Book25_สังคม เศรษฐกิจ การเมืองไทย

๙๒

๙๓ º··èÕ ö »ÃÐà·Èä·Â ô.ð ÇÑμ¶Ø»ÃÐʧ¤ ๑. เพ่อื ใหผ เู รียนรคู วามเปนมาของการเปน ประเทศไทย ๔.๐ ๒. เพื่อใหผูเรียนรูเตรียมรับมือกับภาวะของการเปล่ียนแปลงของประเทศไทย ๔.๐ ไดอ ยา งถกู ตอ ง º·นํา Thailand ๔.๐ เปนวิสัยทัศนเชิงนโยบายท่ีตองการปรับเปล่ียนโครงสรางเศรษฐกิจไปสู “Value – Based Economy” หรือ “เศรษฐกิจท่ีขบั เคล่ือนดวยนวตั กรรรม” คอื การเปล่ียนเศรษฐกิจ แบบเดิมไปสูเศรษฐกิจท่ีขับเคล่ือนดวยนวัตกรรม โมเดลน้ีเปนการพัฒนาประเทศภายใตการนําของ นายกรัฐมนตรคี นท่ี ๒๙ ของประเทศไทยคือ พลเอก ประยุทธ จนั ทรโ อชา ทบี่ ริหารประเทศภายใต วิสยั ทศั นท ว่ี า มน่ั คง มัง่ คงั่ และยั่งยืน ซึง่ โมเดลการพฒั นาประเทศ ๔.๐ มาจากโมเดลท่ี ๑-๓ ท่ีรฐั บาล แตละสมัยนํามาเพ่ือใชพัฒนาประเทศใหกาวหนาหรือกลาวแบบส้ันๆ วาเปลี่ยนจากการผลิตสินคา “โภคภัณฑ” ไปสูสินคาเชิง “นวัตกรรม” และเปลี่ยนจากการขับเคลื่อนประเทศดวยภาคอุตสาหกรรม ไปสูก ารขับเคลือ่ นดว ยเทคโนโลยคี วามคิด Thailand ô.ð ËÃÍ× »ÃÐà·Èä·Â ô.ð เมื่อโลกกาวเขาสูศตวรรษที่ ๒๑ เกิดการเปล่ียนแปลงอยางรวดเร็วในทุกๆ ดาน ทงั้ ดา นการเมอื ง เศรษฐกจิ สงั คม และการดาํ เนนิ ชวี ติ เพราะความกา วหนา ของเทคโนโลยี สง ผลใหก บั หลายดา น ไมวาจะเปน ดานบวกและดา นลบ ความเจรญิ มกั จะนําพาปญหาใหมๆ ตามมา โดยเฉพาะ ปญ หาสงั คมและเศรษฐกจิ เนอ่ื งจากรปู แบบเศรษฐกจิ เปน พลงั หลกั ในการขบั เคลอ่ื นความเจรญิ ทม่ี น่ั คง ดงั นน้ั หลายๆ ประเทศโดยเฉพาะอยา งยงิ่ ประเทศทพี่ ฒั นาแลว เรมิ่ มกี ารปรบั เปลย่ี นโมเดลเศรษฐกจิ ใหส อดรบั กบั พลวตั ของโลกในศตวรรษที่ ๒๑ เพอ่ื ตอบรบั กบั การเปลย่ี นแปลงดา นเทคโนโลยแี ละปญ หา หลายๆ ดา นท่จี ะตามมา ยกตวั อยา งเชน • A Nation of Maker ของสหรฐั อเมรกิ า • Design in Innovation ของสหราชอาณาจกั ร • Made in China ๒๐๒๕ ของสาธารณรัฐประชาชนจนี • Make in India ของอินเดีย • Smart Nation ของสงิ คโปร • Creative Economy ของเกาหลใี ต

๙๔ สาํ หรบั ประเทศไทยเอง ณ ขณะนี้ยงั ตดิ อยใู น “กับดกั ประเทศรายไดป านกลาง” จะเห็น ไดจ ากในชว ง ๕๐ ปท ผ่ี า นมา ในชว งระยะแรก (พ.ศ.๒๕๐๐-๒๕๓๖) เศรษฐกจิ ไทยมีการเตบิ โตอยา ง ตอเนื่องอยูท่ี ๗-๘% ตอป อยางไรก็ตาม ในชวงระยะถัดมา (พ.ศ.๒๕๓๗-ปจจุบัน) เศรษฐกิจไทย เรม่ิ มกี ารเตบิ โตในระดบั เพยี ง ๓-๔% ตอปเทา นั้น ประเทศไทยจึงมีอยูแค ๒ ทางเลอื ก หากเราปฏิรปู โครงสรางเศรษฐกิจไดสําเร็จ ประเทศไทยจะกลายเปน “ประเทศท่ีมีรายไดท่ีสูง” แตหากทําไมสําเร็จ กาวขามกับดักน้ีไปไมได ประเทศไทยก็จะตกอยูในภาวะท่ีเรียกกันวา “ทศวรรษแหงความวางเปลา” ไปอีกยาวนาน ดวยสาเหตุนี้ประเทศไทยจึงจําเปนจะตองปรับตัวตามกระแสหลักของโลกเน่ืองจากเปน ประเทศที่มีความเชื่อมโยงกับนานาประเทศในหลากหลายดาน และประเทศไทยก็มีความมุงหวังที่ จะพัฒนาตนไปอยูในกลุมประเทศโลกท่ี ๑ ไปสูความม่ันคง มั่งค่ัง และยั่งยืน ในบริบทของโลกยุค The Fourth Industrial Revolution อยา งเปนรูปธรรม ตามแนวทางทแี่ ผนยทุ ธศาสตรช าติ ๒๐ ป ไดว างไว ดว ยการสรา งความเขม แขง็ จากภายใน ควบคไู ปกบั การเชอ่ื มโยงกบั ประชาคมโลก ตามแนวคดิ “ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี ง” โดยขับเคลอื่ นผานกลไก “ประชารฐั ” ä·ÂᏴ ô.ð ¤×ÍÍÐäÃ? “ไทยแลนด ๔.๐” เปน วสิ ยั ทัศนเ ชงิ นโยบายการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศไทย หรือ โมเดลพัฒนาเศรษฐกิจของรัฐบาล ภายใตการนําของพลเอก ประยุทธ จันทรโอชา นายกรัฐมนตรี และหัวหนาคณะรักษาความสงบแหงชาติ (คสช.) ท่ีเขามาบริหารประเทศบนวิสัยทัศนท่ีวา “ม่ันคง ม่ังคง่ั และย่งั ยืน” ท่ีมภี ารกิจสําคัญในการขบั เคลื่อนปฏิรูปประเทศดา นตา ง ๆ เพ่อื ปรบั แก จดั ระบบ ปรบั ทศิ ทาง และสรา งหนทางพฒั นาประเทศใหเ จรญิ สามารถรบั มอื กบั โอกาสและภยั คกุ คามแบบใหม ๆ ท่ีเปล่ียนแปลงอยางเร็ว รุนแรงในศตวรรษท่ี ๒๑ ได กอนที่จะมาเปน Thailand ๔.๐ ประเทศไทย ในอดตี ท่ผี า นมามีการพฒั นาดานเศรษฐกจิ เปนไปอยางตอเนอื่ งต้ังแตยคุ แรก

