83

2.4 ความนาจะเปนของเหตุการณ คือจํานวนท่ีแสดงใหทราบวาเหตุการณใดเหตุการณหนึ่งมีโอกาสเกิดข้ึน มากหรือนอยเพียงใด ความนาจะเปนของเหตุการณใดๆเทากับอัตราสวนของจํานวนเหตุการณท่ีเราสนใจ (จะใหเกิดข้ึน หรือไมเ กดิ ข้ึนก็ได ) ตอ จาํ นวนผลลพั ธท งั้ หมดที่อาจเกิดขึน้ ได มีสูตรในการคดิ คาํ นวณดังนี้ ความนา จะเปน ของเหตกุ ารณ = จาํ นวนผลลพั ธข องเหตกุ ารณท ีเ่ ราสนใจ จํานวนผลลพั ธท ัง้ หมดที่อาจจะเกิดข้นึ ได เมอื่ ผลทัง้ หมดที่อาจจะเกิดข้นึ จากการทดลองสมุ แตล ะตวั มโี อกาสเกดิ ขึน้ เทาๆกัน กาํ หนดให E แทนเหตุการณท่ีเราสนใจ P(E) แทน ความนาจะเปนของเหตกุ ารณ n(E) แทน จาํ นวนสมาชิกของเหตุการณ n(S) แทน จํานวนสมาชกิ ของผลลพั ธทั้งหมดที่อาจจะเกิดขึน้ ได ดงั นัน้ P(E) = n(E) n(S ) ตัวอยาง มลี ูกปงปอง 4 ลกู เขียนหมายเลขกาํ กบั ไวเ ปน 0, 1, 2, 3 ถาสมุ หยบิ มา2ลูก จงหาความนาจะเปนทีจ่ ะไดผ ลรวมของตวั เลขมากกวา 3 วิธที าํ ให S เปน แซมเปลสเปซ S = {(0,1), (0,2), (0,3), (1,2), (1,3),(2,3)} จะได n(S) = 6 Eเปนเหตกุ ารณห รอื สิ่งที่โจทยอยากทราบ ดังนน้ั E = {(1,3), (2,3)} จะได n(E) = 2 จากสตู ร P(E) = n(E) n(S ) นําตวั เลขมาแทนคา จะได P(E) = 2 = 1 63 ∴ ความนา จะเปน ทจ่ี ะไดผลรวมของตัวเลขมากกวา3 = 1 3 2.5 การนาํ ความนา จะเปน ไปใช ในทีน่ ตี้ องการใหผ ทู ่ศี กึ ษาทราบวาเหตกุ ารณตา งๆน้ันมีโอกาสจะเกดิ ขึ้นมาก หรอื นอยเพียงใด เพอื่ ชว ยในการประกอบการตดั สนิ ใจ ขอใหศ กึ ษาตวั อยางตอไปน้ี ตัวอยา งท่ี 1ไพสํารบั หน่งึ มี 52 ใบ แบง เปน 2 สี 4 ชนดิ คอื สีแดงไดแก ใบแดงกบั ขา วหลามตดั สวนสี ดาํ ไดแก ใบดาํ กบั ดอกจกิ แตล ะชนดิ มจี าํ นวน 13 ใบ 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 55 

จงหาความนา จะเปน ท่ีหยบิ มา1ใบ แลว ไดไ พด ําหรือไพสีแดง แนวคดิ S = ไพท ั้งหมดมี 52ใบหยบิ มาทีละ1ใบจะได 52วธิ ี ดังนนั้ n(S) = 52 E =ไพสีดํามี 13ใบและไพสแี ดงมี 26ใบ ดงั นน้ั n(E) = 13+26 =39 จากสูตร P(E) = n(E) n(S ) นาํ ตัวเลขมาแทนคา จะได P(E) = 39 = 3 52 4 สรุปไดว าไพ 1ใบแลวจะไดไ พใบดําหรอื ใบแดงมโี อกาสเกดิ ขึ้น 3 หรอื 75% ถือวามี 4 โอกาสเปนไปไดสูง ตัวอยางท่ี 2 ในการทอดลูกเตา 2 ลกู พรอมกัน 1 ครั้งจงหาโอกาสท่ีผลรวมของแตม เปน 13 แนวคดิ แตม สูงสดุ ของลูกเตา คือ เลข6 แตม ของลกู เตา 2 ลกู รวมกันผลรวมสูงสดุ = 6+6 = 12 โจทยถ ามถึงผลรวมของแตม เปน13จงึ = 0 กรณีตวั อยางทีเ่ กีย่ วกบั ชวี ิตประจาํ วัน การนําความนาจะเปนมาใชสวนใหญจะเปนการบงบอกถึงโอกาสของการเกิดเหตุการณวาจะเกิดไดมากนอย เพียงใด เชน การซื้อหวย การเลนไฮโลว การจับฉลากรางวัล ฯลฯ ดังนั้นนักศึกษาสามารถนําความรูท่ีไดเรียนในเรื่อง ความนาจะเปนนี้มาคิดเปนเปอรเซ็นตของการถูกรางวัลไดเปนอยางดี ภาพรวมคือโอกาสนอยมาก จึงควรหลีกเล่ียงไม สนิ้ เปลอื งไปกบั อบายมุขเหลาน้ี เพราะไดมคี วามรหู ลักการคิดคํานวณแลว น่ันเอง 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 56 

กิจกรรมที่ 4 ขอ 1 ถุงใบหนึ่งมีลูกกวาดสีแดง 5 เม็ดสเี หลือง 2 เมด็ ตุกตกิ๊ หยบิ ขึ้นมารบั ประทาน1เม็ดโดยไมไ ดด ู จงหาความนาจะ เปน ทต่ี ุกต๊กิ จะหยบิ ไดล กู กวาดสแี ดง ขอ2 มีสลาก10ใบ เขียนเลข 1-10 แลวมว นใสกลอง จงหาความนาจะเปน ทจี่ ะหยิบไดสลากท่ีเปน เลขดี ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 57 

กลุมที่ 4 กลมุ รายวิชาวิทยาศาสตร เร่ืองที่ 1 กระบวนการทางวิทยาศาสตร กอนอื่นนักศึกษาจะตองทําความเขาใจเสียกอนวาวิทยาศาสตรเปนเร่ืองของการเรียนรูเกี่ยวกับ ธรรมชาติ มนุษยเกี่ยวขอ งกับธรรมชาติ จงึ ตองใชกระบวนการสงั เกต สํารวจ ตรวจสอบ และทดลองเก่ียวกับ ปรากฎการณทางธรรมชาติ และนําผลมาจัดเปนระบบหลักการ แนวคิดและทฤษฎี การกระทําตางๆ ที่กลาว นเี้ รยี กวา ทักษะทางวิทยาศาสตร ทักษะทางวทิ ยาศาสตร ประกอบดวย 1. การสังเกต เปนวิธีการไดมาของขอสงสัย รับรูขอมูล พิจารณาขอมูล จากปรากฎการณทางธรรมชาติท่ี เกิดขึ้น  2. ตั้งสมมติฐาน เปนการระดมความคิด สรุปส่ิงที่คาดวาจะเปนคําตอบของปญหาหรือขอสงสัย นัน้ ๆ 3. ออกแบบทดลอง เปนการศกึ ษาผลของตัวแปรท่ีตองศึกษา โดยควบคุมตัวแปรอื่นๆ ที่อาจมีผลตอ ตวั แปรท่ีตอ งการศกึ ษา 4. ดําเนินการทดลอง เปนการจัดกระทํากับตัวแปรท่ีกําหนด ซึ่งไดแก ตัวแปรตน ตัวแปรตาม และ ตวั แปรทีต่ อ งควบคมุ 5. รวบรวมขอมลู เปนการบันทกึ รวบรวมผลการทดลอง หรอื ผลการกระทาํ ของตวั แปรที่กําหนด 6. แปลและสรุปผลการทดลอง เปนการศึกษาผลท่ีเกิดจากการกระทําของตัวแปรตางๆ วาเกี่ยวของ และเชือ่ มโยงกนั อยา งไร และสรปุ เปน องคความรทู ไี่ ดจ ากการศกึ ษา ผทู ่ีมคี วามเปน คนจิตวิทยาศาสตรต อ งเปนคนทม่ี ีเหตุผล ไมเชอื่ โชคลาง คาํ ทาํ นาย หรอื ส่งิ ศักดิส์ ิทธิ์ ตางๆ อยางงมงาย เปนคนท่ีมีความอยากรูอยากเห็น เสาะแสวงหาความรูในสถานการณใหมๆ อยูเสมอ ยอมรับความคิดเห็นใหมๆ ความรูใหมๆ และความรูจากบุคคลอื่น มีความซ่ือสัตย ซ่ือตรง อดทน ยุติธรรม ม่นั คง ตลอดจนมีความเพียรพยายามและละเอียดรอบคอบ กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร กระบวนการทางวิทยาศาสตรเปนการดําเนินการในเร่ืองใดเร่ืองหน่ึงตามข้ันตอน อยางเปนลําดับ ต้ังแตแรกเร่ิมจนแลวเสร็จตามจุดประสงคที่กําหนดโดยใชทักษะวิทยาศาสตรในการจัดการ กระบวนการ ทางวทิ ยาศาสตรม ี 5 ข้นั ตอน ดังนี้ 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 58 

ขัน้ ตอนท่ี 1 การกาํ หนดปญหา ขั้นตอนนี้เปนการกําหนดหัวเร่ืองที่จะศึกษาหรือปฏิบัติการแกปญหาท่ีไดมาจากการสังเกตหรือ ขอสงสัยในส่ิงตางๆ ที่ไดพบเห็น เชน ทําไมตนไมที่ปลูกไวใบเหี่ยวเฉา ปญหามีหนอนเจาะกิ่งมะมวง แกไขอยางไร เปนตน ขน้ั ตอนที่ 2 ต้ังสมมติฐาน ขั้นตอนน้ีเปนการคาดคะเนคําตอบของปญหาใดปญหาหน่ึงอยางมีเหตุผล โดยอาศัยขอมูลจาก การสังเกต จากการศึกษาเอกสาร การพบผูรูในเร่ืองน้ันๆ เปนตน และกําหนดตัวแปรที่เก่ียวของดวย ซึ่งตวั แปรจะมี 3 ลกั ษณะ คือ ตวั แปรตน ตัวแปรตามและตวั แปรควบคมุ ขนั้ ตอนที่ 3 การทดลองและรวบรวมขอมลู ขน้ั ตอนนี้เปนการปฏิบตั กิ ารทดลองคนหาความจริงใหสอดคลองกับสมมติฐานที่ต้ังไวในขั้นตอนที่ 2 และรวบรวมขอมลู จากการทดลองหรือปฏบิ ัติการอยา งเปน ระบบ ขั้นตอนท่ี 4 การวิเคราะหขอมลู และทดสอบสมมตฐิ าน ข้ันตอนน้ีเปนการนําขอมูลท่ีรวบรวมไดจากข้ันตอนท่ี 3 มาวิเคราะหหาความสัมพันธของ ขอเท็จจริง ตางๆ เพ่ือนํามาอธิบายและตรวจสอบกับสมมติฐานที่ตั้งไว ถาผลการวิเคราะหไมสอดคลองกับ สมมติฐานสรุปไดว า สมมติฐานน้ันไมถูกตอง ถาผลการวิเคราะหสอดคลองกับสมมติฐานและไดตรวจสอบ หลายครง้ั ไดผ ลเหมือนกัน (เหมือนเดิม) ก็สามารถสรุปไดวาสมมติฐานและการทดลองนั้นเปนจริง สามารถ นาํ ไปอางองิ หรอื เปน ทฤษฎีตอ ไป ขนั้ ตอนที่ 5 การสรุปผล ขั้นตอนน้ีเปนการสรุปผลการศึกษา การทดลองหรือการปฏิบัติการนั้นๆ โดยอาศัยขอมูลและ การวิเคราะหข อมลู เปนหลกั ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรสามารถแบงออกเปนทักษะข้ันมูลฐาน และทักษะข้ันสูงหรือ ข้ันผสม โดยมรี ายละเอยี ดดังน้ี 1. ทักษะขน้ั มูลฐาน ประกอบดวย 8 ทกั ษะ คอื 1.1 ทักษะการสงั เกต หมายถึง การใชประสาทสัมผัสทั้ง 5 (หู ตา จมูก ล้ิน ผิวกาย) ในการสังเกต 1.2 ทกั ษะการวดั หมายถึง การสามารถเลอื กใชเคร่อื งมอื ทเ่ี หมาะสมกับสิ่งของท่ีตองการวดั 1.3 ทักษะการจําแนกหรือการจัดประเภทสิ่งของ หมายถึง การที่สามารถแบงพวกหรือจัด ประเภทโดยยดึ เกณฑใ ดเกณฑหนง่ึ ได       3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 59 

1.4 ทักษะการใชความสัมพันธระหวางสเปซกับเวลา หมายถึง ความสามารถในการหา ความสมั พนั ธร ะหวา งมติ ติ า งๆ ทีเ่ กย่ี วกับสถานที่ รูปทรง ทิศทาง เวลา ระยะทาง พนื้ ท่ี เปนตน 1.5 ทักษะการคํานวณและการใชจํานวน หมายถึง ความสามารถในการนําจํานวนที่ไดจากการ วัด การสังเกต และการทดลองมาจัดกระทําโดยวิธีการตางๆ กัน เชน บวก ลบ คูณ หาร คาเฉล่ีย ฯลฯ ไปใช ประโยชนในการแปลความหมายและลงขอ สรุป 1.6 ทกั ษะการจัดกระทําและสอ่ื ความหมายขอมลู หมายถึง การนําเอาขอมูลซึ่งไดจากการสังเกต ทดลอง มาจัดกระทําเสียใหม เชน เรียงลําดับ แยกประเภท คาความถี่ ฯลฯ มาจัดเสนอในรูปแบบใหม เพอื่ สะดวกและงายตอการเขาใจ เชน แสดงขอมลู ในรูปตาราง แผนภาพ กราฟ เปนตน 1.7 ทักษะการลงความเห็นจากขอมูล หมายถึง การเพ่ิมเติมความคิดเห็นใหกับขอมูลท่ีมีอยูอยาง มเี หตุผล โดยอาศัยประสบการณเดิม 1.8 ทักษะการพยากรณ หมายถึง การคาดคะเนหาคําตอบลวงหนากอนการทดลอง โดยอาศัย ขอมูลจากการสังเกต การวัด 2. ทักษะขั้นสูงหรอื ทกั ษะขั้นผสม ประกอบดว ย 5 ทักษะ 2.1 ทักษะการต้ังสมมติฐาน หมายถึง การคิดหาคาคําตอบลวงหนากอนทําการทดลอง โดยอาศัย การสังเกต ความรู ประสบการณเดิมเปนพื้นฐาน และมักบอกความสัมพันธระหวางตัวแปรตนกับ ตวั แปรตาม 2.2 ทักษะการควบคุมตัวแปร หมายถึง การควบคุมส่ิงอื่นๆ นอกเหนือจากตัวแปรอิสระท่ีจะทํา ใหผลการทดลองคลาดเคล่ือน 2.3 ทักษะการตีความและลงขอสรุป หมายถึง การบรรยายลักษณะและคุณสมบัติเพ่ือเปนการ บอกความสัมพนั ธข องขอมลู ทีม่ อี ยู 2.4 ทกั ษะการกําหนดนยิ ามเชิงปฏบิ ัติ หมายถึง การกําหนดความหมายและขอบเขตของคําตางๆ ทีม่ อี ยใู นสมมติฐานทจี่ ะทดลองใหม คี วามรัดกุม เขาใจตรงกนั สามารถสังเกตและวดั ได 2.5 ทักษะการทดลอง หมายถึง กระบวนการปฏิบัติการโดยใชทักษะการสังเกต การวัด การพยากรณ ฯลฯ มาใชรวมกันเพ่ือหาคําตอบหรอื ทดลองสมมติฐาน   กรณตี ัวอยา งที่เกย่ี วขอ งกับการนาํ ไปใชใ นชีวิตประจาํ วัน ตัวอยางที่ 1 การกําหนดปญหา เม่ือบานเมืองเจริญข้ึน ความตองการใชวัสดุจากไมมีมากข้ึน ปา ไมห ลายแหง ถูกทาํ ลาย อยูในสภาพไมสมดลุ ย หนา ดินเกดิ การพังทลาย เมื่อไมมตี นไมห รอื พชื ปกคลุมดิน เกิดการกัดเซาะหนาดินไปกับกระแสน้ํา แตในบริเวณที่มีตนไม พืช หรือหญาปกคลุมดินจะสามารถชวย 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 60 

ดดู ซับน้ําฝนและลดอตั ราการไหลของนํ้าได ซึ่งในรายละเอียดเหลาน้อี ยใู กลตัวเรามาก นกั ศึกษาใชวิธีสังเกต ได หากสนใจอยากทราบวาอัตราการไหลของน้ําจะขึ้นอยูกับส่ิงที่ชวยดูดซับนํ้าหรือไม ก็ทดลองงายๆ โดย ใชแผนใยขดั ตัวอยางท่ี 2 การตั้งสมมติฐาน เพื่อเปนการคาดคะเนคําตอบของปญหาที่กําหนด นักศึกษาควร กาํ หนดตัวแปรทเี่ ก่ียวของกบั การทดลอง ไดแ ก ตวั แปรตน ตวั แปรตามและตวั แปรควบคุม สมมตฐิ าน : แผนใยขัดชวยลดอัตราการไหลของนาํ้ ตัวแปรตน คอื แผนใยขัด ตวั แปรตาม คอื ปรมิ าณนํ้าท่ไี หล ตัวแปรควบคุม คือ ปริมาณนํา้ ที่เทหรอื รด ตัวอยางที่ 3 การออกแบบทดลอง เพื่อรวบรวมขอมูล คนหาความจริงใหสอดคลองกับสมมติฐาน ทตี่ ั้งไว การจดั เตรยี มอุปกรณ 1. กระบะ จาํ นวน 2 กระบะ 2. ทรายสําหรบั ใสกระบะ 3. กงิ่ ไมจ ําลองสําหรับใสใ นกระบะ 4. แผน ใยขดั สาํ หรบั ปบู นพน้ื ทรายในกระบะใดกระบะหน่งึ 5. น้ําสําหรับเทหรอื รดลงในกระบะทดลอง ตัวอยางที่ 4 การทดลอง วิธกี ารทดลอง - นาํ ทรายใสในกระบะท้งั สอง ในปรมิ าณเทาๆ กัน ทาํ เปนพ้นื ลาดเอยี ง - กระบะท่ี 1 วางแผน ใยขัดในกระบะทราย แลว ปก ก่งิ ไมจําลอง  กระบะที่ 2 ปก กิ่งไมโดยไมมีแผน ใยขัด  - เทหรอื รดนํ้าจากฝก บวั เทา ๆ กัน พรอมๆ กนั ทง้ั สองกระบะ  ผลการทดลอง - กระบะที่ 1 น้ําจะไหลชาๆ เหลือปรมิ าณนอ ย พนื้ ทรายไมพ ัง กง่ิ ไมไ มล ม - กระบะที่ 2 นาํ้ ไหลอยา งรวดเรว็ พรอ มพดั เอากิ่งไมแ ละทรายพังทลาย    ตวั อยา งทัง้ 4 ตัวอยา งท่ยี กมาน้ี เปน ตัวอยา งใหน กั ศึกษาไดฝ ก การสังเกตส่งิ รอบตวั และคดิ โดยใชเหตุผลประกอบจะสามารถดําเนนิ ชวี ติ ในสงิ่ แวดลอมตางๆ ไดเปนอยา งดี 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 61 

