เรื่องเล่าจากบ้านเรา.-ในวันที่สายลมแห่งภูเขาโบราณ-นำทางเราไป-ปี-2563

ชาวเคดาห์ มาเลเซยี แต่งงานอยกู่ นิ มานานวนั ยงั ไม่มีลูก นอกจากรักษาโรคด้วยสมุนไพรช่ือเสียงกระฉ่อนของฮามิ ด้าน รักษาคนที่มีลูกยากด้วยคาถาปลุกเสกหมากพลูน้ันขลังนัก ฝ่ายผู้หญิง รับหมากปลุกเสกกลับไปเคี้ยวที่บ้าน อีกไม่นานจะตั้งท้องได้ลูกสมใจ คนจากท่ีไกลๆ รู้ข่าวจึงด้ันด้นมาหา ยกเว้นคนใกล้ชิดอย่างภรรยาเขาเอง กลับไร้ปาฏหิ าริย์ คร้ันภรรยาชาวเคดาห์ล้มป่วย เขาจนปัญญาอีกคราพาตระเวน รกั ษาทว่ั ท้งั ไทย มาเลเซยี เหน็ เธอทกุ ขท์ รมานจนสิน้ ใจ เขาเศร้า โดดเดี่ยว ทนทุกข์ จนรับการมี หลานภรรยามาเป็นลกู เล้ยี ง ตอนมาถึงปาแต การีมอายุสองขวบ เด็กอ้วน ผิวขาว น่ารัก เล่ากันว่าลูกคร่ึงจีนมาเลย์ พ่อแม่แยกทางแต่ยังแบเบาะ มีอยู่คร้ังหน่ึง พ่อผมพล้ังปากลอ้ เล่นที่ไปที่มาของเขา เด็กน้อยกา� ลงั วิ่งเล่นร่าเรงิ หยดุ น่ิง เงียบจ้องมองพื้น พ่อผมน้�าตาคลอเสียเองดึงเขามากอดลูบหัวพูดส่ันเครือ วา่ “พอ่ เอง็ ฮามิน่ันแหละ ข้ารกั เอง็ นะ ใครรังแกจะเตะมนั ให้ดู ” แม้ต่างศาสนาฮามิกับพ่อผมก็เป็นเพ่ือนรักกัน ตอนการีมอยู่ เดียวเปลี่ยวโสด พ่อออกปากยกผมเป็นลูกบุญธรรมฮามิ เขาปฏิเสธ ทันควันอ้างว่าเขาจะตายก่อนพ่อ กลัวเด็กจะก�าพร้า ในเวลาต่อมาพ่อผม น่ันแหละเดินทางไกลล่วงหนา้ ผมอายุมากกว่าการีมไม่ก่ีเดือน ต่างเป็นเหมือนเงาของ กันและกัน เล่นซนประสาเด็กผู้ชาย การต่อสู้แบบก�าลังภายในบน จอมปลวก ผมผลกั เต็มแรง เขาเสียท่าลนื่ ลม้ กลงิ้ ครดู ตอไม้ การีมร้องไหจ้ ้า เลือดอาบเดินกลับบ้าน พ่อหวดผมด้วยไม้เรียวขนานใหญ่ ฮามิถึงกับต้อง มาออกโรงห้าม เหตุคราวนั้นฝากรอยแผลบนต้นคอคล้ายตัวหนอน น่าเกลยี ดติดตวั การีม ผมแน่ใจว่าความคิดโกรธผมไม่อยู่ในหัวเขาสักนิดเดียว อาจ กล่าววา่ เขาไมเ่ คยโกรธใครในโลก นน่ั ละ่ การมี 200

ผมมาเรียนต่อมหาวิทยาลัยท่ีปัตตานี การีมอยู่บ้านช่วยฮามิ กรีดยาง มีคนไข้ก็ช่วยปรุงยา ตอนยังเรียนปีหน่ึง ผมกลับบ้านบ่อยมัก ขลกุ อยกู่ ับเขาท้งั วนั กลิ่นสมุนไพรตดิ กลับมาเข้าหอ้ งเรียนนานเปน็ สัปดาห์ จนเพอ่ื นเลิกเขา้ ใกล้ การีมมองว่าชาวปาแตห่างไกลโรงพยาบาล ชวนผมท�าสวน สมุนไพรไว้ช่วยเหลือคนยามฉุกเฉิน เราเคยช่วยป๊ะเข้าป่าเสาะหาต้นไม้ จ�าพวกหะยสี ามะ กะจติ ีเมาะ ซูซงอาแยฮแู ต กุเลง็ อากา ตา� รายาพ้ืนบ้าน มลายูนั้นมีให้เรียนรู้มากมาย ผมเองไม่ค่อยสนใจ ผมแย้งการีมว่าเป็น ความคดิ ทีด่ ีแต่เปล่าประโยชน์ คนยคุ ใหม่รกั ษาหมอโบราณน้อยลง หลังเผาศพพ่อ พี่ชายผมย้ายไปอยู่บ้านพี่สะใภ้ที่ชุมพร บ้าน กับสวนมะพร้าวผมต้องดูแล ผมส่งต่อภาระให้การีมแล้วขาดการติดต่อกับ ปาแต แมว้ ันฮามกิ ลับสู่ความเมตตาของพระเจ้า ผมเพิ่งร้หู ลังผา่ นนับเดอื น อีกเรอื่ งที่ผมเสยี ใจมาก แคร่ฟากไม้ไผ่ตัวเก่าอายุยืนยาวมาจนถึงวันนี้ ตอนฮามิยังอยู่ เอาไว้รองรับคนป่วย ผมได้รับเกียรติอย่างสูงในฐานะลูกชายคนหน่ึงของ หมอ คนไข้พาขนมติดมือมาฝาก ล้วนผ่านมือผมก่อนการีม ณ จุดเดิม แห่งนี้ยังรับรู้ถึงความสุขและอบอุ่น เพียงแต่เวลาน้ี ผมไม่กล้าเหลือบตาดู ขาสั้นกุดของเพ่ือนรัก มนั เลยกางเกงขาสัน้ สีด�ามานิดเดียว “นายต้องอยู่โรงพยาบาลหลายวันน่ะซิ” ผมพูดกับสายลม ทพ่ี ัดผา่ นมา “เราฟื้นอีกทีถูกตัดขาแล้ว คนพูดข้างหูว่าถ้าทนพิษบาดแผล พ้นอีกคนื คนนนี้ า่ จะรอด ไมห่ รอก เราแอบเถยี งในใจ” “เฮ้ย ชัย..แต่แปลกอย่าง อยู่โรงพยาบาลสักพักรู้สึกดี ใจสู้ ขนึ้ มาตอนไหนรูม้ ้ัย หมอพดู วา่ คุณมโี อกาสรอด” “แค่นี”้ ผมสงสัยด้วยใจจรงิ “ใช่ เราหูเบาเชื่อคนงา่ ย” เขาหยอดมกุ หัวเราะรว่ น ยิง่ ร้สู กึ ว่า 201

น่ไี งการมี คนเดิมแท้ๆ ขาดเพยี งแต่ขา “ยิ่งมารู้ว่าตัวเองเป็นคนไข้ในพระบรมราชินูปถัมภ์ เหมือนเกิด ใหม่ พลังใจมากมายมหาศาลไม่รูม้ าจากไหน” นอนพักไอซียู ชาวบ้านท่ีเคยมารักษาตัวกับฮามิจนถึงยุคการีม ผู้สบื ทอด มาจากสายบรุ ี โคกโพธ์ิ เทพา จะนะ ยนั สุไหงโก-ลก รขู้ ่าวต่าง แวะมาเย่ียมคึกคัก คนที่เคยมาขอลูก พาลูกหญิงลูกชาย ที่เติบโตเป็น หนุ่มสาวแล้วมาแนะน�าตวั “ทีน้ีเรามีเดิมพัน รับปากว่าต้องสู้เพื่อทุกคน ต้องกลับไป ปรุงยาช่วยเขาได้อีก ยกเว้นขอลูก อันนี้ท�าให้ใครไม่ได้จริงๆ” เขาส่ง อารมณ์ขนั กับตัวเองเหลอื เฟือ การตอ้ งพกั รกั ษาอยใู่ นหอผปู้ ว่ ย รวมกบั คนไขป้ ระสบชะตากรรม จากปัญหาความไม่สงบ ไม่ว่าชาวบ้าน ข้าราชการ ครู ทหาร เขาไม่กล้า แสดงอาการหมดหวัง “เพราะถ้าเราท้อ เพื่อนที่นอนเจ็บจะท้อแท้ตาม สิ่งที่ดีท่ีสุดต้องท�าหน้าท่ีเพ่ือนผู้ไม่เคยท้อกับทุกคน” น่ันล่ะตัวจริงเขา การีม แม้ล�าบากยากเย็นสักเท่าไร ยังพร้อมแบกรับความทุกข์ของผู้อ่ืน เสมอมา กลับถึงบ้านปาแตสัปดาห์แรกเขาบอกว่ารู้สึกมีก�าลังใจ ร่าเริง เพ่ือนบ้านเวียนมาช่วยดูแล จนเข้าสัปดาห์ท่ีสองกลับจิตตกเครียดฟุ้งซ่าน ขึ้นมา เห็นคนอื่นเดิน ท�างาน เขาคนเดียวนงั่ ตดิ ที่ “คิดอยู่อย่างเดียวว่าเป็นภาระคนอื่น พาคิดย้อนสิ่งที่เกิดขึ้น วันน้ันท�าไมต้องเป็นเรา เราผิดอะไร ใครท�ากันแน่ ฟังคนนั้นว่าอย่างโน้น คนโน้นพูดอีกแบบ” การีมเล่า นอนไม่หลับระแวงว่าโจรอาจย้อนกลับ ท�าร้ายซ้�า วันๆ นั่งมองวีลแชร์ท่ีโรงพยาบาลมอบให้มาแต่ปีนขึ้นน่ังเอง ไม่ได้ คิดวกไปวนมาจนถงึ ค�าวา่ ตาย ความคิดฝ่ายดีมาช่วยเขาหลุดพ้นจากความตายเมื่อนึกขึ้นได้ ว่าการฆ่าตัวตายเป็นบาปหนักส�าหรับมุสลิม จึงคิดต่อสู้กับจิตใจ เปลี่ยน 202

คนขาด้วนนั่งติดที่ รอคนอุ้มหามเข้าห้องน�้าท�าธุระส่วนตัวต่างๆ โดยเริ่ม ปฏิเสธความช่วยเหลือ ครึ่งปีผ่านมาจึงเคล่อื นทดี่ ว้ ยตัวเองได้ วิกฤติรอบหลังตามอีกจากความคิดย้อนไปย้อนมาแค่ว่ายังแก้ ปัญหาตัวเองไม่ได้ตามเป้าหมาย เกิดคิดลาโลกอีกรอบ ดีว่าเหล่าเพื่อน เดนตายท่ีเคยฝ่าระเบิดหามส่งโรงพยาบาลมาบอกว่าถ้าเขาท�า ส่ิงที่ เสย่ี งตายวนั นัน้ ย่อมเสยี เปล่า เขายอมสู้ต่อเพ่ือเพื่อน กับค�าปลอบโยนจาก เหล่าเพื่อนว่าแพ้ต้องสู้ใหม่ สลัดส่ิงเก่าๆ ออกจากความคิด ลืมเหตุการณ์ รา้ ย ทุกคนพรอ้ มเคยี งขา้ ง “นายเกง่ มาก” ผมแสดงความนับถือเขาดว้ ยใจจรงิ “น่ันซิ เราเกง่ อะไรอย่างนั้นหนอ” การมี แสร้งท�าหนา้ พอใจกบั ค�าชม เล่าต่อถงึ การดา� รงอยขู่ องคนขาขาดสองข้างอยา่ งเขา ตั้งแต่การปีน วีลแชร์ด้วยตัวเองแสนยาก จังหวะโหนข้ึนรถจะพลิกคว่�าใส่ ทั้งตกรถ รถล้มทับหลายร้อยรอบ กว่าเกาะเก่ียวกระโดดข้ึนคล่องแคล่ว กลายเป็น อวยั วะใหม่พาเขาไปไหนมาไหนและเร่มิ ท�างาน เนยครับ แทนความเศร้าโศกทุกข์เข็ญที่ผมเคยวาดเอาเอง การีมกลับดูแข็งแกร่งกว่าผมหลายร้อยเท่า ต่อหน้าเขาผมกลายเป็น เด็กน้อยผู้อ่อนแอไปเลย คิดอยากพักนอนคุยอยู่เป็นเพื่อนทดแทนส่ิงที่ ผมไม่เคยท�าอะไรให้ เขาไล่ผมกลับบ้านสวนมะพร้าว “ไปเถอะ เรา สบายดี” เขาพูดหนกั แนน่ ช่วงหัวค�่าผมนอนหลับด้วยความอ่อนเพลีย ฝันว่าตัวเองยืนอยู่ คนเดียวใต้เวิ้งฟ้า เมฆสีทึม ผมแหงนคอมองหาบางสิ่งบนนั้น ตอนแรก คิดว่าเห็นว่าวลอยเฉียดก้อนเมฆ มองดีๆ กลับเห็นเป็นขาคนขาดเป็น ท่อนๆ ลอยฉวัดเฉวียน ผมตกใจกลัวจนเหงื่อซึม คิดว่ิงหนี ก้าวขาไม่ออก ด้นิ รนจนตน่ื ตอนยนิ เสียงหวดู รถไฟ ฝันร้ายกลับมาเยือนเช่นเคย อากาศร้อนอ้าว เหง่ือเปียก กลางหลัง ลุกออกมายืนระเบียง ลมนิ่ง แมลงกลางคืนกลั้นหายใจไร้ 203

สรรพส�าเนียงใดเล็ดลอด แสงจันทร์ผ่องสกาวลูบใบมะพร้าวสีเงินยวง บรรยากาศชวนคิดถึงคืนสุดท้ายก่อนเราจากกันริมหาดรูสะมิแล ใจผม เวิ้งว้างเศร้าสร้อยคล้ายนั่งมองเรือบรรทุกผู้คนอพยพคร้ังใหญ่ออกเดินทาง ลับตาสู่มหาสมุทร ทิ้งผมสดุ ทา้ ยหลงเหลอื บนแผน่ ดนิ หนาวยะเยียบ ท่นี ่ไี ม่มที ะเลแตค่ �าวา่ ปาแต เพยี้ นมาจากคา� ว่า ปนั ไต แปลว่า ทะเล เมื่อทางรถไฟหาดใหญ่ไปสุไหงโก-ลกผ่านมา การท�าสะพานเหล็ก ครอบทาง รถจ�าต้องชะลอตามหลักวิศวกรรมการเดินรถ ชาวบ้านใจกล้า รอกระโดดข้ึนรถไฟโดยไม่ต้องจอด แม้ต่อมาสร้างสถานีย่อยแบบไม่เปิด ขายต๋ัว คนยังใช้วิธีกระโดดข้ึนไปซื้อตั๋วบนขบวน จึงเรียกสถานีปาแตเป็น สโลว์ปาแต (slow ที่แปลว่าชา้ น่นั เอง) ไม้เก่าพ้ืนเรือนล่ันยามขยับตัวเดิน เสียงอาจดังถึงบ้านการีม เขาน่ังรถเข็นกลับมาในห้วงความคิด เพ่ือนรัก เงาชีวิตผมไม่อาจหนีพ้น พระเจ้าเอาขาของเขาคืนไป ชดเชยดวงตาอันเต็มเปี่ยมด้วยความหวัง ผม ระวังไม่ถามเรื่องท่ีเคยได้ยินแว่วๆ ว่าก่อนเกิดเหตุ เขาวางแผนเข้านิกาห์ กับหญิงสาวชาวเมืองยะลา มีการพาผู้ใหญ่ขอดูตัว นัดหมายพิธีการกัน เรียบร้อย ผมสงบปากกลัวเขาจะคิดมาก เขากลับถามเสียเองว่าเม่ือไร ผมจะแต่งงาน ข่าวว่าคบหาอยู่กับสาวชาวกรุง น่ารักสไตล์เกาหลี คราวน้ี ผมเองแหละคิดมาก เขาคะย้ันคะยอผมเข้าครัวตักข้าวสวย ปลาทอด น้�าบูดู หิ้วใส่ ปิ่นโตติดกลับมาเป็นมื้อเย็น ก�าชับกลับมากินม้ือเช้าบ้านเขาวันพรุ่ง รับปากท�ากับขา้ วของโปรดผมรอ นับว่าผมเป็นภาระกับเขามากมายจริงๆ อยากให้เนยมาเห็น สวนมะพรา้ วขนาดสิบไร่ หญา้ คา ไมยราบ ถูกปราบเตยี นโลง่ บ้านสะอาด เป็นระเบยี บ การีมลงมอื ท�าดว้ ยตวั เอง “กลัวอะไร เราท�างานมาหลายอย่าง ช่วยป๊ะกรีดยาง ต้มยา ช่างก่อสร้างก็เคย พอฝึกรถเข็นคล่องเลยคิดสร้างบ้านสมุนไพรตรง 204

สระนา�้ นนั่ สระน้�าไวเ้ ลย้ี งปลาไมข่ ุดเองหรอก จา้ งรถแบค็ โฮเอา” เนยอาจรู้สึกท่ึงกับนักกีฬาคนพิการ นี่มันต่างกันสิ้นเชิง ลอง นึกถึงคนขาด้วนลงมือสร้างบ้าน ใครจะเชื่อ แม้แต่คนละแวกนั้นไม่มีใคร จินตนาการว่าเป็นไปได้ ตอนแรกเขาก็ยังไม่เช่ือว่าตัวเองท�าได้ ซุ่มท�า คนเดียวหามรุ่งหามค�่าจนเกิดแผลอักเสบฝ่ามือ รักษาตัวท่ีโรงพยาบาล อกี เดอื นเต็ม “เราท�าเองทกุ อยา่ ง ต้งั นงั่ ร้าน กอ่ อิฐ ยกเวน้ มุงหลังคา” จนได้ บ้านปูนหลงั เล็กๆ สบื ทอดงาน ต�ารายาฮามิ รอบๆ บา้ นหลงั นั้นเขยี วชอมุ่ ด้วยแปลงสมุนไพรหลายสายพนั ธุ์ คนไรข้ าสองข้าง ลุยถางป่าปรับพน้ื ทีข่ า้ งบา้ นไร่เศษ ทา� สวนยาง กระเถิบตัวไปข้างหน้า ด้วยมือสองข้าง ใช้จอบพร้าได้เหมือนคนทั่วไป กิตติศัพท์คนสู้ชีวิตเล่าลือจนเข้าหูหลายหน่วยงาน เชิญเขาเป็นคณะ กรรมการและวิทยากรรว่ มแกป้ ญั หาสามจงั หวัดชายแดนภาคใต้ “เราพูดเสมอว่า มันเลยเวลาถามว่าใครเป็นผู้กระท�า วันน้ีไม่มี ใครไว้ใจใคร เกิดเหตุทีโยนกันไปมา เราสงสารคนที่มีชะตากรรมแบบเรา ตา่ งหาก อยากใหต้ ัวเองเปน็ คนสดุ ท้าย” เขาอดท่ีจะระบายความในใจถึงหน่วยงานที่มาเยี่ยมผู้รับผล กระทบ มักมารับปากว่าจะแก้ปัญหาท�าอะไรให้สารพัด สุดท้ายก็เงียบ นักวชิ าการมาแคเ่ พ่ือรับร้วู ่าเขาอยกู่ ันแบบไหน แค่จดบนั ทกึ เนยครับอันน้ีเอง ผมถึงกับนิ่งอ้ึง โครงการของเราอยู่ในข่ายท่ี เขาว่าอยู่ไม่น้อย ข้อจ�ากัดมากมาย พี่มนัสเองก็คงรู้ว่าคนโชคร้าย ผลกระทบและความต้องการไม่เท่ากัน เงินมากหรือน้อยเร่ืองหนึ่ง จิตใจ อกี เรื่องหนงึ่ เราท่องคาถา “แผลทางกายมองเห็น แผลทางใจมองไม่เห็น” แต่เราท�าอะไรไม่ได้มาก เงินเป็นส่ิงท่ีซ้ือของภายนอก จิตใจยากอธิบาย เหยื่อผู้ได้รับผลกระทบมีความอ่อนแอทางจิตใจอยู่แล้ว เงินที่ได้มาแค่ ปัจจัยภายนอก ร้อยท้ังร้อยต้องการจิตใจกลับมาแข็งแกร่ง น่ีผมอ้าง 205

