knowledge_th_20160109103227_1

อ้วน11 ตวั “ชโวี้ รดั ค ” ปั จจุบัน การเจ็บป่วยและเสียชีวิต (ก่อนวัยอันควร) ของคนไทยมีสาเหตุมาจากโรคไม่ติดต่อเร้ือรัง (Non-communicable Diseases: NCDs) และปัจจัยเส่ียงท่ีเป็นผลจากปัญหาพฤติกรรมสุขภาพท่ี ไมเ่ หมาะสมเพมิ่ มากขนึ้ การศกึ ษาภาระโรคจากปจั จยั เสย่ี งของประชากรไทย พ.ศ. 2552 พบวา่ “โรคอว้ น” เปน็ ปจั จยั เสย่ี งและภยั เงยี บสำคญั อนั ดบั 1 และอนั ดบั 6 ของการสญู เสยี ปสี ขุ ภาวะในหญงิ ไทยและชายไทย ตามลำดบั กำรสำ� รวจสขุ ภำพประชำชนไทยโดยกำรตรวจรำ่ งกำย ส�ำหรับคนไทย โรคอ้วนยังคงเป็นปัญหำใน ทัว่ ประเทศ ล่ำสุดในปี 2552 พบคนไทยอำยุ 15 ปีขึน้ ไป กลุ่มคนรวย หรอื ผมู้ อี ันจะกิน แต่กนิ อย่ำงไม่ถกู ต้อง มำกกวำ่ 1 ใน 3 มีภำวะนำ้� หนกั เกินและอว้ น (ดชั นีมวลกำย มำกกว่ำกลุ่มคนจนหรอื ผูม้ รี ำยไดน้ อ้ ย จำกแนวโนม้ หรอื BMI ต้งั แต่ 25 กก./เมตร2 ขน้ึ ไป) ซ่งึ เพม่ิ ข้นึ กวำ่ 2 เทำ่ ของระดับรำคำอำหำรจำนดว่ นและอำหำรขยะ รวมถงึ เมอ่ื เทยี บกับผลกำรสำ� รวจรอบแรก ในปี 2534 ขอ้ มูลตำ่ งๆ เคร่ืองด่ืมที่มีปริมำณน�้ำตำลเป็นส่วนประกอบสูงท่ี ช้ีใหเ้ หน็ ชดั เจนวำ่ คนไทย ไมว่ ำ่ ชำยหรอื หญงิ เด็ก วยั ทำ� งำน ถกู ลงเม่อื เทียบกบั กำ� ลงั ซ้อื ของคนไทยท่ัวไปท่เี พม่ิ ขน้ึ หรอื สงู อำยุ ฐำนะรำ่� รวย ปำนกลำงหรอื ยำกจน อำศยั ในเขต คำดว่ำ อีกไม่นำนปัญหำนี้จะกลำยมำเป็นภัยเงยี บ ชนบทหรือในเขตเมอื ง ก�ำลงั “อ้วน” มำกขึ้นอย่ำงตอ่ เนอ่ื ง คุกคำมสุขภำพของกลุ่มคนรำยได้ปำนกลำงและ เทียบกันใน 10 ประเทศอำเซียน โรคอ้วนในชำยไทยปัจจบุ ัน รำยไดน้ อ้ ยท่ีมขี อ้ จำ� กดั ในดำ้ นกำ� ลงั ซอ้ื และทำงเลอื ก มีควำมชุกสูงเป็นอันดบั ที่ 4 ขณะที่ หญิงไทย แซงหน้ำไป ในกำรบริโภคอำหำรทดี่ ีต่อสุขภำพเพิ่มมำกข้ึน อยูใ่ นอันดบั ที่ 2 เปน็ รองเพยี งหญิงมำเลเซยี เทำ่ น้นั เหมอื นท่ีเกดิ ขึน้ ในกล่มุ ประเทศที่พฒั นำแลว้ ุอตสาหกรรมและกโาลรกตาลาิภ ัวฒน ควดามปธเจปรุ จนกัยจิเมอสอืา่ิงวงหแถิ าชีวกรวีดาแติรลลพะอวเฒัมคฒั รทนนอ�าาธงงทรดปการจม�างมจยเศธยัภแรรุราลษกะพะดฐจิค-,บัรกา ฯเปานจิศลนจแยิ รฯอเลมจษาะทกฐสหาบกงัางคุิจรคสค,มงั กลสคากังมราคกร(มรทค,ะเ่ีมปจแนาลลายยี่ คะตนวมวัไัฒปขข)นอนสงธงซรเู ปแรอลมระเม ทคโนโ ลยสี าอ� รสเ กาต็ร และรา นสะดวกซอ้ื ปจจัยพฤติกรรม -- กกทปเชาจาา นงรรโจรกบใัยคคชแารแวไพล“ยมโิลาภะลโต ะมครคพงัิดวเอคงคตฤาาารมอตอหนเยีเิกสรวาแดย่ีรือ้ รลนงรรเะ”ตงัหมกออลเาสน� ราย่ีๆมบงกี ุหอจิ -----น�รกี่ๆสคกทกฯรล่อาีาววแรรรฯนายลปมศทมบูอ ะจรำึกุคาปงจ,ูศษคจายััยทาลจน,ัศเยั,ศนภสรรคูมะวษตภิดนฐ,ิาับบกคครคุ,ิจวาคสเยาขมไลงั ตดชคอพอมน� นื้บท่ี - เปชจ นจัยเพเฉศพอาาะบยุคุ คล โรคอว น: ปจ จัยกำหนดระดบั บคุ คลและปจจยั ส่ิงแวดลอ ม 8 สุขภาพคนไทย 2557

สถำนกำรณ์โรคอ้วนทีก่ �ำลังทวีควำมรุนแรง คนกลุ่มต่ำงๆ (accessibility) โดยเฉพำะอำหำรทไี่ ม่ดี เพม่ิ ขน้ึ น้ี มที ม่ี ำท่ไี ปจำกหลำยสำเหตดุ ว้ ยกนั ท้งั ปจั จยั ใน ต่อสุขภำพ ซ่ึงมีควำมหลำกหลำยเพ่ิมขึ้น เข้ำถึงหรือ ระดบั ปจั เจกบคุ คล และปจั จยั สงิ่ แวดลอ้ มเชงิ โครงสรำ้ ง หำซ้ือได้ง่ำยโดยคนทกุ วยั ในทกุ พ้นื ท่ี ทั้งนีส้ ่วนใหญม่ ักมี ทำงกำยภำพ เศรษฐกิจ สังคมและวฒั นธรรม เด็กและวัยรุ่นเป็นกลุ่มเป้ำหมำยส�ำคัญ ค่ำนิยมและ ทศั นคตบิ ำงประกำรท่ยี งั คงมอี ยใู่ นสงั คมไทย เชน่ มมุ มอง ดว้ ยวถิ ชี ีวติ ท่เี ปล่ยี นแปลงไป ลกั ษณะกำรท�ำงำน ต่อเดก็ อ้วนจ�้ำม�่ำว่ำ น่ำรัก เป็นเด็กสมบูรณ์แข็งแรง ทีใ่ ช้แรงงำนน้อยลง รวมถงึ กำรเดนิ ทำงคมนำคมตดิ ตอ่ โตขึน้ แล้วก็จะผอมเอง เปน็ อีกเร่ืองที่ควรต้องมีกำรปรับ สอื่ สำรทส่ี ะดวกสบำยกวำ่ แตก่ อ่ น ทำ� ใหค้ นไทยโดยเฉพำะ และสร้ำงควำมเข้ำใจใหม่ เช่นเดียวกับกำรปลูกฝัง ในสังคมเมือง มีกำรเคลื่อนไหวร่ำงกำยและมีกิจกรรม ข้อค�ำนึงในกำรเลือกซือ้ อำหำรทคี่ วรให้ควำมส�ำคัญกับ ทำงกำยที่ลดลง ใช้เวลำในแต่ละวันไปกับหน้ำจอ เรอ่ื งหลกั โภชนำกำรเก่ยี วกบั คณุ คำ่ สำรอำหำรและสมดลุ คอมพวิ เตอร์ โทรทัศนห์ รอื โทรศพั ท์ และกำรเดนิ ทำงบน ของพลังงำนที่จะได้รับ มำกกว่ำเพียงเรื่องรสชำติ ท้องถนนซึง่ มีกำรเคลื่อนไหวค่อนข้ำงน้อยเป็นส่วนใหญ่ ควำมชอบหรอื ควำมอยำกที่จะกนิ อำหำร ในแตล่ ะวนั หำกไม่นับเวลำนอน (ประมำณ 8.4 ช่ัวโมง) โดยเฉลี่ยคนไทยใช้เวลำกับกำรท�ำกิจกรรมที่มีกำร สขุ ภำพคนไทย 2557 ฉบบั นี้ น�ำเสนอ 11 หมวด เคลอื่ นไหวรำ่ งกำยนอ้ ยมำกถึง 13.3 ชวั่ โมง นอกจำกน้ี ตัวชีว้ ัด “โรคอ้วน” โดยแบ่งพื้นทีก่ ำรน�ำเสนอเป็น กำรสำ� รวจในปี 2555 พบว่ำ ชำยไทยและหญงิ ไทยทม่ี ี 3 สว่ นหลกั เกีย่ วกับสถำนกำรณป์ ัญหำโรคอว้ น รวมถึง กจิ กรรมทำงกำยท่เี พยี งพอ เพยี งรอ้ ยละ 71.7 และ 62.4 ภำระและผลกระทบ ในหมวด 1-3 ปจั จยั และสำเหตุท่มี ำ ตำมล�ำดับ ของปัญหำโรคอ้วนที่มีแนวโน้มเพ่ิมขึ้น ในหมวด 4-9 และส่วนสุดท้ำย หมวด 10 และ 11 เปน็ เรอื่ งเก่ียวกบั ขณะท่ี กำรใช้พลังงำนจำกกจิ กรรมทำงกำยและ ขอ้ เสนอแนะในระดบั บคุ คล รวมถงึ นโยบำยและแนวทำง กำรออกก�ำลังกำยมีแนวโน้มลดลง แต่กำรรับพลังงำน ในกำรจดั กำรปญั หำโรคอว้ นท่เี กดิ ขน้ึ ในชว่ งท่ผี ำ่ นมำของ จำกกำรบริโภคอำหำรและเครือ่ งดมื่ กลับมีแนวโน้ม ประเทศไทย.... เพิ่มข้ึนและเกินควำมต้องกำร โดยเฉพำะจำกอำหำร ขนมกรุบกรอบและเครื่องดืม่ ท่มี ีปริมำณน�้ำตำล ไขมัน และโซเดยี มเปน็ สว่ นประกอบสงู กำรทำนอำหำรนอกบำ้ น และกำรซือ้ อำหำรส�ำเร็จรูปมำทำนทีบ่ ้ำนมีแนวโน้ม เพ่มิ ข้นึ โดยท่อี ำหำรสว่ นใหญม่ กั มรี สชำติหวำน มนั เคม็ และใหพ้ ลงั งำนท่ีสงู กวำ่ อำหำรปรงุ เอง ในทำงตรงกนั ขำ้ ม กำรบริโภคผักและผลไม้กลับน้อยและไม่เพียงพอ ตำมปริมำณท่ีแนะนำ� พฤติกรรมกำรบริโภคอำหำรที่ไม่ดีต่อสุขภำพที่ พบมำกขน้ึ สว่ นหน่งึ เปน็ ผลมำจำกปจั จยั ทำงส่งิ แวดลอ้ ม ด้ำนอำหำรที่เปลีย่ นไป กำรเติบโตอย่ำงรวดเร็วของ ตลำดและอตุ สำหกรรมกำรผลิตอำหำรและเคร่ืองด่ืม ธรุ กจิ รำ้ นอำหำร ซเู ปอรส์ โตรแ์ ละรำ้ นสะดวกซ้อื แฟรนไชส์ สง่ ผลกระทบตอ่ จำ� นวนชนดิ และประเภทของอำหำรทม่ี ี กำรจำ� หนำ่ ย (availability) และกำรเข้ำถงึ อำหำรของ 11 ตัวชี้วัด “โรคอว้ น” 9

คนไทย “อ้วน” แค่ไหน กว่า 1 ใน 3 ของคนไทย มีภาวะ “น้�าหนกั เกนิ ” และ 1 ใน 10 “อ้วน” ในระยะ 2 ทศวรรษ (ปี 2534-2552) คนไทยอายุ 15 ปขี นึ้ ไป มอี ตั ราของภาวะนา้� หนกั เกนิ เพมิ่ ขนึ้ 2 เท่า (จาก 17.2% เป็น 34.7%) และภาวะอ้วนเพ่ิมขึ้นเกือบ 3 เท่า (จาก 3.2% เป็น 9.1%) ปัญหาโภชนาการเกิน โดยเฉพาะในเด็กปฐมวัยและเด็กวยั เรียน เป็นวาระทางสุขภาพสำคญั ทีท่ ุกฝ่าย ตอ้ งตระหนักและร่วมมอื แกไ้ ข น้ำ� หนักเกิน ไม่เกิน อว้ น ไม่อว้ น ประเมนิ ง่ำยๆ จำกค่ำดชั นมี วลกำย หรอื Body Mass Index (BMI) ซงึ่ คำ� นวณ จำกนำ้� หนักตวั (กก.) หำรดว้ ยส่วนสูงยกก�ำลังสอง (เมตร2) หำกมคี ำ่ ต้งั แต่ 25 กก./เมตร2 ข้ึนไปตำมเกณฑ์สำกล นนั่ คอื “น�้ำหนักเกนิ ” และตง้ั แต่ 30 กก./เมตร2 ข้นึ ไป คือ “อ้วน” หรือหำกวัดด้วยควำมยำวเสน้ รอบเอว ชำยต้ังแต่ 90 ซม. และหญิงตงั้ แต่ 80 ซม. ขน้ึ ไป ถอื ว่ำ “อว้ นลงพุง” อยางไรเรียกวา “นำ้ หนกั เกนิ ” “อว น” และ “อวนลงพงุ ” ป 2534-2552 คนไทยท่นี ้ำหนกั เกนิ และอวน เพมิ่ จำนวนสูงข้นึ อยา งมาก เกณฑว ดั น้ำหนกั ตัว ࡳ±Ê ҡŠࡳ±à ÍàªÕÂ-ừԿ¤ 2534 17.2 1) ในรอบ 18 ป คนไทยทีน่ ำ้ หนักเกิน ¤‹Ò BMI (¡¡./àÁµÃ2) 2540 22.6 3.2 เพมิ่ กวา 2 เทา คนอว น เพมิ่ เกอื บ 3 เทา ¹éÓ˹¡Ñ ¹ŒÍ < 18.5 < 18.5 ¹Óé ˹ѡàËÁÒÐÊÁ 18.5-24.99 18.5-22.99 2) ป 2552: มากกวา 1 ใน 3 ¹éÓ˹¡Ñ à¡Ô¹ ≥ 25 ≥ 23 5.4 “นำ้ หนักเกนิ ” เกอื บ 1 ใน 10 “อวน” ¹Óé Ë¹Ñ¡à¡¹Ô (ࢌҢ‹ÒÂÍÇŒ ¹) ÍÇŒ ¹ 25-29.99 23-24.99 2547 29.5 7.1 ¹BéÓM˹I≥¡Ñ 2à¡5¹Ô BMÍI≥ÇŒ ¹30 ≥ 30 ¢éÖ¹ä» ≥ 25 ¢Öé¹ä» 2552 34.7 9.1 ÍÃÍŒÒÂÂÅØ 1Ð5¢Í»§¢‚¤¹Öé¹ää»·Â เกณฑวดั เสนรอบเอว àʹŒ ÃͺàÍÇ (ૹµÔàÁµÃ) ≥ 101 ≥ 90 ·èÁÕ Ò: ÊÓ¹¡Ñ §Ò¹ÊÓÃÇ¨Ê¢Ø ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Â (ÊÊ·.), ¨´ËÁÒ¢‹ÒÇÊÞÑ ÞÒ³ÊØ¢ÀÒ¾, Á¡ÃÒ¤Á 2554 ͌ǹŧ¾§Ø (ªÒÂ) ≥ 88 ≥ 80 ¢ŒÍÁÅÙ ¨Ò¡ ÃÒ§ҹ¡ÒÃÊÓÃǨÊØ¢ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Ââ´Â¡ÒõÃǨÃÒ‹ §¡Ò¤Ãé§Ñ ·èÕ 4 »‚ 2551-2552 ÍÇŒ ¹Å§¾Ø§ (Ë- §Ô ) ·èÁÕ Ò: Êӹѡ§Ò¹ÊÓÃǨÊØ¢ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Â (ÊÊ·.), ÃÒ§ҹ¡ÒÃÊÓÃǨÊØ¢ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Â â´Â¡ÒõÃǨÃÒ‹ §¡Ò¤ÃÑ§é ·Õè 4 »‚ 2551-2552 รอ ยละประชากรอายุ 20 ปข ึน้ ไปท่นี ำ้ หนักเกินและอวน (BMI ≥ 25 กก./เมตร2) ป 2551 ค ว ำ ม อ ้ ว น ด ูเ ห มื อ น จ ะ ผูช าย 41.7 33.8 11.7 à©ÅÂèÕ âÅ¡ 35.1 50.5 ผูหญิง แปรผนั ตำมระดับกำรพัฒนำ 62.568.3 25.9 àÁ´àÔ µÍÏàÃà¹ÂÕ ¹µÐÇѹÍÍ¡ 15.7 24.8 51.2 61.2 ประเทศและคุณภำพชวี ิต ควำม àÍàªÂÕ ãµŒáÅеÐÇ¹Ñ ÍÍ¡ ชกุ ของภำวะนำ้� หนกั เกนิ และอว้ น 70 60 22.9 30.5 ของคนไทยก�ำลังเพิม่ ขึน้ อย่ำง ừ¿Ô ¡ µÐÇ¹Ñ µ¡ รวดเรว็ โดยทห่ี ญงิ ไทยมแี นวโนม้ ÂâØ Ã» จะอ้วนสำหัสกว่ำชำยไทยใน ÍàÁÃ¡Ô Ò ทุกตวั ชว้ี ดั ÍÒ¿ÃÔ¡Ò 35.382.3 1311.118..964.4 àÇÂÕ ´¹ÒÁ 101.83.187.822223345..76..6239.1 ใอนวนช1ขาม0ณเยปาปไกะน ททรเอยปห่ีะนั เอนญทดวอศับิงนนั อไมดท4าาบัเยกซทยี ่ี 2น 42.4 2254.8.5 16.1 ¡ÁÑ ¾ÙªÒ 36.4 47.0 ÅÒÇ àÁÕ¹Á‹ÒÏ ÊÔ§¤â»Ã ºÃÙä¹ ÍԹⴹÕàªÂÕ ¿Å Ô»»¹Ê ä·Â ÁÒàÅà«ÂÕ 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 60 70 ËÁÒÂà˵:Ø à»¹š »ÃÐÁÒ³¡Òó⏠´ÂÇÔ¸¡Õ Òà Age-standardized estimation ·ÕèÁÒ: WHO, World Health Statistics 2013 10 สุขภาพคนไทย 2557

ป 2534-2552 น้ำหนกั เกนิ และอว นพงุ ทงั้ ชายไทยและหญงิ ไทย หญงิ ไทย อว นสาหัสกวาชายไทย ในทกุ ตวั ช้วี ดั ÃÍŒ ÂÅÐ รอ ยละชายไทยและหญิงไทยทนี่ ำ้ หนกั เกินและอว น »‚ 2552 ªÒ Ë- §Ô ÃÇÁ 50 (BMI≥25) พงุ ขน้ึ 2.5 เทา และ 2 เทา ตามลำดับ BMI à©ÅÕè (¡¡./Á2) 23.1 24.4 23.8 45 ¤ÇÒÁªØ¡¹éÓ˹ѡà¡Ô¹ (%) 28.4 40.7 34.7 40 43.5 ¤ÇÒÁª¡Ø ͌ǹ (%) 6.0 11.6 9.1 35 ¤ÇÒÁÂÒÇàÊŒ¹ÃͺàÍÇà©ÅÂÕè («Á.) 79.9 79.1 79.5 30 36.5 (¤àÊǹŒÒÃÁͪºØ¡àÍÇͪnj Ò¹ÂÅ≥§¾90§Ø «(Á%.) áÅÐËÞÔ§ ≥80 «Á.) 25 21.9 30.8 30.8 18.6 45.0 32.1 20 23.9 19.4 15 12.2 10 5 0 2534 ËÁÒÂà˵:Ø à©¾Òм·ÙŒ èÕÁÍÕ ÒÂØ 15 »¢‚ é¹Ö ä» 2540 2547 2552 ·ÁèÕ Ò: ÊÓ¹¡Ñ §Ò¹ÊÓÃǨÊØ¢ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Â (ÊÊ·.), ÃÒ§ҹ¡ÒÃÊÓÃÇ¨Ê¢Ø ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Â ËÁÒÂà˵:Ø à©¾ÒСÅÁ‹Ø ÍÒÂØ 18-59 »‚ â´Â¡ÒõÃǨËҧ¡Ò¤Ãéѧ·Õè 4 »‚ 2551-2552 ·ÁèÕ Ò: ÊÓ¹¡Ñ §Ò¹ÊÓÃǨÊØ¢ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Â (ÊÊ·.), ÃÒ§ҹ¡ÒÃÊÓÃǨ ÊØ¢ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Ââ´Â¡ÒõÃǨËҧ¡Ò¤ÃÑ駷Õè 1-4 หำกเปรยี บเทียบในระดับภูมิภำค ปจั จบุ ัน คนไทยอ้วนมำกเป็นอนั ดบั 2 ใน 10 ประเทศอำเซยี น รองจำกมำเลเซีย ซ่งึ หำกแยกดูตำมเพศชำยไทยอ้วนเป็นอันดับที่ 4 ขณะทีห่ ญิงไทยอ้วนเปน็ อันดับที่ 2 ทนี่ ำ่ กงั วลคือ สถำนกำรณเ์ ด็กอ้วนทีม่ ีแนวโนม้ เพ่ิมขึ้นอยำ่ งชดั เจนเช่นกนั จำกกำรสำ� รวจในปี 2552 เด็กไทยปฐมวัย (อำยุ 1-5 ปี) และวัยเรียน (อำยุ 6-14 ป)ี ประมำณ 1 ใน 10 คน มภี ำวะน�ำ้ หนักเกนิ และอ้วน หำกสังคมไทยยังไมต่ ระหนัก ถงึ ปัญหำนี้และช่วยกนั แก้ไข เดก็ อ้วนในวนั น้ีก็จะกลำยเปน็ ผู้ใหญ่อว้ นในวันหนำ้ ซ่งึ จะยงิ่ เพมิ่ ควำมรุนแรงของสถำนกำรณ์ โรคอ้วนและผลกระทบตำ่ งๆ มำกยิง่ ขน้ึ ในอนำคต ภาวะน้ำหนักเกนิ และอว นของเด็กไทย พ.ศ. 2538-2552 ภาวะน้ำหนักเกินและอวนในนกั ศึกษาปรญิ ญาตรี 12 7 มหาวิทยาลัยในจังหวดั เชียงใหม 10 7.9 9.7 7ไม1อวคนน à´¡ç »°ÁÇÑ à´ç¡ÇÂÑ àÃÕ¹ 6.7 8.5 8 6 5.8 5.8 5.4 ใน 100 คน 26 คน (91%) ไมรวู า อว น/ 4 3.3 2อน9วำ้ หนคน/นกั เกิน น้ำหนกั เกิน 3 คน (9%) 2 รตู ัววา อว น/ น้ำหนักเกิน 0 2538 2540 2542 2544 2546 2548 2550 2552 ËÁÒÂà˵Ø: ¹éÓ˹¡Ñ à¡Ô¹áÅÐÍÇŒ ¹ â´Â BMI ≥ 23 ¡¡./Á2) ·èÕÁÒ: ÇÃóÀÒ àÅç¡ÍØ·Ñ áÅФ³Ð, 2554 ËÁÒÂà˵Ø: »°ÁÇÑ ÍÒÂØ 1-5 »‚ áÅÐÇÑÂàÃÂÕ ¹ ÍÒÂØ 6-14 »‚ ·ÁÕè Ò: Å´Ñ ´Ò àËÁÒÐÊÇØ Ãó ã¹ ÃÒ§ҹ¡ÒÃÊÓÃÇ¨Ê¢Ø ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Â â´Â¡ÒõÃǨËҧ¡Ò ¤Ã§Ñé ·èÕ 4 ¾.È. 2551-2552, \"梯 ÀÒ¾à´ç¡\" นอกจำกนี้ คนไทยจ�ำนวนมำกยังคงไม่รู้ตวั ว่ำตนเองมีภำวะน�ำ้ หนักเกินและอ้วน กำรตระหนักและรับรู้ในประเดน็ นี้ เป็นจุดเร่ิมต้นส�ำคัญท่ีจะน�ำไปสู่กำรปรับเปล่ียนพฤติกรรมเพื่อลดควำมอ้วนในระดับปัจเจกบุคคล ซ่ึงต้องเกิดข้ึนควบคู่กับ กำรดำ� เนินนโยบำยและมำตรกำรจดั กำรปญั หำโรคอว้ นในภำพรวม โดยอำศยั ควำมร่วมมือ ร่วมใจจำกทุกฝ่ำยทเ่ี ก่ียวข้อง 11 ตัวชีว้ ดั “โรคอว้ น” 11

