หนังสือรวมกลอนลำทางสั้น (พ.ศ.2512-2557)

244 (บทท่ี 6) เหมดิ ทุกอย฽าง ตลอดสิ้น เรียกวา฽ ครอบ จกั รวาลท฽านพระองคแ ทรงเปน็ จดุ ศูนยแรวม จติ ใจ เผ฽าไทยทงั ค฾าย เป็นศูนยรแ วม ใจให฾ประชาไทย ทกุ ที่ ก฽อใหเ฾ กิด สามัคคีของชาวไทย ถว฾ นหนา฾ ควรให฾ ยึดเอา (บทที่ 7) ทางการเมอื ง พระองคเแ จ฾า ทรงซอ฽ ย สนพระทยั ทรงเปน็ นัก ปกครอง ระบอบประชา ธปิ ไตยให฾ประชา ไทยใช฾ ด฾านสังคม พระองคไแ ด฾ อปุ ถมั ภแ ค้าํ ซอ฽ ย ใหค฾ นไทย ใหญ฽นอ฾ ย หันหน฾า ฮว฽ มกัน (บทที่ 8) ด฾านทหาร หาญนั้น กะทรงเอา พระทยั ใส฽ สมกบั ว฽า พระองคทแ รงเป็นจอม ทัพไทย หาผไู฾ ด สิกล฾า เกนิ หน้ี บม฽ ี (บทที่ 9) สว฽ นทหาร ท่ีทุพล ภาพนี้ จากการปฏิบัติงาน ทงั ตาํ รวจ ทหาร และพล เรือนด฾วย พระองคแเอา พระทยั ซว฽ ย ดูแลเต็มท่ี ตามชายแดน ทกุ ที่ เสดจ็ เยี่ยมบ฽ไดไ฾ ล… 244 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

245 กลอน เทิดพระเกยี รติพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หัว ตอนที่ 2 ทานอง ลาทางสั้น ประพันธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2529 ได้รบั รางวัลชนะเลศิ การประกวดหมอลากลอนแหง่ ประเทศไทยที่ ส.ว.ท. จ. มหาสารคาม ปี 2529 ดา฾ นการเจ็บปวุ ยไขก฾ ะทรงซ฽อยอปุ ถมั ภแ หน฽วยแพทยหแ ลวงประจําสว฽ นตวั พระองคแทา฽ น บรกิ ารคนไข฾หน฽วยแพทยตแ ิดตามไปเยีย่ มพี่น฾องทุกที่ ทางดา฾ นการศกึ ษาเจริญดี เพราะพระองคทแ า฽ น เรง฽ เสริมสร฾างบ฽อเซา ทรงพระราชทาน สรา฾ งโรงเรยี นร฽มเกลา฾ ไวท฾ วั่ หัวระแหง ทางด฾านศาสนา กะบ฽อเคยเปลยี่ นแปลง พระองคทแ รงไว฾ เสด็จไปยกช฽อฟูา ตามวัดวาหลายบ฽อน เกนิ เปน็ ตาสะออน พระองคทแ รงซาบซ้งึ ถงึ ด฾านศาสนา ดา฾ นการเกษตร พระองคแทรงทราบว฽า สว฽ นใหญป฽ ระชาไทย นนั้ ได฾พากันทาํ ไฮน฽ าฝาท฾าง ชนชาวไทยสว฽ นหลาย ไดพ฾ ากันปลูกสร฾าง ทางการดา฾ นเกษตร ดว฾ ยสาเหตุเรื่องนี้ พระองคทแ า฽ นหว฽ งนาํ โดยเฉพาะเรื่องนาํ้ ปจใ จยั ใหญส฽ ําคญั ท฽านพระองคตแ ระหนกั ดวี ฽า ในการดาํ รงคชแ พี ของประชาชี สิง่ จําเปน็ คอื นํ้า จงึ ทรงพระราชดําริ ให฾สร฾าง ชลประทานปน้ใ อา฽ ง ทรงพระราชทานโครงการหลวง พัฒนาต฾นนาํ้ ใหม฾ ใี ชส฾ ฽ูทาง หา฽ ลางเทื่อท฽านพระองคแทรงเดินหา แหลง฽ กําเนดิ ของนา้ํ ดว฾ ยทา฽ นพระองคเแ อง คือเฮาเหน็ ในทวี ี ขา฽ วพระองคแเสดจ็ เรอื่ ย นํา้ พระทยั เยน็ เฉอ่ื ย เสดจ็ ไปบอ฽ ได฾หยอ฽ น ฝนสติ กแดดสฮิ ฾อน บอ฽ ยอมหลา฾ ว฽าถอย หยาดเหง่ือไคลไหลย฾อย เตม็ พระวรกาย เปน็ หน฾าออนซอนหลาย น้ําพระทัยเหลือลน฾ ดจุ ดั่งสายฝนแกว฾ ชโลมไทยทุกแหง฽ โดยเฉพาะภาคอีสานของเฮา นีเ้ ป็นถน่ิ แหง฾ แลง฾ ฝนฟาู บอ฽ ดี พระองคทแ ราบจัง่ ซี้ ทรงซ฽อยเร็วไว ทรงพระราชทานโครงการ นาํ้ พระทัย กับโครงการอีสานเขยี ว ซอ฽ ยเหลือไวฟาู ว เมอื งไทยเฮาเหมาะอยา฽ งยิ่ง ทม่ี ีการปกครอง แบบประชาธปิ ไตยเอาไว฾ หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น 245 ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

246 ให฾คนไทยถอื อยู฽ มีสถาบันชาตศิ าสนาเป็นคู฽ มีพระเจา฾ อยู฽หวั เปน็ ประมุขประเทศไว฾ ใหไ฾ ทยได฾อย฽ูดี สรปุ แล฾วเปน็ ด฾วยบญุ บารมี ทา฽ นพระองคเแ หนือเกล฾า ขอถวายพระพรให฾ แด฽องคแเหนือหวั เจา฾ พระบรมเซง็ ซา฽ อย฽ปู กครองไพรฟ฽ าู เจริญรง฽ุ ช่ัวกาล ขอใหบ฾ ุญสมภาร พระองคทแ ฽านเฮอื งฮงุ฽ อยคู฽ งุ ฟาู .. 246 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

247 กลอน ลกั ษณะผู้แทนทีค่ วรเลือกตงั้ ตอนที่ 1 ทานอง ลาทางส้นั ประพนั ธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2529 (กลอนขน้ึ ) โอล฽ ะนอ สวสั ดพี น่ี อ฾ งผูม฾ ีเกียรตทิ ้ังหลาย มอ้ื น้ฉี ันราตรีสิขอลาํ บรรยายเรอ่ื งเลือกตัง้ ส.ส. ให฾พีน่ อ฾ งเตรยี มรอ 27 ก.ค. ไปเลือกตั้งผแ฾ู ทน ถา฾ ผ฾ูไดเหวงแหนระบอบประชาธิปไตย ลักษณะผ฾ูแทนดีบ฽ดเี ป็นจ่ังไดเ ให฾พ่ีนอ฾ งฟใงเบ่งิ ในกลอนน้ี โอ฽ละนอ…..นวลเอยเ ฟใงเอาก฽อนฟงใ กลอนไว฾ก฽อน ๆ ลักษณะของผแ฾ู ทนราษฎรดี บ฽อดใี หท฾ ฽านฟใงไวฮ฾ น่ิ ตรอง ผู฾แทนดสี ิเป็นสีแกพ฽ น่ี ฾องประเทศชาตขิ องเรา ขอ฾ 1 แก฾ปญใ หาความเดอื ดรอ฾ นใหเ฾ ซาซ฽วงเบาหายได฾ ข฾อ 2 สรา฾ งความเจริญใหก฾ ายในประเทศชาติ และบ฾านเมอื งใหร฾ ง฽ุ เรือ่ งข้นึ ฮงุ฽ เฮอื ง ข฾อ 3 แมน฽ เร่ืองในออกกฎหมาย และควบคมุ การดแู ลการดําเนินงานของรฐั สภาเอาไว฾ ขอ฾ 4 เปน็ คนเสียสละแทม฾ ีคุณธรรมมาก฽อน เสมอปลายและตน฾ คนนัน้ จั่งดี ข฾อ 5 มคี วรฮํา่ ฮอนคดิ คนซ่ือสตั ยแสุจริต และตงั้ ใจจรงิ แทใ฾ ห฾เปน็ แกป฽ ระโยชนแของสว฽ นรว฽ มรวมกนั หลายกว฽า เปน็ ประโยชนแสว฽ นรวมนนั้ หลายกว฽าส฽วนตัวอันนี่แมน฽ ขอ฾ 5 ผู฾แทนท฽านท่ีดี ขอ฾ 6 เป็นคนดี มีความสนใจเข฾าในปใญหาทอ฾ งถ่ิน ข฾อ 7 มหี ลกั ฐานการทํามาหากินสจุ ริตเทีย่ งแท฾ ประวัตินน้ั ย฽อเสือ่ มเสยี ข฾อ 8 กล฾าพดู ความจริงแท฾กล฾าเป็นปากเป็นเสียง เจบ็ ฮอ฾ นแทนราษฎรยามทกุ จนฮนไฮ฾ ขอ฾ 9 เปน็ คนท่สี ามารถสอิ อกกฎหมายได฾ดว฾ ยตนเองคอื วา฽ ขอ฾ 10 เปน็ คนดีทีม่ นี า้ํ ใจนักกฬี า ฮูช฾ นะแพบ฾ ฽อได฾แง฽ ด฽าผู฾ไดเ 10 ประการจาํ ไว฾ลักษณะผู฾แทนดี ฉันราตรี ขอเตอื นทา฽ นผฟู฾ ใงให฾จําไว฾ 27 ก.ค. ใหเ฾ ตรียมบตั รประชาชนเอาไวถ฾ ือไปเด฾อทา฽ น ไปเลอื กตงั้ อย฽าคร฾านถึงม้ือใหใ฾ ส฽ใจ อยากมกี ารปกครองแบบ ประชาธปิ ไตย ไปเลือกเอาไว฾ผูแ฾ ทนดไี วผ฾ ู฾แทนดไี ว฾เพิ่ง ใหห฾ มูเ฽ จ฾าซอมเพ่ิงคุณสมบัตขิ า฾ งตน฾ สขิ อว฽ามา ผ฾ูแทนดีสมิ ีหน฾าชาวประชาบอ฽ ต฾องห฽วง หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน 247 ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

248 ชนชาวไทยทั่งผอง สิสนกุ นงั่ เลน฽ เมอื งบ฾านสฮิ ฽ุงเฮอื ง มอ้ื นข้ี อจบเรอ่ื งผแ฾ู ทนดไี ว฾ก฽อน ฉันราตรี ศรีวิไล ฝากเปน็ เสยี ลาํ กลอนกบั พน่ี ฾องทอ฽ น้ี สลิ าท฽านดว฽ นหนี เลอื กดี ๆ เมืองบา฾ นสิเฮืองฮุ฽งเด฾อลุงปูา 248 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

249 กลอน เชิญชวนเลอื กต้งั ผูแ้ ทนราษฎร ตอนท่ี 2 249 ทานอง ลาทางสนั้ ประพนั ธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2529 (กลอนขน้ึ ) โอล฽ ะนอ อาทติ ยแท่ี 27 ก.ค. 29 เปน็ วนั เลอื กตงั้ สมาชิกสภาผู฾แทนราษฎร พวกพีน่ ฾องอย฽ามัวพากนั นอนหลับใหลลมื หลง ตง้ั แต฽แปดนาฬิกา ไปถึงบา฽ ยสามโมงของวนั ที่ 27 ก.ค. ไปใช฾สทิ ธิ์เดอ฾ คุณแม฽คุณพอ฽ อยา฽ รอเดอ฾ โอ฽ละนอนวล ๆ เอย ฟงใ เดอ฾ ท฽านคณาจารยแพ฽อแม฽ ทั้งผเู฾ ฒ฽าผแู฾ กน฽ อ฾ ยหน฽ุมชุมสาว อายุเริ่มจากชาวหรอื ยี่สบิ จาํ ไวช฾ วนกนั ไปเลอื กตง้ั เอาคนดีเดอ฾ พ฽อ ยส่ี บิ เจ็ด ก.ค. ใหร฾ ีบตน่ื แต฽เชา฾ ไปเอาแลว฾ จั่งหนี อยา฽ คดิ ว฽าเรือ่ งนีเ้ ป็นเรื่องของเขา เรอ่ื งขอเฮาราษฎรโดยตรงอยา฽ ละเลยเฉยนง่ิ บอ฽ ว฽าชายหรือหญงิ จ฽งเอาสิทธิ์ไปใช฾ในทางท่ีแม฽น ฟใงแต฽ชอ่ื ว฽าผู฾แทนเฮาต฾องเลือกใหไ฾ ดผ฾ ู฾แทนทีด่ อี หี ลี เพอ่ื ไปทาํ หน฾าทแ่ี ทนราษฎรเฮา อยา฽ สิเมาทํางานจนเหล฽าลมื เมืองบา฾ น งานของเฮาจริงแทบ฾ แ฽ ม฽นของคนอื่น จ฽งพากนั รีบตืน่ ลกู มาเด฾อพน่ี อ฾ งอย฽ามวั ข฽องเรื่องงาน ถ฾าอยากใหเ฾ มอื งบา฾ นเฮอื งฮง฽ุ สดใส และอยากมรี ะบอบประชาธิปไตย อยา฽ ลืมเด฾อทา฽ น 27 ก.ค. อยา฽ มัวพากานอ฾างการงานทที่ ําอย฽ู อยา฽ อา฾ งวา฽ บ฽ฮู฾หนว฽ ยไปถิม่ ปุอนคะแนน กบั อย฽าอ฾างวา฽ บฮ฽ ฾ูผ฾ูท่ีลงสมคั รอย฽าอ฾างว฽าบ฽มีคนโตมกั และบม฽ ีเวลาแลว฾ บห฽ ัวซาซาํ้ อย฽าอา฾ งว฽าตัวบอ฽ มีรายช่ือในบัญชนี ําหม฽ู ถา฾ เฮาอ฾างอย฽วู า฽ ไผเป็นกะได฾พี่สใิ ชซ฾ ื่อแทน เรือ่ งของผแู฾ ทนนเี้ ป็นสิทธขิ องเฮาราษฎรทุกท฽าน เป็นสทิ ธิ์ราษฎรทกุ ท฽านควรไปรว฽ มฮ฽วมใจ ไปเลือกตัง้ หลายทอ฽ ไดกเ ะยง่ิ ดเี ดอ฾ พน่ี ฾อง เพือ่ สิไดก฾ ลั่นกลองเอาคนดมี ีค฽า เฮาสิไดค฾ นดีเข฾าไปนัง่ ในสภา หลายคนย่ิงขนึ้ ถา฾ เฮาน้นั ร฽วมกัน ตั้งแต฽ 8 โมงเชา฾ ถงึ บา฽ ย 3 โมงน้ัน ของวนั ที่ 27 เดือนกรกฎาคมท่จี ะถงึ ในปนี ้ี เป็นวนั ที่เลอื กตัง้ ให฾พากันเตรยี มท฽า หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

250 อยากปานใดกะใหป฾ ลีกเวลาของเจ฾าเพยี งเลก็ น฾อย ไปถ฾าไวใ฾ สค฽ ะแนนเลือกต้งั ให฾พากันเตรยี มทา฽ อยากปานใดกะให฾ปลีกเวลาของเจา฾ เพียงเล็กน฾อย ไปกาไวใ฾ ส฽คะแนนเลือกผ฾ูแทนดไี ว฾จ่ังหนีไปทางอ่ืน ใหร฾ บี พากันตน่ื เลอื กผู฾แทนไว฾ใช฾เฮาสไิ ดอ฾ ยเู฽ ยน็ ฉันราตรี ขอเนน฾ ใหพ฾ ากนั เอาใจใส฽ ฉนั ราตรี ศรีวิไลเขยี นกลอนลําสง฽ ให฾ และลําร฾องสอ่ื สาร ราตรีขอวาลใหพ฾ ่นี ฾องทุกท฽านไปเลอื กต้ัง 250 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

