเปาหมายเพื่อเกบ็ ขอมลู ผูบอกภาษาหลัก (Key Informant) เปนกลุมบุคคลท่ีสามารถถายถอดภาษาเขมร เกี่ยวกับการใหขอมูลดานการออกเสียง (Pronunciation) และการใหความหมาย (Meaning) ของ คําศัพท ไดแก ประชาชนท่ีอาศัยอยูในกัมพูชา จํานวน ๑๐ คน โดยวิธีสุมกลุมตัวอยางแบบเจาะจง (Purposive sampling) เกณฑคดั เลอื กผูบอกภาษา - ผบู อกภาษามีอายุ ๕๐ ปข้นึ ไป - ผบู อกภาษาไมเคยยายถ่ินฐาน - ผูบอกภาษาระดบั การศกึ ษา ม.๖ ถงึ ปรญิ ญาตรี - ผูบอกภาษามอี วยั วะออกเสยี งครบถวนสมบรู ณ - ผบู อกภาษามเี วลาใหผ ูว จิ ยั อยางเตม็ ที่ - ผบู อกภาษาตองมสี ุขภาพรา งกายและจติ ใจสมบูรณแ ข็งแรง

๕๓ รายนามผบู อกภาษาในราชธานพี นมเปญมดี งั น้ี ๑) พลเอก เมยี ะฮ วิฤทธิ์ ๖) พลตรี คมิ กศุ ล ๒) พลโท แมน เชียง ๗) พลตรี ฮง สขุ า ๓) พลโท คมึ นอง ๘) นาง ปลวันนา รีเรยี ะ ๔) พลตรี สขุ สุขม ๙) นาง โบวีณา ทัส ๕) พลตรี โซมโบ รีเรียะ ๑๐) นาง ธิดา อุด ๓.๕ ข้นั ตอนการสรุปผลการวจิ ัยและนาํ เสนอผลการวิจยั ๓.๕.๑ สรุปผลการวิเคราะหขอมลู และนาํ ผลการวิเคราะหน ําเสนอขอ มลู คุณภาพ ๓.๕.๒ อภิปรายผลการวจิ ัยและขอ เสนอแนะ

บทท่ี ๔ ผลการวิจยั การศึกษาภาษาเขมรตามแนวภาษาศาสตร เพื่อศึกษาระบบเสียงของภาษาเขมร พนมเปญ ระบบคําภาษาเขมรพนมเปญ และระบบประโยคภาษาเขมรพนมเปญ และการเปรียบเทียบ การใชคําศัพทภาษาการพูดกับการเขียนภาษาเขมร (ภาษาราชการ) ภาษาเขมรพนมเปญ ผูวิจัย คดเลือกและรวบรวมขอมลู จากผูบอกภาษา ๑๐ ทาน มอี ายุมากกวา ๕๐ ปข้ึนไป ท่ีเปนชาวพนมเปญ และอาศัยอยูในพ้ืนท่ีกรุงพนมเปญ ซ่ึงเปนเมืองหลวงของราชอาณาจักรกัมพูชา การวิจัยในครั้งน้ีเปน การศึกษาเชิงคุณภาพ ผวู จิ ัยทาํ การศกึ ษาภาษาเขมรตามแนวภาษาศาสตร ไดแก ๑) ศึกษาระบบเสียง ภาษาเขมรพนมเปญ ไดแก ศึกษาระบบเสียงพยัญชนะ ศึกษาระบบเสียงสระ ศึกษาคูเทียบเสียง พยญั ชนะและคเู ทียบเสยี งสระ ศึกษาหนวยเสียงพยัญชนะควบกลํ้า ศึกษาหนวยเสียงพยัญชนะสะกด ภาษาเขมร ๒) ศกึ ษาระบบคาํ ภาษาเขมรพนมเปญ ไดแก ศกึ ษาหนวยคาํ ของภาษาเขมร ศึกษาพยางค ของภาษาเขมร ศึกษากระบวนการสรางคําภาษาเขมร และศึกษาหมวดคําภาษาเขมร ๓) ศึกษาระบบ ประโยค ไดแก ศกึ ษาประโยคไมสมบูรณภาษาเขมร ศึกษาประโยคสมบูรณ และศึกษาประโยคความ ซอ น และ ๔) ศกึ ษาการเปรียบเทยี บการใชคําศัพทภ าษาพดู และภาษาเขียนมีดงั นี้ ๔.๑ ระบบเสยี งภาษาเขมรพนมเปญ ระบบเสียง (Phonology) คือ การศึกษาภาษาเพื่อวิเคราะหหาจํานวนหนวยเสียงของ ภาษาเม่ือศึกษาหาหนวยเสียงแลวก็จะไดผลการศึกษาที่เรียกวา ระบบเสียง ซึ่งหนวยเสียง (Phoneme) หมายถึง หนวยที่เล็กท่ีสุด ที่มีนัยสําคัญสําหรับพูดในภาษา เพราะหนวยเสียงเหลาน้ี เม่ือนํามาประกอบเปนคําก็สามารถเปนองคประกอบของคําตางๆได และทําใหคําหน่ึงมีความหมาย ตางจากอกี คาํ หน่ึงไดเ มอื่ ตา งหนวยเสียงกันอยา งมีระบบ0๑ ๑ เรืองเดช ปนเข่ือนขัติย, ภาษาศาสตรภาษาไทย, พิมพครั้งที่ ๓, (กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัย มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๕๔), หนา ๑๔๗

๕๕ พยัญชนะ (Consonant) หมายถึง เสียงที่เปลงออกมา ลมจะถูกกักไวหรือโดยการที่กลอง เสียงหรือชองปากหรือลมถูกผลักดัน หรือถูกบีบใหลมผานชองแคบๆ ออกมา หรือถูกทําใหหันเหไป จากสวนกลางของชองปากไปขางๆ ลน้ิ หรอื ทําใหเ สน เสยี งในลาํ คอ หรือปลายลิ้นเกดิ การสน่ั สะเทือนข้ึน ๔.๑.๑ หนวยเสยี งพยัญชนะภาษาเขมร หนวยเสียงพยัญชนะภาษาเขมร ผวู ิจยั ไดศึกษาระบบเสียงไดแกพยัญชนะในภาษา เขมร ๒๒ หนวยเสียง มคี เู ทยี บเสยี งพยญั ชนะ ๒๑ คเู ทียบเสยี ง และมีหนวยเสียงสระ ๓๑ หนวยเสียง มีคูเทียบเสียง ๑๑ หนวยงเสียง มีหนวยเสียงพยัญชนะควบกล้ํา ๘๕ หนวยเสียง และหนวยเสียง พยญั ชนะรปู สะกด ๑๓ หนว ยเสยี ง มีดงั ตอไปนี้ ๔.๑.๑.๑ หนวยเสียงพยัญชนะภาษาเขมร มีหนวยเสียงจํานวน ๒๒ หนวยเสียง ไดแก /p/, /t/, /c/, /k/, /q/, /ph/, /th/, /ch/, /kh/, /d/, /b/, /f , /s/, /h/, /m/, /n/, /ñ/, /ŋ/, /r/, /l/, /w/ และ /y/ ตารางที่ ๔.๑ ตารางหนว ยเสียงพยัญชนะภาษาเขมร 1๒ Phonemes Bilabial Labio- Alveolar Palatal Velar Glottal dental Stop / vl. Unas. p t kq Asp. ph th kh Affricates Unas. c Asp. ch Implosives Vd. b d Nasals Vd. m n ñŋ Fricatives Vl. f‫ ٭‬s h Lateral Vd. r Trill Vd. l Semi- Vd. w y vowels ๒ Susiya Nakprat, “A descriptive study of the Buriram dialect of high khmer”, Doctor of Philosophy in Linguistics, (Nagpur University. India, 1991), p.10.

๕๖ ‫ ٭‬borrowed phoneme ผูวิจัยไดแบงกลุมหนวยเสียงพยัญชนะภาษาเขมร ๒ ลักษณะ คือ แบงตามลักษณะของ เสยี งและแบง ตามฐานกรณข องเสียงมดี งั น้ี ก. หนวยเสยี งพยญั ชนะแบง ตามลักษณะของเสยี ง มี ๖ กลมุ คือ ๑) พยัญชนะเสียงหยุด มีจํานวน ๑๑ หนวยเสียง ไดแก /p/, /t/, /c/, /k/, /q/, /ph/, /th/, /ch/, /kh/, /d/, /b/ ๒) พยัญชนะเสียงเสยี งแทรก มีจํานวน ๓ หนวยเสยี ง ไดแก /f/, /s/, /h/ ๓) พยัญชนะเสยี งนาสกิ มีจาํ นวน ๔ หนว ยเสียง ไดแก /m/, /n/, /ñ/, /ŋ/ ๔) พยญั ชนะเสยี งขางล้นิ มจี ํานวน ๑ หนวยเสยี ง ไดแ ก /l/ ๕) พยญั ชนะเสยี งรวั มีจํานวน ๑ หนวยเสียง ไดแก /r/ ๖) พยัญชนะเสียงกง่ึ สระ หรือ อัฒสระ มจี ํานวน ๒ หนว ยเสียง ไดแ ก /w/, /y/ ข. หนวยเสยี งพยัญชนะแบง ตามลกั ษณะของฐานกรณของเสียง มีจาํ นวน ๖ กลมุ คือ ๑) พยัญชนะท่ีเกิดจากริมฝปากทั้งสอง มีจํานวน ๕ หนวยเสียง ไดแก /p/, /ph/, /b/, /m/, /w/ ๒) พยญั ชนะทีเ่ กิดจากรมิ ฝป ากกับฟน บน มจี าํ นวน ๑ หนวยเสยี ง ไดแ ก /f/ ๓) พยัญชนะท่ีเกิดจากปลายลิ้นกับปุมเหงือก มีจํานวน ๗ หนวยเสียง ไดแก /t/, /th/, /d/, /s/ , /n/, /r/ , /l/ ๔) พยญั ชนะท่เี กดิ กบั เพดานแข็ง มีจาํ นวน ๓ หนวยเสยี ง ไดแก /c/, /ch/, /y/ ๕) พยัญชนะที่เกดิ กับเพดานออ น มีจํานวน ๔ หนว ยเสยี ง ไดแ ก /k/, /kh/, /ñ/, /ŋ/ ๖) พยัญชนะทีเ่ กิดจากชองวางระหวางเสนเสยี ง มจี ํานวน ๒ หนว ยเสยี ง ไดแก /q/, /h/ คําศัพทหนวยเสียงพยัญชนะภาษาเขมร ท่ีแบงตามลักษณะของเสียงและลักษณะฐานกรณ ของเสยี ง ท้งั ๒๒ หนว ยเสียง เชน คําวา หนว ยเสียง สัทอกั ษร คาํ แปล ภาษาเขมร /p/ /pŭən-yŭəl/ “อธบิ าย” ពន្យល /t/ /taa/ “ตา” ត /c/ /cap/ “จบั ” ចប /k/ /koun/ “ลกู ” កូន /kɔɔ/ “ววั ” េគ /q/ /qaŋ/ “ยา ง” អំ /ph/ /phɑɑŋ/ “ดว ย” ផង /phiəp/ “ภาพ” ភា