๙๕ Thailand ๑.๐ กค็ ือยุคของเกษตรกรรม คนไทยปลูกขาว พืชสวน พชื ไร เลีย้ งหมู เปด ไก นาํ ผลผลติ ไปขาย สรางรายไดและยังชพี Thailand ๒.๐ ซ่ึงก็คือยุคอุตสาหกรรมเบา ในยุคนี้เรามีเครื่องมือเขามาชวย เราผลิต เสอื้ ผา กระเปา เครือ่ งด่ืม เคร่ืองเขียน เครอื่ งประดบั เปน ตน ประเทศเริ่มมศี กั ยภาพมากข้นึ Thailand ๓.๐ (ซ่ึงเปนยุคปจจุบัน) เปนยุคอุตสาหกรรมหนัก เราผลิตและขายสงออก เหล็กกลา รถยนต กาซธรรมชาติ ปูนซีเมนต เปนตน โดยใชเทคโนโลยีจากตางประเทศ เพ่ือเนน การสง ออก ä·ÂᏴ ô.ð ÁÕÅ¡Ñ É³ÐÍÂÒ‹ §äÃ? “ประเทศไทย ๔.๐” เปนความมุงมั่นของนายกรัฐมนตรีท่ีตองการปรับเปลี่ยนโครงสราง เศรษฐกิจไปสู “Value–Based Economy” หรือ “เศรษฐกจิ ที่ขับเคล่อื นดว ยนวัตกรรม” โดยมฐี าน คดิ หลกั คอื เปลย่ี นจากการผลติ สนิ คา “โภคภณั ฑ” ไปสสู นิ คา เชงิ “นวตั กรรม” เปลย่ี นจากการขบั เคลอ่ื น ประเทศดวยภาคอุตสาหกรรมไปสูการขับเคล่ือนดวยเทคโนโลยี ความคิดสรางสรรค และนวัตกรรม และเปลย่ี นจากการเนน ภาคการผลติ สนิ คา ไปสูการเนน ภาคบริการมากข้นึ “»ÃÐà·Èä·Â ô.ð” ¨§Ö ໹š ¡ÒÃà»ÅÕè¹¼Ò‹ ¹·Ñ§é Ãкºã¹ ô ͧ¤» ÃСͺสํา¤ÞÑ ¤×Í ๑. เปลยี่ นจากการเกษตรแบบดง้ั เดมิ (Traditional Farming) ในปจ จบุ นั ไปสกู ารเกษตร สมัยใหม ท่ีเนนการบริหารจัดการและเทคโนโลยี (Smart Farming) โดยเกษตรกรตองร่ํารวยขึ้น และเปนเกษตรกรแบบเปน ผปู ระกอบการ (Entrepreneur) ๒. เปล่ยี นจาก Traditional SMEs หรือ SMEs ท่ีมอี ยทู ีร่ ัฐตองใหความชวยเหลืออยู ตลอดเวลา ไปสกู ารเปน Smart Enterprises และ Startups ที่มีศักยภาพสูง ๓. เปลย่ี นจาก Traditional Services ซงึ่ มกี ารสรา งมลู คา คอ นขา งตาํ่ ไปสู High Value Services ๔. เปลยี่ นจากแรงงานทกั ษะตํ่าไปสูแรงงานทม่ี คี วามรู ความเช่ียวชาญ และทักษะสูง ä·ÂᏴ ô.ð ¨Ð¾Ñ²¹ÒàÃèÍ× §ã´ºÒŒ §? เพอื่ ใหเ กดิ ผลจรงิ ตอ งมกี ารพฒั นาวทิ ยาการ ความคดิ สรา งสรรค นวตั กรรม วทิ ยาศาสตร เทคโนโลยี และการวจิ ัยและพัฒนา แลวตอยอดในกลมุ เทคโนโลยีและอตุ สาหกรรมเปาหมาย ดังน้ี ๑. กลุมอาหาร เกษตร และเทคโนโลยีชีวภาพ เชน สรางเสนทางธุรกิจใหม (New Startups) ดานเทคโนโลยกี ารเกษตร เทคโนโลยอี าหาร เปน ตน ๒. กลมุ สาธารณสขุ สขุ ภาพ และเทคโนโลยที างการแพทย เชน พฒั นาเทคโนโลยสี ขุ ภาพ เทคโนโลยีการแพทย สปา เปน ตน

๙๖ ๓. กลมุ เครอ่ื งมอื อปุ กรณอ จั ฉรยิ ะ หนุ ยนต และระบบเครอ่ื งกลทใี่ ชร ะบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส ควบคุม เชน เทคโนโลยหี ุนยนต เปน ตน ๔. กลมุ ดจิ ทิ ลั เทคโนโลยอี นิ เทอรเ นต็ ทเี่ ชอ่ื มตอ และบงั คบั อปุ กรณต า งๆ ปญ ญาประดษิ ฐ และเทคโนโลยีสมองกลฝง ตวั เชน เทคโนโลยดี านการเงิน อปุ กรณเช่ือมตอ ออนไลนโ ดยไมตอ งใชค น เทคโนโลยกี ารศกึ ษา อ–ี มารเก็ตเพลส อี–คอมเมิรซ เปนตน ๕. กลุมอุตสาหกรรมสรางสรรค วัฒนธรรม และบริการที่มีมูลคาสูง เชน เทคโนโลยี การออกแบบ ธรุ กจิ ไลฟสไตล เทคโนโลยีการทอ งเทย่ี ว การเพ่ิมประสิทธภิ าพการบริการ เปน ตน Êè§Ô ·Õ褹ä·Â¤Ò´ÇÒ‹ ¨Ðä´ŒÃºÑ ¨Ò¡ Thailand ô.ð ¤×Í ๑. อยูใน “สังคมไทย ๔.๐” ที่เปนสังคมที่มีความหวัง (Hope) เปนสังคมที่เปยมสุข (Happiness) และเปนสังคมท่ีมีความสมานฉันท (Harmony) เปนสังคมที่มีความพอเพียง โดยมี คนชนชน้ั กลาง เปน คนสว นใหญข องประเทศ เกดิ ความเทา เทยี มในสงั คม ความเหลอ่ื มลาํ้ อยใู นระดบั ตาํ่ มีส่งิ แวดลอมและสขุ ภาพท่ีดี ๒. เปน คนไทย ๔.๐ ท่ีไดร บั โอกาสทางการศกึ ษาที่มีคณุ ภาพดแี ละไดร บั สวสั ดิการทาง สังคมท่ีเหมาะสมตลอดทุกชวงชีวิต เปนคนทันโลก ทันเทคโนโลยี สามารถอยูบนเวทีโลกไดอยาง ภาคภมู ใิ จ และสามารถมสี วนรว มกบั นานาชาติเพอื่ ทําใหโ ลกดขี ้ึน นา อยูข น้ึ ๓. เปน เกษตรกร ๔.๐ ทห่ี ลดุ พน จากกับดกั ความยากจน โดยผันตัวเองจากเกษตรกร ผูผลิตมาเปน ผูประกอบการทางการเกษตรสมัยใหม (Smart Farmers) มีการบริหารจัดการที่ดี มตี น ทนุ การผลติ ต่าํ สามารถเพ่ิมมูลคา สินคาทางการเกษตรจากการแปรรูป ๔. เปน SME ๔.๐ ท่ีสามารถสรางหรือใชนวัตกรรม เทคโนโลยี ความคิดสรางสรรค ในการสรา งมลู คา ในสนิ คา และบรกิ าร มคี วามสามารถทางการคา ขาย สามารถเขา ถงึ ตลาดในประเทศ ตลาดอาเซียน และตลาดโลก ทาํ ใหมรี ายไดส งู ขึน้ มชี วี ิตความเปนอยูดีขึ้น และมอี นาคตท่สี ดใส ๕. เกิด จงั หวดั ๔.๐ ที่มีการกระจายความเจริญทว่ั ประเทศ เศรษฐกจิ ขยายตวั สามารถ ทาํ งานในถน่ิ ฐานบา นเกดิ ไดโ ดยไมจ าํ เปน ตอ งเขา มาทาํ งานในกรงุ เทพฯหรอื เมอื งใหญ เนอื่ งจากมลี ทู าง โอกาส และงานที่ดีกระจายอยใู นทุกจังหวดั ทัว่ ประเทศ การสรางความเขมแข็งจากภายใน และการเชื่อมโยงกับประชาคมโลก Thailand ๔.๐ เปนโมเดลท่ีไดนอมนําหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาเปนแนวคิดหลักในการพัฒนาประเทศ ดังท่ี พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวพระราชทานพระราชดํารัสหลักปรัชญา “เศรษฐกิจพอเพียง” ครั้งแรก ในงานพระราชทานปรญิ ญาบตั ร ณ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร เมอ่ื วนั พธุ ที่ ๑๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๗ ไว ความตอนหนงึ่ วา “การพฒั นาประเทศจาํ เปน ตอ งทาํ ตามลาํ ดบั ขนั้ ตอ งสรา งพน้ื ฐาน คอื ความพอมี พอกนิ พอใช ของประชาชนเปน เบอ้ื งตน กอ น โดยใชว ธิ กี ารและอปุ กรณท ปี่ ระหยดั แตถ กู ตอ งตามหลกั วชิ า เม่อื ไดพ ื้นฐานมน่ั คงพรอ มพอควรและปฏิบตั ิไดแ ลว จงึ คอยสรางคอ ยเสรมิ ความเจริญและฐานะ