251 กลอน อีสานเขยี ว ทานอง ลาทางสน้ั ประพนั ธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2531 ใช้ในโครงการนา้ พระทยั ในหลวง (กลอนข้นึ ) โอ฽ละนอ… สวัสดีพี่นอ฾ งผมู฾ เี กยี รติทั้งหลาย มื้อนห้ี มอลําจะมาลําบรรยาย เก่ียวกบั ความห฽วงใย ของสมเด็จพระเจา฾ อยู฽หัว ทีท่ ตี อ฽ ประชาชนชาวอีสาน ฉันจะเลา฽ เหตกุ ารณแใหพ฾ ่นี ฾องฟงใ ไป ครูราตรี ศรวี ไิ ล ผ฾ูประพนั ธแกลอนมาให฾ ลาํ ให฾พ่ีนอ฾ งทกุ คนรอฟใงเรื่อง โอ฽ละนอ……นวลเอย……. ฟใงเด฾อทา฽ นคณาจารยแนอ฾ ยใหญ฽มอื้ นีฉ้ นั สไิ ด฾ลาํ เร่ืองภาคอสี าน ปนี ีแ้ ลง฾ เกือบทกุ หมบ฽ู า฾ นสิบเจด็ จงั หวัด จ่งั วา฽ เปน็ ความทุกขตแ อ฽ อีสานเหลอื ลํา้ เพราะส฽วนใหญ฽คนอีสานเฮานั้น ทาํ งานด฾านเกษตรปนี ีเ้ กิดเหตุแล฾งฝนฟาู บด฽ ี ปีกลายน้กี ะไคแหนพ฽ อทเุ ลา การเกษตรของเฮากะเลา฽ พอเพียงได฾ ตกมาพอปนี ้เี ต็มท่ีแหง฾ ไง฽ พวกชาวนาชาวไฮบม฽ คี วามสิเว฾า ซมึ เศร฾าใสก฽ ันแมแ฾ ต฽นํา้ สกิ นิ สใิ ช฾ หมน฽ู ัน้ กะอึดอยากเหลอื เข็ญ เป็นน฽าเวทนาหลายฝาุ ยอสี านปนี ี้ ลางคนหนี้จากบ฾านหารบั จา฾ งทํางานถมิ่ บ฾านจพลัดถ่ิน ผทู฾ อ่ี ยก฽ู ะหากินทังกล้าํ กลนื ต฽อสภาพแห฾งแลง฾ ดนิ แห฾งไหง฽หม หนว฽ ยงานรัฐทราบขา฽ วเพนิ่ เลยเขา฾ กราบลม฾ พระองคแทา฽ นเหนือหวั พรอ฾ มกับพระองคแเองเพิน่ กะทรงหวนฮ฾ูทรงมอบหมายงานให฾ กองทพั บกรบี ดว฽ นในภายใตก฾ ารนาํ ของพลเอกชวลิต ยงใจยทุ ธ ผู฾บญั ชาการทหารบกเป็นแกน฽ กลางจัดกระบานการจัดน้ํากนิ นา้ํ ใช฾ ไปชว฽ ยภาคอีสานโดยการแจกน้าํ ทุกบ฽อนทกี่ ันดาร เอิ้นโครงการทั่วไทยในหลวงซอ฽ ยอสี านคราวนี้ มีนาํ้ กินนํา้ ใช฾ชาวอสี านได฾บรรเทาทุกขแไปพอไดร฾ ะยะนงึ พรอ฾ มพากันซาบซง้ึ พระคุณทา฽ นพระองคแ นอกจากโครงการนี้ หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน 251 ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

252 ยงั มีต฽ออสี านเขียวเพ่อื เป็นการพัฒนาถาวร ให฾อีสานฟูฟน้ื เลยจดั โครงการขึน้ เอิน้ ว฽าอสี านเขียวโดยการส่งั ให฾ช฽างเจาะบาดาลพร฾อมขดุ คูคลองเพ่อื กกั เกบ็ นา้ํ บางพน้ื ท่ีกนั ดารหนว฽ ยขุดเจาะบ฽เข฾าเพนิ่ จาํ เป็นต฾องเอา เคร่ืองวัตถุซ฽อยระเบดิ เพ่ือให฾เกิดแหลง฽ นาํ้ มีใชท฾ ั่วกันภาคอสี านเฮานน้ั สิแล฾งทว่ั ถึงใส เพ่นิ นาํ ไปทัว่ เถงิ เตม็ ทอี่ กี หา฾ ปีข฾างหน฾า อสี านเฮาต฾องเขยี วแน฽ขอวอนวานพ฽อแม฽และญาติพ่ีน฾องใหม฾ าร฽วมฮ฽วมใจ ร฽วมกนั ปลกู ต฾นไมเ฾ พอื่ เรง฽ ซ฽อยโครงการถา฾ อีสานเป็นพืน้ ทสี่ ีเขยี ว ฝนตอ฾ งตกลงมาถกู ตามฤดูแท฾ชาวอสี านบ฽มีทางว฽าสิแย฽ ถา฾ โครงการอสี านเขียวนสี้ ําเรจ็ ลลุ ว฽ งภาคอีสานทังปวงตอ฾ งเจรญิ กา฾ วหนา฾ บม฽ ีหลา฾ ตํ่าถอยผลิตผลการเกษตรนก้ี ะสิบด฽ อ฾ ย ตอ฾ งมรรคเตม็ ผล คําว฽าจนบม฽ ีต฽ออีสานเฮานี้ การทป่ี ลูกต฾นไม฾เป็นปจใ จยั หลายอย฽างเพ่อื วับน้าํ บนดนิ ใหช฾ ม฽ุ ช้นื ไว฾นาน ภาคอีสานสไิ ดม฾ ีน้ํากินนา้ํ ใช฾ไปให฾ทัว่ เถงิ สิไดใ฾ สเรงิ ๆ มีนํ้าใช฾ไปสอู฽ สี านกวา฾ ง… 252 หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

253 กลอน โครงการ ก.ส.ช. ตอนที่ 1 ทานอง ลาทางสั้น ประพันธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2532 ไดร้ บั รางวัลชนะการประกวดท่ี ทวี ี ชอ่ ง 4 ขอนแก่น (กลอนข้ึน) โอ฽ละนอ… ประเทศชาตบิ ฾านเมืองรุง฽ เรืองศรีวไิ ล เพราะว฽าไทยเคารพสถาบนั ชาติ ศาสนาพระมหากษตั ริยไแ ทย แผ฽นดนิ ธรรมแผน฽ ดนิ ทอง ตอ฾ งเจริญกา฾ วไกล ถา฾ หากไทยสามคั คี เงินภาษีราษฎรเสียไป สิหมนุ เวยี นคนื มา พัฒนาบา฾ นเฮา รักษาเอาคู฽สู฽คน โครงการ ก.ส.ช. เปน็ โครงการของประชาชนเพือ่ แกป฾ ญใ หาของประชาชน ไทยทกุ คนตอ฾ งร฽วมใจพัฒนามีนํา้ ไหลไฟสว฽างทางดี มีเงินใชไ฾ รโ฾ รคาความเจริญของท฾องถ่ิน ต฾องตามมาประเทศชาติตอ฾ งเข฾าทา฽ เจรญิ แท฾ โอล฽ ะนอ…นวลๆ เอย… ขอกราบเรียนพ่ีน฾องท่ีเคารพทัง้ รัก ผม฾ู ศี ีลธรรมดีตํ่าสงู ลุงปาู สวัสดีถว฾ นหน฾า ผู฾รอฟงใ ทุกท฽าน ทัง้ คณะกรรมการและประธานใหญน฽ อ฾ ย ผู฾คอยซี้บง฽ การขอขอบคุณทุกท฽าน ผต฾ู กแต฽งแปลงสรรคแศูนยแประชาสัมพันธแ ผูเ฾ จา฾ ของงานนี้ หาหมอลํามาหนี่ เสง็ กนั บ้นั บอ฽ น เพื่อฟนื้ ฟลู าํ กลอน ประเพณสี บื ไวบ฾ ม฽ ีใหเ฾ ส่ือมสญู อกี อันหน่ึง เพอื่ ตอ฾ งการกระตุน฾ ในเร่อื งพฒั นา โดยฝากเสยี งลาํ มาเป็นส่อื สารชาวบา฾ น ภาคอีสานเหมิดแคว฾น ยึดถอื เสยี งลําแคน บ฽มีได฾ไลปลอ฽ ยฉนั ราตรี ศรีวิไล นกั ประพนั ธรแ ฽ุนน฾อยขอท฽านจงอภยั ตอ฽ จากนี้สิไดเ฾ รมิ่ เร่อื ง ก.ส.ช. พอให฾คนชาวไทยได฾เข฾าใจกนั บา฾ ง ก.ส.ช. หมายถึง โครงการสร฾างชนบททอ฾ งถ่ี รัฐบาลทํามาแลว฾ หลายปี เปน็ ท่พี อสิร฾กู นั แลว฾ แพรห฽ ลายเพอ่ื ให฾ทกุ เขตคา฽ ยในท฾องถน่ิ ชนบท ได฾ฮ฾ูจักกนั ดีเรื่อง ก.ส.ช. นที ีฮ่ ูก฾ ันมาแลว฾ พอเพียงนดิ หนอ฽ ย ให฾เข฾าใจถกู ตอ฾ ง ดีขึ้นกวา฽ เดิม… หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น 253 ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

254 กลอน โครงการ ก.ส.ช. ตอนท่ี 2 ทานอง ลาทางสั้น ประพนั ธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2532 ขอ฾ ที่ 1 จุดแรกเรม่ิ ในเรือ่ งโครงการรัฐบาลนํามาซ฽อยเหลอื ชาวบ฾าน เป็นโครงการงานสร฾างชนบทยิ่งใหญ฽โดยเฉพาะ ภาคอสี านของไทยเกิดกนั ดารแห฾งแล฾ง ฝนฟาู บด฽ ี ภัยแล฾งภาคอีสานนี้มอี ยเู฽ ป็นประจํา การทาํ นาทาํ สวน ตอ฾ งอาศยั ฝนฟาู ฝนบม฽ าฮําให฾ ชาวเกษตรอีสานไทย คองแล฾วคองเล฽า ขา฾ วบ฽มีอยเ฽ู ล฾า เงนิ ใช฾กะบ฽มีดว฾ ยความจนบอบบ้ี จง่ั พลัดทล่ี งกรงุ ไปทาํ มาหากิน ถ่มิ ดินอิสานไว฾ ไปหากินคนกํา้ คนทางคนถิน่ ผล฾ู างคนไปทาํ มาหากิน อย฽ทู างกรงุ เทพฯ กว฾างให฾เขาต฾มซะซาย ซ่ึงจะกอ฽ เหตุรา฾ ยคดอี าชญากรรม พวกผห฾ู ญงิ ถกู หลอกขายตัวนาํ คอบความจนจ้ี กลายเปน็ โสเภณี ขายของดไี ปซาํ้ ฝาระงํามลู แมน฽ ับแต฽ม้ือสแิ ย฽ ไปเสียเล฽หแเหลยี่ มคนด฾วยเหตนุ ร้ี ัฐบาลจงึ่ คดิ ค฾น โครงการเร฽งเร็วไวประชาชนควรรว฽ มมือรว฽ มใจรับโครงการนเี้ พ่อื ให฾มรี ายได฾ เพน่ิ จัดหามาซ฽อยสร฾างสาธารณะ ประโยชนดแ ว฾ ยใหเ฾ ฮาได฾ต่ืมกนั นโยบายนีน้ น้ั เฮด็ เพอ่ื ปวงชน โครงการ ก.ส.ช. เป็นโครงการประชาชน แกป฾ ใญหาประชาชนทกุ คนให฾จาํ ไว฾ เพื่อเพม่ิ พนู รายได฾ประชาชนในทอ฾ งถ่ิน ได฾มอี ยูม฽ ีกนิ เงินทองไวใ฾ ช฾ บไ฽ ปงอ฾ ผใ฾ู ดเเ งนิ ทีร่ ฐั บาลให฾ กะบแ฽ ม฽นของไผ เงินทีภ่ าษที ่ีพวกเฮาเสียไป เพนิ่ สง฽ คืนมาใหผ฾ ันใหเ฾ ฮามาใช฾บ฽สญู เสยี ถิ่มเปล฽า เงินภาษอี ากรเฮา รัฐบาลเพน่ิ ใหค฾ ืน สร฾างถน่ิ เฮาโครงการนต้ี ัง้ อย฽ูบนพนื้ ฐาน ความต฾องการหม฽ูเจ฾าทอ฾ งถิน่ ชนบท เพอื่ สง฽ เสรมิ สรา฾ งความสามคั คี ทกุ หน฽วยงานให฾ดีข้ึนและเพิ่มความฟฟู ื้น ความเจรญิ ท฾องถิ่นชอ฽ ยใหร฾ าษฎรได฾มอี ยม฽ู กี นิ 254 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

255 มีงานทาํ ทกุ ทัว่ หน฾ามีรายไดส฾ ค฽ู น และสภาตําบลสไิ ดฮ฾ จู฾ ักแกป฾ ญใ หาถ่นิ ตนเอง เลง็ เหน็ ความสําคัญในความสามคั คี ระหว฽างคนในบา฾ นโครงการสรา฾ งชนบท หรือวา฽ ก.ส.ช. นี้ มีดหี ลายอยา฽ ง ใหท฾ ้ังส่ิงก฽อสรา฾ ง ทง้ั รายได฾อยา฽ งดี… หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน 255 ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

256 กลอน โครงการ ก.ส.ช. ตอนท่ี 3 ทานอง ลาทางสั้น ประพนั ธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2532 โครงการน้เี ร่ิมจากประชาชน คือสภาตําบล ตอ฾ งรว฽ มมือเดอ฾ ท฽านข฾อสาํ คญั คอื กํานัน ผ฾ูใหญ฽บ฾าน กรรมการทุกทา฽ นผู฾ทรงคุณวุฒิ ค.ป.ต. ทกุ ท฽านประสานฮว฽ มใจ สภาตําบลนเี้ พน่ิ ประกอบไว฾ให฾ คือท฽านทั้งหมดเปน็ องคกแ รพน้ื ฐาน ของชาวชนบทใหร฾ ว฽ มมอื กนั สร฾างดูวา฽ ทางเมอื งบ฾านเฮา กนั ดารอิหยงั แหน฽ รฐั บาลซิซ฽อยแก฾ ให฾เฮาได฾ด่งั ใจ ให฾สภาตาํ บลน้นั จัดแตง฽ โครงการ แกป฾ ใญหาเพอื่ บรรเทาความทกุ ขใแ ห฾ราษฎรชาวบ฾าน ยกตัวอย฽างภาคอีสานฝนแลง฾ บเ฽ พยี งพอนา้ํ ท฽า ก.ส.ช. นํามาพัฒนาหมูบ฽ า฾ นใหเ฾ รืองรง฽ุ ฮง฽ุ ใส โดยทีร่ ัฐบาลได฾จดั ส฽งเงนิ มาให฾สภาตําบลดว฽ นลงมือสรา฾ ง เพอ่ื ใหค฾ นชาวบ฾านมงี านทาํ อกี อยา฽ งสรา฾ งสาธารณประโยชนแข้นึ ตามท฾องถิน่ สถาน เช฽นวา฽ ฝายประตู หรอื ผนงั กัน้ นํา้ ห฾วย ฮ฽อง คู คลอง สิเป็นบึงหรือหนอง อ฽าง กักเก็บนาํ้ มอี าคารนํ้าลน฾ รางระบายท฽อสง฽ โกน฽ เป็นเหมืองสง฽ นํ้าให฾มใี ชท฾ ัว่ ถึง นอกจากน้นั ให฾เลีย้ งพวกหมป฽ู ปู ลา โก฽นเป็นสาเปน็ หลุมเลี้ยงปลากินได฾ ถังเกบ็ นํ้ากะใหท฾ ํากนั ป้นใ โอ฽งบอ฽ บาดาล ทง้ั ประปาหม฽ูบา฾ นโครงการให฾สูแ฽ นว การเกษตรหมู฽นั้นเล้ียงหม฽อนพันธไแุ หม ทาํ นาปนี าปรังปลกู ผกั ขายได฾ นํา้ นเ้ี ปน็ ปใจจัยเฮด็ แนวใดกเ ะคลอ฽ งสมใจส฽ูอย฽าง อกี อันหนง่ึ สร฾างถนนหนทาง มสี ะพานล฽องขา฾ มไปไดท฾ ว่ั เถิง... 256 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

257 กลอน โครงการ ก.ส.ช. ตอนที่ 4 ทานอง ลาทางสั้น ประพันธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2532 (บทที่ 1) ศูนยเแ อนกประสงคแ พรอ฾ มท้งั ศูนยพแ ัฒนาเด็กเล็ก กะมที กุ ตาํ บลสถานีอนามยั กะทวั่ ถึงกันแลว฾ แนวโครงการ ก.ส.ช. ฉนั เว฾าเพิน่ ต฾องการใหเ฾ ฮามีรายได฾เพิม่ ตม่ื ความเจรญิ กะได฾ เงินใช฾กะเล฽ามี (บทที่ 2) พวกนอ฾ งพ่อี ยา฽ ได฾นงิ่ อยู฽นอนเฉย อย฽าให฾เวลาล฽วงไปเด฾อท฽าน โครงการน้ีต฾องการใชแ฾ รงงานชาวบา฾ น เพื่อให฾ชาวชนบทมีงานบต฽ ฾องพรากจากที่ เงนิ โครงการสว฽ นนเ้ี อามาจา฾ งหม฽เู ฮา (บทที่ 3) ฤดูฝนกะทาํ นา เฮ็ดเอาขา฾ วใสเ฽ ลา฾ ให฾ล฾นข่ือเตม็ ขาง ฤดแู ลง฾ ทํางาน ก.ส.ช. เพื่อเอาเงนิ ใช฾ เงินกะเดิน เงนิ กะได฾ มีน้ํากนิ น้ําใช฾ ความเจรญิ สไิ ปใสเฮามไี ว฾สอ฽ู ยา฽ ง น้าํ กะไหลไฟกะสวา฽ ง หนทางดีเงนิ กะมไี ว฾ใชส฾ วรรคแฟาู กะบป฽ าน (บทที่ 4) กลับมาเดอ฾ กลับคนื มาส฽บู ฾านเด฾อพวกท฽านท่ีหนไี ป ฉันราตรี ศรีวิไล ฝากเสยี งลําเอิน้ เชิญกลับคนื มาบ฾านมาทาํ งานอยถู฽ ่ินเก฽า มาทํางานเอาเงินเฮาพัฒนาบ฾านเฮา ก.ส.ช. เพ่ินให฾ เฮาสิได฾อย฽ดู ี (บทท่ี 5) โครงการ ก.ส.ช. นี้มีคุณค฽าหนักหนา ขออย฽างเดียวเฮาฮ฽วมมือร฽วมใจซอ฽ ยกันพัฒนา อยา฽ พากันครา฾ น โครงการ ก.ส.ช. นี้ดีหลายเหลอื โพด มปี ระโยชนตแ อ฽ บ฾านเฮาแท฾อหี ลี (บทที่ 6) ขอ฾ ท่ี สองสามไปน้ีใหร฾ อฟงใ ตอนลอ฽ ง ทั้งขอ฾ สีเ่ ดอ฾ พ่ีน฾องคุณท฽านใหน฾ ่งั รอ (กลอนลง) โครงการ ก.ส.ช. โปรดจ฽งไดฟ฾ ใงตอ฽ เดอ฾ คณุ ท฽าน… หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 257 ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

