คู่มือประถม N-net

ก คำนำ สถานการณการแพรระบาดของโรคติดเชื้อไวรสั โคโรนา 2019 (COVID - 19) ในปจจุบัน ทำให การจัดกระบวนการเรียนรู กศน. ไมสามารถดำเนินการไดตามปกติ สำนักงาน กศน. มีนโยบายให สถานศึกษาในสังกัด ปรับเปลี่ยนรูปแบบการจัดการเรียนการสอนผานระบบออนไลน เพื่อใหนักศึกษา สามารถเรียนรูไดทุกที่ทุกเวลา และสำนักงาน กศน.จังหวัดพิจิตร มีหนาที่สงเสริม สนับสนุน ให สถานศึกษาในสังกัด มรี ูปแบบการจดั กระบวนการเรยี นรูที่หลากหลาย มีวธิ กี ารจดั การเรยี นการสอนใหมี ความเหมาะสม เพ่ือใหผเู รยี นเกิดการเรยี นรอู ยา งตอ เนือ่ ง การจัดทำคูมือยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรายบุคคล ระดับประถมศึกษา เลมนี้ เปนการ พัฒนาจากคูมือยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรายบุคคล ปการศึกษา 2563 โดยมีวัตถุประสงคเพื่อให ผูเรียนไดศึกษาเรียนรูดวยตนเอง ใหเกิดทักษะการอานและทักษะทางวิชาการเพื่อยกระดับผลสัมฤทธ์ิ ทางการเรียนในการเรียนรูตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ภายในเลมประกอบดวยรายละเอียดสรุปเนื้อหาตามสาระการเรียนรูจำนวน 14 รายวิชา แบบทดสอบหลังเรียน และแบบบันทึกการยกระดับผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนรายบุคคล เพื่อใหผูเรยี นได ประเมินตนเอง และพัฒนาตนเองอยา งตอเนื่อง ตามจุดมุง หมายของหลักสตู รการศึกษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 ขอขอบคุณคณะผจู ัดทำทกุ ทาน ในการมีสวนรวมดำเนินการพัฒนาคูม ือเลม น้ใี หสำเร็จลุลว งดวยดี อันจะเปนประโยชนแกครูและผูเรียนโดยตรงตอไป และหวังเปนอยางยิ่งวาคูมือยกระดับผลสัมฤทธ์ิ ทางการเรียนรายบุคคล ระดับประถมศกึ ษา เลมนี้จะเปนประโยชนตอผูเรยี น ในการเรียนรูเพื่อพัฒนา ตนเองใหมีผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษาสูงขึ้น ตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 และยกระดับการสอบทางการศึกษาระดับชาติ ดานการศึกษานอกระบบโรงเรียน (N-NET) ของสถาบนั ทดสอบทางการศกึ ษาแหงชาติ (องคก ารมหาชน) สำนักงานสงเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั จังหวดั พจิ ติ ร กรกฎาคม 2564

สารบญั ข คำนำ หนา สารบัญ คำชี้แจงการใชค มู ือยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรายบคุ คล ก สาระทกั ษะการเรยี นรู ข รายวชิ าทักษะการเรียนรู รหัสวิชา ทร11001 จ 1 สรุปเนื้อหาสำคัญจากบทเรียน 2 แบบทดสอบรายวชิ าทักษะการเรียนรู 2 สาระการประกอบอาชีพ 32 รายวิชาชองทางการเขา สูอาชพี รหสั วิชา อช11001 39 สรุปเนือ้ หาสำคญั จากบทเรียน 40 แบบทดสอบรายวชิ าชองทางการเขาสูอาชพี 40 รายวชิ าทักษะการประกอบอาชพี รหัสวิชา อช11002 43 สรุปเนอื้ หาสำคัญจากบทเรียน 45 แบบทดสอบรายวชิ าทักษะการประกอบอาชพี 45 รายวชิ าพัฒนาอาชีพใหมีอยมู ีกนิ รหัสวชิ า อช11003 53 สรุปเนอ้ื หาสำคัญจากบทเรยี น 58 แบบทดสอบรายวชิ าพฒั นาอาชีพใหม อี ยมู กี ิน ชุดท่ี 1 58 แบบทดสอบรายวชิ าพัฒนาอาชีพใหมอี ยูม กี ิน ชดุ ท่ี 2 74 สาระทกั ษะการดำเนินชีวติ 76 รายวชิ าเศรษฐกิจพอเพียง รหัสวิชา ทช11001 78 สรุปเน้อื หาสำคญั จากบทเรยี น 79 แบบทดสอบรายวชิ าเศรษฐกิจพอเพียง 79 รายวิชาสุขศึกษา พลศึกษา รหสั วชิ า ทช11002 86 สรปุ เนอ้ื หาสำคญั จากบทเรยี น 88 แบบทดสอบรายวิชาสุขศึกษา พลศึกษา 88 99

สารบญั (ตอ) ค รายวชิ าศิลปศึกษา รหสั วิชา ทช11003 หนา สรุปเนื้อหาสำคัญจากบทเรยี น 101 แบบทดสอบรายวชิ าศิลปศกึ ษา 101 109 สาระความรูพืน้ ฐาน 111 รายวชิ าภาษาไทย รหัสวิชา พท11001 112 112 สรุปเนือ้ หาสำคญั จากบทเรยี น 118 แบบทดสอบรายวชิ าภาษาไทย 122 รายวิชาภาษาองั กฤษพ้นื ฐาน รหัสวิชา พต11001 122 สรุปเนื้อหาสำคญั จากบทเรยี น 130 แบบทดสอบรายวิชาภาษาอังกฤษพ้นื ฐาน 134 รายวิชาคณติ ศาสตร รหัสวชิ า พค11001 134 สรปุ เนอ้ื หาสำคญั จากบทเรยี น 137 แบบทดสอบรายวชิ าคณิตศาสตร 141 รายวิชาวิทยาศาสตร รหัสวชิ า พว11001 141 สรปุ เน้อื หาสำคัญจากบทเรียน 158 แบบทดสอบรายวิชาวทิ ยาศาสตร 161 สาระการพฒั นาสังคม 162 รายวชิ าสงั คมศึกษา รหสั วชิ า สค11001 162 สรุปเนือ้ หาสำคัญจากบทเรียน 173 แบบทดสอบรายวชิ าสังคมศึกษา 175 รายวชิ าศาสนาและหนาที่พลเมอื ง รหัสวิชา สค11002 175 สรุปเนอ้ื หาสำคัญจากบทเรยี น 178 แบบทดสอบรายวิชาศาสนาและหนา ท่พี ลเมอื ง 180 รายวชิ าการพัฒนาตนเอง ชมุ ชน สงั คม รหสั วชิ า สค11003 180 สรปุ เนื้อหาสำคญั จากบทเรยี น 194 แบบทดสอบรายวชิ าการพฒั นาตนเอง ชุมชน สังคม

ง สารบญั (ตอ) หนา เฉลยแบบทดสอบ 197 แบบบนั ทกึ การพฒั นายกระดับผลสมั ฤทธ์ผิ เู รียนรายบุคคล ระดับประถมศึกษา 199 เกณฑก ารประเมินผลการพัฒนายกระดบั ผลสัมฤทธ์ิผเู รยี นรายบุคคลระดบั ประถมศึกษา 200 บรรณานกุ รม 201 คณะผจู ดั ทำ 203

จ คำชแ้ี จงการใชค ูมือยกระดบั ผลสัมฤทธท์ิ างการเรียนรายบุคคล ระดับประถมศกึ ษา ปก ารศึกษา 2564 คูมือยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรายบุคคล ระดับประถมศึกษา ปการศึกษา 2564 เลมน้ี จัดทำขึ้นเพื่อพัฒนาผูเรียน ใหมีความรูความสามารถทางดานวิชาการ ในรายวิชาบังคับ ตามหลักสูตร การศกึ ษานอกระบบระดับการศกึ ษาขั้นพ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ในการศึกษาเอกสารเลม นี้ ผูเรยี นควรปฏิบตั ิ ดงั นี้ 1. ผูเรียนสำรวจวชิ าทีต่ นเองลงทะเบียนเรยี นในปก ารศึกษา 2564 2. ผูเรียนศกึ ษาเนอ้ื หารายวิชาทีต่ นเองลงทะเบยี นเรียน หรือรายวิชาอืน่ ๆ ท่ตี อ งการเรยี นรู 3. หลงั จากศกึ ษาในรายวชิ าน้นั ๆ แลวผเู รยี นตองทำแบบทดสอบ แลว นำมาเฉลยแบบทดสอบ 4. ผูเรียนบันทึกคะแนนผลการทดสอบรายวิชาในแบบบันทึกการพัฒนาทักษะวิชาการ ผูเรยี นรายบคุ คล (อยทู า ยเลม) เพอ่ื เปนแนวทางในการพฒั นาตนเองตอ เนอ่ื ง 5. ใหผูเรียนศึกษาคนควาหาความรูเพิ่มเติมในรายวิชาตาง ๆ ไดจากแบบเรียน ตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ระดับประถมศึกษา ไดจากแหลงเรียนรู และสือ่ ออนไลนอ ื่น ๆ

1 สาระทักษะการเรียนรู

2 สรปุ เน้ือหาสำคัญจากบทเรยี น รายวชิ าทกั ษะการเรียนรู รหัสวิชา ทร11001 จดุ ประสงคก ารเรยี นรู 1. สามารถแสวงหาความรดู ว ยตนเองได 2. รจู ักเหน็ คุณคา และใชแ หลง เรยี นรไู ดถ ูกตอ ง 3. เขาใจความหมายกระบวนการชุมชนและศักยภาพของชุมชนในการปฏิบัติและทำตาม กระบวนการจัดการความรูในชมุ ชนได 4. สามารถอธิบายกระบวนการคิดเปนและทักษะในการใชกระบวนการคิดเปนในการแกปญหา การเรียนรแู ละการประกอบอาชีพได 5. เขาใจความหมายและรวบรวมขอมูล วเิ คราะหขอมูล และสรุปผลการเรียนรูในการประกอบ อาชพี ได บทท่ี 1 การเรยี นรูดวยตนเอง (Self-Directed Learning : SDL) การเรยี นรูเรื่องราวตาง ๆ ไมใชเรื่องท่ีติดตวั มาแตเกิด แตก ารเรียนรูเรื่องราวหรือทกั ษะในเรื่อง นั้น ๆ มาจากการเรียนรู หรือการฝกฝนทักษะและประสบการณท้ังสิ้น การเรียนรูจึงเปนกระบวนการ เปลยี่ นแปลงพฤตกิ รรมจากเดมิ ไปสูพฤตกิ รรมใหม ซงึ่ คนทกุ คนสามารถเรยี นรู และพฒั นาตนเองได เร่ืองท่ี 1 ความหมาย ความสำคญั และกระบวนการของการเรียนรดู วยตนเอง ความหมายของการเรยี นรูดวยตนเอง การเรียนรูดวยตนเอง หมายถึง กระบวนการเรียนรู ที่ผูเรียนมีความคิดริเริ่มดวยตนเอง เรียนรูในสิ่งที่ตรงกับความตองการความสนใจ และความถนัดของตนเอง โดยมีเปาหมายการเรียนรู การแสวงหาและเขาถึงแหลงขอมูลในการเรียนรู มีวิธีการเรียนรูที่เหมาะสมและมีการประเมินผล การเรียนรขู องตนเอง ความสำคญั ของการเรยี นรูด ว ยตนเอง สงั คมปจ จุบัน เปน สงั คมทต่ี อ งมีความรู มีการเปลย่ี นแปลงความรอู ยา งรวดเรว็ มีความรูใหม เกิดขึ้นทุกวัน การนำความรูไปปฏิบัติ ทำใหเกิดสิ่งใหม ๆ เปนนวัตกรรม สรางอาชีพที่หลากหลาย การเรียนรูดวยตนเองจึงมีความสำคัญ ทำใหเกิดสังคมแหงการเรียนรู ความสำคัญของการเรียนรู ดว ยตนเอง แบง เปน 2 สว น คอื 1. ความสำคัญตอตวั ผเู รียน 1) ทำใหคนมกี ารพฒั นาทางปญญา จากคนทีไ่ มมีความรู มาเปน ผูร ู และทำเปน

3 2) ทำใหคนสามารถปรับและประยุกตใชความรูไปสูสถานการณใหม ทำใหประสบ ความสำเร็จในการปฏบิ ตั งิ าน 3) ทำใหค นสามารถดำรงชีวิตอยูใ นสงั คมทีม่ ีการเปลย่ี นแปลงอยตู ลอดเวลา อยา งมีศกั ยภาพ เปน ผแู กปญหาเปน และมคี วามสขุ 2. ความสำคัญตอสงั คม สังคมปจจุบนั เปนสงั คมทีม่ ีการเปลี่ยนแปลง มีความรูใหม ๆ ขอมูลขาวสารมากมายเกิดขึ้น ตลอดเวลา ซึ่งสงผลตอการดำเนินชีวิตของคนในสังคม สามารถแสวงหาความรูและนำความรูที่ได ไปปรับใชใหเกิดประโยชนและอยูรอดในสังคมได ถา คนเราสามารถเรียนรูไดดวยตนเอง ก็จะเกดิ สังคม แหงการเรยี นรตู ลอดชวี ิต เปน สงั คมที่มกี ารพัฒนาใหเ จริญกาวหนา ตอ ไป ลักษณะและองคป ระกอบการเรยี นรดู วยตนเอง การเรียนรูดวยตนเอง จะชวยใหผูเรียนประสบผลสำเร็จ ผูเรียนจะตองมีการแลกเปลี่ยน ประสบการณ สรา งความรูรว มกัน นำเสนอความรู และนำไปประยุกตใ ช หรือลงมือปฏิบัติ ลกั ษณะของการเรียนรูด วยตนเอง การเรียนรดู ว ยตนเอง จำแนกออกเปน 2 ลักษณะสำคญั ดงั นี้ 1. ลกั ษณะที่เปนลักษณะสว นบุคคลของผเู รียน ในการเรยี นรดู วยตนเองจัดเปนองคป ระกอบ ภายใน ที่จะทำใหผูเรียนมีแรงจูงใจอยากเรียนตอโดยผูเรียนที่มีคุณลักษณะ ในการเรียนรูดวยตนเอง จะมีความรับผิดชอบตอความคิด และการกระทำเกี่ยวกับการเรียน และมีการจัดสภาพการเรียนรูท่ี สง เสรมิ กนั 2. ลกั ษณะที่เปนการจัดการเรียนรูใหผูเรียนไดเรียนดวยตนเองประกอบดวยขัน้ ตอนการวาง แผนการเรียน การปฏิบัติตามแผน และการประเมนิ ผลการเรียนจัดเปน องคประกอบภายนอกที่สง ผลตอ การเรียนดวยตนเองของผเู รยี น ซ่ึงการจัดการเรยี นรแู บบน้จี ะไดป ระโยชนจ ากการเรยี นมากท่สี ุด องคป ระกอบของการเรียนรูดว ยตนเอง องคประกอบการเรยี นรูดวยตนเอง มดี ังน้ี 1. การวิเคราะหความตองการของตนเอง เริม่ จากใหผูเ รยี นแตล ะคนบอกความตอ งการและ ความสนใจในการเรียนกับเพื่อนอีกคน ซึ่งทำหนาที่เปนที่ปรึกษา แนะนำ และเพื่อนอีกคนทำหนาท่ี จดบนั ทกึ และใหกระทำเชน นหี้ มุนเวียนทั้ง 3 คน แสดงบทบาทครบทัง้ 3 ดา น คือ ผเู สนอความตองการ ผูใหคำปรึกษา และผูคอยจดบันทึกการสังเกตการณ เพื่อประโยชนใ นการเรียนรูรวมกนั และชว ยเหลือ ซงึ่ กันและกัน

4 2. การกำหนดจุดมุงหมาย โดยเริ่มจากบทบาทของผูเรียนนี้เปนสำคัญ ผูเรียนควรศึกษา จุดมุง หมายของวิชา แลวเขียนจุดมุงหมายในการเรียนของตนใหชัดเจน เนนพฤติกรรมที่คาดหวงั วัดได มคี วามแตกตางของจุดมุงหมายในแตละระดับ 3. การวางแผนการเรียน ใหผูเรียนกำหนดแนวทางการเรียน ตามวัตถุประสงค ที่ระบุไว จัดเนือ้ หาใหเ หมาะสมกับสภาพความตอ งการและความสนใจของตนมากทีส่ ดุ 4. การแสวงหาแหลงวทิ ยาการทั้งทเี่ ปนวัสดุและบคุ คล - แหลงวทิ ยาการท่ีเปน ประโยชนในการศึกษาคนควา เชน หอ งสมดุ พพิ ธิ ภณั ฑ ฯลฯ - ทักษะตาง ๆ ที่มีสวนในการแสวงหาแหลงวิทยาการไดอยางสะดวกรวดเร็ว เชน ทักษะการตง้ั คำถาม ทกั ษะการอา น ฯลฯ 5. การประเมินผล ควรประเมินผลการเรียนรูดวยตนเอง ตามที่กำหนดจุดมุงหมายของ การเรยี นไว และใหสอดคลอ งกบั วัตถุประสงคเกีย่ วกบั ความรู ความเขา ใจ ทักษะ ทัศนคติ คานิยม เรื่องท่ี 2 การกำหนดเปาหมายและการวางแผนการเรยี นรูดวยตนเอง การกำหนดเปา หมาย หรือจุดมุงหมายการเรียนรู เปาหมายของชีวิต คือการคิดถึงภาพของตัวในอนาคตในหลายๆ ดาน ไปพรอมๆ กัน ทั้งเปาหมายที่จับตองไดและจับตองไมได การวางเปาหมายชีวิต ทำใหมีทิศทางในการคิด อยางมีจุดมุง หมาย ไมเ สยี เวลา มีแผนท่ีจะเดนิ ทางไปสคู วามสำเรจ็ ทตี่ อ งการในอนาคต ความหมายของการกำหนดเปา หมายการเรยี นรู การกำหนดเปาหมายการเรียนรู คือการกำหนดจุดหมายปลายทางของผูเ รียนวาตองบรรลุ ถงึ จดุ หมายอะไรบาง ภายหลังการเรียนรดู ว ยตนเอง ซ่ึงสามารถกำหนดได ท้ังดานทกั ษะทางปญญา เชน ความรู ความจำ ความเขาใจ การนำไปใช เปนตน ทางพฤติกรรมอารมณและความรูสึก เชน เจตคติ คานิยม คุณธรรม จริยธรรม เปนตน และดานทักษะความสามารถ เชน การปฏิบัติ การแสดงออก เปนตน ประโยชนของการกำหนดเปาหมายการเรยี นรู เม่ือผูเรียนมีจุดมุงหมายปลายทางการเรียนรูของตนเอง จะสามารถวางแผนการเรียนรูและ กำหนดแผนการเรยี นรู ใหส อดคลองกับเปา หมายท่ีตองการ ผเู รยี นสามารถเลือกวิธกี ารเรียนรู ชองทาง หรอื แหลงเรียนรแู ละส่อื ท่เี หมาะสม ทำใหส ามารถดำเนนิ กจิ กรรมการเรยี นรไู ดอ ยา งมปี ระสิทธภิ าพ หลักการในการกำหนดเปาหมายการเรยี นรู มดี ังนี้ 1. ระบุส่งิ ทีเ่ ราตอ งการใหเ กดิ ตอ งการใหเ ปน ใหช ดั เจน 2. ตอ งสามารถระบุ และวัดผลลัพธไดอยา งชดั เจน 3. ตอ งมคี วามมงุ มั่นและลงมอื ปฏิบตั จิ ริง