๙๗ ทางเศรษฐกจิ ขน้ั ทส่ี งู ขน้ึ โดยลาํ ดบั ตอ ไป หากมงุ แตจ ะทมุ เทสรา งความเจรญิ ยกฐานะทางเศรษฐกจิ ขนึ้ ไดร วดเรว็ แตประการเดยี ว โดยไมใ หแ ผนปฏบิ ตั ิการสมั พนั ธก ับสภาวะของประเทศ และของประชาชน โดยสอดคลองดวย จะเกิดความไมสมดุลในเรื่องตางๆ ได ซ่ึงอาจกลายเปนความยุงยากลมเหลว ในท่สี ดุ ” Thailand ๔.๐ นอมนาํ พระราชดาํ รสั ขา งตนของพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหัว และถอดรหัส ออกมา เปน ๒ ยทุ ธศาสตรสาํ คญั คอื ๑. การสรางความเขม แข็งจากภายใน (Strength from Within) ๒. การเชอื่ มโยงกบั ประชาคมโลก (Connect to the World) หากการสรา งความเขม แขง็ จากภายในคือ การเชื่อมโยงกับโลกภายนอกก็คือ Connectivity ซึ่งท้ัง Competitiveness และ Connectivity เปน ๒ ปจ จยั ทีจ่ ะตอ งดําเนนิ ควบคูก นั ในการสรา งความมงั่ คงั่ มนั่ คง และยั่งยนื ใหกับ ประเทศ การสรางความเขมแข็งจากภายใน Thailand ๔.๐ เนนการปรับเปลี่ยนใน ๔ ทิศทางคือ ๑) จากการพง่ึ พาเศรษฐกจิ โลก สู การสรา งความเขม แขง็ ของเศรษฐกจิ ภายในประเทศ ๒) จากการเนนการผลติ สนิ คาโภคภัณฑ สู การผลิตสนิ คาเชิงนวตั กรรม ๓) จากการเนนเงินทนุ และทุนทางกายภาพ สู การเนน ทนุ มนษุ ยแ ละเทคโนโลยี ๔) จากการกระจุกของความมั่งค่ังและโอกาส สู การกระจายของความมั่งคั่งและ โอกาส การปรับเปลย่ี นใน ๔ ทิศทางดงั กลาว จะเกดิ ข้ึนได จําเปนอยางยง่ิ ทจ่ี ะตอ งเนน “การพฒั นาที่ สมดลุ ” ใน ๔ มิติ อนั ประกอบดว ย ๑. ความมัง่ ค่ังทางเศรษฐกิจ (Economic Wealth) ๒. ความอยดู มี ีสุขของผูคนในสงั คม (Social Well-beings) ๓. การรกั ษสง่ิ แวดลอม (Environmental Wellness) ๔. การยกระดบั ศกั ยภาพและคณุ คาของมนุษย (Human Wisdom) การเชื่อมโยงกับประชาคมโลก เมื่อโครงสรางเศรษฐกิจและสังคมภายในประเทศ เกิดความเขมแข็งก็จะเกิดการพัฒนาขีดความสามารถและมีภูมิคุมกันที่เพียงพอเมื่อเผชิญกับโอกาส และภยั คกุ คามจากโลกภายนอก ในการเช่อื มโยงกับโลกภายในมี ๓ ระดับ คือ การเช่อื มโยงเศรษฐกิจ ภายในประเทศ (จากชมุ ชนสจู งั หวดั และกลมุ จงั หวดั ) การเชอ่ื มโยงกบั เศรษฐกจิ ภมู ภิ าค (อาเซยี น) และ การเช่อื มโยงกับเศรษฐกิจโลก เพอื่ ใหอ ยกู บั ประชาคมโลกอยา งเปน ปกตสิ ขุ ในการขบั เคลอื่ น Thailand ๔.๐ รฐั บาล จงึ ไดน อ มนาํ เอาปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งมาใชใ นการเชอ่ื มโยงประเทศไทยกบั ประชาคมโลก โดยเนน ๑.การอนรุ กั ษโลก (Saved the Planet) ๒.การสรา งสนั ตภิ าพทีม่ ัน่ คง (Secured Peace) ๓.การเตบิ โต ที่ยั่งยืน (Sustainable Growth) ๔.การสรางความเจริญรุงเรืองรวมกัน (Shared Prosperity)

๙๘ ¡ÅÒ‹ Çâ´ÂÊÃ»Ø ¡Ãкǹ·ÈÑ ¹ã ¹¡Òþ²Ñ ¹Ò»ÃÐà·È ÀÒÂãμŒ Thailand ô.ð ÁÕ ó »ÃÐà´¹ç ·ÊèÕ Òí ¤ÞÑ ๑. เปนจุดเร่ิมตนของยุทธศาสตรชาติ ๒๐ ป ในการขับเคล่ือนไปสูการเปนประเทศท่ี มนั่ คง มงั่ ค่ัง และยัง่ ยนื อยา งเปนรปู ธรรม ๒. เปน Reform in Action ท่มี ีการผลักดันการปฏิรปู โครงสรา งเศรษฐกิจ การปฏริ ปู การวจิ ัยและการพฒั นา และการปฏิรูปการศึกษาไปพรอ มๆ กัน ๓. เปนการผนึกกําลังของทุกภาคสวนภายใตแนวคิด “ประชารัฐ” โดยเปนประชารัฐที่ ผนึกกําลังกับเครือขายพนั ธมติ รทางธุรกจิ การวิจัยพฒั นา และบุคลากรระดับโลก ภายใตหลกั ปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียงของการ “รจู ักเตมิ รูจ ักพอ และรูจักปน ” º·ÊÃ»Ø ในปจ จบุ นั ประเทศไทยยงั ตดิ อยใู นโมเดลเศรษฐกจิ แบบ “ทาํ มาก ไดน อ ย” จงึ ตอ งการปรบั เปลย่ี นเปน “ทาํ นอ ย ไดม าก” กจ็ ะตอ งเปลยี่ นจากการผลติ สนิ คา “โภคภณั ฑ” ไปสสู นิ คา เชงิ “นวตั กรรม” และเปล่ียนจากการขับเคล่ือนประเทศดวยภาคอุตสาหกรรม ไปสูการขับเคล่ือนดวยเทคโนโลยี ความคิดสรางสรรค และนวัตกรรม อยางการเกษตรก็ตองเปล่ียนจากการเกษตรแบบด้ังเดิม ไปสกู ารเกษตรสมยั ใหม ทเี่ นน การบรหิ ารจดั การและใชเ ทคโนโลยหี รอื Smart Farming โดยเกษตรกร ตอ งรา่ํ รวยขนึ้ และเปน เกษตรกรแบบเปน ผปู ระกอบการ เปลย่ี นจาก SMEs แบบเดมิ ไปสกู ารเปน Smart Enterprises และ Startups ที่มีศักยภาพสูงเปล่ียนจากรูปแบบบริการแบบเดิมซ่ึงมีการสรางมูลคา คอ นขา งตํา่ ไปสูบรกิ ารทม่ี มี ูลคาสงู เปลย่ี นจากแรงงานทักษะตา่ํ ไปสูแรงงานทีม่ คี วามรูและทักษะสงู

๙๙ º··Õè ÷ ¡ÒÃàμÃÂÕ Á¤ÇÒÁ¾ÃÍŒ Á¢Í§ตําÃǨä·Âã¹ÈμÇÃÃÉ·Õè òñ ÇÑμ¶Ø»ÃÐʧ¤ ๑. เพ่ือใหผ ูเรยี นรแู นวโนม ของการเกดิ ขึน้ ของศตวรรษท่ี ๒๑ ๒. เพอื่ ใหผเู รียนรูแนวทางในการเตรยี มความพรอมของตาํ รวจไทยในศตวรรษท่ี ๒๑ º·นาํ เอเชยี แปซฟิ ก เปน ภมู ภิ าคหนง่ึ ของโลกทมี่ กี ารกอ อาชญากรรมทางไซเบอรเ ปน จาํ นวนมาก แตความแตกตางระหวางประเทศตาง ๆ ก็อาจเปนสิ่งสําคัญมาก เมื่อประชากรเขาถึงอินเทอรเน็ต ไดมากข้ึนเร่ือย ๆ อาชญากรรมทางไซเบอรในภูมิภาคเอเชียแปซิฟกก็ยังคงมีแนวโนมวาจะเพิ่มข้ึน เชน กนั ควรตอ งมกี ารประเมนิ ขดี ความสามารถในการจดั การกบั อาชญากรรมทางไซเบอร โดยพจิ ารณา จากสถานการณของอาชญากรรม บางประเทศเรม่ิ ไดร ับความเดือดรอ นจากอาชญากรรมทางไซเบอร บางประเภทโดยเฉพาะ ขณะทีป่ ระเทศอน่ื ๆ อาจจะยงั ไมเคยประสบ เนอื่ งจากอาชญากรรมไซเบอร เปน ปญ หาระดบั โลกซงึ่ ทกุ ภมู ภิ าคและทกุ ประเทศลว นมคี วามเสย่ี ง ประเทศตา ง ๆ จงึ ควรมคี วามพรอ ม ในการจดั การกบั ภยั คกุ คามทางไซเบอรแ ละการพฒั นาขดี ความสามารถทางไซเบอร การพงึ่ พาซงึ่ กนั และกนั คือ ลักษณะเฉพาะของโลกดจิ ทิ ัล ดงั นัน้ การจัดการกับภัยคุกคามทางไซเบอรต อ งอาศยั ความพรอ ม และความแขง็ แกรง ของทกุ สว นทเี่ กย่ี วขอ ง เพราะจดุ ออ นเพยี งจดุ เดยี วกอ็ าจทาํ ใหท กุ อยา งลม เหลวได เพราะเหตใุ ดความรว มมอื ระหวา งประเทศจงึ เปน สงิ่ สาํ คญั ในการแกไ ขปญ หาอาชญากรรมทางไซเบอร ความรวมมือระหวางประเทศนาจะเปนปจจัยท่ีสําคัญท่ีสุดเพียงอยางเดียวในการพัฒนาความมั่นคง ทางไซเบอร เพราะอาชญากรรมในพื้นที่ทางกายภาพไดพัฒนาไปเปนอาชญากรรมในพื้นที่ไซเบอร ในกรณขี องอาชญากรรมไซเบอร ประชาคมและรฐั บาลตา ง ๆ ตอ งเผชญิ กบั ความทา ทายทย่ี ากลาํ บาก หลายประการ วธิ กี ารแบบดง้ั เดมิ นนั้ ยงั ไมเ พยี งพอสาํ หรบั การตอ สกู บั อาชญากรรมทางไซเบอรข า มชาติ การรบั มอื กบั ความทา ทายในปจ จบุ นั ตอ งอาศยั ความรว มมอื ระหวา งประเทศทแี่ ขง็ แกรง มอี าชญากรรม นอยมากท่ีไมตองพึ่งพากิจกรรมอยางใดอยางหนึ่งทางอินเทอรเน็ต ตัวอยางเชน การโอนเงิน การสอื่ สารในหมอู าชญากรหรอื การเขา ถงึ เหยอ่ื ตาํ รวจทวั่ โลกตอ งทาํ งานรว มกนั เพอ่ื จะสามารถตอ ตา น ภยั คกุ คามจากอาชญากรรมทางไซเบอรไ ดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ และยงั ตอ งทาํ งานรว มกบั ผปู ฏบิ ตั งิ าน อ่ืน ๆ จากภาคเอกชนเพื่อแลกเปล่ียนความรูและความเช่ียวชาญ หนวยงานบังคับใชกฎหมายจะ ไดประโยชนมากมายจากความรวมมือระดับโลก และจากการทํางานกับผูมีสวนไดสวนเสียรวมกัน ตลอดจนภาคเอกชนและภาควชิ าการ

