มนต์วิธาน

201 คำแปล ข้าแต่พระภิกษุสงษ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย, ขอน้อมถวาย, ซง่ึ ผา้ ไตรจวี ร กบั ทง้ั เครอ่ื งบรวิ ารทง้ั หลายเหลา่ น้ี แดพ่ ระภกิ ษสุ งฆ์ ขอพระภกิ ษสุ งฆจ์ งรบั , ซง่ึ ผา้ ไตรจวี ร กบั ทง้ั เครอ่ื งบรวิ ารทง้ั หลาย เหล่านี้, ของข้าพเจ้าทั้งหลาย, เพื่อประโยชน์, เพื่อความสุข, แกข่ ้าพเจ้าท้งั หลาย, สน้ิ กาลนาน เทอญ คำถวายผ้าอาบน้ำฝน (วา่ นโม ๓ จบ) อิมานิ มะยัง ภันเต, วัสสิกะสาฏิกานิ, สะปะริวารานิ, ภิกขุสังฆัสสะ, โอโณชะยามะ, สาธุ โน ภันเต, ภิกขุสังโฆ, อิมานิ, วัสสิกะสาฏิกานิ, สะปะริวารานิ, ปะฏิคคัณหาตุ, อัมหากัง, ทฆี ะรัตตัง, หิตายะ, สขุ ายะ, นิพพานายะ จะ ฯ คำแปล ข้าแต่พระภิกษุสงฆ์ผู้เจริญ, ข้าพเจ้าทั้งหลาย, ขอน้อมถวาย, ผา้ อาบนำ้ ฝน, พรอ้ มดว้ ยบรวิ ารทง้ั หลายเหลา่ น,้ี แดพ่ ระภกิ ษสุ งฆ,์ ขอพระภิกษสุ งฆ,์ จงรับ, ผ้าอาบนำ้ ฝน, พรอ้ มดว้ ยบริวารทั้งหลาย เหล่านี้, ของข้าพเจ้าทั้งหลาย, เพื่อประโยชน์, เพื่อความสุข, เพอ่ื มรรคผลนพิ พาน, แกข่ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย, ตลอดกาลนานเทอญ www.kalyanamitra.org

202 คำถวายผ้าจำนำพรรษา (วา่ นโม ๓ จบ) อิมานิ มะยัง ภันเต, วัสสาวาสิกะจีวะรานิ, ภิกขุสังฆัสสะ, โอโณชะยามะ, สาธุ โน ภนั เต, ภกิ ขุสงั โฆ, อมิ าน,ิ วัสสาวาสกิ ะ- จีวะรานิ, ปะฏิคคณั หาตุ, อมั หากัง, ทีฆะรตั ตงั , หติ ายะ, สุขายะ ฯ คำแปล ข้าแต่พระภิกษุสงษ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย, ขอน้อมถวาย, ซึ่งผ้าวัสสาวาสิกจีวรทั้งหลายเหล่านี้ แด่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระภิกษุสงฆ์จงรับ, ผ้าวัสสาวาสิกจีวรทั้งหลายเหล่านี้, ของข้าพเจ้าทั้งหลาย, เพื่อประโยชน์, เพื่อความสุข, แกข่ า้ พเจ้าทง้ั หลาย, สิ้นกาลนาน เทอญ คำถวายผ้ากฐิน (วา่ นโม ๓ จบ) อิมัง มะยัง ภันเต, สะปะริวารัง, กะฐินะจีวะระทุสสัง, สังฆัสสะ, โอโณชะยามะ, สาธุโน ภันเต, สังโฆ, อิมัง สะปะริวารัง, กะฐินะจีวะระทุสสัง, ปะฏิคคัณหาตุ, ปะฏิคคะเหต๎วา จะ, อิมินา ทุสเสนะ, กะฐินัง, อัตถะระตุ, อัมหากัง, ทฆี ะรัตตงั , หติ ายะ, สุขายะ, นพิ พานายะ จะ ฯ www.kalyanamitra.org

203 คำแปล ข้าแต่พระภิกษุสงฆ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย, ขอน้อมถวาย, ผา้ จวี รกฐิน, พรอ้ มด้วยบรวิ ารนี,้ แกพ่ ระสงฆ์, ขอพระสงฆจ์ งรบั , ครั้นรับแล้ว, จงกรานกฐิน, ด้วยผ้าผืนนี้, เพื่อประโยชน์, เพื่อความสุข, เพื่อมรรคผลนิพพาน, แก่ข้าพเจ้าทั้งหลาย, ตลอดกาลนาน เทอญ คำถวายผ้าป่า (ว่า นโม ๓ จบ) อิมานิ มะยัง ภันเต, ปังสุกูละจีวะรานิ, สะปะริวารานิ, ภิกขุสงั ฆัสสะ, โอโณชะยามะ, สาธุ โน ภนั เต, ภกิ ขสุ งั โฆ, อมิ าน,ิ ปังสุกูละจีวะรานิ, สะปะริวารานิ, ปะฏิคคัณหาตุ, อัมหากัง, ทฆี ะรัตตัง, หิตายะ, สขุ ายะ, นิพพานายะ จะ ฯ คำแปล ข้าแต่พระภิกษุสงฆ์ผู้เจริญ, ข้าพเจ้าทั้งหลาย, ขอน้อมถวาย, ผา้ บงั สกุ ลุ จวี ร, พรอ้ มดว้ ยบรวิ ารทง้ั หลายเหลา่ น,้ี แดพ่ ระภกิ ษสุ งฆ,์ ขอพระภิกษุสงฆ์, จงรับ, ผ้าบังสุกุลจีวร, พร้อมด้วยบริวาร ทง้ั หลายเหลา่ น,้ี ของขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย, เพอ่ื ประโยชน,์ เพอ่ื ความสขุ , เพอ่ื มรรคผลนพิ พาน, แกข่ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย, ตลอดกาลนานเทอญ www.kalyanamitra.org

204 คำถวายวัจจะกุฎี ( ว่า นโม ๓ จบ ) มะยงั ภันเต อิมัง วจั จะกฏุ ิง อาคะตานาคะตัสสะ จาตทุ สิ สั สะ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสงั โฆ อิมัง วัจจะกุฏงิ ปะฏคิ คณั หาตุ อมั หากัง ฑฆี ะรัตตงั หติ ายะ สขุ ายะ ฯ คำแปล ข้าแต่พระสงฆผ์ เู้ จรญิ ขา้ พเจ้าทัง้ หลาย ขอนอ้ มถวาย วัจจะกุฎี แด่พระภิกษุสงฆ์ผู้มาแต่ทิศทั้ง ๔ ที่มาแล้วก็ดี ที่ยังมิได้มาก็ดี ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ขอพระสงฆ์จงรับ วัจจะกุฎีนี้ ของข้าพเจ้าทั้งหลาย เพื่อประโยชน์ และเพื่อความสุข แก่ข้าพจ้าทงั้ หลาย ส้ินกาลนาน เทอญ ฯ คำถวาย เสนาสนะ-กุฏี-วิหาร ( ว่า นโม ๓ จบ ) อิมานิ มะยัง ภันเต เสนาสะนานิ อาคะตานาคะตัสสะ จาตุทิสัสสะ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมานิ เสนาสะนานิ ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ฑีฆะรตั ตัง หติ ายะ สขุ ายะ ฯ www.kalyanamitra.org

205 คำแปล ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวาย เสนาสนะเหล่านี้แด่พระสงฆ์ผู้มาแต่ทิศทั้ง ๔ ที่มาแล้วก็ดี ที่ยังมิได้มาก็ดี ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ขอพระสงฆ์จงรับ ซึ่ง เสนาสนะเหล่านี้ ของข้าพเจ้าท้ังหลาย เพือ่ ประโยชน์ และเพอ่ื ความสุข แก่ข้าพเจ้าทัง้ หลาย สิ้นกาลนาน เทอญ ฯ คำถวายปราสาทผึ้ง ( ว่า นโม ๓ จบ ) มะยงั ภันเต สะปะรวิ ารัง มะธุปปุ ผะปาสาทัง อมิ สั ม๎ งิ วหิ าเร สังฆัสสะโอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต สังโฆ อมิ งั สะปะริวารัง มะธุปุปผะปาสาทัง ปฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ฑีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ ฯ คำแปล ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวาย ปราสาทผึ้งนี้พร้อมทั้งบริวาร แด่พระสงฆ์ ในวิหารนี้ ขอพระสงฆ์จงรับปราสาทผึ้งนี้ ของข้าพเจ้าทั้งหลาย เพื่อประโยชน์ เพื่อความสุข แก่ข้าพเจ้าทั้งหลาย สนิ้ กาลนานเทอญ ฯ www.kalyanamitra.org

