✍️สุวรรณสามชาดก ของ นายแปลก สนธิรักษ์ และเรื่องสั้นเกี่ยวกับประเพณีต่างๆ ของ ศาสตราจารย์ พระยาอนุมานราชธน (เสฐียรโกเศศ)

สุวรรณสามชาดก ของ นายแปฝืค สนธิรกษ และ เรื่องสนเกี่ยวกบป!^เพณีต่าง ของ ค้าสตราชารย์ หระยาอนุมานราชธน (เสเยร'ใกเสส) 294.3136 มพ^/้๘!เบนบรรณาการในงานฌาปนกิขศพ ป828สง แางเงิน เยือกวฒน& ณ เมรุว'ดบางกอบว อำเภอพระประแดง สมุทรปราการ วนอาทิตย์ท ๓๐ เมษายน พ.ศ, ๒๕®0



ของ เข ศ)ศาสตราจารย์ ทระยา811แานราชธน (เส รโกเศ *' เจิาภาพจ‘ดพิมพ์เบนบรรณาการในงานฌาปนกจศพ นางเงิน เผือกวต]น๙ ณ เมรุวิดบางกอบ่ว อำเภอพระประแดง สมุทรปราการ วนอาทิตย์ท ๓๐ เมษายน พ.ศ. ๒๕®๐

\\ - -. ‘\\ - เ' * -า -'' ■/ ! ■'1; 'ใ-' 1;;',.. 5., ' /: I,เข้ใเห^ ^;.-;; I;(-. ง^^) '.ลขห**!{เ!เน

ตำนำ ในการปลงข้พแมคราวน ถก อุ ประข้งกจะจํดพมพ หนงข้อเพอมอบ เบน บรรณาการ แด่ ท่าน ท มาในงานข้กเล่ม หนง โดยทเหนว่าแม่เบนผู้ทมความเถื้อมใข้ในพชะพุทชข้าข้นา ยิดมนอยู,ในขนบธรรมเนยมประเพณย์นิดงามอยู่ฅลอดมา ใน ก่นปลายแห่งชวิฅ โดยเฉพาะวนชรรมข้วณะกีได้ชํบข้ลชิกษ อุโบข้ถอยูเบนนิจ จิงเถอกช่าดถเรื้องข้วรรณข้ามรเยิง*/?ยย สIเส/กษ หิวหนำกองวํฒนชรรม กรมการข้าข้นา กระทรวง ข้กษาชิการ และเรอง'ข้นเกียวก‘บประเพณค่าง อุ บางประเพณ ของข้าข้ตรา1จารย?V^ย?อนุมาน?!-ชธน ( เข้าเยรโกเข้ข้ ) การท เลอกเอาเรองข้วรรณข้ามชาดก เพราะเหนว่าชาดกเรื้องนให้คติ อํนิดแก่เรา เช่น ในเรื้องความกฅํญชุ ความซอข้ฅย ควา ข้ภาพ และความเมคฅา เบนตน นอกจากนกเบนเรื้องกีแม่ชอบ มากควย ข้วนประเพณต่าง อุนํนิได้เลอถเอาประเพณํ่เกีย ข้ารท เช่าพรรษา แตะออกพรรษา ซิงเบนประเพณทิเราตุน เกยปฐิม่คกนอยูคามผูเขยนได้กล่าวถงประว้ฅความเบนมา ตลอด

ข จนการคติคลายขยายฅํวของประเพณฅ่าง ๆ เหล่านน ฒู่านย่อม จะได้ท่งประโยชนแถะความเพติดเพลินไปพรอมกน เจาภาพขอกราบขอบพระคุณคำส์ฅราจารยพระยาอนมาน ราชชน แถะนายแปถก ส์นชิรกษ หวหนากองวฒนชรรม กรม การคำส์นา กระทรวงคํกษาชิการ ทไดกรณาอนุญาตมอบเรอง ของท่านใหจํดพิมพ แถะขอขอบพระคุณบรรดาญาติมิฅรคถอค จนทุกท่านทิไดไห*ก-วามช่วยเหถอเบนอย่างดติงแค่แม่ ถง แก่ กรรม จนกระทงปลงต้พ ไว ณทินควย กรรมดหรั๋อ่ประโยชน์อินใดทิ!บนบุญกุต้ล ชิงท่านผูอ่าน ปฎบ้ฅหรอได้รบจากหนงต้อเต่มน ตลอดจมบุญกุคํตโค ๆ ทงท เบ็๋นอามิต้พลและชรรมหล ขอบุญกต้ตนน ๆ จงต้ำเรจแก่แม่โ ควรแก่ฐานะ. เทอญ เจาภาท I

1 'ๆ ราม [นงาน เจาภาพ



นางเงิน เผือกาฒนะ ชาตะ ©^ ห^ห’/ไาคม ๒^๒๓ มรณะ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๐๙



ตํ้งสฟบำเทญกฟิลและสวดพระอภิธรรมทบำน แถวหน้า นางทองอ่อน อินไชยะ นายนาค เผือกว่ฒนะ นายสว่าง ฉายสิว แถวหลัว นายนิคม เผือกว่ฒนะ นายเสนาะ เผือกวํฒน นายสำเนยง เผือกวฒนะ



นางเงิน เยื้อกวํฒนะ เกิดฌื้อวํนสุกรท ด4 พฤษภ พ.คํ. ๒4๒๘ ฅรงกบบระกา ทบานตำบล!ๆตองด่าน อำเภอ บางบ่อ จงหวดสมุทร!]ราการ เบ่นบุตรของ นายแดง นางสิน มพนองดวยกินรวม 4 คน ยื้อ ต. นายช่วง วระโสภณ วระโสภณ) ๒, นางเงิน เผอกวฒนะ ต. หมึนตำนงราชการ (ทองตำ 4. นางจำนง ชระกุล ต่อม'าไค้’'ทำการสมรสกบ นายนาค เยื้อกว'ฒนะ เมึอบ็ มะเมย พ.ส. ๒44๙ ภิบ่านฅำบลฒองด่าน อำเภอบางบ่อ จํงหวิดสมุทรปราการ มีบุฅรชิดารวม &■คน คอ ต. นายนิคม เยอกวํฒนะ ๒. นางทองอ่อน อ,นไชยะ (สมรสกบ นายทองสบ ธนไชยะ) 0 ^ ^ 11^ 1ก. นายสาเนยง เยอกวฒนะ

4. นางค้ว่าง ฉายค้ว (ค้มร1ค้กํบ นายประทุม ฉายค้ว) &. นายฟนาะ เฒื้กวํฒนะ ครนต่อมาได้ย่ายจากบ้านคำบลคตองด่านอน เบนบ้านเกิด เดิม มาฅงหติก^านอยูกิบ้านเลขกิ & หมูกิ ๘ คำบลบางกอ บ้ว่ อำเภอพระประแดง จิงหวิดค้มุทรปราการ จนกระทิงได้ถิง. แก่กรรมลง ตามปกติ นางเงิน พอกวํฒนะ เบ้นผุ้ทมจิฅ เตอมใข้ในการบุญการถค้ลอย่างแรงกลา มความเชอมนในตว เอง มความรอบรู้ความค้ามารถขยนหมนเพยรต่อการงาน ซอ ค้คย่ตรงไปตรงมา จนเบ้นกิรู้จิกชอบพอกํนทิในบรรดาหมูญาติ ทวิ ๆ ไป อกท1งเบ้นผูกิมค้ขภาพดและแขงแรงตลอดมาจนกระทง ได้ลิมเจบลงควยโรคกวามดนโตหิตค้ง ตองเขารบการรกษาใน โรงพยาบาลหลายครํ้ง แต่เพราะความมอายุล่วงเขาค้วํยช ประกอบกํบถงคราวอายุขิย ซ็งพนวิค้ยกิแพทยจะเย่ยวยารํกษาไ จิงได้จาก ไปอย่าง ค้งบเมั้อวํนื จินทรท ๒๒ ค้งหาคม พ.ค้. ๒& รวมอายุได้ ๘*! บี ๓ เดอน ๘ วน