๑๐๐ ÈμÇÃÃÉ·èÕ òñ อนิ เทอรเ นต็ ทาํ ใหเ กดิ สงั คมไรพ รมแดน ทาํ ใหม โี อกาสในการสรา งความมงั่ คงั่ และการกระตนุ เศรษฐกิจอยางที่ไมเคยมีมากอน การพึ่งพาอินเทอรเน็ตมากข้ึนยังทําใหเกิดความเสี่ยงที่คาดไมถึง เน่ืองจากองคกรอาชญากรรมที่กอเหตุขามโลกสามารถประสานการโจมตีดวยวิธีท่ีซับซอนไดในเวลา ไมกี่นาทีและเพียงแคกดปุมเพียงปุมเดียว อินเทอรเน็ตไดกลายเปนปจจัยที่สําคัญในชีวิตประจําวัน ของประชาชนทัว่ โลก ไมว าจะเปน อีเมล เครอื ขายทางสงั คม การทําธุรกรรมทางการเงนิ การย่ืนแบบ แสดงรายการภาษีและอ่ืน ๆ ปจเจกบุคคลและบริษัทตาง ๆ มีการแบงปนขอมูลมากข้ึนเร่ือย ๆ โดยใชอุปกรณที่เช่ือมตอกับอินเทอรเน็ต ขอมูลเหลานี้สามารถนําไปวิเคราะห ใช และจําหนายได ในเวลาอันรวดเร็ว การเคล่ือนยายของขอมูลเหลาน้ีทําใหเกิดความเส่ียงเพราะอาชญากรรมมองวา มนั คอื ชอ งทางในการแสวงประโยชน ทส่ี าํ คญั ยง่ิ กวา นนั้ หากรฐั บาลตกเปน เปา หมายของอาชญากรรม ทางไซเบอร ขอบเขตผลกระทบจะขยายออกไปมากกวาแคความสูญเสียทางการเงิน การโจมตีทาง อินเทอรเ นต็ ทร่ี ุนแรงอาจทาํ ใหโครงขา ยไฟฟา ระบบธนาคาร ระบบทอสง พลงั งานและระบบท่สี ําคญั อืน่ ๆ มีความเสย่ี ง นอกจากน้ี อินเทอรเนต็ ยงั ทําใหผกู อ การรายรูเทาทันสถานการณอยางทไ่ี มเ คย เกิดขึ้นมากอน และมีขอไดเปรียบมากกวาท้ังทางตํารวจและรัฐบาล ขอบเขตทางไซเบอรมีศักยภาพ ในการทําลายลางมหาศาลท่ีทําใหเรามีความเส่ียงมากข้ึนอยางที่ไมเคยมีมากอน แตละประเทศ ในภูมิภาคเอเชียแปซิฟกมีขีดความสามารถในการตอสูกับอาชญากรรมทางไซเบอรท่ีตางกันมาก หรือไม แตละประเทศมีขีดความสามารถในการจัดการกับภัยคุกคามทางไซเบอรในระดับตาง ๆ กัน อยางที่เราเห็นไดในทุกภูมิภาค ความแตกตางภายในภูมิภาคอยางท่ีเปนอยูน้ีไมไดเกิดขึ้นเฉพาะแค ในเอเชียแปซิฟกเทาน้ัน ดวยเหตุน้ี ประเทศตาง ๆ ทั่วโลกจึงตองยกระดับขีดความสามารถพื้นฐาน ในการจดั การกบั อาชญากรรมทางไซเบอร เนน ใหเ หน็ ถงึ ความสาํ คญั ของความรว มมอื ระหวา งประเทศ ในการแกไ ขปญ หาอาชญากรรมทางไซเบอร โดยเฉพาะอยา งยงิ่ เม่อื มีการเปล่ยี นแปลงทางเทคโนโลยี อยา งรวดเรว็ อยา งทเี่ ปน อยใู นปจ จบุ นั ศนู ยน วตั กรรมระดบั โลกแหง องคก ารตาํ รวจอาชญากรรมระหวา ง ประเทศมีบทบาทอยางไรในการจัดการกับอาชญากรรมทางไซเบอร องคการตํารวจอาชญากรรม ระหวางประเทศมีวิสัยทัศนในการประสานงานเจาหนาท่ีตํารวจเพื่อเพ่ิมระดับความปลอดภัยของโลก ศนู ยน วตั กรรมระดบั โลกแหง องคก ารตาํ รวจอาชญากรรมระหวา งประเทศในสงิ คโปร จงึ ไดร บั การจดั ตงั้ ขนึ้ เพอ่ื จดั การกบั ความทา ทายทไี่ มเ คยปรากฏมากอ นทหี่ นว ยบงั คบั ใชก ฎหมายกาํ ลงั เผชญิ อยใู นยคุ ดจิ ทิ ลั องคก ารตาํ รวจอาชญากรรมระหวา งประเทศมงุ มนั่ ทจ่ี ะใหค วามชว ยเหลอื ประเทศสมาชกิ ในการตอ สกู บั อาชญากรรมทางไซเบอรภ ายใตก รอบการทาํ งานของศนู ยน วตั กรรมนี้ โดยมงุ เนน ความรว มมอื ระหวา ง ผมู สี ว นไดส ว นเสยี รว มกนั ในการนี้ ศนู ยน วตั กรรมดงั กลา วจะมขี ดี ความสามารถเฉพาะทางขององคก าร ตาํ รวจอาชญากรรมระหวา งประเทศ และจะเปน พนื้ ทช่ี มุ นมุ ระดบั โลกทมี่ คี วามเปน กลางและปลอดภยั เพ่ือใหหนวยบังคับใชกฎหมายระหวางประเทศ ภาคเอกชนและภาควิชาการไดมีการแลกเปล่ียน ขอมูลและทํางานรวมกันเพื่อตอตานอาชญากรรมทางไซเบอรในสภาพแวดลอมของการรวมมือ