ความอว้ นทเ่ี หลอื่ มลา�้ “คนรวย ยังคงเส่ียงอ้วนมากกว่า คนจน” โรคอ้วนเป็นปญั หาของ “คนรวยในประเทศยากจนและคนจนในประเทศร่�ารวย” แมภ้ าวะน�า้ หนกั เกิน และอว้ นของคนไทยยงั เกดิ ข้นึ ในคนรวยมากกวา่ คนจน แตป่ ญั หานม้ี แี นวโนม้ กำลงั เปล่ยี นผา่ นไปสคู่ นจน มากขนึ้ เรือ่ ยๆ ตามระดับการพัฒนาของประเทศและรายไดต้ อ่ หัวประชากรทสี่ ูงขน้ึ สถำนกำรณ์ “โรคอ้วน” ของคนไทยมีควำม ŒÃÍÂÅлÃЪҡÃÍÒ Ø 20 ‚» é¢Ö¹ä»·Õè BMI≥25 ความชุกภาวะน้ำหนกั เกิน/อวน รุนแรงแตกต่ำงกันไปในแต่ละภูมิภำค โดยทิศทำง เทียบกับระดบั ความเหลอื่ มลำ้ ทางรายไดภายในประเทศ ควำมรุนแรงมีแนวโน้มเพิ่มข้ึนตำมระดบั กำรพัฒนำ และฐำนะทำงเศรษฐกิจของแต่ละพื้นที่ ประชำกร 75.0 19 ประเทศที่มีรายไดส ูง (กลมุ ประเทศ OECD) อำยุ 15 ปีขน้ึ ไป ทีม่ ภี ำวะนำ�้ หนักเกินและอว้ นมีอตั รำ สูงทีส่ ุดในกรุงเทพมหำนคร (โดยเฉพำะในผู้หญิง 70.0 70.8% สงู เกอื บ 50%) และต่ำ� ทสี่ ดุ ในภำคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื หำกจ�ำแนกตำมเขตปกครอง โรคอ้วนในคนเมือง 65.0 58.0% 60.5% 63.4% 63.2% 62.0% 60.9% สูงกว่ำคนชนบทอย่ำงเห็นได้ชดั และเม่ือแบ่งคนไทย 60.0 57.6% 61.5%60.6% 61.9%58.6% เป็น 5 กลุ่มตำมระดบั รำยได้ จะเห็นว่ำกลุ่มคนรวย ทสี่ ุด 20% มีภำวะน�้ำหนักเกินและอ้วนมำกกว่ำ 55.0 54.1% 56.4% 54.1% 43.0 กล่มุ คนจนท่สี ดุ 20% ถงึ ประมำณ 1.5 เทำ่ 50.0 53.3% 28.0 53.7% 53.7% ʧ٠แม้ปัจจุบัน โรคอ้วนจะเป็นปัญหำของคนรวย 45.0 23.0 49.2% 38.0 มำกกวำ่ คนจน แต่จำกประสบกำรณใ์ นหลำยประเทศ 33.0 เม่ือระดับกำรพัฒนำประเทศสูงข้ึนและคนในประเทศ อยู่ดี กนิ ดี มีคุณภำพชีวิตท่ดี ยี งิ่ ข้ึน กล่มุ เสย่ี งต่อโรค µÓè Income GINI coefficient (0-100) อว้ นจะกลำยเปน็ กลุ่มคนจน ซ่งึ เปน็ กลมุ่ ท่มี ีทำงเลอื ก (ÃдѺµÒÁ¤ÇÒÁàËÅ×Íè ÁÅÓé ) ในกำรบริโภคอำหำรทีด่ ตี ่อสุขภำพน้อยกว่ำประชำกร กลุ่มอื่น อำหำรฟำสต์ฟู้ดจำนด่วนซึ่งมีแนวโน้มรำคำ 100.0 68 ประเทศกำลังพฒั นาและดอ ยพฒั นา (รวมประเทศไทย) ถกู ลง (เมือ่ เทยี บกบั กำ� ลงั ซอ้ื ของคนทวั่ ไปทส่ี งู ขน้ึ ) และ อำหำรขยะทีม่ ีคุณค่ำทำงโภชนำกำรต�ำ่ แต่ให้พลังงำน ÃŒÍÂÅлÃЪҡÃÍÒ Ø 20 ‚» é¢Ö¹ä» è·Õ BMI≥25 90.0 สูงและรำคำถูกจะกลำยเป็นปัจจัยเสีย่ งอ้วนในกลุ่ม 80.0 90.5% ผู้มีรำยไดน้ ้อย 70.0 68.3% 65.4% 60.0 50.0 56.8% 40.0 32.2% 44.2% 30.0 20.0 25.4% 26.5% 10.0 10.2% 43.0 53.0 63.0 73.0 0.0 23.0 33.0 µèÓ Income GINI coefficient (0-100) ÊÙ§ (ÃдºÑ µÒÁ¤ÇÒÁàËÅ×Íè ÁÅéÓ) ·ÁèÕ Ò: ¢ŒÍÁÙÅÃŒÍÂÅлÃЪҡ÷ÕèÁÕ BMI≥25 (੾ÒлÃЪҡÃÍÒÂØ 20 »‚¢Ö¹é ä»ã¹»‚ 2551) ¨Ò¡ Global Health Observatory Data Repository, WHO; ¢ÍŒ ÁÙÅ Income GINI coefficient (»‚ 2553-2555) ¨Ò¡ Human Development Report 2013 12 สุขภาพคนไทย 2557

27.48 ความชกุ ภาวะนำ้ หนักเกนิ และอว น ของคนไทยในแตละพนื้ ท่ี 36.30 31.99 22.48 เขตเมอื ง 14,010 ºÒ· 39.10 30.94 36.1 44.9 40.7 23,873 (ºÒ·) 33.33 14,277 ºÒ· 15,870 (ºÒ·) 42.54 38.10 ¤ÇÒÁª¡Ø ÀÒÇйÓé Ë¹Ñ¡à¡¹Ô áÅÐÍÇŒ ¹ (ÃÍŒ ÂÅÐ) เขตชนบท 19,762 ºÒ· (BMI>=25¡¡./Á2) (»‚ ¾.È. 2551-2552) 27.40 40.66 38.76 ªÒ Ë- Ô§ ÃÇÁ 34.22 49.44 20,645 ºÒ· 44.20 ¾¤Ò‹.Èãª. Œ¨2‹Ò5Â5¤5ÃÇÑ(ºàÃÒ×Í·¹)à©ÅèÕµ͋ à´Í× ¹ 25.1 38.8 32.1 31,971 ºÒ· ËÁÒÂà˵:Ø à©¾Òм·ŒÙ ÁèÕ ÍÕ ÒÂØ 15 »‚ ¢Ö¹é ä»; “ÃдºÑ ¤‹Ò㪌¨Ò‹ ¤ÃÇÑ àÃÍ× ¹” ãªàŒ »š¹µÑǪÇÕé Ñ´°Ò¹Ð·Ò§àÈÃÉ°¡¨Ô ¢Í§¤ÃÇÑ àÃÍ× ¹ã¹áµÅ‹ ÐÀÒ¤ ·ÁÕè Ò: ¤ÇÒÁªØ¡ÀÒÇйéÓ˹¡Ñ à¡Ô¹áÅÐÍÇŒ ¹ ¨Ò¡ ÃÒ§ҹ¡ÒÃÊÓÃǨÊØ¢ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Â â´Â¡ÒõÃǨËҧ¡Ò¤ÃÑ§é ·èÕ 4 »‚ 2551-2552 áÅФҋ 㪌¨‹Ò¤ÃÑÇàÃ×͹à©ÅèÂÕ µÍ‹ à´×͹ ¨Ò¡¡ÒÃÊÓÃǨÀÒÇÐàÈÃÉ°¡Ô¨áÅÐ椄 ¤Á¢Í§¤ÃÇÑ àÃÍ× ¹ »‚ 2555 ความชกุ ภาวะน้ำหนกั เกนิ และอวน จำแนกกลมุ ประชากร โรคอวนเปน ปญ หาของ “คนรวย ในประเทศยากจน ตามระดบั รายไดค รวั เรอื นตอ หัว และคนจนในประเทศร่ำรวย” ¤Ç¹Ô ä·Å 5 (ÃÇ·èÕÊØ´ 20%) ¤Ç¹Ô ä·Å 4 “ã¹»ÃÐà·È¾Ñ²¹ÒáÅÇŒ ¤ÇÒÁÊÑÁ¾¹Ñ ¸ÃÐËÇ‹Ò§»˜¨¨ÑÂàÈÃÉ°¡¨Ô Êѧ¤Á BMI≥30 10.8 ¤Ç¹Ô ä·Å 3 ¡ºÑ âäÍÇŒ ¹ã¹à´ç¡ 㹪Nj §¡Í‹ ¹»‚ 2532 Á·Õ Ñé§áººá»Ã¼¹Ñ 9.2 ¤Ç¹Ô ä·Å 2 7.4 ¤ÇÔ¹ä·Å 1 (¨¹·ÕÊè ´Ø 20%) ·ÈÔ ·Ò§à´ÕÂÇ¡¹Ñ ã¹àªÔ§ºÇ¡ (ÂèÔ§°Ò¹Ð´Õ §Ôè ͌ǹ) Ẻá»Ã¼¡¼¹Ñ àªÔ§Åº 8.6 (Âè§Ô °Ò¹Ðá‹ Âèԧ͌ǹ) áÅÐẺäÁ‹Á¤Õ ÇÒÁÊÁÑ ¾¹Ñ ¸¡¹Ñ ᵋËÅѧ»‚ 2532 6.7 ¡ÅѺäÁ‹ÁÃÕ ÒÂ§Ò¹Ç¨Ô ÂÑ ã¹à´¡ç ÍÒÂØ 5-18 »‚ ·¾èÕ º¤ÇÒÁÊÁÑ ¾Ñ¹¸ ã¹àªÔ§ºÇ¡Í¡Õ àÅ áµã‹ ¹ËÅÒ»ÃÐà·È¡ÓÅ§Ñ ¾Ñ²¹Ò ÃÇÁ¶Ö§»ÃÐà·Èä·Â BMI≥25 39.0 35.8 ¤ÇÒÁÊÁÑ ¾¹Ñ ¸· Õ¾è ºÂ§Ñ ¤§à»¹š àª§Ô ºÇ¡ ¡Å‹ÒǤÍ× âäÍÇŒ ¹¾ºã¹à´¡ç 32.1 ¨Ò¡¤Ãͺ¤ÃÑÇÃÓè ÃÇÂÁÒ¡¡ÇÒ‹ à´ç¡¨Ò¡¤Ãͺ¤ÃÑÇÂÒ¡¨¹” 26.2 32.5 ÃÍŒ ÂÅÐ ·ÕÁè Ò: »ÃѺ¨Ò¡ Å´Ñ ´Ò àËÁÒÐÊØÇÃó, 2553, ã¹ ÇÃÃ³Õ ¹¸Ô ÔÂÒ¹¹Ñ · (ºÃóҸԡÒÃ), 2553 0 5 10 15 20 25 30 35 40 ·ÁÕè Ò: âÇ´ÔªÂÑ¡ÒàÃ͵¡Ã¾ÇŨÒáҋ §Ã¡, Ò»ÂäÐÃÁ§éÑ Ç·ÅÕè ¨4Ò¡»Ã‚ Ò2Â5§5Ò1¹-2¡5Ò5Ã2ÊÓÃÇ¨Ê¢Ø ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Â รอ ยละของเดก็ อายุ 0-59 เดอื นที่มภี าวะโภชนาการเกนิ จำแนกตามฐานะทางเศรษฐกจิ ของครัวเรอื น ข้อมูลจำกประเทศต่ำงๆ ทวั่ โลก ทงั้ ÃÇÁ 6.9 ประเทศรำยได้สูง ก�ำลังพัฒนำหรือด้อยพัฒนำ (ÃÇ·¤ÊèÕǹÔØ´ä·20Å% 5) 11.3 ชใี้ ห้เห็นว่ำ ระดบั ควำมเหลื่อมล�ำ้ ทำงเศรษฐกิจ และสังคมของคนในประเทศมีควำมสัมพันธ์ ¤Ç¹Ô ä·Å 4 10.1 ในทำงเดียวกันกับควำมรุนแรงของสถำนกำรณ์ โรคอ้วน กล่ำวคือ ยิง่ มคี วำมเหล่ือมล�้ำสูง ควำม ¤Ç¹Ô ä·Å 3 7.2 ชุกโรคอ้วนในประเทศยิ่งสูงตำมไปด้วย ดังน้ัน กำรจัดกำรกับปัญหำโรคอ้วนจึงไม่ใช่เพียง ¤ÇÔ¹ä·Å 2 4.4 กำรด�ำเนินกำรในระดับปัจเจกเท่ำนั้น แต่ต้อง (¨¹·¤èÕÊǹÔØ´ä·20Å% 1) 3.0 เป็นในระดบั เชงิ โครงสร้ำงทีม่ ุ่งเน้นสร้ำง ควำมเทำ่ เทียมทำงสงั คมและเศรษฐกจิ ใหเ้ กดิ ขน้ึ 0 2 4 6 8 10 12 แกค่ นในประเทศมำกยงิ่ ขึ้น... ËÁÒÂà˵:Ø 1) °Ò¹Ð·Ò§àÈÃÉ°¡Ô¨Ç´Ñ ¨Ò¡ Wealth Index ¢Í§¤ÃÇÑ àÃ×͹ 2) ÀÒÇÐâÀª¹Ò¡ÒÃà¡Ô¹ã¹à´¡ç Ç´Ñ ¨Ò¡¡ÒÃÁÕ¹Óé ˹ѡà·ÕºÊÇ‹ ¹Ê§Ù ÁÒ¡¡Ç‹Ò +2 S.D. µÒÁࡳ±ÍŒÒ§ÍÔ§ ·ÕÁè Ò: Êӹѡ§Ò¹Ê¶ÔµáÔ Ë§‹ ªÒµÔ, 2550, ¡ÒÃÊÓÃǨʶҹ¡ÒÃ³à ´¡ç ã¹»ÃÐà·Èä·Â ¸Ñ¹ÇÒ¤Á ¾.È. 2548– ¡ÁØ ÀÒ¾¹Ñ ¸ ¾.È. 2549 อาหารที่ไมด ตี อ สขุ ภาพ ราคาถูกลงเมอ่ื เทยี บกับรายได ã¹Ãͺ 10 »‚ (¾.È. 2545-2554) à·ÕºÃдºÑ ÃÒÂä´µŒ ‹ÍÃÒ¤ÒÍÒËÒà ¤¹ä·ÂÁ¤Õ ÇÒÁÊÒÁÒö㹡ÒëéÍ× áÎÁàºÍÏà¡ÍÏà¾ÁÔè ¢Öé¹ 2.45 à·Ò‹ ä¢Áѹ 2.27 à·‹Ò ¹Óé Í´Ñ ÅÁ 1.99 à·‹Ò ÍÒËÒÃ»Ã§Ø ÊÓàÃç¨ 1.42 à·Ò‹ áÅйÓé µÒÅ 1.40 à·Ò‹ ¢³Ð·¤Õè ÇÒÁÊÒÁÒö㹡Òë×éÍà¹×Íé ÊµÑ Ç »ÅÒ ÊµÑ Ç¹ Óé áÅмÅäÁŒ ¤Í‹ ¹¢ŒÒ§¤§·èÕ 11 ตัวชี้วดั “โรคอ้วน” 13

ความเส่ยี งจากโรคอว้ น “คนอว้ นเสยี่ งเบาหวานกวา่ คนไมอ่ ว้ นถงึ สามเทา่ ความดนั หวั ใจ ขอ้ เขา่ เสอ่ื ม กวา่ สองเทา่ ” “ภาวะนา้� หนกั เกนิ และอว้ น” เปน็ สาเหตสุ ำคญั ทเ่ี พม่ิ ความความเสย่ี งตอ่ การเกดิ โรคและภาวะแทรกซอ้ นอนื่ ซึ่งลว้ นส่งผลกระทบดา้ นลบต่อคุณภาพชีวติ และความสุขในการใช้ชวี ติ ของคนไทย งำนศึกษำทำงกำรแพทย์หลำยช้นิ ได้ยืนยันแล้วว่ำ โรคและความผิดปกติทเี่ ก่ยี วของกบั “อวนและอวนลงพุง” คนอว้ น มีควำมเส่ยี งสมั พัทธ์ หรือ Relative Risk ในกำร Ë嫯 ËÒÂ㨢³ÐËÅºÑ ÍÑÁ¾Òµ ÍÑÁ¾Ä¡É เจ็บป่วยด้วยโรคหรืออำกำรผิดปกติต่ำงๆ มำกกว่ำคนที่มี âäËÇÑ ã¨¢Ò´àÅÍ× ´ ดัชนีมวลกำยเหมำะสม กลุ่มอำกำรหรือปัญหำสุขภำพ âä»Í´ âäàºÒËÇÒ¹ ที่มีควำมเสีย่ งเพิม่ ขึ้นสูงมำกจำกโรคอ้วน ได้แก่ เบำหวำน • âäËͺË×´ ในผู้ใหญ่ โรคเกี่ยวกับถุงน้�ำดี ไขมันในเลือดสูง ภำวะ • âä»Í´ÍØ´µÑ¹àÃéÍ× Ã§Ñ หำยใจล�ำบำกและหยดุ หำยใจขณะหลบั กล่มุ ทมี่ คี วำมเส่ยี ง • âäËÅÍ´àÅ×Í´»Í´ เพม่ิ ขน้ึ ปำนกลำง ไดแ้ ก่ โรคหวั ใจขำดเลอื ด ควำมดนั โลหติ สงู ข้อเสอ่ื ม และภำวะกรดยรู ิกสูง โรคเกำต์ Í´Ø µÑ¹¨Ò¡ÅèÔÁàÅ×Í´ ความชกุ โรคเบาหวาน ความดันโลหติ สูง หัวใจและขอเขา เส่ือม âäµÑº ÊÀØ Ò¾ÊµÃÕ จำแนกตามดัชนีมวลกาย (BMI) ป 2551-2552 • ä¢Á¹Ñ ¾Í¡·Õµè ºÑ • »ÃШíÒà´×͹ • µÑºá¢ç§ ¢ŒÍà¢Ò‹ àÊ×èÍÁ 5.3 9.3 12.4 à“»¤Ã¹ÂÕ ¹ºéÓàË·¹ÂÕ ºÑ¡à¤¡Ç¹Ô ÒáÁŪÐء͢nj ͹§âÃ(B¤MÃI≥ÐË2Ç5Ò‹ )§” ¡ºÑ ¼Ô´»¡µÔ ËÇÑ ã¨ 0.912.7.2 “¤¹¹éÓ˹¡Ñ äÁà‹ ¡¹Ô /äÁÍ‹ ÇŒ ¹ (BMI<25)” ¹ÇèÔ ã¹¶Ø§¹Óé ´Õ • ÁºÕ µØ ÃÂÒ¡ ÁÐàÃ§ç ¢ŒÍÍÑ¡àʺ ¢ŒÍàÊ×èÍÁ • àºÒËÇÒ¹: 1.4-3.0 à·Ò‹ • ÁÐàçç ൌҹÁ ËÅÍ´àÅ×Í´´ÓÍÑ¡àʺ • ¤ÇÒÁ´Ñ¹: 1.5-2.5 à·‹Ò • ÁÐàÃç§Á´Å¡Ù áÅÐÁÅÕ ÔèÁàÅ×Í´ • ËÇÑ ã¨: 1.3-2.4 à·Ò‹ • ÁÐàÃç§ÅÒí äÊŒãËÞ‹ • ¢ŒÍà¢Ò‹ àÊÍè× Á: 1.3-2.3 à·Ò‹ • ÁÐàÃç§ËÅÍ´ÍÒËÒà âäà¡Òµ • ÁÐàÃ§ç µºÑ ͋͹ • ÁÐàçç äµ • ÁÐàÃ§ç µ‹ÍÁÅ¡Ù ËÁÒ¡ ·ÁèÕ Ò: »ÃºÑ ¨Ò¡àÍ¡ÊÒà “ÍÇŒ ¹áÅÐ͌ǹŧ¾§Ø ã¹»ÃÐà·Èä·Â” â´Â ÇÃÃ³Õ ¹¸Ô ÔÂÒ¹¹Ñ · ¤ÇÒÁ´¹Ñ 14.4 24.1 35.5 àºÒËÇÒ¹ 4.1 8.7 12.2 พิจำรณำจำกข้อมูลควำมชุกของโรคเบำหวำน ÃÍŒ ÂÅТͧ»ÃÐªÒ¡Ã·Õ»è †Ç ควำมดันโลหิตสูง หัวใจ และข้อเข่ำเสื่อมในคนไทย 0 5 10 15 20 25 30 35 40 เม่ือปี 2552 เห็นได้ชัดเจนว่ำ คนไทยท่ีอ้วน (BMI≥ 30 กก./เมตร2) มีแนวโน้มที่จะเป็นโรคและอำกำร BMI≥30 25≤BMI<30 BMI<25 ·ÕèÁÒ: ÇÔªÂÑ àÍ¡¾ÅÒ¡Ã »ÃÐÁÇŢ͌ ÁÅÙ ¨Ò¡ÃÒ§ҹ¡ÒÃÊÓÃÇ¨Ê¢Ø ÀÒ¾»ÃЪҪ¹ä·Â â´Â¡ÒõÃǨÃÒ‹ §¡Ò¤ÃÑ§é ·èÕ 4 »‚ ¾.È. 2551-2552 ข้ำงต้นมำกกว่ำคนที่มีน�้ำหนักเหมำะสมถึง 2-3 เท่ำ ในกลุ่มผู้ป่วยท่ีเป็นเบำหวำนทั้งหมด 1 ใน 4 ของ ผปู้ ว่ ยชำย และกวำ่ ครงึ่ ของผปู้ ว่ ยหญงิ มสี ำเหตหุ ลกั มำจำกโรคอว้ น ซงึ่ นบั วำ่ สงู มำก เชน่ เดยี วกบั ผปู้ ว่ ยโรคหวั ใจขำดเลอื ด ท่คี ดิ เป็นประมำณ 1 ใน 4 ของผู้ปว่ ยชำยและ 1 ใน 3 ของผปู้ ว่ ยหญงิ 14 สุขภาพคนไทย 2557