5 4. ตองสมเหตสุ มผล และเปน ส่งิ ทม่ี โี อกาสเปน ไปได 5. มีระยะเวลาเปน กรอบกำหนดสิ่งทีต่ องทำใหสำเรจ็ การวางแผนการเรียนรูด ว ยตนเอง การเรียนรูดวยตนเองเปนคุณลักษณะที่สำคัญ ชวยใหผูเรียนมีความตั้งใจ มีแรงจูงใจ มีความคิดริเริ่มสรางสรรค สามารถทำงานรวมกับผูอื่นได นำประโยชนของการเรียนรูไปใชใหเกิด ประโยชนต อ การดำเนินชวี ติ ความหมายของการวางแผนการเรียนรู การวางแผนการเรียนรู คือการกำหนดแนวทางการเรียนรูของตนเองขึ้นมา เพื่อใหบรรลุ จดุ มงุ หมายท่ีกำหนดไว โดยตอ งกำหนดเวลาเรียนรขู องตนเอง วากจิ กรรมมีอะไรบา งและจะส้ินสุดเม่ือใด และมีการวางแผนการเรยี นรู ดังนี้ 1. เน้ือหาการเรยี นรมู ีอะไรบา ง 2. ผลการเรยี นรทู คี่ าดหวงั ท่ีเกิดจากการเรยี นรู 3. กิจกรรมการเรียนรู/ เรยี นรดู ว ยวธิ ีการใด 4. สื่อและแหลง เรียนรอู ยูท่ไี หนบา ง 5. การวดั ประเมนิ ผล/มีวธิ วี ดั ประเมนิ ผลการเรยี นรูอยางไร ประโยชนของการวางแผนการเรยี นรูดว ยตนเอง 1. ชวยใหผ เู รยี นสามารถระบุเปา หมาย หรือผลงานการเรียนรไู ดอยางชดั เจน 2. ชว ยในการกำหนดและระบกุ ิจกรรมหรอื งานทีผ่ ูเ รยี นทำไดอ ยา งชัดเจน 3. ชว ยใหก ารเรยี นรเู ปนไปอยางมีประสิทธิภาพ ตามกรอบทก่ี ำหนดไว หลกั การวางแผนการเรยี นรูด วยตนเอง 1. การวางแผนการเรียนรูของผูเรียน ควรเริ่มตนจากการกำหนดจุดมุงหมายในการเรียนรู ดวยตนเอง 2. ผูเรยี นนเ้ี ปนผูก ำหนดการวางแผนการเรียนของตนเอง 3. ผเู รยี นนเ้ี ปน ผูจ ดั การเนื้อหาใหเ หมาะสมกบั ความตอ งการและความสนใจของตนเอง 4. ผูเรยี นนี้เปน ผรู ะบวุ ิธกี ารเรียนรู เพื่อใหเ หมาะสมกับตนเองมากทสี่ ุด 5. ผเู รยี นกำหนดและแสวงหาแหลง เรยี นรดู วยตนเอง กระบวนการวางแผนการเรียนรดู วยตนเอง 1. วิเคราะหแ ละกำหนดความตองการหรือความสนใจในการเรยี นรูของตนเอง 2. กำหนดจดุ มุงหมายในการเรยี นรู หรือสิ่งที่ตองการใหเ กิดกบั ตนเองภายหลังการเรยี นรู

6 3. วางแผนการเรยี นรโู ดยผเู รียนกำหนดแนวทางการเรยี นของตนเอง เรื่องเวลาเรียน เนื้อหา กิจกรรมการเรยี นรใู นแตละชวง ต้ังแตเ รมิ่ ตน จนส้ินสดุ 4. เลอื กรูปแบบกิจกรรมการเรยี นรู แหลง เรยี นรู และสือ่ การเรยี นรู 5. ในกรณีบางเรื่องไมสามารถเรียนรูไดดวยตนเองทั้งหมด ตองมีผูชวยเหลือซึ่งอาจเปนครู เพอื่ นทพี่ บกลุมรวมกนั ฯลฯ ผเู รยี นจะตอ งกำหนดบทบาทของผูชวยเหลอื การเรยี นรใู หช ดั เจน 6. กำหนดวิธีการตรวจสอบตนเอง วิธีการประเมินผลการเรียนของตนเองรวมกับครู เชน การทดสอบ การสังเกต การสอบถาม เรื่องท่ี 3 ทักษะพ้นื ฐานทางการศึกษาหาความรู ทักษะการแกปญ หาและเทคนคิ การเรียนรู ดวยตนเองทักษะพ้ืนฐานทางการศึกษาหาความรู การเรยี นรดู วยตนเอง จะตอ งมีทกั ษะท่ีสำคญั หลายๆ ดา น เพอ่ื ใหเ กดิ ความรคู วามเขาใจมาก ท่ีสุด ทักษะท่ีสำคญั และจำเปน ตอการเรยี นรู ไดแ ก ทักษะการอาน การอา น คอื การรับรูค วามหมาย จากถอยคำทีอ่ า นในหนังสือ หรือสิง่ พมิ พตาง ๆ การอาน มีหลายประเภท เชน 1. การอานสำรวจ เปนการอานอยางรวดเร็ว เพื่อรูลักษณะโครงสรางของขอเขียน สำนวนภาษา เน้ือเรื่องโดยสังเขป 2. การอานขาม เปนการอานอยางรวดเร็ว โดยเลือกอานขอความเฉพาะบางตอนที่ตรงกับ ความตองการ เชน การอานคำนำ สาระสังเขป บทสรุป 3. การอานผา น เปนการอานแบบกวาดสายตาอยางรวดเร็ว ไปยังขอเขยี น ที่เปนเปาหมาย เชน คำสำคญั ตัวอักษร หรือสัญลักษณ แลว อา นรายละเอียดเฉพาะท่ีตองการ 4. การอานจับประเด็น เปนการอานทำความเขาใจสาระสำคัญ โดยตองสังเกตคำหรือ ประโยคสำคัญ และยอสรปุ บันทกึ ประโยคสำคญั ไว 5. การอานสรปุ ความ เปน การอา นตีความหมายส่งิ ท่ีอาน ใหเ ขาใจชัดเจน แยกสวนประเดน็ หลกั ประเด็นรอง ท่ีสำคัญหรอื ไมส ำคญั ได 6. การอา นวิเคราะหความหมายขอ ความ หลักการอา นที่ดี มีดงั นี้ 1. ตงั้ จุดหมายในการอา นแตละคร้ังใหช ดั เจน 2. อา นหนง่ึ รอบ แลว สรปุ โดยไมเปด หนังสอื 3. ควรมีการบันทึกสาระสำคัญ ทำสัญลักษณ หรือทำเปน Mind Mapping จะทำใหเขาใจ งา ยข้ึน

7 4. มีสมาธิ ใชสติอยูกบั หนังสือ ไมรับรูจ ากสื่อตาง ๆ เชน ปดทีวี คอมพวิ เตอร อินเทอรเน็ต เปน ตน ทักษะการฟง การฟง คือ การรับรูความหมายจากเสียงที่ไดยิน เปนการรับรูขอมูล โดยใชประสาทสัมผสั ทางหู การฟงเพื่อใหเกิดการเรียนรูสิ่งตางๆ จำเปนตองใชความคิดพิจารณา ไตรตรอง และเอาใจใส เปนพเิ ศษ จงึ จะชว ยใหก ารฟง มีประสทิ ธภิ าพ หลักการฟง ทีด่ ี มีดงั น้ี 1. ฟงอยางมจี ดุ มงุ หมาย ผูฟ งที่ดีควรตั้งจดุ มงุ หมายในการฟง 2. มคี วามพรอ มในการฟง ไดแก 1) ความพรอ มทางกาย คือ มีสขุ ภาพสมบูรณ แขง็ แรงไมเ จบ็ ปว ย 2) ความพรอ มทางใจ คือ มีสมาธิ จดจอในการฟง ไมใ จลอย วติ กกังวล 3) ความพรอ มทางสตปิ ญญา คอื เตรยี มตัวใฝหาความรเู ปนพน้ื ฐาน 3. ฟงอยา งกระตือรือรน คอื สนใจและเลง็ เหน็ ประโยชนจากการฟง อยา งแทจ ริงไมใชจ ำใจฟง หรือถูกบงั คับใหฟ ง 4. ฟงอยางไมมีอคติ เพราะความลำเอียง ทำใหแปลเจตนาในการฟงผิดความหมาย หรือคลาดเคลอ่ื นจากที่เปน จรงิ ได ทกั ษะการสงั เกต การสังเกต คอื การดสู ่งิ ท่เี กดิ ขึน้ เกี่ยวกับพฤติกรรม หรอื ปรากฏการณต า งๆ ท่เี กดิ ขึ้น โดยใช ประสาทสมั ผสั คอื ตาดู หูฟง กายสมั ผัส วธิ ีการสังเกต แบง ออกเปน 2 แบบ คือ 1. การสังเกตทางตรง เปนการสังเกตโดยผูถูกสังเกตไดสัมผัสกับบุคคล หรือเหตุการณน้ัน โดยตรง 2. การสังเกตทางออม เปนการสังเกต ที่ผูสังเกตไมไดเฝาดูพฤติกรรม หรือเหตุการณน้ัน ดว ยตนเอง แตอ าศยั ถามจากผูอ่ืนทีไ่ ดสงั เกตมา หลกั การสงั เกตที่ดี มีดังน้ี 1. กำหนดจุดมุงหมายของการสังเกตใหชัดเจน วาตองการสังเกตอะไร สังเกตใคร สังเกต อยา งไร 2. วางแผนขั้นตอนการสังเกตใหเปนระบบ และเตรียมสถานการณไวลวงหนาใหเรียบรอย เตรยี มอุปกรณ เครอื่ งมอื เครอ่ื งใชต างๆ ทจี่ ำเปนใหพ รอ ม เชน ปากกา ดินสอ กลอ งถา ยรปู เปน ตน 3. ศกึ ษาและกำหนดชว งเวลา ที่จะสังเกตใหเหมาะสม 4. สงั เกตทีละเรอ่ื ง ทลี ะประเดน็ จะไดไ มสบั สน และไมค วรรีบรอ น

8 5. ควรบนั ทกึ ขอมูลจากการสังเกตใหเ ร็วท่ีสุด เพราะปลอ ยไวน านอาจลืมได 6. ตรวจสอบความถูกตอ ง ความนาเชอ่ื ถือของขอ มูลท่สี งั เกตได ทักษะการจำ การจำ คือ ความสามารถของสมองในการเก็บขอมูล และเรียกขอมูลออกมาใชซึ่งอาจเปน ระยะส้ันๆ หรอื ยาวนานตลอดชีวิตก็ได การจำ เปนความสามารถเฉพาะตัวที่ตองการการฝกฝน เชน การโยงสิ่งที่ตองจำไปหาส่ิงท่ี จำงายและติดตากวา การแตง ประโยคเดด็ ชวยจำ การจำขอ ความเปน ภาพ เปนตน ทักษะการจดบันทกึ การบันทึก คือ การเขียนขอความที่ไดรับรูไวเปนลายลักษณอักษร เพราะถาใชการจำ อยางเดยี วผูเรยี นอาจรบั เน้ือหาไดไ มครบถวนสมบูรณ การจดบนั ทึกจงึ จำเปนมากสำหรับการเรยี นรู การจดบันทึกที่ดี ควรจดสั้นๆ เฉพาะสวนที่สำคัญ เปนวลี คำสัญลักษณ หรือตัวยอ จดเปน หวั ขอ โดยใชห มายเลข หรอื สัญลกั ษณนำหนาและจดเฉพาะคำสำคัญ ทักษะการแกปญ หา ทักษะการแกปญหา เปนความสามารถในการจัดการกับปญหา ที่เกิดขึ้นในชีวิตได อยางมรี ะบบไมเกดิ ความเครยี ดทางกาย และจิตใจ จนอาจลุกลามเปน ปญหาใหญโตเกนิ แกปญ หา ขนั้ ตอนการแกปญหา แบงเปน 7 ขัน้ ตอน ดังน้ี 1. ทำความเขาใจสถานการณที่เปนปญหา โดยรวบรวมขอมูลที่เกี่ยวของ และทำความ เขา ใจกับเหตุการณ สถานการณน ัน้ 2. กำหนดปญหาใหถูกตองและชัดเจน อาจใชวิธีการเลาเรื่อง หรือการเขียนบรรยาย สภาพปญ หา ดวยถอยคำส้นั ๆ และระบเุ ปาหมาย ที่ตอ งการใหเกิดภายหลงั จากทไ่ี ดแ กไขปญหานนั้ แลว 3. วิเคราะหสาเหตุสำคัญ อาจจะใชวิธีการตางๆ ประกอบดวย การตรวจหาสาเหตุ การเลือกสาเหตทุ ่ีสำคญั ทน่ี ำมาสูปญหานั้น และการระบสุ าเหตุแทจรงิ ของปญหา 4. หาวิธีการแกปญหาใหไดมากที่สุด จากนั้นจึงวิเคราะหความเปนไปไดและลดจำนวน วิธกี ารแกไ ขปญ หาจนคาดวา จะเหลือวิธีที่เกดิ ประสิทธผิ ลมากทสี่ ุด 5. เลือกวิธีการแกไขปญหาที่ดีที่สุด โดยการเปรียบเทียบทางเลือกของการแกไขปญหา ทัง้ หมด แลวประเมินและเลอื กทางเลอื กทด่ี ที ส่ี ุด 6. การวางแผนการปฏิบัติ เปนการกำหนดไววาจะตองทำอะไรบาง แตละขั้นตอนมี กระบวนการเพือ่ แกปญหานนั้ อยา งไร

9 7. ติดตามประเมนิ ผล เปนการตรวจสอบความคืบหนาของการแกปญ หาอยางสม่ำเสมอ เพื่อที่จะไดทราบวา มีปญหาและอุปสรรคใดบางที่แกไขไปแลว หรือยังคงอยูและควรปรับวิธีการ แกป ญ หา หรอื ไม อยา งไร เทคนคิ ในการเรียนรดู วยตนเอง เทคนคิ ทนี่ ิยมใชในการเรียนรดู ว ยตนเอง เชน 1. การบันทึกการเรียนรู คือ บนั ทึกที่ผูเรยี นจัดทำขึ้นเพื่อใชบันทึกขอมูล ความคิดเรื่องราว ตาง ๆ ที่ไดเรียนรู เพื่อเปนแนวทางในการศึกษาเพิ่มเติมใหกวา งไกลออกไป หรือการนำไปประยุกตใช ในชวี ติ ประจำวัน 2. การทำรายงาน เปนการนำขอมูลความรูที่ไดไปศึกษาคนความาวิเคราะหสังเคราะห ใหถ ูกตอง และเรียบเรียงอยางมแี บบแผน ความยาวของรายงานขน้ึ อยูกบั ขอบเขตของหัวขอรายงาน 3. ทำสัญญาการเรียนรู เปนการทำขอตกลงที่ผูเรียนไดทำไวก ับครู วาเขาตองปฏิบัตอิ ยา งไร บางในการเรียนรูของตนเอง เพื่อใหบรรลุเปาหมายการเรียนรูที่กำหนดไวสำหรับครู สัญญาการเรยี นรู มไี วเ พ่ือติดตาม ตรวจสอบความกา วหนา การเรียนของผเู รียน 4. สรางหองสมุดของตนเอง เปนการรวบรวมรายชื่อ ขอมูลแหลง ความรูตาง ๆ ที่คิดวาจะ เปนประโยชนตรงกับความสนใจ เพอื่ ใชศกึ ษาคน ควา ตอ ไป 5. หาแหลงความรูในชุมชน ไวเปนแหลงคนควาหาความรูทีต่ องการ แหลงความรูในชุมชน มีหลายประเภท อาจเปนผูรู ผูชำนาญในอาชีพตาง ๆ หองสมุดประชาชน หองสมุดโรงเรียน ศูนยการเรยี นชุมชน เปนตน 6. หาเพื่อนรวมเรียน หรือคูหูเรยี นรู ซึ่งควรเปนผูทีม่ ีความสนใจ ท่ีจะเรียนรูในเรื่องเดยี วกัน หรือคลายกนั และตอ งสามารถติดตอ แลกเปลี่ยนเรียนรูรวมกนั ประสานงานกันไดดวยวธิ ีการตาง ๆ ได อยา งสะดวก รวดเรว็ 7. เรยี นรูจากการฝกฝนและปฏิบตั ิจริง ซึ่งจะกอใหเกิดความรแู ละประสบการณทกั ษะความ ชำนาญท่ีเปนประโยชน โดยเฉพาะในรายวิชา หรือเรื่องทผี่ เู รยี น มจี ุดมุง หมายใหตนเองทำได ปฏิบตั ิได เรอื่ งที่ 4 ปจ จัยทีท่ ำใหก ารเรยี นรูด วยตนเองประสบความสำเรจ็ ปจ จัยท่เี กีย่ วขอ งกบั การเรยี นรดู วยตนเอง ท่ีมสี ว นทำใหก ารเรยี นรดู วยตนเอง ประสบ ความสำเร็จ คอื ปจ จยั ภายในตวั ผเู รยี น และปจ จัยภายนอก ปจจยั ภายในตวั ผเู รียน ไดแก 1. แรงจงู ใจในตัวผเู รยี น เปนการเรียนรตู ามความสนใจ ความพอใจของตนเอง 2. การรบั รคู วามสามารถของตนเอง มีผลตอ ความมั่นใจในตนเองวา สามารถเรียนรไู ด