๑๐๑ ศนู ยน วตั กรรมระดบั โลกแหง องคก ารตาํ รวจอาชญากรรมระหวา งประเทศจะเปน ประโยชนต อ ประเทศสมาชกิ ในสามดา น โดยเราเปน พน้ื ทรี่ ะดบั โลกสาํ หรบั หนว ยงานบงั คบั ใชก ฎหมายทว่ั โลกเพอื่ สนบั สนนุ การปฏบิ ตั กิ าร ศนู ยว เิ คราะหร ะดบั โลกดา นนวตั กรรมทไ่ี ดจ ากการวจิ ยั และศนู ยค วามเปน เลศิ สาํ หรบั การสรา งขดี ความ สามารถและการฝก อบรมองคก ารตาํ รวจอาชญากรรมระหวา งประเทศพรอ มทจ่ี ะใหก ารสนบั สนนุ ประเทศ สมาชกิ เพอ่ื ใหเ จา หนา ทต่ี าํ รวจมคี วามพรอ มในการจดั การกบั ภยั คกุ คามจากอาชญากรรมในศตวรรษท่ี ๒๑ เมอ่ื การเชอ่ื มตอ ของอปุ กรณม ากขนึ้ หมายความวา สง่ิ ตา งๆ และผคู นกาํ ลงั เชอื่ มตอ กนั มากขนึ้ เชน กนั และในศตวรรษท่ี ๒๑ แนวโนม ก็มมี ากข้นึ เรอ่ื ยๆ ดวยนวตั กรรมเหลา นีท้ ําใหโลกนดี้ ูฉลาดข้ึน เกง ขนึ้ และนาสนใจยิ่งขึ้น ดวยเทคโนโลยีที่สรางโอกาสนับไมถวน ในแสงสวางยอมมีเงามืด เบ้ืองหลัง ความเจริญรุงเรืองมีอีกโลกหน่ึง โลกท่ีอาชญากรไซเบอรกําลังเติบโต และมีเทคโนโลยีที่ทันสมัย ไมแ พก นั ดว ยโลกออนไลนท กี่ วา งใหญ และไรซ งึ่ เสน กน้ั เขตแดน ยงิ่ เทคโนโลยที ส่ี รา งการเชอ่ื มตอ แบบ ทไ่ี มเ คยมีมากอ น ย่ิงงา ยตอการโจมตี อยา งในกรณีของรถยนตท ่ีทางเราเคยนาํ เสนอ การแฮครถยนต ขณะวิ่ง? ที่ถกู คน พบโดยนักวิจยั ดานความปลอดภยั จากสหรฐั อเมริกา เพราะฉะนน้ั ในศตวรรษที่ ๒๑ พวกเรากําลังจะเผชิญหนากับภัยคุกคามไซเบอรที่มีรูปแบบมากมายจนนับไมถูก และเพิ่มจํานวนข้ึน ทกุ วนั รวมทง้ั ภยั คกุ คามทม่ี ลี กั ษณะเปน ตวั เปน ตนมากทส่ี ดุ Ransomware เราจงึ คดิ วา มนั ถงึ เวลาแลว ทจ่ี ะใหค วามสาํ คญั กบั ความปลอดภยั ไซเบอร อยางทีค่ วรจะเปน ในสวนของประเทศไทย มหี นวยงานของสาํ นักงานตาํ รวจแหง ชาติ ไดแ ก กองบังคบั การ ปราบปรามการกระทาํ ผดิ เกยี่ วกบั อาชญากรรมทางเทคโนโลยี (บก.ปอท.) เปน หนว ยงานของสาํ นกั งาน ตํารวจแหง ชาติ ที่จัดต้งั ขน้ึ ตามโครงสรางใหม เม่ือวนั ท่ี ๗ กันยายน ๒๕๕๒ ตามพระราชกฤษฎีกา แบง สว นราชการ สาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาติ พ.ศ. ๒๕๕๒ กฎกระทรวงแบง สว นราชการเปน กองบงั คบั การ หรอื สว นราชการอยา งอนื่ ในสาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาติ พ.ศ. ๒๕๕๒ ระเบยี บสาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาติ วาดวยการกําหนดอํานาจหนาท่ีของสวนราชการ สํานักงานตํารวจแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๕๒ มีอํานาจ หนา ทแ่ี ละความรบั ผดิ ชอบเกยี่ วกบั การรกั ษาความสงบเรยี บรอ ยปอ งกนั และปราบปรามอาชญากรรม ทเ่ี กยี่ วกบั เทคโนโลยสี บื สวนสอบสวน ทงั้ นี้ ทกุ หนว ยงานจะตอ งรว มมอื รว มใจและแสวงหาความรว มมอื ในการปองกันปราบปราม เพือ่ กาวใหทนั ในการจัดการกบั อาชญากรทางไซเบอร á¹Ç¤´Ô áÅФÇÒÁËÇÁÁ×Í ขั้นตอนแรกก็คอื เราตองเปลีย่ นมุมมองทีเ่ รามกี ับอาชญากรไซเบอรเสียกอ น วา พวกเขา ทํางานกันอยางไร และเปาหมายของพวกเขาเปนใคร เปนที่ชัดเจนวาตอนน้ีอาชญากรรมไซเบอร มรี ปู รา งทเี่ ปน ตวั เปน ตนมากกวา แตก อ น และอาศยั ประโยชนจ ากการเตบิ โตของอาชญากรรมออนไลน “ธรุ กิจการแฮกกเ็ หมอื นธุรกจิ ของเรานนั่ แหละ” คาํ พูดของ Hewlett Packard ป ๒๐๑๖ “ถา หากเรา บอกมนั เปน เหมอื นธรุ กจิ เหมอื นคแู ขง เราจะพยายามทาํ ลายมนั ” “เทคโนโลยี การจดั การ และความร”ู ESET อธิบาย “คือกุญแจสูความปลอดภัย” เมื่อทํางานรวมกับ “ความรวมมือ” เพราะเร่ืองน้ีเปน

๑๐๒ เรื่องที่ทุกคนตองชวยกัน ท้ังธุรกิจจนถึงผูรักษากฎหมาย และรัฐบาล ผลก็คือผูท่ีมีสวนไดสวนเสีย และคนท่ีเกี่ยวของจะไดเห็นในสิ่งที่แตกตาง ดวยมุมมอง และประสบการณจะทําใหเราเห็นเรื่องราว เหลาน้ีไดชัดเจนย่ิงขึ้น ยิ่งถาไดแบงปนความรูและประสบการณเหลาน้ีจะทําใหเราสามารถตรวจพบ และตอบสนองตอ ภยั คกุ คามไดเรว็ ยงิ่ ขึ้น ทายท่ีสุดกอนจะรับมือกับภัยคุกคามในศตวรรษที่ ๒๑ จะบอกวาการเขียนชื่อ ท่ีอยู และเบอรโ ทรบนเวบ็ ไซตเ ปน สงิ่ ทไี่ มป ลอดภยั และทส่ี าํ คญั กค็ อื ถา หากเราไมล งทนุ รกั ษาความปลอดภยั ไมเ พมิ่ พนู ทกั ษะเรา และไมท าํ งานรว มกนั ขอบเขตของภยั คกุ คามกจ็ ะลกุ ลามไปเรอ่ื ยๆ แตถ า เราชว ยกนั ส่ิงเดยี วทจ่ี ะลดปญ หานไี้ ดด วยความพยายามหยบิ มือเดียวเทาน้ัน สาํ หรบั กระบวนการมสี ว นรว มและเครอื ขา ยทางสงั คมนนั้ จะใชฐ านความรใู นการอธบิ าย จากแนวคิดเรื่องการเสริมสรางทุนทางสังคม (Social Capital) เพ่ือการพัฒนาที่ยั่งยืน ดังปรากฏ ความหมายและองคประกอบในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับท่ี ๑๐ ท่ีสํานักงาน คณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ (๒๕๔๙) ระบวุ า ทนุ ทางสงั คมเกดิ จากการรวมตวั รวมคิดรวมทําบนฐานของความไวเนื้อเช่ือใจสายใยความผูกพัน และวัฒนธรรมท่ีดีงามของสังคมไทย ผานระบบความสมั พันธในองคป ระกอบหลกั ไดแก คน สถาบัน วัฒนธรรมและองคความรู ซงึ่ ทนุ ทาง สังคมสามารถกอใหเกิดพลัง เพ่ือใชขับเคล่ือนชุมชน สังคม ใหพัฒนาไปสูความเขมแข็งได ดังน้ีแลว การรวมตวั รวมคดิ รว มตดั สินใจ รวมแกไขปญหา รว มรบั ผดิ ชอบ และรว มตรวจสอบ ของตาํ รวจกบั ประชาชนบนฐานของความไวเน้ือเช่ือใจก็คือทุนทางสังคม ท่ีสามารถกอใหเกิดพลังขับเคล่ือนกลไก ในการปองกันอาชญากรรม ใหเกิดความเขมแข็งข้ึนมาได ซ่ึงสอดคลองกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ สงั คมแหง ชาตดิ งั ท่ีเห็นประจักษอยางเดนชดั แนวคดิ เกี่ยวกับกระบวนการมสี วนรว ม (Participation) และเครอื ขายทางสังคม (Social Network) จงึ ไดนํามาศึกษาสรางฐานใหเ ขา ใจถงึ เรือ่ งทนุ ทางสงั คม ที่มีอยูท่ัวไปและเมื่อใดก็ตามที่ตํารวจไทยไดปรับกระบวนทัศนใหความสําคัญกับการประสานนําทุน ทางสังคมที่มีอยูนี้ มาใชผนึกกําลังขยายศักยภาพสรางเครือขายโยงใยใหไดอยางทั่วถึงทุกพื้นที่แลว เชอื่ มนั่ วา จะบงั เกดิ ผลตอ การปอ งกนั อาชญากรรมทก่ี อ ใหเ กดิ พลงั ขบั เคลอ่ื นคนชมุ ชน สงั คม ใหร ว มแรง รวมใจพัฒนาความมั่นคงปลอดภัยไปสูความเขมแข็งไดอยางยั่งยืน น่ันคือ ประชาชนสามารถพ่ึงพา ตนเองได และสามารถพง่ึ พากนั เองไดโ ดยมตี าํ รวจเปน ผใู หก ารสนบั สนนุ แนะนาํ ชแ้ี นะกลยทุ ธ ในการ ปอ งกนั คนและสงั คม พรอ มๆ กบั การปฏบิ ตั หิ นา ทใ่ี นบทบาทของผบู งั คบั ใชก ฎหมายใหเ ปน ไปตามกรอบ และบรรทดั ฐานของสังคม ปราศจากผูฝาฝน หรอื คิดละเมดิ ผูอ น่ื อยา งเครงครดั สําหรับขอ มูลเบ้ืองตน เพอ่ื ทบทวนทม่ี าของการสง เสรมิ กระบวนการมสี ว นรว ม พบวา เรมิ่ ปรากฏความชดั เจนในหลกั การตาม วิถที างรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ.๒๕๔๐ ซึ่งรูจักกันในนาม “รัฐธรรมนญู ฉบบั ประชาชน” ท่ีถือเปนรัฐธรรมนูญฉบับแรกในประวัติศาสตรการพัฒนาการเมืองไทย ท่ีไดวางรากฐานสําคัญของ ระบบประชาธิปไตยแบบมีสวนรวม (Participatory Democracy) โดยเปดโอกาสใหประชาชนเขา มีสวนรวมในทางการเมืองและการบริหารของรัฐ ท้ังในระดับชาติและทองถิ่น หลักการดังกลาวไดมี

