เล่น เป็น เด็ก เรียนรู้การฝึกสติกับเด็กอย่างเป็นธรรมชาติ

ทำ�สมาธิ: ฉันเป็นอสิ ระ ขณะนี้ การฝึกปฏิบัติการผ่อนคลายอย่างสมบูรณ์ได้เสร็จสิ้นลงแล้ว เธอสามารถขยับมือและเท้าอย่างช้าๆ พลิกตัวนอนตะแคง เม่ือเธอพร้อม ใหล้ มื ตาขน้ึ และคอ่ ยๆลกุ ขน้ึ ดว้ ยความสงบและเบาสบาย ใหร้ กั ษาความสงบ และพลังแห่งสติทส่ี รา้ งขนึ้ มานี้ไวต้ ลอดทงั้ วนั ทีเ่ หลือ ภาวนาอยา่ งผ่อนคลายกบั นำ้ �ตก เธออา่ นขอ้ ความตอ่ ไปนชี้ า้ ๆ จะชว่ ยให้เดก็ ๆ เรียนร้ทู จ่ี ะผ่อนคลายก่อนจะ เร่ิมการทำ�สมาธิ แสงสีขาวราวกับน้ำ�ตกอันงดงามไหลเบาๆ ลงมาที่ตัวเธอ มันไหล ลงบนศีรษะ และช่วยทำ�ให้ศีรษะของเธอผ่อนคลาย เธอรู้สึกผ่อนคลาย ทศี่ รี ษะไหม น�ำ้ ตกสายนไ้ี หลมาอยสู่ คู่ อและไหล่ คอและไหลข่ องเธอผอ่ นคลาย และปล่อยให้ความตึงเครียดไหลไปกับสายนำ้�ตกด้วย ตอนน้ีนำ้�ตกไหลมา ท่ีแขนของเธอ เธอรู้สึกว่าแขนของเธอผ่อนคลาย ไม่มีอะไรท่ีแขนจะต้องทำ� แล้ว น�ำ้ ตกไหลไปทีห่ ลังของเธอ หลงั ของเธอเบาสบายและผ่อนคลาย น�้ำ ตก ไหลไปบนหนา้ อกและทอ้ ง ช่วยให้หนา้ อกและทอ้ งปลอดโปร่ง เธอรู้สึกไดถ้ ึง หน้าอกและหน้าท้องท่ีผ่อนคลายและปลดปล่อยความโกรธ ความเจ็บปวด และความเศรา้ ออกไป นำ�้ ตกไหลมาท่ีขาและฝา่ เทา้ เธอรู้สกึ ว่าขาและฝ่าเท้า ได้พักและผ่อนคลาย ความงดงามของนำ้�ตกแสงขาวท่ีงดงามไหลไปท่ัว รา่ งกายของเธอ เธอรสู้ กึ สงบและเบาสบายมาก เพยี งแคอ่ ยใู่ นแสงของน�้ำ ตกนี้ สกั ครู่ และรับรถู้ งึ การผอ่ นคลายและเยยี วยาร่างกายของเธอ . 101 .

เลน่ เป็น เดก็ ค�ำ ถามจากเดก็ ๆ และค�ำ ตอบ ระหวา่ งงานภาวนา หลวงปู่มักจะเปดิ ช่วงเวลาถาม-ตอบ ท่ีใคร Q ก็ได้ ออกมาต้งั คำ�ถามใหท้ ่านตอบทีห่ นา้ เวที เด็กๆ และวัยรนุ่ จะได้รับโอกาสกอ่ น นค่ี อื ค�ำ ถามจากชว่ งถาม-ตอบ & คำ�ถามของเด็กๆ: นมัสการหลวงปู่ท่ีรัก ท่านฝึกสมาธิวันละ A กช่ี ่วั โมง แบ่งเปน็ เวลานัง่ สมาธิและเดินสมาธิอย่างละก่ีช่ัวโมง หลวงปู่: ทกุ คร้ังที่ฉันน่ัง นัน่ ก็คือการนงั่ สมาธิ ไม่วา่ จะฉนั น่ังในท่าดอกบวั หรือดอกบัวคร่ึงดอก หรือท่าดอกเบญมาศนั่นก็คือการนั่งสมาธิ ฉันไม่เก่ง วิชาคณิตศาสตร์ ดังนั้นจึงนับเลขไม่เก่ง ท่ีฉันฝึกปฏิบัติก็คือ เวลาที่ฉันน่ัง นั่นก็คือการนั่งสมาธิ ฉันอยากจะน่ังอย่างเงียบสงบและสันติ ระหว่างการ บรรยายธรรม ถึงแม้ว่าฉันจะต้องพูด แต่ก็เป็นการนั่งสมาธิเช่นกัน ฉันน่ัง อย่างม่ันคงและสันติ เธอไม่ควรจะนับเฉพาะเวลาท่ีอยู่ในหอปฏิบัติธรรม เธอตอ้ งนบั การนง่ั ในทกุ ที่ นง่ั บนพน้ื หญา้ บนเนนิ เขา ไมว่ า่ จะเปน็ การนงั่ ทใ่ี ด ก็ถือเป็นการนั่งสมาธิทง้ั สิน้ ทกุ ครง้ั ทเ่ี ธอขยบั เทา้ และสมั ผสั กบั พน้ื ดนิ ทกุ ครง้ั ทเ่ี ธอเดนิ จากทหี่ นง่ึ ไปอกี ทห่ี นง่ึ เธอฝกึ การเดนิ สมาธไิ ด้ ทหี่ มบู่ า้ นพลมั เรามกั แนะน�ำ ใหท้ �ำ เชน่ นี้ เราไม่ทำ�เพียงแค่ 1-2 ชั่วโมงตอ่ วนั แต่ตลอดทง้ั วนั ทุกครง้ั ท่เี ดนิ มันควร จะเป็นการเดนิ สมาธิ เพราะว่ามันน�ำ ความสุขและสนั ตมิ ากกวา่ การเดินดว้ ย ความหลงลืม เธอไม่ควรพูดขณะที่เดิน เพราะเราควรจะใช้ตัวเองทั้งหมด เพ่ือการเดิน เธอมอบ 100% ของตัวเธอลงไปกับการเดินทุกก้าวเพื่อท่ีว่า เธอจะสร้างพลังแห่งความมั่นคงและสันติสุขได้ หากว่าเธอพูดคุย เธอจะ ไมม่ พี ลังงานมากในการเดนิ ถ้าเธอตอ้ งฟังใครพูด เธอหยดุ และฟังเขาอยา่ ง เตม็ รอ้ ย การฝึกปฏิบัติท่ีหมู่บ้านพลัมไม่ใช่เพียงแค่การใช้เวลาส่วนหนึ่งของ วันในการปฏิบัติ เธอพยายามปฏิบัติตลอดทั้งวัน ไม่ว่าเธอจะปรุงอาหาร . 102 .

ทำ�สมาธิ: ฉันเป็นอิสระ ล้างจาน เธอจะตามลมหายใจ หากว่าเธอทำ�สิ่งต่างๆ ด้วยสติ นั่นคือการ ทำ�สมาธิแล้ว ท่ีหมู่บ้านพลัม เราฝึกสมาธิต่อเน่ืองและเราต้องทำ�ทุกอย่าง ด้วยวิธีที่ผ่อนคลาย ไม่ว่าจะเป็นการขับรถ คุยโทรศัพท์ ล้างจาน เราทำ� ทกุ อยา่ งดว้ ยความสงบ เราตระหนกั ถงึ ความส�ำ คญั ของทกุ สง่ิ เหมอื นกบั การ นง่ั สมาธิ ทกุ กจิ กรรมเปน็ ไปเพ่ือความเบกิ บาน เดนิ ช้าๆ รวมกลุ่มเป็นวงกลม มาทำ�สิ่งที่ทำ�ให้พวกเราตระหนักรู้ว่าร่างกายของ เราทำ�งานอย่างงดงามอย่างไรกันเถอะ ยืนเป็นวงกลม 1 วง เดินไป ตามธรรมชาติ แต่ให้มุ่งความสนใจไปท่ีการเคลือ่ นไหวรา่ งกาย เดนิ เปน็ วงกลมสัก 2-3 รอบ คอ่ ยๆ เดินชา้ ลง เพ่อื ท่เี ธอจะได้ใชเ้ วลาสกั 2-3 นาที เพ่อื เดินไป รอบๆ หอ้ ง รับรูถ้ ึงเท้าทีส่ ัมผสั กบั พื้นดิน แขนทีก่ �ำ ลังแกวง่ รับรู้ถงึ การ เคล่ือนไหวทไ่ี ปดว้ ยกนั ของทกุ ส่งิ ตอนนี้เคลื่อนไหวให้ช้าที่สุดเท่าที่จะทำ�ได้ ใช้เวลามากท่ีสุดใน การก้าวขาแต่ละคร้ัง ตระหนักรู้ถึงกล้ามเนื้อในร่างกายของเธอที่ต้อง เคล่ือนไหวเพ่ือให้เธอก้าวเท้าได้ ทำ�แบบนี้ประมาณ 3-4 นาที ตอนนี้ หยดุ อยู่กบั ท่ี ผ่อนคลายและหายใจกันสกั หนอ่ ย เดินวิถีแห่งสติ คำ�แนะนำ�ด้านล่างจะช่วยให้เด็กๆ ตระหนักถึงการเคล่ือนไหวของร่างกาย ตนเองในสถานการณต์ ่างๆ ได้ และร้วู า่ รา่ งกายของพวกเขาถ่ายทอดความ รู้สกึ ไดอ้ ยา่ งไร . 103 .

เลน่ เป็น เดก็ ลองจินตนาการว่าเธอเดินอยู่บนหิมะ ท้ิงรอยเท้าลึกเอาไว้ จินตนาการว่ากำ�ลังเดินอยู่บนนำ�้ แข็งที่ต้องระวังไม่ให้นำ�้ แข็งแตก จินตนาการว่าทุกคร้ังที่เธอวางเท้าลงไป เม่ือยกขึ้นมาจะมีดอกบัวโผล่ข้ึน มาจากพนื้ ดนิ ซ่งึ เธอจะสรา้ งทางดอกบวั ในทกุ ท่ีทไี่ ป เดินเหมือนกับนักธุรกิจที่เร่งรีบ เหมือนกับสัตว์ท่ีมีขนเต็มตัว เหมือนกับบอลลูน เหมือนกับทหาร เหมือนกับโจร เหมือนกับหุ่นยนต์ จินตนาการว่าเธอกำ�ลังสวมมงกุฎหรือผ้าคลุมไหล่ จินตนาการว่าเธอทูน ถังนำ�้ ไว้บนศีรษะ ลองจินตนาการว่า หากเธอกำ�ลังรีบ การเคล่ือนไหว ของเธอจะเปลี่ยนแปลงไปอยา่ งไร จินตนาการว่าเธอเดินผ่านสถานท่ีซ่ึงสวยงามมาก สบายและมี ความสขุ มาก จินตนาการวา่ เธอเดินผา่ นทงุ่ มืด ไดย้ นิ เสยี งต่างๆ และร้สู กึ กลวั จนิ ตนาการว่าเธอตอ้ งอยหู่ า่ งจากครอบครวั 1 สัปดาห์ ถ้าเธอเจอ พวกเขาจะทักทายว่าอยา่ งไร เดนิ กา้ วยาวและกา้ วสน้ั เดนิ ผา่ นหมิ ะ ผา่ นแมน่ �ำ้ ทไี่ หลเชยี่ ว ขา้ มกอ้ น หนิ ในล�ำ ธาร ผา่ นคลน่ื ทซี่ ดั ฝง่ั ผา่ นทะเลทรายทรี่ อ้ นจดั เดนิ บนเชอื กบางๆ ดนิ เหมอื นแมว เดนิ บนสะพานเชอื ก เดนิ ดว้ ยขาทเี่ ปน็ โลหะ เดนิ เหมอื นทารก เดินบนถา่ นร้อนๆ เดนิ เหมือนกบั เลน่ สเก็ตนำ�้ แข็ง เดินเหมือนกับคนขอี้ าย เดนิ เหมือนช้างเดนิ เหมอื นคนแก่ ตอนน้ีเดนิ ช้าๆ คอ่ ยๆ ตระหนักรูถ้ งึ ราย ละเอยี ดของการเดนิ ใหม้ ากทสี่ ดุ เทา่ ทท่ี �ำ ได้ สงั เกตวา่ สน้ เทา้ และองุ้ เทา้ ของ เธอแตะท่ีพนื้ อย่างไร ยกข้ึนและเคล่ือนเท้าอีกขา้ งชา้ ๆลองดูว่าเธอรับรถู้ ึง การรกั ษาความสมดลุ อย่างไร ปล่อยร่างกายของเธอผอ่ นคลายในทกุ กา้ ว และทิ้งนำ�้ หนักท้ังหมดลงไปบนเท้าที่ยืน หายใจลึกๆ ตอนนี้หายใจเข้า ทกุ ครง้ั ท่เี ธอยกเท้า และหายใจออกเวลาวางลงพน้ื เดนิ แบบนสี้ กั ครู่ เธอเปดิ เพลง “Walking Meditation” เพลงที่ 14 ให้เด็กๆ ฟังและสอนให้เขารอ้ งเพลง Walking Meditation . 104 .

ทำ�สมาธิ: ฉนั เปน็ อสิ ระ สง่ ความปรารถนาดีตอนเริ่มตน้ และสิ้นสุดวัน สิง่ ทต่ี อ้ งเตรียม: ระฆัง ไมเ้ ชญิ ระฆงั เทียน ธูป และไมข้ ดี (หากวา่ หอ้ งไมเ่ หมาะทจ่ี ะจดุ เทยี น หรือมผี ้ทู ี่แพก้ ลนิ่ หรอื ควนั จะใชก้ อ้ นกรวดหรอื ดอกไม้แทนกไ็ ด)้ การรวมกลุ่มกันในตอนเริ่มต้นและสิ้นสุดของแต่ละวันซึ่งจะมีประโยชน์ อยา่ งมากส�ำ หรบั เดก็ ทงั้ กลมุ่ เชน่ เดยี วกบั ทผี่ ใู้ หญท่ ดี่ แู ลพวกเขา เรามโี อกาส สดใหม่เพ่ือท่ีจะเร่ิมต้นวันใหม่ให้ดีท่ีสุดเท่าท่ีเป็นไปได้ และกลับมาอยู่ใน สภาวะแห่งสันติอีกคร้ังในตอนท้ายของวัน เราช่วยเด็กๆ พัฒนานิสัยแห่ง การสะท้อนตัวตนและกลับมาหาพื้นที่ภายในตัวพวกเขาซ่ึงมีรัศมีแห่งความ อบอุน่ และเบาสบายอยู่ เชญิ ระฆงั 1 ครงั้ เธออาจจะปรบั เปลย่ี นขอ้ ความเพอ่ื ภาวนาขา้ งลา่ งนี้ กไ็ ด้ ส�ำ หรับการเรม่ิ ต้นและสน้ิ สุดวัน น่ังให้ม่ันคงบนเบาะ และนำ�ตัวเองกลับมาอยู่ในปัจจุบันขณะ ใน ความเงียบสงบน้ี ลองดวู า่ มีทไี่ หนในตวั เธอที่อบอนุ่ ที่สดุ เต็มไปด้วยความ รักและพ้ืนท่ีว่าง มันอาจจะเป็นตำ�แหน่งหัวใจ ลองวางมือข้างหนึ่งหรือ สองขา้ งไว้บนหัวใจ อาจจะเป็นท่คี วามคิดของเธอ วางมือเบาๆ บนศรี ษะ ของเธอ มันจะเป็นท่ีไหนในร่างกายของเธอก็ได้ วางมือไว้ตำ�แหน่งน้ัน จดจอ่ ไปท่ตี ำ�แหน่งท่เี ธอรู้สึกได้ถงึ ความรกั ความอบอ่นุ และพืน้ ท่ีวา่ ง จากพื้นที่ว่างนี้ รับรู้ถึงความปรารถนาดีท่ีปรากฏขึ้นมาและ ส่งเสียงอย่างเป็นธรรมชาติ ความปรารถนาอะไร เป็นความปรารถนา ที่ดีต่อคนท่ีเธอรักหรือไม่ เป็นความปรารถนาดีต่อผู้คนท่ีมีมากกว่าหนึ่ง คนหรือไม่ เป็นความปรารถนาดีต่อคนท่ีเธอไม่ชอบหรือไม่ เป็นความ ปรารถนาดีต่อตัวเธอเองหรือไม่ เป็นความปรารถนาดีต่อสิ่งมีชีวิตอ่ืนๆ เชน่ สัตว์ พชื หรือแร่ธาตุหรือไม่ . 105 .