206 คำถวายผ้าไตรจีวรอุทิศให้แก่ผู้ตาย อิมานิ มะยงั ภนั เต ตจิ ีวะรานิ อยั ยสั สะ เทมะ สาธุ โน ภันเต อะยัง ติจีวะระปูชาวิปาโก อัม๎หากัง มาตาปิตุอาทีนัง ญาตนี งั กาละกะตานงั สงั วตั ตะตุ อมั ห๎ ากัง มาตาปติ ุอาทะโย ญาตะกา ทานะ ปัตตงิ ละภนั ตุ อมั หากงั เจตะสา ฯ คำแปล ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้าผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอถวายไตรจีวร แก่พระผูเ้ ป็นเจ้า ข้าแตพ่ ระผเู้ ปน็ เจา้ ผเู้ จรญิ อันว่าผลวบิ ากของ การบูชาด้วยไตรจีวรนี้จงเป็นไปเพื่อญาติทั้งหลาย มีบิดามารดา เปน็ ต้น ของขา้ พเจา้ ท้งั หลาย อันว่าญาติทงั้ หลายมมี ารดาบิดา เป็นต้น ของข้าพเจ้าทั้งหลาย จงได้ส่วนแห่งทานนี้ ตามความประสงค์ของข้าพเจา้ ทง้ั หลาย เทอญ ฯ คำถวาย กระทงลอยประทีป ( ว่า นโม ๓ จบ ) มะยัง อิมินา ธูปะทีปะสักกาเรน อะสุกายะ นัมมะทายะ ปุลิเน ฐิตัง มุนิโน ปาทะวะลัญชัง อะภิปูเชมะ อะยัง ธูปะทีปะสักกาเรน มุนิโน ปาวะทะลัญชัสสะ ปูชา อัมหากัง ฑีฆะรตั ตัง หิตายะ สขุ ายะ สังวตั ตะตุ ฯ www.kalyanamitra.org

207 คำแปล ขา้ พเจ้าท้งั หลาย ขอบชู าซ่งึ รอยพุทธบาท ท่ีต้งั อย่เู หนือกอง ทรายในแมน่ า้ํ ชอ่ื วา่ นมั มทานทโี นน้ ดว้ ยสกั การะ คอื ธปู เทยี นน้ี อันว่าการบูชารอยพระพุทธบาท ด้วยสักการะ คือธูปเทียนนี้ ขอจงเปน็ ไปเพ่ือประโยชน์เพือ่ ความสุข แกข่ า้ พเจ้า ทั้งหลาย ส้นิ กาลนานเทอญ ฯ คำถวาย ตู้พระไตรปิฎกเทศนา ( ว่า นโม ๓ จบ ) มะยัง ภันเต อิมัง สะเตปิฏะกะคัมภีรัญเจวะ สะปะริวารัง มญั ชุสัง ภิกขสุ ังฆสั สะ นยิ ยามเทมะ สาธุ โน ภันเต ภิกขสุ ังโฆ อิมัง สะเตปิฏะกะคัมภีรัญเจวะ สะปะริวารัญจะ มัญชุสัง ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง มีฆะรตั ตงั หติ ายะ สขุ ายะ ฯ คำแปล ขา้ แตพ่ ระสงฆผ์ ู้เจรญิ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย ขอนอ้ มถวายซึ่งตู้ พร้อมด้วยคัมภีร์พระมาลัยและบริวารนี้ แด่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระสงฆ์จงรับซึ่ง ตู้พร้อมด้วยคัมภีร์มาลัยและบริวารนี้ ของข้าพเจ้าทั้งหลาย เพื่อประโยชน์ เพื่อความสุข แก่ขา้ พเจา้ ทัง้ หลาย สนิ้ กาลนานเทอญ ฯ www.kalyanamitra.org

208 คำถวายโต๊ะหมู่บูชา ( ว่า นโม ๓ จบ ) อิมัง ภันเต ปูชะนะปีฐัง สะปะริวารัง ภิกขุสังฆัสสะ นิยยาเทมะ สาธุ โน ภันเต ภกิ ขุ สงั โฆ อิมงั ปชู ะนะปฐี งั สะปะริวารัง ปฏิคคัณหาตุ อัมหากัง มีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ ฯ คำแปล ขา้ แตพ่ ระสงฆผ์ ูเ้ จริญ ข้าพเจา้ ทงั้ หลาย ขอน้อมถวายซ่งึ โต๊ะหมู่บูชาพร้อมด้วยบริวารทั้งหลายเหล่านี้แด่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระสงฆจ์ งรบั ซง่ึ โตะ๊ หมบู่ ชู าพรอ้ มดว้ ยบรวิ ารทง้ั หลายเหลา่ น้ี ของข้าพเจ้าทั้งหลาย เพื่อประโยชน์ เพื่อความสุข แกข่ า้ พเจ้าทง้ั หลาย สิ้นกาลนานเทอญ ฯ คำถวาย หนังสือเรียน ( ว่า นโม ๓ จบ ) อิมานิ มะยัง ภันเต สิกขะนะปัณณานิ สะปะริวารานิ ภิกขสุ งั ฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขสุ งั โฆ อิมานิ สิกขนะปัณณานิ สะปะริวารานิ ปฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ฑฆี ะรตั ตัง หติ ายะ สขุ ายะ ฯ www.kalyanamitra.org

209 คำแปล ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวาย หนังสือเรียน พร้อมด้วยบริวารทั้งหลายเหล่านี้ แด่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระสงฆ์ จงรบั หนงั สอื เรยี น พรอ้ มดว้ ยบรวิ ารทง้ั หลายเหลา่ น้ี ของข้าพเจ้าทง้ั หลาย เพ่อื ประโยชน์ เพื่อความสขุ แกข่ า้ พเจา้ ท้งั หลาย สนิ้ กาลนาน เทอญ ฯ คำถวายผ้าสรงน้ำพระวันสงกรานต์ อิมานิ มะยัง ภันเต ติจีวะรานิ สะปะริวารานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมานิ ติจีวะรานิ สะปะริวารานิ ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ฑีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ. คำแปล ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวาย ซึ่งผ้าไตรจีวร พร้อมทั้งบริวารเหล่านี้แด่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระภิกษุสงฆ์จงรับซึ่งผ้าไตรจีวรเหลานี้ พร้อมทั้งบริวาร เพื่อประโยชน์และความสุข แก่ข้าพเจ้าทั้งหลาย สิ้นกาลนาน เทอญ. www.kalyanamitra.org

210 คำถวายผลไม้ต่าง ๆ อิมานิ มะยัง ภันเต นานาผะลานิ สะปะริวารานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมานิ นานาผะลานิ สะปะริวารานิ ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ทฆี ะรัตตงั หติ ายะ สขุ ายะ. คำแปล ขา้ แตท่ า่ นผเู้ จรญิ ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย ขอนอ้ มถวายซง่ึ ผลไมต้ า่ ง ๆ ทั้งหลาย พร้อมด้วยบริวารเหล่านี้ แด่พระภิกษุสงฆ์ ขา้ แตท่ า่ นผเู้ จรญิ ขอพระภกิ ษสุ งฆจ์ งรบั ซง่ึ ผลไมต้ า่ ง ๆ ทง้ั หลาย สิ้นกาลนาน เทอญ. คำถวายอัฐบริขาร อิมานิ มะยัง ภันเต อัฏฐะปะริกขารานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขสุ งั โฆ อิมานิ อัฏฐะ- ปะรกิ ขารานิ ปะฏคิ คณั หาตุ อมั หากงั ทฆี ะรตั ตงั หติ ายะ สขุ ายะ. คำแปล ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวายซึ่งบริขาร ท้ังหลายแปดนี้ แดพ่ ระภกิ ษสุ งฆ์ ขา้ แตท่ า่ นผู้เจรญิ ขอพระ ภิกษุสงฆ์จงรับ ซึ่งบริวารทั้งหลายแปดนี้ เพื่อประโยชน์และ ความสุข แก่ข้าพเจ้าทัง้ หลาย ส้ินกาลนาน เทอญ. www.kalyanamitra.org

211 คำถวายเครื่องบูชา อมิ านิ มะยงั ภนั เต ระตะนตั ตะยสั สะ ปชู ะนตั ถายะ ปปุ ผาทนี ิ สักการานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุโน ภันเต ภกิ ขสุ ังโฆ อมิ านิ สกั การานิ ปะฏิคคัณหาตุ อมั หากงั ทฆี ะรัตตงั หิตายะ สขุ ายะ. คำแปล ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวายซึ่งเครื่อง สกั การะบชู ามดี อกไมเ้ ปน็ ตน้ ทง้ั หลายเหลา่ น้ี เพอ่ื บชู าซง่ึ พระรตั น- ตรยั ขา้ แตท่ า่ นผเู้ จรญิ ขอพระภกิ ษสุ งฆจ์ งรบั ซง่ึ เครอ่ื งสกั การะบชู า ทั้งหลายเหล่านี้ เพื่อประโยชน์และความสุข แก่ข้าพเจ้าทั้งหลาย สน้ิ กาลนาน เทอญ. คำถวายโรงเรียน อมิ งั ภนั เต สิกขะกามะนัง อุคคะหะนัตถายะ สิกขะนะสาลงั สะปะริกขารัง ภิกขุสังฆัสสะ นิยยาเทมะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมัง สิกขะนะสาลัง สะปะริกขารัง ปะฏิคคัณหาตุ อมั หากงั ทีฆะรตั ตงั หิตายะ สขุ ายะ. คำแปล ข้าแต่ทา่ นผเู้ จริญ ข้าพเจา้ ทงั้ หลาย ขอน้อมถวายซึง่ โรงเรียน เพื่อประโยชน์ แก่การศึกษาของผู้ใคร่การศึกษาทั้งหลาย www.kalyanamitra.org