บทคัดยอ่ งานวิจยั ของโครงการมาเลยนะ หรือท่ีพวกเราทา� ต้องการแค่นั้น “ส�าหรับเราไม่มีอะไรมาก การยังมีชีวิตอยู่ ได้เป็นจิตอาสา ชว่ ยปลุกเรา้ ใหก้ า� ลงั ใจคนอ่ืน ถอื เป็นบญุ กศุ ล เราภาคภูมิใจ รสู้ ึกวา่ ตัวเอง มีค่า” การีมพูดกับผมอย่างจริงจัง ผมคิดว่าไม่เห็นน้�าเสียงของเขาน้อยใจ หรือกล่าวโทษใคร บนแผ่นดินแห้งแล้งแห่งน้ี เขายังเดินต่อไปข้างหน้า อย่างสดช่ืน ผมกลับคิด หากมองชีวิตเขาท่ีก�าลังเผชิญหนักหน่วง ปัญหา ต่างๆ ของเราชา่ งเล็กนดิ เดียว ผมเดินกลับเข้าห้อง นอนไม่หลับ รู้สึกว่าตัวเองว่างเปล่า หยิบ โน้ตบุ๊กมาเปดิ เคร่อื ง ตงั้ ใจเขยี นอะไรสักอย่าง คนทีจ่ ะฟังเขา้ ใจกน็ า่ จะเปน็ เนย ผมก็ไม่รู้นะว่าเพราะอะไร ถ้าคุณทนอ่านมาจนถึงบรรทัดนี้ อยาก บอกคุณว่าผมมาถึงบ้านแล้วโดยสวัสดิภาพ พรุ่งน้ีตั้งใจจะไปหาการีม แต่เช้า ยอมรับว่าจะไปดูพ่อครัวบนวีลแชร์ท�ากับข้าวโปรดของผม คิดว่า คงเดาไม่ผิดแน่ ส่วนจะช่วยอะไรเขานะหรือ คิดหลายตลบ เขาน่ันแหละ น่าจะช่วยผมเสยี มากกว่า ขอบคุณอกี ครงั้ ส�าหรับโปสการ์ด มานอนรอกอ่ นผมถึงบา้ นแล้ว ละ ยุคสมัยน้ีหายากนะที่ใครจะส่งโปสการ์ดถึงกันทางไปรษณีย์ (555) รูปพระอาทิตย์ลับเหลี่ยมตึกในเมืองหลวง งดงามดี แม้ดูเศร้าสักหน่อย คุณคงมีความสุขท่ีกรุงเทพฯ ตามหวัง ส�าหรับผมท้ังหมดท้ังมวล อย่างท่ี เล่ามาละ่ ครับ กรุงเทพฯ ยังเป็นกรุงเทพฯ แผดเสียงแตรรถ ยามเย็นผู้คนมุ่ง หน้ากลับบ้านอย่างอ่อนล้าหมดเรี่ยวแรง ขอบฟ้าสีส้มช�้าๆ ระบายความ เหงาในใจคนท่หี ันไปมอง นอกจากมองผ่านกรอบหน้าต่าง เนยชอบยืนเพ่งมองบาน กระจก ไม่ใช่หลงตัวเอง เพียงอยากรู้ว่าคนในกระจกคือส่ิงใดกันแน่ ชีวิต คนอะไรจริงหรือลวง เธอผู้ออกเดินทางแสวงหาค�าตอบอันสับสน เท่าท่ี 206

มองเห็นกับตายามน้ี ใครคนหนึ่ง ท้ิงใบหน้ากร้านแดดหลายเดือนก่อน กลบั มาผุดผ่องสดใส ตัดสินใจลงท�างานท่ีใต้สามปีก่อนแค่อยากประชดพ่อกับแม่ที่ แยกทางหนีไปอยู่เมืองนอกท้ังคู่ ยกคอนโดกับเงินฝากก้อนโตการันตีว่า เธอจะไม่มีวันล�าบาก อยากบอกให้เขาทั้งคู่รู้ว่าลูกสาวคนนี้กล้าท้ิงบ้าน อันแสนว้าเหว่ไปได้เหมือนกัน เพียงแต่สุดท้ายถูกโยนกลับมาที่เดิมก่อน ใคร ประวัติย่อของคนแปลกหน้าคนหน่ึง ในเมืองหลวงอันแสน ว้าเหวอ่ าจสนั้ เพียงเท่านี้ อยา่ งท่ีวันชัยพูดถงึ เสมอ บาดแผลภายนอกแมด้ ูหายดี บาดแผล ภายในยากสมาน ค�าตอบสุดท้ายท่ีเธอเคยให้เขาก็เป็นเช่นนั้น หวังว่ามัน อาจก้าวผ่านไปให้ได้สักวัน เวลาอาจช่วยบ�าบัดทุกส่ิง ยิ่งเห็นความทุกข์ สาหัสของผู้คนบนผืนแผ่นดินชายแดนใต้ ความทุกข์ของเธออาจเปรียบแค่ ผงธุลี “ถา้ ฉนั อยากไปเยีย่ มเธอ ตอ้ งฝึกกระโดดลงรถไฟเปล่าละ่ ” เธอ นั่งครุ่นคิดอยู่นานเท่าไรไม่รู้ ก่อนตัดสินใจตอบข้อความแชทกลับไป “นม่ี ันไม่ได้แค่แซวเลน่ ๆ นะ” ประโยคหลังนีเ้ ธอคิดในใจ 207

ลกู กชู ่ือไหร เปสลอินธน์ สายน�้าไหลอย่างเอ่ือยๆ เสมือนคนรักที่ยังไม่อยากเอ่ยค�าอ�าลา ลงไปสู่ปากบางที่เชื่อมระหว่างคลองนาทับออกสู่อ่าวไทย กฎธรรมชาติ ก�าลังท�าหน้าที่โดยไม่ละเลยแม้สักวัน เพราะในห้วงเวลาท่ีกระแสน้�า เคล่ือนไหวไหลลงสู่ท่ีต�่า แต่พระอาทิตย์ก็ก�าลังสาดทอแสงข้ึนพ้นขอบน้�า ไปทสี่ ูงขึ้นเรือ่ ยๆ ท่ามกลางแสงแดดอ่อนๆ ของเช้าที่สดใสน้ี บุญน�าสาวใหญ่วัย ต้นหกสิบก�าลังพายเรือข้ามฝั่งจากบ้านไปยังร้านบามท่ีอยู่ริมฝั่งคลอง อีกด้าน ท่ีซึ่งเหลือแต่นากุ้งและกระท่อมโรงเรือนชั่วคราวไว้ส�าหรับพัก หลบแดดฝนของคนเลี้ยงกุ้ง พื้นท่ีฝั่งน้ีชาวบ้านเรียกกันว่า “ท่าเป้ง” สมัยก่อนเป็นแนวป่าโกงกางแซมด้วยต้นเป้งทะเลท่ีมีหนามแหลมยาว ท้ังต้น ซ่ึงพวกเด็กๆ มักจะได้รับค�าเตือนให้ระวังอันตรายในการเข้าใกล้ เพราะแนวป่าที่ทอดยาวไปไกลจนเกือบถึงปากบางอุดมสมบูรณ์ด้วย อาหารหลากหลายชนดิ ทัง้ ก้งุ หอย ปู ปลา และผลไม้ปา่ ดึงดดู ให้เดก็ ทโมน และฝูงลงิ แสมมาค้นหาขุมทรพั ย์ในป่าชายเลนกนั สนกุ สนาน แต่เม่ือราว 30 ปีก่อน กรมประมงได้ส่งเสริมให้ชาวประมง หันมาท�าการเพาะเล้ียงกุ้งกุลาด�าเพื่อส่งออก วิถีชีวิตด้ังเดิมท่ีเป็นประมง พนื้ บา้ นเพอื่ การเลยี้ งชพี และแปรรปู อาหารทะเลไปคา้ ขายกบั คนบกคนควน ก็แปรเปล่ียนไปอย่างรวดเร็ว ทุกวันนี้แม้แต่การงมกุ้งริมฝั่งท่ีเด็กๆ จาก 208

คลองนาทับแทบทุกคนเคยเรียนรู้ไปพร้อมกับการฝึกฝนว่ายน�้าก็สูญพันธุ์ ไปพร้อมกับต้นเป้ง และข่าวน้�าเสียจากเขตอุตสาหกรรมปล่อยลงคลอง นาทบั ท่แี วะเวียนมาสร้างกระแสแทบทุกปี บุญน�าพายเรือเข้าจอดเทียบท่ีเสาร้านบามผูกเชือกเรือไว้กับ เสา ลงมือขนกระติกน้�าแข็งขนาดใหญ่ขึ้นไปบนร้านบาม วางกระติกเปล่า ไว้บนพื้นกระดานที่ท�าข้ึนหยาบๆ จากไม้เสม็ด แล้วพาตัวเองไต่บันได ข้ึนไปสู่ที่น่ังหมุนระหัดน้�าบนร้านบาม ใช้มือหมุนระหัดปล่อยยอใหญ่ ขนาด 30 ตารางเมตรลงสู่ผิวน้�า จนหมดเชือกที่รั้งไว้ จึงปล่อยมือจาก ระหัด สายตาคนวัยหกสบิ แมจ้ ะอา่ นเขยี นหนังสอื ไม่สะดวกเหมอื นเกา่ แต่ ส�าหรับการมองฝ่าสายน้�าลงไปเห็นเหล่าฝูงปลาที่แหวกว่ายอยู่นั้นยัง ยอดเยี่ยมไม่แตกต่างจากสมัยสาวๆ แม้แต่น้อย บุญน�าทอดสายตา สอดส่ายเวียนไปมารอบๆ บริเวณร้านบามเพื่อสังเกตฝูงปลาที่แวะเวียน เล่นน�้าหาเหย่ืออยู่ตลอดเวลา แต่ยังไม่พบฝูงปลากระบอกอย่างที่ต้องการ เธอนั่งเงยี บๆ เหมอ่ มองไกลออกไปทศิ ทางปากอา่ ว เพ่ือรอเวลา “หวั น�้า” ที่นา�้ ทะเลเปลีย่ นกระแสไหลยอ้ นกลับเข้ามาในล�าคลองอีกคร้งั ซ่งึ เวลานั้น ฝูงปลาจากท้องทะเลอ่าวไทยกจ็ ะวา่ ยตามนา้� เข้ามาสู่กับดักท่เี ธอวางไว้ กระทั่งดวงอาทิตย์ลอยข้ึนสูงเกือบจะท�ามุม 90 องศาแล้ว ตอนที่บุญน�าพายเรือกลับมาจอดเทียบท่าหลังบ้าน เธอมองขึ้นไปบนฝั่ง เห็นแสงแม่ค้าปลาก�าลังลงมาจากรถมอเตอร์ไซค์พ่วงข้างเดินตรงมาท่ี ริมฝั่ง เมื่อเห็นบุญน�ายกกระติกใบใหญ่ท่ีหนักอ้ึงลงมาจากเรือพาย แสงก็ กลุ กี ุจอว่งิ ลงมาชว่ ยหามกระตกิ ข้นึ ไปบนฝ่ังท่ลี าดชนั “รวยอีกแลว้ หรอื วนั นี้พีน่ �า?” แสงเอ่ยทกั ทาย “ไมเ่ ท่าไหรห่ รอก ยกทเี ดียวเอง” บญุ น�าตอบยม้ิ ๆ “น่ีเหรอไม่เท่าไหร่ หนักอยู่นะ...ขอดูหน่อย” แสงชวนวาง กระตกิ ลงบนพืน้ ดนิ แล้วถอื วสิ าสะเปดิ ฝาดูกอ่ นจะรอ้ งออกมาอยา่ งดีใจ “เม่ือวานกะสามพัน เม่ือวานซืนกะสามพันห้า ...อาทิตย์นี้ 209

พ่ีน่าจะฟาดไปร่วมหมื่น...คนอะไรโชคดีจริงๆ เพ่ือนเขาไม่เห็นมีใครยกได้ ตัวใหญ่แบบน้ีกันเลย สงสัยพ่ีเป็นลูกศิษย์พระสังข์แหงถึงมีมนต์เรียกปลา ได้แบบนี้” แสงปิดฝากระติกลงอีกครั้ง จากนั้นท้ังสองคนจึงช่วยกันหาม กระติกอนั หนักอ้ึงเดนิ ขน้ึ ฝ่ังท่คี ่อนข้างลาดชนั ตอ่ “เฮ้ย..มีท่ีไหนมงมนต์ กูกะแค่ตั้งร้านบามในที่ปลาชอบและ กะไม่ยกเวลาตัวเล็กเข้า รอยกตัวใหญ่อย่างเดียวแค่น้ัน คนอื่นเขาวาง ร้านบามฝั่งนี้ แต่กูอุตส่าห์ด้ันด้นไปฝั่งโน้น น่ีวันๆ พายเรือไปพายเรือมา เหนื่อยจะตายชัก” บญุ น�าเดินบ่นไปพลาง จนมาถึงรถมอเตอรไ์ ซคพ์ ว่ งขา้ ง ของแสงก็ลงมอื ทา� การถ่ายปลาสดจากกระตกิ ลงสูล่ ังโฟมและช่ังนา�้ หนกั “ได้ 17 กิโลนะพ่ีน�า” แสงเงยหน้าขึ้นบอก ขณะที่บุญน�า พยักหน้ารับโดยไม่พูดอะไร แสงจึงก้มลงหยิบเงินในกระเป๋าสะพายท่ีคาด อยู่ออกมานบั และส่งเงนิ ให้ “เอา...วันน้ีฉันให้ที่กิโลละ 200 บาทนะ ท้ังหมดเป็น 3,400 บาท...ตอนเย็นถ้าได้ปลาอีกกะโทรมานะ ฉันจะให้นังเหมียวมันมารับของ ไปขายท่ีตลาดทุ่งหวัง” แสงก�าชับ มือก็จัดของบนรถไปด้วยและข้ึนคร่อม เตรยี มออกรถ “วันนี้กูไม่ได้ออกไปยกรอบเย็น เพราะประเด๋ียวจะต้องไป จา่ ยหนก้ี องทนุ หม่บู ้าน เขาทา� การวันน้ี” บุญน�าบอกขณะท่ลี ้างกระตกิ คว�่าไวบ้ นแครไ่ ม้ “งั้นฉันไปก่อนละพ่ี..” แสงตะโกนแข่งกับเสียงรถที่มุ่งหน้าไป บนถนนดินทรายเพ่ือออกสู่ถนนลาดยางที่ห่างออกไปอีก 300 เมตร ขา้ งหนา้ บุญน�าจอดรถมอเตอร์ไซค์ข้างอาคารอเนกประสงค์หมู่บ้าน ซ่ึงเป็นที่ท�าการกองทุนหมู่บ้านทุกวันที่ 1 ของเดือน มองเข้าไปข้างใน ปีกซ้ายของอาคารมีคณะกรรมการกองทุนหมู่บ้านอยู่กันครบท้ัง 9 คน 210

ส่วนสมาชิกที่มาติดต่อมีเพียง 2 คนคือน้าผลกะลุงหวัง ซ่ึงคงเสร็จภารกิจ แล้วและนั่งคุยอยู่กับลุงเหิมท่ีเป็นกรรมการผู้ชายเพียงคนเดียวท่ีเหลืออยู่ ในกลุ่มและถูกมอบหมายภารกิจให้เป็นประชาสัมพันธ์เพ่ือที่จะได้ไม่ต้อง ปวดหัวกับเรื่องการเขียนเอกสารและการเงิน ฉะน้ันเวลามีลูกค้าผู้ชาย เข้ามาจึงมักถือโอกาสแวะด่ืมน�้าชากาแฟและพูดคุยสารพัดเรื่องเป็น เพื่อนลุงเหิมไปจนกว่าหมดเวลาท�างานของกลุ่มที่ก�าหนดไว้ที่ 16.00 น. ต่างจากกลุ่มลูกค้าผู้หญิงที่สามารถพูดคุยเล่าเรื่องความเป็นไปของคน ในหมู่บ้านได้ตั้งแต่ก้าวแรกที่ย่างเข้ามาเพราะมีลูกคู่ท่ีพร้อมจะร่วม ประสานทา� นองบรรเลงเป็นเพลงเดยี วกนั ได้ในทันทที ่แี วว่ ยนิ บุญน�าถอดกุญแจก้าวขาลงจากรถ ขยับกระเป๋าคาดเอวแล้ว ตบเบาๆ เพ่ือตรวจสอบว่าเงินที่เตรียมมาจ�านวน 21,300 บาท ยังสถิต อยู่ไมไ่ ด้ตกหลน่ ไประหวา่ งการเดินทาง “อัยยะ!...ลูกกุญแจรถกะต้องถอดกัน จะมานอนเฝ้าศาลาแทน ชรบ.เหรอคืนนี้?” ระเบียบ กรรมการกองทุนหมู่บ้านที่น่ังท�างานอยู่ ส่งเสยี งแซวต้อนรบั มาจากในหอ้ ง “เฝ้าไหรล่ะ...ไม่ถอดเก็บเดี๋ยวจ่าชิตมันเอาสติกเกอร์มาติดรถ กูหล่าว เพิ่งถูกไปแรกวานซืนท่ีลานน้�ายาง เขาหาว่าเสียบลูกกุญแจไว้ เดียวโจรมันจะลักรถไปท�าระเบิด สูว่ามันบ้าหรือเปล่า?...ไอ้พวกโจรบ้า เมืองไหนๆ มันลักรถกะใช้ลูกกุญแจผีเป็น ไม่เที่ยวมาคอยลักรถเสียบ ลูกกุญแจคาไว้หรอก...พวกสูวา่ จรงิ รไึ ม?่ ”บุญน�าเล่าเสียงดังอยา่ งไม่เกรงใจ ใคร พูดจบก็ทรุดตัวลงน่ังบนเก้าอี้หน้านงนุชซ่ึงเป็นประธานกลุ่ม นงนุช พยักหน้ารับไม่ต่อความเพราะพอจะเข้าใจเร่ืองที่ต�ารวจหน่วยชุมชน สัมพันธ์ออกตรวจเยี่ยมประชาชนในพ้ืนที่ และหากพบรถมอเตอร์ไซค์ เสียบกุญแจลืมท้ิงไว้ก็น�าสติกเกอร์เตือนระวังโจรขโมยรถมาติดไว้ เพราะ ในพื้นที่ต�าบลนาทับนี้ก็มีคดีลักรถเกิดข้ึนอยู่บ้างเหมือนกันแต่ก็คงจะ น้อยกว่ากรณีการขโมยรถนอกพ้ืนที่มาท�าการขายไร้คู่มือทะเบียนรถ 211