กิจกรรมท่ี 5 เมื่อมีเพื่อนมาชวนนักศึกษาไปดูดวงกับหมอดูท่ีมีช่ือเสียง หากนักศึกษาเปนผูท่ีมีจิตวิทยาศาสตร นักศกึ ษาจะตอบรับหรือปฏเิ สธ เพราะเหตใุ ด (ใหความเห็นในแนวทางของกระบวนการวิทยาศาสตร) ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 62 

เร่ืองท่ี 2 เทคโนโลยีชวี ภาพ ความหมายของเทคโนโลยชี ีวภาพ (Biotechnology) เทคโนโลยีชีวภาพ หมายถึง การใชความรูเก่ียวกับส่ิงมีชีวิตและผลิตผลของสิ่งมีชีวิตใหเปน ประโยชนกับมนุษย หรือการนําความรูท่ีเกี่ยวของกับการประยุกตใชสิ่งมีชีวิตหรือผลิตภัณฑตางๆ ของ สิ่งมีชวี ิต เชน เอนไซม หรอื โปรตีนชนดิ ตา งๆ เปน ตน เพ่อื ใหเ กดิ ประโยชนกบั มนษุ ยชาติ ความรูทางดานเทคโนโลยีชีวภาพอาจกอใหเกิดกระบวนการเปลี่ยนแปลงทางเคมีและ ทางชีวภาพของสิ่งมีชีวิตชนิดตางๆ สงผลใหเกิดกระบวนการสราง กระบวนการทําลายหรือการกอใหเกิด สิ่งใหมๆ ท่ีดําเนินอยูในสิ่งมีชีวิต ซึ่งกระบวนการทางชีวเคมีที่เกิดข้ึนภายในเซลลของส่ิงมีชีวิต เปนผลมา จากการทํางานของสารพันธุกรรม หรือ DNA และหนวยพันธุกรรมหรือยีน การศึกษางานดาน เทคโนโลยีชีวภาพจึงตองอาศัยความรูพื้นฐานเกี่ยวกับสารพันธุกรรม และพฤติกรรมของสารพันธุกรรม รวมท้ังวิธีการสําคัญตางๆ ที่มีสวนเก่ียวของกับกระบวนการดานเทคโนโลยีชีวภาพเพ่ือการนําไปใชอยางมี ประสทิ ธภิ าพ เทคโนโลยีชีวภาพท่ีเกาแกท่ีสุดในประวัติศาสตรของมนุษยชาติก็คือ เทคโนโลยีการหมัก (Fermentation Technology) และเทคโนโลยีชีวภาพสมัยใหม คือ เทคโนโลยีรีคอมบิแนนทดีเอ็นเอ (DNA Recombinant Technology) หรือพันธุวิศวกรรม (Genetic Engineering) ความสาํ คญั ของเทคโนโลยชี ีวภาพ ปจจุบันมีการนําเทคโนโลยีชีวภาพมาใชเพ่ือการแกปญหาสําคัญท่ีโลกกําลังเผชิญอยูท้ังดาน เกษตรกรรม อาหาร การแพทยและเภสัชกรรม ดงั น้ี 1. การคิดคน พนั ธพุ ชื ใหมท่ีตานทานโรคและศัตรพู ชื เน่อื งจากตองการลดการใชสารเคมี  2. การปรับปรุงพันธพุ ืชใหมท่ที นทานตอภาวะแหง แลง เพือ่ เพ่ิมพืน้ ท่ีเพาะปลูกของโลก  3. การปรับปรุงพนั ธุพ ืชและพนั ธุส ัตวใหมท ี่ทนทานตอโรคภยั และใหผลผลติ สงู   4. การผลิตอาหารที่ใหคุณคาทางโภชนาการสูง มีประโยชนตอผูบริโภคสูง เชน อาหาร ไขมันตํ่า อาหาร ท่ีคงความสดไวน านโดยไมใ ชส ารเคมี  เปนตน  5. การคิดคนปองกันและรักษาโรคติดตอ หรือโรครายแรงตางๆ ที่ยังไมมีวิธีรักษาท่ีไดผล เชน ตัวยาการ หยุดยัง้ การลุกลามของเน้อื เยือ่ มะเรง็ แทนการใชสารเคมี วคั ซีนของโรคตบั ตางๆ เปนตน  ปจ จัยท่มี ีผลตอเทคโนโลยีชวี ภาพ การใชความรูแ ละประสบการณเ กย่ี วขอ งกบั ส่ิงมชี ีวิต เพ่ือประโยชนข องมนุษยไดมีการพัฒนา กระบวนการต้ังแตเรื่องงายจนถึงเรื่องยาก เชน การทําน้ําปลา จนถึงการออกแบบและสรางโปรตีนใหมๆ ที่มีคุณสมบัติพิเศษตามความตองการ รวมถึงการคนพบยาปฏิชีวนะ เปนตน ในการผลิตผลิตภัณฑทาง เทคโนโลยชี ีวภาพจะตอ งคํานงึ ถงึ ปจจยั หลัก 2 ประการ คือ 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 63 

1. มีตัวเรงทางชีวภาพ (Biological Catalyst) ที่ดีท่ีสุดซ่ึงมีความจําเพาะตอการผลิตผลิตภัณฑ ท่ีตองการ และกระบวนการท่ีใชในการผลิต ไดแก เช้ือจุลินทรียตางๆ พืช หรือสัตวซึ่งคัดเลือกมาและ ปรับปรงุ พนั ธใุ หด ีขน้ึ 2. มีการออกแบบถังหมัก (Reacter) และเคร่ืองมือที่ใชในการควบคุมสภาพทางกายภาพใน ระหวางการผลิต เชน อุณหภูมิ คาความเปนกรด-เบส การใหอากาศ เปนตน เพ่ือใหเหมาะสมตอการทํางาน ของตัวเรง ทางชวี ภาพทใ่ี ช เทคโนโลยีชีวภาพท่ีนาํ มาใชป ระโยชนในประเทศไทย ประเทศไทยไดมีการคนควาทางดานเทคโนโลยีชีวภาพ เพ่ือทําประโยชนตอประเทศดาน การเกษตร ในลกั ษณะตางๆ เชน 1. การเพาะเล้ียงเนื้อเยื่อ เพื่อขยายและปรับปรุงพันธุพืชในกลวย กลวยไม ไผ ไมดอก ไมประดบั หญาแฝก เปนตน 2. การปรับปรงุ พนั ธุพชื ในหลายลกั ษณะ ไดแก 2.1 การปรับปรุงพันธุมะเขือเทศ พริก ถั่วฝกยาว มะละกอ ใหตานทานศัตรูพืชโดยการ ตัดตอ ยนี ของพืช 2.2 การพัฒนาพชื ทนแลง ทนสภาพดนิ เค็ม และดินกรด เชน ขาว เปน ตน 2.3 การปรับปรุงและขยายพันธุพืชท่ีเหมาะสมกับเกษตรท่ีสูง เชน การผลิตไหลสตรอเบอรี่ สาํ หรับปลกู ในภาคเหนอื และอีสาน เปนตน 3. การพฒั นาและปรบั ปรงุ พนั ธสุ ตั ว ไดแก 3.1 การขยายพนั ธุโ คนมทีใ่ หน ํา้ นมสงู โดยวิธีปฏิสนธใิ นหลอดแกว และการฝากถายตวั ออน 3.2 การลดการแพรระบาดของโรคสัตว โดยพัฒนาการตรวจวินิจฉัยท่ีรวดเร็ว เชน การตรวจพยาธิใบไมตับในกระบือ การตรวจหาไวรัสสาเหตุโรคหัวเหลืองและจุดขาวจุดแดงในกุงกุลาดํา เปน ตน 4. การผลิตปุยชีวภาพ เชน ปยุ คอก ปยุ หมกั จุลนิ ทรียต รงึ ไนโตรเจนและปุยสาหราย 5. การควบคมุ โรคและแมลงโดยชวี ินทรยี  สารชีวินทรีย หมายถึง สารกําจัดแมลงท่ีผลิตจากส่ิงมีชีวิตประเภทจุลินทรีย ไดแก แบคทีเรีย ไวรสั และรา เปน ตน โดยมวี ธิ ีการตา งๆ ดงั น้ี 5.1 การใชจ ุลนิ ทรยี ควบคุมโรคในแปลงปลูกมะเขือเทศ ขงิ สตรอเบอรี่ 5.2 การใชเ ช้อื ราบางชนดิ ควบคมุ โรคเนา ของรากทเุ รียนและผลไมอ น่ื ๆ 5.3 การใชแบคทีเรียหรือสารสกัดจากแบคทีเรียในการควบคุมและจํากัดแมลง เชน การใช แบคทีเรียกาํ จัดลกู น้ํา และยงุ ท่ีเปน พาหะนาํ โรคไขส มองอักเสบ 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 64 

นอกจากดานการเกษตรแลว ยังมกี ารพฒั นาเพอ่ื ประโยชนดานอืน่ ๆ อีก เชน 1. การพัฒนาเทคโนโลยีลายพิมพดีเอ็นเอ (DNA) เพ่ือตรวจการปลอมปนของขาวหอมมะลิ และการตรวจพนั ธุป ลาทนู า 2. การวิจัยและพัฒนาทางการแพทย เชน การพัฒนาการเล้ียงเซลลมนุษยและสัตว การตรวจวนิ ิจฉยั โรคไขเ ลือดออก เปน ตน 3. การเพ่ิมคุณภาพผลผลิตการเกษตร เชน การทําใหผลไมสุกชา การปรับลด สารคอเลสเตอรอลในไขไก เปน ตน ประโยชนแ ละผลกระทบของเทคโนโลยชี ีวภาพ ประโยชนของเทคโนโลยีชวี ภาพ ทางดานตา งๆ 1. ดา นเกษตรกรรม 1.1 การผสมพันธุสัตวและปรับปรุงพันธุสัตว โดยนําพันธุดีและมีคุณสมบัติดานความ แข็งแรงมาผสมกับพันธพุ ้ืนเมอื ง ไดเปน ลูกผสมที่มีลกั ษณะดี เหมาะกับเมอื งไทยและราคาต่ํา เปน ตน 1.2 การปรับปรงุ พันธพุ ชื และการผลิตพันธพุ ชื ใหม เชน พชื ไร ผกั ไมด อก 1.3 การควบคมุ ศัตรูพชื โดยชีววิธี 2. ดานอตุ สาหกรรม ทาํ ไดห ลายลักษณะ 2.1 การผสมเทียมสัตวบกและสัตวนํ้า เพ่ือเพิ่มปริมาณและคุณภาพสัตวบกและสัตวนํ้า ทาํ ใหเกดิ การพฒั นาอตุ สาหกรรมการแชเ ยน็ เน้ือสตั ว และผลติ อาหารกระปอง 2.2 การผลิตฮอรโมนเรงการเจริญเติบโตของสัตว 2.3 ผลติ สัตวแปลงพันธใุ หมลี กั ษณะโตเรว็ เพ่ิมผลผลิตหรือมภี มู ิตานทาน 3. ดา นการแพทย 3.1 การใชย นี บําบดั โรค เชน การรกั ษาโรคไขกระดกู ทสี่ รา งฮโี มโกลบนิ ผิดปกติ 3.2 การตรวจวินจิ ฉยั หรอื ตรวจพาหะจากยีน เพือ่ ตรวจสอบโรคธาลัสซีเมีย โรคโลหติ จาง 3.3 การใชประโยชนจากการตรวจลายพิมพจากยีนของส่ิงมีชีวิต เชน การตรวจสอบความ เปน พอ -แม-ลกู ระหวางบุคคล เปนตน 4. ดา นอาหาร เปนการทําเพ่อื เพม่ิ ปริมาณผลผลติ และผลติ ภณั ฑท ัง้ พืชและสัตว 5. ดานสิ่งแวดลอม ไดแกการใชจุลินทรียชวยรักษาสภาพแวดลอม คัดเลือกปรับปรุงพันธุ จลุ นิ ทรยี  และคนหาทรัพยากรธรรมชาติมาใชประโยชนและสรางทรพั ยากรใหม 6. ดานการผลิตพลังงาน ไดแก แหลงพลังงานท่ีไดจากชีวมวล คือ แอลกอฮอลชนิดตางๆ และ สารทไี่ ดจ ากการแปรรูป แปง และนา้ํ ตาล โดยใชจ ุลินทรีย นอกจากนัน้ ยงั มแี กส ชีวภาพ 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 65 

ผลของเทคโนโลยีชวี ภาพดานการตดั ตอพันธุกรรม การนําเทคโนโลยีการตัดตอ พนั ธุกรรมมาใช เพื่อใหจุลนิ ทรยี ส ามารถผลติ สาร หรือผลิตพืชท่ี ตานทานตอแมลงศัตรูพืช โรคพืช หรือยาปราบศัตรูพืช เพื่อใหมีคุณภาพดีข้ึน สิ่งมีชีวิตที่ไดจากการตัดตอ พันธุกรรม เรยี กวา จี เอม็ โอ (GMO : ยอมาจาก Genetically Modified Organism) ซง่ึ พืชจีเอม็ โอน้ี สว นใหญ จะเปนขาวโพด ฝา ย ถั่วเหลือง มะละกอ มนั ฝรง่ั ทีม่ คี วามตานทานตอ แมลง ยาปราบศตั รพู ืชและตานทานโรค อยางไรก็ตาม แมวาเทคโนโลยีชีวภาพจะมีประโยชนในการพัฒนาพันธุพืช พันธุสัตวใหมี ผลผลิต ท่ีมีปริมาณและคุณภาพสูง และมีตนทุนตอการผลิตต่ําก็ตาม แตก็ยังไมมีหลักฐานท่ีแนนอน ยืนยัน ไดวา พืชท่ีตัดตอยีนจะไมมีผลกระทบตอสภาพแวดลอมและความหลากหลายทางชีวภาพ จึงควรศึกษาหา ความรู เพื่อที่จะเรียนรแู ละเขา ใจเก่ยี วกบั เทคโนโลยีชวี ภาพใหมากข้ึน กรณตี ัวอยา งท่ีเกีย่ วขอ งกบั ชีวติ ประจําวัน ตวั อยางท่ี 1 ปจจบุ ันไดย ินขาวอยเู สมอ ในทางดา นการแพทย สามารถเก็บเซลลที่เปนตนกําเนิด (STEM CELL) ไวใ นตเู ย็นควบคุมอุณหภูมิ โดยเปนเซลลต้ังแตทารกแรกเกิด เม่ือเด็กคนน้ีโตข้ึนจะสามารถ นําเซลลที่เก็บไวนี้ มาดําเนินการทางชีวภาพ รักษาโรคท่ีอาจเปนภายหลังได ดวยวิธีนี้คนเราจะมีอายุยืนขึ้น อีกมาก ตัวอยางที่ 2 การทําปุยชีวภาพ ทดแทนปุยเคมี เปนการลดอันตรายจากสารเคมีในการผลิตพืช ผัก ผลไม นั่นเอง โดยนําวัสดุท่ีเหลือใช คือ เศษผัก เศษพืช เศษผลไม มาหั่นเปนชิ้นเล็กๆ แลวคลุกเคลากับ กากน้ําตาล (Mollasses) ในอัตราสวน 3 : 1 เติมเชื้อจุลินทรียที่เปนตัวเรงใหเกิดปฏิกิริยาระหวางกันเร็วข้ึน (ช่ือ พด. 2 ของกรมพัฒนาที่ดิน กระทรวงเกษตรและสหกรณ) เก็บใสถัง ปดฝาใหสนิทไวนานประมาณ 15 วัน จะมีนํ้าสีน้ําตาลดําเกิดข้ึน มีกลิ่นหอม (ไมมีกล่ินเหม็น) ซ่ึงก็คือสวนท่ีจะนํามาใชเปนปุยน้ําน่ันเอง เมื่อจะใช นํามาผสมนํ้าในอัตรสวน 1 : 500 ใชรดพืช ผัก ผลไมท่ีปลูกได แทนปุยเคมี จะมีความปลอดภัยตอ สขุ ภาพ 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 66 

กจิ กรรมท่ี 6 นักศึกษาจะสามารถนําวิทยาการของเทคโนโลยีชีวภาพ มาใชกับตัวนักศึกษาอยางถูกตองดวย วิธใี ด ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 67 

เรอ่ื งท่ี 3 ภาวะโลกรอน สาเหตุ ผลกระทบ การปองกนั และการแกไขปญ หาโลกรอ น ภาวะโลกรอน (Global Warming) หรือภาวะภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง (Climate Change) หมายถึง การที่โลกของเรามคี วามรอ น (อุณหภูม)ิ สงู ข้ึนอยา งผดิ ปกติ มีความแปรปรวนในแตละวัน และสงผลใหเกิด ภัยพิบัติตางๆ เชน ความแหงแลงอยารุนแรง เกิดวาตภัย อุทกภัย พายุฝนฟาคะนอง พายุทอรนาโด แผนดินถลม เปนตน สาเหตุและกลไกการเกดิ ในสภาวะปกตินั้น โลกจะไดรับพลังงานประมาณ 99.95% จากดวงอาทิตย ในรูปแบบของการ แผรังสี พลังงานที่เหลือ (0.05%) ไดมาจากความรอนใตพิภพ ซ่ึงหลงเหลือมาจากการกอตัวของโลกจากฝุน ธลุ ใี นอวกาศ และการสลายตัวของธาตุกัมมันตรังสีท่ีมีอยูในโลก ตั้งแตดึกดําบรรพมา โลกเราสามารถรักษา สมดุล ของพลังงานท่ีไดรับมาเปนอยางดี โดยมีการสะทอนความรอนและการแผรังสีจากโลกจนพลังงาน สุทธิที่ไดรับในแตละวันเทากับศูนย ทําใหโลกมีสภาพอากาศเหมาะสมกับสิ่งมีชีวิตหลากหลาย ซ่ึงกาซที่มี ความสําคัญในการกักเก็บความรอนบางสวนไวในโลกคือ กลุมกาซคารบอนไดออกไซด กาซมีเทน ที่มีอยู ในบรรยากาศอยา งพอเหมาะ หากไมมีกลุมกา ซนี้ โลกจะเปนแบบดวงจนั ทรทกี่ ลางคนื หนาวจัดและกลางวัน จะรอนจัดเพราะไมมีบรรยากาศกรองพลังงานจากดวงอาทิตยน่ันเอง กลุมกาซกลุมน้ีเรียกวา กาซเรือนกระจก (Greenhouse Gases) ตอมาโลกมปี ระชากรมากข้ึน มีความเจริญมากข้ึน โลกจึงมีการสะสม กาซเรือนกระจกมากข้ึน น่ันคือเกิดจากการเผาไหมเชื้อเพลิงตางๆ ในชีวิตประจําวัน โดยเฉพาะอยางยิ่ง การเผาไหมน้ํามันเช้ือเพลิงที่ขุดมาจากใตดิน เชน ถานหิน น้ํามัน กาซธรรมชาติ หรือสารประกอบ ไฮโดรคารบอน เปนตน ผลของการเพิ่มขึ้นของกาซเรือนกระจก ทําใหโลกไมสามารถแผความรอนออกไป ไดอยางปกติ สงผลใหอุณหภูมิของโลกเพิ่มมากขึ้นอยางตอเน่ือง คลายกับหลักการของเรือนกระจกท่ีใช ปลกู พืชในประเทศทม่ี อี ากาศหนาวเย็นนั่นเอง ปรากฏการณเรือนกระจก (Greenhouse Effect) ปรากฏการณเรือนกระจก คือปรากฏการณทโ่ี ลกมีอณุ หภูมิสูงขึ้น เนื่องจากพลังงานแสงอาทิตย ในชวงความยาวคลื่นอินฟราเรด (Infrared) ที่สะทอนกลับ ถูกดูดกลืนโดยโมเลกุลของไอนํ้า คารบอนไดออกไซด มีเทน และไนตรัสออกไซด ในบรรยากาศทําใหโมเลกุลเหลาน้ีมีพลังงานสูงข้ึน มีการ ถายเทพลังงานซ่ึงกันและกัน ทําใหอุณหภูมิในชั้นบรรยากาศสูงข้ึน การถายเทพลังงานและความยาวคลื่น ของโมเลกุลเหลานี้ตอๆ กันไป ในบรรยากาศทําใหโมเลกุลเกิดการเคลื่อนไหวตลอดเวลาและมาชนถูก ผิวหนงั ของเรา ทาํ ใหเรารสู ึกรอ นน่นั เอง ประเทศในเขตหนาวมีการปลูกพืชโดยอาศัยการควบคุมอุณหภูมิความรอน โดยใชหลักการ ที่พลังงานความรอนจากดวงอาทิตยสองผานกระจก แตความรอนท่ีอยูในเรือนกระจกไมสามารถสะทอน กลับออกมา ทําใหอุณหภูมิภายในสูงข้ึน เหมาะแกการปลูกพืชแตละชนิด จึงไดมีการเปรียบเทียบ ปรากฏการณทีอ่ ุณหภูมิของโลกสูงข้ึนนว้ี า ปรากฏการณเรือนกระจก (Greenhouse Effect) 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 68 

