E-book หนังสือราชาศัพท์ (21-6-64)

ราชาศัพทเฉลมิ พระเกียรติเนอ่ื งในโอกาสมหามงคลเเพฉฉรลเลฉะิมมิ ลรพพามิ ชรพรพะะรเิธเะกกบีเียกยีรยีรมรตรตรติเาิเนิเนชน่ือา่อื ่อืภงงงใิเใในษนนกโโโอออพกกกาุทาาสสธสมมศมหหกัหาารามมามงชงคงคค๒ลลลพ๕พพร๖ระร๒ะระารรชาาชพชพธิ พีบธิ ธิรีบบีมรรรมามรชราาาชภชาิเาษภภกิเษเิ ษพกรกุทาพธพรชศทุ ทุาักาธรรธรชศศราศาาักชาพัากั รชชศ๒ราชทาาชา๕ัพชาศ์๖ศ๒ทศ๒๒ัพ๕ัพ์๕ัพ๖ทท๖๒ท์ ๒์ ์ เฉลมิ พรเฉะลเกิมยี พรรตะิเเนกอื่ ยี งรใตนิเโนอื่อกงาใสนมโอหกามาสงคมลหพามระงคราลชพพริธะบีรารชมพราธิ ชีบารภมเิรษากชาพภทุ ิเษธศกกั พรุทาชธศ๒ัก๕ร๖าช๒๒๕๖๒ สงั ข์นคร สังสสขงั ัง์นขขสคน์ น์ ังรคขคน์รรคร โถเจิม พระเตา้ ทองเกลี้ยง โถเจิมโถเจิม พระเตพ้ารทะอเตง้าเกทลอี้ยงงเกล้ยี ง โถเจมิ พพรระะเเตตา้ า้ ททอองงเเกกลลย้ี ยี้ งง ๑1๔4๙8 ๑๔๙๑๔๙

ราชาศพั ท์ ราชาศพั ทเรฉาลมิชพารศะเัพกยี ทรต์ เิ น่อื งในโอกาสมหามงคลพระเฉราลชิมพพิธรีบะเรกมียรราตชเิ านภ่ืองเิ ษในกโอพกุทาธสศมกัหราามชงค๒ล๕พ๖ระ๒ราชพิธบี รมราชาภิเษก พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๒ เรฉาลรมิชาพชารรศาะชศเัพกาัพยีทศรท์ตพั เิ์ นทอื่ ง์ ในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก พุทธศกั ราช ๒๕๖๒ เฉเลฉมิ ลพิมเฉรพะลรเมิ ะกพเยี กรียะตรเเิกตนยีเิ ่ือนรงื่อตใงนเิ นใโนอ่ื โงกอใานกสาโมอสหกมาหมสางมมคหงลคาพมลรงพะครรละาพรชารพชะธิพรีบาธิ ชรบี มพรริธมาีบรชราามชภารเิภาษชิเกษาภกพเิ ทุษพธกทุ ศธพักศรุทกั าธรชศาชกั๒ร๕๒า๖ช๕๒๖๒๒๕๖๒ พพรพพะรรสะพระหุสะรสหุระสุหา่สรุหย่ารุหรเย่ารงา่ เย่านิยงยเินเงโเงนิงถโินินเถจโเโถโมิจถถเิมจเเผจจิม้าผิมมิเา้ ชผเผผ็ดช้า้าด็พ้าเเชเชพรช็ดะ็ดรด็ หะพพพหตัรรระัตถะะห์ถหห์ตั ตั ถัตถ์ถ์ ์ พพระรสะพุหสรุหระ่าสรย่าหุ ทยรทอ่ายงอคทงคาอลางงลคยงาายลางยา พพระรสะพุหสรุหระา่สรยา่หุ เยรงเา่ินงยินเงนิ พพรระะสสหุุหรร่าา่ ยยททอองงคคาาลลงงยยาา พพรระะสสุหหุ รร่าย่ายเงเนิงนิ 149 ๑๕๐๑๕๐

เฉลมิ พระเกยี รติเนอ่ื งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก พทุ ธศักราช ๒๕๖๒ ราชาศัพทเฉลิมพระเกยี รตเิ นื่องในโอกาสมหามงคลพเรฉะลริมาชเพฉพรลิธะมิ บีเพกรรียมะรรเตากชิเียนารภ่ือตงเิิเษในนกอ่ื โงอพใกนทุ าโธอสศกมกัาหสราามมชหงาค๒มล๕งพ๖ครล๒ะพรราะชรพาชิธพบี ิธรบีมรมาชราชภาิเภษเิกษรกพาทุชพรธุทาราศรธศาักรชศารัพชาักาชารชชาศทาาชาศศพั๒์ ศ๒๕ัพพัท๕ัพ๖ทท์๖๒ท๒์์ ์ เฉลมิ เพฉเลรฉะมิ ลเพกิมรียพะรรเตกะิเยี นกรอ่ืียตงริเใตนนิเื่อโนองื่อใกนงาใโสนอมโกอหากสาามสงหมคาหลมาพงมครงะลครพลารชพะพรระิธารบีชาพรชมิธพรบี ธิารีบชมารรภมาเิรชษาากชภาิเพภษทุเิกษธกพศกัุทพรธทุาศชธักศร๒กั า๕รชา๖ช๒๒๕๒๖๕๒๖๒ จาจจราพาึกรพรจึกรพพึการจะพพรรรจพะาพเพระึกะารตพเรระรตพรเรพ้อนกึ้าะรพตอ้นะ้ากึพรพรมเอ้านา้มเราะพบะพรตบมรแเะามแพเ้อนรบญะ้ารตญมพเผแพผะรตมเ้อานญา้พ่นผบจน่จร้อรนม้าแมเา่นจคคะะญบรททมเาพผมแบพคะรพมทรญแออน่จพผรญรพรุทพผงอทุคะงทน่จรภรภน่จทุธรพงรคะธท๕อภร๕เคะรรทธพุทเรงจชัอ๕รภจพัชรเแรอธุท้ากงจแัช๕รา้รภกทุผงเแาธ้าภผกจชั๕๕ราน่ธลเผแ๕๕า้ราน่กจชัลเ๕ทน่ผพจชัแลา้ากท๕แพ่ี่น้าผกลทราพ๑ผ๕่ีะ่นาทรลี่พ๕๑ร่นล๑อะี่ทพะร๑ทงอพ่ีะอรค๑ี่งอระง๑์คะงคอคอ์ ์งง์คค์ ์ พรพะพพครรพรระพะรอคคระบระรคเอคอรฟนบรอบืออาเบเงฟพบฟนเพนฟือเรานอืรฟะงาอืนพ้อางพือพงาพรมพงพรทุพระพรพรอ้อรธะพระพา้อรม้อมะมพพุทนอุ้ทมพมพนพุทธทุรมธพพาุทตมาอธพธมนา์านธนงมมานรนนมสรตนนนอตรนาอร์ตรงอตห์อตงสอ์ง์รส์งางสับาสสหาหบาารหหหรบั รรับรรบั จบับบัรบุ บรบรจรรรรุจรจุ จุ ุ จจงจงกงกลจกลงธจลธจกรงธรงลกรรรกธมลรมลรธมาาธรสสามรรสนนรามน์ม์สา์านสสน์ น์พพ์ พรระพระเะพรตเพเะต้ารตรเะา้ ตบา้ะเเ้าเตบเญบตเา้ บญจ้าญเบญเคจบจญรจคคญรคจรรภจรครรโครภภมภรรรโโรภโมมาภมโแรรรโมดาามารแงแแรารดาดดแัชแงงงดกรดรรงาัชัชงัชรลรกกัชกทัชาากา่ีกลลาล๕าททลทลท่ี่ี ๕ท่ี๕่ี๕๕ี่ ๕พระพพเพพรตรพะรร้าะรเะเะเตะทเตเา้ตเวต้าตเา้บทเา้า้เทิฐทเเวททวบวบววบิฐบบิฐิฐิฐิฐ ๑๕1๑5๑๕๑0๕๑๕๑๑

ราชาศพั ท์ ราชาศัพทเฉลมิ พระเกยี รราตชเิ นา่ือศงัพในทโอ์ กาสมหามงคลพระราเฉชลพมิ ธิ พีบระรเมกรยี ารชตเิานภื่อิเงษในกโอพกทุาสธมศหัการมางชคล๒พ๕ระ๖รา๒ชพิธีบรมราชาภเิ ษก พทุ ธศักราช ๒๕๖๒ รเฉาลชมิ พารศะพัเกยีทร์ตเิ นือ่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ บี รมราชาภิเษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ เฉลิมพรระาเกชียารศตเิพั นือ่ทง์ในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ เฉลิมพระเกยี รตเิ น่ืองในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พทุ ธศักราช ๒๕๖๒ พระธามรงค์รัตนวราวุธสาหรบั พระมหากษัตรยิ ท์ รงในพระราชพิธบี รมราชาภเิ ษก พระธามพรงะธคพาร์รมะตั รธนงามควรร์ รงตั คาน์รวัตธุรนาสววราธุาหวสธุารสหับารหพับรพับรพระะรมะมหมหหาากกกษษษัตัตัตรรยิริย์ท์ทิยรร์ทงงใรในนงพพใรนระะรพารชราพชะธิพรีบธิารบี ชมรรพมาชรธิ าาีบภชรเิาษภมกิเรษากชาภิเษก พระพธารมะธรางมคร์องงคค์อ์ตงคา่ ต์ง่าๆง ๆสาสหาหรบัรับพพรระะมมหหาากกษษัตัตรริยยิ ท์ ์ทรรงงในในพพระรระารชาพชธิ พบี ธิ รบีมรรามชราาภชิเาษภกิเษก พระธามรงค์องคต์ ่าง ๆ สาหรบั พระมหากษัตริย์ทรงในพระราชพิธบี รมราชาภเิ ษก 1๑๑5๕๕1๒๒

ราชาศัพทเฉลิมพระเกยี รตเิ น่ืองในโอกาสมหามงคลพเรเฉฉะเลเลฉรฉิมมิาลลชพิมพมิ พพรรพะิธะรรีบะเเะกกเรเกยียีกมยีรรียรรตตราติเิเตชนนิเิเนานอื่อ่ื ภอื่ อื่งงงเิใใงษในนในกนโโโออโออพกกกกาาุทาาสสสธสมมมศมหหหกัหาาารามมมามงงงชงคคคคลล๒ลลพพพ๕พรรร๖ระะะะ๒รรรราาาาชชชชพพพพิธธิิธธิ ีบีบบีีบรรรรมมมมรรรราาาาชชชชาาาภาภภภเิ ษิเิเิเษษษกกกกพพพพุทุทธทุทุ ธรศธรธศราักรศศาักรชากัากัรชารราชชชาาชาาศชาชา๒ศ๒๕ศัพศ๒๒๕พั ๖๕พั๕ัพท๖๒ท๖๖๒์ทท๒์๒์์ เเททียยีเทนนียเเทนทเา่่าทพพ่ารรพะะรออะงงอคคงป์ป์ครป์ระะรดดะิดิษษิษฐฐฐาานานนนออออยยยยูู่่ใใู่นในู่ในนตตตตูู้้ดดู้ดู้ด้า้า้า้านนนนซซซซ้า้า้า้ายยยยแแแแลลลละะะะขขขขววววาาาาขขขขอออองงงงพพพพรรรระะะะแแแแทททท่น่น่่นนมมมมหหหหาาาาเเศเเศศศววววตตตตฉฉฉฉัตัตัตัตรรรร แแททแ่น่นทเเ่นบบเญญบพพญาาพดดาออดยยอูู่่นนยู่นอออกกกกกกาาแาแแใพใพนนใพใพงงนนหหงแแงหแหแมมกกมกมกูู่่้พ้พววู่้พวู่้พวดดรรดรดร้า้าะะ๑๑้าะ1้าะ๑นนมม๑นม๕น๕ม5๕ททหห๕ทหท๓ห๓๓ิศิศา2า๓ิศาิศามมตตมตมตณณะะณะณะวววเเวเเัันนฑัฑนฑันฑตตตีียียยตียกกกรรรกรขขขขอออองงงงพพพพรรรระะะะทททที่นี่ี่ี่นนนั่งั่งั่ั่งงดดดดุสุสุุสสิดิดิิดดาาาาภภภภิริริริรมมมมยยยย์ ์ ์์

ราชาศัพท์ ราชาศัพทเฉลมิ พระเกียรตเิ นื่องในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศกั ราช ๒๕๖๒ เฉลิมพระเกียรตเิ นื่องในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู ิพลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร ประทบั ภายในมณฑปพระกระยาสนาน ทรงสรงพระมรุ ธาภเิ ษก ในพระราชพธิ ีฉลองพระพทุ ธปฏิมาชัยวัฒนป์ ระจารัชกาล และเฉลิมพระชนมพรรษาครบ ๓ รอบ พุทธศกั ราช ๒๕๐๖ ณ ชาลาพระท่นี ั่งอมรินทรวินจิ ฉยั และพระทนี่ ่ังราชฤดี พระบรมมหาราชวัง 1๑5๕3๔

ราชาศพั ท ราชาศพั ท์ เฉลิมพระเกียรตเิ น่อื งในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศกั ราช ๒๕๖๒ เฉลมิ พระเกยี รติเนอื่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพิธบี รมราชาภเิ ษก พุทธศกั ราช ๒๕๖๒ วนั ที่ ๔ พฤษภาคม ๒๕๖๒ พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั ประทบั ภายในมณฑปพระกระยาสนาน ทรงสรงพระมรุ ธาภเิ ษก ในพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ ณ ชาลาพระทน่ี ่ังจกั รพรรดพิ ิมาน พระบรมมหาราชวัง 1๑5๕4๕

เฉลมิ พระเกยี รตเิ น่อื งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก พุทรธาศชกั ราาศช พั๒๕ท๖์ ๒ เฉลมิ พระเกียรติเนอื่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ ีบรมราชาภเิ ษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ ๕. เคร่ืองนมัสการทองทิศ เป็นเคร่ืองนมัสการ อย่างเดียวกับเคร่ืองนมัสการทองใหญ่ แต่มีขนาด เล็กกว่าเพ่ือสะดวกแก่การขนย้ายไปตั้งแต่ง ณ สถานท่ีต่าง ๆ สาหรับพระมหากษัตริย์ถึง สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงใช้บูชา พระพุทธรูปหรือปูชนียสถานสาคัญ ประกอบด้วย แท่นไม้สลักลายมังกรปิดทอง รองพานทองคา สลักลายรองพุ่มดอกไม้ ๕ พุ่ม พุ่มข้าวตอก ๕ พุ่ม เชิงโลหะกะไหล่ทองปักเทียน ๕ เชิง ปักธูปไม้ ระกา ๕ เชงิ ๖. เครื่องนมัสการทองน้อย เป็นเคร่ืองบูชา ขนาดเล็ก สาหรับพระมหากษตั ริย์ถงึ พระบรมวงศ์ ชั้นสมเด็จเจ้าฟ้าใช้ทรงธรรม ทรงสักการะ พระบรมศพ พระศพ พระบรมอัฐิ พระอัฐิ และ ทรงบูชาปูชนียสถานต่าง ๆ ในงานพระราชพิธี และการทรงบาเพ็ญพระราชกุศล เคร่ืองนมัสการ ทองน้อยมีหลายประเภท ดังนี้ ๖.๑ เครื่องนมัสการทองน้อย (เคร่ืองห้า) ส า ห รั บ พ ร ะ ม ห า ก ษั ต ริ ย์ ท ร ง ใ ช้ เ ป็ น เ ค ร่ื อ ง ราชสักการะ และทรงธรรมในงานพระราชพิธี ซ่ึงเป็นงานปกติ(๑) ทาด้วยทองคาลงยาทั้งสารับ ประกอบด้วยพานทองคาสลักลายกลีบบัวลงยา ตั้งกรวยเชิงทองคาลงยาใส่พุ่มดอกไม้ ๕ พุ่ม เชิงทองคาลงยาปักเทียน ๒ เชิง กระถางธูป ทาด้วยแก้วหมุ้ ทองทปี่ าก และฐานปักธูปหาง (๑) ในงานพระราชพิธีสาคัญซ่ึงกาหนดให้แต่งกายเต็มยศและคร่ึงยศ พระมหากษัตริย์ทรงใช้เครื่องทรงธรรมสารับใหญ่ ที่สร้างข้ึนในรัชกาลท่ี ๕ สมเด็จพระบรมราชินีนาถหรือสมเด็จพระบรมราชินีทรงใช้เคร่ืองนมัสการทองน้อย (เครื่องหา้ ) ๑๕๕ 155

เฉรลาิมชพราะศเกพั ียรทต์เิ นื่องในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ ีบรมราชาภเิ ษก พทุ ธศักราช ๒๕๖๒ เฉลมิ พระเกียรตเิ นื่องในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ ๖.๒ เครื่องนมัสการทองน้อย (เคร่ืองหงส์) สาหรบั พระมหากษัตริยถ์ ึงพระบรมวงศ์ชน้ั สมเด็จ เ จ้ า ฟ้ า ท ร ง ใ ช้ เ ป็ น เ ค รื่ อ ง ร า ช สั ก ก า ร ะ แ ล ะ ทรงธรรมในงานพระราชพิธีซึ่งเป็นงานปกติ เช่น สักการะพระบรมศพ พระบรมอัฐิ และ ปูชนียสถานต่าง ๆ ทาด้วยทองคาลงยาทั้งสารับ ประกอบด้วยพานทองคาสลักลายลงยา บนพาน รองกรวยเชิงทองคาลงยาใส่พุ่มดอกไม้ ๓ พุ่ม เชิงเป็นรูปหงส์ทาด้วยทองคาลงยา ๒ เชิง ปกั เทียน ๑ เชิง ปักธูปไมร้ ะกา ๑ เชิง ๖.๓ เครื่องนมัสการทองน้อย (ปากกระจับ) สาหรับพระมหากษตั รยิ ถ์ งึ พระบรมวงศช์ ั้นสมเด็จ เ จ้ า ฟ้ า ท ร ง ใ ช้ เ ป็ น เ ค ร่ื อ ง ร า ช สั ก ก า ร ะ แ ล ะ ทรงธรรมในงานพระราชพิธีซึ่งเป็นงานปกติ เช่น สักการะพระบรมศพ พระบรมอัฐิ และ ปูชนยี สถานตา่ ง ๆ ประกอบดว้ ยพานทองคาสลักลาย ขอบปากพานเป็นรปู กระจังกลีบบัว (ปากกระจบั ) รองกรวยเชิงทองคาลงยาใส่พุ่มดอกไม้ ๓ พุ่ม เชงิ ทองคาลงยาปกั เทยี น ๑ เชิง ปักธูปไมร้ ะกา ๑ เชงิ ๖.๔ เครื่องนมัสการทองน้อยแก้ว สาหรับ พระมหากษัตริย์ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร และสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าทรงใช้บูชาพระรัตนตรัยและทรงธรรม เป็นประจาขณะทรงพระผนวชหรือทรงผนวช และพระสงฆ์ชั้นสมเด็จพระราชาคณะใช้บูชา พระรัตนตรัย ลักษณะเหมือนกับเคร่ืองนมัสการ ทองน้อย (เครื่องห้า) แต่ทาด้วยแก้วเจียระไนท้ังชดุ ประกอบด้วยพานกรวยเชิง ๓ กรวยใส่พุ่มดอกไม้ ๓ พมุ่ เชิงแกว้ ปกั เทยี น ๑ เชงิ และปักธูปไม้ระกา ๑ เชิง ๗ . เ ค ร่ื อ ง น มั ส ก า ร ก ร ะ บ ะ ถ ม ส า ห รั บ พระมหากษัตริย์ถึงพระบรมวงศ์ช้ันสมเด็จเจ้าฟ้า ทรงจุดบชู าพระรัตนตรัยในการบาเพ็ญพระราชกุศล 1๑5๕6๖