ซ่ึงสามารถหาซ้ือกันได้ตลอดเวลาเท่าท่ีต้องการและผู้กว้างขวางอย่าง บุญน�าเองก็ต้องมีรถประเภทน้ันไว้ใช้งานกะเขาอยู่บ้างอย่างน้อยก็สัก หนงึ่ คนั “พี่น�ามาโต๊ะนี้เลย” เรียม กรรมการฝ่ายรับช�าระคืนเงินกู้ ส่งเสียงเรียกข้ามโต๊ะมา บุญน�าจึงเดินไปน่ังที่เก้าอี้ตัวใหม่ก่อนควักเงิน ออกมาวางลงบนโตะ๊ “เอาน่ีต้น 20,000 ดอก 1,200 และเงินฝากรายเดือน 100 รวม 21,300 บาท” บุญน�านับเงินเสร็จก็ย่ืนไปให้เรียมรับและนับซ้�า อีกรอบกอ่ นบนั ทึกรายการในสมดุ บญั ชีตรงหนา้ “เรยี บรอ้ ยแลว้ คะ่ ...จะกู้ตอ่ ไหม?” เรียมเงยหนา้ ขึ้นถาม “ว่าจะกู้อยู่ พอดีนังแอนมันจะเอาเงินไปซ้ืออุปกรณ์ท�าขนม ขายทางเฟซ” บุญน�าตอบรับฉะฉานเสมือนเร่ืองที่กล่าวถึงเป็นเร่ืองสามัญ ท่ีใครๆ กท็ �าไดใ้ ช้เปน็ “อ้าว น้องแอนท�าขนมอะไรขาย ไม่รู้ข่าวเลย ไม่งั้นจะได้ช่วย อุดหนนุ บา้ ง” “มันขายทางเฟซ ขนมปังอะไรไม่รู้ เห็นท�าส่งขายทุกวัน กูก็ ไม่ค่อยรู้จักช่ือเรียกหรอก” เสียงบุญน�าเร่ิมเบาลงพร้อมกับสีหน้าเจื่อนลง คา่ ท่รี ้สู กึ เสียหน้าไปไมน่ อ้ ยทีไ่ ม่รู้จกั ช่ือขนมทล่ี ูกสาวตวั เองทา� ขาย “อ้าว...เป็นแม่ประสาอะไร กิจการลูกท�าอะไรก็ไม่รู้” ตามที่ บุญน�าคาดไว้ไม่มีผิดมีดบินแรกจากลุงเหิมผู้อาวุโสสูงสุดเปิดประเดิม ซัดตูมปกั ทิ่มแทงมาตรงปากทา� ให้เถยี งไมอ่ อก ‘เด๋ียวต้องมีซ้�า’ บุญน�าคิดอยู่ในใจ แต่ผิดคาดไม่มีมีดบินเล่มท่ี สองขว้างตามมา บุญน�าจึงต้ังลา� ได้หันมาแก้ตวั เสียงออ่ ย “กูจะไปรู้ได้ไง มันไม่ใช่ขนมบ้านๆ กินกูกะกินไม่เป็น เกิดจาก ท้องพ่อท้องแม่กูก็เพิ่งเคยเห็นที่อีแอนมันมาท�าขายน่ีแหละ กูลองชิม ทหี น่งึ มันเค็มๆ ไมเ่ หน็ หรอยตรงไหน สู้ขนมทองม้วนก็ไม่ได้” 212

“แอนเขาท�าขนมเนยกรอบ” เสียงเหมียวกรรมการอีกคนซึ่ง เป็นเพ่ือนของแอนและหลานของบุญน�า ช่วยเฉลยแทนเมื่อเห็นทุกคนต่าง ตัง้ ใจรอฟงั คา� ตอบจากบญุ น�า “อ๋อ...” หลายเสียงร้องข้ึนมาพร้อมกันราวกะนัดไว้ ก่อนจะ เปล่งเสียงหัวเราะตามติดมาเพราะแทบทุกคนก็ไม่รู้จักขนมเนยกรอบ เช่นเดียวกับบุญน�า เหมียวจึงหัวเราะขึ้นมาอย่างสุดกล้ันแล้วอธิบายขยาย ความต่อ “มันเป็นคล้ายขนมทองพับทองม้วน แอนมันซ้ือแฟรนไชส์มา ท�าขาย ให้ลูกสาวเอาไปขายท่ีโรงเรียนมาสักเดือนสองเดือนแล้วล่ะ มีขาย ทางเฟซบ๊กุ ด้วย ช่ือเฟซ ‘ลัญวจนสินี เนยกรอบ’” “ช่ืออะไรนะ เฟซชื่อใครอีกล่ะเนี่ย?” เสียงกรรมการคนหนึ่ง ถามแทรกเขา้ มา “เฟซบุ๊กของน้องนิหน่า ลูกสาวคนโตของแอนช่ือ ลัน-วะ-จะ- นะ-สิ-นี ส่วนคนน้องเป็นผู้ชายช่ือเล่น นนนี่ ช่ือจริง อิศรานุวัฒน์..อิด- สะ-รา-น-ุ วัด” เหมียวคลายข้อสงสัยต่อ “มันเข้าโรงเรียนอนุบาลกันแล้ว กูยังเรียกช่ือจริงมันไม่ถูก สักคน” บุญน�าแทรกขึ้น เรียกเสียงหัวเราะดังกระห่ึมศาลาอีกรอบไม่เว้น กระท่ังบุญน�าเองก็อดหัวเราะด้วยไม่ได้เหมือนกัน เมื่อหัวเราะกันจน เหนื่อยไปตามๆ กัน เขียวกรรมการฝ่ายเงินกู้จึงกวักมือเรียกให้บุญน�า เข้าไปนง่ั เกา้ อต้ี รงหน้าเพ่ือเตรียมจดั ท�าสัญญากเู้ งินกองทนุ หมู่บ้าน “กู้เท่าไหร่ เอาไปท�าอะไร เขียนตรงนี้กะตรงนี้” เขียวช้ีจุดที่ กากบาทดว้ ยดนิ สอไว้ให้บญุ นา� ดู “มึงเขียนให้กูเลย ตาไม่ค่อยดี” บุญน�าดันเอกสารกลับไปให้ เขยี ว ซ่ึงก็ไม่เรอ่ื งมาก ยน่ื มือแบออกมาหน้าบญุ นา� “บัตร” เขียวบอกสน้ั ๆ แคน่ น้ั บุญนา� กเ็ ข้าใจล้วงมือไปควานหา บัตรประชาชนในกระเปา๋ คาดเอวแลว้ สง่ ให้ 213

“เอาเท่าไหร่?” เขียวถามต่อโดยไม่เงยหน้า มือก็จรดปากกา เขียนอยา่ งวอ่ งไว “เท่าเดมิ ” “ท�าอะไร?” “เล้ียงวัว” “อา้ ว!..” เสียงเขยี วร้องขึ้นอยา่ งแปลกใจ ปากกาที่ถอื ในมอื ถกู เคาะเป็นจังหวะลงบนโตะ๊ อย่างช่ังใจ “เปลี่ยนมั่งเถอะพี่น�า..พ่ีเล่นซื้อวัวกันทุกปี น่ีถ้าซ้ือจริงได้เป็น ฝูงใหญ่แล้ว เล้ียงวัวมาสิบกว่าปีเข้าไปแล้ว น่ีถ้าเจ้าหน้าท่ีเขามาตรวจได้ เดือดร้อนไปตามๆ กัน” เขียวบ่นง�าไม่ยอมเขียนวัตถุประสงค์การกู้ยืมเงิน ใหต้ ามท่บี ุญนา� บอก “มึงกะโง่จริง บอกเขาไปว่าวัวซื้อมากะต้องขายไปไม่มีใครเขา เล้ียงจนเฒ่าจนแก่เหมือนกะคนทีล่ะ แล้ววัวตัวไหนของใคร ใครเขาจะจับ ได้มันเหมือนกันหมด ไปจูงตัวไหนมากะได้ถ้าเขาอยากจะพิสูจน์..วัว มันโง่ไม่รู้จักช่ือตัวเองช่ือเจ้าของ...มึงไม่รู้เหรอ?” บุญน�าได้ทีขี่แพะไล่ ทนั ควนั “เอาๆ ซือ้ วัวกะซอื้ วัว ตวั เครดิตดจี า่ ยหนี้ตรงตลอด จะเอาเงิน ไปท�าอะไรกะเร่ืองของตัว กรรมการไม่ว่าอะไรหรอก อยากให้มีคนกู้กัน เยอะๆ อยู่แล้วจะได้เอาดอกมาปันผลมาใช้งานส่วนรวม ดีกว่าเก็บไว้ใน บญั ชีธนาคารดอกไมถ่ งึ ร้อยละบาทแลว้ ” เขยี วสรปุ และลงมอื เขยี นเอกสาร สัญญาตอ่ สกั พักกเ็ งยหนา้ ขึ้นมาถามบุญนา� อีกคร้งั “จะใหใ้ ครคา�้ ประกัน” “อแี อนนัน้ แหละ จริงๆ กะเอาเงินให้มนั ” “แอน ชอ่ื จรงิ อะไรแล้ว?” เขียวถามขึน้ ลอยๆ อย่างสงสยั มือก็ เคาะปากกาลงบนโต๊ะอยา่ งครุ่นคดิ อกี คร้ัง “ชื่อวันดี” บุญน�าบอกน�้าเสียงชื่นชมภูมิใจกับลูกสาวคนนี้ 214

ทขี่ ยนั ท�ามาหากนิ จนฐานะม่ันคง “จริงเหรอ?” เขียวงึมง�าอยู่ในคอเบาๆ อย่างไม่เช่ือ แต่บุญน�า ไดย้ ินเลยเรม่ิ ชักจะโมโห “ลูกกูชื่อวันดี กูให้พ่อกูต้ังให้ ท�าไมกูจะจ�าชื่อลูกกูไม่ได้ มึงน่ี หาเรอื่ งแลว้ อเี ขยี ว” บญุ น�าข้ึนเสยี ง “ใจเย็นๆ น้าน�า” เหมียวท่ีเห็นสถานการณ์เร่ิมระอุรีบเข้ามา ห้ามทัพ “แอนมันเปล่ียนช่ือมานานแล้วนะ... พ่ีเรียมในสัญญาเก่าแอน มันชื่ออะไร” เหมียวหันไปทางเรียม ซึ่งก็ก�าลังร้ือเอกสารสัญญาเงินกู้ของ บุญนา� ทีเ่ พ่ิงช�าระคนื เงินกขู้ ึ้นมาอา่ น “นางสาวจิรัชฌา” เรียมเงยหน้าข้ึนบอกดังๆ เพ่ือให้ได้ยิน กนั ทวั่ บญุ นา� พอได้ยนิ หน้าเริม่ เปลี่ยนสซี ีดลงอกี รอบ “อ้าว...แล้วน่ีพีน่ า� ไม่รู้เหรอวา่ คนน้ที ชี่ ือ่ จิ-รดั -ชา คอื ลูกสาวพ”ี่ เรียมตอกย�้าด้วยมีดบินเล่มที่สองไปยังบุญน�าที่ก�าลังมึนอยู่ว่าลูกสาวไป เปล่ียนช่ือแล้วท�าไมไม่บอกกล่าวจนกระทั่งต้องมาหน้าแตกยับเยิน แถม ตอนนีก้ น็ กึ ค�าโตต้ อบอะไรไม่ออกสักอย่าง “ไม่รู้กระท่ังชื่อจริงของลูกตัวเอง...เหลือเชื่อ!” มีดบินเล่มท่ี สามจากน้าผลตามมาติดๆ จนความมั่นใจที่พอจะหลงเหลืออยู่บ้างตอนนี้ กถ็ ึงคราวสญู สิน้ แลว้ “แต่แอนมันเพิ่งไปเปล่ียนชื่อใหม่มาเม่ือเดือนท่ีแล้วนะ เห็นว่า เพอ่ื ให้หนุนกิจการขนมหวานนะ่ ” เหมียวเพือ่ นสนทิ ของแอนทว้ งขนึ้ “แล้วชือ่ อะไรล่ะตอนนี้?” เรียมสอบถาม “รู้สึกว่า ช่ือ วอ-ระ-มะ-ทุ-ริน อะไรประมาณนี้แหละจ�า ไม่ค่อยได้เหมือนกัน จ�าได้แค่ วอ-ระ ที่เหลือก็จ�าไม่ได้แล้ว” บุญน�าน่ัง อ้าปากค้างตะลึงฟังคนนอกครอบครัวเล่าเร่ืองชื่อลูกสาวตัวเองเป็นตุ เป็นตะ ซึ่งต่างก็เป็นช่ือท่ียังไม่เคยได้ยินผ่านหูมาเลยสักครั้งทั้งที่ลูกสาว 215

อายุเกือบจะสามสิบปีเข้าไปแล้ว ความรู้สึกของบุญน�าเหมือนศาลา หมู่บ้านมันก�าลังพังโค่นลงมาทับตัวเองอยู่จนอากาศเร่ิมไม่เพียงพอข้ึนมา แล้ว “เชยแล้วเหมียว...แกล้าสมัยไปแล้ว ต้องฉันนี่ถึงจะเรียกคน ยุค 5 จี” ออย กรรมการอีกคนโบกบัตรประชาชนที่ถืออยู่ในมือไหวๆ อย่างผู้กา� ชัยชนะ จนทุกคนหนั มามองอยา่ งสงสัย “เมือ่ วานออยเพิง่ ไปอ�าเภอ เจอกะแอนเพ่ิงไปทา� บัตรใหม่ แล้ว นางก็ฝากบัตรมาใช้ค้�าประกันเงินกู้น้าน�าไว้กะออยตั้งแต่เมื่อวาน...เท่าท่ี ฟงั มาไมใ่ ชช่ ื่อท่ีพูดถงึ นะ แสดงว่าเปน็ ชื่อใหมส่ ดๆ รอ้ นๆ ออกจากเตามายงั กะขนมเนยกรอบเชียว”ออยออกลีลายยี วนปนตลกเดนิ โบกบตั รประชาชน ในมือโชวไ์ ปทว่ั “อยา่ ลีลามากนังออย...ทุกคนรอลนุ้ กนั อยู่เอ็งก็รีบบอกมาไวๆ” ลงุ เหมิ ยกมือเขกลงบนศรี ษะออยอยา่ งหม่นั ไส้ “โธ่ ลุงเหิมก็..นานๆ ออยถึงมีโอกาสถือไพ่เหนือกว่าเพ่ือนบ้าง ไม่ปล่อยให้ลูกหลานได้แสดงอิทธิฤทธิ์ไวไฟม่ังเลย” ออยเอามือลูบศีรษะ บ่นพึมพ�า แต่ก็ลดบัตรประชาชนท่ีถืออยู่ลงมาอ่านแม้จะขยับริมฝีปาก แต่ยังไม่กล้าอ่านออกเสียง ก่อนจะส่ายหน้าช้าๆ แล้วยื่นบัตรไปให้เขียว ที่สุดก็ส่ายหน้าด้วยอาการเดียวกัน แล้วเขียวก็ส่งบัตรไปให้นงนุชประธาน กลุ่มซึ่งเป็นคนท่ีจบการศึกษาระดับปริญญาอันเป็นท่ีเชิดหน้าชูตาแสดง ศักยภาพทีมงานของกองทุนหมู่บ้านไว้ว่าไม่เป็นสองรองใคร แต่นงนุชเอง พิจารณาอยู่พักใหญ่ก็ยังไม่กล้าอ่านออกเสียงเช่นกัน เธอเดินไปหาบุญน�า แล้วจงึ ตัดสินใจวางบตั รประชาชนเจ้าปญั หาลงตรงหน้า “ให้แม่เขาอ่านเองดีกว่า” นงนุชบอกส้ันๆ วางเสร็จก็ยืน กอดอกรอฟังช่ือลูกสาวบุญน�าพร้อมกับกรรมการคนอ่ืนๆ ท่ีตอนน้ีทุกคน ใจจดจ่อรอฟังชื่อใหม่ของแอนจนลืมภารกิจอื่นกันหมด บุญน�าก้มลงดู บัตรประชาชนตรงหน้า แน่นอนรูปถ่ายน้ันเป็นรูปของแอนลูกสาวของ 216

เธอจริงๆ และชื่อในน้ันมันก็ไม่ใช่ชื่อวันดีอย่างท่ีเคยใช้สมัยเรียนหนังสือ จริงๆ เหมือนกัน แต่มันชื่ออะไรกันช่างยากเย็นเหลือเกินเพราะเธอก็อ่าน มันไม่ออกเหมอื นกับทุกคนที่รบั ไปดแู ล้วสง่ ผา่ นๆ กนั ไปนั่นเอง แต่ถึงยงั ไง เธอก็จะต้องท�าให้ได้... บุญน�าสูดลมหายใจลึกยาวย�้าบอกตัวเองว่าต้อง ท�าใหไ้ ด้ แลว้ ลงมอื สะกดตัวหนงั สอื เสยี งดังฟงั ชัด “สระโอ-ฉอฉิ่ง-ลอลิง-กอไก่-ชอช้าง-ไม้หันอากาศ-พอพาน- ภอส�าเภา-รอรึ-ศอศาลา” สะกดจบบุญน�าก็พยายามจะอ่านเป็นค�า แต่ ดูไปดูมาหลายตลบก็ไม่อาจจะอ่านได้ พยายามอยู่นานจนกระทั่งในที่สุด บุญน�าก็เงยหน้าขึ้นบอกทุกคนด้วยแววตาสิ้นหวังถึงท่ีสุดคร้ังหนึ่งของ ชวี ติ “ลูกกชู อื่ ไหร?...” 217

โตะ๊ บอมอ ซคั วาน อับดุลเราะหม์ าน (1) ผมเรม่ิ ฝนั ประหลาดถงึ เดก็ สาวคนหนงึ่ ตอนอายสุ บิ สาม เดก็ สาว ท่ผี มไมอ่ าจบอกได้วา่ หนา้ ตาเปน็ อยา่ งไร ในฝนั ผมเหน็ เพียงรา่ งกายเปลือยเปล่าของเธอ ตัง้ แตป่ ลายจมกู ลงมาจนถึงปลายเท้า แต่บริเวณเหนือสันจมูกขึ้นไปจะอยู่นอกเหนือการ มองเห็นเสมอ เหมือนก�าลังชมภาพเคลื่อนไหวท่ีบริเวณนั้นจงใจถ่ายให้ หลุดเฟรม ขณะที่รูปร่างส่วนอ่ืนแจ่มชัดอยู่ในหัว แม้แต่ต่ืนลืมตามีสติเต็ม ก็ยังระลึกภาพร่างของเธอได้แจ่มแจ๋ว ผมหยักศกยาวประไหล่ หน้าท้อง แบนราบ แผ่นหลังโค้งเว้าเล็กน้อย ปทุมถันรูปหยดน้�า ปลายถันสีเข้ม ผิวเนียนละเอียดสีน�้าผ้ึง ผมจ�าได้แม้แต่รูปร่างของอวัยวะตรงก่ึงกลาง ร่างกาย ท้ังขนาดความกว้างและสีผิวส่วนนั้น แม้แต่ลักษณะการเรียง ของโลมาประดบั ปกปิดกจ็ �าไดแ้ มน่ มีความรู้สึกประหลาดบางอย่างเกิดข้ึน ตอนน้ันผมยังไม่เข้าใจ ว่าคืออะไร มันเกิดข้ึนระหว่างที่เธอเดินบ้างว่ิงบ้างอยู่ในความฝัน ราว ก�าลังเต้นร�าบนถนนสีด�าสนิท ฉากหลังสีด�าสนิท ผมกา� ลังตามเธอไป เดิน บ้างวิ่งบ้าง ผมตามเธอจนเหนื่อย แต่พยายามเท่าไหร่ก็ย่ิงไกลห่าง ผมจึง หยุดพักหายใจหอบเหน่ือย ตอนน้ันเองเธอก็ปรากฏกายขึ้นตรงหน้า กลิ่น หอมสะอาดหมดจดของดอกไม้บางชนิดระเหยออกมา โน้มกายเข้ามาหา 218