212 พร้อมด้วยบริขารหลังนี้ แก่พระภิกษุสงฆ์ ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ขอพระภิกษุสงฆ์ จงรับ ซึ่งโรงเรียนพร้อมด้วยบริขารหลังนี้ เพอ่ื ประโยชนแ์ ละความสขุ แกข่ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย สน้ิ กาลนาน เทอญ. คำถวายหอฉัน อมิ ัง ภนั เต อาหาระโภชะนัตถายะ อาคารัง สะปะริกขารงั ภิกขุสังฆัสสะ นิยยาเทมะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมัง อาคารัง สะปะรกิ ขารงั ปะฏิคคัณหาตุ อมั หากัง ทฆี ะรัตตงั หติ ายะ สขุ ายะ คำแปล ขา้ แตท่ า่ นผูเ้ จริญ ขา้ พเจา้ ท้ังหลาย ขอนอ้ มถวายซ่ึงหอฉันนี พ้ รอ้ มดว้ ยบรขิ าร เพอ่ื ประโยชนแ์ กก่ ารฉนั อาหารแกพ่ ระภกิ ษสุ งฆ์ ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ขอพระภิกษุสงฆ์ จงรับ ซึ่งหอฉัน พรอ้ มดว้ ยบรขิ ารน้ี เพอ่ื ประโยชนแ์ ละความสขุ แกข่ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย สิ้นกาลนาน เทอญ. คำถวายระฆัง อิมัง ภนั เต คณั ฑงิ สะปะรวิ ารัง ภิกขสุ งั ฆสั สะ นยิ าเทมะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมัง คัณฑิง สะปะริวารัง ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ทีฆะรตั ตงั หิตายะ สุขายะ. www.kalyanamitra.org

213 คำแปล ข้าแต่ท่านผู้เจริญข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวายซึ่งระฆัง พรอ้ มท้ังบริวารท้งั หลายเหลา่ น้ี แก่พระภกิ ษสุ งฆ์ ขา้ แต่ทา่ ผู้เจริญ ขอพระภกิ ษสุ งฆจ์ งรบั ซง่ึ ระฆงั พรอ้ มดว้ ยบรขิ ารน้ี เพอ่ื ประโยชน์ และความสุข แกข่ ้าพเจา้ ทง้ั หลาย ตลอดกาลนานเทอญ คำถวายพระพุทธรูป อิมัง ภันเต พุทธะรูปัง สังฆัสสะ โอโณชะยามะ อายะติง สาสะนสั สะ อะตโิ รจะนายะ จะ ถาวะรายะ จะ สาธุ โน ภันเต สังโฆ อิมงั พุทธะรปู งั ปะฏคิ คัณหาตุ อัมหากัง ทีฆะรตั ตงั หติ ายะ สุขายะ. คำแปล ขา้ แตท่ า่ นผเู้ จรญิ ทัง้ หลาย ขา้ พเจ้าท้งั หลาย ขอนอ้ มถวาย ซง่ึ พระพทุ ธรปู น้ี แกพ่ ระสงฆ์ เพอ่ื ความรงุ่ เรอื ง และเพอ่ื ความถาวร แหง่ พระศาสนาตอ่ ไป ขา้ แตท่ า่ นทง้ั หลายผเู้ จรญิ ขอพระสงฆจ์ งรบั ซง่ึ พระพทุ ธรปู น้ี ของขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย เพอ่ื ประโยชนแ์ ละความสขุ แกข่ ้าพเจ้าท้งั หลาย ส้นิ กาลนาน เทอญ. www.kalyanamitra.org

214 คำปาวารณาสงฆ์ในพรรษา สังฆัง ภันเต ปะวาเรมิ อิมัง เตมาสัง จะตูหิ ปัจจะหิ ยะถาสังโฆ เตสุ ยังกิญจิ อิจฉะติตตา สังโฆ เม ภันเต อิมัง ปะวาระณัง ปะฏิคคัณหาตุ มัยหังเจวะ มาตาปิตานัง จะ ทีฆะรตั ตงั หติ ายะ สุขายะ ฯ คำแปล ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ข้าพเจ้าจขอปวารณาพระสงฆ์ด้วยปัจจัย ๔ ตลอดมาสนี้ พระสงฆ์ย่อมปวารณาสิ่งใดสิ่งหนึ่งในปัจจัย ๔ ทั้งหลายเหล่านั้นเมื่อใดขอพระสงฆ์จงบอกข้าเจ้าเมื่อนั้น ข้าพเจ้า จะนำมาถวายตามสติกำลัง ขอพระสงฆ์จงรับปวารณาอันนี้ของ ขา้ พเจา้ ทงั้ หลาย เพือ่ ประโยชน์ เพ่อื ความสขุ แก่ขา้ พเจ้าทง้ั หลาย ตลอดกาลนานเทอญ .ฯ คำใส่บาตร อิทัง เม ทานงั อาสวักขะยาวะหัง โหตุ คำแผ่เมตตา สัพเพ สัตตา อะเวรา อัพยาปัชฌา อะนีฆา สุขี อัตตานัง ปรหิ ะรนั ตุ ฯ www.kalyanamitra.org

215 คำถวายข้าวพระพุทธ อิมัง สูปะพยัญชะนะสัมปันนัง สาลีนัง โภชะนัง อุทะกัง วะรงั พทุ ธสั สะปูเชมิ คำแปล ขา้ พเจา้ ขอโอกาสบชู า ซง่ึ โภชนะ แหง่ ขา้ วสาลอี นั สมบรู ณแ์ ลว้ ดว้ ย แกงตม้ และน้ำอนั ประเสริฐ แด่พระพทุ ธเจ้า คำลาข้าวพระพุทธเจ้า เสสัง มังคะลงั ยาจามิ คำแปล ขา้ พเจา้ ขอของทเ่ี หลอื อนั เปน็ มงคล คำบูชาศพ เช่นศพบิดา ในเวลาจดุ ธปู เทยี นบชู า หรอื ในเวลานำอาหารคาวหวานไปวาง ท่ศี พ ว่าเปน็ ภาษาไทย พระคุณใดที่พระคุณพ่อได้เกื้อกูลสงเคราะห์ อนุเคราะห์ และ ชุปเลี้ยงมาจนตราบทุกวันนี้ ลูกขอบูชาพระคุณอันนั้น ดว้ ยเคร่อื งสักการะนี้ (กราบ ) www.kalyanamitra.org

216 ถ้าศพเป็น มารดา ปู่ ย่า ตา ยาย ลุง ป้า น้า อา พี่ ก็เปลี่ยน ไปตามบคุ คลนน้ั ๆ เชน่ เปลย่ี นคำวา่ คณุ พอ่ เปน็ คณุ แม่ คณุ ปู คณุ ยา่ คุณตา คุณยาย คุณลุง คุณป้า คุณน้า คุณอา หรือคุณพี่ และเปลยี่ นคำแทนชอื่ ของตนใหถ้ ูกต้อง เช่น ลกู หลาน หรือนอ้ ง ถา้ ผตู้ ายไมเ่ คยชบุ เลย้ี งตนมากอ่ นกต็ ดั คำวา่ “และชปุ เลย้ี งออกเสยี ” อนงึ่ จะวา่ เพยี งส้ัน ๆ กไ็ ดด้ งั นี้ ลกู ขอบชู าพระคณุ ของคณุ พอ่ ดว้ ยเครอ่ื งสกั การะน้ี (กราบ) ตอ้ งเปลีย่ นช่ือผ้ทู เี่ ราบชู า และเปล่ียนช่อื ตวั เราไปให้เหมาะสม ดงั ทก่ี ลา่ วไว้ แลว้ ในตอนตน้ เมอ่ื บชู าเสรจ็ แลว้ จะกลา่ วคำขอขมาโทษตอ่ ไปเลยกใ็ หว้ า่ ดงั น้ี กายกรรม ๓ วจีกรรม ๔ มโนกรรม ๓ ถ้าลูกได้ประมาท พลาดพลั้งล่วงเกินด้วยการก็ดี ด้วยวาจาก็ดี ด้วยใจก็ดี ทั้งต่อหน้าและลับหลัง ขอคุณพ่ออโหสิกรรมให้แก่ลูกด้วย จนตราบเท่าเข้าสนู่ ิพพานเทอญ (กราบ) ถ้าเป็นญาติอื่น หรือคนอื่นก็เปลี่ยนไปให้เหมาะสมกับฐานะ ของญาตแิ ละบคุ คลนน้ั ๆ คำขอขมาโทษนี้ใช้ได้ทั่วไป แม้ท่านยังมี่ชีวิตอยู่ก็ใช้ได้ แต่ว่าผู้ใหญ่เมื่อผู้น้อยมาขอขมา ควรประนมมือหรือวางมือไว้ ในท่าเรียบร้อย แล้วแต่ความเหมาะสมของผู้มาขอขมา แล้วกล่าวตอบว่า \"โทษอันใดที่เธอได้ล่วงเกินฉัน www.kalyanamitra.org

