รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการวิจัยย่อยที่ 1

ความสามารถในการแขง ขันดา นการทองเทีย่ วและโอกาสทางการตลาด นกั ทองเที่ยวกลุมอาเซียนของประเทศไทยตารางท่ี 6.25 (ตอ ) แบบจําลองที่ 1 แบบจาํ ลองที่ 2 ตวั แปร คา ระดับ คา ระดับ สมั ประสิทธิ์ นยั สําคัญ สมั ประสทิ ธ์ิ นัยสาํ คญั ประเทศที่พํานกั - กมั พูชา (ฐาน) 0.048 0.155 - อินโดนเี ซยี -0.206 0.000 -0.232 0.000 ความชอบนักทอ งเที่ยว - สปป. ลาว 0.067 0.025 0.050 0.036 - สหภาพเมียนมาร 0.118 0.000 0.100 0.000 คาคงท่ี - มาเลเซีย 0.091 0.002 0.078 0.001 /ln_gam - ฟลปิ ปนส 0.106 0.001 0.081 0.001 gamma - สงิ คโปร 0.129 0.000 0.108 0.000ท่ีมา: จากการคาํ นวณ - เวยี ดนาม -0.025 0.573 - Nature fans (ฐาน) -0.073 0.018 -0.076 0.000 - Golden oldies 0.008 0.789 - Fun lovers 0.027 0.504 - N-tertainers 0.002 0.961 - Greeners -0.019 0.566 - Tradition entertainers -0.002 0.944 - Value lovers - Others 1.170 0.000 1.175 0.000 -1.516 0.000 -1.505 0.000 0.220 0.222 Loglogistic regression Hazard function 0 .2 .4 .6 .8 0 10 20 30 analysis timeรูปท่ี 6.2 Hazard function 229

รายงานฉบับสมบูรณตารางท่ี 6.26 คาพยากรณจาํ นวนวันพักของนกั ทองเท่ยี ว และคา Hazard ตวั แปร คา พยากรณวันพัก (วัน) คา Hazardอายุ - ไมเกิน 60 ป 3.28 0.61 4.25 0.45 - 60 ป 2.55 0.76ระดบั การศึกษา - ต่ํากวาปริญญาตรี 3.36 0.60 3.65 0.53 - ปริญญาตรี 3.08 0.65 - สงู กวาปริญญาตรี 1.99 0.95 3.43 0.58อาชีพ - พนักงานบริษทั เอกชน 3.24 0.62 - แรงงาน/ แรงงานเกษตร 4.17 0.50 3.24 0.59 - อาชพี อ่ืนๆ 3.68 0.46 3.94 0.45วัตถุประสงคการเดินทาง - พักผอ นหยอ นใจ (ฐาน) 2.22 0.83 - ด่มื นาํ้ ผ้ึงพระจันทร 3.38 0.60 2.85 0.66 - เย่ียมญาติ 3.52 0.56 - ทศั นศึกษา อบรม 1.99 0.90 - สขุ ภาพ 3.20 0.63 3.64 0.55 - อ่นื ๆ 3.57 0.57ลกั ษณะการเดนิ ทาง - เดนิ ทางเปนกลุม 3.14 0.63 - เดินทางลําพงั 2.56 0.78 3.47 0.58วธิ กี ารเดินทาง - ทางอากาศ 2.12 0.81 3.50 0.57 - ทางบก 3.00 0.67 3.59 0.55ลกั ษณะนกั ทอ งเทยี่ ว - เดินทางมายังประเทศไทยเปนครัง้ แรก 3.67 0.53 3.72 0.52 - เคยเดินทางมายงั ประเทศไทย 3.09 0.65ความตั้งใจจะเดินทางกลับ - ไมไ ดว างแผนจะกลับมา 3.34 0.60 - ต้ังใจจะกลบั มา 3.29 0.61ประเทศทีพ่ าํ นกั - กัมพูชา - อินโดนีเซีย - สปป. ลาว - สหภาพเมียนมาร - มาเลเซีย - ฟล ิปปน ส - สิงคโปร - เวยี ดนามความชอบนกั ทอ งเทยี่ ว - Fun lovers - กลุมอน่ื ๆรวมหมายเหต:ุ เฉพาะตวั แปรท่มี ีนยั สาํ คญั ทางสถติ ิทมี่ า: จากการสํารวจป พ.ศ. 25576.5 ปจจยั ทม่ี อี ทิ ธิพลในการกาํ หนดคาใชจา ยของนักทองเที่ยวอาเซยี น ดังท่ีไดกลาวมาแลวในตารางท่ี 6.5 คาใชจายของนักทองเท่ียวตอคนโดยเฉล่ียตอคร้ังที่เดินทางมายังประเทศไทยเทากับ 957เหรียญสหรัฐฯ คิดเปนคาใชจายประมาณ 303 เหรียญสหรัฐฯ ตอคนตอวันคาเฉลี่ยบริการบริษัทนําเที่ยวประมาณ 497 เหรียญสหรัฐฯ ตอแพ็คเกจ 3-4 วัน สําหรับนักทองเท่ียวที่มีการจัดการเอง มีคาเดินทางระหวางประเทศเทากับ 303 เหรียญสหรัฐฯ อยางไรก็ตามคาใชจายในสวนน้ีเปนคาใชจายที่เกิดขึ้นในประเทศของนักทองเท่ียว (origin) ผูวางนโยบายการทองเท่ียวมักจะสนใจ 230

ความสามารถในการแขง ขันดานการทอ งเท่ียวและโอกาสทางการตลาด นักทอ งเทีย่ วกลุมอาเซียนของประเทศไทยคาใชจายที่เกิดขึ้นภายในประเทศท่ีเปนแหลงทองเท่ียว (destination) มากกวา ดังน้ันการวิเคราะหคาใชจายของนักทองเท่ียวในสวนน้ี จึงเลือกใชคาใชจายของนักทองเที่ยวท่ีไมคิดรวมคาบริการของบริษัทนาํ เทยี่ วและคา เดินทางระหวางประเทศของนกั ทองเทีย่ ว ผลการคัดกรองตัวแปรในเบ้ืองตนพบวาตัวแปรอาชีพ รายได วิธีการเดินทาง การทองเท่ียวครั้งแรก ประเทศ (สัญชาติ) และความชอบของนักทองเท่ียวมีผลตอคาใชจายตอวันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติอยางไรก็ตาม ผลการศกึ ษาเบอ้ื งตนพบวา นักทอ งเท่ียวในกลมุ อาชพี แรงงาน/แรงงานเกษตร และนักเรียนนักศึกษามีคาใชจายแตกตางไปจากกลุมอาชีพอื่น นักทองเท่ียวจากประเทศอินโดนีเซีย มาเลเซียฟลิปปนส สิงคโปร และเวียดนาม มีคาใชจายตางไปจากนักทองเที่ยวจากประเทศอื่นๆ และสําหรับกลุมความชอบของนักทองเที่ยว พบวา นักทองเที่ยวกลุมท่ี 3 (Fun lovers) ท่ีชื่นชอบความบันเทิงเพียงอยางเดยี วมคี า ใชจ ายที่แตกตางไปจากกลุมความชอบอื่นๆ โดยสามารถดูรายละเอยี ดไดใ นตารางภาคผนวก ผลการวิเคราะหความแปรปรวนของคาใชจายจากนักทองเท่ียวอาเซียนแสดงไดดังตารางที่ 6.27ตัวแปรอาชีพ รายไดและประเทศที่พํานักอาศยั นน้ั มรี ะดบั นยั สาํ คญั ทางสถิติ ณ ระดบั ความเช่ือม่นั รอ ยละ 99วิธีการเดินทางทางบกและความชอบของนักทองเที่ยวมีระดับนัยสําคัญทางสถิติ ณ ระดับความเชื่อม่ันรอยละ 95 และการเดินทางมายังประเทศไทยครั้งแรกมีระดับนัยสําคัญทางสถิติ ณ ระดับความเชื่อมั่นรอ ยละ 90 การวิเคราะหการจําแนกพหุ (MCA) จะชวยพยากรณรายไดที่เกิดจากการทองเท่ียวของนักทองเท่ียวอาเซียนที่มีลักษณะแตกตางกัน โดยนําคาความเบ่ียงเบนท่ีปรับคาปจจัยแลว (adjusteddeviation) คิดรวมกับคา ใชจายเฉลย่ี ตอวนั หากคาความเบยี่ งเบนเปนบวก แสดงวาลักษณะดังกลาวจะทําใหคาใชจายเพื่อการทองเท่ียวเพ่ิมสูงข้ึน ในขณะท่ีคาความเบ่ียงเบนเปนลบ แสดงวาลักษณะดังกลาวจะทําใหคาใชจ า ยเพื่อการทอ งเทย่ี วเพิ่มลดลง โดยรายละเอียดของการวเิ คราะหป รากฏในตารางท่ี 6.28 คาใชจายเฉลี่ยทั้งหมดตอคนตอวันเทากับ 163.90 เหรียญสหรัฐฯ ดังน้ันหากพิจารณาอาชีพของนักทองเท่ียวอาเซียนพบวา กลุมแรงงาน/แรงงานเกษตร และนักเรียน/นักศึกษา เปนกลุมอาชีพที่มีคาใชจายตํ่ากวานักทองเที่ยวอาชีพอ่ืนๆ คาความเบ่ียงเบียนของท้ังสองกลุมเทากับ -12.24 และ -21.88เหรียญสหรัฐฯ แสดงวา นักทองเที่ยวสองกลุมน้ีจะมีคาใชจายเพื่อการทองเท่ียวประมาณ 151.66 และ142.02 เหรียญสหรัฐฯ ตามลําดับ หากมีการเพิ่มขอมูลเกี่ยวกับลักษณะของนักทองเที่ยวอ่ืนๆ ไดแกรายไดครอบครัว วิธีการเดินทาง การเดินทางมายังประเทศไทยครั้งแรก ประเทศ (สัญชาติ) ของนกั ทองเที่ยว และความชอบของนักทอ งเทย่ี ว กจ็ ะทําใหค า ใชจา ยของนกั ทอ งเทย่ี วมคี วามหลากหลายมากข้นึ นอกจากปจจยั ดา นอาชพี ของนกั ทองเท่ียวแลว ผลการคาํ นวณสรปุ ไดว ารายไดของครอบครัวมีผลทางตรงกับคาใชจาย โดยนักทองเที่ยวท่ีมีรายไดครัวเรือนสูงจะมีคาใชจายที่สูงกวาครัวเรือนท่ีมีรายไดต่ํานักทองเท่ียวที่เดินทางมาทางอากาศมีคาใชจายสูงกวานักทองเท่ียวที่เดินทางมาทางบก นักทองเท่ียวท่ีเคยเดินทางมายังประเทศไทยมีคาใชจายสูงกวานักทองเที่ยวที่เดินทางมาครั้งแรก นักทองเที่ยวชาวกัมพูชา สปป. ลาว และสหภาพเมียนมาร มีคาใชจายมากกวานักทองเท่ียวจากประเทศอ่ืนๆ และผูท่ีช่ืนชอบความบนั เทงิ เพยี งอยา งเดียวจะมคี า ใชจายสงู กวานักทอ งเท่ยี วกลุมอนื่ ๆ 231

รายงานฉบับสมบรู ณตารางที่ 6.27 ผลการวิเคราะหความแปรปรวนของคาใชจ า ยนักทองเที่ยวอาเซียนแหลง ความแปรปรวน ผลรวมกาํ ลังสอง องศาอิสระ คาเฉล่ียของผลรวม คา สถิติ F ระดบั นัยสาํ คัญ (Sum of Squares) (degree of freedom) กาํ ลังสอง 6.34 .00 (Mean Square) 10.38 .00 7.41 .01(1) อาชีพ 115,343 2 57,671 3.99 .05 8.12 .00(2) รายได 377,858 4 94,464 4.74 .03(3) การเดนิ ทางทางบก 67,403 1 67,403(4) นกั ทอ งเทยี่ วคร้งั แรก 36,272 1 36,272(5) ประเทศพํานักอาศยั 369,284 5 73,857(6) ความชอบของนกั ทองเทีย่ ว 43,105 1 43,105ทม่ี า: จากการคํานวณตารางที่ 6.28 ผลการวเิ คราะหการจาํ แนกพหุ (MCA) ของคาใชจา ยของนักทองเท่ยี วตางชาติ Grand mean =163.90 เหรียญสหรัฐฯ ตอ วัน ตัวแปร (คุณลักษณะของนกั ทอ งเท่ยี ว) จาํ นวน Unadjusted Eta Adjusted Beta ตวั อยา ง Deviation Deviationอาชีพ - แรงงาน/ แรงงานเกษตร 39 -22.64 0.070 -12.24 0.072 - นักเรยี น นกั ศึกษา 208 -19.85 -21.88 - อาชีพผูเ ช่ียวชาญ/ผูจดั การหรอื 2,123 2.36 2.37 ผบู ริหาร/พนักงานเอกชน/บุคลากรของ รัฐ/พอบา นแมบาน/ผเู กษยี ณอาย/ุ เจา ของกิจการ/รับจางอิสระ/ไมมีงานทาํรายไดครอบครัวตอป - ไมเกนิ 10,000 เหรยี ญ 380 -23.44 0.152 -14.56 0.154 - 10,001-50,000 เหรยี ญ 738 -2.81 -6.31 - 50,001-100,000 เหรยี ญ 966 4.04 2.46 - 100,001-200,000 เหรยี ญ 161 6.19 7.55 - มากกวา 200,000 เหรยี ญ 125 48.65 52.80วธิ ีการเดนิ ทาง - ทางอากาศ 2,213 3.48 0.133 1.72 0.066 - ทางบก 157 -49.11 -24.26ลักษณะนกั ทองเทย่ี ว - เดนิ ทางมายงั ประเทศไทยเปนครง้ั แรก 447 -20.00 0.098 -8.67 0.043 4.65 2.02 - เคยเดนิ ทางมายงั ประเทศไทย 1,923ประเทศ - อนิ โดนีเซยี 343 -15.49 0.181 -14.31 0.143 - มาเลเซยี 248 -44.73 -30.41 - ฟล ปิ ปนส 385 8.37 7.00 - สิงคโปร 358 10.54 -4.40 - เวยี ดนาม 329 2.68 4.90 - สปป. ลาว สหภาพเมยี นมาร และ 707 12.07 13.75 กัมพชู าความชอบของ - Fun lovers 442 11.28 0.055 9.01 0.044นักทอ งเท่ยี ว - กลุมอน่ื ๆ 1,928 -2.59 -2.07 R = 0.255 และ R- squared = 0.065ที่มา: จากการคํานวณ 232

ความสามารถในการแขง ขนั ดา นการทอ งเทยี่ วและโอกาสทางการตลาด นักทองเท่ยี วกลุมอาเซียนของประเทศไทย ดังนั้นผลการศึกษาสรุปวานักทองเที่ยวท่ีไมไดประกอบอาชีพแรงงาน/แรงงานเกษตร หรือเปนนักเรียนนักศึกษา ท่ีมีรายไดครอบครัวมากกวา 200,000 เหรียญสหรัฐฯ ตอป เดินทางมายังประเทศไทยทางอากาศ เปนนักทองเท่ียวซํ้า ท่ีมีสัญชาติจากกลุมประเทศกัมพูชา สปป. ลาว และสหภาพเมียนมารและช่ืนชอบความบันเทิงเพียงอยางเดียว จะเปนกลุมท่ีมีคาใชจายมากที่สุด คือประมาณ 245.57 เหรียญสหรฐั ฯ ตอวันตอคน6.6 ปจจัยที่มีอิทธิพลในการกําหนดคาใชจายการตัดสินใจเดินทางทองเที่ยวเมื่อเกิดปญหา ความไมส งบทางการเมืองในประเทศไทย เพ่ือประเมินลักษณะของนักทองเที่ยวท่ีมีความออนไหวตอปญหาความไมสงบทางการเมืองการศึกษาในครั้งน้ีจึงใชแบบจําลอง ordered probit เพ่ือพยากรณวานักทองเท่ียวจะมีการตัดสินใจเก่ียวกับการเดินทางทองเท่ียวมายังประเทศไทยอยางไร โดยนักทองเท่ียวชุดตัวอยางมีตัวเลือก 3 ระดับคือ ระดับที่ 1 ยังคงตัดสินใจเดินทางมายังประเทศไทย ระดับที่ 2 ตัดสินใจเลื่อนการเดินทาง และระดับที่3 ตัดสินใจยกเลิกการเดินทาง ซึ่งตัวเลือกแตละระดับจะสะทอนใหเห็นถึงระดับความออนไหวของนกั ทองเท่ยี วทีม่ ีตอ เหตุการณค วามไมสงบทางการเมือง ผลการศึกษาในตอนตน (ตารางท่ี 6.4) แสดงใหเ ห็นวา ชดุ ตวั อยา งประมาณรอยละ 44.6 เลือกที่จะเล่ือนการเดินทาง ในขณะท่ีชุดตัวอยางประมาณรอยละ 33.9 ยังคงจะเดินทางมายังประเทศไทย และชุดตัวอยางท่ีเหลือ คิดเปนรอยละ 21.5 ตัดสินใจยกเลิกการเดินทาง ถึงแมวาสัดสวนของชุดตัวอยางท่ียกเลิกการเดินทางนี้มีนอยที่สุด แตหากพิจารณาวาชวงเวลาท่ีมีการเก็บขอมูลเปนสถานการณที่ไมปกติโดยเกิดการรัฐประหารในชวงที่มีการเก็บขอมูล ดังนั้นนักทองเท่ียวที่ออนไหวตอปญหานาจะตัดสินใจยกเลิกการเดินทางไปแลว ทําใหชุดตัวอยางที่ใชในการเก็บขอมูลดังกลาวนาจะมีความออนไหวนอยกวานักทองเท่ียวในภาวะปกติ ผลการศึกษาลักษณะของนักทองเท่ียวตอความออนไหวของปญหาทางการเมืองแสดงไดในตารางที่ 6.29 หากคาสัมประสิทธิ์ของตัวแปรใดมีคาเปนบวก แสดงวานักทองเที่ยวที่มีลักษณะน้ันๆ มีความออนไหวตอความไมสงบทางการเมืองเพิ่มข้ึน ผลการศึกษาพบวานักทองเท่ียวท่ีมีรายไดสูงออนไหวตอปญหามากกวานักทองเที่ยวท่ีมีรายไดต่ํา นักทองเที่ยวที่เปนเพศหญิงออนไหวตอปญหานอยกวานักทองเทย่ี วชาย นักทอ งเทีย่ วสูงอายอุ อนไหวตอ ปญหามากกวานักทองเที่ยวอายุนอย นักทองเท่ียวท่ีนับถือศาสนาคริสตและมุสลิมออนไหวตอปญหามากกวานักทองเที่ยวที่นับถือศาสนาพุทธและศาสนาอื่นๆสําหรับนักทองเท่ียวท่ีไมมีศาสนาจะออนไหวตอปญหานอยที่สุด กลุมนักทองเท่ียวชาวเวียดนามมีความออ นไหวตอปญหามากท่ีสุด รองลงมาคือนักทองเที่ยวชาวสิงคโปร และกลุมนักทองเท่ียวที่ออนไหวนอยทีสุดคือนักทองเท่ียวชาวฟลิปปนส นักทองเที่ยวที่มีวัตถุประสงคการเดินทางเพ่ือมาเย่ียมเพื่อนหรือญาติออนไหวตอปญหานอยกวานักทองเท่ียวท่ีมีวัตถุประสงคอื่นๆ สําหรับความชอบของนักทองเที่ยว พบวานักทองเท่ียวกลุมท่ี 2 (Golden oldies) ที่ช่ืนชอบวัฒนธรรมเพียงอยางเดียว นักทองเท่ียวกลุมที่ 8(Others) อ่ืนๆ และนักทองเท่ียวกลุมท่ี 3 (Fun lovers) ท่ีชื่นชอบบันเทิงเพียงอยางเดียวจะออนไหวนอยกวา นักทองเทย่ี วทมี่ ีความชอบในกลุมอน่ื ๆ 233

รายงานฉบับสมบูรณตารางท่ี 6.29 ผลการประมาณปจ จยั ท่มี ีผลตอ การตัดสนิ ใจเดินทางทองเที่ยวเมอื่ เกิดปญหาความ ไมสงบทางการเมืองในประเทศไทย ตวั แปร คา สัมประสิทธิ์ ระดับนยั สําคัญ รายไดสวนบคุ คล (ln) 0.043 0.014 เพศหญิง -0.077 0.069 อายุ (ป) 0.006 0.010 จํานวนปที่ศึกษา (ป) -0.027 0.011 ศาสนา - ศาสนาพุทธ และอนื่ ๆ (ฐาน) 0.460 0.000 - ศาสนาคริสต 0.335 0.000 - มุสลิม -0.579 0.000 - ไมม ศี าสนา ประเทศ - ประเทศอื่นๆ (ฐาน) -0.239 0.004 - ฟลิปปน ส 0.176 0.019 - สงิ คโปร 0.458 0.000 - เวยี ดนาม อาชีพ - อาชพี อนื่ ๆ (ฐาน) -0.109 0.020 - พนักงานเอกชน -0.388 0.001 - ธุรกจิ สวนตัว/ อาชพี อสิ ระ -0.160 0.036 วตั ถปุ ระสงคเพื่อเยยี่ มญาติ/ เพ่ือน ความชอบการทองเทยี่ ว – อืน่ ๆ (ฐาน) -0.460 0.000 - Golden oldies -0.203 0.000 - Fun lovers -0.352 0.000 - Others /cut1 -0.255 /cut2 1.014 Loglikelihood ratio -2948.83 Pseudo R squared 0.0365 N 2,894ที่มา: จากการคํานวณ 234

บทท่ี 7 พฤตกิ รรมของนกั ทอ งเทย่ี วชาวลาวและกัมพูชา ในบทน้ีเปนการนําเสนอขอมูลการสํารวจนักทองเที่ยวชาวลาวเพิ่มเติม เนื่องจากผูท่ีเดินทางผานพรมแดนไทยลาวสวนใหญมีลักษณะเปนผูเย่ียมเยือนที่ไมไดพักคางแรม จึงไมเขาขายกลุมประชากรของการศึกษาในคร้ังนี้ ทั้งน้ีการศึกษาพฤติกรรมของชาวลาวท่ีเดินทางมาประเทศไทย ทั้งท่ีพักคางแรมและไมไดพักคางแรมจะชวยใหผูวางนโยบายเขาใจพฤติกรรมนักทองเท่ียวชาวลาวไดดีข้ึน นอกจากน้ีบทน้ีจะนําเสนอพฤติกรรมนักทองเท่ียวชาวกัมพูชาท่ีเดินทางผานดานอรัญประเทศ เพ่ือใชเปรียบเทียบกับนักทองเท่ยี วชาวลาวอกี ดวย7.1 พฤตกิ รรมการทองเที่ยวของนกั ทอ งเทยี่ วชาวลาว ในการลงพื้นที่เก็บขอมูลคร้ังน้ี ผูวิจัยไดเลือกพ้ืนท่ีท่ีมีนักทองเที่ยวชาวลาวเปนจํานวนมาก ทั้งในจังหวัดหนองคาย และจังหวัดอุดรธานี ซ่ึงสวนใหญแลวนักทองเท่ียวลาวมักจะเดินทางมาทองเท่ียวท่ีประเทศไทยเพื่อซื้อของใช ดังน้ันจึงเลือกศึกษาบริเวณดานตรวจคนเขาเมือง (หนองคาย) สถานีรถโดยสารหนาดานตรวจคนเขาเมือง หางสรรพสินคาโลตัสอัศวรรณ และสถานีขนสงจังหวัดหนองคาย เพื่อศึกษาพฤตกิ รรมของผูเย่ยี มเยือนและนักทอ งเท่ียวชาวลาวที่เดนิ ทางผา นจงั หวดั หนองคายรูปที่ 7.1 ดา นตรวจคนเขา เมืองจังหวดั หนองคาย 235

รายงานฉบบั สมบรู ณรปู ที่ 7.2 แผนทดี่ า นตรวจคนเขา เมืองจังหวดั หนองคาย บริเวณดานตรวจคนเขาเมือง (หนองคาย) เปนบริเวณท่ีมีนักทองเท่ียวจํานวนมาก ทั้งชาวไทย ชาวลาว ชาวเวียดนาม และชาติอื่นๆ โดยนักทองเที่ยวที่เดินทางเขาออกระหวางดานนั้นจะใชเวลาในการดําเนินเอกสารไมมากนัก สวนนักทองเที่ยวที่เดินทางโดยรถยนตสวนตัวสามารถจอดรถใกลกับบริเวณปอมของเจาหนาที่ตรวจคนเขาเมืองเพื่อดําเนินการทางเอกสารได เมื่อดําเนินการเรียบรอยแลวสามารถขับรถผานดานไดทันที ในขณะท่ีนักทองเท่ียวท่ีเดินทางโดยรถประจําทางก็ใชเวลารอรถไมนานเนื่องจากมีรถโดยสารผานมาทุกๆ 5 นาที โดยนักทองเที่ยวอาจจะนั่งรถโดยสารมาจากในเมือง และรถโดยสารจะจอดที่ดานเพ่ือใหนักทองเท่ียวดําเนินการทางเอกสาร แลวกลับมาข้ึนรถคันเดิมไดโดยสะดวกอีกท้ังนักทองเท่ียวชาวลาวท่ีดานมักจะมีความระมัดระวังตัวมากกวาที่อ่ืน อาจเปนเพราะเปนพ้ืนท่ีที่ตองดาํ เนนิ การเกย่ี วกับเอกสารทางราชการนน่ั เอง โดยในบรเิ วณดา นอื่นๆ ทมี่ นี กั ทอ งเท่ยี วลาวเดินทางเขามาทองเท่ียวก็จะมีบริบทคลายคลึงกัน เชน ดานตรวจคนเขาเมืองจังหวัดมุกดาหาร ดานตรวจคนเขาเมืองจังหวัดนครพนม และดา นตรวจคนเขาเมืองจังหวัดอุดรธานี อยางไรก็ตามถึงแมจะมีดานตรวจคนเขาเมืองจํานวนมาก แตนักทองเท่ียวชาวลาวสวนใหญก็เลือกที่จะเดินทางผานดานตรวจคนเขาเมืองของจังหวัดหนองคาย เพราะมีความสะดวกในการเดินทางมากกวาท่ีอ่ืนๆน่ันเองโดยจากสถิตินักทองเที่ยวท่ีเดินทางเขาออกจากดานศุลกากรหนองคาย ต้ังแตป พ.ศ. 2551-2556 พบวา นักทองเท่ียวมีจํานวนมากข้ึนทุกๆ ป โดยในป พ.ศ. 2556 พบวา มีนักทองเที่ยวขาเขาจาก สปป. ลาวประมาณ 2,427,016 คน(ซึ่งอาจไมใชคนลาวทั้งหมด) และขาออกจํานวน 2,359,971 คน โดยการเดินทางจากดานสามารถทําไดอยางสะดวก บริเวณสถานีรถโดยสารหนาดานตรวจคนเขาเมือง เปนสวนที่อยูหนาดานตรวจคนเขาเมืองเปนบริเวณท่ีนักทองเที่ยวชาวลาวพลุกพลานเปนจํานวนมาก โดยเฉพาะชวงเย็น เนื่องจากนักทองเที่ยวชาวลาวที่เดินทางมาซื้อของจะเดินทางกลับบาน แตสวนใหญจะเปนการเดินทางแบบมาเชาเย็นกลับยกเวนชวงที่มีหมอลํา นักทองเที่ยวชาวลาวจะเดินทางมาทองเท่ียว เพื่อมาชมหมอลําตอนกลางคืนจํานวนมาก จากการสมั ภาษณพ นักงานขายต๋ัวเลาใหฟงวา “…ชว งน้สี วนใหญคนลาวเขาจะมาแบบไปกลับ 236