เฉลมิ พระเกยี รตเิ นือ่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พทุ รธาศชกั ราาศช ัพ๒๕ท๖์ ๒ เฉลมิ พระเกียรติเนอ่ื งในโอกาสมหามงคลพระราชพิธบี รมราชาภิเษก พุทธศกั ราช ๒๕๖๒ เป็นการส่วนพระองค์ และสาหรบั ใช้ในการเสดจ็ พระราชดาเนนิ ไปต่างจังหวัด ประกอบด้วยกระบะ ถมทองย่ อมุ มไม้ สิ บสอง รองพานทองค า สลักลายรองพุ่มดอกไม้ ๔ พุ่ม พุ่มข้าวตอก ๔ พุ่ม เชิงโลหะหุ้มทองคาปักเทียน ๔ เชิง ปักธูป ไม้ระกา ๔ เชงิ ๘. เครื่องนมัสการกระบะมุก ใช้ในงานหลวง ทั่วไป และพระราชวงศ์ชั้นพระองค์เจ้าทรงบูชา พระรัตนตรัยในการทรงบาเพ็ญพระกุศล เช่น เสด็จถวายผ้าพระกฐินพระราชทาน และจัดเป็น เครื่องพระราชทานพระเกียรติยศแก่พระศพ พระราชวงศ์ชั้นพระองค์เจ้าและศพหม่อมเจ้า ศพพระภิกษุชั้นพระราชาคณะ ศพข้าราชการ และบุคคลทั่วไปที่อยู่ในพระบรมราชานุเคราะห์ ทรงพระกรุ ณาโปรดเกล้ า โปรดกระหม่ อม ใ ห ้มี พระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรม ประกอบด้วย ก ร ะ บ ะ ย่อ มุม ไ ม้สิบสองลงรักประดับมุก รองกรวยเชิงทาด้วยแก้วใส่พุ่มดอกไม้ ๔ พุ่ม เชิงแก้วปักเทียน ๔ เชิง ปักธูปไม้ระกา ๑ เชงิ ๙. เครื่องนมัสการท้ายพระท่ีนั่งหรือเครื่อง นมัสการท้ายท่ีนั่ง ประกอบด้วยดอกไม้ธูปเทียนท่ี เ จ้ า ห น้ า ที่ ต า ม เ ส ด็ จ เ ชิ ญ ไ ป ส า ห รั บ ทู ล เ ก ล้ า ทูลกระหม่อมถวายพระมหากษัตริย์ถึงพระบรมวงศ์ ชั้นสมเด็จเจ้าฟ้า เมื่อมีพระราชประสงค์จะทรง สั ก ก า ร ะ พ ร ะ พุ ท ธ รู ป ห รื อ ปู ชนี ยสถาน ส า คั ญ ประกอบด้วยโต๊ะสี่เหลี่ยมขนาดย่อมรองพานโลหะ กะไหลท่ อง วางดอกไม้กระทงเจิม ๑ พาน เชงิ โลหะ กะไหล่ทอง ๑ คู่ ปักเทียน กระถางโลหะกะไหล่ทอง ปักธูปหาง ๓ ดอก ๑๐. เคร่อื งนมสั การเครอ่ื งแก้ว มี ๒ ชดุ ชุดที่ ๑ สร้างขึ้นในรัชกาลที่ ๔ สาหรับ ทรงธรรมในวันธรรมสวนะ (วันพระ) ต่อมาใช้ เป็นเครื่องบูชาพระรัตนตรัยสาหรับพระบรมวงศ์ ชน้ั สมเด็จเจา้ ฟ้า เครื่องนมัสการชุดนี้ประกอบดว้ ย ๑๕๗ 157

รเาฉลชิมาพศระัพเกทีย์รตเิ นือ่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๒ เฉลิมพระเกยี รตเิ นอื่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพิธบี รมราชาภเิ ษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ แท่นไม้ประดับกระจก รองพานแก้วเจียระไน ใส่พุ่มดอกไม้ ๕ พุ่ม พุ่มข้าวตอก ๕ พุ่ม เชิงแก้ว เจยี ระไนปกั เทียน ๕ เชงิ ปกั ธปู ไม้ระกา ๕ เชงิ ชุดที่ ๒ สาหรับพระบรมวงศ์ชั้นสมเด็จเจ้าฟ้า ทรงจุดบูชาพระรัตนตรัยในงานฉลองพระชนมายุ หรือทรงบาเพ็ญพระราชกุศลอ่ืน ๆ ประกอบด้วย แท่นไม้สลักลายมังกรปิดทองเท้าสิงห์เช่นเดียวกับ เคร่ืองนมัสการทองทิศ รองพานแก้วเจียระไน ใส่พุ่มดอกไม้ ๕ พุ่ม พุ่มข้าวตอก ๕ พุ่ม เชิงแก้ว เจียระไนปักเทยี น ๕ เชิง ปกั ธูปไม้ระกา ๕ เชงิ ๑๑. เครอื่ งนมัสการบูชายงิ่ สาหรบั พระมหากษตั ริย์ ถึงพ ร ะ บ ร ม ว ง ศ์ ช้ั นส ม เ ด็ จ เ จ้า ฟ้ า ท ร งใช้ สักการบูชาในการทรงบาเพ็ญพระราชกุศลเทศน์ มหาชาติ ประกอบด้วยกระบะมกุ ยอ่ มมุ ไม้สบิ สอง รองพานแก้ววางพุ่มข้าวตอก พุ่มดอกไม้ พุ่มถั่ว พุ่มงา และพุ่มหญา้ แพรกอยา่ งละพุ่ม หน้ากระบะมุก ต้ังเคร่ืองนมัสการทองน้อย ๑ เครื่อง ถัดออกมา ต้ังเครื่องนมัสการทองนอ้ ยแก้ว ๕ เคร่อื ง ๑๒. เคร่ืองทรงธรรมสารับใหญ่ สาหรับ พระมหากษัตริย์ ทรงใช้บูชาเม่ือทรงสดับ พระธรรมเทศนา ในพระราชพิธีการพระราชกุศล ที่เป็นงานเต็มยศหรือครึ่งยศ ประกอบด้วย แท่นโลหะกะไหล่ทองเท้าคู้ ขอบแท่นยกเป็น กระจังร้ัวสลักโปร่ง มีพานแบบจานเชิงทาด้วย โลหะทองรองกรวยเชิงทองคาใส่พุ่มดอกไม้สด ๔ พุ่ม พานทาดว้ ยโลหะทองใส่ดอกไมส้ ด ๓ พาน เชงิ โลหะกะไหลท่ องปักเทียน ๒ เชิง ทีม่ ุมในแท่น โลหะกะไหล่ทอง สองข้างตั้งแจกันโลหะทองปัก ดอกไม้สด ข้างแจกันต้งั พานใสด่ อกไม้สด ๒ พาน ข้างหลังพานแบบจานเชิงตั้งกระถางธูปหยก ปักธูป สองข้างแท่นโลหะกะไหล่ทองตั้งเชิงโลหะ ๑1๕5๘8

ราวเทยี นฟงั ธรรม เฉลิมพระเกยี รตเิ นอื่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพิธบี รมราชาภิเษก พทุ ธรศาักรชาาชศ๒ัพ๕๖ท๒์ เครอื่ งประโคม เฉลิมพระเกียรติเน่อื งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ จงกลธรรมาสน์ กะไหล่ทองยอดฉตั รปักเทียน ลาต้นของเชิงเทยี น คลา้ ยตน้ ปาล์ม มชี า้ งหล่อกะไหลท่ องยืนท่ีโคนตน้ ท่ีฐานเชิงเทียนมีอักษรพระปรมาภิไธย จ.ป.ร. ติดเป็นตราวงกลม – ราวเทียนพระสงฆ์จุดบูชาพระธรรมเมื่อฟัง พระธรรมเทศนาในงานพระราชพิธีของหลวง ลักษณะเป็นราวเทียนปักเทียน ๔ เล่ม ธูปไม้ ระกา ๔ ดอก สลับกัน คู่กลางเป็นเทียน มีเชิง รับบัวจงกลสาหรับใส่พุ่มดอกไม้อยู่ด้านซ้าย และขวา – เครื่องดนตรีที่ใช้ประโคมประกอบพระราช อิสริยยศของพระมหากษัตริย์ พระบรมวงศานุวงศ์ ในพระราชพิธีและพิธี เช่น แตรฝรั่ง แตรงอน สังข์ มโหระทึก ป่ี กลองชนะ เคร่ืองประโคมมโหระทึก ใช้ในการเสด็จออก ขุนนาง หรือในขบวนพยุหยาตราทางชลมารคหรือ ทางสถลมารค หรือในพระราชพิธีพืชมงคลจรด พระนังคัลแรกนาขวัญ มีเจ้าพนักงานกระทั่ง มโหระทึก ๔ คน หรือ ๒ คน แล้วแต่ลักษณะ ของงาน เครื่องประโคมสั งข์ แตร กลองชนะ ใช้ประโคมในเวลาเสด็จพระราชดาเนินโดยขบวน พยุหยาตราทางชลมารคหรือทางสถลมารคหรือ เสด็จออกในงานพระราชพิธีใหญ่ เครื่องประโคม มีสังข์ แตรงอน แตรฝรั่ง ปี่ เปิงมาง กลองชนะเงิน กลองชนะทอง กลองชนะเขยี วลายเงิน กลองชนะแดง ลายทอง เชน่ พระราชพธิ บี รมราชาภิเษก – ท่ปี ักเทียน มลี ักษณะเป็นกรวย ปากเป็นรูปกลีบบัว อยู่สองข้างธรรมาสน์ ปักเทียนข้างละเล่ม หนักเล่มละ ๑๒๐ กรัม สาหรับพระมหากษัตริย์ ทรงจดุ ถวายพระสงฆเ์ พือ่ อ่านคมั ภีร์เทศน์ ๑๕๙ 159

รเฉาลชมิ าพศระัพเกทียร์ ติเน่ืองในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ บี รมราชาภิเษก พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๒ เฉลมิ พระเกยี รตเิ น่ืองในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก พุทธศกั ราช ๒๕๖๒ เวยี นเทียนสมโภช – การเวียนเทียนในพระราชพิธี ใช้เทียนท่ีติดกับ แว่นเทียนเวียนขวารอบบุคคลหรือปูชนียวัตถุ ๓ รอบ พร้อมทั้งโบกควันเทียนไปยังบุคคลหรือ ปชู นียวตั ถุนั้นเพอื่ ให้เป็นสริ ิมงคล เดนิ ประทักษิณ, เดนิ เทียน – เดินรอบปูชนียสถาน ปูชนียวัตถุ เช่น พระอุโบสถ สรงน้ำพระบรมศพ อุโบสถ หรือพระพุทธรูป ๓ รอบ ในวันสาคัญทาง พระพุทธศาสนา ในมือถือดอกไม้ ธูป เทียน พนมอยู่ โดยให้ปูชนียสถาน ปูชนียวัตถุ อยู่ทาง ขวามือของผ้เู ดนิ – อาบนาศพพระมหากษัตริย์ หรืออาบนาศพ พระราชวงศ์ที่โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ใช้ คำว่ำพระบรมศพ สรงน้ำพระศพ – อาบนาศพพระราชวงศ์ชนั สมเด็จพระบรมรำชินีนำถ สมเด็จพระบรมรำชินี สมเด็จเจ้ำฟ้ำ และ พระองค์เจ้ำ ถวำยศลี – ประธานสงฆ์ใหศ้ ีลแด่พระมหากษัตริยถ์ ึงหม่อมเจ้า ทรงศีล – รบั ศลี ใช้แก่พระมหำกษัตริย์ถึงหม่อมเจ้ำ ถวำยพรพระ – พระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถาสรรเสริญพระพุทธเจ้า ก่อนที่จะรับประเคนและฉันภัตตาหารในพิธีต่าง ๆ ใชท้ ังในงานพระราชพิธีและงานพธิ ีทว่ั ไป ถวำยพระพรชยั มงคล – อั ญ เ ชิ ญ ส่ิ ง ศั ก ดิ์ สิ ท ธิ์ ใ น ส า ก ล ใ ห้ คุ้ ม ค ร อ ง พระมหากษตั รยิ ์ ทรงจุดธูปเทียนเคร่ืองทรงธรรม – จดุ ธูปเทียนเครอ่ื งบูชาก่อนพระเทศน์ ทรงสดับพระธรรมเทศนำ – ฟังเทศน์ ใช้แก่พระมหากษตั ริยถ์ งึ หมอ่ มเจ้ำ ทรงธรรม – ฟงั เทศน์ ใชแ้ ก่พระมหากษตั รยิ ์ถงึ หมอ่ มเจา้ ทรงประเคนจตุปัจจัยไทยธรรม – ถวายใบปวารณาและเครื่องสมณบริโภคแก่ พระสงฆ์ โดยเสด็จพระราชดาเนินไปทรงประเคน เฉพาะสมเด็จพระราชาคณะซ่ึงน่ังอยู่ที่อาสน์สงฆ์ พ ร ะ ส ง ฆ์ น อ ก จ า ก นั น เ ดิ น เ ข้ า ไ ป รั บ ป ร ะ เ ค น ตามลาดบั 1๑6๖๐0

เฉลเมิฉพลมิระพเรกะียเกรตยี ริเนตื่อิเนงใ่อื นงใโนอโกอากสามสหมาหมางมคงลคพลพระรระารชาพชพิธบีธิ รบี มรมรารชาาชภาภิเษเิ ษกกพพทุ ทุ ธธศรศกั ากั รรชาาชชา๒ศ๒๕๕ัพ๖๖ท๒๒์ ทรงหลงั่ ทกั ษโิ ณทก – กรวดน้ำ(๑) ใชแ้ กพ่ ระมหำกษตั รยิ ์ถึงพระองคเ์ จำ้ ทรงกรวดนำ้ – กรวดนำ้ ใชแ้ กห่ ม่อมเจ้ำ ถวำยอนโุ มทนำ – พระสงฆ์ให้พรในพระรำชพิธีและพิธี(๒) หรือเรียก เปน็ สำมัญว่ำ “ยถำ สพฺพ”ี ถวำยอดิเรก(๓) – ประธำนสงฆใ์ ห้พรเป็นพิเศษเฉพำะแด่พระมหำกษัตริย์ สมเดจ็ พระบรมรำชนิ ีนำถ และสมเดจ็ พระบรมรำชนิ ี ถวำยพระพรลำ(๔) – รองประธำนสงฆ์กล่ำวแทนคณะสงฆ์ทังปวงลำ พระมหำกษัตริย์ สมเด็จพระบรมรำชินีนำถ สมเด็จพระบรมรำชินี เมื่อเสร็จพระรำชพิธีหรือ พธิ ีกอ่ นท่พี ระสงฆจ์ ะลุกจำกอำสนส์ งฆ์ ทรงบ้ำเพญ็ พระรำชกศุ ล – ทำบุญ ใช้แก่พระมหำกษัตริย์ถึงสมเด็จพระกนิษฐำ ธิรำชเจ้ำ กรมสมเด็จพระเทพรัตนรำชสุดำฯ สยำมบรมรำชกุมำรี ทรงบำ้ เพ็ญพระกศุ ล – ท้ำบุญ ใช้แก่พระรำชวงศ์ชันสมเด็จเจ้ำฟ้ำและ ทรงบำ้ เพ็ญกศุ ล พระองคเ์ จำ้ – ท้ำบญุ ใช้แก่หม่อมเจ้ำ ทรงพระสุหร่ำย – ประพรมน้ำพระพุทธมนต์ด้วยพระสุหร่ำย ใช้แก่ พระมหำกษตั รยิ ์ถึงพระองค์เจ้ำ ทรงเจิม – เจิมแป้งหอมที่หนำ้ ผำกหรอื วัตถเุ พอื่ สิรมิ งคล ทกั ษิณำนุปทำน – พระมหำกษัตริย์ท้ำบุญอุทิศส่วนกุศลให้เจ้ำนำย ศักด์สิ ูงซงึ่ เสดจ็ ล่วงลบั ไปแล้ว (๑) เม่ือประธำนสงฆ์เริ่มสวด “ยถำ...ฯลฯ” จนถึง “มณิโชติ รโส ยถำ” ระหว่ำงนันทุกคนในมณฑลพิธีไม่ต้องพนมมือ เม่อื พระสงฆ์สวดสพั พีจงึ พนมมือรบั พรได้ (๒) ระหว่ำงประธำนสงฆ์สวด “ยถำ...ฯลฯ” จนถงึ “มณิโชติ รโส ยถำ” ประธำนในพิธีกรวดน้ำแผส่ ่วนบุญส่วนกุศล (๓) ขันตอนกำรถวำยอดิเรก คือ หลังจำกท่ีพระสงฆ์ถวำยอนุโมทนำ (ที่เรียกว่ำ ยถำ สพฺพี) แล้ว สมเด็จพระรำชำคณะ หรือพระรำชำคณะ ผู้เป็นประธำนสงฆ์จะถวำยพระพรเป็นภำษำบำลีด้วยบทว่ำ “อดิเรกวสฺสสต้ ชีวตุ ฯลฯ ขอถวำยพระพร” ในขณะท่ีประธำนสงฆ์ถวำยอดิเรกนัน ผู้ร่วมในงำนพระรำชพิธี หรือพิธี ไม่ต้องพนมมือรับ จบแล้วรองประธำนสงฆ์จะสวดรับด้วยบทว่ำ “ภวตุ สพฺพมงฺคล้ ฯลฯ” ผู้ร่วมในงำนพระรำชพิธี หรือพิธี จึงพนมมอื รบั ไปจนจบกำรถวำยอนโุ มทนำ (๔) ในขณะท่ีรองประธำนสงฆ์กล่ำวถวำยพระพรลำนัน ผู้ร่วมในงำนพระรำชพิธี หรือพิธี ไม่ต้อง พนมมือ เม่ือถวำยพระพรลำจบแล้ว พระสงฆ์ลุกจำกอำสนะออกจำกมณฑลพิธีไป กำรกล่ำวค้ำถวำยพระพรลำ เม่ือเสร็จพระรำชพิธีบ้ำเพ็ญพระรำชกุศลในโอกำสต่ำง ๆ ในเวลำเสด็จพระรำช ด้ำเนินออกทรงบ้ำเพ็ญพระรำชกุศลเฉพำะในพระที่นั่ง ในพระรำชฐำน ในพระรำชวัง หรือในท่ีประทับแหง่ อนื่ เชน่ คำ่ ยหลวง ๑๖๑ 161