258 กลอน รณรงคโ์ รคเออ๋ ตอนท่ี 1 ทานอง ลาทางส้ัน ประพนั ธโ์ ดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2532 (กลอนข้นึ ) โอ฽ละนอ฾ .... โรคเอเยโรคระบาดเกิดจากการขาดสารอาหาร กําลงั เปน็ ปญใ หาของทางการคือสารไอโอดีน คันไผกนิ บพ฽ อคอสิพอกสใิ หญ฽ หรือมีอนั เปน็ ไปปใญญาเสือ่ มทางเป็นเออเ พากันจําไว฾เดอ฾ หมอลําเวา฾ โอ฽...ละน฾อ..นวลๆเอย฾ (เนอื้ ในกลอน) (บทท่ี 1) ฟงใ เด฾อไท฾ชาวไทยนอ฾ ยใหญ฽ พากันเอาใส฽ใจสุขภาพพน่ี ฾องของทา฽ นผฟ฾ู งใ (บทที่ 2) สนใจต้ังฟงใ เบงิ่ ปใญหา บ฽แม฽นเรอ่ื งธรรมดาโรคอเอเอเอนี้ ทางท่ดี ฟี งใ ไว฾สนใจคําว฽า ว฽าอโรคะยา ปะระมาลาภา แปลว฽าคนบม฽ โี รคเป็นลาภอนั ประเสรฐิ คนั ไผเกิดปวุ ยไข฾ฟงใ ไวแ฾ นเ฽ ด฾อ (บทท่ี 3) เรือ่ งโรคเอเอโรคเออ฾ ฮู฾บค฽ ือหยงั ฟงใ จากภาษาคนภาคเหนือเรียกวา฽ เอเอๆนี้ ความหมายมีจําไว฾เป็นมาแตเ฽ กิด แตก฽ ําเนิดอยู฽พ฾ุนในท฾องแมม฽ าร (บทท่ี 4) แมข฽ าดธาตอุ าหารนนั้ ปญใ หาเรอ่ื งการกิน คอื ขาดสารไอโอดีนลกู เป็นเออเ ได฾ คนั ไผเปน็ เอเอนีม้ อี าการตอนใหญ฽ หหู นวกเป็นบ฾าใบ฾ปใญญาเส่ือมคิดบ฽ไว (บทที่ 5) เว฾ากะเว฾าบ฽ได฾ใหญบ฽ ฽ทันเขา เบาปใญญาขาแขง็ ย฽างไปกระตุกพร฾อม ซอมอาการคนไขค฾ ือซุมปใญญาออ฽ น สอนกะสอนบไ฽ ดไ฾ ผเว฾ากะบฟ฽ งใ (บทที่ 6) 258 หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

259 เปน็ ภาระอกี ซ้าํ ให฾พ฽อแมฟ฽ มู ฟใก หนกั ทางใจกะหนกั เวยี กงานบเ฽ ป็นพรอ฾ ม คอยถนอมหาเลีย้ งบุตราปญใ ญาอ฽อน ฮจู฾ ักแล฾วใหฮ฾ ฾อนฟาู วรักษา.... (กลอนลง) แกป฾ ใญหาโรคเออเ โดยปูองกันไวก฾ ฽อน อย฽านอนน่งิ ... หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน 259 ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

260 กลอน รณรงคโ์ รคเออ๋ ตอนท่ี 2 ทานอง ลาทางสัน้ ประพันธโ์ ดยแมค่ รู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2532 ฟงใ บทซ฾อนเป็นกลอนซอ฾ นไล฽ สุขภาพอนามยั ไทยของเจ฾าพี่น฾องเฮาได฾ฮาํ่ ฮอน ฟใงคํากลอนแล฾วจั่งหนั คนเปน็ เออเ ฮ฾แู ลว฾ ไปุ เปน็ คนไทยพี่น฾องทางเหนือพนุ฾ เพ่ินว฽ามา เป็นคนเฮ฽อนหี้ ละนา฽ เปน็ มาแตก฽ ําเนดิ เกิดข้นึ มาต้งั แต฽พ฾นุ อยู฽ในท฾องแมม฽ าน แม฽ขาดสารจําพวกไอโอดนี น้ี ตอนมคี รรภอแ มุ฾ ทอ฾ งอย฽ู ลูกเกดิ มาบฮ฽ ฾เู ป็นเอเอแลว฾ จงั่ เหน็ เป็นโรคเอเอว฽านม้ี ีอาการขนึ้ ตอนใหญ฽ หูหนวกเปน็ บา฾ ใบ฾ปญใ ญาเสอ่ื มโงเ฽ ขลา เวา฾ กะเวา฾ บ฽ได฾โตกะใหญ฽บท฽ นั เขา เบาปใญญาขาแข็งย฽างไปกระตุกพร฾อม ซอมเบง่ิ เด฾อลงุ ปูาซมุ คนปญใ ญาออ฽ น สอนกะสอนบ฽ได฾ไผเวา฾ กะบฟ฽ งใ เหมดิ ความหวงั ชาตนิ ้เี ตม็ ทีเ่ วทนา พอ฽ แม฽พลอยเป็นภาระเฮด็ เวียกงานคอยหาเลีย้ ง เทง่ิ เสยี งเวา฾ นินทราหาเร่ืองใส฽ ไผมีลูกจ่งั สีก้ รรมแท฾ตั้งแตห฽ ลัง...ละนา฽ ฟงใ ทางหมอเพ่นื เว฾าวา฽ อยูท฽ างอีสาน ไททางเหนอื กะเปน็ หลายอยู฽ในเด๋ียวน้ี มลี างบา฾ นเป็นกนั เหมดิ หมบู฽ า฾ นในภูพนี่ อ฾ งเฮาน้ีอยไู฽ กล ทุกขแยากฮา฾ ยในทกี่ นั ดารการไดก฾ ินอาหารหม฽ูทะเลบม฽ แี ล฾ว แถวทางภูบม฽ ีซ้าํ เกลือทะเลกะเขินขาด อนาถนาํ พน่ี อ฾ งเฮาน้ีบม฽ ีเป็นจั่งส้จี งั่ ขาดท่แี นวกิน ไอโอดีนเลยบ฽มดี อกหมู฽เฮาไทบ฾าน หลานหมอลาํ จ่งั มาเว฾าเอาความหมอเพ่นิ บอกต฽อ เด฾อคณุ พอ฽ เด฾อคุณแมข฽ อใหพ฾ วกพ่ีน฾องฟงใ แล฾วให฾ใส฽ใจ...ละนา฽ หบี เรว็ ไวหาทางแกม฾ หี ลทางอยู฽เดอ฾ ทา฽ น กินอาหารมีสารไอโอดนี เสรมิ ไดใ฾ สเ฽ กลือ ใส฽ลงไปในนํา้ กะได฾หรือใส฽ในนํ้าปลา ไปหาเอานาํ หมออยู฽ใสกะพอได฾ หลวงเพนิ่ เอามาให฾นาํ สถานอี นามัยโรงพยาบาลเด฾อท฽าน บา฾ นผ.สส.,อสม. แพทยแประจาํ ตําบล ถามกาํ นัลพอ฽ ใหญ฽บ฾านมพี ร฾อมแลว฾ หมูเ฽ ฮา 260 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

261 ยามไปเอาถามวิธกี ินพร฾อมนําหมอแน฽เดอ฾ ทา฽ น หลานหมอลํามาบอกทอ฽ นเ้ี ด฾อทา฽ นจงอยด฽ู ี ใหอ฾ ยดู฽ ีกนิ ดี สุขมี ีหมงั่ ผ฾ฟู งใ เอ฾ย... หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 261 ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

262 กลอน รณรงค์โรคเออ๋ ตอนท่ี 3 ทานอง ลาทางส้ัน ประพนั ธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2532 (บทที่ 1) ละแม฽นว฽าเดอ฾ นาย ซือ่ โรคเอเอนีน้ ฽าเพ่ินเอิน้ ซอ่ื อย฽ทู างเหนอื เป็นภาษาภาคเหนอื เอ้ินวา฽ เออเ เออเ นี้ มีคาํ เอน้ิ บค฽ ือกนั แตกต฽าง ทางท่ีดีนั้นให฾ปอู งกนั ไวจ฾ ง่ั สิดี (บทท่ี 2) ภาคอสี านเฮานี้ เอน้ิ ว฽าคนเปน็ ลอ฽ ยง฽อยเป้ียเสยี ขา แตใ฽ นครรภแมารดาขาดสารไอโอดนี แมบ฽ ฽กนิ สารนี้ เกดิ มามอี าการงอ฽ ยบส฽ มบูรณแปใญญาออ฽ น ผลู฾ างคนหูหนวกตาบอดพรอ฾ มสมองเส่ือมบ฽ใส (บทท่ี 3) ซอ฽ ยโตเองบ฽ได฾ร฽างกายบแ฽ ขง็ แรง ผู฾ลางคนขาแขง็ ย฽างเปเ฻ ซล฾ม ท้ังตาเหลอื กตาซ฾นเหน็ แลว฾ นา฽ เหลียดตนคนใบ฾คนหล฽อย นา฽ สมเพชบห฽ น฽อยเหน็ แล฾วเวทนา (บทท่ี 4) เปน็ ภาระใหพ฾ อ฽ แม฽พีน่ อ฾ งคอยเบิง่ คอยแงง เล้ยี งดกู นั จนตลอดชีวิตโรคขาดสารแนวน้ี โรคท่เี วา฾ มานีเ้ ปน็ มาแต฽กาํ เนิด สาเหตุจากการแมต฽ ้ังท฾องสารน้ีบพ฽ อ บ฽กินสารไอโอดีนลูกจงั่ เป็นแนวนี้ อาหารเว฾ามานไี่ ดแ฾ กข฽ องทะเล คอื กง฾ุ หอยปปู ลาทุกอย฽างของทะเลนั้น ให฾กินกนั ครบถว฾ นของทะเลครบค฽ู นอกจากโรคเอเอแลว฾ โรคคอพอกกะบ฽อย฽ู คนั ขาดสารแนวนีค้ อโต฾กะเล฽าเปน็ เป็นโรคคอหอยโต฾กะมมี ากปใญหา พาสตปิ ญใ ญาเสอื่ มถอยลงได฾ สขุ ภาพทางใจกะเสื่อมโทรมลงพร฾อม คนกะซอมเวา฾ ใส฽ วา฽ ลักกินของฝากจัง่ คอโตค฾ อใหญ฽ ความเขา฾ ใจบ฽ถกู ต฾องเพราะความรู฾บ฽มี คันไผเปน็ โรคน้ีใหร฾ ีบเร฽งหาหมอ ปรึกษาหมออนามัยรบี ด฽วนสิไดร฾ ร฾ู ายละเอยี ดถว฽ นควรแก฾จัง่ ใดเ ปรกึ ษาหมอเรว็ ไวแลว฾ สไิ ดร฾ เ฾ู รือ่ งโรคเอเอนี้ 262 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

263 กลอน รณรงค์ไม่กนิ ปลาดบิ ชุดที่ 1 ตอนที่ 1 ทานอง ลาทางส้นั ประพันธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2532 ชนะเลศิ การประกวดอนั ดบั 1 ทสี่ ถานโี ทรทศั นช์ ่อง 11 ขอนแก่น โอละนอ... โรคพยาธิใบไมใ฾ นตับเปน็ ปใญหาสาธารณสุขเร้ือรัง ทงั้ เปน็ บอ฽ นทําลายสุขภาพอนามัยของชาวอีสานมานาน โครงการรณรงคแอีสานไม฽กนิ ปลาดบิ นเ้ี กดิ จากกระทรวงสาธารณสขุ เพิ่นเป็นหว฽ งอสี านหลาย จงั่ ต้ังโครงการมามีรูปปลาอยก฽ู ลางรปู กอ฾ นเส฾าอยใู฽ ต฾รปู เปลวไฟอยเู฽ ทิง น่นั คอื สัญลกั ษณแโครงการรณรงคแอีสานไม฽กนิ ปลาดิบ โดยเฉพาะปลามีเกล็ดทง้ั หลาย กินปลาดบิ เปน็ มะเรง็ ตับ ชีวติ สดิ บั ถงึ ตายโปรดจง฽ ได฾ฟงใ แน฽หมอลาํ เว฾า...โอละนอ… (บทท่ี 1) อสี านเป็นพยาธติ บั มากมันเกิดจากปลาดบิ เอย สวัสดที ุกทา฽ นทีม่ าร฽วมในงาน มาประสานกลมเกลียวพนั งานน้ี ฉนั ราตรขี อน฾อมเป็นกลอนว฽า ถ฾ากลอนใดพลาดพลงั้ ขอท฽านจงอภัย (บทที่ 2) โครงการน้ีเพิ่นได฾เป็นหว฽ งประชาชน จงั่ ค฽อยรณรงคแบใ฽ ห฾กนิ ปลาดบิ เพราะโทษถึงตายได฾ ใหห฾ มอลํามาเว฾าเป็นสอ่ื สารถึงทา฽ น ประชากรภาคอีสานแพทยไแ ดต฾ รวจพน฾ หลายลน฾ กวา฽ เขา (บทที่ 3) 55% แต฽สํารวจเคา฾ ๆ ยงั บ฽อคักปานไดเ พยาธิใบไม฾ในตับแต฽ตรวจเห็นมาแล฾ว แนวนําพาโรคนี้คือปลาสว฽ นใหญ฽ ปลามีเกลด็ นนั้ ได฾เปน็ เชื้อแพรพ฽ ันธุแ (บทที่ 4) ยกตวั อย฽างปลานนั้ ปลาสูตร ปลาตะเพยี น ปลาขาวนา ขาวมอง ปลากะเดิดปลาซิวท่คี นชาวอีสานมกั เอามากอ฾ ย ก฾อยปลาขาวปลาสร฾อยถือวา฽ อาหารโปรด กอ฾ ยปลาดบิ แก฾มเหล฾าบอ฽ เอาใกล฾ฮอดไฟ (บทที่ 5) ภาษาเพน่ิ มักใชใ฾ นหม฽ูภาคอีสาน วา฽ การกินอาหารเฮาอยา฽ กนิ สกุ หลายมนั สหิ ลายฝงู แฮง฾ หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน 263 ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

264 นัน้ หมายถงึ ฝูงแฮง฾ บก฽ นิ สุกจักเทอื่ อนั หนงึ่ คนอสี านเชื่อ ว฽ากินดบิ เฮด็ ใหใ฾ นทอ฾ งอ่ิมนาน (บทท่ี 6) และเฮด็ งานหนกั ไดส฾ ุขภาพแขง็ แรง การตม฾ แกงให฾มนั สุกบแ฽ ซบคือกินดิบรสนิยมชาวบ฾าน ปงิ้ ปลาหวานกบั กอ฾ ยสม฾ ๆรสนิยมความอยาก แม฽นแท฾เหล฾าเขา฾ ปากกับก฾อยปลาส฾มๆอย฽าไปตม฾ ให฾รสเสีย (บทที่ 7) อนั นี้ความเชื่อมน่ั ในหมค฽ู นอสี าน การทก่ี นิ สุกๆดิบๆถอื เปน็ อาหารหลกั และถือเป็นประเพณปี ระเภทอาการนี้ เหตผุ ลเอามาน้คี ืออีสานสว฽ นใหญ฽ ตอนต฽อไปสไิ ด฾เวา฾ ถงึ ภยั เกิดจากปลาทเี่ วา฾ นําเช้ือส฽ูคน... 264 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

265 กลอน รณรงคอ์ สี านไม่กนิ ปลาดบิ ชดุ ท่ี 1 ตอนท่ี 2 ทานอง ลาทางส้ัน ประพันธโ์ ดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2532 ชนะเลิศการประกวดอนั ดบั 1 ทสี่ ถานีโทรทศั น์ชอ่ ง 11 ขอนแก่น (บทท่ี 1) แมน฽ วา฽ เด฾อนาย ลกั ษณะของพยาธิใบไมใ฾ นตบั นนั้ รปู รา฽ งแบนแบน ขนาดเม็ดขา฾ วสารรปู เหมอื นใบไม฾ สามารถออกไข฽ได฾สามพันตวั ต฽อวนั หนง่ึ เพศผัวเมยี อยไ฽ู ดโ฾ ตเดยี วนัน้ ฮ฽วมกนั (บทที่ 2) เชอ้ื มานาํ ผู฾เป็นก฽อนแล฾วนัน้ หาถ฽ายยายยัง ถ฽ายบก฽ ลบหรอื ฝงใ ปลอ฽ ยไปตามพื้น ยามฝนมาพาจน้ื ลอยไหลไปทว่ั ถ฽ายนาํ สวนและฮ้วั บ฽อมีสว฾ มถ฽ายวาง (บทท่ี 3) ฝนตกมาชะล฾างไขพ฽ ยาธิลงหนอง ตามลําคลองมหี อยไซพยาธิอาศยั ได฾ ไข฽พยาธิเขา฾ แลว฾ ลอยไหลไปทัว่ และชอนไซเขา฾ ในตวั ปลามเี กล็ดที่เว฾าแฝงเข฾าอยู฽ใน (บทที่ 4) พยาธติ วั อ฽อนไดฝ฾ งใ อยใ฽ู นปลา คนนาํ มากินดบิ เข฾าไปในท฾อง ตอ฾ งได฾กนิ พยาธิพร฾อมในปลาดงั กล฽าว ตัวพยาธิคอ฽ ยกา฾ วเจรญิ ข้นึ สวู฽ นั (บทที่ 5) พยาธติ วั แก฽นั้นฝงใ อยใ฽ู นคน เกาะอยู฽นาํ ผนังท฽อนํ้าดีไข฽ทวไี ปได฾ ส฽วนวา฽ ไข฽ไหลไปตามลาํ ไส฾ขับออกมานํา้ ถ฽าย อุจจาระบ฽อใส฽สว฾ มไหลล฾างส฽ูหนอง (บทท่ี 6) คนกินปลาดบิ ตอ฾ งเส่ียงตอ฽ อันตราย กลายมาเป็นวงจรเข฾าสค฽ู นจนได฾ โรคใบไมต฾ บั นีม้ หี ลายรูปแบบ ตอนเร่ิมแรกมอี าการเลก็ นอ฾ ย คือการจุกเสียดแน฽นในทอ฾ งบ฽อสบาย หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น 265 ศูนย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

