คู่มือการอนุมัติ อนุญาตขอใช้พื้นที่ ปี 2564

ค�ำน�ำ การพัฒนาประเทศในห้วงเวลาที่ผานมา สวนราชการ หนวยงานของรัฐ ถือเป็นตัวจักรส�าคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนา แก้ไขปัญหา และตอบสนอง ความต้องการของประชาชนด้วยงบประมาณแผนดินที่รัฐบาลจัดสรรให้แตละหนวยงาน ไปด�าเนินการผานโครงการตาง ๆ อาทิ โครงการซอม/สร้างสาธารณูปโภคพื้นฐาน โครงการกอ สรา้ ง/พฒั นาแหลง ทอ งเทย่ี วทง้ั ทางบกและทะเล หรอื สถานทที่ เี่ ปน็ โบราณสถาน ซึ่งการด�าเนินโครงการดังกลาวต้องได้รับการอนุมัติ อนุญาต จากหนวยงาน ท่ีมีหน้าท่ีก�ากับ ดูแล ตามระเบียบ กฎหมายที่เก่ียวข้อง แตหนวยงานของรัฐ โดยสวนใหญมิได้ด�าเนินการขออนุมัติ อนุญาตตอหนวยงานตามท่ีกฎหมายก�าหนดไว้ เนื่องมาจากเหตุผลหลายประการ อาทิ สาเหตุจากขั้นตอนการอนุมัติ อนุญาต ใช้ระยะเวลาในการพิจารณานาน สงผลให้หนวยงานไมสามารถขอรับการสนับสนุน งบประมาณ/ตอ้ งแกไ้ ขเปลย่ี นแปลงโครงการ/สง คนื งบประมาณ สาเหตจุ ากเจา้ หนา้ ทผ่ี ปู้ ฏบิ ตั ิ ขาดความร ู้ ความเขา้ ใจในขน้ั ตอนการเสนอขอดา� เนนิ โครงการซงึ่ โครงการตอ้ งมคี วามพรอ้ ม ในการดา� เนนิ การ สาเหตดุ งั กลา วสง ผลกระทบในหลายระดบั ทง้ั เจา้ หนา้ ทอี่ าจถกู ดา� เนนิ คดี ในฐานะผู้ปฏิบัติ หนวยงานเจ้าของโครงการไมสามารถด�าเนินโครงการให้บรรลุผล ตามวัตถุประสงคที่ก�าหนด ประชาชนและประเทศชาติไมได้รับการบริการ การพัฒนา และแก้ไขปญั หาความตอ้ งการได้ กระทรวงมหาดไทยในฐานะท่ีมีหน้าท่ีรับผิดชอบในการบ�าบัดทุกข บ�ารุงสุข ของประชาชน ผานบุคลากรและสวนราชการในสังกัดของกระทรวงมหาดไทย ซ่ึงด�าเนินงานอยูในพื้นท่ีทุกจังหวัด ได้ตระหนักถึงปัญหาและอุปสรรคในการขออนุมัต ิ อนุญาตใช้พ้ืนท่ีเพ่ือด�าเนินโครงการของหนวยงาน สวนราชการตาง ๆ กระทรวง มหาดไทย จึงได้จัดท�า “คูมือการอนุมัติ อนุญาตขอใช้พ้ืนที่จากสวนราชการ” ขึ้น คูมือดังกลาวได้รวบรวมกฎหมาย ระเบียบ ขั้นตอนการด�าเนินการ แผนภาพแสดง ข้ันตอนการด�าเนินงาน (Flowchart) และหนวยงานผู้มีอ�านาจในการอนุมัติ อนุญาต ตามสภาพของพื้นท่ี อาทิ ที่ราชพัสดุ ที่โบราณสถาน ที่วัด ท่ีชลประทาน ที่ป่า ที่ดินสาธารณประโยชน เพื่อให้เจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานและผู้สนใจได้ศึกษาระเบียบ ขอ้ กฎหมาย ทา� ความเขา้ ใจขน้ั ตอน วธิ กี ารในการขออนมุ ตั ิ อนญุ าตใชพ้ น้ื ทจ่ี ากสว นราชการ ให้ถูกต้องซ่ึงจะชวยลดปัญหาในกระบวนการปฏิบัติงานให้แกทั้งหนวยงานที่ย่ืนค�าขอ

และหนว ยงานทม่ี หี นา้ ทพ่ี จิ ารณา ทงั้ ยงั เปน็ การเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพในการปฏบิ ตั ริ าชการ ให้แกเจ้าหน้าท่ีของหนวยงานรัฐให้สามารถปฏิบัติงานได้อยางรวดเร็ว ถูกต้อง ตามระเบยี บกฎหมาย ได้อกี ทางหนง่ึ โดยการจัดท�า “คูมือการอนุมัติ อนุญาตขอใช้พ้ืนที่จากสวนราชการ” ในครงั้ น ้ี ไดร้ บั ความรว มมอื เปน็ อยา งดยี งิ่ ในการประสานงาน ใหข้ อ้ มลู และการตรวจสอบ ความครบถว้ นถกู ตอ้ งของเนอ้ื หาจากสว นราชการตา ง ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง ดงั น ี้ กรมธนารกั ษ กรมปา่ ไม ้ กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั กรมอทุ ยานแหง ชาต ิ สตั วป า่ และพนั ธพุ ชื กรมชลประทาน กรมเจา้ ทา กรมทรัพยากรนา้� บาดาล กรมศลิ ปากร กรมพฒั นาสังคม และสวสั ดิการ กรมที่ดนิ สา� นักงานพระพทุ ธศาสนาแหงชาต ิ สา� นักงานการปฏิรปู ท่ีดิน เพื่อเกษตรกรรม ส�านักนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม และการรถไฟแหง ประเทศไทย ในการรวบรวมข้อมลู เพือ่ จัดทา� คมู ือฯ ฉบับน ี้ คณะผู้จัดท�าหวังเป็นอยางยิ่งวา “คูมือการอนุมัติ อนุญาตขอใช้พ้ืนที่ จากสวนราชการ” ซึ่งได้จัดท�าขึ้นนี้จะเกิดประโยชนตอการปฏิบัติงานของหนวยงาน สวนราชการตาง ๆ ในการขออนมุ ัต ิ อนุญาตใชพ้ ื้นทใ่ี ห้เปน็ ไปตามทร่ี ะเบยี บ กฎหมาย กา� หนด เพอ่ื ใหก้ ารขบั เคลอ่ื นการดา� เนนิ โครงการตา ง ๆ สา� เรจ็ ลลุ ว งเปน็ ไปตามนโยบาย ของรฐั บาล และกอ ให้เกิดประโยชนต อ ประชาชนและประเทศชาตติ อไป ส�านกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย สงิ หาคม 2564

สำรบญั คา� น�า สารบญั ที่ดนิ สาธารณประโยชน  ............................................................................................ 1 กรมทด่ี ิน ที่ราชพสั ด ุ ................................................................................................................ 13 กรมธนารกั ษ พื้นที่ปฏิรปู ทด่ี ินเพ่อื เกษตรกรรม .............................................................................. 29 ส�านักงานการปฏริ ปู ทด่ี ินเพ่ือเกษตรกรรม พ้นื ทป่ี ่า (ป่าสงวนแหง ชาติและป่าตามพระราชบัญญัตปิ ่าไม)้ ................................... 45 กรมป่าไม้ พน้ื ทป่ี า่ ชายเลน ....................................................................................................... 69 กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝัง่ พน้ื ทป่ี ่าอนุรักษ  ......................................................................................................... 79 กรมอุทยานแหงชาต ิ สัตวป ่า และพนั ธุพชื ท่ดี ินศาสนสมบัต ิ ...................................................................................................... 95 ส�านักงานพระพทุ ธศาสนาแหงชาติ พืน้ ที่ชลประทาน ...................................................................................................... 105 กรมชลประทาน พน้ื ทล่ี วงลา�้ ล�าน้า� ..................................................................................................... 117 กรมเจ้าทา พื้นท่นี ิคมสร้างตนเอง ............................................................................................... 127 กรมพฒั นาสงั คมและสวัสดกิ าร พืน้ ทโ่ี บราณสถาน ..................................................................................................... 135 กรมศิลปากร พื้นทีก่ ารรถไฟแหงประเทศไทย ............................................................................... 147 การรถไฟแหงประเทศไทย

สำรบัญ การขออนุญาตขดุ เจาะน้�าบาดาลและการใช้นา้� บาดาล ............................................. 155 กรมทรัพยากรน�้าบาดาล การจัดท�ารายงานการประเมินผลกระทบส่ิงแวดล้อม ............................................... 163 ส�านักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาต ิ และสิ่งแวดล้อม แนวทางการดา� เนินงานศนู ยร าชการระดับจงั หวดั .................................................... 177 สา� นักงานปลดั กระทรวงมหาดไทย ภาคผนวก ................................................................................................................. 193



วา่ งขาว 2

ที่ดินสำธำรณประโยชน์ กรมทีด่ นิ “ที่สาธารณประโยชน” หมายถึง ที่ดินส�าหรับประชาชนใช้ประโยชนรวมกัน ไมว า เปน็ โดยสภาพธรรมชาต ิ โดยการใชร้ ว มกนั ของประชาชน โดยทางนติ กิ รรม หรอื โดยผลของ กฎหมาย เชน ทที่ า� เลเลย้ี งสตั ว  ปา่ ชา้ ฝงั และเผาศพ หว้ ย หนอง ทช่ี ายตลงิ่ ทางหลวง ทะเลสาบ เปน็ ตน้ ตามมาตรา 1304 (2) แหง ประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ย  ถอื วา เปน็ สาธารณสมบตั ิ ของแผนดินส�าหรับพลเมืองใช้รวมกัน ผู้ใดจะเข้ายึดถือครอบครองเพื่อประโยชนแตเฉพาะตน น้ันไมได้เว้นแตจะได้รับอนุญาตจากพนักงานเจ้าหน้าที่ตามระเบียบและกฎหมายท่ีก�าหนดไว้ หากฝ่าฝืนจะมีความผิดและได้รับโทษตามประมวลกฎหมายท่ีดินหรือกฎหมายอ่ืนที่ก�าหนดไว้ โดยเฉพาะ สวนราชการที่มีความประสงคจะใช้ที่สาธารณประโยชนอยางถาวร เชน เปน็ ทตี่ ง้ั อาคารสา� นกั งาน จะตอ้ งดา� เนนิ การถอนสภาพทด่ี นิ อนั เปน็ สาธารณสมบตั ขิ องแผน ดนิ ตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย วาด้วยวิธีปฏิบัติเกี่ยวกับการถอนสภาพ การจัด ขนึ้ ทะเบยี นและการจดั หาผลประโยชนใ นท่ดี ินของรัฐ ตามประมวลกฎหมายท่ดี นิ พ.ศ. 2550 กอนเข้าด�าเนินการใช้พื้นท่ีเพื่อให้สามารถใช้พื้นที่ดังกลาวได้อยางถาวร ท้ังนี้ ท่ีดินท่ีจะ ถอนสภาพได้ต้องเป็นท่ีอันเป็นสาธารณสมบัติของแผนดินประเภทพลเมืองใช้รวมกัน (ทดี่ นิ สาธารณประโยชน) การถอนสภาพทด่ี นิ สา� หรบั พลเมอื งใชร้ ว มกนั นน้ั ตอ้ งตราเปน็ พระราชบญั ญตั ิ แตหากพลเมืองได้เลิกใช้ประโยชนในที่ดินน้ันแล้วการถอนสภาพให้ตราเป็นพระราชกฤษฎีกา โดยผู้ขอจะต้องเป็นทบวงการเมืองตามประมวลกฎหมายที่ดิน และบริเวณที่ดินน้ัน ตอ้ งอยใู นโซนทก่ี า� หนดใหใ้ ชป้ ระโยชนใ นราชการ รวมทง้ั ไมข ดั ตอ กฎหมายผงั เมอื ง อยา งไรกต็ าม การขอถอนสภาพนนั้ เปน็ กระบวนการทใ่ี ชเ้ วลานาน ดงั นนั้ สว นราชการสามารถขอใชป้ ระโยชน ท่ีดินสาธารณประโยชน ตามมาตรา 9 แหงประมวลกฎหมายท่ีดินได้เป็นการชั่วคราวครั้งละ ไมเกิน 5 ปี ตามระเบยี บกระทรวงมหาดไทยวา ดว้ ยหลกั เกณฑแ ละวธิ ีการเก่ยี วกับการอนญุ าต ตามมาตรา 9 แหงประมวลกฎหมายทด่ี นิ พ.ศ. 2543 1. กฎหมำยทเ่ี กีย่ วขอ้ ง 1.1 มาตรา 8 วรรคสอง (1) แหงประมวลกฎหมายทีด่ นิ 1.2 มาตรา 9 แหง ประมวลกฎหมายที่ดิน 1.3 ระเบียบกระทรวงมหาดไทย วาด้วยหลักเกณฑและวิธีการเกี่ยวกับ การอนุญาตตามมาตรา 9 แหง ประมวลกฎหมายท่ีดนิ พ.ศ. 2543 คู่มอื การอนมุ ัติ อนญุ าตขอใชพ้ ้ืนทจ่ี ากสวนราชการ 3

