สมุดภาพกระทรวงมหาดไทยเล่ม 1

149 I 149

ประชมุ และอบรม 150 I 150

ผวู้ า่ ราชการเมอื งและคณะขา้ ราชการระดบั สงู ของ มณฑลราชบุรี ในคราวประชุมผู้ว่าราชการเมือง ประจ�ำมณฑล เมื่อ ร.ศ. ๑๒๒ (พ.ศ. ๒๔๔๖) ณ ศาลาว่าการมณฑลราชบรุ ี (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุแห่งชาติ) 151 I 151

152 I 152

ภาพหมู่เทศาภบิ าลและข้าหลวงเมอื งของมณฑลมหาราษฎร์ พระยาเพชรรตั นส์ งคราม (เลือ่ ง ภมู ิรตั น์) ข้าหลวงเทศาภบิ าลมณฑล (นงั่ กลาง) (ภาพจากนายธงชยั ลิขิตพรสวรรค์) 153 I 153

ภาพหมูห่ นา้ สโมสรข้าราชการมหาดไทย ในกระทรวงมหาดไทย ภาพยุค ๒๔๙๐ (ภาพจากนายดุลพจน์ สนุ ทรศารทลู และนางสาววชิ ญา สนุ ทรศารทลู ) ๑ พลโท บัญญัติ เทพหสั ดิน ณ อยุธยา ๒ พลเอก มังกร พรหมโยธี ๓ พระยารามราชภกั ดี (ม.ล. สวสั ดิ์ อศิ รางกูร) ๔ พระนิกรบดี (จอน นิกรบดี สารกิ านนท์) ๕ นายทวี แรงข�ำ ๖ นายปานจติ ต์ อเนกวณิช ๗ นายพ่วง สวุ รรณรฐั ๘ นายถวิล สุนทรศารทูล ๙ นายจ�ำรญู ปยิ ัมปุตระ ๑๐ นายด�ำรง สนุ ทรศารทูล ๖ ๗ ๑ 154 I 154

๙ ๑๐ ๘ ๒ ๓๔ ๕ 155 I 155

156 I 156

คณะข้าราชการผู้บรรยายและผู้เข้า อบรมการป้องกันและบรรเทาภัย ทางอากาศ ณ จังหวัดสงขลา ช่วงเหตุการณ์สงครามโลกคร้ังที่ ๒ ภาพยุค ๒๔๘๐ (ภาพจากนายอัครชยั องั ศุโภไคย) 157 I 157

พระชาติตระการ พระประชากรบรริ กั ษ์ พระยารามราชภักดี (หม่อมราชวงศจ์ ิตร คเนจร) (ประชา สุนทรศารทูล) (หม่อมหลวงสวสั ดิ์ อิศรางกูร) 158 I 158

(ภาพจากนายจักรกฤษณ์ นรนิติผดงุ การ) พนั ตำ�รวจเอก หลวงชาตติ ระการโกศล หลวงนรกิจบรหิ าร หลวงนรนิติผดงุ การ (เจียม ลิมปชิ าติ) (แดง กนษิ ฐสุต) (พฒั น์ ตยังคสุนทร) 159 I 159

นายทวี แรงขำ� นายประเสริฐ กาญจนดุล หมอ่ มหลวงป่ิน มาลากุล 160 I 160

(ภาพจากนายธงชยั ลขิ ิตพรสวรรค์) นายเลยี ง ไชยกาล พระนิกรบดี หลวงอตุ รดิตถาภบิ าล 161 I 161

ขนุ ภกั ดีดำ�รงฤทธิ์ พระราชญาติรักษา นายพ่วง สวุ รรณรัฐ 162 I 162

(ภาพจากนายธงชยั ลิขิตพรสวรรค์) นายสนิท วไิ ลจติ ต์ นายแสวง ชยั อาญา นายอรรถ วสิ ูตรโยธาบาล 163 I 163

นายถวลิ สุนทรศารทูล นายประสิทธิ์ อไุ รรัตน์ นายปานจิตต์ อเนกวณิช 164 I 164

(ภาพจากนายธงชัย ลขิ ิตพรสวรรค์) พระนกิ รบดี นายยุทธ จรัญยานนท์ นายวิทรุ จกั กะพาก นายศักด์ิ ไทยวฒั น์ 165 I 165