266 (บทท่ี 7) ซา฾ ยโครงขวาออกฮ฾อน ท฾องหยึ่งเปน็ ประจาํ ต฽อมาคําเหน็ ตับและกดเจ็บพรอ฾ ม ซอมอาการตัวกบั ตาเหลอื งน้ันผอมโซทอ฾ งไข฽ ตับโต ท฾องอดื พร฾อมทังซํา้ เบ่อื อาหาร (บทท่ี 8) กินอาหารบอ฽ ค฽อยได฾ นํา้ หนักจ฽อยถอยลง หมดกําลงั หมดแรงจอ฽ ยโซโตแห฾ง อาการสามรุนแรงเกดิ เปน็ โรคแทรกซ฾อนตบั โตบวมใหญ฽ กินอาหารบ฽อได฾นอนไหใ฾ ส฽หมอน (บทท่ี 9) เป็นหนาวๆ ฮอ฾ นๆ ไข฾ตา่ํ ท้งั สงู ทอ฽ นํ้าดีอดุ ตันไข฾สนั่ หนาวโตฮ฾อน พยาธิซอนไซหมน฽ จนเปน็ แผลอกั เสบ เป็นแผลถงุ นา้ํ ดีฝีในตับอีกพรอ฾ มซอมได฾งา฽ ยดาย (บทที่ 10) ผลสุดทา฾ ยตับเลยก฽ายเปน็ มะเรง็ โรคท่คี นกลวั เกรงฤทธแ์ิ รงแข็งฮ฾าย มะเร็งตับตวั รา฾ ยถงึ ตายทุกทา฽ น ฮ฾ูจักแลว฾ ใหย฾ า฾ น กันไวแ฾ น฽เด฾อ… (กลอนลง) อย฽าสิเผลอเด฾อคนกินปลาดิบแล฾วสิบ฽นเจบ็ ในทอ฾ ง... 266 หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

267 กลอน รณรงค์อีสานไมก่ ินปลาดิบ ชุดท่ี 2 ตอนที่ 1 ทานอง ลาทางส้นั ประพันธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2532 รองชนะเลศิ การประกวดอันดบั 2 ทสี่ ถานโี ทรทัศนช์ อ่ ง 11 ขอนแก่น โอล฽ ะนอ…กินดีมีสขุ จะพ฾นทุกขแ เมือ่ บ฽กนิ ปลาดิบ หยิบใส฽ปากวันละนดิ มีสิทธ์ิเปน็ พยาธิใบไม฾ในตับ บ฽ออยากใหช฾ ีวติ ดับให฾เลิกกนิ ปลาดิบสา กนิ ปลาดบิ มีทกุ ขแกินสกุ ไร฾โรคา ให฾พ่นี อ฾ งต่ังท฽าฟใงลาํ เดอ฾ … โอ฽ละนอ……..นวลเอย ขอกราบเรยี นทุกทา฽ น น฾อยใหญไ฽ ทยอีสานผ฾ูท่ีมาในงานรว฽ มกันวนั น้ี โครงการรณรงคแอีสานไมก฽ นิ ปลาดบิ นีม้ ดี หี ลายอย฽าง ฉนั สิกล฽าวอา฾ งพอใหฮ฾ ฾เู ร่ืองราวชาวอสี านเฮาน้มี ีมาก คนเปน็ ๕๕% แต฽เป็นโรคพยาธิใบไม฾ในตับนบั ดูบ฽อทันถ฽วน ประมาณเอาเค฾าๆว฽าเป็นหลายทกุ ภาค โรคน้ีหากเกดิ ข้นึ ตดิ เชือ้ กับปลา ปลาพวกทมี่ พี ยาธินั้นคือปลาหมม฽ู ีเกล็ด ซมุ หมป฽ู ลาขาวตะเพียน หม฽ูปลาซวิ น฾อย และปลาสตู รปลาสร฾อยขาวนาปลากะด่ี ปลาในจําพวกนม้ี เี ชือ้ อยู฽ใน เรม่ิ แรกไดม฾ าจากถ฽ายของคนผู฾ทเี่ ป็นโรคใบไมใ฾ นตับบอ฽ ถ฽ายเทลงสว฾ ม ถ฽ายนําสวนนําฮ่ัวบ฽อฝงใ ดินแกลบโก฽น เวลาฝนชะล฾างทําใหน฾ ําล฽องไหล ไขพ฽ ยาธิสิชะล฾างลงนาํ ฮ฽องคคู ลอง มีหอยไซอยใู฽ นหนองรับรองเอาไว฾ ไข฽พยาธิหมน฽ อย฽ใู นหอยนัน้ บอ฽ ทันโดนกะฟกใ ออกเป็นตวั ออกหมน฽ เข฾าไข฽ ในเนอื้ หมู฽ปลา ลกั ษณะรูปรา฽ งตงั พยาธิแบนๆขนาดเม็ดข฾าวสารรปู เหมอื นใบไม฾ คนกินดิบเขา฾ ไปพยาธิใบไม฾ในตับน้ันฝงใ ในคนอย฽ู เป็นวงจรต฽อเร่อื ยจากปลาเข฾าสคู฽ น... หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น 267 ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

268 กลอน รณรงค์อีสานไมก่ ินปลาดิบ ชุดที่ 2 ตอนท่ี 2 ทานอง ลาทางสนั้ ประพันธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2532 รองชนะเลิศการประกวดอนั ดบั 2 ที่สถานีโทรทัศนช์ ่อง 11 ขอนแก่น เพศผูเ฾ มียพยาธินนั้ รวมอย฽ูในตวั เดียวกนั ผสมพันธแกนั เองแพรข฽ ยายเองได฾ สว฽ นวา฽ ไขน฽ ้ันอยตู฽ ามลาํ ไสป฾ นออกมากับถา฽ ย กายเป็นตวั อ฽อนได฾ไหลรา฽ งสห฽ู นอง ก฽อน้าํ ดีเดอ฾ พน่ี ฾อง เปน็ บอ฽ นสําคัญหมอ฽ งพยาธอิ าศยั กนั อย฽ซู อนไวลี้ โรคพยาธิใบไมใ฾ นตบั ตัวนีอ้ าการเรมิ่ แรกเกดิ อาการเสียดแน฽นจุกทอ฾ งบ฽อสบาย ออกฮอ฾ นชายโครงขวาหรอื วา฽ บริเวณยอดอก เบอ่ื อาหารพร฾อมอาการสองซอมได฾ ตับโตท฾องย่งึ เบ่ืออาหารมากขึ้นทางซ้ําบ฽ออยากกนิ ตากับโตเหลอื งพร฾อม โตจ฽อยกอยแฮง อาการสามรนุ แรงม฽ามตับโตขึ้น ตากับโตเหลอื งเพ่ิมมีอาการไข฾ส่นั ขา฾ วกะกนิ บ฽อไดใ฾ จนั้นกะบ฽อดี ท฽อนาํ้ ดอี ดุ ตนั กายเป็นมะเร็งซํ้า มะเร็งตบั มะเรง็ ท฽อนาํ้ ดพี รอ฾ ม ซ฽อมดนู ับมื้อจอ฽ ย ผลสุดท฾ายกะม฾วยตายถิ่มบเ฽ หลอื ติดนาํ้ เชอื้ ตรวจแล฾วคักแน฽คือปลาอย฽าพากนั กินดบิ ให฾รบี เซาสาเดอ฾ เซาสาเดอ฾ การกินปลาดบิ นี้สิตายฟรีคนบ฽อเชือ่ ผวั ฮแู฾ ลว฾ ให฾บอกเมยี เมียฮูแ฾ ลว฾ ให฾บอกลูกน฾อย หลานหลอ฽ น ต฽อไป… 268 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

269 กลอน พทิ กั ษท์ รพั ยากรธรรมชาตแิ ละอนรุ ักษ์สงิ่ แวดล้อม ทานอง ลาทางสั้น ประพนั ธโ์ ดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2533 รองชนะเลศิ การประกวดอนั ดบั 2 ท่ีสถานโี ทรทัศนช์ ่อง 11 ขอนแกน่ โอล฽ ะนอ…ปใถวีคงคารกุ ขชาตินาๆ ตนิ ะชาตินา ๆ ทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดลอ฾ มมนุสษานบั เป็นของสาํ คญั จงพากันรณรงคชแ ฽วยพทิ ักษรแ กั ษา ใหส฾ ง่ิ แวดล฾อมน้ี ดํารงคงอยคู฽ ูเ฽ มอื งบา฾ น โอล฽ ะนอ… นวลๆ เอย… สวสั ดเี ด฾อท฽านคณาจารยทแ ุกท฽าน หลานราตรีสิเว฾าลํารอ฾ งสฟู฽ งใ ทรัพยากรนั้นคอื หยังเจา฾ ว฽า เอาละนา฽ ฮา฽ นีม้ าฟงใ น้ันต฽อกัน ธาตดุ ินธาตุน้ํานนั้ ลมไฟอากาศ ปราชญรแ ะบุ กลา฽ วไว฾แตค฽ ราวก้ีแต฽กอ฽ นหลัง ธาตุดินของสําคัญมากมายหลายลน฾ คนเฮาปูนแปลงสรา฾ ง อาศยั ดนิ นล้ี ะพอ฽ ธาตุวุลแฟรม กาํ มะถัน ตะกว่ั ธาตดุ บี กุ หมู฽นั้นสรรคแสรา฾ งเพม่ิ เติม โปรแตสเพิ่มโลหะทองแดง ทองคาํ แถมเพชรนลิ รวมซํา้ ในผืนน้ํากะยงั มีแรธ฽ าตหุ ฾วยทะเลบึงหนองกะ นับเป็นธรรมชาติ ลมอากาศหมน฽ู ัน้ รวมเข฾าใสก฽ ัน นอกจากน้นั ฟืนถ฽านไฟเผา ผนื ดินหญ฾าภเู ขาทั้งตน฾ ไมใ฾ หญ฽ สตั วใแ นไพรมากลน฾ มวลนน้ี ับรวมวัตถโุ บราณลว฾ นปราสาทเจดียแ นกี้ ะของสาํ คญั ทรพั ยากรเวา฾ เฮอื นซานเย฾าภมู ิลาํ เนาบา฾ นซอ฽ งรวมท้ังของปลูก สร฾างหลายล฾นมากมี ทัง้ โรงทออง่ั อออายเอ฾า โรงสุราเหลา฾ เผาอากาศควนั พษิ คิดเบิ่งสารเคมีที่คนเฮาใช฾ ภยั เสียงดงั เสียงก฾องเตม็ เมอื งน้ีกะแม฽น แดนอีสานส฽ูมื้อมืนดือ้ จากพิษภยั คนสมัยแตก฽ ี้บอ฽ มีสิง่ เป็นพษิ การอย฽กู ินกะผิดตา฽ งเฮาเดียวน้ี เพราะว฽าตั้งแต฽ดง ปุาสัตวแหลาย คนบอ฽ ผลาญทําลายปาุ ดงดอนด฾าว ข฾าวเตม็ นาปลาเตม็ นํา้ สระ หนองบงึ บวก กบเขยี ดฮวกแต฽ก้ีหาได฾งา฽ ยดาย บอ฽ มสี ารพิษร฾ายคือดัง่ ปจใ จุบัน อยก฽ู นิ กนั มีสขุ แต฽หลังปางก้ี บัดตกมาเดียวนี้เป็นไปหลายอยา฽ ง สง่ิ แวดล฾อมต฽าง ๆ พาใหค฾ นสม฽ู ้อื เปน็ ไดเ฾ ปลี่ยนไป ไทยอีสานของเฮาฟงใ แลว฾ คดิ ฮ่ําหมอลําเว฾า… หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 269 ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

270 กลอน สตรกี บั การพัฒนาประชาธปิ ไตย ทานอง ลาทางส้นั ประพันธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2535 โอล฽ ะนอ.. ฟงใ บทบาทหนา฾ ท่ีของกลุ สตรี แต฽อดีตจนว฽าถงึ ปใจจุบัน ผู฾หญงิ เฮามีหน฾าที่ตง้ั ครรภแเล้ยี งลกู เลี้ยงเต฾า อยู฽กบั เหย฾าเฝูาเฮือนงานอ่ืนๆ กะทําไดเ฾ สมอเหมือน กบั ผชู฾ ายทุกอย฽างนอกจากเวียกครอบครวั งานสงั คมและชุมชนตา฽ งๆกะเฮด็ ได฾คือกัน เปน็ เร่ียวแรงสําคญั บ฽แพก฾ ันกับผช฾ู าย โดยเฉพาะการพัฒนาประชาธปิ ไตยซุ฽มผูห฾ ญงิ แห฽งดีใจ รองรับไดท฾ ุกอยา฽ งบ฽ยอมแพ…฾ โอ฽ละน฾อ…ฟงใ ทางนซี้ ุมสตรีเฮด็ ใหมเ฽ รื่องผห฾ู ญิงกบั ประชาธิปไตย ไผกะคงสฮิ ฾วู า฽ เดียวนีต้ า฽ งหลงั แตก฽ อ฽ นนนั้ ผ฾ูหญิงอย฽กู บั เฮือนเดยี๋ วนเี้ รียนจบสูงทว่ั ถึงกันแลว฾ แนวการบ฾านเฮือนซานทกุ อย฽างเวยี กครัวเฮอื นเฮด็ สรา฾ งทําได฾ส฽ูแนว นอกจากเวียกบา฾ นแล฾วยงั ออกซ฽อยสงั คม พฒั นาชมุ ชนพฒั นาเมืองบา฾ นจดั ให฾เป็นหวั หน฾านาํ พาตา฽ งๆ เรยี กวา฽ กลุ฽มแมบ฽ า฾ นบม฽ ีย฾านเรื่องงาน แถมกับงานนอกบา฾ นยังเฮ็ดซ฽อยคุณผัว หารายไดม฾ าจนุ เจอื ครอบครวั ซ฽อยผัวกะยังได฾ หญงิ สมัยเดี๋ยวน้ี สรปุ แลว฾ ว฽าดีหลายอนั หลายอย฽าง มีบทบาทต฽างๆ เป็นผ฾นู าํ กะได฾คือแทด฾ ่ังซาย เป็นนายก ร.ม.ต. กะได฾ไปฮอด ส.ส. ท้ัง ส.จ. ส.ท. ทกุ อยา฽ งหญิงทาํ ได฾ ไปทางนกั ธรุ กจิ การคา฾ กะปญใ ญาเฉยี บขาดศิลปินดีเด฽น แม฽ดีเด฽นแหง฽ ชาติ ซม฽ุ สตรเี ฮด็ ได฾ไปคลอ฽ งสู฽อนั เปน็ แพทยหแ ญิงพยาบาลหมู฽น้ันตาํ รวจหรอื ทหาร อีกหลายประการพวกผูห฾ ญิงทําได฾ ฟงใ ต฽อไปเด฾อพน่ี ฾อง กลอนตอ฽ ไปสเิ ปน็ การปกครองในระบบใหม฽ๆ แบบประชาธิปไตยกลอนต฽อไปสไิ ดล฾ ําร฾องล฽องยาว สสิ าวเปน็ กลอนใหพ฾ ี่นอ฾ งฟใงต฽อเอาเดอ฾ ท฽าน…. 270 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