คำไวอาลยแม่ ลูกเคยรำพงในโ1จว่า ส์กจินหน่งในอนาคตลูกคงจะไค้รํบ ความเตรำโตกเส์ยใจอย่างหนิกส์กคร8งหนง แต่ก็ไม่แน่ใจว่าเรื้อง อะไรและเมอใด แต่แลววํนิน5นก็มาถงเข็าจริง \"I คอ เมื้อจิน ๒๓ สิงหาคม พ.ต. &&๐1เ ส์ำเนยงนิองชายไปตามลูกทม่าน จิงหว่ดลพบุรื้ บอกว่า “ แม่ถงแก่กรรมเส์ยแถวเมอวินทึ๋ ๒๒ สิงหาคม ลูกไค้พงแถวใจหาย ความเตรำเส์ยใจท8งอาลํยริก จิาวุ่นส์บส์นอยู่ในใจอย่างบอกไม่ถูก การทลูกต่องส์ญเส์ยแน่ ผุม่งเกิดเกล่าครงน นิ!แบนการโตกส์ตดกรงใหญ่ทิส์ดเบนคร แรกในชวิฅของลูกทเค้ยว ในจำนวนหาคนของลูกแน่ ลูกคนเดยวเท่าน์นทตองจาก ไปยจญภํบความยากลำบากตามกฎแห่งกรรม ไม่มโอกาส์ไค้อยู่ ใกล้ชิดเพอปรนนิม่ศริบใช้ส์นองพระคุณ แม่เจบลูกไม่รู้ ไม่ม โอกาส์รํบใช็พยาบาล แม่ตายลูกไม่มโอกาส์เหนใจแม่ แม้แต เรื้อนร่างอํนปราต1จากวิญญาณของแม่ๆ!ง อย่างนิอย ควรจะไค้ เบนวาระส์ดทายเพึอกราบขอชมาโทษทิไค้ล่วงเกินพลาดพล1งต่อแน่ ส์กกรื้งก็ไม่ม้โอกาชื่ แม่จากลูกไปอย่างไม่ม้วนทจะไค้เห

ฆ แตวิ กงเหถ่อแต่พระคุณของแม่เท่ามํนทิยิงผงลิกอยุ'ในดวง ย์นพระคุณของแม่นนเหตอกํนค้ดทจะพรรณนาแม้ดวงวิญญา ของแม่'จะค้ถิตยอยู่ ณ ทใดก็่ฅาม ขอจงริบรูดิวยญาณวิ ของแม่,/!งเการพบูชา ท1งอาลํยริกแตะระลกถงพระคุณของแม มิรู้คตาย ลูกขอน้อมจิฅอชิษ^านเอาผายเคยวว่า กำชาติหน้า มจริงขอให้ได้เกิดเบนลูกของแม่ดิงชาตินทุกชาติไป ดใง่ยกุค้ลบุญราทํทลูกได้ทำไม้แตํวในอดค และกำลํง อยู่ในบตฺจุบํนหรั่อทิจะกระทำต่อไปในอนาคต แม้จะไม่มากม ถูกขออุทิกํให้แม่ ฃอใหควงวิญญาณของแม่ จงได้เค้วยค ติริค้วํค้ด ผ่านทิพยค้มบ้คในค้มปรายภพ เทอญ */ นิคม เผอกวัฒนะ ๐ฉ 1' ลูกถอเบนบุญอย่างยิงทิได้เกิดมาเบนลูกของแม่ เ ต2งแต่น้อยคุมใหญ่ แม่ได้ทำหนากิของแม่โดยกรบกํวิน เบ ว่าใหการเตยงคู ปกบกรกษา อบรม'ดิงค้อน เบนทิพิงทางใจ และทางกายแก่ลูกแตะหลานตตอดมา '

; พระกณ-ข.อ.งแ.ม-่ทิ.10.ยงตก.มาน พนส่วนสำคํญทิช่วยทำ ให้ลูกมความมานะอดทน ต่อข้ถบอุปข้รรคต่าง ๆ แตะข้ามารถ ยนหยดไห้อย่างภาคภมิใจ แม่อาทรต่อลูกเข้มอห้วยปราณว่า ตวคนเดยว ไม่ว่าจะข้ขหรอทุกข์แม่กิร่วมในความร้ข้กนนห้วย แม่เบนห่วงเบนใย ไม่ว่าในเรืองความเบนอยู่ กินนอน หรือ ความเจ็่บไห้ ใช่แต่เท่าน1น แม่ยํงเผั้ธแผ่ความเมคฅา เอาใจใ มายํงลูกของลูกห้วย ไม่ว่าหลานคนใดจะ เจบไห้ แม่กอยไต่ถาม เบนทุกขเบนร่อน ลูกหถานออกนอกม่านยํงไม่กลํบ แม่กิเบนห่วง นํงคอยนอนคอย จนกว่าจะกล!เมาพร่อมแม่จงส์บายใจ เมือแม่ ยํงือยู่ลูกหลานกิรูข้กอบอุ่นไม่ว่าเหว่ บุญคุณของแม่นมากมาย ทุดทจะพรรณนาไห้หมดข้น แห้ลูกจะไห้กระท่าอะไร ๆ หลาย อย่างเทือแม่ แต่กิเรยกไห้ว่าม่อยเหตอเกินเมือเปรยบกบพระ ของแม่ที่มืต่อครอบครํวของลูก แม่จากลูกและหลานไปโดยอาการอํนข้งบปราข้จากความ ห่วงใย ความขุ่นของทํงปวง ความรกความอาถยฃองลูกนน ทุดทืเจะกล่าว

ขออำนาจบุญกุย้ลทแม่ได้ย้รำงย้มไว้ และคุณงามคว ดทิแม่ไอิกระทำต่อลูกหลานญาติพนํอง ตลอดจนบุญกุย้ลทิลูกได นอมอทิคไปให้แม่จงช่วยนำควงวิญญาณของแม่ไปย้ย้คติภ ทองอ่อน อนไชยะ แม่เบนคำทมกวามหมายอินซาบซง และผงจิคใจกุกกน ต1งแต่เริมจำความได้ เบนคำทนิมนวลอ่อนหวานอำหริบผูทิได้ยิน แตะผ้ออกเย้ยงเรยกย่อมรูย้กเบนสุข อบอุ่นใจ ปรารถนาทจะ ได้อยู่ใกล้ชิด ความรู้ลกเหล่านกุก ๆ ท่านย่อมประจํกษ์แก่ใจ อินด ฅํ้งแต่ลูกยิงเลกจนกระอิงเติบโต แม่ได้เลยงดู ย้งย้อ ใอิความริก กวามอบอุ่น ความเมตตา และเย้ยย้ละเพอตก เย้มอมา แม่จนกระอิงเมื้อลูกมกรอบกริวจากอกแม่ไปแก่ แม่ก่ยิงติดตาม ใอิก'วามริก *1188 * ' ค1 วามใเอาใจใอ’ํในทฺกขย้ขชอยุเย้มอ พระคุณของแม่นมากมายแตะยิงใหญ่ย้ดทจะพรรณนาได้

ในการทิแม่ต่องจากไปคามกำหนดเวถาของชวิฅโคยทิลูก ไม่อาจจะขดขวางไค้นเบนความเข้ร็าข้ถดใจอย่างข้คซํ้ง นบเบน การสูญเข้ยครงใหญ่ทข้คของลูก การสูญเข้ยครงใด ๆ กไม่ทำ ให้เกิดความอาลํยื ความเข้ยดายเท่าการสูญเข้ยแน่ไป เพราะ ลูกถั่อว่า คราบใดทย่งม่ชวิฅอยู่ ลูกอาจจะหาข้งทสูญ อย่างนนมาทดแทนใหม่ไค้ แต่การ1จากไปของแน่,ในกรํ้งน เบน การสูญเข้ยทไม่ข้ามารถหาข้งใดมาทดแทนไค้เลย ช*วิชวิคของแม่ แม่ไค้ข้รำงบุญกุข้ลและกระทำคว ไว็มาก ขออำอาจคุณพระข้รรํฅ์นตรโ) คถอด1จนอำนาจบุญกุข้ลุ ทิแม่1ใดกระทํ าไว ไค้โปรดบินดาลให็ดวงวิญญาณของแน่ไป ข้คติภพคลอดกาล เทอญ สำเนยI? เผือกวัตมะ \\ ': ดด การเกิด แก่ เจบ คาย นํนเบนเรอ4ชรรมดาของโลก ไม่ มใครข้กิคนกิจะผีนชรรมชาติมชวิคอยู'ใดคลอดไปโดยไม่รูจิกดิบ