1.4 ระเบียบกระทรวงมหาดไทย วาด้วยวิธีปฏิบัติเก่ียวกับการถอนสภาพ การจัด ขน้ึ ทะเบยี นและการจดั หาผลประโยชนในทีด่ นิ ของรฐั ตามประมวลกฎหมายทด่ี นิ พ.ศ. 2550 1.5 ค�ำสั่งกระทรวงมหาดไทย ท่ี 109/2538 ลงวันท่ี 16 มีนาคม 2538 เรื่อง แตง่ ตัง้ พนกั งานเจ้าหน้าท่ตี ามความในมาตรา 9 แห่งประมวลกฎหมายทีด่ นิ 1.6 หนังสือกรมที่ดิน ที่ มท 0723/ว 10962 ลงวันที่ 4 พฤษภาคม 2544 เรือ่ ง ทบวงการเมืองขอใช้ทีส่ าธารณสมบัติของแผ่นดินสำ� หรบั พลเมืองใชร้ ว่ มกนั ในเขตปฏิรูปที่ดนิ 1.7 หนงั สอื กระทรวงมหาดไทยดว่ นทสี่ ดุ ท่ีมท 0511.3/ว3312ลงวนั ที่5ตลุ าคม2547 เร่ือง ซักซ้อมความเข้าใจวิธีปฏิบัติเกี่ยวกับทบวงการเมืองหรือส่วนราชการขอใช้ท่ีดินของรัฐ เพื่อประโยชน์ในราชการ 1.8 หนังสือกรมที่ดิน ที่ มท 0511.3/ว 16851 ลงวันที่ 17 มิถุนายน 2554 เร่ือง ซักซ้อมความเข้าใจวิธีปฏิบัติเกี่ยวกับทบวงการเมืองหรือส่วนราชการขอใช้ที่ดินของรัฐ เพ่ือประโยชน์ในราชการ 1.9 หนงั สอื กระทรวงมหาดไทย ท่ี มท 0511.3/ว 1578 ลงวนั ท่ี 10 เมษายน 2555 เร่ือง ซักซ้อมความเข้าใจวิธีปฏิบัติเกี่ยวกับทบวงการเมืองหรือส่วนราชการขอใช้ท่ีดินของรัฐ เพ่อื ประโยชน์ในราชการ 1.10 หนงั สอื กระทรวงมหาดไทย ที่ มท 0511.3/ว 0688 ลงวนั ท่ี 3 กมุ ภาพนั ธ์ 2559 เรื่อง แนวทางปฏิบัติเก่ียวกับการขุดลอกแหล่งน้�ำสาธารณประโยชน์ท่ีต้ืนเขิน การขออนุญาต ใชป้ ระโยชนใ์ นทด่ี นิ ของรฐั ตามมาตรา 9 และการขอสมั ปทานตามมาตรา 12 แหง่ ประมวลกฎหมายทดี่ นิ 1.11 หนังสอื กระทรวงมหาดไทย ที่ มท 0310.1/ว 0003 ลงวนั ที่ 3 มกราคม 2561 เรื่อง การซักซ้อมแนวทางและขั้นตอนการปฏิบัติในอ�ำนาจหน้าที่ของหน่วยงานท่ีเก่ียวกับท่ีดิน สาธารณประโยชน์ 1.12 หนงั สอื กระทรวงมหาดไทย ที่ มท 0511.3/ว 2297 ลงวนั ที่ 21 เมษายน 2564 เร่อื ง แนวทางปฏิบตั เิ กย่ี วกับการขออนุญาตใชป้ ระโยชนใ์ นที่ดนิ ของรัฐตามมาตรา 9 และการขอ สัมปทานตามมาตรา 12 แหง่ ประมวลกฎหมายท่ีดนิ กฎหมายท่ีเกย่ี วข้อง 4 ค่มู ือการอนมุ ัติ อนุญาตขอใช้พ้นื ที่จากส่วนราชการ

2. ผมู้ ีอำ� นาจอนมุ ตั ิ 2.1 การถอนสภาพทดี่ นิ อนั เปน็ สาธารณสมบตั ขิ องแผน่ ดนิ ประเภทพลเมอื งใชร้ ว่ มกนั (ทด่ี นิ สาธารณประโยชน)์ การถอนสภาพทด่ี นิ ตอ้ งกระทำ� โดยตราพระราชบญั ญตั หิ รอื พระราชกฤษฎกี า แลว้ แตก่ รณี 2.2 การขออนุญาตใช้ประโยชนใ์ นทีด่ นิ ของรัฐเปน็ การชว่ั คราวตามมาตรา 9 แห่ง ประมวลกฎหมายท่ดี ิน 2.2.1 กรณที ่ดี ินทข่ี อใช้เป็นทด่ี ินอันเปน็ สาธารณสมบตั ิของแผ่นดนิ ทร่ี าษฎร ใชป้ ระโยชนร์ ว่ มกนั หากราษฎรในพนื้ ท/่ี ราษฎรทเ่ี คยใชป้ ระโยชนร์ ว่ มกนั องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ อําเภอ จังหวัดไม่ขัดข้อง ผู้ว่าราชการจังหวัดท้องที่จะอนุญาตได้ต้องได้รับอนุมัติจากรัฐมนตร ี วา่ การกระทรวงมหาดไทยก่อน 2.2.2 กรณีท่ดี ินทีข่ อใช้เป็นท่ีดนิ ท่ีมิไดม้ บี ุคคลใดมีสทิ ธคิ รอบครอง ท่เี วนคืน ที่ทอดทิ้งไม่ทําประโยชน์ ที่รกร้างว่างเปล่า หรือที่ดินสาธารณประโยชน์ท่ีราษฎรเลิกใช้ประโยชน์ รว่ มกนั และถกู ถอนสภาพโดยกฎหมายปฏริ ปู ทดี่ นิ เพอ่ื เกษตรกรรม แลว้ ตกอยใู่ นสถานะทร่ี กรา้ งวา่ งเปลา่ เม่ือได้รับหนังสือยืนยันจาก ส.ป.ก. ว่าไม่ประสงค์จะใช้ที่ดินที่ถูกถอนสภาพเพื่อการปฏิรูปท่ีดิน เพ่ือเกษตรกรรมตลอดไป และยินยอมให้กระทรวงมหาดไทยอนุญาตให้ทบวงการเมืองเข้าใช้ ประโยชน์ในราชการหรือดําเนนิ การขน้ึ ทะเบียนการใช้ประโยชนไ์ ด้ ผู้ว่าราชการจังหวดั อนุญาตได้ โดยไม่ตอ้ งขออนุมตั จิ ากรัฐมนตรวี า่ การกระทรวงมหาดไทยก่อน 3. สถานทย่ี ื่นค�ำขอ 3.1 ในเขตกรุงเทพมหานคร 3.1.1 เจา้ พนักงานทีด่ นิ กรุงเทพมหานคร หรอื 3.1.2 เจ้าพนักงานที่ดนิ กรงุ เทพมหานครสาขา แลว้ แตก่ รณี 3.2 ในเขตจังหวดั อื่น 3.2.1 เจ้าพนักงานทด่ี นิ จังหวดั หรือ 3.2.2 เจ้าพนกั งานท่ีดนิ จงั หวัดสาขา แลว้ แต่กรณี คมู่ ือการอนุมตั ิ อนญุ าตขอใช้พนื้ ทีจ่ ากส่วนราชการ 5

4. ขน้ั ตอนการขอถอนสภาพทด่ี ิน และขนั้ ตอนการขออนุมัต/ิ อนญุ าต 4.1 การถอนสภาพที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินประเภทพลเมือง ใชร้ ว่ มกัน (ที่ดนิ สาธารณประโยชน)์ 4.1.1 ผขู้ อซงึ่ เปน็ ทบวงการเมอื งยนื่ เรอื่ งตอ่ ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั หากอยใู่ นเขต กรุงเทพมหานครให้ย่ืนต่ออธิบดีกรมที่ดิน โดยท่ีดินจะต้องอยู่ในบริเวณที่ก�ำหนดความเหมาะสม ใชป้ ระโยชนใ์ นราชการและไม่ขดั กฎหมายผงั เมอื ง 4.1.2 อ�ำเภอท้องที่ร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสอบสวนประวัติ ความเปน็ มาพรอ้ มใหค้ วามเหน็ 4.1.3 ผู้ขอประสานองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพื่อจัดให้มีกระบวนการ รับฟังความคิดเห็นของราษฎร 4.1.4 องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นน�ำเร่ืองเข้าสู่การพิจารณาของสภาองค์กร ปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน 4.1.5 ส�ำนักงานท่ีดินจังหวัดแจ้งขอความเห็นหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องในพ้ืนท่ี เชน่ ส.ป.ก.จงั หวดั หนว่ ยงานปา่ ไมพ้ น้ื ท่ี โยธาธกิ ารและผงั เมอื งจงั หวดั อำ� เภอ และองคก์ รปกครอง สว่ นท้องถนิ่ เปน็ ต้น 4.1.6 ส�ำนักงานที่ดินจังหวัดเสนอคณะกรรมการก�ำกับการใช้ที่ดินของรัฐ ประจ�ำจงั หวัดพจิ ารณาใหค้ วามเห็น 4.1.7 ส�ำนักงานท่ีดินจังหวัดสรุปเร่ืองพร้อมความเห็นของจังหวัดส่งให้ กรมท่ีดนิ ทราบ 4.1.8 กรมท่ีดินตรวจสอบเรื่องและยกร่าง พ.ร.ฎ./พ.ร.บ. ถอนสภาพ พรอ้ มรปู แผนท่ีแนบทา้ ยเสนอกระทรวงมหาดไทยพจิ ารณา 4.1.9 สำ� นกั กฎหมาย สำ� นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย เสนอคณะกรรมการ พจิ ารณารา่ งกฎหมายของกระทรวงมหาดไทย 4.1.10 กรมทดี่ นิ สง่ เรอ่ื งใหส้ ำ� นกั เลขาธกิ ารคณะรฐั มนตรนี ำ� เขา้ คณะรฐั มนตรี เพ่อื พจิ ารณา 4.1.11 คณะรัฐมนตรีพิจารณาเห็นชอบแล้วส่งให้คณะกรรมการกฤษฎีกา พิจารณารา่ งพระราชกฤษฎกี า/พระราชบัญญัติ ถอนสภาพฯ 4.1.12 กระบวนการออกพระราชกฤษฎกี า/พระราชบญั ญตั ิ ถอนสภาพฯ 4.1.13 กรมทีด่ ินแจง้ จงั หวัด ผขู้ อ และกรมธนารักษ์ 6 คมู่ อื การอนุมตั ิ อนญุ าตขอใชพ้ ืน้ ท่ีจากส่วนราชการ

ค่มู ือการอนุมตั ิ อนุญาตขอใชพ้ ื้นท่จี ากสว่ นราชการ 7

4.2 การขออนญุ าตใชป้ ระโยชนใ์ นทด่ี นิ ของรฐั เปน็ การชวั่ คราวตามมาตรา 9 แหง่ ประมวลกฎหมายที่ดิน 4.2.1 สว่ นราชการทม่ี คี วามประสงคข์ อใชท้ ดี่ นิ ของรฐั เพอื่ ประโยชนใ์ นราชการ ยน่ื คาํ ขอ (แบบ ท.ด. 64) ตอ่ เจา้ พนกั งานทดี่ นิ จงั หวดั /เจา้ พนกั งานทด่ี นิ จงั หวดั สาขา พรอ้ มแผนงาน/ โครงการ เหตผุ ลความจําเปน็ วตั ถุประสงค์ วิธดี าํ เนินการ งบประมาณ แผนทส่ี งั เขป สําเนาแผนที่ ภมู ปิ ระเทศ 1 : 50,000 แสดงท่ีตัง้ ค่าพิกดั 4.2.2 สาํ นักงานที่ดนิ จงั หวัด/สาขา ตรวจสอบขอ้ เท็จจรงิ ตามแบบ ท.ด. 66 และออกไปชนั สตู ร ตามแบบ ท.ด. 67 4.2.3 รงั วดั ตามหลกั วชิ าการ แสดงขอบเขต เนอื้ ที่ ลงทห่ี มายในระวาง ระวาง แผนท่ีภูมปิ ระเทศ 1 : 50,000 ระบุคา่ พิกดั เจา้ หนา้ ท่ีรบั รองความถูกตอ้ ง 4.2.4 อ�ำเภอและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสอบสวนประวัติความเป็นมา ของที่ดินตามกรอบแนวทางในการดําเนินการถอนสภาพตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วย วิธกี ารปฏบิ ตั เิ กย่ี วกับการถอนสภาพ การจดั ขนึ้ ทะเบียนและการจัดหาผลประโยชน์ ตามประมวล กฎหมายทด่ี ิน พ.ศ. 2550 ขอ้ 13 4.2.5 ประกาศตามแบบ ท.ด. 25 กาํ หนด 30 วัน 4.2.6 จัดให้มีการประชุมราษฎรในพ้ืนที่/ราษฎรท่ีเคยใช้ประโยชน์ร่วมกัน องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ เพอ่ื ขอความเหน็ ในการขอใชแ้ ละขอถอนสภาพ หรอื จดั ขนึ้ ทะเบยี นทดี่ นิ 4.2.7 จังหวัดดําเนินการทําหนังสือขอให้หน่วยงานท่ีมีอํานาจหน้าท่ีตาม กฎหมายตรวจสอบและให้ความเห็นว่า เห็นควรอนุญาตในการขอใช้และขอถอนสภาพหรือจัดขึ้น ทะเบียนท่ีดินดงั กลา่ วหรือไม่ อยา่ งไร 4.2.7.1 สํานักงานพัฒนาท่ีดินเขตพื้นที่ตรวจสอบเขตป่าไม้ถาวร ตามมติคณะรฐั มนตรี 4.2.7.2 สาํ นกั จดั การทรพั ยากรปา่ ไมต้ รวจสอบเขตปา่ สงวนแหง่ ชาติ 4.2.7.3 สาํ นกั บรหิ ารพน้ื ทอ่ี นรุ กั ษต์ รวจสอบเขตอทุ ยานแหง่ ชาติ หรอื เขตรกั ษาพันธ์สุ ตั วป์ ่า และเขตหา้ มล่าสัตว์ปา่ 4.2.7.4 สถานีพัฒนาทรัพยากรป่าชายเลนพื้นท่ีตรวจสอบเขตพ้ืนที่ ป่าชายเลนตามมตคิ ณะรัฐมนตรี 8 คูม่ ือการอนุมตั ิ อนุญาตขอใชพ้ ื้นท่จี ากส่วนราชการ