เลน่ เป็น เด็ก ถึงตอนน้ี ลองขอใหเ้ ด็กๆ แลกเปล่ียนเกีย่ วกบั ความปรารถนาดกี บั คนอ่ืนๆในกลุ่ม เด็กๆ อาจจะอยากให้โลกน้ีมีสันติสุข ให้คุณพ่อคุณแม่มี ความสุข หรือได้อยกู่ บั พน่ี ้อง ตอนนี้ขอใหอ้ าสาสมัครคนหนง่ึ ชว่ ยจุดเทียน ซ่ึงเป็นสัญลักษณ์แทนการส่งความปรารถนาดีออกไปด้วยแสงเทียนและ ความอบอนุ่ จากนน้ั จดุ ธปู ซง่ึ เปน็ สญั ลกั ษณข์ องกลน่ิ หอมและความงามของ ความปรารถนาดี เชิญระฆัง 1 ครั้งเมื่อปักธูปแล้ว เพ่ือให้ทั้ง เพลงท่ี 15 กลุ่มส่งความปรารถนาดีของพวกเขาในรูปของแสง May the Day ความอบอุ่น และกลิ่นหอมได้ จบกิจกรรมด้วยการ รอ้ งเพลง “May the Day Be Well” (ขอใหเ้ ป็นวันด)ี Be Well ร่วมกนั (ขอใหเ้ ปน็ วนั ดี) แลกเปลีย่ น สมาธชิ ่วยฉันได้อย่างไร บทสมั ภาษณ์ คีอารา่ (Chiara) อายุ 9 ปี และ เซยี นน่า (Siena) อายุ 11 ปี โดยภกิ ษุณี รัตนกัลยา (Sister Jewel) สถาบนั พุทธศาสนาประยุกต์แหง่ ยโุ รป (European Institute of Applied Buddhism) ประเทศเยอรมนี เด็กๆ อธิบายว่าการฝึกสตใิ ห้เพอ่ื นเขา้ ใจได้อย่างไร คีอาร่า: การฝึกแบบน้ีเหมือนเป็นการผ่อนคลายแบบหน่ึง แต่มันก็เป็นวิธี ท่ีทำ�ให้เรารู้สึกถึงการหายใจ เหมือนกับเวลาท่ีสวดอ้อนวอนพระเจ้า การ ทำ�สมาธิกับพระพุทธเจ้าก็เหมอื นกนั เราสวดออ้ นวอนกับพระพุทธเจา้ ด้วย การฟังลมหายใจของเรา มันเหมือนกับว่าเรากำ�ลังฟังลมหายใจของเราเอง เมอ่ื เราไดย้ นิ เสยี งระฆงั เราหยดุ เพราะวา่ พระพทุ ธเจา้ กลา่ ววา่ “หยดุ และฟงั เสียงหายใจของเธอ” นคี่ ือสิง่ ท่หี นูเลา่ ใหเ้ พ่อื นฟัง . 106 .

ทำ�สมาธิ: ฉันเป็นอสิ ระ หนูรู้สึกผ่อนคลายมากข้ึนเวลาที่หยุดเม่ือได้ยินเสียงระฆัง แต่บาง ครั้งก็ทำ�ไม่ได้เสมอไป เหมือนกับเวลาที่เราได้ยินเสียงระฆังที่โรงเรียน เรา ต้องเข้าโรงเรียน ดังนั้นบางทีหนูจะฟังเสียงระฆังตอนที่กำ�ลังว่ิงอยู่ หนูฟัง เสียงลมหายใจของตัวเอง แม้ว่าจะไม่มีระฆังก็ตาม หนูชอบฟังเสียงการ หายใจของตวั เอง เพราะวา่ มนั ชว่ ยใหห้ นู ชา้ ลงและเรอ่ื งอน่ื ๆอกี สตยิ งั บอก เราวา่ ถา้ เธอกลัว เธอต้องหยุด เธอนงั่ สมาธไิ หม คอี ารา่ : หนพู ยายามท�ำ สมาธเิ วลาทไ่ี มเ่ หนอื่ ย หนพู ยายามจะตนื่ ตวั เมอื่ นงั่ สมาธิ บางทมี ันดีทเ่ี ราแคห่ ายใจและไมค่ ดิ ถึงส่งิ ต่างๆ แต่บางทีหนูก็นัง่ นง่ิ ๆ ไม่ได้ หนกู ม็ กั จะคิดเรือ่ ยเปื่อย เชน่ หนคู วรจะท�ำ อะไรบ้างในวันสน้ิ ปี และ หนคู วรจะคยุ อะไรกบั เพอ่ื นบา้ ง เมอื่ หนนู ง่ั สมาธิ หนูท�ำ ใหก้ ารหายใจสดชนื่ ขนึ้ หนูท�ำ สมาธทิ กุ วนิ าที ตอนท่ีฟังครู หนูก็ยังสงบน่ิง หนูไม่ว่ิงไปมา ตอนที่ทำ�โจทย์เลข หนูจะขอ เวลานอกเพอื่ หายใจ เพราะวา่ สมองเตม็ แล้ว จากนัน้ จึงคอ่ ยตรวจงานที่ท�ำ เธอเพียงแต่ต้องท�ำ สิ่งตา่ งๆ ใหช้ า้ ลง บางครงั้ คนมกั จะชอบพูดวา่ “เร็วเข้า เราต้องท�ำ ใหเ้ สรจ็ ” แต่มนั จะดีกวา่ ถา้ หายใจ เพราะว่าจากนนั้ เธอจะคดิ ได้ มากข้นึ เธอคิดว่าสตทิ ำ�ให้เธอฉลาดขน้ึ หรอื คอี าร่า: สติทำ�ใหเ้ ธอฉลาดขน้ึ เพราะวา่ เธอตอ้ งใช้มนั ตลอดเวลาในการคดิ สิ่งตา่ งๆ อยา่ งละเอยี ด เธอและพส่ี าวไปกนั ได้ดีไหม หลังจากรู้จักการปฏิบตั แิ ล้ว คีอาร่า: พ่ีกับหนูไปกันได้ดีกว่าเดิมแล้วตอนน้ี แต่ว่าบางทีหนูโกรธจริงๆ หนูเป็นคนใจร้อนและโมโหง่าย น่ีคือเหตุผลที่ว่าทำ�ไมหนูชอบหายใจ และหยุด เพราะว่าหนูรู้สึกเสียใจและขอโทษต่อคนที่หนูมักจะตะโกนใส่ . 107 .

เลน่ เป็น เด็ก หนไู มไ่ ดต้ ั้งใจ แตห่ นทู �ำ อะไรไม่ได้ หากวา่ มอี ะไรไม่ไดด้ งั ใจ หนูจะโกรธและ จากนั้นก็จะกลับมาทบทวนอย่างละเอียด แต่ตอนน้ีหนูพยายามท่ีจะคิด ใครค่ รวญใหด้ ี ก่อนทีจ่ ะโกรธ ทำ�อยา่ งไร คีอาร่า: หนูมักจะคิดในทำ�นองว่า ทำ�ไมหนูจึงโกรธ เพราะบางครั้งหนู อารมณ์ร้อนมากทั้งท่ีไม่มีอะไรเลย ดังน้ันหนูจึงถามว่า “ทำ�ไมฉันจึงโกรธ มนั เป็นเรื่องงเ่ี งา่ ทจี่ ะโกรธ” น่ีชว่ ยหนูใหเ้ ยน็ ลงได้ บางทีหนูรู้สึกว่าอยากกรีดร้องทั้งที่ไม่มีอะไรเลย นี่ไม่ใช่สิ่งที่หนู ต้องการ มันไม่ดีต่อหนู แม่ของหนูพยายามช่วย เธอหัวเราะและทำ�ให้หนู หัวเราะ เธอพูดว่า “ทำ�หน้าแบบน้ันอีกแล้ว แม่อยากจะเห็นหน้าแบบนั้น” แม่ชว่ ยหนไู ด้ หนูอธบิ ายการฝึกสติหรือทำ�สมาธิอย่างไร เซียนนา่ : ในการต์ นู คนและข้าวของลอยอยเู่ หนอื พน้ื หรืออะไรท�ำ นองนั้น แต่นั่นไม่ใช่การทำ�สมาธิ สมาธิเป็นสิ่งท่ีเข้าไปในตัวเราและอยู่กับเรา และ ตระหนักถึงส่ิงท่ีร่างกายเราต้องการ หรือมีการฝึกปฏิบัติท่ีแตกต่างออกไป เช่น การสวดอ้อนวอนใหค้ นอ่ืน เช่น ใหเ้ ขาแข็งแรงข้ึน เธอเคยชว่ ยเพือ่ นๆ ฝึกปฏบิ ตั ิไหม เซียนน่า: บางที ส่ิงหน่ึงท่ีหนูสังเกตก็คือ เด็กๆ อารมณ์เสียง่ายขึ้น เมื่อ อายุมากข้ึน ครั้งหนึ่งเพ่ือนของหนูโกรธเพื่อนอีกคนหน่ึงมาก หนูชวนเขา ไปเดินรอบสนามบาสเกตบอลเพอ่ื ชว่ ยตอนทีเ่ ขาโกรธ เราไมต่ อ้ งพูดกัน แค่ เดิน หนูไมร่ ู้วา่ เขาคิดอะไร อาจจะคิดถึงคนทีก่ ำ�ลงั โกรธใส่ แตห่ นจู ะมองไป ทเี่ ทา้ ของตัวเอง และคดิ ถึงท้งั สองคนน้ี และคดิ ถึงคนอ่นื ๆ ท่เี ธอโกรธดว้ ย หนสู วดออ้ นวอนเพอ่ื ชว่ ยใหพ้ วกเขารสู้ กึ ดขี นึ้ บางครง้ั หนแู คป่ ลอ่ ยใหเ้ ขาอยู่ ตามล�ำ พัง เพราะว่ามันดีที่ไดอ้ ยกู่ บั ตัวเองสักพกั . 108 .

ทำ�สมาธ:ิ ฉนั เปน็ อสิ ระ เขามักจะรู้สึกดีขึ้นหลังจากนี้ เขาจะขอโทษหรือมาเล่นกับพวกเรา อกี ครง้ั เธอบอกได้ว่าเขากำ�ลังขอโทษอยู่ แมว้ ่าจะไม่ได้พดู ออกมากต็ าม เธอฝกึ ปฏบิ ตั ิร่วมกบั พ่สี าวอย่างไร เซยี นน่า: เวลาทีเ่ ราทะเลาะกนั เราต่างกลับไปที่เตยี งนอนของตัวเอง พ่ีจะ จดั หอ้ งนอนของเขา สว่ นหนจู ะนงั่ และอา่ นหนงั สอื เราจะแยกกนั และหายใจ หรอื พอี่ อกไปขา้ งนอนกนิ อาหารเชา้ ฉนั ตามลมหายใจ3ครงั้ แลว้ ท�ำ อยา่ งอน่ื บางทฉี นั ลองขอโทษ ฉนั คดิ วา่ พกี่ อ็ ยกู่ บั ลมหายใจดว้ ยเหมอื นกนั อยา่ งนอ้ ย ท่ีสุดก็สังเกตลมหายใจ แต่หนูไม่แน่ใจนัก เพราะว่าอยู่อีกมุมหน่ึงของห้อง . 109 .



6 เสริมสร้าง ความสมั พนั ธต์ ่อกนั และตอ่ โลก หากเธอเพาะเมลด็ ขา้ วโพด และเฝา้ ดแู ลสกั 2-3 สปั ดาหก์ จ็ ะงอกและโตขนึ้ ตอนน้ีขอให้เธอจนิ ตนาการว่าเธอคุกเขา่ ลง และพูดกบั ตน้ อ่อนของข้าวโพด วา่ “ตน้ ขา้ วโพดนอ้ ยๆทร่ี กั เธอจ�ำ ตอนทเี่ ธอเปน็ เมลด็ ขา้ วโพดไดไ้ หม”หากวา่ ต้นข้าวโพดพูดได้ มันอาจจะตอบว่า “ฉันน่ะหรือ เคยเป็นเมล็ดข้าวโพด? ฉันไม่เชื่อหรอกนะ!” ต้นข้าวโพดอาจลืมไปหมดสิ้นว่าคร้ังหนึ่งตนเองเคย เปน็ เมลด็ มาก่อน ดงั นน้ั เธอจงึ บอกต้นขา้ วโพดวา่ “ต้นข้าวโพดนอ้ ยๆ ที่รัก ฉันร้สู ิ เพราะฉันเปน็ คนใส่เธอลงไปในกระถางใบนเ้ี อง ฉนั มน่ั ใจว่าครั้งหนง่ึ เธอเคยเปน็ เมล็ดข้าวโพด ฉันรดนำ�้ เธอทุกวัน และวันหนง่ึ เธอก็งอกออกมา แล้วเร่ิมผลิใบแรก” เธออาจจะทำ�เหมือนว่ากำ�ลังบรรยายให้ต้นอ่อนรู้ว่า เกิดอะไรข้นึ กับเขาบา้ ง บางทเี ขาอาจจะระลกึ ไดว้ ่าตนเองมาจากไหน เราก็เหมือนกับต้นข้าวโพด ช่วงเวลาท่ีแม่ของเราต้ังครรภ์ เธอและ ฉนั เรามขี นาดเลก็ มากๆ เลก็ กวา่ เมลด็ ขา้ วโพดเสยี อกี เราเปน็ เมลด็ เลก็ ๆ ซง่ึ บรรจุพ่อและแมไ่ ว้ในน้ัน เราคอื ความสบื เนือ่ งของพอ่ แมข่ องเรา แต่ไม่คอ่ ย มีใครจำ�ได้มากนัก หลังจากการปฏิสนธิ เซลล์ก็แตกขยายอย่างรวดเร็ว ใน 1 ชว่ั โมงแรกของการปฏสิ นธิ เซลล์ขยายเพมิ่ ขึน้ 1,000 เซลล์ เราค่อยๆ เติบโตในลกั ษณะน้ี ส่วนมากแล้วพวกเรามีช่วงเวลาที่ดีในท้องแม่ สภาพอากาศในนั้น . 111 .

เลน่ เปน็ เดก็ สมบูรณ์แบบมาก! เราอยู่ในท่ีอ่อนนุ่มซึ่งโอบล้อมไปด้วยน้ำ� และเราลอย อยู่ในนนั้ แสนสบาย แม่หายใจใหเ้ รา กนิ เพือ่ เรา และยม้ิ ใหเ้ รา เราไมต่ อ้ ง ทำ�อะไรเลย เราเพียงแค่เบิกบานกับสิ่งเหล่าน้ัน ในเวียดนามมีสำ�นวนที่ บรรยายถงึ ทอ้ งของแมว่ า่ เปน็ พระราชวงั ส�ำ หรบั เดก็ เราอยทู่ น่ี น่ั 9 เดอื น เรา ไมต่ อ้ งกงั วลกบั อะไรเลย ไมม่ ีความกงั วล ไมค่ วามกลัว ไมม่ ีความปรารถนา นค่ี ือสรวงสวรรค์ แตเ่ มอ่ื เราคลอด สถานการณเ์ ปลยี่ นไปหมด กอ่ นหนา้ นเี้ ราผกู ตดิ กบั แมผ่ า่ นสายรกซง่ึ น�ำ อาหารและออกซเิ จนสง่ ตอ่ มาใหเ้ รา เมอ่ื เราเกดิ สายรก ถกู ตดั ขาด เราต้องพงึ่ ตวั เองแล้ว เป็นชว่ งเวลาทั้งท่ียากล�ำ บากและอนั ตราย ในเวลาเดียวกัน เพราะว่าแม่ของเราจะไม่ได้หายใจให้เราอีกต่อไปแล้ว เรา ต้องหายใจด้วยตัวเอง มันยากเพราะว่ามีของเหลวอยู่ในปอดของเรา เรา ต้องเอามันออกมาเพ่ือให้เราได้หายใจครั้งแรกในชีวิต เมื่อเราทำ�ได้ เราก็รู้ วา่ เราจะมชี วี ติ รอด เราเคยกลวั วา่ เราอาจจะไมร่ อดชวี ติ นน่ั คอื ประสบการณ์ ความกลวั ครั้งแรกของเรา เมื่ออยู่นอกร่างกายของแม่ เราทำ�อะไรด้วยตนเองไม่ได้เลย ต้องมี ใครสกั คนดแู ลเรา เราท�ำ อะไรไม่ได้ เรามีแขน ขา และเทา้ แตเ่ ราไมร่ ูว้ า่ จะ ต้องทำ�อย่างไรกับมัน เราต้องอาศัยพ่อหรือแม่ เราก็เริ่มรู้สึกกลัว ควบคู่ ไปกับความกลัวแรกสุดคือความปรารถนาท่ีจะมีชีวิตรอดซึ่งเป็นความ ปรารถนาแรกสุด เม่ือเราโตขึ้นมา เรามีความปรารถนาแบบอื่นๆ แต่ทุก ความปรารถนาในตวั เราเปน็ เพยี งแคก่ ารสบื เนอื่ งจากความปรารถนาแรกสดุ นนั่ คอื ความปรารถนาทจี่ ะมีชีวิตรอด เราอาจจะมพี ฤติกรรมเหมือนกับต้นข้าวโพด เราจ�ำ ไม่ไดว้ ่าคร้ังหนง่ึ เราเคยอยใู่ นทอ้ งของแม่ เราประหลาดใจทรี่ วู้ า่ เราเคยเปน็ เมลด็ เลก็ ๆ เราอาจ จะไม่ได้ลืมทั้งหมด แต่เราเกือบจะลืมไปว่าคร้ังหน่ึงเราเคยอยู่ในพระราชวัง ของเด็กอย่างสบายมากซ่ึงเป็นสวรรค์ของเรา หากบางคร้ังบางคราว เธอรู้สึกหวนคิดถึงอดีตท่ีเป็นสวรรค์ เธอรู้ว่าเธอไม่ได้ลืมสวรรค์ในช่วงเก้า เดอื นนนั้ ไปท้งั หมด . 112 .