ความสามารถในการแขง ขันดานการทองเทยี่ วและโอกาสทางการตลาด นักทองเทย่ี วกลุมอาเซียนของประเทศไทยมาซ้อื ของแลว ก็รีบกลบั แตถ าสองสามวนั กอนจะเยอะ ชวงเชานี่แทบจะไมมีท่ีนั่ง เพราะเขามาดูหมอลํากันถาวันไหนมีหมอลํานะ เขาก็จะพากันมาดูหมอลําจนถึงเชา แลวคอยพากันกลับชวงสายๆ บางครั้งขนกันมา สองสามคันรถโดยสารเลยก็มี...” โดยสถานีน้ีจะมีรถออกอยูตลอดเวลา ทุกๆ 5 นาที โดยมีรอบรถตั้งแตเวลา 5.00-18.00 น. และจะออกรถทุกๆ 30 นาที หลังจาก 10.00 น. ทําใหมีนักทองเท่ียวชาวลาวจาํ นวนมาก แตจะไมค อยสะดวกใหส ัมภาษณ เพราะเรง รบี ที่ตอ งเดนิ ทางกลบั บานน่นั เองรปู ที่ 7.3 ศูนยก ารคา โลตัสอัศวรรณ จังหวัดหนองคาย บริเวณศูนยการคาอัศวรรณ คอมเพล็กซจังหวัดหนองคาย ต้ังอยูในตัวเมืองหนองคาย หางจากแมน้ําโขงอันสวยงาม 10 นาทีหากเดินทางโดยรถยนต ต้ังอยูหางจากตลาดทาเสด็จ 10 นาที หางจากดานตรวจคนเขาเมือง จังหวัดหนองคาย (สะพานมิตรภาพไทยลาว) 20 นาที และหางจากสนามบินอุดรธานี 30 นาที โดยท้ังหมดนี้สามารถเดินทางไดโดยใชรถยนตสวนตัว หรือรถโดยสารประจําทางก็มีเปน ประจํา โดยจะมีทงั้ อตั ราเดยี วตลอดสาย และแบบเหมาจาย เชน สามลอ เปน ตน โดยศนู ยก ารคา อัศวรรณ คอมเพล็กซน้ัน เปนศูนยรวมการจับจายขาวของเครื่องใชของนักทองเท่ียวลาว และศูนยรวมการพักผอน โดยเปนศูนยการคายานกลางเมือง ภายในบริเวณดังกลาวจะประกอบไปดวย 3 สวน คือสวนแรกจะเปนหางสรรพสินคาโลตัสหนองคาย ซึ่งจะมีบริบทคลายคลึงกับโลตัสในพ้ืนท่ีอ่ืนๆ แตจะแตกตางกันที่กลุมเปาหมาย หรือกลุมลูกคา จะมีชาวไทยเพียงรอยละ 20 เทานั้น นอกน้ันจะเปนนักทองเท่ียวชาวลาวโดยสวนใหญ สวนที่สองจะเปนหางสรรพสินคาอัศวรรณหนองคาย ซึ่งเปนหางสรรพสินคาที่มีลักษณะคลายกันกับศูนยการคาตางๆ มีบูธสินคาตางๆ อาทิ เส้ือผา เครื่องประดับไอศกรีม นมสด เปนตน และมีศูนยอาหารบริการใหนักทองเที่ยวไดเลือกรับประทานอาหารอยางสะดวกสบาย และหลากหลายอีกดวย สวนสุดทายของศูนยการคาโลตัสอัศวรรณจะเปนโรงแรมอัศวรรณซ่ึงจะใหบริการท่ีพักแกนักทองเที่ยวตลอด 24 ช่ัวโมง ถือไดวาศูนยการคาโลตัสอัศวรรณ เปนศูนยการคาท่ีพรอม และครบครันที่สุดในจังหวัดหนองคายที่จะใหบริการนักทองเที่ยวท้ังชาวตางชาติและชาวไทยเองทําใหศูนยการคาแหงน้ีมีนักทองเท่ียวเขามาใชบริการจํานวนมาก โดยเฉพาะนักทองเท่ียวชาวลาวท่ีจะมาทองเที่ยวอยางสม่ําเสมอ ซ่ึงการเขามาใชบริการหรือการเดิ่นทางมาทองเที่ยวของนักทองเที่ยวน้ัน ทําให 237

รายงานฉบบั สมบรู ณเศรษฐกิจในพื้นที่ดังกลาวอยูในระดับท่ีดีและคึกคักพอสมควร อีกท้ังยังถือเปนการทํารายไดใหกับภาคแรงงานและประเทศชาติอยางมากอีกดว ย บริเวณ สถานีขนสงหนองคาย เปนบริเวณที่นักทองเท่ียวชาวลาวจะไมคอยพลุกพลานมากนักเนื่องจากรอบรถใน บขส. หนองคายระหวางหนองคาย - ลาวจะมีไมมากนัก โดยจะมีเฉพาะชวงเชา คือ ต้ังแตเวลา 5.00 น. ถึง 10.00 น. และจะออกรถทุกๆ 30 นาที ทําใหมีนักทองเที่ยวไมมากนัก กอปรกับการเดินทางน้นั นกั ทองเทีย่ วมักจะมาพรอมกบั ความเรงรบี เพราะตอ งการท่ีจะกลบั ประเทศใหเ รว็ ทีส่ ดุรปู ที่ 7.4 ศนู ยการคาเซน็ ทรัลพลาซา จงั หวดั อุดรธานี สําหรับศูนยการคาเซ็นทรัลพลาซา จังหวัดอุดรธานี จะต้ังอยูเปนบริเวณกลางเมืองทําใหสามารถเดินทางไปมาไดสะดวก ศูนยการคาเซ็นทรัลพลาซาถือไดวาเปนแหลงชอปปงท่ีใหญท่ีสุดในภาคอีสาน เปนศูนยรวมของการใชบริการดานตางๆ และสินคาตางๆ ไมวาจะเปน สินคาแบรนดแนมชื่อดังสินคาอิเล็กทรอนิกส รานอาหาร ภัตตาคารตางๆ และสถานท่ีพักผอนหยอนใจ (โรงภาพยนตร เกมส)จากการลงพ้ืนท่ีพบวา กลุมนักทองเที่ยวชาวลาวที่เขามาใชบริการในศูนยการคาเซ็นทรัลพลาซา มีฐานะทางการเงินคอ นขา งดี สวนมากจะประกอบอาชีพธุรกิจสวนตัว มีการแตงตัวที่ดูดีทันสมัย ตามแฟชั่น สมัยนิยม กลมกลืนกับคนไทย ซ่ึงตางจากนักทองเที่ยวชาวลาวที่เขาไปเที่ยวที่จังหวัดหนองคาย ท่ียังคงธํารงอัตลักษณของชาวลาวไดอยางชัดเจน กลาวคือ จะใสผาถุงลาวทําใหสังเกตไดชัดเจนวาเปนชาวลาวและมีรถยนตสวนตัว เม่ือกลาวถึงวัตถุประสงคของนักทองเที่ยวชาวลาวท่ีเขามาทองเท่ียวในจังหวัดอดุ รธานจี ะตางจากจงั หวดั หนองคาย คอื นกั ทองเท่ียวจะเขามาทองเท่ียวเพ่ือพักผอนหยอนใจ เพื่อตอบสนองความตองการของตนเองและครอบครัว อาทิ การเขามาชอปปงสินคาแบรนดแนม การรับประทานอาหารในรานอาหารหรือภัตตาคาร การเขามารับบริการเสริมความงามจากคลินิกเสริมความงามตางๆในศูนยการคา นอกจากนี้ยังพบวานักทองเที่ยวชาวลาวชื่นชอบการเที่ยวยามค่ําคืนตามผับ บาร และรานอาหารตางๆ ในจังหวัดอุดรธานี ซึ่งถือเปนจุดมุงหมายสําคัญอยางหน่ึงของนักทองเท่ียวชาวลาวท่ีอยูในวัยกลางคน ทั้งเพศชายและเพศหญิง โดยนักทองเที่ยวท่ีมาเท่ียวท่ีจังหวัดอุดรธานีน้ัน จะมีการใชจายแบบหรูหราพอสมควร โดยจะไมมีการกําหนดแผนการใชจายลวงหนา หรือเวลาส่ังอาหารมักจะสั่งอาหาร 238

ความสามารถในการแขงขันดา นการทอ งเท่ยี วและโอกาสทางการตลาด นักทองเที่ยวกลุมอาเซียนของประเทศไทยในจํานวนมาก โดยพฤติกรรมนี้จะอยูกับนักทองเท่ียวชาวลาวที่มีฐานะทางเศรษฐกิจอยูในระดับสูงโดยคณะผูวิจัยไดมีโอกาสสัมภาษณคุณจันทร (นามสมมติ) เกี่ยวกับประเด็นการมาทองเท่ียวที่จังหวัดอุดรธานี คุณจนั ทรกลา ววา คณะผวู จิ ยั จงึ ถามตอไปในประเด็นของการรบั ประทานอาหาร คุณจนั ทรจึงกลาววา “...อาหารหรอมากันเยอะก็เสียเยอะเปนธรรมดา สั่งอาหารมาทีละมากๆ เพราะกลัวคนมาดวยไมอ่ิม ไมกลัวไมหมดหรอกแตกลัวไมอิ่มมากกวา เรื่องเงินก็ถือวามาพักผอน ไมคิดไรมากเทา...“ จังหวัดอุดรธานีก็จะมีสถานท่ีทองเท่ียวหลาย ทั้งหาง ท้ังตลาดยูดี ทั้งแหลงทองเท่ียวทางมรดกโลก (บานเชียง) พี่ก็เคยไปมาหมดแลวมาก่ีครั้งตอก่ีคร้ังก็ไมเบื่อ เพราะรูสึกวาอุดรธานีเปนเหมือนบานเราไปแลว พี่มีญาติอยูที่นี่ดวย วางๆ ก็จะแวะมาเท่ยี ว มาหาเขา เวลามาแตล ะครัง้ กจ็ ะหมดเงินประมาณ เกอื บลานกีบ ประมาณหมื่นสองหมื่นเงนิ ไปนี่แหละ เพราะเราก็ถือวาเรามาพักผอน อยูที่ สปป. ลาวเราก็ไมไดเท่ียวสักคร้ังนะ ทําแตงาน งานก็มีมาเปนชวงๆหาเงินใหลูกใหครอบครัว แลวก็มาเท่ียว คร้ังน้ีก็มากัน 5 คน วาจะอยูสักสอง สาม คืน พาลูกมาเทีย่ วกอนจะไมค อยไดม าเทาไหร. ..” คณะผวู ิจัยจึงถามตอ ไปในประเด็นของการรับประทานอาหาร คุณจันทรจึงกลาววา “...อาหารหรือมากนั เยอะกเ็ สยี เยอะเปน ธรรมดา สั่งอาหารมาทีละมากๆ เพราะกลัวคนมาดว ยไมอ ่มิ ไมก ลวั ไมหมดหรอกแตก ลวั ไมอ มิ่ มากกวา เร่อื งเงนิ กถ็ อื วา มาพักผอน ไมค ิดไรมากเทา ไหร...” จากการลงพ้ืนที่ศึกษาพฤติกรรมของนักทองเท่ียวชาวลาวในประเทศไทย ในจังหวัดหนองคายและจงั หวดั อดุ รธานี พบวา ลักษณะของนักทองเทย่ี วชาวลาวนน้ั สวนใหญเ ปน คนข้ีอาย ไมคอยจะกลา หรือแสดงออกถึงความเปนคนลาวมากนัก อยางไรก็ตามนักทองเที่ยวชาวลาวบางคนก็ยังมีการแตงกายที่แสดงออกถึงอัตลักษณของความเปนคนลาวชัดเจน เชน การนุงผาถุง การแตงหนา ทําผม เปนตนและเปนที่นาสังเกตวานักทองเที่ยวชาวลาวจะใชภาษาไทยในการส่ือสารไดคลองแคลว อาจเปนเพราะคนลาวชมโทรทัศนท่ีออกอากาศโดยสถานีโทรทัศนของประเทศไทย จึงเกิดการซึมซับในภาษาไทยท่ีนักแสดงหรือนักขาวใชในการสื่อสารน่ันเองแตนักทองเท่ียวชาวลาวจะใชเวลาในการอานหนังสือท่ีเปนตัวอักษรภาษาลาวพอสมควร และจะตองพยายามสะกดทุกคําท่ีกําลังอานอยู ทําใหทราบวาการสอนภาษาลาวน้ันอาจไมไ ดเ นนการเขยี นภาษาทางการของลาวมากนัก แตจ ะเนนการใชส ่ือสารกนั ของคนในสงั คมนน่ั เอง นกั ทอ งเที่ยวสวนใหญจะไมไดมีการเดินทางมาทองเท่ียวเพียงคนเดียว แตจะเดินทางมากับเพื่อนญาติพี่นอง หรือคูสมรส โดยสวนใหญจะเปนเพศหญิงมากกวาเพศชาย เนื่องจากเพศชายจะตองทํางานที่สปป. ลาว ลาหยุดไมได จึงไมสะดวกท่ีจะเดินทางมาทองเที่ยวดวย เพราะโดยวิสัยการทองเที่ยว เพ่ือจับจายซอ้ื ขาวของเคร่อื งใชน น้ั เพศหญิงจะมสี ัดสวนที่สงู กวาเพศชายอยา งแนนอน อาจเปนเพราะผูหญิงเปนเพศทจ่ี ะตอ งทํางานบา น สงผลใหท ราบวาของใชสิ่งไหนขาด หรือควรซื้ออะไรเพ่ิม จึงทําใหมีนักทองเที่ยวชาวลาวที่เปนเพศหญิงมาทองเที่ยวในประเทศไทยจํานวนมากกวาเพศชาย ซึ่งโดยสวนใหญจะอยูในวัยรุนและวัยกลางคน คือชว งอายุตง้ั แต 15-55 ป เนื่องจากชาวลาวจะใหก ารเคารพการตัดสินใจของวัยรุนตั้งแตอายุ13 ป เปนตนไป เพราะโดยนิยามของลาว บุคคลที่อายุ 13 ป ถือเปนวัยแรงงาน (labor force) เรียกไดวาวัยรุนลาว จะมีวุฒิภาวะในการตัดสินใจจะมาทองเที่ยวในประเทศไทยเองได และนอกเหนือจากวัยรุนแลว 239

รายงานฉบับสมบูรณยังพบวามีนักทองเท่ียวชาวลาววัยกลางคนจํานวนมาก ท่ีเดินทางมาทองเที่ยวในประเทศไทย โดยสวนใหญจะมาในวนั ศกุ ร เสาร และอาทติ ย แตกจ็ ะมีบางประปรายท่มี าทอ งเทยี่ วในวันธรรมดา (จันทรถ งึ ศุกร) นักทองเท่ียวชาวลาวที่มาทองเท่ียวในประเทศไทยสวนใหญจะมีสถานภาพสมรสเปนสมรสแลวโดยสถานภาพสมรสแลวน้ัน หมายรวมถึงการแตงงานกันและอาศัยอยูรวมกันดวย สวนนักทองเที่ยวที่มีสถานภาพสมรสเปนโสดน้ัน สวนใหญจะเปนวัยรุน และเปนวัยท่ีกําลังศึกษาอยูนั่นเอง ในประเด็นของศาสนานั้น ทงั้ ประเทศไทยและสปป. ลาว ลวนไดร บั อทิ ธพิ ลและการเผยแผจากพุทธศาสนามาจํานวนมากทําใหพุทธศาสนาเปนศาสนาประจําชาติท้ังไทยและลาว ดังนั้นจึงทําใหนักทองเที่ยวชาวลาวสวนใหญนับถือศาสนาพุทธเชนกันกับชาวไทย และนักทองเที่ยวชาวลาวสวนใหญนั้นจะมีระดับการศึกษาสูงสุดอยูที่มธั ยมศึกษาตอนปลาย โดยจะมรี ะดบั การศึกษาสูงสุดคือปริญญาตรีและมัธยมศึกษาตอนตนเพียงเล็กนอยเทา นัน้ และอาชพี ของนกั ทอ งเท่ยี วชาวลาวสว นใหญก ็จะเปน ขา ราชการ เชน หมอ ครู และอาชีพคาขาย ที่จําเปนจะตองเดือนทางมาซ้ือของที่ประเทศไทยน่ันเอง โดยวัยรุนสวนใหญก็จะยังอยูในชวงที่กําลังศึกษาอยูท้ังในระดับมัธยมศึกษาตอนปลายและปริญญาตรีดวยน่ันเอง ในสวนของฐานะทางเศรษฐกิจนั้นจะมีความแตกตางกันของท้ังสองสถานท่ีคือ จังหวัดหนองคาย และจังหวัดอุดรธานี โดยนักทองเท่ียวชาวลาวท่ีมาเท่ียวจังหวัดหนองคายนั้นสวนใหญจะเปนการเดินทางแบบไปกลับ เพ่ือจับจายซ้ือของใชเปนธรรมดาที่หางสรรพสินคาและตลาดตาง ๆ จะมีเพียงสวนนอยที่จะคางคืน และมีรายไดสวนตัวประมาณปละ 10-12ลานกีบ คิดเปนเงินไทยประมาณ 40,000-48,000 บาท และรายไดของครอบครัว ประมาณปละ 15-20ลานกีบ คิดเปนเงินไทยประมาณ 60,000-80,000 บาท ซ่ึงถือวามีฐานะทางเศรษฐกิจอยูในระดับปานกลาง เพราะบางครอบครัวมีเพียง พอ แม และลูกสามคน รวมถึงรายจายภายในสปป. ลาวนั้น จะไมสูงมากนัก เพราะชาวลาวสวนใหญมักจะทําอาการรับประทานเองทําใหไมตองเสียเงินซื้ออาหาร เปนการประหยัดคาใชจา ย เพอ่ื เก็บไวท ําอยา งอืน่ ตอไป สวนนักทองเท่ียวชาวลาวท่ีมาเที่ยวที่จังหวัดอุดรธานีน้ัน สวนใหญจะมาที่หางสรรพสินคาขนาดใหญของอุดรธานี และยดู ีทาวน ซง่ึ เปน แหลง จบั จายใชสอยทีส่ าํ คัญของจังหวัดอุดรธานี โดยนักทองเท่ียวสวนใหญท่ีมาทองเท่ียวที่จังหวัดอุดรธานีน้ัน สวนใหญจะมีฐานะทางเศรษฐกิจอยูในระดับปานกลาง-สูง และจะใชรถสวนตัวเดินทางมา เพราะตองการความสะดวกสบาย ดังคําใหสัมภาษณของพี่ดาว (นามสมมติ) วา“...มาเที่ยวท่ีนี่ตองมีรถสวนตัวถึงจะมาสะดวก เพราะรถประจําทางมันมีนอย คนรอขึ้นก็เยอะ เวลามาน่ีก็จะพักคางคืนดวย เพราะจะไปเดินยูดีทาวน ตอนกลางคืนถึงมีของขายเยอะ มาแตละครั้งก็ถือวามาพักผอน ...”อีกทั้งนักทองเท่ียวสวนใหญยังมีรายไดสวนตัวประมาณปละ 30-50 ลานกีบ คิดเปนเงินไทยประมาณ120,000-200,000 บาท และรายไดของครอบครัวประมาณปละ 100-200 ลานกีบ คิดเปนเงินไทยประมาณ400,000-800,000 บาท ซ่ึงตางจากนักทองเที่ยวชาวลาวที่ไปเที่ยวท่ีจังหวัดหนองคายอยางมากโดยนกั ทอ งเทีย่ วท่ีมาทองเท่ียวที่จังหวัดอุดรธานี จะมีฐานะทางเศรษฐกิจดีกวา ทําใหมีกําลังซื้อสินคาและบริการมากกวา น่ันเอง ดังน้ัน ฐานะทางเศรษฐกิจของนักทองเท่ียวชาวลาว จึงถือเปนเงื่อนไขสําคัญในการเลือกที่จะเดนิ ทางมาทอ งเท่ียวในประเทศไทย ในสวนของพฤติกรรมของนักทองเท่ียวน้ัน สวนใหญนักทองเท่ียวชาวลาวจะเดินทางทองเท่ียวตางประเทศเฉลย่ี ปล ะประมาณ 10-20 คร้ัง โดยสวนใหญจะมาทองเที่ยวยังประเทศไทย เดือนละ 1-2 ครั้ง 240

ความสามารถในการแขง ขันดานการทองเท่ียวและโอกาสทางการตลาด นกั ทองเทีย่ วกลุมอาเซยี นของประเทศไทยและจะไมคอยไดเดินทางไปเที่ยวท่ีประเทศอื่น มีเพียงนักทองเที่ยวลาวที่มาทองเท่ียวยังจังหวัดอุดรธานีเทานั้นท่ีมีการเดินทางไปทองเที่ยวยังประเทศอ่ืนๆ นอกจากไทย เชน สิงคโปร ฟลิปปนส และมาเลเซียเปน ตน และเมื่อสอบถามถึงการทองเท่ียวภายในสปป. ลาวของนักทองเท่ียวชาวลาว พบวา นักทองเท่ียวชาวลาวสวนใหญจ ะไมค อ ยไดท อ งเที่ยวในประเทศของตนเองมากนัก เพราะสถานท่ีทองเที่ยวสวนใหญจะเปนสถานที่ทองเท่ียวทเี่ กี่ยวของมรดกทางวัฒนธรรม ซงึ่ โดยสวนตัวของคนลาวนั้นมกั จะมองเห็นเปน เรอ่ื งปกติ สามารถไปไดตลอดเม่ือมีโอกาส โดยในการมาทองเท่ียวประเทศไทยนั้น นักทองเที่ยวชาวลาวสวนใหญมกั จะไดรบั คําแนะนําจากญาติพี่นอง และเพ่ือน รวมถึงในปจจุบันอินเทอรเน็ตสามารถเขาถึงไดอยางงายดาย และประกอบกับการท่ีชาวลาวจะชมโทรทัศน ตามรายการออกอากาศของประเทศไทย ทําใหสามารถเขาถึงสื่อการเรียนรูตางๆ ไดดวยตนเอง และสวนใหญนักทองเท่ียวชาวลาวท่ีมาทองเที่ยวท่ีจังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานีนั้น มักจะเดินทางมากันเอง โดยจะไมไดมีการจางบริษัทนําเท่ียวแตอยา งใด เพราะตอ งการความเปนสวนตวั และความสะดวกในการมาทอ งเทยี่ วนนั่ เอง ดานการเดินทางนั้น สว นใหญนักทองเที่ยวชาวลาวจะเดินทางมาทองเท่ียวโดยรถประจําทาง และรถยนตสวนบุคคล เพื่อความสะดวก สําหรับนักทองเท่ียวท่ีมาทองเท่ียวยังจังหวัดหนองคายนั้นสวนใหญจะเดินทางมาโดยรถประจําทาง เพราะตองการความสะดวกและประหยัดคาใชจายในการเดินทางแตนักทองเท่ียวชาวลาวที่เดินมาทองเท่ียวยังจังหวัดอุดรธานีน้ันมักจะเดินทางมาโดยรถยนตสวนตัวดวยเหตุผลทว่ี า ตอ งการความสะดวกสบาย และเปน เพราะนักทองเที่ยวที่เดินทางไปยังจังหวัดอุดรธานีน้ันมีฐานะทางเศรษฐกิจอยูในระดับดีพอสมควรน่ันเอง โดยนักทองเท่ียวที่เดินทางมาทองเท่ียวจังหวัดหนองคายนั้นจะมีจุดมุงหมายเพ่ือมาซื้อขาวของเคร่ืองใช สวนนักทองเที่ยวท่ีเดินทางมาทองเที่ยวยังจังหวัดอุดรธานีนั้น มีจุดประสงคเพ่ือเดินทางมาพักผอน เขาคลินิกเสริมความงามตางๆ รวมไปถึงซื้อขาวของเครื่องใชตางๆตามความตองการ และท้ังนักทองเท่ียวชาวลาวที่ทองเท่ียวยังจังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานีน้ัน สวนใหญจะเดินทางแบบปกติเกือบท้ังหมด คือไมประหยัดหรือหรูหรามากจนเกินไปมีเพียงสวนนอยของนักทองเที่ยวชาวลาวท่ีมาทองเท่ียวยังจังหวัดอุดรธานีเทานั้น ท่ีมาทองเที่ยวแบบหรูหรา เพราะไมมกี ารจาํ กดั วงเงนิ ในการเดินทางมาทอ งเที่ยวน่ันเอง ในประเด็นของการพักคางคืน นักทองเที่ยวชาวลาวท่ีมาทองเที่ยวยังจังหวัดหนองคายน้ันสวนใหญจะพักคางคืนเพียง 1-2 คืนเทานั้น เพราะมาเพื่อพักผอนเล็กนอย และซื้อขาวของเครื่องใชเทานั้นแตนักทองเท่ียวชาวลาวที่เดินทางมาทองเท่ียวยังจังหวัดอุดรธานีนั้น จะคางคืนมากกวา 1 คืน เพราะอาจจะมีการเดินทางไปทองเท่ียวท่ีอื่นๆ ตอ เชน ทะเล น้ําตก ภูเขา โดยสวนใหญแลวนักทองเที่ยวชาวลาวมกั จะเดินทางตอไปยังพัทยา หัวหิน เพื่อไปเท่ียวทะเล และตองการเดินทางไปทองเที่ยวท่ีเชียงใหมเปนตน เม่ือสอบถามถึงประเด็นการเดินทางไปตางประเทศ หากไมสามารถเดินทางมาทองเที่ยวยังประเทศไทยได นกั ทองเท่ยี วลาวที่มาทอ งเทย่ี วที่จังหวดั หนองคายสวนใหญตอ งการท่จี ะเดนิ ไปยังประเทศเวียดนาม ซึ่งแตกตางจากนักทองเที่ยวชาวลาวที่มาทองเท่ียวยังจังหวัดอุดรธานีซ่ึงสวนใหญตองการท่ีจะเดินทางไปยังประเทศสิงคโปรและฟลิปปนส เพื่อเดินทางไปพักผอนหยอนใจ แตนักทองเที่ยวชาวลาวบางสวนก็ใหสัมภาษณวา ไมตองการที่จะไปประเทศอื่น เพราะถาไมมาประเทศไทยก็จะอยูที่สปป. ลาว 241