ผลกระทบจากภาวะโลกรอน เกิดผลเสียในดานตางๆ ทั้งดานนิเวศวิทยา ดานเศรษฐกิจและดาน สุขภาพ ผลกระทบเหลานี้เริ่มปรากฏใหเห็นแลวท่ัวโลก รวมทั้งประเทศไทย ตัวอยางท่ีเห็นชัดเจน คือ การละลายของนํ้าแข็งทั่วโลก ท้ังท่ีเปนธารนํ้าแข็ง แหลงน้ําแข็งบริเวณขั้วโลกและในกรีนแลนด ซ่ึงจัดเปน แหลงน้ําแข็งท่ีใหญท่ีสุดในโลก น้ําแข็งที่ละลายนี้ จะไปเพิ่มปริมาณนํ้าในมหาสมุทร ประกอบกับอุณหภูมิ เฉลี่ยของนํ้าสูงขึ้น มีการขยายตัวรวมดวย ยิ่งทําใหปริมาณน้ําในมหาสมุทรทั่วโลกเพิ่มขึ้น ทําให ระดับนํ้าทะเลสูงข้ึนมาก สงผลใหเมืองสําคัญๆ ท่ีอยูติดกับมหาสมุทร จมอยูใตระดับน้ําทะเลทันที นอกจากนี้จะทําใหสัตวทะเลเสียชีวิตไปดวย ผลิตผลทางอาหารจะลดลง สภาวะอากาศมีความแปรปรวน เศรษฐกิจของแตละประเทศเสียหาย ไมเฉพาะแตธุรกิจทองเที่ยวทางทะเล แตจากการท่ีแนวปะการัง ถูกทําลาย ปลาทะเลประสบปญหาจากระบบนิเวศที่เปล่ียนไป นอกจากน้ัน จากสภาพอากาศที่เปลี่ยนไป เชื้อโรคบางชนิดมีสภาพอากาศที่เหมาะสมแกการเจริญเติบโต จะสามารถแพรเช้ือไดอยางรวดเร็วเช้ือโรค ท่ีสําคัญๆ ไดแก โรคมาลาเรีย ไขสา อหิวาตกโรคฯลฯ จึงตองหาทางปองกันการแพรขยายของโรคเหลานี้ ใหดี การปอ งกนั และการแกป ญหา เราคงไมสามารถหยุดยั้งภาวะโลกรอนได เพราะกลไกตางๆที่เกิดข้ึนในโลกนี้ เปรียบเสมือน เคร่ืองจักรขนาดใหญ ท่ีมีอุปกรณประกอบกันหลายชนิดทํางานประสานกัน การตอบสนองที่มีตอการ กระตุนตางๆ จะตองใชเวลานาน กวาจะกลับเขาสูสภาวะสมดุล และสภาวะสมดุลใหมท่ีเกิดขึ้นก็ยอม แตกตางจากสภาวะปจจุบันอยางมาก แตเราสามารถท่ีจะบรรเทาผลอันรายแรงที่จะเกิดข้ึนได โดยพยายาม ลดการผลิตกาซเรือนกระจกลง ซึ่งกาซนี้เกิดจากกระบวนการใชพลังงาน การประหยัดพลังงานจึงเปน แนวทางหนง่ึ ในการลดการเกดิ ภาวะโลกรอ นน่นั เอง จึงขอเสนอแนวทางการประหยัดพลังงานดงั นี้ 1. ปลกู ตน ไมใ หมากข้ึน เพราะการปลูกตนไม 1 ตน จะชวยดูดซับกาซคารบอนไดออกไซดได 1 ตนั ตลอดอายขุ องตนไม จึงตอ งรักษาปาไมใหไดมากท่สี ดุ 2. ปด เคร่อื งใชไฟฟา ทุกชนิดทันที เมอื่ ไมไดใ ชงาน 3. พยายามบริโภคอาหารที่ผลติ และปลกู ในทองถน่ิ จะชว ยลดพลงั งานทใ่ี ชสาํ หรับการขนสงลง ได 4. ลดขยะในบานใหน อยลง โดยพยายามนํามาใชใหม เชน กระดาษ หรือภาชนะบรรจภุ ณั ฑ 5. ขบั รถใหนอ ยลง หากเปนระยะทางใกลๆ สามารถเดินหรือขี่จักรยานแทนได การขับรถยนต เปนระยะทาง 1 ไมล จะปลอ ยกา ซคารบ อนไดออกไซด 1 ปอนด 6. ใชน ้ํารอนใหนอยลง เพราะการตม นาํ้ ตอ งใชพ ลังงานสูงมาก 7. เช็คลมยางของรถ การขับรถโดยท่ียางมีลมนอย อาจทําใหเปลืองน้ํามันไดถึง 3% จากปกติ นํา้ มนั ทกุ ๆ แกลลอนท่ปี ระหยัดได จะลดกาซคารบ อนไดออกไซด 200 ปอนด 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 69 

กรณตี ัวอยา งที่เก่ยี วกับชีวิตประจําวนั ตัวอยางที่ 1 การเพ่มิ กา ซคารบอนไดออกไซดในอากาศโดยมนษุ ย กาซคารบอนไดออกไซดมีปริมาณเพิ่มขึ้น เนื่องจากการเผาไหมในรูปแบบตางๆ เชน การเผาขยะ การเผาตอซังนาขาว การเผาปาเพ่ือใชเปนพื้นท่ีสําหรับทําการเกษตร ทําปศุสัตว หรือพ้ืนท่ี สํ า ห รั บ อ ยู อ า ศั ย เ ป น ต น ก า รเ ผ า แ ต ล ะ อ ย า ง ที่ ก ล า ว ม า ถื อ ว า ก า ร เ ผ า ป า เ ป น ก า ร ป ล อ ย กาซคารบอนไดออกไซดไดเร็วท่ีสุด เพราะตนไมมีคุณสมบัติในการตรึงกาซคารบอนไดออกไซดไว กอนท่ี จะลอยสูงขน้ึ กาซคารบอนไดออกไซด จงึ ลอยขึน้ ไปสะสมอยูใ นบรรยากาศมากยงิ่ ขนึ้ อากาศโดยภาพรวมจงึ ยิ่งรอ นมากขนึ้ ตัวอยางท่ี 2 ในชวงระยะเวลาไมกี่ปมานี้ จะปรากฏเหตุการณแปลกใหมที่เราไดรับรูจาก สื่อตางๆ หลายประการ เชน ปลาวาฬขนาดใหญข้ึนมาเกยต้ืนตายท่ีชายทะเล ตัวออนของปูทะเล ลอยข้ึนมา ริมฝง หลายๆ ลานตัว หรือเกิดปรากฏการณปะการังฟอกสี เปนตน ซ่ึงนักวิทยาศาสตรทั่วไป ยืนยันแลววา เกิดจากอุณหภูมิเฉลี่ยของโลกสูงขึ้น เปนผลใหการระเหยของนํ้าทะเล มหาสมุทร แมน้ํา และลําธารมากขึ้น ฝนตกมากข้ึน เกิดอุทกภัยหนักๆ บอยครั้งข้ึนทั่วโลก ประเทศไทยก็เชนกัน นักศึกษาจะไดทราบจากส่ือ อยูเสมอวา บางพ้ืนที่ไมเคยมีฝนตกและน้ําทวมขนาดนี้ในชวงเวลา 30 – 80 ป แตปจจุบันก็เกิดข้ึนแลว เหลา นี้เปน ตน 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 70 

กิจกรรมที่ 7 นักศึกษาจะสามารถชว ยลดภาวะโลกรอนไดอยา งไรบา งเพอ่ื ชว ยโลกของเราใหม ีสภาพอากาศที่ดีข้นึ ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 71 

กลุมท่ี 5 กลุม รายวชิ าสขุ ศึกษา พลศกึ ษา เรอื่ งที่ 1 อาหารและโภชนาการ อาหารและโภชนาการ เปนส่ิงสําคัญ การไดอาหารท่ีเพียงพอและถูกสัดสวนเปน สิ่งจําเปนที่สุดสําหรับมนุษยเพ่ือใหมีสุขภาพท่ีแข็งแรง ประเทศใดก็ตามท่ีประชาชนกินดี ยอมมีภาวะ โภชนาการที่สมบูรณและไดเปรียบ ถาหากประชาชนสนใจและเขาใจในเร่ืองโภชนาการ สามารถนํา ความรูที่ไดร บั ไปประยกุ ตใชในชีวิตประจําวนั ของตนเองและครอบครัว 1. โรคขาดสารอาหาร คือ โรคที่เกิดจากภาวะโภชนาการบกพรองทําใหรางกาย ขาดสารอาหาร บางชนิด โรคขาดสารอาหารที่สาํ คัญทพี่ บบอ ยในประเทศไทย มดี ังนี้ 1.1 โรคขาดโปรตีนและแคลอรี เปนโรคที่เกิดจากรางกายไดรับสารอาหารประเภท โปรตีน คารโบไฮเดรตและไขมันไมเพียงพอ เปนโรคท่ีพบบอยในเด็กท่ีมีอายุต่ํากวา 6 ป โดยเฉพาะทารก และเด็กกอ นวยั เรยี น 1.2 โรคขาดวิตามิน การขาดวิตามินจะทําใหการทํางานของรางกายไมสมบูรณและ เกิดโรคตาง ๆ ได โรคขาดวิตามินท่ีพบมากในประเทศไทย สวนใหญที่เกิดจากการขาดวิตามินเอ บีหนึ่ง บีสอง และวติ ามินซี 1.3 โรคขาดแรธาตุ แรธาตุ เปนสารอาหารที่ชวยในการควบคุมการทํางานของ อวัยวะตาง ๆ ในรางกาย ถารางกายขาดแรธาตุก็อาจจะทําใหการทําหนาท่ีของอวัยวะผิดปกติและทําใหเกิด โรคตาง ๆ ได การขาดสารอาหาร นอกจากจะทําใหรางกายไมสมบูรณแข็งแรงและเปนโรคตาง ๆ แลวยังจะทําใหเปนอุปสรรคตอการดําเนินชีวิต ฉะนั้น ควรเลือกกินอาหารใหไดสารอาหารครบถวน ในปรมิ าณทีพ่ อเพียงกบั รา งกายตองการในแตละวนั 2. การสุขาภิบาลอาหาร เปนการดําเนินการดวยวิธีการตาง ๆ ที่เกี่ยวกับอาหารท้ังใน เรื่องของการปรับปรุง การบํารุงรักษา และการแกไข เพื่อใหอาหารท่ีบริโภคเขาไปแลว เกิดผลดีตอสุขภาพ อนามัย โดยใหอ าหารมีความสะอาด ปลอดภยั และนา บริโภค 3. การจัดโปรแกรมอาหารใหเหมาะสมกับบุคคลในครอบครัว ในแตละวันรางกาย ตองการอาหาร เพ่ือนําไปสรางพลังงาน โดยปกติในแตละวันรางกายของคนเราตองการสารอาหารแตละ ประเภทในปรมิ าณท่ีตางกันขนึ้ อยูกับสภาพรา งกายของแตล ะคน แตละวัย ดังนี้ 3.1 อาหารสําหรับคนปกติ สารอาหารทุกประเภท มีความจําเปนตอรางกาย เชน โปรตีน คารโปรไฮเดรต ไขมัน เกลือแร ซึ่งรางกายตองการในปริมาณที่แตกตางกัน ฉะนั้น ควรเลือก รับประทานอาหารใหครบ 5 หมู ในปริมาณที่พอเหมาะกับความตองการของรางกาย เพ่ือรางกายจะได เติบโตอยา งสมบรู ณ 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 72 

3.2 อาหารสําหรับเด็กกอนวัยเรียน เด็กกอนวัยเรียน ควรไดรับสารอาหารใหครบ ทงั้ 5 หมู และควรฝกใหเด็กกินไดหลากหลายชนิด ไมควรเลือกเฉพาะอยาง ควรเตรียมอาหารใหในปริมาณ ที่พอเหมาะ รสไมจัดและเคี้ยวงาย หลีกเลี่ยงของขบเค้ียว ขนมหวานจัด ลูกอม น้ําอัดลม และอาหารไขมัน สงู มาก ๆ 3.3 อาหารสําหรับผูสูงอายุ การจัดอาหารใหกับผูสูงอายุ ควรคํานึงถึงผูสูงอายุเปน รายบุคคล และไมจําเปนวาทุกมื้อจะตองไดรับสารอาหารครบทุกประเภทอยูในมื้อเดียวกัน ในการจัด อาหารใหผูสูงอายุ อาจแบงอาหารใหเปนม้ือยอย 4-5 มื้อ เพื่อลดปญหาการแนนทอง อาหารที่จัดควรเปน อาหารออน ยอยงาย รสไมจัด พยายามหลีกเล่ียงอาหารท่ีทําใหเกิดแกสหรือทองอืด การประกอบอาหาร เนนการใชวิธีน่ึงมากกวาทอดเพ่ือลดปริมาณไขมัน และควรเสริมดวยผักผลไมใหมากขึ้นจะชวยเพ่ิมให ผูส ูงอายุไดรับกากใยชวยใหร ะบบขบั ถายดี 3.4 อาหารสําหรับผูปวย ผูปวยมีลักษณะการเจ็บปวยท่ีแตกตางกัน การบริโภค อาหาร ก็จะแตกตางกัน อาหารธรรมดา ครบ 5 หมู ก็จะเหมาะกับผูปวยธรรมดาที่ไมไดเปนโรครายแรง ท่ีตองรับประทานอาหารเฉพาะ อาหารออนสําหรับผูปวยที่ไมสามารถเคี้ยวไดตามปกติ ผูปวยท่ีภายหลัง การพักฟนหรือผูปวยที่เปนโรคเก่ียวกับทางเดินอาหารอยางเฉียบพลัน อาหารประเภทนี้จะเปนอาหาร เนอื้ นิ่มมีรสออน ยอยงาย ไมมีกากแข็งหยาบ ไมมันจัด ไมมีกลิ่นฉุน บดละเอียด และยังมีอาหารเฉพาะโรค ซ่ึงเปนอาหารที่จัดตามคําสั่งของแพทย เชน อาหารสําหรับผูปวยที่เปนโรคเบาหวาน ไตวายเรื้อรัง โรคมะเรง็ เปนตน (ใหศึกษาตารางแสดงปรมิ าณพลงั งานและสารอาหารทีค่ นไทยวยั ตาง ๆ ตองการในหนงึ่ วัน) 3.5 กรณีตวั อยางทเี่ กย่ี วของในชวี ติ ประจําวัน “อาหารขยะ ราคาแพงและมภี ยั ” ปจจุบันอาหารขยะ (junk food) กําลังเปนที่นิยมแพรหลายในบานเรา ซึ่งท่ีมาของอาหารมาจากการท่ีพวก ฝร่ังรับประทานยามเรงรีบเพ่ือประทังชีวิต แตคนไทยนิยมกันมาก เห็นเปนส่ิงโกเก ซึ่งจริงๆ แลวอาหาร ไทยนั้นแสนอรอ ยและดีตอสขุ ภาพ จนชาวตา งชาตติ ดิ อกตดิ ใจทาํ ใหจ ํานวนรา นอาหารไทยในตางประเทศมี เพ่ิมขึ้น สรางฐานะความรํ่ารวยใหกับคนไทยท่ีไปเปดรานอาหารไทยในตางแดน แตเรากลับพบวาใน เมืองไทยมีรานอาหารประเภทอาหารขยะเกิดข้ึนมากมาย จนหารานอาหารไทยรับประทานกันไดยากมาก จากการพบวาปจจุบันอิทธิพลจากอาหารขยะ ทําใหเด็กไทยทุก 4-5 คน เปนโรคอวน 1 คน และคนที่เปน โรคอวนจะมีแนวโนมที่จะเปนโรคเร้ือรังอื่น ๆ เชน เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดแข็งและ อุดตันและโรคกลามเน้ือหัวใจขาดเลือด ซึ่งเปนสาเหตุการตายอันดับตนๆ ของคนไทย กระทรวงสาธารณสขุ ไดแนะนาํ แนวทางการรบั ประทานอาหารใหถ กู ตอ งตามหลกั โภชนาการ ดังน้ี 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 73 

3.5.1 กนิ อาหารครบ 5 หมู แตล ะหมใู หห ลากหลายและหมนั่ ดแู ลนา้ํ หนักตวั 3.5.2 กินขาวเปนอาหารหลกั สลับกับอาหารประเภทแปง เปน บางมอื้ 3.5.3 กนิ พืชผักใหมากและกนิ ผลไมเ ปน ประจาํ 3.5.4 กินปลา เนอ้ื สัตวทไี่ มต ดิ มนั ไข และถ่วั เมลด็ แหง เปน ประจาํ 3.5.5 ดม่ื นมใหเ หมาะสมตามวยั 3.5.6 กนิ อาหารทม่ี ไี ขมนั แตพ อควร 3.5.7 หลีกเลยี่ งการกนิ อาหารรสหวานจัดและเค็มจดั 3.5.8 กนิ อาหารที่สะอาด ปราศจากการปนเปอ น 3.5.9 งดหรือลดเครือ่ งดม่ื ท่ีมีแอลกอฮอล จะเหน็ ไดวาอาหารทดี่ สี ําหรบั สขุ ภาพคนเรานนั้ กค็ ืออาหารไทยและอาหารของ ชาวเอเซยี ท่ีมขี า วหรอื แปงเปน อาหารหลกั และรับประทานพชื ผักผลไมส ดกนั เปน ประจํา ไมเ หมือนกับ อาหารของฝรง่ั หรือชาวตะวนั ตกที่มไี ขมนั และโปรตนี มากเกินไปจนกอ ใหเกิดอนั ตรายตอสขุ ภาพ ซ่ึงฝรง่ั หรอื ชาวตะวนั ตกเขาทราบดถี งึ ภัยน้ี เขาจึงเริม่ หนั มารบั ประทานอาหารไทย แตคนไทยกลบั หันไปนยิ ม รับประทานอาหารตะวนั ตก จึงไมนา แปลกใจทีป่ จ จบุ นั และอนาคตคนไทยจะเปน โรคเจ็บปว ยและเสียชีวติ ดวยโรคตางๆ ทเี่ กดิ จากการรบั ประทานอาหารท่ไี มถกู ตอ งกนั มากขึ้นเร่ือยๆ คงถึงเวลาแลว ท่ีเราคงตองหนั มาชวยกันคิด ชวยกันทาํ ใหเกดิ คานยิ มอาหารไทย และปลกู ฝงความรูการปฏบิ ตั ิในการรับประทานอาหารท่ี ถกู ตอง เพ่ือสุขภาพดถี วนหนา สําหรบั คนไทยทุกคน กจิ กรรมท่ี 8 ใหนกั ศึกษาจดั เมนอู าหารสาํ หรับเดก็ กอนวยั เรยี น และ เมนอู าหารสําหรับผูสงู อายุ เปนเวลา 1 วัน โดยจดั ตามสภาพความเปน อยจู รงิ และถูกตอ งตามหลกั โภชนาการ ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 74 