4.2.7.5 หน่วยทหารในเขตพ้ืนที่ตรวจสอบว่ามีความสําคัญทาง ยทุ ธศาสตรห์ รอื ไม่ ควรอนุญาตหรือไม่ 4.2.7.6 สํานักงานศิลปากรในเขตพ้ืนท่ีรับผิดชอบ ตรวจสอบว่ามี โบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ หรือเป็นแหล่งโบราณคดีซึ่งมีความสําคัญทางประวัติศาสตร์ หรอื ไม่ 4.2.7.7 องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินว่าขัดข้องหรือไม่ ควรอนุญาต หรือไม่ 4.2.7.8 สํานักงานส่ิงแวดล้อมจังหวัดหรือสํานักงานส่ิงแวดล้อมภาค ว่าจะขดั ข้องทางดา้ นสิง่ แวดล้อมหรือไม่ ควรอนุญาตหรือไม่ 4.2.7.9 สํานักงานโยธาธิการและผังเมืองจังหวัดว่าขัดข้องทางด้าน ผงั เมืองหรือไม่ 4.2.7.10 สาํ นกั งานการปฏริ ปู ทดี่ นิ จงั หวดั วา่ อยใู่ นเขตพระราชกฤษฎกี า การกําหนดเป็นเขตปฏิรูปท่ีดินหรือไม่ หากอยู่จะต้องได้รับแจ้งว่าไม่ประสงค์จะใช้เพ่ือการปฏิรูป ทีด่ ินตลอดไปกอ่ น 4.2.7.11 อําเภอ/จังหวัด มีความเห็นเป็นประการใด ควรอนุญาต หรือไม่ 4.2.7.12 หน่วยราชการอ่ืน ๆ ที่เก่ียวข้องแล้วแต่เห็นสมควร เช่น แขวงการทาง เปน็ ต้น 4.2.8 นําเข้าคณะกรรมการประจําจังหวัดพิจารณาตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยหลักเกณฑ์ และวิธีการเกี่ยวกับการอนุญาตตามมาตรา 9 แห่งประมวลกฎหมายท่ีดิน พ.ศ. 2543 ข้อ 8, 9 4.2.9 เสนอผู้ว่าราชการจังหวัดออกใบอนุญาตแล้วแจ้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ถ้าเป็นที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดนิ ทีร่ าษฎรใช้ประโยชน์รว่ มกัน ให้ส่งเรอ่ื งให้กรมที่ดิน เพื่อเสนอรัฐมนตรพี ิจารณาอนุมัติ ก่อนออกใบอนญุ าต คู่มือการอนุมัติ อนญุ าตขอใช้พนื้ ท่จี ากส่วนราชการ 9

10 คมู่ อื การอนุมัติ อนญุ าตขอใชพ้ น้ื ทีจ่ ากสว่ นราชการ

4.3 หลักเกณฑผ์ ขู้ อ ผขู้ อมสี ถานะเปน็ ทบวงการเมอื ง พรอ้ มแสดงเหตผุ ลความจาํ เปน็ เรง่ ดว่ นในการ ดําเนินการ และเหตผุ ลความจําเป็นในการใชป้ ระโยชนใ์ นทด่ี นิ เกิน 10 ไร่ 4.4 การออกใบอนุญาต 4.4.1 ออกใบอนุญาตไดค้ ราวละไม่เกิน 5 ปี 4.4.2 แบบใบอนุญาต ท.ด. 69 ให้กําหนดเง่ือนไขไว้ด้วยว่าผู้ขอจะต้องให้ ความรว่ มมอื ในการดาํ เนนิ การถอนสภาพ หรอื จดั ขน้ึ ทะเบยี นทดี่ นิ โดยใชง้ บประมาณตนเองใหแ้ ลว้ เสรจ็ ก่อนครบกําหนดเวลาท่ีอนุญาต โดยเสียค่าตอบแทนให้แก่รัฐตามนัยมาตรา 7/1 แห่งประมวล กฎหมายท่ีดนิ 4.4.3 ถ้าไม่ปฏิบัติตามเง่ือนไขท่ีกําหนด หรือมีผลกระทบส่ิงแวดล้อม หรือเกิดอนั ตรายความเสยี หายอยา่ งร้ายแรง ให้เพิกถอนใบอนญุ าตได้ 4.5 การก�ำหนดคา่ ตอบแทน ผขู้ อตอ้ งเสยี คา่ ตอบแทนเปน็ รายปใี หแ้ กอ่ งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ ตามมาตรา 9/1 แหง่ ประมวลกฎหมายทด่ี ิน แตไ่ ม่เกนิ ไรล่ ะ 1,000 บาทต่อปี ตามบญั ชที า้ ยประมวลกฎหมายทดี่ นิ 5. แบบฟอรม์ ค�ำขออนญุ าต การขออนญุ าตใชป้ ระโยชนใ์ นทด่ี นิ ของรฐั เปน็ การชว่ั คราวตามมาตรา 9 แหง่ ประมวล กฎหมายทดี่ ิน ยน่ื คำ� ขอตามแบบ ท.ด. 64 6. เอกสารหลักฐาน แผนงาน/โครงการ เหตผุ ลความจำ� เป็น วตั ถุประสงค์ วิธกี ารดำ� เนนิ การ งบประมาณ แผนที่สงั เขป ส�ำเนาแผนทภ่ี มู ิประเทศ มาตราสว่ น 1 : 50,000 แสดงทีต่ ัง้ คา่ พกิ ัด ค่มู ือการอนมุ ตั ิ อนญุ าตขอใชพ้ นื้ ท่ีจากส่วนราชการ 11

ข้อสงั เกต ทบวงการเมอื งผขู้ อสามารถยน่ื ความประสงคข์ อใชแ้ ละขอถอนสภาพหรอื จดั ขน้ึ ทะเบยี นทด่ี นิ ไปในคราวเดยี วกนั โดยในการขอความเหน็ ราษฎรในพนื้ ท/่ี ราษฎรทเ่ี คยใช้ ประโยชน์ร่วมกัน องค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ อาํ เภอ จงั หวดั และหนว่ ยงานราชการอื่น ๆ ทเี่ กย่ี วขอ้ ง ควรใหค้ วามเหน็ พรอ้ มไปในคราวเดยี วกนั วา่ ไมข่ ดั ขอ้ ง เหน็ ควรอนญุ าตในการขอใช ้ และถอนสภาพ หรอื จดั ขนึ้ ทะเบียน (แล้วแตก่ รณี) ที่สาธารณประโยชน์ (ช่ือทส่ี าธารณะ) ท้ังแปลง/บางส่วน เนื้อท่ี เพ่อื ให้ (ช่อื หนว่ ยงาน) ใช้เป็นประโยชน์ (ตาม วตั ถปุ ระสงคข์ องหนว่ ยงาน) เพอ่ื จะไดใ้ ชป้ ระกอบการพจิ ารณาการขอใชแ้ ละขอถอนสภาพ หรือจดั ขึน้ ทะเบยี นทด่ี นิ ตอ่ ไป โดยไมต่ ้องกลบั ไปขอความเห็นใหม่อีกคร้ัง 12 คู่มือการอนุมัติ อนุญาตขอใช้พ้นื ท่ีจากสว่ นราชการ



วา่ งขาว 14

ทร่ี ำชพัสดุ กรมธนารกั ษ์ ตามเจตนารมณของกฎหมายวาด้วยท่ีราชพัสดุ ได้มีจุดหมายให้ที่ราชพัสดุมีไว้ หรือสงวนไว้เพ่ือใช้ประโยชนในทางราชการ ดังน้ัน สวนราชการ องคกรปกครองสวนท้องถิ่น จงึ สามารถขอใชท้ รี่ าชพสั ดเุ พอ่ื ประโยชนใ นทางราชการไดต้ ามความจา� เปน็ และสมควร โดยเมอ่ื ครอบครองหรือใช้ประโยชนในท่ีราชพัสดุแล้วจะต้องมีหน้าท่ีในการปกครองดูแล บ�ารุงรักษา และใช้ท่ีราชพัสดุให้เป็นไปตามกฎหมาย ระเบียบ และมติคณะรัฐมนตรีเก่ียวกับท่ีราชพัสดุ ที่เก่ียวข้อง จึงได้จัดท�าคูมือการใช้ที่ราชพัสดุนี้ข้ึน เพ่ือเป็นการเผยแพรความรู้และสร้าง ความเขา้ ใจเกย่ี วกบั หลกั เกณฑก ารใชท้ ร่ี าชพสั ดใุ หก้ บั สว นราชการผใู้ ชท้ รี่ าชพสั ดไุ ดท้ ราบ เพอ่ื ใช้ เปน็ แนวทางใหก้ บั ผใู้ ชท้ ร่ี าชพสั ดใุ นการดา� เนนิ การใหถ้ กู ตอ้ งตามกฎหมายทร่ี าชพสั ด ุ โดยเฉพาะ อยางย่ิงเพื่อให้สวนราชการและองคกรปกครองสวนท้องถ่ิน ตระหนักวาที่ราชพัสดุน้ันมีจ�ากัด ควรดแู ลรักษาและหวงแหนไวแ้ ละเป็นทรัพยส ินของสว นรวมของประเทศ ไมใ ชส ว นราชการใด สวนราชการหนง่ึ เป็นการเฉพาะ เพ่อื ให้เกิดประโยชนตอทางราชการตอไป 1. ค�ำนิยำมของผมู้ สี ิทธิขอใช/้ ผ้ใู ช้ทร่ี ำชพัสดุ ตามกฎกระทรวงการใช้ที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2563 ได้ก�าหนดค�านิยามของผู้มีสิทธิ ขอใช้และผ้ใู ช้ทีร่ าชพสั ดไุ ว้ดังนี้ 1.1 “ผู้ขอใช้ที่ราชพัสดุ” หมายความวา สวนราชการหรือองคกรปกครอง สว นท้องถิน่ ท่ีขอใชท้ ี่ราชพสั ดุ 1.2 “ผู้ใช้ที่ราชพัสดุ” หมายความวา สวนราชการหรือองคกรปกครอง สว นท้องถิน่ ที่เป็นผใู้ ช ้ ปกครอง ดูแล และบา� รงุ รกั ษาท่รี าชพสั ดุ หมำยเหตุ “สวนราชการ” และ “องคกรปกครองสว นท้องถิ่น” ตามกฎหมายเกีย่ วกบั ทีร่ าชพสั ด ุ หมายถึง 1. สว นราชการ หมายถึง สว นราชการตามพระราชบญั ญตั ิปรับปรุง กระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 และทแี่ กไ้ ขเพมิ่ เตมิ และหนว ยงานทร่ี บั ผดิ ชอบงานธรุ การ ขององคก รอสิ ระตามรฐั ธรรมนญู หรอื ศาลหรอื องคก รอยั การหรอื รฐั สภา 2. องคก รปกครอง สวนท้องถิ่น หมายถึง องคการบริหารสวนจังหวัด เทศบาล องคการบริหารสวนต�าบล กรงุ เทพมหานคร เมอื งพทั ยา และองคก รปกครองสวนท้องถ่ินอื่นทม่ี กี ฎหมายจดั ต้งั คูม่ อื การอนุมตั ิ อนญุ าตขอใช้พ้ืนทจี่ ากสวนราชการ 15

2. กฎหมายทเ่ี กีย่ วขอ้ ง 2.1 พระราชบัญญตั ิทีร่ าชพัสดุ พ.ศ. 2562 2.2 กฎกระทรวงการใช้ทีร่ าชพสั ดุ พ.ศ. 2563 2.3 กฎกระทรวง ว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการปกครอง ดูแล บ�ำรุงรักษา ใช้ และจดั หาประโยชน์เกย่ี วกับท่ีราชพสั ดุ พ.ศ. 2545 และทแี่ ก้ไขเพม่ิ เติม กฎหมายท่เี กยี่ วขอ้ ง 3. หลกั เกณฑก์ ารพิจารณาอนุญาตใหใ้ ชท้ ร่ี าชพัสดุ 3.1 การขอใช้ท่ีราชพัสดุตามกฎกระทรวงการใชท้ ่ีราชพสั ดุ พ.ศ. 2563 ข้อ 7 (1) และการใช้ท่ีราชพัสดุตามหลักเกณฑ์ท่ีกรมธนารักษ์ก�ำหนดให้ผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นผู้พิจารณา อนุญาต 3.2 กรณีการขอใช้ท่ีราชพัสดุท่ีเกินกว่ามาตรฐานการใช้ที่ราชพัสดุตามหลักเกณฑ์ ที่กรมธนารกั ษก์ ำ� หนด ใหใ้ ชห้ ลักเกณฑก์ ารพจิ ารณา ดงั ต่อไปนี้ 3.2.1 กรณกี ารขอใชท้ รี่ าชพสั ดเุ นอื้ ทไ่ี มเ่ กนิ 20 ไร่ ใหผ้ อู้ ำ� นวยการกองบรหิ าร ทรี่ าชพสั ดกุ รงุ เทพมหานคร และผอู้ ำ� นวยการกองบรหิ ารทรี่ าชพสั ดภุ มู ภิ าค เปน็ ผพู้ จิ ารณาอนญุ าต 3.2.2 กรณกี ารขอใช้ทรี่ าชพสั ดุเน้อื ท่ีเกนิ กว่า 20 ไร่ขน้ึ ไป แต่ไมเ่ กนิ 30 ไร่ ใหร้ องอธบิ ดกี รมธนารกั ษ์ เปน็ ผู้พจิ ารณาอนุญาต 3.2.3 กรณีการขอใช้ที่ราชพัสดุเนื้อท่ีเกินกว่า 30 ไร่ ขึ้นไป หรือการขอใช้ ทร่ี าชพสั ดกุ รณที เ่ี ปน็ งานนโยบาย/โครงการสำ� คญั เชน่ โครงการนำ� ทรี่ าชพสั ดไุ ปสนบั สนนุ กจิ กรรม ตามโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ เรื่องที่เป็นปัญหาทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม การศาสนา และเรือ่ งที่เปน็ ไปตามมตคิ ณะรฐั มนตรี ใหอ้ ธบิ ดกี รมธนารกั ษเ์ ป็นผู้พิจารณาอนุญาต 4. การย่ืนหนังสือแสดงความประสงค์ขอใช้ที่ราชพั สดุ ให้ผู้ขอใช้ที่ราชพัสด ุ ย่ืน ณ สถานทด่ี ังตอ่ ไปน้ี 4.1 ที่ราชพัสดุตงั้ อยูใ่ นกรงุ เทพมหานคร ใหย้ น่ื ตอ่ กรมธนารักษ์ 4.2 ที่ราชพัสดุต้ังอยู่ในจังหวัดอ่ืนนอกจากกรุงเทพมหานคร ให้ย่ืนต่อส�ำนักงาน ธนารกั ษ์พ้ืนท่ซี ง่ึ ท่รี าชพสั ดตุ ั้งอยู่ 16 คู่มอื การอนุมตั ิ อนุญาตขอใชพ้ นื้ ทจ่ี ากสว่ นราชการ