รายงานฉบับสมบรู ณเทา นน้ั ตามทค่ี ุณสมสกี ลาววา “ถาไมมาไทย ก็คงอยูบาน หรือไมก็ทองเที่ยวอยูท่ีลาว ไมอยากไปประเทศอื่น มันไมสะดวกเหมือนมาเมืองไทย ถาจะไปเวียดนามก็เดินทางไกลกวาจะขามประเทศ ไมสะดวก ไมดีไมดี” อาจเปนเพราะสวนใหญนักทองเท่ียวชาวลาวท่ีมาทองเท่ียวในประเทศไทยไมพบปญหาที่มีความเส่ียงตอความปลอดภัย ไมวาจะเปนปญหาความรุนแรง การลักขโมย หรืออุบัติเหตุตางๆ ก็ตาม และถึงแมวาประเทศไทยจะเกิดเหตุการณความไมสงบทางการเมือง หรือความรุนแรงตางๆ นักทองเที่ยวชาวลาวสวนใหญก็ยังจะมาทองเที่ยวยังประเทศไทยเหมือนเดิม เพราะตนเองก็จะพยายามหลีกเลี่ยงพื้นท่ีท่ีมคี วามเสี่ยง หรอื เหตกุ ารณค วามรนุ แรงตา งๆ เอง ในสวนของอิทธิผลท่ีมีผลตอการมาทองเท่ียวในประเทศไทยสําหรับนักทองเท่ียวชาวลาวท้ังในจังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานี พบวาอิทธิผลท่ีมีผลตอการเขามาของนักทองเท่ียวมากท่ีสุดคือแหลงชอปปง (shopping mall) ซ่ึงนักทองเที่ยวชาวลาวสวนใหญ มีวัตถุประสงคมาแหลงชอปปง ไมวาจะเปนศูนยก ารคา ขนาดใหญ หรือตลาดตา งๆทั้งตลาดทาเสด็จ จงั หวดั หนองคาย และตลาดยูดีทาวน จังหวัดอุดรธานี เพื่อเลือกซ้ือเคร่ืองอุปโภคบริโภค เพื่อบริโภคโดยสวนตัวหรือซื้อมาเพ่ือบริโภคในหนวยของครัวเรือน รวมถึงซ้ือกลับประเทศเพ่ือนําไปจําหนายตอไป เชน สบู ผงซักฟอก สบู น้ํายาลางจาน ยาสีฟนแชมพูสระผม ขนมขบเคี้ยว เปนตน หรือเพื่อเลือกซื้อของใชตางๆ ไมวาจะเปนเสื้อผา กระเปา รองเทาเคร่ืองใชไฟฟา หรือส่ิงอํานวยความสะดวกตางๆ สาเหตุของการเขามาเลือกซื้อของใชตางๆ ในประเทศไทยเพราะ นักทองเที่ยวชาวลาวยังคงมีความคิดที่วาสินคาท่ีผลิตในประเทศไทยเปนสินคาท่ีมีคุณภาพ ราคาไมแพง มีคุณสมบัติหรือลักษณะเฉพาะพิเศษตรงใจของผูซื้อเปนอยางยิ่ง อีกท้ังยังมีความสะดวกในการเดนิ ทางเขา มาภายในประเทศไทย เพราะไมจําเปน ตองขอวซี า ตามทค่ี ณุ ดาว (นามสมมติ) กลาววา “...ไปมางา ยสะดวก ของก็มีใหเลือกหลากหลาย เลยชอบมาเลอื กซื้อเครอื่ งทีป่ ระเทศไทย...” ประกอบกับภาษาทใี่ ชคอ นขางมีลักษณะคลายกันสามารถสื่อสารกันแลวเขาใจงายจึงทําใหไมมีอุปสรรคในการเขามาในประเทศไทยโดยเฉพาะอยางย่ิงการเขามาเลือกซ้ือของในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ซ่ึงมีการใชภาษาถิ่น(อีสาน) ที่มีลักษณะใกลเคียงกับภาษาของ สปป. ลาว สมกับคํากลาวที่วา “ประเทศไทยและ สปป. ลาวเปน บานพ่ีเมอื งนอง” สาํ หรบั อทิ ธิผลที่มผี ลตอ การมาทองเท่ียวของชาวลาวทีน่ อกเหนือจากแหลงชอปปง เพ่ือมาจับจายใชส อยน้ัน คอื การเขา มาทองเท่ียวในชวงยามค่ําคืน การเขามารับการรักษาพยาบาล และการเขามาเพื่อรับบริการในดานความสวยความงามตามสถาบันเสริมความงามตางๆ ซ่ึงพบวาการเขามาของนกั ทองเท่ียวที่จงั หวดั หนองคายและจงั หวดั อุดรธานีมีขอตางกันในแงของวัตถุประสงคที่เขามาในประเทศไทยกลาวคือ นักทองเทยี่ วชาวลาวที่เดินทางไปที่จังหวัดหนองคายสวนใหญ มีวัตถุสงคเพ่ือเลือกซ้ือเครื่องอุปโภคบริโภคหรือเลือกซื้อของใชตางๆ สวนนักทองเที่ยวที่เขาไปทองเท่ียวในจังหวัดอุดรธานี มีวัตถุประสงคเพือ่ ตอ งการทอ งเที่ยวยามคาํ่ คืนตามผบั บารตางๆ เพ่ือใชในการเปนสถานท่ีพบปะสังสรรคกับหมูเพ่ือนฝูงอีกวัตถุประสงคหน่ึงคือ การรับการรักษาพยาบาล เพราะจังหวัดอุดรธานีคอนขางมีสถานพยาบาลใหบริการคอ นขางเพยี งพอทั้งของภาครัฐและเอกชน และการเขามาเพ่ือบริการในดานความสวยความงามตามสถาบันเสริมความงามตางๆจากขอแตกตางดานวัตถุประสงคของการเขามาทองเที่ยวในประเทศไทยของนักทองเที่ยวชาวลาวดั่งกลาวขางตนนี้เองสามารถทําใหเราสามารถแบงกลุมคนท่ีเขามาเท่ียวใน 242

ความสามารถในการแขงขันดานการทองเทีย่ วและโอกาสทางการตลาด นกั ทองเที่ยวกลุมอาเซียนของประเทศไทยประเทศไดบ า ง กลา วคือ ชาวลาวทเี่ ขา มาทองเทยี่ วในจงั หวัดอุดรธานีคอนขางมีฐานะทางการเงินคอนขางดีมากกวาชาวลาวท่ีเขา มาทองเทยี่ วในจังหวัดหนองคาย เพราะสวนมากชาวลาวที่เขามาทองเท่ียวภายในจังหวัดอุดรธานีจะขับรถยนตสวนตัวมาใชในการทองเทียว ซึ่งตางจากชาวลาวท่ีเขาไปทองเที่ยวภายในจงั หวัดหนองคายทม่ี ีความตองการเพยี งแคซื้อเครื่องอุปโภคและบรโิ ภคน่ันเอง เมื่อสอบถามถึงประเด็นของความพึงพอใจในการเดินทางมาทองเท่ียว ทําใหทราบวามีอิทธิพลหลายประการที่สําคัญท่ีทําใหนักทองเที่ยวลาวยังเดินทางมาทองเที่ยวในประเทศไทย ไมวาจะเปนบรรยากาศดี โดยเฉพาะในฤดูหนาวทางภาคเหนือ ฤดูรอนทางภาคใต ท้ังทะเลอันดามัน อาวไทย และนํ้าตกตางๆ ถือไดวาประเทศไทยเปนประเทศที่มีแหลงทองเท่ียวใหเลือกมาทองเท่ียวไดตลอดท้ังปรวมถึงการท่ี สปป. ลาวและประเทศไทยมคี วามสัมพันธกนั ในหลายดาน ท้ังดานเศรษฐกิจ ดานสังคม และดานศาสนา โดยนักทองเที่ยวท้ังชาวไทยและชาวลาวมักจะเดินทางไปมาหาสูกันอยางสนิทชิดเชื้อโดยเฉพาะในชวงที่มีงานบุญตางๆ ไมวาจะเปนประเพณีไหวพระธาตุพนมท่ีจังหวัดนครพนม ประเพณีบุญบ้ังไฟจังหวัดยโสธร ประเพณีแหเทียนพรรษาจังหวัดอุบลราชธานีในไทย หรือใน สปป. ลาว เชนประเพณีไหวพ ระธาตุหลวง และงานบุญตา งๆ ทส่ี ําคัญของ สปป. ลาวนนั่ เอง เมื่อสอบถามถึงประเทศในกลุมประชาคมอาเซียนที่นักทองเท่ียวชาวลาวช่ืนชอบมากที่สุด2 อันดบั แรก พบวา นักทอ งเท่ียวชาวลาวชื่นชอบการมาทองเท่ียวในประเทศไทยมากที่สุด เพราะประเทศไทยเปนประเทศที่มีความสะดวกในการเดินทาง และมีส่ิงตางๆที่นักทองเท่ียวชาวลาวตองการอยางครบครันทั้งสถานที่พักผอนหยอนใจ สถานที่ทางศาสนา หรือสถานท่ีทองเท่ียวตามธรรมชาติ โดยจังหวัดที่นักทองเท่ียวชาวลาวตองการเดินทางไปเท่ียวมากท่ีสุดคือ จังหวัดภูเก็ต เพราะตองการไปดูหาดทรายสีขาวและทะเลสีน้ําเงิน รวมถึงทะเลท่ีจังหวัดชลบุรี และจังหวัดเชียงใหม เพราะเปนจังหวัดท่ีมีอัตลักษณที่นาสนใจอยางมากทางการทองเท่ียว ถือไดวาเปนเมืองแหงการทองเที่ยวท่ียอดนิยมท่ีสุดอีกแหงหน่ึงของประเทศไทยเลยก็วาได รองลงมาคือ ประเทศเวียดนาม โดยเมืองที่นักทองเที่ยวชาวลาวเขามาทองเที่ยวในประเทศไทยมากที่สุด คือ จังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานี สาเหตุที่นักทองเท่ียวชาวลาวนิยมมาทองเที่ยวในทั้ง 2 จังหวัดดังกลาว ก็เพราะสามารถเดินทางไดสะดวก ไมตองใชเวลานานในการเดินทางเพราะมีพรมแดนที่ติดกัน มีส่ิงท่ีอํานวยความสะดวกที่ตองการไมวาจะเปน แหลงชอปปง แหลงพักผอนหยอนใจ แหลงรักษาพยาบาล เปนตน อีกท้ังคาใชจายในการเดินทางไมคอยสูง ทําให 2 จังหวัดน้ีเปนท่ีนิยมของนักทองเที่ยวชาวลาวน่ันเอง สวนจังหวัดอื่นๆ ในประเทศไทยที่ชาวลาวนิยมไปทองเท่ียวคือจงั หวัดเชียงใหม จงั หวดั กระบี่ และจังหวดั ภูเกต็ ซึ่งกลมุ ของนักทองเที่ยวนี้สวนใหญจะมีฐานะทางการเงินคอนขางสูง เพราะจากการสอบถามถึงวิธีในการเดินทาง พบวาสวนมากจะเดินทางโดยเครื่องบิน สําหรับเมืองที่นักทองเท่ียวชาวลาวนิยมไปทองเท่ียวในประเทศเวียดนามคือ เว ดานัง ฮอยอัน ซึ่งเปนเมืองท่ีอยูทางตอนกลางของประเทศเวียดนามและมีพื้นที่ติดกับสปป. ลาวท่ีเมืองสะวันเขต แตถึงอยางไรเมื่อเปรียบเทียบสัดสวนความนิยมของนักทองเท่ียวชาวลาวกับการทองเท่ียวในกลุมประเทศประชาคมอาเซียน ประเทศไทยถือไดวาเปนประเทศที่นักทอ งเที่ยวชาวลาวนยิ มมามากที่สุดนน่ั เอง สาํ หรบั คา ใชจ ายในการเดินทางท้ังหมดน้นั การมาทอ งเทย่ี วทปี่ ระเทศไทยของนักทองเท่ยี ว สปป.ลาวในแตละคร้งั จะเสียคาใชจายไมเทากัน ข้ึนอยูกับวัตถุประสงคในการเดินทางมาทองเที่ยวและจํานวนผู 243

รายงานฉบบั สมบูรณท่ีรวมเดินทางดวย โดยทั่วไปแลวนักทองเที่ยวชาวลาวที่มาทองเที่ยวจังหวัดหนองคายจะเสียคาใชจายประมาณคร้ังละ 3,000-10,000 บาท โดยคิดคาเดินทางหากเดินทางมาโดยรถประจําทาง ไป-กลับ จะเสียคา เดนิ ทางไมเกนิ 100 บาท/ทา น แตห ากเดินทางโดยใชรถสวนตวั กจ็ ะเสียคา นาํ้ มันประมาณ 1,000 บาท/คันสวนนักทองเท่ียวชาวลาวในจังหวัดอุดรธานี จะเสียคาใชจายประมาณ 6,000-20,000 บาท โดยสวนใหญจะใชจายเก่ียวกับการเดินทางประมาณ 1,000 บาท/คัน ซึ่งถือวาเปนจํานวนเงินที่ไมมากนักเมื่อเปรียบเทยี บกับรายไดข องนักทอ งเทยี่ วนั่นเอง ดานที่พักเม่ือนักทองเท่ียวชาวลาวเขามาทองเท่ียวในประเทศไทยในจังหวัดหนองคาย สวนใหญจะเลือกพักที่โรงแรม โดยไมไดจองลวงหนาและบานญาติพี่นองหรือคนรูจัก สําหรับคาใชจายในการพักท่ีโรงแรมจะอยูที่ 650-2,500 บาทตอคืน และจะพักประมาณ 1-2 คืน ตอการมาทองเที่ยวในประเทศไทยแตละครงั้ แตส าํ หรับนักทองเทยี่ วชาวลาวท่เี ขามาทองเที่ยวประเทศไทยในจังหวดั อดุ รธานีน้นั จะเลือกพักที่โรงแรมตางๆภายในตัวจังหวัด โดยจะเลือกที่ใกลกับศูนยการคาและอยูในตัวเมือง เชน โรงแรมบานเชียงโรงแรมศรีสุข เปนตน แตจะมีสวนนอยที่ไปพักผอนท่ีบานพักตากอากาศที่จังหวัดเลย หรือพักที่บานญาติโดยสวนใหญนักทองเที่ยวชาวลาวจะพักคางคืนประมาณ 2-4 คืน แลวแตความสะดวกของแตละกลุมนักทอ งเทย่ี ว และความสะดวกของการประกอบอาชพี น่ันเอง ดานสถานท่ีรับประทานอาหารของนักทองเท่ียวชาวลาวสวนใหญจะเลือกรับประทานอาหารภายในหางสรรพสนิ คา โดยจะเลอื กรบั ประทานบรเิ วณศูนยอาหาร เพราะมีราคาไมค อยแพงซึ่งราคาเร่ิมตนตออาหารหน่ึงรายการอยูที่ 50-100 บาท รองลงมาคือ รับประทานตามรานอาหารหรือภัตตาคารท่ีอยูในหางสรรพสินคาซึ่งราคาเริ่มตนตออาหารหน่ึงรายการอยูที่ 200 บาทข้ึนไป โดยพบวากลุมนักเท่ียวในจังหวัดหนองคายสวนมากเลือกที่จะรับประทานอาหารที่มีราคาไมแพงมากนัก โดยจะรับประทานในศูนยอาหารของศูนยการคา คือราคาเร่ิมตนตออาหารหนึ่งรายการอยูที่ 50-100 บาท สวนกลุมนักทองเที่ยวในจังหวัดอุดรธานีจะเลือกรับประทานอาหารที่มีราคาเริ่มตนตออาหารหนึ่งรายการอยูที่200 บาทขึ้นไป โดยรับประทานในศูนยอาหารของศูนยการคา เซ็นทรัลพลาซา อุดรธานี และภัตตาคารตางๆในช้ัน 4 ของศูนยการคาเซ็นทรัลพลาซา อุดรธานี โดยบริบทแวดลอมถือเปนเง่ือนไขสําคัญในการเลือกรบั ประทานอาหารของนกั ทองเที่ยวชาวลาว ท้ังสองจังหวัด เนื่องจากศูนยการคาในจังหวัดหนองคาย จะมีสถานที่รับประทานอาหารเพียงศูนยอาหารของหางสรรพสินคาอัศวรรณ และรานสะดวกซ้ือ KFC เทาน้ันแตศูนยการคาเซ็นทรัลพลาซาในจังหวัดอุดรธานีนั้น จะมีรานอาหารตางๆมากมายที่ใหบริการทั้งรานอาหารไทย สเตก อาหารนานาชาติ อาหารเกาหลี อาหารญี่ปุน ตามรสนิยมหรือความตองการของนักทองเที่ยว ทําใหนักทองเท่ียวท่ีมาทองเท่ียวที่ศูนยการคาเซ็นทรัลพลาซา อุดรธานี มีโอกาสท่ีจะเลือกใชบ รกิ ารรา นอาหารหรอื ภตั ตาคารตางๆไดมากกวา นกั ทองเทย่ี วชาวลาวท่ีมาทองเท่ียวที่ศูนยการคาโลตสั อศั วรรณ สําหรับคาใชจายท้ังหมดในการเดินทางเขามาในประเทศไทยในแตละครั้งโดยเฉล่ียจะอยูท่ี3,000-20,000 บาทตอการมาทองเท่ียวหนึ่งครั้ง ซ่ึงใชเวลาในการทองเที่ยวไมแนนอน ขึ้นอยูกับความสะดวกและความพรอมของผทู ่ีเดินทางมาทอ งเท่ียวดวย โดยจะใชจ า ยไปในดา นของการจับจายใชส อยและคาอาหารมากที่สุด พบวามีการใชจายอยูท่ี 2,000-10,000 บาท รองลงมาคือ คาที่พัก และคาเดินทาง ซ่ึง 244

ความสามารถในการแขง ขันดานการทอ งเท่ียวและโอกาสทางการตลาด นกั ทอ งเทย่ี วกลุมอาเซียนของประเทศไทยคาเดินทางจะมีการใชจายในสวนนี้นอยท่ีสุดเมื่อเปรียบเทียบกับการใชจายในดานอื่นๆ โดยพบวาคาใชจายสําหรับการเดินทางเขามาในประเทศไทยในสวนของจังหวัดหนองคายและอุดรธานีจะอยูท่ี100-1,500 บาทเทาน้นั ถึงแมวาจะมีการเดินทางมาทองเที่ยวในสถานท่ีแตกตางกันของนักทองเท่ียวชาวลาว ท้ังในจังหวัดหนองคาย และจังหวัดอุดรธานีท่ีมีบริบทแตกตางกันหลายประการน้ัน ก็ไมสามารถที่จะแยกพฤติกรรมในการเดินทางมาทองเที่ยวของคนลาวไดอยางชัดเจน เพราะนักทองเที่ยว สปป.ลาวที่เขามาทองเที่ยวในประเทศไทยน้ัน ลวนแลวแตตองการมาพักผอนหยอนใจ โดยการมาซ้ือของใชสวนตัวเขาคลินิกเสริมความงาน หรือแมกระทั่งทองเที่ยวยังสถานบันเทิงตางๆ ยามค่ําคืนนั้น ก็ลวนแลวแตเปนการทองเท่ียวที่นักทองเท่ียวตองการตอบสนองความตองการของตัวเองทั้งสิ้น ดังนั้นการที่นักทองเที่ยวชาวลาวเขา มาทองเท่ียวในประเทศไทยนั้น ทาํ ใหป ระเทศไทยมีเศรษฐกิจที่ดีข้ึนตามไปดว ย เพราะแนนอนวาการมาทองเที่ยวในแตละคร้ัง นักทองเที่ยวชาวลาวมักจะซื้อสินคาจากไทยกลับไปท่ีบานดวย รวมถึงเม่ือมาพักคางคืนที่ประเทศไทยน้ันก็จะตองมีคาใชจายคาที่พัก ทําใหเศรษฐกิจในจังหวัดหนองคายและอุดรธานี มคี วามคกึ คกั เปน ลําดับตนๆ ของภาคอีสานนั่นเอง7.2 พฤตกิ รรมการทองเทย่ี วของนกั ทอ งเทยี่ วชาวกัมพูชา การเกบ็ ขอ มูลนกั ทอ งเทยี่ วชาวกัมพูชาที่เดินทางมายังประเทศไทยโดยทางบก ผูวิจัยไดเลือกศึกษาบริเวณดานตรวจคนเขาเมืองอรัญประเทศ-ปอยเปต หรือดานศุลกากรอรัญประเทศ ซ่ึงเปนดานชายแดนท่ีเชื่อมตอระหวางประเทศไทยกับประเทศกัมพูชา ดานตรวจคนเขาเมืองอรัญประเทศ-ปอยเปตต้งั อยทู ีอ่ ําเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแกว และติดกับจังหวัดบันเตียเมียนเจย ประเทศกัมพูชา เปนอีกหน่ึงบริเวณทมี่ ชี าวกมั พชู าเขาออกประเทศไทยเปน จาํ นวนมากในแตล ะวนั อ. อรญั ประเทศจ. สระแก้ว กัมพชู ารปู ท่ี 7.5 ท่ตี งั้ ดา นตรวจคนเขา เมอื งอรญั ประเทศ-ปอยเปต อาํ เภออรญั ประเทศ จงั หวัดสระแกว ดานอรัญประเทศ เปนดานชายแดนไทย-กัมพูชาท่ีสําคัญ เน่ืองจากประเทศกัมพูชามีแหลงทอ งเทีย่ วทเี่ ปนมรดกโลก น่ันคอื ปราสาทนครวัด (Angkor Wat) ซ่ึงต้ังอยูที่เมืองพระนคร จังหวัดเสียมเรียบประเทศกัมพูชา ซึ่งประเทศไทยมีรถโดยสารประจําทางท่ีเดินทางเสนทางกรุงเทพฯ-เสียมเรียบโดยตรง 245

รายงานฉบับสมบูรณรวมไปถึงจังหวัดอื่นๆในประเทศกัมพูชา ทําใหการเดินทางผานขามแดนเปนไปอยางสะดวกมากข้ึนนอกจากน้ี อําเภออรัญประเทศมียานการคาสําคัญท่ีช่ือวา ตลาดโรงเกลือหรือตลาดชายแดนบานคลองลึกมีช่ืออยางเปนทางการวา โกลเดนเกตพลาซา (Golden Gate Plaza) ซ่ึงเปนตลาดการคาชายแดนภาคตะวันออกที่มีขนาดใหญที่สุดในประเทศไทย ต้ังอยูบริเวณหนาดานพรมแดน ตําบลทาขาม อําเภออรัญประเทศจังหวัด สระแกว มีขนาดใหญประมาณ 66 ไร โดยภายในตลาดโรงเกลือท้ังหมดสามารถแบงไดเ ปน 5 ตลาดยอย กลาวคือ ตลาดโรงเกลือเกา ตลาดโรงเกลือใหม ตลาดเดชไทย ตลาดเทศบาล 3 และตลาดเบญจวรรณ ซ่ึงสินคาท่ีขายโดยท่ัวไปในแตละตลาดจะมีลักษณะใกลเคียงกัน สวนมากจะเปนสินคามือสอง เชน เส้ือผา กระเปา รองเทา เครื่องใชไฟฟา สินคาแบรนดเนมทั้งของแทและของเทียม เปนตนนอกจากนี้ ยังมีเครื่องใชในชีวิตประจําวัน เชน ชุดเคร่ืองนอน รวมไปถึงอาหารสดและอาหารแหงตางๆและจากการท่ีตลาดแหงน้ีมีขนาดใหญมาก ทําใหมีธุรกิจรถเชา ทั้งรถกอลฟไฟฟา และรถจักรยานยนตเพอ่ื อํานวยความ สะดวกแกน กั ทองเท่ยี วที่มาซ้ือสนิ คา โดยใหบริการท้ังรายช่ัวโมงและรายวัน ราคาตั้งแต100-250 บาท ซ่ึง ไดรับความนิยมในหมนู กั ทอ งเทยี่ วทม่ี าจับจายซ้อื สินคา เปน อยางมากรปู ที่ 7.6 บรรยากาศภายในตลาดโรงเกลือ 246