รเฉาลชิมพารศะัพเกียทร์ติเนอื่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ ีบรมราชาภเิ ษก พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๒ เฉลิมพระเกยี รตเิ นือ่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๒ พระกลด – ร่มด้ามยาวใช้กางก้ันถวายพระมหากษัตริย์ สมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมราชินี สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี สมเด็จ พระบรมวงศช์ นั้ สมเด็จเจา้ ฟา้ และพระเจ้าวรวงศเ์ ธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ใ น ง า น พ ร ะ ร า ช พิ ธี แ ล ะ พิ ธี ต่ า ง ๆ ต า ม พระอสิ ริยยศ ดงั น้ี ๑. พระกลดยอดรูปพรหมพักตร์ ถวาย พระมหากษัตริย์ ๒. พระกลดยอดทรงระฆัง ถวายสมเด็จ พระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมราชินี และ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพ รัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี ๓. พระกลดยอดทรงเจดีย์ ถวายสมเด็จ พระบรมวงศ์ชัน้ สมเด็จเจา้ ฟ้า และพระเจ้าวรวงศเ์ ธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหม่ืนสุทธนารนี าถ พระครอบพระกร่งิ – ทาจากทองเหลือง ปิดทอง ทรงผลฟักตดั ผวิ เรียบ มีฝาครอบพร้อมพานรอง ในพระครอบมีพระกร่งิ โลหะองค์น้อย สร้างโดยสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงใช้ สาหรับประกอบพธิ เี สกน้าพระพุทธมนต์ เทยี นที่ฝาพระครอบพระกรง่ิ – เทียนขี้ผ้ึงแท้หนัก ๑ บาท (หนัก ๑๕ กรัม) ติดท่ี ฝาพระครอบพระกริ่ง เป็นเทียนทาน้ามนต์ สาหรับพระมหากษัตริย์ทรงจุดและทรงประเคน ประธานสงฆ์ทเ่ี จริญพระปรติ ร เทยี นบูชาเทวดานพเคราะห์ – เทยี นและธปู จานวนอยา่ งละ ๑๑๗ เลม่ และดอก สาหรับจุดบูชาเทวดา นพเคราะ ห์ ๙ องค์ ตามกาลังวัน ได้แก่ พระอาทิตย์ ๖ พระจันทร์ ๑๕ พระอังคาร ๘ พระพุธ ๑๗ พระพฤหัสบดี ๑๙ พระศกุ ร์ ๒๑ พระเสาร์ ๑๐ พระราหู ๑๒ พระเกตุ ๙ 1๑6๖2๒

เทยี นปาฏโิ มกข์ เฉลมิ พระเกียรตเิ น่อื งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ ีบรมราชาภเิ ษก พุทธรศัการชาชาศ๒พั๕๖ท๒์ เทยี นพระมหามงคล เฉลิมพระเกียรติเน่อื งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ เทียนเทา่ พระองค์ ใช้ในการเจริญพระพุทธมนต์นวัคคหายุสมธัมม์ บนั ไดแกว้ เนื่องในงานพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา พระเตา้ เบญจครรภ ห รื อ บุ ค ค ล ท่ั ว ไ ป ที่ ท า บุ ญ อ า ยุ แ ล ะ มี พิ ธี ส ว ด นพเคราะหก์ ็ใช้ได้ – เทียนท่ีพระราชทานในพิธีกฐินกรรม จานวน ๒๖ เล่ม หนักเล่มละ ๕๐ กรัม สาหรับพระสงฆ์ จุดบูชาพระประธานในพระอุโบสถหรืออุโบสถ ในวนั ทาปาฏิโมกขค์ ร้ังละ ๑ เลม่ ตลอดท้งั ปี – เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า เทียนมงคล ขนาดสูง เท่ากับรอบพระเจ้าหรือรอบพระเศียร ตั้งเป็นคู่ บนธรรมาสน์ศิลาในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตน ศาสดาราม แ ล ะ ที่พ ร ะ แ ท่น ร า ช บัล ลัง ก์ ภายใต้พระนพปฎลมหาเศวตฉัตรในพระที่น่ัง อมรินทรวินิจฉัย จุดในงานพระราชพิธีมงคลของ พระมหากษัตริย์ สมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จ พระบรมราชินี เช่น งานเฉลิมพระชนมพรรษา งานหล่อพระพุทธรูปประจาพระชนมวาร จุดคู่กับ เทยี นเทา่ พระองค์ – เทียนมงคลขนาดสูงเท่าพระองค์ วัดต้ังแต่พระเจ้า ถึงพระบาทสาหรับพระมหากษัตริย์ หรือวัด ตั้งแต่พระเศียรถึงพระบาทสาหรับพระราชวงศ์ พระองค์อื่น ตั้งเป็นคู่ อยู่ในตู้ข้างธรรมาสน์ศิลา ๒ ด้าน ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม และอยู่ในตู้ข้างพระแท่นราชบัลลังก์ ณ พระที่น่ัง อมรินทรวินิจฉัย จุดคู่กับเทียนพระมหามงคล โดยจุดเทียนพระมหามงคลก่อน แล้วจึงจดุ เทยี น เทา่ พระองค์ – ท่สี าหรับวางเคร่ืองราชศัตราวุธ ลกั ษณะทาเปน็ ขัน้ สงู ต่า – พระเต้าสาหรับบรรจุน้าพระพุทธมนต์และ น้าเทพมนตร์ ถวายพระมหากษัตริย์ในพระราชพิธี บรมราชาภิเษก พระราชพธิ ีเฉลมิ พระชนมพรรษา เป็นต้น พระเต้าเบญจครรภมีหลายองค์ทาด้วย ศิลาสตี ่าง ๆ ๑1๖6๓3

เรฉาลชิมพารศะเพั กียทร์ตเิ น่ืองในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๒ เฉลมิ พระเกียรตเิ นื่องในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ บี รมราชาภิเษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ บางองคภ์ ายในแบง่ เป็น ๕ หอ้ ง ตรงกลางพระเตา้ มีดอกอย่างดาว ๕ กลีบ ทาด้วยทองคา แต่ละกลีบ ประดับด้วยรัตนชาติ สีแดง สีเหลือง สีขาว สีดา และสีเขียว ตามลาดับอย่างที่เรียกว่าเบญจรงค์ ใต้ดอกมีก้านทองคา ๕ ก้าน จารึกพระนาม พระพุทธเจ้า ๕ พระองค์ แต่ละก้านเสียบลง แต่ละห้อง เชน่ พระเต้าเบญจครรภรัชกาลที่ ๔ บางองค์ไม่แบ่งเป็นห้อง แต่มีแผ่นทองคา รูปกลม ๕ แผ่น จารึกพระนามพระพุทธเจ้า ๕ พระองค์ เช่น พระเต้าเบญจครรภรัชกาลท่ี ๑ และพระเต้าเบญจครรภโมราแดง บางองค์ภายใน ไม่แบ่งเป็นห้อง และไม่มีแผ่นทองจารึกพระนาม พระพทุ ธเจ้า เช่น พระเต้าเบญจครรภโมราดา และ พระเตา้ เบญจครรภกลีบบัว พระเต้าทกั ษิโณทก – เต้าหรือคนโทเล็ก ๆ มีพานรองเป็นที่รองรับน้า ใช้สาหรับกรวดนา้ เพอื่ อทุ ศิ สว่ นกศุ ล แทน่ เบญพาด – แท่นซึ่งมีเสาตะลุง เบญพาด คือ เสาตะลุงท่ีมี ไมพ้ าดกันเพื่อยันให้ม่นั คง สาหรบั ผูกชา้ ง ประกาศเทวดา(๑) – คาประกาศอัญเชิญเทวดามาชุมนุมรับพระราช กุศล และเป็นสักขีพยานถวายพระพรและอวยพร ในการประกอบพระราชพิธีต่าง ๆ ท่ีเป็นพระราชพิธี ประจาและพระราชพิธีจร เทวดาท่ีเชิญมาชุมนุม เ ป็ น สั ก ขี พ ย า น ถ ว า ย พ ร ะ พ ร แ ล ะ อ ว ย พ ร น้ั น มจี านวนมาก เชน่ ทา้ วจาตุมหาราช เทวดาผ้รู ักษา พระราชอาณาเขต พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง พระหลักเมือง พระกาฬไชยศรี ยักษ์กุมภัณฑ์ คนธรรพ์ นาคา ประกาศพระราชพิธ(ี ๒) – คาประกาศเรื่องราวความเป็นมาของงาน พระราชพิธี ซึ่งทรงพระกรุณาโปรดให้พระสงฆ์ ทรงสมณศักดิ์เปน็ ผู้อา่ นในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก (๑)-(๒) ดตู วั อยา่ งท้ายบทประกอบ 1๑6๖4๔

ประกาศสังเวยเทวดา(๑) เฉลิมพระเกยี รตเิ นือ่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ บี รมราชาภิเษก พทุ ธรศากั ชราาชศ๒พั ๕๖ท๒์ ประเพณีวงั เฉลมิ พระเกียรติเนอื่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ บี รมราชาภิเษก พทุ ธศักราช ๒๕๖๒ สังเวยเทวดา สดับปกรณ์ผ้าคู่ และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ พราหมณ์อ่านในพระราชพิธีอื่น ๆ ปัจจุบันอ่าน สดบั ปกรณ์ เฉพาะในพระราชพิธีฉัตรมงคล และพระราชพิธี พระแทน่ มณฑล พืชมงคล พระพทุ ธรปู ประจา พระชนมพรรษา – คาประกาศอัญเชิญเทวดามาชุมนุมรับเครื่องสังเวย และส่วนพระราชกุศลในการพระราชพิธีตา่ ง ๆ เช่น พระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระราชพิธีสมโภช กรุงรัตนโกสินทร์ครบ ๒๐๐ ปี พระราชพิธี รัชมงั คลาภิเษก – ระเบียบแบบแผน ขนบธรรมเนียมประเพณีท่ีใช้ ในพระราชสานกั – บวงสรวงเทวดาด้วยเครอื่ งกระยาสังเวย และอา่ น ประกาศเทวดา – ผ้าขาวคู่หนึ่ง ผืนหนึ่งสมมติเป็นผ้านุ่ง อีกผืนหนึ่ง สมมติเป็นผ้าห่ม ผูกรวมกันใช้ถวายพระสงฆ์ ใ น ก า ร ส ด ับ ป ก ร ณ ์พ ร ะ บ ร ม อั ฐิ แ ล ะ พ ร ะ อั ฐิ ในพระราชพิธสี งกรานต์ – บังสุกุล(๒) ใช้สาหรับพระบรมศพและพระบรมอัฐิ พระศพและพระอัฐิของพระราชวงศ์ช้ันพระองค์เจ้า ขน้ึ ไป ศพและอฐั ิของหม่อมเจา้ – พระแท่นมีเสา ๔ เสา เพดานดาดและระบายด้วย ผ้าขาว ประดิษฐานพระพุทธรูปและเครื่องประกอบ ในพระราชพิธี – พระพุทธรูปที่พระมหากษัตริย์ สมเด็จพระบรม ราชินีนาถ และสมเด็จพระบรมราชินีทรงสร้าง เนือ่ งในงานพระราชพธิ เี ฉลมิ พระชนมพรรษา (๑) ดูตวั อย่างท้ายบทประกอบ (๒) กิริยาที่พระสงฆ์ชักผ้าจากศพ หรือที่ทอดไว้หน้าศพ หรือที่ทอดบนด้ายสายสิญจน์ หรือผ้าภูษาโยงท่ีต่อจากศพ ด้วยการปลงกรรมฐาน ๑๖๕ 165

เรฉาลชิมพารศะเัพกียทร์ติเน่อื งในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๒ เฉลิมพระเกยี รตเิ นือ่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก พุทธศกั ราช ๒๕๖๒ พระพทุ ธรปู ประจา – พระพุทธรูปประจาวันพระบรมราชสมภพของ พระชนมวาร พระมหากษั ตริ ย์ ห ร ือ ว ัน พ ร ะ ร า ช ส ม ภ พ ข อ ง สมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรม ราชินี (คอื วนั อาทติ ย์ วนั จันทร์ วนั อังคาร ฯลฯ) พระพุทธรูปประจา – พระพุทธรปู ประจาวันประสูตขิ องพระราชวงศช์ ั้น วันประสูติ สมเด็จเจ้าฟ้าถึงหม่อมเจ้า (คือ วันอาทิตย์ วันจันทร์ วันอังคาร ฯลฯ) เลยี บพระนคร – การเสด็จพระราชดาเนินโดยขบวนพยุหยาตราทาง สถลมารคหรือทางชลมารค ให้ราษฎรเฝ้า ทูลละอองธุลีพระบาท เนื่องในพระราชพิธีสาคัญ เช่น พระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระราชพิธี เฉลิมพระชนมพรรษา พระราชพิธีสมโภช กรุงรัตนโกสินทร์ครบ ๑๐๐ ปี ฯลฯ ยืนโรง – ช้างสาคัญท่ขี ้ึนระวางแลว้ อย่ปู ระจาทีโ่ รงชา้ งตน้ ยืนแทน่ – ช้างสาคัญผูกเครื่องคชาภรณ์ที่โปรดให้นาไปยืน บนแท่นเบญพาดในพระราชพธิ ี สรงพระกระยาสนาน – การอาบน้าในพระราชพิธีตามลทั ธพิ ราหมณ์ มณฑปพระกระยาสนาน – พระแท่นมีเสา ๔ เสา หุ้มด้วยผ้าขาว เพดานดาด และระบายด้วยผ้าขาว ใช้สาหรับอาบน้าใน พระราชพิธตี ามลทั ธพิ ราหมณ์ พระราชพธิ ีประจา – พ ร ะ ร า ช พิธีที่ท ร ง พ ร ะ ก รุณา โ ป ร ด เ ก ล้า โปรดกระหม่อมให้จัดเป็นประจาทุกปี ส่วนใหญ่ เป็นพระราชพิธีทรงบาเพ็ญ พระราชกุศล ตัวอย่างเช่น ในพุทธศักราช ๒๕๖๓ เรียงลาดับ ตามวันในปฏิทิน ได้แก่ วันข้ึนปีใหม่และ ถวายพระพรชัยมงคล สังเวยพระป้าย พระราชกุศล มาฆบูชา ทรงเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณี รัตนปฏิมากร (๓ ฤดู) บวงสรวงพระสยาม เทวาธิราช พระราชพิธีสงกรานต์ พระราชพิธี ฉัตรมงคล พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัล แรกนาขวัญ พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา ๑๖๖ 166

พระราชพธิ จี ร เฉลิมพระเกยี รติเน่ืองในโอกาสมหามงคลพระราชพิธบี รมราชาภิเษก พุทธรศากั รชาาชศ๒พั๕๖ท๒์ เฉลมิ พระเกียรติเนอื่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก พุทธศกั ราช ๒๕๖๒ สมเด็จพระนางเจ้าสุทิดา พัชรสุธาพิมลลักษณ พระบรมราชินี พระราชพิธีทรงบาเพ็ญพระราช กุศลอุปสมบทนาคหลวง พระราชพิธีทรงบาเพ็ญ พระราชกุศลเนื่องในวันอาสาฬหบูชาและเทศกาล เข้าพรรษา พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชพิธีเฉลิม พ ร ะ ช น ม พ ร ร ษ า ส ม เ ด็ จ พ ร ะ น า ง เ จ้ า สิ ริ กิ ติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระราชพิธีทรงบาเพ็ญพระราชกุศล เน่ืองใน วันคล้ายวันสวรรคตพระบาทสมเด็จพระบรม ชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พระราชพิธีทรงบาเพ็ญพระราชกศุ ล ถวายผ้าพระกฐิน พระราชพิธีทรงบาเพ็ญ พระราชกุศลวนั ปิยมหาราช – พระราชพิธีท่ีพระมหากษัตริย์ทรงพระกรุณา โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ประกอบข้ึนใน มงคลสมยั พิเศษตา่ ง ๆ นอกเหนอื จากพระราชพิธี ประจา เช่น พระราชพิธีรัชดาภิเษก พระราชพิธี เ ส ด็ จ เ ถ ลิ ง ถ วั ล ย ร า ช ส ม บั ติ ไ ด้ ห มื่ น วั น เ ศ ษ พระราชพิธีสมภาคาภิเษก พระราชพิธีทวีธาภิเษก พระราชพิธีรัชมงคล พระราชพิธีรัชมังคลาภิเษก พระราชพิธีกาญจนาภิเษก พระราชพิธีฉลองสิริ ราชสมบัติครบ ๖๐ ปี พระราชพิธีฉลองสิริราช สมบัติครบ ๗๐ ปี พระราชพิธีสมโภช กรุงรัตนโกสินทร์ครบ ๒๐๐ ปี พระราชพิธีเฉลิม พระราชมณเฑียร พระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระราชพิธีทรงพระผนวช พระราชพิธีถือ น้าพระพิพัฒน์สัตยา (ศรีสัจจปานกาล) พระราชพิธี สถาปนาเฉลิมพระนามาภิไธย สมเด็จพระบรม โอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร พระราชพิธี สถาปนาพระอิสริยศักด์ิ สมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชพิธี รบั และสมโภชขึน้ ระวางชา้ งสาคัญ ๑1๖6๗7