10 3. ความพรอมในการเรียนรูดวยตนเอง คนที่มีความพรอมในการเรียนรูจะมีคุณลักษณะ 8 ประการ คอื 1) เปด โอกาส และแสวงหาโอกาสในการเรยี นรู 2) มที ัศนคตทิ ด่ี ตี อ ตนเอง มคี วามเช่ือมน่ั วา ตนเองเปนผูทมี่ ศี ักยภาพ คอื เปนคนมองวา ตนเองแสวงหาได เรียนรไู ดแ ละแกป ญ หาได 3) มคี วามคิดรเิ ร่มิ และเรยี นรไู ดดว ยตนเอง 4) มวี นิ ยั ในตนเอง มคี วามรบั ผดิ ชอบตอ ตนเอง รับผิดชอบตอ การเรยี นรขู องตนเอง 5) รักการเรียน สนใจ ใฝรู ใฝเรียนตอส่ิงท่อี ยูรอบตัวเสมอ คือ สนใจ ใหความใสใจกบั เร่ืองใหม ๆ เร่อื งทีต่ นยังไมร ู หรอื รนู อย เปนตน 6) มคี วามคดิ เชิงบวก คดิ ริเรม่ิ สรางสรรค คอื คิดวาส่งิ ทตี่ นเองทำเปน เรือ่ งท่ีดเี ปนสงิ่ ทีม่ ี ประโยชนตอตนเองและสังคม 7) สามารถใชทักษะการศึกษาหาความรู ไดอยางดี เชน ทักษะการอาน ทักษะการเรียน ทกั ษะการจดบนั ทกึ เปนตน 8) สามารถใชท ักษะการแกป ญหาไดอ ยางดี เชน เมื่อเจอปญ หาจะไมทอ ใจ สามารถวเิ คราะห ปญ หา สาเหตขุ องปญหา แสวงหาวิธกี าร และดำเนนิ การแกปญ หาไดอ ยา งเปน ระบบ 4. มีเจตคติที่ดีตอการเรียนรูดวยตนเอง คือ เห็นวาการเรียนรูตลอดชีวิตเปนสิ่งสำคัญ การเรยี นรทู ำใหเกดิ การพัฒนาปญญา และนำไปสูการพฒั นางาน พัฒนาคุณภาพชีวติ ปจจัยภายนอก 1. บรรยากาศแวดลอมตัวผูเ รียน จะตองเปนบรรยากาศที่เอ้ืออำนวยตอการสรางความคิด ริเร่มิ สรางสรรค และการเรยี นรู 1) ตัวบุคคล เชน ครูผูสอน เพื่อน ครอบครัว ที่มีสวนชวยใหแรงจูงใจและการสนบั สนุน ดานตาง ๆ 2) ดานสังคม สิ่งแวดลอ ม เชน กลมุ องคก รชมุ ชน นโยบาย หรอื โครงการพฒั นาตาง ๆ 2. การมแี หลง เรยี นรูท่ีหลากหลาย มคี วามพรอมและสะดวกสำหรบั การเรยี นรู 3. การมีเทคโนโลยีสารสนเทศที่ทันสมัย และมีจำนวนเพียงพอ สามารถเขาถึงและใชได สะดวกและรวดเร็ว อยางไรก็ตาม ความสำเร็จของการเรียนรูดวยตนเองนั้น อยูที่ตัวผูเรียนที่ตองมีวินัยความ มุงมัน่ และนิสัยใฝเ รยี น ใฝร ู

11 บทท่ี 2 การใชแ หลง เรียนรู ปจจุบันมีความรูใหมเกิดขึ้นตลอดเวลา มนุษยจึงจำเปนตองเรียนรูสิ่งใหมๆ ที่เกิดขึ้นเพื่อให สามารถปรับตัว และดำรงชีวิตไดอยางมีความสุข โดยเฉพาะการเรียนรูจากสิ่งแวดลอมในชุมชน จะเปนแหลง ใหความรู และประสบการณท ่ีเอ้ือตอการเรียนรู เร่อื งท่ี 1 ความหมาย ความสำคญั ของแหลง เรียนรู ความหมายของแหลง เรยี นรู แหลงเรียนรู หมายถึง สถานท่ี แหลงขาวสารขอมูล สารสนเทศ แหลงความรูท างวิทยาการ ภูมิปญญาชาวบา น และประสบการณ ที่สนับสนุนสง เสรมิ ใหผ ูเรยี นเกิดการเรยี นรู ความสำคญั ของแหลงเรียนรู แหลง เรียนรมู ีความสำคญั ดังตอไปน้ี 1. เปน แหลงทีม่ สี าระเน้ือหา ที่เปน ขอมูลความรู ใหม นุษยเกดิ โลกทศั นท ก่ี วางไกล กวาเดมิ 2. เปนสือ่ การเรยี นรสู มัยใหม ท่ใี หท ง้ั สาระ ความรู กอใหเ กดิ ทกั ษะ และชวยใหเกิดการ เรยี นรูไดเ รว็ และมากยงิ่ ขน้ึ 3. เปนแหลง ชวยเสริมการเรยี นรขู องการศึกษาประเภทตา งๆ ทัง้ การศกึ ษาในระบบ การศกึ ษานอกระบบ และการศกึ ษาตามอัธยาศัย 4. เปนแหลงการเรียนรูต ลอดชวี ติ ทบี่ ุคคลทุกเพศ ทุกวยั ทุกระดบั ความรู สามารถ เรียนรไู ดดวยตนเองตลอดเวลา 5. เปนแหลงทีม่ นุษยส ามารถเขาไปปฏสิ มั พันธ ในการหาความรจู ากแหลงกำเนิด หรอื แหลงตนตอของความรู เชน โบราณสถาน โบราณวัตถุ พันธุไม พันธุสัตว สภาพชีวิตความเปนอยูตาม ธรรมชาติ ของสตั ว เปนตน 6. เปน แหลง ทีม่ นษุ ยสามารถเขา ไปปฏิสมั พนั ธ ใหเกิดประสบการณตรง หรอื ลงมอื ปฏิบัตไิ ดจริง เชน การประดิษฐเครื่องใชตางๆ การซอมเครื่องยนต เปนตน ชวยกระตุนใหเกดิ การสนใจ ความใฝร ู 7. เปน แหลง ท่มี นษุ ยส ามารถเขา ไปปฏสิ ัมพันธ ใหเ กดิ ความรเู กี่ยวกบั วทิ ยาการใหม ท่ีไดรับการคิดคนขึ้น และยังไมมีของจริงใหเห็น เชน การดูภาพยนตร วิดีทัศน หรือสื่ออื่น ๆ ในเรื่อง เก่ียวกับการประดิษฐค ดิ คน สง่ิ ตา ง ๆ ข้ึนมาใหม 8. เปนแหลง สง เสริมความสัมพันธอ ันดี ระหวา งคนในทองถิน่ กับผศู กึ ษา ในการทำ กิจกรรมรวมกัน ชวยสรางความรูสึกวาเปนสวนหนึ่งของการมีสวนรวม เกิดความตระหนัก และเหน็ คณุ คาของแหลง เรยี นรู

12 9. เปน ส่ิงท่ชี ว ยเปลีย่ นทศั นคติ คานยิ ม ใหเกดิ การยอมรบั สง่ิ ใหม แนวความคิดใหม เกิดจินตนาการ และความคิดสรางสรรคก บั ผเู รยี น 10. เปนการประหยดั เงนิ ของผเู รยี น หากใชแหลงเรยี นรขู องชมุ ชนใหเกิดประโยชนสูงสดุ ประเภทของแหลง เรยี นรู 1. ประเภทของแหลงเรียนรู แบงตามลักษณะกายภาพและวัตถุประสงค เปน 5 กลมุ ดงั นี้ 1) กลุมบริการขอมูล ไดแก หองสมุด ศูนยการเรียน อุทยานวิทยาศาสตร ศูนยว ิทยาศาสตรเพื่อการศึกษา สถานประกอบการ 2) กลมุ งานศิลปวฒั นธรรม ประวัตศิ าสตร ไดแก พิพธิ ภัณฑ อทุ ยานประวตั ศิ าสตร อนสุ รณส ถาน อนสุ าวรีย ศูนยวัฒนธรรม หอศลิ ป ศาสนสถาน 3) กลุมขอ มลู ทองถ่นิ ไดแ ก ภูมปิ ญ ญา ปราชญชาวบาน สื่อพ้นื บา น แหลงทอ งเทยี่ ว 4) กลุมสื่อ ไดแก วิทยุ วิทยุชุมชน หอกระจายขาว โทรทัศน เคเบิลทีวี อินเทอรเน็ต สื่ออเิ ลก็ ทรอนิกส หนังสืออเิ ล็กทรอนิกส (e-book) 5) กลุม สนั ทนาการ ไดแก ศูนยก ฬี า สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร ศนู ยน นั ทนาการ 2. ประเภทของแหลง เรยี นรู จำแนกตามลักษณะ มี 6 ประเภท ดงั นี้ 1) แหลงเรียนรูประเภทบุคคล หมายถึง บุคคลที่มีความรู ความสามารถ ในดา นตาง ๆ ที่ สามารถถายทอดความรู ท่ตี นมีอยใู หผ ูสนใจ หรอื ผตู องการเรยี นรู ไดแก บคุ คลที่มีทักษะ ความเชีย่ วชาญ ในสาขาวิชาชีพตางๆ รวมทั้งผูอาวุโส ที่มีประสบการณ พัฒนาเปนภูมิปญญาทองถิ่น ปราชญชาวบา น ภูมิปญญาชาวบาน และภูมิปญ ญาไทย 2) แหลงเรียนรูประเภทธรรมชาติ หมายถึง สิ่งตางๆ ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ และใหประโยชนตอมนุษย เชน ดนิ น้ำ อากาศ พชื สัตว ปา ไม แรธาตุ เปนตน แหลงเรียนรูประเภทนี้ เชน อทุ ยาน วนอุทยาน เขตรกั ษาพันธสุ ตั วป า สวนพฤกษศาสตร ศูนยศ ึกษาธรรมชาติ เปน ตน 3) แหลงเรียนรูประเภทวัตถแุ ละสถานที่ หมายถึง อาคาร สิ่งกอสราง วัสดุอุปกรณและ สิ่งตางๆ เชน หองสมุด ศาสนสถาน ศูนยการเรียน พิพิธภัณฑ สถานประกอบการตลาด นิทรรศการ สถานทท่ี างประวตั ศิ าสตร เปน ตน 4) แหลงเรียนรูประเภทสื่อ หมายถึง สิ่งที่ติดตอใหถึงกัน หรือชักนำใหรูจักกันทำหนาท่ี เปนสื่อกลางในการถายทอดเนื้อหา ความรู ทักษะและเจตคติ ไปสูทุกพื้นที่ของโลกอยางทั่วถึง และตอ เนือ่ ง ทงั้ สอ่ื สิ่งพิมพ และส่ืออเิ ล็กทรอนกิ ส ที่มที ง้ั ภาพและเสยี ง 5) แหลงเรียนรูประเภทเทคนิค สิ่งประดษิ ฐคิดคน หมายถึง สิ่งที่แสดงถึงความกาวหนา ทางเทคโนโลยี และนวัตกรรมดานตาง ๆ ซึ่งเปน สิ่งประดิษฐคิดคน หรือทำการพัฒนาปรับปรุง ชว ยให

13 มนุษยเรียนรูถึงความกาวหนา เกิดจินตนาการ แรงบันดาลใจในการสรางสรรคทั้งความคิด และสิง่ ประดษิ ฐตาง ๆ 6) แหลงเรียนรูประเภทกิจกรรม หมายถึง การปฏิบตั ิการดา นวัฒนธรรม ประเพณีตาง ๆ การปฏิบัติงานของหนวยราชการ ตลอดจนความเคลื่อนไหว เพื่อแกปญหาและปรับปรุงพัฒนาสภาพ ตาง ๆ ในทองถิ่น การเขาไปมีสวนรวมในกิจกรรมตางๆ เหลานี้ จะทำใหเกิดการเรียนรูที่เปนรูปธรรม เชน ประเพณีงานทอดกฐิน งานบุญ การรณรงคปองกันยาเสพติดการสงเสริมการเลือกตั้งตามระบอบ ประชาธปิ ไตย การรณรงคค วามปลอดภัยของเดก็ และสตรใี นทองถ่นิ เปนตน เร่อื งที่ 2 การเขาถงึ และการเลือกใชแหลงเรียนรู การเขา ถงึ และการเลือกใชแ หลงเรยี นรู แหลง เรยี นรูรอบตัวเรามีหลากหลายประเภท การทีจ่ ะเขาถงึ แหลงเรียนรตู ามทต่ี องการ และ นำความรูไปปฏิบัติ เพื่อประโยชนของตนเอง ครอบครัว และชุมชน ผูเรียนตองทราบความตองการ ของตนเองกอน เปน อันดบั แรก 1. เลอื กใชแ หลง เรียนรทู อ่ี ยใู กลบาน และชุมชนกอน เพอื่ ประหยัดคา ใชจ า ยและเวลาท่ีใช ใน การเดินทาง นอกจากนี้ แหลง เรยี นรใู นชุมชนใหความรูเ กี่ยวขอ งกบั วถิ ีชวี ติ มากกวา แหลงเรียนรทู ่วั ไป 2. ควรศกึ ษาการดำเนนิ งานของแหลงเรยี นรนู นั้ ๆ ดงั นี้ 1) องคความรูทม่ี ีในแหลงเรยี นรูน ั้น คืออะไร 2) กลุมเปาหมายของแหลง เรยี นรู คอื ใคร 3) รปู แบบ เทคนิค วธิ กี ารในการจดั การเรียนรู มีวธิ กี ารอยา งไร 4) แหลง เรยี นรนู น้ั ดำเนินการโดยมวี ตั ถปุ ระสงค เพื่ออะไร 5) อื่นๆ เชน คาใชจาย คาธรรมเนียมการใชแหลงเรียนรู กฎเกณฑ ระเบียบในการใช แหลงเรียนรู เปน ตน 3. ควรศกึ ษาขอดี ขอเสีย ขอจำกดั ของแหลง เรยี นรปู ระเภทตา งๆ 4. ควรวางแผนการเรยี นรู หรอื วางแผนการใชแ หลงเรยี นรู ดงั น้ี 1) วางแผนการเดินทาง กรณแี หลง เรยี นรอู ยูไกล 2) วางแผนเตรียมการ เรื่องวัสดุ เครื่องมือ อุปกรณการเรียนรู เชน ดินสอ ปากกา กลอ งถายรูป เทปบันทึกเสยี ง เปนตน 5. ควรพัฒนาทักษะในการใชสื่อการเรียนรูประเภทตางๆ เนื่องจากปจจุบัน มีการใชสื่อ ที่หลากหลายขึ้น นอกจากครูผูสอนและหนังสือแลว ยงั มีสื่อประเภทอื่น ๆ อีก เชน สื่ออิเล็กทรอนิกส คอมพิวเตอร อินเทอรเ นต็ 6. ควรเรยี นรูแบบบูรณาการความรูทเ่ี ก่ียวขอ งตา งๆ เขากบั ความรทู ่ีไดจ ากแหลงเรียนรู

14 7. ควรจดบนั ทึก เก็บรวบรวมขอมูล สอ่ื การเรยี นรู แลวนำมาจดั หมวดหมูอ ยางเปน ระบบ 8. ควรสรุปองคความรู ที่ไดจากการเรียนรูในแหลงเรียนรู และประเมินตนเองวาตรงกับ วตั ถุประสงคท่ตี ัง้ ไวหรือไม ประโยชนของแหลง เรยี นรู การเรียนการสอนโดยใชแหลง เรยี นรู มีประโยชนห ลายดาน ดงั นี้ 1. เปนแหลงรวมขององคความรูอ ันหลากหลาย พรอมจะใหผูเ รียนเขาไปศึกษาคนควาดวย กระบวนการจดั การเรยี นรู ท่แี ตกตางกันของแตล ะบุคคล และเปน การสงเสริมการเรยี นรูตลอดชีวิต 2. เปนแหลงเชื่อมโยงใหสถานศึกษา และชุมชนมีความสัมพันธและใกลชิดกันทำใหคนใน ชมุ ชนมสี วนรว มจดั การศึกษาแกบุตรหลานของตน 3. เปนแหลงเรียนรูที่ทำใหผูเรียนเกิดการเรียนรูอยางมีความสุข เกิดความสนุกสนาน และมีความสนใจทจี่ ะเรยี น ไมเกิดความเบอ่ื หนาย 4. ทำใหผูเรียนเกิดการเรียนรูจากการไดคิด ไดปฏิบัติ และสรางความรูดวยตนเอง ขณะเดียวกัน กส็ ามารถเขารวมกจิ กรรมและทำงานรว มกับผอู ่นื ได 5. ทำใหผูเ รียนไดรับการปลูกฝง ใหรู และรักทองถ่ินของตนเอง มองเห็นคุณคาและตระหนัก ถงึ ปญ หาในชุมชนของตน พรอมที่จะเปนสมาชกิ ที่ดขี องชมุ ชนท้งั ในปจ จบุ ันและอนาคต เรือ่ งท่ี 3 บทบาทหนาทแ่ี ละการบรกิ ารของแหลง เรียนรู บทบาทและหนาท่ขี องหอ งสมดุ หองสมดุ ประชาชน มบี ทบาทหนา ท่แี ละบริการ ดังนี้ 1. บทบาทและหนาที่ทางการศึกษา หองสมุดประชาชนเปนแหลงใหการศึกษานอกระบบ โรงเรยี น มีหนา ทใี่ หก ารศึกษาแกประชาชนท่ัวไป ทุกระดับการศึกษา 2. บทบาทและหนาที่ทางวัฒนธรรม หองสมุดประชาชนเปนแหลงสะสมมรดกทางปญญา ของมนษุ ย ถายทอดเปนวฒั นธรรมทอ งถนิ่ ท่ีหอ งสมุดต้งั อยู 3. บทบาทและหนาที่ทางสงั คม หองสมุดประชาชนเปนสถาบันสังคม ไดรับเงินอดุ หนุนจาก รฐั บาลและทองถิน่ มาดำเนนิ กิจกรรม จงึ มหี นาทีแ่ สวงหาขาวสารขอ มูล ท่มี ีประโยชนม าบริการประชาชน 4. สวนการใหบริการ หองสมุดประชาชนใหบริการภายในหองสมุดและภายนอกหองสมุด บริการทสี่ ำคัญมดี ังน้ี 1) บริการอาน เปนบริการ เพื่อใหผูใชไดคนควา หาความรูภายในหองสมุด จากวัสดุ หองสมุดทกุ ชนดิ ตามความตอ งการ และความสนใจของแตละคน โดยการอา น ดู และฟง 2) บริการยืม – คืน คือ การอนุญาตใหผูใช ทีเ่ ปนสมาชิกของหองสมุด ยืมวัสดอุ อกจาก หองสมุดได ตามระเบียบการใหบริการยมื - คืน ที่หองสมดุ ไดกำหนดไว