๔4 บุคลากรส�ำคัญของกระทรวงมหาดไทย “…ครั้นเม่ือเราได้รับโทรเลขจากเมืองตราดในเวลาที่เราอยู่ในประเทศยุโรป เป็นสมัย เมื่อเราได้มาอยู่รวมกันอีก จึงมีความยินดีอย่างย่ิง มีความปรารถนาท่ีจะใคร่ได้มา เห็นเมืองนี้และเจ้าทั้งหลาย เพ่ือจะได้ระงับความล�ำบากอันใดซึ่งจะเกิดขึ้นด้วย ความเปลย่ี นแปลง และเพอ่ื จะไดป้ รากฏเปน็ ทม่ี น่ั ใจแกเ่ จา้ ทง้ั หลายวา่ การทง้ั ปวงจะเปน็ ท่ีมั่นคงยืนยาวสืบไป เจ้าทั้งหลายผู้ที่ได้ละท้ิงภูมิล�ำเนาจะได้กลับเข้ามาสู่ถิ่นฐาน และ ท่ีได้ละเว้นการท�ำมาหากินจะได้มีใจอุตสาหะท�ำมาหากินให้บริบูรณ์ดังแต่ก่อนและ ทวีย่ิงข้ึน ซ่ึงเจ้าทั้งหลายคิดเห็นว่าเราเหมือนบิดาท่ีพลัดพรากจากบุตร จึงรีบมาหานั้น เป็นความคิดอันถูกต้องแท้ ขอให้เชื่ออยู่ในใจเสมอสืบไปในเบ้ืองหน้าดังเช่นที่คิดเห็น ในครงั้ น้ี วา่ เราคงจะเปน็ เหมอื นบดิ าของเจา้ เสมอตลอดไป ยอ่ มยนิ ดดี ว้ ยในเวลามคี วามสขุ และจะช่วยปลดเปล้ืองอนั ตรายในเวลามภี ยั ไดท้ ุกข์…” ทม่ี า : จดหมายเหตปุ ระกอบเร่ืองไกลบา้ นว่าดว้ ยการสง่ เสดจ็ การรักษาพระนครเวลาเสด็จไม่อยู่ แล การรับเสด็จกลับคืนพระนคร คราวพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จไปยุโรปคร้ังหลัง พมิ พใ์ นการฉลองพระชนั ษา ครบ ๖๐ ปี พระอรรคชายาเธอ กรมขนุ สทุ ธาสนิ นี าฏ พ.ศ. ๒๔๖๖ หนา้ ที่ ๕๗ – ๕๘ 166 I 166

สมเดจ็ ฯ กรมพระยาดำ� รงราชานภุ าพ พระราชโอรสพระองคท์ ่ี ๕๗ ในพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั กบั เจา้ จอมมารดาชมุ่ ทรงเป็นปฐมเสนาบดกี ระทรวงมหาดไทย ระหว่างวันท่ี ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๓๕ ถงึ ๘ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๔๕๘ รวมระยะเวลา กว่า ๒๓ ปี (ภาพจากหอสมดุ ดำ� รงราชานภุ าพ กรมศิลปากร) 167 I 167

สมเด็จฯ กรมพระยาด�ำรงราชานุภาพ ขณะเป็นเสนาบดี สมเดจ็ ฯ กรมพระยาดำ� รงราชานภุ าพ อดตี เสนาบดกี ระทรวงมหาดไทย กระทรวงมหาดไทย ถ่ายเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๗ ถ่ายในขณะเป็นเสนาบดกี ระทรวงมรุ ธาธร เม่ือ พ.ศ. ๒๔๖๖ (ภาพจากหอสมดุ ดำ� รงราชานภุ าพ กรมศลิ ปากร) (ภาพจากหอสมุดด�ำรงราชานุภาพ กรมศิลปากร) 168 I 168 ภาพหนา้ ขวา สมเดจ็ ฯ กรมพระยาด�ำรงราชานุภาพ อดตี เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ทรงฉลองพระองคต์ ิดเข็มพระเกย้ี ว (เครอ่ื งหมายสภานายกจดั การโรงเรยี น ข้าราชการพลเรือน ภาพยคุ ๒๔๖๐ (ภาพจากหอสมุดด�ำรงราชานุภาพ กรมศิลปากร)