รเฉาลชมิ าพศระพัเกทยี ร์ ติเนือ่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช ๒๕๖๒ เฉลมิ พระเกียรตเิ นือ่ งในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๒ หมายรับสง่ั – หมายส่ังเจ้าหน้าท่ีปฏิบัติการเป็นการภายใน และถึงบุคคลผู้มีตาแหน่งเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ตอนล่างสุดของหมายรับสั่งเขียนว่า “ทั้งนี้ ให้จัดการตามหน้าที่และกาหนดวันตามรับสั่ง อย่าให้ขาดเหลือ ถ้าสงสัยก็ให้ถามผู้อานวยการ กองพระราชพิธี โดยหน้าท่ีราชการ.” หมายกาหนดการ – เอกสารแจ้งกาหนดข้ันตอนของงานพระราชพิธี โดยเฉพาะ ลักษณะของเอกสารจะต้องอ้าง พระบรมราชโองการ คือขึ้นต้นด้วยข้อความว่า “เลขาธิการพระราชวัง รับพระบรมราชโองการ เหนือเกลา้ เหนอื กระหมอ่ มสง่ั วา่ ” กาหนดการ – เอกสารแจ้งกาหนดขั้นตอนของงานโดยทั่วไป ที่ทางราชการ หรือเอกชนจัดทาขึ้นเอง แม้ว่า จะเป็นงานท่ีเก่ียวข้องกับพระมหากษัตริย์และ พระบรมวงศานุวงศ์ มิได้เป็นงานพระราชพิธี ซึ่งกาหนดขึ้นโดยพระบรมราชโองการ หรือ รายการต่าง ๆ ที่กาหนดไว้ในการทางาน หรือพิธี ทเ่ี จา้ ของงานหรือเจ้าภาพกาหนดขน้ึ โดยเขยี นไว้ ในบัตรหรือบอกด้วยวาจาให้ผู้ที่ไปร่วมงานหรือ ร่วมพิธีได้ทราบว่ามีรายการใด วันเวลาใด สถานทใ่ี ด ๑๖๘ 168

ตวั อย่างคาประกาศเทวดา คาบวงสรวง คาสาบาน คาถวายอดิเรก ประกาศเทวดา)๑( ในพระราชพิธรี ชั มงั คลาภิเศก พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั พุทธศกั ราช ๒๔๕๑ สมเดจ็ เจา้ ฟ้ากรมพระนริศรานุวตั ตวิ งษ์ ทรงเรียบเรยี ง คาเริ่มประกาศ นมามิ เทวาติเทวํ สมฺพทุ ธํ โสตถิเทสกํ นมามิ อุตฺตมํ ธมมฺ ํ สตฺตานํ โสตถิยาวหํ นมามิ ธมฺมทายาทํ สงฺฆํ สุโสตฺถกิ ารกํ มตตฺ ฺญปุ ทฺทวาเนกา ตถา ตถา อนฏิ ฺฐกา อฏิ ฺฐา กนฺตา มนาปา สพพฺ โสตฺถี ภวนฺตุ เต ข้าพเจ้าขอนอบน้อมนมัสการ ซ่ึงพระสัมพุทธศาสดาจารย์ เทวาติเทพย์ อันเรืองเดช ผู้ทรงแสดงสวัสดิประเภท โดยอเนกไนย แก่หมู่สัตวท่ัวไตรภพ อนึ่งข้าพเจ้า ขอนอบนบอภวิ าทน์ ซึ่งพระธรรมพุทธานุศาสน์อันสูงสุด อันนํามาซงึ่ ความบริสุทธิศิริสวสั ดิ์ แก่หมู่สัตว์ท่ัวมนุษย์แลเทพยดาผู้ปฏิบัติ อน่ึงข้าพเจ้าขอนอบนบคํานับ พระสงฆบริษัท พุทธสาวก ผู้รับมรดกคือสวัสดิธรรมสมบัติ กระทําพุทธทัตติยสวัสดิ ให้ปรากฏในตน โดยสามารถ ดว้ ยเดชอํานาจแห่งความนมัสการ ซ่ึงโสตถยิ ากรวัตถุ ทว่ั ทัง้ สามไตรรตั น์ ขอให้ สรรพพิบัติอุปัทวอันตราย แลอนิฐารมณ์ทั้งหลาย จงเส่ือมสูญหายสนิท ส่วนอิฏฐารมณ์ เปนที่ชอบจิตต์เจริญพระราชหฤไทย ท้ังสรรพสวัสดินิราศไภย จงเกิดมีบริบูรณ์แด่สมเด็จ พระปรมินทรธรรมิกมหาราชาธิราชเจ้า ในอารัมภพิธีซึ่งจะได้รับพระราชทานประกาศ เทพยดาณบัดนีฯ้ )๑(พิมพ์ตามอักขรวธิ ใี นต้นฉบบั เดิม 1๑6๖๙9

คำประกำศเทวดำ สรชฺช สเสน สพนฺธฺ นรินท ปริตฺตานุภาโว สทา รกฺขตูติ ผริตฺวาน เมตฺต สเมตฺตา ภทนตฺ า อวิกขฺ ติ ฺตจติ ฺตา ปรติ ฺต ภณนตฺ ฯุ ภทนฺตา ข้าแต่พระผู้เปนเจ้าท้ังหลายผู้เจริญ ขออาราธนาพระผู้เปนเจ้า จงสารวม จติ รอยา่ ฟุ้งซ่าน จงกอบด้วยเมตตาจิตรแผ่เมตตาพรหมวิหารไปในราชตระกูล แล้วจงสวด พระปริตอธิฐานจิตรว่า ปริต์ตานุภาโว ขออานุภาพพระปริตน้ี จงคุ้มครองป้องกันรักษา สมเด็จพระบรมนราธิปไตย ทั้งไอสรุ ิยสมบัติ กับพระบรมขัตยิ วงศานวุ งศ์เสนาพฤฒามาตย์ ใหป้ ราศจากสรรพภยันตราย เจริญศุขศริ ิสวสั ด์ิเปนนพิ ทั ธกาลนิรันดร เทอญฯ สมนตฺ า จกฺกวาเฬสุ อตฺราคจฺฉนตฺ ุ เทวตา สทธฺ มฺม มุนิราชสสฺ สุณนฺ ตุ สคฺคโมกขขทฯ สคฺเค กาเม จ รูเป คิริสิขรตเฏ จนฺตลิกฺเข วิมาเน ทีเป รฏฺเ คาเม ตรุวนคหเน เคหวสตฺถุมฺหิ เขตฺเต ภุมฺมา จายนฺตุ เทวา ชลถลวิสเม ยกฺขคนฺธพฺพนาคา ติฎฺ นฺตา สนฺติเก ย มุนวิ รวจน สาธโว เม สุณนตฺ ฯุ ธมมฺ สฺสวนกาโล อยมฺภทนตฺ า ฯ ๓ วารฯ โภนโต เทวสฆาโย ดูกรเทพยนิกรอมรยักษ์คนธรรพ กุมภัณฑ์นาคทั้งหลาย หมายเปนอาทิคือ ท้าวธตรฐ ท้าววิรุฬหก ท้าววิรูปักษ์ แลท้าวกุเวรุราช กับทั้งสมเด็จ วัชรินทร์เทพโกสีย์ผู้มีอานาจ มีทิพโสตรทิพจักษุอันประเสริฐ ซึ่งบังเกิดประดิษฐานอยู่ใน ทิพยพิมานมาศ แลเทพยภูมิพฤกษอากาศ ฉกามาพจรโสฬศพรหมพิภพ อิกองค์อิศวร วิษณุนพเคราะห์ เทวดาทวาทศราษีสถิตย์ กับทั้งเทพยสับดาพิศนักษัตรดารา แลเทพยท้าวอันอภิบาลบารุงรักษากรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทรมหินทรายุทธยา แลพระบรมมหาราชวัง ทั่วพระท่ีนั่งเสวตรราชาฉัตร มณฑิรรัตนปราสาท พระราชนิเวศน์สถาน อิกท้ังเทพยเจ้าอันอภิบาลคามนิคมชนบทเขตรประเทศราชธานี บุรีรอบขอบจังหวัด ทั่วสยามรัฐสีมามณฑล จงมีกมลปรีดามาชุมนุมในพระราชพิธีมณฑล มงคลการสถาน แล้วสมาทานเบญจางคิกศลี สดับรับรศพระมุนินทรานศุ าสน์ ซ่ึงพระสงฆ์สันนิบาตจะสวด สาธยายถวาย พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ บดินทรเทพยมหามงกุฎ บุรษุ ยรตั นราชรวิวงษ์ วรุตมพงษบรพิ ัตร วรขัตยิ ราชนกิ โรดม จาตุรนั ตบรมมหาจักรพรรดิ ราชสังกาศ อุภโตสุชาติสังสุทธเคราะหณี จักรกรีบรมนารถ มหามกุฎราชวรางกูร สุจริต มูลสุสาธิต อรรคอุกฤษฐไพบูลย์ บุรพาดูลย์กฤษฎาภินิหาร สุภาธิการรังสฤษดิ ธัญญ ลักษณวจิ ิตรโสภาคยสรรพางค์ มหาชโนตมางคประณต บาทบงกชยุคล ประสทิ ธสิ รรพศุภ ผลอุดมบรมสุขุมาลย์ ทิพยเทพาวตารไพศาลเกียรติคุณอดุลยพิเศษ สรรพเทเวศรานุรักษ์ วิสิฐศักดิสมญา พินิตประชานารถ เปรมกมลขัติยราชประยูร มูลมุขมาตยาภิรมย์ อุดมเดชาธิการ บริบูรณ์คุณสารสยามาทินคร วรุตเมกราชดิลก มหาปริวารนายกอนันต์ มหันตวรฤทธิเดช สรรพวิเศษสิรินธร อเนกชนนิกรสโมสรสมมต ประสิทธิวรยศมโหดม บรมราชสมบัติ นพปดลเสวตรฉัตราดิฉัตร ศิริรัตโนปลันษณมหาบรมราชาภิเศกาภิสิต 170

สรรพทศทิศวิชิตไชย สกลมไหสวริยมหาสวามินทร์ มเหศวรมหินทรมหารามาธิราชวโรดม บรมนารถชาติอาชาวไศรย พุทธาทไิ ตรรัตนสรณารกั ษ์ อดลุ ยศักดิอรรคนเรศราธิบดี เมตตา กรุณาสีตลหฤทัย อโนปมัยบุญการ สกลไพศาลมหารัษฎาธิบดินทร์ ปรมินทรธรรมิกมหา ราชาธิราช บรมนารถบพิตร พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในพระราชพิธีรัชมงั คลาภเิ ศกสมาคม ณบัดนี้ ด้วยจาเดิมแต่สมณพราหมณาจารย์ แลพระญาติวงษาคณาภิมุขมนตรี มีสมานฉันท์ช่ืนชมประชุมเชิญพระบาทข้ึนเสวยมไหสุริยราชสมบัติ ครอบครองสยามรัฐ สมี า ก็ทรงสอดสอ่ งด้วยพระปัญญา จดั การบารุงรักษาพระราชอาณาจักรมตี ้นว่าจัดทหาร ให้มีประจาการป้องกันปรปักษ์มากกว่าเก่าเปนหลายเท่าพันทวี ปันพระราชอาณาเขตร เปนส่วนมณฑล ต้ังมนตรีประจาเทศาภิบาล ให้ดูแลรักษาความสาราญของราษฎร แก้การ เก็บภาษีอากรให้สมควร ประมวญพระราชทรัพย์ได้ทับทวีข้ึนมากมาย จับจ่ายบารุง บ้านเมือง เจริญรุ่งเรืองทุกตาบล หนทางที่ไกลก็เหมือนใกล้ เพราะทาทางให้เดินได้สดวกดี มีรถไฟไปเร็วสบาย ได้ขยายที่ทากิน แผ่นดินเต็มไปด้วยเพาะปลูก ออกลูกผลมากหลาย เหลอื กนิ ขายไปต่างประเทศ ทว่ั พระราชอาณาเขตรสมบุรณ์ ทรงพระการญุ ประชาราษฎร์ ให้เลิกทาษเปนไทย ให้ลดหย่อนบ่อนเบี้ยอันเป็นอบายมุขลง คงเหลืออยู่น้อยตาบล ประชาชนจะมิได้ฉิบหาย ให้ตั้งกฎหมายอีกมากมี เพื่อจะให้ผู้ประพฤติดีได้ความสบาย เพื่อจะให้ผู้ประพฤติร้ายนั้นเข็ดขาม จะพรรณาความมิรู้สิ้นรู้เสร็จ ล้วนสาเร็จด้วย พระปัญญาวิริยาทิบารมี สมณพราหมณ์ชีประชาราษฎร์ รู้สึกลาฦกถึงพระเดชพระคุณมไิ ดข้ าด ทุกตัวคน พระองค์เปนท่ีรักของประชาชนท่ัวทุกทิศ สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภาร ได้กระทาการราชาภิเศกพิธี ในพุฒวารกาลปักษ์ดิถีที่สิบสองกัตติกมาศ ปีมโรงสัมฤทธิศก๑ พระพุทธศักราชล่วงแล้วได้สองพันสี่ร้อยสิบเอ็จวรรษา เสวยราชสมบัติบารุงรัฐสิมาให้ บ้านเมืองมั่งค่ัง ตั้งพระหฤทัยทานุบารุงพระวงษาเสนามาตย์ ท้ังสมณพราหมณา ประชาราษฎร์ให้อยู่เย็นเปนศุขทุกทิวาราตรี ตราบเท่าถึงวันนี้ปีวอกสัมฤทธิศ๑ก๔ เดือนสิบสอง แรมเจ็ดค่าอาทิตยวาร พระพุทธสาสนายุกาลล่วงแล้วสองพันส่ีร้อยห้าสิบเอ็จวรรษา บรมรัชวัฒนามาบรรจบครบส่ีสิบปี มีเศษสามวาร สมเด็จบรมกระษัตริย์อันมีพระราช ประวัติในพงษาวดาร จะได้มีรัชกาลยืนยาวเท่าสมเด็จบรมบพิตรพระองค์นี้หามิได้ เปนเหตใุ ห้มพี ระกมลผอ่ งใสโสมนัศ ดารสั ส่ังให้ต้ังการรัชมังคลาภิเศก ให้แต่งพระราชฐาน ตระการรุจิเรข ล้วนแล้วไปด้วยประทีปแลธงฉัตร สมโภชศิริราชสมบัติรัชพรรษา กระทา พุทธบูชาสักการวิธี ทรงพระกรุณา ใหส้ งั ฆการีอาราธนาพระสงฆ์สี่สิบเอ็จองค์มาสันนิบาต สาธยายพระพทุ ธมนต์ ในมณฑลพระราชพธิ ี เพอ่ื ให้ทรงพระเจรญิ ศรีเฉลมิ พระราชศรัทธา จึงมีพระบรมราชโองการให้อัญเชิญเทพยดา มาประชุมสดับรับรศ วรพจน์แห่งพระมุนีนารถ มีประสาทเลื่อมใส ได้ผลส่วนพระราชกุศลน้ีแล้วไซร้ เทพยเจ้าทั้งหลาย จงมีไมตรีจิตร ประสทิ ธถิ วายพระพรไชย ให้เจรญิ พระราชศริ ิสวัสดิ มนุญญอรรถไพบลู ย์ เพม่ิ ภลู พระราช เกียรติยาดเิ รกยศ ให้ปรากฏแผไ่ พศาลไปในนานาประเทศ ทกุ เขตรขนั ธสมิ าระอาพระเดช ปราศจากสรรพภัยเภทปีฬนาทิทุกข์ จงเสวยไอสุริยศุขทีรฆายุสมบูรณ์ ภูลพิพัฒน์ยืนโยค 1๑7๗๑1

นฤโศกนิรันตราย กับทั้งพระบรมวงษาเสนามาตย์ราชบริษัททั้งหลาย แลสมณพราหมณา ประชาชนให้พ้นทุกขพิบัติ จงคุ้มครองป้องกันกาจัดดัษกรภัยอย่าให้มาบีฑา อิกอเนก นานาอมนุษย์ภยันตราย จงนิราศทุกสิ่งสรรพโรคาพาธพยาธิอุปัทวจัญไ ร ให้รางับดับไกษยเกษมศุข ท่ัวทุกมนุษย์นิกรประชา คณาสัตว์จตุบททวิบาท จงสมบูรณ์ ภูลสวัสด์ิ บาราศพิบัติวัฒนา ทั้งวรรโษทกธาราให้ตกต้องตามฤดูกาล เปนอุปการแก่ สรรพธัญญาหารแลพืชผลพฤกษาลดาชาติ ให้บริบูรณ์ทั่วประเทศราษฎร์ภาราคามนิคม ชนบท กาหนดในจังหวัด พระราชอาณาปวัติมณฑล สกลเขตรขัณฑ์ ปัจจันตพิไสยสีมา โดยนัยประกาศ อันอาตมพรรณามาฉนฯ้ี 1๑7๗2๒