๕๗ /th/ /thom/ “ใหญ” ធំ /thɑh/ “ปเ ถาะ” េថា /ch/ /chaa/ “ผดั ” ឆ /chiəm/ “เลือด” ឈម /kh/ /khñom/ “ผม,ฉัน” ខំុ� /khmum/ “ผง้ึ ” ឃំុ� /d/ /deik/ “นอน” េដក /duk dɨə/ “ด๊กั แด” ឌុកេឌឿ /b/ /baan/ “ได” បន /f/ /fouŋ/ “ฝูง” ហូង� /s/ /sɑɑ/ “ขาว” ស /h/ /hɑŋ/ “หงส” ហង្ /m/ /mŏən/ “ไก” មាន /n/ /niəŋ/ “นาง” នា /nae-nŏəm/ “แนะนํา” ែណនា /ñ/ /ñam/ “กนิ ” ញាុ /ŋ/ /ŋiə/ “งาน” ង /r/ /rŏəm/ “รํา” រ /l/ /liəŋ/ “ลา ง” ល /laan/ “รถยนต” ឡា /w/ /wɔɔk/ “ปว อก” វក /y/ /yĕəq/ “ยกั ษ” យក្ ๔.๑.๑.๒ คูเทียบเสียงของหนวยเสียงพยัญชนะภาษาเขมร มีจํานวน ๒๒ หนวย เสียง ซึ่งคาํ คเู ทียบเสียงของหนวยเสียงพยัญชนะภาษาเขมร มีจํานวน ๑๑ คูเทียบเสียง ไดแก คูเทียบเสียง ของหนวยเสียงพยัญชนะภาษาเขมร ที่ใชวิธีการเติมฟนหนู มีจํานวน ๗ คูเทียบเสียง และคูเทียบเสียงของ หนว ยเสยี งพยัญชนะภาษาเขมร ท่ีใชวธิ ีการเตมิ ตรศี ัพทมีจาํ นวน ๔ คูเ ทยี บเสยี งมีดงั นี้ ก. คูเทียบเสียงของหนวยเสียงพยัญชนะภาษาเขมร มีจํานวน ๑๐ คูเทียบเสียง ไดแก ๑) /kɑɑ/ ក /kɔɔ/ គ ๒) /khɑɑ/ ខ /khɔɔ/ ឃ

๕๘ ๓) /cɑɑ/ ច /cɔɔ/ ជ ๔) /chɑɑ/ ឆ /chɔɔ/ ឈ ๕) /dɑɑ/ ដ /dɔɔ/ ឌ ๖) /thɑɑ/ ឋ.ថ /thɔɔ/ ឍ,ធ ๗) /tɑɑ/ ត /tɔɔ/ ទ ๘) /nɑɑ/ ណ /ñɔɔ/ ន ๙) /phɑɑ/ ផ /phɔɔ/ ភ ๑๐) /lɑɑ/ ល /lɔɔ/ ឡ ยกเวน ប - ព /bɑɑ/ - /pɔɔ/ ไมใชค เู สยี งกัน สําหรบั คําศพั ทคูเทยี บเสียงของหนว ยเสียงพยัญชนะภาษาเขมร /kɑɑ/-/kɔɔ/ เชน /k/ /kɑɑ/ “คอ” ក /k/ /kɔɔ/ “ใบ” គ ข. คเู ทียบเสยี งของหนวยเสียงพยัญชนะภาษาเขมร ที่ใชการเติมสัญลักษณ ◌៉ /mu- se-kə-tŏən/ មូសិកទន� หรอื /thmɨñ kɑn-dol/ េធញ� កណុ� រ “ฟน หน”ู โดยมกี ารเปลย่ี นเสยี ง มีจํานวน ๗ คูเทียบเสยี ง มหี ลกั การการหาคูเทียบเสยี งโดยเสียงเดมิ เปนเสยี ง โอ มกี ารเปลยี่ นเสียง โอ /ɔɔ/ ใหเ ปน เสยี ง ออ /ɑɑ/ ดว ยการเตมิ ฟนหนู ไดแ ก ង៉ /ŋɑɑ/,ញ៉ /ñɑɑ/, ម៉ /mɑɑ/, យ៉ /yɑɑ/, រ៉ /rɑɑ/, វ៉/wɑɑ/ และ ប៉ /pɑɑ/ คําศพั ทคเู ทยี บเสียงหนว ยของเสยี งพยญั ชนะภาษาเขมรท่เี ติมฟน หนู เชนคําวา /koun-ŋaa/ “ทารก” កូនង /ñae/ “จบี ” ែញ៉ /maoŋ/ “โมง” េមា ង /mae/ “แม” ែម៉ /yaaŋ/ “อยาง” យា៉ /rɨəŋ-raaw/ “เรือ่ งราว” េរឿងរ៉ /wɛɛn-taa/ “แวน ตา” ែវន៉ ត /pon-maan/ “เทา ไหร” ប៉ុនា�

๕๙ /peiŋ-paoŋ/ “ลกู โปง” េប៉ងេបា៉ /pah/ “โดน”,“กระทบ” ប៉ះ /ram-ray/ “ร่ําไร” រុំៃរ /cam-pəy/ “ดอกจําป” ចំបុ ค. คเู ทียบเสียงของหนว ยเสยี งพยญั ชนะภาษาเขมรเตมิ สัญลกั ษณ ◌៊ “ตรศี ัพท” /trəy sap/ ្រតីសព โดยเปลย่ี นจากเสียง /ɑɑ/ เปนเสยี ง /ɔɔ/ มี ๔ คเู ทยี บเสียง ไดแ ก /sɑɑ/ ស คเู ทยี บเสียงกบั /sɔɔ/ ស៊ /hɑɑ/ ហ คเู ทียบเสยี งกบั /hɔɔ/ ហ៊ /qɑɑ/ អ คูเ ทียบเสียงกับ /qɔɔ/ អ៊ */bɑɑ/ ប คเู ทียบเสยี งกบั /bɔɔ/ ប៊ */bɑɑ/ ប สามารถเติมไดท ้ัง ฟนหนู /pɑɑ/ ប៉ และ ตรศี ัพท /bɔɔ/ ប៊ คําศัพทห นวยเสียงพยญั ชนะภาษาเขมร ที่เตมิ เคร่อื งหมายตรีศพั ท เชน คําวา /kaw-suu/ “ยางพารา” េកស៊ /taw-huu/ “เตา ห”ู េតហ៊ /qɔɔ/ “โอ” คําอุทาน អ៊ /saa-buu/ “สบู” សបូ៊ /hiən/ “กลา” ហ៊ /rɔɔ-quu/ “บน” រអូ៊ /hɨɨ-haa/ “ฮอื ฮา” ហុឺហ /sii/ “กิน” ใชกบั สตั ว សីុ /ñam/ “กิน” ใชก ับคน ញាុ

๖๐ ๔.๑.๒ หนว ยเสียงสระภาษาเขมร สระ Vowel เปนเสียงที่เปลงออกมาจากปอดมาทางชองปาก โดยไมมีอะไรปด ขวางทางลมเพ่ือใหลมสามารถผา นยออกมาจากปอด มาถึงริมฝปาก หรือ พนออกมาจากปาก และไม มกี ารกักหรอื ปดลม ไมถูกกักหรือถกู บบี ณ จุดใดจดุ หน่งึ หรอื ไมมีการหักเหจากตรงกลางไปทางขางล้ิน หรือไมมีการส่ันสะเทือนท่ีเสนเสียง หนา ที่ของสระ เปนเสียงที่ทาํ หนาท่ีเปนแกน ของคําหรอื ของพยางคในภาษาตางๆ นั้นเอง เพราะวา คําในภาษาทุกภาษาจะเปนพยางคไ ดจะตอ งอาศัยสระเปนแกนของพยางค สําหรับยึด ติดกนั ใหเ ปนเสยี งหน่งึ เดยี วเดน ดังเปนชว งๆ ในขณะท่ีพดู ออกมาเปนพยางคๆ หรอื เปนคาํ 2๓ หนวยเสียงสระ ภาษาเขมรมีหนวยเสียงสระท้ังหมด ๓๑ หนวยเสียง แบงตาม ลักษณะของเสียงเปนหนวยเสียงสระเด่ียวเสียงยาว หนวยเสียงสระเดี่ยวเสียงสั้น หนวยเสียงสระ ประสมเสยี งยาว และหนว ยเสยี งสระประสมเสียงสนั้ 3๔ หนวยเสยี งสระภาษาเขมร มจี ํานวน ๔ ชนดิ ๓๑ หนวยเสียง มีดังน้ี - หนวยเสียงสระเดี่ยวเสียงส้ันภาษาเขมร มีจํานวน ๘ หนวยเสียง คือ /i/, /e/, /ɨ/, /ə/, /a/, /ɑ/, /u/, /o/ - หนวยเสียงสระเดี่ยวเสียงยาวภาษาเขมร มีจํานวน ๑๐ หนวยเสียง คือ /ii/, /ee/, /ɛɛ/, /ɨɨ/, /əə/, /aa/, /ɑɑ/, /uu/, /oo/, /ɔɔ/ - หนวยเสียงสระประสมเสียงสั้นภาษาเขมร มีจํานวน ๓ หนวยเสียง คือ /ĕə/, /ŭə/, /ŏə/ - หนวยเสียงสระประสมเสียงยาวภาษาเขมร มีจํานวน ๑๐ หนวยเสียง คือ /iə/, /ei/, /ɨə/, /əɨ/, /ae/, /aə/, /ao/, /ŭə/, /ou/, /ɔə/ ๔.๑.๒.๑ หนวยเสียงสระเดี่ยวเสียงสั้นภาษาเขมร มีจํานวน ๘ หนวยเสียง คือ /i/, /e/, /ɨ/, /ə/, /a/, /ɑ/, /u/, /o/ ๓ เรืองเดช ปนเข่ือนขัติย, ภาษาศาสตรภาษาไทย, พิมพครั้งท่ี ๓, (กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัย มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั , ๒๕๕๔), หนา ๔๗. ๔ อุบล เทศทอง, ภาษาเขมรเพื่อการสื่อสาร, (กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพจุฬาลงกรณ มหาวทิ ยาลยั , ๒๕๕๘), หนา ๒๔.