217 ฉันขออโหสิกรรมให้ทั้งสิ้น แต่ถ้าหากว่าฉันได้ล่วงเกินเธอบ้าง ขอเธอได้อโหสิกรรมให้แก่ฉันด้วยเทอญ\" (เปลย่ี นคำทใ่ี ชแ้ ทนตวั ไปตามฐานะของบคุ คล) คำภาวนาเวลารดน้ำศพ อิทงั มะตะกะสะรีรัง อทุ ะกัง วยิ ะ สญั จติ ัง อะโหสิกัมมัง ขอให้ร่างของผู้ตายนี้ จงอโหสิกรรมกัน เหมือนนํ้าที่รดแล้ว (นำ้ ทร่ี ดแลว้ กต็ อ้ งเหอื ดแหง้ หายไป) คำภาวนาเวลาเผาศพ อะยมั ปิ โข เม กาโย เอวงั ภาวี เอวงั ธัมโม เอวงั อะนะตีโต แม้ร่างกายของเรานี้ ก็จะต้องเป็นเช่นนี้ จะต้องมีอย่างนี้เป็นธรรมดา จะไม่ล่วงพ้นความตายอย่างนี้ไปได้ คำภาวนาเวลาทอดผ้าศพให้พระบังสุกุล นามะรูปัง อะนิจจัง นามะรูปงั ทุกขัง นามะรูปงั อะนัตตา นามรูปไม่เท่ียง เปน็ ทุกข์ เปน็ อนัตตา คำภาวนาเวลาไปเยี่ยมศพ อะวัสสัง มะยา มะริตัพพัง เรากต็ อ้ งตายแนน่ อน www.kalyanamitra.org

218 คำถวายยานพาหนะ อิมัง ยานัง ภิกขุสังฆัสสะ นิยยาเทมะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมัง ยานัง ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ. คำแปล ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวาย ซึ่งยานพาหนะนี้ แก่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระภิกษุสงฆ์จงรับ ซง่ึ ยานพาหนะน้ี ของขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย เพ่อื ประโยชนแ์ ละความสขุ แกข่ า้ พเจา้ ทง้ั หลาย สน้ิ กาลนาน เทอญ. คำถวายจตุปัจจัยบูชาธรรม อเิ มหิ สกั กาเรหิ จะตปุ ัจจะยาทหี ิ ตัง พุทธงั สะธัมมัง สะสังฆงั อะภิปูชะยามิ เอสา อัมหากัง ปูชา สังวัตตะตุ มาตาปิตุอานัญเจว อมั หากงั ทีฆะรัตตัง หิตายะ สขุ ายะ ฯ คำแปล ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอบูชาด้วยน้ำใจที่เลื่อมใสอย่างยิ่ง ซง่ึ พระพทุ ธเจา้ พระองคน์ น้ั พรอ้ มดว้ ยพระธรรม พรอ้ มทง้ั พระสงฆ์ ด้วยเครื่องสักการะท้ังหลายเหล่าน้ี มจี ตปุ ัจจยั เป็นตน้ การบูชาของข้าพเจ้าทั้งหลายนี้ ขอจงเป็นไปเพื่อประโยชน์ และความสุขแก่ญาติของข้าพเจ้าทั้งหลาย มีมารดา บิดาเป็นต้น www.kalyanamitra.org

219 และของขา้ พเจา้ ทง้ั หลายดว้ ย ตลอดกาลนานเทอญ ฯ คำบูชาพระก่อนนอน พุทธะบูชา มะหาเตชะวันโต ธัมมะปูชา มะหาปัญโญ สงั ฆะปูชา มะหาโภคะวาโห ตโิ ลกะนาถัง อะภิปชู ะยันติ อิมัง อคั คีพะหู ปุปผัง อะหัง ชิเน ทตั ว์ า อะสตี ิกปั ปะโกฏิโย อะภริ ูโป มะหาปัญโญ ธาเรนโต ปิฏะกะตายงั นพิ พานัง ปะระมงั สขุ งั ฯ www.kalyanamitra.org

220 พเิ ศษ ศาสนพธิ ี บุญพิธีสำหรับฆราวาส บุญพิธีที่จะกล่าวในบทนี้ ได้แก่ พิธีทำบุญเนื่องด้วยประเพณี ในครอบครัวของพุทธศาสนิกชน เป็นประเพณีเกี่ยวกับชีวิตของ คนไทยทว่ั ไป สว่ นมากทำกนั เกย่ี วกบั เรอ่ื งฉลองบา้ น เรอ่ื งตอ้ งการ เพื่อเป็นสิริมงคลบ้าง เรื่องตายบ้าง เหล่านี้นิยมทำบุญทาง พุทธศาสนา เพราะเป็นประเพณีนิยม ดังนั้น จึงเกิดมีพิธีกรรม ทจ่ี ะตอ้ งปฏบิ ตั ขิ น้ึ และถอื ปฏบิ ตั สิ ืบๆ กนั มาตง้ั แตโ่ บราณกาล บญุ พธิ ี ทจ่ี ะนำมากลา่ วในทน่ี ้ี เปน็ เรอ่ื งทจ่ี ำเปน็ จะตอ้ งกลา่ วถงึ อกี เรอ่ื งหนง่ึ โดยแยกออกเปน็ ๒ ประเภท คอื ๑. ทำบญุ งานมงคล ๒. ทำบญุ งานอวมงคล แต่ละประเภทต่างก็มีความมุ่งหมายและเหตุผล ตลอดถงึ ระเบยี บพธิ ที ่ีจะตอ้ งปฏบิ ตั ิแตกตา่ งกนั ออกไปเปน็ กรณๆี ดงั จะนำมาชแ้ี จงใหเ้ ขา้ ใจกนั เฉพาะแตท่ ส่ี ำคญั ดงั ตอ่ ไปน้ี www.kalyanamitra.org

221 พิธีทำบุญเลี้ยงพระ การทำบุญเลี้ยงพระ จะจัดทำที่ไหนก็ได้ทั้งที่วัดหรือที่บ้าน แต่โดยส่วนมากนิยมจัดทำกันที่บ้าน โดยนิมนต์พระภิกษุสงฆ์มา เจริญพระพุทธมนต์ในสถานที่ประกอบพิธีในตอนเย็นเรียกกัน โดยทั่วไปว่า “สวดมนต์เย็น” รุ่งขึ้นเวลาเช้าถวายภัตตาหารแก่พระภิกษุสงฆ์ ที่มาเจริญ พระพุทธมนต์เมื่อเย็นวานนั้น ซึ่งโดยทั่วไปเรียกกันว่า เลี้ยง พระเช้าหรือฉันเช้าและในคราวเดียวกันก็มีตักบาตรด้วย บางที ก็ย่นเวลามาทำพร้อมกันในวันเดียวเลยในตอนเช้าหรือเพล แล้ว แต่ความสะดวก โดยนิมนต์พระภิกษุสงฆ์มาเจริญพระพุทธมนต์ จบแล้วถวายภัตตาหารให้เสร็จสิ้นในเวลาเดียวกัน อย่างนี้เรียกว่า “ทำบุญเลี้ยงพระ” การทำบญุ เล้ียงพระนี้ นยิ มทง้ั ในงานมงคลและอวมงคลทวั่ ไป ซึ่งที่เรียกกันว่าทำบุญงานมงคลนั้น เพื่อความสุข ความเจริญแก่ จติ ใจโดยปรารภเหตทุ ด่ี เี ปน็ เหตุ สว่ นทเ่ี รยี กวา่ ทำบญุ งานอวมงคล ได้แก่ การทำบุญเลี้ยงพระเพื่อประโยชน์เกื้อกูลและความสุขโดย ปรารภเหตุไม่สู้ดีเนื่องจากว่ามีการตายและเจ็บป่วยเกิดขึ้นใน หมญู่ าติ หรอื บคุ คลทเ่ี กย่ี วขอ้ งในครอบครวั จงึ จดั การทำบญุ ขน้ึ เพอ่ื อุทิศส่วนบุญส่วนกุศลไปให้แก่ผู้ล่วงลับไปแล้ว และเพื่อเป็น สวสั ดมี งคลแกผ่ ทู้ ย่ี งั อยู่ www.kalyanamitra.org