คำสำบำล)๑( ถือนำพระพิพฒั นส์ ัตยำ ในรชั กำลพระบำทสมเดจ็ พระปกเกลำ้ เจำ้ อยูห่ ัว ข้าพระพุทธเจ้า )ออกนามผู้สาบาล( ขอกระทาสัตยปฏิญาณ สาบาลตัวถวายแด่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปก พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เฉพาะพระภักตร์ พระพุทธเจา้ พระธรรมเจ้า พระสงฆเ์ จ้า อน่ึง ขอเทพยเจ้าทั้งหลายที่มีฤทธ์ิสิทธิศักด์ิ แลมีทิพยโสต ทิพยจักษุ อันประเสริฐ ท่ัวทุกสถาน มีท้าวจัตตุโลกบาลมหาเทวราช กับพระสยามเทวาธิราชเปนอาทิ แลอารัก เทพยดาคือ พระหลักเมือง พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง และพระกาฬอันเรืองฤทธิ์สิทธิศักด์ิ แลเทพยดาผู้รักษานพปฎลมหาเสวตรฉัตร์ แลรักษาพระองค์เปนประธาน ขออัญเชิญมาเปน สักขีทิพยพยานแกข่ ้าพระพุทธเจ้าผู้กระทาสัตยานุสัตย์ถวายด้วยความเต็มใจมิได้เปนสกั แต่ ออกวจเี ภท ด้วยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปก พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว จาเดิมแต่ได้ เสด็จเถลิงถวัลยรัชบรมราชาภิเษก ทรงรับราชภาระในที่จะทรงบารุงความศุข แลระงับ ทุกข์ของประชาชนอันอาศรัยอยู่ในพระราชอาณาเขตทั่วไป ได้ทรงต้ังพระราชหฤทัยทานุ บารุงพระพุทธศาสนาแลรักษาชาติพระราชอาณาจักร์ ให้วัฒนาถาวรปราศจาก ภยันอันตรายท้ังปวง ด้วยกาลังพระวิริยภาพแลพระราโชบาย ท้ังทรงปกครองแลทานุบารุง พระบรมวงศานุวงศ์สมณพราหมณาจารย์ ขา้ ราชการฝา่ ยทหารพลเรือนทัง้ หลายตลอดจน พ่อค้าประชาชน ให้ร่มเย็นเปนศุขด้วยพระมหากรุณา แลทรงต้ังอยู่ในสุจจริตธรรมจริยา ตามโบราณราชประเพณี มีพระเดชพระคุณอันยง่ิ ใหญ่หาท่ีสดุ มไิ ด้ ข้าพระพุทธเจ้าจะตั้งใจจงรักภักดีซื่อสัตย์สุจริต คิดป้องกันรักษาใต้ฝ่าลอองธุลี พระบาท ให้ปราศจากภยันอันตรายคือ ไม่คิดขบถประทุษร้าย ด้วยกาย ด้วยวาจา ด้วยน้าจิตร์ แลมอบกายถวายชวี ติ ต่อราชการอันเปนน่าท่ี เช่นการรกั ษาพระพุทธศาสนากับรักษาชาติ แลบา้ นเมือง สนองพระเดชพระคณุ เพราะฉะนนั้ ถ้าข้าพระพทุ ธเจา้ มไิ ดต้ ง้ั อยู่ในความสตั ย์สุจริต แลคดิ ขบถประทษุ ฐร้าย ต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวด้วยกาย ด้วยวาจา ด้วยน้าจิตร์ ฤาคิดเอาใจไปแผ่ไว้แก่ ไท้ตา่ งดา้ วท้าวต่างแดนอนั เป็นหมู่ปัจจามิตร์ ฤาคิดใหอ้ บุ ายเล่หก์ ลไปให้ผู้อื่นกระทาร้ายต่อ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ถ้าข้าพระพุทธเจ้าได้เห็นแก่จกั ษุ ฤาได้ยินแก่โสต รู้ว่าผู้อ่ืน จะกระทาประทุษฐร้ายต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มิได้นาเอาเน้ือความมาฟ้องร้อง ว่ากล่าว ให้กราบบังคมทูลพระกรุณา ให้ทราบฝ่าลอองธุลีพระบาทโดยเร็ว ร้ังรอไว้ด้วย ฉันทะ โทษะ โมหะ ภยาคติ ฤาถ้ามีกิจราชการอันเปนน่าที่ซ่ึงจะต้องกระทา เพ่ือรักษา )๑(พมิ พ์ตามอกั ขรวธิ ใี นต้นฉบับเดมิ 1๑๗7๓3

พระพุทธศาสนา รกั ษาพระมหากษัตรยิ ์ แลรักษาชาติบา้ นเมืองเกดิ ขึ้น ขา้ พระพทุ ธเจ้าคิด อุบายบิดพริ้วหลีกเลี่ยงเสีย มิได้รับราชการสนองพระเดชพระคุณ โดยเต็มกาลัง ความสามารถ แลเบียดเบียนฉ้อราษฎร์บังหลวงกระทาด้วยตนเอง ฤาด้วยอุบายให้ผู้อ่ืน กระทาก็ตาม แลประพฤติอกตัญญู ไม่มีความซื่อสัตย์เปนการทุจริตต่าง ๆ ต่อ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงพระมหากรุณามีพระเดชพระคุณอันประเสริฐ ใหญย่ งิ่ ดังนี้ ขอใหเ้ ทพดาผู้มีฤทธิ์ศกั ดิ์สิทธ์ิทั้งหลาย มพี ระสยามเทวาธิราชกับเทพยดาซึ่งสิงสถิตย์ ในท่ีประดิษฐานพระมหาเสวตรฉัตร์เปนต้น จงบันดาลดลให้อุบายเล่ห์กลแลความลับ อันทุจริตต่าง ๆ ของข้าพระพุทธเจ้าปรากฏออกโดยเร็วพลัน อย่าให้ทันกระทาการทุจริต ต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ ท้ังขออย่าให้ข้าพระพุทธเจ้าแคล้วคลาดมหาภัย ทุกประการ แลกรรมกรณ์ทุกสถานบรรดาท่ีท่านผู้มีอานาจอาจกระทาแก่ผู้มีความผิด ทัง้ ปวงได้ ขออานาจเทพยดาจงบนั ดาลอุปัทวาการสังหาญผลาญชีวิตขา้ พระพุทธเจ้าให้ถึง ความฉบิ หาย ตายด้วยความแตกความขาด ให้ตายดว้ ยอสนีบาต สายฟา้ ฟาดราชสัตถาวุธ ดาบองครักษ์อันแรงร้าย ฤาให้ตายด้วยพิษม์แลกาลังแห่งสัตว์อันร้ายในน้าบนบกจงได้ช่อง สังหาญข้าพระพุทธเจ้า ผู้มิได้ซื่อสัตย์ให้พลันบันดาลพินาศ ฤาบันดาลให้ผีพิษม์ผีกาฬ อติสารขราพาธสรรพโรคพิบัติต่างๆ ทุกประการจงบังเกิดแก่ข้าพระพุทธเจ้า ผู้ทรยศ คิดคดไม่ซื่อสัตย์ให้ถึงอกาลมรณะตายด้วยทุกขเวทนาลาบากแสนสาหัส ให้เห็นประจักษ์ แก่ตาโลก คร้ันข้าพระพุทธเจ้าส้ินชีวิตจากมนุษย์โลกแล้ว จงลงไปบังเกิดในมหานรก หมกไหม้อยู่ในไฟไม่รู้ดับ สิ้นหมื่นกัลป์แสนกลั ป์อนันตชาติ คร้ันสิ้นเวรกรรมจากท่ีน้ันแล้ว แลจะมาบังเกิดในภพใด ๆ ขอจงอย่าได้มีความศุขแต่สักหน่อยหน่ึงในโลกียกามบริโภค แล้วจงอย่าได้พบพระพุทธเจ้า พระธรรมเจ้า พระสงฆเจ้า ซ่ึงจะมาโปรดสัตว์ ให้พ้นทุกข์ ถึงสวรรคแ์ ลนฤพาน ถึงจะพบกอ็ ยา่ ให้โปรดขา้ พระพทุ ธเจ้าได้ ถ้าแลข้าพระพุทธเจ้าต้ังอยู่ในความกตัญญูกะตะเวที กระทาราชการในน่าที่ ด้วยความซื่อสัตย์สุจริต แลมิได้คิดขบถประทุษฐร้ายโดยบรรยายอันกล่าวมาแล้วแต่หนหลัง ขอจงเทพยดาทั้งหลายมีท้าวจัตตุโลกบาลเปนอาทิ อันมีฤทธิ์สิทธิศักด์ิทั่วทุกเทพยพิภพ ท้ังพระสยามเทวาธิราช แลพระหลักเมือง พระเส้ือเมือง พระทรงเมือง และพระกาฬ อันเรืองฤทธ์ิ อีกเทพยอันสิงสถิตย์ในพระมหาเสวตรฉัตร์ แลเทพยดาอันรักษาพระองค์ ทุกคืนวัน จงช่วยป้องกันอภิบาลรักษาข้าพระพุทธเจ้าผู้กระทาราชการโดยสัตย์สุจริตให้ สถิตย์สถาพร พ้นจากสรรพโรคพิบัติอุปัทวันตราย โดยบรรยายอันกล่าวมาแล้วนั้น จงทกุ ประการ ข้าพระพุทธเจ้าได้รับพระราชทานน้าพระพิพัฒน์สัตยาธิษฐานน้ีแล้ว จงบันดาลให้ เกิดศุขศิริสวัสดิผ่องแผ้วในกาลท้ังปวง แลมีความเจริญอันใหญ่หลวงแห่งอายุ วรรณะ ศุขะ พละ ยืนยาวยิ่งยงคงทนจนถึงแก่กาลอายุปริเฉทชรานักแล้วจึงตาย มีความสบาย 1๑7๗๔4

เปนศขุ เวทนา ดุจนอนหลบั แลว้ ตน่ื ขึ้นมาในทพิ ยวิมาน เสวยทิพย์สมบตั ิในสถานสวรรค์สิ้น แสนกัลป์อนันตชาติ ครั้นข้าพระพุทธเจ้าจุติจากสวรรค์เทวโลกแล้วจะมาบังเกิดในมนุษย์โลก จงบรบิ รู ณด์ ้วยอุปโภคสมบัติ สรรพแสนศฤงคารอันมโหฬาร แลบรวิ าร ยศปรากฏโดยวิเศษ ตามประสงค์ อน่ึง ขอจงให้พบพระพุทธเจ้า พระธรรมเจ้า พระสงฆเจ้า แล้วจงได้สาเร็จ ดังมโนรถความปรารถนาในทางสวรรค์นฤพาน พ้นจากสงสารทุกข์ด้วยความสุขสุจรติ กตัญญู กะตะเวทนี น้ั เทอญ ฯ. 1๑7๗๕5

คำถวำยสตั ยส์ ำบำน ในพระรำชพธิ ีพระรำชทำน เครื่องรำชอิสริยำภรณ์อนั มศี กั ด์ิรำมำธิบดี ในรัชกำลพระบำทสมเดจ็ พระปรมินทรมหำภมู ิพลอดุลยเดช ณ พระอโุ บสถวัดพระศรรี ตั นศำสดำรำม)๑( ขอเดชะฝ่าละอองธุลพี ระบาทปกเกล้าปกกระหม่อม ขา้ พระพทุ ธเจา้ )ออกชอื่ ผถู้ วายสัตยปฏญิ าณ( ขอพระราชทานกระทา สัตยปฏิญาณสาบานตัว ต่อประเทศชาติ และประชาชนชาวไทย เฉพาะพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เฉพาะพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ท่ามกลาง มหาสนั นิบาตนว้ี า่ ข้าพระพุทธเจ้า ผู้เป็นสมาชิกแห่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักด์ิ รามาธิบดี จะภักดีต่อชาติบ้านเมือง จะซ่ือสัตย์ต่อประชาชน และต่อหน้าท่ี จะปฏิบัติการทุกอย่างโดยเต็มกาลัง สติปัญญาความสามารถ และโดยความ เสียสละ เพื่อความเจริญ ความสงบสุข และความม่ันคงไพบูลย์ของประเทศชาติไทย จนตราบเท่าชีวติ ร่างกายจะหาไม่ หา กข้ า พ ร ะพุทธ เจ้าประ พฤติปฏิ บัติฝื นคา สัตย ปฏิญา ณ นี้เมื่อใด ขอความวิบัติจงบังเกิดแก่ข้าพระพุทธเจ้าเม่ือนั้น โดยฉับพลันทันทีอย่าให้มี ความสุขความสวัสดีด้วยประการใด ๆ หากข้าพระพุทธเจ้าดารงมั่นในสัตย ปฏิญาณนี้ย่ังยืนไป ขออานุภาพพระรัตนตรัยและเทพยดาอารักษ์มีพระสยาม เทวาธิราชเป็นต้น จงบันดาลความสุขความสวัสดีแก่ข้าพระพุทธเจ้าทุกเม่ือ ให้ข้าพระพุทธเจ้ามีความเจริญในหน้าที่ราชการ ได้เป็นกาลังทะนุบารุง ประเทศชาติสบื ไปได้สมตามปณิธานปรารถนาจงทุกประการ ดว้ ยเกลา้ ดว้ ยกระหมอ่ ม ขอเดชะ )๑( ได้ใช้คาถวายสัตย์สาบานเช่นนใี้ นทกุ คร้ังทมี่ ีพระราชพธิ ีพระราชทานเครือ่ งราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิร์ ามาธิบดี 1๑7๗๖6

ประกำศเทวดำเขำตก คำจำฤกฐำนเทวรูปเขำตก)๑( พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดาเนิรมาประพาศถึงท่ีน้ี เสด็จประทับทอดพระเนตรศาลเทพยน้ี แล้วจึงมีพระบรมราชโองการ ให้อัญเชิญเทพยดา อานวยก้อนศิลาก้อนหนึ่งในเขานี้ ลงไปกรุงเทพพระมหานคร แล้วมีพระบรมราชโองการ ดารัสให้ช่างสร้างข้ึนเปนรูปเทพยดา อย่างเทวรูปโบราณ เม่ือสาเร็จแล้วได้ทรงเฉลิมด้วย จุณจันทน์สุคันธชาติ แลพระราชทานเทพยบูชาสักการแล้วทรงพระอธิษฐาน อัญเชิญ เทพยดาซง่ึ สถิตย์ในท่ีเขาตก อันเปนท่นี บั ถอื แหง่ คนเปนอันมาก จงสงิ สู่อยู่ในเทวรูปนี้แล้ว ให้เปนท่ีคุ้มเกรงรักษาป้องกันไภอันตราย ให้ผลเปนความศุขสบายแก่ผู้ที่ซื่อตรงคงต่อ ปฏิญญาในน้าพระพิพัฒน์สัตยา ให้ลงโทษเทพยทัณฑ์เจ้าแก่ผู้ท่ีไม่ซ่ือตรงคงต่อปฏิญญา ในน้าพระพิพฒั นส์ ัตยา ซ่ึงบรรดาคนเปนอนั มากไดร้ บั พระราชทานแต่พระเจา้ แผน่ ดิน ฯ )๑(พิมพ์ตามอักขรวธิ ใี นต้นฉบบั เดิม 1๑7๗๗7

ประกาศพระราชาภิสดุดี ๖เมษายนพุทธศักราช ๒๕๒๕ นายภาวาส บุนนาค รองราชเลขาธิการ ประพนั ธ์ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร มีพระบรมราชโองการเหนือเกล้า เหนอื กระหม่อมให้ประกาศวา่ ปีพุทธศักราชสองพันห้าร้อยย่ีสิบห้านี้ กรุงเทพมหานครอมรรัตนโกสินทร์มีอายุจาเริญ ยนื ยาวมาครบสองร้อยปี ประชาชนทั้งหลายต่างมีความปราโมทย์บันเทิงใจ ท่สี ามารถต้ัง บ้านเมอื งเป็นอสิ ระสถาวรสืบมาไดอ้ กี ถงึ สองศตพรรษ และสมคั รสามัคคีกนั จดั งานสมโภช กรุงรตั นโกสนิ ทรข์ ้นึ ท่วั ราชอาณาจกั ร เพื่อปลกู ฝังความจงรักและภาคภูมใิ นประเทศชาติ ให้เพ่ิมพูนแน่นแฟ้นขึ้นในวาระจิตของคนไทย เป็นเหตุให้ทรงพระราชอนุสรณ์ถึงกาลก่อน ท่ีล่วงมา ว่าการที่สยามประเทศสถิตเสถียรรุ่งเรืองมาจนบัดน้ีได้ ก็ด้วยอาศัยพระบรม โพธิสมภารบารมี แห่งสมเด็จพระบรมราชบุรพการีแต่ละพระองค์ทรงปกครองนาพา ให้ผ่านพ้นอปุ สรรคและภยันตรายนานามาโดยสวัสดีทุกยุคสมัย ท้ังทรงทานบุ ารุงให้เจริญ ม่ันคงพร้อมด้วยอิสรภาพอันไพบูลย์เสมอด้วยอารยประเทศท้ังมวล บรรดาการ ท่ีทรงกระทาให้แก่ชาตินั้นล้วนลาบากยากย่ิง แต่ละเรื่องแต่ละส่ิงต้องปฏิบัติบาเพ็ญ อย่างอุกฤษฏ์ด้วยพระปรีชาญาณอันลึกซึ้งกว้างไกล ซึ่งจะพิจารณาให้เห็นถ่องแท้ได้จาก พระราชกรณียกิจในแต่ละแผ่นดินมีพระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาจักรีบรมนาถ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชาธิราชเป็นอาทิ เม่ือแรกท่ีทรงพระราชดาริรับอัญเชิญ ขึ้นผ่านพิภพ ประเทศชาติกาลังประสบความบอบช้าระส่าระสาย ประการหนึ่ง เพราะถูกข้าศึกย่ายีทาลายเมื่อคราวเสีย พระนครศรีอยุธยา อีกประการหนึ่ง เพราะประจวบกับเวลาที่บ้านเมืองเกิดวิกฤตจลาจลพ่ึงสงบลง สมเด็จพระปฐมบรมนาถ จึงต้องทรงเร่งฟื้นฟูบารุงประเทศเป็นการใหญ่ท่ัวทุกด้าน ด้วยได้ทรงตั้งพระราชปณิธาน ปรารถนาไว้แนว่ แน่ท่ีจะใหเ้ กิดความเจริญมน่ั คงทัง้ ในพทุ ธจกั รอาณาจกั ร ขา้ งฝา่ ยพทุ ธจกั รน้ัน พระพุทธศาสนาและสังฆมณฑลเสื่อมทรุดเศร้าหมองมาช้านาน จึงโปรดให้ทาการ สังคายนาพระธรรมวินัย ท้ังพระบาลีอรรถกถาฎีกาอนุฎีกาสัทธาวิเสสให้บริสุทธิ์บริบูรณ์ สาหรับเป็นพื้นฐานเกื้อกูลพระปริยัติศาสนา ทั้งยังตรากฎหมายขึ้นจัดระเบียบสงฆ์และ สมณปฏิบัติให้เรียบร้อยงดงาม ข้างฝ่ายอาณาจักรก็ทรงพระราชอุตสาหะพยายาม ดาเนินพระบรมราโชบาย ให้บรรลุผลสมบูรณ์ตามที่ทรงมุ่งหมายถ้วนทุกอย่าง เริ่มด้วย การสร้างพระนครราชธานี มีป้อมปราการคูเมืองชั้นนอกชั้นใน เร่งบารุงกาลังพลและ อาวุธยุทธปัจจัยให้เข้มแข็งพร้อมสรรพทุกขณะ โปรดให้ประมวลและชาระพระราช กาหนดกฎหมาย อันพลดั พรายสูญหายให้ถ่องเที่ยงทุกกระบวนสาหรบั ใชเ้ ป็นหลักราชการ 1๑7๗8๘