271 กลอน ผู้หญงิ กับประชาธิปไตย ทานอง ลาทางสั้น ประพนั ธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2535 โอล฽ ะนอ…โลกนม้ี ปี ระชากรมากมายเคง่ิ หนึ่งเป็นผ฾ูหญงิ เค่ิงหน่ึงเปน็ ผูช฾ ายผห฾ู ญิงมกี าํ ลังกายกําลงั สมอง เทียบเท฽ากบั ผ฾ูชายและมีหัวใจอันออ฽ นโยน มีท้ังความอดทนทํางานกนั อย฽างจริงจงั แล฾วเป็นหยงั เฮาสปิ ล฽อยให฾ผช฾ู ายเปน็ ผูบ฾ ริหารบ฾านเมืองแต฽ฝาุ ยเดียวผหู฾ ญิงเฮา สามคั คกี ลมเกลียวใหท฾ ันยคุ พฒั นาสมกับวา฽ สตรีไทย เฮาทําได฾ข฽ูสอู฽ ัน หญิงตอ฾ งกล฾ากล่ันทุกวันน…้ี โอ฽ยละน฾อ…ฟใงเอาไวส฾ ตรีไทยนอ฾ ยใหญ฽ ตกหว฽างผูห฾ ญงิ ไทยนี้ เจรญิ กา฾ วหนา฾ พัฒนาเลือกตง้ั ฟงใ สเิ วา฾ สฟ฽ู ใง ผูห฾ ญิงเฮามีสิทธล์ิ งสมัครรับเลอื กตงั้ คือด่งั ซุมผูช฾ าย เสยี อยา฽ งเดียวแตบ฽ ม฽ ีสทิ ธิ์หลายทอ฽ ผ฾ูชายตอนน้ี ตอนทนี่ ามสกลุ ใชน฾ ําสามนี ี้ละพอ฽ ลกู ผู฾หญิงบค฽ ฽อยได฾เรยี นต฽อ กะเปน็ นําข฾อน้จี งั่ เสยี รูโ฾ ง฽เขลา อนั น้ีเว฾าพืน้ เก฽าเฮามาแตเ฽ ด๋ียวน้ีพัฒนาทว่ั ถึงกันไว฾ สว฽ นว฽านามสกลุ ใชน฾ าํ สามีคอื เก฽าแต฽การศกึ ษาเฮาพฒั นาข้ึนไว฾ บ฽มีไดโ฾ งเ฽ ขลาบ฾านเมอื งเฮาสม฽ู ื้อ มคี นอ่งั กนั หลายประชากรหญิงชายเค่ิงกันเดย๋ี วน้ี ผูห฾ ญงิ มคี วามรค฾ู อื กันก้าํ เกิง่ สิมวั แต฽น่ังเบ่งิ เวยี กบง฽ านการบ฽สรา฾ งคาอ฾างแตผ฽ ห฾ู ญงิ โดยเฉพาะอย฽างยิง่ สมัยใหม฽ ปจใ จบุ นั เศรษฐกิจนับวนั คา฽ ของแพงขึน้ ขนื เมนิ เฉยเอาไว฾ใหผ฾ วั หามาสู฽ บอกว฽าอย฽บู ฽ไดม฾ หี วงั ไวว฾ า฽ จนตอ฽ ไปน้ผี ูห฾ ญงิ ตอ฾ งเรม่ิ ต฾น ตามยคุ ตามสมัยลกู ผูห฾ ญิงเฮากะมีหวั ใจ มีกาํ ลังวงั ชามคี วามร฾ูศกึ ษาสํ่าผู฾ชายเหมิดแล฾ว บ฽มีกลวั หยงั แหลว฽ การงานทุกอยา฽ งแถมยังเฮด็ เวียกบ฾านงานไดส฾ แ฽ู นว นอกจากเวียกบ฾านแล฾วยังออกซอ฽ ยสงั คมกลุม฽ ชมุ ชน พัฒนาเริ่มมาแตน฽ าํ บ฾านจากระดบั หมู฽บา฾ นตําบลน้ีกะแม฽นฮอดอําเภอจังหวัด ระดบั ประเทศเฮ็ดได฾เทยี มเทา฽ หม฽ูผช฾ู าย สังเกตท่วั เขตคา฽ ยในกล฽ุมบรหิ ารการบม฽ ผี ู฾หญิงในกล฽มุ บริหารน้ี จะต฾องมีบกพร฽องบางอนั บางอยา฽ งขาดข฾อมลู ต฽างๆ เหตผุ ลบางอนั และมมุ มองสําคญั ทผี่ หู฾ ญงิ เฮาฮูด฾ เู หตุผลดีซ้ําผู฾หญิงทาํ ละเอียดอ฽อน เร่มิ จากงานบ฾านกอ฽ นฮอดผ฾ูชายบไ฽ ดม฾ ายุ฽งเก่ียวนาํ ซํ้าก฽อน้ันงานใหญผ฽ ูซ฾ ายทาํ ผูห฾ ญงิ นําทันหมดบม฽ แี นวยา฾ น ฮอดการเมอื งการบ฾านบริหารระดับชาติ หญิงฉลาดรอบรู฾เฮียนฮู฾ส฽อู นั เพราะฉะนัน้ ให฾รีบด฽วนซวนกนั หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 271 ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

272 สทิ ธ์ิของเฮาสาํ คญั อยา฽ ให฾ไผมาซือ้ หรือหากมีความพร฾อม ของตนให฾รบี ดว฽ นซวนกนั มาสมัครรับเลอื กตงั้ ตามแท฾แตค฽ วรการศกึ ษาครบถว฾ น ให฾รีบด฽วนจดั การเปน็ ผหู฾ ญิง กะมสี ิทธ์อิ อกกฎหมายบริหารบา฾ นเมืองเฮาได฾ ผหู฾ ญิงไทยบ฽นอ฾ ยหนา฾ ยคุ สตรีพัฒนาทําไดท฾ กุ อย฽าง ระดับใดเกะชา฽ งผ฾ูหญงิ เฮาเฮ็ดไดแ฾ ละทาํ ได฾อยา฽ งดี สทิ ธผิ ห฾ู ญิงเฮามีทาํ ได฾ทุกอย฽างอยา฽ ยอมแพ฾… 272 หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

273 กลอน อนรุ ักษ์วัฒนธรรมไทย 273 ทานอง ลาทางสัน้ ประพนั ธโ์ ดยแมค่ รู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2537 (บทที่ 1) ฟใงเอาไว฾ ชาวไทยน฾อยใหญ฽ วัฒนธรรมไทย เป็นของดเี ลิศลาํ้ ให฾จาํ ไวใ฾ ส฽ใจ (บทที่ 2) ของจงได฾ ซซู อ฽ ยอนรุ ักษแ ฮกั ส่ิงของไทยทํา เทิงประพฤติและปฏบิ ัตินํา ฮกั แพงเอาไว฾ วัฒนธรรมไทย เป็นของเชิดชูหนา฾ จงพากันรกั ษา ใหท฾ ราบซงึ้ คณุ ค฽า (บทที่ 3) เป็นตน฾ ว฽า หนึ่ง ภาษา และวรรณกรรม สอง ดา฾ นศลิ ปกรรรม จาํ ใหถ฾ ฾วนถี่ สาม ธรรมเนียมประเพณี พิธกี รรมความเชื่อม่ัน ใหถ฾ ือไวอ฾ ยา฽ งดี (บทท่ี 4) ขอ฾ ท่ีส่ี ด฾านดนตรีและมหรสพน้ัน กะเป็นสิง่ ดงี าม พากันปฏบิ ัติตาม ประพฤตินาํ ทําพรอ฾ ม ซอ฽ ยถนอมรกั ษาไว฾ วัฒนธรรมไทย มอี ยู฽สี่แขนง แบ฽งไว฾ข฾อใหญ฽ พานั้นเดอ฾ พากนั จาํ จื่อไว฾ เทงิ ใช฾เฮด็ นํา (บทที่ 5) ดา฾ นภาษา และวรรณกรรมนนั้ คอื ภาษาประจําถ่ินใผมัน ให฾แพงไวน฾ อ฾ งพ่ี ถือว฽าเปน็ ของดี มขี องเก฽าไว฾ใช฾ บ฽ไปง฾อต฽อไผ (บทท่ี 6) ทงั้ ภาคเหนอื ภาคกลาง ภาคอสี านภาคใต฾ กะใหซ฾ ฽อยอนุรกั ษแ ฮักภาษาและวรรณกรรม ถน่ิ ตนเองไว฾ เช฽นว฽าภาษาใช฾ คนอีสาน เฮานคี้ วรภูมใิ จ ถือไวเ฾ ปน็ ใหญ฽ เดนอคนไทย คนรนุ฽ ใหม฽ ควรศกึ ษาใหฮ฾ ู฾ ภาษาท฾องถ่ินตน หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

274 (บทที่ 7) จุดเรม่ิ ตน฾ ควรใสใ฽ จจํา คําวา฽ วัฒนธรรม มีความหมายกว฾างขวาง ส่าํ ใดให฾จาํ ไว฾ บรรพบรุ ษุ เพิ่นน้นั สั่งสมให฾ เฮาควรสนใจ นําไปสืบสานตอ฽ สิ่งดีงาม ท้ังหลายนน้ี อ เฮาควรอนรุ ักษแไว฾ อยา฽ ทาํ ใหเ฾ สื่อมสูญ 274 หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

275 กลอน การประกันสังคม ตอนท่ี 1 ทานอง ลาทางสน้ั ประพนั ธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2537 โอล฽ ะนอ฽ ...การประกนั สังคมนี้เหมาะสมเหลือหลาย รฐั บาลจัง่ ไดอ฾ อกกฎหมายประกนั สงั คมมา เพราะเปน็ ห฽วงชาวประชาผองผใู฾ ช฾แรงงาน ฮา฽ เกิดการเจบ็ ปวุ ยอุบัตเิ หตุเพทภัย ไผสิเปน็ ผด฾ู ูแลสวัสดิการของคนงาน รัฐบาลคะนิงจัง่ นํามอบให฾หมอลําเปน็ ผบ฾ู อกขา฽ วสาร กฎหมายประกันสังคมมีผลดีหลายประการ ผองลกู จ฾างทุกทา฽ น ใหฟ฾ งใ ไว฾... โอ฽ละนอ...คนไทยเอย฽ ฟงใ เดอ฾ ท฽านผองผ฾ูใชแ฾ รงงานฟงใ ไวท฾ ุกท฽าน ตามโรงงานบริษทั ห฾างร฾าน หลายล฾นคณา ความเจริญก฾าวหนา฾ ปรบั เปล่ียนเวียนไป สังคมของคนไทย กะเปลยี่ นแปลงแลงเช฾า การงานเฮาเดี๋ยวนี้ กะมไี ปแปลกต฽าง การท่เี ป็นลูกจา฾ ง กะทนส฾ูเสย่ี งภยั ด฾วยเหตนุ ล้ี ะเจ฾า เพนิ่ จ่ังฮาํ่ คะนิงหลาย ยามคนงานเจ็บปวุ ยหรอื ตาย ไผสมิ าคุม฾ ครองเบง่ิ ดูแลท฽าน รัฐบาลจงั่ ออกกฎหมายประกันสังคมให฾ ตั้งแตป฽ ี 2533 ผา฽ นไปกฎหมายให฾มาซ฽อย อบุ ตั ิเหตุใหญ฽น฾อย สคิ รองคุ฾มส฽ูประการ กฎหมายนม้ี ปี ระโยชนแแกท฽ า฽ นยามเกิดปญใ หา สินํากองทนุ มา ซอ฽ ยเหลอื ยามฮอ฾ น… หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน 275 ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

276 กลอน การประกนั สงั คม ตอนที่ 2 ทานอง ลาทางสั้น ประพนั ธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2537 มีสองตอนฟใงไว฾แตกต฽างกันไปกองทุน 2 อยา฽ ง กฎหมายเพน่ิ กล฽าวอา฾ งวางไวต฾ ฽างกัน1 กองทุนเงินทดแทนว฽านัน้ เพ่นิ กําหนดใหน฾ ายจา฾ งเปน็ ผส฾ู มทบหรอื วา฽ สมทบเงินเขา฾ กองทนุ ฝาุ ยเดยี วแตน฽ ายจา฾ งอยา฽ งที่ 2 แมน฽ กองทุนประกนั สังคมนนั้ สมทบ กันทัง้ สามฝุาย คือนายจ฾าง ลูกจ฾าง ทงั้ พร฾อมรฐั บาล ฝุายละหนึ่งเปอรแเซ็นตคแ รงึ่ เด฾อทา฽ น หรอื รอ฾ ยละหกสลงึ สมมติว฽าเงนิ เดือนหนึ่งรอ฾ ย กะจ฽ายฝุายหกสลงึ เงินเดือนถงึ หน่ึงพนั กะออกไปตามข้ัน สมทบกนั ฝุายละสบิ ห฾าบาท ออกทกุ เดือนอย฽าขาด กฎหมายเพิ่นบอกให฾ผลสไิ ดอ฾ ย฽างดี ส฽วนผลรบั จาก กองทนุ เงนิ ทดแทนน้ี มอี ย฽หู ลายประการ หากไดแ฾ ต฽เวลาเฮด็ งานให฾นายจ฾าง ยามคนงานเจ็บปวุ ยไข฾ ประสบภยั นอ฾ ยใหญ฽ ยามทพุ พลภาพหรอื ตายกะไดค฾ ุ฾มครองใหส฾ อู฽ นั ยามทุพพลภาพหรือตายนัน้ กองทนุ เพิ่นจา฽ ย หนอ฽ ยหรอื หลาย ตอ฾ งเบงิ่ งานทท่ี ําวา฽ เส่ียงภัย มากน฾อยหลายหน฽อยสํ่าใดเ ส฽วนกองทุนประกนั สังคม เพิ่นกาํ หนดใหม฾ ีอยู฽ 4 ประการหลัก ฟใงใหม฾ ัน คกั ๆ เรื่องประกันสงั คมนัน้ มีอย฽ู 2 กรณี เงนิ กองทุนซ฽อยเหลอื ลกู จา฾ งไวฟ฾ ใงไปอีกตอ฽ ส฽วนกองทนุ เงินทดแทนเว฾าไปแลว฾ นอ฾ พ฽อ บดั น้ขี อพกั ไว฾ฟงใ ขั้นล฽องยาว สสิ าวเปน็ ตอนฟใงไวส฾ าก฽อนในตอนนี้… 276 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

277 กลอน ประวัตแิ ละความหมายของคาว่าหมอลา ตอนที่ 1 277 ทานอง ลาทางสั้น ประพนั ธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2537 (กลอนขน้ึ ) โอ฽ละนอ... ฟงใ ใหด฾ มี ปี ระโยชนแบ฽มโี ทษบ฽มีภยั แลว฾ ควรนาํ เอาไปสร฾างสรรคแสานตอ฽ สเิ ปน็ การเกิดก฽อดา฾ นวฒั นธรรม ประวัตแิ ละความหมายของคําวา฽ หมอลาํ ฟใงแลว฾ จําไว฾ ต่ืมเป็นความฮู฾ โอ฽ละนอ..นวล ๆเอย (เนอ้ื ในกลอน) (บทท่ี 1) ฟงใ ลําร฾อง ปรับปรงุ สูตรใหม฽ ใหท฾ นั ใจพี่นอ฾ ง ผู฾คอยจอ฾ งรบั ฟใง (บทท่ี 2) บ฽ได฾ยง้ั จ฾าวหนํา่ นํากลอน มบี ทสอนบทเตือน ทกุ กระบวนตามบ้ัน คนโสกนั ว฽าหมอลาํ ยุคนี้ บม฽ ีดจี กั สหน฽อย ลาํ เสียงพออ฽อยๆ หลงเสียงแคนกะพ฽องนน้ั หนั จ฾าวยา฽ วแต฽เพลง (บทที่ 3) เกรงกดทรงกรงึ กา฾ ม มาดใหญป฽ านดารา บัดหา฽ หลงความลํา ลดั ลงทางเต฾น ลาํ อหิ ลีบม฽ ีเฮด็ เหล฾น น้นั คือคอื ลาํ แบบเก฽า เอาแต฽ลําล฾วนๆ สาวจ฾าวยา฽ วกลอน (บทที่ 4) แบบยอ฾ นยคุ แตเ฽ คา฾ ฮตี เก฽าโบราณ เดียวนไ้ี ปตามกาลยคุ สมัยไวฟูาว ซมุ ผฟ฾ู ใงกะห฽าว หมอลํากะจา฾ วใส฽ ไปนาํ กันอมุ฾ ลุ฾ทชุมฟงใ พร฾อมผูล฾ าํ ยามเพิ่นวอยๆจ฾าว เดินดงลํายา฽ ว เบิง่ เพ่นิ ฟาู วแท฾ๆ บ฽มฮี ูฮ฾ ฽อมนาํ (บทที่ 5) มีแต฽จํ้าแลว฾ จา้ํ จา฾ วนา่ํ ทางกลอง สว฽ นทาํ นองเสียงลาํ บ฽ไดย฾ นิ พอด้ี แตว฽ า฽ ศิษยคแ รูราตรนี ้ี ทังเป็นศิษยทแ ุนครสู อนดี มพี ร฾อมทุกอย฽าง หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

278 พร฾อมสทู฽ าง ลาํ อห่ี ลีกะได฾ลาํ เลน฽ กะเฮ็ดเปน็ (บทที่ 6) มักลําเหล฾น หรือซแิ ข฽งทางกลอน วาทสับสีพันดอน ฮอ฽ นลงปงลงจ฾อ มบี ทถามบทสอ฽ ยอกลอนซ฾อนไล฽ แม฽ราตรีศรีวิไลคิดเพ่ิม เสริมสรา฾ งพัฒนา (บทที่ 7) หมอลําเรง฽ รุดหนา฾ แปรเปลยี่ นตามสมยั ประเทศชาติ กะกา฾ วไป ซว฽ู ันหันจ฾าว ต้ังแต฽คราวก฽อนกี้ เฮามหี มอลาํ เร่ือง เสียงเพน่ิ ลาํ เยนิ้ ๆ เอน้ิ ลําพ้ืนเล฽านทิ าน (บทท่ี 8) สภาพการณแเปลยี่ นปนิ้ ลํากะเปลีย่ นผนั ไป ตามปใจจัยทางสงั คม บม฽ หี ยดุ นิง่ ข฾อเท็จจรงิ แนวนี้ มีมาจัง่ ใดแหน฽ อยากให฾ซุมพ฽อแม฽ และญาตพิ ่ีนอ฾ ง เฮียนฮท฾ู ี่มา (บทท่ี 9) อันคาํ วา฽ \"หมอลาํ \"นนี้ า฾ ความหมายว฽าแนวใด ความเปน็ มาเป็นไป เหตผุ ลสมอา฾ ง ทางอาจารยผแ ฾ูฮ฾ู สนั นษิ ฐานหลายวาด ปราชญแทงั้ หลายวา฽ ไว฾ ใหเ฾ ฮาฮูฮ฾ อ฽ มทาง (บทท่ี 10) เพอ่ื ซิได฾กลา฽ วอ฾าง สืบตอ฽ กันไป แม฽ราตรี ศรวี ไิ ล สืบสาวใหเ฾ ฮาฮู฾ ฟใงเบงิ่ ด฾ูพน่ี อ฾ ง ความเป็นมาหลายแง฽ พจิ ารณาให฾เทยี่ งแท฾ ที่เขาเวา฾ ว฽ามา (กลอนลง) ความเปน็ มาบทสองให฾พ่นี ฾องฟใงตอ฽ อยา฽ รอเด฾อ... 278 หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