รอ ยละและจำนวนผปู ว ยโรคตา งๆ ทอ่ี าจมสี าเหตมุ าจากภาวะนำ้ หนกั เกนิ และอว น ระดบั ความพงึ พอใจตอ สขุ ภาพกายของ คนวยั ทำงาน(อายุ 18-59 ป) จำแนกตาม âä ¹Ã·ÍŒéÓÂËÍèÕ ÅÒ¹¨ÐÑ¡¼Á໌ÙÒ¡¨Ç†Ô¹ÒÂá¡´ÅÀÇŒ ÐÒÂÍÇâÃŒÇФ¹ ¼ÙŒ»¨Ç† Ó¹¹Ç͹¡* ¼¨»ŒÙ ӆǹÂÇã¹¹* àºÒËÇÒ¹ ªÒ ËÞ§Ô ªÒ ËÞ§Ô ªÒ ËÞ§Ô ดชั นมี วลกาย (BMI) ป พ.ศ. 2555 ËÑÇ㨢ҴàÅ×Í´ 24 52 63,376 274,451 10,361 41,945 ¢ÍŒ à¢Ò‹ àÊÍ×è Á 25 33 6,743 6,537 17,251 18,177 (n=à©2Å4,ÕÂè 0Ã0Ç6Á) 5.9 11.3 20.6 52.6 23.8 6.5 ¡ËŒÍŹʹàÅàÍ×Å´Í× ´Í´Øã˵Þѹ‹¢Í§»Í´ 23 15 16,296 29,578 788 2,057 BMI≥30 20.1 46.4 9.8 3.1 ä¢Áѹã¹àÅ×ʹʧ٠¤ÇÒÁ´Ñ¹âÅËµÔ ÊÙ§ 15 22 22 36 38 128 25≤BMI<30 10.8 15.5 52.9 16.6 4.2 ÁÐàÃç§ÅÓäÊጠÅÐàÃ¡ç µÁÑ 11 15 4,346 9,653 9 37 ËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧᵡ 5 15 20,537 92,211 1,044 5,325 BBMMI<I<25 9.5 52.9 26.7 7.3 «ÖÁàÈÃŒÒ 89 915 1,050 2,160 2,171 0 20 40 ÃŒÍÂÅÐ 60 80 100 ŒÃÍÂÅФ¹ Õ·è ÕÁÃÐ Ñ´º¤ÇÒÁà¤ÃÕ´ÁÒ¡¶Ö§ÁÒ¡ Õ·èÊØ´¶§Ø ¹éÓ´Õ45 3,218 3,016 17,251 18,177 3.6ÁÐàçç Á´ÅÙ¡43430817 47 104 äÁ¾‹ Íã¨àÅÂ/¾Í㨹͌ ·èÕÊØ´ ¾Íã¨ÁÒ¡ ÁÐàÃç§àµŒÒ¹Á 2 12 218 2,108 433 3,797 ¾¾ÍÍã㨨¹»ŒÍҹ¡ÅÒ§ ¾Íã¨ÁÒ¡·ÕÊè Ø´ ÃÇÁ - 17 504 - 897 -2 - 649 - 712 - 427,418 34,801 78,028 118,862 ·ÁÕè Ò: ʶҺ¹Ñ ÇÔ¨ÂÑ »ÃЪҡÃáÅÐ椄 ¤Á ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂÁËÔ´Å, â¤Ã§¡ÒèѺµÒʶҹ¡Òó ¤ÇÒÁ梯 ¢Í§¤¹·Ó§Ò¹ã¹»ÃÐà·Èä·Â ¾.È.2554-2557 ÊÓÃǨ¨Ó¹Ç¹¤¹·Ó§Ò¹ *¨Ó¹Ç¹¼ŒÙ»Ç† ·ÕÍè Ò¨»†Ç´nj Ââä´§Ñ ¡Å‹ÒǨҡÀÒÇйéÓË¹Ñ¡à¡¹Ô áÅÐ͌ǹ (BMI≥25 ¡¡./àÁµÃ2) »‚ 2552 ÍÒÂØ 18-59 »‚ ¨Ó¹Ç¹ 24,006 ¤¹ ·èÕÁÒ: Á¹·ÃµÑ Á ¶ÒÇÃà¨ÃÔÞ·ÃѾ áÅФ³Ð, 2554 รอยละคนทำงานอายุ 18-60 ปท ่ีมีระดับความเครียด ยิ่งอวน “มากถึงมากท่สี ดุ ” จำแนกตามดัชนีมวลกายและเพศ 20 16 18.1 12 12.3 13.8 13.4 15.2 ผก(ลลาอรกเตจรลีตาะยี กทรนโบาร,+ททคเายาองงาวสะสนเงั ขุยคภยม)าพ กาผรกพอลากฤอกรากตพรรกะกิกักทำรนิผลบร,องั ตมนกอ าย, 8 12.0 4 0 25¡B¡M./IàÁ<µÃ2 < 3205¡≤¡./BàÁMµIÃ2 30¡B¡M./I àÁ≥µÃ2 25¡B¡M./I àÁ<µÃ2 <2350¡≤¡./BàMÁµI Ã2 30¡B¡M./I àÁ≥µÃ2 ยิง่ เครียด ชาย หญิง ËÁÒÂà˵Ø: ÃдѺ¤ÇÒÁà¤ÃÂÕ ´ÇÑ´¨Ò¡ ¤ÇÒÁà¤ÃÕ´¨Ò¡¡Ò÷ӧҹ, ¤Ãͺ¤ÃÑÇ, ªÕÇԵʋǹµÑÇ, áÅÐàÃ×Íè §Í×è¹æ ¨Ò¡¡ÒÃÇàÔ ¤ÃÒÐˏ ¾ºÇ‹Ò ÃдºÑ ¤ÇÒÁà¤ÃÕ´áÅФҋ ´ªÑ ¹ÁÕ ÇÅ¡ÒÂÁ¤Õ ÇÒÁÊÁÑ ¾¹Ñ ¸¡Ñ¹Í‹ҧÁÕ¹ÂÑ ÊÓ¤ÞÑ ·Ò§Ê¶Ôµ·Ô é§Ñ à¾ÈªÒÂáÅÐËÞ§Ô ·èÕÁÒ: ʶҺѹÇԨѻÃЪҡÃáÅÐÊѧ¤Á ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂÁË´Ô Å, â¤Ã§¡ÒèѺµÒʶҹ¡Òó¤ÇÒÁ梯 ¤¹·Ó§Ò¹ã¹»ÃÐà·Èä·Â ¾.È. 2554-2557 ÊÓÃǨ¨Ó¹Ç¹¤¹·Ó§Ò¹ ÍÒÂØ 18-59 »‚ ¨Ó¹Ç¹ 23,974 ¤¹ นอกจำกควำมเสี่ยงต่อปัญหำสุขภำพกำยท่ีเพิ่มข้ึน ผลกระทบต่อสุขภำพจิตใจของคนท่ีมีภำวะอ้วนก็เป็นอีกเรื่อง ทลี่ ะเลยไม่ได้ ข้อมูลกำรส�ำรวจควำมสุขคนท�ำงำนในประเทศไทยปี 2555 ชีใ้ ห้เห็นว่ำ ระดบั ควำมพึงพอใจและควำมสุข ของคนท�ำงำนที่มตี ่อสุขภำพกำยตนเอง ลดลงตำมค่ำดัชนีมวลกำยที่เพ่ิมขึ้น นอกจำกนี้ ค่ำนิยม “คลั่งผอม” โดยเฉพำะ ในกลมุ่ ผหู้ ญงิ ยิ่งท�ำใหค้ นอว้ นเสี่ยงต่อกำรมปี ัญหำสุขภำพจติ หรือปญั หำจำกควำมเครยี ดสูงขนึ้ 11 ตวั ชีว้ ัด “โรคอ้วน” 15

ภาระโรคและผลกระทบ “ปจั จบุ นั ภาวะน�้าหนักเกนิ และโรคอ้วน เปน็ ปัจจัยเสยี่ งอันดบั หนงึ่ ทีส่ ง่ ผลตอ่ สุขภาพ ของหญิงไทย” โรคติดต่อ การขาดสารอาหารในเด็ก เคยเป็นปัจจัยสำคญั ทีส่ ่งผลต่อสุขภาพของประชากรในอดีต แตใ่ นปจั จบุ นั โรคทเ่ี กดิ จากวิถชี วี ิตท่เี ปล่ยี นไป เชน่ โรคอว้ นและภาวะนา้� หนกั เกนิ กลบั กลายเปน็ ปจั จยั เสีย่ งทที่ ำใหเ้ กิดการเจ็บป่วย พิการ หรอื เสียชีวติ เปน็ อนั ดบั ต้นๆ โรคอ้วนและภำวะน�้ำหนักเกิน เป็น การสญู เสยี ปส ขุ ภาวะทว่ั โลกจากการมดี ัชนมี วลกายสูง ป 2533 และ 2553 ปัจจัยเส่ียงท่ีท�ำให้เกิดกำรสูญเสียปีสุขภำวะ เพ่ิมขนึ้ ทุกปที ัว่ โลก โดยกำรสูญเสียปสี ุขภำวะ DALYs (x1,000 ‚»)100,000 2533 45,300 93,609 หรือ Disability-Adjusted Life Years 90,000 2553 26,174 51,565 (DALYs) นี้ เปน็ วิธกี ำรหน่ึงในกำรวดั สถำนะ 80,000 สุขภำพของประชำชน ซึ่งรวมควำมสูญเสีย 61372450000000,,,,,,,0000000000000000000000 48,310 Ë- Ô§ ÃÇÁ ท่ีเกิดจำกกำรตำยก่อนวัยอันควร และ 25,391 ควำมสูญเสยี จำกกำรเจ็บป่วยหรือพิกำร ªÒ สถำนกำรณ์โรคอ้วนของประชำกรโลก ทวีควำมรุนแรงขึน้ เห็นได้จำกกำรสูญเสีย ËÁÒÂà˵:Ø DALYs ¤×Í »Ê‚ Ø¢ÀÒÇзÕÊè ÙÞàÊÂÕ »ÃѺ´ÇŒ ¤ÇÒÁº¡¾Ã‹Í§·Ò§Ê¢Ø ÀÒ¾ ปสี ขุ ภำวะ และจำ� นวนกำรเสยี ชวี ติ ทวั่ โลกจำก ·ÕèÁÒ: Stephen S Lim, et al, 2012 กำรมีดัชนีมวลกำยสูงทเี่ พิ่มข้ึนเกือบเท่ำตวั ใน ช่วงเวลำ 20 ปี (2533-2553) ในประเทศไทย จำนวนการเสยี ชวี ิตทั่วโลกจากการมดี ัชนีมวลกายสงู ป 2533 และ 2553 เอง เรมิ่ เหน็ แนวโนม้ นอี้ ยำ่ งชัดเจนเชน่ เดยี วกนั โดยกลุ่มทนี่ ่ำเป็นห่วง คือ ผู้หญิงไทย ทีม่ ี ¨Ó¹Ç¹¡ÒõÒ (ÃÒÂ) 4,000,000 2533 1,738,466 3,371,232 กำรสูญเสียปีสุขภำวะจำกน�้ำหนักเกินและ 3,500,000 2553 1,076,502 1,963,549 โรคอ้วนมำกกว่ำผู้ชำยเกือบเท่ำตวั และ 3,000,000 ทีส่ �ำคัญคือ ภำวะน�ำ้ หนักเกินและโรคอ้วน 2,500,000 1,632,766 Ë- Ô§ ÃÇÁ ได้กลำยเปน็ ปจั จยั เสยี่ งอันดบั หน่งึ ทสี่ ง่ ผลตอ่ 2,000,000 887,047 สุขภำพของผู้หญิงในปัจจุบัน แซงหน้ำกำรมี 1,500,000 เพศสมั พนั ธท์ ่ไี มป่ ลอดภยั ท่ีเคยเปน็ ปจั จยั เส่ยี ง 1,000,000 ªÒ อนั ดบั หนึง่ ของผู้หญงิ ในปี 2547 500,000 0 ·ÁÕè Ò: Stephen S Lim, et al, 2012 16 สุขภาพคนไทย 2557

ชาย อันดบั ภาระโรคจากปจจัยเสีย่ งของประชากรไทย ป 2552 à¤Ã×Íè §´×èÁáÍÅ¡ÍÎÍŏ 659 913 ºØËÃè/Õ ÂÒÊÙº 359 ¤ÇÒÁ´Ñ¹âÅËµÔ Ê§Ù หญิง ¡ÒÃäÁ‹ÊÇÁËÁÇ¡¹ÃÔ ÀÂÑ 319 ¹Óé ˹¡Ñ à¡Ô¹áÅÐâä͌ǹ 265 337 ¤ÍàÅÊàµÍÃÍÅã¹àÅÍ× ´ÊÙ§ 179 ¤ÇÒÁ´Ñ¹âÅËÔµÊÙ§ 238 ¹éÓ˹ѡà¡Ô¹áÅÐâäÍÇŒ ¹ 174 97 143 à¾ÈÊÁÑ ¾Ñ¹¸· äÕè Á»‹ ÅÍ´ÀÑ 157 à¾ÈÊÁÑ ¾¹Ñ ¸· äÕè Á»‹ ÅÍ´ÀÂÑ 96 น้ำหนักเกินและโรคอวน ¡ÒúÃÔâÀ¤¼¡Ñ áÅмÅäÁäŒ Á‹à¾ÂÕ §¾Í 146 ¤ÍàÅÊàµÍÃÍÅã¹àÅ×ʹʧ٠82 ในผูหญิงเปนปจจยั เสยี่ ง ¡ÒúÃâÔ À¤¼¡Ñ áÅмÅäÁŒäÁà‹ ¾ÂÕ §¾Í 79 ¡ÒÃÍÍ¡¡ÓÅѧ¡ÒÂäÁ‹à¾Õ§¾Í 58 น้ำหนกั เกนิ และโรคอวน 74 อนั ดบั ท่ี 1 ของ ¡ÒÃãªÊŒ ÒÃàʾµÔ´·èÕ¼Ô´¡¯ËÁÒ 41 ในผชู ายเปนปจ จัยเส่ยี ง ºËØ Ãè/Õ ÂÒÊÙº การสญู เสยี ปส ุขภาวะ ÁžÔɨҡ½Ø†¹ÅÐÍͧã¹ÍÒ¡ÒÈ 33 ¡ÒÃäÁ‹ÊÇÁËÁÇ¡¹ÔÃÀÂÑ อันดบั ท่ี 6 ของ ¡ÒÃÍÍ¡¡ÓÅ§Ñ ¡ÒÂäÁà‹ ¾Õ§¾Í ¡ÒâҴ¹Óé ÊÐÍÒ´ 28 การสญู เสยี ปสขุ ภาวะ à¤ÃÍè× §´×èÁáÍÅ¡ÍÎÍŏ ¡ÒÃäÁ‹¤Ò´à¢Áç ¢´Ñ ¹ÔÃÀÑ 17 ¹Óé ˹ѡµèÓ¡Ç‹Òࡳ±ã¹à´¡ç ÍÒÂصÓè ¡ÇÒ‹ 5 »‚ 7 ¡ÒâҴ¹Óé ÊÐÍÒ´ 27 ÁžÉÔ ¨Ò¡½Ø†¹ÅÐÍͧã¹ÍÒ¡ÒÈ 20 ¹Óé ˹¡Ñ µÓè ¡ÇÒ‹ ࡳ±ã¹à´ç¡ÍÒÂصèÓ¡Ç‹Ò 5 »‚ 7 ¡ÒÃäÁ‹¤Ò´à¢çÁ¢Ñ´¹ÔÃÀÑ 4 ¡ÒÃãªÊŒ ÒÃàʾµ´Ô ·èÕ¼´Ô ¡®ËÁÒ 4 ˹‹ÇÂ: »‚梯 ÀÒÇзèÕÊÙÞàÊÕ (DALYs) x 1,000 »‚ ˹Nj Â: »‚梯 ÀÒÇзÊèÕ ÙÞàÊÂÕ (DALYs) x 1,000 »‚ ·ÁèÕ Ò: Êӹѡ§Ò¹¾²Ñ ¹Ò¹âºÒÂ梯 ÀÒ¾ÃÐËÇÒ‹ §»ÃÐà·È, 2556, ÃÒ§ҹÀÒÃÐâä¨Ò¡»˜¨¨ÂÑ àÊèÕ§¢Í§»ÃЪҡÃä·Â ¾.È. 2552 แนวโนม ภาระโรคจากภาวะนำ้ หนกั เกินและโรคอว นในประเทศไทย ดัชนปี ีสขุ ภาวะท่ีส-ู เสยี (DALYs) = เป็นการวดั สถานะ ป 2542, 2547 และ 2552 ทางสุขภาพของประชากรแบบองค์รวมท่วี ดั ภาวะการณส์ ูญเสยี ด้าน สุขภาพหรือช่องวา่ งสขุ ภาพ โดยแสดงถึงจา� นวนปีท่ีสู- เสียไปจาก 600 511 370 410 การตายกอ่ นวัยอันควร (YLL) รวมกบั จ�านวนปี DALYs (x1,000 ‚»)500 ท่มี ีชวี ิตอย่กู บั ความบกพรอ่ งทางสขุ ภาพ (YLD) ÃÇÁ 400 337 นอกจำกนัน้ กำรสูญเสียปีสุขภำวะจำกโรคอ้วน 240 267 ยังส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจของประเทศ เพรำะต้องใช้ 300 ทรัพยำกรดูแลรักษำผู้ทปี่ ่วยจำกโรคอ้วน และยังต้อง ËÞ§Ô สูญเสียก�ำลังแรงงำนจำกควำมเจ็บป่วยหรือกำรตำย 200 130 143 174 ก่อนวยั อันควรอกี ด้วย 100 ในปี 2552 พบว่ำต้นทุนทำงเศรษฐศำสตร์จำก 0 ªÒ โรคอว้ นทงั้ สิน้ อยูท่ ่ี 12,142 ล้ำนบำท โดยต้นทุนนสี้ ำมำรถ แยกไดเ้ ปน็ ตน้ ทุนทำงตรงและทำงออ้ ม ตน้ ทนุ ทำงตรง ไดแ้ ก่ 2542 2547 2552 ค่ำรักษำพยำบำลควำมเจ็บป่วยทเี่ กิดจำกโรคอ้วน คิดเป็น เงิน 5,584 ล้ำนบำท ส่วนต้นทุนทำงอ้อมนั้น มำจำก ·ÁÕè Ò: Êӹѡ§Ò¹¾²Ñ ¹Ò¹âºÒÂ梯 ÀÒ¾ÃÐËÇ‹Ò§»ÃÐà·È, กำรเสียชีวิตก่อนวัยอันควร ประกอบกับกำรขำดงำน ÀÒÃÐâä¨Ò¡»¨˜ ¨ÂÑ àÊÕÂè §¢Í§»ÃЪҪ¹ä·Âã¹»‚ ¾.È. 2547 เน่ืองจำกเกิดควำมเจ็บป่วยจำกโรคอ้วน ท�ำให้ประเทศ áÅÐÃÒ§ҹÀÒÃÐâä¨Ò¡»˜¨¨ÂÑ àÊèÂÕ §¢Í§»ÃЪҡÃä·Â ¾.È. 2552 ขำดก�ำลังแรงงำน ต้นทุนทำงอ้อมนี้มีมูลค่ำถึง 6,558 ลำ้ นบำท ตนทนุ ทางเศรษฐศาสตร ˹Nj Â: ÅÒŒ ¹ºÒ· จากโรคอว น ป 2552 ตน ทนุ รวม 12,142 ตนทุนทางตรง ตน ทนุ ทางออ ม 5,584 6,558 ¤‹Ò(üѡٻŒ Édž8ÒÂ5¾¹0ÂÍÒ¡º)ÒÅ ¤‹ÒÃ(Ñ¡¼É4ŒÙ»,Ò†Ç7¾Â3Âã4¹Ò)ºÒÅ ¡¡Í‹ Ò¹Ã5Çà,ÑÂÊ8ÍÕÂ6ѹª4ÇÕ¤ÔµÇà ¡Ò¡ÃÒ¢ÃÒôѡ§ÉÒÒ¹6·à¹9ÕèâÃ×èÍ4§§¾¨ÂÒÒ¡ºà¢ÒÒŒÅÃѺ ËÁÒÂà˵:Ø ¢ŒÍÁÅÙ ¨Ò¡¼»ÙŒ †ÇÂâä͌ǹ áÅмٻŒ dž ´nj ÂâäÍ×¹è ·ÁÕè ÊÕ Òà˵ءÒû†ÇÂà¾ÃÒÐÀÒÇйÓé ˹¡Ñ à¡¹Ô áÅÐâäÍÇŒ ¹ 䴌ᡋ àºÒËÇÒ¹ ¤ÇÒÁ´¹Ñ âÅËµÔ ÊÙ§ ¢ŒÍà¢Ò‹ àÊÍè× Á ËÑÇ㨢ҴàÅ×Í´ ËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧᵡ ÁÐàçç ÅÓäÊŒáÅÐàÃ¤ç µÑÁ ͌ǹ ÁÐàçç àµÒŒ ¹Á «ÖÁàÈÃÒŒ ¹ÔèÇã¹Ãкº¹Óé ´Õ ÁÐàçç Á´ÅÙ¡áÅС͌ ¹àÅÍ× ´ÅÍÂä»Í´Ø µ¹Ñ ã¹ËÅÍ´àÅ×Í´ãËÞ¢‹ ͧ»Í´ ·èÁÕ Ò: Á¹·Ãѵ¹ ¶ÒÇÃà¨ÃÞÔ ·ÃѾ áÅФ³Ð, 2554 11 ตวั ชีว้ ดั “โรคอว้ น” 17