๖๑ ตารางท่ี ๔.๒ ตารางหนว ยเสียงสระเดยี่ วเสียงสนั้ ภาษาเขมร เสยี งสงู สระหนา สระกลาง สระหลงั เสยี งกลางสงู เสยี งกลางตา่ํ /i/ /ɨ/ /u/ เสยี งตํ่า /ə/ /e/ /a/ /o/ /ɑ/ คําศัพทข อหนว ยเสียงสระเดีย่ วเสียงส้นั ภาษาเขมร มจี ํานวน ๘ หนว ยเสยี ง คือ /i/, /e/, /ɨ/, /ə/, /a/, /ɑ/, /u/, /o/ เชน คําวา สระหนา เสยี งสงู /i/ /cih/ “ข”่ี ជិះ สระหนาเสยี งกลางสูง /e/ /ceh/ “รู”,“เปน” េចះ สระกลางเสยี งสูง /ɨ/ /tɨk/ “นาํ้ ” ទឹក สระกลางเสยี งกลางสงู /ə/ /cət/ “ใจ” ចិត� สระกลางเสียงกลางตํ่า /a/ /kat/ “ตดั ” កត់ สระกลางเสยี งต่ํา /ɑ/ /kɑŋ/ “จักรยาน”, “ลอ ” កង់ สระหลังเสียงสงู /u/ /ruk/ “มุด” រកុ สระหลังเสยี งกลางสงู /o/ /nom/ “ขนม” នំ ๔.๑.๒.๒ หนวยเสยี งสระเด่ยี วเสยี งยาวภาษาเขมร มีจํานวน ๑๐ หนวยเสียง คือ /ii/, /ee/, /ɛɛ/, /ɨɨ/, /əə/, /aa/, /ɑɑ/, /uu/, /oo/, /ɔɔ/ ตารางที่ ๔.๓ ตารางหนว ยเสยี งสระเด่ียวเสียงยาวภาษาเขมร เสียงสงู สระหนา สระกลาง สระหลงั เสยี งกลางสูง เสียงกลางตาํ่ /ii/ /ɨɨ/ /uu/ เสยี งต่ํา /əə/ /ee/ /oo/ /aa/ /ɛɛ/ /ɔɔ/ /ɑɑ/

๖๒ คาํ ศัพทห นว ยเสียงสระเดี่ยวเสียงยาวภาษาเขมร มีจํานวน ๑๐ หนวยเสียง คือ /ii/, /ee/, /ɛɛ/, /ɨɨ/, /əə/, /aa/, /ɑɑ/, /uu/, /oo/, /ɔɔ/ เชนคําวา สระหนา เสยี งสูง /ii/ /cii/ “ปยุ ” ជី สระหนา เสียงกลางสูง /ee/ /tee/ “ไม” េទ สระหนา เสยี งกลางตาํ่ /ɛɛ/ /mɛɛn/ “ใช” ែមន สระกลางเสียงสงู /ɨɨ/ /chɨɨ/ “ปวย” ឈឺ สระกลางเสียงกลางสงู /əə/ /khəəñ/ “เห็น” េឃញ สระกลางเสียงกลางตาํ่ /aa/ /laan/ “รถ” ឡា สระกลางเสียงตาํ่ /ɑɑ/ /sɑɑ/ “ขาว” ស สระหลงั เสียงสูง /uu/ /chuuk/ “บวั ” ឈកូ สระหลงั เสยี งกลางสูง /oo/ /pɔɔl/ “กลาว” េព สระหลังเสยี งกลางต่ํา /ɔɔ/ /kɔɔ/ “ใบ” គ ๔.๑.๒.๓ หนวยเสียงสระประสมเสียงสั้นภาษาเขมร มีจํานวน ๓ หนวยเสียง คือ /ĕə/, /ŭə/, /ŏə/ ตารางท่ี ๔.๔ ตารางหนว ยเสียงสระประสมเสยี งสน้ั ภาษาเขมร สระหนา สระกลาง สระหลัง เสยี งสูง /ĕə/ /ŭə/ เสยี งกลางสงู /ŏə/ คาํ ศัพทห นวยเสียงสระประสมเสียงสัน้ ภาษาเขมร มีจํานวน ๓ หนวยเสียง คือ /ĕə/, /ŭə/, /ŏə/ เชน คาํ วา สระหนาเสียงกลางสูง /ĕə/ /tĕəq/ “คลอง” ទក สระหลงั เสียงสงู /ŭə/ /pŭəh/ “ง”ู ពស់ สระหลงั เสียงกลางสูง /ŏə/ /tŏən/ “ทัน” ទន

๖๓ ๔.๑.๒.๔ หนว ยเสียงสระประสมเสยี งยาวภาษาเขมร มี ๑๐ หนว ยเสยี ง คอื /iə/, /ei/, /ɨə/, /əɨ/, /ae/, /aə/, /ao/, /ŭə/, /ou/, /ɔə/ ตารางที่ ๔.๕ ตารางหนวยเสียงสระประสมเสยี งยาวภาษาเขมร สระหนา สระกลาง สระหลัง เสียงสูง /iə/ /ɨə/ /uə/ เสียงกลางเสียงสูง /ei/ /əɨ/ /ou/ เสยี งกลางตา่ํ /ae/ /aə/ /ɔə/ เสียงตํ่า /ao/ คําศัพทหนวยเสียงสระประสมเสียงยาวภาษาเขมร มีจํานวน ๑๐ หนวยเสียง คือ /iə/, /ei/, /ɨə/, /əɨ/, /ae/, /aə/, /ao/, /ŭə/, /ou/, /ɔə/ เชน คาํ วา สระหนา เสยี งสูง /iə/ /liə/ “ลา” ល /miə/ “อา”ผชู าย ម สระหนา เสยี งกลางสงู /ei/ /ceik/ “กลวย” េចក /deik/ “นอน” េដក สระหนา เสียงกลางต่าํ /ae/ /khae/ “เดือน” ែខ /mae/ “แม” ែម៉ สระกลางเสียงสูง /ɨə/ /rɨəŋ/ “เร่ือง” េរឿង /krɨəŋ/ “เครื่อง” េ្រគង สระกลางเสยี งกลางสูง /əɨ/ /dəɨ/ “ดนิ จืด” ដឺ /məɨn/ “หมน่ื ” មឺុន สระกลางเสียงกลางต่ํา /aə/ /kaət/ “เกดิ ” េកត /phñaə/ “ฝาก” េផ� สระกลางเสียงตํ่า /ao/ /qaoy/ “ให” េអ /daoy/ “โดย” េដយ สระหลังเสียงสูง /uə/ /cuəp/ “พบ” ជួប /cuəy/ “ชว ย” ជួយ

๖๔ สระหลงั เสียงกลางสูง /ou/ /douŋ/ “มะพราว” ដូង สระหลังเสยี งกลางต่ํา /ɔə/ /coul/ “เขา ” ចូល /cɔə/ “ยาง” ជ័រ /ñɔə/ “ส่ัน” ញ័រ คูเทียบเสียงสระภาษาเขมร ไดแก คูเทียบเสียงสระเดี่ยวเสียงส้ันเปนคูเสียงกับ หนวยเสียงสระเด่ียวเสียงยาว และคูเทียบเสียงสระประสมเสียงส้ันเปนคูหนวยเสียงสระประสมเสียง ยาว คเู ทียบเสยี งสระภาษาเขมร มีจาํ นวน ๑๑ คเู ทยี บเสยี ง มีดงั น้ี ๑) คูเทียบเสียงสระเด่ียวเสียงส้ันกับคูเทียบเสียงสระเด่ียวเสียงยาวภาษาเขมร มีจาํ นวน ๘ คเู ทยี บเสียง คือ /i/-/ii/, /ɨ/-/ɨɨ/, /u/-/uu/, /e/-/ee/, /ə/-/əə/, /o/-/oo/, /a/-/aa/, /ɑ/-/ɑɑ/ ตารางท่ี ๔.๖ ตารางคเู ทียบเสยี งสระเดยี่ วเสียงส้ันกบั หนวยเสียงสระเดีย่ วเสียงยาวภาษาเขมร เสยี งสูง สระหนา สระกลาง สระหลงั เสียงกลางสูง เสียงกลางตาํ่ /i/-/ii/ /ɨ/-/ɨɨ/ /u/-/uu/ เสียงต่ํา /e/-/ee/ /ə/-/əə/ /a/-/aa/ /o/-/oo/ /ɑ/-/ɑɑ/ คําศัพทคูเทียบเสียงสระเด่ียวเสียงสั้นกับคูเสียงกับสระเดี่ยวเสียงยาวภาษาเขมร เชน คําวา /i/ /cih/ “ข”ี่ ជិះ /i/-/ii/ /ii/ /cii/ “ปุย ” ជី /ɨ/-/ɨɨ/ /ɨ/ /nɨk/ “คดิ ถึง” នឹក /ɨɨ/ /chɨɨ/ “เจ็บ”,“ปวย” ឈឺ