169 I 169

สมเด็จฯ กรมพระยาดำ� รงราชานภุ าพ ภาพถ่ายเม่อื คร้ังทรงเป็นอภิรัฐมนตรีในรัชกาลท่ี ๗ ราว พ.ศ. ๒๔๖๘ – ๒๔๗๕ (ภาพจากหอสมุดดำ� รงราชานุภาพ กรมศิลปากร) 170 I 170

สมเดจ็ เจา้ ฟา้ ฯ กรมพระนครสวรรคว์ รพินิต (ประสตู ิ ๒๙ มิถนุ ายน พ.ศ. ๒๔๒๔ ส้นิ พระชนม์ ๑๘ มกราคม พ.ศ. ๒๔๘๗) เสนาบดกี ระทรวงมหาดไทย ระหวา่ ง ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๑ ถงึ ๒๔ มิถนุ ายน พ.ศ. ๒๔๗๕ (ภาพจากพลตรี หม่อมราชวงศศ์ ุภวัฒย์ เกษมศร)ี 171 I 171

สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์ (ประสูติ ๑๗ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๒๕ สิ้นพระชนม์ ๘ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๕) ทรงด�ำรงต�ำแหน่งข้าหลวงเทศาภิบาลนครศรีธรรมราช พ.ศ. ๒๔๕๓ - ๒๔๕๘ อุปราชส�ำเร็จราชการมณฑลปักษ์ใต้ พ.ศ. ๒๔๕๘ – ๒๔๖๘ และเสนาบดกี ระทรวงมหาดไทย (ลำ� ดับท่ี ๔) ระหว่าง พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๖๙ ถงึ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๑ (ภาพจากนายธงชัย ลิขิตพรสวรรค์) 172 I 172

เจ้าพระยายมราช (ป้ัน สขุ ุม) (ชาตะ ๑๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๐๕ มตะ ๓๐ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๘๑) ข้าหลวงเทศาภบิ าลมณฑล นครศรธี รรมราช (ตลุ าคม พ.ศ. ๒๔๓๙ ถงึ มถิ นุ ายน พ.ศ. ๒๔๔๙) เสนาบดกี ระทรวงมหาดไทย (ลำ� ดบั ที่ ๓) ระหวา่ ง ๑ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๔๖๕ ถงึ มนี าคม พ.ศ. ๒๔๖๘ (ภาพจากนายทนง เอกภพ) 173 I 173

เจา้ พระยาสรุ พนั ธ์พิสทุ ธิ์ (เทศ บนุ นาค) (ชาตะ พ.ศ. ๒๓๘๔ มตะ พระยาสีหราชฤทธิไกร (ทองคำ� สีหอไุ ร) (ชาตะ พ.ศ. ๒๓๘๕ ๑๐ กันยายน พ.ศ. ๒๔๔๙) ข้าหลวงส�ำเร็จราชการเมืองเพชรบุรี มตะ ๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๗๐) ผู้ร้ังต�ำแหน่งเจ้าเมือง พ.ศ. ๒๔๐๑ - ๒๔๓๗ และข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลราชบุรี นครราชสมี า เม่อื พ.ศ. ๒๔๒๙ และเป็นขา้ หลวงใหญม่ ณฑล พ.ศ. ๒๔๓๗ - ๒๔๔๒ ลาวกาวคนแรก (ต่อมาคือมณฑลนครราชสีมา) เม่ือ พ.ศ. (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตแุ หง่ ชาติ) ๒๔๓๖ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุแหง่ ชาติ) 174 I 174

เจา้ พระยาอภัยภเู บศร (ชมุ่ อภัยวงศ)์ (ชาตะ ๒๙ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๐๔ มตะ ๒๗ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๔๖๕) ข้าหลวงเทศาภบิ าล ส�ำเร็จราชการมณฑลบูรพา พ.ศ. ๒๔๔๖ – ๒๔๔๙ (ภาพจากสำ� นกั หอจดหมายเหตุแห่งชาติ) 175 I 175