ผมโนม้ กายเข้าไปใกล้ แล้วต่นื ข้ึนด้วยเสยี งอาซานบอกเวลาละหมาดยา�่ รุ่ง ผมพบว่าเป้ากางเกงของผมเปียกแฉะเหนอะหนะ น่ันเรียกว่า การ “อากิลบาลีฆ” หรือการบรรลนุ ิตภิ าวะตามความหมายทางศาสนา นับตั้งแต่เช้านั้น จมูกของผมก็เร่ิมได้กลิ่นประหลาด พร้อมกับ เร่ิมป่วยกระเสาะกระแสะ เปน็ เวลานานหลายปี พอ่ แม่พาผมเขา้ ออกโรงพยาบาล อาการ ป่วยของผมไม่เคยหาย หมอคนไหนกพ็ ากนั สา่ ยหนา้ จนปัญญา กระทงั่ ใคร คนหนึ่งแนะนา� ใหพ้ อ่ กับแมพ่ าผมไปหาโตะ๊ บอมอ (2) เป็นเพราะกล่ินเหม็นหืนที่ระเหยจากกายเขา ท�าให้ผมอึดอัด และรังเกียจ ผมไมช่ อบหน้าโตะ๊ บอมอ และแสดงออกความรู้สึกนัน้ ในเวลา ตอ่ มา แต่ใครๆ ต่างเข้าใจวา่ ผมเกลยี ดและอิจฉาเขาเพราะเรอื่ งนูรกาตินี นูรกาตินีเป็นลูกสาวของโต๊ะอิหม่ามประจ�าหมู่บ้าน เราเรียน โรงเรียนเดียวกันตั้งแต่มัธยมต้น โรงเรียนของเราเป็นโรงเรียนเอกชนสอน ศาสนาช่ือดังประจ�าจังหวัด และเพราะเป็นโรงเรียนชื่อดังกฎระเบียบจึง เข้มงวดเป็นธรรมดา เราไม่สามารถคบหากันเป็นแฟนแบบเปิดเผยใน โรงเรียนแบบน้ีได้ บาบอดุเป็นบ้า บาบอหมายถึงคนที่ชาวบ้านให้การ เคารพนับถือ เขาเป็นท้ังผู้อ�านวยการโรงเรียนและเป็นท้ังครูสอนวิชา อัลกุรอานด้วย ไม่มีเร่ืองเส่ือมเสียเร่ืองไหนเล็ดลอดสายตาบาบอไปได้ แต่ เราก็หาวิธีการแอบคบหากันแบบลับๆ จนได้ บาบอคงไม่ได้โง่ขนาดนั้น แต่บางครั้งก็มีที่เหลือบ่ากว่าแรงเหมือนกัน แต่ตราบท่ีเรายังไม่ท�าเร่ือง เส่ือมเสียให้ปรากฏหรือส่อแววว่าจะเกิดเรื่องอย่างนั้น บาบอจะหาทาง ล้อมคอกได้ทันท่วงทีก่อนวัวหายเสมอ วันศุกร์เป็นวันหยุดหน่ึงเดียวใน แต่ละสัปดาห์ เราแอบนัดพบกันตามน้�าตกหรือสวนสาธารณะ โดยเฉพาะ อย่างยิ่งเมื่อถึงเวลาละหมาดญุมอะห์ท่ีชายมุสลิมทุกคนต้องไปรวมตัว 219

ฟังบรรยายคุ๊ตบะห์และละหมาดร่วมกันที่มัสยิดเป็นประจ�าทุกเที่ยงวัน ศุกร์ ผมใช้เวลาน้ันแอบนัดแนะกับนูรกาตินีได้โดยท่ีไม่ต้องกังวลว่าจะมี ใครมาพบเห็นขณะเราเปล้ืองเส้ือผ้าอยู่ด้วยกันในสวนหรือน�้าตกบริเวณ ท่ีเป็นมมุ อบั สายตา นูรกาตินีเป็นคนสวย กล่ินหอมอ่อนๆ ที่โชยออกมาจากกาย เธอท�าให้ผมหลงใหล ผมต้ังใจจะสู่ขอเธอแต่งงานทันทีท่ีจบมัธยม จากน้ัน อาจสมัครสอบเข้าเรียนในมหาวิทยาลัยศาสนาสักแห่งเพราะไม่ต้อง กงั วลเรอ่ื งการตง้ั ท้องขณะเรียน เร่ืองราวคงลงเอยในแบบนั้น ชีวิตของผมคงมีความสุข แต่แม่ ของเธอกย็ กเธอใหโ้ ต๊ะบอมอเสียก่อน ก่อนหน้าน้ีโต๊ะบอมอเคยอยู่ที่อีกอ�าเภอหน่ึงกับภรรยาคนที่ สิบเจ็ด แม่ของนูรกาตินีเคยพาญาติไปรักษาที่นั่น การรักษาได้ผล โต๊ะ บอมออาศัยอยู่หมู่บ้านนั้นนานส่ีปี ไม่นานจากน้ันเขาก็หย่าเมียคนที่ สิบเจ็ดและเดินทางมาพักอาศัยท่ีหมู่บ้านของเรา เขาส่งคนมาติดต่อ ทาบทามนูรกาตินี แม้จะโมโหแค่ไหนแต่ก็อดประหลาดใจไม่ได้ที่เขา จ�าเพาะเจาะจงเลือกเธอ ในหมู่บ้านของเรามีผู้หญิงหน้าตาสะสวย มากกวา่ เธอเป็นสบิ ๆ คน ทา� ไมต้องเปน็ นรู กาตนิ ี พ่อแม่ของนูรกาตินีรีบยกลูกสาวให้โต๊ะบอมอแทบไม่ทัน ใครๆ ก็รู้ว่าโต๊ะบอมอหาเงินได้จากการรักษาคนป่วยชนิดที่สามารถหยุดท�างาน แล้วนั่งๆ นอนๆ อยู่เฉยๆ ได้นานเป็นสิบปี แต่เขายังคงรักษาคนป่วย ไม่หยุดหย่อน ไม่รู้จักเหน็ดเหน่ือย ครอบครัวของนูรกาตินีจึงพลอยม่ังคั่ง ร�่ารวยข้ึนอย่างเห็นได้ชัด ไม่นานเมอร์ซิเดสเบนซ์สีบรอนคันใหม่เอ่ียมอ่อง ก็มาจอดไว้ในโรงรถของบ้าน ในห้องรับแขกก็มีสมาร์ททีวีจอยักษ์มาวาง แทนที่โทรทัศน์สีเครื่องเล็ก เฟอร์นิเจอร์ราคาแพงประดับประดา หาก ไม่สนสายตาชาวบ้านพวกเขาอาจติดตั้งโคมไฟแชนเดอเลียและส่ังไข่ ปลาคาเวยี ร์มากนิ กับขนมปังกรอบทุกเย็น 220

ผมไม่ขอเถียงว่าผมเกลียดเขาเข้าไส้ แต่ไม่ได้อิจฉาเขาแน่ๆ เพราะไม่ใชเ่ รือ่ งจา� เปน็ เลย หลังแต่งงานได้หนึ่งปี นูรกาตินีก็ตัดสินใจบินข้ึนกรุงเทพและ สมัครเรียนมหาวิทยาลัย หนึ่งเดือนหรือสองเดือนเธอจึงเดินทางกลับ สามจังหวัดมาเยี่ยมบ้านเกิดสักคร้ัง ผมไม่จ�าเป็นต้องอิจฉาโต๊ะบอมอ เพราะเรายังคงติดต่อกันอยู่เสมอ ทุกครั้งที่เธอกลับบ้าน เรานัดพบกัน ลบั ๆ ขณะรว่ มรักกัน ผมสูดดมกลนิ่ กายของเธออย่างโหยหา (3) แม้ผมมีพรสวรรค์เร่ืองการรับรู้กลิ่น แต่ก็ใช่ว่าจะสามารถ แยกแยะลักษณะและประเภทของมันได้ หลังจบมัธยมผมเรียนต่อท่ี มหาวิทยาลัยศาสนาแห่งเดียวที่เปิดสอนในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ ที่นี่ผมไดเ้ รยี นรู้ความลับของกลน่ิ จากครูสอนศาสนาคนหนึง่ ที่มหาวิทยาลัยผมพบหญิงสาวซ่ึงมีกล่ินคล้ายคลึงกับนาง ในฝันอยู่บ้าง เป็นกลิ่นที่โชยมาในระยะไกล ผมไม่อาจเข้าใกล้ได้มากนัก เพราะพวกเธอล้วนครองตนอยู่ในผืนผ้าคลุมฮิญาบมิดชิด เข้าถึงตัวยาก พวกเธอมีเกราะก�าบังที่เรียกว่าค�าสอนศาสนาคอยปกป้องอยู่ และการ เข้าใกล้พวกเธอในระยะประชิดไมอ่ าจทา� ไดง้ ่ายๆ ความเคร่งครัดในศาสนาของพวกเธอได้กันผมออกมาเสีย ห่างไกล ช่องทางเดียวท่ีผมจะพาตัวเข้าไปอยู่ใกล้พวกเธอได้คือเวลา มีงานบรรยายศาสนา หรืองานระดมทุนขอรับบริจาคสร้างมัสยิดหรือ โรงเรียนตาดีกาหรือระดมทุนส�าหรับจัดค่ายอบรมต่างๆ (อย่างเช่นค่าย อบรมฤดูร้อนเพ่ือป้องกันไม่ให้เด็กๆ ออกไปร่วมเล่นน�้าช่วงเทศกาล สงกรานต์ซ่ึงขัดกับหลักศาสนา) งานแบบนี้มักจัดกันในยามค่�าคืน หนุ่มสาวในมหาวิทยาลัยหลายคู่ใช้โอกาสนี้มาใกล้ชิดกันแบบพองาม คล้ายเป็นสถานที่ส�าหรับดูตัวเจ้าสาวเจ้าบ่าวอย่างไม่เป็นทางการ ท่ี 221

มหาวิทยาลัยไม่มีบาบอมาคอยจับตามองเราอีกแล้ว แต่จารีตและค่านิยม ท่ีถูกสวมครอบไว้บนหัวของบรรดานักศึกษาต้ังแต่เร่ิมเข้าเรียนท่ีนี่ได้ กดบีบให้การออกนอกลู่นอกทางเกิดขึ้นได้ยาก แต่ถึงอย่างน้ันข่าวการ ท�าแท้งกเ็ กิดขน้ึ บ่อยๆ ซากเด็กทารกถูกพบปีละเป็นสิบๆ หนตามพงรกและท่ีทิ้งขยะ เหม็นอับ ไม่ไกลจากอาณาเขตของมหาวิทยาลัย ชาวบ้านในละแวกน้ัน ไดแ้ ตค่ าดเดากันว่าซากรกพวกน้มี าจากไหนผู้กอ่ ตง้ั มหาวทิ ยาลัยแหง่ นเี้ ปน็ บาบอที่ชาวบ้านให้ความเคารพนับถือ พวกชาวบ้านจึงไม่กล้ากล่าวหา พวกเธอในเรื่องผิดบาปร้ายแรงอย่างนี้ แต่หากพวกเขามีนาสิกประสาท มหัศจรรย์อย่างผม พวกเขาคงหมดข้อคลางแคลงสงสัย สัมผัสของนาสิก พิเศษจะท�าให้ได้กล่ินของรกเด็กท่ียังติดตัวพวกเธออยู่อย่างเจือจาง อีกนานเป็นเดือนๆ แม้หลังจากร่างกายจะพักฟื้นจากความบอบช้�าดีแล้ว ก็ตาม ถึงอย่างนั้นผมพบว่าสาวๆ ท่ีมีกลิ่นพิเศษเหล่าน้ีล้วนจืดชืดน่าเบื่อ เป็นกลิ่นพิเศษยั่วเร้าหัวใจเมื่อสัมผัสจากระยะไกล ทว่าเมื่อได้เข้าใกล้ ระยะประชิดกลับเหม็นหืนชวนคล่ืนเหียน ซึ่งเกิดจากความพยายามอย่าง หนักในการเสแสร้งสร้างเปลือกปลอมแปลงตนเองในรูปร่างของความดี ความงาม และมนั ส่งกลน่ิ เหมน็ โชยเตะจมูกของผมเสมอ กล่ินของความเก็บกดทางเพศท่ีไม่เคยได้รับการปลดปล่อย กล่ินที่เกิดจากกความพยายามย้อมสีตนเองให้ขาวสะอาดงดงามและ บริสุทธิ์ ดึงดูดว่าที่สามีที่ดี แรงขับดันเหล่าน้ีคั้นกลั่นออกมาเป็นกล่ิน เฉพาะตัว ในระยะแรกเริ่มเป็นเพียงกล่ินหอมอ่อนๆ คล้ายกล่ินดอกไม้ สักชนิดที่ไม่อาจจ�าแนกได้ว่าเป็นกล่ินของดอกไม้ชนิดไหน (น่าเสียดาย ที่ผมไม่ได้มีจมูกแสนมหัศจรรย์เหมือนฌ็อง บับติสต์ เกรอนุย ในนวนิยาย เร่ืองน�้าหอมท่ีสามารถจ�าแนกทุกกลิ่นท่ีมีอยู่บนโลกใบนี้ได้) ยิ่งพวกเธอ เร่ิมถล�าลึกในการปลอมแปลงน้ัน กล่ินจะย่ิงทวีความรุนแรงจนกลายเป็น กล่นิ ฉุนและเหมน็ หืนชวนคลน่ื เหยี นในท่สี ดุ 222

อุสตาซซัควานเป็นคนสอนผมเรื่องกล่ิน เขาเป็นอาจารย์ใน มหาวิทยาลัยท่ีผมเรียน สอนวิชาเก่ียวกับฮะดิษหรือบันทึกวจนะของ ท่านศาสดา ตอนเจอกันครั้งแรกเขาจ้องมองที่จ้ีห้อยคอของผมเขม็ง หลังจบคาบนั้นเขาร้ังให้ผมอยู่ก่อนและถามถึงเรื่องจมูกสัมผัสพิเศษ เรื่องนี้เป็นความลับ ทว่าแค่มองแวบเดียวเขาก็รู้ เขาบอกว่าเขาก็มีจมูก สัมผัสพิเศษเหมือนผม เขาจึงเป็นคนเดียวท่ีผมไว้วางใจมากพอจะเล่า เรื่องกลิ่นและนางในฝันให้ฟัง แต่บางครั้งผมรู้สึกว่าได้กลิ่นประหลาด ระเหยออกมาจากกายเขา ผมเรียนรู้มาจากเขาว่าผู้หญิงบางคนมีกล่ินพิเศษ ไม่ใช่กล่ินตัว แต่เป็นกล่ินที่จะบอกใบ้แก่เราว่าเธอเป็นคนยังไง กล่ินของผู้หญิงแบ่งย่อย เป็นกลิ่นต่างๆ นับร้อยๆ กล่ิน แต่ก็สามารถจัดแยกประเภทได้เป็นสอง กลิ่นหลักๆ คือ กล่ินประเภทท่ีเราสามารถตักตวงบางส่ิงบางอย่างได้กับ กล่ินประเภทท่ีเราไม่ควรเฉียดใกล้ ผมแค่ต้องจ�าแนกความแตกต่าง ระหว่างกล่ินสองแบบนี้ให้ได้ เขาสอนวิธีจ�าแนกกล่ินอย่างง่ายด้วยการ อธิบายลักษณะของกลิ่นแบบต่างๆ เขาเรียกกล่ินทั้งสองน้ีว่ากลิ่นของ ความสะอาดและกล่ินของความสกปรก เขาเจาะจงลงรายละเอียดเร่ือง กลิ่นของความสะอาดเป็นพิเศษ อธิบายว่าสามารถแบ่งย่อยลงไปอีกเป็น สองกล่ิน คือ กลิ่นความสะอาดหมดจด กับกลิ่นความสะอาดปนเปื้อน กว่าผมจะแยกแยะท้ังสองกล่ินน้ีออกจากกันได้ก็ใช้เวลานานเอาการ แต่ก็ท�าให้รู้ว่ากลิ่นความสะอาดปนเปื้อนนั้นผมเคยสัมผัสมาแล้ว ตั้งแต่มัธยม แต่ตอนนั้นผมยังเด็กเกินกว่าจะท�าความเข้าใจ กล่ินกายของ นูรกาตินีเป็นกลิ่นแบบน้ัน ครูสอนศาสนาในโรงเรียนบางคนก็มีกลิ่น แบบนน้ั “นั่นอาจเป็นสาเหตุที่พระเจ้าสั่งห้ามผู้หญิงใช้น้�าหอม เพราะ พวกเธอมีกลิ่นพิเศษตามธรรมชาติอยู่แล้ว แต่พวกผู้หญิงอาจไม่รู้ หลายคนจึงละเมิดข้อห้ามศาสนาข้อนี้และพยายามปรุงแต่งให้ตัวเอง 223

มีกล่ินต่างๆ ซ่ึงเป็นเรื่องโง่เขลาท่ีสุด ขณะที่ผู้ชายอย่างเราไม่มีกล่ิน พิเศษแบบน้ัน ศาสนาจึงส่งเสริมให้เราใช้น้�าหอมหรือประดับประดา รา่ งกายด้วยกล่นิ ” ผมนึกถึงกล่ินประหลาดท่ีระเหยออกมาจากกายของโต๊ะ บอมอ แต่ไม่กล้าเอ่ยออกไป และโต้แย้งสมมติฐานน้ีของอุสตาซอยู่ในใจ ก็แม้แต่ตัวเขาเองก็มีกล่ินประหลาดระเหยออกมา กล่ินประหลาดซ่ึง คลา้ ยกบั ทรี่ ะเหยออกมาจากโตะ๊ บอมอ (4) ทุกคนในหมู่บ้านผมรู้จักโต๊ะบอมอ รู้ว่าเขาชื่ออะไร ท�าอะไรได้ แต่ไม่รู้ว่าเขามาจากไหนกันแน่ แต่รู้ว่าเป็นคนสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ แน่นอนตอนที่ผมพบเขาครั้งแรก โต๊ะบอมอเพิ่งอายุสี่สิบต้นๆ เป็นชาย ร่างเลก็ ผวิ ขาว หนุ่ ส�าอาง และมีเมียมาแลว้ สบิ ส่คี น ว่ากันว่าโต๊ะบอมอเล้ียงญินไว้ตนหน่ึง และเขาเรียนวิชาการ รักษาจากมัน ตอนเริ่มเล้ียงญินน้ันโต๊ะบอมอเพิ่งอายุย่ีสิบ แต่ฝีมือการ รกั ษาโรคนัน้ เชอื่ ถอื ได้เสมอ เขาไม่เคยรกั ษาพลาด ตอนพ่อแม่พาผมไปหาโต๊ะบอมอ เขาให้จี้ห้อยคอผมมา อันหนึ่ง เป็นจ้ีสแตนเลสทรงกระบอกขนาดความกว้างและยาวประมาณ นิ้วก้อยเด็กประถม ตอนเข้าใกล้เขา ผมมั่นใจว่าได้กลิ่นประหลาดระเหย ออกมาจากกายของโต๊ะบอมอ และโดยไม่มีอคติใดๆ ท้ังสิ้น ผมรู้สึกว่า กลิ่นของเขาเหม็นหนื มากกวา่ ทุกคนท่ผี มเคยสัมผสั แรกที่เห็นผม โต๊ะบอมอจ้องเขม็ง หันไปพยักหน้าเรียกพ่อให้ เข้าไปหา กระซิบบางอย่าง พ่อหันมามองผมด้วยใบหน้าเคร่งเครียด ก่อนหนั ไปพยักหน้าตอบกับโตะ๊ บอมอ หลังการรักษา อาการป่วยของผมก็แทบจะหายเป็นปลิดทิ้ง ผมคิดว่าเป็นเพราะจี้ห้อยคอ ผมเคยพบเด็กสาวบางคนที่ห้อยจ้ีคล้ายกันนี้ 224

