สมุดภาพกระทรวงมหาดไทยเล่ม 1

สมเดจ็ เจา้ ฟา้ ฯ กรมพระนครสวรรคว์ รพนิ ติ เสนาบดกี ระทรวงมหาดไทย ประทบั ยนื ฉายพระรปู รว่ มกบั คณะขา้ ราชการฝา่ ยปกครอง และฝา่ ยทหาร ในคราวเสดจ็ ตรวจราชการมณฑลพายัพ ณ ศาลากลางจังหวดั ล�ำปาง (ภาพบน) และศาลากลางจังหวดั เชยี งราย (ภาพล่าง) เมอ่ื พ.ศ. ๒๔๗๔ (ภาพจากสำ� นกั หอจดหมายเหตแุ ห่งชาติ) 99 I 99

พลโท บัญญตั ิ เทพหัสดนิ ณ อยธุ ยา พลโท บัญญตั ิ เทพหสั ดนิ ณ อยุธยา รฐั มนตรวี ่าการกระทรวงมหาดไทย เข้าสกั การะสถปู ดอนเจดีย์ ในคราวเดนิ ทางมาตรวจ ราชการท่ตี �ำบลดอนเจดีย์ (ต่อมาคืออำ� เภอดอนเจดีย์) อ�ำเภอศรปี ระจนั ต์ จังหวดั สุพรรณบุรี เมอื่ พ.ศ. ๒๔๙๔ (ภาพจากนายธงชัย ลขิ ติ พรสวรรค)์ 100 I 100

พลโท บัญญัติ เทพหัสดิน ณ อยุธยา รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงมหาดไทย พูดคุยกับชาวบ้านต�ำบลดอนเจดีย์ ในคราวเดินทางมาตรวจราชการทต่ี �ำบลดอนเจดีย์ (ต่อมา คอื อำ� เภอดอนเจดีย์) อำ� เภอศรีประจนั ต์ จังหวดั สุพรรณบรุ ี เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๔ (ภาพจากนายธงชัย ลิขติ พรสวรรค์) 101 I 101

พลเอก เดช เดชประดิยทุ ธ์ พลเอก เดช เดชประดิยทุ ธ์ รัฐมนตรชี ่วยวา่ การ กระทรวงมหาดไทย และคณะผตู้ ดิ ตาม โดยสารขบวนรถไฟมายังพืน้ ทจ่ี ังหวัดกาญจนบรุ ี เพื่อตรวจพ้นื ทส่ี มั ปทานเหมืองปลิ ็อก ในอ�ำเภอทองผาภูมิ เมือ่ พ.ศ. ๒๔๙๕ (ภาพจากครอบครัวเดชประดยิ ทุ ธ)์ 102 I 102

คณะผู้ตดิ ตาม (ภาพบน) และขบวนเรือ (ภาพล่าง) ของพลเอก เดช เดชประดยิ ทุ ธ์ รฐั มนตรีชว่ ยว่าการกระทรวงมหาดไทย เดนิ ทางในแมน่ ำ้� แควนอ้ ยไปยงั อำ� เภอทองผาภมู ิ เพอื่ สำ� รวจพน้ื ทเ่ี หมอื งปลิ อ็ ก บรเิ วณชายแดนไทย – เมยี นมา จงั หวดั กาญจนบรุ ี (ภาพจากครอบครวั เดชประดิยทุ ธ)์ 103 I 103

บรรยากาศการเดนิ ทางโดยเรอื ในแมน่ ำ้� แควนอ้ ยของคณะพลเอก เดช เดชประดยิ ทุ ธ์ รฐั มนตรชี ว่ ยวา่ การกระทรวงมหาดไทย ระหว่างอำ� เภอไทรโยคไปยงั อำ� เภอทองผาภมู ิ (ภาพจากครอบครัวเดชประดิยทุ ธ์) คนสวมหมวกขวา พระยารามราชภกั ดี (หมอ่ มหลวงสวสั ดิ์ อศิ รางกรู ) ปลัดกระทรวงมหาดไทย 104 I 104