15 3) บริการหนังสอื อา งอิง 4) บริการเอกสารสนเทศ หรือบรกิ ารตอบคำถามและชว ยคน ควา มที ้งั บริการตอบคำถาม ทัว่ ๆ ไป และคำถามวชิ าการทตี่ องใชเวลาคนควา 5) บริการใหขอมูลเกี่ยวกับเอกสารการวิจัย หรือบรรณานุกรม ประกอบหลักสูตร การศึกษาพ้ืนฐานและการศกึ ษาอื่นๆ 6) บริการสอนการใชหองสมุด ฝก ปฏิบัตงิ านเกยี่ วกับการใชหองสมุดแกนักเรียนนักศึกษา และผสู นใจทวั่ ไป 7) บริการสบื คน สารนเิ ทศ คือ การสืบคนขอมูล ขาวสาร ขอเท็จจริงตา งๆ อยางละเอียด ลึกซึ้งโดยมุงเนนใหผูใชไดรับสารนิเทศอยางสะดวก ถูกตอง รวดเร็ว ตามความตองการโดยการสืบคน ขอมลู ภายในหองสมุด หรอื สบื คนขอ มลู แบบออนไลน 8) บริการหองสมุดเคลื่อนที่ (Mobile Library Service) คือ การจัดทำหองสมดุ เคล่ือนท่ี ไปใหบริการตามสถานที่ตางๆ หรือทองถิ่นหางไกล ที่ประชาชนมาใชหองสมุดไมสะดวก เปนการ ใหบรกิ ารภายนอกหองสมุด เรือ่ งท่ี 4 กฎ กตกิ า เงื่อนไขตางๆ ในการขอใชบรกิ ารแหลง เรยี นรู แหลงเรียนรูตางๆ ไมวาจะเปนศูนยการเรียนรูชุมชน หรือหองสมุด เปนหนวยงานบริการที่ เกี่ยวของกับผูใชจำนวนมาก ดังนั้น เพื่อใหเกิดความเปนธรรมแกผูรับบริการ แหลงเรียนรูจึงตองมี ระเบียบ เพื่อใหทุกคนปฏิบัติ อันจะทำใหเกิดความเสมอภาค ในขณะเดียวกันผูรับบริการก็จะตองมี มารยาทใหเกียรติแกสถานที่ดวย มารยาทในการใชแหลงเรียนรู จึงเปนสิ่งจำเปน ที่จะตองไดรับความ รว มมือจากผูเขาใชบ ริการ เพือ่ ใหบรรยากาศในแหลงเรยี นรูมคี วามเรยี บรอ ย นาเขา ใชบริการ ระเบียบและมารยาทการใชแ หลง เรียนรู หมายถงึ ขอ บงั คบั ใหป ฏบิ ตั ิ หรือขอ พงึ ปฏบิ ตั ซิ ึ่งเกิดจาก จติ สำนึกทดี่ ี ในการปฏิบัติตนของผใู ชบริการ เพ่ือความสงบ เรยี บรอ ย เมื่อเขาใชบ รกิ าร กฎ กตกิ า การเขา ใชบรกิ ารหอ งสมุด มีขอ ควรปฏิบตั ิ ดงั น้ี 1. สมัครเปนสมาชิกหองสมุดประชาชน โดยไมเสียคาใชจาย และนำบัตรประจำตัวไปดว ย ทุกครง้ั 2. แตง กายสุภาพเรียบรอ ย 3. ไมค วรคยุ หรอื สงเสยี งดงั ในหองสมุด 4. ใชหอ งสมดุ เพือ่ การศกึ ษา คน ควา อยา งแทจ ริง หา มใชเ พื่อการอ่ืน เชน รับประทานอาหาร นอนหลับ หรอื ทำกจิ กรรมกลมุ โดยไมไดรบั อนุญาต เปน ตน 5. ไมควรนำกระเปา หรอื สัมภาระเขาไปในหองสมดุ 6. กอนนำหนงั สือออกจากหอ งสมดุ ตอ งใหเจา หนาท่ตี รวจหลกั ฐานการยมื กอนทกุ คร้งั

16 7. หนังสอื ทีอ่ า น หรือใชแ ลว ใหน ำไปเก็บบนช้ันพักหนงั สือ ทเ่ี ตรียมไวใ ห 8. เมื่อลุกจากท่ีน่ังอานหนงั สอื ควรเลือ่ นเกาอี้เกบ็ ใหเ รยี บรอ ย เร่ืองที่ 5 ทักษะการใชข อ มูลสารสนเทศจากหองสมุดประชาชน หองสมุดเปนแหลงรวบรวมความรู ทุกประเภท ทุกแขนง เปนขุมทรัพยแ หงความรู ที่มีคุณคา มหาศาล ผูที่ใชหองสมุดเปนประจำจะเปนคนที่มีความรอบรูในเรื่องตาง ๆ ที่ลึกซึ้งและกวางไกล ทันเหตุการณ หองสมุดยงั ชวยปลกู ฝง นิสยั รักการอาน เกิดทักษะในการแสวงหาความรดู ว ยตนเอง ทำให เปนบุคคลแหงการเรียนรู อยางไรก็ตาม แมวาจะใชหองสมุดเปนประจำ มีการสืบคนขอมูลตางๆ อยู เสมอ ก็จะไมไดประโยชนอยางเต็มที่ หากผูสืบคนไมมีระบบจัดเก็บขอมูล ไมมกี ารนำขอมูลเหลานั้นมา นำเสนอในรปู แบบ ทเ่ี รียกกันวา รายงาน การเตรยี มตัวกอนไปหองสมดุ ควรเตรยี มตัว ดงั นี้ 1. วางแผนการใชเวลาของตนเอง 2. เตรยี มปากกา สมดุ จดขอ มูล 3. เตรียมประเด็นความรทู ่ตี องการ 4. เตรยี มบัตรประชาชน บัตรสมาชิกหอ งสมดุ ไปดวย การเรียนรใู นหองสมดุ ควรปฏบิ ัติ ดังน้ี 1. ปฏบิ ตั ิตนตามระเบยี บของหอ งสมุด และมมี ารยาทในการใชหอ งสมดุ 2. เลือกหนงั สอื ทีต่ อ งการ หากไมทราบวาอยูทใ่ี ด ใหถามบรรณารกั ษ หรือเจา หนา ทีห่ อ งสมดุ 3. จดบนั ทกึ ความรทู ไ่ี ด 4. จดชื่อหนงั สือ ชื่อผูแตง หนังสือ ป พ.ศ. ท่ีพิมพ สถานที่พมิ พ จำนวนหนาเลขหนาที่อาน เพอื่ ใชอางองิ ความรู วิธกี ารสบื คน ขอมูลสารสนเทศจากหอ งสมุด การเขาถึงขอมูลรวมของสื่อตางๆ ที่ใหบริการในหองสมุด สามารถสืบคนได 2 วิธี คือ การสืบคน ดว ยคอมพวิ เตอรและการสืบคนดว ยตูบตั รรายการ 1. การสบื คน ดว ยคอมพิวเตอร หอ งสมุดประชาชนจัดเครอื่ งคอมพิวเตอรไวบรกิ ารสืบคนส่ือ ท่ตี อ งการและสนใจ โดยใชโปรแกรมบริการงานหอ งสมดุ หรือ PLS (Public Library Service) ท่ีสามารถ คนหาไดจ ากชื่อหนังสือ/สื่อ ชอ่ื ผูแตง หรือผจู ดั ทำ และหวั เร่อื ง หรอื คำสำคัญที่เปน สาระหลกั ของส่อื การเตรยี มตวั กอ นการคน หา 1. ผูคนตองทราบวาตนเอง ตองการคนหาขอมูลเกี่ยวกับเรื่องใด และตองมขี อมูลประกอบ ในการคนหา เชน ชอื่ ผแู ตง ช่ือสงิ่ พิมพ หากไมร ูชอ่ื ผแู ตง ชอ่ื ส่งิ พิมพควรกำหนดคำคนหรอื หัวเร่ืองท่ีจะใช คน หา เปน ตน

17 2. ตองรูจกั วิธกี ารใชฐ านขอ มูล หรือเครื่องมือท่ีใชคนหา และรูจักวิธกี ารจดั การผลลัพธ เชน การบันทึก การสง่ั พิมพ การสงขอมูลทาง E-mail การจัดการรายการบรรณานุกรม เปนตน 3. ตอ งรจู ักวธิ ีการใชหอ งสมดุ และการหาหนงั สอื บนชนั้ ผูคนตอ งรวู ธิ กี ารใชหองสมุด 4. เรียนรู กฎ กติกา มารยาทในการใชแหลงสารสนเทศ ฐานขอมูล หรือเครื่องมือคนหา เนือ่ งจากปจจุบัน มผี ใู ชบรกิ ารบางสว น ยงั ใชหองสมดุ ไมเปน ไมรจู ักระเบยี บ ฯ วิธกี ารสบื คน ขอ มูลโดยท่ัวไป เปน การคนหาสารสนเทศอยางงาย ๆ ไมซ บั ซอ น โดยใชคำโดด ๆ หรือผสมเพยี ง 1 คำ สบื คน ขอมูล โดยสวนใหญก ารคน หาแบบงา ยจะมีทางเลอื กในการคนหา ไดแ ก 1. ชือ่ ผแู ตง เปน การคนหาโดยใชช ่ือของบคุ คล กลมุ บคุ คล หรอื ชื่อหนว ยงาน/องคกรที่ เปนผูแตง หรือเขียนหนังสือ บทความ งานวิจัย วิทยานิพนธ หรือทรัพยากรสารสนเทศนั้น ๆ ซึ่งมี หลกั การคน หางา ยๆ ดงั น้ี ชื่อผูแตงคนไทย เปนการคนหาชื่อบุคคล ใหตัดคำนำหนาชื่อออก หรือหากเปนบุคคลที่มี บรรดาศักดห์ิ รือฐานันดรศักด์ิ ใหคน ดว ยชื่อ และตอทา ยดว ยบรรดาศักดหิ์ รือฐานันดรศกั ดิ์ เชน - นางสาวอุษา เทยี นทอง ช่ือทีใ่ ชคน อษุ า เทียนทอง(ใหต ัดคำนำหนา ชื่อออก) - ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช ชื่อที่ใชคน คึกฤทธิ์ ปราโมช, ม.ร.ว.(ใหเอาบรรดาศักดิ์ หรือ ฐานันดรศกั ด์ิ มาตอทา ยช่อื ) ผแู ตง ทเี่ ปนหนวยงาน/องคก ร ใหคน หาตามชื่อหนว ยงาน หรือช่อื องคกรนน้ั เชน การคนหา ช่ือหนว ยงาน ทีม่ ีทั้งหนวยงานใหญและหนวยงานยอย ใหคนหาโดยใชชือ่ หนวยงานใหญกอน แลวตาม ดวยช่ือหนวยงานยอย ถา เปน ช่ือยอ เมื่อคน หาใหใชชือ่ เตม็ เชน - สำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยขอนแกน ชื่อที่ใชคน คือ มหาวิทยาลัยขอนแกน. สำนกั วิทยบริการ - ททท. ชอื่ ทใ่ี ชค น คอื การทอ งเท่ียวแหงประเทศไทย 2. ช่ือเร่ือง เปนการคนหาขอมูล ดวยชื่อเรื่อง เชน ช่ือหนงั สือ นวนิยาย ชื่องานวจิ ยั การคน โดยใชชื่อเรื่องนี้ เปนการคนหาแบบเจาะจง ดังนั้น ผูคนตองรูจักชื่อเรื่อง เชนเรื่อง การดูแลสุขภาพ ผูสงู อายุ อนิ เทอรเ น็ตสำหรับผูเ ริ่มตน เปนตน 3. คำสำคัญ เปน การคนหาดวยคำ หรือวลีที่กำหนดขึ้นมา เพื่อใชแทนเรื่องท่ีตองการคนหา โดยทว่ั ไปคำสำคญั จะมีลกั ษณะ ส้ัน กะทดั รดั ไดใ จความ มคี วามหมายเปน คำนามหรือเปนศพั ทเฉพาะใน แตละสาขาวิชา เชน หนังสือ เรื่อง สมุนไพรในอุทยานแหงชาติภาคใต คำสำคัญที่ใชคน ไดแก “สมุนไพร” หรือ “อุทยานแหง ชาต”ิ หรอื “ภาคใต”

18 2. การสืบคนดวยตูบัตรรายการ โดยหองสมุดประชาชนจัดทำบัตรรายการของสือ่ ความรูทุก ประเภท ทุกชนิด ลงในบัตรรายการใสไ วในลิ้นชักของตูบัตรรายการ โดยจัดแยกเปนหมวดหมูไว ระบบ หมวดหมูท ใ่ี ชก นั มาก คือ ระบบทศนิยม ดิวอ้ี ซง่ึ มีการจดั หมวดหมูหนงั สอื ดังน้ี 000 เบ็ดเตล็ดหรือความรทู ัว่ ไป 100 ปรชั ญา 200 ศาสนา 300 สงั คมศาสตร 400 ภาษาศาสตร 500 วทิ ยาศาสตร 600 วทิ ยาศาสตรประยกุ ตและเทคโนโลยี 700 ศลิ ปกรรมและการบันเทิง 800 วรรณคดี 900 ประวัติศาสตรแ ละภูมิศาสตร บทที่ 3 การจัดการความรู ในปจจุบันและอนาคต โลกปรบั ตัว เขาสกู ารเปน สงั คมแหงการเรยี นรู ซงึ่ ความรกู ลายเปนปจจัย สำคัญ ในการพัฒนาคน ทำใหคนสามารถ แสวงหาความรู พัฒนาและสรางองคความรูอยางตอเนื่อง เพื่อนำพาตนเอง สูความสำเรจ็ การจดั การความรู จงึ มลี กั ษณะกิจกรรมเปนวงจรเรยี นรตู อ เน่อื งสม่ำเสมอ เปาหมายการจดั การความรคู ือ การพฒั นางาน และพฒั นาคน เรอ่ื งที่ 1 ความหมาย ความสำคัญ และหลักการของการจดั การความรู ความหมายของการจดั การความรู การจัดการความรู (Knowledge Management) หมายถึง การจัดการกับความรู ประสบการณ ที่มีอยูในตัวคน และนำความรูมาแบง ปน ใหเกิดประโยชนตอตนเองและองคกรดวยการ ผสมผสานความสามารถของคนเขาดว ยกันอยางเหมาะสม มเี ปาหมายเพอื่ การพฒั นางาน พัฒนาคน และ พฒั นาองคก รใหเปน องคก รแหง การเรยี นรู ความสำคญั ของการจดั การความรู การจัดการความรูที่มีอยูในตัวบุคคล โดยเฉพาะบุคคลที่มีประสบการณในการปฏิบัติงาน จนประสบผลสำเร็จ กระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู ระหวางคนกับคน หรือกลุมกับกลุมจะกอใหเกิด การยกระดับความรู ที่สงผลตอเปาหมายของการทำงาน นั่นคือ เกิดการพัฒนาประสิทธิภาพของงาน คนเกดิ การพัฒนาและสง ผลตอเน่ืองไปถึงองคก ร เปน องคกรแหงการเรียนรู

19 หลักการของการจัดการความรู การจัดการความรเู พือ่ ใหบ รรลุเปา หมายเรื่องใดเรือ่ งหนง่ึ มีหลักการสำคัญ 4 ประการ คือ 1. ใหคนหลากหลาย ทั้งดานทักษะ วธิ ีคิด มาทำงานรวมกันอยา งสรางสรรค 2. รวมกันพฒั นาวิธกี ารทำงานรูปแบบใหมๆ 3. ทดลองและเรยี นรู เพือ่ ใหไ ดว ธิ กี ารทำงานแบบใหม 4. นำเขาความรูจากภายนอกอยางเหมาะสม โดยผนวกกับความรูเดิม เปนความรูใหม ที่ตนเองตอ งการ เรอ่ื งที่ 2 กระบวนการจดั การความรู กระบวนการจัดการความรู เปนกระบวนการแบบหนึ่ง ที่จะชวยใหองคกรเขาใจถึงขั้นตอน ท่ีทำใหการจัดการความรู หรือพฒั นาการของความรู ทจ่ี ะเกดิ ขึน้ ภายในองคก ร รูปแบบการจดั การความรู การจัดการความรมู ี 2 รปู แบบ คอื รูปแบบปลาทู และรูปแบบปลาตะเพียน 1. รูปแบบปลาทู (โมเดลปลาทู) ประกอบดวย การจัดการความรู 3 สวน คือ สวนหัว เปนการกำหนดเปาหมายที่ชัดเจน สวนตัว เปนการแลกเปลีย่ นเรียนรู และสวนหาง เปนความรูทีไ่ ดจาก การแลกเปลีย่ นเรียนรู 2. รปู แบบปลาตะเพยี น (โมเดลปลาตะเพียน) เปนการจดั การความรขู องกลมุ หรอื องคก ร ปลาตัวใหญ เสมือนวิสยั ทัศน พันธกิจขององคกร ปลาตวั เลก็ ทั้งหลาย เสมือนเปาหมายของการจัดการ ความรู ที่มงุ ตอบสนองเปาหมายใหญขององคก ร ซ่งึ มีทิศทางเดียวกัน กระบวนการจัดการความรูดว ยการปฏบิ ัตกิ ารกลุม มี 7 ขั้นตอน ดังน้ี 1. การบง ชีค้ วามรู เปนการพจิ ารณาวา เปาหมายการทำงานคอื อะไร 2. การสรา งและแสวงหาความรู เปนการจดั บรรยากาศ และวฒั นธรรม เพื่อเออื้ ใหแลกเปลย่ี นเรยี นรูซึ่งกนั และกนั 3. การจัดความรูใหเปนระบบ เปนการจัดทำสารบัญ และจัดเก็บความรู เพื่อใหนำมาใช ไดง า ย และรวดเรว็ 4. การประมวลและกล่นั กรองความรู เปน การปรบั ปรงุ ความรู ใหอา นแลวเขาใจงา ย 5. การเขาถึงความรู เปนการเผยแพรความรู เพื่อใหผูอื่นเขามาใชงานไดงายสะดวก เชน เว็บบอรด จดั บอรด เปนตน 6. การแบงปน แลกเปล่ียนความรู หากเปน ความรูเ ดนชัด อาจทำเปน เอกสารสำหรับความรทู ่ี ฝงลึก อาจทำในลักษณะเปนชุมชนแหงการเรียนรู