เสรมิ สร้างความสัมพนั ธต์ อ่ กันและต่อโลก มสี ง่ิ หนง่ึ ทเ่ี ราควรจดจ�ำ ไว้ เราเรม่ิ ตน้ มาจากเมลด็ เลก็ ๆ และในเมลด็ น้ันมีพ่อแม่ของเราและบรรพบุรุษท้ังหมดของเราดำ�รงอยู่ เหมือนกับต้น ขา้ วโพดทเ่ี ป็นความสืบเน่ืองของเมลด็ ข้าวโพด เราเปน็ ความสบื เน่อื งของพอ่ และแมข่ องเรา น่คี ือความจรงิ หากเรา ตระหนกั ถงึ ความจรงิ ทวี่ า่ ตน้ ขา้ วโพดคอื ความสบื เนอื่ งของเมลด็ ขา้ วโพด เรา จะต้องยอมรบั ความจริงที่ว่า เราคอื ความสบื เน่อื งของพอ่ แม่หรือคนทด่ี แู ล เรา ไม่วา่ เขาจะเป็นพอ่ แมท่ างสายเลือดหรือไมก่ ็ตาม บางทมี ันอาจจะดีถา้ เราเดินไปหาพ่อแลว้ มองดทู ่าน และกล่าววา่ “พ่อครบั พอ่ รไู้ หมว่าผมเปน็ ความสืบเนื่องของพ่อนะ” ในความเป็นจริง เมื่อเธอเป็นการสืบเนื่องของ อะไรหรอื ของใคร เธอบอกไมไ่ ดว้ า่ เธอแตกตา่ งจากเขาโดยสน้ิ เชงิ ตน้ ขา้ วโพด น้อยๆ จะพูดไม่ได้ว่า “ฉันไม่รู้จักเมล็ดข้าวโพด ฉันเป็นสิ่งท่ีแตกต่างจาก เมลด็ ขา้ วโพดโดยส้ินเชิง” นนั่ ไม่เป็นความจรงิ เพราะว่าตน้ ขา้ วโพดมาจาก เมล็ดข้าวโพด มันเป็นหน่ึงเดียวกับเมล็ดข้าวโพด อาจดูไม่เหมือนกับเมล็ด ข้าวโพด แตน่ ่นั ก็เป็นการสืบเนื่องของเมล็ดขา้ วโพด เมื่อเด็กหญิงตัวน้อยโกรธพ่อของเธอ เกิดอะไรข้ึน อันท่ีจริงเธอ ก�ำ ลงั โกรธตวั เอง เพราะว่าเธอเปน็ ความสืบเนอ่ื งของพอ่ ของเธอ เมอ่ื เราท�ำ สมาธิ เราตระหนักได้วา่ พอ่ อยูภ่ ายในตัวเรา และอยใู่ นทุกเซลล์ของร่างกาย ของเรา หายใจเข้า ฉนั กลา่ วสวสั ดคี ณุ พอ่ ในทุกเซลล์ของรา่ งกาย หายใจออก ฉันยิ้มให้แม่ของฉันที่อยู่ในทุกเซลล์ของร่างกาย ในความเป็นจริงแล้ว ทุก เซลล์ในรา่ งกายของเรามีแม่ พอ่ และบรรพบุรษุ ของเราอยู่ เราเปน็ เพียงแค่ การสืบเนอ่ื ง เวลาท่เี ราโกรธแม่ ก็เหมอื นกับว่าเราโกรธตวั เอง เราบอกไมไ่ ด้ ว่าเราแตกต่างจากแม่ของเราโดยสิ้นเชิง แต่เราก็พูดไม่ได้ว่าเราท้ังคู่เป็นคน เดยี วกนั เธอไมใ่ ชค่ นเดยี วกบั พอ่ ของเธอ แตเ่ ธอกไ็ มใ่ ชอ่ กี คนหนงึ่ ทต่ี า่ งออก ไปทั้งหมดเช่นเดียวกัน น่ีเรียกว่า “ไม่มีความเหมือน ไม่มีความต่าง” หรือ “ไม่มที ง้ั ความเหมอื นและความต่าง” นน่ั เป็นค�ำ สอนของพระพทุ ธเจา้ เมื่อเรามองดูอัลบั้มรูปถ่ายของครอบครัว และเห็นตัวเองตอนอายุ 5 ขวบ เราถามตวั เองวา่ “ฉนั เปน็ คนเดียวกบั เด็กในภาพนั้นหรือไม่” ตอนนี้ . 113 .

เลน่ เปน็ เดก็ เราอายุ 30 ปีหรือ 40 ปี เราตา่ งจากเด็กชายหรือเด็กหญิงในภาพ การบอก วา่ เราเปน็ คนเดยี วกนั เปน็ เรอื่ งยากทจี่ ะเชอ่ื แตท่ จ่ี รงิ แลว้ เราคอื การสบื เนอื่ ง ของเดก็ ชายหรอื เดก็ หญงิ คนนนั้ รา่ งกาย ความรสู้ กึ และการรบั รขู้ องเราตา่ ง ออกไปแล้ว แต่เราก็มาจากเด็กหญิงและเด็กชายคนนั้น เวลามีใครถามว่า เธอเป็นคนเดียวกบั ตอนที่เป็นเด็กหรอื ไม่ เธออาจจะตอบเขาไปวา่ “อมื ดู เหมือนว่าฉันไม่ได้เป็นคนเดียวกันกับเด็กคนน้ัน เพราะหน้าตาและความ รสู้ ึกแตกตา่ งกัน แตก่ ไ็ ม่ต่างไปเสยี ทัง้ หมด เพราะฉันกม็ าจากเดก็ คนนั้น ฉนั คอื การสบื เนอ่ื งของพวกเขา” นค่ี อื สง่ิ พระพทุ ธเจา้ หมายถงึ ทางสายกลาง ซงึ่ แปลว่า เราไม่ใช่ท้ังคนเดิม และคนท่ีต่างจากเดิมโดยสิ้นเชิง นี่เป็นคำ�สอน เรอื่ งไมม่ คี วามเหมอื น ไมม่ คี วามตา่ ง เราควรจะใชเ้ วลาคยุ กบั พอ่ และแมข่ อง เราในเร่ืองน้ี น่ีคือความจริงท่ีว่าเวลาเธอโกรธพ่อ เธอกำ�ลังโกรธตัวเธอเอง ไมม่ ที างทจ่ี ะถอนพอ่ กบั แมอ่ อกไปจากตวั เราได้ นค่ี อื เหตทุ ว่ี า่ ท�ำ ไมเราจงึ ฝกึ ปฏบิ ตั กิ ารฟ้นื ฟคู วามสมั พันธก์ ับพวกเขาภายในตวั เรา มีชายหนุ่มคนหน่ึงโกรธพ่อของเขามาก เขาพูดว่า “ฉันจะไม่ยุ่งกับ ชายคนนนั้ อกี ตอ่ ไปแลว้ ” แตเ่ ขาถอดถอนพอ่ จากตวั เขาไมไ่ ด้ ไมม่ ที างเพราะ เขาเป็นการสืบเน่ืองของคุณพ่อ คุณแม่ของฉันก็คือตัวฉัน น่ันคือความจริง พ่อของฉันก็คือฉันด้วย ฉันไม่แตกต่างโดยส้ินเชิงจากแม่และพ่อของฉัน นี่ คือสิ่งที่พระพุทธเจ้าเตือนความจำ�เรา ดังน้ันทุกคร้ังท่ีเธอมีปัญหากับพ่อ แม่ คิดดูอีกคร้ัง มองอย่างลึกซ้ึงและพยายามแก้ปัญหาด้วยแสงธรรมของ พระพทุ ธเจ้า “ไม่มคี วามเหมือน ไม่มคี วามต่าง” ซึ่งเป็นคำ�สอนทล่ี กึ ซ้ึงมาก เธออาจจะลองฟงั และฝกึ รอ้ งเพลง “Watering Seeds of Joy” (รดน�ำ้ เมลด็ พันธแ์ุ หง่ ความเบกิ บาน) ทช่ี ว่ ยใหเ้ ราเห็นการสบื เน่ืองของพ่อแม่ และ บรรพบรุ ษุ ของเรา นคี่ อื บทสวดทฉี่ นั เขยี นและลกู ศษิ ยข์ องฉนั ใสท่ �ำ นองเพลง เพลงที่ 16 ลงไป เรม่ิ ต้นว่า... Watering Seeds แมข่ องฉนั พอ่ แมข่ องฉนั พวกเขาอยใู่ นตวั ฉนั of Joy และเมือ่ ฉันมองลงไป ฉันเห็นตัวเองในน้ัน . 114 .

เสริมสรา้ งความสัมพันธ์ตอ่ กันและตอ่ โลก หล่อเล้ยี งความกรุณาและชมุ ชน พิธีเรม่ิ ตน้ ใหมส่ ำ�หรบั ครอบครัว สง่ิ ท่ตี ้องเตรยี ม: ระฆังและไมเ้ ชญิ ระฆัง แจกนั ดอกไม้ เราเตรียมการปฏิบัตินี้โดยการชวนเด็กๆ ทำ�การ์ดเขียนข้อความ เก่ียวกับส่ิงที่ตนเองรักและชื่นชมต่อผู้ปกครองของพวกเขาและตกแต่งให้ สวยงาม เตรียมไว้กอ่ นวันงาน พวกเขาจะมอบการด์ นใ้ี นพิธีเร่ิมต้นใหม่ เรา ต้องบอกผู้ใหญ่ก่อนด้วยว่า พวกเขาควรจะมาร่วมและเตรียมสิ่งของจาก ธรรมชาติที่แสดงถึงคุณสมบัติอันงดงามที่ซ่ึงเป็นตัวแทนคุณสมบัติที่เขา ช่ืนชมในตัวเดก็ ๆ การปฏิบัติท่ีงดงามนี้เปิดโอกาสให้ผู้ใหญ่และเด็กได้แสดงความ ช่ืนชมต่อกันและกัน เด็กผู้ชายวัย 4 ขวบคนหนึ่งกล่าวขอบคุณแม่ของเขา ที่คอยล้างจานท่ีบ้านอยู่เสมอ ผู้ใหญ่คนหนึ่งคุกเข่าต่อหน้าลูกๆ ของเธอ ขณะท่ีกลา่ วชื่นชมพวกเขา นี่เป็นชว่ งเวลาทีส่ นุก เบิกบาน และน่าประทับใจ มากสำ�หรับทกุ คนที่ไดเ้ ขา้ รว่ มกิจกรรม หากมีเวลา ให้เด็กๆ เตรียมอาหารเพ่ือบริการผู้ใหญ่ในช่วงเริ่มพิธี แต่หากไม่มีเวลาพอ อาจจะจัดถาดใส่คุกกี้เตรียมไว้แทน เร่ิมพิธีด้วยการ ส่งถาดขนมไปรอบๆ ในความเงียบและเบิกบานกับคุกก้ีสัก 2-3นาที ในความเงยี บ การเตรียมงานคล้ายกับการฝึกเร่ิมต้นใหม่ของผู้ใหญ่ (บทท่ี 3) เรานั่งเป็นวงกลม เด็กๆ นั่งข้างผู้ใหญ่ของพวกเขา มีแจกันดอกไม้ซึ่งจัด เตรียมอย่างเรียบง่ายวางไว้ตรงกลาง เนอ่ื งจากเด็กๆ จะต้องลุกขึ้นไปหยบิ ดอกไม้ตรงกลาง ดังนั้นจึงควรจดั เตรียมดอกไมเ้ ล็กๆ และหยิบได้งา่ ย เราเรม่ิ ตน้ ดว้ ยการรอ้ งเพลง เมอื่ ทกุ คนนง่ั เรยี บรอ้ ยแลว้ เดก็ คนหนง่ึ จะเชญิ ระฆงั 3 คร้ังก่อนทเี่ ราจะเริม่ แนะน�ำ วธิ กี ารฝึกปฏิบัติการเริม่ ต้นใหม่ . 115 .

เลน่ เปน็ เด็ก ส่งิ ที่ควรกล่าวถงึ • หัวใจสำ�คัญของการฝึกปฏิบัติเริ่มต้นใหม่คือการแสดงความช่ืนชมต่อ คนที่เรารัก และขอโทษสำ�หรับสิ่งท่ีเราทำ�ผิดต่อพวกเขา เม่ือเราไม่ได้ ท�ำ หรอื ท�ำ ไมส่ ม่ำ�เสมอ ความสัมพนั ธ์ของเราเหยี่ วเฉาลงไป การสอื่ สาร กลายเป็นความยากในขณะท่ีความเจ็บปวดสะสมมากข้ึนทุกวัน เรายัง รู้สึกไม่สดช่ืนและไม่มีความสุขเม่ือความงาม ความสามารถ และความ ชำ�นาญของเราไม่ได้รับการชื่นชมและหล่อเลี้ยง เราต้องทำ�สิ่งน้ีบ่อยๆ ประมาณสัปดาห์ละครั้ง เย็นวันศุกร์น่าจะเป็นช่วงเวลาที่ดี เพราะหลัง จากนั้นเราจะได้เบกิ บานกับวนั หยุดสุดสปั ดาห์ด้วยกัน • เราเรยี กการแสดงความชนื่ ชมตอ่ กนั วา่ “รดน�้ำ ดอกไม”้ ในตวั ผอู้ นื่ เพราะ เราแตล่ ะคนลว้ นแต่มดี อกไม้อยู่ภายใน ไดแ้ ก่ ความสดช่นื อารมณข์ นั ความเบิกบานและจิตใจท่ีปลอดโปร่ง เราต้องช่วยรดนำ้�ดอกไม้ และ รักษาความสดชื่นของดอกไม้ในตัวคนที่เรารัก บ่อยครั้งท่ีเรามักจะพูด เมื่อมีส่ิงผิดปกติเกิดขึ้น แต่สิ่งดีๆ มากมายเกิดข้ึนตลอดเวลาแต่เราลืม สังเกต ลูกๆ ของเราอาจจะมีสุขภาพดี คนรักของเราอาจจะช่วยเรา ท�ำ งานบ้าน เราไม่ควรบ่นเพียงเพราะว่าส่ิงตา่ งๆ ผิดไป แตค่ วรใช้เวลา กล่าวถึงส่งิ ทีเ่ รารสู้ ึกยนิ ดี เมื่อดอกไม้ของเราไดร้ ับการรดน�ำ้ สม่ำ�เสมอ ก็ จะงา่ ยมากในการยอมรบั ค�ำ วพิ ากษว์ จิ ารณ์ และเปลยี่ นแปลงพฤตกิ รรม ของเราเพ่ือทจี่ ะเกอ้ื กลู ครอบครวั ของเรา • แลกเปลี่ยนวิธีปฏิบัติท่ีช่วยหล่อเลี้ยงมุมมองในแง่บวกและการมองเห็น ส่ิงทด่ี ีในตวั ของคนท่ีเรารกั เม่ือดอกไมข้ องใครสกั คนไดร้ ับการรดนำ้� เรา ทง้ั หมดกไ็ ด้รบั การรดน�้ำ ไปด้วย • เม่ือการอธิบายจบลง ผู้ช่วยจะรดนำ้�ดอกไม้ก่อนเป็นคนแรก เพ่ือเป็น . 116 .

เสรมิ สร้างความสัมพันธต์ ่อกันและตอ่ โลก ตัวอย่าง เชญิ ชวนใหเ้ ดก็ ๆ อ่านสงิ่ ทีพ่ วกเขาเขียนในการ์ดใหก้ ับผใู้ หญฟ่ งั ถ้า เขาอยากจะอา่ น ไม่อยา่ งนน้ั เดก็ ๆ อาจจะยน่ื กระดาษไปใหเ้ ฉยๆ กไ็ ด้ เม่ือ เดก็ ทกุ คนแลกเปลย่ี นแลว้ ผใู้ หญจ่ ะน�ำ เสนอของทร่ี ะลกึ จากธรรมชาตทิ พ่ี วก เขาเตรียมให้เด็กๆ และอธิบายว่าส่ิงนั้นเป็นตัวแทนของส่ิงดีงามในตัวพวก เขาอยา่ งไร หากยังพอมีเวลา ก็อาจจะให้ผู้ใหญ่แลกเปล่ียนว่าพวกเขาจะทำ� อะไรได้บ้างท่ีจะนำ�ความสุขมาสคู่ รอบครัวตนเอง น่ีเป็นวิธีในแง่บวกในการ แบ่งปันความเสียใจของเธอ และความต้ังใจท่ีจะทำ�ให้ดีข้ึน ผู้ใหญ่บางคน บอกว่าเขาอยากจะทำ�งานให้น้อยลงเพื่อจะได้มีเวลาอยู่กับลูกๆ มากข้ึน หรือเขาอยากจะอดทนกว่านี้และดูแลตนเองให้ดีกว่าน้ีเพ่ือพวกเขาจะได้ ไม่หงุดหงิดและแสดงอาการโกรธออกมา บางคนบอกว่าเขาอยากยอมรับ ลูกๆ ไดม้ ากข้ึน และให้พน้ื ที่แก่พวกเขาเพื่อจะไดเ้ ป็นตัวของตัวเองมากขนึ้ จากนน้ั เดก็ ๆ จะแบ่งปนั บ้าง ซึ่งเด็กๆ มักจะกลา่ วถงึ วิธีการแกไ้ ขอย่างเป็น รูปธรรมและน่ารัก บางคนบอกว่าเขาจะพยายามฟังมากข้ึนและเม่ือผู้ใหญ่ ขอให้ทำ�อะไร ก็จะท�ำ โดยไม่ต้องพูดซำ้�ๆ ถงึ 10 ครง้ั บางคนขอโทษทีเ่ ขา ทำ�ตัวไม่น่ารักเวลาอยู่กับพ่ีน้อง และเขาอยากจะแบ่งปันกันมากขึ้นและ ทะเลาะกันใหน้ ้อยลง หากผู้เข้าร่วมพิธีสะดวกใจ เราอาจจะปิดการเร่ิมต้นใหม่ด้วยการฝึก ปฏบิ ตั ิการกอดสมาธริ ะหว่างเพอื่ นและสมาชิกในครอบครวั ของเรา กอดสมาธิ ยนื หันหนา้ เขา้ หันกันกบั สมาชกิ ในครอบครัว มองตาของเขาและเธอ (หาก ผู้ใหญ่ตัวสูงเกินไป ขอให้พวกเขาคุกเข่าลงมาก็ได้) พนมมือและไหว้ซึ่งกัน . 117 .