วถิ ชี วี ติ ทเ่ี ปล่ยี นไป “เดก็ ไทยใช้เวลากับสือ่ มากขึน้ ทัง้ เลน่ อนิ เตอรเ์ น็ต ดโู ทรทัศน์ คุยโทรศัพท์ หรอื แชท 8-9 ชวั่ โมงต่อวนั ” วถิ ชี วี ติ ของคนสมยั น้ี แตกตา่ งจากอดตี อยา่ งเหน็ ไดช้ ดั จากงานทตี่ อ้ งใชแ้ รงงาน กก็ ลายเปน็ งานนง่ั โตะ๊ การเดินทางก็สะดวกสบาย ไม่วา่ จะด้วยยานพาหนะสว่ นตวั หรอื ระบบการขนสง่ สาธารณะที่ทนั สมัย และครอบคลมุ หรอื แม้แตเ่ ทคโนโลยใี หมๆ่ ท่สี ามารถสร้างความบันเทงิ ได้ โดยไมต่ อ้ งแม้แต่ขยบั ตวั การใชเวลาของคนไทยใน 1 วนั กิจกรรมทางกาย 2 ช่วั โมง การนอนหลับ 8.4 ชวั่ โมง กิจกรรมที่มีความเคล่อื นไหวนอ ย 13.3 ช่ัวโมง ·ÕÁè Ò: ¡Í§ÍÍ¡¡ÓÅѧ¡ÒÂà¾×èÍ梯 ÀÒ¾ ¡ÃÁ͹ÒÁÑÂ, 2555, â¤Ã§¡ÒÃÊÓÃǨ¡¨Ô ¡ÃÃÁ·Ò§¡ÒÂÃдºÑ ªÒµÔ เคยลองนกึ บำ้ งหรอื ไม่ วำ่ ในแตล่ ะวนั รอ ยละการมกี ิจกรรมทางกายทเ่ี พยี งพอ จำแนกตามเพศและกลมุ อายุ ตงั้ แต่ตนื่ นอนตอนเช้ำ จนกระทงั่ เข้ำนอน กลมุ อายุ รอ ยละการมีกิจกรรมทางกายทเ่ี พียงพอ ตอนกลำงคนื เรำใชเ้ วลำไปกบั กำรทำ� อะไร ชาย หญิง บำ้ ง และกจิ กรรมเหลำ่ น้นั สง่ ผลตอ่ สขุ ภำพ ·Ø¡¡ÅÁ‹Ø ÍÒÂØ ÃÐËÇ‹Ò§ 5-14 »‚ 71.7 62.4 ของเรำอย่ำงไร วิถีชวี ิตของคนยุคใหม่ 74.4 60.6 ÃÐËÇ‹Ò§ 15-29 »‚ 75.3 57.7 เปล่ยี นแปลงอยำ่ งมำก ปจั จบุ นั คนไทยโดย ÃÐËÇÒ‹ § 30-49 »‚ 69.9 64.5 เฉลี่ยใช้เวลำกับกิจกรรมเคลือ่ นไหวน้อย ÃÐËÇ‹Ò§ 50-59 »‚ 74.5 70.5 เชน่ กำรน่งั ๆ นอนๆ ถงึ วนั ละ 13 ช่วั โมงครง่ึ 60 »‚¢Öé¹ä» 62.3 56.2 ในขณะท่ีมกี จิ กรรมทำงกำยรวมทุกประเภท ·ÕèÁÒ: ¡Í§ÍÍ¡¡ÓÅ§Ñ ¡ÒÂà¾×èÍÊØ¢ÀÒ¾ ¡ÃÁ͹ÒÁÑÂ, â¤Ã§¡ÒÃÊÓÃǨ¡¨Ô ¡ÃÃÁ·Ò§¡ÒÂÃдѺªÒµÔ, 2555 เพียง 2 ชัว่ โมงต่อวัน กลุ่มทีม่ ีกิจกรรมทำงกำยน้อย คือ กลุ่มผู้หญิงทีม่ ีเพียงร้อยละ 62 ทมี่ ีกิจกรรมทำงกำยเพียงพอ นอกจำกนี้ กำรออกก�ำลังกำยและเล่นกีฬำของทุกกลุ่มยังอยู่ในระดบั ต�ำ่ โดยเฉพำะคนในวัยท�ำงำน ซึง่ พบว่ำน้อยกว่ำ รอ้ ยละ 20 ได้เลน่ กีฬำหรือออกก�ำลังกำยในรอบ 1 เดือนท่ผี ่ำนมำ 18 สุขภาพคนไทย 2557

รอ ยละของประชากรทเี่ ลน กฬี าหรือออกกำลังกาย รอยละของผูที่มีนำ้ หนักเกินหรอื อว น ตามจำนวนช่วั โมง จำแนกตามชว งอายุ ป 2554 ท่ใี ชในการนัง่ ดูโทรทัศน หรอื เลน คอมพิวเตอรต อวนั ÃÍŒ ÂÅÐ ป 2548-2549 70 ÃÇÁ ªÒ Ë- Ô§ 60.1 ªÒ 60 64.0 Ë- Ô§ 30 50 55.9 25 40.0 40 20 46.3 30 33.3 15 19.0 20 18.1 10 19.8 23.6 23.6 23.5 ÃŒÍÂÅÐ 21.0 9.2 22.6 9.4 22.7 10.8 24.5 10.9 25.4 13.7 10 5 0 0 0-1 ªÇÑè âÁ§ 2-3 ªÇèÑ âÁ§ 4-5 ªÑÇè âÁ§ 6-7 ªÑèÇâÁ§ 8 ªÑèÇâÁ§¢Öé¹ä» 11-14 »‚ 15-24 »‚ 25-59 »‚ 60 »‚¢éÖ¹ä» ·ÁÕè Ò: Banks et al., 2011 ·ÕèÁÒ:เวÊÓล¹Ñ¡า§ทÒ¹ใ่ี ชʶไปÔµáÔขกËอ‹§บั ªงÒกเµดจิ,Ô ็ก2ก5แ5รล5ร,ะ¡มเÒยÃหÊานÓวÃชÇา¨จน¾อÄไทµค¡Ô ยอÃÃใมนÁ¡พรÒÃอิวàÅบเ¹‹ ต¡ปอÕÌÒรËพÃ ×Í.โศทÍÍ.ร¡¡2ทÓÅัศ5ѧ¡น5ÒÂ4¢แ-Íล§2»ะÃโ5Ðทª5รÒ¡5ศà พั¾.Èท.ม 25ือ54ถือ กิจกรรมหนาจอ นาท/ี วัน นอกจำกน้ี เทคโนโลยกี ลำยเป็นส่วนหน่งึ ท่ขี ำดไม่ได้ เลน อินเทอรเ นต็ 198 ส�ำหรับชวี ิตคนยุคนี้ ท�ำให้คนสมัยใหม่ใช้เวลำกับสื่อมำก ย่งิ ข้นึ กวำ่ เคย โดยเฉพำะกลมุ่ เด็กและเยำวชนต้ังแตร่ ะดับ ดโู ทรทศั น 177 มัธยมศึกษำถึงอุดมศึกษำทใี่ ช้เวลำหน้ำจอในแต่ละวัน คยุ โทรศพั ท หรอื แชท 166 มำกจนน่ำตกใจ คือ วันละ 8-9 ช่ัวโมงในกำรเล่น อินเตอร์เน็ต ดูโทรทัศน์ และคุยโทรศัพท์หรือแชท ·ÕèÁÒ: â¤Ã§¡ÒõԴµÒÁÊÀÒÇ¡Òóà´ç¡áÅÐàÂÒǪ¹, กิจกรรมหน้ำจอเหล่ำน้ีเบียดเบียนเวลำกำรมีกิจกรรม ÊÀÒÇ¡Òóà´¹‹ ´ÒŒ ¹à´¡ç áÅÐàÂÒǪ¹ã¹Ãͺ»‚ 2554-2555 ทำงกำย ทำ� ใหม้ ีโอกำสนำ�้ หนกั เกนิ หรอื อว้ นสงู ยง่ิ ขน้ึ ขนาดพน้ื ทส่ี ีเขียวตอคน ในเมืองสำคญั ตางๆ ในเอเชยี กำรมีพืน้ ทีส่ ีเขียวให้เพียงพอต่อประชำกร 105 88 เป็นหนึง่ ในวิธีส�ำคัญทีจ่ ะช่วยส่งเสริมให้เกิด กำรออกก�ำลังกำยหรือเล่นกีฬำอย่ำงสม�่ำเสมอและยัง่ ยืน กรุงเทพฯ มพี ้ืนที่สีเขียวต่อคนเพียง 3 ตำรำงเมตร ซึ่ง น้อยกว่ำพืน้ ทีส่ ีเขียวเฉลีย่ ของเมืองส�ำคัญต่ำงๆ ในเอเชยี ท่ี 39 ตำรำงเมตรตอ่ คน และนอ้ ยกวำ่ ทอี่ งคก์ ำรอนำมัยโลก แนะนำ� ไวท้ ่ี 9 ตำรำงเมตรตอ่ คน 66 50 44 23 19 39 ขนาดพื้นทส่ี เี ขยี ว ที่องคการอนามัยโลก µÃ.Á./¤¹ 11 11 5 32 แนะนำเทา กบั 9 ตร.ม./คน ËÁÒÂà˵Ø: ¢ÍŒ ÁÙÅ¡Ãا෾»‚ 2550 ·ÕÁè Ò: The Economist Inteligence Unit, 2011, Asian Green City Index 11 ตวั ชวี้ ดั “โรคอว้ น” 19

อาหารและเครื่องดมื่ “พลงั งานจากสารอาหารทีไ่ ด้จากไขมนั เพิม่ ขึน้ จาก 9% เป็น 24% ภายใน ช่วงเวลา 40 ป”ี พฤตกิ รรมการบริโภคอาหารและเครือ่ งดืม่ มีส่วนสำคัญท่ีทำให้เกิดภาวะน�้าหนักเกินและโรคอ้วน ปจั จบุ นั คนหนั มากนิ อาหารนอกบา้ น และซ้อื อาหารทป่ี รงุ สำเรจ็ มากนิ มากขน้ึ ในขณะท่กี ลมุ่ เดก็ กนิ ผกั นอ้ ย แตก่ นิ อาหารไขมนั สงู และขนมกรบุ กรอบมาก ในส่วนคนวยั ทำงานราว 1 ใน 3 ยงั คงมีพฤตกิ รรม การด่ืมน�้าอดั ลมหรอื เครื่องดื่มรสหวานเป็นประจำทกุ วนั พฤติกรรมกำรกินอำหำรของคนไทย พลงั งานทไ่ี ดจ ากสารอาหารจากพลงั งานทง้ั หมด ป 2503-2546 ในปัจจุบันเปลี่ยนแปลงไปอย่ำงมำก เห็นได้ จำกพลงั งำนทีไ่ ดร้ บั จำกสำรอำหำร มสี ดั สว่ น ปที่ศกึ ษา พลังงำนที่มำจำกไขมันเพิ่มขึ้นอย่ำงชดั เจน จำกร้อยละ 9 ในปี 2503 เป็นร้อยละ 24 2503 2518 2529 2538 2546 ในปี 2546 โปรตนี (%) 10.8 11.5 11.5 13.2 13.9 ไขมัน (%) 8.9 13.1 21.8 22.2 23.9 คารโ บไฮเดรต (%) 78.9 71.0 66.7 64.3 62.1 ËÁÒÂà˵Ø: ¡ÒÃÊÓÃǨáµÅ‹ ФÃéѧÁ¨Õ ӹǹáÅÐࡳ±Í ÒÂ¡Ø Å‹ØÁµÇÑ ÍÂÒ‹ §äÁà‹ ·Ò‹ ¡¹Ñ ·ÕèÁÒ: ÊÓ¹¡Ñ âÀª¹Ò¡Òà ¡ÃÁ͹ÒÁÂÑ , ¡ÒÃÊÓÃǨÀÒÇÐÍÒËÒÃáÅÐâÀª¹Ò¡Òâͧ»ÃÐà·Èä·Â ¤Ã§éÑ ·èÕ 1-5 »‚ 2503-2546 รอ ยละของคาใชจ า ยดา นอาหารเฉล่ียตอ ครัวเรือน ป 2545 และ 2555 ด้วยวิถีชวี ิตเร่งรีบในปัจจุบัน ÃÍŒ ÂÅÐ กำรกินอำหำรนอกบ้ำน และกำรซื้อ อำหำรส�ำเร็จรูปมำกินที่บ้ำนเป็นทำง 25 2545 เลือกทสี่ ะดวก หำกพิจำรณำค่ำใช้จ่ำย 2555 ดำ้ นอำหำรของครวั เรอื นไทยเปรยี บเทยี บ ปี 2545 และ 2555 จะพบวำ่ ค่ำใชจ้ ่ำย 20 สำ� หรบั อำหำรสำ� เรจ็ รปู ทซี่ อื้ มำกนิ ทบี่ ำ้ น 15 มีสัดส่วนเพิ่มขึ้น ในขณะทีค่ ่ำใช้จ่ำย 10 ส�ำหรับข้ำว แป้ง และผักท่ีใช้ส�ำหรับ 5 กำรปรงุ อำหำรเองในครวั เรอื น มสี ดั สว่ น 0 ลดลง à é×¹Í ÑʵǏ »ÅÒ ÊѵǏ¹éÓ ÍÒËÒà ठèÃ×ͧ´×èÁ ·Ò¹¹Í¡ ŒºÒ¹ ÍÒËÒÃÊÓàÃç¨ÃÙ» è·Õ«×éÍÁÒ·Ò¹ Õè·ºŒÒ¹ Œ¢ÒÇ á»‡§ Ѽ¡ ¹Á à¹Â à¹Âá¢ç§ 䢋 ¼ÅäÁŒ ¶èÑÇ à¤Ã×èͧ è´×Á áÍÅ¡ÍÎÍ Å ¹éÓµÒÅ ¢¹ÁËÇÒ¹ ठè×Ãͧ´×èÁ Õ·è ä ‹ÁÁÕáÍÅ¡ÍÎÍ Å Íè×¹æ ·èÕÁÒ: ¤Ó¹Ç³¨Ò¡¡ÒÃÊÓÃǨÀÒÇÐàÈÃÉ°¡Ô¨áÅÐ椄 ¤Á¢Í§¤ÃÑÇàÃÍ× ¹ ¾.È. 2545 áÅÐ 2555, Êӹѡ§Ò¹Ê¶ÔµáÔ Ë‹§ªÒµÔ 20 สุขภาพคนไทย 2557

รอยละของคา ใชจ า ยดานอาหารเฉล่ยี ตอครวั เรือนรายภาค ป 2555 อาหารสำเร็จรูปทีซ่ ื้อมากินท่ีบาน อาหารและเครือ่ งดื่มกินนอกบา น ÀÒ¤à˹×Í ÀÒ¤µÐÇѹÍÍ¡ ÀÒ¤à˹×Í ÀÒ¤µÐÇ¹Ñ ÍÍ¡ กำรกินข้ำวนอกบ้ำนและกำรซื้ออำหำรส�ำเร็จรูป 13.55% à©Õ§à˹×Í 12.64% à©ÂÕ §à˹Í× มีบทบำทต่อกำรบริโภคอำหำรส�ำหรับคนกรุงเทพฯ ÀÒ¤¡ÅÒ§ 17.68% ÀÒ¤¡ÅÒ§ 11.53% เปน็ อยำ่ งมำก โดยมสี ัดสว่ นค่ำใชจ้ ่ำยสูงเกือบ 2 ใน 3 18.51% 19.82% ของค่ำใช้จ่ำยด้ำนอำหำรทงั้ หมด อำหำรนอกบ้ำน หรือกำรกินอำหำรส�ำเร็จรูป มกั มีแคลอร่ีสูงกว่ำอำหำร ¡Ã§Ø à·¾ ¡Ãا෾ ปรงุ เอง เนื่องจำกมักใชน้ �ำ้ มันมำกกว่ำ 26.89% 32.20% ÀҤ㵌 ÀҤ㵌 รอ ยละของประชากรจำแนกตามอายทุ ่กี นิ อาหารแตละชนิดเปนประจำทกุ วัน 15.75% 15.57% ·ÕÁè Ò: ¤Ó¹Ç³¨Ò¡¡ÒÃÊÓÃǨÀÒÇÐàÈÃÉ°¡Ô¨ 6-14 »‚ 60 »‚ ¢Öé¹ä» áÅÐÊѧ¤Á¢Í§¤ÃÇÑ àÃ×͹ ¾.È. 2555, 15-24 »‚ ÃÇÁ Êӹѡ§Ò¹Ê¶µÔ ÔáË‹§ªÒµÔ 47.8 25-59 »‚ 55.8 ในแง่ของประเภทอำหำรทบี่ ริโภคนั้น 60.4 พบว่ำเดก็ วัย 6-14 ปี เป็นทนี่ ่ำจับตำมองเป็น 61.3 พิเศษ เนื่องจำกมีสัดส่วนกำรกินผักและผลไม้ 58.0 ทุกวันน้อยทีส่ ุด แต่กินอำหำรไขมันสูงและ ขนมกรุบกรอบเป็นประจ�ำทกุ วันมำกท่ีสุด ซึ่ง 10.7 พฤตกิ รรมกำรกนิ อำหำรเชน่ น้ี สรำ้ งควำมกงั วล 9.2 ต่อสถำนกำรณ์โรคอ้วนและภำวะน�ำ้ หนักเกิน 7.8 ในอนำคต 5.4 8.1 36.8 12.3 2.8 1.3 9.1 13.2 20.9 31.3 18.1 25.3 ¼Ñ¡áÅмÅäÁÊŒ ´ ÍÒËÒÃä¢Áѹʧ٠¢¢¹¹ÁÁ¡¡ÃÔ¹ºØ à¡Åù‹ Í/º à¤Ã×è͹§éÓ´ÍÁ×è Ñ´ÃÅÊÁËÇÒ¹ ˹‹ÇÂ: ÃÍŒ ÂÅÐ ·ÁÕè Ò: Êӹѡ§Ò¹Ê¶ÔµáÔ Ë§‹ ªÒµÔ, 2553, ¡ÒÃÊÓÃǨ¾Äµ¡Ô ÃÃÁ¡ÒúÃâÔ À¤ÍÒËÒâͧ»ÃЪҡà ¾.È. 2552 ปรมิ าณการบริโภคนำ้ อัดลมตอ คนในประเทศไทยป 2554 นอกจำกน้ี กำรบริโภคน�ำ้ อัดลมทีอ่ ุดมไปด้วยน�ำ้ ตำล เป็นประจำ� อำจเป็นอีกสำเหตุส�ำคัญท่ีท�ำให้เกิดโรคอ้วนและภำวะ 3.1 5.3 17.1 26.6 31.3 41.3 น้�ำหนักเกินได้อย่ำงไม่ทันรู้ตัว ประเทศไทยมีปริมำณกำรบริโภค น�ำ้ อัดลมตอ่ คนสงู ทสี่ ุดในอำเซียนถึง 41 ลติ รตอ่ คนตอ่ ปี นอกจำก น�้ำอัดลมแล้ว ปัจจุบันยังมีเครื่องดืม่ รสหวำนให้เลือกจ�ำนวนมำก โดยที่กลุ่มวยั ท�ำงำนรำว 1 ใน 3 รำยงำนวำ่ ดืม่ เครือ่ งด่ืมอดั ลมหรอื เคร่ืองด่มื รสหวำนเปน็ ประจำ� ทุกวัน ÍԹⴹÕà Õ«Â àÇÕ´¹ÒÁ ÁÒàÅà«Õ ÊÔ§¤â»Ã ¿ÅÔ» »¹Ê ä·Â ˹‹ÇÂ: ÅÔµÃ/¤¹/»‚ ·ÕèÁÒ: BMI â´ÂÈ¹Ù ÂÇ¨Ô Ñ¡ÊÔ¡Ãä·Â 11 ตวั ชีว้ ดั “โรคอว้ น” 21

สง่ิ แวดลอ้ มด้านอาหาร “จากมลู คา่ ตลาดธรุ กจิ รา้ นอาหารรวม 97.3 พนั ลา้ นบาท เปน็ อาหารฟาสตฟ์ ดู้ ประเภท ไกแ่ ละเบอร์เกอร์ราว 20%” คนส่วนใหญ่ไม่ได้เลือกกินอาหารทีด่ ีต่อสุขภาพเสมอไป เพราะพฤตกิ รรมการบริโภคมีความซับซ้อน มากกว่าเพยี งความตระหนกั รู้ ในบางครั้งอาหารที่หาซือ้ ได้งา่ ย สะดวกรวดเรว็ หรอื คมุ้ ค่า มักเป็น ทางเลอื กทนี่ ิยมมากกวา่ สิง่ แวดล้อมด้ำนอำหำรมีอิทธิพลต่อพฤตกิ รรมกำรบริโภคอำหำรของประชำกรในสังคม วิถีชวี ิตทเี่ ร่งรีบในปัจจุบัน ทำ� ให้หลำยคนตอ้ งเลือกกินอำหำรทห่ี ำซ้อื ได้ง่ำย สะดวกรวดเร็ว ไมว่ ่ำจะเปน็ จำกธรุ กจิ รำ้ นอำหำรทม่ี ีจำ� นวนสำขำมำกมำย หรอื จำกร้ำนสะดวกซ้ือใกล้ตวั มลู คาตลาดรา นอาหารทีเ่ ปนเครอื ขา ยธรุ กจิ อาหาร 97.4 ÍÒËÒÃä·Â 3.1 ประมาณการป 2556 85.5 »œ§ÂÒ‹ § 5.2 จำแนกตามประเภทรา นอาหาร 75.6 äÍÈ¡ÃÁÕ 5.6 64.6 ¡Òá¿ 7.2 ¾«Ô «‹Ò 8.2 2553 2554 2555 2556 àºà¡ÍÃèÕ áÅÐⴹѷ 10.2 ÍÒËÒÃÞ»èÕ ¹Ø† 17.2 Ê¡Ø éÕ áÅЪҺ٠20.0 ä¡‹ áÅÐàºÍÏà¡ÍÏ 20.8 ËÁÒÂà˵Ø: ˹Nj  ¾¹Ñ ŌҹºÒ· ·ÕÁè Ò: ÈÙ¹ÂǏ Ô¨ÂÑ ¡Ê¡Ô Ãä·Â ÍÒŒ §ã¹ °Ò¹àÈÃÉ°¡¨Ô 29 ÁÔ¶¹Ø Ò¹ 2556 ธุรกิจร้ำนอำหำรทเี่ ป็นเครือข่ำย 12.6 จำนวนรา นสะดวกซอ้ื ในประเทศไทย เตบิ โตอยำ่ งตอ่ เน่อื งทกุ ปี 9.9 ตอประชากร 100,000 คน ป 2554 โดยมีมูลค่ำตลำดในปี 2556 ท้ังสิ้น 4.5 97.43 พนั ลำ้ นบำท เปน็ อำหำรฟำสตฟ์ ดู้ ËÁÒÂà˵Ø: * ¢ŒÍÁÅÙ »‚ 2553 ประเภทไก่และเบอร์เกอร์เป็นหลัก ·ÁÕè Ò: BMI, IMF áÅÐȹ٠ÇԨѡÊÔ¡Ãä·Â รำวร้อยละ 20 ในขณะทร่ี ำ้ นสะดวกซื้อ ในประเทศไทย มีจำ� นวนต่อประชำกร 2.3 มำกทส่ี ดุ ในภมู ภิ ำคอำเซยี น คอื 12.6 รำ้ น 1.4 1.3 ä·Â* Ê§Ô ¤â»Ã* ÁÒàÅà«ÂÕ ¿Å Ô»»¹Ê* ÍԹⴹàÕ «ÂÕ àÇÕ´¹ÒÁ 22 สุขภาพคนไทย 2557



