ช ฅํนย แมโเห่องค์พระส^มาสด้งพทชเจา แห่สิงทิคนเรา1จ^ะเหท*วล-'อไ ใหคนรุ่นหลํงไดจดจำกึกอ คุณความด จากกำกิว่า คนเราเกิดมาแถวตองตาย'ไปนน แม้จ อยูว่าเบนของชรรมดา ๆ แห่เมือถงเวลานนเขำจริง ๆ ถูกก็รู้สก เสรำสลดใจไม่ได้ เพราะพนการสูนย์เสยครงยิงใหญ่ [นธวิ ของถูก เมือคร1งแมมวยถูกก็ได้เผาพยาบาลดแลแม่อย่างดทิสุด ตามกำลำของถูกเท่าท็ถูกจะทำได้. แม่จากถูกไปแล็ว ทิแม่เหมือให้ได้พนอนุสรณแก่ถูกก็คึ้อ พระคุณความด้ของแม ทได้ปกบองคุมครอง ใหำ)วามริกความอบอุ่น และความเมตตา แท่ถูก ๆ และหลาน บุ ตลอดมา พระคุณของแม่นมากมายและ ยิงใหญ่เกินกว่าจะพรรณนา ซงจะจาริกอยู่ในความทรงจำของถูก ตลอดไป ลกฃอฅํงจิฅอชิษ^าน ขอขออากนําจ' คุณพระสรรคนฅรย คลอดจนอำนาจบุญกุสลทิถูกไดกระทำได้ จงเบนผลคลบินดาล ให้ควงวิญญาณอินบริสุทชของแม่จง1ไปสู่สุคติภพ เทอญ สว่าง ฉายสิว

ซ สงขารเบ็๋นของไม่เทยงแท้แตะยโยน มิความคายรออยุ ณพาะหนา ไม่มโกรหตกหนไปพนไท้ เมิอย*งมชวิฅอยู่ย้งขารน กเบนภาระตองยนหยดต่อย้อยูคลอดเวลา ในอดฅเบนอยู่อย่างไร ในบจคุบํนถกำลโเบนอยู่และเบนเช่นนอกในอนาคต แต่คุณงาม ความดนํนเบนของยํงยนไม่มวํนืเย้อมย้ญ การมรณกรรมของแม่ย*งความเค้ร่าโค้กแก่ลุกหลานแตะ บรรดาญาติมิครของท่านเบนอย่างมาก่ แม้แม่จะ ไท้ล่'วงล แลวิพระคุณของแม่ทิมต่อลุกย*งผงอยู่ในทรงจำมิรู้ลม ก่งลุกจะ ไดตอบแทนพระคุณแม่ในระ หว่างทิแม่ขํงม่ชวิคอยุ่ย้กเท่าใดกยํ หาเพยงพอไม่ ลุกขอฅ้งจิฅอธิษ^าน ขออำนาจกุค้ลผลบุญและกรรมด ทแม่,ใดประกอบ1ไว้คลอคธํวชวิต รวมทํงฒบุญใคอํนบํงืเถิ การกระทำของลูกท?งหมดทได1'กระทำแล1วิ แตะจะกระทำต่อไปใน ภายภาคหนา จงเบนผลคตบํนดาลให้ดวงวิญญาณของแม่ ไท้ ลิงย้ถิตย่ ณ ทิพยวิมาน ประย้บแค่ความย้ขย้งบในย้ม้ปรายภพ ตลอดชํวินิร่นดร. เสนาะ เผือกวัฒนะ ดด I



/ พร^สุวรรณสาม มเรองเต่ามาแต่ธค'ดว่า มนายพรานข้องข้หายรํกใคร่กิน มาก มมานอยุคนถะผงแม่นำ ข้หายทง์ข้องข้ญญากินว่า กิา ยายหนงมลูกข้าวผายหนงม่ถูกชายกิจะให้แต่งงานกิน คร1นกาล ต่อมา ข้หายผืายหนงมลูกชายให้ชื้อว่า ทกุลกุมาร อกผายหน้ง มลูกข้าวให้ชื้อว่า ปาริกากุมาร เด็กชายและเด็กหญิงท1งข้องม รูป'โฉมงดงามน่าริก ถิ้งแห้ว่าท1งข้องจะเกิดในข้กุลพราน แต่ก ไม่ทำปาณาติบาต ม่นอย่ในข้ลขรรม เม'ณดกทงข้องเจริญวโ] ข้มควรจะแต่งงานกนไต่ตาม ประเพณ นายพรานก่งส์องส์หายจงฅกลงจะทำฅาม^ญญาทิให แก่กนไว ขํ้างบิดามารดาของพกลกมารจิงพูดกบลูกชายว่า แพ่อ ทกล บิดนอายุพ่อก่ส์มควรจะมคูไดแลว บิดามารดาจะไปลูขอ ลกส์าวส์หายผงโนั๊นมาโห” ทกลบิดหทงส์องแลวพูดว่า แพ่อจ๋า แม่จ๋า ลูกไม่พ่องการ แพ่งงานดอกจ๋ะ อย่าพูดเรองแพ่งงานกบลูกเลย แม้บิดามารดา จะชแจงเก่าไร ๆ ทกลกุมารก1ไม่ปรารถนา1จะแพ่งงาน \\

ผายบิดามารดา ของนางปาริกากุมาร ก็พูด ก*บ0กข้าวว่ แ ตกริก บิดามารคาจะยกลูกข้าวให้กิบลูถชายของข้หายผงโนน เขาเบนคนดมาก รูปร่างก็งดงามองอาจ เบ็๋นคนมคํตมชร ลูกข้มควรจะแต่งงานกไ]เขา,' ปาริกากุมารบีดหทงข้อง พูดอย่างเดยวกิบท!าตกุมาร คอไม่คองการจะแต่งงาน ถื้งแห้ทุ!าถกุมารและปาริกากุมารไม่ประข้งค์จะแต่งงานก แต่บิดามารดาของท'งส์องฺผายก็จํดการแต่ง'งานให้กินจนไค้ เทื ไม่ให้เข้ยข้ญญาทึ๋ไค้ให้แก่กินไว กุมาร กุมารแม่อยู่ร่วมกินก็มิไค้ร่วมประเวณกิน คิดครงกินํอย่างเคยวค้อปรารถนาจะออกบวช จงนำความไปเต่า ให้บิดามารดาพง บิดามารดาคิดเห็นว่าเมื้อบุครของคนเกิดใน ข้กุตขราน แต่ไม่ฆ่าข้ตวก็ไม่มทางจะทำอะไรอย่างอื้นไค้ เม บุตรปรารถนาจะบวช ก็อนุญาต กุมาร กุมาร เมื้อไค้ริบอนุญาตใม่บวช จงพากินเดินทาง ไปหิมวํนคประเทข้ทางผงแม่นำคงคา ไค้เห็นอาครมหต่งหนง พากินเขาไป ในอาฅํรมน้นมเครื้องบริขารของบรรพชิตอยู่พริอม

๓ ข้รรพ เบนบริขารทื้มผู้บริจาคให้แก่ผู้ใคร่จะบวช (ตามเรืองว่า ทาวข้กกะประทานให้ทงอาข้รมและบริขาร) ข้องข้ามภรรยา ต่างกอชิษาเานเพค้บรรพชิต น่งห่มก่า เปลอกไม้ข้แดง พาดหนำเข้อบนบ่า ผูกมณฑลชฎา เจริญ เมตตาพรหมว^หารอยIู ณX &ทนน บรรดาข้ฅวทอาฅํยอยู่ในบริเวณนํ้น ต่างก่มเมตตาจิตต่ ก่น ไมวิวาทก่น หากินดำยความข้ขข้าราญ นางปาริกาคาบข้นทำ หนำท แข้วง หา ผลาหารต1งนำใช้น่า ฉิน และทำความข้ะอาดอาข้รม เข้รจแตำบำเทื้ญข้มณ ดำยจิฅใจย์นข้งบ ติดอารมณ์เดั้อดร่อนให็หมดข้นไป อยู่มาวํนหนื้งทำวข้กกะเทวราช พิจารณาเห็นอินฅราย อินจะเกิดแก่ดาบข้ดาบข้น คอจกษุท่งข้องขำงของท่านก่งข้องจ มึ้ดมิค จิงลงจากเทวโลกเขาไปหาทุกลดาบข้ถวายนก่ข้การแตำ ครํข้ว่า ‘ขำแต่พระคาบข้ ขาพเจำเถงเห็นเบนแน่ชํคว่า ย์น่ฅ จะเกิดมแก่ท่านก่งข้อง ขอให้ท่านก่งข้องจงปรารถนาบุตร ไค้ปฎิบ่ตท่านเมื้อท่านได้รบทุกข์เกิด” ทุกลดาบข้ถามว่า “ท่านจะให้อาตมาท่าอย่างไร อาตม ท๎งข้องถอเพข้บรรพชิต ข้ละกามกิจอินเบนของชาวโตก ตงหนำ