๖๕ /u/-/uu/ /ɨ/ /tɨk/ “น้าํ ” ទឹក /e/-/ee/ /ɨɨ/ /kɨɨ/ “คอื ” គឺ /ə/-/əə/ /u/ /ruk/ “มุด” រកុ /o/-/oo/ /uu/ /chuuk/ “บัว” ឈូក /a/-/aa/ /e/ /ceh/ “ร”ู ,“เปน ” េចះ /ee/ /tee/ “ไม” េទ /ɑ/-/ɑɑ/ /ə/ /cət/ “ใจ” ចិត� /əə/ /khəəñ/ “เหน็ ” េឃញ /o/ /dom/ ដុំ /oo/ /loop/ “กอน” េល /a/ /dac/ “โลภ” ដច /aa/ /daac/ “ขาด” ដ /a/ /kac/ “ฉกี ขาด” កច /aa/ /kaac/ “หกั ” ក /a/ /kat/ “ดุราย” កត /aa/ /kaat/ “ตัด” ក /a/ /cap/ “บตั รประชาชน” ចប /aa/ /caap/ “จับ” ច “นกกระจอก” /ɑ/ /kɑŋ/ /ɑɑ/ /kɑɑŋ/ “จกั รยาน\",“ลอ” កង់ /ɑ/ /dɑp/ “กอง” កង /ɑɑ/ /dɑɑp/ “สิบ” ដប់ /ɑ/ /cɑp/ “ขวด” ដប /ɑɑ/ /cɑɑp/ “จบ” ចប់ “จอบ” ចប

๖๖ ๒) คูเทยี บเสียงสระประสมเสียงส้ันกับคเู ทยี บเสยี งสระประสมเสียงยาวภาษาเขมร มีจํานวน ๓ คูเทยี บเสยี ง คอื /ĕə/-/ei/, /ŭə/-/uə/, /ŏə/-/ou/ ตารางที่ ๔.๗ ตารางคเู ทยี บเสียงสระประสมเสยี งสัน้ กบั คหู นว ยเสียงสระประสมเสียงยาวภาษาเขมร สระหนา สระกลาง สระหลงั เสยี งสูง /ĕə/-/ei/ /ŭə/-/uə/ เสียงกลางสงู /ŏə/-/ou/ คําศัพทคูเทียบเสียงสระประสมเสียงสั้นกับคูหนวยเสียงสระประสมเสียงยาว ภาษาเขมร มีจาํ นวน ๓ คูเ สียง เชน คาํ วา /ĕə/-/ei/ /ĕə/ /tĕəq/ “คลอง” ទក /ei/ /ceik/ “กลว ย” េចក /ĕə/ /rĕəq/ “ตื้น” រក /ei/ /deik/ “นอน” េដក /ŭə/-/uə/ /ŭə/ /pŭəh/ “ง”ู ពស់ /uə/ /cuəp/ “พบ” ជួប /ŭə/ /kŭəŋ/ “เหลอื อย”ู ,“คงอยู” គង់ /uə/ /buən/ “ส”่ี បួន /ŏə/-/ou/ /ŏə/ /tŏən/ “ทนั ” ទន /ou/ /koun/ “ลกู ” កូន /ŏə/ /kŏət/ “ทา น”,“เขา” គាត /ou/ /cou/ “จง” ចូរ

๖๗ ๔.๑.๓ หนว ยเสียงพยญั ชนะสะกดภาษาเขมร อญั ชนา จิตสุทธิญาณ (๒๕๕๑ น.๑๘) พยัญชนะสะกดเขมร เรียกวา พยัญชนะประกอบ ព្យ� �នៈ្រប /pyŏən cə-nĕəq/ มีทั้งหมด ๑๔ มาตรา ปจจุบันหนวยเสียงพยัญชนะสะกดในภาษาเขมร มีจํานวน ๑๓ มาตรา คือ /k/, /ŋ/, /t/, /p/, /n/, /m/, /y/, /w/, /q/, /c/, /ñ/, /l/ และ /h/ มดี ังน้ี ๑) แมก ก /k/ พยัญชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก /ក, ខ, គ, ឃ/ ๒) แมก ง /ŋ/ พยญั ชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแ ก /ង/ ๓) แมก ด /t/ พยญั ชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก /ដ, ឋ, ឌ, ឍ, ត, ថ, ទ, ធ/ ๔) แมก บ /p/ พยัญชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก /ប, ព, ភ/ ๕) แมกน /n/ พยญั ชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแ ก /ណ, ន/ ๖) แมก ม /m/ พยัญชนะสะกดดวยตัว /ម/ และ สระ /◌ំ/, /◌ំ◌ុ/, /◌ំ◌ា/ ๗) แมเ กย /y/ พยัญชนะสะกดดวยตวั /យ/ และสระ /ៃ◌/ ๘) แมเกอว /w/ พยัญชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก /វ/ และสระ /េ◌/ ๙) สะกดดว ยเสียง กัก /q/ พยญั ชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก /ក, ខ, គ, ឃ/ และ สระ /◌ិ/ ๑๐) เสยี ง จ /c/ พยญั ชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก / ច, ជ/ ๑๑) เสียง ญ /ñ/ พยญั ชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก /ញ/ ๑๒) เสียง ล /l/ พยัญชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก /ល/ ๑๓) เสยี งพน ลม /h/ ไมมีเสียงตวั สะกดนี้ในภาษาไทย ตัวสะกดในภาษาเขมร ไดแก /◌ះ/ /qah/ และស /sɑɑ/ หนว ยเสยี งพยัญชนะตัวสะกดภาษาเขมร เรยี กวา พยัญชนะตวั ประกอบ /pyŏəñ cə-nêəq-tue-prɑ-kɑɑp/ ព្យ� �នៈតួ្រប มที ง้ั ส้นิ ๑๓ มาตรา ดังนี้ ๔.๑.๓.๑ แมก ก /k/ พยญั ชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแ ก /ក, ខ, គ, ឃ/ เชน /phɨk/ “ดืม่ ” ផឹក /sok/ “สุข” សុខ /rook/ “โรค” េរ /meek/ “ทองฟา” េមឃ /stɨk/ “สต”ิ សតិ /prɨk/ “เชา” ្រពឹ /ruk/ “มุด” រកុ

๖๘ /chuuk/ “บวั ” ឈកូ /tɨk/ “น้ํา” ទឹក /deik/ “นอน” េដក /kook/ “เนนิ ” េគា /ceik/ “กลว ย” េចក /nɨk/ “คิดถึง” នឹក ๔.๑.๓.๒ แมก ง /ŋ/ พยัญชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแ ก ង เชนคําวา /coŋ/ “ปลาย” ចុង /ciəŋ/ “กวา” ជា /kɑn-laeŋ/ “สถานท”ี่ កែន�ង /qɑŋ-rɨŋ/ “เปล” អ្រងឹ /nɨŋ/ “และ” និង /kŭəŋ/ “เหลอื อย”ู ,“คงอยู” គង់ /kɑŋ/ “จักรยาน\",“ลอ ” កង់ /kɑɑŋ/ “กอง” កង /wɛɛŋ/ “ยาว” ែវង /rɨəŋ/ “เร่ือง” េរឿង /krɨəŋ/ “เคร่อื ง” េ្រគង /cɑŋ/ “อยาก” ចង់ /cɑɑŋ/ “ผูก” ចង /fouŋ/ “ฝงู ” ហូង� /hɑŋ/ “หงส” ហង្ ๔.๑.๓.๓ แมกด /t/ พยัญชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก /ដ, ឋ, ឌ, ឍ, ត, ថ, ទ, ធ/ เชนคาํ วา /baat/ “เงนิ บาท” បត /baat/ “ครบั ” បា /qət/ “อฐิ ” ឥដ� /praa-kɑt/ “ปรากฏ” ្របា /miət/ “รปู ราง” មា /prɑ-maat/ “การดถู ูก” ្របម

๖๙ /put/ “พุธ” ពុធ /qaa-saat/ “เดือนแปด” អសឍ /rŏət/ “ว่ิง” រត់ /wŏət/ “วดั ” វត� ๔.๑.๓.๔ แมกบ /p/ พยัญชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก /ប, ព, ភ/ เชน /riəp/ “จดั ” េរៀប /phiəp/ “ภาพ” ភា /cɑp/ “จบ” ចប់ /cɑɑp/ “จอบ” ចប /tŏəp/ “ทัพ” ទ័ព /cuəp/ “พบ”,“เจอ” ជួប /dɑp/ “สิบ” ដប់ /dɑɑp/ “ขวด” ដប /loop/ “โลภ” េល /lop/ “ลบ” លប់ /kraap/ “กราบ” ្រក /yup/ “ดกึ ” យប់ /prɑ-kɑɑp/ “ประกอบ” ្របក /kɑp/ “ฝง”, “กลบ” កប់ /kaap/ “ฟน” คํากริยา ក ๔.๑.๓.๕ แมก น /n/ พยัญชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก /ណ,ន/ เชน /kun/ “บญุ คุณ” គុណ /kon/ “หนัง”,“ภาพยนตร” កុន /baan/ “ได” បា /bon/ “บญุ ”,“งานพธิ ี” បុណ្ /buən/ “สี่” បួន /tŏən/ “ทนั ” ទន /koun/ “ลูก” កូន /məɨn/ “หมื่น” មឺុន /miən/ “มี”, “รวย” មា

๗๐ /laan/ “รถ” ឡា /yŏən/ “ยนั ต” យ័ន,� យ័�ន� /yŭən/ “ยนต” យន,� យ�ន� /prɑ-ciə-cŭən/ “ประชาชน” ្របជា ๔.๑.๓.๖ แมก ม /m/ พยญั ชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแ ก /ម/, /◌/ំ เชน /daəm/ “ตน” េដម /thom/ “ใหญ” ធំ /qom/ “พาย” អុំ /nŏəm/ “นํา”,“พา” នា /dom/ “กอ น” ដំុ /sɑm/ “เหมาะสม” សម /nom/ “ขนม” នំ /ñam/ “กิน” ใชกบั คน ញាុ /tum/, /tŭəm/ “เกาะ” คํากริยา ទំ /tum/ “สกุ ” ទំុ /kom/ “อยา ” កុំ /dɑm/ “ทุบ”,“ตอก” คาํ กริยา ដំ /nae-nŏəm/ “แนะนาํ ” ែណនា /rŏəm/ “ราํ ” រ ๔.๑.๓.๗ แมเกอว /w/ พยัญชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแ ก /វ/, /េ◌/ เชน /kaew/ “แกว” ែកវ /nɨw/ “อย”ู េន /tɨw/ “ไป” េទ /kdaw/ “รอน” េក /caw/ “หลาน” េច /haw/ “เรียก” េហ /qaaw/ “เส้ือ” អ /tɨk-sii-qiiw/ “นาํ้ ซีอิว๊ ” ទឹកសីុអីុវ /siəw-phɨw/ “หนงั สอื ” េសៀវេភ