279 กลอน ประวตั ิและความหมายของคาว่าหมอลา ตอนที่ 2 ทานอง ลาทางส้นั ประพันธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2537 (บทที่ 1) กลอนนี้พรรณนาเคา฾ บอกเลา฽ อธบิ าย เรื่องประวัติ และความหมาย ของคาํ ว฽าหมอลํา นักปราชญสแ ันนิษฐานไว฾ นกั วิจยั ผู฾เพน่ิ มีความฮ฾ู ดูกนั ถ฾วนถี่ ผส฾ู ันทัดกรณียแ ไดเ฾ ขยี นบันทึกไว฾ ใหเ฾ ฮาได฾เฮด็ นาํ (บทที่ 2: เต้ยโขง) โอ฽ลาํ ๆๆๆ เราได฾ฟใงประจาํ แต฽ไมร฽ ู฾ความหมาย โปรดฟใงท้ังหญิงและชาย หมอลําสาธยาย ถึงที่มาของคาํ อนั คาํ ว฽าหมอลํา เปน็ มาอยา฽ งไร ได฾โปรดตง้ั ใจ ฟงใ เอาเรอื่ งราว (บทที่ 3: เต้ยโขง) เรอ่ื งหมอลาํ ใครๆก็รู฾ แตห฽ ากจะถามดู ถงึ ทีม่ าของคํา คําตอบ ก็พึมๆพาํ ๆ เอาสาระเงอ่ื นงาํ อะไรไมไ฽ ด฾ ได฾แตต฽ อบเล่ียงไป ว฽ามีมานมนาน แตบ฽ รรพกาล นบั เป็นหลายร฾อยปี (บทท่ี 4: เตย้ ธรรมดา) ประวตั มิ มี าดนนานล้าํ คําว฽าหมอลําเวา฾ ไวห฾ ลายซอ฽ แตแ฽ มแ฽ ต฽พอ฽ ปูุตาย฽าโซ฾นๆๆ คนเฒา฽ เพนิ่ เหลา฽ มา คาํ วา฽ ลํานี้น฾า สันนิฐานวา฽ มา คือลําไม฾ไผ฽ ส่ิงใดยาวเอิ้นว฽าลาํ บอกไว฾ลาํ ธารลาํ ห฾วยกะด่งั กนั สันนิฐานอีกคาํ จากหนงั สอื นทิ าน นักปราชญแเขียนใส฽ใบลาน หอื จารไว.฾ .. (บทท่ี 5: ลาย่าว) คาํ วา฽ ลําบอกให฾มีความหมายตามว฽า คําว฽าหมอนนั้ นา฾ คือคนกล฾าเก฽งการ (บทท่ี 6) ผเ฾ู ช่ีวยชาญเฉพาะดา฾ น เชน฽ หมอแพทยหแ มอลํา ผซ฾ู ฽างจดซา฽ งจาํ โตอย฽างหมอลําน้ี มคี วามหมาย และตาํ ราอา฾ งเปน็ หมอคอื วา฽ ประวตั ิความเปน็ มาของหมอลาํ บอกไวใ฾ ห฾ลูกหลานจง฽ ไดไ฾ ขข฾อตอ฽ กัน... หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น 279 ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

280 กลอน พ่อแม่ควรใสใจดูแลลกู ทานอง ลาทางส้นั ประพนั ธโ์ ดยแมค่ รู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2537 ใช้ในโครงการพฒั นาคณุ ภาพชีวติ โอ฽ละนอ…โลกเอย฾ โลกป่นใ ปุวน พ฽อแม฽คาแตม฽ ว฽ นเฮฮา นาํ ความสนกุ สุขใจซว่ั โงมาถงึ เฮือน ลกู ผัดเปล่ยี นนิสยั คอยปรกึ ษาพอ฽ แมย฽ ามใดกเ ะบอ฽ มเี วลา ลกู ตดิ เหล฽าติดยา ฉีดม฾าเฮโรอีน สูญสิน้ ความเปน็ คน พอ฽ แม฽จนปญใ ญา จงซอยกันพฒั นาดแู ลลกู ไวก฾ อ฽ นอย฽านอนนิ่ง โอละนอ..นวลๆเอย… ฟใงสิพรรณาเรือ่ งคณุ ภาพชวี ิต เพื่อสกดิ หวั ใจ ผู฾ฟใงทว่ั คา฽ ยคนทง้ั หลายมองข฾ามในความเป็นอยู฽ ฉนั ขอลาํ ใหฮ฾ ู฾ ในเร่อื งพฒั นาตอนเร่ิมแรกน่ันหนา฾ ตอ฾ งพัฒนาตัว พัฒนาครอบครัว ตอ฽ ไปทางหน฾า อยา฽ เปน็ คนโสถิม่ เมาสุรายาฝนิ่ ให฾ทําอยท฽ู ํากนิ ให฾ขยนั หมัน่ สร฾าง ทางเจา฾ สิค฽อยรวยรวมทง้ั พอ฽ แม฽ด฾วยปกครองลกู หลานเหลน ใหม฾ องเหน็ คุณธรรมลกู หลานเฮากะสิได฾นําเอาตัวอยา฽ ง เอาใจใสล฽ ูกบ฾างยามวา฽ งใหส฾ ัง่ สอน อยา฽ มแี ต฽รบี ฮอ฾ น ฟาู วฟ่งใ นํางาน สว฽ นผ฾เู ป็นลกู หลาน กะอย฽าหลงเมามัว สิ่งบ฽อดีให฾หนเี วน฾ อยา฽ มัวเพลินนาํ เล฽น สเิ ปน็ คนบ฽อมคี ฽า มีปญใ ญาคือมีแสงสวา฽ งได฾ ไปได฾ตลอดกาลเรียนเอาเดอ฾ อย฽าครา฾ น เพียรอ฽านศึกษามวี ิชาคอื มที รพั ยแ นบั รวมเป็นลา฾ นอย฽าเป็นคนดื้อดา฾ น ให฾ฟใงความพอ฽ แม฽ เชือ่ ผ฾เฒ฽าผ฾แู ก฽ หมาบ฽อกดั ดอกนา฾ เดอ฾ หลา฾ ผใู฾ หญ฽ลนุ อยา฽ ทําเปน็ วยั ร฽ุนแบบว฽าบ฽อฟงใ หยัง ขอให฾ ฟงใ เหตผุ ลผ฾ูใหญ฽สอนนําเดอ฾ คันเผลอติดไปม่วั ของบ฽อดไี ร฾ประโยชนแ มแี ต฽โทษ ออ฾ ยต฾อย คุณนัน้ บ฽อเห็นขอให฾เจา฾ หลกี เว฾น ไลละหนไี กล สงิ่ เสพติดใดเ ๆ กะ อยา฽ เวียนวนพ฾อบอ฽ ว฽าเฮหรอื มา฾ กาวยาดมสูด อบอูดชีวิตสนั่ ฮอมนั่นบอ฽ นสติ าย อกี อันหน่งึ ตัวร฾าย คือสรุ าพาเบ่นิ ใหค฾ นเพลนิ ม฽วนแมง฾ ลมื สนิ้ สิ่งดี อนั สุราวา฽ นี้ พาชวี ิตมัวเมาบ฽อมเี อาการงานสงิ่ ดบี ฽อดี มีแตพ฽ าโลลนั ผิดคนไปทั่วหาว฽าตัวเก฽งกลา฾ หากนิ หน฾าบ฽อห฽วงเฮือน เหลียวเพง่ิ เสอ้ื ผ฾าเปือ้ นน้าํ ลาย โหยหลงใหลไปทางใดกเ ะเดินเป฻ย฽างเซบ฽อรอรัง้ ขาดสติ ยบั ยัง่ บอ฽ ฟใงความคนอนื่ เมาแล฾วคิดตืน้ ๆ หาเรอ่ื งแตบ฽ อ฽ ดี ความเป็นคนจึงซีก้ ะ ไหลลดหมดไป ยาเสพติดแนวใดกเ ะดง่ั เดยี วกันน้นั เฮ็ดใหอ฾ ายุสน่ั เทิงบ่นั ทอน สขุ ภาพ ทราบแล฾วใหพ฾ นี่ ฾องหนีเวน฾ หลีกกันเงนิ ทองนั้นกะสูญเปุาเสียหาย คอื คนตายทง่ั เป็น ถ฾าเสพตดิ ซุมนี้ ทางท่ดี ีเซาไว฾ พากันเอาชนะใจ เซาไว฾ดกี ว฽า ส฽วนเงนิ ทองกะบอ฽ ไหลบ฽อฮ่ัว คันเซาของส่งิ นี้ สดิ ียง้ั ส฽อู นั มาพัฒนา สรา฾ งสรรคแ ให฾บ฾านเมอื งเรืองรงุ฽ เดอ฾ ลุงปูา…. 280 หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

281 กลอน ควรสอนลกู ให้ถูกทาง ทานอง ลาทางสน้ั ประพันธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2537 ใชใ้ นโครงการพัฒนาคุณภาพชีวิต โอ฽ละนอ...โลกเอยโลกสมยั ใหม฽ คนฟูาวใสแ฽ ตง฽ าน ซมซานหาเงินคาํ บเ฽ ลือกคํ่าวนั คืน ปนี สภาพสังขาร โอล฽ ะนอ...นวล ๆ เอย..... ละแมน฽ ว฽าเดอ฾ นาย ฉันราตรนี ั้นจกั พรรณนา เรื่องคุณภาพชีวติ เพือ่ สะกดิ ในคดิ ให฾ฮ่ําฮอนเห็นแจง฾ จกั แสดงหัวขอ฾ พอเป็นการช้สี ฽อง ขอใหซ฾ ุมพ่ีนอ฾ งฟงั ใสใ฽ จ อันความสุขพาไดบ฾ เ฽ ลอื กชน้ั วรรณะ คนทุกขะเขญ็ ใจกอ็ าจมีสุขลํ้า มีเงินคําหลายแต฽ว฽าสนละวนในใจกะหลายอย฽ู ย฾อนขาดความฮ้ําฮู฾เห็นแจง฾ สอ฽ งใส รัฐบาลหวงั ให฾ปวงหม฽ูประชาชน เป็นคนดีศกั ดิ์ศรีอย฽ดู ีเสมอหน฾า ปวงโรคาบ฽มาใกล฾กายใจผดุ ผอ฽ ง สร฾างแตค฽ วามถูกตอ฾ งคุณค้ําคา฽ งาม ยามเมอ่ื เจบ็ ปุวยไขก฾ ะมีแพทยแบริการ พยาบาลรักษาทัดเทียมโดยแท฾ อยู฽นําแกเมอื งบ฾านไกลหรอื ใกล฾บ฽ได฾ว฽า มีหรือจนทั่วหน฾าเสมอด฾ามด่งั เดยี ว ภารกจิ เหลียวหลกี พร฾อมสุขภาพประชาชน กะหากจนใจฮักด฾วยขาดเงนิ กอง หา฾ ควรพิจารณาแท฾ปอู งกนั ตนไว฾ก฽อนอย฽าใหก฾ ายอ฽อนลา฾ โรคาเข฾าเบียดเบียน ควรทเ่ี พียรสมสร฾างสุขภาพอนามัยท้ังส฽วนการและใจให฾ เข฾มแขง็ แฮงกลา฾ ปวงโรคาพยาธิฮา฾ ยบม฽ ีทางเตา฾ ไต฽ สขุ สมใจยิง่ ล฾นสนกุ สรา฾ งส่ิงดี เอด็ จ่ังไดเว฽าตีส๋ ุขภาพสแิ ข็งแรง แสวงหาปจั จัย เกอื้ หนนุ คณุ คํา้ ถอื ประจําเด฾อทา฽ น หลักการปจั จยั ขอใหม฾ ีครบถ฾วน ขบวนเรือ่ งประโยชนหแ ลาย ปจั จัยท่ี 1 นัน้ การกนิ อยู฽นัน้ อยา฽ ใหข฾ ่ีรา฾ ย คณุ ค฽าของอาหารของสาํ คัญตอ฽ ชวี ิตให฾ยืดยาวยนื ได฾ กนิ ใหพ฾ อเพยี งไว฾สรา฾ งเสริมการให฾สูงใหญ฽ ผแ฾ู ม฽เป็นกะใหเ฾ อาใจใส฽กินเพือ่ เล้ยี งลูกนอ฾ ยในทอ฾ งกะพอกนั ตอนลูกเกิดใหม฽ นั้นกินนมแมด฽ ีทส่ี ุด นมในเมืองมนุษยแบ฽เปรียบปนู ปานใดเ ลูกบง฽ อแงให฾ แข็งแรงบเ฽ จบ็ ปุวย ด฾วยกินนมแม฽นนั้ คณุ ล฾นอเนกนอง อย฽าลมื เดอ฾ พน่ี ฾องเอา ใจใสค฽ ันมันเด็ก อนั ลูกหลานทีเ่ ฮาฮักใหอ฾ ยู฽กินเพยี งพรอ฾ ม จงถนอมเพียรเลย้ี ง อาหารดีสูอ฽ ยา฽ ง ผลไมๆ฾ ต฽างๆท้ังคณะหมูพ฽ นั ท้ังเนอื้ สตั วแหม฽นู ีม้ ีพร฾อมพํากนั ข฾อสาํ คัญอย฽าขี้ครา฾ นให฾ฮักฮ฽อเพยี รถนอมใหห฾ ม่นั ซอมอาการทเ่ี กดิ ขน้ึ มดี ฮี า฾ ย ควรระมดั ระวงั ไวบ฾ ใ฽ ห฾ภยั บงั เบียด ให฾ละเอยี ดถถ่ี ฾วนสมควรพรอ฾ มส฽แู นว คนั มี สิ่งผิดปกติแลว฾ ให฾ฟาู วฝง่ั ไปหาหมอ อย฽าสริ อให฾เป็นหลาย หมอสจิ นปัญญาแท฾ คันดแู ลได฾จง่ั ซี้ความสุขขีสบิ ังเกิดกายใจเจิดแจม฽ จ฾า ปญั ญาล฾นล่ืนประมาณ กนิ อาหารดีๆ สุขีหัวใจ พลานามยั สมบรู ณแ แกม฾ เป็นสีจ฽นู พ฾นู อยากซุนเด.฾ .. หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น 281 ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

282 กลอน ฮักลูกบถ่ กู ทาง ทานอง ลาทางสน้ั ประพนั ธโ์ ดยแมค่ รู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2537 ชนะเลิศการประกวดโครงการพัฒนาที่ ทีวชี อ่ ง ขอนแกน่ โอละนอ...พ฽อแม฽คนสมัยใหม฽ เลยี้ งลูกใหญ฽ บ฽อถกื ทาง ทาสําอางคกั โพดบ฽อจักโทษจกั คณุ หนนุ เงนิ คําปรนเปรอฟูงุ เฟอู ย฽างกดทรง พอ แต฽คา่ํ แล฾วลงไปเทยี่ วเทค เที่ยวบารตแ ดิ ยาและตดิ เฮ ทาํ แมไ฽ ร และนารี สาํ ปะปี๋ สเิ ป็นไป พอ฽ แมฮ฽ แ฾ู ลว฾ ไปุในตอนน้ี โอละนอ ..นวลๆ เอย ฟังเดอ฾ ฉนั สิเวา฾ เร่ืองพอ฽ แมป฽ ัจจุบนั มแี ต฽ความเพ฾อฝนั อยากให฾ลูกเป็นใหญ฽ ปอ฻ นแต฽เงนิ ไหว฽ ๆ ขาดเหตุขาดผล แมน฽ สทิ ุกขแหรอื จนกะบอ฽ คดิ ตรกึ ตรอง พ฽อไหว฾ ว฽าแต฽ลูกได฾เปน็ ใหญ฽ ได฾ดิบได฾ดี ลูกได฾เปน็ เศรษฐี เงินคําล฾นลื่น เฮากะสไิ ดน฾ ั่ง อย฽สู ุขสบาย เว฾าแล฾วพากันขาย ไฮนาปูอมใส฽อยากให฾ลกู เป็นใหญ฽ไดเ฾ รียนสงู ๆ เงนิ สิหามิดเป็นบุงเป็นหาบกะตา฽ พอ฽ กับแม฽กะบ฽อว฽า ขอให฾ลกู ไดเ฾ รยี น วา฽ แต฽ลูกพากเพียรศกึ ษาใจใส฽ มอเตอรแไซคแ รุน฽ ใหม฽สเิ อายห่ี อ฾ หยัง เอาหมเ฽ู ล้ยี งดงั ๆ เร็วปานจรวด ให฾ลูกข่ไี ปอวดซุมบ฽าวซุมสาว เอาใหเ฾ ขาได฾หาวกงั้ โกบ นาํ สอ฽ ง ลูกกะไปย฽อง ๆ ฮอดบอ฽ เข฾าโรงเรยี นข่ไี ปวุ฽นไปเวียน นาํ ศูนยกแ ารคา฾ ไปซ฽องซุมลองมา฾ ลองเหลา฾ ลองเฮ จังแม฽นม฽วนหลายเด฾ เลยบ฽อ เข฾าบ฾านจอ฾ ย โต฿ะสนุ฿กกะมสี ว฽ นใหเ฾ ด็กนอ฾ ยท่งั ผใ฾ู หญเ฽ สยี หายเลน฽ ยนั ล฾มยนั ตาย ลืมแจง฾ ลืมคํ่า เหม่ือยมาแล฾วกะหนาํ่ ฉีดม฾าฉีดเฮ พ฽อมแี ฮงแล฾วกะกลบั มาแทง สนุก฿ เก฾อรแ กลายเป็นคนฟงูุ เฟูอเฮ็ดให฾เก็กเสียหายมีแล฾วยอ฽ หนอ฽ ย พ฽อแม฽คอยอยบ฽ู า฾ น นานม้ือกะบอ฽ เห็น แทบสเิ ปน็ ปวุ งบ฾า เทงิ ยอ฽ งออกนาํ หา ซอกนําเธคนาํ บารแ กะบ฽อเปน็ เย็นจ฾อยกลับมาคอยอยบู฽ ฾านอาการหน฾าเป็นหว฽ ง คอื คนเป็นปุวงบา฾ เปน็ หน฾าเวทนา เซาสาเด฾อน฾องหลา฽ หมอลําว฽าให฾เซาสา สงิ่ บ฽อดีสิตามมาคนั ชอ฽ งสุมซมุ นี้ คือสุรานารีนน้ั มันเป็นของคูก฽ ันจําไวน฾ ฾องพี่ กินสุราแลว฾ กะหานารี บ฽อมีแนวสยิ ฾านไผ เจ฾ากะบอ฽ ผันคนั เจา฾ บอ฽ ยบั ยง้ั โรคเอดสแสถิ ามหา การฉดี เฮฉีดชา กะด่ังเดยี วกันนนั้ ใช฾เป็นฉดี ร฽วมกัน กับผ฾เู ป็นเอดสแแล฾วตวั เองตอ฾ งเป็นเอดสแ ตามอย฽างหน฾าสมเภท ผไ฾ู ดเเป็นเอดสแแลว฾ ยาแกบ฾ ฽อมี ไดย฾ ินแลว฾ จง่ั ซ้ี พัฒนาตนเองหลีกหนี ให฾มนั ได฾ การทเี่ อาชนะใจ สิสดใส ข฾างหนา฾ ชีวสี ิมีค฽า อนาคตสิกา฾ วหนา฾ พาใหอ฾ ย฽ูเยน็ พัฒนาตัวเองให฾หนีเ้ ว฾นความชวั่ บอ฽ หมองมัว้ … 282 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