๑๐๓ การขยายความในรายละเอียดเพมิ่ เตมิ มาสูรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พ.ศ.๒๕๕๐ ตามความ ท่ีปรากฏในมาตรา ๘๗ วา รัฐตองดําเนินการตามแนวนโยบายดานการมีสวนรวมของประชาชน ดงั ตอ ไปนี้ ๑) สงเสริมใหประชาชนมีสวนรวมในการกําหนดนโยบายและวางแผนพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคม ทงั้ ในระดบั ชาตแิ ละระดบั ทองถิน่ ๒) สงเสริมและสนับสนุนการมีสวนรวมของประชาชนในการตัดสินใจทางการเมือง การวางแผนพฒั นาทางเศรษฐกิจ และสงั คมรวมทง้ั การจัดทาํ บริการสาธารณะ ๓) สง เสรมิ และสนบั สนนุ การมสี ว นรว มของประชาชน ในการตรวจสอบการใชอ าํ นาจรฐั ทุกระดับในรูปแบบองคกรทางวิชาชพี หรือสาขาอาชีพที่หลากหลายหรอื รูปแบบอนื่ ๆ คําวา การมีสวนรวมของประชาชน (Public Participation) จึงถือกําเนิดขึ้นและนํา มาใชอ ยางกวางขวาง โดย คนงึ นจิ ศรีบวั เอย่ี ม และคณะ (๒๕๔๕, น. ๙-๑๐) ไดใหนยิ ามศัพทวา เปน กระบวนการซง่ึ ประชาชน หรือผมู ีสว นไดส วนเสีย ไดมีโอกาสแสดงทศั นะและความเหน็ และมกี ารนาํ ความคิดเห็นดังกลาว ไปประกอบในการกําหนดนโยบายและการตัดสินใจของรัฐ การมีสวนรวมของ ประชาชนเปนกระบวนการส่ือสารในระบบเปดเปนการส่ือสารสองทางท้ังที่มีรูปแบบเปนทางการ และไมเ ปน ทางการ ซง่ึ ประกอบไปดว ยการแบง สรรขอ มลู รว มกนั ระหวา งผมู สี ว นไดส ว นเสยี นอกจากนี้ ยงั ไดใ หค วามหมายของ “การมสี ว นรว ม” ในมติ คิ วามลกึ วา หมายถงึ การพจิ ารณาถงึ การมสี ว นชว ยเหลอื โดยสมคั รใจ โดยประชาชนตอ โครงการใดโครงการหนงึ่ ของโครงการสาธารณะตา งๆ ทคี่ าดวา จะสง ผล ตอ การพฒั นาชาติ ประการสาํ คญั การมสี ว นรว ม คอื การทไ่ี ดม กี ารจดั การทจี่ ะใชค วามพยายามทจ่ี ะเพมิ่ ความสามารถท่จี ะควบคุมทรพั ยากรและระเบยี บในสถาบันตา งๆ ในสภาพสงั คมนัน้ ๆ การมีสว นรว ม เปนกระบวนการที่สามารถกอใหเกิดการกระทําใดๆ รวมกัน แมในทางความคิด แตตองเปนไป โดยเสรีภาพ หรือความสมัครใจ หรือลักษณะอาสาสมัครแบบจิตอาสา ดังนั้น ตํารวจกับประชาชน จึงสามารถทํางานรว มกนั ได รวมถึงการปอ งกนั อาชญากรรมทเ่ี ปน การควบคมุ กฎ ระเบียบของสังคม และสามารถสงผลตอการพัฒนาชาติ โดยไมใชลักษณะบังคับ แตตองคอยๆ ปรับเปลี่ยนความคิด หรือกระบวนทัศน จนเห็นถึงความสําคัญ และตัดสินใจเขารวมงานหรือมีสวนชวยเหลือโดยสมัครใจ หรอื มจี ติ อาสาเขา เปน อาสาสมคั รในกจิ กรรมทเี่ กย่ี วขอ งกบั การปอ งกนั อาชญากรรมในสว นของเครอื ขา ย ทางสงั คม พบวา มคี วามสมั พนั ธก บั กระบวนการมสี ว นรว มอยา งไมส ามารถแยกออกจากกนั ได โดยเกดิ ขน้ึ พรอ มๆ กัน และเปน ลกั ษณะองคประกอบของการทาํ งานเชงิ กลยทุ ธรวมกนั ท้งั ระหวางองคก รกบั องคก ร หรอื องคก รกบั บคุ คลหรอื ชมุ ชน หรอื กลมุ บคุ คลกบั กลมุ บคุ คล ทง้ั น้ี ปารชิ าติ วลยั เสถยี ร (๒๕๔๗, น. ๒๖-๒๘) ไดก ลา วถงึ ความสมั พนั ธข องกระบวนการมสี ว นรว ม เครอื ขา ยทางสงั คม และกระบวนการ เรียนรู ทีส่ ามารถนาํ คาํ อธบิ ายมาใชเปนองคประกอบทเี่ ปนประโยชนต อการปรับกระบวนทัศนตํารวจ วาการขับเคล่ือนทางสังคมสมัยใหมน้ันมีแนวโนมท่ีจะใชฐานความรูและปญญาในการขับเคล่ือนทาง สังคมซง่ึ กระบวนการเรียนรูมคี วามสาํ คัญตอการขยายแนวคดิ และกระบวนการทาํ งาน ความสมั พนั ธ

๑๐๔ ทีเ่ กิดจากการแลกเปลีย่ นเรียนรูม ีความสําคญั อยางย่ิง เพราะนําไปสูการสรา งความรใู หม วธิ ีการใหม และปญ ญาในการจดั การความสมั พนั ธท างสงั คม โดยเฉพาะความเปน มติ รภาพ ความเปน หนุ สว นแหง ความสาํ เรจ็ และการพึ่งพาอาศยั การแลกเปลย่ี นเรยี นรูของผคู นในสงั คม คือ กระบวนการเสริมสราง ความรใู หม และกระบวนการใหมท ตี่ อ เนอ่ื งถา เมอื่ ใดขาดการเรยี นรู กระบวนการของสงิ่ ตา งๆ เหลา นน้ั ยอ มขาดความตอเนอื่ ง ดงั นน้ั กระบวนการแลกเปลย่ี นความรู (Knowledge Exchange Process) จงึ มคี วามหมาย และความสําคัญอยางย่ิงตอการสรางแรงจูงใหประชาชนตัดสินใจเขามารวมงานกับตํารวจ หรืออาจ กลาวไดวา เปนความสัมพันธทางสังคมระหวางตํารวจกับประชาชนจากหลายๆ ภาคสวน ท่ีจะกอ ใหเกิดกระบวนการและวิธีการสรางความหมายรวมกันระหวางตํารวจ ประชาชน และเครือขาย โดยกระบวนการน้ี สามารถนาํ ไปสกู ารจดั การทางสงั คมในรปู แบบตา งๆ รวมถงึ การปอ งกนั อาชญากรรม ซง่ึ เปน วธิ กี ารทาํ งานทเี่ ปน สมยั ใหม และจะปรบั วธิ คี ดิ ใหท กุ ฝา ยหนั กลบั มาผนกึ กาํ ลงั รว มมอื กนั ทาํ งาน เพ่ือใหงานบรรลุไปสูผลสําเร็จ น่ันคือ ความปลอดภัยของสังคมสวนรวม เครือขายที่เกิดขึ้นจาก ความสมั พนั ธแ ละกระบวนการเรยี นรเู ปน เครอื ขา ยความปลอดภยั ของสงั คมจากการปอ งกนั อาชญากรรม จึงเปน ฐานความคดิ สาํ คญั ในการสรางเครอื ขายภาคประชาชนของตํารวจไทยในศตวรรษที่ ๒๑ วิวัฒนาการของคําวา “เครอื ขาย” จึงเรมิ่ ตนจากการอธิบายความสมั พนั ธความเช่ือมโยง ระหวา งกลมุ ชมุ ชนเพอ่ื แลกเปลยี่ นเรยี นรแู ละถา ยทอดบทเรยี นระหวา งกนั และกนั ชว ยเหลอื เกอื้ กลู กนั และพฒั นาเปน ชุมชนใหญท ่ีมีโครงสรางการดาํ เนนิ กิจกรรม และมี “พลัง” แหง การ “ขับเคล่ือน” และ พฒั นาการเชอ่ื มโยงขา มชมุ ชนขยายความสมั พนั ธท โ่ี ยงใยกวา งขวางและลมุ ลกึ มากขน้ึ สว นมติ ปิ ระชา สังคมจะเปนการพัฒนาตอยอดของความเปนเครือขายท่ีมีความหลากหลายแตกตาง แตมีเอกภาพ ในเปาหมายเดียวกันและตองการพลังผลักดันเพื่อการเปล่ียนแปลงเร่ืองใดเร่ืองหนึ่งที่มีความซับซอน และมจี ดุ หมายเพอื่ พฒั นาไปสคู วามเปน ประเดน็ สาธารณะทเ่ี กยี่ วขอ งและเชอ่ื มโยงกบั กลมุ คนทม่ี คี วาม หลากหลายมากขน้ึ เครือขายภายใตก ระแสแนวคดิ ประชาสังคม จึงเปน ชมุ ชนแหงสํานกึ (Conscious Community) ทสี่ มาชกิ ตา งเปน สว นหนงึ่ ของระบบโดยรวมทมี่ คี วามสมั พนั ธก นั อยา งแนบแนน อาจจะ ดวยพน้ื ฐานของระบบคณุ คา เกา หรือเปา ประสงคใหมข องการเขา มาทาํ งานรวมกนั ซ่ึงมลี กั ษณะเปน พลวตั ทบ่ี คุ คลและกลมุ ตา งๆ มสี ว นรว มในการทาํ กจิ กรรมทสี่ นใจรว มกนั มคี วามสมั พนั ธแ ละการตดั สนิ ใจ รวมกัน และมีการติดตอส่ือสารดวยการแลกเปล่ียนเรียนรูเพ่ือใหกลุมหรือเครือขายมีความย่ังยืน (Commuication and Network) ประเดน็ วเิ คราะหน ้ี ผเู ขยี นเหน็ วา หากตาํ รวจสามารถสรา งเครอื ขา ย รวมกับภาคประชาชนไดดวยสัมพันธภาพท่ีดีระหวางกัน และมีการตัดสินใจรวมกันท่ีจะแกไขปญหา ความไมปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสินดวยวิธีการปองกันอาชญากรรม โดยเล็งเห็นตรงกันวาเปน วธิ กี ารทดี่ ที สี่ ดุ มกี ารแลกเปลย่ี นเรยี นรใู นหลกั การ แนวคดิ และวธิ กี าร เหลา นจ้ี ะกอ กาํ เนดิ ใหเ กดิ เปน ภาคประชาสังคมท่ีติดยึดกันอยางเขมแข็ง และกลายเปนพลังขับเคลื่อนสําคัญในการตอสูกับปญหา อาชญากรรมในสังคมไทยไดอ ยา งยั่งยืน การเปลีย่ นกระบวนทัศนบ ทบาทตํารวจไทยในศตวรรษที่ ๒๑