20 7. การเรียนรู การเรยี นรขู องบคุ คลทำใหเกดิ ความรใู หมๆ ซงึ่ จะไปเพิม่ องคความรขู ององคกร ใหมากขน้ึ เรอื่ ยๆ เปน วงจรแหง การเรยี นรู เรื่องท่ี 3 กระบวนการจัดการความรูดว ยตนเอง ทกั ษะในการจดั การความรูด วยตนเอง การเรียนรูเพื่อใหเกิดการจัดการความรูดวยตนเอง ตองเริ่มจากการคิด แลวลงมือปฏิบัติ การปฏิบัติจะทำใหจดจำไดแมนยำกวา และมีการบันทึกความรูระหวางปฏิบตั ิไวใชทบทวน หรือใหผูอ ื่น นำไปปฏิบัติตามได ขั้นสุดทาย ใหยอนกลับไปทบทวนกระบวนเรียนรูเพื่อตรวจหาจุดบกพรองและ ปรบั ปรงุ พัฒนาจดุ บกพรองนัน้ ใหไ ด ทักษะในการจัดการความรดู วยตนเอง สามารถฝก ได ดงั น้ี 1. ฝกสงั เกต เพือ่ เขา ใจเหตกุ ารณ 2. ฝก ตั้งคำถาม ดวยคำถามวา ทำไม อยางไร เพื่อหาคำตอบเอง หรือใหผูอ ื่นตอบจะทำให ไดขยายความคิด ความรู ใหล ึกและกวางขนึ้ 3. ฝกแสวงหาคำตอบ และรูแ หลงขอมลู ที่จะคนควา 4. ฝก บันทึก เพื่อการเขาใจของตนเอง และใหผูอื่นเรียนรูได ทั้งที่บันทึกเปนภาพจดบันทึก หรอื บนั ทึกแบบอ่ืนๆ 5. ฝก การเขยี น เพอื่ เปนงานเขียน (เอกสาร) สำหรบั ใหผูอ นื่ ศึกษา กระจายไปในวงกวา ง เรื่องท่ี 4 กระบวนการจัดการความรดู วยการปฏิบตั กิ ารกลุม ทักษะในการจัดการความรดู วยตนเอง ในชุมชนมีปญหาซับซอน ที่คนในชุมชนตอ งรวมกันแกไข การจัดการความรูจึงเปนเรื่องที่ทุก คนตองใหความรวมมือ และใหขอเสนอแนะเชิงสรางสรรค การรวมกลุมเพื่อแกปญหาหรือรวมมือกัน พัฒนาโดยแลกเปลี่ยนเรียนรูรวมกัน เรียกวา “ชุมชนนักปฏิบัติ”(Community of Practice : CoPs) หรืออาจจะเรียกวา “ชมุ ชนแหงการเรยี นร”ู หรือ “ชมุ ชนปฏิบตั ิการ” รูปแบบของ CoPs ทใี่ ชในการจดั การความรู กระบวนการจัดการความรูโดยใชกระบวนการกลุม เปนกระบวนการที่คนในกลุม เรียนรูจาก ประสบการณการทำงานรวมกัน เมื่อบุคคลที่ประสบความสำเรจ็ นำความรูมาแลกเปลี่ยนกัน ทำใหคนที่ ไมรูและคนที่รูบางไดเพิ่มพูนความรู และนำความรูไปปฏิบัติได การดึงความรูที่ฝงลึกอยูในตัวบุคคล ออกมา แลวสกัดเปนขุมความรู จำเปนตองมีคนกลาง ที่สงเสริมใหเกิดกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู 4 คน ไดแก 1. คณุ เอื้อ (เอือ้ ระบบ) เปนผนู ำระดับสูงขององคก ร มีหนาท่ี ทำใหการจัดการความรูเปนวิถี เดยี วกบั การปฏิบัติงานตามปกติขององคกร และเปดโอกาสใหทุกคนขององคก รนำวิธีการทำงานของตน

21 มาแบงปนและแลกเปลี่ยนกับเพื่อนรวมงาน ประการสุดทาย คุณเอื้อตองหากุศโลบายที่จะทำให วธิ กี ารนัน้ ถูกนำไปใชกนั มากขึ้น 2. คุณอำนวย (ผูอำนวยความสะดวก) เปนผกู ระตุนใหเ กดิ การแลกเปลย่ี นเรียนรู และอำนวย ความสะดวกตอการแลกเปลี่ยนเรียนรู โดยเฉพาะตองทำหนาที่เชื่อมโยงคนสองประเภทเขา หากัน คือ คนที่มีความรู ประสบการณ และคนที่ตองการเรียนรูและใชความรูเหลานั้นรวมทั้งติดตามประเมนิ ผล ความเปลย่ี นแปลงทต่ี อ งการ 3. คุณกิจ (ผูปฏิบัติงาน) ซึ่งเปนผูจัดการความรูตัวจริง เนื่องจากเปนผูกำหนดเปาหมาย คน หา แลกเปล่ียนเรียนรภู ายในกลมุ และพรอ มจะดดู ซบั ความรจู ากภายนอกมาปรับใชใหบรรลุเปาหมาย ท่ตี ้ังไว และหมนุ เวยี น ตอ ยอดความรอู ยา งตอเน่ืองไมม ีที่ส้ินสุด 4. คุณลิขติ (ผูจดบนั ทกึ ) ทำหนาท่บี นั ทึก และจดั เกบ็ ความรูใหเปน คลังความรูขององคกร การทำ CoPs เพอื่ จัดการความรู ชุมชนนักปฏิบัติ เกิดจากกลุมคนที่มีเครือขายสัมพันธที่ไมเปนทางการ ซึ่งจะเอื้อตอการ เรียนรูและสรางความรูใหมๆ โดยเนนเรียนรูรวมกันจากประสบการณการทำงานเปนหลักเพื่อนำมาใช พัฒนางาน การปฏิสัมพันธกันระหวางบุคคล ทำใหเกิดการถายทอด แลกเปลี่ยนความรูฝงลึก สรา งความรู ความเขาใจไดม ากกวาการอา นหนงั สือ หรือการฝกอบรม 1. บันทึกการเลา เรื่อง การถอดความรูฝ งลึก ดว ยกิจกรรมเรื่องเลาเราพลัง การเลา เรื่อง เปนเทคนคิ ของการใช เรื่องเลา ในกลุม เพื่อน แบงปนความรู หรือสรางแรงบันดาลใจ ในการพัฒนาการปฏิบัติงาน โดยใชภ าษา งายๆ ในชีวิตประจำวัน เลาเฉพาะเหตุการณ บรรยากาศ ตัวละครที่เกี่ยวของกับผูเลา ในขณะที่เกิด เหตุการณตามจริง เลาใหเห็นบุคคล พฤติกรรม การปฏิบัติการคิด ความสัมพันธ ขอสำคัญ ผูเลาตอง ไมต คี วามระหวา งเลา ไมใ สความคดิ ของผูเ ลาระหวา งเลาเร่ืองเมือ่ เลาจบแลว ผฟู ง สามารถซกั ถามผเู ลาได 2. บันทึกขมุ ความรู เปนการเก็บความรู ที่ไดจากการฟงเรื่องเลา แลวนำมาเรียบเรียง จากบันทึกของผูฟง หลาย ๆ คน และตรวจสอบใหสอดคลองกัน การบันทึกขุมความรู ควรบันทึกเปนประโยคที่ขึ้นตนดวย กรยิ า เปนวธิ กี ารปฏิบตั ิ เปน ขอความทอ่ี านแลว เขาใจงาย 3. บนั ทกึ แกน ความรู ขมุ ความรทู ่ีไดจ ากเรื่องเลา นำมาจัดกลุม ประเภทเดยี วกนั ไวด วยกันแลวตงั้ ชื่อใหม ใหครอบคลมุ ขุมความรูนัน้

22 เร่ืองที่ 5 การสรา งองคค วามรู พฒั นา ตอ ยอดและเผยแพรอ งคความรู ในการพัฒนาความรู ยกระดับความรู เพื่อใหเกิดการตอยอดความรูนั้น ความรูจะเปลี่ยน สถานภาพสลบั กนั ไปตลอดเวลา บางครง้ั ความรทู ช่ี ดั แจง ซึ่งอยใู นกระดาษ หรือสื่ออน่ื ๆ ก็แปรสภาพเปน ความรูทีฝ่ งลึกที่อยูในตัวบคุ คล และบางครั้งความรูท ่ีฝงลกึ อยูในตัวบุคคลกแ็ ปรสภาพเปนความรูชัดแจง คือ มกี ารถา ยทอดความรูอ อกมา และถกู บันทกึ เปนลายลกั ษณอ ักษร เพ่อื ใหค นอนื่ ไดศกึ ษา การสรา งองคความรเู พื่อพัฒนาตอยอดและยกระดบั ความรู การดำเนนิ การจดั การความรู ประกอบดวย 6 ขั้นตอน ดงั น้ี 1. กำหนดความรูหลักทจ่ี ำเปน 2. เสาะหาความรูทตี่ อ งการ 3. ปรบั ปรงุ ดดั แปลงใหเ หมาะกับงานของตนเอง 4. ประยกุ ตใ ชค วามรู 5. แลกเปลย่ี นเรียนรู และสกัดขมุ ความรูออกมาบนั ทกึ ไว 6. การบนั ทึกขุมความรู และแกนความรู เพอ่ื ใชประโยชน การจัดทำสารสนเทศองคค วามรู สารสนเทศองคความรู เปนการรวบรวมขอมูลที่เปนประโยชนตอการพัฒนางานพัฒนาคน เพ่อื แบง ปน แลกเปล่ียนเรียนรู และนำมาใชป ระโยชน ดวยวธิ กี ารตางๆ ดังนี้ 1. บันทกึ เรอ่ื งเลา เปนเอกสารรวมเร่อื งเลา ท่ีบอกวิธีการทำงานใหประสบความสำเรจ็ 2. บันทึกการถอดบทเรียน หรือการถอดองคความรู เปนการดึงความรูฝงลึกของผูปฏิบัติ ดวยเทคนิค การสนทนากลมุ การทำ Mind Mapping ฯลฯ แลวบันทึกไวเปน เอกสาร 3. วซี ดี เี รือ่ งส้นั เปน การใชเครือ่ งอิเล็กทรอนิกสบ ันทกึ เรื่องส้ันไวบนแผนวซี ดี ี 4. คูมือการปฏิบัติงาน เปนเอกสารที่แสดงวิธีการทำงานใหเห็นชัดเจน และมีตัวอยาง ประกอบ อานแลว ปฏิบตั ิได 5. อินเทอรเน็ต เปนสารสนเทศเพื่อการสื่อสารผานเว็บไซตตางๆ โดยการบันทึกความรู ในรปู แบบของเวบ็ เพจ เวบ็ บอรด ฯลฯ สามารถเขาถึงขอมูลไดส ะดวก รวดเรว็ บทท่ี 4 การคิดเปน โลกปจจุบัน เปนโลกแหงการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็วในทุกๆ ดาน ทั้งเรื่องขาวสารขอมูล ความรู การเมอื ง เศรษฐกจิ การศึกษา ธรรมชาติ และสิ่งแวดลอม ซ่ึงการเปลยี่ นแปลงอยางรวดเรว็ เชนน้ี ถา ไมสามารถปรับตัวใหท นั เหตุการณ ไมเปลย่ี นแปลง ก็จะเกดิ ปญหาขน้ึ กบั ตนเอง ครอบครวั สงั คมและ ชุมชน วธิ กี ารหนึ่งทีจ่ ะชวยใหชีวิตอยูอยา งมีความสุขได คือ “การคดิ เปน ”

23 การคิดเปน เปนการใชทักษะการคิดที่ใชขอมูลอยางนอย 3 ดาน มาสัมพันธเชื่อมโยงกัน เพื่อการตัดสินใจสูการกระทำ โดยปกติแลวการกระทำของคนนั้น เกิดมาจากการคิด ถาคิดดีก็ทำดี การคดิ ที่มขี อมูลประกอบการตดั สินใจ จะทำใหการคดิ นน้ั มีความรอบคอบ มเี หตผุ ล มีความพอประมาณ ไมโลภ ไมเบียดเบียนผูอื่น การคิดดีนำไปสูการปฏิบัติที่ดี ถาในสังคมผูคน ปฏิบัติดีตอกัน สังคมก็อยู รวมกนั อยางมคี วามสุข เร่อื งท่ี 1 ความเชอ่ื พ้นื ฐานทางการศกึ ษาผใู หญ/ การศึกษานอกระบบ ความเชื่อพื้นฐานทางการศึกษาผูใหญ/การศึกษานอกระบบ เชื่อวาคนมีความแตกตางกัน อยางหลากหลาย ทั้งรูปลักษณะภายนอก ภูมิหลัง พื้นฐานทางครอบครัว ฯลฯ ความตองการของคน จึงไมเทาเทียมกัน ไมเหมือนกัน แตสิ่งหนึ่งที่ทุกคนตองการคือ “ความสุข” ความสุขของแตละคน จะเกิดขนึ้ ไดต อ เม่อื มนษุ ยกบั สภาวะแวดลอมท่เี ปนวถิ ชี วี ิตของตนสามารถปรบั เขา หากนั ไดอ ยางกลมกลืน จนเกิดความพอดีและพึงพอใจ ความสุขของแตละคนจึงไมจำเปนตองเหมือนกัน เมื่อมนุษยตองการ ความสุข เปน เปา หมายสงู สุดของชีวติ การคดิ ตัดสินใจเลือกกระทำหรือไมกระทำใด ๆ ลว นตองใชเหตุผล หรอื ขอมูลมาประกอบการคดิ อยา งนอ ย 3 ดาน คอื ขอมูลเก่ียวกบั ตนเอง ขอ มูลเกี่ยวกบั สงั คม และขอมลู ทางวิชาการ ทฤษฎีการเรยี นรสู ำหรับผใู หญ ทฤษฎกี ารเรยี นรสู ำหรับผูใหญนั้น กลา วไดวา เรม่ิ มกี ารศึกษาคน ควา และพัฒนาการมาจาก แนวความคดิ ของเดมิ ของธอรนไดค (Edward L. Thorndike. 1982) จากการเขียนเกีย่ วกับ \"การเรียนรู ของผูใหญ\" ซึ่งมิไดทำการศึกษาเกี่ยวกับการเรียนรูของผูใหญโดยตรงแตศกึ ษาถึงความสามารถในการ เรียนรู โดยเนน ใหเหน็ วา ผูใหญน น้ั สามารถเรยี นรไู ด ซึง่ เปนสิง่ ท่ีมีความสำคัญมาก จากสงครามโลกครง้ั ที่ สอง มนี ักการศกึ ษาผูใหญจำนวนมาก ไดศึกษาคนควา จนไดพยานหลักฐานทางวิทยาศาสตรเพิ่มขึ้นอีก วา ผูใ หญสามารถเรียนรูได รวมทั้งไดพบวา กระบวนการเกี่ยวกับดานความสนใจและความสามารถนั้น แตกตางออกไปจากการเรยี นรขู องเดก็ เปนอันมาก นอกจากวิธีการทางวิทยาศาสตรแลว ยังมีแนวความคิดทางดานที่เปนศิลป ในการเรียนรู ซึ่งเปนการคนหาวิธีการในการรับความรูใหม ๆ และการวิเคราะหถึงความสำคัญของประสบการณ ซึ่งสิ่งเหลานี้จะเกี่ยวของกับวา “ผูใหญเรียนรูอ ยางไร” (How Adult Learn) ลินเดอรแมน (Edward C. Linderman) ไดเขียนหนังสือชื่อ “ความหมายของการศกึ ษาผูใหญ”แนวความคดิ ของลินเดอรแมนนั้น ไดรับอิทธิพลคอนขางมาก จากนักปรัชญาการศึกษาผูที่มีชื่อเสียง คือ จอหน ดิวอี้ (John Dewey) โดยไดเนนเกี่ยวกับการเรียนรูของผูใหญวาควรเริ่มตนจากสถานการณตางๆ (Situations) มากกวา เริม่ จากเนื้อหาวชิ า ซึง่ วิธีการเรยี นการสอนโดยทั่ว ๆ ไป มักจะเริม่ ตนจากครูและเนื้อหาวิชาเปนอนั ดับ แรก และมองดูผูเรียนเปน สว นทสี่ อง

24 ในการเรียนแบบเดิม ผูเรียนจะตอ งปรบั ตัวเองใหเขากบั หลักสูตร แตใ นการศกึ ษาผูใหญนั้น หลักสูตรควรจะไดสรางขึ้นมาจากความสนใจ และความตองการของผูเรียนเปนหลักสำคัญผูเรียนจะ พบวา ตัวเองมีสถานการณเฉพาะเกี่ยวกับหนาที่ การงาน งานอดิเรก หรือสันทนาการ ชีวิตครอบครัว ชีวิตในชุมชน สถานการณตางๆ นี้ จะชวยใหผูเรียนไดปรับตัวและการศึกษาผูใหญควรเริ่มจากจุดนี้ สว นดา นตำราและผูสอนนนั้ ถอื วามีหนา ท่แี ละบทบาทรองลงไป แหลงความรูทีม่ ีคุณคาสงู สดุ ในการศกึ ษาผูใหญ คือประสบการณข องผูเรียนเอง และมขี อคดิ ที่สำคัญวา “หากการศึกษา คือชีวิตแลว ชีวิตก็คือ การศึกษา” (If Education is Life, then Life is Education) สรปุ ไดวา ประสบการณน นั้ คอื ตำราท่มี ีชีวติ จิตใจ สำหรับนกั ศึกษาผูใ หญ จากแนวความคดิ ของลินเดอรแมน ทำใหไดขอสันนิษฐานที่สำคัญๆ และเปนกุญแจสำคัญ สำหรับการเรียนรูของผูใหญ รวมทั้งการวิจัยในระยะตอๆ มา ทำให โนลส(M.S.Knowles.1954) ไดพยายามสรุปเปนพื้นฐานของ ทฤษฎีการเรยี นรูสำหรับผูใหญสมยั ใหม ซึ่งมสี าระสำคญั ดังตอไปนี้ 1. ความตองการและความสนใจ ผูใหญจะถูกชักจูงใหเกิดการเรียนรูไดดี ถาตรงกับความ ตองการ และความสนใจ ในประสบการณท่ีผานมา เขาจะเกิดความพึงพอใจ เพราะฉะนั้นควรเริ่มตนใน ส่งิ เหลา นอ้ี ยา งเหมาะสม โดยเฉพาะการจดั กจิ กรรมทง้ั หลาย ทีต่ องการใหผูใหญเ กิดการเรียนรู 2. สถานการณที่เกี่ยวของกับชีวิตผูใหญ การเรียนรูของผูใหญจะไดผลดี ถาหากถือเอาตัว ผูใหญเปนศูนยกลางในการเรียนการสอน ดังนั้น การจัดหนวยการเรียนที่เหมาะสมเพื่อการเรียนรูของ ผูใหญ ควรจะยึดถือสถานการณทั้งหลาย ที่เกี่ยวของกับชีวิตผูใหญเปนหลักสำคัญ มิใชตัวเนื้อหาวิชา ทงั้ หลาย 3. การวเิ คราะหประสบการณ เนื่องจากประสบการณ เปนแหลง การเรียนรู ท่ีมีคุณคามาก ที่สุดสำหรับผูใหญ ดังนั้น วิธีการหลักสำหรับการศึกษาผูใหญก็คือ การวิเคราะหถึงประสบการณของ ผูใหญ แตละคนอยางละเอียด วา มีสว นไหนของประสบการณ ที่จะนำมาใชในการเรียนการสอนไดบา ง แลว จงึ หาทางนำมาใชใ หเ กดิ ประโยชนต อ ไป 4. ผูใหญตองการเปนผูนำตนเอง ความตองการท่ีอยใู นสวนลึกของผใู หญ คอื การมีความรูสกึ ตองการที่จะสามารถนำตนเองได เพราะฉะนั้น บทบาทของครูจึงควรอยูในกระบวนการ สืบหา หรือ คนหาคำตอบรวมกับผูเรียน มากกวาการทำหนาที่สงผาน หรือเปนสื่อสำหรับความรู แลวทำหนาท่ี ประเมินผลวา เขาคลอยตามหรอื ไมเพียงใด 5. ความแตกตางระหวางบุคคล ความแตกตา งระหวางบุคคลจะเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ในแตละ บคุ คล เมอ่ื มอี ายุเพมิ่ มากข้นึ เพราะฉะน้นั การสอนผูใหญจ ะตองเตรยี มการดา นนอ้ี ยา งดีพอ เชน รูปแบบ ของการเรียนการสอน เวลาท่ใี ชสอน สถานท่ีสอน เปน ตน