คณะขา้ ราชการอำ� เภอทองผาภมู ิก�ำลงั ต้อนรับพลเอก เดช เดชประดยิ ุทธ์ รัฐมนตรีชว่ ยวา่ การกระทรวงมหาดไทย ก่อนจะ เดนิ ทางขึน้ บกตอ่ ไปยังเหมอื งปลิ ็อก พลเอก เดช เดชประดิยุทธ์ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย และคณะเดินทางก�ำลังส�ำรวจแร่ท่ีเหมืองปิล็อก อำ� เภอทองผาภูมิ จงั หวดั กาญจนบรุ ี เม่อื พ.ศ. ๒๔๙๕ (ภาพจากครอบครวั เดชประดิยุทธ)์ 105 I 105

นายถวิล สุนทรศารทลู นายถวิล สุนทรศารทูล อธิบดีกรมท่ีดิน (ต�ำแหน่งในขณะน้ัน) ถ่ายรูปร่วมกับคณะข้าราชการท้องถิ่น เมื่อคราวเดินทาง มาตรวจราชการในพ้นื ทจี่ ังหวัดระยอง ราว พ.ศ. ๒๔๙๙ – ๒๕๐๐ (ภาพจากบุตรและธิดาของนายถวลิ สุนทรศารทูล) 106 I 106

นายถวลิ สุนทรศารทูล อธบิ ดกี รมท่ดี นิ (ต�ำแหน่งในขณะนน้ั ) เดนิ ทางมาตรวจราชการ ในพืน้ ที่จงั หวัดระยอง ราว พ.ศ. ๒๔๙๙ – ๒๕๐๐ (ภาพจากบุตรและธดิ าของ นายถวิล สนุ ทรศารทลู ) 107 I 107

นายถวลิ สนุ ทรศารทลู อธบิ ดกี รมทดี่ นิ (ตำ� แหนง่ ในขณะนน้ั ) ถา่ ยรปู รว่ มกบั คณะขา้ ราชการสำ� นกั งานทดี่ นิ จงั หวดั ระยอง เมือ่ คราวเดินทางมาตรวจราชการในพ้นื ทจ่ี ังหวดั ระยอง ราว พ.ศ. ๒๔๙๙ – ๒๕๐๐ (ภาพจากบุตรและธิดาของนายถวิล สนุ ทรศารทูล) นายถวลิ สนุ ทรศารทลู อธบิ ดกี รมทด่ี นิ ขณะลงพนื้ ทพี่ บปะชาวบา้ น ในคราวเดนิ ทางมาตรวจราชการในพนื้ ทจี่ งั หวดั ระยอง เมื่อราว พ.ศ. ๒๔๙๙ – ๒๕๐๐ (ภาพจากบตุ รและธิดาของนายถวลิ สุนทรศารทลู ) 108 I 108

นายชสู ง่า ฤทธปิ ระศาสน์ นายชูสงา่ ฤทธปิ ระศาสน์ ผู้ว่าราชการจงั หวดั เชยี งรายปฏิบัติหน้าท่ี ในการบำ� บัดทุกข์บำ� รงุ สขุ แกป่ ระชาชน ภาพยุค ๒๕๐๐ (ภาพจากนายเชดิ วทิ ย์ ฤทธิประศาสน)์ 109 I 109

นายชำ�นาญ ยวุ บรู ณ์ 110 I 110

นายชำ�นาญ ยวุ บรู ณ์ อธบิ ดกี รมการปกครอง ถา่ ยรูปรว่ มกบั คณะข้าราชการฝา่ ยปกครองอำ�เภอบ้านไร่ จงั หวดั อุทัยธานี เมอ่ื คราวเดินทางมาตรวจราชการ วนั ท่ี ๑๕ เมษายน พ.ศ. ๒๕๐๖ (ภาพจากนายชำ�นาญ ยวุ บูรณ์) 111 I 111