๗๑ ๔.๑.๓.๘ แมเ กย /y/ พยญั ชนะสะกดในภาษาเขมร ไดแก /យ /, /ៃ◌/ เชน /cuəy/ “ชวย” ជួយ /nɨy/ “แหง , ของ, ใน”คําบพุ บท ៃន /kɑn-thiəy/ “ตะพาบน้ํา” កនា � /tŭən-saay/ “กระตาย” ទន្ស /chŋaay/ “ไกล” ឆា � /thŋay/ “วัน” ៃថ� /qaoy/ “ให” េអ /daoy/ “โดย” េដយ /yiəy/ “ยาย” យយ /ni-yiəy/ “พูด” និយយ /baa-rəy/ “บุหร”่ี បារ ๔.๑.๓.๙ เสียงกัก /q/ เปนเสียงตัวสะกดท่ีตามหลังเสียงสระ /a, aa, ɑ, ɑɑ, ŏə, uə, ĕə, iə/ และเสียงทายสระเสียงสั้นในพยางคเนนคํา ตวั สะกดในมาตราน้ี คือ /ក, ខ ,គ, ឃ ,◌ិ / เชน /saaq/ “ลอง”,“ทดลอง” ស /nĕəq/ “นาค” នា /nĕəq/ “เดือนสาม” មា /pyŏəñ-cə-nĕəq/ “พยญั ชนะ” ព្យ� �ន /səl-la-paq/ “ศิลปะ” សិស្ប /tĕəq/ “คลอ ง” ទក /rĕəq/ “ต้ืน” រក /yĕəq/ “ยักษ” យក្ ๔.๑.๓.๑๐ เสยี ง จ /c/ ไมม เี สยี งน้ีในภาษาไทย ตัวสะกดในมาตราน้ี คือ /ច/, /ជ/ เชน คําวา /kaac/ “ดรุ าย” ក /muc/ “ดาํ ”,“มุด” คํากริยา មុជ /kac/ “หกั ” កច /dac/ “ขาด” ,“หมด”เชน ขายหมด ដច់ /daac/ “ฉีกขาด” ដច /lŋiəc/ “เยน็ ” ល�

๗๒ /lɨc/ “โผล” េលច /lic/ “จม” លិច /puuc/ “พนั ธ”ุ ពូជ /touc/ “เล็ก” តូច /douc/ “เหมอื น” ដូច /tooc/ “ชะนี” េទ /coc/ “กด” ,“คลิก” ចុច /lɔ-bɨc/ “กลอุบาย” ល្បិ ๔.๑.๓.๑๑ เสียง ญ /ñ/ จะมเี สยี งขน้ึ จมูกในภาษาไทยอีสาน ตัวสะกดในมาตรานี้ คอื /ញ/ เชนคาํ วา /khəəñ/ “เหน็ ” េឃញ /cəñ/ “ออก” េចញ /dəñ/ “ไล” េដញ /pɨñ/ “เตม็ ” េពញ /bɑm-pɨñ/ “ทาํ ใหเ ต็ม” បំេពញ /bañ/ “ยงิ ” បាញ /tbaañ/ “ทอ” ត្ប /cañ/ “แพ” ចញ ๑๒) เสยี ง ล /l/ สะกด ไมมเี สยี งตัวสะกดนี้ในภาษาไทย ตัวสะกดในมาตราน้ี คือ/ល/ เชน /coul/ “เขา” ចូល /kaal/ “กาลเวลา” ក /khyɑl/ “ลม” ខ្យល /pɔɔl/ “กลาว” េព /yŭəl/ “เขาใจ” យល់ /pŭəl/ “พล” ពល /phɑl/ “ผล” ផល /pŭən-yŭəl/ “อธิบาย” ពន្យល /cuəl/ “เชา” ជួល /rool/ “รมควัน” េរល

๗๓ /duəl/ “ลม” ដួល /caol/ “ท้ิง” េចល /peel/ “กาลเวลา” េពល /məəl/ “ดู”,“มอง” េមល /kool/ “กอ”,“แกน ” េគល /saa-kɑɑl/ “สากล” សកល ๔.๑.๓.๑๓ เสยี งพนลม /h/ ไมมีเสียงตัวสะกดนใี้ นภาษาไทย ตัวสะกดสระ /◌ះ/ , /qah/ และ ស/sɑɑ/ ใหออกเสียงเหมือนมี ฮ สะกดเสมอ ตวั สะกดในมาตรานี้ เปน /ស/, /◌ះ/, /◌◌ុ ះ/ เชน คําวา /tĕəh/ “ตบ” ទះ /coh/ “ลง” ចុះ /phtĕəh/ “บา น” ផ�ះ /kɑh/ “เกาะ” េក /thɑh/ “ปเถาะ” េថា /pŭəh/ “ง”ู ពស់ /cih/ “ข”่ี ជិះ /pah/ “โดน”,“กระทบ” ប៉ះ /ceh/ “ร”ู ,“เปน” េចះ /seh/ “มา ” េសះ /cheh/ “ไหม” េឆះ /teh/ “ต”ิ តិះ /cɑm-pŭəh/ “เฉพาะ” ចំេព /prŭəh/ “เพราะ” េ្រព /soum-toos/ “ขอโทษ” សូមេទ /chmŭəh/ “ชอ่ื ” េឈ�

๗๔ * สาํ หรบั คําทส่ี ะกดดว ยตัว /រ/ - /rɔɔ/ สะกดทุกตวั ภาษาเขมรนั้น จะไมออกเสียง ของตวั สะกด แตยังจะมกี ารเขยี นตัวสะกดไวเสมอ เชน คาํ วา /kaa/ “การ” ក /ŋiə/ “งาน” ង /daə/ “เดนิ ” េដរ /cuə/ “แถว” , “แนว” ជួរ /bae/ “หนั ” ែបរ /haə/ “บิน” េហរ /hou/ “ไหล” ហូរ /daoy-saa/ “เนอื่ งจาก” េដយស /qaa-haa/ “อาหาร” អហ /wi-hiə/ “วหิ าร” វហិ  /cou/ “จง” ចូរ ๔.๑.๔ หนวยเสียงพยัญชนะควบกลา้ํ ภาษาเขมร หนว ยเสียงพยญั ชนะควบกลา้ํ เปน หนวยเสียงพยัญชนะเสียงหน่ึง เกิดรวมกับอีก หนวยเสียงพยัญชนะเสียงหน่ึง ทําใหเสียงพยัญชนะสองเสียงออกเสียงรวมเปนเสียงเดียวกัน เรียก เสียงเชนคําวานี้วา เสียงควบกลํ้า (Cluster) หนวยเสียงพยัญชนะควบกล้ํา ของแตละภาษานั้น จะมี จํานวนจํากัด และไมเทากันในแตละภาษา บางภาษามีเสียงควบกล้ํามากกวาสองเสียงก็มี บางเสียง ปรากกฎท่ีตนพยางคและทายพยางค ระบบเสียงควบกล้ําท่ีเกิดขึ้นตนคํา หรือตนพยางคคนไทย โดยท่วั ไปออกเสียง ควบกลาไดอ ยางสนทิ ท่สี ุดจนเปน เสียงเดียวกัน นั้นมีอยู ๒ เสียง ไดแ ก เสยี ง /kw/, /khw/ คอื หนว ยเสยี งอัฒสระ /w/ “ว” ควบกล้าํ กับหนวยเสียง /k/ “ก” เสียง /kh/ “ข , ค” เปน “กว, คว, ขว” ตามลําดบั เปนตน เชน คาํ วา กวาด ความ ขวาง สวนหนวยเสียงพยัญชนะควบกลํ้า ร /r/, ล/l/ เกิดขึ้นควบกล้ํากับพยัญชนะอ่ืนๆ สวนใหญมัก ออกเสียงไมชัด “เปล่ียน” บางออกเสียงเปน “เปยน” “โปรด” บางออกเสียงเปน “โปด” บางคร้ัง คาํ วา “ประ” บา งออกเสียงเปน “ปละ” ก็มี ประเภทของคาํ ควบกลาํ้ ในภาษาไทย มี ๒ ประเภท คือ ๑) ควบกลํ้าแท เชนคําวา คําควบกล้ําท่ีออกเสียงสนิทระหวางพยัญชนะตนคํา (ก ข ค) ควบกลา้ํ กับเสยี งพยัญชนะ /ว/