ความสามารถในการแขงขนั ดานการทองเทยี่ วและโอกาสทางการตลาด นักทองเทยี่ วกลุมอาเซยี นของประเทศไทยรูปที่ 7.7 ตัวอยางสนิ คา ท่ขี ายภายในตลาดโรงเกลอื สาํ หรบั พอคาแมคาภายในตลาดโรงเกลือสวนใหญจะเปนชาวกัมพูชา รองลงมาคือเวียดนาม สวนพอคาแมคาชาวไทยจะมีเพียงสวนนอย ดังน้ันดานพรมแดนจึงเปนดานท่ีมีชาวกัมพูชาผานเขาออกเปนจํานวนมาก นอกจากชาวกัมพูชาแลว ในชวงนี้ยังพบนักทองเท่ียวจากท่ีอื่นอีกหลากหลาย ไดแกนักทองเท่ียวชาวจีน ยุโรป และรัสเซีย โดยจะพบชาวรัสเซียมากที่สุด ซ่ึงนักทองเท่ียวเหลานี้จะมีทั้งขามมาจากประเทศกัมพูชาเพ่ือเขามาทองเที่ยวตอยังประเทศไทย และมีทั้งขามไปจากประเทศไทยเพ่ือการทองเที่ยวตอทป่ี ระเทศกัมพูชา สวนการเขามาประเทศไทยของชาวกัมพูชาสวนใหญจะเปนพอคาแมคาในบรเิ วณนั้นรวมถงึ กลุมแรงงานทจ่ี ะเขา มาหางานทําในประเทศไทย แหลงทองเที่ยวที่เปนที่นิยมในหมูนักทองเที่ยวจากทั้งยุโรปและรัสเซียกลุมนี้ นอกจากปราสาทนครวัดแลว ก็ยังไปเที่ยวเพอื่ เลน การพนนั ท่ีบอ นคาสโิ นปอยเปตดวย นอกจากนี้ก็เปนนักทองเท่ียวเที่ยวท่ีแบ็คแพคมาจากกมั พูชาเพอ่ื เทย่ี วประเทศไทยตอ สําหรับดานพรมแดนอรัญประเทศนี้เปดทําการเวลา 6.00 ถึง 22.00 น. ดังนั้นการสัญจรไปมาจะเร่ิมตั้งแตชวงเชา คือเวลาประมาณ 6.00 น. ท่ีดานเริ่มเปดทําการ ประกอบกับตลาดโรงเกลือก็จะเร่ิมเปดทําการประมาณ 7.00 น. ก็จะเร่ิมมีคนขามเขามายังฝงประเทศไทย และคนจะเร่ิมมากขึ้นในชวงเวลาประมาณ 9.00 น. จากน้ันทั้งวันก็จะมีคนขามผานไปมาเรื่อยๆ จน กระท่ังชวงเย็นประมาณตั้งแต16 นาฬิกาจนถึงเวลาประมาณ 20.00 น. ผูคนจะเร่ิมคับคั่งอีกครั้ง เนื่องจาก ผูคนจะขามกลับประเทศกัมพูชา ซ่ึงคนจะกลับมาเพ่ือขามฝงกลับประเทศกัมพูชาเรื่อยๆ จนกระท่ังดานปดทําการ เวลา 22.00 น.เปนเชนนี้ทุกวัน นอกจากนี้ในชวงเย็นของทุกวัน จะมีรถจากสํานักงานตรวจคนเขาเมืองขับรถมาสงชาวกัมพูชาที่หนีเขาเมืองอยางผิดกฎหมาย ซ่ึงจะมีแทบทุกวัน วันละ 1 คันรถ เนื่องจากการขามมาประเทศไทยอยางผดิ กฎหมายยังมอี ยเู รอื่ ยๆ และในวันหยุดสุดสัปดาห คือ วัน ศุกรถึงวันอาทิตย จะมีการ 247

รายงานฉบับสมบรู ณตั้งดานตรวจยาเสพติดและของผิดกฎหมายตางๆ บริเวณหนาดาน โดยจะตรวจเขมในรถยนตและรถเข็นสนิ คาทีผ่ านเขา ออก ทําใหก ารจราจรในวันหยดุ ท่คี อนขางคับคง่ั อยูแลว หนาแนนมากขึ้นไปอีกรปู ท่ี 7.8 การต้ังดา นตรวจคนสนิ คา ผิดกฎหมายบริเวณหนา ดานพรมแดน ในชว งวันหยุดสดุ สัปดาห ปกติแลวถนนบริเวณหนาดานจะถูกแบงเปนชองทางท่ัวไป คือชองทางสําหรับรถยนตรถจักรยานยนต และชองทางสําหรับรถเข็นขนาดใหญท่ีใชขนของ โดยจะมีชาวกัมพูชารอคอยอยูเต็มสองฝงถนน เพ่ือใหบริการขนสินคาหรือส่ิงของตางๆ ขามฝงท้ังสองประเทศ ซ่ึงอาชีพรับจางขนของนี้ ถือเปนอาชีพท่ีไดรับความนิยมอาชีพหน่ึงบริเวณชายแดน เนื่องจากมีตลาดโรงเกลือ ซึ่งเปนแหลงสินคาขนาดใหญท่ีเหลาพอคาแมคานิยมมาซื้อของทีละมากๆ เม่ือซ้ือของแลวก็จะใชบริการรถเข็นเหลานี้ แตในบางครง้ั การส่อื สารท่ผี ิดพลาด อาจทาํ ใหเกิดความเขาใจผิดได เชน ในวันแรกทีมผูเก็บแบบสอบถามกําลังมองวา ชาวกมั พชู าเหลา นี้กาํ ลังอะไรอยูเต็มสองฝง ถนน แตชาวกัมพูชาน้ันกลับเดินตาม เพราะคิดวาเราจะใชบริการรถเข็นขนของของพวกเขา เปน ตน นอกจากน้ียังมีอีกหน่ึงอาชีพท่ีจะพบมาก ไดแกไกดนําเท่ียว ซ่ึงไกดชาวกัมพูชาเหลาน้ีจะทําหนา ที่พาชาวตางชาติ ซงึ่ สวนมากเปน ชาวยโุ รปและรสั เซยี ไปเทยี่ วยังท่ตี างๆบรเิ วณดา นพรมแดนในไทยและประเทศกัมพูชา ไกดชาวกัมพูชาเหลาจะมีความสามารถดานภาษาอังกฤษมาก และจะแตงตัวดีเปนท่ีสังเกตไดง าย คือจะใสเสือ้ เชิต้ กางเกงผา มีการหอ ยปา ยชอ่ื ซึง่ อาชพี ไกดเ ท่ยี วถอื เปนอาชีพหน่ึงที่มีรายไดดมี าก จากการสอบถามทราบวารายไดจ ากการทํางานของไกดแตละคนเฉล่ยี วันละ 50-60 เหรียญดอลลารสหรฐั ฯ จะเหน็ ไดวา บริเวณดา นพรมแดนอรญั ประเทศถือเปนอีกหนึ่งแหลงเศรษฐกิจท่ีสําคัญ ที่จะสามารถดงึ ดดู นักทอ งเทยี่ วจากท่ตี างๆใหเ ขา มาเทย่ี วยังประเทศไทยมากข้ึน โดยเฉพาะเสนทางรถไฟที่กําลังสรางบริเวณบานคลองลึก-ตลาดโรงเกลือแลวเสร็จ การเดินทางโดยรถไฟอาจไดรับความนิยมมากขึ้นในหมูนกั ทอ งเทยี่ วกัมพชู า 248

ความสามารถในการแขง ขนั ดา นการทองเท่ียวและโอกาสทางการตลาด นักทองเทย่ี วกลุมอาเซยี นของประเทศไทย ชาวตางชาติทีเ่ ดินทางผา นดา นพรมแดนอรัญประเทศ จังหวัดสระแกว จากขอมูลรายงานสรุปสถานการณทองเที่ยวไทยประจําป 2556 ของกรมการทองเที่ยว กระทรวงการทองเที่ยวและกีฬา พบวาในป 2556 มีนักทองเท่ียวชาวตางชาติที่เขามายังประเทศไทยโดยผานมาจากดานอรัญประเทศจํานวน 761,895 คน ซ่ึงสวนใหญนักทองเท่ียวท่ีไมใชชาวกัมพูชาจะเปนนกั ทอ งเที่ยวจากฝง ยุโรป เชน เยอรมนั อิตาลี อังกฤษ รัสเซยี เปนตน นักทองเท่ียวชาวกัมพูชา เปนนักทองเท่ียวอาเซียนท่ีเขามาทองเที่ยวในประเทศไทยเปนลําดับที่6 จาก ทั้งหมด 9 ประเทศอาเซียน และคิดเปนรอยละ 1.75 ของนักทองเท่ียวท้ังหมดที่เขามายังประเทศไทยโดยในป พ.ศ. 2555 มีนักทองเท่ียวชาวกัมพูชาที่เขามาเที่ยวประเทศไทยจํานวน 468,366 คน เพ่ิมข้ึนจากปกอนหนารอยละ 10.56 โดยการเขามาของชาวกัมพูชานั้นจะนิยมเขามาทางดานอรัญประเทศมากที่สุด ทําใหการคาบริเวณชายแดนกัมพูชา กลายเปนแหลงการคาชายแดนที่ใหญที่สุดในประเทศไทยซึ่งจํานวนชาวกัมพูชาที่เขามายังประเทศไทยที่เพิ่มขึ้นอยางตอเน่ืองน้ัน อาจเปนเพราะชาวกัมพูชามีรายไดท่ีเพิ่มมากข้ึน ทําใหชาวกัมพูชาสามารถจะเขามายังประเทศไทยไดมากขึ้น รวมถึงการขยายเวลาปดเปดดานก็เปนอีกหน่ึงปจจัยท่ีทําใหจํานวนชาวกัมพูชาที่เขามายังประเทศไทยเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่องเชนกนั จากการสอบถามชาวบานละแวกใกลเคียงกับดานอรัญประเทศ พอคาแมคา รวมถึงตํารวจทอ งเท่ียว ไดความวา ในชวงหลงั มานี้ นกั ทองเทย่ี วทีน่ ิยมผา นดา นอรญั ประเทศขามไปยังประเทศกัมพูชาสว นมากจะเปน ชาวยุโรป เชน เยอรมัน รัสเซีย จากการสอบถามโรงแรมที่พักตางๆ พบวามีชาวรัสเซียมาเขาพักเปนจํานวนมาก ซึ่งสําหรับการทองเที่ยวของชาวยุโรปน้ีจะเปนลักษณะของการแบ็คแพ็คไปเท่ียวเมืองสาํ คญั ๆ ของกัมพูชา เชน เสยี มราฐ และนอกจากนี้ก็ยังมีการเที่ยวแบบไปเชาเย็นกลับ นั่นคือขามไปเพ่ือเลนการพนนั บอนคาสโิ น และกลับมาพักแรมที่ประเทศไทย สวนชาวตางชาติท่ีนิยมขามผานเขามายังประเทศไทย สว นมากก็เปนชาวยโุ รปเชนกัน แตสว นมากจะเปนการมาทองเที่ยวตอยังที่ตางๆ ในประเทศไทยตอจากกัมพูชา ลักษณะของชาวกัมพชู าผูผา นดานพรมแดนอรญั ประเทศ จังหวดั สระแกว จากการลงพ้ืนท่ีดําเนินงานบริเวณดานพรมแดนอรัญประเทศ ทําใหสามารถจําแนกชาวชาวกัมพูชาได เปนชาวกัมพูชาท่ีเขามาทํางานในประเทศไทย และเชามาเพื่อทองเที่ยว จากการสอบถามชาวกัมพูชาที่ผานเขามายังประเทศไทยพบวากวารอยละ 80 เปนชาวกัมพูชาท่ีเขามาเพ่ือทํางานในประเทศไทยโดยจะเปนแรงงานที่เขามาหางานทํา และเปนพอคาแมคาท่ีมาคาขายบริเวณตลาดโรงเกลือบริเวณชายแดนไทยกัมพูชา โดยลักษณะการเขามาของพอคาแมคาชาวกัมพูชานั้น จะเปนลักษณะของการมาเชากลับเย็น เน่ืองจากมาทําการคาขายในตลาดโรงเกลือท่ีเปดทําการเวลา 7.00-17.00 น. จึงไมไดมาพักคางคืนในประเทศไทย นอกจากน้ียังมีพอคาแมคาที่ประกอบอาชีพคาขายในประเทศกัมพูชาที่เขามาเพ่ือมาซื้อของกลับไปขายยังประเทศกัมพูชา ก็จะเขามาในลักษณะการมาเชาเย็นกลับเชนกัน สวนแรงงานที่ทํางานในประเทศไทยนั้น โดยสวนมากจะทํางานอยูบริเวณท่ีต้ังโรงงานอุตสาหกรรม เชน ชลบุรี จันทบุรีฉะเชงิ เทรา เปน ตน โดยจะมีการกลบั ภมู ิลําเนาของตนในประเทศกมั พชู าประมาณเดือนละ 1-2 คร้ัง 249

รายงานฉบบั สมบรู ณ นอกจากชาวกัมพูชาที่เขามาทํางานแลว ยังมีนักทองเที่ยวที่ผานเขามายังประเทศไทย ซ่ึงยังสามารถแบงนักทองเที่ยวไดเปน 2 กลุม คือนักทองเท่ียวที่ไมไดพักแรมในประเทศไทย ที่ไมไดอยูในการศึกษา และนักทองเที่ยวที่ทําการพักแรมในประเทศไทยตั้งแต 1 คืน ซ่ึงจะพูดถึงในหัวขอถัดไป สําหรับนักทอ งเทีย่ วทเ่ี ขามาแบบมาเชา เย็นกลบั นน้ั สว นใหญจะมาทองเทย่ี วระยะทางใกลๆ เปนสถานท่ีที่ไมไกลจากบริเวณดานมากนัก เชน ภายในอําเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแกว และจังหวัดใกลเคียง หรือบางครัง้ อาจมาเพ่อื ทอ งเทยี่ วตามงานเทศกาล เชน งานเทศกาลดนตรี หรอื งานประจาํ ปต า งๆ ลกั ษณะและพฤตกิ รรมของนักทอ งเที่ยวชาวกมั พชู าทีเ่ ขา มาประเทศไทยโดยทางบก การแยกประเภทของชาวกัมพชู าวาเปน ชาวกัมพูชาท่เี ขามาทํางานหรือเขามาเพื่อทองเท่ียวน้ันในชวงแรกจะพบกับปญหาท่ีไมสามารถแยกแยะสัญชาติของผูคนท่ีผานไปมาไดชัดเจน บางคนที่สุมถามก็เปนชนชาติอื่น เชน บางคร้ังที่เขาไปสอบถามดวยคิดวาจะเปนนักทองเท่ียวชาวกัมพูชา แตกลับพบวาคนๆ นั้นเปนนกั ทองเท่ยี วชาวไทย เปน ตน ทําใหไมสามารถเก็บแบบสอบถามไดเลยในชวงแรก แตตอมาหลังจากการสังเกตและการสอบถามจากผูที่อยูในพ้ืนท่ี ทําใหสามารถเร่ิมแยกแยะชนชาติกัมพูชากับชนชาตอิ ่ืนๆ ไดบ า ง โดยอาศยั การสังเกตจากลกั ษณะโดยรวมของบคุ คลนั้นๆ การสังเกตนักทองเท่ียวชาวกัมพูชาท่ีงายท่ีสุด คือการดูลักษณะของการแตงตัว กลาวคือนักทองเที่ยวชาวกัมพูชา จะแตงตัวดี ใสเส้ือเชิ้ต มีการถือกระเปาเดินทางขนาดไมใหญมาก ซ่ึงตางจากชาวกัมพูชาท่ีเขามาทํางาน ท่ีจะสวมเสื้อผาธรรมดา สะพายกระเปาขนาดเล็ก เนื่องจากเปนการเดินทางกลับภูมิลําเนาในระยะเวลาส้ันๆ นอกจากลักษณะเบ้ืองตนนี้แลว จากการลงพื้นท่ีเก็บขอมูลยังทําใหทราบลักษณะนิสัยเบ้ืองตนของนักทองเท่ียวชาวกัมพูชา กลาวคือ มีลักษณะนิสัยข้ีอาย เกรงใจ ไมคอยกลาพูดคยุ กับคนแปลกหนา ทาํ ใหก ารเขาหาเพื่อการทํางานคอ นขา งลําบากในชว งแรก เนื่องจากไมไวใจวาทีมเก็บแบบสอบถามเปนใคร ทําใหตองมีการยืนยันวาทีมผูเก็บแบบสอบถามมาจากหนวยงานราชการ กลุมตัวอยางจึงเริ่มใหความรวมมือในการตอบแบบสอบถาม และจากการสอบถามพบวา ชาวกัมพูชาบางสวนอยากจะมาเท่ียวเมืองไทยบอยๆ อยากจะมีเพ่ือนเปนคนไทย เพ่ือคอยพูดคุยแนะนําและแลกเปลี่ยนเรื่องราวตางๆ ระหวางกัน ซ่ึงจากการมาลงพื้นที่เก็บแบบสอบถามในคร้ังน้ี ก็ทําใหผูเก็บแบบสอบถามก็ไดเ พือ่ นใหมเ ปน ชาวกัมพชู าดว ยเชนกนั สําหรับลักษณะเบื้องตนของนักทองเท่ียวชาวกัมพูชาน้ัน สวนมากจะเปนเพศชายมากกวาเพศหญิง อายุอยูในชวงวัยรุนถึงวัยทํางาน มีอายุอยูระหวาง 25-50 ป สวนมากจะมีสถานภาพสมรสแลวเนื่องจากนักทองเท่ียวท่ีพบจะนิยมมาทองเท่ียวเปนครอบครัวมากกวา ระดับการศึกษาอยูในชวงมัธยมศึกษาถึงปริญญาตรี อาชีพของกลุมตัวอยางสวนมากที่พบ จะประกอบอาชีพธุรกิจสวนตัว และแรงงาน ทําใหรายไดยังมีความแตกตางกันอยูบาง กลาวคือ บางสวนจะมีรายไดไมสูงมาก เชน อาชีพรบั จา ง แรงงาน จะมีรายไดคิดเปนเงินไทยประมาณ 10,000-15,000 บาท แตในบางกลุมอาชีพจะมีรายไดสูงเชน ธรุ กจิ นักวิชาการ จะมีรายไดคดิ เปนเงนิ บาทไทยประมาณ 20,000-40,000 บาทตอเดอื น เปนตน นอกจากลักษณะนิสัยตางๆ เบ้ืองตนของนักทองเท่ียวชาวกัมพูชา พฤติกรรมการทองเท่ียวของนกั ทอ งเทย่ี วชาวกมั พชู าสามารถแบง ตามประเภทนักทองเที่ยวชาวกัมพูชาไดด งั นี้ 250

ความสามารถในการแขงขันดานการทองเที่ยวและโอกาสทางการตลาด นกั ทองเทีย่ วกลุมอาเซยี นของประเทศไทย ลักษณะของนักทองเที่ยวท่ีจัดการทองเท่ียวเอง จะเปนกลุมท่ีพบมากท่ีสุด สวนใหญจะนิยมมาเที่ยวเปนกลุมประมาณ 2- 5 คน จะตางจากผูที่เขามาเพื่อทํางานในประเทศไทย ท่ีจะมาเปนกลุมใหญซ่ึงมากับเพื่อนรวมงาน โดยนักทองเที่ยวกลุมน้ีอาจจะมากับครอบครัว แฟน หรือเพ่ือน จะไมนิยมมาทองเท่ียวคนเดียว เวนแตจะมีธุระเฉพาะเจาะจงดวย เชน มาหาเพ่ือน หรือมาซ้ือของ เปนตน ซึ่งการเดินทาง มายังประเทศไทยจะมีทั้งการเดินทางโดยการเดินผานขามแดน และการขับรถขามแดน แตที่สามารถเก็บขอมูลไดมีเพียงกลุมนักทองเที่ยวที่มาโดยการเดินขามแดนมาเทาน้ัน สําหรับการเดินทางไปยังจุดหมายตางๆ ในประเทศไทย สวนมากจะเปนการเดินทางโดยรถตูและรถโดยสารประจําทางเนอื่ งจากบรเิ วณหนาดานอรัญประเทศและบริเวณตลาดโรงเกลือจะมีจุดรอรถโดยสารอยู เปาหมายในการเดินทางสวนมากจะเปนเปาหมายหมายที่สามารถข้ึนรถตูจากอรัญประเทศไดในเที่ยวเดียว เน่ืองจากจะสะดวกกวาการท่ีตองไปตอรถหลายครั้ง และจะเปนสถานที่ท่ีไมไกลมาก เชน กรุงเทพ ประตูนํ้า บางนาพัทยา ฉะเชิงเทรา เปนตน โดย เหตุผลท่ีนักทองเที่ยวเลือกเดินทางผานดานอรัญประเทศ เนื่องจากมีคาใชจายตํ่า คือ เสียคาผานดาน 10 บาท และคารถตูไปเที่ยวประมาณ 200-300 บาทตอคนตอเที่ยวซึ่งเปนการทองเที่ยวท่ีไมแพงมากไป เนื่องจากนักทองเที่ยวกัมพูชาที่มีรายไดไมสูงมาก จึงเดินทางดวยงบประมาณที่จํากัด เชน หากเลือกที่จะไปทะเล ชาวกัมพูชาจะเลือกไปทะเลบางแสน พัทยา เปนตนเพราะทพี่ ัก อาหาร คา เดนิ ทางมรี าคาตํ่ากวาทะเลที่อยูไกลอยางจงั หวดั กระบ่ี หรอื ภูเก็ต นอกจากน้ีจะมีนักทองเท่ียวที่ข้ึนรถมาจากประเทศกัมพูชาเลย เชน รถโดยสารประจําทางที่เดินทางจากจังหวัดเสียมเรียบไปกรุงเทพมหานคร เปนตน สําหรับนักทองเที่ยวที่จัดการเดินทางเองนอกจากภาษากมั พูชาของตัวเองแลว บางสว นจะสามารถพูดภาษาอังกฤษได บางสวนจะพูดภาษาไทยไดแตบางสวนจะไมสามารถพูดไดท้ังภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ซ่ึงนักทองเท่ียวในกลุมหลังน้ีจะมีการสอ่ื สารกับผเู กบ็ ขอมลู คอ นขางลําบาก กลุมนักทองเที่ยวชาวกัมพูชาที่ใชบริการบริษัทนําเท่ียวมีจํานวนนอยมากเม่ือเทียบกับสัดสวนนักทองเที่ยวทั้งหมด สวนมากที่ไดพบจะเปนสัญชาติอื่น โดยจะมีรถทัวรมารับนักทองเที่ยวท่ีขามมาจากฝง กมั พชู าเปนจาํ นวนมาก ลักษณะของนักทองเที่ยวที่มีวัตถุประสงคเพ่ือทําธุรกิจเปนหลัก ซ่ึงรวมถึงผูท่ีเดินทางมายังประเทศไทยเพื่อทําการศึกษา เปนกลุมที่พบมากรองจากนักทองเท่ียวแบบการจัดการเอง จะเปนกลุมนักทองเท่ียวที่มีการศึกษาตั้งแตระดับมัธยมศึกษาเปนตนไป จะมีลักษณะที่สังเกตไดงายกวากลุมอื่นกลาวคือ นักทองเทยี่ วกลุมน้ีจะแตง ตวั ดี ใสเส้อื เชติ้ หรือบางสวนมีการใสสูท จะมีลักษณะใกลเคียงกันเปนกลมุ ถือกระเปา เดินทางแบบลาก 1-2 ใบ จะพบไดมากในชวงเย็น คือเวลา 16.00 น. ถึง 19.00 น. โดยจะมาเปนกลุมคณะ ประมาณ 9-10 คน มาพรอมกับรถตูมาสงที่โรงแรมที่บริเวณหนาดาน หรือบริเวณจุดทา รถตูในตลาดโรงเกลือ ซึ่งการเดินทางโดยรถตูนี้ไมไดเปนการเดินทางโดยรถตูสาธารณะ แตจะเปนการเหมารถตไู ปสง ยังจุดหมายตา งๆ โดยตรง โดยมีวตั ถปุ ระสงคเ พ่ือมาเขา มาประชมุ สมั มนา อบรมงานขายตรงเชน บริษัทยูนิซิตี้ และบริษัทขายตรงอ่ืนๆ เปนตน ซึ่งจะไปในจังหวัดตางๆ ภายในประเทศไทย เชนกรุงเทพฯ สุรินทร นครราชสีมา ขอนแกน ชลบุรี โดยมีการคางแรมในประเทศไทยหลายคืน และอาจจะมีการทองเท่ียวประเทศไทยตอในบางคน ซ่ึงการมาประเทศไทยในรูปแบบนี้จะมาบอยครั้ง กวาการ 251

รายงานฉบบั สมบรู ณทองเท่ียวในรูปแบบอื่น เน่ืองจากตองมีการประชุมสัมมนาบอยครั้ง เชน เดือนละ 2-3 ครั้ง หรือมากกวาน้ัน จากการสอบถามนักทองเที่ยวบางคนจะมาประเทศไทยบอยมาก เชน มีคนหน่ึงท่ีมาประเทศไทยมากกวา 50 คร้ังแลวตั้งแตชวงตนปท่ีผานมา นักทองเที่ยวกลุมน้ีถือไดวาเปนกลุมท่ีมีกําลังซื้อสูงเนื่องจากรายไดตอเดือนจะสูงมากเม่ือเทียบกับนักทองเที่ยวชาวกัมพูชาท่ัวไป นักทองเท่ียวกลุมน้ีเม่ือมาถึงหนาดานแลวจะรีบเดินกลับไปเพ่ือนขามดาน เน่ืองจากกระเปาของแตละคนจะมีขนาดใหญเต็มไปดว ยของทีใ่ ชเ กี่ยวกับธรุ กิจ แตหากเราขอความรว มมือจากพวกเขา เขาก็ยินดที จี่ ะตอบแบบสอบถามโดยดีนักทองเท่ียวกลุมนี้สวนใหญจะพูดไดท้ังภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ทําใหไมเปนอุปสรรคตอการเก็บแบบสอบถาม นักทองเที่ยวบางคนจะมีอัธยาศัยดี หลังจากการพูดคุยตอบแบบสอบถามแลว ยังไดมีการขอชองทางการติดตอเพ่อื พูดคุยและแนะนาํ ผลติ ภัณฑต า งๆ อีกดว ย จากการพูดคุยกับนักทองเท่ียวกลุมนี้ ทําใหทราบวานักทองเที่ยวแบบธุรกิจ ของประเทศกัมพูชาจะมีมากขึน้ เรอ่ื ยๆ เนอ่ื งจากอาชีพนักธรุ กิจขายตรงกําลังไดร ับความนยิ มในประเทศกมั พชู า เนอื่ งจากเปนอาชพี ที่ดใู หมในสายตาคนกัมพูชาและมีรายไดด ี ซ่งึ จากนักทอ งเทยี่ วสว นใหญท ีท่ มี ผูเ ก็บแบบสอบถามพบก็ประกอบอาชีพนมี้ าเพียงไมก ี่เดือน และยังมมี ชี าวกมั พูชาอีกมากทก่ี ําลงั ใหความสนสนใจจะทําอาชีพนี้ หากเปนชวงวันธรรมดา คือวันจันทรถึงวันพฤหัสบดี จะพบนักทองเที่ยวชาวกัมพูชานอยมากสว นในวนั หยุดสดุ สปั ดาห จะมีนักทองเที่ยวชาวกัมพูชามากข้ึน และจะพบไดงายข้ึนอีกในชวงวันหยุดยาวและชวงเทศกาลตางๆ เชน วันหยุดเทศกาลเม่ือตนเดือนเมษายนท่ีผานมา อําเภอเมืองอรัญประเทศไดมีการจัดงานของดีเมืองอรัญ ซ่ึงเปน งานประจาํ ป ทําใหชว งนนั้ มนี ักทอ งเท่ยี วชาวกมั พชู าขามเขามาประเทศไทยมากข้ึน หรือแมกระท่ังงานเทศกาลดนตรีตางๆ ก็ทําใหชาวกัมพูชาเขามาทองเท่ียวใน ประเทศไทยมากข้ึนเชนกนั ซ่งึ การเขามาตามเทศกาลน้ีจะเปน การเขา มาทองเที่ยวแคชว งระยะเวลาสั้นๆ คือ ประมาณ1-2 วัน ตามชวงเวลาของการจัดงานเทศกาล ชวงเวลาท่ีจะพบนักทองเท่ียวมาก คือ ชวงเชาท่ีดานพรมแดนเพ่ิงเปด คือชวงเวลาประมาณ 6.00 น. ถึง 9.00 น. และชวงเวลาเย็นท่ีจะมีนักทองเที่ยวกลับมาคือเวลาประมาณ 16.00 น. ถึง 19.00 น. จะเห็นวาในภาพรวมน้ัน นักทองเท่ียวที่พบสวนใหญจะสามารถพูดภาษาไทยได และมีบางสวนที่ไมสามารถพูดภาษาไทยไดแตสามารถพูดภาษาอังกฤษได และมีสวนนอยที่จะพูดไดเพียงภาษากัมพูชาซึ่งจุดนี้ ก็เปนอีกหน่ึงปญหาในการเก็บแบบสอบถาม นอกจากนี้บางสวนของนักทองเท่ียวที่ไดพบน้ันไมสามารถอานหนังสือได บางสวนอานไดเพียงเล็กนอย หรือบางสวนไมสามารถเขาใจแบบสอบถามไดเลย ซ่ึงทําใหการเก็บแบบสอบถามเปนไปอยางลาชา เพราะจะตองเปลี่ยนมาทําในลักษณะของการสัมภาษณ ทําใหใชเวลาในการทําตอชุดนานกวาการเก็บแบบสอบถามในรูปแบบปกติ กลาวคือจะใชเวลาประมาณ 20-30 นาที เน่ืองจากตองอานคําถามใหฟงทีละขอ แตหากมีนักทองเท่ียวท่ีสามารถอานและเขียนตอบแบบสอบถามได จะใชเวลาประมาณ 10-20 นาที ซึ่งบางคร้ังการเก็บแบบสอบถามโดยการสัมภาษณนั้นจะตองใชผูดําเนินการถึงสองคนในการชวยกันสอบถามนักทองเที่ยว เนื่องจากนักทองเท่ียวไมเขาใจคําถาม จึงอาจตองใชภาษามือบางในการส่ือสาร และถึงนักทองเที่ยวบางสวนท่ีไมสามารถเขียนหนังสือได ผูเก็บแบบสอบถามก็จําเปนตองถามและเขียนคําตอบใหทีละขอ รวมถึงการที่แบบสอบถามน้ีมีจาํ นวนขอที่มาก จึงสงผลใหบางคร้ังนักทองเท่ียวไมสามารถทําไดทันครบทุกขอ เพราะตองรีบเดินทางไป 252