บำเพญค้มณพรต เพื้อหวิงพินทุกฃ อาฅมา1จะหองเค้พเมถุน กรรมอก เพึอหวงได้บุตรทํง ๆ ทอาตมาเบนนํกิบวชเช่นน เห็น จะทำไม่ได้ ขอท่านอย่าให้อาตมาต่องเค้ยค้นพรหม1จรรยเต ทำวย้กิกะตริย้ว่า เ;ขาแต่พระดาบย้ พระคุณเจำไม'จ ตองเย้พเมถุนกรรมกบดาบค้น เบนแต่เพยงเอามอตบทํองของ นางปาริกาคาบค้นขณะทนางมระดูก็พอแต่ว” ทุกลดาบย้กริบทำได้ เมั้อทำวค้กกะกต่บืไปแต่ว ไปหานางปาริกาดาบค้นเล่าความให้พง เมั๊อทราบเรื้องกํนํดแ พอถิงเวลานางปาริกาดาบค้นมระดู ทุกุตคาบค้จิงเอามอ'ลูบท่อง ของนาง '1 ' '1 กาตต่อมานางปาริกาด่าบย้นกคงกรรภ กรื้นกรบกำหนด นางก็คลอด้บุครมผิวพรรณคํง์ทองคำ เพราะเหตทิบตรมผิวพร เช่นนํ้นจิงได้ชื้อ'ว่า ย้วรรณค้ามถุมาร เมื้อดาบค้นไปบาหาผลไ บรรดากินนร กิอยู บ่นภูเขาแถวน์น ต่าง ก็มาอมพระค้วรรณค้าม กมารไปอาบนำตามซอกเขาแถวอมพาขนไปยอดเขา นำคอกไห้ นานาพรรณมาประคบประดาให้กุมาร เอาหรดาลหินอ่อน ฝน กํบแย่นหินประพรม,ให้ เย้รึ'จแต่วน์ามาค้งอาย้รม

ทงหตายได้ปรนนิบคกุมารอยูโดยนยนจนย้วรรณย้ามกุมารอายุได้ ต'*? บ ขณะกิบิดามารดาพากินไปบาแย้วงหาผลไม้ ย้วรรณ- ย้ามกุมารกเผาย้งเกตทางทบิดามารดา1ไป เมื้อมื้อํนตรายเกิดขน จะได้ไปด้นพบ ว่นหนงเมื้อทงย้องแย้วงหาผลไม้ได้พอย้มควร แลวกกลิบ ขณะเดินทางกลิบ'จวน'จะถงอ'าย้รมเผอิญฝนคกหนํกิ ท8งย้องจงไปหลบผ่นอยู่ใด้ร่มไม้ซ็งติดกิบิจอมปลวก ทจอมปลว น8นมอย้รพิษ ทำให้อย้รพิษได้กลินเห่งอไกลของมนุษย์ มํ ไกรชพ่นพิษออกมา พอดถูกคาทงย้องขางของดาบย้ดาบย้น ทำให้ท่านท8งย้องต่องเย้ยตาท8งส์องข๎าง มองไม่เห็นทางทจะไป ' ต่างคตำหาทางขำงโนนท ขางนท่ วนเวยนอยูแถวนนเอง กรรมเก่าของดาบย้ดาบย้นทิทำให้เย้ยตาไปด้วยกินคร8งน มื้อยู่ว่า เมื้อชาติก่อนดาบย้เบนหมอคา ดาบย้นกได้เบนภร ของหมอคาน8น วํนิหนงหมอคาได้ไปริกษาคนไข้รายหนงซงเบน โรคตา คนไขํรายนเบนคนมทริพยมาก แต่เมื้อหมอริภษาจนคา หายเบนปกติแลิวไม่จ่ายค่าริกษา หมอฅาจิงปริกษาถํบภรรยา ว่า “นอง'จ่า เราจะทำอย่างไรลิบคนไข้ทเราริกษาคาเขาจนหาย แต่เขาไม่จ่ายค่ายาค่าริกษาให้แก่เรา”

* ๖ ภรรยาโกร-ทิดศอบว่า “เมือเขาไม่โห้ก็อย่าเอาเตย แ พควรประกอบยาล่กขนานหนงชนิดแรง แล่วน์าไปให*ชายยู •1 ” . ^ 1*, ข บอกว่าตาของท่านยิงไม่หายขาด ควรใช*ยาขนานติดรากนิบายตา อกกรงเดยวจะไม่เบนอก” ข้ามเห็นด*วยจงประกอบยาชนิดแรง ขนขนานหนิง เข้ทิแล่วนำไปให*ชายผู้นน์บอกว่า “ตา ย!ไม่หายข้นิทดอาจเบนขนอกได้ ควรใช*ยาขนานนติดรากเข บายอึ้กกรํ้งเคยวเท่านนก็จะหายขาด” ชายผุ้นิน์เขาใจว่ายาของ เขาแน่จริง จื้งรไ]ไว้แล*วบิายทิตา อยู่ต่อมาไม่ช*าฅาท!งข้องก็เข้ย จนมองไม่เห็นอก นิเบินกรรมเก่าของดาบข้คาบข้น ผิายสุวรรณข้ามน์งคอยบิดามารดาอยูทิอาข้รม ไม่เห บิดามารดากล่บคามกำหนดทเกย ทงเวลาก็ล่วงเลยไปมาก เห็น ผิดล่งเกฅจงตกเดินไปตามทางทิฅนกำหนดไว้ ก่เริยกหาบิดา มารคา บิดามารดาจำเข้ยงบุตรได้กกุร่บ สุวรรณข้ามเดินไป เข้ยงริบ ก็พบบิดามารดากำล่งกล่าหาทางอยู ก็รู้ว่าคาท่ เข้ย®']แล่ว จิงถามว่า “พ่อจำ แม่จำ ทำไมคาของพ่อแล บอดเล่าจ๊ะ” บิดามารคาจ๊งเล่าเร้องโห็พงจนคลอด สุวรรณข้ามได้พงกร*องไห้แล่วหํวเราะ บิดามารด ถามว่า “ทำไมถูกจงรองไห่แล่ว่หํวเราะ” /

สุวรรณค้ามคอบว่า “ลูกรองไห้ก็เพราะเค้ยใจทฅาของ พ่อและแม่ฅองเค้ยไม่ขณะทลูกยํงเบนเด็กอยู่เช่นน และทหิวเ กเพราะดใจทิลูกจะไดปรนนิบ้ฅพ่อแม่ทดแทนบุญคุณของพ่อแม่ บคน ขอพ่อและแม่อย่าฅ็องเบนทุกขเบี้นช่อนไปเลย ลูกจ ปรนนิบํฅให้มิค่องเดอดช่อนแค่อย่างไร!ลย” สุวรรณค้ามพคจบก็ จบมอของบิดามารดานำเขาสุ่อาค้รม แล่วจํคืหาเชื้อกมาผูกทำเ ราวไวรอบอาค้รม ค้ะดวกทังเวลากลางคึ้น กลางวํน เวลาจงกรม เวลาถ่ายธจจาระบค้ค้าวะ ให้บิดามารดาอยู่แค่ทอาจรม ฅนเอง ก็ออกบิาหาผลไห้มาให้บิดามารคา ปรนนิบํคอยูโดยน์ยน ล่ง บิดามารดามิใด้มอนาทรเด็อดช่อนอย่างไร ขณะทสุวรรณค้ามออกบาหาผลไห้ล่น บรรดามฤคและ หมูกินนรกินนรค่างกพากินแวดล่อมสุวรรณค้าม จนกระท เวลาสุวรรณค้ามกฒัอาค้รม เมื้อถงอาค้รมสุวรรณค้า เครยมฅํมนำแล่วอาบล่าให้บิดามารคา เมอหนาวกก่อไฟให้ผิง คลอดจนเช็ดมื้อ เชคเทา เชดค่วให้บิดามารคา พอกงเวลาก็จํด ผลไห้ใหบริโภค คนเองบริโภคเมื้อเหลื้อจากบิดามารคาแลว จะกล่าว ถื้งพระราชาพาราณค้ พระนามว่า บีล?]'กขราช ทรงมพระประค้งคจะออกบี'')ล่าค้ฅว์ เอาเนอมาเค้วย'ให้เบน