เร่อื งที่ 2 การเสรมิ สรา งสขุ ภาพ 1. การรวมกลมุ เพือ่ เสริมสรา งสุขภาพในชุมชน สขุ ภาพ หมายถึง สภาพรา งกายและจิตใจท่เี ปนปกติหรอื ไมป กตอิ าจจะในชวงเวลาใดเวลา หนึ่งหรือตลอดเวลา ทั้งนี้ขึ้นอยูกับความแข็งแรงของรางกาย ความม่ันคงของอารมณหรือจิตใจ ซึ่งจะสงผล ตอการดํารงชีวิตทเี่ ปนสุขหรอื ทกุ ข ความสําคัญของสุขภาพ ความสุขหรือความทุกขของมนุษยข้ึนอยูกับสุขภาพเปนสําคัญ ซ่ึงความสําคัญของสุขภาพ พอจะสรุปได เปน 3 ระดับ คือ ความสําคัญตอตนเอง ความสําคัญตอครอบครัว และความสาํ คัญตอ สังคม ลกั ษณะของผูท่ีมีสุขภาพดี ผูที่มสี ุขภาพดจี ะตองมที ง้ั สขุ ภาพกายและสุขภาพจิตท่ีดี คนที่ มสี ขุ ภาพกายดี หมายถงึ คนท่มี รี า งกาย ทัง้ อวยั วะตาง ๆ และระบบการทาํ งานอยูในสภาพที่สมบูรณ แข็งแรง และสามารถทํางานไดอยางมีประสิทธิภาพ และคนท่ีมีสุขภาพจิตดี หมายถึง คนท่ีสามารถปรับตัวเขากับ สิ่งแวดลอมได สามารถควบคุมอารมณ ทําจิตใจใหเบิกบานแจมใสและสามารถอยูในสังคมไดอยางมี ความสุข หลักการดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิต การที่บุคคลจะมีสุขภาพทางกายและสุขภาพทาง จติ ดี และเปน ทรัพยากรท่ีมีคาของสังคมนั้น จะตองมีความรูความสามารถปฏิบัติตามหลักสุขภาพอนามัยได อยางถูกตอง เชน มีพฤติกรรมการบริโภคท่ีดี รูจักออกกําลังกายใหเหมาะสม รูจักรักษาความสะอาดของ รางกายใหเ หมาะสม ขับถายเปนเวลา พักผอนใหเพียงพอ ปรับตัวใหเขากับสภาพแวดลอม ตรวจสุขภาพ ตามระยะเวลาท่เี หมาะสม เปนตน การรวมกลุมเพ่ือเสริมสรางสุขภาพในชุมชน ควรสงเสริมใหสมาชิกในครอบครัว และ เพ่ือนสมาชิกในชุมชนมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับการดูแลรักษาสุขภาพอยางถูกวิธี ตลอดจนเชิญชวน รวมกลุม กนั ปฏิบัตกิ จิ กรรมสง เสริมสขุ ภาพตาง ๆ ขึ้นในชุมชน อนั เปนการเสริมสรางสขุ ภาพกาย สุขภาพจิต และความสัมพันธอันดีตอกัน ซ่ึงกิจกรรมท่ีจะกอใหเกิดการรวมกลุมเพื่อเสริมสรางสุขภาพในชุมชน ไดแก การรวมกลุมเพ่ือเรียนรูรวมกัน เกี่ยวกับแนวปฏิบัติในการดูแลสุขภาพ การรวมกลุมเพื่อการออกกําลังกาย และเลนกีฬา การรวมกลุมเพื่อรวมกิจกรรมการพักผอนและนันทนาการ การรวมกลุมเพ่ือปฏิบัติกิจกรรม ทางศาสนา เปน ตน 2. การออกกําลังกายเพ่อื สุขภาพ การออกกําลังกาย เปนองคประกอบสําคัญท่ีชวยในการพัฒนาในทุกดาน กิจกรรมการ ออกกําลังกายสามารถทําไดหลายลักษณะตามวัตถุประสงค แตไมวาจะเปนการออกกําลังกายเพื่อ จุดประสงคใดก็ตามควรยึดหลักการออกกําลังกาย ตามข้ันตอน คือ ขั้นท่ี 1 การเตรียมความพรอมของ รางกายกอน การออกกําลังกาย ข้ันที่ 2 ขั้นการออกกําลังกาย ข้ันท่ี 3 การปรับรางกายเขาสูสภาพปกติ 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 75 

หลังการออกกําลังกาย ซ่ึงผลจากการออกกําลังกายจะสงผลตอ ระบบกลามเนื้อ ระบบกระดูกและขอ ระบบหายใจ ระบบไหลเวียน ระบบประสาทชวยปองกันโรคอวน และยังสงผลตอจิตใจ อารมณ สังคม และสตปิ ญญา ขอแนะนําในการออกกําลังกาย การออกกําลังมิใชจะใหประโยชนแตเพียงอยางเดียว บางคร้ังอาจเกิดโทษไดฉะน้ัน ในการออกกําลังกาย ควรเร่ิมตนจากการออกกําลังกายแบบเบา ๆ กอน แลว คอย ๆ เพิ่มความหนักของการออกกําลังกายในวันตอ ๆไปใหมากข้ึนตามลําดับ ผูเพ่ิงฟนจากไขหรือมีโรค ประจําตัวตองปรึกษาแพทยกอนออกกําลังกาย การออกกําลังกายแตละครั้งควรเลือกกิจกรรมใหเหมาะสม กับตนเอง และหากในระหวางออกกําลังกายมีอาการผิดปกติ เชน หนามืด หอบมาก และชีพจรเตนเร็วตอง หยุดออกกําลังกายทันที และถาตองการจะออกกําลังใหมควรไดรับคําแนะนําจากแพทย การออกกําลังกาย ควรทําอยางสมา่ํ เสมอทุกวนั อยา งนอยวนั ละ 20 นาที รูปแบบการออกกําลังกายเพือ่ สุขภาพ การออกกําลังกายมีหลายรูปแบบ เราสามารถเลือก ปฏิบตั ิไดต ามความสนใจและความพรอม เชน การเดิน การว่งิ การข่ีจกั รยาน การเตน แอโรบคิ เปนตน กรณตี ัวอยา งทีเ่ กี่ยวขอ งในชีวติ ประจาํ วัน “สุขภาพดี ชีวีมสี ขุ ” เม่ือกลาวถึงสุขภาพ ยอมหมายถึง สุขภาพกายและสุขภาพจิตรวมกัน ผูท่ีมีสุขภาพดี คือผูที่มีรางกายแข็งแรง สมบูรณ เจริญเติบโตสมกับวัย ไมพิการ ปราศจากโรคภัยไขเจ็บ มีจิตใจเปนปกติ อารมณมั่นคง สามารถปรับตัวเองใหอยูในสังคมไดอยางมีความสุข ฉะน้ัน เราจะตองดูแลทั้งสุขภาพกาย และสุขภาพจติ ควบคกู ัน วิธีท่ีจะทําใหสุขภาพกายดี มีหลายวิธี และหนึ่งในนั้น คือ การออกกําลังกาย ปจจุบันไดมี การรณรงคใหคนหันมาออกกําลังกายกันมากข้ึน แตคนท่ีจะออกกําลังกายอยางตอเน่ืองน้ันมีไมมากนัก สิ่งที่สําคัญของการออกกําลังกายน้ัน ตองเร่ิมที่ตัวเองกอน เพราะสุขภาพดีไมมีวางขาย ดังน้ันเราควรรูหลัก ในการออกกําลงั กายใหถูกวธิ ี อาจจะเรมิ่ จากวันละนิดละหนอย แลวคอย ๆ เพิ่มข้นึ ไปเร่อื ย ๆ แตการที่คิดจะ เร่ิมตนเปนเรื่องยาก และหลายๆ คน มักพูดเสมอวา “ไมมีเวลา” เราควรหาเวลาออกกําลังกายใหได วันละ 30 นาที/วัน เปนอยางนอย อาจจะวันเวนวันกอน และเม่ือรางกายปรับตัวไดแลว จึงคอย ๆ เพ่ิมวันและเวลา ใหมากข้นึ สิ่งท่สี ําคัญคืออยาใจรอนกับการออกกําลังกาย ควรคอยเปนคอยไปกอน เพราะการรีบรอนมักจะ ทาํ ใหไดร บั บาดเจ็บหรอื อบุ ัตเิ หตไุ ด เม่ือสุขภาพกายดี แลว การมีสุขภาพจิตดีก็สําคัญ การมีสุขภาพจิตที่ดี ตองเร่ิมตนที่ตนเอง กอน โดยการฝกความคดิ ใหเปนมิตรกับตนเอง ซ่ึงสุขภาพจิตเปนเสมือนเข็มทิศชีวิต ที่จะทําใหคุณภาพชีวิต 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 76 

ของเราพัฒนาไปไดอยางมีทิศทาง มีหลักเกณฑในการปรับตัวเองใหอยูในสังคมไดอยางมีความสุขและทํา ใหผ ูอ่ืนเปน สุขดว ย กิจกรรมที่ 9 ใหน กั ศกึ ษาบอกวธิ ีการดแู ลสขุ ภาพของตนเองใหแ ขง็ แรงอยูเสมอ .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 77 

เรือ่ งที่ 3 ความปลอดภยั จากการใชย า 1. หลักการใชยาท่ถี กู ตอง ยา แมส ามารถใชร กั ษาใหหายปว ยได และรา งกายรสู กึ ดขี ้นึ ได แตย าทงั้ หลายลว นแลวแตมี อันตรายเชน เดยี วกบั ทม่ี ปี ระโยชน ฉะนนั้ กอนใชย าทุกคร้งั ใหค ํานึงถงึ หลักการใชย า ดงั นี้ 1.1 ใชยาใหถกู ชนดิ และประเภทของยา 1.2 ใชยาใหถูกขนาด 1.3 ใชยาใหถ ูกเวลา 1.4 ใชยาใหถกู วธิ ี 1.5 ใชยาใหถ กู กับบุคคล 1.6 ไมควรใชยาทหี่ มดอายหุ รอื เสื่อมคณุ ภาพ 2. อนั ตรายจากการใชยา อนั ตรายจากการใชยา ยาทุกชนดิ มที ั้งคณุ และโทษ ดังน้นั เพ่ือหลกี เลย่ี งอันตรายจากการใชย า จึงควรใชยาอยางระมัดระวัง และใชเทาท่ีจําเปนจริง ๆ เทาน้ัน อันตรายจากการใชมักเกิดจากการใชยาผิด และพิษของยา อนั ตรายของยาอาจเกิดจากสาเหตุ ดงั น้ี 2.1 การแพยา เกิดขน้ึ เฉพาะคนเมื่อใชย าบางชนดิ อาการแพอ าจเกิดไมรนุ แรง อาทเิ ปน ผื่นคัน ตามผิวหนัง เปนลมพิษ มีไข ฯลฯ แตถาอาการรุนแรงอาจหลอดลมตีบ หายใจไมออก จนถึงข้ันเสียชีวิตได ทุกคนจึงควรตองทราบวาตนเองแพยาอะไร และแจงใหแพทยหรือเภสัชกรทราบทุกคร้ัง 2.2 การไดรับผลขางเคียงของยา จะมีมากนอยแตกตางกันตามชนิดของยา กอนใชยาทุกครั้ง ตองอานฉลาก เอกสารกํากับยา ขอควรระวัง คําเตือน ใหละเอียด และปฏิบัติตามอยางเครงครัด 2.3 การดอื้ ยา เกิดจากการใชยาผิดๆ เชน ใชยาปฏชิ วี นะไมค รบตามระยะเวลาทีก่ าํ หนด ทาํ ให เช้ือโรคที่เหลืออยูพัฒนาตนเองจนเปนเชื้อดื้อยา ในคร้ังตอไปหากใชยาชนิดเดิมรักษาจะไมเห็นผล เปนตน 2.4 การไดรับพิษจากยา เกิดจากการใชยาเกินขนาด หรือใชยาซํ้าซอน เชน ใชยาท่ีมีชื่อ ทางการคา ตา งกัน แตตัวยาภายในเปนสารเคมีชนิดเดียวกนั ทาํ ใหไ ดรบั ยาเกนิ ขนาดจนเปน พษิ ได 2.5 การใชยาผิดและการติดยา ซึ่งเม่ือขาดยา จะทําใหเกิดอาการผิดปกติข้ึน หรือการเสพยา อยา งตอเนื่องเปน ระยะเวลานาน กจ็ ะกอใหเกดิ โรคท่ีรนุ แรงเพ่มิ ขึ้น 2.6 ความเชื่อเกี่ยวกับการใชยา มีผูปวยหลายคน ท่ีมีพฤติกรรมการใชยาที่ไมเหมาะสม และมักมีความเช่ือที่ไมถูกตองในการใชยา ทําใหเกิดผลเสีย และอันตรายตอสุขภาพ ซึ่งผูประกอบการ มักโฆษณาชวนเชื่อ กลาวอางสรรพคุณเกินจริง ทําใหคนบางกลุมหลงเช่ือซ้ือหามารับประทาน โดยอางวา ทํามาจากผลิตภัณฑที่หายาก สรรพคุณครอบจักรวาล สามารถรักษาไดสารพัดโรค ซึ่งเปนความเช่ือผิด ๆ ทีแ่ ฝงดวยภัยเงยี บท่กี อใหเ กดิ อันตรายตอ รางกายหากใชอ ยางตอเน่อื งและใชใ นจาํ นวนมาก 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 78 

ดังนั้น ผูใชยาควรศึกษาเร่ืองการใชยาใหเขาใจ และใชยาอยางระมัดระวัง โดยใหอยูในความ ดูแลของแพทยและเภสัชกร ผูใชยาควรตระหนักถึงโทษหรืออันตรายจากการใชยาที่อาจเกิดข้ึน เชน การแพยา ผลขางเคียงของยา การด้ือยา การติดยา และพิษของยา เร่ิมจากอาการไมพึงประสงค หรือผลขางเคียงของยา ซ่ึงมีทั้งไมรุนแรง เชน คลื่นไส กระสับกระสาย นอนไมหลับหรืองวงนอน จนกระทง่ั รุนแรงถงึ ขนั้ เสียชวี ิต 3. การเลอื กใชยาสมุนไพร ยาสมุนไพร คือ ยาท่ีไดจากพฤษชาติ สัตว หรือแรธาตุ ซ่ึงมิไดผสม ปรุง หรือแปรสภาพเมื่อ มีความจําเปนหรือมีความประสงคที่จะใชสมุนไพร ควรระวังในการใชสมุนไพร เพ่ือใหเกิดความปลอดภัย ผใู ชควรระวงั ในการใช ซ่งึ มแี นวทางในการปฏิบัตอิ ยางงา ย ๆ ดงั นี้ ใชใหถูกตน สมุนไพรบางชนิดอาจมีลักษณะคลายกัน หรือมีชื่อพองกัน ทําใหใชผิดตน การใชผิดตน นอกจากจะไมเ กิดผลในทางการกั ษาแลวยังอาจเกดิ พิษขึ้นได ใชใหถูกสวน ในแตละสวนของสมุนไพร เชน ใบ ราก ดอก อาจมีสรรพคุณไมเหมือนกัน และบางสว นอาจมพี ิษ ใชใหถูกขนาด ปริมาณการใชเปนสวนสําคัญท่ีทําใหเกิดพิษ โดยเฉพาะถามีการใชในปริมาณ ทม่ี ากเกนิ ไปหรอื นอ ยเกินไปก็ไมเ กดิ ผลในการรกั ษา ใชใหถูกโรค สมุนไพรแตละชนิดมีสรรพคุณไมเหมือนกัน เปนโรคอะไร ก็ควรใชสมุนไพร ทม่ี ีสรรพคุณในการรกั ษาโรคน้นั ๆ อันตรายจากยาสมนุ ไพร ยาสมนุ ไพร เปน ยาทไ่ี ดจากธรรมชาติ และภูมปิ ญญาไทย ในทอ งตลาดบา นเราจะพบเห็นวาง จําหนายอยตู ามแผงลอย วัด หางสรรพสินคา หรอื รานขายของชํา มสี รรพคณุ ตา งๆ ตามแตองคประกอบของ ตวั ยานัน้ ๆ ทีใ่ ชผสมลงไป ถาผูผลติ ทําการผลติ ตามหลกั เกณฑข องการผลติ ท่ดี ี โดยใชว ตั ถดุ บิ ท่ีมกี ารเก็บ เก่ียวท่ีดี ก็จะไดผลิตภณั ฑ สมนุ ไพรท่ีดี มคี ณุ ภาพ แตม ผี ูผลิตทค่ี ดโกง นํายาสตรี อยด ซง่ึ เปนยาแผนปจจบุ นั ทมี่ อี นั ตรายมากไปผสมในขนั้ ตอน การผลิต เพอื่ ใหผ ลดดี า นบรรเทาอาการ รักษาโรคเฉพาะหนาหลอกลวง ประชาชน โดยไมคํานงึ ถึงผลรา ยทอี่ าจเกดิ ขึน้ เปน การขาดจริยธรรม และจรรยาบรรณทดี่ ี เอารัดเอาเปรยี บ ผูบริโภค จากการวิจยั ของแพทย คณะแพทยศาสตรโ รง-พยาบาลรามาธิบดี รว มกับคณาจารย คณะเภสัช ศาสตร มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล พบวาตามโรงพยาบาลตา งๆ ทวั่ ประเทศ มผี ูปวยจาํ นวนมากที่เกดิ ผลขา งเคียง จากตัวยา \"สตรี อยด\" ซง่ึ อนั ตราย จากตวั ยาสตรี อยดทีผ่ สมยาชุด ยาสมนุ ไพร เม่ือนําตัวอยางยาที่ผูป วย เหลา นใี้ ชอ ยูเปน ประจาํ มาวิเคราะหทางหอ งปฏิบตั กิ าร กพ็ บวา ยาเหลา นี้มสี ว นผสมของตัวยาสตีรอยดเปน จาํ นวนมาก ซงึ่ เจา ตัวได ใชร ักษาโรคดว ยยานม้ี าเปน ระยะเวลานานๆ โดยไมรตู วั คดิ วาเปน สมุนไพรแลว จะ ปลอดภยั ซ่งึ เปนความเขา ใจท่ีผิด ตัวยาสตรี อยดเปน ยาแผนปจจุบนั ตามกฎหมาย จัดเปน ยาควบคุมพเิ ศษ รานขายยาจะจา ยไดเฉพาะกรณี มใี บสง่ั ยาจากแพทยเ ทานน้ั จําหนายโดยตนเองไมไ ด ผดิ กฎหมาย เหตผุ ล 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 79 