เลน่ เป็น เดก็ และกัน กอดช้าๆอยา่ งนุม่ นวล หายใจ 3 คร้งั ในอ้อมแขน ลมหายใจแรก เราตระหนกั รู้ว่าเรายงั มชี วี ิตอยู่ ลมหายใจท่สี อง เราตระหนักร้วู า่ คนทเ่ี รากอดอยู่มีชวี ติ อยู่ ลมหายใจที่สาม เรามีความสุขและรู้สกึ ขอบคุณท่ไี ดโ้ อบเขาไว้ ในอ้อมแขน มองซง่ึ กันและกัน พนมมอื แลว้ ไหว้อีกคร้ัง รดน้ำ�ดอกไม้ ส่งิ ทต่ี อ้ งเตรียม: ปากกาหลายๆ สี ดินสอ หรือปากกาเมจิค ส�ำ หรับใหเ้ ดก็ ทกุ คน วาดภาพดอกไม้ของตนเองกึ่งกลางกระดาษ ใสช่ อ่ื ของตวั เองลงไปในเกสรดอกไม้ กลบี ดอกเทา่ กบั จ�ำ นวนผทู้ ร่ี ว่ ม กจิ กรรม นั่งล้อมเป็นวงกลม เด็กแต่ละคนใส่ชื่อของตัวเองลงไปตรงเกสร กลางดอกไม้ จากน้ันให้เขาเขียนถึงข้อดีของตนเอง หรือส่ิงท่ีเขาชอบ เกยี่ วกบั ตวั เองลงไปในกลบี ดอกไมก้ ลบี แรก ถา้ พวกเขายงั เขยี นหนงั สอื ไมไ่ ด้ ลองใหพ้ วกเขาวาดภาพลงไปแทน หรอื ใหผ้ ้ใู หญ่ช่วยเขยี นลงไปให้ ทุกคนส่งภาพไปให้คนท่ีน่ังอยู่ทางซ้ายมือ จากนั้นทุกคนเติม ข้อความลงในกลีบดอกไม้ โดยเขียนเก่ียวกับข้อดีของคนท่ีมีช่ืออยู่บน ดอกไม้ ทำ�แบบน้ีต่อไปจนครบ เม่ือเสร็จแล้ว ทุกคนจะได้ดอกไม้ท่ีเต็มไป ดว้ ยสง่ิ ดๆี เกีย่ วกบั ตัวเองทเี่ พือ่ นๆ ในกลมุ่ มอบให้ เธอทำ�แบบเดยี วกันน้ี ดว้ ยภาพรศั มขี องดวงอาทติ ยท์ แ่ี สดงถงึ จดุ แขง็ ของเดก็ ๆ โดยใหเ้ ดก็ แตล่ ะคน วาดรูปดวงอาทิตย์ท่ีมีรัศมีขนาดใหญ่ ใส่รูปถ่ายของเด็กแต่คนลงไป ตรงกลางหรือให้พวกเขาวาดหน้าตนเองลงไป ให้พวกเขาเขียนคำ�ชื่นชม ทีพ่ วกเขาได้รบั จากการรดน้ำ�ดอกไมส้ น้ั ๆ ลงไปในรัศมขี องดวงอาทติ ย์ เธออาจจะทำ�กิจกรรมท่ีไม่ใช่การวาดภาพ แต่ให้โอกาสเด็กๆ ได้มี . 118 .

เสริมสร้างความสมั พนั ธต์ อ่ กนั และตอ่ โลก โอกาสรับการรดนำ้�ดอกไม้จากเด็กคนอ่ืนๆในวงกลม พวกเขาอาจจะกล่าว ค�ำ ชม ขอบคณุ หรอื สังเกตเห็นถงึ แงด่ ีของเพอื่ นคนอื่นๆ มคี รูชัน้ ประถม 5 คนหน่ึงในประเทศเยอรมนีท่ีแจกกระดาษซ่ึงมีช่ือของนักเรียนทุกคนในชั้น (รวมท้ังช่ือของเธอเองด้วย) เป็นแถวแนวต้ังด้านซ้ายของกระดาษ จากนั้น ใหท้ กุ คนเขียนส่ิงทพี่ วกเขาชืน่ ชมทกุ คนในหอ้ งลงไปคนละ 1 ประโยค จาก นั้นครูนำ�กระดาษแผ่นนี้ไปตัดด้วยความระมัดระวัง และแปะข้อดีทั้งหมด ของเด็กแต่ละคนที่เพื่อนๆ เขียนถึงลงบนกระดาษแผ่นเดียว แล้วนำ�ไปให้ พวกเขา แมจ้ ะใชเ้ วลามากแตค่ รกู ส็ งั เกตวา่ บรรยากาศในหอ้ งเปลย่ี นไปทนั ที หลงั จากกจิ กรรมนี้ เป็นบรรยากาศทอ่ี บอุ่นและเปิดกวา้ งมากข้ึน เธออาจจะจบกิจกรรมนี้ด้วยการร้องเพลงเพ่ือนรัก (Dear Friends) ร่วมกัน สัมผัสธรรมชาตแิ ห่งพุทธะของเรา เรารวู้ า่ พระพทุ ธเจา้ ด�ำ รงอยใู่ นตวั เราทกุ คน แนล่ ะ่ ไมใ่ ชผ่ ชู้ ายผซู้ ง่ึ มชี วี ติ อยู่ เม่ือนานมาแล้ว แต่เป็นสภาวะธรรมชาติของชายคนนั้น ธรรมชาติแห่ง พุทธะอยู่ในตวั เราทุกคน เธอคิดว่าธรรมชาติแห่งพุทธะเปน็ อยา่ งไร [ความสุข ความมนี ำ�้ ใจ ใจดี มคี วามกรุณา น่ารกั เปดิ กว้าง อิสระ อดทน ฯลฯ] หากเดก็ ๆ ตอ้ งการใหช้ ว่ ยออกความคดิ เรอื่ งนสิ ยั ดๆี เธออาจจะเรมิ่ . 119 .

เล่น เปน็ เดก็ ต้นว่า ลองคิดถึงคนที่เธอรักมาก เธอเห็นธรรมชาติแห่งพุทธะในตัวของ พวกเขาไหม คนนั้นเขาทำ�อะไรนะ เขาทำ�อะไรท่ีแสดงให้เห็นว่ามี ธรรมชาตแิ ห่งพุทธะ เรามักเห็นธรรมชาติแห่งพุทธะในคนท่ีเรารัก แต่ธรรมชาติแห่ง พทุ ธะมีอยู่ในทุกคน แม้แต่คนท่เี ราคดิ วา่ เราไม่ชอบ เธอเคยเห็นธรรมชาติ แห่งพุทธะในตวั พวกเขาเพยี งเสยี้ วหน่งึ บ้างไหม มนั เปน็ อยา่ งไร [เขายม้ิ เขาเคยพดู สงิ่ ทนี่ า่ รกั กบั เพอื่ นของหนู เขาชอบแมวของผม] ทำ�ไมการมองหาธรรมชาติแห่งพุทธะในตัวเราและคนอื่นๆ ที่เรา พบจงึ สำ�คญั [เพอ่ื ทเ่ี ราจะไดร้ กั ตวั เอง และคนอนื่ ๆ เราจะไดม้ คี วามสขุ และท�ำ ให้ คนอ่นื มีความสุข เราทง้ั หมดจะได้มีความสงบสขุ ] เรามาร้องเพลงที่เกี่ยวกับความรู้สึกของเราเวลาสังเกตเห็นถึง ธรรมชาตแิ ห่งพทุ ธะในตัวของเพ่ือนเรากันเถอะ รอ้ งเพลง: เพ่ือนรัก เพื่อนรกั อยากบอกถึงความในใจ เพอ่ื นนัน้ มีคณุ ค่าอนันต์ เราแสนรกั เพ่ือน เธอคิดอย่างไรเก่ียวกับคุณค่าท่ีเราร้องในเพลง เราจะเข้าถึงธรรมชาติ แห่งพุทธะในตัวของเพื่อนได้ไหม เรารู้สึกอย่างไรเมื่อพวกเขาแสดงให้เรา เห็นถงึ ธรรมชาติแหง่ พุทธะของพวกเขา [เรารักเขา เรามีความสขุ เรารสู้ ึกขอบคณุ ] มีอะไรบ้างที่จะทำ�ให้ธรรมชาติแห่งพุทธะเติบโตแข็งแรงขึ้นและ สวยงามข้ึน เวลาท่ีเธอนั่งและหายใจอย่างมีสติ เวลาที่เธอเดินและกิน อาหารอย่างมีสติ เธอรู้สึกไหมว่าธรรมชาติแห่งพุทธะมีชีวิตชีวาขึ้น มา รอ้ งเพลงกันอกี คร้ังเถดิ หมายเหต:ุ หลังจากเดก็ ๆ ร้จู กั ค�ำ นี้แล้ว การร้องเพลงจะสนกุ ขนึ้ เพลงนเี้ ปน็ วธิ ที ดี่ ใี นการขอบคณุ เพอ่ื นของเธอหรอื คนในครอบครวั . 120 .

เสรมิ สร้างความสัมพันธ์ตอ่ กันและต่อโลก มตี อนไหนท่เี ธออยากร้องเพลงน้บี ้าง [ตอนที่พี่ชายไม่ตีผม ตอนท่ีแม่ใส่ของโปรดของผมลงในกล่องข้าว กลางวนั ท�ำ ใหผ้ มประหลาดใจ ตอนทพี่ อ่ อา่ นนทิ านใหห้ นฟู งั ตอนทค่ี ณุ ยาย รอ้ งเพลง ตอนท่ีเพอื่ นยอมให้ผมเลน่ โรลเลอร์เบลดของเขา] การไหว้ สิ่งท่ีตอ้ งเตรยี ม: ปากกาเมจสิ ีต่างๆ การไหวเ้ ปน็ รปู แบบการสอ่ื สารทลี่ กึ ซงึ้ มาก การไหวห้ มายถงึ สวสั ดี ขอบคณุ ลาก่อน หรือขอโทษ แต่การไหว้ไม่ใช่แค่กิริยาที่แสดงความสุภาพ แต่ เป็นการรับรู้ และแสดงความเคารพต่อพระพุทธเจ้า หรือธรรมชาติแห่ง การตน่ื รูภ้ ายในตัวของเราทกุ คน เราประสานฝา่ มอื ดว้ ยกนั ใหเ้ ปน็ ดอกบัว ท่ีงดงามในระดับเดียวกับหัวใจของเรา เรามองไปยังตาของคนท่ีอยู่ตรง หนา้ เรา และยม้ิ เรากลา่ วเบาๆวา่ “ดอกบวั นสี้ �ำ หรบั เธอ” ขณะทเ่ี ราหายใจ เข้า “พระพุทธเจ้าในอนาคต” เราหายใจออก แล้วโค้งตัวลงต้ังแต่เอว จากน้นั เรายดื หลังขึ้นมา จ้องตากัน แลว้ ย้ิม นี่เปน็ ของขวญั ง่ายๆ ท่ีเรา มอบให้คนอน่ื ได้ใช่ไหม โปรดฝึกปฏิบัติกบั เพอ่ื นๆ ใหเ้ ดก็ ๆ ใช้เวลาไหว้เพ่อื น แทนท่ีจะเป็นดอกบัว เธออาจจะอยากให้อย่างอ่ืนแก่เพ่ือนหรือ คนในครอบครวั ของเธอ บางทเี ธออาจจะประสานมอื เขา้ ไวด้ ว้ ยกนั จอ้ งตา เพ่ือนและพูดกับตัวเองวา่ “แอปเปลิ น้สี �ำ หรบั เธอ พระพทุ ธเจ้าในอนาคต” หรือ “วันที่สดใสสำ�หรับเธอ พระพุทธเจ้าในอนาคต” หรือ “รอยยิ้ม ส�ำ หรับเธอ พระพุทธเจ้าในอนาคต” แล้วจงึ ก้มตัวไหว้ ให้เวลาสำ�หรับเด็กทุกคนได้ฝึกปฏิบัติกับเด็กคนอ่ืนๆ และกับเธอ . 121 .

เลน่ เป็น เด็ก พวกเขาจะมอบของขวญั อะไรกไ็ ด้ที่พวกเขาเลอื ก รสู้ กึ อยา่ งไรบ้างเวลาเมื่อไหว้พุทธะในตัวของเพอื่ น [มคี วามสขุ เหมอื นกบั รดน�ำ้ เมลด็ พนั ธแุ์ หง่ ความสขุ ในตวั ของเพอ่ื น ] รู้สกึ อยา่ งไร เวลาทม่ี ีคนมาไหวเ้ รา [มคี วามสุข ขอบคณุ ได้รบั ความรัก] โปรดฝึกไหวก้ บั คนอื่นๆ และคนในครอบครัวของเธอดว้ ย หากมีโอกาสชวนเด็กๆ วาดรูปหน้าแบบง่ายๆ บนหัวแม่มือของ แต่ละคนโดยใช้ปากกาสี มนุษย์หัวแม่มือสามารถฝึกปฏิบัติการไหว้ด้วย ความเคารพได้ มนษุ ยห์ ัวแมม่ อื อาจจะพดู คยุ กนั หรอื รอ้ งเพลงรว่ มกนั ได้ ระบบกายทสี่ อง เลา่ ใหเ้ ดก็ ๆฟงั วา่ เรามรี า่ งกายของเราเองแตใ่ นระบบกายทส่ี องเรามรี า่ งกาย ทสี่ องเพมิ่ ข้ึนมาดว้ ย เราจะดูแลคนอ่นื ๆ ในกลมุ่ เหมือนกบั ทเี่ ราดแู ลตวั เอง เราจะดูแลกายท่ีสองของเราด้วยความเอาใจใส่และด้วยความใจดี หากเรา ออกไปเล่นหรือไปร่วมกิจกรรมของโรงเรียน เราต้องแน่ใจว่ากายท่ีสองของ เราอยตู่ รงนนั้ และไมถ่ กู ทงิ้ ไว้ กอ่ นทเี่ ราจะไปทไ่ี หนในหอ้ งเรยี น ครจู ะบอกวา่ “อยา่ ลมื ดแู ลกายทส่ี อง”เพอ่ื ใหเ้ ดก็ ๆ ไดส้ �ำ รวจกายทสี่ องของตนเอง หากวา่ กายท่ีสองของเราไม่อยู่ตรงนั้น นักเรียนควรจะบอกครูให้รู้ว่าเขาอยู่ไหน (อาจจะเป็นในห้องน้ำ� หรือป่วย ฯลฯ) ด้วยวิธีการน้ี เด็กๆ จะคุ้นเคยกับ การรับผิดชอบเดก็ คนอ่ืน และไดร้ ับการดแู ลจากคนอ่ืนเช่นเดียวกัน ถ้ากายท่ีสองของเรากำ�ลังเศร้า เจ็บป่วย หรือมีปัญหา เราจะ พยายามช่วยเหลือหรือบอกให้ใครช่วยเขา ถ้ากายท่ีสองไม่เข้าเรียน เราจะ ชว่ ยใหเ้ ขาตามบทเรยี นใหท้ ัน เราท�ำ สิ่งเลก็ นอ้ ยแบบนี้ไปเรอ่ื ยๆ กจ็ ะทำ�ให้ กายที่สองของเรามีความสุข เช่น การแบ่งปันสิ่งดีๆ ให้แก่กัน แสดงความ ชื่นชม และชวนเขาเล่นเกมด้วยกัน สิ่งน้ีจะช่วยให้บรรยากาศในห้องเรียน . 122 .

เสรมิ สร้างความสมั พันธต์ ่อกันและตอ่ โลก เหมือนกบั ครอบครวั เราดูแลใครสักคนหนึ่ง และมีอีกคนหนึ่งท่ีดูแลเราด้วยเช่นกัน เรามี กายท่ีสองและเราก็ยังเป็นกายท่ีสองของอีกคนหน่ึง เราเป็นห่วงโซ่ท่ีทุกคนได้ รับการดูแล หากว่ากายที่สองของเธอป่วย ขาดเรียน เธอจะต้องรับผิดชอบ ต่อกายที่สองของเขาด้วย ดังนั้นจะไม่มีใครถูกลืม (เธออาจจะเรียกว่าน่ีคือ การฝึกปฏิบัตินางฟ้าผู้พิทักษ์ เด็กทุกคนมีคนที่ต้องปกป้อง และเขาก็จะได้ รับการปกป้องจากนางฟ้าผู้พิทักษ์ด้วย) การฝึกปฏิบัตินี้ช่วยให้เราไม่ท้ิงใครไว้ เม่ือเด็กๆ ฝึกอย่างจริงจัง จะเป็นบทเรียนเรื่องการพึ่งพาอาศัยกันท่ีทรงพลัง มาก หลังจากอธิบายว่ากายท่ีสองทำ�งานอย่างไรแล้ว ขอให้เด็กคนหนึ่ง เร่ิมตน้ เลือกคนท่จี ะเป็นกายท่สี องของเขา กระตนุ้ ใหพ้ วกเขาเลอื กคนท่เี ขายัง ไม่รู้จักดีแต่ต้องไม่ยากเกินไปที่เธอจะต้องดูแล (อาจจะเป็นคนท่ีน่ังใกล้ๆ ใน หอ้ งเรียน) จากนน้ั กายที่สองเลอื กคนทสี่ าม และคนท่ีสามเลือกคนที่สี่ แบบน้ี ไปเรื่อยๆ จนครบท้ังห้องเรียน และวนมาถึงเด็กคนแรก หากการเลือกสร้าง ความรูส้ กึ ไม่ดีขนึ้ มา ลองใช้การสุ่มเลอื กร่างกายที่สอง เชน่ หยบิ ช่ือจากหมวก หรือให้ยืนเป็นวงกลมโดยท่ียังไม่บอกว่าจะทำ�อะไร แต่ละคนดูแลคนท่ียืนอยู่ ทางขวามือของตวั เอง ขอใหเ้ ดก็ ๆ วาดภาพหรอื ท�ำ งานศลิ ปะเกยี่ วกบั หว่ งโซ่ ของรา่ งกายทสี่ อง และตดิ ไวใ้ นหอ้ งเรยี นเพอ่ื ทที่ กุ คนจะจ�ำ ไดว้ า่ รา่ งกายทสี่ อง ของตัวเองคอื ใคร หากพอทำ�ได้ เธออาจจะยืนกันเป็นวงกลม แล้วเชื้อเชิญให้ทุกคน นวดไหล่ของร่างกายท่ีสอง ทุกคนจะได้รับการนวดจากนางฟ้าผู้พิทักษ์ หรือ ผู้ปกป้องเขา น่ีเป็นวิธีการที่วิเศษในการรวบรวมพลังและสร้างความเช่ือมโยง กอ่ นทจ่ี ะออกไปดว้ ยกนั ควรจะบอกเดก็ ๆ ใหน้ วดผอู้ นื่ อยา่ งออ่ นโยน ดว้ ยสติ และด้วยความเคารพ . 123 .