๗๕ ๒) ควบกล้ําไมแท เชนคําวา คําควบกล้ําที่พูด เสียงควบกลํ้าไมแนนอน คือกล้ํา บางไมกล้ําบาง ระหวางพยัญชนะ ตนคํากับเสียง พยัญชนะ /ร/, /ล/ เชนคําวา เปล่ียน แปลง ปลง กรวด กลัว เสียงควบกลํ้าไมแทอีกประเภทหน่ึง คือ คําควบกลํ้าท่ีพูดไมออกเสียง /ร/ ควบกล้ํา สําหรับ ควบกลา้ํ ไมแ ทใ นภาษาไทย เชน คําวา จริง เสรมิ สรา ง ทรง ทรุด เศรา ทราบ แทรก ทรพั ย เปน ตน ควบกล้ําในภาษาไทย มีจํานวน ๑๗ เสียง เชน /kw- kr- kl- khw- khr- kh- pr- pl- phr- phl- tr-/ สวนเสียงควบกลํ้า /thr-br- bl- fr-fl- dr- / เปนเสียงควบกลํ้ามาจาก ตางประเทศ4๕ หนว ยเสียงพยญั ชนะควบกลาํ้ ภาษาเขมร ตารางท่ี ๔.๘ ตารางความสมั พนั ธหนวยเสียงพยญั ชนะตนควบกลํา้ ในภาษาเขมร5๖ มีดังน้ี C1 C2 C3 p t c k q b d m n ñ ŋ w y l r s h th kh p xxxo o xxx xx/ / / tx xoo xx xxxx/ / cx xoooxx xx x/ / k xxx oooxxxoxxx/ / / s// ///////// // / qo m oo o o oo oooo lo ooo o oo oo C1 หมายถึง พยัญชนะที่สามารถเกิดเปนเสียงที่หน่ึงของพยัญชนะตนควบ C2 หมายถึง พยัญชนะที่เกิดเปนเสียงท่ีสอง และ C3 หมายถึง พยัญชนะที่เกิดเปนเสียงที่สองและสามของ พยญั ชนะตน ควบสามสวน เชน /pt/ มเี สียง /p/ เปนพยญั ชนะตนตัวท่หี นง่ึ และ มี /t/ เปนเสยี งพยญั ชนะตน ตวั ทสี่ อง /tq/ มเี สยี ง /t/ เปน พยัญชนะตน ตวั ที่หนง่ึ และ มี /q/ เปนเสยี งพยัญชนะตน ตวั ทีส่ อง ๕ เรอื งเดช ปน เขือ่ นขัตยิ , ภาษาศาสตรภ าษาไทย, พิมพครง้ั ที่ ๓, (กรงุ เทพมหานคร: มหาวิทยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั , ๒๕๕๔), หนา ๖๕-๖๖. ๖ อรวรรณ บุญยฤทธิ์. “การถายถอดเสียงดวยสัทอักษร”, ใน ประชุมอรรถบทเขมรรวมบทความ วิชาการของศาสตราจารยเกียรติคุณ ดร.อุไรศรี วรศะริน. (กรุงเทพมหานคร:อัมรินทรพริ้นติ้งแอนดพลับลิชชิ่ง จํากดั , ๒๕๔๕), หนา ๓๐๑.

๗๖ /cr/ มีเสยี ง /c/ เปน พยญั ชนะตน ตวั ท่ีหนึ่ง และ มี /r/ เปนเสยี งพยญั ชนะตนตวั ทส่ี อง /sth/ มีเสียง /s/ เปนพยัญชนะตนตัวท่ีหนึ่ง และ มี /th/ เปนเสียงพยัญชนะตนตัวที่สอง และสามตามลําดับ จากตารางจะเห็นวาสัญลักษณท่ีใชแทนการปรากฏเสียงพยัญชนะควบกันน้ีมี ๓ สัญลักษณ คือ x o และ / ท่ใี ชเ ชนนเ้ี พอื่ ความสะดวกในการอธบิ ายถึงวิธีการออกหนว ยเสียงพยัญชนะ ควบกล้าํ ของภาษาเขมร พยัญชนะตนควบที่มีสัญลักษณ x ปรากฏอยู จะออกเสียงควบกล้ําโดยมีเสียงลมแทรก ระหวางพยญั ชนะท้งั สอง เชน /pt/ หากบนั ทกึ เสียงน้อี ยา งละเอยี ด จะเปน [pht] พยญั ชนะตนควบท่มี ีสญั ลกั ษณ o ปรากฏอยู จะออกเสียงควบกลํ้าโดยมีเสียงสระคลายๆ เสยี ง [ə] แทรกระหวางพยัญชนะทง้ั สอง เชน /tq/ หากบนั ทกึ เสยี งนอ้ี ยา งละเอยี ด จะเปน [təq] พยัญชนะตน ควบทม่ี สี ญั ลกั ษณ / ปรากฏอยู จะออกเสยี งควบกล้าํ สนทิ เชน /cr/ จะไดเปน ถาบันทึกเสยี งน้อี ยางละเอยี ด จะเปน [cr] เหมือนการบนั ทกึ แบบกวาง คาํ ศัพทของพยญั ชนะควบกลํ้าภาษาเขมร เชนคาํ วา /kd/ /kdaw/ “รอน” េក /sl/ /slap/ “ตาย” ស�ប /kr/ /kraap/ “กราบ” ្រក /sr/ /sraa/ “เหลา” �ស /tr/ /trəy/ “ปลา” ្រតី /pht/ /phtĕəh/ “บา น” ផ�ះ /cr/ /craən/ “มาก” េ្រច /phq/ /phqaem/ “หวาน” ែផ�ម /phn/ /phnɛɛk/ “ตา” ែភក� /pr/ /praə/ “ใช” េ្រប /pl/ /plɑn/ “ปลน ” ប�ន់ * สาํ หรับตัว /lɔɔ/ (ฬ) ไมมกี ารใชต ัวเชงิ * คาํ ควบกล้าํ ตัว /ñɔɔ/ มี ๒ แบบ คือ ��,ញ (ญ) - เมอ่ื เปน พยญั ชนะตนใหเ ขยี นเต็มตวั เชนคาํ วา /ñiət/ “ญาต”ิ ញាត - เม่ือเปน พยญั ชนะควบกล้ําใหเ ขียนเฉพาะตัวเชงิ เชน คาํ วา */khñom/ “ผม,ฉนั ” ខំុ� “หญงิ สาว” ក�� /kañ-ñaa/

๗๗ /pañ-ñaa/ “ปญญา” ប�� * /khñom/ ถาเก็บขอมูลเสียงโดยละเอียดจะออกเสียงควบกลํ้า โดยมีเสียงสระคลายๆ เสียง [ə] แทรกระหวางพยญั ชนะทัง้ สอง [khəñom] * หนว ยเสียง /b/ เมอ่ื ควบกล้ํากับพยัญชนะใดกต็ ามจะออกเสียง /p/ เชนคาํ วา /pdəy/ “สามี” បី� /pqoun/ “นอ ง” បូន� /prɑ-yaat/ “ระวัง” ្របយ័ត /praə/ “ใช” េ្រប พยญั ชนะกลมุ เสียง /ɑɑ/ กลํ้ากับพยัญชนะกลุมเสียง /ɔɔ/ ท่ีเปนพยัญชนะทายวรรคและ เศษวรรค ๘ ตัว เปน ង� /ŋɔɔ/ �� /ñɔɔ/ ន� /nɔɔ/ ម� /mɔɔ/ យ្ /yoo/ �រ /rɔɔ/ ល� /lɔɔ/ และ /wɔɔ/ จะตองออกเสยี งตามพยัญชนะกลุมเสียง /ɔɔ / เชน คําวา /chŋɑl/ “สงสัย, ฉงน” ឆ�ល់ /phñaə/ “ฝาก” េផ� */knoŋ/ “ใน” កុង� /thmɑɑ/ “หนิ ” ថ� /khyɑl/ “ลม” ខ្យល /phlae/ “ผล” ែផ� /swaa/ “ลิง” ស * คําวา “ใน” /kn/ - /knoŋ/ ภาษาเขมรพนมเปญ มักออกเสียงพนลมในภาษาพูดเปน /khn/ - /khnoŋ/ แปน เซดทาริน ไดแบง หนว ยเสียงพยญั ชนะควบกลา้ํ ในภาษาเขมร มีจํานวน ๖ วรรค ไดแ ก ๑) วรรค กะ กลํ้ากบั /ก ข ค ฆ/ มกั จะกลาํ้ กบั พยญั ชนะ /ง/ ๒) วรรค จะ กลา้ํ กบั /จ ฉ ช ฌ/ มกั จะกลาํ้ กับพยัญชนะ /ญ/ ๓) วรรค ดะ กลํา้ กับ /ด ฐ ฑ ฒ/ มกั จะกลํา้ กบั พยญั ชนะ /ณ/ ๔) วรรค ตะ กลํา้ กบั /ต ถ ท ธ/ มักจะกลํา้ กบั พยญั ชนะ /น/ ๕) วรรค บะ กลาํ้ กับ /บ ผ พ ภ/ มกั จะกลํ้ากับพยญั ชนะ /ม/ ๖) พยญั ชนะเศษวรรคและทายวรรค /ย ร ล ว ส ห ฬ อ/ สามารถกลํา้ กบั พยญั ชนะใดกไ็ ด6๗ ๗ แปน เซดทารนิ , แบบเรียนอา น, สมาคมชว ยเหลอื วัฒนธรรมอาเซียอาคเนย. (กรุงพนมเปญ:ราชอาณาจักร กัมพูชา, ๒๕๓๘), หนา ๗๒.

๗๘ ๔.๑.๕ โครงสรางพยางคภาษาเขมร โครงสรางพยางคภาษาเขมร มีจํานวน ๘ โครงสราง คือ - cvc - cvv - ccvc - ccvc - ccvv - cvvc - ccvvc - cccvvc c คือ แทนหนว ยเสียงพยญั ชนะตน cc คอื แทนหนวยเสียงพยญั ชนะควบกล้ํา v คือ แทนหนวยเสยี งสระเสียงส้นั vv คอื แทนหนวยเสียงสระเสียงยาวและสระประสม คาํ ศัพทเ กย่ี วกบั โครงสรา งพยางคภ าษาเขมรมีดงั นี้ ตารางที่ ๔.๙ ตารางโครงสรางพยางคภาษาเขมร ๑. cvc /kɑt/ “จด” កត់ ๒. cvv /kɨt/ “คิด” គិត /sok/ “สุข” សុខ /kun/ “บญุ คุณ” គុណ /kon/ “ภาพยนต” កុន /dəñ/ “ไล” េដញ /day/ “มือ” ៃដ /cəñ/ “ออก” េចញ /coŋ/ “ปลาย” ចុង /riə/ “ถอย” រ /daə/ “เดนิ ” េដរ /baə/ “ถา ” េប /koo/ “วัว” េគ /nɨw/ “อย”ู េន /caa/ “จา” ច /kaa/ “การ” ក /ŋiə/ “งาน” ង /kae/ “แก” ែក /cuə/ “แถว”,“แนว” ជួរ