๑๐๕ การประมวลความรเู พอ่ื ทบทวนความหมายของคาํ สาํ คญั คอื กระบวนการมสี ว นรว ม (Participation) เครอื ขา ยทางสงั คม (Social Network) และประชาสงั คม (Civil Society) ซงึ่ เปน ทนุ ทางสงั คม (Social Capital) ทีม่ ีอยูเ ปน พ้นื ฐาน ทําใหคนพบวา ปจ จบุ นั ยงั ขาดแรงกระตนุ สงเสริมใหเ กดิ แรงกระเพื่อมที่ สามารถสงผลใหเกิดการเปลี่ยนแปลงอยางมีแผน (Planned Change) ท้ังนี้ เม่ือใดก็ตามท่ีตํารวจ สามารถปรบั กลยทุ ธจ ากการตงั้ รบั รอใหอ าชญากรรมเกดิ ขน้ึ กอ น มาเปน การรกุ รบปอ งกนั อาชญากรรม ไมใหเกิดขึ้นได โดยอาศัยการเชื่อมโยงสรางสัมพันธเปนแนวรวมกับภาคประชาชนไวใหไดอยาง เหนยี วแนน แลว เชอื่ วา กลยทุ ธน จี้ ะกอ ใหเ กดิ พลงั ขบั เคลอ่ื นทางสงั คมจนเกดิ เปน กระแสการควบคมุ และ ตอ ตา นอาชญากรรม ทจ่ี ะทาํ ใหท กุ ภาคสว นลกุ ขนึ้ มาตอ สกู บั ปญ หาอาชญากรรม โดยเฉพาะอาชญากรรม พื้นฐาน ไดแ ก ลักทรัพย ว่งิ ราวทรพั ย ชิงทรัพย และปลน ทรัพยในชมุ ชน เกิดการต่ืนตวั พรอมรว มมือ รว มใจระวังภยั ใหแ กก ัน และเขา รว มทาํ กิจกรรมกบั เจาหนา ทตี่ ํารวจเพื่อประสานการทํางานและแสดง ใหเห็นในเชิงสัญลักษณถึงการผนึกกําลังที่ตองการทําใหสังคมปลอดภัย สุดทายจะสงผลตอผูคิดกอ อาชญากรรมใหหมดชองโอกาสจากสภาพแวดลอมที่ปดก้ัน และถูกลอมกรอบไปดวยผูคนที่เฝาระวัง สอดสองดูแลไปทุกพ้ืนท่ี ภาพที่เกิดขึ้นแสดงใหเห็นถึงปจจัยกอใหเกิดอาชญากรรมไมมีมูลเหตุจูงใจ ของผูกระทําผดิ จึงหมดตามลงไป เพราะเกรงกลวั ตอ ผลของการกระทาํ ท่ีสอดคลอ งเปนไปตามแนวคิด เกยี่ วกบั การบงั คบั ใชก ฎหมาย (Law Enforcement) อนั เนอื่ งมาจากการเปด โอกาสใหป ระชาชนชมุ ชน เขา มามสี ว นรว ม และประชาชนตา งทาํ หนา ทเ่ี ปน เสมอื นตาํ รวจรว มกนั ปอ งกนั อาชญากรรมดว ยความ เสียสละ เต็มใจ สมัครใจ และเห็นแกประโยชนส วนรวม กลยทุ ธท ต่ี าํ รวจไทยในศตวรรษที่ ๒๑ ควรเรมิ่ ดาํ เนนิ การใหเ ปน นวตั กรรมภายใตก ระบวน ทัศนใหม จึงตองสงเสริมและเนนใหเกิดการดําเนินงานเชิงรุกในลักษณะมุงสูการปองกันนําหนา การปราบปรามดวยวิธีการแสวงหาแนวรวมจากประชาชน ซ่ึงแตเดิมตํารวจมักจะไดรับการตอบรับ ในการมีสวนรวมจากประชาชน (Participation) กลับมาเมื่อขอความชวยเหลือจากประชาชนแตใน อนาคตตาํ รวจจะตอ งดาํ เนนิ กลวธิ ใี หแ ปรเปลยี่ นจากความรว มมอื ในระดบั การมสี ว นรว มมาสกู ารรว มคดิ รว มทาํ รว มรบั ผดิ ชอบ รว มตรวจสอบ เปน ความรว มมอื ในระดบั ทก่ี า วหนา กวา (Collaboration) มาเปน การสง เสรมิ บทบาทใหป ระชาชนเขา มามสี ว นรว มแบบทม่ี สี ว นรว มของการเปน เจา ของพน้ื ที่ เจา ของชมุ ชน (Partnership) และพฒั นามาสรู ปู แบบของเครอื ขา ยทางสงั คม (Social Network) ทเี่ กดิ จากความรสู กึ ตระหนักรวมจากภัยปญหาอาชญากรรมรวมกัน ความรูสึกตระหนักรวม หรือความรูสึกผูกพันรวม (Shared Commitment) จึงเปนประเด็นที่ตองนํามาพิจารณาต้ังเปนคําถามตอไปวา ตํารวจควรจะ ตองทําอยางไรบาง ประชาชนจึงจะรับรูถึงความรูสึกดังกลาว และเขาใจไดดวยตนเองวา ปญหาใด ตองไดรับการแกไขและขจัดปจจัยเสี่ยงในการเกิดอาชญากรรมอยางเรงดวนโดยความรวมมือกันของ ประชาชนหรือชุมชนท่ีเปนเครือขายทางสังคมอันดีตอกัน ยอมเกิดขึ้นไดงายและบรรลุผลดีมากกวา การทเ่ี จา หนา ทตี่ าํ รวจจะเขา ไปจดั การกบั ปญ หาทเี่ กดิ ขน้ึ แตเ พยี งฝา ยเดยี ว เพราะอาชญากรรมไมอ าจ หมดลงไปได หากปจ จยั เสย่ี งในพนื้ ทหี่ รอื ในชมุ ชนยงั ดาํ รงอยู และไมไ ดร บั ความสนใจจากเจา ของพน้ื ท่ี