ความสามารถในการแขงขนั ดา นการทองเที่ยวและโอกาสทางการตลาด นกั ทอ งเที่ยวกลุมอาเซยี นของประเทศไทยยังท่ีตางๆ ทําใหแบบสอบถามชุดดังกลาวไมสมบูรณไมสามารถใชได นอกจากน้ียังพบปญหาที่วาหลังจากการพูดคุยเบ้ืองตนและไดพบนักทองเท่ียวกลุมตัวอยางที่ตองการแลว แตเขาไมยินดีที่จะทําแบบสอบถาม เขากจ็ ะปฏิเสธ ไมทาํ แบบสอบถาม เปนตน สาํ หรบั ภาพรวมของจุดหมายในประเทศไทยน้ัน จากการที่นักทองเท่ียวชาวกัมพูชามีรายไดที่ไมสงู มาก จดุ หมายการเดินทางจึงเปน แหลง ท่ีเดินทางไดงายโดยรถโดยสารสาธารณะประเภทตางๆ เชน รถประจําทาง รถตู เปนตน จุดหมายการเดินทางนั้นไดแก กรุงเทพฯ และปริมณฑล ชลบุรี สงขลา สุราษฎรธานี เปนตน หรอื บางสว นที่มาเพื่อเยีย่ มญาตหิ รือเย่ยี มเพ่อื นน้ัน นอกจากกรุงเทพและปริมณฑลแลว ก็ยังมีบริเวณจังหวัดศรีสะเกษ นครราชสีมา สุรินทร บุรีรัมย เปนตน สวนนักทองเท่ียวท่ีมีวัตถุประสงคทางธุรกิจ จะนิยมเดินทางไปจังหวัดที่มีสถานท่ีทองเที่ยว ซ่ึงอาจจะเปนสถานท่ีทองเที่ยวตามธรรมชาติเนื่องจากการประชุมสัมมนาจะจัดท่ีโรงแรม และจะมีนักทองเที่ยวบางสวนท่ีตองการพักผอนหลังจากการทํางาน สาํ หรับการใชจ ายของนกั ทองเท่ยี วนนั้ โดยสว นมากจะเปน คา ใชจ า ยดา นทพี่ กั การเดินทาง การใชจายเพื่อซื้อสินคา ซึ่งสินคาสวนมากที่นักทองเที่ยวนิยมซื้อกลับไป ไดแก เส้ือผา เครื่องอุปโภคบริโภคซ่ึงคาใชจายทัง้ หมดจะอยรู ะหวางหลักพันบาทไปจนถงึ หลกั หมนื่ บาท 253

บทที่ 8 พฤตกิ รรมของนักทองเท่ยี วอาเซยี นกลุมธุรกิจ การรายงานผลการศึกษาพฤติกรรมของนักทองเท่ียวอาเซียนกลุมธุรกิจแบงออกเปน 3 สวน คือลักษณะเศรษฐกิจและสังคมของนักทองเท่ียว พฤติกรรมการเดินทางทองเที่ยวโดยท่ัวไป และพฤติกรรมการเดนิ ทางทอ งเที่ยวในครั้งน้ี โดยรายละเอยี ดของผลการศกึ ษามดี ังตอไปนี้8.1 ลกั ษณะเศรษฐกจิ และสังคมของชุดตัวอยา งทีเ่ ปนนกั ทอ งเทีย่ วอาเซยี นกลมุ ธรุ กจิ จากขอมูลในตารางที่ 8.1 จะเห็นไดวา นักทองเที่ยวธุรกิจชุดตัวอยางมีสัดสวนเพศหญิงสูงกวาเพศชาย คิดเปนรอยละ 70 ของชุดตัวอยางทั้งหมด ชุดตัวอยางสวนใหญมีอายุอยูในชวง 26 ถึง 45 ป ซ่ึงเปนวัยทํางาน โดยมีอายุเฉล่ียเทากับ 40 ป ชุดตัวอยางรอยละ 67 มีสถานภาพสมรส นับถือศาสนาพุทธมากท่ีสุดรองลงมาคือศาสนาคริสต และอิสลาม คิดเปนรอยละ 45, 28 และ 21 ตามลําดับ เนื่องจากเปนนักทองเที่ยวกลุมธุรกิจ ระดับการศึกษาของชุดตัวอยางจึงคอนขางสูงกวานักทองเที่ยวปกติ โดยมีนักทองเที่ยวท่ีจบการศกึ ษาสูงสุดระดบั ปริญญาตรีและสูงกวา ปรญิ ญาตรีรวมกนั กวา รอ ยละ 90 ของชุดตัวอยางท้งั หมด เม่ือพิจารณาสัดสวนของประเทศที่พํานักอาศัยพบวา ชุดตัวอยางที่เปนนักทองเท่ียวธุรกิจชาวมาเลเซียมากที่สุด รองลงมาเปนสิงคโปรและอินโดนีเซีย ที่มีสัดสวนรอยละ 28.9, 18.4 และ 13.6ตามลําดับ โดยไมพบนักทองเท่ียวธุรกิจชาวบรูไนเลย เนื่องจากเปนชุดตัวอยางเปนผูท่ีเดินทางมาทําธุระในประเทศไทย ชุดตัวอยางจํานวนมากจึงมีอาชีพเปนผูเชี่ยวชาญ (Professional) ผูจัดการหรือผูบริหาร(Managers or CEO) คิดรวมกันสูงกวารอยละ 70 นอกจากน้ียังมีกลุมนักเรียน นักศึกษาที่เดินทางมายังประเทศไทยเพ่ือการอบรม สัมมนา รวมทั้งกลุมที่เปนพอบาน/แมบาน เจาของกิจการบางสวนท่ีเดินทางเขามายงั ประเทศไทยเพ่ือตดิ ตอ ธุรกิจขายตรงทีม่ สี ํานักงานในประเทศไทยอีกดว ย ชุดตัวอยางสวนใหญมีรายไดสวนบุคคลอยูในชวง 10,001-50,000 เหรียญสหรัฐฯ ตอป โดยมีคาเฉลี่ยประมาณ 68,596 เหรียญสหรัฐฯ ตอป ในขณะท่ีมีรายไดครอบครัว 20,001-100,000 เหรียญสหรัฐฯ ตอป โดยมีคาเฉล่ียเทากับ 112,658 เหรียญสหรัฐฯ ตอป คิดเปนประมาณเกือบสองเทาของรายไดสวนบุคคล หากเปรียบเทียบรายไดกับกลุมนักทองเท่ียวท่ัวไปในบทที่ 8 พบวา กลุมนักทองเที่ยวธุรกิจจะมีรายไดสวนบุคคลและรายไดครัวเรือนสูงกวามาก โดยนักทองเท่ียวธุรกิจมีรายไดทั้งสวนบุคคลและครอบครวั คิดสงู เปน สเี่ ทาของนักทองเท่ียวทว่ั ไป 255

รายงานฉบับสมบูรณตารางท่ี 8.1 ลักษณะเศรษฐกิจและสงั คมของนกั ทองเทย่ี วอาเซียนกลุมธุรกจิ ทเี่ ปนชดุ ตวั อยาง ขอมลู สว นบคุ คล จํานวน (ราย) รอยละ1. เพศ 295 70.6 - หญิง 123 29.4 - ชาย 418 100.0 รวม 23 5.5 131 31.52. อายุ (ป) 161 38.7 - นอ ยกวา หรือเทา กบั 25 97 23.3 - 26-35 - 36-45 4 1.0 - 46-60 416 100.0 - มากกวา 60 39.7 รวม 127 30.2 อายเุ ฉลยี่ (ป) 280 66.7 13 3.13. สถานภาพสมรส - โสด 420 100.0 - สมรส/ อยูรว มกัน - หยา / หมา ย 188 45.2 117 28.1 รวม 89 21.4 13 3.14. ศาสนา - พุทธ 9 2.2 - ครสิ ต - มุสลมิ 416 100.0 - ไมมศี าสนา - อนื่ ๆ 2 0.5 23 5.5 รวม 2 0.5 187 45.15. ระดบั การศึกษาสูงสุดท่ีสําเรจ็ 201 48.4 - ประถมศึกษา หรือ ต่าํ กวา - มธั ยมศึกษา 415 100.0 - ประกาศนยี บัตรวชิ าชพี ชน้ั สูง - ปริญญาตรี 121 28.9 - ปรญิ ญาโท หรือ สูงกวา 77 18.4 57 13.6 รวม 49 11.7 41 9.86. ประเทศทีพ่ กั อาศยั 37 8.8 - มาเลเซีย 32 7.6 - สงิ คโปร 5 1.2 - อินโดนเี ซยี - เวยี ดนาม 419 100.0 - ฟล ปิ ปนส - สหภาพเมยี นมาร - กมั พชู า - สปป. ลาว รวม 256

ความสามารถในการแขง ขนั ดานการทอ งเท่ยี วและโอกาสทางการตลาด นกั ทองเที่ยวกลุมอาเซียนของประเทศไทยตารางท่ี 8.1 (ตอ ) รายการ จํานวน (ราย) รอยละ 7. อาชีพหลกั 159 37.9 - ผเู ชี่ยวชาญ 156 37.2 - ผจู ดั การหรอื ผูบริหาร 59 14.1 - พนกั งานบรษิ ทั เอกชน 22 5.2 - บุคลากรของรฐั และทหาร - นกั เรียนนกั ศึกษา 8 1.9 - แมบ า น/พอบา น 5 1.2 - เจา ของกิจการ 5 1.2 - ผูเกษียณอายุ 3 0.7 - แรงงานเกษตร 1 0.2 - รับจางอสิ ระ 1 0.2 - ไมร ะบุ 1 0.2 รวม 420 100.0 8. รายไดส ว นตวั ตอ ป (เหรยี ญสหรฐั ฯ) 46 11.5 - ไมเกนิ 5,000 32 8.0 - 5,001-10,000 127 31.7 - 10,001-25,000 84 20.9 - 25,001-50,000 44 11.0 - 50,001-100,000 47 11.7 - 100,001-200,000 21 5.2 - มากกวา 200,000 401 100.0 รวม 68,596 คาเฉลยี่ (เหรียญสหรฐั ฯ) 42 11.0 9. รายไดค รัวเรือนตอป 59 15.5 - ไมเ กนิ 10,000 130 34.1 - 10,001-20,000 62 16.3 - 20,001-50,000 46 12.1 - 50,001-100,000 29 7.6 - 100,001-200,000 13 3.4 - 200,001-400,000 - มากกวา 400,000 381 100.0 รวม 112,658 คา เฉลยี่ (เหรยี ญสหรฐั ฯ)ทม่ี า: จากการสาํ รวจป พ.ศ. 25578.2 พฤตกิ รรมการทอ งเท่ียวโดยทั่วไปของนกั ทอ งเทย่ี วอาเซยี นกลุมธุรกิจที่เปน ชุดตวั อยาง ตารางท่ี 8.2 แสดงพฤติกรรมการเดินทางทองเที่ยวโดยทั่วไปของชุดตัวอยางท่ีเปนนักทองเที่ยวธุรกิจเกี่ยวกับการเดินทางตางประเทศ การเดินทางในภูมิภาคอาเซียน และการเดินทางทองเที่ยวในประเทศ ผลการศึกษาพบวา ในชวงเวลา 5 ปที่ผานมา ชุดตัวอยางท่ีเปนนักทองเท่ียวธุรกิจมีการเดินทางไปตางประเทศเฉลี่ย 6 ครั้งตอป โดยคิดเปนการทองเท่ียวในภูมิภาคอาเซียนประมาณ 2 ใน 3 ของการ 257

รายงานฉบบั สมบรู ณเดินทางตางประเทศท้ังหมด หรือประมาณ 4.4 คร้ังตอป ในขณะที่มีการเดินทางทองเท่ียวในประเทศของตนประมาณ 5 ครง้ั ตอ ป นักทองเท่ยี วธรุ กจิ ที่เปนชุดตัวอยางรอยละ 77 เคยเดินทางมายังประเทศไทยมากอนในปท ี่ผานมานักทองเที่ยวกลุมน้ีไดเดินทางมายังประเทศไทยถึง 3.5 คร้ัง นอกจากน้ีชุดตัวอยางสวนใหญยังมีการวางแผนท่ีจะเดินทางมายังประเทศไทยอีกภายในปน้ี (พ.ศ. 2557) อีกเกือบ 4 คร้ัง หากเปรียบเทียบกับนักทองเท่ียวทั่วไปจะพบวานักทองเที่ยวกลุมน้ีเดินทางมากกวาท้ังการเดินทางตางประเทศ การเดินทางในภมู ภิ าคอาเซียน และการเกนิ ทางทองเท่ียวภายในประเทศ8.3 พฤตกิ รรมการทองเที่ยวในครั้งนข้ี องนกั ทองเท่ียวอาเซยี นกลุมธรุ กิจท่เี ปนชดุ ตวั อยา ง รายละเอียดเกี่ยวกับการเดินทางในครั้งน้ีสามารถแสดงไดดังตารางที่ 9.3 โดยการตัดสินใจเดินทางมายังประเทศไทยในครั้งน้ีนักทองเที่ยวธุรกิจที่เปนชุดตัวอยางมีแหลงขอมูลที่ใชหลายแหลงโดยแหลงขอมูลที่สําคัญคือ เพ่ือนและญาติ รองลงมาคือนักทองเท่ียวมีความรูเกี่ยวกับเมืองไทยแลวนักทองเที่ยวทราบขอมูลเกี่ยวกับเมืองไทยจากหนังสือนําเที่ยว เว็บไซตอ่ืนๆ โปรแกรมประยุกตบนสื่อสังคมออนไลน มีสัดสวนใกลเคียงกัน นอกจากน้ียังมีกลุมนักทองเที่ยวบางสวนที่รับทราบขอมูลประเทศไทยจากหนวยงานที่เชญิ มาประชมุ สมั มนา หรือจดั นทิ รรศการ การเดินทางครั้งน้ี สวนใหญเปนการเดินทางมาทางอากาศ คิดเปนรอยละ 97.1 ท้ังน้ีเนื่องจากนักทอ งเทีย่ วธุรกจิ ตองการใชเวลาเดินทางนอย อีกทั้งการเดินทางเพื่อประชุม หรือสัมมนามักจะไดรับการอุดหนุนจากผูจัดงาน หรือหนวยงานตนสังกัด เม่ือพิจารณาสัดสวนของสายการบินตนทุนต่ําและสายการบินปกติพบวามีจํานวนใกลเคียงกัน โดยสวนใหญผานดานตรวจคนเขาเมือง ณ ทาอากาศยานสุวรรณภูมิและดอนเมือง เม่ือพิจารณาวัตถุประสงคของการเดินทาง พบวาสวนใหญเดินทางมาเพื่อติดตอธุรกิจ ประชุมสัมมนา และเขารวมนิทรรศการ คิดเปนรอยละ 88 รองลงมาคือการเดินทางทองเที่ยวเนื่องจากไดรับรางวัลจากการทํางาน คิดเปนรอยละ 6.7 และอ่ืนๆ เชน การเขารวมการฝกอบรม หรือการพบปะคูคาอยางไมเปนทางการ การเดินทางสวนใหญมีผูอื่นรวมเดินทางมาดวย เทาที่ชุดตัวอยางระบุได พบวาชุดตวั อยา งเดินทางมากบั หนุ สว นธุรกิจหรอื เพอื่ นรว มงานมากทส่ี ดุ เม่ือสอบถามกิจกรรมท่ีนักทองเที่ยวธุรกิจชื่นชอบ ท่ีสามารถระบุไดหลายกิจกรรม พบวานักทองเที่ยวนิยมการทําสปาและการนวดเทากับการซ้ือสินคามากท่ีสุด เน่ืองจากนักทองเท่ียวธุรกิจกวารอยละ 50 นิยมทํากิจกรรมดังกลาว รองลงมาคือกิจกรรมบันเทิงยามคํ่าคืน ท้ังน้ีนาจะมีสาเหตุมาจากกิจกรรมดังกลาวสามารถทําไดนอกเวลาทํางาน หรือในชวงกลางคืน รองลงมาคือ การชมทิวทัศนกิจกรรมแสงแดด/ ทะเล/ ชายหาด การผจญภัย มวยไทย และกีฬาอื่นๆ นอกจากกิจกรรมดังกลาวนกั ทองเทยี่ วไดระบวุ ากจิ กรรมทชี่ ืน่ ชอบคือ การไปวดั การทานอาหารทอ งถิน่ และการเที่ยวสวนสัตว โดยนักทอ งเทยี่ วกวา รอ ยละ 90 จะแนะนํากจิ กรรมตา งๆ ทไ่ี ดทาํ ในประเทศไทยใหเพื่อนรวมงาน นักทองเที่ยวธุรกิจมีจํานวนวันพักเฉลี่ยในครั้งน้ีเทากับ 5 วัน มากกวานักทองเท่ียวทั่วไปนักทองเท่ียวใหขอ มลู วา โดยท่ัวไปแลว เมื่อเดินทางเพ่ือวัตถุประสงคทางธุรกิจ บางครั้งก็จะเพิ่มจํานวนวันพักเพ่อื เดนิ ทางทอ งเทีย่ วพกั ผอนเพม่ิ เตมิ คดิ เปน รอยละ 71 ในขณะที่ชุดตัวอยางรอยละ 12.7 ไมเคยเพิ่ม 258

ความสามารถในการแขงขนั ดานการทองเที่ยวและโอกาสทางการตลาด นกั ทอ งเทย่ี วกลุมอาเซียนของประเทศไทยจํานวนวันพักเลย แตสําหรับการเดินทางในคร้ังน้ีชุดตัวอยางที่เปนนักทองเท่ียวธุรกิจมีการขยายจํานวนวันพักประมาณรอยละ 35.7 โดยจํานวนวันที่เพ่ิมข้ึนจากวันพักปกติเทากับ 2 วัน ซ่ึงกิจกรรมท่ีไดทําในชวงขยายวนั พกั ยงั คงเปนการทาํ สปาและนวด การซือ้ สินคา และกิจกรรมบนั เทงิ ยามราตรีตารางที่ 8.2 พฤติกรรมการทอ งเทย่ี วทั่วไปของนักทอ งเท่ยี วอาเซียนกลุมธรุ กิจทเี่ ปน ชุดตวั อยา ง รายการ จาํ นวน (ราย) รอยละ 1. จาํ นวนการทองเที่ยวตา งประเทศตอป (คร้งั ) 19 4.6 -1 24 5.7 -2 102 24.3 -3 106 25.2 -4 63 15.0 -5 106 25.2 - มากกวา 5 420 100.0 รวม คาเฉลยี่ (ครั้ง) 6.1 12.6 37.2 2. จาํ นวนการทอ งเทย่ี วในภมู ภิ าคอาเซยี นตอ ป(ครง้ั ) 53 19.5 -1 156 6.7 -2 82 6.9 -3 28 17.1 -4 29 100.0 -5 72 - มากกวา 5 420 6.3 รวม 16.7 4.4 19.4 คา เฉลย่ี (ครัง้ ) 16.7 3. จาํ นวนการทอ งเท่ยี วในประเทศตอ ป (คร้ัง) 26 18.6 69 22.3 -1 80 100.0 -2 69 -3 77 77.4 -4 92 22.6 -5 413 100.0 - มากกวา 5 5.3 รวม 395 คา เฉลย่ี (ครงั้ ) 95 4. สดั สวนท่ีเคยเดินทางมาประเทศไทย (รอ ยละ) 490 - เคย 3.5 - ไมเ คย 3.8 รวม 5. คา เฉลย่ี การทอ งเทย่ี วประเทศไทยปท ี่ผานมา (ครัง้ ) 6. คา เฉลีย่ การวางแผนทองเท่ียวเที่ยวในประเทศไทยในอนาคต (คร้งั )ท่ีมา: จากการสํารวจป พ.ศ. 2557259

รายงานฉบับสมบูรณตารางที่ 8.3 พฤตกิ รรมการทอ งเท่ยี วครง้ั นข้ี องนักทองเทีย่ วอาเซยี นกลมุ ธุรกจิ ทีเ่ ปนชุดตวั อยาง รายการ จาํ นวน (ราย) รอยละ ก. แหลง ขอ มูลเพอื่ การตดั สนิ ใจ* (รอยละ) 204 48.6 140 33.3 - เพอื่ น 109 26.0 - ญาติ 79 18.8 - ทราบขอ มูลเกีย่ วกับเมอื งไทยแลว 69 16.4 - หนังสอื นําเท่ยี ว 61 14.5 - เวบ็ ไซตอนื่ ๆ 57 13.6 - โปรแกรมประยกุ ตบ นส่อื สังคมออนไลน 48 11.4 - เว็บไซตข องการทองเที่ยวแหง ประเทศไทย 37 8.8 - นิตยสารทองเทย่ี ว 30 7.1 - บรษิ ทั นาํ เทีย่ ว 25 6.0 - โปสเตอร/แผนพับ/ โทรทศั น 30 7.1 - สถานทท่ี าํ งาน - อนื่ ๆ 12 2.9 ข. ขอ มลู ดา นการเดนิ ทางระหวางประเทศ 408 97.1 420 100.0 (1) ประเภทของการเดินทางขาเขา (รอยละ) - ทางบก 178 43.8 - ทางอากาศ 228 56.2 406 100.0 รวม 234 56.0 (2) ประเภทของสายการบินทเ่ี ลือกใชบ ริการขาเขา (รอยละ) 143 34.2 - สายการบินตน ทนุ ตาํ่ 18 4.3 - สายการบนิ ปกติ 10 2.4 0.2 รวม 1 1.7 7 1.2 (3) ดา นตรวจคนเขาเมอื งขาเขา 5 100.0 - ทาอากาศยานสวุ รรณภูมิ 418 - ทา อากาศยานดอนเมือง 2.9 - ทา อากาศยานภูเกต็ 12 97.1 - ทาอากาศยานเชียงใหม 408 100.0 - ทา อากาศยานหาดใหญ 420 - จดุ ผา นแดนถาวรบานคลองลึก (ดานอรญั ประเทศ) 44.8 - ดา นสะเดา 182 55.2 224 100.0 รวม 406 (4) ประเภทของการเดนิ ทางขาออก (รอ ยละ) - ทางบก - ทางอากาศ รวม (5) ประเภทของสายการบนิ ที่เลอื กใชบริการขาออก (รอยละ) - สายการบนิ ตนทนุ ต่ํา - สายการบนิ ปกติ รวมที่มา: จากการสํารวจป พ.ศ. 2557 260

ความสามารถในการแขง ขนั ดานการทองเทย่ี วและโอกาสทางการตลาด นกั ทอ งเท่ยี วกลุมอาเซียนของประเทศไทยตารางท่ี 8.3 (ตอ ) จาํ นวน (ราย) รอ ยละ รายการ 229 54.8 148 35.4 (6) ดานตรวจคนเขา เมืองขาออก 19 4.5 - ทา อากาศยานสวุ รรณภูมิ 10 2.4 - ทา อากาศยานดอนเมอื ง 0.0 - ทาอากาศยานภเู กต็ 0 1.7 - ทาอากาศยานเชยี งใหม 7 1.2 - ทา อากาศยานหาดใหญ 5 100.0 - จดุ ผานแดนถาวรบานคลองลกึ (ดานอรัญประเทศ) 418 - ดานสะเดา 47.6 รวม 200 39.3 165 6.7 (7) จุดประสงคข องการเดินทาง 28 6.4 - ตดิ ตอธุรกจิ /ประชุม 27 100.0 - สัมมนา/นทิ รรศการ 420 - เดนิ ทางเนอื่ งจากไดรบั รางวัลจากการทํางาน 6.7 - อ่ืนๆ 28 93.3 รวม 392 22.8 89 4.5 (8) ผูรว มเดนิ ทาง 18 1.9 - เดินทางลําพงั 0.9 - เดนิ ทางรว มกับผอู ่ืน 7 70.2 - หนุ สว นทางธรุ กิจ/เพ่ือนรวมงาน 4 100.0 - เพื่อน 274 - คูครอง 420 - ครอบครวั และ/หรอื ญาติ - ไมระบุ 225 53.6 รวม 224 53.3 189 45.0 ค. ขอมลู การเดนิ ทางทองเท่ยี วในประเทศไทย 139 33.1 79 18.8 (1) กจิ กรรมทชี่ ื่นชอบ* 23 5.5 - สปา/ นวด 16 3.8 - ซื้อสินคา 16 3.8 - บันเทงิ ยามคาํ่ คนื 11 2.6 - ชมทิวทศั น/ชมเมือง - กิจกรรมทเ่ี กี่ยวของกับแสงแดด/ ทะเล/ ชายหาด 376 91.0 - กจิ กรรมผจญภัย 37 8.9 - มวยไทย 413 100.00 - กีฬาชนิดอืน่ ๆ - อื่นๆ 5.3 (2) การแนะนาํ กิจกรรมท่ชี น่ื ชอบ - แนะนํา - ไมแ นะนาํ รวม (3) จํานวนพักคา งคนื โดยเฉลยี่ (คืน)ท่มี า: จากการสาํ รวจป พ.ศ. 2557261