222 การทำบญุ ทง้ั ๒ ประเภทนผ้ี มู้ หี นา้ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งในการปฏบิ ตั มิ ี ๒ ฝา่ ยคอื ฝา่ ยทายกทายิกาผปู้ ระกอบการทำบุญข้นึ เรยี กวา่ ฝา่ ยเจ้าภาพ ฝ่ายปฏิคคาหกผู้รับทานและประกอบพิธีกรรมตามความ ประสงค์ของเจ้าภาพ ซง่ึ เป็นบรรพชิต เรียกว่า ฝ่ายภกิ ษุสงฆ์ ทั้งสองฝ่าย คือ ฝ่ายเจ้าภาพและฝ่ายภิกษุสงฆ์มีระเบียบ ปฏิบัติพิธีกำหนดไว้ เพื่อความเรียบร้อยโดยเหมาะสม แตล่ ะประเภทของงาน เปน็ ขนบประเพณสี บื มาดงั ตอ่ ไปน้ี ระเบยี บพธิ ี ทำบุญงานมงคล พิธีฝ่ายทายกทายิกาผู้ที่จะทำบุญเนื่องในงานมงคลต่างๆ นั้นในที่นี้เรียกว่า “เจ้าภาพ” เบื้องต้นต้องตระเตรียมกิจการต่างๆ ทค่ี วรทำกอ่ น ดงั น้ี อาราธนาพระสงฆม์ าเจรญิ พระพทุ ธมนต์ ตระเตรยี มทต่ี ง้ั พระพทุ ธรปู พรอ้ มทง้ั เครอ่ื งบชู า ตกแตง่ สถานทบ่ี รเิ วณพธิ ี วงด้ายสายสิญจน์ เชญิ พระพทุ ธรปู มาตง้ั บนทบ่ี ชู า www.kalyanamitra.org

223 ปลู าดอาสนะสำหรบั พระสงฆ์ เตรยี มเครอ่ื งรบั รองพระสงฆต์ ามสมควรแกฐ่ านะ ตง้ั ภาชนะสำหรบั ทำนา้ํ มนต์ ตระเตรียมวัตถุไทยธรรม และอาหารคาวหวานที่สมควร เพอ่ื ถวายแดพ่ ระสงฆ์ เมื่อพระสงฆ์ที่เจ้าภาพได้อาราธนานิมนต์ไว้มาถึงสถานที่ที่ จดั งานไว้ตามเวลากำหนด ฝ่ายเจ้าภาพจะตอ้ งปฏบิ ตั ิกรณยี กิจ คอื คอยลา้ งเทา้ พระสงฆแ์ ละเชด็ ดว้ ย ประเคนเครอ่ื งรบั รองทจ่ี ดั เตรยี มไว้ ได้เวลาแล้ว จุดเทียนธูปที่โต๊ะบูชา บูชาพระแล้วกราบ นมัสการ ๓ ครั้ง อาราธนาศลี และรบั ศลี ต่อจากรับศีล ก็อาราธนาพระปริตร เสร็จแล้วไหว้หรือ กราบแลว้ แตก่ รณี นั่งฟังพระสงฆ์เจริญพุทธมนต์ เมื่อจบแล้วถวายนํ้าร้อน หรอื เครอ่ื งดม่ื อนั ควรแกส่ มณะ แลว้ แตจ่ ะจดั ขน้ั ตอนตา่ ง ๆ โดยสงั เขป ในการปฏิบัติพิธีตามหน้าที่ที่กล่าวนี้ มีข้อที่ควรจะเข้าใจให้ กวา้ งขวางอยอู่ กี ซงึ่ จะไดช้ ้ีแจงต่อไป คอื www.kalyanamitra.org

224 ๑. เรื่องการอาราธนาพระสงฆ์มาเจริญพระพุทธมนต์ นิยมไม่กำหนดจำนวนข้างมาก นิยมกำหนดจำนวนข้างน้อยไว้ โดยเกณฑ์ คอื ไม่ต่ำกวา่ ๕ รปู เกิน ๕ รปู ไปเป็น ๗ รูป เปน็ ๙ รปู ข้อน่าสังเกตคือไม่นิมนต์พระสงฆ์จำนวนคู่ เว้นแต่งาน มงคลสมรสนิยมพระสงฆ์เป็นจำนวนคู่ จุดมุ่งหมายคือแบ่งให้ ฝ่ายเจ้าบ่าวและฝ่ายเจ้าสาวนิมนต์พระมาจำนวนเท่าๆ กัน เมอ่ื รวมกนั จงึ เปน็ จำนวนคู่ ๒. เรอ่ื งเตรยี มพระพทุ ธรปู พรอ้ มทัง้ เคร่อื งบูชา ทสี่ ำหรบั ตั้งพระพุทธรูปพร้อมทั้งเครื่องบูชาที่เรียกกันว่า “โต๊ะหมู่บูชา” ปจั จบุ นั นโ้ี ตะ๊ บชู านยิ มทำกนั เปน็ ชดุ หรอื เปน็ หมโู่ ดยหมหู่ นง่ึ จะมี ๕ ตัวบ้าง ๗ ตัวบ้าง ๙ ตัวบ้าง แต่ละตัวจะสลักลวดลายสวยงาม พระพุทธรูปให้ตั้งไว้บนโต๊ะตัวสูงที่สุด แจกัน ดอกไม้และพาน ดอกไม้ตั้งเป็นลำดับลงมา กระถางธูปและเชิงเทียนตั้งไว้บนโต๊ะ ตรงหน้าพระพุทธรูป ถ้าในสถานที่ซึ่งหาโต๊ะหมู่ไม่ได้ให้ใช้โต๊ะ ที่สมควรไม่สูงและไม่ต่ำจนเกินไปนักแทนก็ได้ แต่เวลาตั้ง พระพุทธรูปให้หาผ้าขาวมาปูรองก่อนแล้วจึงค่อยตั้ง เวลาจะตั้ง โตะ๊ หมใู่ หห้ นั หนา้ ไปทางเดยี วกนั กบั พระสงฆ์ ๓. เรอ่ื งสถานท่ี และบริเวณพธิ ี นยิ มทำให้สะอาดเรยี บร้อย เปน็ สำคญั เพราะเปน็ การทำบญุ ตอ้ งการสริ มิ งคลและออกแขกดว้ ย ความสะอาดเรียบร้อยทุกอย่างเป็นสิ่งที่ควรกระทำอย่างยิ่ง www.kalyanamitra.org

225 ถ้าได้เพิ่มการตกแต่งเพื่อความสวยงามขึ้นอีกเป็นการดียิ่ง ทง้ั นส้ี ดุ แตฐ่ านะและกำลงั ของตนเปน็ สำคญั ๔. เรื่องวงด้ายสายสิญจน์ สิญจน์ แปลว่า การรดน้ำ หมายถึงการรดน้ำด้วยพิธี อันเป็นเรื่องของศาสนาพราหมณ์ เตมิ คำวา่ “สาย” เข้าขา้ งหนา้ เป็น “สายสิญจน์” สำหรับใช้ในงาน มงคลต่างๆ สายสิญจน์ทำด้ายด้ายดิบโดยวิธีจับเส้นด้ายเส้นใน เขด็ สาวออกมาเปน็ หว่ งๆ ครง้ั แรกจะไดเ้ พยี ง ๓ เสน้ ตอ่ ทำครง้ั ท่ี ๒ จึงจะได้ ๙ เส้น ใช้ในงานมงคลทุกอย่าง แต่งานศพไม่มี ภษู าโยงกต็ อ้ งใชด้ า้ ยสายสญิ จนแ์ ทนเหมอื นกนั การวงด้ายสายสิญจน์มีกำหนดว่า ถ้าเป็นบ้านมีรั้วรอบให้วง รอบรั้ว ถ้าไม่มีรั้วรอบหรือมีแต่ว่ากว้างมากไปก็ให้วงเฉพาะแต่ สถานทท่ี ท่ี ำพธิ เี ทา่ นน้ั กไ็ ด้ การวงด้ายสายสิญจน์ต้องให้สูงไว้อย่าให้ใครข้ามได้ เพราะ จะถือว่าไม่เคารพ เพราะสายสิญจน์ที่วงรอบบริเวณนี้จะต้องนำ มาวงรอบทฐ่ี านพระประธานดว้ ย เมอ่ื วงดา้ ยมาถงึ ฐานพระพทุ ธแลว้ (ให้วนรอบในทางขวา) ก็วนมาที่ภาชนะน้ำมนต์แล้ววาง กลุ่มด้ายที่เหลือไว้บนพานเพื่อที่พระจะได้คลี่จับถือในเวลาเจริญ พระพทุ ธมนต์ ๕.เรื่องเชิญพระพุทธรูปมาตั้ง บนที่บูชาควรจะทำเมื่อใกล้ จะถงึ เวลาทก่ี ำหนด พระพทุ ธรปู ทจ่ี ะนำมาตง้ั จะเปน็ พระอะไรกไ็ ด้ www.kalyanamitra.org