5. หลกั เกณฑ์การขอใชท้ ่รี าชพัสดุ และมาตรฐานการใช้ทีร่ าชพัสดุ 5.1 การขอใชท้ ่ีราชพสั ดุ ในการขอใช้ที่ราชพัสดุ ให้ผู้ขอใช้ที่ราชพัสดุซึ่งประสงค์จะขอใช้ท่ีราชพัสด ุ เพอื่ ประโยชนใ์ นทางราชการในการปฏบิ ตั ติ ามหนา้ ทแี่ ละอำ� นาจยน่ื หนงั สอื แสดงความประสงคข์ อใช้ ทรี่ าชพสั ดุ โดยแจง้ วตั ถปุ ระสงคใ์ นการขอใชท้ ร่ี าชพสั ดุ พรอ้ มดว้ ยเอกสารหรอื หลกั ฐานทเี่ กยี่ วขอ้ ง โดยสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 กรณี คือ กรณีท่ี 1 ที่ราชพัสดุที่ขอใช้เป็นท่ีว่างและไม่อยู่ ในความครอบครองของหน่วยงานใด และกรณีที่ 2 ท่ีราชพัสดุท่ีอยู่ในความครอบครองของ สว่ นราชการ ซึ่งกรมธนารักษไ์ ดก้ �ำหนดแนวทางในการด�ำเนินการไว้ ดงั น้ี 5.1.1 กรณีท่ีราชพัสดุเป็นที่ว่างและไม่อยู่ในความครอบครองของ หน่วยงานใดให้ยืน่ คำ� ขอใชต้ ่อกรมธนารกั ษ์หรอื สำ� นกั งานธนารักษ์พนื้ ที่ 5.1.2 กรณีเป็นท่ีราชพัสดุที่อยู่ในความครอบครองของส่วนราชการผู้ขอใช้ ที่ราชพัสดุจะต้องท�ำความตกลงกับส่วนราชการท่ีครอบครองอยู่ก่อน เมื่อได้รับความยินยอมแล้ว จึงจะยนื่ ค�ำขอใช้ต่อกรมธนารกั ษห์ รอื ส�ำนักงานธนารักษ์พ้นื ท่ี 5.2 หลกั เกณฑแ์ ละข้ันตอนการขอใช้ท่รี าชพสั ดุ 5.2.1 หลกั ฐานประกอบการขอใช้ทีร่ าชพัสดุ ผู้ขอใช้ท่ีราชพัสดุซ่ึงประสงค์จะขอใช้ท่ีราชพัสดุเพ่ือประโยชน์ ในทางราชการในการปฏิบัติตามหน้าท่ีและอ�ำนาจย่ืนหนังสือแสดงความประสงค์ขอใช้ที่ราชพัสดุ พร้อมด้วยเอกสารหรือหลกั ฐานทีเ่ ก่ยี วขอ้ ง ซ่งึ อยา่ งน้อยต้องประกอบดว้ ยขอ้ มูลดงั ต่อไปน้ี 1) แบบขอใชท้ รี่ าชพัสดุ (แบบ ทบ.4) โดยกรอกรายละเอยี ดต่าง ๆ ใหค้ รบถว้ นสมบรู ณ์ และลงนามโดยหวั หนา้ สว่ นราชการระดบั กระทรวง ทบวง กรม องคก์ รปกครอง ส่วนทอ้ งถ่ินหรือผู้ทีไ่ ดร้ บั มอบอำ� นาจจากหัวหน้าสว่ นราชการดังกลา่ ว 2) รายละเอยี ดเกย่ี วกับโครงการทจี่ ะขอใชท้ ่ีราชพสั ดุ 3) คำ� ขอตงั้ งบประมาณหรอื เอกสารการไดร้ บั อนมุ ตั งิ บประมาณของ โครงการท่ีจะขอใชท้ รี่ าชพสั ดุ 4) แผนทีแ่ สดงรายละเอียด (1) ที่ต้ังและพิกัดของท่ีราชพัสดุ โดยแสดงสถานท่ีส�ำคัญ เช่น ศูนย์ราชการหลักของจังหวัดหรืออ�ำเภอ ศาสนสถาน โบราณสถาน หรือสถานศึกษา ในระยะ สบิ กิโลเมตรจากทตี่ ั้งของทร่ี าชพัสดุ คูม่ อื การอนุมัติ อนุญาตขอใชพ้ ืน้ ทีจ่ ากส่วนราชการ 17

(2) การใช้ประโยชนใ์ นท่ีดนิ ทเี่ ป็นที่ราชพสั ดุในปจั จบุ นั ทั้งแปลง และแสดงการใชป้ ระโยชน์ในทดี่ นิ บรเิ วณข้างเคียง 5) แผนผังแสดงการใช้ประโยชน์ในท่ีดินเฉพาะบริเวณท่ีขอใช ้ ท่ีราชพัสดุ โดยแสดงรายละเอียดเกี่ยวกับอาคารและส่ิงปลูกสร้างที่จะปลูกสร้าง ซ่ึงมีมาตราส่วน ที่ถูกต้องตามหลักวิชาการและรับรองโดยสถาปนิก วิศวกร นายช่างโยธาหรอื นายช่างสำ� รวจ 6) เอกสารหรอื หลักฐานอื่นตามทอี่ ธิบดีกำ� หนด ในกรณีที่ราชพัสดุอยู่ในพื้นที่เดียวกันกับพ้ืนที่ที่ส่วนราชการหรือ หน่วยงานของรัฐแห่งอ่ืนมีหน้าท่ีและอ�ำนาจดูแลรับผิดชอบ ให้ผู้ขอใช้ที่ราชพัสดุยื่นหนังสือแสดง ความเหน็ ของส่วนราชการหรือหน่วยงานของรฐั ดงั กลา่ วเพื่อประกอบการพจิ ารณาดว้ ย 5.2.2 กรณสี ่วนราชการและองค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ ขอใชท้ ่ีราชพสั ดุ ส่วนราชการและองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน ผู้ขอใช้ท่ีราชพัสดุ จะขอใชท้ ร่ี าชพสั ดไุ ดเ้ ฉพาะเพอื่ ประโยชนใ์ นทางราชการในการปฏบิ ตั ติ ามหนา้ ทแ่ี ละอำ� นาจเทา่ นน้ั โดยในการขอใช้จะต้องแจ้งเหตุผลความจำ� เปน็ ในการขอใช้ท่ีราชพสั ดนุ ้นั ใหช้ ัดเจน และจะต้องยน่ื คำ� ขอใชต้ ่อกรมธนารกั ษ์ ดังนี้ 1) กรณที ่ีราชพัสดตุ ง้ั อยใู่ นกรุงเทพมหานคร ใหย้ น่ื คำ� ขอใชท้ ร่ี าชพสั ดตุ อ่ กรมธนารกั ษ์ โดยแนบเอกสารหลกั ฐาน ประกอบคำ� ขอใช้ตามขอ้ 5.2.1 ให้ครบถ้วน และมีขัน้ ตอนการดำ� เนนิ การ ดงั นี้ 18 ค่มู อื การอนมุ ตั ิ อนุญาตขอใชพ้ ้นื ทีจ่ ากส่วนราชการ

ค่มู ือการอนุมตั ิ อนุญาตขอใชพ้ ้นื ท่จี ากสว่ นราชการ 19

2) กรณีท่ีราชพัสดุต้ังอยู่ในจังหวัดอื่น ให้ยื่นค�ำขอใช้ท่ีราชพัสดุ ต่อสำ� นักงานธนารักษพ์ น้ื ท่ี โดยแบ่งเปน็ 2 กรณี คือ (1) การขอใชท้ รี่ าชพสั ดเุ ปน็ การชว่ั คราวในกรณที ม่ี คี วามจำ� เปน็ และเร่งด่วนเพ่ือประโยชน์ในการป้องกันหรือบรรเทาสาธารณภัย และการขอใช้ที่ราชพัสดุเพ่ือ กอ่ สรา้ งอาคารที่ทำ� การบ้านพัก กิจการสาธารณูปการ หรือกิจการสาธารณปู โภค ซึง่ มเี น้ือที่ที่ใชใ้ น การกอ่ สรา้ งและเนอื้ ทท่ี ขี่ อใชท้ ง้ั หมดตามทอี่ ธบิ ดกี ำ� หนด ใหย้ นื่ คำ� ขอใชต้ อ่ สำ� นกั งานธนารกั ษพ์ น้ื ที่ พรอ้ มแนบเอกสารประกอบคำ� ขอตามขอ้ 5.2.1 ใหค้ รบถว้ น โดยสำ� นกั งานธนารกั ษพ์ นื้ ทจี่ ะรวบรวม เอกสารหลกั ฐานนำ� เสนอผู้วา่ ราชการจังหวดั พิจารณาอนญุ าต และมขี น้ั ตอนการดำ� เนินการ ดังนี้ 20 คู่มอื การอนุมัติ อนญุ าตขอใชพ้ ้นื ท่ีจากสว่ นราชการ

(2) กรณีการขอใช้ท่ีราชพัสดุท่ีมีเนื้อที่ที่ใช้ในการก่อสร้างและ เนอื้ ทที่ ขี่ อใชท้ ง้ั หมดไมเ่ ปน็ ไปตามทอี่ ธบิ ดกี ำ� หนด ผขู้ อใชท้ รี่ าชพสั ดจุ ะตอ้ งยน่ื คำ� ขอใชต้ อ่ สำ� นกั งาน ธนารกั ษ์พื้นท่ี โดยแนบเอกสารหลกั ฐานประกอบคำ� ขอตามข้อ 5.2.1 ให้ครบถว้ น และสำ� นกั งาน ธนารักษ์พื้นที่จะรวบรวมเอกสารหลักฐานน�ำเสนอผู้ว่าราชการจังหวัดให้ความยินยอมแล้วส่งเร่ือง ใหก้ รมธนารักษ์พจิ ารณาอนญุ าต โดยมีขัน้ ตอนการด�ำเนินการ ดังน้ี ค่มู ือการอนมุ ัติ อนญุ าตขอใช้พน้ื ทจ่ี ากส่วนราชการ 21

5.2.3 กรณีผ้ใู ชท้ รี่ าชพัสดเุ ปลี่ยนแปลงวัตถปุ ระสงค์การใชท้ รี่ าชพสั ดุ กระบวนงานนี้ไม่รวมถึงการขอเปลี่ยนแปลงจากการใช้ในราชการ มาเป็นการจัดหาประโยชน์ ซ่ึงการด�ำเนินการในลักษณะเช่นน้ีต้องส่งคืนหรือยินยอมในการน�ำ ทรี่ าชพัสดใุ นความครอบครองมาจัดให้เชา่ โดยต้องแจง้ ใหก้ รมธนารักษ์เปน็ ผดู้ ำ� เนนิ การ ตามกฎกระทรวงการใช้ที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2563 ข้อ 11 วรรคสอง กำ� หนดไวว้ า่ เมอ่ื ผใู้ ชท้ รี่ าชพสั ดเุ ปลย่ี นแปลงวตั ถปุ ระสงคก์ ารใชท้ รี่ าชพสั ดุ ใหแ้ จง้ และขอทำ� ความตกลง กบั กรมธนารกั ษใ์ หม่ ใหน้ ำ� ความในขอ้ 3 ขอ้ 4 ขอ้ 5 และขอ้ 7 มาใชบ้ งั คบั แกก่ ารขอทำ� ความตกลง เพ่ือเปล่ียนแปลงวัตถุประสงค์การใช้ที่ราชพัสดุตามวรรคสองด้วยโดยอนุโลม โดยมีข้ันตอน ดำ� เนินการ ดังน ้ี 22 คู่มอื การอนมุ ัติ อนญุ าตขอใชพ้ น้ื ท่ีจากส่วนราชการ

5.3 เกณฑ์มาตรฐานการใชท้ ีร่ าชพัสดุ กรมธนารกั ษไ์ ดก้ ำ� หนดหลกั เกณฑก์ ารพจิ ารณาอนญุ าตใหส้ ว่ นราชการ องคก์ ร ปกครองส่วนทอ้ งถิ่น ซึ่งขอใชท้ ่รี าชพัสดุนัน้ ตามท่จี �ำเป็นและสมควร เพื่อประโยชนใ์ นทางราชการ ใหเ้ ป็นมาตรฐานเดียวกนั ดงั น้ี 5.3.1 การขอใชท้ ่ีราชพัสดเุ พ่อื ก่อสรา้ งทีท่ ำ� การ หมายถึง สถานท่ีท�ำงาน เช่น อาคารที่ท�ำการ ห้องสมุดประชาชน ศูนย์การเรยี นรู้ ศนู ย์พัฒนาเด็กเลก็ ศนู ย์ปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั เปน็ ต้น เกณฑม์ าตรฐานการใชท้ ี่ราชพัสดุ การขอใช้ที่ดินราชพัสดุ การขอใช้อาคารราชพัสดุ เน้อื ท่ไี ม่เกนิ 1 ไร่ เนื้อที่ไมเ่ กิน 10 ตารางเมตรต่อคน *** ในกรณีขอใช้เกินมาตรฐานหรือมิได้ก�ำหนดมาตรฐานไว้ ให้ผู้ขอใช้ท่ีราชพัสดุชี้แจงเหตุผล ความจำ� เปน็ พรอ้ มกบั จดั ทำ� แผนผงั แสดงโครงการทจี่ ะใชป้ ระโยชนส์ ง่ ใหก้ รมธนารกั ษเ์ พอื่ ประกอบการ พจิ ารณาเป็นราย ๆ ไป *** 5.3.2 การขอใชท้ ี่ราชพัสดเุ พือ่ กอ่ สรา้ งบ้านพักขา้ ราชการ บา้ นเดย่ี ว บ้านแฝด อาคารชดุ พกั อาคารชุดพัก ใช้เน้ือที่ ใชเ้ นอื้ ท่ี อาศยั 18 หน่วย อาศยั 30 หนว่ ย ประเภท/ระดบั ต�ำแหนง่ ไมเ่ กิน ไมเ่ กิน ใชเ้ นือ้ ท่ไี มเ่ กิน ใช้เน้ือที่ไม่เกิน (ตร.ว.) 1. ประเภทบรหิ าร ระดบั ตน้ (ตร.ว.) (ตร.ว.) (ตร.ว.) - - - และระดับสูง ประเภท 200 วชิ าการ ระดับทรงคณุ วฒุ ิ - - 2. ประเภทอ�ำนวยการ 150 ร ะ ดั บ ต ้ น แ ล ะ ร ะ ดั บ สู ง ประเภทวิชาการ ระดับ ช�ำนาญการพิเศษ และ ระดับเช่ียวชาญ ประเภท ท่วั ไป ระดบั ทักษะพเิ ศษ คมู่ อื การอนุมตั ิ อนุญาตขอใชพ้ ืน้ ทีจ่ ากส่วนราชการ 23