รายงานฉบับสมบูรณ จาํ นวน (ราย) รอยละตารางท่ี 8.3 (ตอ ) 18 4.3 48 11.5 รายการ 298 71.5 (4) โดยทว่ั ไป นกั ทอ งเที่ยวมีการขยายเวลาเพือ่ การทอ งเทยี่ วเพ่มิ เติม 53 12.7 417 100.0 - ทกุ ครั้ง - สวนใหญ 150 35.7 - บางครั้ง 270 64.3 - ไมเ คย 420 100.00 รวม (5) การขยายจาํ นวนพกั คางคนื ในครัง้ นี้ 2.0 17.4 - ขยาย 17.1 - ไมขยาย 73 15.7 รวม 72 6.2 จาํ นวนพกั คางคืนทขี่ ยายโดยเฉล่ยี (คนื ) 66 4.3 (6) กิจกรรมที่ทาํ ในชว งขยายจาํ นวนพักคา งคนื (รอ ยละ) 26 2.9 - สปา/นวด 18 1.2 - ซ้อื สินคา 12 0.5 - บันเทงิ ราตรี 5 0.7 - ชมทิวทศั น/ชมเมือง 2 - กจิ กรรมทีเ่ กยี่ วขอ งกับแสงแดด/ทะเล/ ชายหาด 3 - มวยไทย - กจิ กรรมผจญภัย - กีฬาชนิดอน่ื ๆ - อ่นื ๆหมายเหต:ุ * ตอบไดมากกวา 1 ขอท่ีมา: จากการสํารวจป พ.ศ. 2557262

บทท่ี 9 สรปุ และขอเสนอแนะ รายงานวิจัยน้ีมีวัตถุประสงคเพ่ือมุงเนนท่ีจะศึกษาวิเคราะหเพื่อเปรียบเทียบศักยภาพและความสามารถในการแขงขันดานการทองเท่ียวของไทยกับประเทศตางๆ ในภูมิภาคอาเซียน โดยใชแนวคิดและเคร่ืองมือทางเศรษฐศาสตรการทองเที่ยวในการวิเคราะหการทองเที่ยวภายในภูมิภาค และตําแหนงความสามารถในการแขงขันของไทยในแตละตลาดเมื่อเทียบกับประเทศอ่ืนๆ ในภูมิภาคอาเซียนรวมทั้งเปรียบเทียบสมรรถนะในการใชประโยชนจากความสามารถในการแขงขันดานการทองเท่ียวของประเทศตางๆ ในภูมิภาคน้ี นอกจากน้ีในการศึกษาจะวิเคราะหพฤติกรรมการตัดสินใจเลือกทองเที่ยวไทยของนักทองเท่ียวจากภูมิภาคอาเซียน เพ่ือทราบรูปแบบและลักษณะการทองเที่ยวที่แตกตางกันของนักทองเที่ยวอาเซียนแตละกลุมท่ีเดินทางมาทองเท่ียวไทย ผลการศึกษาที่ไดเปนประโยชนตอการวางนโยบายเพื่อเสริมสรางความสามารถในการแขงขันใหกับการทองเที่ยวไทยสําหรับรองรับการรวมกลุมประชาคมเศรษฐกจิ อาเซียน และเปน ขอ มลู สําคญั ทจี่ ะนํามาสูก ารวางนโยบายเพอ่ื สรา งความรว มมือในการพัฒนาการทองเท่ียวรวมกันในภูมิภาค ท้ังนี้ขอมูลท่ีไดจากการวิเคราะหพฤติกรรมการตัดสินใจเลือกทองเท่ียวไทยท่ีแตกตางกันของนักทองเที่ยวจากภูมิภาคอาเซียนเปนขอมูลทางการตลาดท่ีสําคัญในการวางแผนการตลาดอาเซียนของไทย และนํามาสูการเพิ่มจํานวนและรายรับจากนักทองเท่ียวอาเซียนในอนาคต โดยแบงการศึกษาออกเปน 2 ระดับ ไดแก ระดับมหภาคและประเทศ และระดับจุลภาคที่เปนการวิจัยพฤติกรรมการทองเท่ียวของนักทองเที่ยวจากประเทศอาเซียน สามารถสรุปผลการศึกษาในแตละระดับไดดงั น้ี9.1 สรปุ ผลการศึกษาระดบั มหภาค 9.1.1 การเปรยี บเทียบการแขง ขนั ระดบั โลกและอาเซียน แมวาประเทศไทยจะมีความโดดเดนกวาประเทศอื่นๆ ในอาเซียน ในแงรายรับจากการทองเท่ียวแตในดานความสามารถในการแขงขันในแงของอุปทานและนโยบายของรัฐ ไทยตกเปนรอง สิงคโปรและมาเลเซีย เม่ือมาดูดัชนียอยในแตละกลุมก็พบวา ประเทศไทยเปนรองมาเลเซียในทุกดาน และยังเปนรองฟลิปปนสในดานกรอบนโยบาย สวนตัวชี้วัดที่นาเปนหวงมากๆ จะเปนดานสาธารณูปโภคการขนสงภาคพนื้ ดนิ และการศึกษา 263

รายงานฉบับสมบูรณ 9.1.2 การแขง ขันในดา นการทองเท่ียวภายในอาเซยี น ในประชากร 100 คนของอาเซียน จะมีประชากรประมาณ 6-8 คน เดินทางออกมาทองเที่ยวตา งประเทศ โดยในป พ.ศ. 2554 คนอาเซียนออกมาทอ งเที่ยวตา งประเทศประมาณ 50 ลานคน ประมาณรอยละ 70 จะทองเที่ยวภายในภูมิภาคอาเซียนดวยกันเอง และมากกวารอยละ 90 จะทองเท่ียวภายในภูมิภาคเอเชยี แปซิฟก ท้ังนห้ี ากพิจารณาถึงโครงสรา งตลาดนักทองเที่ยวตางชาติของอาเซียน พบวา กวารอยละ 40 ของตลาดนักทองเท่ียวตางชาติในอาเซียนเปนการทองเท่ียวกันเองภายในภูมิภาค (intraregion-tourism) ดังนั้นอาจกลาวไดวา การทองเที่ยวกันเองภายในภูมิภาคมีความสําคัญตอการทองเท่ียวของประเทศตา งๆ ภายในอาเซยี น สําหรับประเทศที่ออกมาทองเท่ียวมากท่ีสุดในอาเซียนไดแก ประเทศสิงคโปร โดยเดินทางไปทองเที่ยวมาเลเซียทางบกถึง 13 ลานคน ในป พ.ศ. 2554 รองลงมา คือ อินโดนีเซีย และมาเลเซียสวนประเทศที่เปนจุดหมายปลายทางสําคัญของการทองเที่ยวกันเองภายในภูมิภาคอาเซียน ไดแกมาเลเซีย และไทย หรืออาจกลาวไดวา มาเลเซียและไทยเปนจุดหมายปลายทางที่สําคัญของคนอาเซียนขณะที่สิงคโปรเปนจุดหมายปลายทางสําคัญของคนอินโดนีเซียและมาเลเซีย และเปนที่นาสังเกตวาคนอาเซียนจะทองเที่ยวกันเองภายในกลุมประเทศที่มีวัฒนธรรมท่ีคลายกัน โดยคนสิงคโปรและบรูไนจะเปนกลุมทม่ี ีการใชจายตอทรปิ สูงสุดเม่ือเดนิ ทางทอ งเทย่ี วตา งประเทศ อยางไรกต็ าม คนอาเซียนจะใชจ า ยในการชอปปงในสัดสวนท่ีมากท่ีสุดเม่ือออกมาทองเที่ยวตางประเทศ ท้ังนี้ในป พ.ศ. 2560 คนอาเซียนจะออกมาทอ งเท่ียวกันเองประมาณ 56-61 ลานคน ภายใตอ ัตราการขยายตัวเฉลีย่ รอ ยละ 8 ตอ ป การเปรียบเทียบความสามารถในการแขงขันดานการครอบครองตลาดภายในอาเซียน การเปลยี่ นแปลงสวนแบงการตลาด และความไดเ ปรยี บในการแขงขันจากการศึกษาสามารถสรุปไดวา ในชวงพ.ศ. 2552-2555 ตลาดอาเซียนเปนตลาดที่อยูในสถานการณท่ีประเทศไทยตองใหความสนใจเปนพิเศษเมื่อเทียบกับตลาดภูมิภาคอื่นๆ โดยกัมพูชา สหภาพเมียนมาร และมาเลเซีย เปนตลาดท่ีไมตองเปล่ียนกลยุทธ (Reiteration) และไทยควรใหความสําคัญมากข้ึนในตลาดอินโดนีเซีย และสิงคโปร เพื่อชวงชิงสวนแบงตลาดใหมากขึน้ สวนเวยี ดนามและ สปป. ลาว เปน สองตลาดทคี่ วรกระตนุ ใหเกิดการขยายตัวของตลาดใหมากขนึ้ สําหรับฟลิปปนสแ ละบรูไน ประเทศไทยควรมีการปรบั ปรงุ แผนทางการตลาดใหมเพ่ือสรางความไดเปรยี บในการแขงขันและความชาํ นาญพิเศษในทงั้ สองตลาด 9.1.3 การประมาณอปุ สงคใ นระยะยาว การศกึ ษาประมาณคา ความยืดหยนุ ของอุปสงคก ารทองเที่ยวไทยในระยะยาวของประเทศอาเซียนแตละประเทศรวม 9 ประเทศ ไดประยุกตใชแนวทางการพัฒนาแบบจําลองอุปสงคการทองเที่ยวรวม(Aggregate Demand Model) ในการศกึ ษาและใชว ิธีทางเศรษฐมิติทีเ่ หมาะสมในการประมาณคา ความยืดหยุนบนพ้ืนฐานของขอจํากัดและคุณลักษณะของขอมูลท่ีนํามาใชในการพัฒนาแบบจําลอง ซ่ึงสามารถสรุปผลวเิ คราะหอปุ สงคก ารทอ งเทย่ี วไทยในระยะยาวของนักทอ งเท่ยี วอาเซยี นไดเ ปนประเดน็ ทน่ี า สนใจดังน้ี 1) การขยายตัวทางเศรษฐกิจของประเทศอาเซียนในชวง 2-3 ทศวรรษที่ผานมา มีสวนชวยกระตนุ ใหเกิดการเตบิ โตของตลาดนกั ทอ งเทย่ี วอาเซยี นในประเทศไทย โดยตลาดนกั ทอ งเทีย่ วจะขยายตัว 264

ความสามารถในการแขง ขนั ดา นการทองเท่ยี วและโอกาสทางการตลาด นักทอ งเท่ียวกลุมอาเซยี นของประเทศไทยมากกวาการขยายตัวของเศรษฐกิจ (ยกเวน ตลาดมาเลเซีย สิงคโปร และเวียดนาม) ดังน้ันจากการประมาณการของ IMF (2014) ท่ีวา ประเทศในอาเซียนจะมีการขยายตัวทางเศรษฐกิจในอัตราประมาณรอยละ 3.68-7.67 ตอป ในชวงป พ.ศ. 2558-2563 (ค.ศ. 2015-2020) จะทําใหตลาดนักทองเท่ียวอาเซียนขยายตัวเพิ่มข้ึนอยางตอเน่ืองอีกในชวง 5 ปขางหนา โดยคาดวาจะมีนักทองเท่ียวอาเซียนเดินทางมาทอ งเที่ยวในประเทศไทยเพมิ่ ขึน้ จาก 7.4 ลานคน ในป พ.ศ. 2556 เปน 11.198 ลานคน ในป พ.ศ. 2560 หรือเพิม่ ขึ้นเฉลยี่ รอยละ 6.08 ตอป โดยมสี มมตฐิ านวาไมม ีการสง เสรมิ ตลาดอาเซียน หรือวิกฤต 2) ตลาดนักทองเที่ยวอาเซียนสว นใหญตอบสนองตอ ราคาการทองเทยี่ วไทยมาก (RPT > 1) ยกเวนตลาดฟลิปปนสท่ีคาความยืดหยุนมีคานอยกวา แสดงใหเห็นวา มีการตอบสนองตอราคาการทองเที่ยวไทยนอย ขณะท่ีกัมพูชาเปนตลาดท่ีไมออนไหวตอราคาการทองเที่ยวไทยอยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ี 0.10ทั้งนี้เปนที่นาสังเกตวา ประเทศที่มีชายแดนติดประเทศไทยอยาง สปป. ลาว มาเลเซีย สหภาพเมียนมาร จะมีคาความยืดหยุนตอราคาการทองเท่ียวไทยสูงกวาประเทศอ่ืนๆ ในอาเซียนอยางเห็นไดชัด ประเทศเหลานี้มักเดินทางขามาทองเที่ยวประเทศไทยในชวงวันหยุดสุดสัปดาห เพ่ือมาจับจายซื้อของ (Shopping)พักผอน และเท่ียวบันเทิงราตรี อยางไรก็ตาม จากการทบทวนงานวิจัยทางการตลาดของการทองเท่ียวแหงประเทศไทย พบวา ประเทศไทยเปนแหลงชอปปงที่นิยมของนักทองเท่ียวจากอาเซียน ทั้งน้ีอาจเปนเพราะวา ประเทศไทยมีสถานที่ชอปปงที่หลากหลาย ตั้งแตระดับลางหรือขายสงท่ีมีราคาไมสูง จนถึงสินคาแบรนดเนมที่มีช่ือเสียงระดับโลก ไวคอยตอบสนองความตองการที่แตกตางของคนอาเซียนนอกจากนี้ นักทองเท่ียวอาเซียนสวนใหญมีทัศนคติและความคิดเห็นวา การทองเท่ียวและชอปปงในประเทศไทยคมุ คา กบั เงนิ ทจ่ี าย (Value for money) (การทองเท่ียวแหง ประเทศไทย, 2556) 3) ประเทศไทยมีคูแขงในตลาดของแตแตละประเทศในอาเซียนตางกัน เชน สปป. ลาว มีกัมพูชาเปนคูแขงสําคัญของไทย ขณะที่ตลาดสหภาพเมียนมาร และฟลิปปนส มีมาเลเซียและสิงคโปรเปนคูแขงสําคัญของไทย ผลการประมาณคาความยืดหยุนไขว (RPC) แสดงใหเห็นวา ตลาดอาเซียนของไทยโดยสวนใหญตอบสนองตอราคาคูแขงนอย (RPC < 1 หรือ RPC = 1) หมายความวา ถาราคาการทองเท่ียวของไทยเพิ่มขน้ึ จะเกดิ การทดแทนไทยในตลาดอืน่ นอยกวาการเพิ่มข้ึนของราคา ยกเวน ตลาดสปป. ลาวสหภาพเมียนมาร และฟลปิ ปน ส จากการสัมภาษณและทบทวนเอกสารงานวิจัย สามารถแบงตลาดนักทองเที่ยวอาเซียนออกเปน2 กลุมหลักตามลักษณะเฉพาะและความตองการท่ีแตกตางกัน คือ นักทองเที่ยวกลุมทั่วไป และนักทองเที่ยวกลุมมุสลิม ท่ีผานมานักทองเท่ียวอาเซียนสวนใหญท่ีเดินทางมาทองเท่ียวในประเทศไทยยังคงเปนนักทองเท่ียวกลุมแรกในสัดสวนท่ีสูง เนื่องดวยขอจํากัดของแหลงทองเท่ียวบางแหงเกี่ยวกับส่ิงอํานวยความสะดวกสําหรับตลาดนักทองเที่ยวมุสลิม แตนักทองเท่ียวกลุมมุสลิมเปนกลุมที่มีศักยภาพและมีการใชจา ยสูง ซ่งึ เปน หนึง่ ในโอกาสและความทา ทายของประเทศไทย ซ่ึงจากขอมูลท่ีนําเสนอมาแลวขา งตน จะเห็นไดว า ตลาดมุสลมิ ซง่ึ เปนประชากรสว นใหญของมาเลเซยี และอนิ โดนเี ซยี ยงั คงเปนตลาดท่มี ีความทาทายสําหรับประเทศไทย หากประเทศไทยสนใจและตองการสงเสริมตลาดดังกลาว ประเทศไทยจะตองเตรียมความพรอมทางดานอุปทาน เชน รานอาหาร เปนตน ในการรองรับตลาดมุสลิมกอนที่จะสง เสรมิ การตลาดกลมุ นใี้ นประเทศมาเลเซียและอนิ โดนเี ซีย 265

รายงานฉบับสมบูรณ 9.1.4 ขอ เสนอแนะเชงิ นโยบาย 1) จากการวิเคราะหแนวโนมการขยายตัวของตลาดนักทองเท่ียวอาเซียน พบขอสังเกตที่นาสนใจวา เสถียรภาพทางดานการเมือง และการจัดเทศกาลขนาดใหญ (event) เชน งานพืชสวนโลกเปน ตน เปน หนง่ึ ในปจ จัยที่ชว ยกระตุนใหคนอาเซยี นเดนิ ทางมาทอ งเทยี่ วไทยเพมิ่ ขึ้น 2) การวิเคราะหค วามยืดหยนุ แสดงใหเ ห็นวา ควรใชน โยบายทแ่ี ตกตา งในการกระตนุ ตลาดอาเซยี นอยางเชน นโยบายตามกลุมตลาดท่ีสามารถแบงออกเปนกลุมนักทองเที่ยวทั่วไป กับนักทองเที่ยวกลุมมุสลิมโดยเฉพาะกลุมนักทองเท่ียวมุสลิมอยางบรูไน และอินโดนีเซียอาจใหความสําคัญกับการพัฒนาหวงโซอุปทานภายในประเทศใหสามารถตอบสนองความตองการของตลาดมุสลิมในดานอาหาร การจัดพื้นที่ใหละมาด ฯลฯ กอนท่ีจะดําเนินการนโยบายสงเสริมตลาด นอกจากน้ีการศึกษาอุปสงคการทองเท่ียวรวมแสดงใหเห็นวาควรมีนโยบายที่แตกตางกันตามการตอบสนองตอราคา กลาวคือ ควรใชนโยบายราคา เชนเทยี่ วไทยคุม เงินสบายกระเปา , Mid-Year Sale เปนตน ในการสงเสริมตลาดที่ตอบสนองตอการเปลี่ยนแปลงราคาการทองเท่ียวไทยมาก เชน สปป. ลาว สหภาพเมียนมาร และมาเลเซีย เปนตน การสงเสริมตลาดโดยนําเสนอภาพความหลากหลายและนา สนใจของแหลงและกิจกรรมการทองเที่ยว สําหรับตลาดที่ตอบสนองตอราคานอย เชน ฟลิปปนส เปน ตน หรือนาํ เสนอภาพของการพกั ผอน บันเทิงราตรี เที่ยวไทยไดทุกเวลาท่ีคุณตองการ สําหรบั ตลาดทีต่ อบสนองตอ ราคานอ ยอยา งเชน สงิ คโปร เวยี ดนาม 3) ประเทศไทยควรใชโอกาสจากการขยายตัวของตลาดอาเซียนอันเนื่องมาจากการขยายตัวทางเศรษฐกิจ และการเปดเสรีอาเซียนในป พ.ศ. 2558 ในการทําตลาดคุณภาพสูงในตลาดอาเซียน โดยการนําเสนอสินคาและกิจกรรมการทองเที่ยวตามความตองการของตลาดคุณภาพสูงของอาเซียน รวมทั้งควรมีนโยบายสงเสริมตลาดทองเท่ียวอาเซียนใหมากข้ึน ภายใตการผสมผสานสินคาทองเที่ยวที่สอดคลองกับความตองการของตลาดอาเซียน ทั้งนี้การสงเสริมตลาดดังกลาว ควรอยูบนพื้นฐานของการจัดการหวงโซอปุ ทานของการทอ งเทีย่ วท่ีพรอมและเพยี งพอจะรองรับการขยายตวั ของตลาดอาเซียน อยางเชน รานอาหารสําหรับตลาดนักทองเท่ียวกลุมมุสลิม โรงแรมสําหรับรองรับตลาดกลุมนักเดินทางเพื่อ business และmeeting ทมี่ แี นวโนมเพิม่ ข้ึนหลังจากการเปด เสรีอาเซยี น เปนตน นอกจากนี้ จากวิกฤตเศรษฐกิจในสหรัฐฯ และยุโรป สงผลใหตลาดนักทองเท่ียวยุโรปและสหรัฐฯของไทยชะลอตัว ขณะท่ีตลาดนักทองเท่ียวเอเชียมีบทบาทความสําคัญมากขึ้น รวมท้ังตลาดอาเซียนท่ีจะมีสําคัญเพิ่มข้ึนหลังจากการเปดเสรีในป พ.ศ. 2558 อยางไรก็ตาม ส่ิงท่ีเกิดข้ึนในปจจุบันสําหรับการทองเท่ียวของประเทศไทย คือ เกิดการเปล่ียนแปลงโครงสรางทางการตลาดจากนักทองเท่ียวกลุมตะวนั ตกท่นี ิยมทองเท่ียวธรรมชาตแิ ละวัฒนธรรมมาสตู ลาดนกั ทอ งเทย่ี วเอเชียที่มีลักษณะการทองเที่ยวท่ีสนุกสนาน และชอบชอปปง ความแตกตางดังกลาวทําใหความตองการสินคาและกิจกรรมการทองเที่ยวรวมทั้งส่ิงสนับสนุนแตกตางกัน สําหรับนักทองเท่ียวอาเซียนท่ีเดินทางมาประเทศไทยมีพฤติกรรมที่นิยมชอปปง และใชบริการสินคาหรือกิจกรรมทองเท่ียวในลักษณะของ man made มากกวาวัฒนธรรมท่ีมีลักษณะใกลเคียงกันท้ังภูมิภาค ดังน้ันการสงเสริมตลาดอาเซียนในอนาคตควรมีการผสมผสานสินคาทองเทีย่ วใหมในลักษณะท่ีแสดงใหเ หน็ ถึงความทันสมยั การชอปปง และการทองเทยี่ วลักษณะของบันเทิงทส่ี นกุ สนานมากกวา การนําเสนอขายในเรอ่ื งของวฒั นธรรมหรือธรรมชาติ 266

ความสามารถในการแขง ขันดา นการทอ งเทย่ี วและโอกาสทางการตลาด นักทอ งเทีย่ วกลุมอาเซียนของประเทศไทย9.2 ผลการศกึ ษาพฤติกรรมนักทองเที่ยว การศกึ ษาในคร้งั น้ีเปนการสอบถามนักทองเที่ยวอาเซียนท่ีเดินทางมายังประเทศไทยในชวงเดือนเมษายนถึงมิถุนายน แลวนํามาวิเคราะหพฤติกรรมการทองเที่ยวไทยของนักทองเท่ียวจากภูมิภาคอาเซียนในภาพรวม แยกรายประเทศ (สัญชาติ) และแยกรายกลุมความชอบของนักทองเท่ียว นอกจากนี้ยังไดวิเคราะหพฤติกรรมของนักทองเที่ยวโดยอาศัยแบบจําลองทางสถิติ เพ่ือเขาใจจํานวนวันพักคาใชจา ยของนกั ทองเทยี่ ว และความออนไหวตอ ความไมสงบทางการเมือง โดยการศึกษาในคร้ังน้ีไดแยกนักทองเท่ียวท่ีเดินทางมาเพ่ือวัตถุประสงคทางดานธุรกิจออกจากนักทองเที่ยวท่ัวไป ทั้งน้ีเพราะโดยปกติแลวทองเท่ียวธุรกิจจะไมไดเลือกแหลงทองเท่ียว แตมีความจําเปนตองเดินทางมาทําธุระ ดังน้ันนักทองเทยี่ วกลุม นี้จึงถกู สอบถามดวยชุดคําถามทแ่ี ตกตา งออกไป 9.2.1 นกั ทองเทย่ี วอาเซยี นทัว่ ไป ลกั ษณะเศรษฐกิจและสังคมของนักทองเท่ียวอาเซียนที่เปนชุดตัวอยางมีสัดสวนนักทองเท่ียวชายและหญิงใกลเ คยี งกนั โดยสว นใหญม อี ายุเฉลี่ย 34 ป และสถานภาพสมรส นักทองเท่ียวประมาณคร่ึงหน่ึงนบั ถือศาสนาพทุ ธ รองลงมาเปนผูทนี่ บั ถอื ศาสนาครสิ ตและมุสลิม นกั ทองเท่ยี วสว นใหญมกี ารศึกษาระดับปริญญาตรี และประกอบอาชีพเปนพนักงานเอกชนที่ไมใชผูเช่ียวชาญมากท่ีสุด นักทองเที่ยวที่เปนชุดตัวอยางมีรายไดสวนบุคคลเฉลี่ย 16,978 เหรียญสหรัฐฯ ตอป ในขณะที่รายไดครัวเรือนเฉลี่ย 30,190เหรียญสหรฐั ฯ ตอ ป โดยนกั ทอ งเทีย่ วชาวสงิ คโปรมีรายไดสว นบคุ คลและครัวเรือนมากทสี่ ดุ นักทองเที่ยวอาเซียนท่ีเปนชุดตัวอยางมีความถี่ในการเดินทางไปตางประเทศและในประเทศใกลเคียงกัน โดยการเดินทางตางประเทศสวนใหญเปนการเดินทางมายังอาเซียน คาเฉล่ียของการเดนิ ทางมายังอาเซยี นประมาณ 3 ครง้ั ตอป นักทอ งเทย่ี วอาเซียนรจู กั คุนเคยกับการทองเที่ยวประเทศไทยเพราะสวนใหญเคยเดินทางมายังประเทศไทยแลว ในปที่ผานมานักทองเที่ยวที่ไดเดินทางมายังประเทศไทยประมาณ 2 ครัง้ ในอนาคตนักทองเที่ยวสว นใหญก็มีการวางแผนจะเดินทางกลับมายังประเทศไทยอีกชาวลาวมีจาํ นวนครั้งที่เดนิ ทางมายงั ประเทศไทยมากท่สี ดุ เพราะนิยมเดินทางมาเพ่ือจับจายซอื้ ของ แหลงขอมูลหลักท่ีใชในการตัดสินใจเดินทางทองเท่ียวคือเพื่อน และญาติ รวมไปถึงนักทองเที่ยวทราบขอมูลเก่ียวกับประเทศไทยอยูแลว นอกจากนี้ นักทองเท่ียวอาเซียนเร่ิมมีการรับทราบขอมูลการทองเท่ียวผานทางโปรแกรมประยุกตบนส่ือสังคมออนไลน (application/ social network) ในขณะสัดสวนของแหลงขอ มูลดัง้ เดมิ เชน แผนพบั โปสเตอร หรือโทรทศั นม นี อ ยลง การใชสายการบินตนทุนตํ่าในการเดินทางมายังประเทศไทยมีบทบาทมากขึ้น โดยเฉพาะนักทองเที่ยวที่เดินทางมาจากประเทศท่ีใหบริการสายการบินตนทุนตํ่าในไทย เชน มาเลเซียและอินโดนีเซีย โดยสวนใหญนักทองเที่ยวจะทําการจองต๋ัวเคร่ืองบินกับสายการบินโดยตรง รองลงมาคือการจองผา นบรษิ ทั นําเท่ียวออนไลน นักทอ งเท่ียวอาเซียนท่ีเดนิ ทางมายังประเทศไทยมีจํานวนวันพักเฉลี่ยตลอดการเดินทางประมาณ3 - 4 วัน โดยสวนใหญเดินทางมายังประเทศไทยเพียงประเทศเดียว วัตถุประสงคหลักของการเดินทางมายังประเทศไทยในคร้ังนี้ นักทองเที่ยวอาเซียนเดินทางมาเพ่ือพักผอนหยอนใจเปนหลัก รองลงมาคือ 267