เพราะยาสตีรอยดลดการอกั เสบไดผลดี รวมถงึ ลดอาการปวด บวม แดง รอ น อาการภมู แิ พ และกดภูมิคุมกนั ของรางกาย จงึ ใชไ ดผลกบั ผปู วยที่มีอาการ ปวดเมื่อย เคลด็ ขดั ยอก ปวดขอ ปวดกระดกู หอบหดื ภมู ิแพ ผ่นื คัน เปน ตน แตก ารใชย าท่มี ีสวนผสมของตวั ยาสตีรอยดต ดิ ตอ กันนานๆ (โดยทวั่ ไป คือมากกวา ๑-๒ สัปดาห) จะเรมิ่ ปรากฏผลเสียของยา เชน รา งกายอว นขึ้น เสือ้ ผา คับ นา้ํ หนกั เพ่มิ หนา กลม แกม ยอ ยเหมือน วงพระจันทร มโี หนกไขมนั ทีท่ ายทอยเหมอื นวัวเหมอื นควาย ซ่ึงเปน อาการที่สังเกตไดภ ายนอก นอกจากน้ี ยาสตรี อยดท าํ ใหการทํางานของไตลดลง ขบั นํ้าออกจากรา งกายนอ ยลง รางกายมปี รมิ าณ นาํ้ มากขนึ้ ทําให ตวั บวม ความดนั เลือดสงู ข้ึน ระดับนา้ํ ตาลในเลือดสูง เหมือนเปน โรคเบาหวาน และเม่ือใชไ ปนานๆ อาจทํา ใหเปน โรคจิต เสียสติ หมดสติ โคมา และเสยี ชวี ติ ได 4. การใชยาชดุ ยาดองเหลา และยาชงสมนุ ไพร ยาชดุ เปน ยาแผนปจจบุ นั หลายๆ อยางท่ีจดั ใสร วมไวในซองเดียวกันเพ่ือรับประทานพรอม กนั ตัง้ แต 2 เม็ดข้ึนไป บรรจุอยใู นซองเดยี วกัน ใชก ิน ครั้งเดียว เพ่ือรกั ษาบรรเทาอาการเจ็บปวยตางๆ ของ รางกาย เชน ยาแกปวดเมื่อย เคลด็ ขดั ยอก ปวดขอ ปวดกระดกู แกห อบหืด ภูมิแพ ผื่นคัน เปนตน สวนใหญ จะมีจําหนายอยูตามรานขายของชํา รานขายยาชานเมือง และชนบท ยาชุดสวนใหญประกอบดวยตัวยาท่ี เห็นผลเร็ว แตมีอันตรายรุนแรงมาก เชน เพร็ดนิโซโลน (prednisolone เม็ดเล็กสีชมพู) เด็กซาเมทาโซน (dexamethasone เม็ดเล็กสีสมแสด) ไดไพโรน (dipyrone) ไดอะซีแพม (diazepam) เปนตน โดยเฉพาะยา ๒ ชนิดแรก ไดแก เพร็ดนิโซโลน และ เด็กซาเมทาโซน เปนยาสตีรอยด (steroids) ที่บรรเทาอาการหลาย อยางไดผลดี แตอันตรายถึงชีวิต ผูผลิตที่ขาดคุณธรรม มักงายนิยมนํายาสตีรอยดน้ีผสมยาชุด ยาสมุนไพร เพ่ือใหเหน็ ผลเรว็ โดยไมคํานงึ ถึงผลเสียท่จี ะเกดิ ตามมา ถามกี ารใชตดิ ตอ กันนานๆ ยาดองเหลา ยาในกลุมน้ี ยากที่จะระบุถึงสรรพคุณท่ีแทจริง เนื่องจากยังขาดขอมูลผลการ ทดลอง เทาท่ีทราบมีเพียงสวนประกอบของตัวยา ซึ่งสวนใหญเปนสารนํ้ามันหอยระเหยและสารเผ็ดรอน หลายชนิด เมื่อรับประทานเขาสูรางกายจะรูสึกรอน กระตุนการไหลเวียนโลหิต มีการรายงานการทดลอง ในหนูเพศเมีย เม่ือไดรับยาจะทําใหลดการตั้งครรภได จึงเปนขอที่ควรระวังในผูที่ต้ังครรภ ไมควร รับประทาน และยาในกลมุ น้ี มแี อลกอฮอล ถา รับประทานในปรมิ าณมากหรือติดตอ กนั อาจทําใหตับแข็งได ยาชงสมุนไพร ในประเทศไทย มีการนําสมุนไพรมาทําเปนยาชงมากขึ้น เชน ยาชงดอก คําฝอย/หญาหนวดแมว เปนตน ซึ่งขอดีของยาชง คือ มักใชสมุนไพรเดี่ยว ๆ เพียงชนิดเดียว จึงมีการ เลือกใชสมุนไพรที่คอนขางปลอดภัย แตท่ีควรระวัง คือการใชยาชงสมุนไพรบางอยาง ซึ่งเปนยาระบาย แตมาระบุวาเปนยาลดความอวน ซึ่งถารับประทานติดตอกัน จะทําใหรางกายรับการกระตุนจนเคยชิน เมอ่ื หยุดยารา งกายไมสามารถขับถา ยไดเองตามปกติ มอี าการทองผูก ตองกลบั มาใชย าระบายอีก 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 80 

กรณตี วั อยา งท่ีเกีย่ วของในชวี ิตประจาํ วนั เคล็ดลับ เพ่ือการเลือก การซื้อ และการใช ‘ยา’ อยางถูกวิธี …ส่ิงดีๆ ที่ควรรู…ดีกวาปลอยใหปวย แลวคอยมาสนใจ เพราะอาจเปน อนั ตราย ดังนน้ั การซอ้ื ยาใชเ องโดยพละการ อาจสงผลตอชีวติ เราได นพ.อัมพร อิทธิระวิวงศ ผูอํานวยการฝายการแพทย บริษัทไฟเซอร (ประเทศไทย) จํากัด กลาววา เวลาเลือกซ้ือเส้ือผาหรือของเลนใหลูก ยังดูเลยวาแบรนดอะไร ทําจากที่ใด ใครเปนผูผลิต ฉะน้ัน ผูปวยเอง ก็ควรท่ีจะปฏิบัติเชนเดียวกันเวลาซื้อหรือบริโภคยา เนื่องจากมาตรฐานของผูผลิตแตละรายและคุณภาพ ของยา แตละตัวไมเทากัน ระดับความบริสุทธิ์และความสมํ่าเสมอของยาแตละโดสก็มีความแตกตางกัน ขึ้นอยูกับคุณภาพในการผลิตของบริษัทยาแตละราย ซึ่งสงผลตอความสามารถหรือประสิทธิภาพของยาใน การออกฤทธ์ิทางการรักษาและ ความปลอดภัยของยาน้ันๆ ผูปวยเองควรตองตรวจสอบใหดีวาผลิตจาก ผูผลิตที่เชื่อถือไดหรือไม นอกจากน้ีผูปวยควรทราบถึงสิทธิของตนเองวา มีสิทธิท่ีจะฟองรองผูผลิตยาได หากยาท่ีซ้ือมามีคุณภาพไมไดมาตรฐานหรือบกพรอง เฉกเชนเดียวกันกับสินคาสําหรับอุปโภค-บริโภค ท่ัวไป ในการใชย าเราควรปฏบิ ตั ิดงั นี้ 1. ปรึกษาแพทยแ ละ เภสชั กรทุกคร้งั กอ นเริ่มใชย า รวมถงึ ปฏบิ ตั ติ ามคาํ แนะนาํ ของแพทยอยา ง เครง ครดั เก่ยี วกับเวลาขนาด และวิธีการใชย า 2. แจง รายการยาท่ใี ชประจํา และ/หรอื ประวัตกิ ารแพยาแกแ พทยและเภสัชกร 3. ตรวจสอบแหลง ผลติ ยาใหแ นใจวาเปนบรษิ ทั ทเี่ ชื่อถือไดแ ละมคี ณุ ภาพการผลิตตามมาตรฐานสากล 4. ตรวจสอบวนั หมดอายุของยาบนฉลากยา ทกุ คร้ังกอนใชห รือบรโิ ภคยา 5. เก็บรักษายาใหถกู วธิ ี ตามอณุ หภมู ทิ ่ีระบใุ นเอกสารกาํ กบั ยา 6. สงั เกตอาการขา งเคียงทอี่ าจเกดิ ขน้ึ หากมขี อ กงั วลใดๆ ควรรีบปรึกษาแพทยท นั ที 7. อา นเอกสารกํากับยาใหเ ขา ใจ และปฏิบตั ติ ามอยา งเครงครัด เพ่ือใหไ ดผลในการรกั ษาสูงสุด 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 81 

กจิ กรรมท่ี 10 1. ถา นักศึกษามอี าการเปน ไข รอนใน นกั ศกึ ษาจะใชส มนุ ไพรอะไรบางในการรกั ษา 2. ถานักศกึ ษามอี าการ เกิดผนื่ คัน กลากเกลอ้ื น จะใชสมนุ ไพรอะไรบา งในการรกั ษา 3. ถานกั ศึกษามอี าการ ทองอืด ทอ งข้นึ ทอ งเฟอ จะใชสมนุ ไพรอะไรบางในการรักษา ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………...... 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 82 

กลุม ที่ 6 กลมุ สาระการพฒั นาสังคม 6.1 กลมุ รายวิชาสงั คมศกึ ษา ระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย 6.1.1 การต้ังครรภก อนวัยอนั ควรควรหรอื ไม 1) สาเหตขุ องการแสดงปญ หาสงั คมในประเทศไทย การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมเปนส่ิงที่เกิดขึ้นอยูตลอดเวลา อีกท้ังการ เชื่อมโยงของขอมูลขาวสารที่สามารถเช่ือมโยงถึงกันทั่วโลก ทําใหการปรับตัวของคนในประเทศตาง ๆ รวมทัง้ ประเทศไทยไมทนั กบั การเปลี่ยนแปลงของกระแสดังกลาว ตลอดจนประชาชนบางกลุมและบางชวง อายุไมส ามารถปรบั ตัวใหเขากบั กระแสการเปลยี่ นแปลงได จนทําใหเ กดิ ปญ หาสังคมขึ้น สาเหตุของปญ หาสังคมเกดิ จากปจ จยั หลายอยางท่ีเขามาเกย่ี วขอ ง ดังนนั้ การทํา ความเขา ใจ หรือการแกไขปญ หาจะสนใจเฉพาะสาเหตใุ ดสาเหตหุ น่งึ ไมไ ด เพราะอาจมีหลายสาเหตทุ ี่เกยี่ ว โยงกนั สาเหตตุ า ง ๆ ท่ีเปนปญหาสงั คม มดี งั น้ี (1) การเปลี่ยนแปลงทางสงั คม การเปลีย่ นแปลงทางสงั คมเปนเรื่องท่เี กดิ ข้นึ อยู เสมอตลอดเวลาในทุกสังคม การเปล่ยี นแปลงดังกลา ว อาจเกิดจากการเปลีย่ นแปลงจากสงั คมเกษตรกรรม เปน สังคมอุตสาหกรรม การเปลีย่ นแปลงเปน สงั คมเมือง การอพยพยา ยถิน่ และคานยิ ม (2) ความไมเปน ระเบียบในสังคมและพฤตกิ รรมทเี่ บ่ียงเบน การท่คี นในสังคมไม สามารถรักษาระเบียบของสงั คมมอี างเรอื่ งราวและสถานการณต า งๆ เพอื่ ทําสงิ่ ที่ไมถ ูกตอ งใหเ ปน ความชอบธรรม เชน ความขดั แยง ระหวางกฎเกณฑก บั ความมุง หมาย เพราะขาดความเขาใจทีถ่ ูกตอ ง และ ความลม เหลวของจารีตประเพณี เพราะไมส ามารถถายทอดและรักษาคา นิยมทดี่ ีงามไวไ ด เปนตน (3) บุคลิกภาพหรือพฤตกิ รรมที่เกดิ ขึ้นจากการเรียนรู เพราะบุคคลมีบุคลกิ ภาพที่ แตกตางกัน ซง่ึ บคุ ลกิ ภาพยอ มข้ึนอยูกบั ประสบการณ สง่ิ แวดลอม ตลอดจนวัฒนธรรมในสงั คมนน้ั 2) ปญหาท่สี ําคัญของสังคมไทย ปจ จุบันประเทศไทยกาํ ลงั อยใู นชว งของการเปลยี่ นแปลงหลายอยา งทเ่ี ปนผลกระทบ จากการเปลยี่ นแปลงของโลกทีเ่ ปน ไปอยางรวดเรว็ ในยุคของขอมูลขา วสารท่สี ามารถเช่อื มโยงกนั ท้งั โลก ปญหาสาํ คญั ๆ ของสงั คมไทยเกดิ ข้นึ มหี ลายประการ ดงั น้ี (1) ปญหายาเสพติด อาจเกิดจากสาเหตุหลายประการ เชน ความอยากทดลอง ความอยากรูอยากเห็น ถูกหลอกโดยรูเทาทันการณ สภาพแวดลอมและความเจ็บปวยท่ีใชยาเสพติดรักษา แตถาใชมากเกินไปกจ็ ะตดิ ยา เปนตน (2) ปญหาความยากจน อาจเกิดจากสาเหตุหลายประการ เชน ขาดการศึกษา ขาดทักษะความชํานาญการ ขาดความกระตือรือรนในการทํางาน ปญหาการแตกแยกของครอบครัว ภัยธรรมชาติและโรคระบาด การวางงานจากปญหาทางเศรษฐกิจ การมีสมาชิกท่ีตองเล้ียงดูในครอบครัว มากเกินไป และอบุ ตั ิเหตุจากอุตสาหกรรมทท่ี าํ ใหพ กิ ารหรือทุพพลภาพ เปน ตน 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 83 

(3) ปญหาการศึกษา อาจเกิดจากสาเหตุหลายประการ เชน ขาดการสอนท่ีมี ประสิทธิภาพ การจัดการศึกษาไมสอดคลองกับตลาดแรงงาน ขาดความเทาเทียมกันในดานคุณภาพ การศึกษา ขาดการประสานงานระหวางหนวยงานตาง ๆ ที่จัดการศึกษา และขาดแคลนวัสดุอุปกรณ ดา นการศึกษา เปน ตน (4) ปญหาสุขภาพอนามัย อาจเกิดจากสาเหตุหลายประการ เชน ขาดความรู เกี่ยวกับสุขภาพอนามัย ขาดแคลนแพทยและอุปกรณทางการแพทย ขอผิดพลาดและปญหาดานบริการ รวมทงั้ ปญ หาการกระจายแพทยไ ปยังโรงพยาบาลตาง ๆ เปนตน (5) ปญหาการมีเพศสัมพันธกอนวันอันควร อาจเกิดจากสาเหตุหลายประการ เชน สาเหตุจากพัฒนาการทางดานรางกายและจิตใจ การเปลี่ยนแปลงฮอรโมนในรางกายของวัยรุน สาเหตุจาก ขาดความรูความเขาใจเกี่ยวกับเรื่องเพศ สาเหตุจากสภาพแวดลอมที่อยูหางจากพอแมหรือผูปกครอง การเท่ียวเตรในสถานเริงรมย การเที่ยวงานปารต้ี การเที่ยวตางจังหวัด มีการด่ืมเครื่องด่ืมที่มีแอลกอฮอล และการใชสารเสพติดจนทําใหขาดสติ สาเหตุจากการอยูดวยกันสองตอสองระหวาง ชายหญิงในท่ีลับตา คน และในบรรยากาศท่ีจะนําไปสูการมีเพศสัมพันธได สาเหตุจากสถาบันครอบครัวและศาสนาออนแอลง สาเหตุจากครอบครัวมีปญ หาหยา รางจนเด็กตองออกไปหาความอบอุนจากเพื่อนและคนรัก สาเหตุจากเร่ือง เพศไดถูกนําเสนอออกมาทางส่ือตาง ๆ จํานวนมากเด็กวัยรุนเขาถึงไดงายข้ึน ส่ิงยั่วยุตาง ๆ สาเหตุจาก ปญหาการขาดการอบรมกลอมเกลา ขาดความใกลชิดสนิทสนมทั้งจากครอบครัวทั้งจากสังคมแวดลอม จากสาเหตุจากการเลียนแบบพฤติกรรมตามกระแสตะวันตก เชน การจับคูอยูกิน การทําสถิตินอนกับผูชาย และการมีเพศสัมพันธกับเพื่อน และสาเหตุจากวัยรุนมักหลงอยูกับวัตถุนิยมมากเกินไปและชอบตามเพื่อน เม่ือตวั เองไมไ ดก ต็ อ งไขวควา หาวิธกี ารท่จี ะไดส งิ่ ของที่ตนเองตอ งการ ในปจจุบันจากปญหาตางๆ ดังกลาวขางตน ปญหาเรื่องการมีเพศสัมพันธกอนวัน อันควร เปนปญหาที่ถูกหยิบยกมาเปนปญหาระดับประเทศที่ตองระดมทรัพยากรจากหนวยงานตาง ๆ เขามารวมมือกันในการแกไขปญหานี้ เพราะหาไมรีบแกไขจะทําใหเกิดปญหาสังคมดานอื่น ๆ ตามาอีก มากมาย 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 84 

กรณตี ัวอยางที่เกย่ี วขอ งในชีวิตประจําวนั กรณตี ัวอยา งที่ 1 การต้ังครรภก อ นวัยอนั ควร : ผลกระทบตอ ตนเอง ผลกระทบตอตวั ของวยั รุนทั้งทางรา งกายและจติ ใจ การต้งั ครรภท ไี่ มพึงประสงคใ นชว งวัยรนุ การเจรญิ เติบโตและความสมบูรณท างรา งกาย ทาํ ให เกิดความพรอ มทางภาวการณเจรญิ พนั ธุส งู มาก การต้งั ครรภท ่ีไมพ ึงประสงคของวัยรุน เกิดจากการมี เพศสมั พันธกอ นวยั อนั ควร เปน การต้ังครรภในขณะท่ที ง้ั สองฝายยงั ไมม คี วามพรอมในทกุ ๆ ดาน จึงกอ ใหเกดิ ปญหาตามมาอยางมากทั้งทางดานครอบครัว เศรษฐกจิ และสังคม และปญ หาการตง้ั ครรภที่ไมพ ึงประสงคน ้ี สงผลกระทบตอ อนาคตของวยั รุนอยางมากดวย ผลจากการตัง้ ครรภท ่ไี มพงึ ประสงค มีดงั น้ี 1. ฝายหญิงทเี่ ปน ฝา ยต้ังครรภสวนใหญกาํ ลงั ศึกษาเลา เรียนอยู เม่ือตัง้ ครรภข้นึ มากไ็ มอ าจ ศกึ ษาเลา เรยี นตอ ไปได ทาํ ใหต องออกจากการศึกษากลางคัน อนาคตการเรยี นกห็ มดไป เม่อื คนเราหมกมนุ กับเรือ่ งเพศ มเี วลาอยกู นั มาก จะทาํ ใหสนใจการเรยี นนอ ยหรือไมสนใจการเรยี นเลย มักขาดเรยี นบอ ย หรอื หนเี รยี นไปเลย หลายคนตองลาออกจากโรงเรยี น โดยเฉพาะฝา ยหญงิ จะพบมาก และงานวจิ ยั สวนใหญ พบวาผลของการมเี ซ็กในวยั รนุ สมั พันธก บั พฤติกรรมการเรียนและผลการเรยี นท่ีตกตํ่าลงดว ยบางรายเมือ่ ต้งั ครรภก ็ไมกลาบอกพอ แม ผปู กครอง จึงตดั สนิ ใจหนีออกจากบานไปเผชิญชีวิตดวยตนเอง เม่อื คลอดลูกก็ จะเกิดปญหาตามมามากมาย โดยเฉพาะปญ หาทางเศรษฐกิจและปญหาสงั คม 2. บางกรณตี ดั สินใจทาํ แทง เพื่อยุตกิ ารตง้ั ครรภ โดยหวงั วาเมอ่ื ไมตงั้ ครรภแลวจะสามารถ กลบั มาใชชวี ติ และศึกษาเลา เรยี นไดตามปกติ แตใ นความเปน จรงิ แลว การทําแทงเปน เร่ืองทีผ่ ิด ทงั้ ทางดาน ศลี ธรรม กฎหมายและคา นยิ มของสังคม และท่สี าํ คัญทีส่ ุดคือสงผลกระทบอยางมากตอ สขุ ภาพ ในบางราย ทีท่ าํ แทงโดยผทู าํ ไมใชแพทยอาจเปน อนั ตรายรนุ แรง เชน ตกเลือด ตดิ เช้ือ อยา งรนุ แรง ทําใหเ สยี ชวี ิตหรอื บางรายอาจตอ งผา ตัด ตัดมดลูกทิง้ ทําใหไ มส ามารถตัง้ ครรภไ ดอกี เลยตลอดชวี ติ 3. บางกรณีเมอื่ ต้งั ครรภข ึ้นมาจะทาํ ใหเ กดิ ภาวะจาํ ยอมท่ีตอ งแตงงานกัน โดยท้งั สองฝา ย ยงั ไมม ีความพรอ มสาํ หรบั การใชช ีวิตคูทีต่ องมภี าระเลีย้ งดบู ตุ ร ทําใหเ กดิ ปญหาครอบครวั ซงึ่ นําไปสูการหยา รางในทส่ี ดุ 4. ปญหาทางดานจติ ใจและอารมณ วยั รุนท่มี ีปญหาการต้ังครรภไ มพ งึ ประสงค มกั จะมี ความรูส กึ วา ตนทําผดิ เกดิ ความละอายใจและวติ กกังวลวาคนอืน่ จะรคู ดิ ถงึ ฝา ยชายจะรับผิดชอบหรอื ไม พอ แมจ ะคดิ อยา งไร ทําใหเ ก็บตวั เกิดความเศรา โศก รูสึกเครยี ดแตสิง่ เหลานีจ้ ะลดนอ ยลงไดถา คนใน ครอบครัวยอมรับฟง ปญ หาทเี่ กิดข้ึนและใหอ ภยั 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 85 