กจิ กรรมท้องถิ่นสัมพนั ธ์ ขดุ บึงพลาญชัย จงั หวดั ร้อยเอด็ การขุดบงึ พลาญชัย เมืองรอ้ ยเอ็ด ด้านถนนสรุ ิยเดชบำ�รงุ เมอ่ื แรกขดุ พ.ศ. ๒๔๖๙ โดยพระยาสุนทรเทพกิจจารกั ษ์ (ทอง จนั ทรางศุ) ผูว้ ่าราชการจงั หวดั ร้อยเอ็ดในขณะน้ัน (ภาพจากนายธงชยั ลิขติ พรสวรรค)์ 112 I 112

113 I 113

ภาพบนและลา่ ง บึงพลาญชยั กลางเมืองรอ้ ยเอด็ ขุดโดยใชแ้ รงงานคน (ภาพจากนายธงชยั ลิขติ พรสวรรค)์ 114 I 114

บึงพลาญชยั 115 I 115 เม่ือแรกขุด ด้านหน้าวดั บงึ พลาญชยั บึงพลาญชัย หนา้ วัดกลางม่งิ เมือง ถา่ ยจาก บนเกาะกลางบงึ เกาะกลางบึงพลาญชัย เม่ือแรกขุดทำ�เปน็ เนนิ ดิน

เดินขบวนเรียกรอ้ งขอคนื ดินแดน จังหวดั ลำ�พนู คณะยุวชนทหารและนักเรียนในตัวเมืองล�ำพูน เดินขบวนเรียกร้องขอคืนดินแดนในอินโดจีนจากฝร่ังเศส บริเวณสนามหน้า ศาลากลางจงั หวัดลำ� พูน เมื่อเดอื นตลุ าคม พ.ศ. ๒๔๘๓ (ภาพจากนายนเรนทร์ ปญั ญาภ)ู 116 I 116

การเดินขบวนของคณะนักเรียนจังหวัดล�ำพูนเพ่ือเรียกร้องดินแดนคืนจากฝรั่งเศส ขณะเดินผ่านถนนอินทยงยศ แลเห็นวิหาร พระอัฏฐารส วัดพระธาตุหรภิ ญุ ชยั (ภาพบน) และหลังคาวหิ ารวดั ชา้ งสี (ภาพล่าง) เมื่อเดือนตลุ าคม พ.ศ. ๒๔๘๓ (ภาพจากนายนเรนทร์ ปัญญาภู) 117 I 117

การเดนิ ขบวนของคณะยวุ ชนทหารเพอื่ เรยี กรอ้ งดนิ แดนคนื จากฝรงั่ เศส ขณะผา่ นวดั พระธาตหุ รภิ ญุ ชยั มงุ่ หนา้ ไปยงั สนามหนา้ ศาลากลางจงั หวัดลำ� พนู เม่ือเดอื นตลุ าคม พ.ศ. ๒๔๘๓ (ภาพจากนายนเรนทร์ ปญั ญาภู) 118 I 118

งานพธิ ีฉลองรัฐธรรมนญู จงั หวัดลำ�พูน ภาพบน คณะนักเรียนจังหวัดล�ำพูนที่มาร่วม เดินขบวนแห่ในงานฉลองรัฐธรรมนูญ ณ สนามหน้าศาลากลางจังหวัดล�ำพูน ราว พ.ศ. ๒๔๗๗ – ๒๔๗๘ (ภาพจากนายนเรนทร์ ปญั ญาภู) ภาพลา่ ง คณะนักเรียนหญิงของโรงเรียนวัดสัน ต้นธง ในตัวเมืองล�ำพูน มาร่วมเดิน ขบวนแหร่ ฐั ธรรมนญู ฉบบั จำ� ลอง ประจำ� จงั หวดั ลำ� พนู ราว พ.ศ. ๒๔๗๗ – ๒๔๗๘ (ภาพจากนายนเรนทร์ ปัญญาภ)ู 119 I 119

เจา้ จกั รคำ� ขจรศกั ดิ์ณลำ� พนู (ซา้ ย) เจา้ หลวงนครลำ� พนู และขา้ หลวง ประจำ� จงั หวดั ลำ� พนู (ขวา) ยนื รบั การแสดงความเคารพจากคณะ นกั เรยี นทม่ี ารว่ มเดนิ ขบวนแหใ่ น งานฉลองรัฐธรรมนูญ ราว พ.ศ. ๒๔๗๗ –๒๔๗๘ (ภาพจากนายนเรนทร์ ปญั ญาภ)ู คณะนักเรียนท่ีมาร่วมเดินขบวน แห่ฉลองรัฐธรรมนูญ ณ สนาม หน้าศาลากลางจังหวัดล�ำพูน ราว พ.ศ. ๒๔๗๗ – ๒๔๗๘ (ภาพจากนายนเรนทร์ ปัญญาภู) 120 I 120