283 กลอน ป่าไมค้ อื ทรัพยากรของชาติ ทานอง ลาทางสั้น ประพนั ธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2538 ใชใ้ นหัวขอ้ การอนรุ ักษแ์ ละฟน้ื ฟูทรพั ยากรป่าไม้ โอ฽ละนอ…… คําโบราณเพน่ิ วา฽ ดนิ ดี เพราะหญา฾ ปก ปุาฮกเพราะเสือยังเสือมีเพราะปุาบงั หญา฾ ยงั เพราะดนิ ดีภาษิตนม้ี ีมานาน คนโบราณเพิ่นฉลาดใช฾อบรมให฾แง฽คิดแก฽ชวี ิตของพวกเฮาเลือกสรรเอา นําไปใชด฾ ฾วยปุาไม฾มคี ุณคา฽ ทรพั ยากรนา ๆ โฮมอย฽หู น่ั เปน็ บ฽อนบ้นั ตน฾ นาํ้ ลาํ ธาร บรกิ ารปัจจัยสี่ประโยชนแหลายเอานี่ ปาุ ดงของเฮาอยา฽ พากันดูเบารกั ษาไวใ฾ หค฾ งอย฽ู อย฽าลมื เด฾อโอละนอ ปุาไม฾เอย มคี ณุ ล฾น..…… แมน฽ ว฽า…. ฟงั เด฾อญาตพิ ่นี ฾องประชาชนทกุ เหลา฽ เทินหน฽มุ สาวและผ฾เู ฒา฽ ลุงปาู ค฽ซู คุ นปุามีคุณมากล฾นแก฽ชวี ิตนานา ไดเ฾ ผิ่งพาปจั จยั อยเ฽ู ย็นเพยี งพรอ฾ ม ชอมเบงิ่ เดอ฾ พ่นี อ฾ งว฽าปุาดงให฾หยงั แหน฽ เร่ิมต฾นแตแ฽ หลง฽ นา้ํ กนิ ใช฾เฮ็ดไฮน฽ า ฝูงหมป฽ู ูปลาก฾งุ ซมุ แซวซีชวา฽ คนไดว฾ ฽านไดส฾ ฾อนตักต฾อนโต฽งเอา บ฽อต฾องอกุ อั่งเอา฾ หลายหลากทรัพยากร ในดงดอนผลติ ผลทุกอยา฽ งมีเหลอื ล฾นผลติ ผลนานาไม฾ เทงิ สตั วสแ าแสนส่าํ แลน฽ ตํากนั จน฾ ๆ หลายลน฾ อัง่ โอม นานามีหวานส฾มผลผลาของปุา จั่งแม฽นหาง฽ายแท฾แสวงไดด฾ ัง่ ใจฝงู หมม฽ู วลแมกไม฾นอ฾ ยใหญส฽ ารพดั ซิเลอื กตัดลํางามจ่ังใดกะยังไดฮ฾ จ฾ู ักประมาณฮ฾ูจกั ใช฾โดนปานใดกะยังอย฽ู มาสรา฾ งเตียงตั่งตู฾ เฮือนเย฾าอยเ฽ู ซามปี ุาเขาให฾สัตวโแ ซน฾ คนเฮากะได฾เพง่ิ ยามฝนเฮิงกะบถ฽ ว฾ มคอ฽ ยไหลเรอ่ื ยเอื่อยมา เฮ็ดไฮน฽ ากะหมานขา฾ ปปู ลากะออุ ่งั อยู฽ทางนัง่ ทา฽ งเนิ้งสนุกเทิง้ ได฾อยเ฽ู ยน็ บ฽วา฽ เวน฾ คืนคํา้ ฟังหมอลําใจกะแจม฽ บ฽ต฾องแนมชีฝ้ ูาเรอ่ื งฝนฟาู นน้ั หล่ังลงเป็นด฾วยดงปาุ ไม฾พาใหอ฾ ย฽ูซุ฽มเย็น ความยากเขญ็ บ฽มาพานฤดูกาลดแี ท฾และไปใสกะสุขล฾นประชาชนชน้ื อายุยนื มว฾ นแมง฾ แลงเขา฾ อยู฽สําบาย ใจและกายกะสุขล฾นทกุ ๆ คนบไ฽ ด฾จม฽ ความอดุ มของปุาไม฾คนเฮาไดเ฾ พ่นิ พาดินดดี ฾วยมีหญา฾ มาเป็นส่ิงปิดปก ปุาฮกด฾วยเสอื มีอยนู฽ อนเนายัง้ เสือซิยงั อย฽ไู ด฾ด฾วยมดี งให฾ซันอยู฽ หม฽ูหญ฾ายงั อยไ฽ู ด฾อาศยั นาํ้ อยู฽ดินอยากอยู฽ดกี ินดีรักษาไว฾เด฾อปุาอย฽าเพมา฾ ง.. หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น 283 ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

284 กลอน ประโยชน์ของป่าไม้ ทานอง ลาทางสั้น ประพันธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2538 ใชใ้ นหวั ข้อการอนรุ ักษ์และฟน้ื ฟทู รพั ยากรปา่ ไม้ โอละนอ....ประโยชนแเอเยประโยชนขแ องปาุ มีคุณคา฽ หลายประการ เช฽นเปน็ แหลง฽ อาหารและสิง่ ของเคร่ืองใช฾ ฝงู หม฽ูสัตวแน฾อยใหญ฽ ไดก฾ นิ อย฽หู ลับนอนเถงิ เมื่อตอนฝนเทกะปูองกนั นํา้ ทัง่ สบิ ไ฽ ด฾ใหลหลั่ง มาทว฽ มไฮท฽ ฽วมนา แต฽เปน็ สายธาราไหลลงตามซ฽อง เลาะไปตามหว฾ ยฮ฽องลงส฽ูทะเล ฝูงปูปลาน้ันเดซ฾ ฽างหลายซาบลาบ เหลียวไปขาวพาบๆซ฾องซ฽อซมุ แซว กะย฾อนปุานีแ้ หล฽วใหม฾ แี นวกินอย฽ู บญุ ซเู อย฾ .... โอละนอ .......ปุาไมน฾ นี้ ามีคุณแท฾ ฟังเด฾อท฽านชาวไทยทุกท฽าน เว฾าเรือ่ งการปุาไม฾มีคณุ ได฾กา฽ ยกอง ปาุ ไมเ฾ ดอ฾ พน่ี อ฾ งไดเ฾ ป็นแหลง฽ อาหาร บรกิ ารคนเฮาไดอ฾ ย฽กู นิ บ฽มีไฮ฾มที ้งั ผลผลาไม฾ในดงแซบ฽ อรอ฽ ย พชื ใหญๆ฽ นอ฾ ยๆทกี่ นิ ได฾อยดู฽ งตามซอกซง฾ ดงใหญห฽ นามหนา พวกสตั วสแ าซุมแซวสว฽ งกนั โตนเตน฾ เทงิ กวางฟานหมูเมน฾ เสือสางช฾างปุา ครรณนาบ฽ได฾คนไดใ฾ ช฾ซ฽ปู ระการ นอกจากนน้ั คือหมูส฽ มนุ ไพร ใชก฾ นั มาแต฽โดนจวบจนทกุ วนั นี้ ไมก฾ ะมีหลายลน฾ สรา฾ งเฮอื นซานบ฾านอย฽ู ผใู฾ ดเดเกู ะเลือกใชเ฾ อาไดด฾ ัง่ ใจนอกจากนีป้ าุ ไม฾กะเปน็ แหล฽งลาํ ธาร บริการซมุ ซนตามทางไหลเลยี้ ว เหลยี วไปตามสายน้ํา ข฾าวในนาเขียวอุม฽ ทุ฽มซุมหมป฽ู ลาโดดเตน฾ เต็มน้ําซว่ั แซว บอ฽ ึดแนวกินแท฾ ปูปลาลน฾ หลาก อยากยามใดเกะใส฽ต฾อนไซสอ฽ นต฽งเอาพวกท่ีทํานานาข฾าว ชลประทานการเกษตรเขตที่มแี มน฽ า้ํ กะทําได฾ตลอดปคี กู฽ บั การเกษตรนี้ กะคอื เข่อื นใช฾ผลติ ไฟไซท฾ ว่ั ไทยทั่งผอง ฮ฽งุ เฮอื งเหลืองเลื่อมเจรญิ เทียมแดนดา฾ ว นานาประเทศตา฽ งอยท฽ู า฽ งสขุ อย฽ูสร฾างเมอื งบา฾ นอยสู฽ ําราญ ขอผูฟ฾ งั ทกุ ทา฽ นมองผา฽ นเหน็ คณุ ทปี่ ุาไมไ฾ ดค฾ าํ้ จุนชีวิตเฮาเจรญิ ก฾าวอนุรกั ษแ เอาไวด฾ งหนาปาุ ไมใ฾ หญเ฽ ทงิ ปลกู เสรมิ สร฾างไว฾มีไซท฾ ว่ั เถิงที่สงู ๆเทิงๆท่คี ฾อยๆ ค฽ุมๆปลูกเด฾อไม฾.. 284 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

285 กลอน เทดิ พระเกยี รติ 72 พรรษา องค์ราชนั ย์ ตอนท่ี 1 ทานอง ทานองลาทางสัน้ สลบั ยา่ วลงเต้ย ประพันธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2541 โอ฽ละนอ…บญุ เอ฾ยบุญเป็นดว฾ ยบารมีวงจกั รีคุม฾ ครอง ชาวประชาท้ังผองจงั่ ไดอ฾ ยแ฽ู บบปรองดอง เมอื งขวานทองของไทย ไดพ฾ ฾นภัยทัง้ ผองกะย฾อนบารมีของลน฾ เกล฾าล฾นกระหมอ฽ ม จอมประมขุ คมุ฾ ครองชาวไทยท้ังแหลมทอง จ่ังบ฽ค฾อยบเ฽ งี่ยงบ฽เอยี งน฾า… โอ฽ละนอ…ขอถวายพระพรให฾พระองคแ มีอายวุ รรณะสุขขงั พลงั เอย…ละแมน฽ วา฽ ขอเดชะ ใตฝ฾ ุาละอองธลุ ีพระบาทเจ฾าเกล฾ากระหมอ฽ งจอมขวญั ข฾าพระพทุ ธเจา฾ ขอเปน็ ตัวแทนชาวประชาท้ังมวล ลาํ สดดุ นี ฾อมขอแกจ฾ อมกษัตรยิ แไท฾ พระราชทานอภยั ถา฾ บอ฽ นใดผเ ิดพลาด ขอสรรเสริญอภิวาทด฾วยลาํ เทิดพระเกยี รตใิ ห฾ ประมวลไวใ฾ ส฽กลอนตอนน้ีขอเรมิ่ ตน฾ เว฾าเร่อื งร฾ายเหลอื ทุกด฾านพระองคแนน้ั บ฽หวน่ั ไหว (ยา่ ว) ซอ฽ ยน้ันแหล฽ว ซ฽อยนั้นเด฾อซอ฽ ยประชาชไี ว฾ใหพ฾ ฾นเขตอนั ตราย ประชาชนหวดิ ตายย฾อนพระองคแทรงซ฽อยคลี่คลาย เหตรุ ฾ายกลายเป็นดเี ปน็ บญุ คณุ ประชาชมี ากมายเหลอื ลน฾ คนไทยเฮาทกุ วนั นีต้ กงานส฽วนใหญ฽หนั คืนไปปลกู สรา฾ งสวนฮ่ัวไฮนา ทา฽ นพระองคเแ ลง็ เหน็ อนาคตขา฾ งหนา฾ หาทางซ฽อยเกษตรกรรม นําโครงการเศรษฐกจิ พอเพียงๆเพื่อให฾ชาวประชาฮู฾ คําวา฽ เศรษฐกิจพอเพียงเลยี้ งชพี ตนไปได฾บใ฽ ห฾ไปหลงสน฾ วนนาํ พวกฝรั่ง เอาโตเปน็ ทต่ี ง้ั ทําสร฾างส่งิ ดสี ว฽ นโครงการเศรษฐกิจพอเพยี งน้ี เพ่ินทรงซอ฽ ยสนพระทัย ให฾พนั ธแพืชพนั ธแผัก และพนั ธแสัตวทแ กุ ชนดิ เพ่ือสง฽ เสริมรายไดห฾ าแหล฽งนา้ํ มาใหข฾ ุดครองไปถงึ ทัว่ ปลกุ แฟงแตงกวาบัว่ กระเทียมหอมต฾นมผี ลไดย฾ งั ปี บ฽มีฝนกะปลูกได฾ เพราะนํ้าครองไหลไปถึงเทา฽ ทกุ ท่ี โอเด฾โอนอฮอดทุกที่ ดเี อานี่ ซมแซวบารมี ววั ควายเป็ดไกป฽ ปู ลาหมูน฽ ีๆ้ เพิ่นหาใหค฾ รบครนั (เตย้ โขง) สรรหาแต฽สง่ิ ดๆี มาใหป฾ ระชาชที ําอยู฽ทํากนิ ซ฽อยเหลอื บ฽ให฾มหี นี้สินทาํ อย฽ทู าํ กนิ ตามประสา (เตย้ พม่า) เล้ยี งกนั ปลูกกนั เข฾าไปๆววั ควายเปด็ ไกก฽ ง฾ุ หอยปปู ลา หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น 285 ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

286 พระองคทแ รงพระราชทานให฾มาชาวไรช฽ าวนาสวนผสมกันทั่วถิ่นไทย (เต้ยธรรมดา) จากนํา้ ใสใจจริงของพระองคแท฽านๆ ทรงพระราชทานโครงการมาซอ฽ ยภารกิจเพนิ่ หลายบห฽ นอ฽ ย เพยี งเวลานดิ หนอ฽ ยครรณาบ฽ได฾ๆเพิ่นทรงใหซ฾ ฽อยประชา อปุ มาคือสายฝนแก฾วชโลมใจชาวไทยทกุ เผ฽า ขอถวายพระพรให฾แดอ฽ งคพแ ระบาทเจา฾ จงหายเศรา฾ ช่วั นริ นั ดรแ เกษมสันตแสขุ ลน฾ ขอใหพ฾ ระชนมายุหมัน่ แกน฽ พระปรชี าใหข฾ จรทวั่ แคว฾นท้ังดินฟาู ใหซ฾ า฽ ลอื ใหโ฾ ลกระบอื ก฾องไปทุกถน่ิ ขามองคภแ ูมนิ ทรถแ น่ิ ไทยน฾า 72 พรรษาผา฽ นมาครบไว฾ขอพอ฽ หลวงของไทย จงทรงพระเจริญเด฾อ… 286 หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