นอกจากนย้ี งั ได้ทรงส่งเสริมฟ้นื ฟูทางด้านศลิ ปะวรรณคดี ขนบธรรมเนียมราชประเพณีอีก เป็นอเนกปริยาย พระราชกรณียกิจมากหลายที่สมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้าจะต้อง ทรงกระทานี้ พ้นวิสัยธรรมดาที่สามัญมนุษย์จะปฏิบัติได้ แต่เหตุเพราะทุกพระองค์มีพระ ราชหฤทัยต้ังมั่นเป็นสัจจาธิษฐาน ที่จะทรงกระทาการเพื่อชาติ ศาสนา มหาชนอย่าง แท้จริงไม่ท้อถอยหลัง จึงบันดาลพลังอันอุดมเลิศบังเกิดส่งสนองให้ทรงสัมฤทธิ์ ในพระราช กิจจานุกิจเป็นมหัศจรรย์ อันทวยราษฎร์ทราบตระหนักอยู่ท่ัวกันว่าคือพระบุญญาธิการ บารมี ซ่ึงปกปักรักษาสยามรัฐให้มั่นคงสวัสดีมาตราบกาลปัจจุบัน พระเดชพระคุณ แหง่ พระมหากษตั รยิ าธริ าชเจา้ จึงมีอยู่อเนกอนันตพ์ น้ พรรณนา ในวาระอันเป็นมหาสมัยมงคลท่ีระลึกแห่งการประดิษฐานพระบรมราชจักรีวงศ์น้ี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงมีพระบรมราชโองการสั่ง ให้ตั้งการพระราชพิธีถวาย ราชสักการะสมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้าขึ้น ณ ท้องสนามหลวง เสด็จพระราช ดาเนินมาทรงบูชาพระรัตนตรัยและทรงถวายเครื่องราชสักการะบวงสรวงตามโบราณ ราชประเพณี โปรดเกล้าฯ อ่านประกาศราชาภิสดุดีท่ามกลางมหาสันนิบาต แหง่ พระราชวงศข์ า้ ราชการและประชาชน ด้วยอานุภาพพระราชศรัทธาคารวะอันมั่นคงในพระรัตนตรัย และในสมเด็จ พระบรมราชบุรพการี ขอพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจงทรงเจริญพระราชสิริสวัสดิ์ ปราศจากพระโรคพิบัติ อุปัทวันตราย ทรงพระเกษมสมบูรณ์สบายพระราชหฤทยั ดารงใน สิริราชสมบัติพิพัฒไพบูลย์ เพิ่มพูนพระเกียรติคุณอดุลยภาพสบสมัย ผ่องพ้นจากพิพิธภัย ปีฬิตาททิ ุกข์ทกุ เวลา ขอพระบรมเดชานุภาพมหึมาแห่งสมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราช จงคุ้มครอง ประเทศชาติและประชาชนชาวไทย ให้ผ่านพ้นสรรพอุปัทว์พิบัติภัยทั้งปวง อริราชศัตรู ภายนอกอย่าล่วงเข้าทาอันตรายได้ ศัตรูหมู่พาลภายในให้วอดวายพ่ายแพ้ภัยตัว บันดาล ความสุขความมั่นคงให้บังเกิดทั่วภมู ิมณฑล บันดาลความร่มเย็นแก่อเนกนิกรชนครบคามเขต ขอบขณั ฑสมี า ขอพระมหากรุณาบุญญาธิการจงชักนา ให้เกิดสามัคคีธรรมในหมู่ไทยอย่าได้รู้ ร้าวราน ให้ทุกฝ่ายมีใจสมัครสมานเป็นอันหนึ่งอันเดียวเกลียวกลม เป็นพลังอันอุดม ยิ่งใหญ่ ที่จะประกอบกิจกรณีย์นาไทยให้วัฒนายืนย่ิง ประสบแต่สิ่งศุภสวัสด์ิตลอด จิรฏั ฐิตกิ าล ๑๗๙ 179

ประกาศพระราชพิธี สมโภชสิริราชสมบัติ ฉตั รมงคล พทุ ธศักราช ๒๕๒๕ นายภาวาส บนุ นาค รองราชเลขาธิการ ประพันธ์ สรวมชีพ(๑)ข้าพระพุทธเจ้า น้อมเกล้ากรกรรพุม ชุมทศนัขอัญชลี เชิญคุณ ศรีรัตนตรัยอวยสรรพไชยสรรพวิสิฐ สฤษฏ์ิสรรพสาราญ แด่มหิบาลบรมนาถ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร์ สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร ผู้ประสิทธ์ิธรรมสวัสด์ิ บารุงรัฐสีมา แผ่บารมีปกเผ้า เย็นศิรเกล้านิกรไทย ภูวนัยทรงปรารภ ถึงวาระครบขวบปี แห่งพระราชพิธีฉัตรมงคล ว่ามาดลศุภวาระ ที่พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดี ศรีสินทรมหาจักรีบรมนาถ ทรงประดิษฐานพระบรมราชจักรีวงศ์ ดารงมาบรรจบ ครบสองร้อยวัสสา เป็นสมัย มหามงคลอุดม ท่ีจะสมโภชสิริราชสมบัติ เพ่ิมพูนสวัสดิวิชัย ในฉัตรมงคลวาร จึงมี พระราชโองการดารัส ให้จัดพระราชพิธี สมโภชศรีเศวตฉัตร ขัตติยราชกกุธภัณฑ์ ราไชศวรรย์มนทิรรัตน์ ทรงกระทารตนนัตย์บูชา ด้วยมาลาธูปเทียนมาศ สดับสงฆ์ สาธยายมนต์ พุทธนิพนธ์ธรรมคาถา ถวายทักษิณาภัตตาหาร ให้ซ้ันสาสน์ประกาศ แก่สันนิบาตบรรดา ผู้มาเฝ้าทูลละออง ท้ังผองเร่งดาริ ไตร่ตริจงแจ้งชัด แห่งการ ฉตั รมงคล โดยแยบยลที่ผู้ บณั ฑติ พึงหยง่ั รู้ รอบดว้ ยปญั ญาฯ พระมหากษตั ริย์เจ้าไทย ทรงราชัยเจดิ จา้ เพราะพสกท่ัวหน้า มอบไทธ้ ารงฯ เชญิ สรงสหสั ธารา สมณะพราหมณาท่ัวน้ัน อภษิ ติ เสกซ้ัน สั่งถ้อยถวายพรฯ จงึ ราษฎรท่วั แดน สรรผแู้ ทนเลอื กล้วน แต่อฐั ทศิ ครบถ้วน ยอบเกลา้ ถวายรัฐ สยามนาฯ ถวายเศวตฉัตรนพปฏล กกุธภณฑ์เพรศิ แพรว้ ราชปุ โภคเลศิ แล้ว ท่ัวทง้ั ราไช ศูรยน์ อฯ สมมติไทธ้ เปน็ เชน่ สญั ลักษณ์เลศิ แล้ ของชาตปิ ระเทศแท้ เทดิ ไวบ้ ูชา (๑) ในพระราชพิธีบวงสรวงต่าง ๆ ผู้ได้รับพระบรมราชโองการให้อ่านประกาศบวงสรวง จะข้ึนต้นคาประกาศ บวงสรวงว่า “สรวมชพี ” 1๑๘8๐0

พระมหากษตั รยิ เ์ จ้าจึ่ง ตอ้ งทรง กระทากจิ เนกนันต์จง เจตนจ์ ้อง ใหส้ ัมฤทธิโ์ ดยประสงค์ บริษทั ท่ัวแฮ อุปสรรคนานาต้อง ดัดด้วยวิรธรรม์ฯ จรรโลงชาตปิ ระเทศนนั้ แสนหนัก ใช่วสิ ยั ใครจกั สฤษฎ์ิได้ ครบทกุ ฝ่ายตอ้ งพรกั พร้อมช่วย การจึ่งสาเรจ็ ไร้ ทข่ี อ้ เสียผลฯ ขอจงยลแยบแจง้ ตระหนกั จิต ไทยทกุ ผู้พึงคดิ เสกสร้าง ความเจริญแหง่ ชาตติ ดิ ตลอดสบื สนธ์ฮิ า เพ่ืออนชุ นอาจอ้าง อวดได้เต็มใจฯ ผวิ ะไทยทวั่ ถว้ น บรรษทั สมานนอ ในสรรพกิจแหง่ รัฐ เสร็จไสร้ มหาพละจะตระบดั บังเกดิ ยังประเทศชาติให้ รงุ่ เรอื้ งทกุ วถิ ี ขอคุณพระศรีรัตนตรัย คุ้มภูวนัยนฤบดี สมเด็จพระบรมราชินีนาถ พระบรมราชจักรีวงศ์ ทุกพระองค์ท้ังหน้าใน นิราศภัยเกษมศานต์ ข้าราชการมุขมนตรี สวัสดีพ้นอุปสรรค บริรักษ์รัฐมณฑล ให้โสภณเทียมอารยชาติ ประชาราษฎร์นิคมคาม มีแต่ความร่มเย็น เป็นปรกติผาสุก ทุกเผ่าพวกสมัครสมาน มุ่งกอปรการประโยชน์กิจ มีดวงจิตหรรษา เรอื กนาสวนทุกตาบล เพมิ่ พูนผลท่ัวเขต ประเทศไพรัชถ้วน ล้วนเป็นมิตร ไมตรี ชาติไทยทวีกิตตคิ ุณ อดุลเดชานุภาพ เอิบอาบด้วยบุญฤทธิ์ อุตสาหกิจพนิชกรรม เพิ่มผลนารายได้ ท่วมทน้ ให้บารุงรัฐ ภยั พิบัติห่อนบีฑา ขอพระศาสนาจงเรืองรุ่ง ขอไทย จุ่งวัฒนา ด้วยความสามัคคี ด้วยวีรยภาพแข็งกล้า ขอฝนฟ้าอุทกธารเป็นปรกติการ ทกุ ขวบปี สรรพสวสั ดีจงปรากฏ สมมโนรถอย่าชา้ เร่งประสทิ ธด์ิ ัง่ ข้า ถ่งั ถ้อยอธษิ ฐานนเี้ ทอญฯ 1๑๘8๑1

ประกาศบวงสรวงพระสยามเทวาธิราช ในการพระราชพธิ รี ัชมังคลาภิเษก ในรชั กาลพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ณ วันอาทติ ย์ ที่ ๓ กรกฎาคม พุทธศกั ราช ๒๕๓๑ นายภาวาส บนุ นาค รองราชเลขาธกิ าร ประพันธ์ ขา้ พระพทุ ธเจา้ ผรู้ บั พระราชโองการ มานพระบัณฑูรสุรสงิ หนาท ในพระบาทสมเด็จ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร ขอประกาศแก่ทวยเทพผู้ทรงมหิศวรศักดิ์ ซ่ึงรักษา พระราชอาณาจักรและพระมหานครราชธานี มีอาทิพระสยามเทวาธิราช ผู้ทรงทิพยอานาจ ฤทธิธารง กับท้ังพระบรมวงศานุวงศ์ข้าทูลละอองธุลีพระบาท ประชาราษฎร์ทั้งมวล ถ้วนทวั่ หน้า สมยั เม่ือสมเด็จพระบรมอัยกาธิราช พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาจฬุ าลงกรณ์ เสด็จดารงราชสมบัติสถาวรยืนยาวย่ิงกว่าพระมหากษัตริย์พระองค์ใด อันมีปรากฏใน พระราชพงศาวดาร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กาหนดการพระราชกุศลและพระราชพิธี รัชมังคลาภิเษกเฉลิม เสริมสิริสวัสดิ์แห่งรัชกาลและพระราชอาณาจักร บัดนี้ลุอภิลักขิตสมัย ที่เสด็จเนาในมไหศวรรยาธิปัตย์ เกินกว่าวันธารงรัชในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัวโดยนิยม เป็นเหตุให้เกิดความปราโมทย์ช่ืนชมแก่มหาชนทั่วพระราชอาณาจักร ผู้มีความซ่ือตรงจงรักในดวงมาน ประกอบกับรัฐบาลและภาคเอกชนมีสมานฉันท์ พร้อมกันกราบบังคมทูลขอพระราชทาน ให้ทรงประกอบการฉลองสมโภชตามประเพณี อนวุ ัตพระราชพธิ ใี นรชั กาลทห่ี ้าท่ีปรากฏ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กาหนดการพระราชกุศลทักษิณานุปทานเป็น เบื้องต้น ทรงพระราชอุทิศส่วนพระราชกุศลถวายสมเด็จพระบรมอัยกาธิบดี สมเด็จพระบรม ราชบุพการีทุกพระองค์ กับทั้งพระมหากษัตริย์ผู้ดารงแผ่นดิน ในโบราณราชธานินทร์ ศรอี ยธุ ยาและธนบรุ ี วาระนี้มีพระราชโองการดารัส ให้ต้ังการพระราชพิธีสมโภชสิริราชสมบัติรัชพรรษา ทรงกระทารัตนัตยบูชาและบวงสรวง แด่เทวาดิเทพทั้งปวงซ่ึงรักษาแผ่นดินไทย ราไชศวรรย์ โปรดให้เชิญรูปพระสยามเทวัญออกประดิษฐาน ภายในบุษบกพิมาน ณ มุขเด็จพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เสด็จออกทรงบูชาพระสยามเทวาธิราชถวาย เคร่ืองสังเวยบวงสรวง ท่ามกลางสันนิบาตแห่งพระราชวงศ์และข้าทูลละอองธุลีพระบาท ทกุ กระทรวงซ่ึงเฝ้าอยโู่ ดยอนกุ รม มีพระบรมราชโองการโปรดเกลา้ ฯ ใหป้ ระกาศแกเ่ ทพดา 1๑8๘๒2

อัญเชิญสยามรัฏฐิกเทวามาประชุมฟังพระสงฆ์เจริญพระปริตรพุทธมนต์ อนุโมทนา ในส่วนพระราชกุศลท่ีทรงปฏิบัติ แล้วยังจิตให้โสมนัสในสรรพพลีบูชา ซึ่งทรงพระราช ศรทั ธาจานงถวาย ขอเทพยเจ้าทั้งหลายจงมีกมลประกอบด้วยเมตตา พร้อมกันอภิบาลรักษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวให้ทรงพระเจริญย่ังยืนในสิริราชสมบัติ ชัชวาลด้วยพระราช ศกั ดาดิเรกยศปรากฏแผ่ไปในประเทศนานา ปราศจากสรรพภัยพยาธิทกุ ข์ เสวยไอศวรรย สุขทีฆายุชนมสวัสด์ิ โรจน์รุ่งจารัสด้วยพระมหากรุณาธิคุณอดุลยฤทธ์ิ พร้อมด้วยสมเด็จ พระนางเจา้ สิรกิ ิติ์ พระบรมราชินนี าถ และสมเดจ็ พระบรมราชโอรสธิดาทุกพระองค์ ขอเทวานุภาพจงจากัดสรรพอุบาทว์จัญไร สรรพทุกข์สรรพภัยให้สูญส้ิน ทั่วไทย ธรณินทร์มีแต่ความร่มเย็นเป็นผาสุกยุกติธรรม์ ให้ไทยท่ัวหน้าสามัคคีกันมั่นคง ให้เสนา นิกรทุกเหล่าดารงในความสวามิภักด์ิ เป็นกาลังพิทักษ์รักษาแผ่นดินให้ราบคาบ มีสุรภาพ กล้าหาญในการสู้ศึกศัตรู เชิดชูความเป็นเอกราชให้ยืนยง ยังหมู่พระราชวงศ์เสวกามาตย์ ราชบริพาร ให้พร้อมพรักสมัครสมานโดยสมานฉันท์ ร่วมกายร่วมใจกันปฏิบัติราชกิจ ด้วยความซื่อสัตย์สุจริตกตัญญู เป็นกาลังค้าชูพระราชอาณาจักรให้ธารงม่ัน ยังสรรพเคราะห์ อย่าใหบ้ ังเกดิ มีแก่ประชาชน ยงั ฝนให้สมบูรณต์ ามฤดกู าล เกอ้ื กูลแก่สรรพธญั ญาหารพืชผล และเศรษฐกิจ ยังพระมหานครให้บริบูรณ์ด้วยนานาวรามิสโภคสมบัติ อันไหลหล่ังถั่งมา มิรู้ขัดแต่ท่ัวทิศานุทิศ ขอทวยเทพจงประสิทธ์ิศุภมงคล มนุญผลทุกประการ โดยนัยที่ ข้าพระพุทธเจ้าจงจิตอธิษฐานถว้ นทัว่ เทอญ. ๑1๘8๓3

คาประกาศในพระราชพิธบี วงสรวง พระสยามเทวาธริ าช นายภาวาส บุนนาค รองราชเลขาธิการ ประพนั ธ์ สรวมชีพข้าพระพุทธเจ้าผู้รับพระบรมราชโองการ ขอพระราชทานกล่าวประกาศ แก่บรรดาผู้มาเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ณ มณฑลพระราชพิธี และประชาราษฎร ผู้สมคั รภักดีในชาติศาสนาพระมหากษัตรยิ ใ์ หท้ ราบท่ัวหนา้ มีพระราชดาริปรารภในพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฎ พระจอมเกล้า เจ้าอยู่หัวว่าสยามรัฐราชอาณาจักรนี้ต้องประสบเหตุการณ์อันแรงร้าย เกือบจะเป็น อันตรายถึงเสียอิสรภาพหลายคร้ังหลายหน แต่ก็กลับคล่ีคลายให้รอดพ้นมาได้เห็นเป็น อัศจรรย์ เช่ือว่าจะต้องมีมหิทธิเทพคอยคุ้มครองป้องกันอยู่เน่ืองนิจ จึงทรงพระกรุณา โปรดเกล้าฯ ให้ประดิษฐ์หล่อรูปเทพยดา อันทรงขนานนามว่าพระสยามเทวาธิราช ขึ้นไว้สาหรับทรงสักการะ ด้วยทรงพระราชศรัทธาปสาทะในเทวาภินิหารและโปรดให้ ถวายเคร่ืองสังเวยเป็นประจามาจนตลอดรชั กาลมิได้ขาด สมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชในรัชกาลต่อ ๆ มา ก็ทรงปฏิบัติบูชาและสังเวย บวงสรวงเปน็ ราชประเพณี เพื่อความพพิ ฒั นส์ วสั ดีของบา้ นเมืองและประชาชน เป็นเหตุ บันดาลให้รอดพ้นอันตรายนานามาทุกยุคทุกสมัย ไม่มีอันต้องประสบพิบัติภัยเหมือน ประเทศใกลเ้ คียงทั้งปวง บัดนี้พระมหานครกรุงเทพมีอายุจาเริญยาวยืนมาครบสองศตวรรษ ประชาชาติไทย พร้อมกันจัดงานเฉลิมสมโภชข้ึนท่ัวราชอาณาจักร เพ่ือสาแดงความสวามิภักด์ิใน ประเทศชาติ ในสมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชและบุพการี โดยกตัญญูกตเวทีและ ความปราโมทย์เต็มดวงใจ สมัยมงคลอุดมไชยเช่นน้ี เป็นวาระอันควรท่ีจะประกอบการบูชาบวงสรวง แด่เทวาดิเทพทั้งปวงซ่ึงรักษาแผ่นดินไทย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงทรง พระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ต้ังการพระราชพิธี เป็นส่วนเทวดาพลี ณ พระที่นั่งดุสิต มหาปราสาท โปรดให้เชิญรูปพระสยามเทวาธิราชออกประดิษฐาน ณ มุขเด็จภายใน บุษบกพิมาน เสด็จพระราชดาเนินมาทรงสักการและถวายเครื่องสังเวยบวงสรวง ท่ามกลางสันนิบาตแห่งพระราชวงศ์และข้าทูลละอองธุลีพระบาททุกกระทรวงซ่ึงเฝ้าอยู่ โดยอนุกรม แล้วมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศแก่เทพดา อัญเชิญ สยามรฐั กิ เทวามาประสาทพรไชย 18๑4๘๔