คณะนกั เรยี นหญงิ ของโรงเรยี นสตรี ลำ� พนู (ปจั จบุ นั คอื โรงเรยี นสว่ นบญุ โญปถัมภ์) มารว่ มเดินขบวนแหใ่ น งานฉลองรัฐธรรมนูญ ราว พ.ศ. ๒๔๗๗ – ๒๔๗๘ (ภาพจากนายนเรนทร์ ปญั ญาภู) 121 I 121

งานพิธีฉลองรัฐธรรมนูญ จังหวดั ตราด การฉลองรฐั ธรรมนญู จำ�ลอง ประจำ�จงั หวัดตราด เม่อื พ.ศ. ๒๔๗๙ มนี ายกิมทะ นิรันต์พานิช ส.ส.ตราด เปน็ ผ้เู ชญิ รฐั ธรรมนญู จำ�ลอง ตามดว้ ย นาวาโท พระประยุทธชลธี (ประยทุ ธชลธี วรี าสา) ข้าหลวงประจำ�จังหวดั ตราด (ภาพจากนายอรรษิษฐ์ สมั พันธรตั น์) 122 I 122

นาวาโท พระประยุทธชลธี (ประยุทธชลธี วีราสา) ข้าหลวงประจำ�จังหวัดตราด น่ังสามล้อตามขบวนแห่รัฐธรรมนูญจำ�ลอง พ.ศ. ๒๔๗๙ (ภาพจากนายอรรษิษฐ์ สมั พนั ธรัตน์) 123 I 123

งานพธิ ีฉลองรัฐธรรมนูญ จงั หวัดตาก แทน่ บชู าพระบรมฉายาลักษณพ์ ระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอย่หู ัวและพระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกล้าเจา้ อย่หู วั ตง้ั อย่ภู ายในศาลากลางจงั หวัดตาก (ภาพจากนายธงชยั ลขิ ติ พรสวรรค)์ 124 I 124

ขบวนรถแหใ่ นงานฉลองรฐั ธรรมนญู ของจงั หวัดตาก ราว พ.ศ. ๒๔๗๘ – ๒๔๘๐ (ภาพจากนายธงชัย ลขิ ติ พรสวรรค์) 125 I 125

ภาพหน้าซา้ ยและขวา บรรยากาศงานฉลองรัฐธรรมนูญของจังหวัดตาก มีคณะนักเรียนมาร่วมท�ำกิจกรรมต่างๆ ที่สนามหน้าศาลากลางจังหวัดตาก ราว พ.ศ. ๒๔๗๘ – ๒๔๘๐ (ภาพจากนายธงชัย ลิขิตพรสวรรค์) 126 I 126

127 I 127

ภาพบน คณะนักเรียนมาออกร้านในงานฉลอง รฐั ธรรมนูญของจังหวัดตาก ราว พ.ศ. ๒๔๗๘ – ๒๔๘๐ (ภาพจากนายธงชยั ลิขิตพรสวรรค)์ ภาพล่าง การแสดงของนักเรียนในงานฉลอง รัฐธรรมนญู ของจงั หวดั ตาก ราว พ.ศ. ๒๔๗๘ – ๒๔๘๐ (ภาพจากนายธงชยั ลิขติ พรสวรรค์) 128 I 128

พิธวี างศลิ าฤกษศ์ าลากลางจงั หวดั ยะลา พลบั พลาพธิ ีในงานวางศลิ าฤกษศ์ าลากลางจงั หวัดยะลา บริเวณวงเวียนเมอื งยะลา ราว พ.ศ. ๒๔๙๐ (ภาพจากศาสตราจารยก์ ันต์ พูนพพิ ัฒน์) 129 I 129