25 เรื่องท่ี 2 ปรชั ญาการคิดเปน ดร.โกวิท วรพิพัฒน อดีตปลัดกระทรวงศึกษาธิการ และเคยเปนอธิบดีกรมการศึกษานอก โรงเรียน ไดอธิบายถงึ คณุ ลกั ษณะทีพ่ ึงประสงคของคน ในการดำรงชีวติ อยใู นสังคม ทม่ี กี ารเปล่ยี นแปลง อยางรวดเร็ว รุนแรง และซับซอน ไววา “คิดเปน” มาจากความเชื่อพื้นฐานเบื้องตนที่วา คนมีความ แตกตางกนั เปนธรรมดา แตทุกคนมีความตอ งการสูงสุดเหมือนกัน คือความสุขในชวี ิต คนจะมคี วามสุข ในชีวิตได ตองมีการปรับตัวเอง และสังคมสิ่งแวดลอม ใหเขาหากันอยางกลมกลืน จนเกิดความพอดี นำไปสูความพอใจ และมีความสุข คนที่จะทำไดเชนนี้ตองรูจักคิด รูจักใชสติปญญา รูจักตัวเอง และ ธรรมชาติสังคมสิ่งแวดลอมเปนอยา งดี สามารถแสวงหาขอมูลท่ีเกี่ยวของอยางหลากหลายและพอเพียง นำมาพิจารณาขอดี ขอเสียของแตละเรื่อง เพื่อนำมาใชเปนขอมูลในการตัดสินใจ อาจกลาวไดวา “คิดเปน” เปนแนวคิดที่สอดคลองกบั ยุทธศาสตร ที่สอนใหบุคคลสามารถ พนทุกข และพบความสขุ ได ดวยการคนหาสาเหตุของปญหา สาเหตุของทุกข ซึ่งสงผลใหบุคคลผูนั้น สามารถอยูในสังคมไดอยาง มีความสุข คนคิดเปน เมอ่ื ไดนำทางเลือกท่ีไดคิดวเิ คราะหไวอ ยา งดีท่สี ดุ ไปปฏิบัตแิ ลว หากยังไมพอใจ ไมมี ความสขุ ก็ยังมสี ติ ไมเดอื ดรอ น กระวนกระวาย ไมตีโพยตพี าย แตจ ะพยายามศึกษาปญหา ทบทวนใหม ศึกษาขอมูลเพิ่มเติม ใหละเอียดลึกซึ้งมากขึ้น กลับเขาสูกระบวนการคิดใหม เพื่อเลือกทางปฏิบัติใหม จนกวา จะพอใจ โดยมีแผนภูมปิ ระกอบการคิด ดังนี้ ขอมลู จาก http://folkmelody.blogspot.com/2012/11/blog-post_23 การคิดแบบคิดเปน เปนการใชขอมูลประกอบการคดิ อยางรอบดา น นำมาสูก ารตัดสินใจเลือกที่ จะเชอื่ เลอื กท่ีจะกระทำ โดยสามารถอธบิ ายเหตผุ ลของตนเองได ซงึ่ ความคดิ ของแตละคน ไมจำเปน ตอ ง เหมือนกันเสมอไป การจัดการศึกษานอกระบบ จึงตองสงเสริมใหผูเรียนคิดและตัดสินใจดวยตนเองท่ี สำคัญ คือ การยอมรับ และเคารพการตัดสินใจในเรื่องนั้นๆ ซึ่งเปนรากฐานของประชาธิปไตยใน ระดับพน้ื ฐานดวย

26 ขอ มูลทน่ี ำมาใชประกอบการคดิ การคิดเพื่อแกปญหาตางๆ นั้น จำเปนตองใชขอมูลมาประกอบการคิด อยางนอย 3 ประการ ไดแก 1. ขอ มูลเกี่ยวกับตนเอง หมายถึง การรูจักตนเองอยางถองแท เทีย่ งธรรม โดยพิจารณา ความพรอ มดา นการเงนิ สุขภาพอนามัย ความรู อายุ และวัย รวมทั้งการมเี พื่อนฝงู และอืน่ ๆ 2. ขอ มูลเก่ยี วกับสงั คม หมายถึง สงั คมและส่ิงแวดลอ ม หมายถึง คนอน่ื นอกเหนือจากเรา และครอบครัว จะเรียกวาบุคคลที่ 3 ก็ได คือ ดูวาสังคมเขาคิดอยางไรกับการตัดสินใจของเรา เขาเดือดรอนไหม เขารังเกียจไหม เขาช่ืนชมดวยไหม เขามีใจปนใหเราไหม รวมถึงเศรษฐกิจและสังคม นั้นๆ เหมาะกับเรื่องที่เราตัดสินใจหรอื ไม รวมทั้งขนบธรรมเนียม ประเพณี คุณธรรม และคานิยมของ สงั คม 3. ขอมูลเกี่ยวกับวิชาการ หมายถึง ความรูท างวิชาการ เปนความรูท างวิทยาศาสตร หรือ ความรวู ิชาการ ในเรอ่ื งทเี่ ราจะตอ งใชประกอบการตดั สนิ ใจ ขอมูลทั้ง 3 ประการนี้ ตองใชประกอบกัน จึงจะชวยใหเกิดการวิเคราะหพิจารณาที่ดีท่ี ถกู ตองมากกวาการใชขอมูลเพียงดานใดดานหนึ่งเทา นัน้ ซึ่งปกตมิ ักจะตัดสินใจกัน ดวยขอ มูลดา นเดียว ซึ่งอาจมีการพิจารณาวาเหมาะสมกับตนเองแลว เหมาะสมกับคนสวนใหญแลว หรือเหมาะสมตามตำรา หรอื จากคำแนะนำทางวิชาการแลว อาจเปน เหตใุ หต ดั สนิ ใจผดิ พลาดได เรื่องท่ี 3 กระบวนการและขั้นตอนการแกปญ หาอยา งคนคดิ เปน การแกไขปญ หาของคนคดิ เปนนน้ั มีกระบวนการคดิ เพ่ือแกปญหาตามขั้นตอนดงั ตอ ไปนี้ 1. สำรวจปญ หา 2. หาสาเหตขุ องปญ หา 3. วิเคราะหห าวิธแี กไ ขปญ หา 4. ตดั สนิ ใจเลือกวธิ แี กป ญหา 5. ลงมอื ปฏิบตั เิ พ่ือแกปญ หา 6. การประเมนิ ผลการแกปญหา

27 กระบวนการแกป ญ หาของคนคดิ เปน จากแผนภูมิจะเห็นไดวา กระบวนการ และข้ันตอนการแกปญหาอยางคนคิดเปนจะเริ่มตนดวย การรูจักปญหาที่แทจริงจากนั้น จึงเนนการวิเคราะหหาสาเหตุของปญหาจากขอมูลที่หลากหลาย อยางนอ ย 3 ดา น คือ ตนเอง สงั คมสิ่งแวดลอ ม และวชิ าการ แลวจงึ วเิ คราะหท างเลือก ในการแกปญหา กอนลงมือปฏิบัติ เม่ือปฏิบัติแลวพอใจก็มคี วามสุข ถายังไมพ อใจก็ตองกลับไปเริ่มตน ตามขั้นตอนแรก กอ น จนกวา จะพอใจกบั การตดั สนิ ใจแกป ญหาของตนเอง เร่ืองที่ 4 ฝก ทกั ษะการคดิ เปน “คิดเปน” เรื่องนี้ นอกจากจะตองทำความเขาใจกับหลักการและแนวคิดแลว การเปนผูที่มี ทักษะการคิดเปนไดนั้น ตองฝกฝนกระบวนการคิดและฝกปฏิบัติ โดยใชเหตุการณจ ริงในชีวติ ประจำวัน รวมทัง้ มีการแลกเปลี่ยนความคิด วธิ ีการพูดคุย ถกเถยี งกับเพ่อื นฝงู ญาตมิ ิตรดวยการมีประสบการณใ น การแกไขปญหาตางๆ แลวเกิดความพอใจและมีความสุข นั่นเทากับวาไดเริ่มตนเปนคนคิดเปนแลว เพ่อื ใหเ กดิ ผลดแี กต นเอง ผฝู ก ปฏิบัติควรหม่นั ฝกปฏิบตั ิตามกระบวนการอยางตอเน่อื ง เพื่อเพมิ่ พูนทักษะ ใหมากยิ่งข้ึน จึงจะแกไขปญหาตางๆ ไดด ี ไมเ กิดขอ ผิดพลาดบอย และสามารถคิดไดร วดเรว็ ยิง่ ข้ึน โดยสรุปคือ การสอนแบบคิดเปน ไมมีการสอนแบบสำเร็จรูปวา อะไรถูก อะไรผิดขึ้นอยูกับ บริบทและสิ่งแวดลอม แตละคนจะมีบริบทไมเหมือนกัน แตเมื่อนำมาถกเถียงกันนำมาอภิปรายกัน จะเกิดความรแู ตกฉานย่ิงขน้ึ

28 คนที่คิดเปน จะเปนผูที่รูจักปรับตนเอง และสภาพแวดลอมใหเขากันไดอยางดี เปนคนที่อยู ในสงั คมไดอ ยา งมีความสขุ และมสี มรรถภาพของการเปน คนคิดเปน ดังนี้ 1. สามารถเผชญิ ปญหาและแกป ญหาในชีวติ ประจำวันไดอ ยางมีระบบ 2. สามารถแสวงหาและใชข อมูลหลายๆ ดา นในการคิดแกไขปญ หา 3. รูจักชั่งน้ำหนัก คุณคา และตัดสินใจหาทางเลือก ใหสอดคลองกับคานิยมความสามารถ และสถานการณ หรือเงอ่ื นไขสวนตวั และระดบั ความเปน ไปไดของทางเลือกตา งๆ บทที่ 5 การวิจัยอยา งงาย การวิจัยอยา งงา ย เปนเร่ืองท่ีมุงใหความรู ความเขาใจเกี่ยวกับความหมายความสำคัญของการ วิจยั อยา งงาย การฝก ทักษะ กระบวนการและข้ันตอนของการดำเนินงาน ไดแก การระบกุ ำหนดปญ หาท่ี ตองการหาความรู ความจริง หรือสิ่งที่ตองการพัฒนา การแสวงหาความรูจากการศึกษาเอกสาร ผูทรงคุณวุฒิ ภมู ปิ ญญาทอ งถิน่ แหลงเรยี นรู ทดลอง การนำขอมลู ทีไ่ ดมาหาคำตอบทีต่ อ งการ การเขียน รายงานสรุปผล และการนำความรูไปปฏบิ ตั ิจริง เร่อื งที่ 1 ความหมายและประโยชนของการวิจัยอยางงา ย ความหมายของการวจิ ัยอยางงา ย การวิจัยอยางงาย หมายถึง การศึกษา คนควา เพื่อหาคำตอบของคำถามที่สงสัย หรือ หาคำตอบมาใชในการแกปญหา โดยใชวิธกี าร และกระบวนการตางๆ อยางเปนระบบ เพื่อใหไดค ำตอบ ท่นี าเชื่อถือ ความสำคญั ของการวจิ ยั อยางงา ย 1. ทำใหผ วู ิจัยไดร ับความรใู หมๆ 2. การวจิ ัยชวยหาคำตอบที่ผวู จิ ยั สงสยั หรอื แกปญ หาของผวู ิจัย 3. การวจิ ัยชวยใหผ ูวิจัยทราบผลการดำเนินงาน และขอ บกพรอ งระหวางการดำเนินงาน 4. การวจิ ัยชว ยใหผ ูวจิ ยั ไดแ นวทางพฒั นาการทำงาน 5. การวจิ ัยชวยใหผวู ิจยั ทำงานอยา งมีระบบ 6. การวจิ ยั ชวยใหผูวจิ ัยเปนคนชางคดิ ชางสังเกต ประโยชนข องการวจิ ัยอยางงาย ประโยชนต อผวู จิ ัย 1. เปนการพฒั นาความคดิ ใหเ ปนระบบ คิดเปน ขัน้ ตอน ใชกระบวนการทีเ่ ปนเหตุเปนผล 2. เปนการพฒั นากระบวนการสรางความรูอยางเปน ระบบ 3. ฝกใหผ วู จิ ัยเปนคนชา งสงั เกต มีทักษะการจดบนั ทกึ และสรปุ ความประโยชนตอ ชุมชน

29 4. สมาชิกในชุมชนมีความรู เขา ใจสภาพปญ หา และสามารถวเิ คราะหห าวธิ ีการแกปญหา ไดอยา งเปนระบบ 5. สามารถใชกระบวนการวจิ ัย หรอื ผลการวิจัยมาเปนแนวทางการพัฒนาคุณภาพชีวิตใน ดานตา ง ๆ เร่ืองที่ 2 กระบวนการและข้นั ตอนของการวิจัยอยางงา ย ข้นั ตอนของการวิจยั อยางงา ย ขน้ั ตอนของการวิจยั อยา งงา ย ประกอบดว ย 5 ขั้นตอน ดังนี้ 1. ขั้นตอนการระบุปญหาการวิจัย เปนขั้นตอนการเลือกเรื่องที่สนใจหรือเปนปญหาท่ี ตอ งการแกไ ข มากำหนดเปนคำถามการวจิ ยั 2. ขั้นตอนการเขยี นโครงการวิจัย เปนการเขยี นแผนการวิจัย โดยจะตองเขียนใหครอบคลุม ในหัวขอ ดงั นี้ 1) ชื่อโครงการวิจัย เปนการเขียนบอกวา ศึกษาอะไร กบั ใคร อยา งไร และทไ่ี หน 2) ชอ่ื ผวู จิ ยั บอกชือ่ ของผูทำวิจัย 3) ความเปนมาและความสำคัญ เปนการเขียนใหเห็นถึงประเด็นปญหา และนำไปสู วตั ถุประสงคของการวจิ ัย 4) วัตถุประสงคของการวิจัย เปนการเขียนในลักษณะที่บงบอกวา ผูว ิจัยตองการรูอะไร หรอื จะทำอะไร เพ่ือใหไ ดคำตอบของการวิจยั โดยมีหลักการเขยี นวตั ถุประสงคของการวจิ ัย ดงั น้ี (1) ตองสอดคลอ งกับช่อื เร่ือง ความเปน มาและสภาพปญ หา (2) ครอบคลมุ สิง่ ทต่ี องการศกึ ษา (3) เขยี นเปน ประโยคบอกเลา สั้น กะทัดรัด ไดใจความ และชดั เจน 5) วิธีการดำเนินการวิจัย เปนการวางแผนเกี่ยวกับวิธีการและกระบวนการเริ่มตั้งแต การเก็บขอมูล การวิเคราะหขอมูล รวมไปถึงการนำเสนอผลการวิเคราะหขอมูลเพื่อใหไดคำตอบของ ปญหา 6) ปฏิทินปฏิบัติงาน และแผนการดำเนินงานเปนการเขียนระบุวาการดำเนินการวิจัย ครั้งนี้ จะใชเวลานานเทาใด เริ่มตนและสิ้นสุดเมื่อใด โดยระบุกิจกรรมที่ทำและสถานที่ที่ใชในการวิจัย ใหชัดเจน 7) ประโยชนข องการวิจัย เปนการบอกวา เม่ือไดคำตอบของการวิจัยมาแลวจะสามารถ นำไปแกป ญหา หรอื พัฒนางานไดอ ยา งไร 3. ข้ันตอนการดำเนินการวจิ ัย เปนการดำเนินการวิจัยตามแผนที่กำหนดไวในโครงการวิจัย ซ่งึ จะตอ งคำนงึ ถงึ องคประกอบ ดังนี้

30 1) กลุมตัวอยา ง เปน การกำหนดวา จะศึกษาใคร 2) เครื่องมือที่ใชในการวิจัย เปนการสรางเครื่องมือ เพื่อไปเก็บขอมูลมาวิเคราะห มี 3 ประเภท คอื แบบสงั เกต แบบสอบถาม และแบบสมั ภาษณ 3) การเก็บรวบรวมขอมลู ในสวนนกี้ ลา วถงึ ขนั้ ตอนตางๆ ในการเก็บรวบรวมขอ มูล ตั้งแต การเกบ็ ขอ มูลดวยตนเอง หรอื สง ทางไปรษณยี  ตลอดจนการกระทำตา งๆ หลังจากเก็บขอ มลู ไดแลว เชน การตรวจนบั ใหคะแนน เปน ตน 4) สถิติที่ใชในการวิเคราะหขอมูล จะกลาวถึงสถิติที่ใชวิเคราะหขอมูล มีสถิติพื้นฐาน ใดบาง เชน คาเฉลี่ย รอ ยละ 4. ขั้นตอนการรายงานผลการวิเคราะหขอมูล เปนการกลาวถึงผลของการวิจัยโดยการ วิเคราะหตามจุดประสงค ใหสอดคลองกับวัตถปุ ระสงคของการวิจัย อาจนำเสนอเปนขอความ ตัวเลข ตาราง แผนภูมิ หรอื แผนภาพ เพ่อื ใหผ ูอานเขาใจมากข้ึน 5. ขั้นตอนการสรุปผลการวิจัยและขอเสนอแนะ เปนการสรุปผลตามวัตถุประสงควาได ผลการวจิ ัยตามวตั ถุประสงคท ี่ต้ังไวหรอื ไม และมีขอเสนอแนะของการวจิ ยั อยา งไร เรื่องท่ี 3 การเขยี นโครงการวิจัย ความสำคญั ของโครงการวิจัย โครงการวิจัย คือ แผนดำเนินการวิจัย ที่เขียนขึ้นกอนการทำวิจัยจริง เพื่อใชเปนแนวทาง ดำเนนิ การวจิ ัยสำหรบั ผูว ิจัย และผูเกย่ี วขอ ง ใหเ ปนไปตามแผนการวิจัยทก่ี ำหนด องคประกอบของโครงการวิจัย โดยทั่วไป โครงการวิจยั ประกอบดว ยหวั ขอ ดังตอ ไปนี้ 1. ชื่อเรื่องการวิจัย การเขียนชื่อเรื่อง ควรสื่อความหมายท่ีชดั เจน อานแลวทราบไดทนั ที วา เปน การวจิ ยั เกีย่ วกบั ปญหาอะไร 2. ช่อื ผูวจิ ยั บอกช่ือของผทู ำวิจัย 3. ความเปนมาและความสำคญั การเขยี นความเปนมาและความสำคญั เปน การเขียนระบุ ใหผอู านทราบวา ทำไมจงึ ตองทำการวิจยั เรื่องนี้ ควรกลาวถึงสภาพปญหาใหช ัดเจน หากปญหาดังกลาว ไดแกไ ขโดยวธิ กี ารวจิ ัยแลว จะเกดิ ประโยชนอยา งไร 4. วัตถปุ ระสงคข องการวิจัย เปน การระบใุ หผ ูอ านทราบวา การวิจัยน้ีผูวจิ ัย ตอ งการศึกษา อะไร กบั ใคร และจะเกดิ ผลอยา งไร 5. วิธีดำเนินการวิจัย เปนการอธิบาย วิธีการศึกษา หรือวิธีการดำเนินงานอยางละเอียด ควรครอบคลมุ หัวขอ ดงั ตอ ไปนี้ 1) กลุมเปาหมายที่ตองการศึกษา