รายงานฉบับสมบูรณเพื่อเย่ียมญาติหรือเพ่ือนท่ีอาศัยอยูในประเทศไทย นักทองเท่ียวบางรายท่ีเดินทางมาเพื่อด่ืมน้ําผึ้งพระจันทรในประเทศไทย สวนใหญเปนนักทองเที่ยวชาวสิงคโปร และนักทองเท่ียวที่เดินทางมาเพ่ือตรวจสขุ ภาพ/ ผา ตัด สวนใหญเปน ชาวลาว เมียนมาร และกมั พชู า นักทองเท่ียวอาเซียนที่เดินทางมายังประเทศไทยสวนใหญเดินทางโดยมีผูรวมเดินทางมาดวยโดยมีจาํ นวนผรู วมเดนิ ทางเฉลีย่ 3.5 คน โดยนกั ทองเท่ียวอาเซยี นทเี่ ดนิ ทางกบั บคุ คลอนื่ น้ันจะเดินทางมากับเพอ่ื นมากท่สี ุด รองลงมาคือครอบครัว/ ญาติ และคคู รอง สําหรับพฤติกรรมการเดินทางทองเท่ียวในประเทศไทย พบวา นักทองเท่ียวมีจุดหมายปลายทางประมาณ 1-2 แหง แหลงทองเที่ยวที่นักทองเท่ียวอาเซียนท่ีเปนชุดตัวอยางนิยมเดินทางไป นอกจากจะเปนกรุงเทพมหานคร ซ่ึงเปนเมืองหลวงแลว ยังเปนแหลงทองเท่ียวท่ีมีทะเล เชน ชลบุรี ภูเก็ตประจวบครี ขี ันธ (หัวหิน) และกระบี่ โดยนกั ทอ งเที่ยวนยิ มเดนิ ทางไปแหลงชอปปง ทะเล และสถานบันเทิงราตรี วธิ กี ารหลกั ทใ่ี ชเดนิ ทางระหวา งแหลง ทองเทีย่ วคือการเดนิ ทางดว ยรถยนต และเคร่ืองบิน กิจกรรมหลักท่ีนักทองเท่ียวอาเซียนช่ืนชอบในชวงท่ีเดินทางมายังประเทศไทยคร้ังนี้ 5 อันดับแรกคือการซื้อสินคา การชมทิวทัศน/ ชมเมือง (กิจกรรมเกี่ยวกับแสงแดด/ ทะเล/ ชายหาด กิจกรรมบันเทิงราตรี และ สปา/นวด อยางไรก็ตาม นักทองเท่ียวที่เปนชุดตัวอยางบางสวนประสบปญหาความไมสะดวก/ปลอดภัยขณะเดินทางทองเที่ยวในประเทศไทย นักทองเที่ยวเผชิญกับปญหาอุบัติเหตุกับการจราจรมากที่สุดรองลงมาคือการถูกโกง และพบความรุนแรง ในกรณีที่เกิดปญหาเก่ียวกับความไมสงบทางการเมืองนักทอ งเที่ยวจะตัดสนิ ใจเลื่อนการเดินทางและยกเลิกการเดินทางมากกวารอยละ 66 แสดงวาปญหาความไมสงบทางการเมืองจะทําใหนักทองเท่ียวอาเซียนในระยะส้ันเหลือเพียงรอยละ 34 เทานั้น อยางไรก็ตามผลกระทบจากปญหาทางการเมืองแตกตางกันตามลักษณะของนักทองเที่ยว ผลการวิเคราะหโดยใชวิธีการทางสถิติพบวา นักทองเที่ยวกลุมที่ออนไหวตอปญหาความไมสงบทางการเมืองคือ กลุมที่มีรายไดสูง เพศชาย สูงอายุ การศึกษาตํ่า นับถือศาสนาคริสตหรือมุสลิม เปนชาวสิงคโปรและเวียดนาม และประกอบอาชีพอนื่ ท่ไี มใ ชพ นักงานเอกชนหรอื ประกอบธุรกิจสว นตัว/ อสิ ระ นักทอ งเที่ยวอาเซยี นทกุ ประเทศชนื่ ชอบประเทศสงิ คโปรแ ละเหน็ วา สงิ คโปรเ ปน ประเทศทางเลือกหากไมไดเดินทางมาประเทศไทย ทั้งนี้เน่ืองจากประเทศสิงคโปรมีความเปนเมืองใหญ เชนเดียวกับกรุงเทพมหานครของไทย รองจากสิงคโปร นักทองเที่ยวท่ีเปนชุดตัวอยางยังเห็นวา ประเทศท่ีมีการพัฒนาคอนขางสงู เชน ฮองกง และมาเลเซยี ใชทดแทนประเทศไทยได ผลการศึกษาพบวา คาใชจายทั้งหมดท่ีเกิดขึ้นของชุดตัวอยางตอคร้ังเทากับ 1617.5 เหรียญสหรฐั ฯ คดิ เปนคาใชจายทัง้ หมดเฉล่ยี ตอ คนตอ ครั้งเทากับ 958.6 เหรยี ญสหรัฐฯ ซงึ่ เมื่อคิดตอจํานวนวันที่ใชในประเทศไทยแลวพบวา คาใชจายเฉล่ียตอวันตอคนเทากับ 303.3 เหรียญสหรัฐฯ ซ่ึงคาใชจายนี้คดิ รวมคาเดนิ ทางระหวางประเทศและคา แพค็ เกจทวั รของนักทองเท่ียว นักทองเท่ียวสวนใหญจัดการเดินทางดวยตนเอง และมีเพียง รอยละ 5.53 ที่ใชบริการบริษัทนําเท่ียว นาจะเปนเพราะวานักทองเท่ียวรูจักประเทศไทยอยูแลว จึงไมมีความจําเปนตองใชบริการบริษัทนําเท่ียว ผูท่ีใชบริการบริษัทนําเท่ียวน้ันมีจํานวนวันตามแพ็คเกจ 3-4 วัน โดยมีคาบริการเทากับ 496.6 เหรียญสหรัฐฯ ตอคน ในขณะที่ผูเดินทาง 268

ความสามารถในการแขงขนั ดานการทอ งเท่ยี วและโอกาสทางการตลาด นกั ทอ งเทีย่ วกลุมอาเซยี นของประเทศไทยมาเองมีคาเดินทางระหวางประเทศเฉล่ียเทากับ 303.1 เหรียญสหรัฐฯ ตอคน สําหรับประเภทสินคาทองถ่ินที่นักทองเที่ยวซ้ือจะเปนเส้ือผามากท่ีสุด รองลงมาเปนอาหาร และงานฝมือตามลําดับ โดยรวมแลวคาใชจายของนักทองเที่ยวอาเซียนในประเทศไทยไมรวมคาเดินทางระหวางประเทศหรือแพ็คเกจประมาณ 680.6 เหรียญสหรัฐฯ ตอหมูคณะที่เดินทาง นักทองเท่ียวสวนใหญพักโรงแรมหรือเกสเฮาสท่ีนักทองเท่ียวมักจองเองโดยตรงกับท่ีพัก และรับประทานอาหารตามรานอาหารหรือภัตตาคารนกั ทอ งเทีย่ วบางประเทศ เชน กัมพชู า สงิ คโปร และเวียดนามบางสวนกเ็ ลือกรบั ประทานอาหารริมทาง การวิเคราะหปจจัยท่ีทําใหนักทองเที่ยวเดินทางมายังประเทศไทย พบวา การที่ประเทศไทยเปนแหลงซ้ือของ รองลงมาคือความเปนมิตรของคนไทย การทําสปา/นวด และความปลอดภัยโดยรวมมีผลมากท่ีสุด โดยปจจัยศาสนาและวัฒนธรรมมีผลตอกลุมนักทองเที่ยวอาเซียนคอนขางนอย อาจเปนเพราะวา ประเทศในกลมุ อาเซยี นมวี ฒั นธรรมที่ใกลเคยี งกนั จงึ ทําใหป จ จยั ดา นน้ีมอี ิทธิพลตอ การทองเท่ียวประเทศไทยต่าํ กวาปจจัยดานอ่ืนๆ ชาวกัมพูชา เห็นความสําคัญของปจจัยเก่ียวกับกิจกรรมแสงแดด และความเปนมิตรของผูคน นักทองเที่ยวชาวอินโดนีเซียเห็นความสําคัญของความปลอดภัยโดยรวมนักทองเท่ียวชาวลาวชอบอัธยาศัยของผูค น สาํ หรับนกั ทอ งเทยี่ วชาวเมยี นมาร นอกจากการจบั จายใชส อยแลว ยังเห็นความสําคัญของกิจกรรมสปา/ นวด และความเปนมิตรของผูคน นักทองเท่ียวชาวมาเลเซียใหคะแนนอิทธพิ ลของปจ จัยอืน่ ๆ อีกหลายปจ จยั คอื กิจกรรมบนั เทงิ ราตรี สปา/ นวด ความเปนมิตรของผูคนคุณภาพท่ีพัก ความสะอาดและความปลอดภัยโดยรวม นักทองเที่ยวชาวฟลิปปนสใหความสําคัญกับกจิ กรรมแสงแดดและทะเล และความเปน มิตรของผูคนเทากับการจับจายซื้อของ ชาวสิงคโปรยังชอบสปา/นวด ความเปนมิตรของผูคน และความปลอดภัยในภาพรวม สุดทาย นักทองเที่ยวชาวเวียดนามไดใหความสําคัญกับความเปนมิตรของผูคน ความปลอดภัยโดยรวม และ ราคาท่ีสมเหตุสมผล จะเห็นไดวานอกจากจับจายซื้อของ นกั ทองเทย่ี วชอบสปา/ นวด ความปลอดภยั และความเปน มติ รของผูคน ขอมลู เกย่ี วกับปจ จยั ทีม่ ีอทิ ธพิ ลในการเดนิ ทางมายังประเทศไทยถูกใชในการจัดกลุมนักทองเท่ียวตามความชอบ โดยจําแนกความชอบการทองเท่ียวออกเปน 3 ประเภท คือ ประเภทที่ 1 นักทองเท่ียวที่ช่ืนชอบธรรมชาติ (nature) ประเภทท่ี 2 นักทองเท่ียวท่ีชื่นชอบวัฒนธรรม (culture) และประเภทท่ี 3นกั ทองเทย่ี วทชี่ นื่ ชอบความบันเทิง (entertainment) โดยนักทองเที่ยวคนหนึ่งอาจจะมีความชอบมากกวาหน่ึงประเภท ดังน้ันการศึกษาในคร้ังนี้จึงจัดนักทองเที่ยวออกเปน 8 กลุมยอย คือ (1) คนรักธรรมชาติ(nature fans) ที่ชอบธรรมชาติเพียงอยางเดียว (2) คนชอบของเกา (golden oldies) ท่ีชอบวัฒนธรรมเพียงอยางเดียว (3) คนรักความสนุก (fun lovers) ท่ีช่ืนชอบความบันเทิงเพียงอยางเดียว (4) ผูรักธรรมชาติและความบันเทิง (n-tertainers) ท่ีช่ืนชอบธรรมชาติและบันเทิง (5) คนรักความย่ังยืน(greeners) ท่ีชอบธรรมชาติและวัฒนธรรม (6) นักสันทนาการวัฒนธรรม (tradition entertainers) ที่ชอบวัฒนธรรมและบันเทิง (7) คนชอบความคุมคา (value lovers) ที่ชอบทั้งธรรมชาติ วัฒนธรรมและบันเทิง(8) นักทองเท่ียวกลุมอื่นๆ (others) ที่ไมไดช่ืนชอบธรรมชาติ วัฒนธรรม หรือบันเทิง โดยนักทองเท่ียวท่ีเปนชุดตัวอยางในกลุมที่ 4 (n-tertainers) รองลงมาคือกลุมที่ 3 (fun lovers) และกลุมท่ี 7 (value lovers)จะเหน็ ไดว า ลกั ษณะรว มกนั ของสามกลมุ น้คี ือความบันเทิง ซึง่ หมายรวมถึงการซื้อสินคา แหลงทองเที่ยวราตรีและการทาํ สปา/นวด 269

รายงานฉบับสมบรู ณ ผลการวิเคราะหทางสถิติพบวา ความชอบของนักทองเที่ยวมีความสัมพันธกับลักษณะทางเศรษฐกิจและสังคม รวมท้ังพฤติกรรมการทองเที่ยว เชน ลักษณะที่ทําใหนักทองเที่ยวชื่นชอบธรรมชาติคือ รายได และนักทองเท่ียวท่ีสมรส นักทองเท่ียวที่มีระดับการศึกษาสูงมีแนวโนมที่จะชอบธรรมชาติมากกวาการศึกษาตํ่า นักทองเท่ียวท่ีนับถือศาสนาพุทธ คริสต และอิสลามนิยมธรรมชาติมากกวาศาสนาอ่ืนๆ หรือผูที่ไมมีศาสนา นอกจากนี้ นักทองเท่ียวจากประเทศกัมพูชา สปป. ลาว สหภาพเมียนมารมาเลเซีย และฟลิปปนส จะชื่นชอบธรรมชาติมากกวานักทองเท่ียวจากประเทศอื่นๆ ผลการศึกษาอาชีพของนักทองเท่ียวพบวา กลุมผูใชแรงงาน/แรงงานเกษตร และเจาของกิจการ/ รับจางอิสระ จะช่ืนชอบธรรมชาติมากกวากลุมอาชีพอ่ืน สุดทาย นักทองเท่ียวที่เดินทางมาเพ่ือวัตถุประสงคดานตรวจสุขภาพ/ผา ตัด หรอื วตั ถปุ ระสงคอ่ืนๆ ทไี่ มใ ชการพกั ผอนหยอ นใจจะชื่นชอบธรรมชาตนิ อ ยกวา วตั ถปุ ระสงคอ่นื ลักษณะท่ีมีผลตอการชื่นชอบวัฒนธรรมคือ สถานภาพการสมรส ซ่ึงมีความสัมพันธตรงขามกับการชื่นชอบวัฒนธรรม นักทองเที่ยวจากประเทศ มาเลเซีย และสิงคโปร จะช่ืนชอบวัฒนธรรมมากกวานักทองเทยี่ วจากประเทศอืน่ ๆ ในขณะท่ีนักทองเท่ียวจากกัมพูชาและฟลิปปนส จะช่ืนชอบวัฒนธรรมนอยกวากลุมอ่ืนๆ ผลการศึกษาอาชีพของนักทองเที่ยวพบวา ผูเชี่ยวชาญ และกลุมพอบาน/แมบาน ผูเกษียณอายุ/ ไมมีงานทํา จะช่ืนชอบวัฒนธรรมมากกวากลุมอาชีพอื่น สุดทาย นักทองเท่ียวที่เดินทางมาเพือ่ วัตถุประสงคเพอ่ื ดมื่ นา้ํ ผง้ึ พระจันทรแ ละศกึ ษาอบรม มีความสัมพนั ธโดยตรงกับการชื่นชอบวัฒนธรรม ลักษณะที่ทําใหนักทองเที่ยวช่ืนชอบความบันเทิง คือ รายไดของนักทองเท่ียวมีผลเชิงบวกกับความชื่นชอบความบันเทิง นักทองเที่ยวท่ีมีการศึกษาสูงชอบความบันเทิงมากกวาผูท่ีมีการศึกษาต่ํานักทองเที่ยวที่นับถือศาสนาพุทธชื่นชอบความบันเทิงมากกวานักทองเท่ียวที่นับถือศาสนากลุมอื่นๆนักทองเที่ยวจากประเทศสหภาพเมียนมาร ฟลิปปนส และสิงคโปร จะชื่นชอบความบันเทิงมากกวานักทองเที่ยวจากประเทศอ่ืนๆ ในขณะท่ีนักทองเท่ียวจากกัมพูชา จะช่ืนชอบความบันเทิงนอยกวากลุมอื่นๆ ผลการศึกษาอาชีพของนักทองเท่ียวพบวา ผูที่ใชแรงงาน/แรงงานเกษตร จะชื่นชอบความบันเทิงนอยกวากลุมอาชีพอื่น สุดทาย นักทองเที่ยวท่ีเดินทางมาเพ่ือวัตถุประสงคเพ่ือการศึกษาอบรวม มีความสัมพนั ธต รงกันขามกบั การชื่นชอบความบันเทงิ ผลการศึกษาลักษณะเศรษฐกิจและสังคม รวมทั้งพฤติกรรมการทองเที่ยวของนักทองเท่ียวอาเซียนจําแนกตามความชอบน้ัน พบวา นกั ทองเทยี่ วกลมุ ที่ 7 (value lovers) มีสัดสวนเพศหญิงมากท่ีสุดนักทองเท่ียวกลุมที่ 3 (fun lovers) มีอายุเฉลี่ยมากกวากลุมอื่นๆ เม่ือพิจารณาประเทศหรือสัญชาติของนักทองเที่ยวพบวา นักทองเท่ียวชาวกัมพูชาชอบธรรมชาติหรือความบันเทิง นักทองเท่ียวอินโดนีเซียชอบวัฒนธรรม ชาวลาวชอบธรรมชาติและบันเทิง ชาวฟลิปปนส ชอบธรรมชาติหรือความบันเทิงนักทองเท่ียวชาวมาเลเซียและสิงคโปรนั้นมีความชอบท่ีหลากหลายกวา น่ันคือ ชาวมาเลเซียอาจชอบวัฒนธรรมคูกับธรรมชาติ หรือวัฒนธรรมคูกับความบันเทิง ขณะท่ีชาวสิงคโปรช่ืนชอบทุกดาน สงผลใหรายไดเ ฉลีย่ ของนักทองเทยี่ วกลุมน้ี ทัง้ รายไดสว นบุคคลและรายไดค รอบครัวสงู กวา นกั ทองเทีย่ วกลมุ อนื่ นักทองเที่ยวที่มีความชอบธรรมชาติหรือบันเทิงอยางใดอยางหน่ึงเพียงอยางเดียว (nature funsand fun lovers) และนักทองเที่ยวท่ีมีความชอบอื่นๆ (others) สวนใหญทราบขอมูลของประเทศไทยแลว 270

ความสามารถในการแขง ขันดา นการทองเทยี่ วและโอกาสทางการตลาด นกั ทอ งเท่ียวกลุมอาเซียนของประเทศไทยแสดงใหเหน็ วานกั ทอ งเที่ยวอาเซยี นเห็นวาประเทศไทยเปน แหลงทองเทย่ี วทางธรรมชาติและบันเทิง สวนนักทอ งเที่ยวท่มี คี วามชอบมากกวา 1 ประเภทไดรบั ขอมลู จากเว็บไซต สื่อประยกุ ตมากกวากลุมอืน่ ๆ นักทองเที่ยวสวนใหญเดินทางโดยสายการบินปกติ แตนักทองเที่ยวในกลุมที่ 2 (golden oldies)ที่ชอบวัฒนธรรมเพียงอยางเดียว กลุมที่ 5 (greeners) ที่ชื่นชอบธรรมชาติและวัฒนธรรม และกลุมอ่ืนๆ(Others) กลับเดินทางมาดวยสายการบินตนทุนต่ํามากกวา ท้ังนี้นาจะเนื่องมาจากนักทองเท่ียวที่ช่ืนชอบวัฒนธรรมเปนชาวอินโดนีเซียท่ีเลือกใชสายการบินตนทุนตํ่า สวนนักทองเที่ยวกลุมอื่นๆ นั้นรูจักประเทศไทยเปนอยางดี จึงนาทจ่ี ะทราบวธิ กี ารลดตน ทนุ การเดนิ ทางมายงั ประเทศไทย สําหรับนักทองเที่ยวอาเซียนทุกกลุม มีแหลงทองเท่ียวหลักในการเดินทางคร้ังน้ี และแหลงทองเท่ียวที่ดึงดูดใจคือแหลงทองเท่ียวเดียวกัน คือกรุงเทพมหานคร รองลงมาคือ ชลบุรี และภูเก็ตนักทองเที่ยวกลุมท่ีที่ชื่นชอบธรรมชาติและความบันเทิง ช่ืนชอบจังหวัด ท่ีมีแหลงทองเท่ียวทางทะเลในขณะท่ีกลุมที่ชอบวัฒนธรรมบางกลุมเลือกจังหวัดอื่นๆ ท่ีไมมีแหลงทองเที่ยวทางทะเล แตเปนแหลงทองเที่ยวเชิงวัฒนธรรม เชน เชียงใหม อยางไรก็ตาม เม่ือระบุถึงเมืองในอาเซียนท่ีช่ืนชอบ พบวากลุมนักทองเที่ยวที่ช่ืนชอบจังหวัดเชียงใหม จะชอบเมืองฮานอย ประเทศเวียดนามดวย และเห็นวาประเทศเวียดนามใชท ดแทนประเทศไทยได ผลการวิเคราะหทางสถิติของปจจัยท่ีกําหนดอุปสงคการทองเที่ยวโดยวัดจากจํานวนวันพักของนักทองเที่ยวอาเซียนพบวา เพศและสถานภาพการสมรส ไมมีผลตอจํานวนวันพัก แตนักทองเที่ยวท่ีมีอายุ 60 ปขึ้นไป หรือมีการศึกษาระดับสูงจะมีจํานวนวันพักมากกวา ในขณะที่กลุมอาชีพพนักงานเอกชนและแรงงาน/แรงงานเกษตรมีจํานวนวนั พักนอ ยกวากลุม อนื่ ปจจัยดา นลักษณะการเดินทางอน่ื ๆ ท่ีมีผลตอจํานวนวันพัก คือ การเดินทางโดยลําพัง และการเดินทางโดยทางบก มีผลเชิงลบกับจํานวนวันพัก แตหากนักทองเท่ียวเดินทางครั้งแรกก็จะใชเวลาในประเทศยาวนานกวาผูที่เคยมาแลว นักทองเที่ยวที่วางแผนจะกลับมามีวันพักนอยกวา เม่ือพิจารณารายประเทศ พบวานักทองเท่ียวชาวลาวจะมีวันพักตํ่ากวานักทองเที่ยวชาติอ่ืนๆ ในขณะที่นักทองเท่ียวเวียดนาม และมาเลเซียมีจํานวนวันพักสูงกวานักทองเท่ียวประเทศอ่ืนๆ นอกจากนี้นักทองเที่ยวกลุมท่ีชื่นชอบบันเทิงเพียงอยางเดียว จะมีจํานวนวันพักนอ ยกวานักทองเท่ยี วกลมุ อืน่ ผลการวิเคราะหการจําแนกพหุ (MCA) ของคาใชจายของนักทองเที่ยวท่ีไมคิดรวมคาบริการของบริษทั นําเทย่ี วและคา เดินทางระหวา งประเทศของนกั ทองเท่ียว แสดงใหเห็นวา กลมุ ทีม่ คี า ใชจ า ยมากทีส่ ดุคือนักทองเที่ยวที่ไมไดประกอบอาชีพแรงงาน/แรงงานเกษตร หรือเปนนักเรียนนักศึกษา ที่มีรายไดครอบครัวมากกวา 200,000 เหรียญสหรัฐฯ ตอป เดินทางมายังประเทศไทยทางอากาศ เปนนักทองเที่ยวซํ้า ที่มีสัญชาติจากกลุมประเทศกัมพูชา สปป. ลาว และสหภาพเมียนมาร และช่ืนชอบความบันเทิงเพียงอยางเดียว จะเปนประมาณ 245.57 เหรียญสหรฐั ฯ ตอ วันตอคน 9.2.2 นักทองเท่ียวธุรกจิ ชาวอาเซียน นักทองเที่ยวธุรกิจที่เปนชุดตัวอยางมีลักษณะแตกตางไปจากนักทองเท่ียวท่ัวไป โดยมีมีสัดสวนเพศหญิงสูงกวาเพศชาย มีอายุเฉลี่ยสูงกวา 40 ป มีสถานภาพสมรส นับถือศาสนาพุทธมากท่ีสุด 271