นายประเสรฐิ กาญจนดลุ ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั ยะลาขณะกลา่ วรายงานตอ่ พลเอกมงั กรพรหมโยธีรฐั มนตรวี า่ การกระทรวงมหาดไทย ในคราวมาเป็นประธานวางศิลาฤกษก์ ่อสร้างอาคารศาลากลางจงั หวัดยะลา ราว พ.ศ. ๒๔๙๐ (ภาพจากนายธงชัย ลิขติ พรสวรรค์) 130 I 130

ผู้น� ำ ชา ว มุ ส ลิ ม ใ น จั ง ห วั ด ย ะล า (ภาพบน) คณะขา้ ราชการ (ภาพลา่ ง) ที่มาร่วมพิธีวางศิลาฤกษ์ศาลากลาง จังหวัดยะลา ราว พ.ศ. ๒๔๙๐ (ภาพจากนายธงชยั ลิขติ พรสวรรค)์ 131 I 131

132 I 132

ภาพหน้าซา้ ยและขวา บรรยากาศในพธิ ีวางศลิ าฤกษศ์ าลากลางจงั หวัดยะลา บรเิ วณวงเวยี นเมอื งยะลา ราว พ.ศ. ๒๔๙๐ (ภาพจากนายธงชัย ลขิ ติ พรสวรรค์) 133 I 133

ภาพหน้าซ้ายและขวา บรรยากาศในพิธีวางศิลาฤกษศ์ าลากลางจังหวัดยะลา บริเวณวงเวียนเมืองยะลา ราว พ.ศ. ๒๔๙๐ (ภาพจากนายธงชยั ลิขิตพรสวรรค์) 134 I 134

คณะข้าราชการ (ภาพล่าง) และ ผูน้ �ำศาสนาอิสลาม (ภาพบน) ใน จังหวัดยะลาท่ีมาต้อนรับพลเอก มังกร พรหมโยธี รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงมหาดไทย ประธานในพธิ ี วางศิลาฤกษ์ศาลากลางจังหวัด ยะลาหลังใหม่ (ภาพจากนายธงชยั ลขิ ติ พรสวรรค)์ 135 I 135

พิธสี มโภชเสาหลกั เมืองจังหวดั ปัตตานี พราหมณแ์ ละเจา้ หน้าทป่ี ระกอบพธิ ีบวงสรวงก่อนการฝังเสาหลกั เมืองลงฐาน ในพธิ สี มโภชเสาหลกั เมือง ประจ�ำจงั หวัดปตั ตานี เม่อื วันท่ี ๑๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๔ (ภาพจากนายธงชัย ลิขิตพรสวรรค์) ภาพหนา้ ขวาล่าง พลโท บญั ญัติ เทพหสั ดิน ณ อยุธยา รัฐมนตรีชว่ ยวา่ การกระทรวงมหาดไทย ขณะอา่ นคำ� ปราศรัยของจอมพล ป. พบิ ลู สงคราม นายกรัฐมนตรี ในพธิ ีสมโภชเสาหลกั เมอื ง ประจำ� จงั หวดั ปตั ตานี เมอื่ วนั ท่ี ๑๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๔ (ภาพจากนายธงชยั ลขิ ิตพรสวรรค์) 136 I 136

พระญาณโมลี (เกตุ) เจา้ อาวาสวัดตานีสโมสรและเจ้าคณะจงั หวดั ปตั ตานี เป็นประธานสงฆใ์ นพธิ ีสมโภชเสาหลกั เมอื งประจ�ำจงั หวดั ปัตตานี (ภาพจากนายธงชยั ลิขติ พรสวรรค์) 137 I 137

เสาหลกั เมอื งประจ�ำจงั หวดั ปัตตานี เมื่อฝังลงในฐานเรยี บร้อยแล้ว วันที่ ๑๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๔ (ภาพจากนายธงชยั ลขิ ิตพรสวรรค์) พลโท บญั ญตั ิ เทพหสั ดนิ ณ อยธุ ยา รฐั มนตรชี ว่ ย ว่าการกระทรวงมหาดไทย ขณะอา่ นคำ� ปราศรยั ของจอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี ในพธิ สี มโภชเสาหลกั เมอื ง ประจำ� จงั หวดั ปตั ตานี เมอื่ วันที่ ๑๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๔ (ภาพจากนายธงชยั ลขิ ิตพรสวรรค)์ 138 I 138