5. การท่ีวยั รนุ มเี พศสัมพนั ธเ สรมี ากข้นึ ทาํ ใหก ารมองเหน็ คณุ คา ตนเองเปล่ยี นไป การมี เพศสมั พนั ธระหวางวยั รุน สง ผลใหวัยรนุ มองกิจกรรมทางเพศเปนเพียง “การแลกเปล่ียน” อารมณและวตั ถุ ทางเพศ ยงิ่ เม่ือมีบอยครง้ั ข้นึ การเคารพและเหน็ คณุ คา ตนเองกจ็ ะย่งิ นอยลง 6. การติดเชื้อโรคติดตอทางเพศสมั พนั ธ การมีเพศสัมพนั ธอ าจทาํ ใหเกดิ การติดเช้อื โรคตดิ ตอ ทางเพศสมั พนั ธไ ด ทส่ี ําคัญคอื โรคในกลุม กามโรคและโรคเอดส โดยเฉพาะโรคเอดสเ ปนโรคที่กําลัง แพร ระบาดและทาํ ใหเกดิ ปญ หาทางสงั คมอยางมาก ท้งั ยังเปน โรคท่ีไมมยี าหรอื วิธีการรกั ษาท่ที ําใหห ายขาดได และไมม วี คั ซนี สําหรบั ปอ งกันโรคน้ี การติดเช้อื โรคเอดสจ งึ ทําใหเกดิ ปญหาสขุ ภาพและ ปญ หาสงั คมตามมา ทัง้ ยงั ทาํ ลายอนาคตอกี ดว ย กรณีตัวอยา งที่ 2 เผยแนวโนม เด็ก ป. 6 - ม.ตน ทอ งไมพ รอ มเพิ่มขน้ึ เมื่อ 17 พฤศจิกายน 2553 สาํ นักงานสง เสริมสวัสดภิ าพและพิทกั ษเดก็ เยาวชนผดู อ ยโอกาสและ ผูส งู อายุ (สท.) รว มกับเครือขา ยเยาวชนเพอ่ื การเปลย่ี นแปลง (Youth Net) จดั แถลงขา วและเสวนาเรอื่ ง \"จดุ เปลยี่ น\" เพือ่ วยั รนุ มีสขุ ภาวะทางเพศท่ีปลอดภยั และเปน สุข โดยนายกิตติพันธ กันจนิ ะ ผูประสานงาน Youth Net ไดเ ปด เผยถงึ ผลสาํ รวจความคดิ เห็นจากกลุมเดก็ และเยาวชนอายุ 15-24 ป รวมทง้ั ผูป กครองและ ประชาชน ระหวา งวนั ที่ 1-30 ส.ค.ทผ่ี า นมา วา รอ ยละ 42.8 ของเยาวชนเหน็ วา ผูปกครอง และคร-ู อาจารยม ี ความเช่ือวา เยาวชนไมใ ชตวั ปญ หาแตก าํ ลงั เผชญิ ปญหา รอ ยละ 42.2 เห็นวาผูปกครองและครสู ามารถเปด ใจสอ่ื สารเรือ่ งเพศไดอ ยางปกติ รอ ยละ 40.4 สนบั สนนุ ใหม ีทางเลอื กทหี่ ลากหลายสาํ หรับเยาวชนทที่ องไม พรอม และเขา ถึงบริการยตุ ิการตง้ั ครรภที่เปน มิตร ไมโ ดนตดั สินคณุ คา ดถู กู ตําหนิ และปฏิเสธเจา หนาที่ รฐั และเอกชน นอกจากนยี้ ังเห็นวา ควรสนบั สนุนใหมกี จิ กรรมทสี่ อดคลอ งวิถชี วี ิตทางเพศของ เยาวชน สนับสนุนการสอนเรือ่ งเพศศกึ ษาอยางรอบดาน ใหมีพน้ื ที่ปลอดภัย ไมส นบั สนนุ ใหส อ่ื ผลิตซํ้าภาพ ในเชิง ลบวา เยาวชนเปน ตัวปญ หา และไมเช่อื วาการสอนเร่ืองเพศศกึ ษาเปรยี บเหมอื นการชโ้ี พรงใหกระรอก โดยมี ขอ เสนอเชงิ นโยบายวารฐั บาลควรมีกลไกระดับชาตผิ ลกั ดนั นโยบายและมาตรการ ทาํ งานเรือ่ งเพศศกึ ษาใน กลุมเด็กและเยาวชนอยา งทว่ั ถงึ และตอ เน่ือง สง เสริมความรเู ร่อื งเอดสแ ละเพศศกึ ษา และสง เสรมิ บริการท่ี เก่ยี วกับสขุ ภาพทางเพศท่เี ปน มิตรกับเดก็ และเยาวชน ดาน น.ส. จิตติยา วาจี เครือขาย Youth Net กลาววา เทาที่สัมผัสเยาวชนในตางจังหวัดพบวา การเรียนรูและปองกันการมีเพศสัมพันธผานส่ือตางๆ คอนขางนอย ทําใหเกิดปญหาทองโดยไมพรอม และมีแนวโนมมากข้ึนชวงรอยตอ ป.6 และมัธยมตน ท่ีพบระดับ ป.6 ก็ทองแลว สวนหน่ึงเปนเพราะ ไมไดรับการชี้แนะท่ีถูกตอง พอแมไมมีเวลาใหเพราะสวนใหญประกอบอาชีพเกษตรกร และยังมองเปน เร่อื งของการรักนวลสงวนตวั 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 86 

ขณะท่ีนางจรรยา ทนะมิตร หัวหนาฝายระบบติดตามและดูแลนักเรียน โรงเรียนสันติราษฎร วทิ ยาลัย กลา ววา ท่โี รงเรยี นจะพบความสัมพันธเชิงชูสาวของเด็กมัธยมตนไมลึกซ้ึงเทากับมัธยมปลาย บางคู ถงึ ขน้ั มีเพศสัมพันธก็มี หากสงั คมเขา ใจและใหค วามรูในทางทีถ่ กู รวมถงึ พอ แมเ ปดใจยอมรบั กจ็ ะทาํ ใหเดก็ อยูในระบบโรงเรียนท่ีเราดูแลใหอยูในกรอบไดมากกวาการสรางความไมเขาใจและกดดันใหเด็กออกจาก ระบบโรงเรียนและเดนิ หลงทาง (ขอ มูลจาก http://hilight.kapook.com/view/43632) (ขอมลู จาก http://www.m-society.go.th/content_stat_detail.php?pageid=467) 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 87 

กจิ กรรมที่ 11 ใหนักศึกษายกกรณีตัวอยางท่ีเก่ียวกับเน้ือหาเรื่อง การต้ังครรภกอนวัยอันควรมา 1 เรื่อง ความยาวอยา งนอย 1 หนา กระดาษ ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 88 

6.2 กลุมรายวิชาศาสนาและหนาท่พี ลเมือง (สค 31002) 6.2.1 การเมืองเรอื่ งใกลตวั 1) หลกั พื้นฐานการปกครองระบอบประชาธิปไตย ประชาธปิ ไตย คือ ความเสมอภาคและอสิ รภาพ หลกั การดังกลา วถกู สะทอนให เห็นผานทางความเสมอภาคทางกฎหมายของพลเมืองทุกคน และมีสิทธิเขาถึงอํานาจโดยเทาเทียมกัน สวนอิสรภาพไดมาจากสิทธิและเสรีภาพตามท่ีกฎหมายบัญญัติ ซึ่งจะไดรับการคุมครองเสมอกัน โดยรัฐธรรมนูญในระบอบประชาธิปไตยถือวาสามารถสนองความตองการของประชาชนดีกวาระบบอื่น และแนวคิดประชาธิปไตยสามารถสรางระบบการเมืองท่ีอํานวยการพัฒนาประเทศไดเปนอยางดี การปกครองระบอบประชาธปิ ไตย จะตอ งมหี ลักการท่สี าํ คัญ ดังตอไปน้ี (1) หลกั อาํ นาจอธิปไตยของปวงชน ซ่งึ หลักการนอ้ี าจเรยี กไดว า เปน หลักการ หรือประเดน็ สาํ คญั ของประชาธปิ ไตย ในหลกั การนกี้ ารปกครองประเทศตา งๆตอ งแสดงใหเ หน็ วา ประชาชนเปน เจาของอํานาจอธิปไตยในรปู แบบท่ีสมบรณู ท ส่ี ดุ (2) หลักสิทธิและเสรีภาพ หลักการท่ีแสดงใหเห็นวาเปนประชาธิปไตยนั้น ประชาชนตองมีหลักประกันสิทธิเสรีภาพ ซ่ึงถือวาเปนพื้นฐานทางการเมือง และมีสิทธิเสรีภาพในการ แสดงออกไมวาจะเปนดานความคิดเห็น การพูด การเขียน การพิมพโฆษณา การรวมกลุมจัดต้ังพรรค การเมือง การเลือกต้ัง การใชสิทธิทางการเมือง และมีเสรีภาพในการแสดงออก ซ่ึงถือเปนความเสมอภาค ทางกฎหมาย (3) หลักความสูงสุดของกฎหมาย ซ่ึงถือเปนหลักการมูลฐานของระบอบ ประชาธิปไตย อยางหน่ึงท่ีถือวากฎหมายเปนหลักสูงสุด รัฐบาลจะปฏิบัติการใดๆ ตองอยูภายใตกฎหมาย ซ่ึงจะตรงกับหลักการที่วาเปนหลักนิติรัฐ (Rule of Law) โดยเฉพาะกฎหมายหลักหรือกฎหมายพ้ืนฐานท่ี เปน กฎหมายมหาชน คอื รัฐธรรมนญู นั้นตองมีหลักประกนั สิทธิเสรีภาพของประชาชน มีหลักการประกันให ฝายตุลาการแยกเปนอิสระจากฝายบริหาร หลักการสูงสุดของกฎหมายนี้ รวมถึงการท่ีศาลมีความเปนอิสระ ในการพจิ ารณาคดีตา งๆ ซึง่ แสดงใหเห็นถงึ การที่ศาลสามารถเปน ทพ่ี ่งึ ของประชาชนได (4) หลักการเสียงขางมาก หลักการดังกลาวนี้ถือวาเปนวิธีการในการปฏิบัติใน ระบอบประชาธิปไตย เพ่ือตัดสินใจในปญหาตางๆ ซ่ึงหลักการเสียงขางมากนี้ถือวาการตัดสินใจทั้งหลาย ของรัฐบาลในระบอบประชาธิปไตยจะตองเปนไปตามความปรารถนาของคนสวนใหญ แตหลักการเสียง ขา งมากในระบอบประชาธปิ ไตยนี้ สิทธิของเสยี งขา งนอ ยจะตองไดรับการเคารพ (ขอ มลู จาก http://www.free-webboard.com/view.php?nm=saedang&qid=884) 2) หนาที่ของประชาชนไทย บทบญั ญตั ิของรัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ไดก าํ หนดหนาที่ ของประชาชนไทยไวใ นหมวด 4 หนาท่ีของชนชาวไทย ดังนี้ 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 89 

(1) บุคคลมีหนาท่ีพิทักษรักษาไวซ่ึงชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย และการปกครองระบอบ ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข ตามรัฐธรรมนูญน้ี (มาตรา 70) โดยมีเจตนารมณ เพื่อ กําหนดใหเ ปนหนาทีข่ องบคุ คลทุกคนในการพิทกั ษร กั ษาชาติ ศาสนาและพระมหากษัตริย และการปกครอง ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข ซึ่งหลักการดังกลาวเปนหลักการเดิมตามท่ีได บญั ญตั ไิ วใ นรัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช 2540 แตแกไขถอ ยคําเพือ่ ใหชดั เจนยง่ิ ข้ึน (2) บุคคลมีหนาท่ีปองกันประเทศ รักษาผลประโยชนของชาติและปฏิบัติตามกฎหมาย (มาตรา 71) โดยมีเจตนารมณเพ่ือกําหนดใหประชาชนชาวไทยมีหนาท่ีตอประเทศ บุคคลที่เปนประชาชน ชาวไทยทุกคนตองมีหนาที่ในการปกปองประเทศไมวาดานใดๆ รวมทั้งตองรักษาผลประโยชนของชาติ มีหนาที่เคารพและปฏิบัติตามกฎหมาย เพ่ือใหประเทศและประชาชนมีความผาสุก ซึ่งหลักการดังกลาวเปน หลักการเดิมตามท่ีไดบัญญัติไวในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 แตเพ่ิมให ประชาชนชาวไทยมีหนา ที่รักษาผลประโยชนของชาติดวย (3) บุคคลมีหนาที่ไปใชสิทธิเลือกตั้ง (มาตรา 72) บุคคลซึ่งไปใชสิทธิหรือไมไปใชสิทธิ โดยไมแจงเหตุอันสมควรที่ทําใหไมอาจไปใชสิทธิได ยอมไดรับสิทธิหรือเสียสิทธิตามที่กฎหมายบัญญัติ การแจงเหตุที่ทําใหไมอาจไปเลือกต้ังและการอํานวยความสะดวกในการไปเลือกตั้งใหเปนไปตามท่ี กฎหมายบัญญัติ โดยมีเจตนารมณเพื่อใหประชาชนชาวไทยมีสวนรวมในการเลือกตัวแทนของตนเขาสู ระบบการปกครอง กําหนดใหบุคคลท่ีมีสิทธิเลือกตั้งมีหนาท่ีตองไปใชสิทธิเลือกต้ัง ดังน้ัน รัฐตองมีหนาท่ี โดยตรงในการอํานวยความสะดวกและจัดใหสามารถใชสิทธิเลือกตั้งไดโดยงาย การไมไปใชสิทธิเลือกตั้ง โดยไมม ีเหตุอันสมควรยอมเสียสิทธิบางประการตามที่กฎหมายกําหนดแลวแตกรณี ในทางตรงกันขามหาก ไปใชสิทธิเลือกต้ังยอมไดสิทธิบางประการตามที่กฎหมายบัญญัติเชนกัน เพ่ือเปนการจูงใจใหบุคคลไปใช สิทธิเลือกต้ังควบคูกับการตัดสิทธิของผูไมไปใชสิทธิเลือกต้ัง ท้ังนี้ เพื่อปองกันการซ้ือสิทธิขายเสียงอีกทาง หนึ่งดวย ซ่ึงหลักการดังกลาวเปนหลักการเดิมตามท่ีไดบัญญัติไวในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช 2540 (ขอมลู จาก http://thaipoliticsgovernment.org/wiki/) 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 90 

กรณตี วั อยางท่ีเกย่ี วของในชวี ิตประจําวนั กรณตี ัวอยางที่ 1 ไมไปใชส ทิ ธจิ ะเสยี สิทธิ รัฐธรรมนูญนอกจากจะคุมครองสิทธิของประชาชน โดยเทาเทียมกันแลว ยังไดกําหนดหนาท่ี ของประชาชนชาวไทยไวหลายประการ ที่สําคัญคือ หนาท่ีพลเมือง กําหนดใหประชาชนชาวไทยมีหนาที่ ปฏิบัติตนตามกฎหมายปองกันประเทศรับราชการทหาร เสียภาษีอากร พิทักษ ปกปอง สืบสาน ศิลปวัฒนธรรม และภูมิปญญาทองถิ่นรวมทั้งการรักษาไวซ่ึงชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย และการปกครอง ระบอบประชาธปิ ไตยอนั มีพระมหากษัตริยท รงเปน ประมุข หนา ที่ตามกฎหมายเลือกตงั้ กําหนดใหป ระชาชนชาวไทยทกุ คนมหี นาท่ีไปใชส ิทธเิ ลอื กตั้ง ถาใครไมไ ปเลือกตัง้ โดยไมแ จงเหตุกจ็ ะทาํ ใหเ สยี สทิ ธติ ามทก่ี ฎหมายกาํ หนดสทิ ธเิ ลอื กต้ังของประชาชนที่ สําคญั กวา นัน้ คอื การทีป่ ระชาชนพงึ ตระหนักถึงความรบั ผดิ ชอบตอ บานเมอื งทปี่ ระชาชนควรเปนผกู ําหนด ถงึ ภาระความรบั ผิดชอบตอ ตนเองและสังคมท่ีจะเลอื กคนดเี พอ่ื ไมใ หป ระเทศสูญเสียโอกาส ทัง้ นีเ้ พราะการ เลอื กต้ังเปนวาระแหงชาตแิ ละภาระทางการเมืองของประชาชนตามระบอบประชาธปิ ไตย (ขอ มลู จาก http://socialscience.igetweb.com/index.php?mo=3&art=140927) เมอ่ื กฎหมายกาํ หนดใหเปน หนาทแี่ ลว หากผูใดไมไ ปเลอื กตัง้ ตามหนาทีแ่ ละไมไปแจงสาเหตุ ทไ่ี มสามารถไปเลือกตัง้ จะเสยี สิทธิทางการเมือง 8 ประการ ดงั นี้ 1. สทิ ธยิ นื่ รอ งคัดคา นการเลือกตั้ง ส.ส., ส.ว., สก. , ส.อบจ. , สท., ส.อบต. และสมาชกิ สภา เมอื งพทั ยา รวมท้ังผูบ รหิ ารทองถิน่ เชน นายกเทศมนตรี นายก อบจ. ถาเห็นวา มีการทุจรติ การเลอื กต้ัง 2. สทิ ธริ อ งคัดคา นการเลอื กตง้ั กาํ นัน ผูใหญบา น ถา เหน็ วาการเลือกตง้ั ไมส จุ ริต 3. สทิ ธิสมคั รรบั เลอื กตั้ง ส.ส., ส.ว., ผบู ริหารทอ งถน่ิ สมาชกิ สภาทอ งถิ่น 4. สทิ ธสิ มคั รรับเลอื กตงั้ เปนกาํ นนั ผูใหญบาน 5. สิทธิเขาชือ่ รอ งขอเพ่อื ใหร ฐั สภาพิจารณากฏหมาย 6. สทิ ธเิ ขา ยื่นรอ งขอเพื่อให ส.ว. มีมตถิ อดถอนบคุ คลในตําแหนงสาํ คญั เชน นายกมนตรีหรอื รฐั มนตรีท่ีมีพฤติกรรมสอไปในทางทจุ ริต เปนตน 7. สิทธิเขาชอื่ รอ งขอใหส ภาทองถ่ิน เชน สภา อบต. สภาเทศบาล พจิ ารณาขอ บญั ญัตทิ องถ่นิ 8. สิทธิเขาชอื่ รอ งขอใหถ อดถอนสมาชกิ สภาทอ งถิน่ เชน สภา อบต. สภาเทศบาล หรือ ผบู รหิ ารทองถิ่น เชน นายก อบต. นายกเทศมนตรเี ทศบาล และนายก อบจ. เปนตน (ขอมูลจาก http://gotoknow.org/blog/janena/152370) 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 91 