๗๙ ๓. ccvc /bae/ “หนั ” ែបរ ๔. ccvv /dae/ “ดวย” ែដរ ๕. cvvc /taə/ “เออ”,“แลว” េត /haə/ “บิน” េហរ /caw/ “หลาน” េច /haw/ “เรยี ก” េហ /taa/ “ตา” ត /kɑh/ “เกาะ” េក /hou/ “ไหล” ហូរ /slap/ “ตาย” ស�ប /slək/ “ใบ” សឹក� /prap/ “บอก” ្របា /pram/ “หา” ្រប /pdəy/ “สามี” បី� /knoŋ/ “ใน” កុ�ង /sdap/ “ฟง ” ស ប់ /krɑɑ/ “จน” ្រ /praə/ “ใช” េ្រប /traa/ “ตรา” ្រ /krɛɛ/ “เตียง” ែ្រ /prae/ “แปล” ែ្រ /məəl/ “ดู”,“มอง” េមល /qaac/ “สามารถ” អ /baay/ “ขาว” បា /bɑɑŋ/ “พี่” បង /pɑɑŋ/ “ดวย” ផង /meek/ “ทอ งฟา” េមឃ /kaew/ “แกว” ែកវ /kaac/ “ด”ุ ក /rook/ “โรค” េរ

๘๐ ๖. ccvvc /leek/ “เลข” េលខ ๗. cccvv /deik/ “นอน” េដក /daəm/ “ตน” េដម /kraap/ “กราบ” ្រក /mdaay/ “แม” មា� /mdɑɑŋ/ “หน่งึ ครง้ั ” ម�ង /craən/ “มาก” េ្រច /criəp/ “ทราบ” ្រជ /kriəŋ/ “เคร่อื ง” េ្រគ� /phcuə/ “ไถ” ភួ�រ ែផ� /phlae/ “ผล” ផ្ស /phsaa/ “ตลาด” េផ� /phñaə/ ែផ្ស “ฝาก” ខ្ង ๘. cccvvc /phsaeŋ/ “ควนั ” េខ� “หอย” េខ� /khyɑɑŋ/ “ไหม” ខ�ស់ /khlaoc/ “ผ”ี ឆ�ង /khmaoc/ “สูง” ផ�ះ /khpŭəh/ “ฉลอง” េភ�ង /chlɑɑŋ/ “บา น” ខ�ម /phtĕəh/ “ไฟ” េឆ�យ /phləəŋ/ “กระทอ ม” ឆា ត /khtɔɔm/ “ตอบ” ឆា � /chlaəy/ “ฉลาด” ែផម� /chlaat/ “ไกล” ែភក� /chŋaay/ “หวาน” េឈ� /phqaem/ “ตา” ែផក� /phnɛɛk/ “ช่ือ” /chmŭəh/ “แผนก” /phnaek/

๘๑ สําหรับพยางคภาษาเขมร มีจํานวน ๓ ชนิด ไดแก คําพยางคเดียว คําสองพยางค และหลาย พยางคมีดังนี้ ๔.๑.๕.๑ คําพยางคเ ดียวในภาษาเขมร เชน คาํ วา /tɨw/ “ไป” េទ /miən/ “มี” មា /nɨw/ “อย”ู េន /mɔɔk/ “มา” មក /leeŋ/ “เลน” េលង /taa/ “ตา” ត /yiəy/ “ยาย” យា /kee/ “เขา” េគ /yəəŋ/ “เรา” េយង /koun/ “ลกู ” កូន ញាុ /ñam/ “กิน” បា បង /baay/ “ขา ว” អូន េច /bɑɑŋ/ “พี่” េទ /pqoun/ “นอ ง” /caw/ “หลาน” /tɨw/ “ไป” ๔.๑.๕.๒ คําสองพยางคใ นภาษาเขมร เชนคําวา /kəy-laa/ “กีฬา” កីឡ /qaa-yoq/ “อาย”ุ អយ /qəw-puk/ “พอ ” ឪពុក /sɑŋ-saa/ “แฟน”, “ครู กั ” សង្ /sɑŋ-haa/ “หลอ ” សង /tum-niñ/ “สนิ คา ” ទំនិញ /bɑn-maan/ “เทา ไหร” បុ៉នា�

/sɑɑ-sei/ “เขียน” ๘๒ /qaa-haa/ “อาหาร” សរេសរ អហ /cɑm-riəŋ/ “เพลง” ចេ្រម� ๔.๑.๕.๓ คําหลายพยางคในภาษาเขมร เชนคําวา សណា�គ េសហ� /sɑn-thaa-kiə/ “โรงแรม” សុខភា ្របជា /snae-haa/ “ความรัก” នគរបា ្រពះរ /sok-kha-piəp/ “สขุ ภาพ” ទូរសព� ទូរទស្សន /prɑ-ciə-cŭən/ “ประชาชน” ព្យ� �ន មជ្ឈមណ � /nɔɔ-kɔɔ-baal/ “ตํารวจนครบาล” េមាទភា សុវណា /prĕəq-riə-ciə/ “พระราชา” អសង� �ត ទស្សនកិច /tuu-ra-sap/ “โทรศัพท” ទំពងបាយជ អហរូបករ /tuu-ra-tŭəh/ “โทรทศั น” ឋនន�រសក� នាយករដ�ម�ន� /pyŏəñ-cə-nĕəq/ “พยญั ชนะ” /mac-chĕəq-mŭən-dŏəl/ “ศูนย” /mɔɔ-tə-na-piəp/ “ความภูมใิ จ” /soq-wan-naa/ “ทอง” “พระอาทิตยต ก” /qah-sa-doŋ-kŭət/ “เยย่ี มเยือน” /tŭəh-sa-na-kəc/ “องนุ ” /tum-piəŋ-baay-cuu/ “ทุนการศึกษา” /qaa-haa-ruup-pa-kɑɑ/ “ลําดบั ชนั้ ยศ” /taa-nan-ta-ra-saq/ “นายกรัฐมนตรี” /niəy-yŭəq-rŏət-thə-mŭən- trəy/

๘๓ ๔.๒ ระบบคาํ ภาษาเขมรพนมเปญ ระบบคํา (Morphology) เปนการศึกษาเกี่ยวกับหนวยคําและการประกอบหนวยคําให เปนคําตางๆ ในภาษา ซึ่งเปนการศึกษาเกี่ยวกับหนวยคํา การสรางหนวยคําใหเปนคําตางๆ และ วิธกี ารจําแนกคําใหเปนหมวดคาํ ตางๆ ตามความหมาย ตามตําแหนงและตามหนาที่ของคํา ระบบคํา เปนการศึกษาหนวยคํา และรวมหนวยคํา เพ่ือสรางคํา ซึ่งหนวยคํา คือหนวยที่ เล็กท่ีสุดของภาษา เชนคําวา คําวา cat มี ๑ หนวยคํา สวนคําวา cats มี ๒ หนวยคํา เน่ืองจาก s เปน ๑ หนวยคํา เพราะ cat แปลวา “แมว” สวน s มีความหมายมากกวาหนึ่ง จึงเรียกวา ๒ หนวยคํา และ ๒ ความหมาย7๘ หนวยคํา-(Morpheme) หมายถึง หนวยที่เล็กท่ีสุด ท่ีมีความหมายในภาษา และบางที หนวยคาํ หมายถงึ กลมุ คําของหนวยเสียงทีม่ ีความหมาย (Meaningful) หรือ มหี นา ทีใ่ นภาษา8๙ หนวยคํา ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ หนวยคํา Morpheme คือ หนวยที่เลก็ ทีส่ ุดในภาษา ซ่งึ มคี วามหมายหรือหนาที่ทางไวยากรณที่ไมสามารถแบงแยกไดอีกอาจ มีลกั ษณะเปน สว นหน่งึ ของคําหรอื เปน คําก็ได ๔.๒.๑ หนว ยคาํ ภาษาเขมร หนวยคําภาษาเขมร มีดังตอ ไปนี้ ๔.๒.๑.๑ หนวยคําอิสระ (Free Morpheme) ซึ่งเปนหนวยคําที่สามารถปรากฏ ตามลําพังเปนคําหรือ หนวยคําที่ปรากฏตามลําพังได ใชตามลําพังโดยไมตองมีหนวยคําอ่ืนมาประกอบ เชน คําวา ววั หมู เห็ด เปด ไก ปลา ตา ยาย ลงุ ปา นา อา พ่ี นอง เปน ตน สําหรับคําศัพทหนวยคําอิสระ ในภาษาเขมร เชน คําวา /koun/ “ลกู ” កូន /koo/ “วัว” េគ /bɑɑŋ/ “พี่” បង /pqoun/ “นอ ง” បូ�ន /tiə/ “เปด ” ទ ๘ ปรีชา คะเนตนอก, ระบบคําและประโยคภาษาอังกฤษ, (กรุงเทพมหานคร: มหาจุฬาลงกรณวิทยาลัย, ๒๐๐๙), หนา ๑. ๙ เรืองเดช ปนเข่ือนขัติย, ภาษาศาสตรภาษาไทย, พิมพคร้ังที่ ๓, (กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัย มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลยั , ๒๕๕๔), หนา ๑๕๘.