226 พอให้เป็นพระพุทธรูปเท่านั้น แต่ต้องได้ขนาดพอประมาณ สำหรบั ทจ่ี ะใช้ ก่อนทจ่ี ะนำพระพทุ ธรปู จากทห่ี น่งึ ไปยงั อกี ท่หี นง่ึ ก่อนที่จะยกพระพุทธรูปขึ้นให้ยกมือขึ้นไหว้ก่อนและเมื่อถึงเวลา วางลงเสรจ็ แลว้ ใหย้ กมอื ขน้ึ ไหวอ้ กี ครง้ั หนง่ึ ๖.เรื่องปูลาดอาสนะสำหรับพระสงฆ์ อาสนะสำหรับ พระสงฆน์ ั้นนิยมใชก้ ันอยู่ ๒ แบบ คือ แบบปูพนื้ และแบบยกสูง เวลาปู ไมส่ มควรปตู ดิ เนอ่ื งเปน็ อนั เดยี วกนั กบั ของคฤหสั ถ์ ควรจะให้ขาดจากกัน ถ้าฝ่ายเจ้าภาพนั่งเก้าอี้ให้ใช้อาสนะยกสูง อาสนะสำหรบั พระสงฆน์ น้ั ควรปใู หส้ งู กวา่ ของคฤหสั ถ์ ๗. เรื่องเตรียมเครื่องรับรองพระสงฆ์ตามแบบและ ประเพณีก็มีนํ้าร้อน นํ้าเย็น และกระโถน การวางเครื่อง รบั รองเหลา่ นม้ี หี ลกั วา่ ตอ้ งวางดา้ นขวามอื ของพระระหวา่ งรปู หนง่ึ กบั อกี รปู หนง่ึ ทน่ี ง่ั เรยี งกนั ถา้ เครอ่ื งรบั รองมจี ำกดั จะจดั ให้ ๒ รปู ตอ่ ๑ ทีก่ ไ็ ด้ ๘.เรอ่ื งตง้ั ภาชนะสำหรบั ทำนา้ํ มนต์ ควรเตรียมภาชนะ เปน็ ประการแรก ถ้าไม่มคี รอบนำ้ มนตจ์ ะใชบ้ าตรหรือขนั นำ้ พาน รองแทนก็ได้ ต่อไปก็หาน้ำสะอาดมาใส่ ห้ามไม่ให้ใช้น้ำฝน เพราะไม่นิยมและต้องมีเทียนน้ำมนต์อีก ๑ เล่ม ควรเป็นเทียน ขี้ผึ้งแท้ ติดที่ปากบาตรไม่ต้องจุดเมื่อเตรียมเสร็จแล้วให้นำไป www.kalyanamitra.org

227 วางไวท้ างหนา้ โตะ๊ บชู าใหค้ อ่ นมาทางอาสน ะสงฆใ์ กลก้ บั อาสนะ หวั หนา้ สงฆเ์ พอ่ื ทท่ี า่ นจะไดห้ ยดเทยี นทำนา้ํ มนตส์ ะดวก ๙. เรื่องจุดเทียนธูป ที่โต๊ะบูชา เจ้าภาพควรจุดเอง การจุด เทียนควรจุดด้วยไม้ขีด หรือเทียนชนวน ห้ามจุดต่อจากไฟอื่น เวลาจุดต้องจุดเทียนเล่มซ้ายมือของเราก่อนจุดเทียนเสร็จแล้วจึง จุดธูป และเวลาดับเทียนชนวนหรือธูปที่ไฟติดลุกอย่าใช้ปากเป่า ให้ใช้มือหรืออะไรก็ได้พัดให้ดับก็ได้ ต่อจากนั้นจึงดำเนินพิธี ไปตามลำดับ คืออาราธนาศีล รับศีลและอาราธนาพระปริตร พออาราธนาพระปริตรจบแล้ว พระสงฆ์เริ่มสวดมนต์ ทุกคนที่ อยู่ในบริเวณพิธีพึงนั่งประนมมือฟังพระสวดด้วยความเคารพ พอพระเริ่มสวดมงคลสูตรขึ้นต้นบท อเสวนา จ พาลานํ เป็นต้น เจ้าภาพพึงเข้าไปจุดเทียนน้ำมนต์ที่บาตรหรือครอบน้ำมนต์หน้า พระแลว้ ประเคนบาตรหรือครอบน้ำมนต์นั้นตอ่ หวั หนา้ สงฆ์เพ่ือ ทา่ นจะไดท้ ำน้ํามนตต์ อ่ ไป ๑๐.ขอ้ ปฏบิ ตั วิ นั เลย้ี งพระ ถ้าจัดเลี้ยงพระในวันร่งุ ขึน้ ควร จัดอย่างวันสวดมนต์เย็น เมื่อพระสงฆ์มาพร้อมกันแล้วเจ้าภาพ จุดธูปเทียนแล้วอาราธนาศีล รับศีลอย่างวันก่อน เสร็จแล้วไม่ ตอ้ งอาราธนาพระปรติ ร พระสงฆเ์ รม่ิ สวดถวายพรพระ เมอ่ื สวดถงึ พาหุง… ให้เริ่มตักบาตรและเตรียมอาหารให้พร้อม พอพระสวดจบกย็ กประเคนได้ www.kalyanamitra.org

228 เมื่อพระสงฆ์ฉันอิ่มแล้ว เจ้าภาพก็ถวายไทยธรรม พระสงฆ์อนุโมทนา พระสงฆ์เริ่มสวด ยถา…ให้เจ้าภาพกรวดน้ำ พอสวด สพั พ…ี กป็ ระนมมอื รบั พรไปจนจบแลว้ สง่ พระกลบั การบูชาข้าวพระพุทธ อนึ่ง การเลี้ยงพระในพิธีทำบุญเลี้ยงพระนี้ มีประเพณีโบราณ สืบต่อกันมาอย่างหนึ่ง คือ การถวายข้าวพระพุทธ เพราะเนื่อง จากว่าพระภิกษุสงฆ์ที่นิมนต์มานั้นมีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข จงึ ต้องถวายองคพ์ ระประมขุ กอ่ น คอื พระพุทธเจ้า พระพทุ ธเจ้าแม้ ปรินิพพานไปแล้วก็จำต้องถวายต่อพระพักตร์พระพุทธรูป นิยม ทั้งงานมงคลและงานอวมงคล อาหารที่จะถวายพระพุทธก็เช่น เดียวกับอาหารที่ถวายพระสงฆ์ ที่ซึ่งจะตั้งอาหารเหล่านี้ควรมี ผ้าขาวปูรอง พิธีการถวายข้าวพระพุทธให้เจ้าภาพยกภัตตาหาร ไปตง้ั ไวต้ รงหนา้ พระพทุ ธ เสรจ็ แลว้ จดุ ธปู ๓ ดอก ปกั ธปู ในกระถาง แล้วนั่งคุกเข่าประนมมือตรงหน้าที่ตั้งข้าวพระพุทธและ โต๊ะหมู่บูชาวา่ นโม ๓ จบ แลว้ กล่าวคำถวายดงั น้ี “อิมัง สูปะพะยัญชะนะสัมปันนัง สาลีนัง โอทะนัง อุทะกัง วะรัง พทุ ธัสสะ ปเู ชม”ิ การกลา่ วคำถวายนจ้ี ะวา่ ในใจหรอื วา่ ดงั ๆ กไ็ ด้ จบแลว้ กราบ ๓ ครั้ง เมื่อพระสงฆ์ฉันเสร็จแล้ว เจ้าภาพก็ลาข้าวพระพุทธ การลาข้าวพระพุทธนิยมดังนี้ ผู้ลาพึงเข้าไปคุกเข่าหน้าสำรับที่ www.kalyanamitra.org

229 โตะ๊ บชู านน้ั กราบ ๓ ครง้ั แลว้ ประนมมอื กลา่ วคำวา่ “เสสงั มงั คะลงั ยาจาม”ิ แลว้ ไหว้ ตอ่ จากนน้ั กย็ กขา้ วพระพทุ ธออกไปได้เลย พิธีฝ่ายภิกษุสงฆ์ เริม่ ต้นเมอ่ื สงฆ์รับนมิ นตแ์ ลว้ ถึงวันกำหนดท่เี จา้ ภาพจะมารับ พึงเตรียมตัวให้พร้อมก่อนถึงเวลา เมื่อมีผู้มารับจะได้ไปทันที หรือถ้าไปเองก็ควรไปให้ถึงก่อนเวลาเล็กน้อย และต้องนุ่งห่มให้ เรียบร้อยสมแก่สมณสารูป ควรมีพัดตาลปัตรไปด้วยทุกรูป หรอื จะมแี ตผ่ เู้ ปน็ ประธานเทา่ นน้ั กไ็ ด้ ตอ้ งระวงั เรอ่ื งพดั ทเ่ี อาไปดว้ ย ถ้าเป็นงานมงคลไม่สมควรเอาพัดที่ใช้ในงานอวมงคลไป เช่น พัดงานศพ เป็นต้น ควรนำเอาพัดที่ใช้ในงานมงคลไป เวลาทจ่ี ะตอ้ งใชพ้ ดั มดี งั น้ี เวลาให้ศีล เฉพาะหัวหน้า ขดั สคั เค และขดั ตำนาน เฉพาะรปู ทน่ี ง่ั อนั ดบั ๓ อนโุ มทนาพธิ ี ตอ้ งใชท้ กุ รปู ถา้ มบี งั สกุ ลุ อฐั ดิ ว้ ย กต็ อ้ งใชท้ กุ รปู เมื่อไปถึงในบริเวณงานควรระวังในการที่จะนั่ง พัดนั้นควรวาง ไว้ด้านหลังขวามือ เจ้าภาพเริ่มอาราธนาศีล หัวหน้าสงฆ์พึงคลี่ กลมุ่ ดา้ ยสายสญิ จนส์ ง่ ตอ่ กนั ไปจนถงึ รปู สดุ ทา้ ย พออาราธนาศลี ถงึ ตติยัมปิ… หัวหน้าสงฆ์พึงจับพัดเตรียมให้ศีล การจับพัดควร www.kalyanamitra.org