prachatai ปรากฏการณม์ วลมหาประชาชน กบั จดุ เปล่ียนประเทศไทย ในปี 2556 บรบิ ทการเมอื งไทยไดเ้ ดนิ ทางมาถงึ จดุ เปลย่ี น ความขดั แยง้ ทางการเมอื งไทยในชว่ งปี 2556 คร้ังส�าคัญอีกครงั้ หนงึ่ เมอื่ มวลชนนับล้านได้ออกมาชุมนุม เป็นความขัดแย้งทีต่ ่อเนื่องมาตลอดระยะเวลากว่า เพื่อ “ต่อต้าน พ.ร.บ. นิรโทษกรรม” จนส�าเร็จ จากนั้น 8 ปี หลงั กระแสการตอ่ ตา้ นอดีตนายกรฐั มนตรที ักษณิ “มวลมหาประชาชน” หรือ กปปส. ได้ยกระดับข้อเรียกร้อง ชินวัตร อันน�ามาสู่การเคลื่อนไหวของภาคประชา เพ่อื ”ขบั ไล่รฐั บาล” เนอื่ งจากเห็นว่ารัฐบาลขาดความชอบธรรม สังคม สือ่ และมวลชนต่างๆ แม้ภายหลังจะเกิด เพอ่ื เปดิ ทางใหเ้ กดิ “การปฏริ ปู ประเทศไทย” การชมุ นมุ ของ กปปส. การรัฐประหารเม่ือ 19 กันยายน 2549 แต่ภาวะ ติดต่อกนั นานหลายเดอื น สร้างกระแสสนับสนุนใหเ้ กิดการปฏิรปู การเมอื ง 2 ข้วั กย็ งั คงด�าเนนิ ตอ่ เนอ่ื งเรอ่ื ยมา แมใ้ น ระบบการเมืองของประเทศ สมยั รฐั บาลยง่ิ ลกั ษณ์ ชนิ วตั ร การเมอื งแบบแบง่ ขัว้ ก็ยังคงด�ารงอยู่ และรัฐบาลยิ่งลักษณ์ได้ประสบ การชุมนุมของ กปปส. ไดน้ �าไปสกู่ ารยบุ สภา และการเลอื กตง้ั ปญั หาความผดิ พลาดลม้ เหลวในการบรหิ ารราชการ ทว่ั ไปครง้ั ใหมท่ ป่ี ระสบปญั หาการคดั คา้ นจนไมส่ ามารถเลอื กต้งั ได้ หลายประการ จนเกิดกระแสต่อต้านจากมวลชน ในหลายจังหวัด ความขัดแย้งในสังคม ระหว่างรฐั บาลซึง่ ได้รบั จา� นวนมาก โดยขอ้ กลา่ วหาท่รี ฐั บาลยง่ิ ลกั ษณเ์ ผชญิ การสนับสนุนจาก นปช. และ กปปส. ซึง่ ไดร้ ับการสนับสนุนจาก ในปี 2556 ก็เป็นข้อกล่าวหาท่ีสืบเนื่องจากรัฐบาล ประชาชนจา� นวนมากในหลายจงั หวดั ทว่ั ประเทศ นา� ไปสกู่ ารใชอ้ าวธุ ของพี่ชาย นัน่ คือ ระบอบทกั ษณิ เป็นระบอบที่ ปนื และระเบดิ ลอบทา� ร้ายกลุ่มผูช้ มุ นุมของ กปปส. อยา่ งต่อเน่ือง คอร์รัปช่ันสูง มีการใช้จ่ายเงินงบประมาณ จา� นวนมากไปกบั นโยบายประชานยิ ม และมกี ารรวบ ก้าวต่อไปของการเมืองไทยจะเป็นอย่างไร แสงสว่างท่ี อ�านาจบริหารและนิติบัญญัติเข้าด้วยกันในลักษณะ ปลายอโุ มงค์มอี ยู่ทีไ่ หน ใครจะเป็นผู้แพ้ใครจะเป็นผู้ชนะ และ เผดจ็ การเสียงข้างมาก การปฏริ ปู ประเทศไทยจะเกิดขนึ้ ได้จรงิ หรือไม่ เป็นสิง่ ทีท่ ุกฝ่าย ก�าลังเฝา้ ตดิ ตามแบบตาไมก่ ระพริบ 36 สุขภาพคนไทย 2557

อย่างไรก็ตาม แม้จะมกี ารเคลอื่ นไหวตอ่ ต้านรฐั บาล ท้ังน้ี กปท. ไดเ้ คลอ่ื นไปปกั หลกั ท่ีท�าเนยี บรฐั บาลเมอ่ื 8 ตลุ าคม อย่างต่อเนื่องโดยกลุ่มต่างๆ ตลอดปีท่ีผ่านมา แต่ประเด็น แต่ในวันท่ี 10 ตุลาคมได้ย้ายกลับมาชุมนุมท่ีสวนลุมพินี ที่ “จุดตดิ ” ใหเ้ กิดการขยายฐานมวลชนออกมาเคลื่อนไหว ตามเดมิ หลงั ตา� รวจเจรจาวา่ จะมนี ายกรฐั มนตรจี นี เดนิ ทาง ครง้ั ใหญใ่ นปลายปี 2556 กค็ อื ประเดน็ “รา่ งพระราชบญั ญตั ิ เยอื นประเทศไทยและทา� เนยี บรฐั บาล ระหวา่ ง 11-13 ตลุ าคม นิรโทษกรรมแก่ผู้ซึง่ กระท�าความผิดเนือ่ งจากการชุมนุม อย่างไรก็ตามผู้ชุมนุมส่วนหน่ึงไม่ยอมกลับมาที่สวนลุมพินี ทางการเมือง การแสดงออกทางการเมืองของประชาชน และได้แยกตวั ออกมาตงั้ กลมุ่ เครอื ข่ายนักศกึ ษาประชาชน พ.ศ. ...” หรือ “พ.ร.บ. นิรโทษกรรมเหมาเข่ง” และ ปฏิรูปประเทศไทย (คปท.) ชมุ นุมกันอยู่ทแี่ ยกอุรุพงษ์ “การแก้ไขรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2550 อย่างต่อเนอื่ ง ว่าด้วยทีม่ าของวุฒิสภา” ซึง่ น�าไปสู่การชมุ นุมประท้วง ครั้งใหญ่จนเกิดปรากฏการณ์ “มวลมหาประชาชน” ขึ้น การต่อต้าน ร่าง พ.ร.บ. นิรโทษกรรม จนรฐั บาลย่งิ ลกั ษณต์ อ้ งประกาศยบุ สภาในชว่ งปลายปี 2556 หลังจากบริหารประเทศมาเพยี งสองปเี ศษเทา่ น้นั สิงหาคม 2556 รัฐบาลพรรคเพือ่ ไทย ได้เสนอ “ร่างพระราชบัญญัตนิ ิรโทษกรรมแก่ผู้ซึง่ กระท�าความผิด กระแสตอ่ ตา้ นรฐั บาลกอ่ น พ.ร.บ. นริ โทษกรรม เนอื่ งจากการชมุ นมุ ทางการเมอื ง การแสดงออกทางการเมอื ง ของประชาชน พ.ศ. ...” เข้าสกู่ ารประชมุ สภาผแู้ ทนราษฎร ความเคลือ่ นไหวของมวลชนกลุ่มใหญ่เพื่อต่อต้าน โดยในรา่ งแรกๆ รา่ ง พ.ร.บ. นจ้ี ะยกเลิกความผิดใหเ้ ฉพาะ รัฐบาลยิ่งลกั ษณ์เกิดข้ึนอย่างชัดแจ้งราวกลางปี 2555 โดย แก่ผู้ชุมนุม ไม่รวมถึงแกนน�าการชุมนมุ และผู้สงั่ การ ตอ่ มา องค์การพิทักษ์สยามได้ออกมาเคลื่อนไหว โดยมีเป้าหมาย ประยทุ ธ์ ศิริพานชิ ย์ รองประธานกรรมาธกิ ารพจิ ารณาร่าง คอื “แช่แขง็ ประเทศเปน็ เวลา 5 ปี” หรือ ให้นกั การเมอื ง พ.ร.บ. นริ โทษกรรมฯ ไดแ้ ปรญตั ตใิ ห้รวมการนริ โทษกรรม หรอื ภาคการเมอื งตา่ งๆ หยดุ เคลอ่ื นไหว 5 ปี เพอ่ื ท่จี ะปฏริ ปู ความผิดให้กลุ่มแกนน�าด้วย และในเวลาเช้ามืดของวันที่ เปลีย่ นแปลงประเทศ ต่อมาองคก์ ารพิทกั ษ์สยามไดแ้ ยกตวั 1 พฤศจิกายน 2556 สภาผู้แทนราษฎรได้ลงมตใิ ห้ เป็นกองทัพประชาชนโค่นระบอบทักษิณ และเครือข่าย ร่าง พ.ร.บ. นี้ ผ่านการพิจารณาในวาระทีส่ องและสาม นักศึกษาประชาชนปฏิรูปประเทศไทยซึ่งได้แยกกัน การออกกฎหมายทีร่ วบรัดดงั กล่าว โดยไม่สนใจความเห็น แสดงบทบาทในการเคลอื่ นไหวตอ่ ตา้ นรฐั บาลในกลางปี 2556 ของพรรคการเมืองฝ่ายค้านและการคัดค้านของภาค ประชาชน เป็นสาเหตสุ �าคัญให้ประชาชนหลายกลุ่มแสดง กลางปี 2556 กองทัพประชาชนโค่นระบอบทักษิณ การคัดค้านตอ่ รา่ ง พ.ร.บ. ดงั กล่าวอยา่ งรนุ แรง (กปท.) ไดเ้ รยี กรอ้ งใหร้ ฐั บาลแสดงจดุ ยนื ในความจงรกั ภกั ดี ต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ ด้วยการหยุดการกระท�าอัน สุเทพ เทือกสุบรรณ และบรรดาแกนน�าพรรค ไม่บังควร เชน่ การจาบจว้ งละเมดิ สถาบนั พระมหากษัตรยิ ์ ประชาธิปัตย์เป็นผู้น�าการชุมนุมทสี่ ถานีรถไฟสามเสน ของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวตั ร และให้ น.ส.ยง่ิ ลักษณ์ ชนิ วตั ร เพอ่ื คา้ นรา่ ง พ.ร.บ. ดงั กลา่ วมาต้ังแตว่ นั ท่ี 31 ตุลาคม 2556 นายกรฐั มนตรี และ รมว.กลาโหม พล.อ.ยทุ ธศกั ด์ิ ศศปิ ระภา โดยใหเ้ หตผุ ลวา่ รา่ ง พ.ร.บ. ฉบบั น้ี จะชว่ ยให้ พ.ต.ท.ทักษณิ รมช.กลาโหม ลาออกจากต�าแหนง่ ใหร้ ฐั บาลเพกิ ถอน พ.ร.บ. อดตี นายกรัฐมนตรี พ้นจากความผิดทางการเมือง และ นิรโทษกรรม และ พ.ร.บ. ปรองดอง ทมี่ ีผลนิรโทษกรรม สามารถกลบั เขา้ ประเทศไทยได้ แตใ่ นขณะเดยี วกนั แนวรว่ ม ผู้กระท�าผิดจากเหตุการณ์ทางการเมอื ง และเรียกร้องให้มี ประชาธปิ ไตยต่อต้านเผดจ็ การแห่งชาติ (นปช.) และกลุ่ม การโคน่ ลม้ ระบอบทักษณิ 1 คนเสื้อแดงส่วนหนึง่ ก็แสดงความคัดค้าน เนื่องจากจะ ลา้ งความผดิ ของอภสิ ทิ ธ์ิ เวชชาชีวะ และสเุ ทพ เทอื กสบุ รรณ ในวันที่ 4 สิงหาคม 2556 กปท. ได้เริ่มชมุ นุม ใหพ้ น้ จากขอ้ หาส่งั สลายการชมุ นมุ เม่อื เมษายนและพฤษภาคม ทส่ี วนลุมพินี บรเิ วณลานพระบรมราชานุสาวรยี ร์ ชั กาลท่ี 6 2553 จนมีผู้บาดเจ็บล้มตายจ�านวนมาก กระแสคัดค้าน ใกลแ้ ยกศาลาแดง โดยมกี องทัพธรรมของสนั ติอโศกเขา้ รว่ ม ขยายตัวจนมวลชนจ�านวนนับล้านคนมารวมตวั ชุมนุมกัน ดว้ ย และ 6 สงิ หาคม 2556 ไดย้ า้ ยเขา้ ไปชุมนมุ ในสวนลมุ พนิ ี 10 สถานการณเ์ ด่น 37

ท่ัวกรุงเทพฯ เพ่ือคัดค้านร่าง พ.ร.บ. ดังกล่าวจนเกิด ส�าหรับความเคลอื่ นไหวของ นปช. ได้จดั การชมุ นุม ปรากฏการณ์ “มวลมหาประชาชน” ขน้ึ ทา� ให้รัฐบาลต้อง ตอบโต้การชมุ นุมของกลุ่มต่อต้านรัฐบาล โดยใช้สถานที่ ยอมถอย และวุฒิสภาได้ลงมติไม่รับร่าง พ.ร.บ. น้ี อย่าง ภายในสนามกฬี าราชมงั คลากฬี าสถาน ต้ังแต่ 24 พฤศจกิ ายน เป็นเอกฉนั ท์ 141 เสียงเม่ือ 11 พฤศจกิ ายน 2556 ทา� ให้ ถึงเช้าวันที่ 1 ธันวาคม 2556 ขณะทกี่ ลุ่มผู้ชุมนุมภายใต้ ร่าง พ.ร.บ. นี้ถูกยบั ยง้ั ไว้ 180 วัน2 และรฐั บาลแถลงการณ์ การน�าของสุเทพ ไดป้ ระกาศชุมนมุ ใหญ่ในชื่อ วันมวลมหา ว่าจะถอนร่าง พ.ร.บ. นิรโทษกรรมอืน่ ๆ ที่เคยเสนอเข้าสู่ ประชาชน คนไทยใจเกนิ ลา้ น เรม่ิ ปดิ ลอ้ มและพยายามบกุ รกุ สภาผแู้ ทนราษฎร เพอื่ ยตุ กิ ารผลกั ดนั รา่ ง พ.ร.บ. นริ โทษกรรม เข้ายึดอาคารสถานทีร่ าชการหลายแห่งในช่วงปลายเดือน ฉบบั อน่ื อกี ในอนาคต พฤศจกิ ายน 2556 เปน็ ตน้ มา เพอ่ื หวงั จะบงั คบั ใหห้ นว่ ยงาน ของรฐั ปดิ ท�าการ เชน่ สา� นกั งบประมาณ กระทรวงการคลงั แมว้ า่ วฒุ ิสภาจะลงมติไมเ่ หน็ ชอบ กบั รา่ ง พ.ร.บ. ฉบบั น้ี ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรตฯิ แจ้งวัฒนะ และกดดนั ให้ แต่การชุมนุมซึง่ น�าโดยสุเทพ ก็ยังคงด�าเนินต่อไป โดยได้ นายกรัฐมนตรีลาออก ในช่วงเวลานี้ได้มีเหตุรุนแรงเกิดขึน้ โจมตคี วามพยายามของรัฐบาลในการแก้ไขรัฐธรรมนูญ คือการปะทะกันระหว่างกลุ่มสนับสนุนและต่อต้านรัฐบาล แห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 ว่าดว้ ยทีม่ าของวุฒิสภา บริเวณมหาวทิ ยาลยั รามค�าแหง จนมผี ้เู สียชวี ิต 4 คน และ โดยก่อนหน้าน้ี รัฐบาลยิง่ ลักษณ์ได้เสนอให้รัฐสภาแก้ไข บาดเจบ็ 57 คน6 เปลีย่ นแปลงรูปแบบและจ�านวนของสมาชกิ วฒุ สิ ภา (ส.ว.) ให้มาจากการเลือกตัง้ ทัง้ หมด แทนการแต่งตัง้ ซึง่ มีจ�านวน ข้อเสนอปฏิรปู การเมอื ง 6 ข้อ จากสเุ ทพ7 ครึ่งหน่ึงในรัฐธรรมนูญฉบับเดิม ความพยายามดังกล่าว ได้รับการต่อตา้ นจากสังคม วา่ เป็นการเอ้อื ให้ทั้ง ส.ส. และ 1. แกป้ ัญหาทุจริตคอรร์ ปั ช่นั อยา่ งเดด็ ขาด ส.ว. ถกู กมุ อา� นาจแบบเบด็ เสรจ็ โดยพรรคการเมอื งและรฐั บาล 2. กฎหมายคดีคอรร์ ปั ชัน่ ต้องไมม่ อี ายคุ วาม จึงมีผู้ยื่นฟ้องศาลรัฐธรรมนูญว่า การแก้ไขรัฐธรรมนูญ 3. การปฏิรปู โครงสร้างตา� รวจ ให้อย่ใู ต้ผู้วา่ ราชการจังหวัด ดังกล่าวขัดกับรัฐธรรมนูญหรือไม่ ต่อมา 20 พฤศจกิ ายน 4. ประชาชนถอดถอนนักการเมืองได้เห็นผลจริง เลือกผู้ว่า 2556 ศาลรัฐธรรมนูญได้มีค�าวินิจฉัยว่า ร่างรัฐธรรมนูญ ดังกล่าว ขดั ต่อรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ราชการจงั หวดั ได้โดยตรง พทุ ธศกั ราช 2550 มาตรา 68 โดยระบุว่า จะทา� ใหเ้ กดิ สภา 5. ออกแบบกฎระเบยี บให้ขา้ ราชการอยู่ในระบบคุณธรรม ไมใ่ ช่ ผัวเมีย และน�าไปสู่การผูกขาดอ�านาจ ส่งผลให้การแก้ไข รัฐธรรมนญู ในประเด็นดงั กล่าวต้องตกไป3 ระบบอุปถมั ภ์ 6. การศึกษา สงั คม คมนาคมขนสง่ สาธารณสขุ ต้องเปน็ วาระ ภายหลังประสบความส�าเร็จในการคัดค้าน พ.ร.บ. นิรโทษกรรม การชุมนุมเคลื่อนไหวได้ยกระดับมาเป็น แหง่ ชาติ ยกเลกิ ประชานิยม การต่อต้านรัฐบาลย่ิงลักษณ์และขจัดระบอบทักษณิ และ ทัง้ นี้ กปปส. เสนอให้มีนายกรัฐมนตรี ทีป่ ระชาชนทงั้ ประเทศ ได้ประกาศ 4 มาตรการอารยะขดั ขนื ได้แก่ 1) หยุดงาน ยอมรับ เพื่อดา� เนินการปฏิรูปประเทศไทย ตามแนวทาง หยดุ เรียน ระหวา่ ง 13-15 พฤศจิกายน 2) หยุดชา� ระภาษี ประชาภิวัฒน์ แล้วจึงคอ่ ยจัดการเลอื กตงั้ 8 3) ปักธงชาตติ ามบ้านเรือนหรือพาหนะ และให้พกนกหวีด 4) ถ้าพบเหน็ นายกรฐั มนตรี คณะรัฐมนตรี และผ้เู ก่ียวข้อง ต่อมา กลุ่มผชู้ ุมนุมทนี่ �าโดยสเุ ทพ ไดป้ ระกาศก่อตัง้ ไม่ต้องพูดด้วย แต่ให้เป่านกหวีดใส4่ โดยสุเทพได้ปราศรัย คณะกรรมการประชาชนเพื่อการเปลี่ยนแปลงประเทศไทย ตอนหนึ่งว่า การชุมนุมได้ยกระดับไปสู่เป้าหมาย ให้เป็นประชาธิปไตยทสี่ มบูรณ์อันมีพระมหากษัตริย์เป็น “ขจัดต้นไมพ้ ษิ ” คอื ขจัดระบอบทกั ษิณใหห้ มดไป5 ประมุข หรือ กปปส. ประกอบด้วย ตัวแทนกลุ่มองค์กร ประชาชนในสาขาอาชพี ตา่ งๆ เชน่ กลมุ่ นกั วชิ าการ เครอื ขา่ ย นักศึกษาประชาชนปฏิรูปประเทศไทย กลุ่มประชาคม นักธรุ กจิ สีลม เครือขา่ ยนักธรุ กจิ เพื่อประชาธปิ ไตย กองทพั ธรรม กองทัพประชาชนโคน่ ระบอบทกั ษณิ สมาพนั ธแ์ รงงาน รัฐวิสาหกิจ เป็นต้น โดยมีสุเทพ เป็นเลขาธกิ าร กปปส. เมือ่ 29 พฤศจิกายน 25569 38 สขุ ภาพคนไทย 2557