กรณีตัวอยางท่ี 2 ประชาชนเปน อยางไร มักไดผ ูแทนอยางน้นั วฒั นธรรมทางการเมอื ง หมายถงึ ความรคู วามเขา ใจในเรอื่ งความคดิ และความเชื่อ ความสาํ นกึ ในทางการเมืองที่สมาชกิ ของสงั คมหนึ่งๆ มตี อ ระบบการเมอื งการปกครองของสงั คม ของเขาวา มีรูปแบบการปกครองแบบใด มีหนว ยงานหรอื องคก ารทางการปกครองอะไรบา ง ตวั เขาเองมบี ทบาทสทิ ธิ หนาที่ตอกระบวนการทางการเมอื งอยางไร เพยี งใด มคี วามรสู ึกนกึ คดิ ทพ่ี อใจหรือไมตอ ระบบการเมือง การปกครองทเี่ ปนอยู ดวยเหตนุ ีพ้ ฤตกิ รรมทางการเมอื งของบุคคล ในสงั คมจะมีลกั ษณะใดก็ขน้ึ อยกู ับ วัฒนธรรมทางการเมืองที่สมาชกิ ของสังคมน้ันๆ ยดึ ถอื วัฒนธรรมทางการเมืองของสังคมจะเปนอยางไร ยอมขึ้นอยูกับอิทธิพลของวัฒนธรรมของ สังคมหรือวัฒนธรรมสวนรวมของสังคมน้ัน ท้ังนี้เพราะวัฒนธรรมทางการเมืองเปนสวนหนึ่ง ของ วัฒนธรรมทั่วๆ ไปของสังคม เชน วัฒนธรรมทางสังคมหรือวัฒนธรรมสวนรวมของสังคมนั้น เนนการใช อํานาจบังคับมากกวาเหตุผลของคนในสังคมน้ันๆ เชน รัฐบาล ผูปกครอง บิดามารดา ครูอาจารย บุคคล ตางๆ เหลานี้ จะมีลักษณะใชอํานาจมากกวาเหตุผล ก็จะทําใหวัฒนธรรมทางการเมืองของสมาชิกในสังคม ยอมไดรับผลกระทบไปดวย อันอาจเปนเหตุใหสมาชิกของสังคมขาดความรู ความเขาใจในทางการเมือง การปกครอง ไมกลาแสดงความคิดเห็น ขาดความรับผิดชอบตอสิทธิหนาท่ีของตนเองที่มีตอระบบการเมือง การปกครอง ถาตองการใหสมาชิกในสังคมยึดถือวัฒนธรรมทางการเมืองแบบใด เราอาจจําเปนตอง ปรับปรุงเปล่ียนแปลงวัฒนธรรมทางสังคมโดยสวนรวมและองคกรทางการเมืองใหสอดคลองกับระบบ การเมืองการปกครองอันพึงประสงคน้ันดวยเชนกัน ตัวอยางเชน ในสังคมไทยถาตองการใหสมาชิกใน สังคมมีวัฒนธรรมทางการเมืองการปกครองแบบประชาธิปไตย ก็ตองปรับปรุงเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมทาง สังคมสวนรวม และสถาบันทางการเมืองการปกครองใหเปนแนวทางเดียวกันกับระบอบการปกครองแบบ ประชาธิปไตย กลาวคือ สมาชิกของสังคมสวนใหญจะตองเปนบุคคลท่ีมีเหตุผล รูจักพินิจพิเคราะหในสิ่ง ตางๆ มากขน้ึ ไมหลงเชอื่ อยางงมงาย มีความคิด มพี ฤติกรรมแบบประชาธิปไตย สามารถเปนไดทั้งผูนําและ ผูตามที่ดี รูกาลเทศะ เปดโอกาสใหแสดงความคิดเห็นไดโดยไมตัดสินและประเมินตามความคิดของตน สวนสถาบันทางการเมืองการปกครอง ก็ควรตองมีลักษณะขององคกรเปนประชาธิปไตยดวย ในเยาวชนรุน ใหมๆ ควรมีการพัฒนาและเปล่ียนแปลงจากระบบวัฒนธรรมใหมๆ ใหสามารถดําเนินชีวิตตามแนวทาง การเมอื งการปกครอง แบบประชาธิปไตยดวย (ขอ มูลจาก http://socialscience.igetweb.com/index.php?mo=3&art=140927) 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 92 

กิจกรรมที่ 12 ใหน กั ศึกษายกกรณตี วั อยาง ท่ีเก่ยี วกับเน้ือหาเรอ่ื ง การเมืองเรอื่ งใกลต วั มา 1 เรอื่ ง ความยาว อยา งนอย 1 หนา กระดาษ ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 93 

6.3 กลุม รายวชิ าการพฒั นาตนเอง ชมุ ชน สงั คม สังคมจะอยูไดอ ยา งสงบดว ยความรวมมือของสมาชกิ ทุกคนในสังคม ถา ทกุ คนรว มมอื กัน สังคมกจ็ ะสงบสขุ ด่ังคาํ พดู ทว่ี า “สงั คมสันตสิ ขุ ไดด ว ยตัวเรา” 6.3.1 แนวทางการปอ งกนั และแกไ ขปญ หาเพือ่ การอยรู วมกันอยา งสนั ติสุข ปจจุบันสังคมกําลังประสบปญหาตางๆ มากมาย เชน ปญหาครอบครัว ปญหา การศึกษาและปญหาเศรษฐกิจ เปนตน ทั้งน้ีเพราะมนุษยมีความตองการไมมีท่ีส้ินสุด ไมรูจักความพอดี ความพอใจ ไมเดินสายกลาง ไมใชวิจารณญาณในการแกไขปญหา จึงกอใหเกิดปญหาสังคมนานัปการ อยางไรก็ตาม มนุษยยังมีศาสนาเปนเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ เปนเคร่ืองมือในการอบรมขัดเกลาสมาชิกของ สงั คม จึงควรนาํ หลกั ธรรมของศาสนาไปแกไขปญหาในชีวติ ประจาํ วันเพือ่ การอยูร ว มกนั อยางสนั ติสขุ ดังน้ี 1) ปญหาครอบครัว แนวทางการปองกันและแกปญหา คือ ทุกคนในครอบครัว โดยเฉพาะสามีภรรยา ควรปฏิบัติตนตามหลักฆราวาสธรรม 4 ซ่ึงเปนขอปฏิบัติสําหรับผูครองเรือน มี 4 ประการ คือ สจั จะ หมายถงึ ความจริงใจ ซือ่ สัตยตอกนั ทมะ หมายถึง การขม ใจ หกั หามใจไมไหกระทํา ในสิ่งท่ี ไมดีตาง ๆ ขันติ หมายถึง ความอดทนตอความยากลําบาก ความตรากตรําและความเจ็บใจ จาคะ หมายถึง การเสียสละความสุขสบายสวนตัว เพื่อพรอมท่ีจะชวยเหลือเกื้อกูลผูอื่น และหลักความสุข ของคฤหัสถ 4 คือ สุขเกิดแตการมีทรัพย สุขเกิดแตการจายทรัพย สุขเกิดแตการไมมีหนี้ และสุขเกิดแตการ ประกอบการงานทป่ี ราศจากโทษ 2) ปญหาการศึกษา เชน เรียนไมได ไมเขาใจเรื่องท่ีเรียน ขาดสมาธิ แนวทางการ ปองกันและแกปญหาควรใชหลักธรรมสติปฏฐาน หมายถึง ที่ต้ังของความระลึกไดมี 4 ประการ คือ กายานปุ ส สนา หมายถึง การตัง้ สตกิ ําหนดใหรูเ ทาทนั กายในอิริยาบถตา ง ๆ เวทนานปุ ส สนา หมายถึง สติ กําหนดใหรูเทาทันความรูสึกท่ีเกิดขึ้น จิตตานุปสสนา หมายถึง สติกําหนดใหรูเทาทันสภาพและอาการของ จิตวาแจมใส สงบ หรือฟุงซาน และธัมมานุปสสนา หมายถึง สติกําหนดใหรูเทาทันสภาวธรรมที่เกิดข้ึนใน ชีวิต และใชหลักสติสัมปชัญญะ หมายถึง การรูตัววาปจจุบันตนคือใคร ทําอะไร ที่ไหน เมื่อไร อยางไร เพอ่ื อะไร ซึง่ ตองมสี ติกาํ กบั การกระทาํ ตลอดเวลา 3) ปญหาเศรษฐกิจ เชน ปญหาคาครองชีพสูง ปญหาตกงาน ปญหาความไม กาวหนาในการประกอบอาชีพ ปญหาดังกลาวควรใชหลักธรรม หลักทิฏฐธัมิกัตถประโยชน 4 หมายถึง ธรรมเพ่ือเปนไปในประโยชนปจจุบัน มี 4 ประการ คือ (อุ อา กะ สะ) อุฏฐานะสัมปทา หมายถึง มีความ ขยันหม่นั เพียรในการทาํ งาน อารักขสัมปทา หมายถึง รูจักรักษาทรัพยสมบัติที่หามาได รูจักเก็บหอมรอมริบ กัลยาณมิตตตา หมายถึง การคบคนดีเปนมิตร และสมชีวิตา หมายถึง รูจักกําหนดรายไดรายจายเลี้ยงชีวิต แตพ อดี ไมฟ ุม เฟอยหรือฝดเคอื ง 4) ปญหาสังคม เชน ปญหายาเสพติด ปญหาอาชญากรรม ปญหาคอรัปช่ัน และ ปญหา การตัดไมทําลายปา เปนตน แนวทางการปองกันและแกปญหาควรใชหลักเบญจศีล หมายถึง 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 94 

ขอปฏิบัติสําหรับละเวนการทําความชั่ว5ประการ เพ่ือควบคุมกาย วาจา ใจ ใหเปนปกติสุข คือ ไมฆาสัตว ไมลักทรัพย ไมประพฤติผิดในกาม ไมพูดเท็จและไมด่ืมสุรา และเบญจธรรม หมายถึง ขอปฏิบัติสําหรับ ใหบุคคลทําความดี 5 ประการ คือ มีความเมตตากรุณา มีสัมมาอาชีวะ มีการสํารวมในกาม มีความสัตย และมสี ตสิ มั ปชญั ญะ 5) ปญหาการปกครอง เชน ผูใตบังคับบัญชาไมถูกกับผูบังคับบัญชา ลูกจางไม พอใจนายจาง ลูกนองไมพอใจหัวหนา แนวทางการปองกันและแกปญหาควรใชหลักธรรม พรหมวิหาร 4 หมายถึง ธรรมของพรหมหรือธรรมะของผูเปนใหญ ไดแก เมตตา คือ ความปรารถนาให ผอู นื่ ไดร บั สุข กรุณา คอื ความปรารถนาใหผูอ่ืนพนทกุ ข มทุ ติ า คือ ความยินดีเมื่อผูอ่ืนไดดี และอุเบกขา คือ การรูจัก วางเฉย และหลักสังคหวัตถุ 4 หมายถึง หลักธรรมท่ีเปนเครื่องมือยึดเหนี่ยวจิตใจผูอ่ืน มี 4 ประการ ไดแก ทาน คือ การให ปยวาจา คือ การพูดจาออนหวาน พูดมีสาระ อัตถจริยา คือ ประพฤติในส่ิงที่เปน ประโยชนแ กผ อู ่ืน และสมานตั ตตา คือ มีความประพฤติเสมอตน เสมอปลาย หากมนุษยทุกคนตางนําแนวทางและหลักธรรมที่ตนเล่ือมใส นับถือและศรัทธา นํามาใชในชีวิตประจําวันเพื่อใหพนจากความทุกข พบกับความสุข ซ่ึงหากแตละคนสามารถปฏิบัติได ก็จะ สงผลใหสังคมและประเทศชาตมิ ีความเจรญิ กาวหนาและมีการพฒั นาอยางย่งั ยนื กรณีตวั อยางทเ่ี กยี่ วของในชีวิตประจาํ วัน กรณีตัวอยางท่ี 1 นักการเมอื งบกุ รุกฮุบปา อนุรกั ษ ศรีสะเกษ – ชาวบา นแฉ “นายทนุ ” รวม คนมีส-ี ขรก.-ผูม อี ิทธิพล-นกั การเมอื งบกุ รกุ ฮุบ ปาอนรุ ักษ อําเภอภูสิงห จังหวัดศรสี ะเกษ กวา 3,000 ไร ขณะชาวบา นเคยรวมตวั ประกาศสูต ายเพ่อื ปกปอ ง ปา ผืนนม้ี าแลว แตก ลับถูกเจา หนา ที่รัฐกลา วหาสรางเร่ืองขึน้ มาเอง สดุ ทนหลงั พบปาถูกทําลายเกือบหมดสิน้ ตองลุกข้ึนตอสอู ีกครัง้ วันน้ี (30 กันยายน 2553) เมื่อเวลา 13.30 น. ผูสื่อขาวรายงานวาเครือขายองคกรอนุรักษ ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม จังหวัดศรีสะเกษ นําโดยดาบตํารวจฉัตรชัย จันทะศิลา ประธาน เครือขายฯ ไดเชิญสื่อมวลชนและเจาหนาท่ีท่ีเก่ียวของลงพ้ืนที่ตรวจสอบขอเท็จจริง กรณีมีขบวนการบุกรุก ทําลายปาหวยศาลาฝงซาย ซึ่งเปนปาอนุรักษตามมติคณะรัฐมนตรี ป พ.ศ. 2530 (เรื่องทบทวนหลักเกณฑ และเงื่อนไขการกําหนดสภาพปาเส่ือมโทรม) เน้ือที่กวา 3,000 ไร บริเวณบานเขาแดง ตําบลโคกตาล อําเภอภูสิงห จังหวัดศรีสะเกษ พรอมใหขอมูลวา กลุมผูบุกรุกมี 4 กลุม คือ กลุมทุน จากตางจังหวัด กลมุ ขา ราชการ กลมุ ผมู ีอทิ ธพิ ลในพ้นื ทีแ่ ละกลมุ นกั การเมอื ง ไดเขา มาทําการบุกรุกพน้ื ทป่ี า ชุมชนและไดจับ จองท่ีดินปลูกกลวย ยางพารา ทําใหประชาชนในพ้ืนท่ีชุมชนดั้งเดิมไดรับความเดือดรอน เน่ืองจากไม สามารถรักษาทรัพยากรธรรมชาติของชุมชนไวได และจนถึงปจจุบันยังมีการบุกรุกอยางตอเนื่อง อีกทั้งมี 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 95 

การขมขูประชาชนท่ีลุกขึ้นมาปกปองผืนปาน้ีไว จึงเรียกรองใหหนวยงานท่ีเกี่ยวของไดเขามาดูแลเรื่องน้ี อยางจริงจัง กอนทีป่ า จะหมดไป นายยอด ใจมนต อายุ 51 ป อดีตประธานปาชุมชนบานเขาแดง ตําบลโคกตาล อําเภอภูสิงห จังหวัดศรีสะเกษ กลาววา ขบวนการบุกรุกปาแหงนี้เร่ิมจากนายทุนไดเขามาดูพ้ืนที่และจับจองไวกอน จากนน้ั ไดว า จางใหคนในพนื้ ที่เขา ไปแผวถางปา โดยจะหาคนสมัครใจซึ่งสวนใหญเปนวัยรุนหรือคนท่ีไมมี งานการทํา รับจางหากินอยางเดียว เม่ือไดเงินมาก็จะพากันนําไปซื้อเหลากินไปตัดตนไม พอตัดเสร็จ กลางวันกจ็ ะขุดหลุมท้งิ ไว พอชวงเวลากลางคืนก็จะนํายางพาราไปปลูกท้ิงไวคนที่รับจางแผวถางปามีท้ังคน ในพ้ืนท่ีและนอกพื้นที่ แรกเริ่มจะทําไมก่ีคนแตพอมีคนมารับจางไดเงินทุกวันก็มีคนอื่นทําตาม ทําใหเพ่ิม จํานวนมากข้ึนเร่ือยๆ โดยคนท่ีตัดไมนี้จะไดแคเงินคาจาง สวนคนท่ีจางไดท่ีดิน ซึ่งสวนใหญลวนแตเปน นายทนุ ทม่ี าจากนอกพ้ืนท่ีแทบท้งั สน้ิ นายยอด กลาวตอวา สําหรับคนท่ีมาวาจางใหชาวบานบุกรุกปาน้ัน เปนคนมีสีรวมอยูดวย เพราะกอนหนาน้ีมีการบุกรุกเหมือนกัน แตเมื่อถูกขับไลก็จะท้ิงพื้นที่ไปนานถึงจะกลับมาทําใหม แตปจจุบันไมเปนอยางนั้น เพราะคนมีสีเขามารวมทําใหปาหมดเร็วข้ึน โดยคนท่ีไดประโยชนเปนคนนอก พ้ืนท่ีทั้งส้ินเพราะคนในทองถ่ินเราไมทํา และพวกเราเคยรวมตัวกันลุกขึ้นตอสูมาแลวเม่ือป พ.ศ. 2545 ตอมาป พ.ศ. 2547 ไดจดทะเบียนเปนปาชุมชน รักษาปากันมาโดยตลอด แตพอเปลี่ยนผูนําคนใหมได ประชมุ ยกเลกิ ปา ชุมชนใหกลายเปนปาสาธารณะและปลอยใหมีการบกุ รุกทาํ ลายปาจนแทบจะไมเหลือแลว “ พวกเราเคยประกาศสตู ายเพอ่ื ปกปก รกั ษาปาผนื น้ีเอาไวใหลกู หลาน ซง่ึ ทางเจา หนาที่ไดเขา มา พบและใหพาไปดูพ้ืนที่ แตก ลบั มาบอกวา พวกเราสรา งเรือ่ งขึ้นมา เลยรูสึกทอ แตว ันน้เี หน็ เจา หนา ที่ของรฐั มี ทาทีเอาจริงเอาจังกบั เร่ืองนี้ เลยลุกขึ้นมาตอ สูอ กี ครง้ั ” นายยอด กลาว (ทีม่ า http://manager.co.th/Local/ViewNews.aspx?NewsID=9530000137638) กรณีตวั อยางที่ 2 สังคมตัวรอด แนวโนมพงุ ! ลกู ท้ิงพอแม นักวิชาการจี้รัฐบาลเรงผลักดันประเด็นผูสูงอายุเปนวาระแหงชาติ เปดผลสํารวจนากังวล แนวโนมถูกลูกหลานทอดทิ้งมากข้ึน ขณะท่ีอีก 20 ปขางหนาตัวเลขคนชราจะพุงสูงเปน 1 ใน 4 ของ ประชากรท้งั หมด ศาสตราจารยศศพิ ัฒน ยอดเพชร อาจารยคณะสงั คมสงเคราะหศาสตร มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร กลา ววา สงั คมไทยเรม่ิ เขาสสู งั คมผูสูงอายุ โดยประชากรวัยเด็กเร่ิมลดจาํ นวนลงพอๆ กับประชากร วัยแรงงาน ขณะที่ประชากรวัยสูงอายุกลับเพ่ิมมากข้ึน สาเหตุสําคัญมาจากสภาพสังคม เศรษฐกิจ ท่ีเปล่ียนแปลงไป ทําใหผูหญิงมีบุตรเฉลี่ยจํานวนลดลง จาก 5.4 คน ในป พ.ศ. 2503 เหลือเพียง 1.85 คน ในป พ.ศ. 2553 ขณะทอี่ ายุเฉล่ียของคนไทยเพ่ิมขึ้นจาก 71.7 ปในปจจุบัน เปน 76.4 ป ภายใน 20 ปขางหนา 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 96 