เลน่ เป็น เดก็ มนตร์แห่งรกั เธออ่านหรือสรุปคำ�สอนน้ีให้กับเด็กๆ เมื่อเรารักใครสักคน เราอยาก จะมอบบางอย่างให้กับพวกเขา เราอาจจะทำ�ขนมเค้กหรือมอบดอกไม้ หากว่าเราย่งุ เกนิ ไปเราอาจจะมอบเงนิ แกเ่ ขา แตส่ ิ่งท่ีดที สี่ ุด ของขวญั ทดี่ ี ทีส่ ดุ ที่เราจะมอบใหก้ บั ผู้คนทเ่ี รารัก คอื ความสดชนื่ ของเรา หากเธอฝึก ปฏิบัติหายใจเข้า กลายเปน็ ดอกไม้ หายใจออกรูส้ ึกสดช่นื ทีนี้ตวั เธอเอง ก็คือของขวญั ล�ำ ค้ า่ ท่สี ดุ สมมตวิ ่าเธอพดู กับแมว่ า่ “หนูมีของขวัญจะใหแ้ มค่ ่ะ” แม่ของเธอ อาจจะถามวา่ “ของขวัญอะไร” ตอนนเี้ ธอก็ชมี้ าท่ีตวั เองแลว้ บอกว่า “หนู นี่ไง หนูคือของขวัญ” เธอสดช่ืนเหมือนกับดอกไม้ เธอหนักแน่นเหมือน ภูเขา เธอสงบเย็นเหมือนกับนำ�้ นิ่ง เธอเป็นอิสระเหมือนกับท่ีว่าง น่ีคือ สิ่งที่เธออยากจะมอบให้กับคนที่เธอรัก หากเธอไม่มีความสดช่ืน ความ หนกั แนน่ สนั ติสุข และอสิ ระ เธอจะไม่มอี ะไรมอบใหแ้ กค่ นทเ่ี ธอรัก การ ท่ีจะมคี วามสดช่ืน ความหนักแน่น สันติสขุ และอสิ ระ เธอต้องฝกึ ปฏบิ ตั ิ ธรรม เธอซอื้ สงิ่ เหล่านี้จากซูเปอรม์ าร์เก็ตไมไ่ ด้ หากว่าเธอมคี นรกั เธอรู้ ว่าของขวัญที่ดีท่ีสุดท่ีเธอจะมอบให้กับคนที่เธอรักคือการดำ�รงอยู่ของเธอ อนั ไดแ้ ก่ ความสดช่นื ความหนักแน่น สันตสิ ขุ และอิสระ การรักหมายถงึ การอยู่ตรงนั้นเพ่ือเขา(หรือเธอ) เธอจะรักใครได้อย่างไร หากว่าเธอไม่ อย่ตู รงนนั้ ใช้เวลาเพียง 3 วินาทขี ณะท่เี ธอหายใจเขา้ และน�ำ จิตกลับมาอยู่ กับร่างกายของเธอเพ่ือที่จะอยู่ตรงน้ันอย่างแท้จริงกับคนท่ีเธอรัก เธอ หายใจอยา่ งมสี ติ เธอสดชืน่ และสงบ เธอไปหาเขาแล้วเอ่ยมนตรว์ า่ “คณุ พ่อคุณแม่คะ หนูอยู่ตรงน้ีเพ่ือคุณพ่อคุณแม่” การดำ�รงอยู่ของเธอเป็น ความสงบ สดช่ืน และน่คี ือเหตุผลที่วา่ ท�ำ ไมเธอจึงมอบความสุขมากมาย ใหแ้ ก่พวกเขา “ของขวญั ของหนูคอื หนูอยู่ทนี่ ี่ หนูมีความสดช่นื ความ หนักแน่น ความสงบสุข และอิสระมอบใหค้ ุณพอ่ และคณุ แม่” “ฉันอยู่ที่น่ีเพ่ือเธอ” คือมนตร์ข้อแรก เธอฝึกด้วยภาษาที่เธอใช้ ไม่จำ�เป็นต้องใช้ภาษาบาลี สันสกฤต หรือภาษาทิเบต มนตร์น้ียังใช้ได้ . 124 .

เสรมิ สรา้ งความสัมพันธ์ตอ่ กันและต่อโลก กับคนที่ฝึกปฏิบัติทางจิตวิญญาณในแนวทางอื่น เป็นการฝึกสติที่จะช่วย ให้เธออย่กู ับปัจจบุ ัน ท่ีนแ่ี ละขณะน้ี และสามารถมอบการด�ำ รงอยู่ของเธอ ใหก้ บั คนท่เี ธอรักได้ หากคนที่เธอรักไม่ได้อยู่กับเธอ เธออาจจะส่งอีเมล์หรือโทรศัพท์ เพอื่ ฝกึ มนตร์ข้อที่ 1 โทรหาคุณพอ่ ทีอ่ ยู่ในสำ�นักงานแล้วพดู ว่า “พ่อครับ พ่อรู้อะไรไหมผมอยู่ตรงน้ีเพ่ือพ่อนะครับ” นี่คือความสุข ความรัก และ ความสงบที่อยู่ในนำ�้ เสียงของเธอ และทำ�ให้เขามีความสุขมาก เธออาจ จะปฏิบตั มิ นตรข์ ้อน้วี ันน้แี ละหลายๆ คร้งั มนตร์ข้อที่ 2 คือ ระลกึ เสมอว่าคนที่เธอรักนนั้ มีค่ายิง่ ส�ำ หรับเธอ เธอหายใจอยา่ งมสี ติและเมอ่ื เธออย่กู ับปัจจบุ นั อยา่ งเตม็ ร้อย เธอไปหาเขา จอ้ งตาเขา และกลา่ วมนตรข์ ้อที่ 2 “ทรี่ กั ฉนั รวู้ า่ เธออยู่ตรงนน้ั ก�ำ ลงั มีชีวิตอยู่เพ่ือฉัน” เธออาจจะกล่าวกับพ่อแม่ หรือใครที่เธอรักมาก จินตนาการว่าจะเกิดอะไรขึ้น หากพ่อแม่ของเธอไม่อยู่ที่นั่นอีกต่อไปแล้ว เธอคงเป็นทกุ ข์มาก ดงั น้นั มนตร์ข้อที่ 2 ชว่ ยใหเ้ ธอซาบซงึ้ ต่อการด�ำ รง อยขู่ องคนทเ่ี ธอรกั หากคนทเ่ี ธอรกั เพกิ เฉยตอ่ เธอ หรอื ไมต่ ระหนกั ถงึ การ อยู่ตรงน้ันของเธอ เธอจะไม่รู้สึกว่าได้รับความรัก หากคนท่ีเธอรักมีสติ และร้วู า่ เธออยตู่ รงน้นั เธอมคี วามสุขมาก เม่อื เธอฝกึ ปฏบิ ัติมนตรข์ อ้ ที่ 1 และขอ้ ท่ี 2 กับผใู้ หญ่ พวกเขาจะมีความสขุ ในทันที และเธอกจ็ ะมคี วาม สขุ ดว้ ย ฝกึ มนตร์ขอ้ ท่ี 2 ใหด้ ที สี่ ุดวันนเี้ ลย เธอจะต้องการมนตร์ข้อท่ี 3 เมื่อคนที่เธอรักรู้สึกไม่ค่อยดี เช่น ทกุ ข์ เศรา้ โกรธ เธอสดช่ืนเหมอื นดอกไม้ สงบเหมือนนำ�้ น่งิ แลว้ เดนิ ไปหาเขาและกลา่ วมนตรข์ อ้ ท่ี 3 “ทร่ี กั ฉันร้วู ่าเธอกำ�ลงั เปน็ ทกุ ข์ น่คี อื เหตผุ ลที่ว่าทำ�ไมฉนั จึงอย่ตู รงน้ีเพ่อื เธอ” เมื่อเธอฝกึ ปฏิบัตมิ นตร์ขอ้ นี้ คน นั้นจะทุกข์น้อยลงเพราะว่าเธออยู่ตรงน้ันเพ่ือเขา เขาจะไม่รู้สึกโดดเดี่ยว อกี ตอ่ ไป เธออาจจะฝกึ มนตรส์ องขอ้ แรกทกุ วนั และปฏบิ ตั ขิ อ้ ทสี่ าม เมอื่ ใด กต็ ามท่เี ห็นว่าคนที่เธอรักมีความทกุ ข์ . 125 .

เลน่ เป็น เดก็ ภาพเขียนพกู่ นั มนตร์แห่งรกั สงิ่ ทต่ี อ้ งเตรยี ม: กระดาษ ปากกาเมจกิ สเี ทยี นหรอื สนี �ำ้ และพกู่ นั พร้อมหมึก ถ้าเด็กๆ อยากจะท�ำ ภาพพู่กันของมนตรา เขยี นมนตรท์ งั้ สามขอ้ บนกระดานหรอื กระดาษแผน่ ใหญท่ เ่ี ดก็ ทกุ คน มองเหน็ เรม่ิ ตน้ ดว้ ยการชวนเดก็ ๆ แสดงความคดิ เหน็ เกย่ี วกบั มนตรท์ ง้ั สาม ข้อ เด็กๆ จะใช้มนตร์สามข้อนี้ได้เม่ือไหร่บ้าง และกับใคร มีใครเคยพูด แบบน้ีมาก่อนไหม แล้วรู้สึกอย่างไร ให้เด็กๆ ออกมาแสดงการใช้มนตร์ แตล่ ะข้อ เป็นคูๆ่ ถา้ เธอมสี �ำ เนาภาพเขยี นพกู่ นั ของหลวงปู่ หรอื ของคนอน่ื ๆ กอ็ าจจะ แสดงเป็นตัวอย่างให้เด็กๆ เห็นว่ามีการเขียนภาพพู่กันหลายแบบและ แตกต่างกัน ลองถามว่า รู้สึกอย่างไรบ้างเวลาเห็นภาพเขียนพู่กันเหล่านี้ คดิ วา่ ศลิ ปนิ อยากจะสื่อสารอะไร อภปิ รายประเพณีการเขียนภาพพู่กันในวฒั นธรรมเอเชยี และความ สำ�คญั ของการแขวนคำ�พูดทางปญั ญาไวโ้ ดยรอบช่วยใหเ้ รามสี ติ และสมั ผสั กบั เมล็ดพันธแุ์ หง่ การตื่นร้ภู ายในตวั เรา หากเป็นไปได้ เชิญผทู้ เี่ ชี่ยวชาญใน การเขยี นพู่กันมาอธิบายวธิ ีการเขยี นภาพพ่กู ัน ซง่ึ เป็นการฝึกสติอยา่ งหน่ึง ชวนเด็กๆ เขียนมนตร์ทั้งสามข้อให้สวยงามลงบนกระดาษ หรือ เขียนมนตร์ทีละข้อลงบนกระดาษแต่ละแผ่น เด็กๆอาจทดลองวิธีการเขียน ท่แี ตกต่างกันไดก้ ระตนุ้ ใหเ้ ด็กๆ วางกระดาษนีไ้ ว้ท่ีบา้ นเพ่อื ที่เขาจะได้จ�ำ ได้ และไดฝ้ ึก ติดสำ�เนาภาพวาดของทกุ คนไวร้ อบห้อง . 126 .

เสรมิ สรา้ งความสัมพนั ธ์ตอ่ กนั และต่อโลก การกราบสัมผัสพ้ืนดินสำ�หรับคนหนุ่มสาว สิง่ ทต่ี ้องเตรียม: ระฆังและไม้เชิญระฆงั การกราบสมั ผสั พน้ื ดนิ เปน็ การปฏบิ ตั ทิ หี่ ลวงปตู่ ชิ นทั ฮนั ห์ พฒั นาขน้ึ เพอ่ื ชว่ ยใหเ้ ราเชอ่ื มโยงกบั สง่ิ ตา่ งๆ วา่ เราคอื ใคร ทง้ั ครอบครวั ทางสายเลอื ด และทางจิตวญิ ญาณของเรา ประเทศท่เี ราอาศยั อยู่ และสรรพชีวติ ไม่วา่ จะ เป็นพืช สัตว์ และแร่ธาตุ นเ่ี ปน็ ฉบบั ท่เี ขียนข้ึนโดยภกิ ษุณีเถ่อื งเงียม (Sister Steadiness) และภิกษุณีเหมิงเงียม (Sister Swiftness) หากว่ามีพระพุทธ รปู หรือพ้นื ท่ีศกั ดิ์สิทธิใ์ นหอ้ ง ขอให้เด็กๆ กราบ สมั ผัสพ้นื ดินโดยให้หนั ศรี ษะไปทศิ ทางน้นั และ เพลงที่ 17 จะมีพลังมาก หากว่าปฏิบัติกลางแจ้งได้สัมผัส Touching the Earth กับพืน้ ดนิ โดยตรง เธออาจจะอ่านข้อความดา้ น for Young People ลา่ งน้หี รือใช้บทน�ำ จากซดี ีเพลงท่ี 17 ก็ได้ บทนำ� การกราบสัมผสั พ้นื ดนิ ชว่ ยเราได้หลายอย่าง ชว่ ยให้เราสัมผสั กับ ธรรมชาติของการเช่ือมโยงกันซึ่งหมายถึงความไม่เหมือนกันและความไม่ ตา่ งกนั ของเธอ กบั ผู้ใหญ่ เพอื่ น และสรรพชวี ิต เมือ่ เธอเหนอ่ื ยหรอื ขาด ความมั่นใจในตัวเอง หรือเมื่อเธอโกรธหรือไม่มีความสุข เธอคุกเข่าลง และสัมผัสพ้ืนดินอย่างลึกซ้ึง กราบสัมผัสพ้ืนดินราวกับว่านี่คือส่ิงท่ีเธอ ชอบหรือเปน็ เพ่อื นทีด่ ที สี่ ุดของเธอ ผืนดินอยู่ที่น่ันมาเป็นเวลานาน ผืนดินคือมารดาของพวกเราท้ัง ปวงและท่านรู้ทุกส่ิงทุกอย่าง ก่อนหน้าที่พระพุทธเจ้าจะตรัสรู้ พระพุทธ องค์มีความสงสัยและความกลัว ดังน้ันพระพุทธองค์จึงขอให้ผืนดินเป็น พยานของการต่ืนรู้ ผืนดนิ ปรากฏตวั เป็นมารดาทีง่ ดงาม ในอ้อมแขนมีด อกไม้ ผลไม้ นก ผีเสอ้ื และสัตวน์ านาชนิด และได้มอบส่ิงเหล่าน้ใี หก้ ับ พระพทุ ธเจา้ ความสงสัยและความกลัวของพระพทุ ธองคห์ ายไปทนั ที . 127 .

เลน่ เปน็ เดก็ เมือ่ ใดก็ตามทเี่ ธอไม่มคี วามสุข กลบั มาหาผืนดินและขอความช่วย เหลือ สัมผัสเธออย่างลึกซ้ึง ในวิธีเดียวกับพระพุทธเจ้า ทันใดน้ันเธอจะ เหน็ ผนื ดินกับดอกไมแ้ ละผลไม้ ตน้ ไม้ นก สตั ว์ และสรรพชวี ิต ท้งั หมดน้ี เปน็ สิ่งที่ผืนดินมอบใหเ้ รา เธอมโี อกาสทจ่ี ะมคี วามสขุ มากกวา่ ทเ่ี ธอคดิ ผนื ดนิ แสดงใหเ้ ราเหน็ ความรกั และความอดทนท่ีมีตอ่ เธอ ท่านเหน็ ความทุกขข์ องเธอ ทา่ นชว่ ย เหลอื เธอ และปกปอ้ งเธอ เมือ่ เธอตายลง ท่านรบั เธอกลบั เขา้ สอู่ ้อมแขน เธอปลอดภัยมากเพราะมผี ืนดนิ ท่านอยู่ตรงนน้ั เสมอ โดยการแสดงออก ผา่ นต้นไม้ ดอกไม้ ผเี สอ้ื และแสงแดดท่ีงดงาม เม่ือใดที่เธอเหน่อื ย ไมม่ ี ความสขุ การฝกึ ปฏบิ ตั ิกราบสมั ผัสพืน้ ดนิ จะชว่ ยเยยี วยา และฟ้ืนฟคู วาม เพลงท่ี 18 เบิกบานใหก้ บั เธอได้ คาถาสำ�หรับการปลูกต้นไม้ช่วยให้ เรากลบั เขา้ พง่ึ ผนื ดนิ เธออาจจะเปดิ และสอน Gatha for เพลง “Gatha for Planting a Tree” ตน้ ไม้ Planting a Tree กับผนื ดิน (ต้นไม้กับผืนดิน) . 128 .