๑๐๖ หรอื ชมุ ชน (กองวจิ ยั และพฒั นา สาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาต,ิ ๒๕๕๐, น. ๖) ดงั นนั้ การสรา งความรว มมอื ระหวางตํารวจกับชุมชน เพ่ือรวมรับผิดชอบตอการปองกันอาชญากรรม หรือปญหาความไมเปน ระเบยี บในชมุ ชน โดยไมป ลอ ยใหเ ปน ภาระหนา ทห่ี รอื ปญ หาของตาํ รวจแตเ พยี งลาํ พงั ฝา ยเดยี ว จงึ เปน ประเด็นคําตอบท่ีนํามาตอบคําถามขางตน ซึ่งเม่ือตํารวจสามารถกําหนดกลยุทธเพื่อคล่ีคลายปญหา และอุปสรรคในการทํางานรวมกันกับชุมชนไดแลว จะไดผลลัพธสุดทายคือ ประชาชนในชุมชน กลบั กลายเปนหนุ สว นการทาํ งานรว มกนั ของตาํ รวจ (Partnership) หลกั การสาํ คญั ของการมสี ว นรว ม ตามทไ่ี ดก ลา วมา ทาํ ใหค น พบสาระสาํ คญั ในรายละเอยี ดเกย่ี วกบั การปอ งกนั อาชญากรรมทตี่ อ งเรง สรา ง คือ เจาหนาท่ีตํารวจเปนหุนสวนกับประชาชน (Partnership) และมุงเนนการแกไขปญหาท่ีตนเหตุ ดงั นนั้ ตาํ รวจจะตอ งมงุ แสวงหากลยทุ ธส รา งกรอบปฏบิ ตั ิ เพอื่ กระตนุ สรา งจติ สาํ นกึ ใหป ระชาชนเกดิ ความ รสู กึ ผกู พนั รว มในการเปน เจา ของปญ หาอาชญากรรมรว มกนั รวมทงั้ ปรบั เปลย่ี นมมุ มองและทศั นคตใิ หม และมีความคิดใหมวาการแกไขปญหาอาชญากรรมมิไดเปนหนาท่ีและบทบาทของเจาหนาท่ีตํารวจ เพยี งฝา ยเดยี ว แตเ กดิ การมองภาพทก่ี วา งไกลวา เปน หนา ทขี่ องประชาชนทกุ คนทตี่ อ งเขา มามสี ว นรว ม รับผิดชอบตอปญหา ซึ่งสุดทายแลวผลที่ไดจะสะทอนกลับไปเปนความมั่นคง ปลอดภัย ในชีวิตและ ทรพั ยสินของประชาชนทกุ คนเอง ตัวอยางทช่ี ัดเจนจากกรณภี ัยพบิ ตั ิอทุ กภัยที่เกิดขึน้ ใน พ.ศ.๒๕๕๔ ซ่ึงเปนภัยพิบัติทางธรรมชาติท่ีมีลักษณะพิเศษ คือ ตองอาศัยความรู ความชํานาญเฉพาะ ในการ เตรยี มพรอ มปอ งกนั แกไ ข เพอื่ ใหภ าวะทไ่ี มพ งึ ประสงคก ลบั คนื สสู ภาพปกตโิ ดยเรว็ และเพอื่ ปอ งกนั ภยั ดา นอนื่ ๆ ทจี่ ะตามมา เชน จากเชอ้ื โรค ดนิ โคลนถลม อาคารบา นเรอื นเสยี หาย และเกดิ ความออ นไหว ในการเผชญิ ภยั ทต่ี า งกนั ของชมุ ชน ซง่ึ หากตาํ รวจชมุ ชนอยใู นพน้ื ทก่ี จ็ ะสามารถแบง เบาสภาวะทร่ี ะบบ การทํางานของชุมชนท่ีไดรับผลกระทบจากภัยพิบัติใหมีกําลังใจ กําลังความสามารถโดยใชทรัพยากร ของชุมชนท่ีมีอยู และยังชวยลดความโกลาหลอันเกิดจากความหวาดกลัวภัย โดยเขาไปมีบทบาท รวมกับชุมชนในการฟนฟูกิจกรรมตางๆ ของชุมชนใหกลับคืนสภาวะปกติโดยเร็ว นอกจากน้ี ตํารวจ ชุมชนยังสามารถสรางความรู ความเขาใจ เก่ียวกับภัยพิบัติ ชวยเตรียมความพรอมในดานตางๆ รว มประเมนิ และรว มวเิ คราะห ซง่ึ ถอื เปน การสง เสรมิ ใหป ระชาชนในพน้ื ทไ่ี ดร สู กึ ถงึ ความเปน เจา ของใน การแกไขปญ หารว มกันกบั ตาํ รวจตลอดจนบุคคลตางๆ ท่เี ขา มามสี วนรวมในพนื้ ท่ีชุมชน การแสวงหา กลยุทธเพื่อสงเสริมใหประชาชนรูสึกเปนเจาของปญหาท่ีจะนําไปสูวิธีการแกไขปญหารวมกับตํารวจ ดังกลาว จงึ สอดคลอ งกบั หลกั การและแนวคดิ “การตํารวจชุมชน” (Community Policing) ทีต่ ํารวจ ทกุ คนตอ งเรยี นรู เพอ่ื นาํ ไปจดั การกบั ปญ หาในเชงิ รกุ โดยการปรบั วธิ คี ดิ ทง้ั ของตาํ รวจ และประชาชน บนจดุ ยนื ทส่ี มดลุ สามารถดาํ เนนิ งานคขู นานดว ยกนั ได ภายใตค วามเหน็ ทสี่ อดคลอ งจากการตระหนกั ถึงภัยปญหาอาชญากรรมรวมกัน และพรอมท่ีจะรวมมือรวมใจกัน ซึ่งเปนมิติใหมของนวัตกรรม กระบวนทศั นการปองกนั อาชญากรรมของตาํ รวจไทยในศตวรรษที่ ๒๑.

๑๐๗ ºÃóҹءÃÁ หนังสอื พระราชดาํ รสั ในโอกาสตาง ๆ, บริษทั อมรนิ ทรพรนิ ต้งิ ฯ ส.ค. ๒๕๔๐ http://www.lampangvc.ac.th/lvcasean/page_asean.htm วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี การปฏวิ ัติ ๒๔๗๕. เกรด็ ความร.ู net หมวดหมูการเมอื งการปกครองและกฎหมาย วิกพิ ีเดยี กฎบตั รอาเซียน และ https://www.trang.psu.ac.th/asean/?p=26 วกิ พิ เี ดยี ผนู าํ ประเทศ มูลนธิ ชิ ยั พฒั นา สาํ นักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ วันองั คารที่ ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๖๒

๑๐๘ ÀÒ¤¼¹Ç¡ ÃÒªÍ×è ¹Ò¡ÃÑ°Á¹μÃ¢Õ Í§»ÃÐà·Èä·Â ๑. พระยามโนปกรณน ติ ิธาดา ๒. พระยาพหลพลพยุหเสนา ๓. จอมพลแปลก พบิ ลู สงคราม ๔. พนั ตรี ควง อภัยวงศ ๕. นายทวี บณุ ยเกตุ ๖. หมอมราชวงศ เสนยี  ปราโมช ๗. นายปรดี ี พนมยงค ๘. พลเรอื ตรี ถวัลย ธาํ รงนาวาสวสั ดิ์ ๙. นายพจน สารสิน ๑๐. จอมพลถนอม กิตติขจร ๑๑. จอมพลสฤษด์ิ ธนะรชั ต ๑๒. นายสัญญา ธรรมศกั ดิ์ ๑๓. หมอ มราชวงศ คกึ ฤทธ์ิ ปราโมช ๑๔. นายธานนิ ทร กรยั วิเชียร ๑๕. พลเอก เกรียงศักดิ์ ชมะนนั ทน ๑๖. พลเอก เปรม ติณสลู านนท ๑๗. พลเอก ชาตชิ าย ชุณหะวัณ ๑๘. นายอานันท ปนยารชนุ ๑๙. พลเอก สจุ นิ ดา คราประยรู ๒๐. นายชวน หลกี ภัย ๒๑. นายบรรหาร ศลิ ปอาชา ๒๒. พลเอก ชวลิต ยงใจยทุ ธ ๒๓. พนั ตํารวจโท ทกั ษณิ ชนิ วตั ร ๒๔. พลเอก สรุ ยทุ ธ จุลานนท ๒๕. นายสมัคร สุนทรเวช ๒๖. นายสมชาย วงศส วัสดิ์ ๒๗. นายอภิสทิ ธ์ิ เวชชาชวี ะ ๒๘. นางสาวย่ิงลกั ษณ ชนิ วตั ร ๒๙. พล.อ.ประยุทธ จันทรโอชา

๑๐๙

๑๑๐ จัดพมิ พโ ดย โรงพิมพตํารวจ ถ.เศรษฐศิริ ดุสิต กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐ โทรศัพท ๐-๒๖๖๘-๒๘๑๑-๓ โทรสาร ๐-๒๒๔๑-๔๖๕๘

“เปนหลักประกันความยุติธรรมและความปลอดภัยในชีวิต และทรัพยสินของประชาชนที่มีมาตรฐานสากล” พลตํารวจเอก จักรทิพย ชัยจินดา ผูบัญชาการตํารวจแหงชาติ