๘ สำราญพระทไเ วํนํหนงพระองก็,มอบหมายการคูเพพระนครให้ แก่พระชนน แสํวเย้ด็๋จออกล่าย้ฅว์ พระองค์เย้ดจมาถิงท่านำท ย้วรรณย้ามเกยมาติกนำไปให้บิดามารคา ทอดพระเนตรเห็น รอยเท่าเนอระเกะระกะไปหมด จงแอบอยูท็๋ชุมไม้เพื้อคอยยิง สํฅว่บาม่านไปมา ย้วรรณย้ามออกหาผลไม้ตามปกติ ครั้น์ตกเย็นก ผลไม้ไปโห้บิดามารดา แสํวถึ้อหม้อนำไปติกนำอย่างท เบนกิจวฅร ขณะเดินทางไปทิท่านำบรรดามฤคกติดตามแวดสํอม ไปเบนฝุงใหญ่ ย้วรรณย้ามเอาหม้อนำ1วางบนหลงเนอแล่ ม*อปร1ะคอ*ง เปจนถชุง'ท^านา ทาวบีลยกขราชแอบอยูทิซุมไม้ ทอดพระเนตรเห็น ย้วรรณย้ามเดินมาและม้ผ่งเนอแวดล่อมมาเช่นน ก่ทรงย้ง จะเบนเทวดาหรอพญานาก ครันจะรองถามไปก่เกรงไปว่าถำเบน เทวดาจะเหาะ หนไปเย้ย ถำเบนพญานาคจะดำดินไปเย้ย อย่า กระน2นเลย เราควรจะยิงสํฅว่ประหลาดนให้หมดทำสํงืก่อน แล่ว จงไต่ถามเอาความในภายหสํง ขณะย้วรรณย้ามเดินไปถงท่าน ตงอาบนำเย้รจแลว เอาหม้อติกนำแบกบ่าซำยหมายจะกส อาย้รม

I 8 ทาวย้ตยกขราชยกขนูอํนกำซาบอาบยาพิษ จํองเชิงหมาย กำตวข‘อง'สุวรรณข้าม พอไต่ระยะดํก็ยิงออกไปถูกซ้างขวาท ออกทางซ้าย บรรดาสริาเวทงหตายต่างฅกใเจหนเซ้าบาไปหมด สุวรรณสามเมือรูว่า ถูกยิงกํต่ง สติต่อย ๆ ประคอง หม๎อนำกางตง กํบพน แกํวต่อย ๆ เอนกายหํนสรษะไปทางทิ^พิบิดามารดาอย แตวกราบตงคุมสติไว้ให้แน่วแน่กต่าวขนว่า “ในบาน'ไม่เพนมใคร ทจ!!เบึนเวรก้น เราทรอก่VIIดา}!ารดาของเรา ใครหนอ}!า ยิงเรา จ!!ซ่อนกายอยูทำไม อนงเนํ้อของเราก์มใช่เบนอาหาร หนัง ของเราก์ใช]]ร!!เยชนอ!!ไร'ไม่ได ไฉนจง มายิงเราได ท่านเมนใคร ท่านIV'นนุตรใคร เรา จ!!รุจ'กก'!เท่านไตอย่างไร ท่านยิงเราแคว ทำไม'ช่อนตัวอย่เค่า,, เมือพูดเสร็จกกํมฟุบแน่นิงไป ทาวมึตยํกขราชไค้สดบถอยคำอ่อนหวานของสุวรรณสาม กุมาร จงดำริว่า “ชายผู้นถูกเรายิงตมตงแต้ว ไม่เหนแสดง

๑๐ อาการโกรชเกองเรา ไม่เห็นด่าว่าต้ดพ่อเรา ก01แรยกหาเร ต้วยถ้อยกำอ่อนหวานน่าริก เราจะต้องไปแข้ดงต้วให,ปรากฎ” แถวพระองก์กึเข้ดจไปประทํบยื้นอยู่,ใกล้ ๆ 'สุวรรณข้าม กุมาร ฅรํข้ว่า “พ่อหนุ่มนิอย เราเบนพระเจ้าแผ่นดินแควนกาข้นชื้อว่า บีลย์กขราช เจ้าเบี้นลูกเต้าเหล่าใคร ทำไมจงมาทนิ ” สุวรรณข้ามกุมารคิดว่า “ถาเราจะทูตว่าเบนเทวดา นาก ยํถษ์ กินนร หริอยโไษ์อย่างโดอย่างหนิง พระราชาก็่คงเชื้อเรา แต้เราควรพูดความจริง” คิดคํงนํ้นแถวจงกราบทูลว่า “ ขอเดช!} 1 ข้าแต่พร!}องค(รู้ห?งเมน ธ:รม!)ราช ข้าพร!}พุทธเจาเบนนตรของ ดาใ]-ล มชอว่าสุวรรณ:สาม ข้าพร!}พุทธเจา ถกพร!}องคยง เข้มเคยวก'Vมฤคถกพราน 1 '1 *I , ยง ขอพร!}องคทอดพร!}เนตร-ลูกศรทแร่น ทอุขวาซายในกาย ของข้าพร!}พุทธเข้โอหิต ไทสอาIIทวดว แมในข้กของข้าพร!} พุทธเข้ากมโอหิต ข้าพร!}พุทธเข้าดองข้วน ออก ข้าพร!}พุทธเข้าขอกรานทูอถามว่า พร!}องค ทรงยง ข้าพร!}พุทธเข้า ดวยเทตุ!ร

๏ (9) / ธ?:มตา ผ้'ทํ่เฃ่า เสื้อ(หลธง กเพราะ ตองการ ทน้ง ฃ่าชางก์เพรา!!ต'องการงา ขาพร!! พุทธเจ:เชอทราบพร?องคติอ์งการอ!!ไรไมตัว ขาพร!!พุทธเจามหรอ,’ .•V ‘ -- ^ พระราชาบีตย์กขราชฅรํข้เท็จว่า “พ่อสุวรรณข้าม เ ออกบาเพือแข้วง'เไาเนอเบนอาหาร เมอได้พบ่เนอทนท็คใจหมาย จะยิง แต่พอจะยิงเจาเดินมา เนอหนไปหมด เราจงไกรชพ่าน” สุวรรณข้ามกุมารกราบทูลพ่นทว่า “ ขอเดชะ พระองค์ ฅรํข้อะไรเช่นนํ้น บรรดาเนอในบานไม'ข้ะดุงกลิวืขำพระอง ไปไหนมาไหนด้วยพ่นอยู่เข้มอ” พระราชาบตย์กฃราชได้ข้ฅ์บกำกราบทูต ของ สุวรรณ ข้าม แ เช่นนน จงทรงดำริว่า “เรายิงสุวรรณข้ามผู้ไม่มความผิด ยิงได้กล่าวเท็จออกไป ซ็งไม่ข้มควรแก่เราผู้เบนกษํติริยเ เราจะบอกความจริงแก่สุวรรณข้าม แลวตรข้ว่า พ่อสุวรรณ ข้ามเบนความจริงอย่างทิเจำพูด เนอในบานมิโคตกใจกลวเ เราพูดเท็จแก'เด้า ทิเราติองยิงเจำคร1งนกเพราะความโกรธคว โลภของเราเอง พ่อ พ่อสุวรรณข้าม เจาอาข้ยอยูทิใด ' อยุพ่บ ใคร และใครใช้ให้เด้ามาติกนำ”

๑1®0 สุวรรณ1ส์ามกุมารกตนทุกขเวทนาบ่วนโถหิตออก กราบ ทตว่า แขำแต่พระองค บิดามารดาของขาพระองคฅาบอคทํง ส์องคน ขาพระองคทำหน่าทิเลยงคูท่านทงค้อง ขณ:นอาคํยอยู ในบาใหญ่โน่น”ครํ้นกราบทูตดิงนแน่ว กบ่นรำพ มารดาว่า ^ โอ้ อาหา?ยังม่พอลำพ?'บ่บิดามา?ดา ห?อ!}!’ห}เอ อาหา?หเดา?เวนนจ?}!}เออบู่ ไดเพยง า3 ยัน เมอท่านหง■ลองก??หายาภ กจ?ม่ใด?ต'กใหท่าน อาจตายเพ?า?ไม่ได ด}!นา ความทุกขของเ?าถูกยงค?งน ยัง ไม่หายักเท่าก'บดวา}!ทุกข ก็;??ไม่เหนบดา มา?ดา แล?ยงนกว่าบิดามา?ดาจ?ยัอง เ?ยกหาเ}าว่า พ่อลาม พ่อลาม เมอไม่ ไดบินเลํยงขาน?'บ่ กจ?เด?)โศกอาดู? ใจ แทบขาด โอ้บิดามา?ดาของลก คงไม่เหาว หน)ลกเบนแน่แลว” พอรำพํนจบก็ซบแน่นิงไป ผายพระราชาบึตฒัขราชได ค้ฅ์!เกำรำพ้นของสุวรรณ1ส์ามเช่นนน ทรงดำริว่า “ ช