บา้ นเดีย่ ว บ้านแฝด อาคารชดุ พกั อาคารชุดพัก ใชเ้ นือ้ ท่ี ใชเ้ นือ้ ที่ อาศัย 18 หน่วย อาศัย 30 หน่วย ประเภท/ระดบั ตำ� แหนง่ ไมเ่ กิน ไมเ่ กนิ ใชเ้ นอ้ื ท่ีไม่เกิน ใช้เน้ือท่ีไมเ่ กนิ (ตร.ว.) 3. ประเภทวชิ าการ ระดบั (ตร.ว.) (ตร.ว.) (ตร.ว.) - - - ช�ำนาญการประเภทท่ัวไป 100 ระดับช�ำนาญงาน และ 50 450 650 ระดับอาวุโส 4. ประเภทวิชาการ ระดบั ปฏบิ ตั กิ ารประเภททัว่ ไป - ระดับปฏิบัติงาน *** ในกรณที ขี่ อใชท้ ดี่ นิ ราชพสั ดเุ พอ่ื กอ่ สรา้ งบา้ นพกั ขา้ ราชการในลกั ษณะรปู แบบอนื่ ทไ่ี มไ่ ดก้ ำ� หนด มาตรฐานไว้หรือขอใช้เกินมาตรฐานก�ำหนด ให้ผู้ขอใช้ที่ราชพัสดุรวบรวมเอกสารหลักฐานส่งให ้ กรมธนารักษ์พจิ ารณาความเหมาะสมเปน็ กรณีไป *** 5.3.3 การขอใช้ท่รี าชพัสดเุ พื่อกอ่ สรา้ งกิจการสาธารณูปโภค กิจการสาธารณปู โภค ลกั ษณะการดำ�เนนิ การ 1. ถนน - การขยายความกวา้ งหรอื ความยาว การปรบั ปรงุ ซอ่ มแซมถนน ทม่ี อี ย่เู ดมิ ในท่ีราชพัสดุ หรือถนนในเขตคนั คลองชลประทาน - การตัดถนนใหม่ในที่ราชพัสดุเชื่อมระหว่างถนนสาธารณะ กบั ถนนสาธารณะ - การตัดถนนใหม่ในที่ราชพัสดุเช่ือมระหว่างทางหรือถนน ภายในท่รี าชพัสดทุ ่มี อี ย่เู ดิม 2. ไฟฟา้ ประปา โทรศัพท์ - การปกั เสา พาดสายไฟฟา้ หรือปรับปรุง ซ่อมแซมเสา การระบายน�้ำ การสื่อสาร หรือสายไฟฟา้ - การวางหรือปรับปรงุ ซ่อมแซมทอ่ ประปา ทอ่ ระบายนำ�้ - การวางหรอื ปรบั ปรงุ ซอ่ มแซมสายโทรศพั ท์ หรอื สายสง่ ระบบ การสอื่ สาร 3. ระบบโครงข่ายคมนาคม - การก่อสร้างสะพาน ทางเชือ่ มระหว่างถนนสาธารณะ ทางยก ทใ่ี ชใ้ นการสญั จรไปมา ระดบั หรอื ทางลอด หรืออโุ มงค์ข้ามแยก - การกอ่ สร้างสะพานคนขา้ ม - หรอื ลกั ษณะการดำ� เนนิ การจดั สรา้ งระบบโครงขา่ ยการจราจร ท่ีมีลักษณะเดยี วกนั 24 คู่มอื การอนมุ ตั ิ อนญุ าตขอใชพ้ ื้นทจ่ี ากส่วนราชการ

อนงึ่ การขอใชท้ ร่ี าชพสั ดเุ พอ่ื จดั สรา้ งระบบโครงขา่ ยคมนาคมทใี่ ชใ้ นการสญั จรไปมา ดงั กลา่ ว ตอ้ งไมเ่ ปน็ การเออื้ ประโยชน์ให้เอกชนรายใดรายหนงึ่ โดยเฉพาะ *** การใหใ้ ชท้ รี่ าชพสั ดเุ พอ่ื กจิ การดงั กลา่ วขา้ งตน้ หากทดี่ นิ อยใู่ นความครอบครองของสว่ นราชการอน่ื หรือเป็นพ้ืนท่ีที่จัดให้เช่า จะต้องได้รับความยินยอมจากส่วนราชการผู้ครอบครองหรือ ผเู้ ชา่ กอ่ นแลว้ แตก่ รณี และการดำ� เนนิ การจะตอ้ งประสานและตรวจสอบ รวมทงั้ ปฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย และระเบียบขอ้ บงั คบั เกี่ยวกับการกอ่ สร้างอาคารหรอื ส่ิงปลกู สร้างดว้ ย *** 5.3.4 การขอใชท้ ่ีราชพสั ดุเพ่ือจัดสรา้ งสาธารณปู การ ประเภท มาตรฐานการใช้ เนอ้ื ท่ไี มเ่ กนิ 1. สวนสาธารณะ 10 ไร่ 2. สนามกีฬา ลานกฬี า 3 ไร่ 3. การก่อสรา้ งศาลาทพ่ี กั ริมทาง ปอ้ มยาม ปอ้ มต�ำรวจ ศนู ยบ์ ริการข้อมลู เพ่อื การทอ่ งเท่ียว หรือการด�ำเนินการ ให้ใชท้ ่รี าชพสั ดุจ�ำนวนเน้อื ท่ี ตามความจำ� เป็น ในลักษณะทำ� นองเดียวกัน ในท่รี าชพสั ดทุ ีอ่ ย่ใู นเขตทาง หรอื เขตชลประทาน ให้ใช้ทร่ี าชพัสดุจำ� นวนเน้อื ท่ี 4. การติดตง้ั ป้ายบอกทางหรอื ปา้ ยประชาสัมพันธ์ของทาง ตามความจ�ำเป็น ราชการในท่ีราชพัสดทุ อ่ี ยใู่ นเขตทางหรอื เขตชลประทาน *** การกำ� หนดเกณฑม์ าตรฐานการใชท้ ร่ี าชพสั ดุ ตามขอ้ 5.3 ขา้ งตน้ อาศยั อำ� นาจตามกฎกระทรวง ว่าดว้ ยหลักเกณฑแ์ ละวิธกี ารปกครอง ดแู ล บำ� รงุ รักษา ใช้ และจัดหาประโยชน์เกีย่ วกบั ท่รี าชพัสดุ พ.ศ. 2545 ข้อ 14 วรรคสาม (2) ที่ใช้บังคับอยู่ในวันก่อนวันท่ีกฎกระทรวงการใช้ท่ีราชพัสดุ พ.ศ. 2563 ประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา เลม่ 137 ตอนที่ 98 ก เมอื่ วนั ที่ 3 ธนั วาคม 2563 ใหใ้ ชบ้ งั คบั ได้ต่อไปเท่าท่ีไม่ขัดหรือแย้งกับกฎกระทรวงการใช้ท่ีราชพัสดุ พ.ศ. 2563 จนกว่าจะมีระเบียบ ที่ออกตามกฎกระทรวงน้ี *** คู่มือการอนุมตั ิ อนญุ าตขอใช้พ้ืนทีจ่ ากส่วนราชการ 25

5.4 เง่ือนไขการใชท้ รี่ าชพสั ดุสำ� หรับผใู้ ช้ท่รี าชพัสดุ 5.4.1 ต้องใช้ที่ราชพัสดุตามวัตถุประสงค์ที่ขอใช้ภายในระยะเวลา 3 ปี นบั แต่วนั ท่ีท�ำความตกลงกบั กรมธนารกั ษ์ 5.4.2 ในกรณที มี่ กี ารใช้ รอื้ ถอน หรอื ดดั แปลงทร่ี าชพสั ดุ หรอื กระทำ� การใด ๆ อนั มผี ลกระทบตอ่ สาระสำ� คญั หรอื สถานะของทร่ี าชพสั ดุ โดยยงั เปน็ การดำ� เนนิ การตามวตั ถปุ ระสงคเ์ ดมิ ใหผ้ ใู้ ช้ท่รี าชพัสดุแจ้งกรมธนารักษ์ทราบเพอ่ื แกไ้ ขรายการทะเบยี นทีร่ าชพสั ดใุ ห้ถกู ต้อง 5.4.3 ผู้ใช้ท่ีราชพัสดุซึ่งประสงค์จะรื้อถอนหรือดัดแปลงอาคารหรือ ส่ิงปลูกสร้างที่เป็นท่ีราชพัสดุท่ีอาจมีผลกระทบต่อคุณค่าทางประวัติศาสตร์ ศิลปกรรม หรือ สถาปตั ยกรรมทค่ี วรอนุรกั ษข์ องอาคารหรือสิง่ ปลูกสร้าง ตามบญั ชรี ายชือ่ อาคารหรือสง่ิ ปลกู สร้าง ที่อธิบดีก�ำหนดโดยความเห็นชอบของคณะกรรมการท่ีราชพัสดุ ต้องได้รับความยินยอมจาก กรมธนารกั ษห์ รือสำ� นักงานธนารกั ษ์พน้ื ที่แลว้ แต่กรณกี อ่ น 5.4.4 ผู้ใช้ที่ราชพัสดุซึ่งประสงค์จะร้ือถอนหรือดัดแปลงอาคารหรือ สิ่งปลูกสร้างที่เป็นท่ีราชพัสดุท่ีเป็นโบราณสถาน ให้ด�ำเนินการตามกฎหมายว่าด้วยโบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ และพพิ ธิ ภณั ฑสถานแหง่ ชาติ 5.4.5 การจำ� หนา่ ยอาคารหรอื สงิ่ ปลกู สรา้ งทร่ี อื้ ถอน การจำ� หนา่ ยวสั ดทุ ร่ี อื้ ถอน หรอื การจ�ำหน่ายต้นไม้ ดิน หรือวัสดอุ น่ื ๆ ท่ไี ดจ้ ากทีร่ าชพสั ดุ ใหผ้ ใู้ ชท้ ร่ี าชพสั ดปุ ฏิบตั ใิ หเ้ ป็นไป ตามระเบียบท่รี ัฐมนตรกี �ำหนด ท้ังนี้ ถา้ มเี งนิ ทีไ่ ดจ้ ากการจำ� หนา่ ยให้น�ำส่งคลังเปน็ รายไดแ้ ผ่นดนิ ในนามของกรมธนารกั ษ์ 5.4.6 ต้องดูแลและบ�ำรุงรักษาท่ีราชพัสดุให้คงอยู่ในสภาพที่เหมาะสมแก่ การใช้ประโยชน์อยูเ่ สมอ และระมัดระวังมใิ หเ้ กดิ การบุกรกุ หรอื ความเสียหายใด ๆ แก่ท่รี าชพัสดุ และให้เจ้าหน้าที่เข้าตรวจสอบสภาพท่ีราชพัสดุได้ โดยเจ้าหน้าที่แจ้งเป็นหนังสือให้ผู้ใช้ที่ราชพัสดุ ทราบล่วงหน้าไมน่ ้อยกวา่ เจด็ วัน 5.4.7 ตอ้ งจดั ทำ� รายงานเกย่ี วกบั การใช้ ปกครอง ดแู ลและบำ� รงุ รกั ษาทรี่ าชพสั ด ุ เสนอต่อกรมธนารักษภ์ ายในเดอื นกนั ยายนของทกุ ปี 6. แบบฟอร์มคำ� ขออนุญาต แบบขอใช้ท่ีราชพัสดุ (แบบ ทบ.4) โดยกรอกรายละเอยี ดต่าง ๆ ให้ครบถ้วนสมบรู ณ์ และลงนามโดยหัวหน้าส่วนราชการระดับกระทรวง ทบวง กรม องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หรอื ผูท้ ไ่ี ดร้ บั มอบอำ� นาจจากหวั หน้าส่วนราชการดังกลา่ ว 26 คูม่ ือการอนุมตั ิ อนุญาตขอใชพ้ ้นื ที่จากส่วนราชการ

7. เอกสารหลกั ฐานประกอบการขอใช้ท่รี าชพัสดุ 7.1 รายละเอียดเกยี่ วกับโครงการทจี่ ะขอใชท้ ่ีราชพสั ดุ 7.2 คำ� ขอตง้ั งบประมาณหรอื เอกสารการไดร้ บั อนมุ ตั งิ บประมาณของโครงการทจี่ ะ ขอใชท้ ี่ราชพสั ดุ 7.3 แผนทแี่ สดงรายละเอยี ด 7.3.1 ทตี่ งั้ และพกิ ดั ของทร่ี าชพสั ดุโดยแสดงสถานทสี่ ำ� คญั เชน่ ศนู ยร์ าชการหลกั ของจังหวัดหรืออ�ำเภอ ศาสนสถาน โบราณสถาน หรือสถานศึกษา ในระยะสิบกิโลเมตรจาก ทตี่ ้งั ของท่รี าชพสั ดุ 7.3.2 การใชป้ ระโยชนใ์ นทด่ี นิ ทเี่ ปน็ ทรี่ าชพสั ดใุ นปจั จบุ นั ทง้ั แปลง และแสดง การใช้ประโยชนใ์ นที่ดนิ บรเิ วณข้างเคียง 7.4 แผนผงั แสดงการใชป้ ระโยชนใ์ นทด่ี นิ เฉพาะบรเิ วณทขี่ อใชท้ รี่ าชพสั ดุ โดยแสดง รายละเอียดเกี่ยวกับอาคารและสิ่งปลูกสร้างท่ีจะปลูกสร้าง ซ่ึงมีมาตราส่วนท่ีถูกต้องตามหลัก วิชาการและรับรองโดยสถาปนกิ วศิ วกร นายชา่ งโยธา หรอื นายชา่ งสำ� รวจ 7.5 เอกสารหรือหลกั ฐานอน่ื ตามทีอ่ ธิบดกี ำ� หนด ค่มู ือการอนมุ ัติ อนุญาตขอใชพ้ ้ืนท่ีจากส่วนราชการ 27