หลงั จากนัน้ (30 พฤศจกิ ายน 2556) ผ้ชู มุ นมุ กปปส. เสียชีวิต 1 ราย ผู้ชมุ นุมเสยี ชีวติ 1 ราย และมีผู้บาดเจบ็ ได้กดดนั รัฐบาลด้วยการบุกรุกไปยังบริเวณอาคารของ 148 ราย13 โดยมีการใช้อาวุธจริง แต่ไม่ทราบว่ามีการยิง บรษิ ัท กสท โทรคมนาคม จ�ากดั (มหาชน) เขตบางรัก และ มาจากที่ใด ในเวลาต่อมาได้มีผู้เผยแพร่คลิปชายชุดด�า หนว่ ยงานอ่นื ๆ โดยเหตกุ ารณท์ ่ีส�าคัญคือการปะทะระหว่าง พรอ้ มอาวธุ ปนื จา� นวนหนง่ึ บนยอดตกึ ของกระทรวงแรงงาน กลุ่มผุ้ชุมนุมและเจ้าหน้าท่ีต�ารวจ 3 จุด เช่นที่สะพาน ใกลจ้ ดุ ปะทะ ซ่งึ สา� นกั งานตา� รวจแหง่ ชาตไิ ดย้ อมรบั ในเวลา ชมัยมรุเชษ โดยมีการกัน้ แท่นแบริเออร์ ขว้างแก๊สน�้าตา ต่อมาว่า กลุ่มชายชดุ ดา� ดังกล่าวเป็นตา� รวจ แต่ไม่ได้เป็น และฉดี น้�าตลอดจนอาวุธจริงใสผ่ ้ชู ุมนุม และมกี ารใชร้ ะเบิด ผยู้ งิ กลมุ่ ผชู้ มุ นมุ เหตกุ ารณท์ มี่ ผี บู้ าดเจบ็ และลม้ ตายนที้ า� ให้ ปงิ ปองดว้ ย10 ท�าใหม้ ีผู้ได้รับบาดเจ็บจ�านวนมาก กกต. ได้แสดงความเสียใจต่อสิง่ ทีเ่ กิดขึน้ และแสดงจุดยืน โดยเสนอให้รัฐบาลเลื่อนการเลือกตงั้ ออกไป โดย กกต. กระแสกดดนั ทีเ่ กิดขึ้น ทา� ให้รัฐบาลต้องหาทางออก พร้อมทจี่ ะเปน็ ตัวกลางเพื่อหาข้อตกลงร่วมกนั 14 เพื่อบรรเทาความตึงเครียด จึงได้มีการประกาศยุบสภา เมอ่ื วันท่ี 9 ธนั วาคม 2556 แตฝ่ า่ ย กปปส. เหน็ วา่ แมจ้ ะมี ส่วนฟากฝั่งของพรรคเพือ่ ไทยเห็นว่า เมื่อเกิด รัฐบาลรักษาการ แต่นายกรัฐมนตรีต้องเป็นทีย่ อมรับของ ความขัดแย้งทางการเมืองเช่นนี้ ก็น่าจะแก้ปัญหาด้วยการ ประชาชนด้วย จึงเรียกร้องให้นายกรัฐมนตรีลาออกจาก เลอื กตงั้ เพ่ือคนื อา� นาจใหก้ ับประชาชน โดยจดั การเลอื กตั้ง นายกรฐั มนตรรี กั ษาการ โดย กปปส. ตอ้ งการใหม้ กี ารปฏริ ปู ใน 45-60 วันหลังยุบสภา การก�าหนดวันเลือกตัง้ จึงเป็น การเมอื งกอ่ นแลว้ คอ่ ยเลอื กตั้ง ในขณะทร่ี ัฐบาลเหน็ ว่าควร อ�านาจตามรัฐธรรมนูญ รัฐบาลไม่มีสิทธใิ นการเปลีย่ น มกี ารเลอื กต้งั กอ่ นแลว้ จงึ ท�าการปฏริ ปู โดย กกต. ไดก้ า� หนด วนั เลอื กตั้ง และเรยี กรอ้ งให้ กกต. หนักแนน่ และท�าหน้าที่ วันเลือกตัง้ ในวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2557 อย่างไรก็ตาม ของตนใหด้ ีท่ีสดุ 15 และยนื ยนั วา่ ควรดา� เนนิ การเลอื กต้งั ตาม รัฐบาลได้ตอบสนองข้อเสนอของกลุ่มผู้ชุมนุมในระดบั หนึง่ ก�าหนดเดิม16 ขณะทีผ่ ู้ชุมนมุ กปปส. ก็หาทางขัดขวางไม่ให้ ดว้ ยการต้ังสภาปฏริ ปู ประเทศเพ่อื ด�าเนนิ การเร่อื งการปฏริ ปู เกิดการเลือกตัง้ ในหลายวิธี เช่น ขัดขวางไม่ให้เปิด ในอนาคต พร้อมกับเดินหน้าเลอื กตง้ั ในวนั ท่ี 2 กมุ ภาพนั ธ์ การรับสมคั ร ส.ส. ชุมนุมเพอื่ ปิดทท่ี �าการไปรษณยี ์เพ่ือไม่ให้ ตอ่ ไป11 แตข่ อ้ เสนอนไ้ี มไ่ ดร้ บั การตอบสนองจากฝา่ ยผชู้ ุมนมุ มกี ารขนบตั รและอปุ กรณเ์ ลือกต้ัง17 รวมทัง้ ปิดลอ้ มสถานที่ เลือกตั้งล่วงหน้าที่มีข้นึ ในวันท่ี 26 มกราคม 255718 ผไู้ ดร้ บั บาดเจบ็ และเสยี ชวี ติ จากการชุมนมุ ทางการเมือง12 นอกจากนี้ การประกาศไม่เอาการเลือกตั้งของ กปปส. ไดผ้ ลกั ดันใหม้ มี วลชนอกี ฝา่ ยหนง่ึ ท่ตี อ้ งการยนื ยนั สทิ ธิเลอื กต้งั พ้ืนท่ี บาดเจบ็ เสยี ชวี ิต รักษาตวั ใน รพ. ของตนเองออกมาแสดงพลงั เคลอ่ื นไหวทางการเมอื งเชน่ กนั กรุงเทพฯ 730 20 6 โดยมีการเคล่ือนไหวจุดเทียนแสดงพลังของคนท่ีต้องการ ตา่ งจังหวดั 43 3 เลือกตั้งทง้ั ในกรงุ เทพฯ และตา่ งจงั หวัด ไม่มีข้อมลู การรณรงคค์ ดั คา้ นและการขดั ขวางการเลอื กต้ังของ ท่มี า: ศูนย์เอราวัณ วันที่ 17 มีนาคม 2557 กปปส. สง่ ผลกระทบอยา่ งสา� คญั ตอ่ ผลการเลอื กต้งั ทเ่ี กดิ ขน้ึ โดยหน่วยเลือกตงั้ ทวั่ ประเทศ 93,952 หน่วย สามารถ การเลือกต้ัง 2 ก.พ. 2557 เปดิ ลงคะแนนในวนั ที่ 2 กมุ ภาพนั ธ์ 2557 ได้ 83,813 หนว่ ย หรอื 89.2% การเลอื กต้ังครง้ั น้ี มผี ไู้ ปใชส้ ทิ ธเิ ลอื กต้งั 47.72% เมอ่ื รฐั บาลประกาศยบุ สภาและกา� หนดวนั เลอื กต้งั ขน้ึ มีบัตรดี 71.34% แต่บัตรเสียสูงถึง 11.97% และโหวตโน ในวนั ท่ี 2 กมุ ภาพนั ธ์ 2557 กปปส. ไดป้ ระกาศแนวทางปฏริ ปู หรอื ไมป่ ระสงคจ์ ะลงคะแนนมากถงึ 16.69% จาก 77 จงั หวดั ประเทศก่อนการเลือกตงั้ โดยรณรงค์คัดค้านการเลือกตัง้ ทวั่ ประเทศสามารถจัดการเลือกตงั้ ได้ทุกหน่วยเลือกตัง้ และขัดขวางกระบวนการเลือกตัง้ ตงั้ แต่การรับสมัคร เพยี ง 59 จงั หวดั (306 เขต ส.ส.) งดลงคะแนนการเลอื กตงั้ รับเลือกตั้ง การเลือกตั้งล่วงหน้า และการเลือกต้ังท่ัวไป ทกุ หน่วย 9 จังหวัด (ได้รับผลกระทบ 37 เขต ส.ส. โดยในวนั ที่ 23–26 ธนั วาคม ผชู้ ุมนมุ กปปส. ไดป้ ดิ ลอ้ มไมใ่ ห้ มกี ารรบั สมคั ร ส.ส. บญั ชรี ายชอื่ ทศี่ นู ยเ์ ยาวชนกรงุ เทพมหานคร (ไทย-ญ่ปี นุ่ ) และมกี ารปะทะกบั เจา้ หนา้ ท่ีต�ารวจ จนมตี �ารวจ 10 สถานการณเ์ ดน่ 39

ล�าดบั เหตกุ ารณ์สา� คญั 19 30 ต.ค. 2556 สเุ ทพ แถลงขา่ วจดั การชมุ นมุ ใหญว่ นั ที่ 31 ตลุ าคม หลงั สภาผแู้ ทนราษฎร กา� หนดการประชมุ พจิ ารณา พ.ร.บ. นริ โทษกรรม ในวาระทีส่ าม 31 ต.ค. เร่ิมการชมุ นุมท่ีสถานรี ถไฟสามเสน 4 พ.ย. ยา้ ยการชมุ นุมไปที่อนุสาวรียป์ ระชาธปิ ไตย 11 พ.ย. สุเทพยกระดบั การชุมนุมดา� เนนิ มาตรการ 4 ขอ้ , เปิดตวั แกนนา� 9 คน และลาออกจากสมาชิกสภาผูแ้ ทนราษฎร 19-20 พ.ย. นปช. ชุมนมุ ใหญท่ ร่ี าชมงั คลากีฬาสถาน ครัง้ ท่ี 1 20 พ.ย. ศาลรัฐธรรมนูญ วนิ จิ ฉยั ว่า การแก้ไขเพ่มิ เตมิ รัฐธรรมนญู วา่ ดว้ ยทม่ี าของสมาชกิ วฒุ ิสภา ขดั ต่อรฐั ธรรมนญู 24-30 พ.ย./1 ธ.ค. นปช. ชุมนุมใหญท่ ่ีราชมงั คลากฬี าสถาน ครงั้ ท่ี 2 24 พ.ย. การชมุ นุมใหญ่ทอี่ นุสาวรีย์ประชาธิปไตย และบรเิ วณโดยรอบ เรียกว่า “วนั มวลมหาประชาชน คนไทยใจเกินล้าน” 25 พ.ย. - กลุม่ ผ้ชู มุ นุมเดนิ ทางไปปดิ ล้อม 13 สถานที่สา� คัญ และสเุ ทพนา� ผูช้ มุ นุมบุกยึดกระทรวงการคลัง - นายกรฐั มนตรี แถลงเพิ่มเขตพนื้ ทีบ่ งั คับใช้ พ.ร.บ. มนั่ คงฯ ดแู ลการชุมนุม 27 พ.ย. กลมุ่ ผชู้ มุ นุมบุกยดึ ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา 5 ธันวาคม 2550 29 พ.ย. เปดิ ตัวกล่มุ กปปส. โดยสเุ ทพเป็นเลขาธกิ าร 30 พ.ย./1 ธ.ค. เกิดเหตุจลาจลบริเวณรอบนอกมหาวทิ ยาลัยรามคา� แหง มีผู้ไดร้ ับบาดเจ็บ 64 ราย 1-3 ธ.ค. การปะทะกันระหวา่ งผูช้ มุ นมุ และตา� รวจบรเิ วณใกล้ท�าเนยี บรัฐบาล มผี บู้ าดเจ็บ 221 ราย 9 ธ.ค. - กล่มุ ผูช้ ุมนมุ คนื พนื้ ทีก่ ระทรวงการคลัง และยา้ ยไปชุมนุมท่ีแยกนางเล้ิง - นายกรัฐมนตรียบุ สภาผแู้ ทนราษฎร โดยจดั การเลอื กตง้ั ใหม่ 2 กุมภาพันธ์ 2557 22 ธ.ค. การชุมนมุ ปิดถนนในกรุงเทพมหานคร 6 จุด คร่งึ วนั 26 ธ.ค. เกิดเหตุจลาจลทศี่ นู ยเ์ ยาวชนกรงุ เทพมหานคร (ไทย-ญปี่ นุ่ ) เขตดินแดงมผี บู้ าดเจ็บ 160 ราย 1 ม.ค. 2557 สเุ ทพประกาศแผนปิดกรุงเทพ ท่จี ะด�าเนินการในวันท่ี 13 มกราคม 13 ม.ค. การชมุ นมุ ปดิ ถนนในกรุงเทพมหานคร 9 จดุ 15 ม.ค. ประชุมหารือเรือ่ งก�าหนดวันเลือกตัง้ ซึง่ กกต. 5 คน กปปส. ปชป. สตง. และศาลยุติธรรมไม่เข้าร่วม มติทีป่ ระชุม ใหค้ งวันเลอื กต้ังตามเดิม 17 ม.ค. มีผขู้ วา้ งระเบิดลกู เกลี้ยงใสก่ ล่มุ ผชู้ มุ นุมท่ีเดนิ ขบวน ถึงถนนบรรทัดทอง บาดเจ็บ 41 ราย เสยี ชวี ิต 1 ราย 19 ม.ค. มผี ้ขู วา้ งระเบิดลกู เกลย้ี งใส่ผู้ชมุ นุมบรเิ วณอนุสาวรยี ์ชยั สมรภมู ิ บาดเจบ็ 29 รายสาหัส 8 ราย 21 ม.ค. นายกรัฐมนตรีประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินที่มีความร้ายแรง ในกรุงเทพฯ, จ.นนทบุรี, อ.ลาดหลุมแก้ว จ.ปทุมธานี และ อ.บางพลี จ.สมทุ รปราการ 24 ม.ค. ศาลรัฐธรรมนูญมีมติ 8:0 ว่าวนั เลือกตั้งทัว่ ไปสามารถเล่อื นออกไปได้ และมีมติ 7:1 ว่า ครม.กับ กกต. สามารถปรกึ ษา หารือกนั เพ่ือหาขอ้ สรปุ ในเรื่องดังกลา่ วได้ 26 ม.ค. - มีการเลือกตัง้ ลว่ งหน้า แต่มกี ลุ่มผูช้ ุมนุม กปปส. เข้าขดั ขวางผตู้ อ้ งการใช้สทิ ธิ - เกิดเหตุปะทะของกลมุ่ ชน บริเวณใกลท้ ่เี ลอื กต้งั ล่วงหนา้ โดยแกนน�า กปท. ถกู ยงิ เสียชวี ติ 1 คน และบาดเจ็บ 12 คน 28 ม.ค. การหารอื ระหวา่ ง คณะรฐั มนตรกี ับ กกต. หาข้อยุตริ ่วมกนั ไมไ่ ด้ จึงจ�าเป็นตอ้ งจัดการเลอื กตง้ั ทว่ั ไป ในวันที่ 2 ก.พ. 2557 ตามพระราชกฤษฎกี าฯ ต่อไปตามเดมิ 1 ก.พ. - กลุ่ม กปปส. ปะทะกับกลุ่มคนเส้ือแดง ท่ีต้องการน�าอุปกรณ์การเลือกตั้ง ออกมาจากส�านักงานเขตหลักส่ี บริเวณ ใต้สะพานขา้ มแยกหลกั ส่ี มีผ้บู าดเจบ็ 6 ราย - มติ กกต. ประกาศปิดหน่วยเลือกตัง้ 158 แห่งในเขตหลักสีท่ ัง้ หมด เนือ่ งจากไม่สามารถน�าหีบ, บัตรเลือกตัง้ และ เอกสารตา่ งๆ ออกจากสา� นักงานเขตได้ 2 ก.พ. วันเลือกตงั้ ทั่วไป - ผู้มีสิทธิเลือกตั้งในเขตดินแดงชุมนุมประท้วงกลุ่ม กปปส. ที่ปิดเขตดินแดงจนไม่สามารถมีการเลือกตัง้ ในพืน้ ที่ได้ และเรยี กรอ้ งสทิ ธิในการเลอื กต้ัง - มหี น่วยเลอื กต้ังท่ีเปิด ให้ลงคะแนนเลอื กตง้ั ได้ 83,813 หน่วย จากท้งั หมด 93,952 หนว่ ย 5 ก.พ. ศาลอาญาอนุมตั หิ มายจบั แกนน�า กปปส. 19 คน ขอ้ หาฝา่ ฝนื พระราชกา� หนดการบริหารราชการในสถานการณฉ์ ุกเฉิน 9 ก.พ. มีผใู้ ชเ้ ครอ่ื งยิงลกู ระเบดิ เอม็ -79 เขา้ ใสบ่ ริเวณท่ชี ุมนุม กปปส. แจง้ วฒั นะ มีผบู้ าดเจบ็ 2 คน 40 สขุ ภาพคนไทย 2557

10 ก.พ. สุเทพเดินขบวนเพอ่ื ระดมทุน นา� ไปให้ กปปส. จ้างทนายความ ชว่ ยชาวนาดา� เนินคดี 14 ก.พ. ศรส. ขอพืน้ ผิวการจราจรคืน ตัง้ แต่แยกสะพานมัฆวานรังสรรค์ ถึงแยกสวนมิสกวันมีผู้ใช้เครื่องยิงลูกระเบิดเอ็ม 79 17-18 ก.พ. ยิงเข้าใสศ่ าลอาญาชั้น 7 18 ก.พ. สุเทพ น�ากลุ่มผู้ชุมนุมบางส่วนไปท�าเนียบรัฐบาล ซึง่ เป็นทีช่ ุมนุมของกลุ่ม คปท.เพื่อป้องกัน ศรส.ขอพื้นผิวจราจรคืน 21 ก.พ. โดยกล่มุ คปท.น�าปูนซเี มนตฉ์ าบปดิ ประตู 1-2 และ 5 ของท�าเนียบรัฐบาล เพอ่ื ไม่ใหค้ ณะรฐั มนตรเี ข้าทา� งาน 23 ก.พ. เกิดการปะทะกัน ระหว่างต�ารวจและผู้ชุมนุม ในการขอพืน้ ทีบ่ ริเวณแยกสะพานผ่านฟ้าลีลาศคืน มีผู้บาดเจ็บ 71 คน เสียชีวติ 5 คน 28 ก.พ. มีผูใ้ ชเ้ คร่อื งยิงลกู ระเบิด อาร์จีดี5 ยิงเขา้ ใส่เวที กปปส. ราชประสงค์ บาดเจบ็ 6 ราย 7 มี.ค. - มีผู้ใช้ระเบิดและอาวุธปืน ยิงเข้าใส่เวที กปปส. ทีต่ ลาดยิ่งเจริญ เขตเทศบาลต�าบลแสนตุ้ง อ.เขาสมิง จ.ตราด มผี บู้ าดเจ็บ 41 คน และเสยี ชีวิต 3 คน 11 มี.ค. - มีผู้ใช้เครื่องยิงลูกระเบิดเอ็ม 79 ยิงระเบิดชนิด 40 มม. เข้าใสป่ ระชาชนบรเิ วณหน้าหา้ งค้าสง่ บ๊ิกซี สาขาราชด�าริ 12 ม.ี ค. ใกล้ท่ชี ุมนมุ กปปส. แยกราชประสงค์ มีผบู้ าดเจ็บ 24 คน และเสยี ชวี ิต 3 คน 14 ม.ี ค. สุเทพประกาศยุบเวที และคืนพื้นผิวการจราจรทั้งหมด โดยย้ายเวทีชุมนุมหลัก เข้าไปภายในสวนลุมพินี ส่วนพระสุวิทย์ 21 ม.ี ค. ธรี ธมฺโม (พระพทุ ธะอิสระ) ยืนยนั วา่ ไม่ยบุ เวทีแจง้ วัฒนะ - มีผใู้ ชเ้ คร่ืองยงิ ลูกระเบิดเอม็ 79 เข้าใส่บรเิ วณท่ีชุมนุม กปปส. สวนลุมพินี มผี ู้บาดเจ็บ 5 คน - ศาลปกครองสูงสุดมีค�าวินิจฉัยให้นายกรัฐมนตรี คืนต�าแหน่งเลขาธกิ ารสภาความมั่นคงแห่งชาตแิ ก่ถวิล เปลี่ยนศรี ภายใน 45 วัน มีผู้ใชเ้ คร่ืองยงิ ลกู ระเบิดเอ็ม 79 เข้าใสบ่ ริเวณทช่ี มุ นุม กปปส. สวนลุมพนิ ี มผี บู้ าดเจ็บ 3 คน อาการสาหัส 1 ราย ศาลรัฐธรรมนูญรบั วนิ จิ ฉยั กรณีท่มี ีผู้ร้องใหก้ ารเลือกต้งั เปน็ โมฆะ ศาลแพ่งสง่ั คุ้มครอง ไมใ่ หเ้ นรเทศสาธติ เซกัล ชาวอินเดยี หนึง่ ในแกนน�าผู้ชุมนมุ ออกจากประเทศไทยเปน็ การช่ัวคราว ตามค�าส่ัง ศรส. ศาลรัฐธรรมนูญ มีมติ 6 ต่อ 3 สรุปว่าการเลือกตั้งเมือ่ วันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2557 ที่ก�าหนดให้มีการเลือกตัง้ ทัว่ ไป ไมช่ อบด้วยรัฐธรรมนูญ ตามมาตรา 108 วรรค 2 ประกอบด้วยชุมพร สุราษฎรธ์ านี กระบ่ี ระนอง การแบง่ ข้วั และทางออกอย่างสนั ติ ตรงั ภเู ก็ต พังงา สงขลา พัทลุง) เนื่องจากไม่มี ท่ียังมองไมเ่ ห็นแสงสวา่ ง ผสู้ มคั ร ส.ส.ระบบแบง่ เขตเลอื กตง้ั และจดั เลอื กตงั้ ส.ส. แบบบญั ชรี ายชอื่ ไมไ่ ด้ เพราะไมม่ ีบตั รเลอื กตงั้ ความขดั แยง้ ทางการเมอื งไทย ยงั คงด�าเนนิ ตอ่ ไปอยา่ งไมม่ ที ที า่ แบบบัญชรี ายชอื่ จากการปิดล้อมสถานท่ีเก็บ วา่ จะยตุ ไิ ดโ้ ดยสนั ตบิ นพน้ื ฐานของประชาธิปไตย การตอ่ สทู้ างการเมอื ง บัตรเลือกตัง้ และไม่มีกรรมการประจ�าหน่วย ไม่เพียงด�าเนินไปดว้ ยการเคล่ือนไหวบนทอ้ งถนนของผชู้ มุ นมุ ต่อตา้ น เลือกตัง้ ไปปฏิบัตหิ น้าที่ และการปิดล้อมหน่วย รัฐบาลเพียงอย่างเดียว องค์รกรอิสระตามรัฐธรรมนูญ และองค์กร เลอื กตง้ั ปัญหาดังกล่าว ทา� ให้ กกต. ไม่สามารถ ตุลาการ ก็มีบทบาทส�าคัญในความขัดแย้งทางการเมืองคร้ังนี้ ประกาศผลการเลอื กต้งั อยา่ งเปน็ ทางการ เน่อื งจาก แม้หลายคร้ังจะถูกวิพากษ์วิจารณ์โดยกลุ่มการเมืองบางกลุ่มก็ตาม ไม่สามารถจัดการเลือกตงั้ ได้ในหลายเขต โดย ขณะเดียวกนั กเ็ ช่อื กนั วา่ การเจรจาตอ่ รองทางการเมอื งระหวา่ งรฐั บาล กกต. ไดป้ ระกาศวนั เลือกตง้ั ชดเชยเขตท่ีมปี ญั หา และผู้น�า กปปส. ยังคงด�าเนินต่อไป แต่ยังไม่สามารถหาทางออก ขึ้นอีกครั้งในวันที่ 20 และ 27 เมษายน 2557 ร่วมกันได้ ปัจจุบัน สังคมไทยก�าลังถูกท้าทายต่อการอยู่ร่วมกันบน อย่างไรก็ตาม การประกาศวันเลือกต้ังชดเชย พน้ื ฐานประชาธปิ ไตยอยา่ งสา� คญั ย่งิ อยา่ งไรกต็ าม กระแสการปฏริ ปู ในเดอื นเมษายน ไมส่ ามารถด�าเนนิ การได้ หลงั จาก ทางการเมอื งทก่ี า� ลงั เกดิ ขนึ้ นา่ จะสง่ ผลเชงิ บวกในการปรบั ปรงุ แกไ้ ข ท่ีศาลรัฐธรรมนูญมีค�าวินิจฉัยว่าการเลือกตั้ง กติกาทางการเมืองและกลไกของรัฐในระยะยาว เพื่อให้ตอบสนอง เมอื่ วนั ที่ 2 กมุ ภาพันธ์ 2557 เป็นโมฆะ ต่อความต้องการของสังคมและการมีส่วนร่วมของภาคประชาสังคม ทมี่ ากขึน้ ในอนาคต 10 สถานการณ์เด่น 41