* ด๓ กวามกศญฌ กฅเวทต่อบิดามารดาเยิยมยอด เม่อไคริบทุกข์ก รำรำพนถิงบิคามารดา เราฟ้นฒูดทำริายฒูคุณ■ธรรม รบบำรุงบิดามารคาของชายผู้นให้ดเท่ากิบทเขาบำรุงมา” ฅรข้ปออบข้วรรณข้ามว่า ” ส่อสารรณส?รา อย่า ร?ไร ริธง'ไทไใ] เอย เราจIIร'Vเอยงดบด)มารด?ขธงเจา ให์โหมอมก'!!ทเจ้าใ]ภ!/ต'ร/? เราขอทราใ! ว่า Vดาม?รด]ของเจาอยูทข?ไห!ง (ร?รี๕ 'ไ'ใ]รัยไชท่านเดยวน่ ” ข้วรรณข้ามกุมารดโจกราบทูตว่า “ ดแกิวพระเจ้าขา ขอพระองก ไค็ฑรงีพระกรุณาโปรค เตยง คูบิคามารดาของข่าพร องค์ ควยเถิด บิดามารดาของขำพระองค์อยู่ต่อจากนไปไม่ไกถน ประมาณกิงเย้ยงกุ ขอเชิญเข้ดจไปเถิดพระเจาขำ” พระราชาทรงริบว่า “เอาเถอะพ่อข้วรรณข้าม เราจะ ไปหาบิดามารคาเขำเคยวน เขำจะข้งอะไรถิงบิคามารดาบำ ข้วรรณข้ามกุมารกราบทูตว่า “ขอเดชะ ขาพระองค์ขอ ข้งฝากการกราบไหว้บิดามารดา ไปด็วยเถิดพระเจาขำ”

๑๔ ' พอสุวรรณค้ามยกมอท๎งข้องประณมแติวกราบตง กต ฟุบข้ลบไปค็วยแรงยาพิษทิอาบตูกข้? ปากบด ตาหติบ มอ แตะเทาแข็ง ร่างกายโทรมด้วยโตหิต พระราชาบชิยํกๆ!ราช ทอดพระเนตรเห็นอาการๆเอง สุวรรณข้ามเช่นนน ทรงตกพระทโ]และข้งข้ารสุคกำติง ทรงต คลำพิจารณาลมอํข้ข้าข้ะ บติ'ส์าข้ะ ของสุวรรณข้าม เหนหมด ทงร่างกายก็แข็ง ทรงแน่พระทโ]ว่าสุวรรณข้ามกุมารข้นใจแติ ไม่อาจทจะทรงกลนความเข้ร่าโข้กเข้ยพระทโ]ไว้ได้ พระหิตถ ทงข้องกุมพระเข้ยรแติวก็ทรงปริเทวนาการคร่าครวญว่า “เอฒรอ เราผ้เยึนกษ้ต}ยยงใหญ่ สำคัญตมว่าจร;ไม่แก่ ไม่ตาย นัดมเรากได เหมจ}งแลว เพรา*ไดเห์Vพ่อสุวรรณสาม I ลงแก่ก::'*1 ยันดวามตายทจ*มาลงมไ:เม่น ไม่ม่แสํ'ว แต่เราผ้ก:#ทำก::มห'นัก เมอ ตายจ*ตธงไ!]ม:กแม่นอน เมอยังไม่ตาย ก์จะไดคำต่เตยVจากไ]ร*ชาชน เราทำ ก::มหนักหVย” * /

๏(^ จะกส่า'วถิงนางเทพ'ชิดาชื้อ พข้นชร ข้ถิฅอยุ ณ เขาคันช- มา ทน นางเคยเบนมารดาของข้วรรณข้ามในอํฅคภาพทิเจึด เมอทราบว๎าข้วรรณข้ามถูกพระราชาบีตฒัขราชยิงล่มข้ฒอยู่ หาดทรายผงแม่นำ นางจงรบออกจากเขาคํนชมาทนตรงไปยํงื ผงนาข้ถิตอยู่บนอากาข้ ไม'ปรากฎกาย เปล่งเข้ยงออกมาท อากาข้'ว่า ! ‘'ขาแต่พร!!ราชา V/ พร!!องดทำผิดรเาก ทพร!!องค ทรงฆ่าสุวรรณสา}า มหาความผิด มได. มารดาไเดาของสุวรรณสามกจ!! พ■สอยสนชวดไ!}ด'วV เพรา!)ความเฅฑ โศกถิงไเดร แส!!อดอาทารตาย ทั้ง พร!!องคก์จ!)ตองดกมรก มาเถิดพร!!ราชา ขาพเจ้า จ!}ถวายโอวาท ให พร!!องคพนVรก แส!!เสดจส่สวรรค์ ขอ!หพร!!องคทรง เสยงดมารคา!เดาของสุวรรณสามชงเสยตา ‘ทั้งสอง ใหเหมอมก'ใเทั้สุวรรณสามเสยง มาเถิด ท่านจ!!ได ใร]ส วรรคเทรา!]เทตน”

๑๖ 1* พระราชาบตยิกขราชได้ย้คิบคำของเทพชิดา ขิงไม่ปรากฎ กายเช่น'นํนก็ทรงเห็นคิวย ริบทจะพยงดูมารคาบิดาของย้วรรณ ย้าม แตะไม่ทรงคิดทจะกฒัเขาพระนคร เพราะทรงเหนว่าราช- ย้มบํฅไม่มประโยชนิอะไรแก่พระองค์ ก่อนจะเย้ด็่จไปได้นำดอกไ นานาชนิดมาเคารพย้พ คิวยม”นพ?ะทโ)ว่าย้วรรณย้ามย้นชวิฅแน่ เมือทำพิชเย้รจก่ยกหม่อนำทิย้วรรณย้ามตํก์ไว้นนเย้ดจไปหาบิ มารดา เมือถงก่ประทํบยึ้นอยู่หนำประตุย้าตาวางหม่อนำตง ทุกตดาบย้น่งอยู่ภายในอาคํรม ได้ยินเย้ยงเทำคนฃํ ก่แน่ใจว่าไม่ใช่ริ!เท่าของย้วรรณย้าม เพราะริแทำหนํกมากจง ริองถามไปว่า “นํนิใครมา ไม่ใช่พ่อย้วรรณย้ามแน่ เพราะ ริ)เท่าหน์ภมาก ถูกเราเดินเบาแทบไม่ร้ย้ก ท่านเบนใคร มาชุร อะไรหริอ พระราชาบีลยิกขราชได้ย้ดํบดํงนน ทรงดำริว่า “หาก ไม่บอกความจริงว่าเราเบนราชา บอกเพยงว่าเราได้ฆ่าตกท่าน ตาย ดาบย้คาบย้นก่จะโถรชแถะแย้ดงควานหยาบคายแก่เรา เรากจะระง'บกวามโกร'ธไม่อยุ อาจคิดการรุนแรงกํนฅ่อไป ความดำริทํจะทำดของเราจะเย้ยไป เมือเราบอกความจริงว่าเรา เบนราชา อาจทำใหย้องย้ามภรรยาเกรงกถํว ไม่กถาพูดรุ

ดต่) กบเรา” ดำริดํงืนแส้ว’จงตรํค้'ว่า “ ข๎าพเจาย้ลยํกรเราชเบ็๋นพระ ราชาแห่งแคว้นกาข้ มาเทียวอ่าเนํ้ยิโนบาน” ทกลดาบค้เมอทราบว่าเบนพระราชา กึกมกราบถวาย บงคมทูลว่า “ขำแค่พระราชา'ธิบค พระองค์เค้ด็่จมาดแอ่ว ข พระองค์เค้วยผลไม้เท่าทีมอยู่ เช่น ยลมะพลบ ผลมะหาด ผล มะทราง ขอทรงเลอกตามพระประค้งค์เถิด ขำพระองค์ดใจมา ทิพระองค์เค้ด็จมาถิ้งทีนิ พระเจาขำ” พระราชาท่า'เบนไม่รู้'เรื้องอะไร ๆ มาก่อน แม้เรื้อง สุวรรณค้ามทิถูกพระองค์ยิงถยํงไม่ทรงบอก ชวนคาบค้คยเรื้อง อั้น ฅรํค้ถามว่า “ท่านเค้ยจิกษุท่งค้องคน กึโครเล่าเบนคนหา ผลไม้มาเลยงท่าน ขำพเจิาเห็นผลไม้ทีวางไว้อย่างเรื้ยบขํอย เขำไจว่าคงมคนคาดจิดไว้แน่ ๆ” ทฺเกูถบิ’ณ6ทิตกราบทูล'ว่า “ขำแต่ค้มมุติราช พ่อสุวรรณ- ค้ามบุตรชายของขำพระพุทชเว้าเบนผู้นำยลไม้มา เวลานท ไปศํกนาทีท่า ไม่ชากึคงกลิบ พระเว้าขำ” พระราชาทรงดำริว่า ถงเวลาทีจะบอกความ1จริงแก่ดาบค้ แอ่ว จงฅรํค้ว่า “สุวรรณค้ามบุตรชายของท่านถูกตกกรขอ ขำพเว้าตายนอน1จมโลหิตอยทีท่าน่านนเอง