วา่ งขาว 28



วา่ งขาว 30

พื้นทป่ี ฏิรูปท่ีดนิ เพื่อเกษตรกรรม สา� นกั งานการปฏิรูปทีด่ ินเพ่ือเกษตรกรรม “การปฏิรูปที่ดินเพ่ือเกษตรกรรม” ตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปท่ีดินเพื่อ เกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาตรา 4 หมายความวา การปรบั ปรุงเก่ียวกบั สิทธ ิ และการถือครอง ในที่ดินเพื่อเกษตรกรรม รวมตลอดถึงการจัดที่อยูอาศัยในท่ีดินเพ่ือเกษตรกรรมน้ัน โดยรัฐ นา� ทด่ี นิ ของรฐั หรอื ทด่ี นิ ทรี่ ฐั จดั ซอ้ื หรอื เวนคนื จากเจา้ ของทดี่ นิ ซงึ่ มไิ ดท้ า� ประโยชนใ นทดี่ นิ นนั้ ด้วยตนเอง หรือมีท่ีดินเกินสิทธิตามพระราชบัญญัติน้ี เพ่ือจัดให้แกเกษตรกรผู้ไมมีที่ดิน ของตนเองหรอื เกษตรกรทม่ี ที ดี่ นิ เลก็ นอ้ ยไมเ พยี งพอแกก ารครองชพี และสถาบนั เกษตรกรไดเ้ ชา ซอื้ เชา หรอื เขา้ ทา� ประโยชนโ ดยรฐั ใหค้ วามชว ยเหลอื ในการพฒั นาอาชพี เกษตรกรรม การปรบั ปรงุ ทรพั ยากรและปจั จยั การผลติ ตลอดจนการผลติ และการจา� หนา ยใหเ้ กดิ ผลดยี ง่ิ ขนึ้ โดยมหี นว ยงาน ที่มีอ�านาจหน้าท่ีด�าเนินการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมตามพระราชบัญญัติน้ี คือ ส�านักงาน การปฏริ ูปทีด่ นิ เพือ่ เกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ตามพระราชบัญญัติดังกลาว นอกจากภารกิจในการจัดที่ดินให้เกษตรกรเพื่อใช้ ในการประกอบอาชพี เกษตรกรรม ส.ป.ก. ยงั มภี ารกจิ หนา้ ทใ่ี นการชว ยเหลอื พฒั นาปจั จยั ตา ง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการผลิตทางการเกษตร และชีวิตความเป็นอยูของเกษตรกรในเขตปฏิรูปท่ีดิน เพอื่ ใหเ้ กษตรกรไดใ้ ชท้ ดี่ นิ ใหเ้ กดิ ประโยชนค มุ้ คา สงู สดุ แตเ นอ่ื งจากการพฒั นาพน้ื ทโี่ ดยการกอ สรา้ ง สิ่งสาธารณูปโภคในเขตปฏิรูปที่ดินต้องใช้งบประมาณและความรู้เฉพาะทางในการด�าเนินการ ส.ป.ก. จึงไดอ้ อกระเบยี บคณะกรรมการปฏิรปู ทีด่ นิ เพ่อื เกษตรกรรม วา ดว้ ยการมอบหมายให้ เลขาธิการส�านักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมพิจารณาอนุญาตการใช้ท่ีดินเพื่อกิจการ สาธารณูปโภค และกจิ การอื่น ๆ ในเขตปฏริ ูปท่ดี นิ พ.ศ. 2536 เพอ่ื ใหส้ วนราชการ หนวยงาน ของรัฐ รัฐวิสาหกิจ และเอกชนท่ีด�าเนินการโดยไมหวังผลก�าไรสามารถขออนุญาตใช้ท่ีดิน ในเขตปฏิรูปที่ดินเพ่ือด�าเนินกิจการสาธารณูปโภคและกิจการอ่ืน ๆ ตามท่ีระเบียบฯ กา� หนดไว้ ไดแ้ ก 1. การใชท้ ดี่ นิ เพ่ือการศึกษาให้ใช้ได้ดังตอ ไปน้ ี (ระเบยี บฯ ข้อ 6) 1.1 โรงเรียนระดบั อนุบาล เนื้อท่ไี มเ กนิ 12 ไร 1.2 โรงเรียนระดบั ประถมศึกษา เนื้อทไี่ มเ กนิ 25 ไร 1.3 โรงเรียนระดบั มธั ยมศึกษา เน้ือทีไ่ มเกนิ 50 ไร กรณขี อใชท้ ด่ี นิ สา� หรบั โรงเรยี นทมี่ กี ารสอนหลายระดบั ใหใ้ ชเ้ นอื้ ทส่ี า� หรบั โรงเรยี น ในระดบั ทส่ี งู กวา สถานทต่ี ง้ั จะตอ้ งอยไู มห า งจากชมุ ชนมากเกนิ ไปและอยใู นสงิ่ แวดลอ้ มทเ่ี หมาะสม ค่มู อื การอนมุ ัต ิ อนญุ าตขอใช้พื้นท่จี ากสว นราชการ 31

2. การใชท้ ด่ี นิ เพอ่ื การอนามยั และสาธารณสขุ ใหใ้ ชไ้ ดด้ งั ตอ่ ไปน้ี (ระเบยี บฯ ขอ้ 7) 2.1 สถานบรกิ ารสาธารณสขุ ชุมชน เนอื้ ท่ีไมเ่ กนิ 3 ไร่ 2.2 สถานีอนามยั เนือ้ ที่ไม่เกิน 10 ไร่ 2.3 โรงพยาบาล เนื้อท่ีไมเ่ กนิ 20 ไร่ 3. การใชท้ ี่ดนิ เพื่อการศาสนา ใหใ้ ช้ได้ตามจ�ำนวนเนือ้ ทีไ่ มเ่ กิน 15 ไร่ ส�ำหรบั จดั ตัง้ ศาสนสถานตามประเพณีนยิ มแหง่ ทอ้ งถ่นิ (ระเบียบฯ ข้อ 8) 4. การใชท้ ด่ี นิ เพอ่ื กจิ การไฟฟา้ ประปา ใหใ้ ชไ้ ดต้ ามจำ� นวนเนอ้ื ทที่ จี่ ำ� เปน็ แกก่ ารนนั้ (ระเบยี บฯ ข้อ 9) 5. การใชท้ ด่ี นิ เพอ่ื สรา้ งถนน ทางลำ� เลยี ง ใหใ้ ชไ้ ดต้ ามจำ� นวนเนอื้ ทท่ี จี่ ำ� เปน็ แกก่ ารนน้ั (ระเบียบฯ ข้อ 10) 6. การใชท้ ด่ี นิ เพอ่ื การกอ่ สรา้ งหรอื ปรบั ปรงุ แหลง่ นำ้� เพอื่ การประกอบเกษตรกรรม เช่น ขุดคู คลอง สระน�้ำ ฝาย อ่างเก็บน้�ำ เป็นต้น ให้ใช้ได้ตามจ�ำนวนเนื้อที่ที่จ�ำเป็นแก่การนั้น (ระเบียบฯ ข้อ 11) 7. การใชท้ ดี่ นิ เพอื่ จดั สรา้ งสถานทร่ี าชการและรฐั วสิ าหกจิ ใหใ้ ชไ้ ดต้ ามจำ� นวนเนอ้ื ท่ี ไม่เกิน 5 ไร่ (ระเบียบฯ ขอ้ 12) 8. การใชท้ ดี่ นิ เพอ่ื สง่ เสรมิ เกษตรกรรม ใหใ้ ชไ้ ดต้ ามจำ� นวนเนอื้ ทที่ จี่ ำ� เปน็ และเหมาะสม (ระเบยี บฯ ข้อ 13) 9. การใช้ที่ดินเพ่ือสร้างที่ท�ำการสหกรณ์หรือสิ่งก่อสร้างอ่ืนเพื่อประโยชน์ของ สหกรณ์ เช่น ยุ้ง ฉาง โกดังหรอื ไซโล เพื่อเก็บรกั ษาผลิตผล ใหใ้ ชไ้ ด้ตามจำ� นวนเนื้อท่ีที่จ�ำเปน็ และ เหมาะสม (ระเบยี บฯ ข้อ 14) 10. การใชท้ ี่ดนิ เพอ่ื สรา้ งสถานทจ่ี ดั เป็นนันทนาการ ใหใ้ ช้ไดต้ ามจ�ำนวนเน้อื ทตี่ ามท่ี พิจารณาเหน็ สมควร (ระเบียบฯ ข้อ 15) 11. การใช้ที่ดินเพื่อจัดสร้างศาลาประจ�ำหมู่บ้าน ท่ีอ่านหนังสือประจ�ำหมู่บ้าน หรอื หอ้ งสมดุ ใหใ้ ช้ได้ตามจ�ำนวนเนอื้ ทีร่ วมกนั ไมเ่ กิน 1 ไร่ (ระเบียบฯ ข้อ 16) 12. การใช้ทีด่ นิ เพอื่ กจิ การอ่นื นอกจาก ขอ้ 1 ถงึ ข้อ 11 (ระเบยี บฯ ข้อ 6 ถึงขอ้ 16) หรือการขอใช้ท่ีดินเกินจ�ำนวนท่ีก�ำหนดไว้ ให้เสนอคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพ่ือเกษตรกรรม พจิ ารณาตามความจำ� เปน็ เพือ่ กิจการน้นั (ระเบียบฯ ขอ้ 17) 32 คมู่ ือการอนมุ ัติ อนญุ าตขอใชพ้ ื้นท่จี ากส่วนราชการ

โดยกระบวนการและข้ันตอนการขอและการพิจารณาอนุญาตให้ใช้ที่ดินเพื่อกิจการ สาธารณปู โภคและกจิ การอน่ื ๆ ในเขตปฏริ ปู ทดี่ นิ รวมทง้ั กฎหมาย คณุ สมบตั ผิ ยู้ น่ื คำ� ขอ ผมู้ อี ำ� นาจ ในการพิจารณาอนุมัต/ิ อนุญาต และสถานท่ีย่ืนค�ำขอ สรุปได้ดงั นี้ 1. กฎหมายท่เี กย่ี วข้อง 1.1 ระเบียบคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพ่ือเกษตรกรรม ว่าด้วยการมอบหมาย ให้เลขาธิการส�ำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมพิจารณาอนุญาตการใช้ท่ีดินเพ่ือกิจการ สาธารณูปโภคและกิจการอ่นื ๆ ในเขตปฏิรูปท่ีดิน พ.ศ. 2536 1.2 ค�ำส่ังส�ำนักงานการปฏิรูปท่ีดินเพื่อเกษตรกรรม ท่ี 855/2561 สั่ง ณ วันท่ ี 13 กรกฎาคม 2561 เรอื่ ง การกำ� หนดแบบและขนั้ ตอนแนวทางปฏบิ ตั ใิ นการพจิ ารณาคำ� ขออนญุ าต ใช้ที่ดินเพอื่ กิจการสาธารณปู โภคและกจิ การอื่น ๆ 1.3 ประกาศคณะกรรมการปฏริ ปู ทด่ี นิ เพอ่ื เกษตรกรรม ณ วนั ที่ 27 มถิ นุ ายน 2562 เร่ือง แนวทางและขั้นตอนในการพิจารณาการขอใช้ที่ดินของวัดหรือส�ำนักสงฆ์ในเขตปฏิรูปท่ีดิน กรณเี นอ้ื ทเ่ี กนิ กว่า 15 ไร่ 1.4 ค�ำสงั่ ส.ป.ก. ท่ี 338/2563 สั่ง ณ วันท่ี 2 เมษายน 2563 เร่อื ง การมอบอำ� นาจ ให้ผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นผู้พิจารณาอนุญาตให้ใช้ท่ีดินเพ่ือกิจการสาธารณูปโภคและกิจการอ่ืน ๆ ในเขตปฏริ ปู ทด่ี นิ กรณกี ารขอใชท้ ด่ี นิ เพอ่ื กอ่ สรา้ งระบบประปาและขดุ เจาะบอ่ บาดาล เนอ้ื ทไี่ มเ่ กนิ 2 งาน 1.5 คำ� ส่งั ส.ป.ก. ท่ี 467/2563 สั่ง ณ วนั ที่ 25 พฤษภาคม 2563 เรอื่ ง มอบอำ� นาจ ให้ผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นผู้พิจารณาเรียกเก็บหรือยกเว้นค่าตอบแทนการใช้ประโยชน์ที่ดิน กรณกี ารขอใชท้ ด่ี นิ เพอ่ื ก่อสรา้ งระบบประปาและขดุ เจาะบ่อบาดาลในเขตปฏริ ปู ทด่ี นิ เนอ้ื ทไ่ี มเ่ กนิ 2 งาน 1.6 คำ� ส่งั ส.ป.ก. ท่ี 200/2562 สงั่ ณ วนั ที่ 22 กุมภาพันธ์ 2562 เรื่อง การมอบ อำ� นาจใหผ้ วู้ า่ ราชการจงั หวดั เปน็ ผพู้ จิ ารณาอนญุ าตใหใ้ ชท้ ด่ี นิ ในเขตปฏริ ปู ทดี่ นิ ตามบนั ทกึ ขอ้ ตกลง ร่วมมอื ระหวา่ ง 9 หน่วยงาน 1.7 หนังสือ ส.ป.ก. ที่ กษ 1204/ว 265 ลงวันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2562 เรอ่ื ง การกำ� หนดแบบแนวทางขน้ั ตอนปฏบิ ตั ติ ามบนั ทกึ ขอ้ ตกลงความรว่ มมอื ระหวา่ ง 9 หนว่ ยงาน ในเขตปฏริ ปู ทีด่ นิ 1.8 มติคณะกรรมการปฏิรูปท่ีดินเพื่อเกษตรกรรม คร้ังที่ 1/2546 เมื่อวันท ่ี 7 มกราคม 2546 และครั้งที่ 2/2547 เมอ่ื วนั ท่ี 9 กรกฎาคม 2547 กฎหมายทเ่ี กีย่ วขอ้ ง 33 คู่มือการอนมุ ตั ิ อนุญาตขอใช้พืน้ ที่จากส่วนราชการ