รายงานฉบับสมบรู ณรองลงมาคือ ศาสนาคริสตและอิสลาม นักทองเท่ียวกลุมธุรกิจมีระดับการศึกษาคอนขางสูงกวานักทองเที่ยวปกติ คือ มีนักทองเท่ียวท่ีจบการศึกษาสูงสุดระดับปริญญาตรีและสูงกวาปริญญาตรีรวมกันกวารอยละ 90 เมื่อพิจารณาสัดสวนของประเทศที่พํานักอาศัยพบวา ชุดตัวอยางท่ีเปนนักทองเท่ียวธุรกิจเปนชาวมาเลเซียมากที่สุด รองลงมาเปนสิงคโปรและอินโดนีเซีย มีอาชีพเปนผูเช่ียวชาญ (professional)ผูจัดการหรือผูบริหาร (managers or CEO) คิดรวมกันสูงกวารอยละ 70 รายไดสวนบุคคลเฉล่ียประมาณ68,596 เหรยี ญสหรัฐฯ ตอ ป สวนรายไดครอบครัวเฉล่ียประมาณ 112,658 เหรียญสหรัฐฯ ตอป ซ่ึงสูงกวานักทอ งเทีย่ วทั่วไปมาก นักทองเที่ยวธุรกิจมีการเดินทางไปตางประเทศเฉลี่ย 6 คร้ังตอป คิดเปนการทองเที่ยวในภูมิภาคอาเซียนประมาณ 2 ใน 3 ของการเดินทางตางประเทศทั้งหมด และการเดินทางทองเที่ยวในประเทศของตนประมาณ 5 คร้ังตอป ซึ่งนับไดวาเดินทางบอยครั้งกวานักทองเท่ียวทั่วไป นักทองเท่ียวธุรกิจสวนใหญเคยเดินทางมายังประเทศไทย ในปน้ี (พ.ศ. 2557) มีการวางแผนที่จะเดินทางมาประเทศไทยอีกเกือบ4 คร้ัง คิดเปนเกอื บสองเทา ของนกั ทองเทีย่ วปกติ นักทองเท่ียวธุรกิจท่ีเปนชุดตัวอยางมีแหลงขอมูลท่ีใชหลายแหลง โดยแหลงขอมูลท่ีสําคัญคือเพ่ือนและญาติ รองลงมาคือ นักทองเท่ียวมีความรูเก่ียวกับเมืองไทยแลว นักทองเท่ียวทราบขอมูลเก่ียวกับเมืองไทยจากหนังสือนําเที่ยว เว็บไซตอื่นๆ โปรแกรมประยุกตบนสื่อสังคมออนไลน มีสัดสวนใกลเคียงกัน นอกจากนี้ยังมีกลุมนักทองเท่ียวบางสวนท่ีรับทราบขอมูลประเทศไทยจากหนวยงานท่ีเชิญมาประชมุ สมั มนา หรอื จัดนทิ รรศการ นกั ทองเท่ียวธรุ กจิ เกอื บทัง้ หมดเดินทางมาทางอากาศ นักทองเท่ียวธุรกิจตองการใชเวลาเดินทางนอย อีกทั้งการเดินทางเพ่ือประชุม หรือสัมมนามักจะไดรับการอุดหนุนจากผูจัดงาน หรือหนวยงานตนสงั กัด โดยใชบ รกิ ารสายการบนิ ตน ทนุ ต่าํ และสายการบนิ ปกตใิ กลเ คยี งกนั เมื่อพิจารณาวัตถุประสงคของการเดินทาง พบวาสวนใหญเดินทางมาเพ่ือติดตอธุรกิจ ประชุมสัมมนา และเขารวมนิทรรศการ รองลงมาคือการเดินทางทองเท่ียวเน่ืองจากไดรับรางวัลจากการทํางานการเขา รว มการฝกอบรม หรอื การพบปะคคู าอยางไมเ ปนทางการ การเดินทางสว นใหญม ีผูอืน่ รวมเดินทางมาดว ย เทา ทช่ี ดุ ตวั อยางระบไุ ด พบวา ชดุ ตัวอยางเดินทางมากบั หุนสว นธรุ กจิ หรือเพอ่ื นรวมงานมากทส่ี ุด เมื่อสอบถามกิจกรรมท่ีนักทองเที่ยวธุรกิจชื่นชอบ ที่สามารถระบุไดหลายกิจกรรม พบวานักทองเท่ียวนิยมการทําสปาและการนวดเทากับการซ้ือสินคามากท่ีสุด รองลงมาคือกิจกรรมบันเทิงยามคาํ่ คืน และการเทย่ี วชมทวิ ทศั น ท้ังนน้ี าจะมีสาเหตุมาจากกิจกรรมดงั กลาวสามารถทําไดในชวงท่ีพาํ นกั อยูในประเทศไทย และนักทองเท่ียวสวนใหญยินดีแนะนํากิจกรรมตางๆ ท่ีไดทําในประเทศไทยใหเพื่อนรวมงาน นักทองเที่ยวธุรกิจมีจํานวนวันพักเฉลี่ยในคร้ังนี้เทากับ 5 วัน ซึ่งสูงกวานักทองเที่ยวทั่วไปเม่ือเดินทางเพื่อวัตถุประสงคทางธุรกิจ นักทองเท่ียวสวนใหญมักจะเพ่ิมจํานวนวันพักเพ่ือเดินทางทองเท่ียวพักผอนเพ่ิมเติม ในครั้งนี้ชุดตัวอยางท่ีเปนนักทองเที่ยวธุรกิจประมาณหนึ่งในสาม มีการขยายเพ่ิมอีก 2 วันกิจกรรมทไี่ ดทําในชวยขยายวนั พกั ยังคงเปน การทาํ สปาและนวด การซอ้ื สนิ คา และกจิ กรรมบันเทงิ ยามราตรี 272

ความสามารถในการแขง ขันดา นการทอ งเทย่ี วและโอกาสทางการตลาด นกั ทอ งเทย่ี วกลุมอาเซยี นของประเทศไทย9.3 ขอเสนอแนะเชงิ นโยบาย 1) จากผลการศึกษาระดับจุลภาคพบวา บทบาทของการใชโปรแกรมส่ือประยุกตและเครือขายสังคมออนไลนมีเพ่ิมมากขึ้น ดังน้ันจึงควรสงเสริมการประชาสัมพันธผานแหลงขอมูลดังกลาวใหมากข้ึนโดยเฉพาะนักทองเท่ียวจากกลุมประเทศอินโดนีเซีย สิงคโปร ฟลิปปนส และเวียดนาม อยางไรก็ตามแมวาส่ือในรูปแบบเดิม เชน แผนพับ โทรทัศน หรือโปสเตอร จะมีบทบาทนอยลง แตสื่อในรูปแบบดังกลาว เหมาะสมกับนักทองเท่ียวบางประเทศที่มีการใชอินเทอรเน็ตอยางแพรหลายนอยกวา เชนสปป. ลาว และกัมพูชา อยางไรก็ตาม การเลือกใชภาษาในสื่อก็นาจะมีบทบาทสําคัญตอนักทองเที่ยวเพราะโปรแกรมส่ือประยุกตนั้นมีภาษาอังกฤษเปนหลัก นักทองเท่ียวในประเทศท่ีไมมีความคุนเคยกับภาษาอังกฤษจึงมีโอกาสท่ีจะใชโปรแกรมส่ือประยุกตนอยลง ดังนั้นสื่อในรูปแบบเดิมที่ใชภาษาทองถ่ินจึงเขา ถึงนกั ทอ งเท่ยี วมากกวา ดังนน้ั หากมีการใชโปรแกรมส่ือประยุกตก็ควรรองรับภาษาทองถ่ิน เพ่ือความสะดวกของนักทอ งเที่ยว 2) นกั ทองเทย่ี วสวนใหญจะจองตวั๋ เครือ่ งบินจากสายการบนิ โดยตรง ดงั น้ันการทําขอเสนอพิเศษ(โปรโมชัน) การทองเที่ยวแหงประเทศไทยอาจทํารวมกับสายการบินที่นักทองเท่ียวอาเซียนนิยมใชเดินทางมายังประเทศไทย แตไมจําเปนตองอยูในรูปของแพ็คเกจทัวร เพราะนักทองเท่ียวอาเซียนมีจํานวนนอยท่ีใชบริการบริษัทนําเที่ยว แสดงใหเห็นวานักทองเที่ยวอาเซียนนิยมจัดการการเดินทางเองมากกวา เพราะมีความยืดหยุนมากกวา อยางไรก็ตาม แพ็คเกจทัวรน้ันอาจมีความเหมาะสมสําหรับนักทองเที่ยวท่ีอยูในกลุมท่ีชื่นชอบทั้งธรรมชาติ วัฒนธรรม และบันเทิง เพราะเปนกลุมที่ตองการทํากจิ กรรมหลายดา นในเวลาที่จํากัด 3) ผลการศึกษาพบวา นักทองเที่ยวอาเซียนเดินทางมายังประเทศไทยเน่ืองมาจากแหลงทองเท่ียวธรรมชาติ โดยเฉพาะแหลงทองเที่ยวทางทะเล และแหลงซ้ือสินคา ไมใชแหลงทองเท่ียววัฒนธรรม ซ่ึงแตกตางไปจากนักทองเท่ียวจากประเทศทางตะวันตก กิจกรรมการทองเที่ยวของนกั ทองเที่ยวอาเซยี นจึงควรเนนการทอ งเทย่ี วแหลงทองเท่ยี วธรรมชาตหิ รือการซ้อื สนิ คา โดยเฉพาะสินคาทองถ่ินประเภทเสื้อผา หรืออาหาร หากมีการทองเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ก็จะตองมีกิจกรรมในแหลงทองเที่ยวธรรมชาติ หรือกิจกรรมเก่ียวของกับความบันเทิงรวมดวย ท้ังนี้เน่ืองจากนักทองเที่ยวอาเซียนที่สนใจวัฒนธรรมเพียงอยา งเดยี วมีสดั สว นนอ ย 4) นักทองเที่ยวอาเซียนมีแนวโนมของการใชบริการสายการบินตนทุนตํ่ามากขึ้น ดังนั้นการสงเสริมการเปดเสนทางสายการบินตนทุนต่ําจากเมืองที่สําคัญในอาเซียนมายังกรุงเทพมหานคร หรือภูเก็ต จะสงเสริมใหนักทองเที่ยวอาเซียนมีการเดินทางมายังประเทศไทยมากข้ึน โดยเฉพาะในบางประเทศท่ีการเดินทางภายในประเทศโดยสายการบินมีขอจํากัด นักทองเท่ียวสามารถเลือกเดินทางมายังประเทศไทยได 5) สําหรับนักทองเที่ยวอาเซียนที่ช่ืนชอบวัฒนธรรมสวนใหญมักจะช่ืนชอบเดินทางไปยังจังหวัดเชียงใหม ท้ังนี้เน่ืองจากจังหวัดเชียงใหมนั้นเปนแหลงทองเท่ียวเชิงวัฒนธรรม ท่ียังเปนแหลงทองเที่ยวเพ่ือความบันเทิง ทั้งการซ้ือของหรือสถานบันเทิงยามราตรี คูแขงท่ีสําคัญในสายตานักทองเท่ียวอาเซียนนา จะเปนเมอื งฮานอย ประเทศเวียดนาม ดังนน้ั การจัดการเมืองในจังหวัดเชียงใหมจึงควรรักษาสมดุลของ 273

รายงานฉบบั สมบูรณวัฒนธรรมและความบันเทิง เพราะหากเนนความบันเทิงเพียงอยางเดียว กลุมนักทองเท่ียวที่ชื่นชอบวฒั นธรรมอาจลดลงได 6) ผลการศึกษาพบวา นักทองเทีย่ วที่เดินทางมายงั ประเทศไทยเพื่อการดม่ื นํ้าผง้ึ พระจันทรน้ันจัดอยูในกลุมคนชอบความคุมคา (value lovers) คือนักทองเท่ียวท่ีชอบธรรมชาติ วัฒนธรรม และความบันเทิง ดังน้ันการจัดกิจกรรมใหผูที่ตองการดื่มนํ้าผ้ึงพระจันทรในประเทศไทยจึงควรมีความหลากหลายเชน การจัดกิจกรรมทองเท่ียวไปยังแหลงศักด์ิสิทธิ์ท่ีเพื่อขอพรใหชีวิตคูยืนยาวในตอนเชา กิจกรรมทางทะเลในตอนกลางวนั การทาํ สปา/ชอปปงยามบา ย และตอนกลางคืนก็เปน การทองเที่ยวแหลงบันเทิงราตรีเปนตน 7) ปจจัยหนึ่งที่กําหนดวันพักคือลักษณะการเดินทาง ผูท่ีเดินทางเปนกลุมจะมีจํานวนวันพักมากกวาผูที่เดินทางคนเดียว ดังน้ันการสงเสริมการทองเที่ยวควรนําเสนอรูปแบบการทองเที่ยวแบบกลุมหรือรายการสง เสรมิ การขายทใี่ หราคาพิเศษกบั ผูเดนิ ทางเปนคู หรือเปนกลุม เพื่อใหนักทองเที่ยวอาเซียนตัดสนิ ใจเดนิ ทางมายงั ประเทศไทยยาวนานขึ้น 8) เนอ่ื งจากนักทอ งเที่ยวธุรกจิ นยิ มกิจกรรมการชอ ปปงและการทําสปา/นวด ดังน้ันหากมีการจัดประชุม หรอื สถานทท่ี ําธุรกจิ ควรเลอื กสถานท่ีจัดงานที่ใกลแหลงชอปปง มีบริการสปา/นวด และมีสถานท่ีสําหรับบันเทิงราตรีใกลกับสถานที่พักแรม นอกจากนี้นักทองเที่ยวยังนิยมการชมทิวทัศนตามสถานที่ตางๆดังนั้นโปรแกรมการทองเที่ยวส้ันๆ ที่ควรนาํ เสนอใหกับนักทองเท่ียวธุรกิจคือ การจัดการเดินทาง 1 วันที่รวมการเทีย่ วชมเมอื ง การจบั จา ยซอ้ื ของ และการทําสปา/ นวด เขาไวดวยกนั เพราะหากพจิ ารณาระดับรายไดของนักทองเที่ยวกลุมนี้ การขยายวันพักของนักทองเท่ียวจะทําใหประเทศมีรายรับจากการทองเทย่ี วเพ่มิ ขนึ้ อยา งมาก 274

บรรณานุกรมภาษาไทยการทอ งเทยี่ วแหง ประเทศไทย. 2551. โครงการการสํารวจทัศนคตแิ ละพฤติกรรมนักทองเทีย่ วประเทศ สงิ คโปร. รายงานฉบบั สมบูรณ. กรุงเทพฯ: ซี.เอส.เอน็ . แอนด แอสโซซเิ อท.การทองเท่ียวแหงประเทศไทย. 2557d. โครงการศึกษาตลาดทองเท่ียวกลุมประเทศอาเซียน: LAOS. รายงานฉบับสมบรู ณ. กรุงเทพฯ: In-Touch Research and Consultancy.การทองเท่ียวแหงประเทศไทย. 2557i. โครงการศึกษาตลาดทองเท่ียวกลุมประเทศอาเซียน: VIETNAM. รายงานฉบับสมบูรณ. กรุงเทพฯ: In-Touch Research and Consultancy.การทอ งเท่ยี วแหง ประเทศไทย. 2557a. โครงการศึกษาตลาดทองเที่ยวกลุมประเทศอาเซียน: BRUNEI. รายงานฉบับสมบรู ณ. กรงุ เทพฯ: In-Touch Research and Consultancy.การทองเท่ียวแหงประเทศไทย. 2557b. โครงการศึกษาตลาดทองเที่ยวกลุมประเทศอาเซียน: CAMBODIA. รายงานฉบบั สมบรู ณ. กรุงเทพฯ: In-Touch Research and Consultancy.การทองเที่ยวแหงประเทศไทย. 2557c. โครงการศึกษาตลาดทองเท่ียวกลุมประเทศอาเซียน: INDONESIA. รายงานฉบบั สมบูรณ. กรงุ เทพฯ: In-Touch Research and Consultancy.การทองเท่ียวแหงประเทศไทย. 2557e. โครงการศึกษาตลาดทองเท่ียวกลุมประเทศอาเซียน: MALAYSIA. รายงานฉบับสมบรู ณ. กรุงเทพฯ: In-Touch Research and Consultancy.การทองเท่ียวแหงประเทศไทย. 2557f. โครงการศึกษาตลาดทองเที่ยวกลุมประเทศอาเซียน: MYANMAR. รายงานฉบับสมบรู ณ. กรุงเทพฯ: In-Touch Research and Consultancy.การทองเที่ยวแหงประเทศไทย. 2557g. โครงการศึกษาตลาดทองเที่ยวกลุมประเทศอาเซียน: PHILIPPINES. รายงานฉบบั สมบรู ณ. กรงุ เทพฯ: In-Touch Research and Consultancy.การทองเท่ียวแหงประเทศไทย. 2557h. โครงการศึกษาตลาดทองเที่ยวกลุมประเทศอาเซียน: SINGAPORE. รายงานฉบับสมบูรณ. กรงุ เทพฯ: In-Touch Research and Consultancy. 275

รายงานฉบับสมบูรณการทองเที่ยวแหงประเทศไทย. 2557j. บทสรุปผูบริการ โครงการศึกษาตลาดทองเที่ยวกลุมประเทศ อาเซยี น ป 2556. กรุงเทพฯ: In-Touch Research and Consultancy.บริษัท อินทัช รีเสิรช แอนด คอนซัลแทนซี่ จํากัด. 2556. การทองเท่ียวแหงประเทศไทย: รายงาน ฉบับสมบูรณ โครงการศึกษาตลาดทองเท่ียวกลุมอาเซียน. (http://marketingdatabase. tat.or.th/download/article/research/ResearchASAEN/vietnam.pdf)ปย ะลักษณ พุทธวงศ. 2555. อุปสงคการทองเที่ยวตางประเทศของนักทองเที่ยวชาวไทย. เชียงใหม: ลอ คอนิ ดีไซนเ วริ ค.อัครพงศ อ้นั ทอง. 2556. เศรษฐมติ ิวา ดวยการทองเทย่ี ว. เชียงใหม: ลอ็ คอินดไี ซนเวิรค .อัครพงศ อ้ันทอง และม่ิงสรรพ ขาวสอาด. 2554. การวิเคราะหอุปสงคการทองเที่ยวไทยในระยะยาว. วารสารเศรษฐศาสตรธ รรมศาสตร 29(2): 1-34.อัครพงศ อั้นทอง, วีเซนเต รามอส, ฮาเวีย เรย-มัคดิเอระ และม่ิงสรรพ ขาวสอาด. 2554. ผลกระทบจาก เหตุการณวิกฤตท่ีมีตออุปสงคของนักทองเที่ยวตางชาติของไทย. วารสารเศรษฐศาสตร ประยกุ ต 18(2): 45-64.อัครพงศ อั้นทอง และคณะ. 2549. การวิเคราะหพฤติกรรมการใชจายของนักทองเที่ยวตางชาติท่ีเดินทาง มาทอ งเทยี่ วในประเทศไทย. (เอกสารอัดสาํ เนา)ภาษาองั กฤษAgarwal, V.B. and Yochum, G.R. 1999. Tourist spending and race of visitors. Journal of Travel Research 38(2): 173-176.Agarwal, V.B. and Yochum, G.R. 2000. Determinants of tourist spending. In Woodside, A.G., Crouch, G.I., Mazanec, J.A., Oppermann, M., and Sakai, M.Y. (Eds.). Consumer psychology of tourism. Hospitality and Leisure 1: 311-330. Wallingford, UK: CABI Publishing.Alavi, J. and Yasin, M.M. 2000. Iran’s tourism potential and market realities: An empirical approach to closing the gap. Journal of Travel and Tourism Marketing 9(3): 1-22.Alegre, J. and Pou, L. 2007. The length of stay in the demand for tourism. Tourism Management 27(6): 1343-1355.Angelika, E. and Gerd. R., 1997. Microeconometric models of tourists destination choice. Regional Science and Urban Economics 27: 735-761.Araña, J.E. and León, C.J. 2008. The impact of terrorism on tourism demand. Annals of Tourism Research 35(2): 299-315.Arron, S. and Susanne, B. 2011. Demand elasticity estimates for New Zealand tourism. Tourism Management 32: 564-575. 276

ความสามารถในการแขง ขนั ดานการทอ งเทย่ี วและโอกาสทางการตลาด นกั ทอ งเที่ยวกลุมอาเซียนของประเทศไทยASEAN Secretariat. 2012. ASEAN Tourism Marketing Strategy (ATMS) 2012-2015. ASEAN Secretariat Jakarta.Balassa, B. 1965. Trade liberalization and revealed comparative advantage. Manchester School of Economic and Social Studies 33(2): 99-123.Banerjee, A., Dolado, J.J., Galbraith, J.W. and Hendry, D.F. 1993. Co-integration, Error Correction, and the Econometric Analysis of Non-Stationary Data. New York: Oxford University Press.Banerjee, A., Dolado, J.J., Hendry, D.F. and Smith, G. 1986. Exploring equilibrium relationships in econometrics through static models: Some Monte Carlo evidence. Oxford Bulletin of Economics and Statistics 48(3): 253-277.Chhabra, D., Sills, E., and Rea, P. 2002. Tourist expenditures at heritage festivals. Event Management 7(4): 221-230.Cleves et al. 2010. An Introduction to Survival Analysis Using Stata. Texas: Stata Press.Cracolici, M.F., Nijkamp, P. and Rietveld, P. 2008. Assessment of tourism competitiveness by analysing destination efficiency. Tourism Economics 14(2): 325-342.Crouch, G.I. 1994. The study of international tourism demand: A review of findings. Journal of Travel Research 33(1): 41-54.Davies, B. and Mangan, J. 1992. Family expenditure on hotels and holidays. Annals of Tourism Research 19(4): 691-699.Downward, P. and Lumsdon, L. 2000. The demand for day-visits: An analysis of visitor spending. Tourism Economics 6(3): 251-261.Edwards, L. and Schoer, V. 2001. The Structure and Competitiveness of South African Trade. Trade and Industrial Policy Secretariat Annual forum (TIPS), 10-12 September 2001, Muldersdrift.Enders, W. 2004. Applied Econometric Time Series. 2nd ed. New York: John Wiley and Sons.Engle R.F. and Granger, C.W.J. 1987. Co-integration and error correction: Representation, estimation, and testing. Econometrica 55(2): 251-276.Esteban-Marquillas, J.M. 1972. A reinterpretation of shift-share analysis. Regional and Urban Economics 2(3): 249-55.Eugenio-Martin J.L. 2003. Modelling the determinants of tourism demand as a 5-stage process: A discrete choice methodological approach. Tourism and Hospitality Research 4(4): 341-354.Eugenio-Martin J.L. and Campos-Soria J.A. 2010. Climate in the region of origin and destination choice in outbound tourism demand. Tourism Management 30(December): 744-753. 277

รายงานฉบบั สมบูรณFaulkner, B. 2001. Towards a framework for tourism disaster management. Tourism Management 22(2): 135-147.Fleischer, A. and Pizam, A. 2002. Travel Constraints among Israeli Seniors. Annals of Tourism Research 29(1): 106-123.Fuchs M. and Weiermair. K. 2004. Destination benchmarking: an indicator-system's potential for exploring guest satisfaction. Journal of Travel Research 42(3): 212-225.Fuchs, M., Lennaert R., Mike P. and Klaus W. 2000. Modeling Asian incoming tourists: A shift- share approach. Asia Pacific Journal of Tourism Research 5(2): 1-10.Gokovali, U., Bahar, O. and Kozak, M. 2007. Determinants of length of stay: A practical use of survival analysis. Tourism Management 28(3): 736-746.Granger, C.W.J. and Newbold, P. 1974. Spurious regressions in econometrics. Journal of Econometrics 2(2): 111-120.Greene, W. 2000. Econometric Analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.Gregory, A.W. and Hansen B.E. 1996. Residual based tests for cointegration in models with regime shifts. Journal of Econometrics 70(1): 99-126.Guo, Y., Kim, S.S. and Timothy, D.J. 2007. Development Characteristics and Implications of Mainland Chinese Outbound Tourism. Asia Pacific Journal of Tourism Research 12(4): 313-332.Hair, J.F., Anderson, R.E., Tatham, R.L. and Black, W. 1998. Multivariate Data Analysis 5th ed. London: Prentice-Hall International.Haynes, K.E. and Machunda, Z.B. 1987. Considerations in extending shift share analysis: Note. Growth and Change 18(2): 69–78.Henthorne, T.L. 2000. An analysis of expenditures by cruise ship passengers in Jamaica. Journal of Travel Research 38(3): 246-250.Honeymoon guide. 2014. Honeymoon Destinations in Asia. (http://www.honeymoonguide.com. au/asia.html)Jang, S.C.S., Bai, B., Hong, G.S. and O'Leary, J.T. 2004. Understanding travel expenditure patterns: A study of Japanese pleasure travellers to the United States by income level. Tourism Management 25(3): 331-341.Jelili, R.B. and Ebrahim, A.A.-A. 2010. Tourism in Arab South Mediterranean Countries: The Competitiveness Challenge. Safat: Arab Planning Institute.Joaquín, A., Mateo, S. and Pou, L. 2010. An analysis of households' appraisal of their budget constraints for potential participation in tourism. Tourism management: Research, 278

ความสามารถในการแขง ขันดา นการทอ งเท่ยี วและโอกาสทางการตลาด นกั ทองเทยี่ วกลุมอาเซยี นของประเทศไทย policies, practice. - Amsterdam [u.a.] : Elsevier Science, ISSN 0261-5177, ZDB-ID 8022458. – 31(1): 45-56.Johansen, S. 1988. Statistical analysis of cointegrating vectors. Journal of Economic Dynamics and Control 12(2/3): 231-254.Johansen, S. 1995. Likelihood-Based Inference in Cointegrated Vector Autoregressive Models. Oxford: Oxford University Press.Johansen, S. and Juselius, K. 1990. Maximum likelihood estimation and inference on cointegration –with applications to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics 52(2): 169-210.Kaosa-ard, M. and Untong, A. 2008. Tourism competitiveness in the Greater Mekong Subregion. In Andrew Adam and Mingsarn Kaosa-ard (eds.): Mekong Tourism: Competitiveness and Opportunities. Social Research Institute, Chiang Mai University. 3-15.Kozak, M. 2002. Destination benchmarking. Annals of Tourism Research 29(2): 467-519.Kozak, M. 2004. Destination Benchmarking: Concepts, Practices and Operations. Cambridge: CABI Publishing.Kozak, M. and Nield, K. 2001. An overview of benchmarking literature: Its strengths and weaknesses. Journal of quality assurance in hospitality and tourism 2(3/4): 7-23.Kwiatkowski, D., Phillips, P.C.B., Schmidt, P. and Shin, Y. 1992. Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root. Journal of Econometrics 54(1-3): 159-178.Lee, H.-C. 2001. Determinants of recreational boater expenditures on trips. Tourism Management 22(6): 659-667.Legoherel, P. 1998. Toward a market segmentation of the tourism trade: Expenditure levels and consumer behavior instability. Journal of Travel and Tourism Marketing 37(1): 19-39.Lennon, J.J., Smith, H., Cockerell, N. and Trew, J. 2006. Benchmarking National Tourism Organisations and Agencies: Understanding Best Practice. Oxford: Elsevier.Leones, J., Colby, B. and Crandall, K. 1998. Tracking expenditures of the elusive nature tourists of Southeastern Arizona. Journal of Travel Research 36(3): 56-64.Lim, C. 1997. Review of international tourism demand models. Annals of Tourism Research 24(4): 835-849.Lütkepohl, H. and Krätzing, M. 2004. Applied Time Series Econometrics. Cambridge: Cambridge University Press.Maddala, G.S. 2001. Introduction to Econometrics. Chichester: John Wiley and Sons. 279