230 จับตรงคอพัด ใช้มือกำด้ามด้วยนิ้วทั้ง ๔ ส่วนหัวแม่มือยกขึ้น แตะด้ามให้ทาบตรงขึ้นไปตามด้ามพัด ตั้งพัดให้ห่างพอประมาณ และตั้งให้ตรง พอจบคำอาราธนาศีล ก็ตั้งนะโม แล้วบอก สรณคมน์ศีลต่อไปจนจบ พอให้ศีลจบก็วางพัด ถ้าไม่ได้นำพัด ไปดว้ ยทกุ รปู ใหส้ ง่ พดั ตอ่ ใหร้ ปู ท่ี ๓ เตรยี มขดั สคั เค พอเจ้าภาพอาราธนาพระปริตรถึงครั้งที่ ๓ รูปที่ ๓ เตรียม ตง้ั พดั อาราธนาจบกข็ ดั สคั เค พอขดั จบพระสงฆท์ กุ รปู ยกสายสญิ จน์ ขึ้นประนมมือพร้อมกัน หัวหน้านำนะโม และนำสวดบทต่างๆ ไปตามแบบนิยม การเจริญพระพุทธมนต์ในงานมงคลมีกำหนด เป็นหลกั ดงั น้ี ใชใ้ นงานทั่วไป เจด็ ตำนาน ใชใ้ นงานมงคล บางอย่าง สิบสองตำนาน ธรรมจักร มหาสมัย สุดแต่เจ้าภาพ ประสงค์หรือสุดแต่พระสงฆ์เห็นเป็นการสมควร ส่วนที่ถอื กันมา เป็นธรรมนิยม เช่น ในงานทำบุญ อายุใหญ่ สวดธรรมจักร และเจด็ ตำนานยอ่ งานมงคลสมรสสวดมหาสมยั และเจด็ ตำนานยอ่ ในการเจริญพระพุทธมนต์งานมงคลทุกแห่ง มีการตั้งภาชนะ น้ำมนต์ไว้ด้วย เพื่อให้พระสงฆ์ทำน้ำมนต์ขณะสวด การทำ น้ำมนต์เป็นหน้าที่ของหัวหน้าสงฆ์ เจ้าภาพจะจุดเทียนน้ำมนต์ ตั้งแต่พระสงฆ์เริ่มสวดมงคลสูตร ตามธรรมเนียมนิยมแต่ก่อน พอสวดถึงรัตนสูตร ถึงบทที่ว่า ขีณัง ปุราณัง นะวัง นัตถิ สมั ภะวงั … หวั หนา้ สงฆพ์ งึ ใชม้ อื ขวาปลดเทยี นนำ้ มนตอ์ อกจากท่ี www.kalyanamitra.org

231 ปักแล้วจับเทียนควบกับสายสิญจน์หยดน้ำตาเทียน ลงไปใน นำ้ มนต์ทีละหยด พอสวดถงึ คำวา่ นพิ … ในคำวา่ นิพพนั ต ิ ธรี า ยะถายัมปะทีโป ก็ให้จุ่มเทียนลงดับในน้ำมนต์ทันที พอถึงคำว่า ปะทโี ป จงึ ยกขน้ึ วางหรอื ตดิ ไวท้ เ่ี ดมิ แตใ่ นปจั จบุ นั นพ้ี อสวดถงึ เย สุปปยุตตา เตรียมปลดเทียนน้ำมนต์และเริ่มหยดเรื่อยไปจุ่ม ดับเทียนตรงคำว่า นิพ… เช่นเดียวกัน พอหัวหน้าสงฆ์ทำนํ้านต์ เสร็จและสวดมนต์ต่อไปจนเสร็จพิธีแล้ว ท้ายสุดมักมีประเพณี ขอใหพ้ ระสงฆพ์ รมนา้ํ พระพทุ ธมนต์ ในการพรมนา้ํ พระพทุ ธมนต์ ให้ประพรมฝ่ายเจ้าภาพและญาติพวกพ้องก่อนแล้วจึงพรมให้ กระจายทั่วกันทั้งหมู่คณะ การพรมพึงจับกำหญ้าคาหรือกำก้าน มะยมที่เขาเตรียมไว้ ใช้มือขวากำรอบด้วยนิ้วทั้ง ๔ เว้นนิ้วชี้ไว้ ใหช้ ต้ี รงทอดไปตามกำหญา้ คาหรอื กา้ นมะยมนน้ั มอี าการอยา่ งชน้ี ว้ิ เป็นการแสดงประกาศิตของสงฆ์ จุ่มปลายหญ้าคาหรือก้านมะยม ลงในนำ้ แลว้ สะบดั ใหน้ ำ้ กระเซน็ ไปขา้ งหนา้ พระสงฆท์ เ่ี หลอื สวด ชยันโต... พรมไปจนทั่วแล้วลุกจากอาสนะให้ฝ่ายเจ้าภาพคนใด คนหนง่ึ ชว่ ยถอื ภาชนะนำ้ มนตน์ ำหนา้ ไปพรมสถานทท่ี เ่ี ขาตอ้ งการ ให้พรมโดยอาการเช่นเดียวกันนี้จนทั่ว เป็นอันเสร็จพิธีพรมนํ้า พระพทุ ธมนต์ www.kalyanamitra.org

232 ทำบุญงานอวมงคล การทำบุญงานอวมงคล หมายถึงการทำบุญเกี่ยวกับเรื่องตาย หรอื อทุ ิศสว่ นบญุ กศุ ลใหผ้ ตู้ ายนยิ มทำกนั อยู่ ๒ อยา่ ง คอื ทำบุญหน้าศพ ที่เรียกว่าทำบุญ ๗ วัน ๕๐ วัน ๑๐๐ วัน หรอื ทำบญุ หนา้ วนั ปลงศพ ทำบญุ อฐั ิ คอื การทำบญุ ปรารภการตายของบรรพบรุ ษุ หรอื ผใู้ ดผหู้ นง่ึ ในวนั คลา้ ยวนั ตายของทา่ นผลู้ ว่ งลบั ไปแลว้ ทง้ั สองอยา่ ง มรี ะเบยี บทจ่ี ะตอ้ งปฏบิ ตั ดิ งั น้ี งานทำบุญหน้าศพ ในการทำพธิ ที ำบญุ หนา้ ศพนน้ั จะตอ้ งตระเตรยี มกนั ทง้ั ๒ ฝา่ ย คือฝ่ายเจ้าภาพและฝ่ายสงฆ์ พิธีกรรมนั้นก็คล้ายกับงานทำบุญ งานมงคลแตม่ ขี อ้ แตกตา่ งอยบู่ า้ งบางประการ คอื ฝ่ายเจ้าภาพ อาราธนาพระสงฆ์สวดพระพุทธมนต์ มจี ำนวนนิยม ๘ รูป หรอื ๑๐ รปู หรอื เกนิ ขน้ึ ไปกวา่ นน้ั อกี แลว้ แตก่ รณี ในเรอ่ื งอาราธนา พระสงฆ์สำหรับทำบุญงานอวมงคลไม่ใช้คำว่าอาราธนาว่า “ขออาราธนาเจริญพระพุทธมนต์” เหมือนอย่างทำบุญงานมงคล แต่ใช้คำอาราธนาว่า “ขออาราธนาสวดพระพุทธมนต์” มขี อ้ แตกตา่ งกนั อยเู่ ปน็ เรอ่ื งทค่ี วรกำหนดไว้ www.kalyanamitra.org