1 นางปาริกาคาบสินิร้งยิยู่ใกล้ ๆ พอได้ยินว่าสุวรรณสาม ถูกถูกสรตาย ก็ริบมาพงความถามทุถูตดาบสว่า “ท่านพคอยูกบ ใกรแตะใครมาบอกว่า พ่อสุวรรณสามถูกถูกสรฅาย ใจ ข็าพเจาจะขาดอยู่แต็ว ช่วยบอกมาไว ๆ เถิด” ทุกถดาบสสำรวมสตมินิคง ค่อย ๆ พูดปลอบประโถม ดาบสินว่า “ปาริกาเก่ย ฆู้ทพูคอยู่กึบเรานกื้อพระมหาถษํคริยแ กาสนเอง พระองค์เบนผู้ยิงถูกเราตาย แน่อย่าได้ไกรชเกึ้อง พระองค์ท่านเลย นิกว่าเบนเวรกรรมของถูกแตะของเราทงสองก แถวกิน” / 1'''''-, ปาริกาดาบสินิพูดพลางสอนพตางว่า “โอ ถูกริกชองแน่ ถูกเลยงดพ่อแม่ไม่ให้เดอดริอน เมอมผู้มาฆ่าถูกเช่นน จะไ ไกรขได้อย่างไร” ทถูตบํณฑิตพูดปลอบ'โยน'ว่า “แม่ปาริกา ขอให้สำรว จิตอย่าคิดไกรขเตย บํณฑิคย่อมสรรเสริญผู้ไม่ไกรชต่อคน ผิดริบผิด ดิงเซ่นพระราชาองกน พระองค์ฆ่าถูกของเรา พระ- องค์ก็ทรงสารภาพแก่เราแล๎ว” พระราชาบีชิย่เกขราช ทรงตริสปถอบดาบสคาบสินว่า “ท่านทงสองอย่าอาวรณอาสํยให์มาก'ไปเลย ขาพเจ้า

๏ ชิ่ เตยงดท่านทํงสองให้มความสุข เช่นเคยวกํบทิสุวรรณสามบุตร ท่านเตยงดูท่านทุกอย่าง ขอให้คตายความโสกเสิยเถิด” ดาบสดาบสินกราบทูตว่า “ขำแค่พระองค์ผู้เบนรฏ3เา- ชิบฅย์ ขำพระองค์จะยอมให้พระ องค์ทำเช่นน1นไม่ได้ พระอง ทรงเบนเจ^เหนอหํวของขำพระบาท ขาพระบาทขออยู่ตาม ประสายากเช่นนแหตะ พระเท่าขำ” พระราชาทรงพอพระทํยท่เห้นดาบสคาบสินไม่แสดงอาการ ไกรปีเคื้องตน กลบแสดงความ1จงริกภถ์ดต่อพระองคแตะยกย่อง พระองค์ เพื้อให้ดาบสคาบสินเห้นว่าพระองค์เต็มพระทํยท ปฎิบํตเขาทงสอง จิงฅรํส'ว่า “ท่านทํงส์อง ขาพเจาขอรํบท่าน ท8งสองให้เบนบิดามารดาของขำพเท่า ท่านอย่าถอ'ว่าขำพเท่าเบ พระราชาเตย ขอให้นกว่าขาพเท่าเบนสุวรรณสามเถิด” ดาบสดาบสินึ้กราบถวายบํงคมทูตวิงวอนว่า “ ขาแค่ พระองค์การงานอย่างอื้นทพระองค์จะทรงทำ แก่ขำพระบาทท่งสอง ไม่มํ่แถํว นอกจากขำพระ.บาททงสองขอพระองค์ทรงพระกรุณา ถึ้อไม้เท่าพาขำพระบาททงสองไปทิสพของพ่อสารรณสาม พอ ให้ได้ตูบกถำตูกกพอแลว จากนนขำพระบาททงสองกจะทรมาน คํวให้ตายไปตามตูกท่วิย พระเท่าขำ” \\

เ200 พระราชาบีถยํกขราชทรงรํบืทิจะพาไป จงจูงคาบค้ดาบค้น นำ'ไปยิงทีสุวรรณข้ามนอน1จมเถอดอยู่ เมอไปกงแลํว่ พระ รบค้งว่า “นิบุตรของท่าน,, ทุกุตคาบค้คตำหาค้รษะของลูกพบแตํว กช๎อนค้รษะ ค้เวรรโแข้าม'วางไว้บนคิก นางปาริกาดาบค้นยกเท่าค้วรรณค้ ขน'วางบนคํกเช่นกิน แตะท่งค้องกโค้กเค้รำรำท่น์ว่า / “โอ พ่อสุว??ณส?มลก?'กของพ่อแม่ พ่อหล'มเอาจ}ง อ พ่อใม่พดใหพ่อแม่ชนใจ •มางเอV' พ่อเคยเลขงดพ่อแม่ ต่อแต้มไ!] ไค?เล่าจะ:จัดทาผลไม่ และนาเยมใภ?อมไห พ่อแม่อาม มอกจากพ่อ■สุว??ณ■ลาม พ่อ และแม่ไม่เหมไก?แล'ว’, ขณะทิท่งค้องดาบค้พรำเท่อรำพํนิอยู่นํ้น เยอิญปาริ ดาบค้นตูบคลำไปทิอกของค้วรรณค้าม ยํงม่การอบอุ่นอยู่ นาง คิดว่า พ่อค้วรรณค้ามคงเพยงค้ตบ1ไปเท่านํน กงยิงไม่ตายจงต ย้ฅยาชิษ^านว่า

|®5© \"พ่อสุว?:ณสามนตงแด่เกดมาก็สงอยู ไมส)]ม!จารดสอดมา ทงเVยมด้วยกตฺธุ้เญ เรา 'ไ/ ถตเวเต่อมารดายี/ค?น้งเกิค่!กชิ? ร้กพ่อสุวรรณสาม ยงกว่า ชว่ด ของเราด'วย 'ส''*)จวาจาน ขอไหพนหายไ!] อนง เดช!]นุญกุฅสทพ่อสุวรรณสาม1เด เสยงคุ!!ดามารดา ขออามกาพแห่ง!]ญมน จงดสนมดาสเหิพษพายเปเถด เมึ้อนางบ่าริกามารดา ต่งด้ใจยาชิษ^าน'จบ ด้วรรณด้าม กพลิกต่วแตวนอนต่อไป ทุกตดาบด้เห็นดงนํนก็ดใจ คิดว่าตกยํงมชวศอยู่ จง ค้ตยาชิษ^านของบิดา ด้วรรณด้ามก็พลิกคิวอกขางหนงแต็ นอนต่อไป ธวนนางเทพชิดาพด้นชร ก็คงด้ตยาชิษ^านว่า ‘‘เรา'อยู่ ณ เขาค้นธมา'ลน มาเนนเวสา นาม เรา!ม่ราาไครมากเท่ากนสุวรรณสาม เสย ควยคำสิตยนขอใหหษ-จงหายไ!!,,

ไฐฮ เข้) ทน'ใดนนณกิคอํติ'จรรย์ 4 อย่างขน ในขณะเคยวกนคอ ค. สุว??ณสามห!ยจ'!กโ?ค สุกขิมไดเหมอม ๆคมด เข. ตาท?สองขาง ของ ดามสดามสม เมน!เกต เหมชัดเจนแจ่มแจง ต). แสงอ?ณขิน ๔. คมทงสํ่คอ ห?!)เจามสชักข?าช ทุก ชัฌขิต นาง!]า?กาคามสินแส!)สุว??ณ- สาม 1เ?ากภอย ณ อาฅ?ม มารดาบิดาเมั้อคาแจ่มใส์ เห็นลูกหายเบนปกติกด ฅรงเช่าจูบกอดลูกควยความปลาบปลมฟน่หา สุวรรณส์ามบิณฑิฅกล่าวขนว่า แขอความสุขความเจริญ จงมแก่ท่านทงหลายเถิด บใด์นช่าพเจาหายเบนปกติแล่ว ขอ ไดมํ่การย้นทนาล่มโมทนยกถากินเถิด,, สุวรรณ๙ามมองไปเห พระราชา จิงถวายบิงคมแล่วกราบทูลว่า แ ขาแต่มหาราช พระองค์ฟด็จมาดแล่ว ขอพระองค็เช้วยยลไห้เท่าทิมอยู มะพล่บ มะหาด มะทราง ขอทรงเลอกคามพระประย้งค์เถิ ช่าพระองค์ดใจมากทพระองคเฟิดจมา ณ ทิน,,