การเปลี่ยนแปลงของโครงสรางดังกลาวทําใหสัดสวนประชากรผูสูงอายุ ตอสัดสวนประชากรท้ังประเทศ เพิ่มจากรอยละ 7 เปน รอยละ 11 และจะเพม่ิ เปน รอยละ 25 ในป พ.ศ. 2573 \" จากการสาํ รวจพบวาปจจบุ นั ผูสูงอายุอยตู ามลาํ พังมากขน้ึ จากรอยละ 3.6 ในป พ.ศ. 2537 เพ่ิมข้ึนเปน รอ ยละ 7.6 ในป พ.ศ. 2550 ผสู งู อายุทอี่ ยกู ับคสู มรสลาํ พังมีรอยละ 11.6 ในป พ.ศ. 2537 เพ่ิมเปน รอ ยละ 16.3 ในป พ.ศ. 2550 ขณะทแี่ นวโนม ทน่ี ากังวลคือสัดสวนของผสู ูงอายุที่อาศยั อยกู บั ลกู ลดลง ตามลําดบั จากรอยละ 73.6 ในป พ.ศ. 2537 เหลอื 65.7 ในป พ.ศ. 2545 และเหลือรอ ยละ 60.2 ในป พ.ศ. 2550 ทาํ ใหการแสดงความรกั ความหว งใยลดลง โอกาสใกลช ดิ กับคนในครอบครวั ลดลง การแสดงความรกั ตองพ่งึ พาเทคโนโลยกี ารส่ือสารอยา งโทรศัพทมอื ถอื มากขึ้น\" ศาสตราจารยศศพิ ัฒน ยอดเพชร กลาววา รฐั บาลจะตองมกี ารวางระบบบรกิ ารดูแลผสู ูงอายุ ระยะยาว รองรับสงั คมผูส ูงอายใุ นวนั ขางหนา เพราะสงั คมไทยเหลือเวลานอ ยมากในการปรับตัวกบั โครงสรา งประชากรใหม ทมี่ จี าํ นวนผูส ูงอายุในสัดสว นที่มากอยา งไมเ คยเกดิ ข้นึ มากอ น อนั จะสง ผล กระทบตอเศรษฐกจิ สังคม ส่ิงแวดลอม วัฒนธรรมและดานอ่ืนๆ ตอ ไป รฐั บาลจึงควรกาํ หนดผลักดันแผน ผูส งู อายเุ ปนวาระแหงชาติ เพอ่ื ใหประเด็นผูส งู อายไุ ดรับความสนใจ โดยเพม่ิ บทบาทใหแ กอ งคการปกครอง สว นทอ งถ่นิ (อปท.) เปนผูดแู ลผูส งู อายุในชมุ ชน เพราะเปนองคก รทอ่ี ยูในพ้ืนที่ ใกลช ิดชาวบา น มคี วาม เขาใจและดแู ลผสู งู อายไุ ดดี (ขอมูลจาก http://hilight.kapook.com/view/51156 ขาวจากไทยโพสต) 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 97 

กิจกรรมที่ 13 ใหน กั ศึกษายกกรณตี วั อยา งท่เี กี่ยวกับเนือ้ หาเรอ่ื ง สังคมสนั ติสุขไดด วยตัวเรา มา 1 เร่อื ง ความยาวอยางนอ ย 1 หนากระดาษ ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 98 

กลมุ ท่ี 7 กลมุ รายวชิ าการประกอบอาชีพและพฒั นาอาชีพ เรื่องท่ี 1 การจัดการความรูเ พ่อื ใชในการประกอบอาชพี และพัฒนาอาชพี การจดั การความรเู ปน กระบวนการในการพัฒนาคน พัฒนางาน และพัฒนาองคกรไปพรอมๆ กัน โดยให ความสําคัญกับความรูที่ฝงลึกอยูในตัวบุคคล และความรูท่ีมีผูบันทึกหรือถายทอดลงในส่ือตางๆ เพ่ือ ยกระดบั ความรทู ีม่ คี ณุ คาสามารถนําไปใชไ ดจริงและผานการคัดกรองจากประสบการณแลววาเปนความรูที่ นําสกู ารปฏิบตั ิได ในการประกอบอาชีพและพัฒนาอาชีพก็เชนกัน การจัดการความรูจะทําใหเราไดเรียนรูรวดเร็ว ยิ่งข้ึน โดยไมตองลองผิดลองถูกดวยตนเอง แตนําวิธีปฏิบัติท่ีเปนเลิศของผูอ่ืนมาประยุกตใชในบริบทและ สิ่งแวดลอมของเรา ซ่ึงบางคร้ังอาจทําใหเกิดวิธีการปฏิบัติท่ีดีๆ จากการผสมผสานระหวางวิธีของเขาและ วธิ ีของเรา ขนั้ ตอนในการจัดการความรใู หมน น้ั มี 5 ขั้นตอนสําคัญ คอื 1. การกาํ หนดหวั ขอ ความรู เพ่ือใชพัฒนาธุรกิจอาชพี วา ควรจะมีหวั ขอความรอู ะไรบางที่ สามารถครอบคลมุ ใชพฒั นาการดาํ เนนิ สคู วามเข็มแขง็ มน่ั คงยง่ั ยนื ได ตัวอยางการกําหนดหวั ขอความรู 2. การแสวงหาความรู เปนกิจกรรมตอเนื่องจากการระบุหัวขอความรู คณะทํางานของ กลมุ อาชพี จะตองปฏบิ ตั กิ ารสบื คน ขอ มูลสารสนเทศจากภูมปิ ญ ญาในกลุมอาชีพและแหลงความรูตาง ๆ โดย ใชก ระบวนการ ดังน้ี 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 99 

3. การแลกเปลย่ี นเรยี นรู เพ่อื สรุปแนวทางการพัฒนาเปน กิจกรรมทใี่ หค ณะทํางาน ทแี่ ยกกันไปแสวงหาความรู ทาํ ผลสรปุ ความรู หลักฐาน รองรอยตาง ๆ มานําเสนอแลกเปลยี่ นเรยี นรแู ละ รว มกันสรปุ จดั เขาระบบงานจดั เปน รปู แบบแนวทางเพอ่ื การพัฒนา 4. การประยุกตใชความรู เปนกิจกรรมตอเนื่องจากการแลกเปล่ียนเรียนรู ดวยการนํารูปแบบ แนวทางมาทดลองประยุกตใชความรู ความจริง บันทึกผลการทดลอง ทดลองซ้ําจนม่ันใจในขอมูลผล การทดลองท่ไี ดแ ลว ประเมินสรปุ ผล 5. การสรปุ องคค วามรู เปนการนาํ ขอมลู สารสนเทศ ผลสรปุ การทดลองมาเขยี นเปน เอกสาร คูมอื ดําเนินงานทปี่ ระกอบดว ย 5.1 ภาพรวมระบบของงาน 5.2 ระบคุ ณุ ภาพและมาตรฐานของผลผลติ ทีต่ อ งเกิดขึ้น 5.3 ระบุกจิ กรรมแสดงขัน้ ตอนการจดั การ การปฏิบัตกิ าร ใชภาษาทร่ี ดั กุม สามารถเรยี นรูทําตามได 5.4 ระบุปจจยั ดาํ เนินงานและมาตรฐานท่ตี องการ เอกสารคูมือดําเนินงานหรือองคความรู จะเปนเอกสารความรูใชดําเนินงานและควบคุม การทํางานใหเกดิ คุณภาพได จึงเปน ความรูทถ่ี ูกยกระดบั ใหสูงสง ขึน้ เปนระยะ ๆ อยา งตอเนื่อง ใชปฏิบัติการ สรา งความสําเรจ็ ความเขมแข็ง มั่นคง ยัง่ ยืน ใหก ลมุ อาชีพ กรณตี วั อยางท่เี ก่ยี วขอ งกับชวี ติ ประจําวัน มาลีเปนเจาของธุรกิจหองเชาในยานรังสิต ซ่ึงบริเวณดังกลาวมีผูประกอบการหองเชาหลายราย รวมทั้งวีระและสายใจ ซึ่งเปนเพ่ือนสนิทของมาลีดวย ในขณะท่ีวีระและสายใจประกอบธุรกิจนี้เปนไป อยางราบรื่นและมีผูมาเชาไมขาดสาย แตหองเชาของมาลีกลับวางไมคอยมีผูสนใจ ดังนั้น มาลีจึงได โทรศัพทถามถึงเวลาวางของเพื่อนท้ังสองคนใหออกมาสังสรรคและพูดคุยกับเธอ ในเร่ืองการทําธุรกิจ หอ งเชา ใหป ระสบผลสาํ เร็จ จากการพูดคุยเธอไดสรุปแนวคิดจากเพอ่ื นทง้ั สองคนได ดงั นี้ 1. ข้นั การเตรยี มการ 1.1 ปรับปรุงตกแตงหองพกั ใหอยูใ นสภาพดี 1.2 ส่งิ แวดลอมตองปรับปรุงใหดดี ว ย 1.3 กําหนดราคาคาเชา ใหช ดั เจนและเวลาของการปรับคาเชาหอ งเหมาะสม 1.4 ระบบนา้ํ ระบบไฟตองไดต ามมาตรฐาน และการเรยี กเกบ็ คา นํา้ คาไฟ ชัดเจน 1.5 มกี ติกาการเขา ออกและกติกาการอยรู ว มกันที่ผูเชารบั ได 1.6 มพี ้ืนท่ใี ชสอยสวนกลางและสวนตวั แยกชดั เจน 1.7 ราคาเหมาะสมกบั กลมุ เปาหมาย 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 100 

2. ข้ันดําเนนิ การ 2.1 มีการประชาสมั พนั ธท่วั ถงึ 2.2 ใหขอมลู ท่เี ปนจริง 2.3 การดูแลผเู ชา ดว ยความเสมอภาค 2.4 ใหค วามชว ยเหลือผเู ชาตามความจาํ เปนท่เี หมาะสม 2.5 การสอื่ สารพูดคยุ ดมี มี ารยาทใหเ กยี รติ 2.6 รวมแกป ญหา เม่ือมปี ญ หาเกิดขนึ้ แกผ เู ชา 2.7 ดาํ เนินการถกู ตอ งตามกฎหมายขอบงั คับของการเปด ธรุ กิจหองเชา จากนั้นมาลีกท็ ดลองปรบั ปรุงในแตละขอ ที่ไดรบั ความแนะนาํ ปรากฏวา ผลประกอบการดขี น้ึ เพราะใชก ารจดั การความรู โดยการกําหนดหวั ขอความรู แสวงหาความรู แลกเปลี่ยนเรียนรูสรุป องคความรู และการประยกุ ตใชความรู กิจกรรมที่ 14 ใหน กั ศกึ ษาเลือกเรื่องในชวี ติ ประจาํ วนั ของนกั ศกึ ษา แลว ดําเนนิ การตามข้ันตอนการจัดการความรู เมื่อเสร็จส้ินแลว ใหส รุปองคความรทู ่ีไดร บั วา มอี ะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………….. 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 101 

เรอ่ื งที่ 2 การพฒั นาตนเองเพอื่ การประกอบอาชพี และขยายอาชพี ในการประกอบอาชพี และการขยายอาชีพนนั้ สิง่ สาํ คัญทีส่ ุดก็คือผูประกอบการเองวาเราจะสามารถ ประกอบอาชพี นีไ้ ดห รอื ไม หรอื จะขยายอาชพี ของตนเองไปในทิศทางใดจึงจะเหมาะสมในการขยายอาชพี สามารถขยายได 2 แนว ดงั นี้ 1. แนวระนาบ น่นั คือทาํ ธุรกจิ เดิมแลว เปด สาขาเพมิ่ ข้ึน 2. แนวดิ่ง นําธุรกิจเช่ือมโยงกับธุรกิจเดิม เชน ธุรกิจเดิมเปดรานขายอาหาร ก็เพ่ิมการขาย ขนมหวาน ขายเคร่อื งดมื่ ขายของทรี่ ะลึกเพ่ิมขน้ึ ในสถานประกอบการเดิม การท่ีจะประกอบอาชีพใดหรือขยายอาชีพของตนนั้นเราควรวิเคราะหตนเอง โดยใชปรัชญา คิดเปน มาวิเคราะหก อนตัดสนิ ใจ ดังนี้ 1. ขอ มูลตนเอง 1.1 ตนมีทุนเพยี งพอหรอื ไม 1.2 ตนสามารถควบคุมกจิ การทเี่ พิม่ ข้ึนไดห รอื ไม 1.3 เปน สิ่งทต่ี นรักและอยากทาํ จรงิ หรอื ไม 1.4 ตนมีเครือขา ยในการใหความรว มมอื สง เสริมสนับสนนุ หรือไม 2. ขอมลู ทางวิชาการ 2.1 ตนมีความรเู พียงพอหรอื ไม 2.2 ตนสามารถวางแผน กาํ กับ ตดิ ตาม อยางเปนระบบหรือไม 2.3 ตนมแี หลง ศึกษาหรือเขาถึงขอ มูลความรไู ดดีเพยี งใด 3. ขอ มลู ทางสังคม 3.1 ครอบครวั เห็นดวยหรอื ไม 3.2 เพอ่ื นๆ หรอื เครอื ขา ยใหการสนับสนนุ หรอื ไม 3.3 สังคมยอมรับและถกู กฎหมายหรือไม 3.4 กระทบตอ สง่ิ แวดลอมและบริบทอนื่ ๆ หรือไม เม่ือวิเคราะหตนเองแลวตัดสินใจจะประกอบอาชีพหรือขยายอาชีพของตนก็ควรมีการวางแผน โดยมขี ั้นตอน ดงั นี้ 1. กําหนดวตั ถปุ ระสงคใหชดั เจน 2. ดคู วามเปน ไปไดในแตล ะวัตถุประสงคแ ละสามารถวดั ผลได 3. กาํ หนดขนั้ ตอนการทาํ งานและวางแผนการประกอบอาชพี หรอื ขยายอาชพี 4. ปฏิบัติการตามแผน 5. ปรบั แผนใหเ หมาะสม 3-34_4_สค33015_หนวย2 หนา 102 

6. วัดและประเมนิ ผลการประกอบอาชีพหรือขยายอาชพี ในการวางแผนน้นั จะตองคาํ นงึ ถงึ ความเสย่ี งและปองกนั ความเสย่ี งทอ่ี าจจะเกดิ ขึน้ ในการ ปองกันความเสีย่ งจะตองวางแผนเพอื่ ควบคุมตัวแปรทอ่ี าจจะเกดิ ขึ้นกบั สงิ่ ตอ ไปนี้ 1. ความเสี่ยงในกระบวนการผลิต 1.1 แรงงาน 1.2 วตั ถดุ บิ 1.3 เทคโนโลยี 1.4 เวลา 2. ความเส่ียงในตวั สินคาและบริการ 2.1 คุณภาพ 2.2 ปรมิ าณ 2.3 การบรรจหุ ีบหอ 2.4 การขนสง 3. ความเส่ยี งในการตลาด 3.1 สวนแบงการตลาด 3.2 ความตองการของตลาด 3.3 ความผันผวนของตลาด 4. ความเส่ยี งของลูกคา 4.1 การเปลี่ยนแปลงความตองการ 4.2 การเปลีย่ นแปลงรสนยิ ม 4.3 การเปลี่ยนแปลงของอํานาจการซอ้ื ดงั นั้นผปู ระกอบการจะตอ งหาวิธีการพฒั นาตนเองใหเทาทนั เหตกุ ารณเ พื่อใหก ารประกอบอาชพี และขยายอาชพี เปน ไปอยางมน่ั คง วธิ กี ารพัฒนาตนเอง มดี ังนี้ 1. การศกึ ษาดว ยตนเอง 1.1 ศกึ ษาจากเอกสารหนงั สอื 1.2 ศึกษาจากอนิ เตอรเนต 1.3 ศึกษาจากบคุ คลผรู ู 2. ศึกษาจากกระบวนการกลมุ 2.1 จากกจิ กรรมประชมุ สัมมนาทเ่ี ปน ทางการ 2.2 จากการเสวนากลมุ โดยมวี ตั ถปุ ระสงค 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 103 

2.3 จากการแลกเปล่ียนเรยี นรูข องผทู สี่ นใจในเร่อื งเดยี วกนั 2.4 จากอนิ เตอรเนต็ เชน Web block, Face Book เปนตน 3. ศกึ ษาจากการเขา อบรม หรือศกึ ษาจากสถาบนั การศกึ ษา 3.1 หลักสูตรระยะสนั้ 3.2 หลกั สูตรระยะยาว 3.3หลักสตู รเพ่มิ วิทยฐานะ กรณีตวั อยางที่เกย่ี วขอ งกบั ชีวติ ประจําวัน ประชาประกอบอาชพี ธรุ กิจการทองเที่ยวมีโปรแกรมการทอ งเทีย่ วท่นี า สนใจมากมายทาํ ใหม ลี กู คา ประจาํ ใชบรกิ ารอยบู อ ยๆ โดยไดเปดสาํ นกั งานทรี่ าชเทวี กทม. มีลูกคาเรียกรองใหเ ปดบรกิ ารท่เี ชยี งใหม และหาดใหญ ซึ่งเปน เรือ่ งทา ทายความสามารถ เพราะมีผลประกอบการพอทีจ่ ะดําเนนิ กจิ การไดแ ละมี เจา หนา ที่ท่มี ีความสามารถพอทีจ่ ะเปนผูจ ดั การสาขา แตภ รรยาไมอ ยากใหดาํ เนินการเนอ่ื งจากลูกชายยงั อยใู นชวงวยั รนุ และตอ งการเอาใจใสจ ากพอ และ แม ประชาไดว ิเคราะหตนเองจากปรชั ญาคดิ เปนทําใหเขาตดั สินใจ ไมเปดสาขาท่ตี างจังหวดั เพระขอ มลู ทางสังคมที่เกย่ี วขอ งแลว ไปขยายอาชีพในแนวด่งิ แทน คอื เพ่ิมการเปน ตัวแทนจําหนายตวั๋ เครื่องบินและ จองท่ีพกั ซงึ่ กเ็ พ่ิมรายไดใหไมน อ ยรวมทัง้ ครอบครวั ก็มีความสุข ปจจบุ ันลกู ชายกป็ ระสบความสาํ เรจ็ ทาง การศึกษาสอบเขา มหาวทิ ยาลัยท่มี ชี ื่อเสียงได มโี อกาสอยูกบั พรอมหนา ถา หากเขาตดั สนิ ใจเปด สาขา ตา งจงั หวัดอาจเกดิ ความลม เหลวทางครอบครัวและไมม ีกําลังใจ พลอยทาํ ใหธ รุ กจิ ทีเ่ ปด ใหมย า่ํ แยอกี กอ็ าจ เปน ได 3-34_4_สค33015_หนว ย2 หนา 104