31 2) เครือ่ งมือทีใ่ ชในการวจิ ัย 3) การรวบรวมขอ มลู 4) การวเิ คราะหขอ มลู 6. ปฏิทนิ ปฏิบตั งิ าน เปนการเขยี นขัน้ ตอนการดำเนนิ การวจิ ัยโดยละเอียด และระยะเวลา การดำเนนิ การแตล ะขัน้ ตอน 7. ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ กลาวถึง ผลของการวิจัยวา จะเกิดผลที่เปนประโยชน ในการนำไปใชแ กปญหา หรือพัฒนางานอยา งไร หมายเหตุ : ใหน กั ศึกษา ไดศกึ ษาเพ่มิ เตมิ จากหนังสอื แบบเรยี นรายวชิ าทักษะการเรยี นรู ทร11001

32 แบบทดสอบรายวชิ าทกั ษะการเรียนรู ทร11001 จงเลอื กคำตอบท่ถี กู ตอ งที่สุดเพียงคำตอบเดียว 1. ขอใดคอื หลักการเรียนรดู วยตนเองที่ถูกตอง ก. เรยี นรสู ง่ิ ทีต่ นเองสนใจตามลำพัง ข. เรยี นรูส ง่ิ ท่สี นใจดว ยตนเอง โดยมคี รเู ปน ผูควบคุม ค. เรียนรูสง่ิ ทคี่ รแู นะนำ โดยมที ง้ั ตนเองและครเู ปน ผูร บั ผิดชอบการเรยี นรู ง. เรยี นรสู ง่ิ ทต่ี นเองสนใจ แสวงหาความรู และประเมนิ ผลดวยตนเองหรอื ผูอ่นื 2. หากตอ งการแสวงหาความรดู ว ยตนเอง สิ่งทไ่ี มจ ำเปนตองฝก ฝนคอื ขอใด ก. ทกั ษะการเขยี นเรียบเรียง ข. นิสยั รกั การอานและการจดจำ ค. การคนควา หาความรจู ากหนังสอื ง. ทกั ษะการคน ควา หาคำตอบจากคำถามตา ง ๆ 3. ผเู รยี นที่มอี ัตมโนทศั นในการเปน ผเู รียนที่มีประสิทธภิ าพคือขอ ใด ก. มีทักษะการฟง อาน เขยี น และจดจำ ข. มคี วามมั่นใจในการเรยี นรดู ว ยตนเอง ค. มีความสนใจในการเรยี นรมู ากกวาผูอ ื่น ง. มคี วามชน่ื ชอบตอ การมีสว นรวมในการเรยี นรู 4. ขอใดไมใชท ักษะพืน้ ฐานทางการศกึ ษาหาความรูท่ีทำใหป ระสบความสำเร็จในการเรยี นรูดวยตนเอง ก. ฟง ข. พดู ค. อา น ง. เขยี น 5. ขอใดไมใ ชห ลกั การในการกำหนดเปา หมายการเรยี นรู ก. วัดผลลัพธไ ดอ ยางชัดเจน ข. ตอ งมคี วามมุงมัน่ และลงมือปฏิบตั ิจรงิ ค. ตองสมเหตสุ มผล และเปนสงิ่ ที่มโี อกาสเปน ไปได ง. ผลประโยชนเปนกรอบกำหนดส่งิ ทตี่ อ งทำใหส ำเร็จ

33 6. หากผเู รยี นตอ งการสืบคน ขอมูลทางอนิ เทอรเ น็ตควรใชบริการในขอ ใด ก. www.gmail.com ข. www.google.com ค. www.kapook.com ง. www.sanook.com 7. ขอใดคอื ความหมายของแหลง เรยี นรู ก. สง่ิ อยูรอบตวั ทง้ั ทม่ี นุษยส รา งขน้ึ และไมไดสรางขึน้ ข. แหลง สถานท่ี บริเวณทกี่ อใหเ กดิ ประโยชนตอการดำเนินชวี ติ ของมนุษย ค. การจดั ประสบการณท ่ีทำใหเกิดการเปลย่ี นแปลงพฤติกรรมหรือเพ่ิมความสามารถของบุคคล ง. ถิน่ ท่ีอยู บรเิ วณ ศูนยรวม บอเกดิ แหงท่ี ทม่ี ีสาระเนอ้ื หาท่เี ปนขอ มลู ความรู หรอื องคค วามรู 8. ความสำคัญของแหลงเรยี นรตู ลอดชวี ติ คือขอใด ก. ชวยเปลีย่ นทัศนคติและคา นยิ มของผูเรียน ข. ชว ยใหผ ูเ รียนสามารถเรียนรดู วยตนเองไดต ลอดเวลา ค. มีเน้ือหาสาระชว ยยกระดบั ความทะเยอทะยานของผเู รยี น ง. สรา งความสมั พันธอันดรี ะหวางคนในทอ งถ่ินกับผเู ขาศกึ ษา 9. ถาตองการทราบวิธกี ารทำปยุ หมกั ชีวภาพเพอื่ ลดการใชป ยุ เคมแี ละลดคาใชจ า ย ควรเลือกเรยี นรู จากแหลง ใด ก. สวนพฤกษศาสตร ข. อุทยานวทิ ยาศาสตร ค. ศนู ยก ารเรียนรูเ ศรษฐกิจพอเพยี ง ง. รายการเกษตรพารวยในวิทยุชุมชน 10. ถาตองการหาหนงั สือเกย่ี วกบั “การละเลนพื้นบา นเด็กไทย” ควรเลอื กหมวดหมหู นงั สือตามระบบ ทศนยิ มของดิวอใ้ี นขอ ใด ก. 000 เบด็ เตลด็ หรือความรูทั่วไป ข. 300 สังคมศาสตร ค. 700 ศิลปกรรมและการบนั เทงิ ง. 900 ประวัติศาสตรแ ละภมู ศิ าสตร

34 11. การจดั การความรเู รยี กส้ัน ๆ วาอะไร ก. MK ข. KM ค. LO ง. QA 12. จันทรจิราเชญิ วทิ ยากรมาเลา ประสบการณการสง ออกสินคา เกษตรแปรรูปไปตา งประเทศใหก ลมุ แมบา นวิสาหกจิ ชุมชนฟง จนั ทรจิราทำหนา ท่ีใดในการจดั การความรู ก. คณุ กิจ ข. คุณเออ้ื ค. คุณลขิ ิต ง. คณุ อำนวย 13. อาสาสมคั รสาธารณสขุ ประจำหมบู านฝกทำแผนภาพวิธปี อ งกันเบาหวานเพ่อื ประชาสัมพันธและ ถายทอดความรทู ี่ถกู ตองแกค นในหมูบา นเปน การฝก ทกั ษะจดั การความรูด วยตนเองในขอใด ก. การเขียน ข. การสังเกต ค. การบนั ทกึ ง. การตงั้ คำถาม 14. ขอ ใดเปน วธิ กี ารจดั การความรเู ร่อื งการขยายตลาดน้ำพรกิ ของกลมุ แมบ านวสิ าหกิจชมุ ชน ท่เี หมาะสมท่สี ุด ก. สืบคน วิธกี ารเพิม่ ชองทางขายน้ำพรกิ ไปยงั จงั หวดั ใกลเคยี ง ข. ประสานเจา ของตลาดนัดเพือ่ จัดโครงการชิม ชอ ป แลกซ้อื น้ำพริก ค. จัดเวทแี ลกเปลี่ยนเรียนรเู พอ่ื หาแนวทางการเพมิ่ กลุม ลกู คา ใหหลากหลาย ง. ปรึกษาเจา หนาทีข่ องกรมพัฒนาฝม อื แรงงานเพ่ือปรบั ปรุงคณุ ภาพน้ำพรกิ 15. ขอ ใดคือการจัดการความรู ก. ต้ังเปาหมายการพัฒนายอดขายของตนเองเพอื่ นำไปสูการพัฒนาองคกร ข. สอนวิธีการปลกู และขายตน ไมม งคลขนาดเลก็ ใหค นในชมุ ชนเพอ่ื เพม่ิ รายได ค. จัดเอกสารและขอมูลของตนเองใหเปน ระเบียบเพ่ือสะดวกตอการใชง าน ง. นำความรเู กี่ยวกับการขายของออนไลนท ี่ไดจากการอบรมมาแบง ปนใหเ พ่อื นทส่ี นใจ

35 16. ขอใดเปน วิธีการจัดทำสารสนเทศองคค วามรูที่เหมาะสมตอ การพัฒนาพนักงานใหม ของรา นสะดวกซ้อื ก. สรางเวบ็ เพจรา นคา ใหส ามารถเขาถึงขอ มลู ไดง าย ข. แลกเปลีย่ นความรูก อนเร่ิมปฏิบัตงิ าน ค. บนั ทึกการปฏบิ ตั ิงานประจำวนั ง. จดั ทำคมู อื การปฏบิ ตั ิงาน 17. ขอ ใดเปน การจัดทำสารสนเทศเพื่อเผยแพรองคค วามรูเ กย่ี วกับประวตั ิศาสตรชุมชน เพอื่ ให ประชาชนสามารถเขา ถงึ ขอมูลไดส ะดวกและรวดเรว็ ท่ีสุด ก. จดั ทำเวบ็ ไซตเกีย่ วกบั ประวัตศิ าสตรชุมชน ข. จัดทำแผนพับบทสัมภาษณป ราชญชาวบาน ค. จัดเวทแี ลกเปลย่ี นเรยี นรกู ับผูสูงอายุ ง. ผลติ หนงั สน้ั เก่ยี วกบั ประวัติศาสตรชมุ ชน 18. ขอ ใดไมใ ชความเชอ่ื พน้ื ฐานของการศกึ ษาผูใ หญ ก. ทุกคนแตกตา งกัน ข. ทกุ คนตอ งการความสุข ค. ทุกคนตองการความรำ่ รวย ง. ทุกคนมีความตองการท่ีไมเ หมือนกนั 19. มนุษยทุกคนเกิดมาตางกนั มที ม่ี าตา งกัน ตา งสงั คมกันแตสดุ ทายแลว ทกุ คนกล็ วนอยากมชี ีวิตที่มี ความสุขทั้งนั้น ดงั นน้ั เราตองแสวงหาวิธีการใดก็ไดท ท่ี ำใหตัวเรามีความสุขทสี่ ุด จากขอความขา งตน สอดคลอ งกบั ปรัชญาการคดิ เปน ทางการศกึ ษาผูใหญถูกตอ งหรือไม ตามขอ ใด ก. ไมถูกตอ ง เพราะมนุษยท กุ คนเกิดมาแตกตา งกันไมมีทางทีจ่ ะมีเปา หมายในชีวติ ทีเ่ หมือนกนั ข. ถูกตอง เพราะมนุษยทุกคนเกิดมาแตกตางกันและมีวิธีแสวงหาคำตอบในชีวิตที่แตกตางกัน แตละบุคคล ค. ไมถ ูกตอง เพราะมนุษยลว นไดรบั การเรียนรูเหมือนกนั จึงมีเปาหมายในชวี ิตที่เหมือนกันคือการ มีความสขุ ในชีวติ ง. ถกู ตอ ง เพราะมนุษยทกุ คนมีเปาหมายสำคัญในชวี ิตคือการมีความสุขในชีวิตเหมอื นกนั แตควร ไดรบั การศกึ ษาแบบเดียวกัน

36 20. บุคคลใดปฏิบตั ติ นตามปรชั ญา “คดิ เปน ” ก. อาทิตย แสวงหาโรงเรียนทีด่ ที ่ีสดุ ใหก บั ลกู เพราะเชอื่ วา ลกู จะไดมสี งั คมทีด่ ใี นอนาคต ข. สรุ ิยา เลอื กทจี่ ะคบหากับเพือ่ นที่มีฐานะดีเพราะเชือ่ วาเพ่อื นจะชว ยเหลอื เราใหมีความสุขได ค. จนั ทรเจา เชอื่ วาถาจะเลอื กซื้อบานตองเลอื กอยูในชุมชนทีค่ ิดวา ตนเองสามารถอยรู วมกบั เพ่อื น บานไดเ ทานนั้ ง. ดวงจนั ทร พยายามปรับตนเองใหเขากับสภาพแวดลอ มและเพ่ือนรวมงานของหนว ยงานใหมท ่ี เพง่ิ ยา ยไปบรรจุ 21. การแกปญ หาหนี้สินในครัวเรอื นตามหลกั การคิดเปนตองมีขอ มลู ในขอใด ก. รายได - ยอดหน้ีสนิ ที่มีอยู ข. ยอดหน้สี นิ - ประวัตขิ องเจาหนี้ - ดอกเบยี้ กูยมื ค. รายได - ยอดหนี้สนิ - แนวทางการประกอบอาชพี เสริม ง. ยอดหนสี้ ินท่มี ีอยู - ประวตั กิ ารชำระหนี้ – กฎหมายคุม ครองลูกหน้ี 22. หากชุมชนทท่ี า นอาศยั อยูป ระสบปญ หาการแพรระบาดของเช้ือโรคไวรสั โคโรนา (COVID-19) สิง่ ท่คี วรปฏบิ ตั อิ ยา งแรกเพอื่ แกไ ขปญหาตามหลักการคดิ เปน คอื ขอ ใด ก. จดั กลมุ อาสาสมคั รจดั ทำแผนพับและออกเผยแพรแนวทางปองกันภยั จากโรคระบาดในชมุ ชน ข. จัดประชมุ ปรกึ ษาหารอื รวมกนั ระหวา งชาวบาน เจาหนา ทปี่ กครอง เจาหนา ท่สี าธารณสขุ ค. ออกกฎประจำชุมชนไมใหม กี ารเดินทางเขา - ออกจากชมุ ชน ง. ออกคนหาผูที่คาดวา จะติดเชอ้ื และนำสงโรงพยาบาลทนั ที 23. อรอนงคทำงานเก็บเงนิ มาเปน ระยะเวลา 4 ป มียอดเงนิ รวมในบัญชที ง้ั สิ้น 200,000 บาท เมอ่ื ถึงวนั เขาพรรษา อรอนงคไดถอนเงนิ ท้งั หมดออกมาเพอ่ื นำไปทำบุญสรางศาลาวัดประจำหมบู าน การกระทำของอรอนงคถือเปนการกระทำทสี่ ะทอนการเปน คนท่คี ดิ เปน หรือไม ก. เปน เพราะอรอนงคใ ชเ งนิ เกบ็ ออมมาไดเพอ่ื การทำบุญ ไมไดหยบิ ยมื หรอื กูหนี้ผูอ ืน่ ข. เปน เพราะการบริจาคทำบญุ สรางศาลาวดั ถือเปน การสรา งประโยชนใหกับสงั คมสว นรวม ค. ไมเ ปน เพราะการถอนเงนิ ออกจากบัญชีท้งั หมดอาจทำใหอ รอนงคไ มม เี งนิ ใชย ามเกดิ เหตุฉุกเฉิน ง. ไมเปน เพราะการทำบุญน้ันตองอาศัยความรวมมือจากผูคนจำนวนมาก ไมควรบริจาคคราวละ มากๆ

37 24. ชมุ ชนสันติสขุ ประสบปญหาผชู ายในหมูบ านนิยมดม่ื สรุ าในชว งหัวคำ่ หลังกลบั จากการทำงานในไร และทำรา ยรา งกายคนในครอบครวั และเด็กภายในชุมชนอยเู สมอๆ ผนู ำชุมชนจะมแี นวทางปฏิบัติ อยางไรทส่ี ะทอ นกระบวนการคิดเปนเพือ่ แกไขปญ หาน้ี ก. ออกกฎหามไมใหมีการจำหนายสุราในชมุ ชน ข. จดั ประชมุ ชาวบา นเพอ่ื ระดมความคดิ เห็นในการแกไขปญ หาและสรางกฎเกีย่ วกับการจำหนา ย สุราในชุมชน ค. ขอคำปรึกษาจากเจา หนา ที่โรงพยาบาลประจำตำบลและสนับสนนุ ใหโ รงพยาบาลออกมาให ความรูกับชาวบา น ง. จัดประชมุ ชาวบาน ตำรวจและเจาหนาท่ีสาธารณสขุ เพือ่ ลดปญหาความรุนแรงตอ เดก็ และสตรี ในชุมชน 25. ผอู ำนวยการโรงพยาบาลสงเสรมิ สขุ ภาพประจำตำบล พบวา คนในชุมชนไมช อบมาโรงพยาบาล เม่อื เร่มิ มีอาการปว ยมกั จะใชบรกิ ารหมอพน้ื บานและหมอผี และจะมาโรงพยาบาลเมื่อมีอาการ วกิ ฤตแิ ลว เทานนั้ การแกไ ขปญ หาเรอ่ื งดังกลา วแบบคนท่ี “คดิ เปน ” ตอ งอาศัยขอ มลู ใด ก. ความถ่ีในการเจ็บปวยของคนในชมุ ชน จำนวนหมอพื้นบาน/หมอผีในชมุ ชนโรคที่ชาวบานปว ย บอย ข. โรคทีช่ าวบานปวยบอย ความเชื่อเรื่องการรักษาโรคของชาวบาน คาใชจา ยในการเดินทางมา โรงพยาบาล ค. ทัศนคติของชาวบานตอการมาโรงพยาบาล โรคที่ชาวบานปวยบอย แนวทางการใหบริการ สง เสรมิ สขุ ภาพของโรงพยาบาล ง. ความเชื่อเร่ืองการรักษาโรคของชาวบาน คา ใชจ ายในการเดินทางมาโรงพยาบาล ทศั นคติของ ชาวบานตอ การมาโรงพยาบาล 26. การวจิ ยั ในขอ ใดไมถ ูกตอ ง ก. การฝก ทำวิจยั บอ ย ๆ ทำใหตนเองกลายเปนคนกระตอื รือรน สงสัยใครร ู ข. การทำวิจัยชวยฝก การคดิ เปน และใชเหตผุ ลประกอบการตดั สนิ ใจสิ่งตาง ๆ ในชวี ิต ค. การทำวิจัยบอย ๆ จะทำใหส ามารถทำนายอนาคตจากสมมตฐิ านและการคดิ ของตนเอง ง. การทำวจิ ยั บอ ย ๆ สามารถจดบนั ทึก สงั เกต และเขียนเรียบเรียงขอ มลู ไดด ี