I 1ช๓ 1' ! พระ ราชาบตฒัข ราชทอดพระ เนตร เห็น ความ มหิทีจรร0 เช่นนํนจิงตริข้ว่า “ขาพเช่ามนงงไปหมดท8งแปดดำน ไม่รู้อะไร เบนอะไร ช่าพเช่าเห็นพ่อสุวรรณข้ามข้นช่วิฅแลว ไฉนจงฟน ขนมาได น่าอ้ทีจรรยจริง,, สุวรรณข้ามบํณฑิตดำริว่า “พระราชาข้าคํญว่า แซํวึ แค่เรากยํงไม่ตาย เราจะประกา!1ไหิพระราชาทรงทราบว่า เราไม่คายเพราะอะไร,, ทูลว่า “ขาแด่มหาราชเจา บุคคลไดเลยงดู {เด?มารคาโดยชอขธรรม เทพยดาแล# มนุ่ษยย่อมแกไขคุมครองบุคคลน๒น น้'ก- ร/ราขญทั้งหลายย่อมสรรเ■สรญ บุคคล!รน ในโลกน เมอเขาล#โลกน โ1เแลว ย่อม เ ร่าเริงบรรเทงอยูยนลวรร'ค” พระราชาบีถยํกขราชได้ข้ฅ์บิพงคำสุวรรณข้าม ทรงดำริ ว่า “น่าประหลาดอะไรเช่นน คนทีเตยงทูบิดามารดาควยด แม้ เทพยดากิธุปฒัภคาชูเยยวยาให็หายจากไรคได้ พ่อสุวรรณข้า

ใดูะ)(^ นน่าริกเหตอเกิน” ทรงดำริดิงนั้แลิวประคยิงอํญชลฅรช้'ว่า ช้วรรณช้ามบิณ‘ทิค ท่าพเท่าหถงงมงายมานานแตว ท่านทำใ ท่าพเท่ามกวามช้ว่างไช้วดิจริง ท่าพเท่าขอยดท่านเบนช้รณ ขอท่าน'จงเบนส์รณะของท่าพเท่าเถิด” ช้วรรณช้ามบิณฑิฅถราบทูตพระราชาว่า ‘'ท่าแค ราชเท่าหากพระองค์ทรงมพระประช้งค'จะเช้ด็'จช้ช้วรรค เพอเช้วย ทิพยช้มบิคแลิว ขอพระองค์ทรงประพฤติราช■ธรรม'จรรยาด ท่าพระบาทจะทูตถวาย ณ บิดน” พระราชาทรงแช้ดงกวามเคารพนอมริบทิจะพงราชชรรม จรรยา ช้วรรณช้ามบณฑิฅ จิงถวายโอวาทราชชรรมจรรยาแด่ พระราชาว่า “ขาแต่พ?!]มหาราช ขอพร&อ*ใคทรง ใ]ร!!พฤต่ดไ]ร*พถฅชอบ ใVพร!!ชนกชนม ริ/ตร, อำมาตV, {พรพอ, ชาวบาน, ชาวนิคม, ชาวเมอร, ชาวชนบท,

1๑) (3* สมก]ผภทมก], เนอ, นก เถด เมอ พโ#ส่งฺค!/ร'ะพก'ตด ไ]โ#พถด่ขอ!เด้งน แลว พโ#องคจ#เลด์จ!!เลวโโค ขาแด่มหาโาชเจา พโ#อนทโ เทวดา พโหม ไดเลวยทสยสม!}ดใ!แทวโลก ก เพโา#ไ]โ#พVเตด้ไ]โ#พ^ด่ชอขมแหล# ขอ พโ#องค ทโงไ]โ#พถด โาชรโโม ด้วยความ ไม่!/โ#มาทเจด” ,I ลิ''.',/';. ' •- . พระสุวรรณส์ามบํณฑิฅแส์ดงราชชรรมถวายพระราชาจบ 1100 เมือจะถวายโอวาทให้ยิง ๆ ขน จงให'พระราชาลมาทาน เบญจคํล พระราชาส์มาทานเบญจคํณเลิว ทรงไหว้พระสุวรรณค้า ขอขมาโทษทไห้ทำให้เดอดร่อนแต่หนหลิง แล'วเส์คึจกลิบเมือง พาราณส์ ทรงบำเพ็ญฒุลกิจ มให'ทาน I รํกษาคํล ครอ ราชส์มบํฅโคยชอบชรรม จนตราบเท่าพระชนม์ชพของพระองค ผายสุวรรณข้ามบํณฑิตกเลยงดูบิคามารคา แล'วบำเ ฌานส์ม'เบํคจนลิาเร่จ เมือช้นชพกใปบํงเกิดเบนพรหมอยู่ ณ พรหมโลกร่วมกํบบิดามารดา ณ ทิน๎น

เร้องน้เก็บความจากสุวรรณสามชาดกคติธรรม ท้ไดํ้จากเร้องน คอ ความเมตตาก:ณา ความกด'ญญกดเวท ^ “ เ' ความสตย ความรก:!าทว่าง!เดามารดาก้ใ!บุต: ,\\ I / / / ./

เทศกาลสารท ”ถงเตโ)นส่ใ]เห'VกิVIมอวํV■ตา?}1 ใส่-อังคาส!'ร)ชนาก?ะย)ห1? ก?I)ย?ส??ทกอัวอ1ข่ใส่1ตกพ?น พวกขาวป้านถวVหใภร-)?ณ# เจางามคมท่มส่ชุส่นV แส่วจิ11จVอัพไใส่'อมสิ?ษแ ทโ]Vขาวของกง!!ขา-สา}'ทใส่มาตรพ?|1 รา}-ฌ&เสง-จส??พกล!'ม?!?อม” ขำพเต่านำเอาขํอความในเรืองนิราค้เดึ้ธนคอนทิว่าดว ค้ารทมาอางไว้ขำงต่นิ เพอโห้เหนว่าในวนค้ารท กื้อวํนิ เคอน 0,0 ชาวขำนนำเอาโภชนาหาร พร้อมหงกระยาค้ารทแตะ กล็ว่ยใข่ไปต่กบาตรชารณะกํนิทิว่ด แต่ก่อนนเมื้อใกล้วํนิค้ารท ชาวขำนกวนขนมเรยกว่า กระยาค้ารทกํนิทุกบาน ไม่มใคร เวน แต่เดยวนทํในกรุงไม่ต่องทำเอง เพราะมื้ขาย กระยาค้ารทกอ ขำวเม่า ขำวตอก ถํว งา แตะมะพร้าวกวน

1®0๘ กิบนํ้าตาลให้เหนยวหนํคเกาะคิดกินิฟ้นบก เมอชาวบา กระยาข้ารทเข้รึ'จแล่ว กิกิดแบ่งเบนกิวน ๆ แลวเอาใบตอง ห่อหนิงจะมากนํอยเท่าไรและจะเบนจำนวนกิห่อกตามใจ เพอน ไปคิกบาตรถวายพระในกินิข้ารท ทึ๋วํดในกินนํ้น์ส์รางรานมำ ทำนองแคร่ ใช้เบนทิฅงบาตร1วางเรยงกนเบนแถว (กิ พรรณนาไว้แล่วในตอนทิว่ากิวยเทข้กาลตรุษข้งกรานต) ทำห ชาวม่านมาทำบุญคิกบาตร คึ้อนำห่อกระยาข้ารทใข้'ตงไปใน บาตรทิเขาวางเรยงกินิไว้เบนแถวบนรานกิด คิกบาตรอย่างน เรยกว่าคิกบาตรชารณะ ม่เด็่กลูกคิษย์กิดคอยระกิงดุอยู่ ถาบาตร ไหนเฅมเบนหนำทของใคร ใครกิกอยถ่ายองกระบุงข้มรวม ๆ กิน ถามคนมาทำบุญกินมาก พระองค่หน้งกิไกิกระยาข้ารททิเขาใข บาตรคิงหลายกระบุง ทํวนขาวและทำริบคิบล่อนชาวบานมํก เอาขนไปถวายพระบนกุฎิ เพราะถอว่าคิกิบาตรกระยาข้ารท ใช่ตกบาตรขาว แต่คามขอความดํงทิกล่าวไว้ในนิราตเด ช่างบนน แข้ดงว่าตกบาตรขาวและตกบาตรกระยาข้ารทไม่ไห แยกกน คงตกรวมกนไป เนตว เหมอนดงทิทำกินอยู่ในกรงเทพ•ๅ เห็นจะเอาความข้ะดวกเขาว่า ชาวม่านคิกบาตรเข้รจก อุทิข้ให้แก่บรรพบุรุษทิล่วงลํบไถปอแกลิ่นิว่วาล่าไม่ไห้ทำบุญ