ไว้ที่คอ ปกปิดมิดชิดในร่มผ้า ผมคงไม่ต้องอธิบายว่าเห็นจ้ีห้อยคอของเธอ ได้อย่างไร เม่ือเอ่ยถามถึงที่มาท่ีไปเธอก็บอกว่าได้รับสืบทอดมาจากโต๊ะ แนแนะหลังเสียชีวิตไป เธอไม่เคยรู้ว่าข้างในคืออะไร แต่รู้ว่ามันท�าให้เธอ สามารถตามหาส่ิงที่ท�าหายได้ไม่ว่าคน สัตว์ หรือส่ิงของ ยังดีที่อย่างน้อย ก็รู้ว่าหน้าท่ีของมันคืออะไร ขณะท่ีผมนอกจากจะไม่รู้ว่าอะไรอยู่ใน กระบอกสแตนเลสแล้วยังไม่รู้ด้วยซ�้าว่ามันใช้ท�าอะไรได้ นอกจากรู้ว่ามัน ท�าให้เด็กชายรุ่นราวคราวเดยี วกับผมคนหน่ึงต้องขาหัก พ่อก�าชับกับผมว่าห้ามเปิดออกดูเด็ดขาด และห้ามถอดออก จากคอแม้แต่ตอนอาบน�้าหรือตอนนอน เพราะมันช่วยให้อาการป่วย ของผมหายไป ซ่ึงผมไม่เคยคิดขัดค�าสั่ง ผมรู้ว่าลวดลายท่ีสลักบนจี้เป็น อักขระอาหรับเม่ือได้เรียนวิชากีรออาตีจนเร่ิมอ่านสะกดค�าภาษาอาหรับ ได้ กว่าจะรวู้ ่าจหี้ ้อยคอนีเ้ รียกกนั ว่า “อาซมี ัต” กต็ อนเขา้ เรียนมัธยมปลาย มีอยู่แค่สองครั้งเท่าน้ันท่ีมันถูกถอดออกจากคอของผม คน ถอดเป็นเพ่ือนร่วมห้องตอนเรียนมัธยมสี่ เขาบอกว่าการห้อยอาซีมัต เป็นสิ่งต้องห้ามในศาสนา เขาพยายามถอดมันออกจากคอของผม เรา ปลุกปล้า� กันครใู่ หญ่ แตเ่ ขาตวั โตกว่า ไม่นานเขาก็ถอดมนั ออกไปไดส้ �าเร็จ หลังเลกิ เรียนวนั นัน้ เอง เขาก็ถูกรถชนจนขาหัก อาการป่วยกระเสาะกระแสะสมัยเด็กของผมไม่ได้หายขาด เสียทีเดียว จ้ีห้อยคอท�าให้ผมมีชีวิตปกติสุขอยู่ได้ แต่ทุกๆ สามปีผม ต้องเข้ารับการรักษากับโต๊ะบอมอคนเดิม เพราะอาการป่วยจะกลับมา เยี่ยมเยือนทุกๆ สามปี และน่ันคือสิ่งท่ีโต๊ะบอมอกระซิบบอกพ่อต้ังแต่ การรักษาครงั้ แรก คนท่ีถอดจ้ีออกจากคอของผมเป็นคร้ังท่ีสองคือไหมซาเราะห์ เป็นหญิงสาวในมหาวิทยาลัยเดียวกันกับผม หน้าตาธรรมดาอย่างที่สุด รูปร่างผอมบาง ผิวสีคล้�าแดด ขาดไร้ซึ่งเสน่ห์อย่างสมบูรณ์แบบ ซ�้ายังมี อดีตแปดเปื้อนมาก่อน มีคนพูดเรื่องเธอให้ได้ยินบ่อยว่าเคยผ่านมือชาย 225

มาแล้ว ไม่ใช่ดอกไม้บริสุทธ์ิ แต่เธอมีกล่ินของความสะอาดบริสุทธ์ิอย่าง เหลือเช่ือ ผมสงสัยว่าน่ีอาจเป็นกล่ินท่ีผมตามหา กลิ่นของความสะอาด หมดจดบริสทุ ธิ์ ไหมซาเราะห์เป็นคนบอกว่าผมมีญินคอยตามรังควาน เธอรู้ เพราะเธอก็มีจี้แบบเดียวกันกับผม และยังรู้ด้วยว่าภายในจี้คือบางวรรค จากคัมภีร์อัลกุรอาน เธอบอกว่ามันช่วยปัดเป่าไม่ให้ญินท�าอันตรายได้ ตราบท่ีสวมใส่มันอยู่ นี่เป็นครั้งแรกที่ผมมีข้อมูลเพิ่มเติมเก่ียวกับส่ิงท่ี ห้อยคอมาตลอดหลายปี “ฉันชว่ ยไดน้ ะ ถ้านายต้องการให้ช่วย” “ถา้ ได้กด็ ีน่ะส”ิ ผมก�าลังเบ่ือหน่ายกับการต้องไปหาโต๊ะบอมอให้เขารักษา ทุกๆ สามปี การได้เรียนศาสนามากข้ึนผมก็เร่ิมทนไม่ได้อีกต่อไปที่ต้อง ห้อยของต้องห้ามตามหลักศาสนาไว้กับคอตลอดเวลา ขณะเดียวกันต้อง คอยปกปิดให้มิดชิดจากสายตาคนอื่นๆ แต่อุสตาซซัควานไม่เห็นด้วยกับ การท�าอย่างนั้น เขาบอกว่าผมห้อยจี้นี้มานานเกินไป อาจเกิดอันตราย หากถอดออกแบบสุ่มส่ีสุ่มห้า บวกกับเรื่องที่เคยมีคนขาหักเพราะพยายาม ถอดมันออกย่ิงไม่ควรบมุ่ บา่ ม อสุ ตาซซคั วานอายมุ ากแล้ว บางคนบอกวา่ เขาอายุส่ีสิบปลายๆ บางคนก็บอกว่าเขาอายุเลยห้าไปแล้ว ทว่ายังดูหนุ่มแน่นราวคนอายุปลาย สามสิบ ใครๆ ก็ยกย่องว่าเขาเป็นคนที่มีความรู้ทางศาสนามาก ในบาง เวลาเขาก็เป็นโต๊ะบอมอท�าหน้าที่รักษาคนไข้ที่เจ็บป่วยด้วยโรคทาง คุณไสยอีกด้วย เขาจึงมีความรู้ความเข้าใจมากกว่าใคร ถึงอย่างน้ันก็เถอะ ใครๆ ต่างก็มีด้านมืดท้ังนั้น ว่ากันว่าตอนเขาเป็นครูสอนศาสนาสมัยท่ียัง หนุ่มแน่นกว่าน้ี หน้าตาสะอาดสะอ้านดูดีกว่านี้ ตอนน้ันเด็กสาวจ�านวน ไม่น้อยสูญเสียพรหมจรรย์ให้เขา รวมถึงนักศึกษาหญิงในมหาวิทยาลัย ศาสนาแห่งน้ดี ว้ ย 226

ผมกับอุสตาซสนิทสนมกันอย่างรวดเร็ว อาจเพราะเรามี หลายอย่างคล้ายคลึงกัน ผมชอบมาขลุกอยู่กับเขา ที่บ้านพักของเขามี หนังสือจ�านวนมากอัดแน่นเต็มตู้หนังสือขนาดใหญ่ ซึ่งชิดผนังสามด้านมี หนังสือเก่ียวกับญินหลายสิบเล่มให้ผมท�าความเข้าใจ แต่ก็ไม่มากพอที่จะ สามารถหาวธิ กี �าจัดดว้ ยตนเอง (5) ผมยังคงฝันถึงหญิงสาวผิวสีน้�าผึ้งอยู่เสมอ ฉากและเหตุการณ์ ในความฝันเปลี่ยนไปทุกครั้ง ร่างกายเติบโตข้ึนตามวัย เหมือนเธอเติบโต ไปพร้อมผม แต่ที่เหมือนเดิมเสมอคือเธอยังคงเปลือยเปล่า และกลิ่นหอม ประหลาดที่ระเหยออกมาจากกาย กลิ่นที่ผมเร่ิมตามหาหลังจากเร่ิมฝัน ถึงมนั บ่อยๆ เมื่อแรกคบหากับนูรกาตินีผมทึกทักไปว่าเธอมีกลิ่นกายแบบ ท่ีผมก�าลังตามหา แต่หลังจากร่วมรักด้วยกันคร้ังแรกแล้วความรู้สึกที่มีต่อ กลิ่นของเธอก็เปลี่ยนไป มีองค์ประกอบบางอย่างผิดเพี้ยนท�าให้ผมเริ่ม คลางแคลง หญิงสาวในฝันมีผิวสีน�้าผ้ึง ปทุมถันรูปหยดน้�า รูปแบบการ เรียงของเส้นโลมาตรงสระน้อยเป็นเอกลักษณ์มีระเบียบคล้ายป่าละเมาะ แต่นูรกาตินีมีเส้นโลมาเหมือนป่าทึบ รกครึ้ม และเรียงเส้นสะเปะสะปะ ปทุมถนั เหมอื นผลสม้ และสผี วิ ขาวนวลเนียนผดิ แผกจากนางในฝันของผม น่ันอาจส่งผลให้ผมรู้สึกไปเองว่ากล่ินของเธอก็ไม่ใช่กล่ินเดียวกัน หรือมอง ในมุมกลับ อาจเพราะผมหลงใหลในตัวเธอมากเกินไปจนรู้สึกไปเองว่า นั่นเป็นกลิ่นที่สัมผัสได้ในฝัน และทันทีที่เธอเปลื้องผ้า กลิ่นลวงสัมผัส ทง้ั หมดกถ็ กู ทา� ลายลงราบคาบ ในช่วงน้ีผมค้นพบว่าตัวเองกลับหลงใหลกล่ินท่ีระเหยจากกาย ของไหมซาเราะห์ เราเริม่ สนทิ กันมากข้นึ หลงั รับรวู้ า่ ตา่ งกม็ อี าซมี ตั หอ้ ยคอ 227

ทกุ ครั้งทีพ่ บกัน ราวกับเรามเี ร่ืองให้พดู คยุ ไมร่ ู้จบ ผมอยากยดื เวลาออกไป ให้นานอีกนิดทุกคร้ังท่ีเราพบกัน ผมไม่อาจบรรยายกล่ินท่ีระเหยออกมา จากกายเธอได้แน่ชัด กลิ่นนั้นดึงดูดให้เข้าหา แต่ไม่ยั่วเร้าให้เกิดอารมณ์ ใคร่ เป็นคร้ังแรกที่ผมรู้สึกปลอดโปร่งเวลาเข้าใกล้ผู้หญิง แต่ไหมซาเราะห์ ก็เป็นหนึ่งในหญิงสาวที่มีเกราะป้องกันตนเอง ผมต้องระวังรักษาระยะ ห่าง ระหว่างนั้นผมรับรู้ข่าวสารของนูรกาตินีผ่านโซเชียลมีเดีย รู้ว่าเธอเริ่มกลายเลสเบี้ยน แต่งตัวตามสมัยนิยมมากข้ึน ไม่นานก็เลิก สวมผ้าคลุมศีรษะ เธอป่วยเป็นโรคซึมเศร้า สภาวะทางจิตของเธอ เสื่อมถอยอย่างหนัก ผมนึกถึงข่าวลือเก่ียวกับโต๊ะบอมอ ว่ากันว่าสาเหตุท่ี เขาแต่งงานกับหญิงสาวหลายคนเพราะต้องการสูบพลังชีวิต ญินที่เขา เล้ียงไว้ดื่มกินพลังชีวิตเป็นอาหาร เม่ือได้กินอ่ิมพลังอ�านาจของมันก็มี มาก มันบันดาลให้ผู้คนมารักษากับโต๊ะบอมออย่างมากมาย แต่พวกเธอ อาจประสบกับความทุกข์ทรมานหรือไม่ก็อาจประสบความสุขล้นเหลือ ทง้ั หมดกข็ ้ึนอยู่กบั ลกั ษณะนิสัย ตอนทน่ี รู กาตนิ กี ลับมาอยบู่ า้ นกบั โต๊ะบอมออยา่ งถาวร ไมม่ ีใคร รู้ว่าเธอเรียนจบแล้วหรือยัง ผมเองก็ไม่เคยถาม เรานัดพบกันได้อีก แค่ครั้งเดียว เพราะไม่นานต่อมาเธอก็ต้ังท้องและให้ก�าเนิดลูกสาว คนหนึ่ง ผมไม่อาจแน่ใจว่าเป็นลูกของผมหรือของโต๊ะบอมอ และผม ไม่มีโอกาสถามถึงเรื่องน้ัน เพราะเธอไม่ยอมมาพบผมอีกเลย ซึ่งผม ไม่เสียใจไม่โศกเศร้าอย่างที่คิด เหมือนตอนนั้นผมจะคิดถึงแต่ไหม ซาเราะห์ (6) “เคยได้ยินข่าวลือเก่ียวกับโต๊ะบอมอที่เล้ียงญินบ้างไหม” อุสตาซซัควานเอ่ยข้ึนในคืนวันหน่ึง “ฉันได้ข่าวมาว่าตอนนี้โต๊ะบอมอ 228

คนนั้นกา� ลังมองๆ นกั ศกึ ษาในมหาวทิ ยาลยั ของเราอยคู่ นหนึ่ง” อุสตาซพูดพลางเหลือบตามามองผม ผมรู้สึกสังหรณ์ใจ อยา่ งประหลาด “เดก็ สาวคนน้ันชอ่ื ไหมซาเราะห์” ประโยคน้ันท�าผมชะงักน่ิง หลากอารมณ์ระเบิดตูมตามใน ความรสู้ ึก โกรธ เกลียด กลวั ผสมปนเป “ตอ้ งมใี ครสักคนแต่งงานกบั เธอ เธอถงึ จะรอดพน้ ” อุสตาซกล่าวถ้อยค�าไม่เจาะจง แต่พุ่งตรงมาท่ีผมเต็มๆ บาง ความคิดวง่ิ วนในหัวของผม การแต่งงานในศาสนาของเรานั้นถูกบัญญัติให้ท�าได้ง่ายๆ แต่ การหย่าน้ันก็ง่ายพอกัน เพียงแค่กล่าวประโยคเดียวว่า “ฉันขอหย่ากับ เธอ” ความเป็นสามีภรรยาก็สะบั้นขาดทันที โต๊ะบอมอคนน้ีมีอ�านาจ บารมีมาก และต่อให้ค�าสอนศาสนาจะบอกว่าผู้หญิงสามารถเลือกได้ว่า จะตอบรับหรือปฏิเสธก็ตาม ผมเกรงว่าในสังคมท่ีชายเป็นใหญ่อย่างน้ี ไหมซาเราะห์อาจไม่มีสิทธ์ิขาดในร่างกายของตนเองมากนัก พ่อแม่ของ เธออาจยกเธอให้โต๊ะบอมอได้อย่างง่ายดายโดยไม่เอ่ยถามความสมัครใจ เลยก็ได้ เย็นวันหนึ่งผมแวะมาหาอุสตาซเหมือนเช่นเคย ผมเพ่ิงขับ มอเตอร์ไซค์มาถึงปากทางเข้าบ้านพักซ่ึงเป็นถนนลูกรังห่างจากบ้านพัก ราวคร่ึงกิโลเมตร แต่ก็ใกล้พอจะเห็นหญิงสาวคนหนึ่งเพิ่งเปิดประตู บ้านพักออกมาและสตาร์ทมอเตอร์ไซค์ขับไปอีกทาง ซ่ึงเป็นทางไปตึก หอพักนักศึกษาหญิง ผมเผลอนกึ ถงึ ใครคนหนึ่งซงึ่ พักอยู่ทีน่ ัน่ เมื่อมาถึงหน้าบ้านพักของอุสตาซซัควาน ผมกล่าวสลามตาม ธรรมเนียมอิสลาม และก้าวข้ึนไปยืนรอใกล้ๆ ประตู ตอนที่อุสตาซเปิด ประตูออกมา กลิ่นหอมท่ีคุ้นเคยก็โชยแตะจมูก เพียงแต่มีกลิ่นปนเปื้อน แทรกซึมอยดู่ ว้ ย กล่ินทีช่ วนให้ผมนกึ ถงึ ตอนอยกู่ บั นูรกาตนิ ี 229

เชา้ วนั ตอ่ มา ผมตัง้ ใจดักรอพบไหมซาเราะห์ แตเ่ ม่อื เผชิญหน้า กับเธอจริงๆ ผมกลับย่ืนทื่อตัวแข็งท�าอะไรไม่ถูก จนแล้วจนรอดก็ไม่ได้ พูดในเร่ืองที่อยากพูด อย่างไรก็ตามกลิ่นท่ีระเหยจากกายของเธอใน เช้าวันน้ันผิดประหลาดไปจากครั้งกอ่ นๆ เลก็ น้อย และนัน่ รบกวนจติ ใจผม มาตลอดหลายวนั คืนหน่ึงผมฝันประหลาด ในฝันปรากฏเรือนร่างเปลือยเปล่า ของนางในฝันคนเดิม เธอก้าวช้าๆ เข้ามาหาผม โดยไม่ทันสังเกต เท้า ของเธอค่อยๆ จมลงบนพื้นดินสีด�า ผมเพิ่งสังเกตนาทีน้ันว่าฉากใน ความฝันนั้นมืดทะมึนไปทุกด้าน เธอกรายใกล้เข้ามาช้าๆ พร้อมๆ กับ ร่างกายช่วงล่างท่ีค่อยๆ จมลงไปในพ้ืนสีด�ามากขึ้นทุกขณะ ทันใดน้ัน ร่างหน่ึงค่อยๆ ผุดโผล่ขึ้นมาจากพ้ืนดิน ก้ันกลางระหว่างเรา ค่อยๆ ผุด สูงข้ึนเรื่อยๆ ตอนท่ีร่างน้ันโผล่ข้ึนมาคร่ึงเอว นางในฝันของผมก็จมลงไป คร่ึงเอวพอดีเช่นกัน ทั้งคู่เจอกันตรงจุดท่ีร่างน้ันผุดขึ้นมาพอดี ทั้งคู่จุมพิต กนั อยา่ งดูดด่ืม ก่อนทีค่ นทั้งคจู่ ะค่อยๆ หันมา ใบหน้าของนางในฝนั ของผม ปรากฏชดั เปน็ ครัง้ แรก แล้วผมก็สะดุ้งต่ืน ความสับสนงุนงงประดังประเดเข้ามา ไม่อาจท�าความเข้าใจได้ ว่าเหตุใดใบหน้าของนางในฝันจึงกลายเป็น ใบหน้าของไหมซาเราะห์ ขณะท่ีใบหน้าของชายปริศนากลายเป็น อุสตาซซคั วาน (7) ในที่สุดโต๊ะบอมอก็หย่าขาดกับนูรกาตินี และแต่งงานกับ หญิงสาวคนใหมใ่ นอกี หน่ึงเดือนต่อมา หนึ่งปีหลังจากน้ัน เมอร์ซีเดสเบนซ์คันงามท่ีเคยจอดในโรงรถ ของบ้านนูรกาตินีก็ถูกเปลี่ยนมือให้กับเจ้าของคนใหม่ เฟอร์นิเจอร์ 230

หรูหราภายในบ้านเร่ิมทยอยเดินทางสู่มือเจ้าของใหม่ทีละช้ิน อุปกรณ์ อา� นวยความสะดวกอืน่ ๆ กเ็ ช่นกัน ผมไม่ได้แต่งงานกับไหมซาเราะห์ เพราะมัวแต่รีๆ รอๆ จน ไม่ได้ลงมือท�าอะไรเลย แต่ไหมซาเราะห์ก็รอดพ้นเง้ือมมือของโต๊ะบอมอ ไปอย่างหวุดหวิด ด้วยความชว่ ยเหลือจากอุสตาซซคั วาน เม่ือลองปะติดปะต่อเรื่องราวทั้งหมดเข้าด้วยกัน ผมก็พอเข้าใจ ได้ว่าท�าไมอุสตาซซัควานไม่จัดการเร่ืองไหมซาเราะห์เสียตั้งแต่แรก เธอ น่าจะถูกสูบพลังชีวิตเธอไปหลายคร้ังแล้วก่อนที่อุสตาซจะมาคุยกับผม แต่ ทไี่ ม่เข้าใจคอื ทา� ไมอุสตาซจึงเจาะจงมาท่ผี ม ถงึ ตอนนี้กย็ ังไมเ่ ขา้ ใจ นับจากน้ันอีกสิบปี ผมยังคงตามหากล่ินที่เหมือนกับนางในฝัน ช่างเป็นกล่ินท่ีหากยากหาเย็นเสียเหลือเกิน ระหว่างนั้นผมยังคงยุ่งเก่ียว กับพวกผู้หญิงท่ีมีกลิ่นกายแบบเดียวกับนูรกาตินีอยู่บ้าง แต่ไม่มากอีกแล้ว ผมไมไ่ ด้ขา่ วไหมซาเราะห์อกี เลย หลังแตง่ งานเธอก็ลาออกจามหาวทิ ยาลัย ช่วงเวลาเดียวกันน้ีผมได้ข่าวว่าโต๊ะบอมอแต่งงานใหม่อีกสามคร้ัง ผม ไม่ได้พบเขาอีกเลย ไม่จ�าเป็นต้องไปหาเขาเร่ืองอาการเจ็บป่วยอีก ยิ่งโต ขนึ้ ผมกเ็ ร่ิมเข้าใจวธิ ีการรักษาตวั เองได้ดว้ ยอาซีมตั และการสูบพลังชีพ ชีวิตท่ตี อ้ งยุ่งเก่ยี วกับไสยศาสตรไ์ ม่ใช่ชวี ิตทส่ี งบสุข ผมสงสัยว่า โต๊ะบอมอจะมีความสุขกับชีวิตได้หรือเปล่า การเปล่ียนเจ้าสาวใหม่ ทุกๆ สามถึงสี่ปีไม่น่าจะใช่เรื่องสนุก เป็นผมคงรู้สึกโดดเด่ียว เช่นเดียว กับการต้องห้อยคอด้วยจี้สแตนเลสตลอดชีวิตวัยหนุ่ม ผมไม่รู้ด้วยซ�้าว่า ห้อยอะไรอยู่ จ้ีห้อยคอเหมือนกล่องแพนดอร่า ที่ไม่รู้ว่าเปิดมาแล้วจะพบ กบั อะไร อย่างไรก็ตาม ในเช้าวันหน่ึงข่าวการตายของโต๊ะบอมอก็ เดินทางมาถึงหู ผมแทบไม่เชื่อหูตัวเอง คนอย่างเขาแทบไม่น่าจะ สามารถตายได้ด้วยซ้�า ผมแอบเช่ือว่าเขาอาจต้องมีชีวิตยืนยาวตลอดไป จนถึงวันกียามะห์ แต่ตอนน้ีเขาตายแล้ว เช้าวันนั้นเองผมจึงตัดสินใจท�า 231