287 กลอน เทดิ พระเกียรติ 72 พรรษา องคร์ าชันย์ ตอนท่ี 2 ทานอง ทานองลาทางส้นั สลบั ยา่ วลงเตย้ ประพันธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2541 แม฽นวา฽ เดอ฾ นาย โครงการน้ีนบั วา฽ ดีหลาย ชาวเกษตรบ฽ด้ินลม฾ ดิ้นตายคอื กบั แต฽กอ฽ นทางหนีส้ ิน กะผ฽อนกว฽าเกา฽ ลงหลาย เพราะโครงการให฾เนน฾ หลกั นโยบายพอกนิ พออยู฽ บใ฽ ห฾เลน฽ นําหม฽ูเมืองนอกเมอื งนา เฮด็ กนิ ตามประสาชาวนาชาวไฮ พนั ธปแ ปู ลาเปด็ ไกพ฽ นั ธหแ มูววั ควาย เพน่ิ กะทรงขนขวยมาให฾เลย้ี ง ซ฽อยเพือ่ บ฽ใหเ฾ สย่ี งต฽อก฾หู นี้สนิ ให฾ปลกู อยปู฽ ลกู กนิ ผกั นางอางหญา฾ ใหพ฾ อกนิ แลว฾ จงั่ ว฽าแบง฽ ไวไ฾ ปขาย ชาวเกษตรบ฽มคี ําว฽าตาย คันเฮด็ ตามพระองคสแ ่งั จนกระทัง่ คนชาวเขาชาวดอย ท฽านพระองคกแ ะทรงคอยใหแ฾ สงสว฽างยกตัวอยา฽ งชุมปลูกฝิน่ กญั ชา บดั นใี้ หห฾ ันมาปลกู กาแฟแทนฝิน่ ซ฽อยไปหมดตลอดสิน้ ดนิ ด฾าวอา฽ วไทยเรือ่ งอ่นื ๆนน้ั กะได฾ เชีย่ วชาญไปทกุ อยา฽ ง บเ฽ คยหยดุ อยูว฽ ฽างหาทางแกซ฾ อ฽ ยประชาเช฽นปญั หารถแนน฽ ในกรงุ เทพฯอัตคัด จราจรติดขัดทรงคล่ีคลายใหห฾ ายได฾ตอนน้ําไหลนองท฽วมตา฽ งจังหวัด ในกรุงเทพฯกะซ฽อยชีท้ างซ฽อยสละทรัพยแสว฽ นพระองคแบ฽หนอ฽ ย คอยเฝูาช฽วยเหลือสหกรณแโคนมนัน้ กะทรงเอื้อเฟื้อ และพันธพแ ืชนานาทรงสรรคหแ าแต฽สิ่งดีๆ ซอ฽ ยประซาซาวบา฾ น (เตยั ธรรมดา) พระราชทานโครงการมาใหด฾ ว฾ ยน้าํ พระทัยทรงไวฮ฾ กั ห฽อ เปรียบเสมือนพอ฽ หว฽ งลูกเตา฾ พระองคเแ ฝาู ฮา่ํ คนิง เฮ็ดจริงทําจริงบค฽ ร฾านคดิ คน฾ โครงการแยบยลซ฽อู ยา฽ ง คดิ หาแนวทางสิปลดทกุ ขใแ ห฾ประชาได฾อย฽ูฮม฽ เยน็ ทา฽ นพระองคแทรงเปน็ คอื สาย ฝนแกว฾ ชะโลมกายใจชาวไทยทุกหม฽เู หลา฽ ขอถวายพระพร ใหแ฾ ด฽องคพแ ระบาทเจ฾าสดซน่ื ชนื่ อุรา 72 พรรษาหมนุ มาฮอดแลว฾ ให฾พระองคคแ ลาดแคลว฾ ภยั วบิ ตั ซิ ู฽ดา฾ น ใหท฾ รงพระชนมมแ ายุยนื นานคไ฽ู ทยเดอ฾ … หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 287 ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

288 กลอน เทดิ พระเกยี รตสิ มเด็จพระเทพฯ ตอนที่ 1 ทานอง ลาทางส้ัน ประพันธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2541 โอละนอ….. องคสแ มเดจ็ พระเทพพรตั นราชสดุ า สยามบรมราชกุมารีทรงมีพระมหากรุณาธคิ ณุ ค้ําจนุ มรดกไทยใหร฾ ฽ุงเรอื งสถาพร เหลา฽ พสกนิกร ต฽างซอซ฾องซมซ่ืนทัว่ เมืองบา฾ น โอละนอ……ซาวไทยเอย… ประเทศไทยเฮาน้ี จ่งั แม฽นดลี น฾ ล่นื เมอื งอ่ืนเทยี บบ฽ได฾ ไกลก฾าวกว฽าเขา ยอ฾ นมหากษัตรยิ เแ จา฾ ตุม฾ ไพรค฽ รองเมือง ฮ฽ุงเฮอื งเป็นพนั ปี อยูด฽ ีหายฮ฾อน ตอนสมัยโบราณพ฾ุน ปจั จบุ ันบแ฽ ปรเปล่ยี น ทรงพากเพยี รสืบสรา฾ ง เมอื งบา฾ นพฒั นา กบั ทงั จอมเจ฾าฟาู ลํ้าค฽าหญงิ ซาย พระมหากรณุ าธคิ ุณหลาย สดุ สิบรรยายได฾ ยุคสมยั สม฽ู ้ือคอื สมเดจ็ พระเทพฯ สงั เขปงานแตล฽ ะดา฾ น กะหลายลา฾ นอเนกนองเป็นยุคทองโดยแท฾ ในแง฽วัฒนธรรมเปน็ ผนู฾ ําปฏบิ ัติ คอ฽ งถนดั หลายดา฾ นการประพนั ธแทรงไว฾ วรรณกรรมลํ้าคา฽ เสด็จประเทศนานา ทรงสรรมาบนั ทกึ ไว฾ไดค฾ วามรแู฾ ละพองเพลิน สรรเสริญยอย฽อง ทว่ั ผองแผ฽นโลกา องคแพระเทพไทยฯนา เพ่นิ น้ันทรงปญั ญาล้ํา เปน็ ผน฾ู ําเทิงทางโลก และทางธรรมคส฽ู แ฽ู ง฽ แลทศิ ใดกะรอบรู฾ ตีกระทไ฾ู ดแ฾ น฽นอน มาสะออนหลายเด฾ องคพแ ระเทพรตั นราชสดุ า- สยามบรมราชกุมารีสอ฽ งสีใสแจ฾ง ผูข฾ า฾ ขอแจงเป็นข฾อ เอาพอเปน็ สังเขปองคพแ ระเทพฯทรงสรรสรา฾ ง หนทางกวา฾ งกวา฽ ไกลข฾อท่ี 1 เพ่ินได฾ เสรมิ สง฽ พุทธศาสนา ทรงเปน็ พุทธมามกะ และอปุ ถมั ภซแ คู ํ้าเป็นประจาํ บม฽ ีเว฾น วันสําคัญบ฽ได฾ขาดทรงตกั บาตรและหยาดน้ํา นําหน฾าหมปู฽ ระชาทรงศกึ ษาจนฮู฾แจง฾ เทงิ ทางแหง฽ ปริยตั ิปฏิบัติกะครบครัน อศั จรรยแจริงแท฾แปลบาลีเรยี นร฾ู 288 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

289 อรรถธรรมเลิกแลบ เพน่ิ ฮจู฾ บแจบแจง฾ แสดงได฾ดั้งใจทรงจนาเอาไว฾ เปน็ ตาํ ราถว฾ นถ่ี เช฽นเรือ่ งทศบารมี ในพุทธศาสนาเถรวาท อย฽าซะพลาดให฾อ฽านดู เร่อื งท่ี2 ท่คี วรฮ฾ู อนุรกั ษภแ าษาไทย ทรงสนใจศกึ ษา ตอนปรญิ ญาตรนี น้ั หลงั จากหน้ั ปรญิ ญาโทจา฾ วต฽อ ภาษาบาลแี ละสันสกฤตน้นั นอ ทรงเชย่ี วชาญกะดอ฾ บ฽มยี อ฽ หยอ฽ นไผ วรรณกรรมเพ่งิ แต฽งไว฾ หลายหลากเนอื งนนั เทิงโคลงฉันทแกาพยแกลอน แน฽นอนแตกฉานแท฾ ภาษาแมป฾ ระณตี และชัดเจนแจ฾งแจบ เป็นต฾นแบบการใซ฾ ภาษาไดด฾ ง่ั ใจ สมควรท่ีชาวไทย เทิดทูนไวเ฾ ป็นแบบอยา฽ งทกุ คนเดอ฾ … หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน 289 ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

290 กลอน เทิดพระเกียรตสิ มเด็จพระเทพฯ ตอนท่ี 2 ทานอง ลาทางส้ัน ประพนั ธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2541 โอละนอ… วฒั นธรรมไทยฮง฽ุ เฮืองกอ฾ งกระเดื่องโลกา ด฾วยมอี งคสแ มเด็จพระเทพรตั นราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี เพนิ่ ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณเกอ้ื กลู มรดกไทย ทรงมพี ระเมตตา เอาพระทัยต้งั ตอ฽ บ฽วางเว฾น… โอละนอ…บุญคนไทยเอย… กล฽าวเถงิ องคแสมเด็จพระเทพฯทรงเชยี่ วชาญมากมาย เก฽งการหลายด฾านการศึกษาเรยี นร฾ู หลายสาขาอนันตเแ นก จบปรญิ ญาเอกพร฾อม วิซาก฾องกวา฽ ไกลพระราชกรณยี กิจ เพิ่นสรา฾ งไว฾ ย่ิงใหญเ฽ หลือหลายอนรุ ักษมแ รดกไทยและสง฽ เสรมิ เตมิ ต้ัง พาให฾ยังยนื หมั่นวัฒนธรรมเฮอื งฮง฽ุ ฟังเดอ฾ ลุงและปูา หลานหล฽าซวิ า฽ กลอน เว฾าเป็นตอนเปน็ ข฾อ พอฮู฾ฮอ฽ มทางไปข฾อท่ี 1 เพน่ิ นนั้ สนใจตง้ั ทางศาสนาพทุ ธข฾อที่ 2 เพ่ินนน้ั เก฽งสุดๆ เรือ่ งภาษาไทยเฮาน้ี ขอ฾ ท่ี 3 วา฽ ตวิ รรณศลิ ป฼เด฾อท฽าน ข฾อท่ี 4 ประวตั ิศาสตรแวา฽ นั้น ทรงเรียนรูเ฾ ชยี วชาญ ขอ฾ ท่ี 5 ทางโบราณคดีนัน้ กะกลา฾ กล่นั เกนิ คน ข฾อที่ 6 ทรงสนใจ สถาปัตยแแบบไทยรักษาไว฾ ข฾อที่ 7 งานซ฽างไทยทีเ่ ฮาเอนิ้ ว฽ากรมซ฽างสบิ หมู฽ เพน่ิ กะทรงซกุ ยู฾ฟ้ืนฟูขึน้ ดง่ั เดิม ข฾อท่ี 9 ดนตรไี ทยเพิ่นกะเริ่ม ฝกึ ฝนแต฽ยังพระเยาวแ เอาเป็นจริงเป็นจงั ระนาด ซอ เทงิ ขับร฾อง ของพนื้ เมืองเพนิ่ กะเลน฽ โปงลางอีสานก฾องสะนน่ั ระนาดฝรัง่ กะพอ฽ งนน้ั ทรัมเป็ดเป็นซน้ั สง฽ เสียง วิชาใดพระองคกแ ะทรงฮ฾เู กย้ี ง ทุกอย฽างนานามี ทางวรรณคดีหนงั สอื เกง฽ หลายเหลอื ลน฾ ประชาชนยอย฾อง พระจรยิ าโดดเห็น ไผได฾เห็นแล฾วปลาบปลมื้ สะออนโออ฾ ฽าวเถงิ เทงิ ลม฽ุ ฟูาบม฽ ผี ู฾เทียมทัน เปน็ ทอ่ี ศั จรรยแกว฽าคนทัง้ คา฽ ย แมน฽ สิหลายเหลือลน฾ การงานออ฾ อง่ั บไ฽ ด฾นัง่ อย฽หู อ฾ ง โฮงกว฾างเปล฽าดาย ซอ฽ ยคนทกุ ขแยากไฮ฾ หลายเร่ืองกรณี พาคนมีใหท฾ าํ ทาน 290 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

291 ซอ฽ ยการกศุ ลพร฾อม พระองคยแ อมลาํ บาก เพ่อื ประซาบไ฽ ด฾หยอ฽ น พระองคแจรจากบ฾าน ไปยามประเทศถ่นิ ไกล เพอ่ื สร฾างมติ รไมตรไี ว฾ ไดซ฾ ซู ฽อยเกอ้ื กลู กัน มปี ญั หาสาํ คัญ กะเวา฾ จากนั ได฾ พาเมอื งไทยเฮาขา฾ ม ทางกันดารยาวย฽านซุมประเทศเพือ่ นบา฾ น ได฾ยอยอ฽ งท่วั แดน ปวงประชาไทยแลนดแ ได฾สุขยอ฾ นพระองคแทา฽ น สมภารต฾ุม… หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น 291 ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

292 กลอน เทิดพระเกยี รติสมเด็จพระเทพฯ ตอนที่ 3 ทานอง ลาทางสัน้ ประพันธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2541 โอละนอ… วฒั นธรรมไทยสู฾ภัยเศรษฐกิจ องคสแ มเดจ็ พระเทพฯเพ่ินทรงคิดทรงฟืน้ ฟูปญั ญาไทย นาํ มาใช฾แก฾ปัญหา เปน็ พลังพฒั นาพาใหซ฾ าตเิ ฮืองฮ฽งุ นอ฾ ลุงปาู … โอละนอ…ผ฾ูฟังเอย…บัดนีจ้ กั กลา฽ วเรอ่ื ง องคแพระเทพฯของไทยบารมีพระองคหแ ลาย ได฾ซอ฽ ยไทยทงั้ ค฽าย บ฽ใหก฾ ลายเป็นทาส วฒั นธรรมซาติอื่นให฾ต่ืนตนพร่ําพร฾อมบย฽ อมให฾เส่ยี มเสยี ทรงใส฽ใจทกุ เมอื้ บฮ฽ ฮู฾ ว฽ มวันคืน ข้ึนปุาเขาดงดอย ซ฽อยซุมประซาเซ่ือ บว฽ า฽ เหนือและใต฾ แดนไทยทุกถ่นิ ทรงถวิลฮง฽ุ ฮู฾ พาส฾บู ถ฽ อยหมบู฽ ฾านใหญบ฽ ฾านน฾อย ดอยปุาภผู า บ฽อาจคณานับ ซ฽อยประซาซมุ ฮอ฾ น ลางเทื่อจรเดยี วดัน้ ลางเทื่อตามเสดจ็ พ฽อ ทรงศกึ ษาข฽าวข฾อปญั หาบ฾านยา฽ นเมือง เสด็จอยู฽เนื่องๆทงั เมอื งไทย และเมืองหร่งั ตา฽ งประเทศไกลใกล฾ บ฽มีไดอ฾ ยูส฽ บาย ทรงศึกษาซอกค฾น ทังของใหมแ฽ ละโบราณ มาผสมผสาน ใสก฽ ันประยกุ ตแใช฾ วฒั นธรรมไทยยนื หมั่น พระองคพแ าฟนั ฝาุ ทรงนาํ พาซ฽อยซี้ พาทําพร฾อมฮอ฽ มดี พระราชกรณยี กจิ มากล฾น เกนิ กวา฽ พรรณนาขอยกมาเพียงหน฽อยเดยี ว ตามเวลาซพิ อเว฾า เอาแต฽เพยี งพอฮู฾ เปน็ ประเด็นนอทา฽ นงานอนรุ กั ษแแ ละสง฽ เสริมภาษาไทยเด฾อพน่ี อ฾ ง พระองคคแ ล฽องแตกฉาน ภาษาโบราณเพิน่ กะได฾ บาลีไล฽สนั สกฤตบม฽ ตี ิดมคี า ทรงปญั ญาเหลอื ลน฾ ทรงศึกษาและซอกค฾น เป็นวิชาการเฮาได฾อา฽ น งานวรรณศลิ ปก฼ ะพ฽องนนั้ สําคญั แทค฾ ูซ฽ ูแ฽ นว เสด็จแถวเถ่อื นท฾องผองประเทศนานายามกลับมาทรงอกั ษร เป็นกาพยกแ ลอนกรองแก฾ว คนซมุ แซวซอซ฾อง สาธุการเซ็งซา฽ องคแพระเทพฯเฮานา แต฽งหนังสือเกง฽ แท฾ เหน็ แล฾วบ฽อยากวางทางดนตรีแฮ฽งคักแท฾ แตรซอเทงิ ระนาด พระองคแฉลาดลกึ ลา้ํ ทรงได฾คูซ฽ แู฽ นวเสดจ็ เมืองแกว จนี พมา฽ แสวงวชิ ามาตอ฾ นไพร฽บว฽ า฽ ไกลและใกล฾ ซาวไทยได฾อยู฽เย็น ทรงเปน็ เทียนนําซี้ หนทางดีใหไ฾ ทยย฽าง ทางบอ฽ นใดฮกเฮอ้ื พระองคเแ อ้ือฝาุ ฟันอัศจรรยแจริงแท฾บารมปี ระเสรฐิ ยงิ่ 292 หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร

293 หญงิ และซายทว่ั หนา฾ ประซาเซือ่ ต฽างสะออน ประซาซนเดอื ดรอ฾ น ทรงปัดเปาุ ให฾ถดถอย ทรงเสด็จตามฮอยพระบิดา ผู฾ซกั พาพระองคแทา฽ นประสบการณทแ เี่ รยี นร฾ู ถอื เปน็ ครูแบบอย฽าง แมน฽ วา฽ งานซยิ ากยงุ฽ เพิ่นหมายม฽ุงบถ฽ อย ปฏิบัติตามฮอย ของบาทเบ้ืองเสดจ็ พ฽อน฾อลงุ ปูา… หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 293 ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธพิ ร