ขอเทพไทจงรับสรรพพลีบูชา ซึ่งทรงพระราชศรัทธาจานงถวาย ขอเทพยเจ้า ท้ังหลายมีกมลกอปรด้วยเมตตา ช่วยกันคุ้มครองรักษาพระบาทสมเด็จพระปรมินทร มหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร ให้ทรงพระเจริญในสิริราชสมบัติ ชัชวาลด้วยพระราชศักดาดิเรกยศ ปรากฏแผ่ไปในประเทศนานา ปราศจากสรรพภัยพยาธิทุกข์ เสวยไอศวรรยสุขทีฆายุ ชนมสวัสดิ์ จารูญจารัสด้วยพระมหากรุณาธิคุณอดุลยฤทธิ์ พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้า สิริกิตพ์ิ ระบรมราชินนี าถ และสมเด็จพระบรมราชโอรสธิดาทกุ พระองค์ ขออานุภาพแห่งเทพยดาผู้ทรงมเหศวรศักด์ิ ซึ่งอภิรักษ์พระมหานครราชธานี มีพระสยามเทวาธิราชเป็นต้น จงยังหมู่เสนาพลนิกายให้สามัคคีเป็นน้าหนึ่งใจเดียวกัน มั่งคงในความสวามิภักด์ิเป็นกาลังพิทักษ์รักษาแผ่นดินให้ราบคาบ มีสุรภาพกล้าหาญ ในการสู้ศึกศัตรู เชิดชูความเป็นเอกราชย์ให้ยืนยง ยังหมู่พระราชวงศ์เสกกามาตย์ ราชบริพาร ให้พร้อมพรักสมัครสมานโดยสมานฉันท์ ช่วยกันปฏิบัติพระราชกิจ ด้วยความซ่ือสัตย์สุจริตกตัญญู เป็นกาลังค้าชูพระราชอาณาจักรให้เจริญม่ัน ยังสรรพอุปัทว์อย่าให้บังเกิดมีแก่ประชาชน ยังฝนให้สมบูรณ์ตามฤดูกาล เกื้อกูลแก่ สรรพธัญญาหารพืชผลพฤกษาลดาชาติ ยังเหล่าสัตว์จตุบททวิบาทให้ปราศจาก โรคันตราย บังเกิดสืบพืชพรรณเจริญแพร่หลายเป็นอุปการแก่มนุษยนิกร ยังพระมหานคร ใหบ้ ริบรู ณ์ดว้ ยโภคสมบัติ อันไหลหล่งั ถั่งมามริ ขู้ ดั แตท่ ่ัวทิศานุทิศ ขอทวยเทพจงประสิทธิ์ ศุภมนุญผลทุกประการ โดยนัยท่จี งจติ อธษิ ฐานแต่ต้นเทอญ ๑1๘8๕5

คำถวำยอดเิ รกซึ่งใช้อยใู่ นปัจจุบนั คำถวำยอดิเรก แบบท่ี ๑ เฉพาะสมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าพระองค์เดยี ว อติเรกวสฺสสต ชีวต.ุ อตเิ รกวสฺสสต ชีวต.ุ อตเิ รกวสฺสสต ชีวต.ุ ทีฆำยุโก โหตุ อโรโค โหต.ุ ทีฆำยโุ ก โหตุ อโรโค โหต.ุ สขุ โิ ต โหตุ ปรเมนฺทมหำรำชำ. สิทธฺ ิกจิ ฺจ สิทฺธกิ มมฺ สิทธฺ ลิ ำโภ ชโย นจิ ฺจ ปรเมนฺทมหำรำชวรสสฺ ภวตุ สพพฺ ทำ. ขอถวายพระพร คำถวำยพระพรลำ ขอถวายพระพรเจริญพระราชสิริสวัสด์ิพิพัฒนมงคลพระชนมสุขทุกประการ จงมีแด่ สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารพระองค์ ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ เวลาน้ี สมควรแล้ว อาตมภาพทั้งปวง ขอถวายพระพรลา แด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารพระองค์ ผทู้ รงพระคณุ อนั ประเสริฐ. ขอถวายพระพร 186 ๑๘๖

คำถวำยอดิเรก แบบที่ ๒ สาหรับ ๒ พระองค์ อติเรกวสฺสสต ชวี ต.ุ อตเิ รกวสฺสสต ชวี ต.ุ อตเิ รกวสฺสสต ชีวต.ุ ทฆี ำยโุ ก โหตุ อโรโค โหต.ุ ทฆี ำยุโก โหตุ อโรโค โหต.ุ สุขิโต โหตุ ปรเมนฺทมหำรำชำ สปรมรำชินี. สิทธฺ กิ ิจจฺ สิทฺธกิ มมฺ สทิ ธฺ ิลำโภ ชโย นจิ ฺจ. ปรเมนทฺ มหำรำชวรสสฺ ปรมรำชนิ ยิ ำ สห ภวตุ สพพฺ ทำ. ขอถวายพระพร คำถวำยพระพรลำ สาหรับ ๒ พระองค์ ขอถวายพระพรเจริญพระราชสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคลพระชนมสุขทุกประการ จงมีแด่ สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้าทั้ง ๒ พระองค์ ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ เวลาน้ีสมควรแล้ว อาตมภาพทั้งปวง ขอถวายพระพรลา แด่สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้าทง้ั ๒ พระองค์ ผทู้ รงพระคุณอนั ประเสริฐ ขอถวายพระพร 1๑8๘๗7

คำถวำยอดเิ รก แบบที่ ๓ สาหรบั ใช้แด่สมเด็จพระบรมราชนิ ี อตเิ รกวสสฺ สต ชีวต.ุ อติเรกวสสฺ สต ชีวต.ุ อติเรกวสสฺ สต ชีวต.ุ ทฆี ำยกุ ำ โหตุ อโรคำ โหต.ุ ทีฆำยกุ ำ โหตุ อโรคำ โหต.ุ สุขิตำ โหตุ สุทติ ำ ปรมรำชนิ ี. สทิ ธฺ กิ ิจจฺ สทิ ธฺ กิ มมฺ สทิ ธฺ ิลำโภ ยโส นิจฺจ สทุ ิตำปรมรำชนิ ิยำ ภวตุ สพฺพทำ ขอถวายพระพร คำถวำยพระพรลำ ขอถวายพระพรเจริญพระราชสิริสวัสด์ิพิพัฒนมงคลพระชนมสุขทุกประการ จงมีแด่ สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารพระองค์ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ เวลานี้ สมควรแล้ว อาตมภาพทั้งปวง ขอถวายพระพรลา แดส่ มเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารพระองค์ ผู้ทรงพระคุณอันประเสรฐิ . ขอถวายพระพร 1๑8๘๘8

คำถวำยอดิเรก แบบที่ ๔ สำหรบั ใชแ้ ดส่ มเดจ็ พระบรมรำชชนนีพันปหี ลวง อติเรกวสฺสสตํ ชวี ต.ุ อตเิ รกวสสฺ สตํ ชีวต.ุ อติเรกวสฺสสตํ ชีวต.ุ ทฆี ายกุ า โหตุ อโรโค โหต.ุ ทฆี ายกุ า โหตุ อโรโค โหต.ุ สขุ ติ า โหตุ ปรมราชมาตา. สิทฺธกิ ิจฺจํ สิทฺธิกมมฺ ํ สิทธฺ ิลาโภ ยโส นิจฺจํ. ปรมราชมาตุยา ภวตุ สพฺพทา. ขอถวายพระพร คําถวายพระพรลา ขอถวายพระพรเจริญพระราชสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคลพระชนมสุขทุกประการ จงมีแด่ สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารพระองค์ สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ เวลาน้ี สมควรแล้ว อาตมภาพท้ังปวง ของถวายพระพรลา แด่สมเดจ็ บรมบพติ ร พระราชสมภารพระองค์ ผู้ทรงพระคณุ อนั ประเสรฐิ . ขอถวายพระพร 1๑8๘9๙

คำขึน้ ต้นในกำรถวำยพระธรรมเทศนำ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัว ขอถวายพระพร เจริญพระราชสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคล พระชนมสุขทุกประการ จงมีแด่สมเด็จพระบรมบพิตร พระราชสมภารพระองค์ สมเด็จพระปรเมนทรธรรมิกมหา ราชาธริ าชเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ บัดน้ี จักรับพระราชทานถวายวิสัชนาพระธรรมเทศนา (ใน………………...........กถา) ฉลองพระเดชพระคุณ ประดับพระปัญญาบารมี ถ้ารับพระราชทานถวายวิสัชนาไปมิได้ ตอ้ งตามโวหารอรรถาธิบายในพระธรรมเทศนา ณ บทใดบทหนึ่งก็ดี ขอเดชะพระเมตตาคุณ พระกรุณาคุณ พระขันติคุณ ทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานอภัยแก่อาตมะ ผู้มสี ตปิ ญั ญานอ้ ย. ขอถวายพระพร 190

ประกำศกำรพระรำชพิธีบรมรำชำภเิ ษก พทุ ธศกั รำช ๒๕๖๒ พระพรหมมนุ ี (สชุ ิน อคฺคชิโน) วดั ราชบพิธสถติ มหาสีมาราม สรชฺช สเสน สพนฺธฺ นรินทฺ , ปริตตฺ ำนุภำโว สทำ รกฺขตูติ, ผรติ วฺ ำน เมตฺต สเมตตฺ ำ ภทนฺตำ, อวิกขฺ ติ ฺตจติ ตฺ ำ ปรติ ฺต ภณนตฺ ุ, ภทนฺตำ ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้าท้ังหลาย, นิมนต์พระผู้เป็นเจ้าสารวมจิตอย่าให้ส่าย ตามอารมณ์, จงกอปรด้วยเมตตาพรหมวิหาร, แผ่ไปในพระบรมราชวงศ์ ข้าราชการ, แล้วจงสวดพระปริตรอธิษฐานจิตว่า, ขออนุภาพพระปริตรน้ี, จงคุ้มครองป้องกันรักษา สมเด็จบรมกษัตริย์, กับท้ังราชมไหศวรยสมบัติ, และพระราชวงศ์ เสนาพฤฒามาตย์, ใหป้ ราศจากสรรพอปุ ทั วทกุ ข์, เจรญิ สขุ สริ สิ วัสดิ์ เป็นนพิ ัทธนิรันดร เทอญ ฯ สคฺเค กำเม จ รูเป คิรสิ ขิ รตเฏ จนตฺ ลิกเฺ ข วิมำเน, ทีเป รฏเฺ คำเม ตรุวนคหเน เคหวสตถฺ มุ หฺ ิ เขตเฺ ต, ภมุ ฺมำ จำยนตฺ ุ เทวำ ชลถลวิสเม ยกฺขคนฺธพพฺ นำคำ, ติฏฺ นฺตำ สนฺตเิ ก ย มุนิวรวจน สำธโว เม สุณนตฺ ุ, โภนฺโต เทวสงฺฆำ ดูกร หมู่เทพยอมรนิกรยักษคนธรรพ์ กุมภัณฑ์นาคท้ังหลาย, มีอาทิคือ, ท้าวธตรฐราช ท้าววิรุฬหก ท้าววิรูปักษ์ และท้าวกุเวรุราช, กับทั้งสมเด็จ วันรินทรเทพโกสีย,์ ผู้มีมหิทธอิ านาจ มีทพิ ยโสต ทพิ ยจักษุอันประเสริฐ, บังเกดิ อยู่ในทิพย พิมานมาศ, แลเทพยเจ้าซ่ึงเนาอยู่ในภูมิพฤกษ์ บรรพตากาศ, ฉกามาพจร โสฬสพรหม พิภพ, อีกองค์มหิศวรวิษณุนพเคราะห์,เทพยดาทวาทศราศีสถิต, กับท้ังสัปตพิธนักษัตร ดารา, แลเทพไทอันอภิบาลบารุงรักษาพระมหานคร, พระบรมมหาราชวัง พระที่นั่ง เศวตฉัตร มนทิรรัตนปราสาท, จงมาสโมสรสันนบิ าตในพระราชนิเวศมหาสถาน, สมาทาน เบญจางคิกศีล , สดับรับรสพระสัทธรรมพุทโธวาทศาสนกถา, จงปรีดารับราชพลีทั้งสอง ประการ, คือ อามิสพลี มีต้นว่า, ธูปเทียนสุคนธบุปผชาติ โภชนาหารอันเอมโอช, ที่โปรด ให้จัดสรรเป็นเคร่ืองสักการพิธี, แลธรรมพลี มีต้นว่า, ทรงบูชาพระศรีรัตนตรัย, ทรงบริจาคไทยธรรม ไตรจีวรพัสตร์ ขัชชะโภชนาหาร, แลสมณบริกขารอันประณีตแด่ พระภิกษุสงฆ์, ทรงพระราชูทิศแก่เทพทั้งปวงเป็นธรรมบรรณาการ, จงมีไมตรีจิตสถิตเป็น สกั ขีพยาน ในงานพระราชพิธบี รมราชาภเิ ษกน้ี ฯ ๑๙๑ 191

จาเดิมแต่สมเด็จพระบรมนราธิบดีปฐมกษัตริย์ ในพระบรมราชวงศ์ ทรงสถาปนา, กรุงเทพมหานครอมรรัตนโกสินทร มหินทรายุธยาน้ีมา, คณนาได้ ๒๓๗ ปี, มีบรมกษัตริย์ ได้เสวยไอศวรยาธิปัตย์สืบสุริยสันติวงศ์ถึง ๙ พระองค์ล่วงแล้วมา, ทุกพระองค์ได้ทรง ปกครองแผ่นดินโดยผาสุกสิริสวัสดิ์, คลาดแคล้วจากสรรพพิบัติอุปัทวภยันตราย, ดารงรักษาเอกราชและอธิปไตยของชาติไทยให้สถิตสถาพร, พระราชอาณาจักรปลอดพ้น จากอริราชดัสกร, ปราศจากระส่าระสาย สงบราบคาบ, ทั้งนี้ก็เห็นแท้แน่ว่า, เป็นด้วย อานภุ าพเทพไททัง้ ปวงช่วยอภิบาลรักษา ฯ กาลบัดนี้ พระราชวงศานุวงศ์ คณะองคมนตรี รัฐบาล รัฐสภา แลสมณพราหมณาจารย์, มีสมานฉันท์ประชุมกัน, ต้ังพระราชพิธีถวายพระบรมราชาภิเษก, แด่สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารพระองค์, ซึ่งเสด็จผ่านพิภพฉลองพระองค์ สมเด็จพระบรมชนกาธิราช, สืบสุริยสันตติวงศ์ อันจะได้ทรงพระปรมาภิไธยประก าศิตว่า “พระบาทสมเด็จ พระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว” เสด็จเถลิง ถวัลยราช พระบรมมหาราชวัง, กรุงเทพมหานครอมรรัตนโกสินทร มหินทรายุธยา มหาดิลกภพนพรัตนราชธานีบูรีรมย์ อุดมราชนิเวศนมหาสถาน, อภิบาลสยามรัฐ มหามณฑล ฯ ขอเทพยเจ้าท้ังหลาย มีกมลประกอบด้วยเมตตา, ช่วยกันคุ้มครองรักษา สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารพระองค์, ให้ทรงพระเจริญในสิริราชสมบัติ, ชัชวาลด้วย พระราชศักดาดิเรกยศ, ปรากฏแผ่ไพศาลไปในนานาประเทศ, ทุกเขตขัณฑรัฐสีมา, ปราศจากสรรพภยั พยาธิทุกข์, เสวยไอศวรยสุข ทีฆายุศมสิริสวสั ด์ิ, จงขจดั สรรพทุกขาดูร, พูนสุขเกษมเปรมปรีดี, ตลอดถึงพระราชวงศานุวงมนตรี, เสวกามาตยราชบริพาร, สมณพราหมณาจารย์ ประชานิกร, ทั้งในกรุงเทพมหานคร, ท้ังภูมิภาคใกล้ไกล ท่ัวรัฐสีมา อาณาเขต ฯ อนึ่ง ขออานุภาพเทพยมเหศวรศักด์ิ แลเทพผู้อภิรักษ์พระมหานครราชธานีน้ี, มีพระสยามเทวาธิราช พระกาฬไชยศรี, แลพระเส้ือเมือง พระทรงเมือง เทพารักษ์หลัก พระนครเป็นต้นไป, จงบันดาลบรรดาไพรัชประเทศ ต่างเขตขัณฑสีมา, ให้มีหิตูปเทศจิต ไกลจากวิหิงสา, อย่าต้ังตนเป็นอมิตรมารันทา, กลับเป็นสัมพันธมิตรสนิทสนม, นิยมนา ประโยชน์มาสู่ราชอาณาจักร, ยังหมู่เสนาพลนิกายให้สวามิภักดิ์สุจริต, อุดมอิทธิเดช ปกเขตไทยให้ราบคาบ, คงสูรภาพเห้ียมหาญต่อยุทธสงครามยามคับขัน, ป้องกัน ประชาธิปไตยตรึงในหลัก, พิทักษ์เอกราชให้ยืนยง, ยังหมู่พระราชวงศานุวงศ์เสวกามาตย ราชบริพาร, ให้พรักพร้อมสมานฉันท์, ช่วยกันปฏิบัติราชการ, ด้วยปณิธานแห่ง ความซอ่ื สตั ยก์ ตัญญู, เป็นกาลังค้าชปู ระเทศชาติให้คงมั่น, ยังสรรพอุปัทวะอย่าใหเ้ กิดมีแก่ ประชาชน, ยังฝนให้ตกต้องตามฤดูกาล, เกื้อกูลแกส่ รรพธัญญาหาร พืชผลพฤกษาลดาชาติ, ยังเหล่าสัตว์จตุบท ทวิบาท ให้ปราศจากอันตราย, เกิดสืบพืชพันธุ์เจริญแพร่หลาย, 1๑9๙๒2