2. ผมู้ อี �ำนาจอนมุ ตั ิ 2.1 เลขาธกิ ารสำ� นกั งานการปฏริ ปู ทด่ี นิ เพอื่ เกษตรกรรม (เลขาธกิ าร ส.ป.ก.) หรอื ผซู้ งึ่ ได้รับมอบอ�ำนาจจากเลขาธิการ ส.ป.ก. โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัด มีอ�ำนาจพิจารณาอนุญาตให้ใช้ท่ีดินเพ่ือกิจการสาธารณูปโภคและกิจการอ่ืน ๆ ในเขตปฏิรูปที่ดิน ไดต้ ามทรี่ ะเบยี บคณะกรรมการปฏริ ปู ทด่ี นิ เพอ่ื เกษตรกรรมวา่ ดว้ ยกจิ การสาธารณปู โภคฯ กำ� หนดไว้ 2.2 คณะกรรมการปฏิรปู ท่ีดินเพือ่ เกษตรกรรม (คปก.) มีอ�ำนาจพิจารณาอนญุ าต ให้ใช้ท่ีดนิ เพื่อกิจการสาธารณปู โภคฯ กรณีใช้ท่ดี นิ เกินจำ� นวนทีร่ ะเบยี บคณะกรรมการปฏิรูปทด่ี นิ เพ่ือเกษตรกรรมว่าด้วยกิจการสาธารณูปโภคฯ ก�ำหนด หรือการใช้ที่ดินเพื่อกิจการอ่ืนนอกจาก ระเบียบดงั กล่าวข้อ 6 ถงึ ขอ้ 16 กำ� หนดไว้ 2.3 คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัด (ส.ป.ก.จังหวัด) มีอ�ำนาจพิจารณา ให้ความเหน็ ชอบกอ่ นน�ำเสนอผู้มีอ�ำนาจพจิ ารณาอนุญาต 3. คณุ สมบัตขิ องผ้ขู ออนุญาต ผขู้ ออนญุ าตหมายถงึ สว่ นราชการรฐั วสิ าหกจิ หนว่ ยงานของรฐั หรอื เอกชนทด่ี ำ� เนนิ การ โดยไมห่ วงั ผลกำ� ไร กรณผี ขู้ ออนญุ าตทมี่ ไิ ดม้ ฐี านะเปน็ นติ บิ คุ คลตอ้ งไดร้ บั มอบอำ� นาจ จากผมู้ อี ำ� นาจ ตามกฎหมายซง่ึ มหี น้าทด่ี แู ลรบั ผิดชอบในกจิ การท่ีขออนญุ าต ส่วนราชการ หมายถึง กระทรวง ทบวง กรม หรือส่วนราชการที่เรียกชื่ออย่างอ่ืน และมฐี านะเปน็ กรม และใหห้ มายความรวมถงึ จงั หวดั และกลมุ่ จงั หวดั ตามกฎหมายวา่ ดว้ ยระเบยี บ บรหิ ารราชการแผน่ ดินดว้ ย หน่วยงานของรัฐ หมายความรวมถึง 3.1 ส่วนราชการ/หนว่ ยงานของรฐั 3.2 รัฐวสิ าหกจิ 3.3 องค์การมหาชน 3.4 หน่วยงานของรัฐอน่ื ๆ ตามทีก่ ฎหมายก�ำหนด 34 คมู่ ือการอนมุ ัติ อนุญาตขอใช้พ้ืนท่ีจากสว่ นราชการ

หมายเหตุ 1. รัฐวสิ าหกจิ หมายความรวมถึง 1.1 องคก์ ารของรฐั บาลตามกฎหมายวา่ ดว้ ยการจดั ตงั้ องคก์ ารของรฐั บาล กจิ การของรฐั ซึง่ มีกฎหมายจดั ตั้งข้นึ หรือหน่วยงานธรุ กิจท่รี ัฐบาลเปน็ เจ้าของ 1.2 บริษทั หรอื บริษทั มหาชนจ�ำกดั ทสี่ ว่ นราชการหรือรฐั วิสาหกจิ ตาม 1.1 มที นุ รวม อยู่ด้วยเกนิ รอ้ ยละห้าสบิ 1.3 บริษัทจ�ำกัดหรือบริษัทมหาชนจ�ำกัดที่ส่วนราชการและรัฐวิสาหกิจตาม 1.1 หรือ 1.2 หรือรฐั วสิ าหกจิ ตาม 1.1 และ 1.2 หรอื ที่รัฐวสิ าหกิจตาม 1.2 มที ุนรวมอยดู่ ว้ ย เกินรอ้ ยละหา้ สบิ 2. เอกชนทด่ี �ำเนนิ การโดยไมห่ วงั ผลกำ� ไร หมายความรวมถึง นติ บิ ุคคลท่ปี ระกอบกจิ การ ท่ีเป็นการให้บริการด้านสาธารณูปโภค หรือกิจการอ่ืน ๆ ที่เกี่ยวข้องการปฏิรูปท่ีดิน ตามกฎหมายวา่ ดว้ ยการปฏิรปู ทดี่ ินเพ่ือเกษตรกรรมโดยไม่หวงั ผลกำ� ไร สว่ นราชการ รฐั วสิ าหกจิ หนว่ ยงานของรฐั หรอื เอกชนทดี่ ำ� เนนิ การโดยไมห่ วงั ผลกำ� ไร จะต้องมีวัตถุประสงค์ตรงตามกิจการหรือโครงการที่ขออนุญาตฯ และผู้มีอ�ำนาจตามกฎหมาย ซ่ึงมีหน้าท่ดี แู ลรับผดิ ชอบในกจิ การท่ขี ออนญุ าต 4. สถานทย่ี ืน่ คำ� ขออนญุ าต สำ� นกั งานการปฏิรปู ท่ดี นิ จงั หวัด (ส.ป.ก.จงั หวดั ) 5. ขน้ั ตอนขออนญุ าต 5.1 ผู้ท่ีประสงค์จะขออนุญาตใช้ท่ีดินเพ่ือกิจการสาธารณูปโภคและกิจการอื่น ๆ ในเขตปฏริ ปู ที่ดิน ซงึ่ มคี ุณสมบัตติ ามที่ระเบียบฯ ก�ำหนด สามารถยนื่ ค�ำขอฯ ตามแบบท่ี ส.ป.ก. กำ� หนดพร้อมด้วยเอกสารหรือหลักฐานตามทร่ี ะบใุ นค�ำส่งั ส.ป.ก. ณ ส.ป.ก.จงั หวัด ทที่ ด่ี ินตั้งอยู่ 5.2 ส.ป.ก.จังหวัด ตรวจสอบความถูกต้องครบถ้วนสมบูรณ์ของค�ำขอฯ เอกสาร หลกั ฐานประกอบคำ� ขอฯ และคณุ สมบตั ขิ องผยู้ นื่ คำ� ขอฯ (หากไมถ่ กู ตอ้ ง ไมค่ รบถว้ นตอ้ งแจง้ ใหผ้ ยู้ น่ื คำ� ขอฯ ดำ� เนนิ การแกไ้ ขใหค้ รบถว้ นถกู ตอ้ ง) และพจิ ารณาความเหน็ ขององคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ เก่ียวกบั ผลกระทบตอ่ ส่ิงแวดลอ้ มจากการประกอบกจิ การที่ขออนญุ าต 5.3 ส.ป.ก.จังหวัด จัดส่งเอกสารหลักฐานเพ่ือให้หน่วยงานท่ีเก่ียวข้องตรวจสอบ ความถูกต้อง ดงั น้ี คู่มือการอนุมตั ิ อนญุ าตขอใชพ้ ื้นที่จากส่วนราชการ 35

5.3.1 หลักฐานพร้อมจัดท�ำแผนที่แปลงท่ีดินให้ส�ำนักจัดการแผนท่ี และสารบบทด่ี นิ เพ่ือตรวจสอบความถูกต้องของแนวเขตปฏิรูปทีด่ ิน 5.3.2 ส�ำเนาค�ำขออนุญาตและแผนท่ีแสดงต�ำแหน่งแปลงท่ีดินตามค�ำขอฯ มาตราส่วน 1 : 50,000 ให้ส�ำนักพัฒนาพ้ืนท่ีปฏิรูปท่ีดินตรวจสอบพื้นท่ีที่ขออนุญาตใช้ท่ีดิน และพิจารณาว่ากิจการท่ีขออนุญาตใช้ท่ีดินมีความเหมาะสมทางด้านวิศวกรรมหรือเป็นอุปสรรค ตอ่ การดำ� เนนิ งานดา้ นการปฏริ ูปที่ดินเพือ่ เกษตรกรรมหรอื ไม่ 5.4 ส.ป.ก.จังหวัด ตรวจสอบค�ำขอฯ และเอกสารประกอบค�ำขอฯ พร้อมด้วย ผลการตรวจสอบและพิจารณาจากส�ำนักจัดการแผนท่ีและสารบบที่ดิน และส�ำนักพัฒนาพื้นท่ี ปฏิรูปทด่ี นิ หากเห็นวา่ เอกสารถกู ตอ้ ง ครบถ้วน ส.ป.ก.จังหวัดดำ� เนนิ การเสนอความเห็นประกอบ ให้คณะกรรมการปฏิรปู ทดี่ นิ จงั หวัด (คปจ.) พิจารณาเหน็ ชอบ 5.5 หาก คปจ. มีมติเห็นชอบให้ใช้ท่ีดินและมติเก่ียวกับการเรียกเก็บค่าตอบแทน การใช้ทด่ี ิน ให้สง่ คำ� ขอฯ และเอกสารประกอบค�ำขอฯ ให้ ส.ป.ก. พิจารณาตอ่ ไป 5.6 ส.ป.ก. โดยส�ำนักกฎหมายตรวจสอบค�ำขออนุญาตพร้อมเอกสารหลักฐาน ประกอบค�ำขออนุญาต หากมีความถูกต้อง ครบถ้วน ส�ำนักกฎหมายท�ำความเห็นประกอบ การพิจารณาเสนอตอ่ ผูม้ อี �ำนาจพจิ ารณาอนุญาตตามกรณี ดังนี้ 5.6.1 เลขาธิการ ส.ป.ก. กรณีขอใช้ท่ีดินเพื่อกิจการสาธารณูปโภคตาม ประเภทกจิ การทก่ี ำ� หนดขอ้ 6 – 16 ของระเบยี บคณะกรรมการปฏริ ปู ทดี่ นิ เพอื่ เกษตรกรรม วา่ ดว้ ย การมอบหมายให้เลขาธิการส�ำนักงานการปฏิรูปท่ีดินเพื่อเกษตรกรรมพิจารณาอนุญาตใช้ที่ดิน เพ่ือกจิ การสาธารณปู โภคและกิจการอนื่ ๆ ในเขตปฏริ ูปทดี่ นิ พ.ศ. 2536 5.6.2 คปก. กรณีขอใช้ท่ีดินเพื่อกิจการอ่ืนนอกจากท่ีก�ำหนดไว้ตามข้อ 6 ถึงข้อ 16 หรือการใช้ที่ดินเกินจ�ำนวนเนื้อที่ที่ก�ำหนดไว้ตามระเบียบคณะกรรมการปฏิรูปท่ีดิน เพ่ือเกษตรกรรม ว่าด้วยการมอบหมายให้เลขาธิการส�ำนักงานการปฏิรูปท่ีดินเพื่อเกษตรกรรม พจิ ารณาอนุญาตใชท้ ี่ดนิ เพอื่ กจิ การสาธารณูปโภคและกจิ การอืน่ ๆ ในเขตปฏิรปู ทด่ี นิ พ.ศ. 2536 5.7 เม่ือผู้มีอ�ำนาจในการพิจารณา (เลขาธิการ ส.ป.ก. / คปก.) ได้ด�ำเนินการ พจิ ารณาแลว้ สำ� นกั กฎหมายแจง้ ผลการพจิ ารณาไปยงั ส.ป.ก.จงั หวดั เพอื่ จะไดแ้ จง้ ใหผ้ ขู้ ออนญุ าต ใช้ที่ดินฯ ทราบ 5.7.1 กรณไี ดร้ บั อนญุ าต ผขู้ ออนญุ าตใชท้ ดี่ นิ ฯ รบั หนงั สอื อนญุ าตและบนั ทกึ รับรองการปฏิบัติตามเงื่อนไขการได้รับอนุญาตให้ใช้ที่ดินพร้อมช�ำระค่าตอบแทนการใช้ประโยชน์ ทด่ี ิน (หากม)ี 5.7.2 กรณีไมไ่ ด้รับอนุญาต 5.7.2.1 กรณเี ปน็ อำ� นาจของเลขาธกิ าร ส.ป.ก. ผขู้ ออนญุ าตใชท้ ด่ี นิ ฯ สามารถยื่นอุทธรณ์ค�ำสั่งได้ภายใน 15 วัน นับแต่วันท่ีผู้ขออนุญาตใช้ท่ีดินฯ รับทราบค�ำส่ัง 36 คมู่ ือการอนมุ ัติ อนุญาตขอใช้พน้ื ทีจ่ ากสว่ นราชการ