เสาหลกั เมอื งทฝี่ งั ลงฐานแลว้ ในพธิ สี มโภชหลกั เมอื งประจำ� จงั หวดั ปตั ตานี เมอื่ิ วนั ที่ ๑๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๔ (ภาพจากนายธงชัย ลขิ ติ พรสวรรค์) 139 I 139

สกั การะพระธาตชุ อ่ แฮ จงั หวัดแพร่ ภาพบน พระธาตุชอ่ แฮ จงั หวัดแพร่ เมอื่ พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากบตุ รและธดิ าของนายถวลิ สนุ ทรศารทูล) ภาพลา่ ง คณะของนายถวลิ สนุ ทรศารทูล ปลดั กระทรวงมหาดไทย เดินทางมาสักการะพระธาตุช่อแฮ จังหวัดแพร่ ในคราว เดินทางมาตรวจราชการในภาคเหนือ เม่ือ พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากบตุ รและธดิ าของนายถวิล สนุ ทรศารทูล) 140 I 140

ภาพบนและล่าง นายถวลิ สนุ ทรศารทูล ปลดั กระทรวงมหาดไทย เดนิ ทางมาตรวจราชการทศี่ าลากลางจงั หวดั แพร่ (คุ้มเจา้ หลวงเมืองแพร่) เม่อื พ.ศ. ๒๕๑๐ (ภาพจากบตุ รและธดิ าของนายถวลิ สนุ ทรศารทลู ) 141 I 141

พิธีเปิดตลาดสดเทศบาลเมืองบางบัวทอง นายถวลิ สนุ ทรศารทูล ปลดั กระทรวงมหาดไทย มาเปน็ ประธานในพิธเี ปิดตลาดสดของส�ำนกั งานเทศบาลเมอื งบางบวั ทอง จงั หวดั นนทบรุ ี เมอ่ื พ.ศ. ๒๕๑๑ (ภาพจากบุตรและธิดาของนายถวลิ สุนทรศารทูล) 142 I 142

143 I 143

งานประเพณอี ้มุ พระด�ำน�ำ้ จังหวัดเพชรบรู ณ์ นายจ�ำรญู ปิยมั ปุตระ ผวู้ ่าราชการจงั หวัดเพชรบูรณ์ สักการะพระพุทธมหาธรรมราชา พระพุทธรูปในประเพณี อมุ้ พระด�ำนำ�้ ของจังหวัดเพชรบูรณ์ ณ วดั ไตรภมู ิ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๘ (ภาพจากนายจตพุ จน์ ปิยมั ปุตระ) 144 I 144

ภาพบนและลา่ ง นายจ�ำรญู ปิยัมปตุ ระ ผู้ว่าราชการจงั หวดั เพชรบรู ณ์ เป็นประธานในประเพณีอมุ้ พระด�ำนำ้� ณ วงั มะขามแฟบ ในแมน่ ้�ำป่าสัก เมือ่ พ.ศ. ๒๕๐๘ (ภาพจากนายจตุพจน์ ปยิ มั ปตุ ระ) 145 I 145

คณะพ่อค้าชาวเบตงร่วมถ่ายภาพในงานพิธี เปิดสมาคมพานิชอ�ำเภอเบตง จังหวัดยะลา เมอื่ วันท่ี ๑๒ กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. ๒๔๙๒ (ภาพจากนายธงชัย ลิขติ พรสวรรค์) 146 I 146

147 I 147

คณะขา้ ราชการฝ่ายปกครองและผู้นำ� ศาสนาอสิ ลามจังหวัดยะลา รว่ มถ่ายภาพในงานพิธเี ปดิ สำ� นักงานศาสนาอสิ ลามจังหวดั ยะลา เมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๘ (ภาพจากนายธงชยั ลิขติ พรสวรรค)์ 148 I 148