พระยาทพิ ยโ์ กษา (โตหรอื หมาโต โชตกิ เสถยี ร) ขา้ หลวงใหญ่ พลเอก พลเรอื เอก พระยาเทพอรชุน (เจก๊ จารุจนิ ดา) (ชาตะ เมืองภูเก็ตและข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลภูเก็ตคนแรก ๒๙ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๓๙๕ มตะ ๕ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๔๕๖) พ.ศ. ๒๔๓๔ – ๒๔๔๑ ขา้ หลวงเทศาภบิ าลมณฑลปราจนี บรุ ี พ.ศ. ๒๔๔๐ – ๒๔๔๒ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุแห่งชาต)ิ และขา้ หลวงเทศาภบิ าลมณฑลราชบรุ ี พ.ศ. ๒๔๔๒ – ๒๔๔๔ ต่อมาเป็นปลัดทูลฉลองกระทรวงกลาโหมและกระทรวง ทหารเรอื ตามล�ำดับ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตแุ หง่ ชาติ) 176 I 176

พระยาทรงสุรเดช (อัน้ บุนนาค) ขา้ หลวงใหญก่ �ำกบั ราชการมณฑลลาวเฉยี ง (ตอ่ มาคือมณฑลพายัพ) พ.ศ. ๒๔๓๖ – ๒๔๔๒ (ภาพจากส�ำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาต)ิ 177 I 177

พระยามหาอำ� มาตยาธบิ ดี (เส็ง วิรยศริ ิ) (ชาตะ ๓๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๐๘ มตะ ๑๔ มกราคม พ.ศ. ๒๔๙๙) ปลดั ทลู ฉลอง กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. ๒๔๔๒ – ๒๔๕๖ ตอ่ มาเปน็ ขา้ หลวงเทศาภบิ าลมณฑลนครไชยศรี พ.ศ. ๒๔๕๘ – ๒๔๖๐ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตแุ ห่งชาต)ิ 178 I 178

เจา้ พระยาสรุ สหี ว์ สิ ษิ ฐศกั ด์ิ (เชย กลั ยาณมติ ร) (ชาตะ พ.ศ. ๒๔๐๖ มตะ ๙ กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. ๒๔๘๕) ขา้ หลวงเทศาภบิ าลมณฑลพษิ ณโุ ลก พ.ศ. ๒๔๓๗ – ๒๔๔๕ ขา้ หลวงเทศาภบิ าลมณฑลพายัพ พ.ศ. ๒๔๔๕ – ๒๔๕๘ เสนาบดกี ระทรวงมหาดไทย พ.ศ. ๒๔๕๘ – ๒๔๖๕ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุแห่งชาต)ิ 179 I 179

พระยาโบราณราชธานินทร์ (พร เดชะคปุ ต์) (ชาตะ ๒๘ กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. ๒๔๑๕ มตะ ๓๐ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๙) ข้าหลวง เทศาภิบาลมณฑลกรุงเกา่ ระหว่าง ๒๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๔๙ ถงึ ๔ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๒ (ภาพจากพลตรี หม่อมราชวงศศ์ ภุ วฒั ย์ เกษมศรี) 180 I 180

เจา้ พระยามขุ มนตรี(อวบเปาโรหติ ย)์ (ชาตะ๑๖มถิ นุ ายนพ.ศ.๒๔๑๙ พระยาก�ำแหงสงคราม (อวบ เปาโรหิตย์) ข้าหลวงส�ำเร็จ มตะ ๒๗ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๖) ข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑล ราชการเมืองนครราชสีมา (ต่อมาคือ เจ้าพระยามุขมนตรี นครราชสมี า พ.ศ. ๒๔๕๐ - ๒๔๕๖ ตอ่ มาเปน็ ปลดั ทลู ฉลองกระทรวง ปลัดทูลฉลองกระทรวงมหาดไทย) ถา่ ยเมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๑ มหาดไทย ระหว่าง ๑๒ เมษายน ๒๔๕๖ ถงึ ๑ สงิ หาคม ๒๔๖๕ (ภาพจากนายชนินทร์ อนิ ทรพ์ ิทักษ)์ (ภาพจากสำ� นักหอจดหมายเหตแุ หง่ ชาติ) 181 I 181

พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมขนุ มรพุ งษศ์ ริ พิ ฒั น์ (ประสตู ิ ๒๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๐๖ สน้ิ พระชนม์ ๕ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๖) ขา้ หลวงเทศาภบิ าลของมณฑลกรงุ เกา่ พ.ศ. ๒๔๓๘ – ๒๔๔๖ และขา้ หลวงเทศาภบิ าลมณฑลปราจณิ บรุ ี พ.ศ. ๒๔๔๖ – ๒๔๕๘ (ภาพจากส�ำนักหอจดหมายเหตุแหง่ ชาต)ิ 182 I 182

หม่อมเจ้าธ�ำรงสิริ ศรีธวัช (ประสูติ ๒๘ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๒๐ สิ้นพระชนม์ ๒๖ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๗) ข้าหลวงเทศาภิบาล มณฑลรอ้ ยเอด็ เม่ือ พ.ศ. ๒๔๕๕ ข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลจนั ทบรุ ี พ.ศ. ๒๔๕๗ – ๒๔๕๘ และข้าหลวงเทศาภบิ าลมณฑล ปราจิณบุรี พ.ศ. ๒๔๕๘ – ๒๔๖๘ (ภาพจากส�ำนักหอจดหมายเหตแุ หง่ ชาติ) 183 I 183

พระยาวชิ ยาธิบดี (แบน บนุ นาค) ขา้ หลวงกำ� กบั ราชการเมืองจันทบุรี พ.ศ. ๒๔๓๖ – ๒๔๔๙ ระหว่างการปกครองของฝรั่งเศส และเปน็ ข้าหลวงเทศาภบิ าลมณฑลจันทบรุ คี นแรก พ.ศ. ๒๔๔๙ – ๒๔๕๒ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุแห่งชาติ) 184 I 184

เจ้าพระยาศรวี ิไชยชนินทร์ (ชม สุนทรารชุน) (ชาตะ ๒๙ มีนาคม พ.ศ. ๒๓๙๖ มตะ ๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๖๘) ข้าหลวง เทศาภบิ าลมณฑลนครไชยศรี พ.ศ. ๒๔๔๑ – ๒๔๕๘ (ภาพจากสำ� นกั หอจดหมายเหตุแห่งชาติ) 185 I 185

พลเอก พระยาเทพหัสดิน (ผาด เทพหัสดิน) (ชาตะ ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๒๐ มตะ ๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๙๔) ข้าหลวง เทศาภบิ าลมณฑลนครสวรรค์ระหวา่ งพ.ศ.๒๔๖๔–๒๔๖๖ตอ่ มาเปน็ รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงคมนาคมพ.ศ.๒๔๙๑-๒๔๙๔ (ภาพจากสำ� นกั หอจดหมายเหตแุ ห่งชาต)ิ 186 I 186

พระยาศรธี รรมศกราช (ปิ๋ว บนุ นาค) ข้าหลวงเทศาภบิ าลมณฑลอบุ ล พ.ศ. ๒๔๕๖ – ๒๔๖๘ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุแห่งชาต)ิ 187 I 187

พระวรวงศเ์ ธอ พระองคเ์ จา้ อลงั การ (ประสตู ิ ๑๙ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๐๔ สนิ้ พระชนม์ ๑๓ มนี าคม พ.ศ. ๒๔๗๙) ขา้ หลวงเทศาภบิ าล มณฑลปราจิณบรุ ี พ.ศ. ๒๔๔๒ – ๒๔๔๖ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตแุ ห่งชาติ) 188 I 188

นายพลตรี พระยาสิงหเ์ สนี (สอาด สงิ หเสน)ี (ชาตะ ๗ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๐๒ มตะ ๑๖ กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. ๒๔๗๔) ข้าหลวงเทศาภิบาล มณฑลนครราชสีมา พ.ศ. ๒๔๓๗ – ๒๔๔๔ ตอ่ มา พ.ศ. ๒๔๔๖ เปน็ ปลัดทูลฉลองกระทรวงกลาโหม (ภาพจากส�ำนักหอจดหมายเหตแุ หง่ ชาติ) 189 I 189