233 ไม่ตั้งน้ำวงด้าย หมายความว่า ไม่ต้องตั้งภาชนะน้ำสำหรับ ทำนํ้ามนต์และไม่มีการวงด้ายสายสิญจน์ เตรยี มภษู าโยงตอ่ จากศพไวเ้ พอ่ื ใชบ้ งั สกุ ลุ สายโยงกใ็ ชด้ า้ ย สายสิญจน์นั้นเอง แต่ไม่เรียกว่าสายสิญจน์เหมือนงานมงคล เรียกว่า สายโยง ถ้าไม่ใช้สายสิญจน์กใ็ ช้เป็นแผ่นผ้าแทน เรียกว่า ภษู าโยงการเดนิ สายโยงหรอื ภษู าโยงจะโยงในทส่ี งู กวา่ พระพทุ ธรปู ที่ตั้งอยู่ไม่ได้ และจะปล่อยให้ลาดมากับพื้นที่เดินหรือนั่งก็ไม่ เหมาะสม เพราะสายโยงนเ้ี ปน็ สายทล่ี า่ มโยงออกมาจากกระหมอ่ ม ของศพเปน็ สง่ิ เนอ่ื งดว้ ยศพ จงึ ตอ้ งลา่ มหรอื โยงใหส้ มควร ส่วนการปฏิบัติกรณียกิจในเมื่อพระสงฆ์มาตามกำหนดแล้วก็ คล้ายกับงานมงคลแตกต่างกันตรงที่ การจุดธูป เทียน ที่หน้าศพ กบั ท่โี ตะ๊ หมบู่ ูชาพระ บางท่านใหจ้ ุดธปู เทียนที่โต๊ะบชู าพระก่อน จุดธูปเทียนที่หน้าศพภายหลัง แต่บางท่านก็บอกว่าต้องจุด ธปู เทยี นทห่ี นา้ ศพกอ่ นเพอ่ื เปน็ การแสดงคารวะและเปน็ การเตอื น ให้ศพบูชาพระ ตลอดถึงรับศีล ฟังพระสวดมนต์ฟังเทศน์ หรอื ฟงั สวดมาตกิ าบงั สกุ ลุ จดุ ธปู เทยี นทโ่ี ตะ๊ บชู าพระภายหลงั สำหรับข้อปฏิบัติในวันเลี้ยงพระ ก็เช่นเดียวกับที่กล่าวแล้ว ในงานมงคล มีเพียงแต่ว่าในงานอวมงคลหลังจากพระสงฆ์ฉัน เสร็จแล้ว นิยมให้มีบังสุกุลแล้วจึงถวายไทยธรรม เมื่อพระสงฆ์ อนโุ มทนาพงึ กรวดนำ้ อทุ ศิ สว่ นบญุ สว่ นกศุ ลตอ่ ไป www.kalyanamitra.org

234 พิธีฝ่ายภิกษุสงฆ์ พิธีฝ่ายภิกษุสงฆ์ เริ่มต้นปฏิบัติแบบเดียวกับงานมงคลที่กล่าว แลว้ ตา่ งกนั แตเ่ รอ่ื งนำพดั ตาลปตั รไปเทา่ นน้ั จะตอ้ งใชพ้ ดั เกย่ี วกบั งานศพจึงจะเหมาะสม เพราะงานอวมงคลเป็นเรื่องเกี่ยวกับการ ตายทั้งสิ้น ถ้าไม่มีจะใช้พัดงานอื่นก็ได้ เช่นพัดฉลองต่างๆ การ สวดมนต์ในงานอวมงคลมีระเบียบนิยมเหมือนกันในตอนต้น และตอนทา้ ยทกุ งานตา่ งกนั แตต่ อนกลางซง่ึ มนี ยิ มเฉพาะงานๆ ดงั น้ี ทำบญุ ศพ ๗ วนั สวดอนตั ตลกั ขณสตู ร ทำบุญศพ ๕๐ วนั สวดอาทิตตปรยิ ายสูตร ทำบุญศพ ๑๐๐ วัน หรือทำบุญหน้าวันปลงศพสวด ธรรมนยิ ามสตู ร ทำบญุ ศพในวาระอืน่ จากทกี่ ลา่ วนี้จะสวดอืน่ ใดนอกจากท่ี กล่าวนี้ก็ได้แล้วแต่เจ้าภาพประสงค์หรือหัวหน้านำสวด แต่มี ธรรมเนียมอยู่ว่าไม่สวดเจ็ดตำนาน สิบสองตำนาน ธรรมจักร และมหาสมัย ในการสวดนี้มีระเบียบปฏิบัติ คือ เมื่อให้ศีลและเจ้าภาพ อาราธนาสวดพระปรติ รจบแลว้ ไมต่ อ้ งขดั สคั เค ทกุ รปู ประนมมอื พรอ้ มกนั แลว้ หวั หนา้ นำสวด www.kalyanamitra.org

235 นมการปาฐะ (นโม…..) สรณคมนปาฐะ (พทุ ธํ สรณ…ํ ..) ปพั พโตปมคาถาและอริยธนคาถา (ยถาปิ เสลา…..) พอจบตอนนี้ ทั้งหมดลดมือลง แล้วรูปที่ ๓ ตั้งพัดขัดบทขัด ของสูตรที่กำหนดสวดตามงานดังกล่าวแล้ว หัวหน้านำสวดสูตร ทข่ี ดั นำนน้ั แลว้ นำสวดบททา้ ยสวดมนตข์ องงานอวมงคลตอ่ คอื ปฏิจจสมุปบาท (อวิชชาปจจยา สงขารา…..) พุทธอทุ านคาถา (ยทา หเว…..) ภัทเทกรตั ตคาถา (อตีตํ นานวาคเมยย…..) ภวตุ สพพมงคลํ….. ถ้าสวดธรรมนิยามสูตร ใช้สวด ติลักขณาทิคาถา ก่อนสวด ปฏิจจสมุปปาท เมื่อสวดจบแล้ว ถ้ามีการชักผ้าบังสุกุลต่อท้าย เจ้าภาพจะลาก สายโยงมาแลว้ ทอดผา้ พอถงึ รปู สดุ ทา้ ยกต็ ง้ั พดั ใชม้ อื ซา้ ยจบั ดา้ มพดั มือขวาจับผ้าบังสุกุล อย่าจับควํ่ามือหรือทำอาการเพียงใช้นิ้วมือ แตะที่ผ้าเป็นอันขาด พร้อมกันทุกรูป แล้วเริ่มว่าบทชักบังสุกุล (อนจิ จา…) พร้อมกันแลว้ ชกั ผ้าออกจากสายโยงแลว้ เก็บไว้ น้เี ปน็ งานที่ฝ่ายเจ้าภาพทำสองวัน แต่ถ้าเป็นงานวันเดียว ให้สวดมนต์ ก่อนฉัน มีข้อแปลกกัน คือ เมื่อสวดภัทเทกรัตตคาถาจบแล้ว ใหส้ วดถวายพรพระตอ่ ไปจนจบจงึ จะเสรจ็ พธิ สี วดมนต์ www.kalyanamitra.org

236 งานทำบุญอัฐิ ฝ่ายเจ้าภาพ พึงจัดตระเตรียมเช่นกับงานทำบุญหน้าศพ ต่างแต่เพียงงานนี้ ต้องตั้งอัฐิหรือรูปของท่านผู้ล่วงลับห่างจากโต๊ะบูชา ดูให้งามพอ สมควร มีด้ายสายสิญจน์หรือภูษาโยงต่อจากโกศอัฐิหรือรูปเพื่อ ใช้สำหรับบังสุกุล ส่วนระเบียบที่พึงปฏิบัติอื่นจากนี้เหมือนกับที่ กลา่ วแลว้ ขา้ งตน้ พิธีฝ่ายภิกษุสงฆ์ ส่วนใหญ่ก็พึงปฏิบัติเช่นเดียวกับงานทำบุญหน้าศพ ต่างแต่การสวดมนต์นิยมใช้สูตรอื่นจากอนัตตลักขณสูตร อาทติ ตปรยิ ายสตู รและธรรมนยิ ามสตู รทใ่ี ชส้ ำหรบั งานทำบญุ ศพ๗ วัน ๕๐ วัน และ ๑๐๐ วัน หรือหน้าวันปลงศพดังกล่าวแล้ว (ในปัจจุบันใช้ธรรมนิยามสูตรก็มี) ทั้งนี้แล้วแต่จะกะนัดหมาย หรือเจา้ ภาพจำนงหมาย เชน่ สติปัฏฐานสตู ร เปน็ ตน้ www.kalyanamitra.org

237 มนต์วิธานและศาสนพิธี ******************* เหมาะสำหรับภิกษุผู้นวกะพระเถระและพุทธศาสนิกชน ผู้สนใจทั่วไป ที่ปรึกษา - พระมหาบญุ ชยั จารทุ ตั โต ป.ธ. ๔ - พระเถระผ้ทู รงพรรษา ๑๐ ปี พ.ศ. ๒๕๔๔ - พระมหาสธุ รรม สรุ ตโน ป.ธ. ๙ - พระมหาคองเขน สริ จิ นั โท ป.ธ. ๗ รูปเล่ม - พระมหาชชั วาลย์ โอภาโส ป.ธ. ๙ รวบรวมโดย - ธรรมจักร ป.ธ. ๙ ภาพปก - กองพทุ ธศลิ ป์ พมิ พ์ครงั้ ท่ี ๒ - จำนวน ๑,๐๐๐ กันยายน ๒๕๔๔ พิมพท์ ี่ - บรษิ ทั - โทรฯ พิมพ์/พสิ ูจน์อกั ษรโดย - คณะพระภิกษุ-สามเณรเปรียญ - พระชัยยง อัตถชโย - พระพทุ ธศาสตรบณั ฑติ ปี ๒๕๔๔ www.kalyanamitra.org