และหากไม่เห็นด้วยกับการพิจารณาอุทธรณ์สามารถย่ืนฟ้องต่อศาลปกครองเพ่ือเพิกถอนค�ำส่ัง กลา่ วได้ภายใน 90 วนั นับแต่วันทีท่ ี่ผู้ขออนุญาตใชท้ ่ดี ินฯ ได้รับแจง้ ผลการพิจารณาอุทธรณ์ 5.7.2.2 กรณีเป็นอ�ำนาจของ คปก. ผู้ขออนุญาตใช้ท่ีดินฯ สามารถ ย่ืนฟอ้ งศาลปกครองเพอื่ เพกิ ถอนคำ� ส่งั กล่าวไดภ้ ายใน 90 วัน นับแตว่ ันท่ีท่ผี ขู้ ออนญุ าตใช้ที่ดินฯ ไดร้ ับแจง้ ผลการพจิ ารณา 5.7.3 อน่ึง กรณีผู้รับอนุญาตหมดความจ�ำเป็นท่ีจะใช้ท่ีดินดังกล่าว หรือถูกเพิกถอนการอนุญาตหรือระยะเวลาการอนุญาตสิ้นสุดลง ผู้รับอนุญาตมีหน้าท่ีต้องร้ือถอน สิ่งปลูกสร้างพร้อมทั้งปรับสภาพท่ีดินให้สามารถใช้ประโยชน์เพ่ือการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ต่อไปได้ ภายในเวลาที่ ส.ป.ก. ก�ำหนด หากเพิกเฉย ส.ป.ก. จะด�ำเนินการเอง โดยผู้รับอนุญาต เป็นผู้ออกคา่ ใชจ้ า่ ยท้งั หมด เว้นแต่ ส.ป.ก. ประสงค์จะใช้ประโยชน์ในทรพั ยส์ ินนัน้ ตอ่ ไป สรุปขน้ั ตอนการพิจารณาอนญุ าตใหใ้ ชท้ ี่ดินเพื่อกจิ การสาธารณูปโภค (อำ� นาจการพิจารณาเป็นของเลขาธกิ าร ส.ป.ก.) ที่ ประเภทข้นั ตอน รายละเอยี ดของขัน้ ตอน ระยะเวลา ส่วนงาน/หนว่ ยงาน การด�ำเนนิ งาน การดำ� เนินงาน ท่รี บั ผดิ ชอบ 1. ก า ร ต ร ว จ ส อ บ 1.1 ยื่นคำ� ขอ 1 สำ� นกั งานการปฏริ ปู เอกสาร 1.2 ตรวจสอบค�ำขอและ วันทำ� การ ทด่ี ินจงั หวัด เอกสารประกอบค�ำขอ 1.3 ออกใบรับค�ำขอ 2. การพิจารณา 2.1 ด�ำเนินการตรวจสอบ 15 สำ� นกั งานการปฏริ ปู แปลงท่ีดินและส�ำรวจ วนั ท�ำการ ที่ดนิ จงั หวดั รังวัดแปลงท่ีดินท่ีขอ สำ� นกั งานการปฏริ ปู อนุญาตใชท้ ่ีดิน 90 ท่ดี ินจงั หวดั วันท�ำการ 2.2 ส�ำนักงานการปฏิรูป ทด่ี นิ จงั หวดั ดำ� เนนิ การ รวบรวมข้อมูลเพื่อใช้ ประกอบการจดั ทำ� วาระ ก า ร ป ร ะ ชุ ม เ ส น อ คณะกรรมการ ป ฏิ รู ป ท่ี ดิ น จั ง ห วั ด พิจ าร ณ าแ ล ะ แจ้ ง คมู่ ือการอนุมตั ิ อนญุ าตขอใช้พื้นท่ีจากสว่ นราชการ 37

ท่ี ประเภทขัน้ ตอน รายละเอียดของขน้ั ตอน ระยะเวลา ส่วนงาน/หนว่ ยงาน การดำ� เนนิ งาน การดำ� เนินงาน ท่ีรบั ผิดชอบ 3. การลงนาม ผลการพิจารณาของ 40 ส�ำนักงานการปฏิรูป คณะกรรมการปฏิรูป วนั ท�ำการ ทดี่ นิ เพอื่ เกษตรกรรม ท่ี ดิ น จั ง ห วั ด ต ่ อ ส�ำนักงานการปฏิรูป ส�ำนักงานการปฏิรูป 1 ทด่ี นิ เพอ่ื เกษตรกรรม ท่ีดนิ เพ่อื เกษตรกรรม วันท�ำการ 2.3 ส�ำนักงานการปฏิรูป ที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ตรวจสอบแผนงาน โครงการ แปลงท่ีดิน กฎหมายที่เกย่ี วข้อง 3.1 เจ้าหน้าที่เสนอให้ผมู้ ี อำ� นาจลงนามและแจง้ ส�ำนักงานการปฏิรูป ท่ีดินจังหวัดเพื่อแจ้ง ผลการพิจารณาให้ ผู้ยืน่ คำ� ขอทราบ สรปุ ข้ันตอนการพิจารณาอนุญาตให้ใช้ที่ดนิ เพื่อกิจการอื่นนอกจาก ท่ีกำ� หนดไว้ตามข้อ 6 – 16 หรอื การใชท้ ีด่ นิ เกินจ�ำนวนเนื้อที่ทีก่ ำ� หนดไว้ ตามระเบยี บฯ (อ�ำนาจการพิจารณาเป็นของ คปก.) ท่ี ประเภทข้นั ตอน รายละเอียดของขน้ั ตอน ระยะเวลา สว่ นงาน/หนว่ ยงาน การด�ำเนนิ งาน การดำ� เนนิ งาน ทีร่ ับผดิ ชอบ 1. การตรวจสอบเอกสาร 1.1 ยื่นคำ� ขอ 1 ส�ำนักงานการปฏิรูป 1.2 ตรวจสอบค�ำขอและ วันทำ� การ ทดี่ นิ จงั หวัด เอกสารประกอบคำ� ขอ ส�ำนักงานการปฏิรูป 1.3 ออกใบรบั คำ� ขอ 30 ทด่ี ินจงั หวดั 2. การพจิ ารณา 2.1 ด�ำเนินการตรวจสอบ วันท�ำการ แปลงท่ีดินและส�ำรวจ รังวัดแปลงที่ดินท่ีขอ อนญุ าตใช้ที่ดนิ 38 คมู่ ือการอนุมัติ อนุญาตขอใชพ้ ้นื ที่จากสว่ นราชการ

ที่ ประเภทข้ันตอน รายละเอยี ดของขัน้ ตอน ระยะเวลา สว่ นงาน/หน่วยงาน การดำ� เนินงาน การดำ� เนนิ งาน ทร่ี บั ผิดชอบ 2.2 ส�ำนักงานการปฏิรูป 60 ส�ำนักงานการปฏิรูป ท่ี ดิ น จั ง ห วั ด ด� ำ เ นิ น วนั ทำ� การ ทดี่ ินจงั หวัด ก า ร ร ว บ ร ว ม ข ้ อ มู ล เพ่ือใช้ประกอบการ 40 ส�ำนักงานการปฏิรูป จดั ทำ� วาระการประชมุ วันท�ำการ ทด่ี นิ เพอ่ื เกษตรกรรม เสนอคณะกรรมการ ส�ำนักงานการปฏิรูป ป ฏิ รู ป ที่ ดิ น จั ง ห วั ด 60 ทด่ี นิ เพอ่ื เกษตรกรรม พิจารณา และแจ้ง วันท�ำการ ผลการพิจารณาของ คณะกรรมการปฏิรูป ที่ ดิ น จั ง ห วั ด ต ่ อ ส�ำนักงานการปฏิรูป ท่ดี ินเพ่ือเกษตรกรรม 2.3 ส�ำนักงานการปฏิรูป ที่ดินเพ่ือเกษตรกรรม ตรวจสอบแผนงาน โครงการ แปลงท่ีดิน กฎหมายทีเ่ ก่ยี วขอ้ ง 2.4 ส�ำนักงานการปฏิรูป ที่ดินเพื่อเกษตรกรรม รวบรวมเอกสารเพ่ือ จัดท�ำระเบียบวาระ ก า ร ป ร ะ ชุ ม เ ส น อ ค ณ ะ อ นุ ก ร ร ม ก า ร พิ จ า ร ณ า ใ ห ้ ค ว า ม ยินยอมหรืออนุญาต ใหใ้ ชป้ ระโยชนท์ ด่ี นิ ใน เขตปฏิรปู ท่ีดนิ คมู่ อื การอนุมัติ อนญุ าตขอใช้พื้นที่จากส่วนราชการ 39

ที่ ประเภทขั้นตอน รายละเอยี ดของข้นั ตอน ระยะเวลา สว่ นงาน/หน่วยงาน การดำ� เนินงาน การด�ำเนินงาน ทร่ี ับผิดชอบ 2.5 น�ำผลการพิจารณา 30 ส�ำนักงานการปฏิรูป ของคณะอนุกรรมการ วนั ทำ� การ ทด่ี นิ เพอ่ื เกษตรกรรม พิ จ า ร ณ า ใ ห ้ ค ว า ม ส�ำนักงานการปฏิรูป ยินยอมหรืออนุญาต ทดี่ นิ เพอื่ เกษตรกรรม ให้ใช้ประโยชน์ที่ดิน ในเขตปฏริ ปู ทดี่ นิ เสนอ ต่อคณะกรรมการ ก า ร ป ฏิ รู ป ท่ี ดิ น เ พ่ื อ เ ก ษ ต ร ก ร ร ม 3. การพจิ ารณา/ คณะกรรมการปฏิรูป 1 คณะกรรมการมมี ติ ท่ีดินเพื่อเกษตรกรรม วนั ท�ำการ มี ม ติ แ ล ะ เ ส น อ ใ ห ้ ผ้มู ีอ�ำนาจลงนาม 40 คู่มอื การอนมุ ัติ อนุญาตขอใช้พนื้ ท่จี ากสว่ นราชการ

ค่มู ือการอนุมตั ิ อนุญาตขอใชพ้ ้นื ท่จี ากสว่ นราชการ 41

6. แบบฟอร์มคำ� ขออนุญาต แบบคำ� ขอ ส.ป.ก. 4 - 29 ก. 7. เอกสารหลักฐาน 7.1 บันทึกรับรองการปฏิบัติตามเง่ือนไขการได้รับอนุญาตให้ใช้ที่ดินตามแบบท ี่ ส.ป.ก. ก�ำหนด (ส.ป.ก. 4 - 30 ก.) (ส.ป.ก. 4 - 30 ข.) แลว้ แตก่ รณี จ�ำนวน 3 ฉบบั (ตวั จริง) เพอื่ ใหผ้ ขู้ ออนญุ าตไดร้ บั ทราบเงอ่ื นไขและภาระหนา้ ทภ่ี ายหลงั เขา้ ใชป้ ระโยชนใ์ นทด่ี นิ และใหค้ วาม ยินยอมทจี่ ะปฏิบตั ติ ามเงื่อนไขและหนา้ ทที่ ี่ ส.ป.ก. กำ� หนด 7.2 แผนที่ภูมิประเทศแสดงจุดที่ตั้งท่ีดินแปลงท่ีย่ืนค�ำขออนุญาตฯ มาตราส่วน 1 : 50,000 โดยให้แสดงตำ� แหน่งแนวเขตบริเวณทีข่ อใชด้ ้วยปากกาเขียนแผนทีใ่ หช้ ัดเจน กรณที ี่ ผู้ขอยนื่ คำ� ขอไม่สามารถจัดทำ� ได้ให้ ส.ป.ก.จังหวัด อ�ำนวยความสะดวกให้ 7.3 แผนผังแสดงบริเวณและสิ่งก่อสร้างในที่ดิน ซึ่งผู้ขอรับอนุญาตลงนามก�ำกับ ขนาด เอ 3 หรอื เอ 4 จำ� นวน 3 ฉบับ โดยแสดงให้เหน็ ตำ� แหน่งการจัดวางสิ่งปลกู สรา้ งทง้ั หมด ตามโครงการดำ� เนนิ งานพร้อมกำ� กบั ขนาดสิง่ ปลูกสรา้ งแต่ละชนดิ มาตราสว่ นย่อมาตรฐาน 7.4 หนังสือสละสิทธิในที่ดินตามแบบที่ ส.ป.ก. ก�ำหนด (ส.ป.ก. 4 - 52) กรณที มี่ กี ารขออนญุ าตใชท้ ดี่ นิ ในแปลงท่ี ส.ป.ก. ไดด้ ำ� เนนิ การจดั ทดี่ นิ ตามระเบยี บการจดั ทดี่ นิ แลว้ กล่าวคือ เกษตรกรได้รบั ส.ป.ก. 4 - 01 หรอื จดั ท�ำสัญญาเชา่ ซื้อท่ดี ินจาก ส.ป.ก. แลว้ 7.5 หนังสือยินยอมจากผู้ถือครองท�ำประโยชน์ในที่ดิน กรณีที่ดินที่ยังไม่ได้จัดให้ เกษตรกรเขา้ ท�ำประโยชน์ 7.6 กรณีการใช้ที่ดินเหนือพ้ืนดินหรือใต้พ้ืนดิน เช่น การปักเสาเพื่อเดินสายไฟฟ้า สายโทรศัพท์ หรือการวางท่อส่งน้�ำเพ่ือการประปา หรือการชลประทาน หากเกษตรกรผู้ได้รับ การจัดท่ีดินยังสามารถใช้ประโยชน์ในที่ดินบริเวณที่ขอใช้ได้ และการใช้ที่ดินของผู้ขอใช้เป็นเพียง การรอนสทิ ธบิ างสว่ นใหม้ หี ลกั ฐานเปน็ หนงั สอื ยนิ ยอมจากเกษตรกรผไู้ ดร้ บั การจดั ทดี่ นิ โดยเกษตรกรนนั้ ไมต่ อ้ งสละสทิ ธิในทดี่ นิ 7.7 แบบแปลนการกอ่ สรา้ ง 7.8 แสดงบัตรประจ�ำตัวประชาชน และแสดงบัตรทะเบียนบ้านหรือส�ำเนา บัตรข้าราชการของผยู้ ื่นค�ำขอ หนังสือมอบอำ� นาจ หนังสือจดทะเบยี นมูลนธิ ิ ส�ำเนาบัตรประจำ� ตวั ประชาชนของผู้มอบอำ� นาจและผู้รับมอบอำ� นาจ 7.9 รายละเอียด แผนงานโครงการ งบประมาณ ท่ีได้รับอนุมัติจากผู้มีอ�ำนาจ ตามกฎหมาย 42 ค่มู ือการอนุมตั ิ อนญุ าตขอใชพ้ ้นื ท่จี ากส่วนราชการ

7.10 ภาพถา่ ยท่ดี นิ ปจั จบุ นั และภาพถา่ ยส่งิ ก่อสร้าง 7.11 รายงานการประชุมองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน หรือประชาคม หมู่บ้านตามหลักเกณฑ์ท่ีก�ำหนดไว้ในระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยหลักเกณฑ ์ การเป็นกรรมการหม่บู ้าน การปฏบิ ัติหนา้ ทแี่ ละการประชุมของคณะกรรมการหมู่บา้ น พ.ศ. 2551 ซงึ่ เหน็ ชอบการกอ่ สรา้ งและรบั รองวา่ จะไมก่ อ่ ใหเ้ กดิ ผลกระทบทางลบแกป่ ระชาชนและสง่ิ แวดลอ้ ม คู่มือการอนมุ ตั ิ อนุญาตขอใช้พ้ืนที่จากส่วนราชการ 43

วา่ งขาว 44