พระยารัตนกลุ อดลุ ยภกั ดี (จำ� รัส รตั นกลุ ) (ชาตะ พ.ศ. ๒๔๐๒ มตะ ๒๖ พระยาพิสุทธิธรรมธาดา (สวา่ ง สจุ รติ จันทร)์ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๖๕) เม่อื พ.ศ. ๒๔๓๕ ได้รบั เลอื กให้เป็นผูใ้ หญ่บา้ น จางวางกำ� กบั ราชการเมืองลพบรุ ี และก�ำนันคนแรกของไทย ในคราวทดลองจัดต้ังหมู่บ้านและต�ำบลเป็น (ภาพจากรอ้ ยต�ำรวจตรี ภวิศ หาญไฟฟา้ ) ครง้ั แรกทตี่ ำ� บลบา้ นเลน อำ� เภอบางปะอนิ พระนครศรอี ยธุ ยา ตอ่ มาเปน็ ขา้ หลวงเทศาภบิ าลมณฑลราชบุรี พ.ศ. ๒๔๔๔ - ๒๔๕๗ (ภาพจากส�ำนกั หอจดหมายเหตุแห่งชาต)ิ 190 I 190

พระยามหิบาลบริรักษ์ (สวัสด์ิ ภมู ริ ตั น)์ (ชาตะ ๒๒ กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. ๒๔๑๐ มตะ ๓๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๐) ขา้ หลวง เทศาภิบาลมณฑลสรุ าษฎรธ์ านี พ.ศ. ๒๔๔๘ – ๒๔๕๕ (ภาพจากสำ� นกั หอจดหมายเหตแุ ห่งชาต)ิ 191 I 191

พระยาชัยวิชิตวิศิษฏ์ธรรมธาดา (ข�ำ ณ ป้อมเพชร) (ชาตะ พระยายอดเมอื งขวาง (หมอ่ มหลวงอน้ั เสนวี งศ)์ (ชาตะ พ.ศ. ๒๔๑๗ ๒๐ มิถนุ ายน พ.ศ. ๒๔๒๒ มตะ ๒๐ กันยายน พ.ศ. ๒๔๘๗) มตะ พ.ศ. ๒๕๒๕) ผวู้ า่ ราชการเมอื งอทุ ยั ธานี ระหวา่ ง ๑๐ สงิ หาคม ผวู้ ่าราชการเมืองสมทุ รปราการ พ.ศ. ๒๔๕๔ – ๒๔๕๘ ต่อมา พ.ศ. ๒๔๕๐ ถึง พ.ศ. ๒๔๕๖ เป็นอธิบดกี รมราชทัณฑ์คนแรก พ.ศ. ๒๔๕๘ – ๒๔๖๘ (ภาพจากพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมท้องถิ่นจังหวัด (ภาพจากนายทนง เอกภพ) อทุ ัยธานี) 192 I 192

พระยาสรุ นิ ทราชา (นกยงู วเิ ศษกลุ ) (ชาตะ พ.ศ. ๒๔๒๒ มตะ ๑๙ พระยาสรุ พนั ธพ์ สิ ทุ ธ์ (เทยี น บนุ นาค) (ชาตะ พ.ศ. ๒๔๐๖ มตะ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๘๔) พ.ศ. ๒๔๕๖ เปน็ อธบิ ดีกรมไปรษณยี ์ พ.ศ. ๒๔๖๔) ผวู้ า่ ราชการเมอื งเพชรบรุ ี พ.ศ. ๒๔๓๗ – ๒๔๔๐ โทรเลข ตอ่ มา พ.ศ. ๒๔๖๓ เปน็ ขา้ หลวงเทศาภบิ าลมณฑลภเู กต็ และ พ.ศ. ๒๔๔๒ – ๒๔๕๖ จนถงึ พ.ศ. ๒๔๖๘ จงึ ไดย้ ้ายไปรับต�ำแหนง่ ข้าหลวงเทศาภิบาล (ภาพจากส�ำนักหอจดหมายเหตแุ ห่งชาติ) มณฑลนครศรีธรรมราช (ภาพจากส�ำนักหอจดหมายเหตแุ หง่ ชาต)ิ 193 I 193