เป็นอุปการะแก่มนุษยนิกร, ยังพระมหานครให้สมบูรณ์ด้วยโภคสมบัติ, เรืองจรัสพาณิชยผล เศรษฐทรัพยากร, อานวยน้าใจราษฎรให้ถึงพร้อมด้วยความสุขอย่างพอเพียง, สฤษฏ์ สยามเวียงวิไลวัฒนาด้วยสามัคคี, บรรลุความเกษมสวัสดีไสวสว่าง, ท่ามกลางทศมรัช เป็นฉัตรก้ัน, ชัชวาลนิรันตโรภาสโชติช่วง, ประดุจดวงวชิระประดับเกล้าชาวไทย, ขอจงประสิทธิ์ศภุ มนุญผลโดยนยั ประกาศ, อันอาตมะพรรณนามา ฉะนี้ ฯ ธมมฺ สฺสวนกำโล อยมภฺ ทนฺตำ, ธมมฺ สสฺ วนกำโล อยมภฺ ทนฺตำ, ธมฺมสฺสวนกำโล อยมฺภทนฺตำ, ๑๙๓ 193

ทศพธิ รำชธรรมจรยิ ำทิกถำ สมเด็จพระอรยิ วงศำคตญำณ (อมพฺ รมหำเถร) สมเด็จพระสงั ฆรำช สกลมหำสงั ฆปริณำยก ทรงรับพระรำชทำนถวำย ในพระรำชพิธีบรมรำชำภิเษก วันอำทิตย์ท่ี ๕ พฤษภำคม ๒๕๖๒ ณ พระท่ีนงั่ อมรินทรวินิจฉยั พระบรมมหำรำชวัง ขอถวายพระพร เจริญพระราชสิริสวัสด์ิพิพัฒนมงคล พระชนมสุขทุกประการ จงมีแด่สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารพระองค์ สมเด็จพระปรเมนทรธรรมิก มหาราชาธิราชเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ บัดนี้ จักรับพระราชทานถวาย ทศพิธรำชธรรมจริยำทิกถำ ฉลองพระเดชพระคุณประดับพระปัญญาบารมี ถ้ารับ พระราชทานถวายวิสัชนาไปมไิ ดต้ อ้ งตามโวหารอรรถาธิบายในพระธรรมเทศนา ณ บทใด บทหน่ึงก็ดี ขอเดชะพระเมตตาคุณ พระกรุณาคุณ พระขันติคุณ ทรงพระกรุณาโปรด พระราชทานอภยั แกอ่ าตมะผ้มู ีสตปิ ญั ญาน้อย ขอถวายพระพร. นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมำสมพฺ ุทธฺ สฺส นโม ตสสฺ ภควโต อรหโต สมมฺ ำสมฺพุทธฺ สสฺ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมำสมฺพุทธฺ สสฺ ทำน สีล ปรจิ ฺจำค อำชชฺ ว มทฺทว ตปํ อกโฺ กธ อวหิ ึส ฺ ขนตฺ ิ จฺ อวิโรธน อิจเฺ จเต กสุ เล ธมเฺ ม เิ ต ปสฺสำหิ อตฺตนิ ตโต เต ชำยเต ปีติ โสมนสสฺ จฺ นปฺปกนตฺ ิฯ บัดนี้ จักรับพระราชทานถวายวิสัชนา “ทศพิธราชธรรมจริยาทิกถา” พรรณนา พระราชจรรยานุวัตร อันพระมหากษัตริยาธิราชเจ้า ผู้ทรงดารงราไชศวรรย์ เป็นพระเจ้า ปฐพีมณฑล จะพึงบาเพ็ญให้ต้องตาม ขัตติยราชประเพณี มีทศพิธราชธรรมเป็นอาทิ ฉลองพระเดชพระคุณประดับพระปัญญาบารมี อนุรูปพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ด้วยสมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ได้เสด็จผ่านพิภพ สบื สนองพระองคส์ มเด็จพระบรมชนกนาถ จ่งึ พระราชวงศานวุ งศ์ เสวกามาตยร์ าชบริพาร สมณพราหมณาจารย์ และอาณาประชาชน พรอ้ มเพรียงกนั ต้ังการพระราชพธิ ี ตามขัตติย ราชประเพณีถวาย เพ่ือความเป็นสวัสดิมงคลแก่บ้านเมือง และเพ่ือพระราชสิริสวัสด์ิ พพิ ัฒนมงคลของพระองค์ ผู้ทรงรบั รักษาธรรมะ อันเป็นของพระมหากษตั ริยแ์ ละขตั ติยตระกลู ซึ่งมีหน้าท่ีที่จะทรงเพ่ิมพูนความสุขแก่พสกนิกร และในอันท่ีจะทรงพิทักษ์รักษาพระบวร พุทธศาสนา 1๑9๙๔4

สมเด็จพระบรมศาสดาธรรมสามิศร์ เมื่อทรงอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ ยังต้องทรง บาเพ็ญพระพุทธกิจ โปรดเวไนยนิกรให้ด่ืมด่าพระสัทธรรม ยังพุทธภูมิให้สาเร็จเป็นอันดี ข้อน้ีมีอุปมาฉันใด พระเจ้าแผ่นดินผู้ทรงดารงราไชศวรรย์ ก็มีอุปไมยฉันน้ัน จึงขอรับ พระราชทานเลือกสรรพระราชธรรมของโบราณกษัตริย์ มาถวายวิสัชนา โดยมี ทศพิธราชธรรมเป็นปฐม ตามอาคตสถานในคัมภีร์ชาดก เป็นโศลกที่บัณฑิตยกขึ้นกล่าว ถวายอนุศาสน์แด่พระมหากษัตราธิราชเจ้า ด่ังรับพระราชทานเชิญข้ึนเป็นนิกเขปบท ว่า ทำน สีล ปรจิ ฺจำค อำชชฺ ว มทฺทว ตปํ เปน็ ต้น แสดงความเป็นสยามพากย์ว่า ขอพระองค์ผู้ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ จงทรง พระปรีชาสามารถ พิจารณาเห็นราชธรรมท่ีเป็นกุศลส่วนชอบ ๑๐ ประการ ให้ดารง ในพระราชจริยาการเป็นนติ ย์ ดังน้ี ๑. ทำน กำรให้ พระมหากษัตริย์ พึงชุบเล้ียงพระราชวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาท ข้าราชการ บรรพชิต ตลอดจนอาณาประชาราษฎร์ ด้วยวัตถุปัจจัย บรรดาอามิส ทัง้ หลายตามฐานานุรปู ของบคุ คลนั้น ๆ รวมไปถงึ การพระราชทานธรรมทาน แจกจ่าย พระบรมราโชบาย แนวพระราชดาริ อันถูกต้องตามทานองคลองธรรม ให้พสกนิกร ทง้ั หลายเจรญิ รอยตาม ๒. ศีล กำรตังสังวรกำยวำจำ ให้ปรำศจำกโทษ พระมหากษัตริย์ พึงเว้นจากความ ประพฤติทุจริต กล่าวในทางการปกครอง ย่อมหมายถึงรัฐธรรมนูญ บทกฎหมาย และจารีตประเพณีอันดีงาม กล่าวในทางพระพุทธศาสนา ย่อมหมายถึงศีลอย่างน้อย คือเบญจศีล หรือศีล ๕ ของฆราวาสท่ัวไป และพระราชาจักทรงรักษา พร้อมทั้ง ทรงโน้มนา้ วใหพ้ สกนกิ รรกั ษาด้วย ๓. บริจำค กำรบริจำคเพื่อบรรเทำควำมโลภเสียได้ พระมหากษัตริย์ พึงสละสิ่งที่ไม่เป็น ประโยชน์ หรือมีประโยชน์น้อย เพื่อส่ิงที่มีประโยชน์ย่ิงใหญ่กว่า เพื่อบรรเทา ความตระหน่ี ดังพระพุทธภาษิตที่ว่า “พึงสละทรัพย์ เพ่ือรักษาอวัยวะอันประเสริฐ, เม่ือจะรักษาชีวิตก็พึงสละอวัยวะ, เม่ือจะรักษาธรรมะ ก็พึงสละทรัพย์อวัยวะ และแม้ ชวี ิตได้ท้งั สนิ้ ” ๔. อำชชวะ ควำมซ่ือตรง พระมหากษัตริย์ พึงปฏิบัติพระองค์ซ่ือตรงในการงาน ตามหน้าท่ีของพระประมขุ ปราศจากมารยา ซอื่ สตั ย์สจุ รติ ต่อสัมพันธมติ ร พระราชวงศ์ และขา้ ทลู ละอองธลุ พี ระบาท ไม่ทรงหลอกลวงประทุษร้ายโดยอยตุ ธิ รรม ๕. มัททวะ ควำมอ่อนโยน พระมหากษตั ริย์ พงึ มีพระราชอัธยาศัยอ่อนโยนละมุนละม่อม ไม่ถือพระองค์ด้วยความดื้อร้ัน เม่ือมีผู้กราบบังคมทูลพระกรุณาตักเตือนด้วยเหตุผล ของบัณฑิต ก็ควรจะทรงสดับตรับฟังโดยถ้วนถ่ี ถ้าดีก็ควรจะทรงอนุโมทนาแล้วทรง อนุวัตปฏิบัติตาม อีกท้ังควรจะทรงมีสัมมาคารวะอ่อนน้อมต่อท่านผู้เจริญโดยวัย และโดยคณุ ความดี 1๑๙9๕5

๖. ตบะ การกาจัดความเกียจคร้านและความชั่ว พระมหากษัตริย์ พึงมีตบะ ซึ่งตบะ ของพระมหากษตั ริย์คือการคมุ้ ครองประชาชน ต้องทรงพากเพียรท่ีจะขจัดความเกยี จครา้ น เบื่อหน่ายในอันที่จะปกป้องรักษาประชาราษฎรให้อยู่เย็นเป็นสุข ต้องทรงต้ังพระราช หฤทัยบา่ เพญ็ พระราชกจิ อย่างสมา่ เสมอ และให้ดีย่ิงขึน้ ๗. อักโกธะ ความไม่มักโกรธ พระมหากษัตริย์ พึงมีพระเมตตาสูงส่ง ไม่ทรงปรารถนา จะก่อเวรภัยแก่ผู้หนึ่งผู้ใด ไม่ทรงพระพิโรธด้วยเหตุอันไม่สมควร แม้มีเหตุจะให้ ทรงลุอ่านาจแห่งความโกรธ ก็พึงข่มพระราชหฤทัยให้สงบระงับ มิให้บังเกิดพระกิริยา อันไม่งดงาม ไม่น่ารักน่าเคารพ ดุจมีพระฉายส่องพระพักตร์เป็นเคร่ืองก่ากับ พระอาการไว้เสมอ ๘. อวิหิงสา การไม่เบียดเบียนผู้อ่ืน ตลอดจนสรรพสัตว์ให้ตกทุกข์ได้ยาก พระมหากษัตริย์ พึงประกอบด้วยพระมหากรุณา ไม่ปรารถนาจะทรงเบียดเบียนผู้ใด ให้ล่าบาก ไม่ทรงก่อทุกข์แกม่ นษุ ย์หรือสตั ว์เพยี งเพ่ือความสนุก ไม่ขูดรีดหรือกะเกณฑ์ ราษฎรอย่างเหลือก่าลัง กระทั่งเกิดความระส่าระสาย ทรงคุ้มครองประชาชนดุจดัง บิดามารดารักษาบตุ ร ๙. ขันติ ความอดทนต่อส่ิงท่ีควรอดทนเป็นเบื้องหน้า พระมหากษัตริย์ พึงมีพระราช หฤทัยกล้าหาญอดทนต่อโลภะ โทสะ และโมหะ ย่อมต้องทรงอดทนต่อสู้กับกิเลสได้ ทรงสามารถอดทนต่อถ้อยค่าท่ีกล่าวช่ัวติฉินนินทา ทรงรักษาพระกาย พระวาจาให้ สงบเรยี บรอ้ ยไดเ้ สมอ ๑๐. อวิโรธนะ การไม่ปฏิบัติให้ผิดจากการทีถ่ ูกท่ตี รง ดารงอาการคงที่ ไม่ให้วิการดว้ ย ความยินดียินร้าย พระมหากษัตริย์ พึงรักษาพระราชจรรยานุวัตรตามหลักนิติศาสตร์ และราชศาสตร์ ไม่ทรงประพฤติคลาดจากความยุติธรรม ทรงยกย่องผู้กระท่าดีสมควร ได้รับยกย่อง ทรงปราบปรามบุคคลผู้กระท่าเลวสมควรถูกก่าราบ ไม่ทรงตัดสิน พระราชหฤทัยเชิดชูหรือข่มเหงบุคคลใด ๆ ด้วยอ่านาจแห่งอคติ หรือความล่าเอียง ๔ ประการ กล่าวคือ ล่าเอียงเพราะความชอบ ๑, ล่าเอียงเพราะความชัง ๑, ล่าเอียง เพราะความกลัว ๑ และลา่ เอยี งเพราะความเขลา ๑ หากทรงด่ารงพระราชธรรมได้ดังน้ี พระปีติโสมนัสมหาศาลจักบังเกิดแก่พระองค์ และย่อมทรงเป็นที่สรรเสริญว่าทรงปกครองโดยธรรมะเป็นอุบาย ชนทั้งหลายก็น้อมเข้า สวามิภักด์ิต่อพระประมุขผู้ได้ช่ือว่าทรงปกครองโดยธรรม มิใช่โดยอ่านาจ ต่างเจริญสุข สวัสดรี ว่ มกันได้ทุกสถาน ล่าดับน้ี จักรับพระราชทานถวายวิสัชนา ราชสังคหวัตถุ จักรวรรดิวัตร และ พละก่าลังของพระมหากษัตริย์ อันโบราณบัณฑิตแสดงไว้ เพ่ือเพ่ิมพูนพระราชสิริสวัสดิ พิพฒั นมงคลต่อไป ๑๙๖ 196

รำชสังคหวัตถุ เป็นพระราชจรรยาอันเป็นท่ีตั้งแห่งการสงเคราะห์หน่วงน้าใจ ประชาชน จาแนกเปน็ ๕ ประการ ดงั นี้ ๑. สสั สเมธะ ทรงพระปรีชาในการบารุงเกษตรกรรมใหบ้ ริบรู ณ์ ๒. ปุริสเมธะ ทรงพระปรีชาในการสงเคราะห์ผู้ปฏิบตั ิงานฉลองพระเดชพระคุณ ๓. สมั มำปำสะ ทรงพระปรีชาในการผูกประสานนา้ ใจชนทง้ั ปวงใหน้ ยิ มยนิ ดี ๔. วำจำเปยยะ ทรงพระปรีชาในการใช้พระวาจาอ่อนหวานจับใจ ทรงปราศรัยกับ บคุ คลทั่วไป ยงั ให้เกดิ ความรกั ใคร่ชนื่ ชม ๕. นิรัคคฬะ ทรงพระปรีชาในการยังให้บ้านเมืองม่ันคงปลอดภัย ถึงขนาดอุปมาได้ว่า แม้ประตเู รือนก็ไมจ่ าเป็นต้องลงกลอน ลาดับนี้ จักถวายวิสัชนา จักรวรรดิวัตร สาหรับพระจักรพรรดิผู้เป็นเอกในโลก จาแนกเป็น ๑๒ ประการ ดงั นี้ ๑. ควรพระราชทานพระบรมราโชวาทและพระบรมราชานุเคราะห์ แก่คนภายในคือ ข้าราชสานกั และคนภายนอก คอื ข้าราชการ ตลอดจนประชาชนท้งั หลาย ๒. ควรผกู พระราชไมตรีกบั บรรดานานาประเทศ ๓. ควรสงเคราะหพ์ ระบรมวงศานุวงศต์ ามควรแก่พระอิสรยิ ยศฐานันดร ๔. ควรเก้ือกลู คหบดที ัง้ ปวง ๕. ควรอนุเคราะหป์ ระชาชนตามฐานานุรปู ๖. ควรอุปการะบรรพชิตผู้ประพฤติชอบ ด้วยไทยธรรมเกื้อกูลแก่การบาเพ็ญ สมณปฏิบตั ิ ๗. ควรจัดรักษาสัตว์ท้ังจตุบทแลทวิบาท ด้วยอภัยทาน ป้องกันมิให้ใครทาอันตราย จนถึงขนั้ จะสญู พนั ธุ์ ๘. ควรห้ามชนท้ังหลายไม่ให้กระทาช่ัว พร้อมชักนาให้ประกอบสัมมาชีพ และกระทา แต่ความดี ๙. ควรแสวงหาหนทางให้ผู้ไม่มีทรัพย์ ได้ประกอบสัมมาชีพ พร้อมพระราชทาน พระราชทรพั ย์เจือจาน ๑๐.ควรเสด็จเข้าใกล้ชิดบรรพชิตผู้ทรงศีลและทรงสติปัญญา เพื่อมีพระราชปุจฉาถึงกศุ ล อกศุ ล ๑๑. ควรห้ามพระจติ งดเว้นไม่เสด็จพระราชดาเนินไปสู่สถานทีท่ ่ีอาจนามาซงึ่ ความเสือ่ ม ๑๒. ควรระงับความโลภในลาภอนั ไม่สมควรได้ ในลาดบั น้ี จกั ถวาย พละ ๕ ประการ ของพระมหากษัตรยิ ์ ดังน้ี ข้อ ๑ กำยพละ ต้องทรงมกี าลงั พระวรกายเขม้ แขง็ เพ่ือการปฏบิ ตั ิพระราชกรณยี กิจ ขอ้ ๒ โภคพละ ต้องมพี ระราชทรพั ย์ เพือ่ การบารงุ เลยี้ งบุคคลท่ีพงึ บารุงเลีย้ ง ข้อ ๓ อมัจจพละ ต้องทรงมีข้าทูลละอองธุลีพระบาท และข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อย เพื่อเปน็ กาลังทางนติ ิบัญญตั ิ บรหิ าร และตุลาการ ๑๙๗ 197