เสรมิ สรา้ งความสัมพนั ธ์ตอ่ กันและตอ่ โลก เม่ือเรากราบสัมผัสพนื้ ดนิ เราหายใจเข้าและพนมมอื ยกข้นึ มาแตะ ทห่ี น้าผาก ต่อดว้ ยหัวใจ น่ีคอื การประสานร่างกายและจติ ของเรา หายใจ ออกเราแบฝา่ มอื ออกมา แลว้ กม้ ตวั ลง คกุ เขา่ และใหห้ นา้ ผากสมั ผสั กบั พนื้ (ท่าเด็กในโยคะ) หรือนอนควำ�่ ลงโดยท่ีทุกส่วนของร่างกายราบไปกับ พนื้ ดิน เราหงายฝ่ามือขนึ้ เพ่อื แสดงออกถงึ การเปิดรบั การยอมรบั และ การศิโรราบ เราผ่อนคลายอย่างสมบูรณ์และปล่อยให้ถ้อยคำ�ไหลผ่าน เขา้ ไปยงั รา่ งกายและจติ ใจของเรา เราฟังเสยี งระฆัง 3 คร้ัง ปลกุ ระฆงั แลว้ เชญิ ระฆงั 3 ครง้ั เวน้ ระหวา่ งระฆงั แตล่ ะครงั้ จากนนั้ หยดุ เสยี งระฆงั กราบสมั ผัสพ้นื ดิน ฉันเหน็ ตวั ฉนั เป็นลกู ของผืนดิน เชิญระฆัง 1 ครง้ั เดก็ ๆกราบสัมผสั พ้ืนดนิ ผืนดินเปรียบได้ดั่งพ่อแม่ของเรา ฉันได้รับประทานอาหารอร่อยท่ีมาจาก พ้ืนดิน แป้งสาลีที่นำ�มาทำ�ขนมปัง ได้ทานข้าวจากท้องนา กล้วยจากต้นกล้วย ถั่ว แอปเปิล แครอท หรือแม้แต่ช็อคโกแลตก็มาจากต้นโกโก้ พ้ืนดินมอบไม้และหินให้ เราสร้างบา้ น มอบวตั ถุดบิ ใหเ้ ราทำ�เสือ้ ผา้ เช่น ฝา้ ยจากตน้ ฝ้าย หรอื ขนสตั วข์ องแกะ ทอ่ี าศยั อยูบ่ นโลกใบน้ี ผืนดนิ ดูแลฉนั เป็นอยา่ งดี และมีความสขุ มากท่ีอยบู่ นผืนดนิ ฉนั รสู้ กึ ไดถ้ งึ รา่ งกายของฉนั ทนี่ อนราบอยบู่ นพน้ื ดนิ ฉนั รบั รไู้ ดถ้ งึ แขนและขา ของฉัน รวมถึงใบหน้าท่ีสัมผสั กบั พื้นดนิ ฉนั รสู้ กึ ไดว้ ่า ผืนดินมั่นคง และรองรับฉันได้ ฉันเห็นผืนดินปกคลุมไปด้วย ต้นไม้นานาชนิด และดอกไม้อันงดงามท่ีทำ�ให้อากาศ สะอาดบรสิ ทุ ธิ์ ขณะทฉี่ นั หายใจเขา้ ฉนั รสู้ กึ ไดถ้ งึ ความสดชนื่ ของอากาศเยน็ ๆทเี่ ขา้ ไป อยใู่ นรา่ งกายของฉัน ฉันสงบและผ่อนคลาย ฉนั มคี วามสุขมากและรสู้ ึกปลอดภยั บน ผนื ดนิ น้ี . 129 .

เล่น เปน็ เด็ก เชิญระฆัง 1 ครั้ง เด็กๆ ยนื ข้นึ *** กราบสมั ผัสพนื้ ดนิ ฉนั รูส้ กึ เชื่อมโยงกบั พอ่ แม่ของฉนั เชญิ ระฆงั 1 คร้งั เดก็ ๆ กราบสัมผัสพ้นื ดิน ฉนั เปน็ ลกู ของพอ่ และแม่ หรอื แมว้ า่ ฉนั ไมอ่ ยกู่ บั พอ่ แมแ่ ลว้ กต็ าม ฉนั เหน็ แม่ ของฉัน ฉันยมิ้ ให้แม่ ฉันเหน็ พ่อของฉัน และฉนั ก็ยิ้มให้กับพอ่ ฉนั อยากใหพ้ อ่ แมข่ อง ฉนั มคี วามสขุ ฉันอยากให้ท่านปลอดภยั และเป็นอสิ ระจากความวติ กกงั วลตา่ งๆ บางคร้ัง พ่อหรือแม่อาจจะทำ�ให้ฉันโกรธ และฉันรู้สึกเจ็บปวด บางคร้ังแม่ หรอื พอ่ อาจจะยุ่งมาก จนดูเหมอื นไม่มีเวลาให้กบั ฉัน ท�ำ ใหฉ้ นั เศร้า แตใ่ นเวลาอืน่ ๆ แม่และพ่อดูแลฉัน พวกเราทุกคนหัวเราะและเล่นด้วยกัน พวกเราสนุกมาก พ่อแม่ สอนอะไรหลายๆอย่างใหก้ ับเรา เช่น สอนเราอ่านหนงั สอื ร้องเพลง ท�ำ การบ้านเลข หรือทำ�คกุ กี้ เรารู้สกึ ขอบคุณพวกท่าน เราร้วู ่าพอ่ แม่ก็เคยเปน็ เด็กมากอ่ น เมอ่ื นาน มาแลว้ และพวกทา่ นกเ็ คยเศรา้ และเจบ็ ปวดในบางครง้ั เหมอื นกบั ฉนั ฉนั รวู้ า่ พวกทา่ น พบเจอความยากลำ�บากในชวี ิตมากมาย และฉนั ไมโ่ กรธพวกท่านเลย ฉนั คิดถึงพ่อแม่ และฉันสมั ผสั ไดถ้ งึ ความรกั ของพวกทา่ นทค่ี อยเก้ือกูล และ ทำ�ให้ฉันมีความสุขมาก ฉันรู้ว่าพ่อแม่ของฉันต้องการความสดช่ืนและรอยยิ้มของฉัน ที่จะท�ำ ให้พวกทา่ นมคี วามสขุ ดว้ ย เชญิ ระฆงั 1 คร้ัง เดก็ ๆ ยนื ข้นึ *** กราบสมั ผสั พื้นดิน ฉันมคี วามสขุ ทเี่ ปน็ ตัวฉนั เชิญระฆัง 1 ครง้ั เดก็ ๆ กราบสมั ผสั พ้นื ดิน . 130 .

เสริมสรา้ งความสัมพันธ์ตอ่ กนั และตอ่ โลก ฉันเป็นเด็กหญิงและเด็กชายท่ีอยู่บนโลกใบนี้ บางครั้ง ฉันรู้สึกตัวเล็กมาก คลา้ ยกบั แมลงตวั เลก็ ๆ หรอื แมงมมุ ทกี่ �ำ ลงั คลานอยบู่ นหญา้ อยา่ งมคี วามสขุ บางครง้ั ฉันรู้สึกตัวใหญ่ยักษ์เหมือนกับต้นไม้ที่อายุมากและสูงใหญ่ ก่ิงก้านสาขาของฉัน สูงเสยี ดฟ้าไปถึงก้อนเมฆ รากของฉนั กห็ ยง่ั ลงลกึ ไปในผนื ดนิ และดดู นำ�้ทอี่ ยใู่ ตด้ นิ บางทฉี นั มคี วามสขุ มาก เหมอื นกบั แสงแดด ฉนั ท�ำ ใหท้ กุ คนยม้ิ ได้ บางครง้ั ฉนั รู้สึกเศร้าและโดดเดี่ยวเหมือนกับก้อนเมฆสีเทาที่อยากจะหลบซ่อนตัวอยู่หลังต้นไม้ แลว้ รอ้ งไห้ และเมอ่ื ฉนั รอ้ งไหน้ �ำ้ ตาของฉนั เหมอื นกบั สายฝนทเ่ี ยน็ ฉ�่ำ ทา่ มกลางอากาศ ทร่ี อ้ นอบอา้ วในยามบา่ ย และหลงั จากนน้ั ฉนั กจ็ ะรสู้ กึ สดชน่ื เหมอื นเปน็ คนใหม่ ฉนั รวู้ า่ เม่ือไหร่ก็ตามท่ีฉันเศร้า กลัว หรือโกรธ ฉันจะอยู่กับผืนดิน และท่านจะอยู่ตรงนั้น กบั ฉันเสมอ ก้อนหิน สตั วโ์ ลก พชื ดอกไม้ ดวงอาทติ ย์ และค่�ำ คืนที่มดื จนเหน็ ดาว เต็มท้องฟ้า ล้วนแต่อยู่ตรงน้ันเพื่อฉัน ฉันหายใจเอาความเย็น และความสดช่ืนของ ผืนดินเข้าไป หายใจออก ฉันปล่อยให้ความกลัว ความเศร้าและความโกรธออกไป ฉันยอมรับตัวเอง ฉันยอมรับว่าฉันกำ�ลังมีความสุขและเบิกบาน และฉันยังยอมรับ ตวั เองได้ เวลาเจอเรอ่ื งยากๆ เมอื่ ฉนั โกรธหรอื เสยี ใจ ฉนั ยม้ิ ใหก้ บั ตวั เอง และฉนั เหน็ วา่ ตวั ฉนั เปน็ สิ่งมชี วี ติ ที่แสนวเิ ศษบนโลกใบนี้ ฉันเปน็ สว่ นหนึง่ ของผืนดิน และ ผืนดินก็ เป็นส่วนหนึ่งของฉนั เชิญระฆงั 1 ครง้ั เดก็ ๆ ยืนขนึ้ นิทานเกีย่ วกับพระพุทธเจา้ และพญามาร โดยภิกษุณีรัตนกลั ยา (Sister Jewel) สถาบนั พุทธศาสนาประยกุ ตแ์ หง่ ยโุ รป (European Institute of Applied Buddhism) ประเทศเยอรมนี เรื่องนีไ้ ปกนั ได้ดกี บั เพลงทีช่ อ่ื ว่า “There’s Ol’ Buddha” (มพี ระพุทธเจ้าอยู่ ตรงนนั้ อยา่ งไมส่ นั่ คลอน) เรอ่ื งนอ้ี าจจะใชเ้ ปน็ การเรม่ิ ตน้ การฝกึ กราบสมั ผสั พ้นื ดนิ ก็ได้ เธออ่านเรือ่ งนี้ใหเ้ ด็กๆ ฟงั . 131 .

พระโพธสิ ตั วธ์ รณีตารา ปรากฎกายขึ้นเพ่อื ชว่ ยเกื้อกลู เจา้ ชายสทิ ธัตถะในการขับไลพ่ ญามาร

เสริมสร้างความสัมพันธต์ อ่ กันและต่อโลก พระพุทธเจ้าคือมนุษย์เหมือนกับเธอและฉัน ก่อนที่จะตรัสรู้ พระพุทธองค์มชี ือ่ วา่ สทิ ธตั ถะ โคตมะ อาศยั อยูท่ างตอนเหนอื ของประเทศ อนิ เดยี และทางใตข้ องประเทศเนปาลเมอ่ื ประมาณ 2,500 ปีมาแลว้ ท่านมี ทุกอยา่ งทีต่ ้องการ ไมว่ ่าจะเปน็ พระราชวงั ท่ีงดงาม อาหารท่เี ลศิ ท่สี ดุ การ พักผ่อนท่ีหรูหรา มีอำ�นาจมาก แต่ก็ยังไม่มีความสุข ท่านรู้ว่ามีบางส่ิงท่ี สำ�คัญหายไปในชีวิต ท่านยังไม่สามารถควบคุมจิตใจของตัวเองได้ ยังไม่รู้ วธิ ที จ่ี ะมคี วามสขุ สงบ และเปน็ อสิ ระ ความโกรธ ความกลวั และความสบั สน ชกั จงู ทา่ นออกไปจากความสุขที่แท้จริง ดงั นนั้ ทา่ นจงึ ตดั สนิ ใจทจ่ี ะเปน็ พระ ออกไปอยปู่ า่ และฝกึ ปฏบิ ตั ิ ทา่ น ฝกึ ปฏบิ ตั เิ ปน็ เวลา 6 ปี จนในทสี่ ดุ กร็ สู้ กึ วา่ ตนเองใกลจ้ ะบรรลธุ รรมแลว้ ทา่ น รสู้ กึ สงบมากขน้ึ เรอื่ ยๆ และตระหนกั รถู้ งึ ความคดิ และความรสู้ กึ ของตน และ มีความรู้สึกที่เป็นสุขมากขึ้นในชีวิตท่ีเรียบง่าย ตอนนี้ท่านมีแนวโน้มที่จะ ก้าวผ่านความทุกข์อย่างสมบูรณ์ไปสู่การหลุดพ้นท้ังปวง และมีความสุข คืนนั้น ท่านน่ังลงใต้ต้นโพธิ์ และตั้งปณิธานว่าจะไม่ลุกข้ึนจนกว่าจะตรัสรู้ โดยสมบูรณ์ แต่เวลาท่ีเราอยากจะทำ�อะไรท่ีสำ�คัญมากๆ เรามักจะเจอกับ บททดสอบเสมอ ขณะทเี่ จา้ ชายสทิ ธตั ถะนง่ั อยใู่ ตต้ น้ โพธดิ์ ว้ ยภาวะอนั เปย่ี ม ด้วยสมาธิ ทายซวิ า่ ใครมาเยี่ยม พญามารนั่นเอง พญามารเป็นฝา่ ยตรงขา้ ม กับพระพุทธเจ้า พญามารไม่มีการตรัสรู้ หากพระพุทธเจ้าคือความเข้าใจ พญามารคือความเข้าใจผิด และหากพระพุทธเจ้ามีความรักความเมตตา พญามารกค็ อื ความโกรธเกลยี ด หากวา่ เราไมเ่ ขา้ ใจพญามาร เราก็ไม่เข้าใจ พระพทุ ธเจา้ พญามารอยภู่ ายในตวั เรา เหมอื นกบั ทพี่ ระพทุ ธเจา้ อยใู่ นตวั เรา พญามารมคี วามมงุ่ มน่ั ทจี่ ะขดั ขวางไมใ่ หส้ ทิ ธตั ถะตรสั รู้ เขาสง่ ลกู สาว ทงี่ ดงามมาเตน้ ร�ำ และนกั ดนตรที เี่ กง่ ทสี่ ดุ มาบรรเลงตอ่ หนา้ พระองค์ สมมตุ ิ ว่าเธอเป็นสิทธัตถะท่ียังเยาว์วัยนั่งอยู่ตรงน้ัน บางทีพญามารอาจจะส่งรถ ไอศกรีมหรือรายการโทรทัศน์ ภาพยนตร์ เกมส์ ทเ่ี ราชอบ พญามารปลอม ตัวเป็นได้หลายอย่างและเมื่อใดที่เรามุ่งความสนใจไปที่ส่ิงใดสิ่งหน่ึง เช่น . 133 .

เลน่ เป็น เดก็ ทำ�การบ้าน หรือสร้างอะไรสักอย่าง พญามารจะเบี่ยงเบนความสนใจของ เรา และพยายามชักจูงเราไปจากส่ิงท่ีเราต้องการ แต่เธอรู้ไหมว่าสิทธัตถะ ท�ำ อะไร ทา่ นนงั่ อยตู่ รงนนั้ อยา่ งสงบ และมงุ่ จดจอ่ ไปทล่ี มหายในเขา้ และออก เรามานง่ั อยา่ งสงา่ งามเหมอื นกบั สทิ ธตั ถะ และหายใจเขา้ ออกอยา่ ง สงบเพ่ือชว่ ยท่านตา้ นทานกับพญามารกันดีไหม ? และเธอรู้อะไรไหม ลูกสาวท่ีกำ�ลังร่ายรำ� นักดนตรีที่กำ�ลังบรรเลง เพลง รถไอศกรมี รายการโทรทัศนก์ ไ็ ด้หายไป นค่ี อื บททดสอบบทแรกจาก พญามาร ซึง่ กค็ ือการเบยี่ งเบนความสนใจ เครือ่ งลอ่ ใจและความปรารถนา ทีน้ี เธอรู้แล้วว่าพญามารไม่ยอมแพ้ง่ายๆ เขาจึงส่งทหารเดินเท้า และทหารม้าพร้อมอาวุธครบมือมีทั้งหอก ธนู และคันธนู พวกเขาต้ังแถว และพงุ่ เปา้ ไปทส่ี ทิ ธตั ถะ สทิ ธตั ถะยงั คงหนกั แนน่ และไมก่ ลวั ตอ่ ธนแู ละหอก ทพี่ งุ่ ผา่ นอากาศอยา่ งรวดเรว็ ดจุ สายฟา้ นา่ อศั จรรยท์ เ่ี มอื่ อาวธุ เหลา่ นน้ั ใกล้ สิทธัตถะ ก็กลับกลายเปน็ ดอกไมแ้ ละตกลงทีเ่ ท้าของทา่ น มาหายใจเข้าและออกสามครั้งเหมือนกับสิทธัตถะเพื่อช่วยให้ท่าน ยงั คงสงบนง่ิ ได้ต่อไปกนั เถอะ รู้ไหมว่าเกิดอะไรขนึ้ ต่อไป ทหารหายไป เพราะว่าเวลาท่ีเราสงบ มี สันติ และมจี ิตใจท่ปี ลอดโปรง่ มคี วามรกั ในหวั ใจของเรา ความโหดร้ายของ คนอนื่ ท�ำ อะไรเราไมไ่ ด้ เราไมย่ อมใหพ้ วกเขาท�ำ ใหเ้ ราบาดเจบ็ หรอื ท�ำ ใหเ้ รา โกรธและเสียใจ หากเรารู้ว่าลูกธนูทปี่ ่าเถือ่ น ดุร้าย เต็มไปดว้ ยความริษยา ท่ีจริงแล้วคือความเข้าใจผิดและความทุกข์ ดังน้ันเราก็จะไม่ถูกทำ�ร้ายจาก ลูกธนู ลกู ธนูจะเปลย่ี นเป็นดอกไม้และตกลงท่ีเทา้ ของเรา น่คี ือบททดสอบ บทท่สี องของพญามารคอื ความกลวั ยังไม่จบเพียงเท่าน้ัน ดังที่เรารู้ว่าเวลาท่ีเราอยากทำ�อะไรท่ีสำ�คัญ มากๆ เราจะเจอบททดสอบที่ยากมาก ตอนนี้พญามารใช้อาวุธที่ร้ายแรง ท่ีสุดของเขา ความสงสัย เขามายืนต่อหน้าสิทธัตถะ ท้าวเอว และส่ายหัว ไปมา เขาตะโกนว่า “อะไรท่ีท�ำ ให้เธอคดิ วา่ เธอจะตรสั รู้ เธอคดิ วา่ เธอเปน็ ใคร เธอเปน็ ใครก็ไมร่ ทู้ ไ่ี ม่ส�ำ คญั เลย!” . 134 .