38 27. ขอใดคือประโยชนท่สี ำคญั ท่ไี ดจ ากการทำวจิ ยั ก. ชวยทำใหผูว จิ ยั ตั้งคำถามไดในทุกๆ เรื่อง ข. สามารถสรา งรายไดจ ากการนำเสนอผลการวิจัย ค. ชว ยฝก ใหสมองและทำนายแนวโนมที่จะเกดิ ขึ้นตอ ไปในอนาคตได ง. ชวยฝก กระบวนการคิดเปน และการใชเ หตผุ ลประกอบการตดั สนิ ใจในทกุ เรอ่ื ง 28. ขอใดคือการใชกระบวนการวิจัยเพอื่ หาคำตอบวาถว่ั เขยี วกบั ถว่ั แดง ถัว่ ชนดิ ใดทเ่ี จรญิ เติบโตไดด ี ในดนิ ทราย ก. ดารกิ า นำถ่ัวทง้ั 2 ชนดิ มาใสไวในกระถางดนิ ทรายวางไวใ กลก นั รดนำ้ และสังเกตการงอก ของเมลด็ ข. ดาวรงุ สบื คน ขอมูลเรอื่ งอตั ราการเจริญเตบิ โตของเมลด็ พันธพุ ชื ทางอินเทอรเ นต็ ค. ดารนิ ทร สอบถามความรเู รอ่ื งการปลูกถ่วั เขยี วและถวั่ แดงจากผปู กครอง ง. ดนัย หาขอ มลู เกย่ี วกับดินทีป่ ลกู ถั่วไดด ที สี่ ุดจากหองสมุด 29. บุคคลใดใชกระบวนการวิจัยเพอ่ื หาคำตอบไมถกู ตอ ง ก. อนริ ุทธ์ิ สังเกตความสูงของตน ถั่วเขียวท่ีปลกู ในดินตางชนดิ กันทกุ วัน ข. สุรชัย อา นรายงานการวจิ ยั ทเี่ ก่ียวของ 20 เลม เพ่อื นำมาสรุปเปนผลการวจิ ยั ค. สุจิรา ออกแบบสำรวจความตองการในการเรียนตอระดับมธั ยมศึกษาตอนปลายใหผูเรยี น ช้ันมธั ยมศึกษาปที่ 3 ง. สุภางค สัมภาษณความคดิ เหน็ ของพอแมเรอ่ื งพฤตกิ รรมการบรโิ ภคของผูเรยี นระดับ มัธยมศึกษาตอนตน 30. ขนั้ ตอนสดุ ทา ยของกระบวนการวจิ ัยเพือ่ หาคำตอบคือขอ ใด ก. จดบนั ทึกผลการเจรญิ เติบโตของตน คะนา ท่ีใสปยุ ตา งชนดิ กนั ลงในแบบบันทึกผลการวจิ ยั ข. สรางแบบสอบถามความเห็นของครูเกี่ยวกับเรื่องการเรียนการสอนหลังชวงสถานการณ การแพรระบาดของโรคตดิ เช้อื ไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19) ค. เขียนรายงานการวจิ ัยเร่อื ง พฤตกิ รรมการเรียนออนไลนของนกั เรยี นชัน้ มธั ยมศึกษาปท ี่ 3 เสนอ ผอู ำนวยการ ง. นำเสนอผลการสอบถามความเห็นของผปู กครองเรอ่ื งอาชีพยอดนิยมในอนาคตของนกั เรยี นชั้น มัธยมศกึ ษาตอนปลายตอผอู ำนวยการ

39 สาระการประกอบอาชีพ

40 สรุปเน้อื หาสำคัญจากบทเรยี น รายวชิ าชอ งทางการเขาสูอาชพี รหัสวิชา อช 11001 จดุ ประสงคก ารเรียนรู 1. เพื่อใหผูเรียนเขาใจความหมาย ความสำคัญ วเิ คราะหลักษณะงาน ขอบขายการงานอาชีพ ในชุมชนสังคมประเทศ และภูมิภาค 5 ทวปี 2. เพื่อใหผูเรียนอธิบายเหตุปจจัยความจำเปน ในการตัดสินใจเลือกอาชีพที่เหมาะสมกับ ศักยภาพของตนได 3. เพอ่ื ใหผเู รยี นยอมรับและเห็นคุณคา ในอาชพี ทีต่ ดั สินใจเลอื ก 4. เพ่ือใหผ เู รียนสามารถวิเคราะหตัดสนิ ใจเลือกอาชพี ได บทที่ 1 การงานอาชพี เรอื่ งท่ี 1 ความสำคัญและความจำเปน ในการประกอบอาชพี อาชีพ หมายถึง การประกอบการที่มีรายไดตอบแทนโดยใชแรงงาน ความรู ทักษะ อุปกรณ เครื่องมือ สถานที่วิธีการ ตองเปนอาชีพสุจริต และไมมีผลเสียตอชุมชน สังคม และประเทศชาติ มนษุ ยเ ราจำเปนตอ งมีปจจัยตาง ๆ เพือ่ ตองการดำรงชีวิต เร่อื งท่ี 2 อาชพี ในชมุ ชน การเปลี่ยนแปลงทางดานสังคมและสิ่งแวดลอม ความเจริญกาวหนาทางดานเทคโนโลยี มีผลตอ ชีวิตความเปนอยู และโดยเฉพาะการประกอบอาชพี ของคนในหมูบาน ไดแก การเกิดอาชีพใหม หรือการอนุรักษอาชีพเดิมใหอยูในทองถิ่น คนตองมีอาชีพ เพื่อใหมีรายไดเลี้ยงตนเอง ครอบครัว การมีอาชีพของตนเองตองอาศัยปจจัยหลายอยาง เชน ความรูความสามารถ เงินที่ใชในการลงทุน มีสถานท่ี มตี ลาดรองรับอาชีพเหลาน้ี ไดแ ก งานบาน งานเกษตร งานประดิษฐ และงานธรุ กจิ เรือ่ งที่ 3 การประกอบอาชีพในภูมิภาค 5 ทวปี ภูมิภาคของโลกประกอบดวย 5 ภูมิภาค ไดแก เอเชีย อเมริกา ยุโรป ออสเตรเลีย แอฟริกา ซึ่งในแตละภูมิภาคจะมีลักษณะการประกอบอาชีพที่แตกตางกัน เพราะมีความแตกตางกัน ทางสภาพ บริบทของพื้นที่ ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติและพ้ืนที่ ลักษณะภูมิอากาศ ภูมปิ ระเทศ ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี วิถีชีวิต และการดำรงชีวิตของประชาชนดังนั้นในการประกอบอาชีพ ผูประกอบการ จำเปน ตองเขาใจในความแตกตางของสภาพบริบทของพื้นที่ดังกลาวเพราะในอนาคตการติดตอทางการคา จะสามารถเชอ่ื มโยงตดิ ตอซื้อขายไดอยางไมมีขอบเขตจำกัด

41 บทท่ี 2 ชองทางการเขาสูอาชพี เรื่องท่ี 1 ความจำเปน ในการมองเห็นชอ งทางการประกอบอาชพี การมองเห็นชองทางการประกอบอาชีพ เปนการศึกษากระบวนการผลิต กระบวนการตลาด และอื่น ๆ ที่เกี่ยวของนำมาพิจารณาวาอาชีพนี้จะสามารถยึดมาเปนอาชีพของตนเองไดหรือไม การมองเห็นชอ งทางการประกอบอาชีพ เทากับการมีวิสยั ทัศนก วางไกล จะทำใหสามารถลดความเสี่ยง ในการประกอบอาชพี ในอนาคตได เร่อื งที่ 2 ความเปนไปไดใ นการเขา สอู าชีพ ความเปนไปไดใ นการเขา สอู าชพี ของบคุ คลทวั่ ไป ควรคำนงึ ถงึ ปจ จยั ตอไปน้ี 1. การจัดการการผลิต เปนการเตรียมความพรอมในการผลิตสินคาหรือการบริการ การวางแผนเพื่อเตรียมความพรอมในกิจกรรมการผลิต แผนการใชแรงงาน แผนการใชเงินทุนเพ่ือ การผลติ สนิ คา /บริการตาง ๆ เปนไปอยางมีประสทิ ธภิ าพ ไดส นิ คาท่ตี รงตามความตองการของตลาด 2. การจัดการการตลาด หมายถึง การวิเคราะห การวางแผน การปฏิบัติงาน และการควบคมุ การดำเนินงาน การตลาดจากผผู ลติ ถึงผูบริโภค โดยมผี ลประโยชนจ ากการแลกเปลีย่ นกับกลมุ ผซู ้อื เรอ่ื งที่ 3 การลำดับอาชพี และเหตุผล เมื่อผูเรียนไดศกึ ษาองคประกอบและปจจัยสำคัญของความเปนไปไดในการประกอบอาชพี ของ ตนในชุมชน สังคม ทีต่ นอยูอาศยั กอนการตดั สินใจเลือกประกอบอาชีพ ใหพิจารณาความเปนไปไดของ อาชีพแลวลำดับอาชีพที่มีความเปนไปได และเหมาะสมกับตนเองตามสภาพแวดลอมของสังคม ชุมชน ประกอบกบั ความรูทางวชิ าการ เปนสิ่งจำเปนทีผ่ ูเรยี น ควรคำนึงและดำเนินการจัดลำดับอาชพี พรอ มให เหตุผลประกอบ เพอื่ ชวยในการตดั สนิ ใจเลือกประกอบอาชพี ตอไป บทท่ี 3 การตดั สินใจเขา สูอาชีพ เรื่องที่ 1 ตดั สนิ ใจเขา สูอาชพี ดว ยปรชั ญาคดิ เปน ปรชั ญา “คิดเปน” เชื่อวา มนุษยทุกคนมพี ื้นฐานชวี ิตแตกตางกัน มีวิธกี ารดำเนินชีวิตท่ีแตกตาง กัน มีความตองการที่แตกตางกัน แตทุกคนลวนมีความตองการที่จะมีความสุขเหมือนกัน เมื่อทุกคน ตองการ มีความสขุ เหมอื นกัน จงึ ตองมีกระบวนการเพือ่ ใหเกิดความสุข คอื กระบวนการคดิ เปน เปนการ คิดโดยมีฐานขอมูลดานวิชาการ ดานสังคมและสิ่งแวดลอม และขอมูลของตนเองมาเปนตัวการในการ ชว ยตดั สินใจ จงึ เลือกหนทางในการดำเนนิ ชวี ติ ก็จะเกิดความสุขจากการตดั สนิ ใจถกู ตอง หลกั ของการคดิ เปน เปนการนำขอมลู มาประกอบการตดั สนิ ใจ 3 ดาน คอื ขอมูลเก่ียวกับตนเอง สังคม และวิชาการ เม่ือไดตัดสินใจในการแกปญหาดวยการไตรต รองอยางรอบคอบแลว ยอมกอใหเกิด

42 ความพอใจในการตัดสินใจและควรรับผิดชอบตอการตดั สินใจเพื่อใหการคดิ ตดั สินใจเหมาะสมกับสภาพ และสถานการณที่เปลี่ยนไป สมรรถภาพของคน สามารถเผชิญปญหาในชีวิตประจำวันอยางมีระบบ แสวงหาและใชขอมูล หลาย ๆ ดานในการคิดแกปญหา รูจักชั่งน้ำหนัก คุณคา และตัดสินใจหาหนทางเลือกใหสอดคลอง กับคานิยม ความสามารถ และสถานการณหรือเงื่อนไขสวนตัวและระดับความเปนไปได ของทางเลือกตา งๆ เร่ืองท่ี 2 การตดั สนิ ใจเขา สอู าชีพดวยการวิเคราะหศ กั ยภาพ การตัดสินใจที่จะดำเนินการสิ่งใดสิ่งหนึ่ง มีวิธีการหลากหลาย เชน ทำการวิจัย ทดลอง ทำกอนลงมอื ทำจรงิ การใชก ระบวนการคิดเปน บทที่ 4 ความพรอมในการเขา สอู าชพี เร่อื งที่ 1 ตรวจสอบความเปน ไปไดในการประกอบอาชพี เมื่อตัดสินใจวาจะประกอบอาชีพใดแลว เพื่อใหเกิดความมั่นใจและเชื่อมั่นวาอาชีพที่เลือกนั้น จะสามารถดำเนินการได จำเปนตองวิเคราะหอยางรอบคอบ แมวาจะไดขอมูล 3 ดาน จากกระบวนการ คิดเปนแลว ควรตรวจสอบอีกครั้งหนึ่งในดานตาง ๆ ที่มีสวนทำใหธุรกิจลมเหลวได ไดแก ครอบครัว สงั คม ชมุ ชน ตลาด ความพรอ มของปจจัยการผลติ ความยากงา ยในการดำเนนิ งาน หมายเหตุ : ใหนักศึกษา ไดศ กึ ษา คนควา เพิ่มเติมจากหนังสือแบบเรียน รายวิชาชอ งทางการเขา สอู าชีพ รหสั วิชา อช 11001 ระดับประถมศกึ ษา

43 แบบทดสอบรายวิชาชองทางการเขา สูอาชีพ รหัสวชิ า อช 11001 ระดับประถมศึกษา จงเลอื กคำตอบท่ีถูกตองทส่ี ุดเพียงคำตอบเดียว 1. ขอความในขอใดกลาวถกู ตองท่สี ดุ ก. การปฏวิ ัติอตุ สาหกรรม เกิดขึ้นทว่ั โลกในเวลาใกลเคียงกนั ข. การสรางสรรคว ธิ กี ารทำมาหากนิ เกดิ ขน้ึ ตั้งแตยคุ บพุ กาล ค. การประกอบอาชีพมีจดุ มงุ หมายทีส่ ำคัญ คอื การมกี ินมใี ชใ นชวี ติ ประจำวนั ง. การประกอบอาชีพในยุคสงั คมฐานความรู ตอ งใชเครอื่ งจกั รและที่ดินแปลงใหญ 2. การกระทำในขอใดไมใ ช การอนุรักษพลังงาน และส่งิ แวดลอ ม ก. การใชพลังงานลม ผลติ กระแสไฟฟา ข. การใชแ กสโซฮอล แทนน้ำมันเบนซนิ ออกเทน 91 ค. การนำแกลบทีเ่ ผาแลว มาอัดเปนแทงเชอื้ เพลิง ง. การเรง ระบายน้ำเสยี ปอ งกันการเกดิ น้ำเนา ขัง 3. อาชีพทต่ี องพ่งึ พาลักษณะภูมปิ ระเทศและภมู อิ ากาศ มากท่สี ุดคอื ขอใด ก. ทำไรชา ข. ทำฟารมกงุ ค. ทำสวนลำไย ง. รบั จางตกแตง สวน นายวชิ ัย อายุ 22 ป ตองการมอี าชพี เพื่อสรา งรายได แตข าดแคลนทนุ ทรพั ย 4. จากสถานการณ นายวิชยั ควรเลอื กประกอบอาชีพในขอ ใด ก. เลี้ยงเปดไข ข. เปด รา นซกั รีดเสอื้ ผา ค. พนกั งานเสิรฟ หองอาหาร ง. เปด รานขายอาหารตามสง่ั 5. ขอ ใดไมใ ช การนำผลผลติ ของทุเรยี นมาเพ่มิ มลู คา ก. ทำทเุ รยี นกวน ข. ทำทเุ รียนอบกรอบ ค. ใชเ ปน สว นผสมของขนมเคก ง. เรง ใหออกกอ นและหลงั ฤดกู าล

44 6. ผูทีเ่ ลือกอาชพี “ครู”ควรมีคุณลกั ษณะตามขอใด ก. รกั และมีจติ เมตตา ข. หนาตาดแี ละมบี ุคลิกดี ค. พดู จาไพเราะ นำ้ เสยี งชวนฟง ง. มั่นใจในตนเองสงู กลา ตดั สินใจ 7. ขอใดเปน อาชพี ท่ีไมสอดคลอ งกับสภาพสงั คมของผสู งู อายุ ก. นวดแผนไทย แกไขสขุ ภาพ ข. จัดเที่ยวทั่วไทย ทอ งไปทุกท่ี ค. ดูแลผสู งู วยั ใสใ จ วัยเกษียณ ง. ขายอาหารไทย ปลอดภัย ใชเปนยา 8. บุคคลในขอใดมอี าชพี เหมาะสมกบั ตนเองมากที่สดุ ก. อารม เปน คนบานเชียง อุดรธานีไปเปน นกั รอ ง ข. เดยี ร ขายผา ไทยอยูท อี่ ำเภอนาขา อุดรธานบี า นเกดิ ค. สมศรี หมอนวดแผนไทย ไปทำงานนวดแผนไทยท่ีตา งประเทศ ง. สชุ าติ เปน ชา งปนู อยทู ีมกอ สรา ง ของบริษัทรบั เหมาทม่ี ีงานท่วั ประเทศ สมหญิง เปด รานขายเบเกอรี่ แตพ บวาขายไมดี จึงไปเรยี นการทำเบเกอรเ่ี พิม่ เตมิ เพื่อนำความรูม าปรบั ปรงุ สูตรใหม ีรสชาตดิ ีขนึ้ และมีรูปลกั ษณทีด่ งึ ดดู ลูกคามากขึ้น 9. จากสถานการณ สมหญิง อยูในข้ันใดของ “วัฏจกั รคดิ เปน ” ก. หาทางแกป ญ หา ข. เลือกทางแกป ญหา ค. ปฏบิ ตั ติ ามทางเลอื ก ง. หาสาเหตุของปญหา 10. ขอใดเปน ประโยชนน อยท่ีสดุ จากการวเิ คราะหชองทางการประกอบอาชพี ทีเ่ หมาะสมกับตนเอง ก. การมองเหน็ เปา หมาย ข. การเขา สูอ าชีพอยา งมีแผน ค. การรูวธิ กี ารพัฒนาดานการผลติ ง. การเขา ใจกระแส ความตอ งการของสังคม