บางอย่างที่ไม่เคยกล้าท�ามาก่อน ผมเปิดกล่องแพนดอร่าห้อยคอของ ตัวเอง ฝาปิดสแตนเลสถูกกะเทาะออกจนเสียทรง ผมง้างฝามัน ออกมา แล้วเทของข้างในออกมาดู. 232

เมยี อุสตำซ อารฟี แปเฮาะอีเล “รัยยา” พยาบาลทเี่ พง่ิ จะผ่านเขา้ สูเ่ ลขสม่ี าไมน่ าน ด้วยรปู รา่ ง ที่แลดูสูงโปร่งและผิวค่อนไปทางขาว จึงท�าให้หล่อนน้ันแลดูอ่อนกว่าวัย แม้นตลอดชีวิตราชการท่ีผ่านมาเรียกได้ว่าตรากตร�ากับงานมาหนัก ด้วย การอยู่เวรมิได้พักเว้น ไม่ได้มีเวลาพักผ่อนเต็มเวลาก็ตาม อาจจะด้วย หล่อนน้ันมีเช้ือสกุลที่ดี ด้วยว่าบรรพบุรุษของหล่อนมีเชื้อราชสกุล ซึ่ง ช่ือเต็มของหล่อนก็คือ “ต่วนรัยยา” รูปลักษณ์ของหล่อนน้ันคือคนสวย คนหนึ่ง จงึ ไมแ่ ปลกทห่ี ล่อนจะสละโสดตงั้ แตอ่ ายยุ ี่สิบเอ็ด ตอนท่ีหล่อนเรียนจบใหม่ๆ เป็นสาวพยาบาลเสน่ห์แรงทีเดียว ในยุคนั้นทางเลือกในสังคมมีให้เลือกไม่มากนักส�าหรับสุภาพสตรีอย่าง หล่อน ถ้าไม่ท�างานก็แต่งงาน ถ้าไม่เรียนก็แต่งงาน ถ้าท�างานแล้วก็ต้อง แต่งงาน ไม่ว่าหล่อนจะเลือกทางใดทางหน่ึง ทางเลือกที่พ่วงมาตามหลัง ก็คือการแต่งงาน จะว่าหล่อนเป็นสตรีหัวสมัยใหม่ก็ใช่ว่า เพราะส่วนลึก นั้นหล่อนไม่ได้ต่อต้านการมีสามีแต่อย่างใดเลย หล่อนกลับเห็นดีเห็นงาม ด้วยซ้า� ทว่าหล่อนมองจากชวี ติ ของความเป็นจริง มองจากมุมชีวติ ท่หี ลอ่ น ส่ังสมมา หล่อนไม่สามารถที่จะหยุดเรียนแล้วแต่งงาน และหล่อนไม่อาจ จะหยุดท�างานแล้วแต่งงาน ทางเลือกท่ีหล่อนเลือกไว้ก็คือหล่อนต้อง ท�างานแล้วแต่งงาน ต้องเป็นตัวเลือกน้ีเท่านั้น นี่คือตัวเลือกเดียวที่หล่อน 233

หมายปอง ธรรมเนียมปฏิบัติท่ีถูกกล่าวขานผ่านชีวิตนักศึกษาของหล่อน ในสถาบัน ท่ีท�าให้เกิดเสียงหัวเราะคิกๆ ในบรรดาหมู่เพ่ือนสาวด้วยกัน ก็คอื “พยาบาลกบั ตา� รวจนัน้ มักจะไดเ้ ป็นค่กู นั ” แม้นจะมีนายต�ารวจมลายูมาเก้ียวหล่อนบ้างในตอนท่ีจบ พยาบาลใหม่ๆ แต่หาได้พิชิตใจหล่อนไม่ คงไม่มีใครทราบเหตุผลน้ันดี ไปกว่าหล่อน ท�าไมหล่อนถึงไม่อยากเสียล่ะ ความจริงแล้วต�ารวจก็ดูมี อนาคต และใช่ว่าหล่อนเองไม่มีความรู้สึกอยากเป็นคุณนายของนาย ตา� รวจในสักวัน หลอ่ นก็อยาก แต่ความขยาดมนั บาดลึกใจหลอ่ นเหลอื เกิน เพราะหล่อนเองก็เป็นลูกนายต�ารวจคนหน่ึงท่ีควรจะมีชีวิตสุขสบาย ทว่า กลบั ไมใ่ ช่ เร่ืองราวมันเกิดขึ้นคร้ันท่ีหล่อนยังเด็กเกินกว่าจะเข้าใจอะไร ได้ ชีวิตของครอบครัวก็เปล่ียนแปลงเม่ือเพ่ือนสนิทคนหน่ึงของคุณพ่อ หายตัวไป ทราบภายหลังว่าเขาโดนข้อหาเป็นแนวร่วมขจก. (ขบวนการ โจรก่อการร้าย) หล่อนไม่ทราบอะไรไปมากกว่าน้ันหรอกเพราะหล่อน ยังเด็กนัก ท่ีพอจะทราบบ้างก็คือเม่ือเพื่อนพ่อหายตัวไป ครอบครัวของ หล่อนก็ล�าบากข้นึ ในบดั ดล เพราะพอ่ ของหล่อนไดเ้ ซ็นค�้าประกนั บางอยา่ ง ให้เพ่ือน เมื่อลูกหนี้หายไปอย่างไร้ร่องรอย ผู้ค�้าประกันอันมียศ พันต�ารวจโทอย่างบิดาของหล่อนก็ยืดอกรับตามสัญญาที่ได้เซ็นไว้ “พระเจ้าก�าหนดอย่างนี้ลูกรัก เราต้องน้อมรับ” พ่อไม่ได้กล่าวว่า “พ่อ” ต้องน้อมรับ หากแต่พ่อใช้ค�าว่า “เรา” อันหมายถึงตัวพ่อเอง ตัวของ หล่อน และตัวของแม่ซึ่งป่วยหนัก ไม่นานค�าว่า “เรา” จึงเหลือเพียง ตัวหล่อนและพ่อของหล่อน เพราะแม่ของหล่อนจากไปท่ามกลาง บรรยากาศเงียบๆ “บัดนี้พ่อเองก็ทุ่มเททุกอย่างท่ีเรามีแล้วนะรัยยา คง สิ้นบุญกันจริงๆ บ้านพักต�ารวจท่ีอยู่ใหม่ของเรา หวังว่าลูกคงจะพออาศัย อยู่ได้ พ่อสัญญาว่าจะดูแลลกู เหมอื นที่แม่ดูแล” หลอ่ นไม่เคยเคลอื บแคลง ในค�าสัญญาของพ่อ เมื่อพ่อสัญญาพ่อจะท�าตามสัญญา มันเป็นเช่นน้ัน 234

เสมอแม้นว่าบางครั้งจะพาให้ “เรา” ล�าบาก แต่พ่อก็เป็นของพ่อเช่นน้ัน การบากบ่ันเพื่อเป็นพยาบาลของหล่อนก็เพราะมีความฝังใจเรื่องแม่ น่ีเอง อีกท้ังเป็นอาชีพที่สุภาพสตรีอย่างหล่อนสามารถยืนบนล�าแข้งของ ตัวเองได้ ด้วยว่าหล่อนซาบซึ้งดีถึงความล�าบากยากแค้น ความยากจนมัน น่ากลัวเหลือเกิน และเช่นน้ีอาชีพต�ารวจส�าหรับหล่อนคืออาชีพของพ่อ ซ่ึงเป็นอาชีพที่ดูจะใจดีเกินไปส�าหรับเพื่อนจนตัวเองต้องตกระก�าล�าบาก เพราะหล่อนเติบโตมาด้วยศักด์ิศรีเช่นน้ันตลอด ดังน้ันชีวิตครอบครัวของ หล่อนจึงมิได้เริ่มต้นด้วยการแต่งงานกับต�ารวจหรือข้าราชการด้วยกัน อย่างท่ีเพื่อนๆ ในรุ่นซ่ึงเกือบจะนับได้ว่าเป็นวัฒนธรรมสาวพยาบาล กันแล้ว ทวา่ หล่อนนน้ั เร่มิ ต้นชีวิตคู่กับอุสตาซยะฟาร์ ไม่ทราบว่าอะไรดลใจหล่อนในขณะน้ัน ทราบเพียงว่าไม่เคย คุยกันมาก่อน เขาสบตา หล่อนสบตา ทุกคร้ังท่ีประสานตากันเขามัก จะเป็นฝ่ายหลบ และหล่อนเองก็ออกอาการเหนียมพร้อมหัวใจที่สั่นรัว “สัญญาจะซื่อสัตย์ต่อความรู้สึกของตัวเอง…” หล่อนว่าอยู่ในใจเงียบๆ พ่อของหล่อนปลดเกษียณในตอนท่ีหล่อนเรียนจบพอดิบพอดี หน้ีที่พ่อ เป็นผู้ค�้าประกันให้น้ันได้รับการสะสางจนหมดสิ้น “ถึงเวลาท่ีพ่อจะได้ พักผ่อนจริงๆ สักที” หล่อนบอกกับพ่อ “ไม่ต้องท�าอะไรเพื่อหนูแล้วนะ หนโู ตแลว้ หนูดแู ลตวั เองได้ พ่อพักผ่อน” พ่อของหล่อนจากคนที่เคยหมกมุ่นอยู่กับงาน พอเกษียณ ออกมาใหม่ๆ ก็ดีอยู่หรอก เดือนสองเดือนแรกเหมือนได้พักผ่อนจริงๆ ทว่าเดือนที่สามหัวใจเริ่มรู้สึกเคว้ง ชีวิตท่ีเคยรู้สึกมีค่ามีศักด์ิศรีมาตลอด บัดนี้มันถดถอยลงเร่ือยๆ การไม่ต้องท�าอะไรเลยใช่ว่าจะรู้สึกสบายเสีย เมื่อไร การเงินก็มีกินไม่ต้องพะวงกับหนี้ เน่ืองด้วยหลวงเขาจ่ายให้เป็น บ�านาญ แตไ่ ฉนเลา่ ความร้สู กึ มนั อ้างว้างและนบั วนั ก็รู้สกึ ไรค้ ่าสนิ้ ดี คนอย่างสารวัตรต่วนไม่ใช่คนท่ีเกิดมาเพื่อท่ีจะต้องมาตาย แบบเหงาๆ หงอยๆ ซึมๆ อย่างท่ีความรู้สึกมันเป็นอยู่ขณะนี้ ควรจะมี 235

อะไรท�าสักอย่าง แต่อดีตนายต�ารวจแก่ๆ อย่างเขาจะท�าอะไรได้บ้าง เม่ือ ทอดสายตาไปยังตู้หนังสือเก่าๆ ฝุ่นจับตัวกันเป็นคราบสีเทาเกือบจะเข้ม ซงึ่ วางอยู่ชดิ ผนงั หวั ใจท่กี า� ลังห่อเหย่ี วก็รู้สกึ แชม่ ชืน่ อีกครา...แมจ้ ะไม่มาก เขาเปิดตู้กระจกฝุ่นเขรอะนั้น ภายในมีหนังสือกีตาบเรียงรายเต็มไปหมด เขากวาดสายตาตามแนวสันหนังสือ ไล่อ่านช่ือทีละเล่ม นั่นมันกีตาบ มุศอลลี น่ันมันกีตาบซีฟัตดูวอปูโละห์ อ่า เล่มน้ีเด็ด กีตาบเปอนาวาร ภาพของหนังสือกีตาบอันละลานตาที่ปรากฏต่อหน้าเขาขณะนี้สร้างความ สบายใจแก่เขาจริงๆ หรือว่าส่วนหนึ่งของความสบายใจคือการมีความ ทรงจ�าท่ีดี? หนังสือกีตาบเหล่านี้มันร้ือฟื้นความทรงจ�าชีวิตวัยเด็กท่ีเติบโต ในปอเนาะแห่งหน่ึง กลิ่นของฝุ่นท่ีจับแน่นเป็นคราบเทาบนปกหนังสือคือ กลิ่นของเพื่อนซ่งึ หายไปนาน มันคือกล่นิ รากฐานชีวติ ของเขาโดยแท้... “รัยยาจ๊ะ ลูกจะว่าอะไรไหมหากพ่อจะเจียดเงินบ�านาญ ส่วนหน่ึงจ้างอุสตาซสักคนมาสอนกีตาบที่บ้านเรา” เขาเสนอความคิดน้ี ให้ลูกสาว หล่อนเงียบและครุ่นคิดอยู่ครู่ เงยขึ้นสบตาชายชรา หล่อน เห็นได้ในดวงตาน้ันเป็นประกายเดียวท่ีส่องออกมาตอนที่หล่อนยังเด็ก ตอนท่ีเพ่ือนของพ่อหายไป แล้วพ่อก็บอกว่า “...เราต้องน้อมรับ...” บัดน้ี ประกายน้ันส่องออกมาอีกครั้ง หล่อนรู้จักพ่อของหล่อนดีว่าหากได้ ตัดสินใจท�าแล้วจะท�าจริง เหมือนสิบกว่าปีที่แล้วที่พ่อแอ่นอกช�าระหน้ีให้ เพื่อนสนิท จริงๆ เมื่อเขาเห็นท่าลูกสาวอึกอักล�าบากใจก็เกือบจะถอดใจ แต่แล้วรัยยาก็กล่าวออกมา “พ่อต้องสัญญากับหนูนะคะ” น้�าเสียงท่ีเข้ม และท่าทีอันจริงจังนั้นเผยให้เห็นว่าเช้ือแห่งความเด็ดเด่ียวของแม่ท่ี จากไปไหลเวียนในกายของหลอ่ นเสมอมา เสียงนน้ั กลา่ วมาอกี “กอ่ นทพ่ี ่อจะสญั ญากับใครพ่อตอ้ งสัญญากับหนกู ่อน” “วา่ มาสลิ กู พอ่ สญั ญากับลูกได้ทุกเรือ่ ง” “ความสขุ สบายของเราตอ้ งมากอ่ น พ่อแก่แล้วควรคดิ ถงึ ตัวเอง เปน็ เรอื่ งแรก พอ่ สญั ญากับหนูไดม้ ยั้ คะ” 236

“ได้สจิ ๊ะ พอ่ สญั ญาลกู พอ่ สัญญา” นับแตว่ ันนั้นอุสตาซยะฟาร์ กไ็ ด้มาเปน็ ครสู อนหนังสือกีตาบ ณ บา้ นของหล่อน…เปน็ ประจ�า เป็นบ้านขนาดเล็กท่ีพ่อได้เอาเงินบ�านาญสร้างขึ้นมา และ จัดระเบยี งให้กว้างเพอื่ เปน็ สถานท่ีนงั่ เรยี นกนั อุสตาซยะฟาร์นัง่ เก้าอ้ี กาง หนังสอื กีตาบขึน้ โตะ๊ พ่อของหล่อนและชาวบา้ นรายรอบทุกชว่ งวัยนั่งหนา้ สลอน เปิดหนังสือฟังอุสตาซหนุ่มอย่างตั้งอกตั้งใจ และน่ันเป็นคร้ังแรกท่ี หล่อนพบว่า “ผู้ชายชนิดไหนกันท่ีสามารถสยบบรรยากาศให้เงียบสงัด ขนาดนี้ ตัวก็เล็กนิดเดียว เสียงอ่านกีตาบก็เบา ส่ีสิบห้าสิบคนบนระเบียง บ้านเงียบกริบ ด้วยความต้ังใจฟังอย่างไม่อาจจะละวางสายตาไปจาก เน้อื หาได้” คงเปน็ ความประทบั ใจแรกพบ... “เมียอุสตาซ” ในสังคมที่หล่อนอาศัยอยู่คือเมียท่ีต้องเก็บตัว เงียบโดยไม่ย่างกรายออกจากบ้าน...หากไม่จ�าเป็น หน้าที่ในการหารายได้ มาเล้ียงดูครอบครัวเป็นของตัวอุสตาซ ผู้เป็นใหญ่ในครอบครัว หล่อนเอง ก็ไม่ทราบหรอกว่าหล่อนเป็นเมียที่ดีหรือไม่ถ้าเอานิยามนี้มาเทียบเคียง กับหล่อน เพราะหล่อนต้องออกจากบ้านทุกวันไปท�างาน ไปประจ�าใน โรงพยาบาล บางวันก็ไม่กลับ บางสัปดาห์กลับมาสามวันคร้ัง กิจวัตร ประจ�าวันท่ีหล่อนมีหาได้เหมือนคนทั่วไป หล่อนเป็นพยาบาล มีนาฬิกา ชีวิตที่แตกต่างออกไป หล่อนนอนไม่เป็นเวลาและหล่อนก็ต่ืนในเวลาท่ี คนอื่นเขาหลับ อุสตาซยะฟาร์นอกจากได้รับรายได้ส่วนหน่ึงจากบ�านาญ พ่อตา ซึ่งน้อยมากหากจะเอาเป็นแหล่งจุนเจือครอบครัว เขาจึงต้อง หารายได้เพ่ิม แรกเร่ิมเดิมทีก็ขายเคร่ืองประดับ ขายแหวนขายสร้อย ที่ไหนมีตลาดนัดก็ขับรถมอเตอร์ไซค์ตระเวนไปท่ัว แต่ช่ัวทั้งชีวิตเคย ขายของเสียเมื่อไร เรียนหนังสือกีตาบมาตลอดชีวิต ถวายชีวิตไปกับ รากฐานของความเป็นครู เมื่อขายของไม่เก่งก็ขายของไม่ได้ เมื่อขายของ ไม่ได้ก็ไม่มีเงิน นานวันเข้าเจ้าของร้านขายส่งเคร่ืองประดับท่ีรอมชอมให้ เขาเอาของไปขายก่อนแลว้ ค่อยมาชา� ระค่าตน้ ทุน สว่ นก�าไรก็หกั ไป ยงิ่ ขาย 237