พระยาพพิ ิธอ�ำพลวิมลภักดี (ประเดมิ อังศสุ งิ ห์) (ชาตะ พ.ศ. พระสิงห์บุรีศรีนัทยเขต (หม่อมราชวงศ์กมล นพวงษ์) ๒๔๓๓ มตะ พ.ศ. ๒๔๗๘) ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั ชลบรุ ี พ.ศ.๒๔๗๑ ผวู้ า่ ราชการจังหวดั สิงหบ์ รุ ี พ.ศ. ๒๔๕๘ - ๒๔๖๑ (ภาพจากร้อยตำ� รวจตรี ภวศิ หาญไฟฟ้า) (ภาพจากรอ้ ยตำ� รวจตรี ภวศิ หาญไฟฟ้า) 194 I 194

พระยาทวีปธุระประสาสน์ (ชุบ โอสถานนท์) ผู้ว่าราชการ พระยาอดลุ ยเดชสยาเมศวรภกั ดพี ิริยพาหะ (อุ้ย นาครทรรพ) จงั หวัดภูเกต็ ตอ่ มาเป็นพระยาประชากิจกรจักร ผ้วู ่าราชการจงั หวัดนครพนมคนแรก (ภาพจากร้อยต�ำรวจตรี ภวศิ หาญไฟฟ้า) (ภาพจากรอ้ ยต�ำรวจตรี ภวิศ หาญไฟฟา้ ) 195 I 195

พระยาสุนทรพพิ ธิ (เชย สนุ ทรพพิ ธิ ) (ชาตะ ๒๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๓๔ มตะ ๑๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๑๖) ปลดั กระทรวง มหาดไทย ระหวา่ ง ๑ กนั ยายน ๒๔๘๒ ถงึ ๓๑ มกราคม ๒๔๘๘ และรฐั มนตรวี า่ การกระทรวงมหาดไทย ระหวา่ ง ๓๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๐ ถงึ ๘ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๙๐ (ภาพจากนายสุทธพิ งษ์ จุลเจรญิ ) 196 I 196

พระบริหารเทพธานี (เฉลิม กาญจนาคม) (ชาตะ พ.ศ. ๒๔๓๑ พระยาสมทุ รศักดารกั ษ์ (เจมิ วิเศษรตั น)์ ผู้วา่ ราชการจงั หวดั มตะ พ.ศ. ๒๕๑๓) ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั ปทมุ ธาน ี พ.ศ. ๒๔๗๐ – สมุทรสงคราม พ.ศ. ๒๔๖๒ – ๒๔๖๖ และผวู้ า่ ราชการจังหวัด ๒๔๗๒ ผู้ว่าราชการจังหวัดลพบุรี พ.ศ. ๒๔๗๓ – ๒๔๗๔ นครพนม พ.ศ. ๒๔๖๘ – ๒๔๗๒ ผูว้ า่ ราชการจงั หวัดตราด พ.ศ. ๒๔๗๔ – ๒๔๗๖ ผูว้ า่ ราชการ (ภาพจากรอ้ ยตำ� รวจตรี ภวิศ หาญไฟฟ้า) จังหวัดนนทบุรี พ.ศ. ๒๔๗๖ – ๒๔๗๘ และผู้ว่าราชการ จงั หวัดประจวบคีรขี นั ธ์ พ.ศ. ๒๔๗๘ – ๒๔๘๑ (ภาพจากบา้ นหลวงอยั สูรยิ ์ จงั หวัดตราด) 197 I 197

พระยาสุนทรเทพกิจจารกั ษ์ (ทอง จนั ทรางศุ) (ชาตะ ๒๙ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๒๓ มตะ พ.ศ. ๒๔๗๔) ผวู้ า่ ราชการ จงั หวัดเพชรบุรี พ.ศ. ๒๔๖๐ – ๒๔๖๑ ผวู้ ่าราชการจังหวดั ร้อยเอ็ด พ.ศ. ๒๔๖๙ - ๒๔๗๑ (ภาพจากร้อยตำ� รวจตรี ภวิศ หาญไฟฟ้า) 198 I 198