เสรมิ สร้างความสมั พนั ธ์ต่อกนั และต่อโลก นี่เป็นการกระทำ�ที่ไม่น่ารัก การทำ�ให้คนอื่นสงสัยตัวเอง เราควร พยายามอย่างมากทีส่ ุดในการพูดเพื่อให้ผู้อื่นมคี วามเช่ือม่นั ในตัวเอง เธอรู้ ไหมวา่ สิทธตั ถะทำ�อย่างไรเมอ่ื พญามารถามแบบนี้ ทา่ นไม่ส่นั ไหว ทา่ นนั่ง น่ิงมากและวางมือของพระองค์ลง แล้วสัมผสั กบั ผืนดิน เราทุกคนมาทำ�แบบนี้กัน นั่งลงแล้ววางมือข้างหนึ่งบนตัก อีกข้าง หนึ่งวางลงบนพ้ืน หายใจสามครั้งกับสิทธัตถะเพื่อช่วยให้พระองค์ผ่านพ้น บททดสอบที่ยากท่ีสุดไปได้ สทิ ธตั ถะตอบดว้ ยความสงบว่า “ฉันร้องเรยี กให้ผนื ดินเปน็ พยานวา่ ฉันตรัสรู้ได้” และทันใดน้ันเอง พื้นดินส่ันไหว และพระโพธิสัตว์ธรณีตารา (พระแมธ่ รณ)ี กป็ รากฏข้นึ มาจากพ้ืนดนิ อยา่ งเปลง่ ประกายและงดงาม เธอ วางมือลงบนไหล่ของสิทธัตถะด้วยความรักและความเกื้อกูล จากน้ันเธอ มองมาทพี่ ญามารดว้ ยความแนว่ แน่ แลว้ กลา่ ววา่ “อยา่ ไดส้ งสยั สทิ ธตั ถะเลย เขากำ�ลังจะตรัสรู้และช่วยสรรพชีวิตให้ได้พบความสันติสุข และอิสรภาพ” และน่นั เองท่ที ำ�ใหพ้ ญามารพ่ายแพ้และหายตวั ไป แน่นอนว่า เม่ือดาวประกายพรึกปรากฏข้ึนบนท้องฟ้า สิทธัตถะ ตรสั รอู้ ยา่ งสมบรู ณแ์ ละเขา้ ใจแลว้ วา่ ทกุ คนมธี รรมชาตแิ หง่ การตรสั รู้ แตพ่ วก เขาไม่รู้ ซ่ึงรวมถึงเธอและฉัน ดังนั้นเรื่องน้ีเตือนใจเราว่า ผืนดินอยู่ตรงน้ัน กับเราเสมอ พร้อมท่ีจะรองรับและช่วยเหลือในเวลาท่ีเราประสบความยาก ลำ�บาก ตอนน้ีเราจะฝึกปฏิบัติกราบสัมผัสพ้ืนดินเพื่อท่ีเราจะได้เชื่อมโยง กับผู้คนและส่ิงต่างๆ ท่ีรักและเก้ือกูลเราอยู่เสมอ ผืนดินใหญ่มากและทรง พลงั เราเพยี งแค่วางศรี ษะลงบนผืนดิน พัก และผอ่ นคลายเต็มที่ เราจะรสู้ กึ ถึงพลังงานและความเข้มแข็งของเธอท่ีส่งมาให้เรา เมื่อใดก็ตามที่เธอเศร้า โดดเด่ียว หรือสับสน ไปหาผืนดิน ปลดปล่อยความรู้สึกของเธอลงไปยัง ผืนดิน และเปดิ ตัวเองเพื่อใหผ้ นื ดินไดโ้ อบอุ้มและเยยี วยาเธอ . 135 .

เลน่ เปน็ เดก็ ฉันประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง สิ่งท่ีต้องเตรียมสำ�หรับเด็กแต่ละคน: ม้วนกระดาษที่กว้าง ประมาณ 2 ฟุต ยาวพอที่จะให้พวกเขาวาดรูปร่างตัวเองตั้งแต่หัวจรดเท้า เตรียมอุปกรณ์วาดภาพและระบายสี นติ ยสารเกา่ วัสดุธรรมชาติ กาว และ กรรไกร นเี่ ปน็ แบบฝกึ หดั ทน่ี า่ สนใจทจ่ี ะชว่ ยใหเ้ ดก็ ๆ สะทอ้ นความเชอ่ื มโยง กับสิ่งต่างๆ และการเป็นดั่งกันและกัน เธออาจจะอภิปรายหลังจากฝึก ปฏิบัติกราบสัมผัสพ้ืนดินหรือการเร่ิมต้นใหม่ เก่ียวกับสิ่งท่ีประกอบขึ้นมา เป็นตวั เรา และส่ิงทท่ี �ำ ใหเ้ รามชี ีวิตรอด เราอาจจะถามเด็กๆ เกีย่ วกับสิง่ ที่ พวกเขาชอบ [อาหาร ดนตรี กฬี า ศลิ ปะ เพือ่ น สถานท่ี] ลองให้พวกเขา สะท้อนว่าสิง่ เหลา่ นีป้ ระกอบมาเปน็ ตวั เราได้อย่างไร ให้เด็กๆ จับคู่ แต่ละคู่คล่ีม้วนกระดาษออกมา และให้เด็กคนหนึ่ง นอนลงบนกระดาษ จากนั้นตัดกระดาษให้กระดาษยาวกว่าตัวเด็กเล็กน้อย เด็กอีกคนใช้ดินสอ หรือสีเทียนลากเส้นรอบตัวเด็กที่นอนอยู่บนกระดาษ จากนั้นให้พวกเขาสลับตำ�แหน่งกัน ทำ�เหมือนเดิม ทุกคนจะมีโครงร่าง ของตัวเอง จากน้ันให้พวกเขาวาดรูปลงไปด้านในว่าร่างกายของพวกเขา ประกอบด้วยอะไรบ้าง เชน่ ดวงอาทติ ย์ นำ�้ ดิน สตั ว์ พชื พอ่ แม่ อาหาร หนังสือ เกมส์ ฯลฯ นอกจากจะวาดภาพแล้ว เขาอาจจะใช้วัสดุธรรมชาติ ที่เตรยี มมาจากบา้ น หรือตัดรปู ภาพจากนติ ยสารตดิ ลงไปบนงานศิลปะของ ตวั เอง โครงการศิลปะทางเลือกเป็นการให้เด็กๆ สะท้อนถึงช่วงเวลาที่ พวกเขายังอยู่ในท้องแม่ เช่ือมโยงกับแม่ผ่านทางรก เมื่อเขาเกิด รกถูกตัด ออกไป แตพ่ วกเขากย็ งั คงเชอ่ื มโยงกบั แมแ่ ละพอ่ ผา่ นรกท่ีมองไม่เห็น และ ไม่เพียงแต่พวกเขาจะยังเช่ือมโยงอย่างลึกซ้ึงกับพ่อแม่เท่าน้ัน พวกเขายัง เช่ือมโยงกับดวงอาทิตย์ แม่น้ำ� สัตว์ และอากาศ ปราศจากต้นไม้เราไม่มี . 136 .

เสริมสร้างความสัมพนั ธต์ ่อกนั และตอ่ โลก ออกซิเจนสำ�หรับหายใจ หากปราศจากแม่นำ้�เราไม่มีน้ำ�ด่ืม ดังนั้นรกท่ี มองไม่เห็นได้เช่ือมโยงพวกเรากับทุกส่ิงทุกอย่างในจักรวาล ให้เด็กๆ วาด ภาพลงบนกระดาษขนาด 8.5x11 นิ้ว (A4) วาดภาพตัวเองขณะที่เป็น ทารกที่เต็มไปด้วยรกท่ีเชื่อมโยงตัวเองกับสิ่งท่ีทำ�ให้พวกเขามีชีวิตอยู่ได้ อ่านเรื่องเก่ียวกับการเป็นเมล็ดพันธุ์เล็กๆ ในท้องแม่ซึ่งอยู่ในตอนต้นของ บทนี้ เพื่อเปน็ แรงบันดาลใจ . 137 .



7 ความเข้าใจและความกรุณา ฉนั สญั ญาวา่ จะบม่ เพาะความเขา้ ใจ เพอ่ื ทจ่ี ะใชช้ วี ติ อยอู่ ยา่ งสนั ตกิ บั เพอื่ นมนษุ ย์ สตั ว์ พืช และแรธ่ าตุ ฉนั สัญญาวา่ จะบม่ เพาะความกรณุ า เพือ่ ทีจ่ ะปกปอ้ งชีวิตของ เพอ่ื นมนุษย์ สตั ว์ พืช และแรธ่ าตุ นค่ี ือค�ำ สัญญา 2 ขอ้ หรือข้อฝึกอบรมสตหิ รือการช้ีแนะแนวทางจริยธรรม สำ�หรับเด็กๆ ในการท่ีจะรัก เราต้องมีความเข้าใจ เพราะความรักเกิดจาก ความเข้าใจ หากเธอไม่เข้าใจใคร เธอรักเขาไม่ได้ สมาธิคือการมองอย่าง ลึกซ้ึงเพ่ือท่ีจะเข้าใจความต้องการและความทุกข์ของผู้อื่น เมื่อเธอรู้สึกว่า ตัวเองได้รับความเข้าใจจากผู้อ่ืน เธอจะรู้สึกว่าความรักแผ่ซ่านอยู่ภายใน ตวั เธอ เปน็ ความรสู้ กึ ทว่ี เิ ศษมาก เราทกุ คนตอ้ งการความรกั และความเขา้ ใจ แต่ละคนมีความชอบแตกต่างกัน สมมติว่าหลังจากเลิกเรียนเธอ และเพ่ือนอยากจะทำ�อะไรด้วยกัน เพอ่ื นของเธออยากเลน่ เทนนิส สว่ นเธอ อยากอ่านหนังสือแต่เธออยากให้เพื่อนมีความสุขจึงวางหนังสือลง แล้ว ออกไปเล่นเทนนิสกับเพื่อน เธอกำ�ลังปฏิบัติเร่ืองความเข้าใจอยู่ เธอมอบ ความเบกิ บานใหก้ บั เพอ่ื นจากความเข้าใจของเธอ เมือ่ เธอทำ�ให้เขามีความ สุข เธอก็มีความสุขด้วย น่ีคือตัวอย่างของการฝึกปฏิบัติเกี่ยวกับความรัก และความเขา้ ใจ . 139 .

เลน่ เป็น เด็ก เม่ือใดก็ตามที่เธออ่านทวนสัญญา 2 ข้อ ถามตัวเองด้วยคำ�ถามน้ี “ตั้งแตท่ ีห่ นูรู้จกั สัญญา 2 ข้อ หนพู ยายามทีจ่ ะเรียนร้อู ะไรจากมันบา้ ง หนู พยายามฝกึ สัญญา 2 ข้อบา้ งไหม” ฉนั ไม่ไดค้ าดหวังวา่ จะได้รับค�ำ ตอบว่าใช่ หรือไม่ แมว้ ่าเธอพยายามเรียนร้สู ญั ญา 2 ขอ้ และฝกึ ปฏบิ ตั ิ แตม่ นั กไ็ ม่พอ วิธที ีด่ ีทีส่ ุดในการตอบค�ำ ถามนกี้ ค็ อื เปิดตวั เอง และปล่อยให้คำ�ถามเหล่านี้ เขา้ ไปอยใู่ นตวั เธอทงั้ หมด ขณะทเี่ ธอหายใจเขา้ และออก เพยี งแคเ่ ปดิ ตวั เอง ต่อค�ำ ถาม และค�ำ ถามเหลา่ นีจ้ ะเรมิ่ ต้นท�ำ งานในตวั เธออยา่ งเงยี บๆ ความเข้าใจและความรักเป็นคำ�สอนที่สำ�คัญที่สุดของพระพุทธเจ้า หากเราไมพ่ ยายามทจี่ ะเปดิ กวา้ ง เขา้ ใจความทุกข์ของคนอน่ื เราจะรักพวก เขาและใช้ชีวิตร่วมกันอย่างสมานฉันท์ไม่ได้ เราควรพยายามเข้าใจและ ปกป้องชีวิตของสัตว์ พืช และแร่ธาตุ และอยู่กับส่ิงเหล่านี้อย่างกลมกลืน สมานฉันท์ ถ้าเราเข้าใจไม่ได้ เราก็ไม่สามารถที่จะรักได้ พระพุทธเจ้าสอน ให้เรามองสรรพสิ่งด้วยสายตาแห่งความรักและความเข้าใจ น่ีสำ�คัญมากท่ี เราจะตอ้ งเรียนรวู้ ิธีทจี่ ะปฏบิ ัติตามคำ�สอนน้ี พธิ ีรบั สญั ญา 2 ข้อ ในงานภาวนากอ่ นทผ่ี ใู้ หญจ่ ะเขา้ พธิ รี บั ขอ้ ฝกึ อบรมสติ 5 ประการ เดก็ ๆ จะมี โอกาสรับข้อสัญญา 2 ข้อในพิธีการ พวกเขาจะได้รับชื่อทางธรรม และใบ ประกาศเพือ่ ใหจ้ �ำ ไดว้ ่าไดร้ ับสัญญา 2 ข้อมาแลว้ กอ่ นทเ่ี ดก็ ๆ จะรบั สญั ญา 2 ขอ้ พวกเขาจะตอ้ งเขยี นวา่ มแี รงบนั ดาล ใจอะไรท่ีทำ�ให้อยากรับสัญญา 2 ข้อ นี่คือตัวอย่างส่วนหนึ่งจากเหตุผล ของเดก็ ๆ . 140 .

ความเข้าใจและความกรณุ า หนูอยากรับสัญญา 2 ขอ้ เพราะว่าจะชว่ ยใหห้ นมู สี ติ และคนรอบตวั หนูก็จะมีความสุขมากข้ึน หนูก็คิดว่าสัญญา 2 ข้อจะช่วยให้หนูตื่นเต้นน้อย ลง เวลาเจอเพื่อนใหม่ๆ – โจแอนนา่ เอส (Joanna S.) ชื่อทางธรรม หวั ใจแหง่ บา้ นอนั เป็นทร่ี กั (Loving Home of the Heart) อายุ 12 ปี หนหู วังวา่ สัญญา 2 ขอ้ จะช่วยใหห้ นเู ข้าใจความต้องการของคนในครอบครวั ดขี ้นึ กวา่ น้ี หนยู งั หวังด้วยว่าจะไดส้ อนให้ตวั เองมคี วามกรุณาต่อคนอ่นื และ ตอ่ ตวั เอง – เซยี นน่า ดี (Siena D.) ชื่อทางธรรม หวั ใจแห่งการเยยี วยาอันเบกิ บาน (Healing Joy of the Heart) อายุ 11 ปี ผมอยากมีความกรุณามากกว่าน้ี ผมอยากจะเข้าใจตัวเองและคนอ่ืนให้ดี กวา่ เดิม – จูน่า ดับเบิ้ลยู (Djuna W.) ชื่อทางธรรม หัวใจแห่งรอยย้ิมอันเปล่งปลั่ง (Radiant Smile of the Heart) อายุ 10 ปี เพราะสญั ญา 2 ขอ้ ชว่ ยใหผ้ มอยรู่ ว่ มกบั คนอน่ื ๆ งา่ ยขนึ้ และท�ำ ใหผ้ มมคี วาม สุขมากขนึ้ – เหวยี น แอน แอล (Nguyen An L.) ชอ่ื ทางธรรม หวั ใจแหง่ ความสงบเบกิ บาน (Peacefully Joy of the Heart) อายุ 7 ปี ผมอยากมีความทรงจำ�เกี่ยวกับหลวงปู่ติช นัท ฮันห์เพราะว่าท่านใจดี ท่าน สนุกร่วมกับเด็กๆ ผมชอบร้องเพลงและสวดมนต์ – แมก๊ ซ์ เอม็ (Max M.) ชอ่ื ทางธรรม หัวใจแหง่ พลังอนั สงบสุข (Peaceful Strength of the Heart) อายุ 7 ปี . 141 .



ความเข้าใจและความกรุณา หนูอยากเข้าใจและช่วยเหลือคนอ่ืนจริงๆ หนูอยากจะเป็นมังสวิรัติเพื่อช่วย เหลอื สตั ว์ หนูไม่อยากใหม้ นี ักล่าสตั วใ์ นโลกน้ี และปลูกตน้ ไม้ใหม้ ากข้ึน รวม ทงั้ ช่วยคนท่ีมคี วามทกุ ขอ์ ยู่ – เมฟ เค (Maeve K.) ช่อื ทางธรรม หัวใจแหง่ การใหอ้ ันย่ิงใหญ่ (Great Offerring of the Heart) อายุ 7 ปี หนอู ยากรบั สญั ญา 2 ขอ้ เพราะวา่ ถา้ หนมู คี วามเขา้ ใจแลว้ หนจู ะไดเ้ ปน็ คนท่ี นา่ รกั มคี วามออ่ นนอ้ มโอบออ้ มอารีถา้ หนมู คี วามกรณุ าหนกู จ็ ะรกั ญาตพิ นี่ อ้ ง ของหนไู ด้มากขน้ึ และจะฟังพวกเขาได้ดกี วา่ เดมิ – รายะห์ บี (Ryah B.) ชื่อทางธรรม หวั ใจแห่งการรับฟงั อย่างโอบอ้อมอารี (Generous Listening of the Heart) อายุ 11 ปี หนูอยากรับสัญญา 2 ข้อเพราะว่ามันจะช่วยให้หนูเข้าใจพ่ีชายและพ่ีสาว เวลาที่หนูรดนำ้�เมล็ดพันธ์ุแห่งความโกรธ ความเบิกบาน และความกรุณา เพือ่ ใหอ้ ยูร่ ่วมกบั พวกเขาอย่างสงบสุข – ไฮย์แลน เค (Hylan K.) ชือ่ ทางธรรม หัวใจแหง่ สวนอันประณตี (Skillful Gardener of the Heart) อายุ 12 ปี หนูอยากรบั สัญญา 2 ข้อเพ่ือที่หนูจะไดร้ ู้วิธรี ักผอู้ น่ื อยา่ งลึกซงึ้ ข้นึ – แมร่ี แอน เอน็ (Mary Ann N.) ชอื่ ทางธรรม หัวใจแห่งสายธารอนั ล้ำ�ค่า (Precious Stream of the Heart) อายุ 11 ปี . 143 .