ไม่ได้นานๆ ค่าเสียโอกาสก็มากข้ึน ท้ายสุดเจ้าของร้านก็ต้องขอให้เขา หยุดขาย เพราะเห็นทีว่าจะไม่ได้ก�าไรอะไรมากมาย สู้เอาไปขายเองจะ ขายได้เร็วกว่า ดังนั้นอุสตาซยะฟาร์จึงต้องกลับมาคิดหาหนทางแสวงหา ปัจจัยยงั ชีพในลทู่ างใหม่ ระหว่างน้ันรายได้หลักของครอบครัวก็คือรายได้ของหล่อน ซ่ึง ส่งเสียลูกท้ังสามคน สามีของหล่อนต้องไม่อดอยาก ลูกของหล่อนต้อง ได้รับการศึกษาทดี่ ี มันเป็นสิง่ ทีห่ ลอ่ นตัง้ ปณธิ านเอาไวอ้ ย่างแน่วแน่ ใครจะว่าอุสตาซอย่างเขาพ่ึงใบบุญเมีย อาศัยหมวกพยาบาล ของเมียกิน เขาไม่เคยคิดใส่ใจในข้อนั้น ข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นในครอบครัว ของเขานอกจากตัวเขาและรัยยาสุดที่รักแล้ว ก็มีเพียงพระเจ้าเท่านั้นที่ ทราบ บางทีแต่ละถ้อยค�าท่ีกระซิบกระซาบในสังคมก็แทงลึกในความรู้สึก เหมือนกัน แต่การออกปากรับค�าเพื่อแก้ข้อครหาต่างๆ หาใช่ส่ิงที่อุสตาซ พึงกระทา� ไม่ ไม่มใี ครทราบหรอกว่าเขาไม่เคยรับเงินภรรยา แมน้ วา่ หล่อน พยายามท่ีจะมอบแก่เขาท้ังทางตรงและทางอ้อม ไม่เคยแม้นครั้งเดียว และทุกบาททุกสตางค์อันได้รับจากงานสอนหนังสือกีตาบ เขาก็มอบให้ ภรรยาบางส่วน บางส่วนให้ลูก ส่วนตัวเขาแทบจะไม่มีเงินก้นถุงเหลือไว้ ประทังชวี ิต จนรยั ยาอดนอ้ ยใจเขาไมไ่ ด้ “ตราบใดทฉี่ ันยงั มีลมหายใจ พี่จะล�าบากเช่นนไี้ มไ่ ด”้ “แล้วพี่จะนอนหลับอย่างสบายใจได้อย่างไร หากเธอดูแลพ่ีอยู่ ฝา่ ยเดียว ในขณะทหี่ น้าท่ีนีค้ วรเป็นของพ”่ี “พ่ีก็ให้ฉันได้แบ่งเบาบ้างสิ ให้ฉันได้แบ่งเบาพี่บ้าง เราสองคน รา่ งเดียวกันมิใชร่ ึพี่” “ใช่แล้วเราร่างเดียว เธอเป็นหัวใจ ส่วนพ่ีเป็นอวัยวะ หน้าที่ ของเธอคือส่งแรงมาให้พี่ หน้าท่ีของพี่คือใช้แรงเล้ียงดูเธอ” บ่อยครั้งท่ี ทั้งคู่น้ันกอดกัน ใบหน้าของหล่อนซบลงแผ่นอกของเขาเเล้วร่�าไห้ หาใช่ เพราะฐานะครอบครัวอันขัดสนไม่ เเต่ทรัพย์สมบัติท่ีหล่อนหามาได้ สามี 238

ของหล่อนไม่เเม้เเต่จะเเตะต้อง เงินพอจะมีกินมีใช้ไม่ขัดสน ทว่าอุสตาซ ยะฟาร์เป็นฝ่ายไม่ยอมกินไม่ยอมใช้หากทรัพย์สมบัติน้ันมาจากน�้าพัก น้�าเเรงของหล่อน ด้วยเหตุนี้นี่เองน�้าตาท่ีหล่ังรินออกมาเเต่ละคร้ังของ หลอ่ นจึงมไิ ดห้ มายถงึ ปรมิ าณความรกั ทีล่ ดนอ้ ยถอยลงไป ทวา่ เป็นน�า้ ตาท่ี ส่งเเทนความรู้สึกซาบซ้ึง จนหล่อนมิอาจจะบรรยายได้ถูกว่าหล่อนรักเขา มากเเค่ไหน หล่อนบรรจงหยิบจ้ีทองรูปคัมภีร์ซึ่งห้อยคอตลอดเวลาข้ึนมา จบู คิดถูกเหลอื เกนิ ทีห่ ลอ่ นเลอื กเขามาเป็นสามี เคยมีเพื่อนร่วมรุ่นสมัยเรียนในโมร็อกโกมาเย่ียมเยียน พอ ถามไถ่ท�าให้ทราบถงึ สถานะของเขาในขณะนี้ เมียหน่งึ ลกู สาม งานร่อเเร่ เพื่อนของเขาซึ่งท�าอาชีพเป็น “หัวหน้าล่าม” อยู่ในโรงพยาบาลเอกชน แห่งหน่ึงในกรุงเทพ พอทราบว่าอุสตาซยะฟาร์ยังไม่มีงานประจ�าก็เสนอ ให้ไปท�างานด้วยกัน เขาจะไม่ตัดสินใจเรื่องส�าคัญหากไม่ปรึกษาหล่อน ใช่วา่ เขาจะเปน็ หวั หนา้ ครอบครวั ที่เอาความเหน็ ตัวเองเปน็ สา� คัญ “ถ้าพไี่ ปกรงุ เทพ ใครจะสอนกีตาบท่บี า้ น ชาวบ้านเเละพอ่ ต่าง นับถือพ่ีเป็นครู ส่วนฉันนับถือพ่ีเป็นก�าลังใจ เเละลูกก็ขาดพ่ีไม่ได้ ฉันจะ ขาดใจเอานะ” หล่อนร�าพงึ ใส่ “เเต่หน้าท่ีของพ่ีในฐานะสามีของเธอจะไม่สมบูรณ์มิใช่หรือ หากชีวิตพ่ีลุ่มๆ ดอนๆ อย่างน้ี เล้ียงตัวเองก็พอไหว เเต่หน้าท่ีของพ่ีคือ เลี้ยงดพู วกเราให้ครบถ้วน” “การอยู่ด้วยกันของพวกเราก็หน้าที่มิใช่หรือพี่?” เขาเงียบ ครุ่นคิดในถ้อยค�าของรัยยา มันเป็นส่ิงที่เขาลืมนึกไปว่านอกจากการหา ปัจจัยยังชีพมาเล้ียงดูครอบครัวเเล้ว การยังชีพด้วยกันก็ถือเป็นหน้าที่ อนั ส�าคญั จะสอนลูกอบรมเมยี หน้าทีเ่ ขาเหมอื นกนั … “จริงของเธอ...” เขาตอบ เป็นอีกคร้ังที่เขาเเละเธอกอดกันเเต่ ไม่มีน้�าตาของใครรินออกมา เขาครุ่นคิด หล่อนครุ่นคิด หน้าลูกๆ เเทรก อยู่ในความคิดของเเต่ละคน 239

การได้อยู่พร้อมหน้ากับครอบครัวที่รักเป็นส่ิงท่ียากจะอธิบาย ว่ามันสบายอกสบายใจเเค่ไหน เเน่นอนว่าการอยู่ไกลกันอาจจะช่วยให้ สถานะทางการเงินของเขาดีขึ้น รู้สึกเติมเต็มในด้านหัวหน้าครอบครัว ผู้เปิดอ้าเเขนรับภาระของครอบครัวเพียงผู้เดียว เเต่สิ่งที่ขาดหายไปก็คือ เวลากับครอบครวั ที่พร้อมหน้าพรอ้ มตากัน อันเปรียบได้กับเวลามหัศจรรย์ ของอุสตาซคนน้ี เวลาท่ีลูกหัวเราะเสียงดังหยอกล้อแก่กัน ขณะที่เมีย ก็คอยปลอบประโลมหัวใจใหเ้ ย็นซ่านถงึ จิตวิญญาณ ทวา่ เขาก็ตอ้ งเเลกกับ รายได้ที่ต่�ากว่าค�าว่าอดม้ือกินมื้อ ใช่เเล้ว! คนอย่างเขาอดสองม้ือกิน มอ้ื เดยี วกย็ ังได้ อยา่ งน้อยก็มกี ิน เเต่จะไม่ยอมเอาศักดิ์ศรตี นเองมากลนื กิน เด็ดขาด ท�าไมเขาต้องเลือกด้วย! ในเมื่อ ณ ขณะน้ีเขาก็ด�าเนินชีวิตอยู่ได้ จนลูกคนท่ีสามคลอดออกมา! หัวใจที่กลัวความขัดสนคือทาสของมารร้าย โดยเเท้! พระเจ้า! เขาได้ส�าทับเเละสดับต่อหัวใจของตัวเอง เขาจะไม่ท้ิง ครอบครัวไปไหนแม้ว่าจะมีผลประโยชน์เย้ายวนถึงเพียงน้ัน! เหมือน เบื้องบนจะได้ยินเสียงร�าพึงของเขา ดูเอาเถิดโชคชะตาน้ันตลกกับเขา เสมอ ในตอนเเรกน้ันไม่รู้จะเอาปัญญาท่ีไหนมาสู่ขอสาวพยาบาลคนงาม อนั เปน็ ภรรยาสดุ รกั ของเขา ณ ขณะนี้ เวลาน้ันจู่ๆ สารวัตรต่วนผู้เป็นบิดาของพยาบาลสาวที่เขาแอบ หลงรกั มาแสนนาน ไดข้ อวา่ จ้างให้ไปสอนกตี าบท่ีบ้าน เเมเ่ จ้าประคู้น เขา ร�าพึงในใจ เเม้นให้สอนฟรีก็ยอมเถิด การได้ไปเลียบเคียงใกล้ชายคา บ้านเเม่สาวรัยยาเป็นสิ่งเกินฝันส�าหรับนักเรียนศาสนาที่สุดเเสนยากจน สอนไปสอนมาก็ไม่รู้สารวัตรต่วนท่านเกิดนึกตลกอะไร มาเสนอให้เเม่ รัยยาเป็นเมีย นึกว่าฝันเเต่ไม่ใช่ฝัน คือความจริง พอได้ถามเเม่รัยยาว่า ขัดข้องอะไรหรอื ไม่หลอ่ นเอาแต่เงยี บเเละเหนียมอาย หลอ่ นไม่ปฏเิ สธ พอ เขาเเจง้ ไปวา่ เขาไมม่ เี งนิ อะไรมากมายจะเปน็ สนิ สอดเเละทองหมน้ั หรอกนะ ว่าท่ีพ่อตาก็บอกมาว่า ถ้าเช่นน้ันก็เเต่งงานโดยเงื่อนไขเสียสิ เขาเเทบจะ ไม่เชื่อหูตัวเอง การเเต่งงานชนิดน้ีไม่ยักจะมีใครเขาท�ากันเเล้วในยุคน้ี พอ 240

ถามว่าเงื่อนไขคืออะไร ท่านว่าท่ีพ่อตาก็เสนอว่า เอาอย่างนี้สิ ทองสัก หน่ึงบาทเป็นสร้อยไว้ประดับคอเเม่รัยยา เเล้วเง่ือนไขก็คือสอนกีตาบที่ บ้านของพ่อทุกวันเป็นระยะเวลาสิบปี ระหว่างนั้นค่าจ้างท่ีพ่อเคยจ่ายก็ยัง จ่ายตามปกติ เพิ่มเติมคือต้องมาอาศัยกันท่ีน่ี ข้อเสนอบวกนางฟ้าใน ดวงใจอย่างนี้มีหรือที่เขาจะปฏิเสธ ด้วยเหตุดังกล่าวรัยยาจึงกลายเป็น ภรรยาเขา กระทง่ั บัดนก้ี อ็ ยู่ดว้ ยกันมายี่สบิ กว่าปแี ลว้ เง่ือนไขทีต่ กลงกนั ไว้ กับพ่อตาสิ้นสุดและล่วงเลยมาแล้วสิบกว่าปี สารวัตรต่วนยังคงนั่งฟังเขา อ่านกีตาบจวบจนปจั จบุ นั วันนี้ที่ว่าเบื้องบนจะได้ยินเสียงร�าพึงของเขาก็เพราะจู่ๆ ใคร ก็ไม่ทราบมาบีบเเตรรถอยู่หน้าบ้าน บัดนั้นเขาก�าลังงุ่นง่านกับเนื้อหา การสอนในวันพรุ่ง เม่ือออกไปต้อนรับหนุ่มพลขับก็ลงมา ถามเขาว่า สารวัตรต่วนอยู่หรือไม่ ฝ่ายพ่อตาเม่ือได้ยินเสียงนั้นก็ย่ืนหัวออกมา ลอบสังเกต เบื้องหน้าของทั้งคู่คือคาดิลเเลคคันงามสีด�าวาววับ เมื่อประตู ดา้ นหลังเปิดออก ปรากฏรถเขน็ วลี แชร์สไลด์ออกมาโดยอัตโนมัติ ชายชรา ในชุดคลุมสีขาวสวมหมวกกะปิเยาะห์คนหนึ่งน่ังอยู่ ใบหน้ายาวเฟื้อยด้วย เคราขาวเเทบจะอาบไปทั้งเเก้ม ชายชราคนน้ันโบกมือทักทายในลักษณะ เชื่องช้า สารวัตรชรากลับจดจ้องคล้ายกับว่าก�าลังระลึกถึงอะไรสักอย่าง พอหนุ่มพลขับเข็นเก้าอี้ล้อใกล้เข้ามา น้�าตาของสารวัตรชราก็ปริ่ม ส่วน ผู้นั่งอยู่บนเกา้ อล้ี อ้ ก็ส่งเสยี งร้องโฮออกมาคลา้ ยเดก็ น้อยหลงทาง ชายหนมุ่ ทีม่ าด้วยกันประคองชว่ ยชายชราขน้ึ เมอื่ น้ันท้งั คู่สวมกอดระหวา่ งกัน… ระหวา่ งนนั้ รยั ยากลบั มาจากการเขา้ เวรพอดี หลอ่ นประหลาดใจ กบั แขกแปลกหนา้ อยไู่ มน่ อ้ ย เมอ่ื ทง้ั หมดไดเ้ ขา้ หอ้ งรบั เเขกอยา่ งพรอ้ มหนา้ กัน ชายชราในชดุ ขาวได้พนิ จิ ใบหนา้ ของหล่อนอยา่ งอารี “ความสวยของเเม่ก็ปรากฏชัดเหลือเกิน...” เสียงเเหบๆ ของ ชายชรากล่าวชืน่ ชมหล่อน “น่ีคืออุสตาซอาลี...” พ่อของหล่อนผายมือเเนะน�า เพียง 241

เท่านั้นกายของหล่อนรูส้ ึกเย็นวาบในบัดดล “คนท่ีพ่อค้�าประกันให้จนพวกเราต้องล�าบากเเละเเม่ต้อง ตาย…!” หลอ่ นผรสุ วาทโดยลืมตวั “ถูกตอ้ งแลว้ แมร่ ัยยา” แม้นจะแหบ แตเ่ สยี งอสุ ตาซอาลเี จือไป ดว้ ยความสา� นึกผดิ “ฉันจะตายตาหลับเสียไม่ได้ หากสิ่งท่ีค้างคาในใจมานมนาน ไม่ได้รับการเปิดเผย และฉันเองได้ปล่อยให้เพื่อนรักอย่างสารวัตรต่วนต้อง ผจญโชคชะตาอยู่ฝ่ายเดียว โดยที่เข้าใจกันว่าฉันได้หลบหนีหายไปอย่าง ไร้ร่องรอยเพราะได้ถูกข้อกล่าวหาว่าเป็นโจร” ท้ังหมดสดับฟังส่ิงท่ีอุสตาซ อาลีก�าลังเล่า แต่สายตาของหล่อนยังคงเขม็งเกลียวอยู่เช่นน้ัน พ่อของ หล่อนเบนสายตาออกไปทางอื่น ขณะที่อุสตาซยะฟาร์เป็นผู้สังเกตการณ์ อนั ไม่รทู้ ีม่ าที่ไปของเรอ่ื งราว เขานัง่ เงียบในมมุ ของตนเอง “เอาเถิดอาลี เรื่องที่แล้วมาก็ปล่อยมันไป เอ็งมาเยี่ยมข้าใน วันนี้ข้าก็เกินกว่าตื้นตัน” สารวัตรต่วนพยายามท่ีจะลดความตึงเครียดใน วงสนทนา สายตาของอุสตาซอาลีหันมาจับกับเจ้าของเสียง หากแต่เสียง ของหลอ่ นก็ค้านข้นึ “แต่พอ่ คะ คนๆ น้มี สี ว่ นให้แมต่ อ้ งตายกอ่ นวัยอนั ควร มิใช่หรือ ตอนน้ันเราไม่มีสมบัติมากพอท่ีจะเยียวยาสุขภาพของแม่เลย แม้แต่บ้านของเราก็ไม่มี พวกเราต้องซุกหัวนอนกันในบ้านพักต�ารวจอัน แสนคับแคบ!” น�้าตาของหล่อนเร่ิมปร่ิมและเอ่อล้นเป็นสาย เคล้าเสียง สะอื้นอยู่เล็กน้อย พยายามที่จะข่มอารมณ์ “ฉันจึงต้องมาปรากฏตัวใน วนั น้ยี งั ไงเล่า มิเช่นนัน้ มนั จะคา้ งคาอยู่ในใจของฉนั ในใจของสารวัตรต่วน เพ่ือนรัก และในใจของแม่รัยยาตราบจนเข้ากุโบร์ทีเดียว” เสียงอุสตาซ อาลีเบาแต่มีพลังอย่างประหลาด ท�าให้ทุกคนในวงสนทนาเงียบ แม้ว่า ในใจหล่อนอยากท่ีจะโจษจันในความผิดบาปของเขามากกว่านี้ ทว่า เหมือนมีมอื ลึกลับจกุ ลา� คอไว้ จึงดูวา่ หล่อนนง่ั เงยี บ “สามสิบปีที่แล้วฉันไม่ได้เป็นโจรอย่างที่โดนข้อครหาหรอก 242

เพราะภายหลังพิสูจน์ด้วยหลักฐานซ่ึงตามหลังมาจากน้ันอีกหลายปีได้ ข้อสรุปว่าฉันเป็นผู้บริสุทธ์ิ หากแต่กระบวนการยุติธรรมมันยาวนาน เหลอื เกิน ฉันเปน็ เพยี งนกั ธรุ กจิ ขายปุ๋ยเท่านั้น” “หวังว่าทา่ นจะกล่าวเปน็ ความจรงิ !” หลอ่ นส�าทบั แกมประชด “ฉันอายุแปดสิบกว่าแล้วนะแม่รัยยา การโกหกไม่ช่วยให้ฉัน ใกล้ชิดพระผู้เป็นเจ้าหรอก ทีน้ีไอ้ข้อหาโจรเนี้ยะ เพราะฉันมีปุ๋ยยูเรียใน ครอบครองน่ะสิ ถ้ามีกระสอบสองกระสอบไม่ว่า ฉันมีเป็นตันๆ เพราะ ตอนน้ันสารวัตรต่วนอนุเคราะห์ให้ฉันยืมเงินค้าปุ๋ย ฉันเป็นพ่อค้าคนหน่ึงท่ี ส่งออกปุ๋ยไปเร่ือยท่ัวทั้งโซนอินโดจีน เวลานั้นเพิ่งจะต้ังตัวได้อยู่ทีเดียว!! ขณะเดียวกันเหตุการณ์ในทางตอนเหนือของมาเลย์และทางตอนใต้ของ ไทยเร่ิมคุกรุ่น ด้วยว่ามีโจรจีนคอมมิวนิสต์ กลุ่มคณะกอบกู้ชาติสะระตะ หลายกลมุ่ เหลอื เกิน ไม่รกู้ ลุ่มไหนตอ่ กลุ่มไหนตา่ งใช้วิธกี ารรบแบบกองโจร ทั้งส้ิน ท�าการก่อกวนเป็นหย่อมๆ โดยวิธีวางบอมบ์แล้วเงียบหาย ทีน้ี ทางการมาเลย์และทางการไทยเขาก็เอาบอมบ์ไปตรวจ ก็เจอว่าสารตั้งต้น ในการประกอบมนั ประยุกตม์ าจากปุ๋ยยเู รยี เขาจงึ ค้นหาว่าใครบา้ งท่ีคา้ ปยุ๋ เขาส�ารวจแบบโซนนิ่งทั้งสามจังหวัดของไทยและทางตอนเหนือของ มาเลย์ โดนกันหมดท้ังเคดาห์ กลันตัน เปอร์ลิส มีผู้ค้าปุ๋ยท้ังรายเล็ก รายใหญ่ แต่ผู้ค้าส่วนมากของทางมาเลย์จะเป็นคนจีน ทางการมาเลย์ เขาก็จัดการของเขาไป ส่วนทางไทยหวยมาตกที่ฉันอันเป็นมลายู เมื่อ สืบประวัติก็เจอว่าเติบโตจากปอเนาะ ก็แหงล่ะสิฉันกับสารวัตรต่วน แยกกันตอนท่ีเขาสอบนายร้อยได้ ส่วนฉันสอบชิงทุนไปเรียนศาสนาท่ี เมดินาห์ เราแยกกันตรงน้ัน พอพบว่าฉันเรียนจบมาทางศาสนาด้วยแล้ว ความสงสัยก็พุ่งมาท่ีฉันมากกว่าเดิม ไอ้ตัวฉันทราบดีว่าฉันจบศาสนามา ก็จริงแต่ชอบการคา้ ขายเหลอื เกิน จะเลือกเปน็ โจรอย่างไรได้ ปนื ยงั ไม่เคย จับ ถ้าจะให้ดีดลูกคิดแข่งกับพวกคนจีนล่ะก็ฉันพร้อมทีเดียว พอเป็น คดีความมั่นคงฉันก็ถูกคุมตัวอย่างรวดเร็ว หลังจากสินค้าล็อตแรกของฉัน 243