๘๔ /mŏən/ “ไก” មាន /taa/ “ตา” ត /yiəy/ “ยาย” យាយ /kee/ “เขา” េគ /yəəŋ/ “เรา” េយង /nam/ “กิน” ញាុ /baay/ “ขา ว” បា /khñəy/ “ขงิ ” ខី� /kmeiŋ/, /khmeiŋ/ “เด็ก” េក�ង /qom/ “ปา ”,“ลงุ ” អ៊ំ /niə rii/ “ผหู ญงิ ” នារ /qaaw/ “เสอื้ ” អ /trəy/ “ปลา” ្រត /seh/ “มา ” េសះ ๔.๒.๑.๒ หนวยคําไมอิสระหรือหนวยคําประสาน (Bound Morpheme) ซงึ่ เปน หนว ยคาํ ที่ตองใชป ระกอบกบั หนวยคาํ อนื่ เสมอ ไมป รากฏวาใชต ามลําพังได และเปนหนวยคําที่ ปรากฏตามลําพังไมได ตองปรากฏ รวมกับหนวยคําอ่ืนเสมอ ซึ่งหนวยคําไมอิสระในภาษาไทยเชนคําวา การ ความ ผู พระ กระ ประ นัก ชาว วิ คน จิตร ตํา เปนตน เม่ือนําคํามาประกอบกัน จะไดคําวา จิตรศาสตร คนดี การเรียน ความดี ผูชาย กระสอบ กระบอก ประกอบ ประสบการณ นักเขียน นักรอง นกั เรยี น นกั ศกึ ษา ชาวนา ชาวสวน ชาวไร ชาวบาน พระบรม พระราชกจิ พระบรมราช วินัย วิจารณ ววิ าท วิหาร ตํารา ตาํ ตรวจ เปนตน ซ่ึงหนวยคําไมอิสระภาษาเขมร มักจะมีคําเติมอุปสรรคหรือเรียกวา คําแผลง ไดแก คําเติมหนา คําเติมกลางและคําเติมทาย มีคําวา เกิด-กําเนิด เดิน-ดําเนิน ตรวจ-ตํารวจ บัด-บําบัด ตรัส-ดาํ รสั ซงึ่ หนวยคาํ ไมอ ิสระภาษาไทยและภาษาเขมรมีความคลายคลงึ กัน คําศัพทหนวยคาํ ไมอิสระหรือหนวยคําประสานภาษาเขมร เชน คําวา /nĕəq-cɑm-riəŋ/ “นักรอ ง” អ�កចេ្រម� /nĕəq-rŏəm/ “นกั เตน ” អ�ករ /kaa-ŋiə/ “การงาน” ករង /kaa-riən/ “การเรยี น” ករេរៀ /nĕəq-srae/ “ชาวนา” អ�កែ�ស

๘๕ /nĕəq-srok/ “ชาวบา น” អ�ក�ស�ក /prɑ-kɑɑp/ “ประกอบ” ្របក /prɑ-maat/ “ประมาท” ្របទ /prĕəq bɑɑ-rɑm/ “พระบรม” ្រពះបរ /prĕəq niəm/ “พระนาม” ្រពនម /wi-nɨy/ “วนิ ยั ” វនិ ័យ /wi-wiət/ “ววิ าท” វវិ  /wi-phiəq/ “วิจารณ”,“วเิ คราะห” វភិ ា /wi-hiə/ វហិ  “วิหาร” ๔.๒.๒ กระบวนการสรางคาํ ภาษาเขมร การสรางคําตางๆ ในภาษาใหแ ตกตางกนั ระหวางคาํ หน่ึงกับอกี คาํ หนึง่ เพื่อใหมี คําใชเปน จํานวนมากและเพียงพอตอการส่ือสารนักภาษาศาสตรเรยี กวา กระบวนการสรางคํา9๑๐ กระบวนการสรา งคําภาษาเขมร มีจาํ นวน ๑๒ วิธี ดงั น้ี ๔.๒.๒.๑ วธิ ีการเพ่ิมคาํ เปนวิธกี ารเพิ่มคาํ หรือเพ่ิมพยางค สามารถเสริมขางหนา คําหลักหรือหลังคําหลักก็ไดและบางคําอาจเสริมคําที่ไรความหมาย (empty morpheme) ระหวาง สองคํากไ็ ดโดยในภาษาไทยและภาษาเขมรมีวิธีแบบเดียวกนั เชน นกยาง นกกะยาง10๑๑ จุดประสงคของการเสริมคําเหลาน้ี คําท่ีเสริมทายคําเชนน้ีอาจนํามาเสริมหนา คาํ หลักก็ได หรือการเสริมหนวยประสานท่ีไรความหมายแบบมีระบบ ไมวาจะเปนการเติมสระแอะ หรือ สระเออะ หรือ สระแอ หรือสระเออ เชนคําวา คําวา “ดี” เพิ่มคําเปน ดีแด ดีเดอ และคําวา “สี” เพิ่ม คําเปน สีแส หรือ สีเสอ แดดี หรือ เดอดี กินแกน กินเกิ้น ปากกงปากกา หนังสงหนังสือ นาฬิกงนาฬิกา ยากจงยากจน โดยคาํ เหลานี้ มกั จะเปนภาษาพดู สําหรบั คําศัพทว ธิ กี ารเพิ่มคําภาษาเขมร เชน คาํ วา /niə-li-kaa niə-li-kac/ “นาฬกิ ง นาฬิกา” នាឡិ នាឡិច់ /niə-li-kaa/ “นาฬิกา” នាឡិ ๑๐ เรืองเดช ปนเข่ือนขัติย, ภาษาศาสตรภาษาไทย, พิมพครั้งท่ี ๓, (กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๕๔), หนา ๑๖๘. ๑๑ เรืองเดช ปนเข่ือนขัติย, ภาษาศาสตรภาษาไทย, พิมพครั้งท่ี ๓, (กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๕๔), หนา ๑๖๙.

๘๖ /siəw-phɔɔŋ-siəw-phɨw/ “หนงั สง หนงั สือ” េសៀវភង េសៀវេភ /siəw-phɨw/ “หนังสือ” េសៀវេភ /krəy-krɑɑ/ “ยากจง ยากจน” ្រកី្ /krɑɑ/ “ยากจน” ្រ /lqɑɑ-lqac/ “ดีเดอ” ល� ល ចម៍ /lqɑɑ/ “ดี” ល� /qaa-krɑq qaa-krəy/ “ทุเรศ ทรุ ัง” អ្រក អ្រ /qaa-krɑq/ “ทุเรศ” អ្រក /khlaoc-phsaa/ “มอดไหม” េខ �ចផ /khlaoc/ “ไหม” , “แสบ” េខ � /saok-saw/ “โศกเศรา ” េសកេ /saw/ “เศรา ” េស ๔.๒.๒.๒ วิธีการประสมคําภาษาเขมร เปนการเอาคําหน่ึงคํามาประสมกับอีก คําหน่ึง ทําใหเกิดความหมายใหมเพ่ิมข้ึน หรือ คําท่ีเกิดจากการนําหนวยคําอิสระที่มีความหมาย ตา งกนั อยา งนอย ๒ หนวยคํามารวมกัน เกิดเปนคําใหมอีกคําหน่ึงและมีความหมายใหม เชน คํานาม กับคํานาม คํากริยากับคํานาม คํานามกับกริยา คํากิริยากับคํากริยา วิธีการประสมคําในภาษาไทย เชนคําวา ขาวนํ้า เงินทอง ไกยาง ปลายาง นั่งเลน อาบน้ํา นอนดู นอนหลับ นั่งฟง นั่งดู ยืนรอง ยืนดู เดนิ เลน กินนอน อาบนํา้ กินขาว ทานขาว เปน ตน สาํ หรับคําศพั ทวิธีการประสมภาษาเขมร เชนคาํ วา นาม+นาม /baay + tɨk/ “ขา วนา้ํ ” បា + ទឹក /braq + miəh/ “เงนิ ทอง” ្រក់ + មា นาม+กริยา /mŏən + qaŋ/ “ไกย า ง” មាន + អំ กริยา+กริยา /trəy + qaŋ/ “ปลายาง” ្រត + អំ กรยิ า+นาม /qɑŋ kuy + leeŋ/ “นง่ั เลน ” អងុ�យ + េលង /chɔɔ + məəl/ “ยืนด”ู ឈរ+ េមល /ŋut + tɨk/ “อาบนาํ้ ” ងូត +ទឹក /pi saa+ baay/ “ทานขาว” ពិស +បា วิธีการประสมคําในภาษาไทยและภาษาเขมร มีวิธีการประสมคําท่ีเหมือนกัน เชนคําวา คําวา “นํ้า” เม่ือนํามาประสมกันคําอื่นจะไดคําวา น้ําใจ นํ้าตา น้ําคลอง นํ้าทะเล น้ําพริก นํ้าปา นาํ้ ทว ม นา้ํ ฝน น้าํ ดื่ม นาํ้ กนิ น้าํ ใช น้ําลาย น้ําเนา นํ้ายา นํ้าปลา นํ้าใสใจจริง นํ้าขวด น้ําเย็น น้ํารอน

๘๗ ฯลฯ นอกจากนน้ันยังมี คําวา “ใจ” เราสามารถประสมคําตางๆ ไดหลายรูปแบบไมวาจะเปน ใจดี ใจดาํ ใจแคบ ใจรา ย ใจซอื่ ใจกวา ง ใจใหญ และในคาํ วา “คน” คนสวย คนจน คนรวย คนบาป เปน ตน สําหรับคําศพั ทวิธีการประสมคําภาษาเขมร ในคาํ วา “นา้ํ ”,“ใจ” และ “คน” เชนคําวา /tɨk/ “น้ํา” ទឹក /tɨk-trəy/ “นาํ้ ปลา” ទឹក្រត /tɨk-phəq/ “นาํ้ ด่ืม” ទឹកផឹក /tɨk-praə/ “นา้ํ ใช” ទឹកេ្រប /tɨk-cət/ “นาํ้ ใจ” ទឹកចិត� /tɨk-dɑɑp/ “น้ําขวด” ទឹកដប /tɨk-trɑ-ciəq/ “นาํ้ เยน็ ” ទឹក្រតជា /tɨk-kdaw/ “นาํ้ รอ น” ទឹកេក /tɨk-phqaem/ “น้ําหวาน” ទឹកែផម� /tɨk-phnɛɛk/ “นํา้ ตา” ទឹកែភក� /tɨk-smot/ “น้ําทะเล” ទឹកសមុ្រ /tɨk krɨəŋ/ “นาํ้ พริก” ទឹកេ្រគ� /tɨk cum-nŭən/ “นํ้าทว ม” ទឹកជំនន់ /tɨk-phliəŋ/ “นาํ้ ฝน” ទឹកេភ��ង /tɨk-mŏət/ “นาํ้ ลาย” ទឹកមាត /cət-qaa-krɑq/ “ใจรา ย” ចិត�អ្រក /cət-khmaw/ “ใจดาํ ” ចិត�េខ /cət-lqɑɑ/ “ใจด”ี ចិតល� � /cət-tuu-liəy/ “ใจกวาง” ចិត�ទូល /cət-smah/ “ใจซอ่ื ” ចិតេ� ស� /cət-thom/ “ใจใหญ” ចិតធ� ំ /cət-meet-taa/ “ใจเมตตา” ចិតេ� មត /nĕəq-krɑɑ/ “คนจน” អក� ្រ /nĕəq-miən/ “คนรวย” អក� មា /nĕəq-srae/ “คนบา นนอก” អ�កែ�ស /nĕəq-cɑm-kaa/ “คนสวน” អក� ចំក