เล่น เป็น เด็ก การแบ่งปันเกีย่ วกบั สญั ญา 2 ข้อ ทุกงานภาวนา เราจะแลกเปลี่ยนกันว่าสัญญา 2 ข้อช่วยเราได้อย่างไรบ้าง เพอ่ื อธบิ ายความหมายและความเข้าใจ เราอาจจะถามค�ำ ถามตอ่ ไปนี้ • ส�ำ หรับเธอแลว้ ความสงบสขุ หมายถึงอะไร • เราจะเข้าใจและอยู่อยา่ งสงบสุขกับคนอ่นื ๆ ไดอ้ ย่างไร • กับสตั วล์ ะ่ • กับพืชและโลกละ่ เดก็ ๆ เรม่ิ จากการคดิ ถงึ สถานการณจ์ รงิ ทพี่ วกเขาเคยมปี ระสบการณ์ มากอ่ น มบี า้ งทเ่ี ดก็ บางกลมุ่ ไมค่ อ่ ยพดู หรอื โตต้ อบมากนกั ในกรณนี ี้ เราอาจ จะลองแลกเปลี่ยนตัวอย่างจากชีวิตของเราเองเพ่ืออธิบายความหมายของ ความเข้าใจและความกรุณา การเริ่มต้นด้วยเร่ืองเล่าเป็นวิธีในการสอนที่ดี เราอาจจะแบ่งปันเกี่ยวกับการดูแลสิ่งแวดล้อมและโลก เม่ือเราพูดถึงการ ดูแลแร่ธาตุ เดก็ มกั จะมคี วามคดิ เกีย่ วกบั วิธกี ารดแู ลสิง่ แวดลอ้ มมากมาย จ ากนนั้ เราจะตอ่ ดว้ ยการอธิบายความหมายของความกรุณา • ใครบอกไดบ้ า้ งวา่ ความรักหมายถึงอะไร • เวลาทีเ่ รารักใครสกั คน หรอื ของบางอย่าง เช่น พอ่ แม่ แมว สนุ ัข และ ตน้ ไม้ เราท�ำ อะไรบ้าง • เราจะปกปอ้ งสงิ่ ทีเ่ รารกั ไดอ้ ย่างไร ทัง้ ต้นไม้ สตั ว์ และโลกของเรา • ถ้าเรารักเพ่ือน เราแสดงออกอย่างไร แล้วคนอื่นๆ แสดงความเข้าใจ และความกรณุ าอยา่ งไร จากนั้น เธออาจจะแนะนำ�สัญญา 2 ข้อ แล้วร่วมกันสัมผัสความ งามและความสำ�คัญของความกรุณาและความ เพลงท่ี 20 เข้าใจในชีวิตประจำ�วัน ด้วยเพลงสัญญา 2 ข้อ The Two เพลงน้ีจะมีการหายใจ 3 ครั้ง (อืม..อา สามคร้ัง) Promises หลังสัญญาแต่ละข้อ เพราะเราต้องการความเข้ม แข็งและจะต้องมีสติเพ่ือรักษาสัญญา 2 ข้อด้วย (สญั ญาสองขอ้ ) . 144 .

ความเขา้ ใจและความกรุณา เดก็ ๆ ชอบท�ำ ทา่ ประกอบเวลารอ้ งเพลงซงึ่ เธอหาไดจ้ ากในเวบ็ ไซต์ Planting Seeds เธอจะช่วยเดก็ ๆ เติมขอ้ ความลงไปในหน้าแบบฝกึ หดั สัญญา 2 ข้อ บนเวบ็ ไซตด์ ว้ ยกไ็ ด้ เพอ่ื ใหก้ ารปฏบิ ตั ลิ งลกึ มากขนึ้ และหาตวั อยา่ งทเ่ี ปน็ รปู ธรรมมากขน้ึ พวกเขาอาจจะวาดรปู ทสี่ ือ่ ว่าพวกเขาจะแสดงความเข้าใจและ ความกรณุ าในชวี ติ ประจ�ำ วนั ไดอ้ ยา่ งไร หากมกี ระดาษโปสเตอรท์ ต่ี ดิ สญั ญา 2 ข้อไว้ท่ีผนังห้องจะดีมาก เพราะจะช่วยให้พวก เขาจ�ำ ได้ ขอใหเ้ ดก็ ๆ ตกแตง่ โปสเตอร์ เธอจะเปิด เพลงที่ 21 เพลง “I Love Nature” ทชี่ ว่ ยท�ำ ใหเ้ ดก็ ๆ เชอ่ื มโยง I Love Nature กับธรรมชาตมิ ากข้นึ ไปดว้ ยกไ็ ด้ คำ�ถามเกีย่ วกบั ยงุ คำ�ถาม: หลวงปู่คะ ยุงมักจะกัดหนูอยู่เร่ือยเลย และหนูก็อยาก Q ใหม้ ันหยดุ กัดเสียที หนูจะฆ่ายงุ แคน่ ิดหน่อยในแตล่ ะวันไดไ้ หม หลวงป:ู่ หนอู ยากจะฆา่ ยุงก่ตี วั & เด็ก: สกั 1 ตัวต่อวนั A หลวงปู่: แลว้ คดิ วา่ พอไหม เดก็ : พอค่ะ หลวงปู่: ตอนท่ีฉันยังเป็นเด็ก ฉันก็มีคำ�ถามแบบน้ีเหมือนกัน จากน้ันฉันก็เรียนรู้ว่ายุงก็ต้องการอาหารเพ่ือให้ตัวเองมีชีวิตอยู่ได้เหมือน กนั ยงุ พยายามหาอาหารมนั กเ็ หมอื นกบั เราเวลาทเ่ี ราหวิ เรากม็ องหาอาหาร น่ีเป็นเรื่องธรรมชาติ ฉันคิดว่ามีวิธีอื่นท่ีจะป้องกันตัวเองโดยไม่ต้องฆ่ายุง ท่ีเวียดนามทุกคนมีมุ้งเพื่อให้นอนหลับได้ในตอนกลางคืน หากว่าไม่ใช้มุ้ง พวกเขาก็ตอ้ งฆา่ ยงุ ไปตลอดคืน ไมใ่ ช่นอ้ ยเลย เพราะวา่ หลังจาก เธอฆา่ ยุง ไป 1 ตัว ก็จะมียุงมาอีก1 ตัว เธอคงใช้เวลาท้ังคืนไปกับการฆ่ายุง ดังนั้น . 145 .

เลน่ เป็น เดก็ การฆ่ายุงไม่ใช่ทางแก้ วิธีหน่ึงที่เราจะป้องกันตัวเองไม่ให้ถูกยุงกัดก็คือ ใช้ ม้งุ ฉันคดิ วา่ มยี งุ อยู่บ้างทหี่ มบู่ ้านพลัม เธออาจจะลองขอยืมมุ้งจากหลวงพี่ แลว้ ทนี ีเ้ ธอจะชว่ ยชวี ติ ยงุ ตัวน้อยๆ ได้ บางทีเมื่อฉันเห็นยุงอยู่เกาะบนตัวฉัน ฉันจะสร้างพายุขนาดจิ๋ว จากมอื ของฉนั แลว้ ยงุ กจ็ ะบนิ หนไี ป ฉนั ไมไ่ ดท้ �ำ ไปเพราะความโกรธเลย ฉนั แคป่ ้องกนั ตวั เองไมใ่ หย้ งุ กดั เรื่องเลา่ เกี่ยวกับสตั ว์ มีนิทาน 2 เร่ืองที่เธออ่านให้เด็กๆ ฟังได้ เพื่อให้พวกเขาได้แลกเปล่ียนกัน เกีย่ วกับสญั ญา 2 ขอ้ และการปกปอ้ งสตั ว์ แล้วชวนให้เด็กๆ เล่าเรอ่ื งสตั ว์ ของพวกเขา พระโพธิสตั ว์ชาวปารสี มาลาคอฟ เป็นสุนัขพันธุ์นิวฟาวน์แลนด์ที่ตัวใหญ่มาก มันเป็นสุนัขของ คนขายอัญมณีชาวปารีส มีคนฝึกงานอัญมณีคนหน่ึงท่ีช่ือ ฌาคส์ เกลียด มาลาคอฟ เพราะมนั รสู้ ึกบางอย่างว่าชายคนนไี้ มน่ ่าไวใ้ จ ฌาคสแ์ กป้ ญั หาดว้ ยการคดิ จะฆ่ามาลาคอฟ ในขณะทมี่ เี พอื่ นรว่ มงานคนอน่ื ๆ อยไู่ มม่ ากนกั ฌาคสพ์ ามาลาคอฟ ไปท่ีแม่นำ้�แซนน์ และผูกหินรอบคอมัน จากนั้นก็โยนมันลงไปในน้ำ�ที่ไหล เช่ียวกราก มาลาคอฟพยายามรักษาชีวิตของตนเอง มันว่ายน้ำ�เข้าหาฝั่ง มันว่ายได้เร็วมาก แม้ว่าจะมีหินถ่วงอยู่ท่ีคอก็ตาม จนเกือบถึงฝ่ังแล้ว เมื่อ มาลาคอฟหันไปมองด้านหลังก็เห็นว่าคนท่ีทำ�ร้ายมันตกน้ำ�และกำ�ลังจม นำ้� ฌาคสพ์ ยายามเงยหน้าเพ่ือใหม้ ีอากาศหายใจ แตเ่ ขาว่ายน้ำ�ไม่เปน็ เขา หวาดกลวั และค่อยๆ จมน�้ำ เม่ือมาลาคอฟเห็นแบบน้ี มันก็หันหลัง ว่ายกลับไปที่ฌาคส์ ท้ังท่ี คอของมนั หนักมากจากหินท่ถี ว่ งไวแ้ ต่มาลาคอฟกย็ ังว่ายน�้ำ ต่อไป มนั หอบ . 146 .

ความเขา้ ใจและความกรณุ า และเหนื่อยมากเพื่อท่ีจะไปช่วยคนท่ีพยายามฆ่ามันให้รอดชีวิต ในขณะท่ี กำ�ลังจะส้ินหวัง ฌาคส์คว้าขนของมาลาคอฟไว้ได้แต่ตอนนี้มาลาคอฟหมด แรงเกินกว่าจะดึงชายคนนี้ขึ้นมาให้ถึงฝ่ังจากนำ้�ที่มีกระแสใต้น้ำ�เช่ียวกราก มาลาคอฟต้องดิ้นรนด้วยกำ�ลังทั้งหมดที่มีถีบขาเพ่ือพยุงตัวในสายน้ำ�ไว้ โดยมกี อ้ นหินหนักๆ ถว่ งอยู่ แถมด้วยชายท่กี �ำ ลังต่นื ตระหนกอีกคน มาลา คอฟพยงุ ฌาคสไ์ ว้ จนกระท่ังมีคนมาช่วยชวี ติ พวกเขา ในที่สุดทั้งสองก็ปลอดภัย ฌาคส์รู้สึกผิดมากเขาเข้าไปกอดสุนัข นิวฟาวนแ์ ลนด์ตัวน้ี และลูบตวั มันพร้อมกบั ขอใหม้ นั ให้อภัยเขา เรื่องราวเก่ียวกับสุนัขที่เป็นวีรบุรุษน้ีเป็นที่โจษจันไปทั่วเมืองปารีส มาลาคอฟกลายเป็นสัญลักษณ์แห่งความกล้าหาญ เมื่อมันตายลง เด็ก ฝกึ งานทกุ คนในปารีสไปรว่ มงานศพของมัน โลมาท่ีมีจิตใจเมตตา ในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1971 อีวอน วลาดิสลาวิช (Yvonne Vladislavich) กำ�ลังแล่นเรือใบอยู่กลางมหาสมุทรอินเดีย ทันใดนั้นเองเรือก็ระเบิด เธอ กระเด็นออกมา แลว้ เรอื กจ็ มลง เธออยหู่ ่างจากชายฝั่งและหา่ งไกลจากเส้น ทางการเดินเรือ ดังนัน้ จงึ ไม่มคี วามหวังท่ีจะรอดชีวติ ด้วยความต่ืนกลัว เธอถีบน้ำ�เพื่อยืดระยะเวลาของความตาย จาก นัน้ อวี อนกเ็ หน็ โลมา 3 ตวั ว่ายเขา้ มา เธอประหลาดใจมาก หน่ึงในนัน้ ว่าย ลงไปดา้ นลา่ ง และชอ้ นตวั เธอไวด้ ว้ ยรา่ งกายทใ่ี หญโ่ ตของมนั เธอจบั ตวั ของ โลมาทมี่ ีผวิ มนั วาวและล่ืนดว้ ยความขอบคุณ โลมาอกี 2 ตวั ท่ีเหลอื วา่ ยอยู่ รอบๆ เพือ่ ปอ้ งกันเธอจากฉลาม โลมาหอบห้ิวและคุ้มครองอีวอนในน้ำ�อุ่นเป็นเวลาหลายชั่วโมงจน กระท่ังมาถึงจุดท่ีมีทุ่นลอยตัว พวกมันปล่อยอีวอนไว้บนทุ่นเพ่ือที่ว่าเรือท่ี ผา่ นมาจะได้เห็นและชว่ ยเธอได้ เม่ือคำ�นวณระยะทางจากจุดท่ีเรือแตกมาถึงทุ่นท่ีโลมาช่วยนำ�เธอ มาและรักษาชีวิตของเธอไว้ได้ จะได้ประมาณ 200 กว่าไมล์ในทะเลท่ีมี อันตราย . 147 .

เลน่ เปน็ เด็ก แบบฝึกหดั สำ�หรบั สญั ญา 2 ข้อ เธอดาวน์โหลดแบบฝกึ หัดน้ไี ด้จากเวบ็ ไซต์ หรอื วา่ ให้เดก็ ทำ�เองจาก ตัวอยา่ งข้างล่างน้ี สัญญาขอ้ ท่ี 1 ฉันสญั ญาวา่ จะบ่มเพาะความเขา้ ใจ เพ่อื ท่ีจะใชช้ วี ติ อยูอ่ ย่างสงบกบั เขยี นชื่อหรอื วาดรปู คน เขยี นหรอื วาดรปู ตน้ ไม้ เขียนชอื่ หรอื วาดรปู สัตว์ เขยี นหรอื วาดรปู แร่ธาตุ หรอื สถานท่ี ส�ำ คัญสำ�หรับเธอ เช่น สวน สนามของ โรงเรยี น สวนสาธารณะ ชายหาด . 148 .

ความเข้าใจและความกรุณา สัญญาข้อที่ 2 ฉันสัญญาวา่ จะบ่มเพาะความกรุณา เพอื่ ท่จี ะปกปอ้ งชีวิตของ เขยี นช่อื หรอื วาดรปู คน เขียนหรอื วาดรปู ต้นไม้ เขยี นช่ือหรือวาดรูปสัตว์ เขยี นหรอื วาดรูปแร่ธาตุ หรือสถานท่ี สำ�คัญสำ�หรบั เธอ เช่น สวน สนามของ โรงเรยี น สวนสาธารณะ ชายหาด . 149 .

เล่น เปน็ เด็ก คำ�ถามสำ�หรับการสะท้อนความคดิ เห็น • ใน 2 เรื่องนี้มีอะไรที่เป็นการกระทำ�ท่ีแสดงถึงความเข้าใจและความ กรุณาบ้าง • เธอคิดอย่างไรที่โลมามาช่วยผู้หญิงคนนั้นให้รอดชีวิตได้ถูกที่ถูกเวลา มาก • เธอคดิ วา่ ท�ำ ไมสตั วใ์ นสองเรอ่ื งนอี้ ยากจะชว่ ยคนทพ่ี วกมนั ไมร่ จู้ กั แมว้ า่ จะเปน็ คนท่พี ยายามจะฆา่ ท�ำ รา้ ยพวกมนั กต็ าม • เธอมีเร่ืองจรงิ ทเี่ กีย่ วกบั สตั วท์ ่ชี ่วยเหลือคนหรือสัตวอ์ ่นื ๆ บ้างไหม • เราจะปกปอ้ งสัตว์ของเราไดอ้ ยา่ งไร กินอาหารอยา่ งมสี ติ กินอาหารดว้ ยความกรุณา การกินและการดืม่ อาจเป็นความรนุ แรงตอ่ ตัวเราและต่อโลกได้ หากเราไม่รู้ วิธีท่ีจะฝึกปฏิบัติการกินอาหารอย่างมีสติ เราจะนำ�ส่ิงเป็นพิษและความ รนุ แรงเขา้ ไปในรา่ งกายของเรา และจติ ส�ำ นกึ ของเราได้ การอา่ นหนงั สอื และ การดูโทรทัศน์เป็นความรุนแรงได้เช่นกัน น่ีคือเหตุผลที่ว่าทำ�ไมเราต้องรู้วิธี บรโิ ภคอย่างมสี ติ สติชว่ ยนำ�ทาง ปกป้อง ร่างกายและจิตใจของเรา ปกปอ้ ง กายและจติ ส�ำ นกึ รว่ มของครอบครวั ของเรา พรอ้ มทงั้ สรรพชวี ติ บนโลกนี้ ใน ครอบครัวของเรา เราอาจจะน่ังด้วยกัน และแลกเปลี่ยนกันว่าจะนำ�ความ ไม่รุนแรงมาประยกุ ต์ใชใ้ นชีวติ ประจำ�ของเราได้อยา่ งไร ไม่วา่ จะเป็นการกิน การดมื่ และการสร้างความบันเทงิ ใหก้ บั ตนเอง การกินและการดื่มเป็นการปฏิบัติท่ีลึกซ้ึงทางจิตวิญญาณได้ เรากิน . 150 .