เดินทางไปถึงท่าเรือสุราบายา ฉันตั้งใจจะตามไปเก็บเงินทีหลัง แต่ถูก คุมตัวโดยหน่วยราชการลับเสียก่อน ภายหลังเม่ือพิสูจน์ว่าไม่ผิด ฉันก็ถูก ปล่อยตัวออกมา พอออกมาได้ฉันก็ใจไม่ดีแล้ว ไม่รู้จะโดนคุมตัวอีกเม่ือไร กลายเป็นโรคกลัวเครื่องแบบไปเลย อย่างเม่ือเห็นตอนสารวัตรต่วนใส่ เครื่องแบบในใจมันก็ท�าตัวไม่ถูกแล้ว รู้สึกขยาด ขืนเป็นอย่างนี้ฉันคง ท�ามาหากินอะไรไม่ได้แน่ ก็เลยไม่ได้เข้ามาอธิบายความอะไร ฉันต้อง ออกไปจากประเทศไทยในตอนนั้นเพื่อบ�าบัดความกลัวของตัวเอง ตอน ออกจากการคุมตัว แม้แต่เมียของฉันก็ไม่ทราบ และกลายเป็นส่ิงที่ฉัน ฝังใจจนทุกวันน้ีเพราะหล่อนจากไปแล้วโดยมิได้ร่�าลากัน” อุสตาซอาลี ถอนหายใจยาว คราวนี้ความแข็งกร้าวในสายตารัยยาคลายลงจนเกือบ ปรกติแล้ว...คงเป็นความเห็นใจท่ีแทรกเข้าในแทน อย่างน้อยตอนที่แม่ ใกลส้ ิน้ ลมหล่อนกบั พอ่ ยงั ได้ร�่าลาแม่ “โอ...อาลีฉันไม่เคยทราบในเร่ืองราวนี้มาก่อน” สารวัตรเฒ่า กลา่ วออกมาอย่างเห็นใจ “ไม่มีใครทราบเร่ืองนี้ท้ังสิ้นนอกจากตัวฉันและหน่วยสืบ ราชการลับของทางการไทย ซึ่งเวลาน้ีเจ้าหน้าท่ีปฏิบัติการชุดน้ันคงจะ แก่เฒ่าหรือล้มหายตายจากไปหมดแล้ว ฉันจึงได้รู้สึกเบาใจและความ ขยาดตอ่ เคร่อื งแบบจึงค่อยๆ มลายหายไป จนฉนั สามารถกลบั มาเผชิญกบั ดินแดนท่ฉี ันรักอีกครัง้ ปตั ตานอี ากาศหอมหวานกว่าสรุ าบายาเป็นไหนๆ” อุสตาซชราย้ิมอ่อนๆ พร้อมสูดหายใจ “แสดงว่าแกไปอยู่ในสุราบายา เชน่ นน้ั รึ?” “ถกู ต้องแลว้ ภายหลังออกจากทคี่ ุมตวั ฉันก็นงั่ เรอื ไปสุราบายา แทบจะทันที ข้อแรกเพ่ือไปเก็บเงินค่าปุ๋ย ข้อสองเพื่อตั้งตัวใหม่และ ประกอบอาชีพอันสุจรติ ชวี ติ ฉันจะมสี สี นั ด้วยการค้าขาย แกกน็ ่าจะทราบ ข้อน้ีดี” สารวัตรต่วนพยักหน้าเห็นด้วย “ดังนั้นวันน้ีฉันกลับมาแล้ว กลับมาโอบอุ้มความรสู้ กึ ต่างๆ ท่ฉี นั เคยท้งิ ให้แกเผชญิ อยู่คนเดียวสหายรกั ฉนั ขอโทษที่เคยท้งิ ให้แกเผชญิ โชคชะตาอันเลวร้ายอย่ฝู า่ ยเดยี ว ทง้ั ๆ ทีฉ่ นั 244

ต่างหากเป็นฝ่ายที่ก่อความยุ่งยากให้ชีวิตแก” มือเห่ียวๆ อันสั่นระริก ย่ืนมาจับมือแห้งๆ ของสารวัตรต่วน “ฉันคิดอยู่ในใจตลอดมาว่าธุรกิจ ตา่ งๆ ท่ฉี ันมไี มใ่ ช่ของฉันคนเดียว ฉันคดิ มาเสมอวา่ แกคือหนุ้ ส่วนครึง่ หนึง่ ของฉัน เพราะหากไม่มีเงินทุนจากแก ฉันก็ไม่สามารถตั้งตัวได้ ฉันเป็น หนี้บุญคุณแกอย่างไม่อาจจะทราบว่าจะตอบแทนน้�าใจอันยิ่งใหญ่อย่างไร ได้หมด เพ่ือนรักโปรดตอบรับค�าขอโทษจากฉันด้วยการยินยอมที่จะรับ ทรัพย์สินของฉันด้วยเถิด คร่ึงหน่ึงท่ีฉันครอบครองอยู่ ฉันขอมอบให้แก แกอยา่ ปฏิเสธฉนั เลยนะเพอ่ื นรัก!” วงสนทนาเงียบสงัด กลายเป็นภาวะสุญญากาศ “จะให้หนู ยอมรบั ทรัพยน์ ีเ้ พอื่ ว่าความผิดของท่านจะเจอื จางลงเช่นนัน้ กระมงั ” เสียง รัยยากระแอมเบาๆ แต่แฝงด้วยความกระเด่ือง ขณะนั้นพ่อของหล่อนก็ ช�าเลืองมาด้วยสายตาแกมต�าหนิ “เรามคี า� สัญญาระหวา่ งกนั มใิ ช่หรอื รยั ยาลูกรกั ” พ่อของหลอ่ น กล่าวเนิบๆ หล่อนพยักหน้าเบาๆ “ลองทวนค�าสัญญาน้ันอีกสักคร้ัง?” รัยยาระบายลมหายใจออกยาว เป่าปาก “ความสุขสบายของเราต้องมา ก่อนค่ะ...” “ถูกต้องแล้วลูก ส�าหรับพ่อไม่ต้องการอะไรไปมากกว่าท่ีมีอยู่นี้ หรอก หากแต่ชีวิตของลูกและชีวิตของหลานรวมทั้งชีวิตของยะฟาร์ ยังต้องเติบโตและเจอบททดสอบบนโลกใบน้ีอีกยาวไกล ดังน้ันพ่อจะ เซ็นรับส่ิงท่ีพระเจ้ามอบให้น้ีไว้ พ่อจะเซ็นรับทรัพย์สินส่วนนี้เพ่ือลูกของ พ่อจะได้สบาย พ่อท�าตามสัญญา จะต�าหนิพ่อคงไม่ได้ในเม่ือค�าสัญญาน้ี ลูกย่ืนให้พ่อเองมใิ ช่หรอื ลูกรกั ?” “ค่ะพ่อ...” เอกสารถูกแกะออกมาจากซองย่ืนออกมาให้ สารวัตรเฒ่า เขาไม่ลังเลเลยที่จะเซ็นมัน อุสตาซอาลียิ้มกว้างจนเห็นฟัน แม้นว่าเคราขาวจะปกคลุมใบหน้านั้นเกือบจะเต็มพ้ืนท่ีก็ตาม ประหนึ่ง ภูเขาหินท่ีฝังอยู่ในหัวใจถูกระเบิดทิ้ง อุสตาซยะฟาร์น่ังเงียบๆ คนเดียว 245

เขาท�าตัวไม่ถูกไม่รู้จะดีใจหรือเสียใจ แต่แล้วเขาก็ยิ้มออกมาบ้างเมื่อ พ่อตาบอกว่ายี่สิบเปอร์เซ็นจะแบ่งให้เขาในทันที หากเขาสัญญาว่าจะ ท�าหน้าท่ีอ่านกีตาบเพียงอย่างเดียวโดยไม่ท�าอาชีพอ่ืน แล้วรอยยิ้มก็กว้าง ข้ึนเมื่อเขาลอบเห็นรัยยาจ้องตาเขาอย่างเชิดชู ในสัญญาน้ันระบุว่า ครึ่งหนึ่งของทรัพย์สินอุสตาซอาลีคือร้อยย่ีสิบแปดล้าน คืนนั้นเขากอด รยั ยา ท้งั คไู่ ม่มีอกี แล้วซึ่งนา�้ ตา... 246

บำ้ นทไ่ี ม่เคยสรำ้ งเสรจ็ สุรัชดา จุฑานันท์ แสงแดดอ่อนค่อยๆ ทอดแสงจากระเบียงบ้านมายังปลายเท้า ของฟารุก เม่ือไอร้อนลอดบานประตูมาสัมผัสแก้มของเขาเผยให้เห็นภาพ เด็กหนุ่มทรงผมสั้นเกรียน รูปร่างสูงโปร่งสมส่วนตามมาตรฐานชายไทย ยุคนี้ ผิวสีน�้าผ้ึงและใบหน้าคมเข้ม ท�าให้เขาถูกจัดล�าดับให้เป็นหนุ่ม หน้าตาดีคนหนึ่งของหม่บู ้าน เสียงดังจากตลาดหน้าปากซอยปลุกให้เขาลืมตาต่ืน หลังจาก เผลอหลบั ขณะนง่ั เฝา้ โตะ๊ จผู ซู้ งึ่ เปน็ ยายยามใกลร้ งุ่ แววตากลมโตมองหาทม่ี า ของเสียง จนเด็กหนุ่มนึกครึ้มใจอยากไปตลาด เช้าน้ีเขาจึงลุกข้ึนอาบน�้า แตง่ ตวั อยา่ งรวดเรว็ “โตะ๊ จู อยากกนิ อะไรครบั ผมจะออกไปซอื้ ให”้ ผมหนั ไปถามยาย “ไมต่ อ้ งหรอก ยายทา� กนิ เองแลว้ เอง็ รบี ออกไปทา� งานเถอะ” “ครับ ผมไปท�างานก่อน วันน้ีจะแวะตลาดด้วยผมไม่อยาก เข้างานสาย” ผมตอบยายทันทีท่ีเคร่ืองยนต์สตาร์ทติด ก่อนจะขับรถ มอเตอรไ์ ซคส์ แี ดงคนั เกา่ ออกจากบา้ น กล่ินหอมของอาหารลอยโชยเตะจมูกผมตลอดทางก่อนขับถึง ปากซอย จนผมต้องแวะจอดรถตรงมุมตึกที่มีลักษณะเป็นลานจอดรถ แคบๆ ข้างทาง ซึ่งเชื่อมไปสู่ตรอกเล็กๆ อันเป็นท่ีต้ังของร้านข้าวต้มไก่ 247

รา้ นโปรด ผมเดนิ ตามกลน่ิ หอมไปเรอื่ ยๆ จนสดุ ซอย “ของผมเหมือนเดิมนะก๊ะ พิเศษใส่ทุกอย่างหนึ่งถุง” ผมบอก แมค่ า้ เธอพยกั หนา้ ขานรบั รบี ตกั ใหผ้ มอยา่ งคลอ่ งมอื วนั นค้ี นแนน่ รา้ น กวา่ ทกุ วนั อาจเพราะกลนิ่ หอมจากผกั ชใี นนา้� ซปุ รสดง้ั เดมิ จงึ เปน็ ทถ่ี กู อก ถกู ใจของใครตอ่ ใครในยา่ นนโี้ ดยเฉพาะผม กนิ แลว้ ซดนา้� ซปุ หมดชามทกุ ที ผมถอื โอกาสเดนิ สา� รวจตลาดเพราะตน่ื เชา้ กวา่ ทกุ วนั ผมชอบวธิ ี การจดั แผงลอยของตลาดนดั บางปู การแบง่ โซนแยกประเภทอาหารทา� ให้ รา้ นคา้ จดั วางสนิ คา้ เปน็ ระเบยี บขนึ้ มาก ผมเลอื กเดนิ จากทา้ ยซอยไปจนถงึ ต้นซอย บา้ นบางปูเปน็ พนื้ ที่ติดทะเล อาหารทะเลของตลาดทีน่ ่ีจึงขึ้นชื่อ เร่ืองความสด กุ้ง หอย ปู และปลาตาใสๆ เหงือกแดงก�่าหาซื้อง่ายมาก เพราะชาวประมงจบั มาขายเองไมผ่ า่ นมอื พอ่ คา้ คนกลาง ผกั สด ผลไมส้ ด ชาวบา้ นเขากป็ ลกู เองขายเอง ผมภมู ใิ จทบ่ี างปบู า้ นผมมแี ตข่ องอรอ่ ย ผมเดนิ ลดั เลาะตามซอยตา่ งๆ มาเรอ่ื ยๆ จนถงึ โซนอาหารและ ขนมพนื้ บา้ น แผงลอยขายขนมตงั้ อยหู่ นา้ สดุ ตรงตน้ ซอย ผมชอบเดนิ โซนนี้ เปน็ พเิ ศษ โตะ๊ จยู ายของผมชอบกนิ ขนมอาเกา๊ ะ ผมแวะมาซอื้ ขนมรา้ นนี้ บ่อย อาเก๊าะเป็นขนมอบเตาถ่าน แม่พิมพ์ขนมมักเป็นทรงกลีบดอกไม้ วงกลม วงรี แลว้ แตร่ า้ น ยายเคยบอกวา่ ตดิ ใจขนมชนดิ นตี้ ง้ั แตส่ มยั ยงั สาว รสชาตหิ วานออ่ นๆ และกลน่ิ หอมทไี่ ดจ้ ากการอบแบบโบราณดว้ ยวธิ กี าร สมุ่ ไฟ ชา่ งชว่ ยใหค้ นมอี ายอุ ยา่ งยายของผมเจรญิ อาหารไดด้ ที เี ดยี ว ตลาดนัดบางปูท�าให้ผมนึกย้อนถึงวัยเด็ก ผมเกิดและโตท่ีน่ี ผมรักบางปู ผมพูดได้อย่างเต็มปากหากมีใครถามผม ที่น่ีมีมัสยิดโบราณ 300 ปี แหล่งมรดกทางวัฒนธรรมที่เพิ่งส�ารวจพบ เม่ือเร่ิมมีนักเดินทาง เขา้ มาทอ่ งเทย่ี วมากขนึ้ การทอ่ งเทยี่ วเชงิ นเิ วศยคุ บกุ เบกิ จงึ เกดิ ขนึ้ จากการ รว่ มมอื ของชมุ ชน ครงั้ หนงึ่ ผมไดม้ โี อกาสลอ่ งเรอื ลอดอโุ มงคโ์ กงกาง ชมนก หง่ิ หอ้ ย และแวะตกปลาในอา่ วปตั ตานี แมเ้ วลาจะผา่ นมาราวเดอื นเศษแลว้ 248

แตภ่ าพพระอาทติ ยต์ ก ณ จดุ ชมววิ บา้ นบางปยู งั คงตราตรงึ ใจผม ทา่ มกลางความเรยี บงา่ ยของสถานทแ่ี ละรอยยมิ้ ทส่ี ะทอ้ นความ จรงิ ใจและใสซอ่ื ของคนบางปคู งสรา้ งความประทบั ใจใหน้ กั ทอ่ งเทยี่ วตา่ งแดน ไดไ้ มย่ าก ผมเชอื่ อยา่ งนนั้ “อกี สบิ หา้ นาทแี ปดโมง งานเขา้ แลว้ ก”ู ผมบน่ พมึ พา� ขณะกม้ ดู นาฬกิ าขอ้ มอื ผลพวงจากการเดนิ ชมตลาดเชา้ น้ี ทา� ผมเพลนิ จนเกอื บลมื เวลา ผมรบี เดนิ จา�้ เอาๆ กลบั มายงั ลานจอดรถกอ่ นจะขบั รถมงุ่ หนา้ เขา้ โรงงาน เรื่องราวมันเร่ิมต้นต้งั แต่ผมมาสมคั รงานที่นีแ่ ล้ว ตอนแรกทม่ี าหางานทา� ผมคดิ แคว่ า่ ระยะนรี้ า้ นขายของชา� ของ โตะ๊ จคู า้ ขายไมด่ นี กั รายจา่ ยเรม่ิ ไมพ่ อกบั รายรบั หลังคาทร่ี ่ัวอยกู่ ็ต้องซอ่ ม ให้ทันก่อนเข้าฤดูฝน เมื่อเงินทองฝืดเคืองผมจึงตัดสินใจหางานท�าจริงจัง ตงั้ แตอ่ ายสุ บิ เจด็ ผมเรม่ิ ตน้ อาชพี แรกดว้ ยการทา� งานเปน็ คนเกบ็ รงั นก ครคู นแรก ทชี่ ว่ ยสอนทกั ษะการเกบ็ รงั นกคอื เพอื่ นรว่ มงานรนุ่ พอ่ ทอี่ ายหุ า่ งกบั ผมราว ยส่ี บิ กวา่ ปี คนทน่ี เ่ี รยี กเขาวา่ แบเลาะ ผมกด็ ว้ ย แบเลาะ หนุ่มใหญ่วัยสี่สิบแปดกะรัต ร่างกายก�าย�าสูงใหญ่แต่ ไมอ่ ว้ นลงพงุ เสน้ ผมสดี า� มผี มหงอกขน้ึ แซมสลบั ตง้ั ชโี้ ดเ่ พยี งไมก่ เ่ี สน้ ถา้ ผม ไมร่ อู้ ายจุ รงิ แกมากอ่ นกค็ งเดาอายแุ กไมถ่ กู เหมอื นกนั แบเลาะเปน็ คนใจดี ท่ีมีใบหน้าเปื้อนย้ิมทุกครั้งที่พบเจอ แถมยังเป็นคนรักสัตว์สังเกตได้จาก ขนแมวทีต่ ดิ มากบั เสือ้ และเนอื้ ตัวแก ผมแอบเหน็ แกให้อาหารแมวสองตวั ทท่ี า� งานบอ่ ยๆ จนตอนนตี้ วั อว้ นกลมเปน็ ทเ่ี รยี บรอ้ ย ครงั้ แรกทเ่ี ราคยุ กนั คอื ตอนทแี่ กโนม้ นา้ วผมใหร้ บั งานน้ี “งานดๆี แบบนหี้ ายาก ถา้ เอง็ อยากเกบ็ เงนิ ใหไ้ ดม้ ากๆ อยา่ เพงิ่ ถอดใจลาออกไปซะกอ่ น” “ถ้าสัปดาห์ไหนเก็บได้หลายกิโล หัวหน้าเขามีโบนัสจ่ายหนัก 249