นแกโยป้ บัญาหยารหบัรจือ�าสนร�าา้ ขงป้าวัญ:หา? แมว้ า่ ทกุ รฐั บาลตา่ งมนี โยบายเพอ่ื ชว่ ยเหลอื ชาวนาผเู้ ปน็ กระดกู สนั หลงั ของชาติ ในรปู แบบตา่ งๆ แตไ่ มม่ คี ร้งั ไหนท่รี ฐั บาลจะแทรกแซงกลไกตลาด ทัง้ ระบบ โดยรับจ�าน�าข้าวด้วยราคาทีส่ งู ลิว่ และใช้เงินมากมายมหาศาล เท่ากับโครงการรบั จา� น�าขา้ วในสมยั รฐั บาลยง่ิ ลักษณ์ ชนิ วัตร ในชว่ งแรกชาวนาต่างดใี จท่ีรัฐไดอ้ อกมารบั จ�าน�าข้าวในราคาตันละ 15,000 บาท แต่เมือ่ เวลาผ่านไป สงิ่ ทีเ่ กิดขนึ้ คือรฐั บาลประสบ ความล้มเหลวในการระบายข้าว ขาดสภาพคล่อง จนท�าให้ไม่สามารถ ช�าระเงินค่าจ�าน�าข้าวให้กับชาวนา จนชาวนาต้องออกมาทวงเงินค่าข้าว และบางคนถึงกบั ตอ้ งฆ่าตวั ตายเพ่ือหนปี ญั หาหน้ีสินท่เี กิดขนึ้ นอกจากนี้ นโยบายรบั จ�าน�าข้าวยังเกีย่ วพันกับการทุจรติ คอร์รัปชัน่ และก�าลังได้รบั การตรวจสอบจาก ปปช. prachatai ในรอบปี 2556 “นโยบายรบั จา� นา� ขา้ ว” เปน็ นโยบาย การรั่วไหลของโครงการดังกล่าวจนมีการร้องเรียน ปปช. สาธารณะส�าคัญที่มีการถกเถียง แลกเปล่ียนข้อมูลอย่าง ให้สอบสวนการทุจริตของเจ้าหน้าที่ระดับสูงของรัฐ กว้างขวาง และเป็นนโยบายที่มีทงั้ ผู้สนับสนุนและคัดค้าน การทา� ความเขา้ ใจปญั หาของนโยบายรบั จา� นา� ขา้ วจงึ จา� เปน็ จ�านวนมาก เนือ่ งจากนโยบายจ�าน�าข้าวมีผลกระทบทกุ ต้องท�าความเข้าใจพื้นฐานของนโยบายรับจา� น�าข้าวของ ภาคส่วนของสังคม ไม่เพียงแต่ภาคเกษตรกรรมเท่านั้น รัฐบาล และศึกษาข้อมูลการรับจา� น�าข้าวในฤดูกาลผลิต แตร่ วมไปถงึ ภาครฐั ภาคเอกชน ภาคประชาสงั คมและระบบ พ.ศ. 2555/56 เพื่อน�าไปพิจารณาหาทางออกทเี่ หมาะสม เศรษฐกิจในภาพรวมอีกด้วย และแม้ว่าในรายงานสุขภาพ ในอนาคตตอ่ ไป คนไทยเมอ่ื ปที ่ีผา่ นมาจะมกี ารนา� เสนอ “ววิ าทะแหง่ ปวี า่ ดว้ ย การรับจ�าน�าข้าวของรัฐบาลย่ิงลักษณ์” ไปแล้ว แต่ในปี ความเข้าใจพื้นฐานของนโยบายรับจ�านา� ขา้ ว 2556 กระแสวิพากษ์วิจารณ์เก่ียวกับนโยบายรับจ�าน�าข้าว ยิ่งแรงข้ึนกว่าเดิม เม่อื ความล้มเหลวของนโยบายดังกล่าว นโยบายรับจ�าน�าข้าว คือนโยบายแทรกแซงกลไก เร่ิมปรากฏชดั ต่อเนื่องมาถงึ ปี 2557 โดยภาครฐั เร่มิ ประสบ ราคา (pricing policy) ผา่ นการใชร้ ะบบเงนิ กทู้ ม่ี ีหลกั ประกนั ปัญหาสภาพคล่อง เนือ่ งจากไม่สามารถระบายข้าวได้ตาม โดยใช้ “ขา้ ว” เป็นหลักประกนั การก้เู งนิ จากรฐั ในชว่ งต้น เป้าหมาย ทา� ให้ชาวนาจา� นวนมากไม่ได้รบั เงนิ ค่าจา� น�าขา้ ว ฤดูกาลทีร่ าคาข้าวตกตา�่ โดยให้ชาวนาน�าเงินกู้ไปใช้ก่อน แม้จะน�าข้าวไปจ�าน�าไว้หลายเดือนแล้วก็ตาม กอปรกับมี จนเมือ่ ถึงปลายฤดกู าลทีร่ าคาข้าวสูงขึ้น ชาวนาสามารถ น�าเงินจ�านวนเท่ากับทีก่ ู้ไปพร้อมทงั้ ดอกเบี้ยมา “ไถ่ถอน” 42 สขุ ภาพคนไทย 2557

ข้าวคืน เพื่อน�าไปขายในตลาดตามราคาทีส่ ูงขึน้ ทัง้ นี้ นโยบายรบั จ�านา� ขา้ วในฤดกู าลผลติ การรับจ�าน�าข้าวไม่ได้เพ่ิงเกิดข้นึ มาในรัฐบาลยิ่งลักษณ์ พ.ศ. 2555/56 แตเ่ กดิ ขน้ึ ต้งั แตย่ คุ รฐั บาลพลเอกเปรม ตณิ สลู านนท์ ภายใต้ เปา้ หมายท่ีจะใหช้ าวนาชะลอการขายขา้ วในฤดกู าลเกบ็ เก่ยี ว ในรอบปี 2556 นโยบายรบั จา� นา� ขา้ วภายใตร้ ฐั บาล โดยนา� ขา้ วไปจา� นา� ไวก้ บั ธนาคารเพอ่ื การเกษตรและสหกรณ์ ย่ิงลักษณ์ ในฤดูกาลผลิต พ.ศ. 2555/56 ได้เปิดรับจ�าน�า การเกษตร (ธ.ก.ส.) และฝากข้าวไว้ท่ีองค์การคลังสินค้า ปลี ะ 2 คร้งั /แปลง/ราย ไมแ่ ยกนาปแี ละนาปรงั โดยไมจ่ า� กดั (อคส.) โดยมีราคาจ�าน�าต่�ากว่าราคาตลาดเพราะต้องการ ปรมิ าณเปา้ หมายในการรบั จา� นา� ภายใตร้ ะยะเวลาโครงการ ให้ชาวนาเอาเงนิ ไปใช้ก่อน แต่ยังไม่มีการขายข้าวออกไป คอื 1 ตุลาคม 2555 ถงึ 31 มกราคม 2557 (ระยะเวลา และเมอ่ื ราคาขา้ วดขี น้ึ ในอนาคต ชาวนากส็ ามารถมาไถถ่ อน รับจ�าน�าจริง คือ 1 ตุลาคม 2555-15 กันยายน 2556) ข้าวกลับไปขายได้ นโยบายจ�าน�าข้าวดังกล่าว ถูกน�ามาใช้ แต่หากชาวนารายใดมีวงเงินรับจ�าน�าเกิน 500,000 บาท อย่างต่อเนือ่ งจนถึงปัจจุบันในฤดูกาลผลิต พ.ศ. 2556/57 ต้องให้คณะอนุกรรมการฯ ระดับจังหวัดตรวจสอบก่อน ยกเว้นช่วง พ.ศ. 2552-2554 ในสมัยรัฐบาลอภิสิทธ์ิ โครงการรบั จา� น�าข้าวฤดูกาลผลิต พ.ศ. 2555/56 มจี า� นวน เวชชาชวี ะ ทใี่ ช้นโยบาย “ประกนั ราคาข้าว”1 โดยจ่ายเงนิ ขา้ วท่เี ขา้ สโู่ ครงการรบั จา� นา� ทง้ั สน้ิ 22 ลา้ นตนั ประกอบดว้ ย อดุ หนนุ โดยตรงกบั ชาวนาแทนการรบั จา� นา� ขา้ ว แตน่ โยบาย ภาคเหนือ 9.5 ล้านตนั ภาคกลาง 8.5 ล้านตัน ประกันราคาข้าวถูกยกเลิกไปและกลับไปใช้นโยบายรับ ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ 4 ลา้ นตัน และภาคใต้ประมาณ จ�าน�าขา้ วอกี วาระหนงึ่ ในสมยั รฐั บาลยิง่ ลกั ษณ์ 3.3 แสนตนั อคส. เป็นหน่วยงานของรัฐท�าหน้าท่ี รับจ�าน�าข้าวร่วมกับภาคเอกชนคือ “โรงสี” โดยโรงสีเปิด ความเปลีย่ นแปลงส�าคัญของนโยบายรับจ�าน�าข้าว เปน็ จดุ รับฝาก 869 โรง และเปดิ เปน็ จุดรบั จ�าน�านอกพืน้ ท่ี อยู่ท่ีการปรับราคาจ�าน�าจากราคา “ต�่ากว่า” ราคาตลาด 627 จดุ ดงั น้ัน ขา้ วในสตอ๊ กของรัฐบาลช่วงปลายปี 2556 ไปสรู่ าคาจา� นา� ท่ี “สงู กวา่ ” ราคาตลาดในสมยั รฐั บาลทกั ษิณ ทีเ่ พิ่มขึน้ จากเดมิ อีก 22 ล้านตนั บวกกับยอดคงคลังเดิม ชินวัตร ซง่ึ ไดก้ า� หนดเปา้ หมายของการรับจ�าน�าขา้ วเปลือก อีกหลายลา้ นตนั จงึ เปน็ ภาระของรฐั บาลในการหาทางระบาย นาปรงั ครง้ั แรกในเดอื นเมษายน-สงิ หาคม 2544 จา� นวน 2.5 ข้าวออก ไมว่ ่าจะเป็นการค้าระหวา่ งรฐั ต่อรฐั หรือการเปดิ ลา้ นตัน และข้าวเปลอื กนาปไี วท้ ี่ 8.7 ลา้ นตนั เพื่อกระตุ้น ประมลู ข้าวให้เอกชน การบริโภคและการใช้จ่ายของเกษตรกรภายในประเทศ ผา่ นการแทรกแซงนโยบายราคาขา้ ว ในราคาท่สี งู จนไมม่ งุ่ หวงั สถานการณข์ องนโยบายรบั จา� นา� ขา้ วในรอบปี ให้เกษตรกรมาไถ่ถอนคืน ท�าให้การใช้งบประมาณของรัฐ เพอื่ จ�านา� ขา้ วเพมิ่ ขนึ้ อยา่ งรวดเรว็ จากเพยี ง 2,938 ลา้ นบาท นโยบายรับจา� น�าข้าว ถือได้ว่าเป็นเร่ืองใหญ่ส�าหรับ ในปีการผลิต พ.ศ. 2540/41 เป็น 18,930 ล้านบาทในปี รฐั บาลยง่ิ ลกั ษณ์ พรรคเพอื่ ไทย รวมถงึ พ.ต.ท. ทกั ษณิ ดว้ ย การผลติ พ.ศ. 2545/46 หรอื กลา่ วอกี นยั หน่งึ รฐั บาลทักษิณ เพราะนโยบายดังกล่าวนี้ถือเป็นนโยบาย “ทีเด็ด” แบบ และรัฐบาลต่อๆ มา (ยกเว้นรัฐบาลอภิสิทธ์)ิ ได้ท�าหน้าท่ี “ทกั ษิณคิด ยิ่งลักษณ์ท�า” ทชี่ ่วยให้ได้รับชัยชนะในการ เสมือนเป็นพ่อค้าเอกชนในกระบวนการค้าข้าว เริ่มจาก เลือกต้ังทั่วไปในปี 2554 ในฤดูกาลแรกๆ ของการรับ การรบั ซอื้ ขา้ วจากชาวนา การสตอ๊ กขา้ ว และการระบายขา้ ว จ�าน�าข้าวเป็นไปอย่างราบรืน่ โดยสามารถรับจ�าน�าข้าว ตลอดฤดูกาลผลิต พ.ศ. 2544/45 จนถึง พ.ศ. 2556/57 ได้ทุกเมล็ด แต่ย่างเข้าฤดูกาลต่อๆ มา เร่ิมมเี ง่ือนไข แมเ้ นอ้ื หานโยบายอาจมกี ารเปลย่ี นแปลงไปบา้ ง แตแ่ บบแผน ขอ้ จา� กดั ตา่ งๆ โดยชว่ งกลางปี 2556 รฐั บาลมแี นวคดิ จา� กดั ส�าคัญของนโยบายยังคงเหมือนเดมิ คือการใช้กลไกรัฐ ปริมาณข้าวทีร่ ับจ�าน�า อีกทงั้ ต้องการลดราคาจ�าน�าลงมา เป็นหัวใจส�าคัญในการควบคุมกลไกข้าวภายในประเทศ เหลอื 12,000 บาท แตเ่ มือ่ มแี รงกดดันจากชาวนากก็ ลับมา ของไทย ให้ราคาเท่าเดิม แต่มีการจ�ากัดโควตา โดยข้าวเปลือกเจ้า (ความชนื้ ไมเ่ กนิ 15%) จา� นา� ไดไ้ มเ่ กนิ 350,000 บาท/ครวั เรอื น 10 สถานการณเ์ ดน่ 43

และข้าวเปลือกนาปรัง (ความชื้นไม่เกิน 15%) จ�าน�าได้ เท่าน้ัน5 เม่ือมีกระแสวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนัก จงึ มี ไม่เกิน 300,000 บาท/ครัวเรือน2 การปรับเปลี่ยนให้ นายนิวัฒน์ธ�ารง บุญทรงไพศาล เป็น รมว.พาณชิ ยแ์ ทน แตก่ ย็ งั เดินหนา้ โครงการจา� นา� ขา้ วเต็มตัว แมว้ า่ จะมกี ารวพิ ากษว์ จิ ารณถ์ งึ นโยบายรบั จา� นา� ขา้ ว และอ้างว่ามีการขายข้าวแบบรัฐต่อรัฐ (จที ูจี) ได้ อยา่ งกวา้ งขวางนบั ตง้ั แตเ่ รม่ิ โครงการเปน็ ตน้ มา แตภ่ าครฐั หลายลา้ นตัน โดยจนี รบั ซอื้ ไมน่ อ้ ยกวา่ ปลี ะ 1 ลา้ นตันติดตอ่ กนั ก็ยังยืนยันถึงความถูกต้องเหมาะสมของนโยบายดังกล่าว ถึง 5 ปี ทัง้ ท่ที างการจนี เองไม่ไดม้ คี �าแถลงยืนยนั ในเร่ืองนี้6 แตส่ ญั ญาณท่ีชัดเจนจากรฐั บาลของปญั หาการรบั จา� นา� ขา้ ว เกิดขนึ้ เม่ือช่วงกลางปี 2556 โดยสุภา ปิยะจติ ติ รองปลดั ในด้านผลประโยชน์ทชี่ าวนาได้รับจากการจ�าน�าข้าว กระทรวงการคลงั ในฐานะประธานผตู้ รวจสอบบญั ชโี ครงการ การศกึ ษาหลายชนิ้ ชวี้ า่ ชาวนาได้สว่ นแบ่งจากงบประมาณ ดังกล่าว ชใี้ ห้เหน็ ว่าโครงการรบั จา� น�าขา้ วมีการขาดทนุ รวม ทีใ่ ช้ในการรบั จา� น�าข้าวเพียง 30-40% เท่าน้ัน โดยงานวิจัย แลว้ ไมต่ ่�ากวา่ 4 แสนล้านบาท ขณะเดยี วกัน นกั วชิ าการ ของนิพนธ์ พัวพงศกร7 พบว่าชาวนาส่วนใหญ่ท่ีได้รับ จ�านวนมาก เช่น นักวิชาการของ TDRI ได้ออกมาเตอื น ประโยชน์จากนโยบายจ�าน�าข้าว คือ ชาวนาทีม่ ีรายได้ รัฐบาลให้ยกเลิกโครงการดังกล่าว หรือเปลีย่ นวิธกี าร “ปานกลาง” รายได้ 100,001-600,000 บาท/ปี โดยได้รบั รับจ�าน�าข้าวเพือ่ ลดความเสียหายทีเ่ กิดขึ้น3 นอกจากนี้ ประโยชนเ์ ปน็ ตัวเงนิ ถึง 74.6% ของเงินจ�าน�าเงินทง้ั หมดท่ี ศ.ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักด์ิ ได้อธิบายว่า นโยบาย ชาวนาทุกคนได้รบั สา� หรับนาปี และ 73.1% ส�าหรบั นาปรัง รับจ�าน�าข้าว เป็นผลกระทบต่อความม่ันคง เน่ืองจาก หมายความว่าชาวนาทีไ่ ด้รับผลประโยชน์ไม่ใช่ชาวนาที่ นโยบายน้ขี าดประสทิ ธภิ าพในการใชง้ บประมาณ สรา้ งภาระ ยากจน แตเ่ ป็นชาวนาระดับปานกลาง ดังน้ัน ข้ออา้ งของ ด้านงบประมาณสูง ทา� ลายขีดความสามารถในการแข่งขนั รัฐบาลทกี่ ล่าวว่านโยบายจ�าน�าข้าวเป็นการช่วยเหลือ ของอุตสาหกรรมขา้ วไทย และความเข้มแขง็ ของเครอื ข่าย ชาวนาท่ยี ากจนจึงไมต่ รงกบั ข้อเทจ็ จรงิ เสียทีเดียว ทางสังคมทีเ่ ปลี่ยนจากการพึ่งพากันเองไปพึ่งพารัฐมากขึน้ อีกทัง้ การด�าเนินนโยบายดงั กล่าวมีความเสีย่ งทีจ่ ะเกิด ปญั หาสา� คญั ของนโยบายรบั จา� นา� ขา้ ว คอื การขาดทนุ การทุจริตสูง4 แต่ทว่ารัฐบาลก็ยังคงเดินหน้าโครงการ เป็นเงินจ�านวนมหาศาลจากโครงการดังกล่าว โดย ม.ร.ว. ดงั กลา่ วตอ่ ไป ขณะเดยี วกนั กม็ กี ารปดิ บงั ตวั เลขการขายขา้ ว ปรดี ยิ าธร เทวกลุ ผเู้ ช่ยี วชาญดา้ นนโยบายการคลงั เปดิ เผย และจ�านวนเงินจากการขายข้าว รวมทงั้ ผู้รับซือ้ โดยนาย ข้อมลู ว่าโครงการรับจ�าน�าข้าว พ.ศ. 2555/56 ขาดทุน บุญทรง เตริยาภิรมย์ รมว.พาณิชย์ และนายณัฐวุฒิ ทางบญั ชีรวม 230,000 ล้านบาท ประกอบดว้ ย ราคาจา� น�า ใสยเกื้อ รมช.พาณิชย์ในขณะน้ันไม่สามารถให้ค�าตอบกับ ที่สูงกว่าตลาด 110,000 ล้านบาท ดอกเบี้ย 4% ต่อปี สงั คมได้ เพยี งแตบ่ อกวา่ “จ�านา� ขา้ ว ไมไ่ ดข้ าดทนุ 2.6 แสนลา้ น” จา� นวน 48,000 ล้านบาท ค่าเส่อื มราคา 10% ตอ่ ปี จ�านวน 52,000 ล้านบาท และค่าใช้จ่ายในการเก็บรักษาและอืน่ ๆ ตารางแสดงจา� นวนและอตั ราของชาวนาทไี่ ด้รบั ประโยชนจ์ ากวงเงนิ จ�าน�าขา้ ว ระดบั วงเงนิ ท่ีไดร้ ับ นาปี นาปรงั จน (1-100,000 บาท) จา� นวนราย (คน) จ�านวนเงนิ (ล้านบาท) จา� นวนราย (คน) จ�านวนเงิน (ลา้ นบาท) ปานกลาง (100,001-600,000 บาท) รวย (มากกวา่ 600,000 บาท) 439,919 (52.3) 24,122 (20.4) 196,804 (32.0) 11,108 (7.8) รวม 393,590 (46.8) 88,352 (74.6) 384,286 (62.5) 103,690 (73.1) 7,882 (0.9) 6,030 (5.1) 33,309 (5.4) 27,034 (19.1) 841,391 118,504 614,399 141,833 ที่มา: นิพนธ์ พัวพงศกร. 2556 44 สขุ ภาพคนไทย 2557

อีก 20,000 ล้านบาท8 ด้วยงบประมาณท่ีสูญเสียไป • ชาวนาหนองขาวปิดถนนสายกาญจนบุรี- จ�านวนมากเช่นนี้ จึงควรประเมินความคุ้มค่าของนโยบาย สุพรรณบุรี บริเวณสามแยกไฟแดงหนองขาว ซึ่งเป็น ดังกล่าวว่า หากสามารถช่วยเหลือชาวนาให้มีชีวิตท่ีดีข้นึ เส้นทางเข้า-ออกตวั เมอื งกาญจนบุรี (5 กุมภาพันธ์ 2557) ไดจ้ รงิ กถ็ อื วา่ เปน็ ไปตามวตั ถปุ ระสงค์ แตห่ ากมเี งนิ หลดุ ออก ไปนอกระบบไปยังบุคคลอืน่ จ�านวนมาก ไม่ว่าจะเป็นโรงสี • ชาวนา จ.อทุ ัยธานี เคล่ือนขบวน “อีแตน๋ ” เขา้ สู่ ผูส้ ง่ ออก ข้าราชการ หรือรัว่ ไหลไปกบั การทุจรติ คอรร์ ัปชั่น กรงุ เทพฯ เพอ่ื ปดิ สนามบนิ สวุ รรณภมู ิ (20 กมุ ภาพนั ธ์ 2557) ก็ควรทบทวนและปรับปรุงแก้ไขให้รัดกุมมากขึน้ หรืออาจ แตม่ กี ารเจรจาจนทา� ใหช้ าวนาไมป่ ดิ สนามบนิ และเดนิ ทางกลบั ทดลองใช้รูปแบบนโยบายใหม่ที่สามารถช่วยเหลือชาวนา ทีย่ ากจนไดด้ กี ว่าน้ี นอกจากนี้ ชาวนาอีกหลายจังหวัดได้เข้าร่วมชมุ นุม กดดันรัฐบาลร่วมกับ กปปส. ท่ีกรุงเทพฯ เพ่ือให้รัฐบาล นโยบายรับจา� นา� ข้าวกบั ม็อบชาวนา ยิง่ ลักษณ์ ลาออกจากรัฐบาลรักษาการ โดยเชือ่ ว่า รัฐบาลใหม่จะสามารถแก้ปัญหาเรือ่ งเงินค่าจ�าน�าข้าว แม้ปัญหาของโครงการรับจ�าน�าข้าวจะพอกพูนขึ้น ไดม้ ปี ระสทิ ธภิ าพมากกวา่ ทางดา้ นรฐั บาลไดแ้ ถลงวา่ กา� ลงั จนเปน็ ท่ีรบั รกู้ นั อยา่ งกวา้ งขวาง รวมท้งั มกี ารกลา่ วหาเร่อื ง ด�าเนนิ การอยา่ งเร่งดว่ น โดยจะกู้เงนิ วงเงิน 1.3 แสนลา้ น การทุจริตในข้ันตอนต่างๆ แต่รัฐบาลก็ยังเดินหน้าด�าเนิน เพอ่ื ใชห้ นใ้ี หก้ บั ชาวนา โดยเสนอแผนการกเู้ งนิ ให้ กกต. อนมุ ตั ิ นโยบายนเ้ี ต็มท่ี และมกี ารโจมตีฝ่ายที่คดั ค้านว่า “ขัดขวาง เนือ่ งจากรัฐบาลรักษาการไม่สามารถก่อหน้ีทมี่ ีผลผูกพัน ไม่ให้ชาวนารวย” แต่ในฤดูกาลจ�าน�าข้าว พ.ศ. 2556/57 ไปถึงรฐั บาลอน่ื ได้ แตต่ ่อมา กกต. ไดต้ กี ลบั แผนการกู้เงนิ ที่รัฐบาลเกิดปัญหาสภาพคล่องจนหมนุ เงินไม่ทัน เพราะ ดังกล่าว โดยช้ีว่าไม่อยู่ในอา� นาจของ กกต.9 แต่รัฐบาล กระทรวงพาณชิ ยร์ ะบายขา้ วไมไ่ ด้ ท�าให้ชาวนาทีจ่ า� น�าข้าว ก็ยังตดั สินใจทจี่ ะขอกู้เงนิ จากสถาบันทางการเงินของรัฐ ไวก้ บั รฐั บาลและถอื ใบประทวน ไมไ่ ดร้ บั เงินตามเวลาท่ตี กลง ไมว่ า่ จะเปน็ ธนาคารเพ่อื การเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร กันไว้ ชาวนาจ�านวนมากต้องรอการจัดสรรเงนิ ค่าข้าวจาก (ธ.ก.ส.) ธนาคารออมสนิ ธนาคารทหารไทย ธนาคารกรงุ ไทย ธ.ก.ส. เปน็ เวลาหลายเดอื น ซ่ึงสรา้ งความเดอื ดรอ้ นใหก้ ับ รวมท้ังกองทุนประกันสังคม แต่เกิดกระแสการต่อต้าน ชาวนาอย่างมาก จนท�าให้ชาวนาหลายจังหวัดประท้วง ทง้ั จากพนกั งานของสถาบนั การเงนิ ตา่ งๆ และกระแสสงั คม รัฐบาล เพือ่ เรียกร้องเงินค่าจ�าน�าข้าว จนมีการปิดถนน เนื่องจากปัญหาข้อกฎหมายของเงนิ กู้ดังกล่าว ซึง่ สร้าง ในหลายจงั หวดั อาทิ ความเสีย่ งทางการเงนิ ให้กับสถาบันการเงินเหล่านั้น โดยนักวิชาการส่วนใหญ่ เห็นว่ารัฐบาลควรเร่งระบายข้าว • มอ็ บชาวนาบุรีรัมย์ 2,000 คน บุกศูนย์ราชการ เพอ่ื นา� เงนิ มาช�าระใหก้ บั ชาวนา มากกวา่ การกเู้ งนิ ซ่งึ มปี ญั หา จ.บรุ รี มั ย์ จ้รี ฐั บาลเรง่ จา่ ยเงนิ จา� นา� ขา้ ว หลงั ลา่ ชา้ 3-4 เดอื น ในขอ้ กฎหมาย โดยมีผู้ไม่ได้รับเงินค่าข้าวรวมกว่า 5 หมื่นราย เป็นเงิน 4 พนั ล้านบาท (9 มกราคม 2557) เม่ือธนาคารออมสินเปิดเผยว่า ได้อนุมัติเงินกู้ให้กับ ธ.ก.ส. วงเงนิ 20,000 ลา้ นบาท โดยไดโ้ อนเงินไปแลว้ 5,000 • ชาวนาจาก 5 จงั หวัด คือ นครสวรรค์ พิจติ ร ลา้ นบาท กไ็ ดส้ รา้ งความต่นื ตระหนกและกระแสการตอ่ ตา้ น สโุ ขทยั กา� แพงเพชร และพษิ ณโุ ลก ชมุ นมุ ปดิ ถนนสายเอเชยี จากผู้ฝากเงินและพนักงานของธนาคารออมสิน จนผู้ฝาก 117 พิษณุโลก-นครสวรรค์ ทีบ่ ริเวณแยกโพธไิ์ ทรงาม เงินแหไ่ ปถอนเงนิ จากธนาคารจา� นวนมาก10 โดยในชว่ งเวลา (17 มกราคม 2557) 3 วันระหว่าง 17-19 กุมภาพันธ์ 2557 มีการถอนเงนิ เปน็ จ�านวนรวมกันถึงประมาณ 92,000 ลา้ นบาท เทียบกับ • กลุ่มชาวนา 6 จังหวัดภาคตะวันตก ปิดถนน ปริมาณเงนิ ฝากรวมกันเพียง 32,800 ล้านบาทเท่านัน้ 11 พระรามที่ 2 และถนนเพชรเกษม บรเิ วณใกลท้ างแยกต่าง สภาพคล่องทีล่ ดลงจ�านวนมหาศาลในชัว่ ข้ามคืนของ ระดับวงั มะนาว (1 กุมภาพนั ธ์ 2557) ธนาคารออมสิน ท�าให้ธนาคารต้องยกเลิกเงินกู้ดังกล่าว 10 สถานการณ์เด่น 45

1 บญั ชี ประมาณ 543,000 บาท13 โดยจะเปดิ รบั เปน็ การท่วั ไป วนั ท่ี 5 มีนาคม 2557 ซ่งึ ธ.ก.ส. ได้สรปุ ยอดเงิน ณ วนั ที่ 7 มนี าคม 2557 มยี อดรวมกว่า 509,387,382.04 บาท14 ทีม่ า: ดชู ัดๆ โครงการเนา่ จ�าน�าข้าว รฐั บาลจา่ ย และ ค้างจา่ ยให้กบั ชาวนา. บทสรปุ : หนึ่งทศวรรษของนโยบาย ขอ้ มลู ณ วนั ที่ 9 มกราคม 2557. ค้นเมื่อ 10 มนี าคม 2557, จาก ASTV รบั จ�าน�าข้าวใน “ราคาสงู กว่าตลาด” ผู้จัดการ เวบ็ ไซต์ : http://www.manager.co.th/Home/ViewNews. aspx?NewsID=9570000011258 นโยบายรับจา� น�าข้าวเป็นเคร่ืองมือของรัฐบาล ในการควบคุมกลไกราคาข้าวในประเทศ ตลอดทศวรรษ และนายวรวทิ ย์ ชยั ลิมปมนตรี กรรมการผูจ้ ัดการธนาคาร ทีผ่ ่านมามีการใช้นโยบายรับจ�าน�าข้าวในราคาที่ “สูงกว่า” แสดงความรับผิดชอบโดยการลาออก เหตุการณ์ดังกล่าว ราคาตลาด แตก่ เ็ กดิ ขอ้ ถกเถยี งในสงั คมวา่ ชาวนาไดป้ ระโยชน์ ทา� ใหส้ ถาบนั การเงนิ ตา่ งๆ ปฏิเสธการเขา้ รว่ มประมลู พนั ธบตั ร จรงิ หรือไม่ ถา้ มี ชาวนาทีไ่ ด้ประโยชน์จะเป็นชาวนาจนหรอื ของรัฐบาล และระมัดระวงั ไมเ่ ข้าไปยงุ่ เกย่ี วกบั การจัดสรร ชาวนารวยมากกว่ากัน หากการใช้เงนิ ภาษีประชาชนไป เงนิ กใู้ หก้ บั รฐั บาลหรอื ธ.ก.ส. ในโครงการรบั จา� นา� ขา้ วอกี 12 หลายแสนล้านบาทแต่ช่วยชาวนาที่ยากจนได้น้อยนิด และ เกดิ ปญั หาการทุจรติ คอรร์ ปั ช่นั มากมาย กจ็ า� เปน็ ตอ้ งทบทวน ทางดา้ นรฐั บาลเองกไ็ ดเ้ ชญิ ชวนประชาชนใหฝ้ ากเงนิ นโยบายดงั กลา่ ว ท้งั น้กี ารเสนอนโยบายไมใ่ ชเ่ ปน็ เพยี งหนา้ ที่ กบั ธ.ก.ส. เพ่อื ช่วยเหลือชาวนา ลา่ สดุ ธ.ก.ส. ไดร้ ะดมทุน ของพรรคการเมืองเท่านัน้ แต่ประชาชนและสถาบันต่างๆ สมทบกองทนุ ช่วยเหลือชาวนา วงเงนิ 2 หมืน่ ล้าน ของสังคม สามารถร่วมเสนอแนวทางออกร่วมกนั ได้ เป็นการทว่ั ไป เริม่ วนั แรก 3 มนี าคม 2557 ดว้ ยยอดเงิน บรจิ าคและเงินสมทบรวม 121 ลา้ นบาท แบง่ เปน็ เงินบรจิ าค ในดา้ นหนง่ึ เราไมส่ ามารถปลอ่ ยใหร้ าคาสนิ คา้ เกษตร ของ ธ.ก.ส. 10 ล้านบาท และของประชาชนท่ัวไปอีก วิ่งไปตามกลไกตลาดเพียงล�าพัง เนือ่ งจากกลไกตลาด ปจั จบุ นั สรา้ งความผนั ผวนอยา่ งมากใหก้ บั ราคาสนิ คา้ เกษตร ดงั นัน้ “การแทรกแซงของรัฐ” จึงเป็นสิ่งปกตใิ นประเทศ ผู้ผลติ สนิ ค้าเกษตรทว่ั ไป แตใ่ นอีกด้านหนึง่ การแทรกแซง ของรัฐก็ควรท�าอย่างจ�ากัดและยึดหลักการสากล โดยควร ยึดหลักส�าคัญสามด้านคือ 1) ผลประโยชน์ควรตกอยู่กับ เกษตรกรทีย่ ากจนซึ่งแบกรับความผันผวนของกลไกตลาด 2) ด้วยศักยภาพของรัฐทีม่ ีอยู่อย่างจ�ากัด รัฐต้องเลือก ใช้นโยบายท่สี ามารถบริหารจัดการได้อย่างมีประสิทธิภาพ และ 3) ตอ้ งคา� นงึ ถงึ หลกั ความยตุ ธิ รรมแบบแบง่ สนั ปนั สว่ น ระหว่างประชาชนกลุ่มต่างๆ ทั้งเกษตรกร ผู้บริโภคและ ผเู้ สยี ภาษี โดยควรพจิ ารณาวา่ การชว่ ยเหลอื เกษตรกรไมใ่ ช่ เพราะเป็นความเมตตา แต่เป็นเพราะเกษตรกรเหล่านั้น คอยแบกรบั ตน้ ทนุ ของสงั คมไว้ โดยชว่ ยใหค้ า่ ครองชพี อยใู่ น ระดับต่า� จงึ สมควรได้รับการเยยี วยาจากสงั คมดว้ ย 46 สขุ ภาพคนไทย 2557

กโคับรองนกาาครตเงปนิ รกะเู้ ท2ศลไทา้ นยลา้ นบาท นบั ตัง้ แต่รัฐบาลยิ่งลักษณ์ ได้เสนอร่าง “พ.ร.บ. หนี้สาธารณะ (สบน.) พิจารณาให้ความเห็นเกี่ยวกับ เงนิ กู้ 2 ลา้ นลา้ นบาท” เพ่อื ยกเครอ่ื งระบบคมนาคมขนสง่ ความพรอ้ มในการจดั หาแหลง่ เงินทุน2 โครงการนเ้ี ปน็ การลงทนุ ของไทยทข่ี าดการปรบั ปรงุ และพฒั นาอยา่ งตอ่ เน่อื ง ทา� ให้ ขนาดใหญร่ ะยะยาว 7 ปี (2557-2563) เพอ่ื พฒั นาโครงสรา้ ง ประเทศไทยลา้ หลังลงเมื่อเทยี บกบั ประเทศเพอ่ื นบา้ น พื้นฐานด้านคมนาคมขนส่งของไทยหลายด้านโดยเฉพาะ การขนสง่ ทางรางเพ่ือเพ่มิ ขดี ความสามารถของประเทศ แต่ด้วยวงเงินกู้จ�านวนมหาศาลและวิธีการทาง งบประมาณทีผ่ ิดปกติ รวมทัง้ ความไม่ชอบมาพากลของ สังคมหลายภาคส่วนได้ออกมาท้ังสนับสนุนและ การจัดการโครงการ ก่อให้เกิดค�าถามจากหลายภาคส่วน คัดค้านกับร่าง พ.ร.บ. ดังกล่าว เสียงส่วนใหญ่เห็นด้วย ว่า โครงการพัฒนาระบบคมนาคมขนส่ง ด้วยการกู้เงิน กับแนวคิดของโครงการในการพัฒนาระบบขนส่งของไทย จ�านวน 2 ล้านล้านบาทนี้ จะช่วยพัฒนาประเทศไทย แต่คัดค้านเนื่องจากโครงการน้ีขาดรายละเอยี ดและแผน หรือ เป็นการลงทุนที่ไม่คุ้มค่าทางเศรษฐกิจ จนน�าไปสู่ การศกึ ษาอยา่ งชดั เจน รวมทงั้ ความคมุ้ คา่ ของบางโครงการ การยื่นเรือ่ งใหศ้ าลรฐั ธรรมนญู พจิ ารณาวา่ ”ร่าง พ.ร.บ. เชน่ รถไฟความเรว็ สงู ท่ีอาจจะประสบปญั หาขาดทนุ อยา่ งมาก เงนิ กู้ 2 ล้านล้านบาทนี้ ขดั หรือแยง้ ต่อรัฐธรรมนูญหรอื นอกจากนย้ี งั มคี วามกงั วลถงึ ความเหมาะสมในการออกเปน็ ตราข้นึ โดยไมถ่ ูกตอ้ งหรอื ไม”่ พ.ร.บ. รวมทัง้ ปัญหาเรื่องวิธกี ารงบประมาณ และความ โปรง่ ใสของรฐั บาลในการบรหิ ารงบประมาณในการดา� เนนิ การ โครงสรา้ งคมนาคมขนสง่ ท้ังทางราง ทางถนน ทางน้า� ตามแนวทางดงั กลา่ ว และทางอากาศ เปรียบเสมือนเส้นเลือดที่ส�าคัญของชาติ ท่ีท�าหน้าทีข่ นส่งผู้โดยสารและสินค้าไปยังทีต่ ่างๆ โดยเมือ่ ดร.สมชัย จิตสชุ น ผูอ้ �านวยการวจิ ัย ด้านการพัฒนา รอ้ ยกวา่ ปที ่แี ลว้ ไทยเปน็ ประเทศท่เี ปน็ ผนู้ า� ดา้ นการรถไฟและ อย่างทวั่ ถึง TDRI ตงั้ ข้อสังเกตว่า การกู้เงนิ ครัง้ นี้เป็น ระบบคมนาคมในภมู ภิ าค แตเ่ มอ่ื เวลาผา่ นไประบบคมนาคม การกเู้ งินนอกระบบงบประมาณขนาดใหญท่ ่สี ดุ เทา่ ทเ่ี คยมมี า ขนส่งของไทยขาดการปรับปรุงพัฒนาและล้าหลังลงเม่อื แต่มกี ารน�าเสนอให้สภาเห็นชอบเป็น พ.ร.บ. ซ่ึงไม่เหมือน เทยี บกับประเทศเพื่อนบ้าน ส่งผลให้ต้นทุนโลจิสติกส์ของ การกเู้ งนิ นอกงบประมาณอ่นื ท่ไี มต่ อ้ งผา่ นสภาฯ ขณะเดยี วกนั ไทยสงู และส้นิ เปลอื งพลงั งาน ดว้ ยเหตุนป้ี ระเทศไทยจงึ ตอ้ ง ยังมกี ารใช้ ‘บัญชที า้ ยพระราชบัญญัติฯ’3 ซึง่ ประเด็นบัญชี เรง่ ปรบั ตวั ในฐานะศนู ยก์ ลางดา้ นคมนาคมขนสง่ ของอาเซยี น ในปี 2558 คณะรฐั มนตรี (ครม.) ภายใตก้ ารนา� ของ น.ส.ยง่ิ ลกั ษณ์ ชนิ วัตร ให้ความเห็นชอบร่างพระราชบัญญัตใิ ห้อ�านาจ กระทรวงการคลงั กเู้ งนิ เพอ่ื การพฒั นาโครงสรา้ งพนื้ ฐานดา้ น คมนาคมขนส่งของประเทศ (พ.ร.บ. กู้เงิน 2 ล้านลา้ นบาท) ในการประชุม ครม. เมื่อ 27 กุมภาพนั ธ์ 2556 หลังจาก ท่เี ล่อื นการพจิ ารณาเขา้ สู่ ครม. มากอ่ นหนา้ น้ถี งึ 3 ครง้ั แลว้ 1 โดยกระทรวงคมนาคมเปน็ ผพู้ จิ ารณารายละเอยี ดของโครงการ ลงทนุ ดังกล่าว และกระทรวงการคลัง โดยส�านักบริหาร 10 สถานการณ์เด่น 47

ทมี่ า: “กรณ”์ จวก เงนิ กู้ 2 ลา้ นลา้ น ลม้ ลา้ ง พ.ร.บ. หนสี้ าธารณะ แบกหน้ี 50 ปี ที่มาของ พ.ร.บ. ก้เู งนิ 2 ลา้ นลา้ นบาท “สรุ นนั ทน”์ โต้ วสิ ยั ทศั นส์ ้นั . 24 มนี าคม 2556. คน้ เมอ่ื 5 มกราคม 2557, (Mega Project) จาก มติชนออนไลน์ เว็บไซต์: http://www.matichon.co.th/news_ detail.php?newsid=1364123165&grpid=00&catid=01& ทศวรรษทผ่ี า่ นมา การพัฒนาโครงสร้างพ้ืนฐานของ subcatid=0100 ประเทศไทยไดข้ าดชว่ งลง เนอื่ งจากงบลงทนุ ในงบประมาณ แผน่ ดนิ แตล่ ะปไี มเ่ พยี งพอตอ่ การพฒั นาภาคการขนสง่ สนิ คา้ ทา้ ยรา่ ง พ.ร.บ. น้ี มคี วามกงั วลตอ่ สภาพบงั คบั ของกฎหมาย และบริการอย่างเป็นระบบ โดยเฉพาะการขนส่งระบบราง วา่ แคไ่ หน เพยี งใด เนอ่ื งจากหากตีความวา่ ไมม่ สี ภาพบงั คบั ทีม่ ีต้นทุนค่าขนส่งถูกและประหยัดเชือ้ เพลิงกว่าการขนส่ง ทางกฎหมาย หรอื ไมเ่ ครง่ ครดั ผลทต่ี ามมาคอื จะกลายเปน็ ทางถนน ท�าใหส้ ดั สว่ นการขนสง่ ทางถนนมกี วา่ ร้อยละ 80 ลักษณะของ “Blank cheque” คือ เมือ่ กฎหมายผ่าน และใชน้ า้� มนั ถงึ ราว 7 แสนลา้ นบาทตอ่ ปี รฐั บาลจงึ ไดเ้ สนอ การพิจารณาของรัฐสภาแล้ว รัฐบาลมอี �านาจที่จะน�าเงินกู้ “ร่างพระราชบัญญัตใิ ห้อ�านาจกระทรวงการคลังกู้เงนิ เพือ่ ไปท�ากจิ การใดๆ กไ็ ด้ โดยไมจ่ า� เปน็ จะตอ้ งเปน็ รายการทร่ี ะบุ การพฒั นาโครงสรา้ งพน้ื ฐานดา้ นคมนาคมขนสง่ ของประเทศ ไว้ในบัญชีแนบท้าย แต่หากมีสภาพบังคับตามกฎหมาย พ.ศ. ….” หรอื “พ.ร.บ. กเู้ งิน 2 ลา้ นลา้ นบาท” ซง่ึ เปน็ กฎหมาย อยา่ งเครง่ ครัด กจ็ ะเกดิ ความไม่ยืดหย่นุ ในการใช้เงินท่กี ู้มา ทีใ่ ห้อ�านาจกระทรวงการคลังกู้เงนิ เพือ่ พัฒนาโครงสร้าง เพราะจะต้องด�าเนินกิจการตามทีก่ �าหนดเท่านั้น4 ทางด้าน พน้ื ฐานดา้ นคมนาคมขนสง่ มลู คา่ รวมกนั ไมเ่ กนิ 2 ลา้ นลา้ นบาท นายกิตติรัตน์ ณ ระนอง รองนายกรัฐมนตรีในขณะนัน้ ในปี 2556-2563 (7 ป)ี เงินท่ีได้จากการกู้ ให้น�าไปใช้จา่ ย โตแ้ ยง้ วา่ แมส้ งั คมมองวา่ ประเทศตอ้ งเปน็ หนเ้ี ปน็ เวลานาน ตามวตั ถปุ ระสงคโ์ ดยไมต่ อ้ งน�าสง่ คลงั ตามกฎหมายวา่ ดว้ ย กว่า 50 ปี แต่เมือ่ พ้น 50 ปหี มดหนีแ้ ล้ว ประเทศไทยก็ยงั วิธกี ารงบประมาณและกฎหมายว่าด้วยเงนิ คงคลัง ทงั้ นี้ มที รพั ยส์ นิ ทยี่ งั สามารถใชง้ านไดอ้ กี หลายทศวรรษ ทสี่ า� คญั คณะรัฐมนตรตี ้องรายงานการกู้เงนิ ผลการด�าเนนิ งานและ เงนิ กูเ้ หล่านม้ี กี ารกา� หนดการชา� ระไว้ชดั เจน โดย 10 ปแี รก การประเมินผลการด�าเนินการตามแผนงานต่อสภาผู้แทน จะยงั ไม่ตอ้ งช�าระ แต่จะเร่ิมช�าระในปีท่ี 115 เปน็ ต้นไป ราษฎรและวุฒิสภาเพ่อื ทราบทุกปงี บประมาณ6 รา่ ง พ.ร.บ. ฉบบั น้ี มจี ดุ ประสงคเ์ พอ่ื ลงทุนในโครงสรา้ ง พ้ืนฐานเพ่ือรองรับการขยายตัวของเมืองและเศรษฐกิจ การค้าและการลงทนุ ทัง้ ในประเทศและต่างประเทศ ซึง่ จะ ทา� ใหไ้ ทยเปน็ ศนู ยก์ ลางดา้ นการคมนาคมขนสง่ และเปน็ ฐาน เชื่อมโยงการขนส่งในระดบั ภูมิภาค เพิม่ ขีดความสามารถ ในการแขง่ ขันของประเทศ ลดต้นทนุ ค่าใชจ้ ่ายในการขนส่ง ตลอดจนอา� นวยความสะดวกในการเดินทางของประชาชน โดยงบลงทุนร้อยละ 81 เป็นการสร้างระบบขนส่ง ทางราง ได้แก่ การก่อสร้างทางคู่ การกอ่ สร้างทางสายใหม่ การกอ่ สรา้ งรถไฟความเรว็ สงู การกอ่ สรา้ งรถไฟฟา้ ใน กทม. และปรมิ ณฑล ทเี่ หลอื เปน็ การปรบั ปรงุ ระบบขนสง่ ทางถนน (เช่น ทางหลวงเช่อื มโยงระหว่างประเทศ ทางหลวงพิเศษ หรือ Motorway สถานีขนส่งสินค้า) ทางน�า้ และด่าน การค้าชายแดนจา� นวน 41 ดา่ น เมื่อพิจารณาต้นทุนโลจิสติกส์ต่อ GDP7 รายงาน The Global Competitiveness Report 2013-2014, 48 สขุ ภาพคนไทย 2557