จริยธรรมทางธุรกิจ

คํานํา รายวิชา 3504101 จริยธรรมทางธุรกิจ เปนวิชาท่ี วาดวยเร่ืองการประพฤติปฏิบัติใน ส่ิงท่ีถูกตองดีงาม อยูในทํานองคลองธรรม ซ่ึงประกอบดวยเน้ือหา 7 บท ท่ีกลาวถึงความ เปนมา ความสําคัญและความจําเปนท่ีสังคมทุกวงการจะตองมีจริยธรรม โดยเฉพาะผูมีบทบาท ในฐานะของผูบริหาร ผูนําองคกร หากมีความรับผิดชอบที่กวางขวางกับคนหมูมาก ยิ่งตองมี คุณธรรมจริยธรรมของความเสียสละ ความซ่ือสัตย อดทน อดกลั้นและคํานึงถึงประโยชน สูงสุดของสวนรวมเปนสําคัญ อยางไรก็ตามจริยธรรมมักจะถูกตีความไปในลักษณะท่ีแตกตาง กันไป เพราะมีความเปนนามธรรม จับตองไมได ดังน้ันในการจัดการเรียนการสอน ผูสอนพึง ตระหนักถึงการจัดการเรียนการสอนท่ีจะทําใหจริยธรรมเปนรูปธรรมท่ีชัดเจนข้ึน จึงไมเพียง สอนในเนอ้ื หาเทา น้นั แตควรมีกิจกรรมสงเสริมการประพฤติปฏิบัติ เชน การบําเพ็ญประโยชน จิตสาธารณะ การอบรมบมเพาะจิตใจดวยแนวทางของศาสนา เพื่อเปนการปลูกฝงคุณธรรม จรยิ ธรรมใหเกดิ ขนึ้ กับผเู รยี น ผเู ขยี นจงึ หวังวา ตาํ ราเลมน้ีจะเปนประโยชนแกนักศึกษาและผูสนใจทั่วไป ไดเรียนรู และตระหนักถึงความสําคัญของการเปนผูมีความรูและมีคุณธรรมจริยธรรมกํากับ จึงจะทําให เปนคนที่สมบรู ณและมีคุณคาย่ิง กิง่ ดาว จนิ ดาเทวิน

(ฆ) หนา . (ก) สารบัญ (ข) บทท่ี (ค) คาํ ปรารภ (ฆ) คํานยิ ม คาํ นาํ (ช) สารบญั สารบัญภาพ 1 1 ความรูเบือ้ งตน เกี่ยวกับจรยิ ธรรมทางธุรกจิ 1 3 ความหมายของจรยิ ธรรม 6 ทมี่ าของจรยิ ธรรม 8 องคป ระกอบของจริยธรรม 9 คณุ คา ของจรยิ ธรรม 10 จรยิ ธรรมทางธุรกจิ 13 ขอบขายจริยธรรมทางธรุ กจิ 13 ความสําคัญของจริยธรรมทางธรุ กจิ 14 ประโยชนข องจริยธรรมทางธุรกจิ 16 คุณลักษณะจรยิ ธรรมในสงั คมไทย 20 สภาพปญหาจรยิ ธรรมในสงั คมไทย 21 สรปุ 22 กรณีศกึ ษา 24 บรรณานุกรมทา ยบทท่ี 1 24 2 แนวคดิ และทฤษฎจี ริยธรรม 30 จรยิ ธรรมกับกฎหมาย 30 แนวคดิ ทฤษฎจี รยิ ธรรม จริยธรรมตามแนวคดิ ตะวันตก

(ง) หนา . 35 39 สารบัญ (ตอ) 42 44 บทท่ี 48 48 จรยิ ธรรมตามแนวคดิ ตะวนั ออก 50 จรยิ ธรรมตามแนวพุทธศาสนา จริยธรรมตามแนวคริสตศาสนา 51 จรยิ ธรรมตามแนวอิสลาม 51 สรปุ 53 กรณีศึกษา 55 บรรณานุกรมทายบทท่ี 2 58 3 จริยธรรมทางธุรกจิ 64 ความจําเปน ทธ่ี รุ กจิ ตองมีจรยิ ธรรม 65 ผลกระทบทางจรยิ ธรรมในการดาํ เนนิ ธรุ กจิ 70 ระดบั มาตรฐานจริยธรรมทางธรุ กจิ 70 การพัฒนาจรยิ ธรรมทางธุรกิจ 73 การตรวจสอบจรยิ ธรรมในองคก รธรุ กจิ บทบาทของภาครฐั ในการเสริมสรางจรยิ ธรรม 74 สรุป 74 กรณศี กึ ษา 76 บรรณานกุ รมทา ยบทที่ 3 85 4 จริยธรรมผบู รหิ าร 88 บทบาทหนา ทข่ี องผูบรหิ าร 91 หลักจรยิ ธรรมสาํ หรบั ผบู ริหาร 92 อาํ นาจ อิทธิพลและความขดั แยง ในผลประโยชน 95 จริยธรรมกับความขดั แยง สรปุ กรณีศึกษา บรรณานุกรมทา ยบทท่ี 4

(จ) หนา . 96 96 สารบญั (ตอ) 99 104 บทที่ 105 108 5 จรยิ ธรรมและความรับผดิ ชอบของธุรกจิ ตอสังคม 110 การสงเสริมนักธุรกจิ ใหม ีจรยิ ธรรม 111 ความรบั ผดิ ชอบของธุรกจิ ตอสังคม 113 ขอบเขตความรบั ผิดชอบขององคก รธรุ กิจ 117 บทบาทความรับผิดชอบทางจริยธรรมของธุรกิจ 118 ผลทไี่ ดร บั ของธุรกิจทม่ี ีความรับผดิ ชอบตอ สังคม 119 บทบาทองคก ารทางธุรกจิ ทีเ่ กี่ยวกบั ความรับผิดชอบทางสังคม บทบาทขององคกรเอกชนทางธุรกิจทมี่ ีความรบั ผดิ ชอบทางเศรษฐกจิ 120 ความรับผดิ ชอบของธุรกิจตอองคก รทางสังคม 120 สรปุ 126 กรณีศกึ ษา 130 บรรณานกุ รมทา ยบทท่ี 5 134 136 6 จรยิ ธรรมกับหลกั ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี ง 139 หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 140 แนวคดิ ทีม่ ตี อ หลักปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง 142 การนาํ แนวคดิ ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี งไปประยุกตใ ช การนาํ แนวคิดปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี งไปใชในระดับบคุ คล 143 แนวคดิ การพฒั นาและแกป ญ หาเกษตรทฤษฎีใหม 143 สรุป 146 กรณีศึกษา บรรณานกุ รมทา ยบทที่ 6 7 การปลูกฝง คณุ ธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ คณุ ลกั ษณะดา นคุณธรรมจรยิ ธรรมของนานาประเทศ บทบาทของสถาบันที่ทําหนา ที่ขัดเกลาคณุ ธรรมจริยธรรม

(ฉ) . สารบญั (ตอ) บทที่ หนา การปลูกฝงคณุ ธรรมจรยิ ธรรมของประเทศเกาหลี 151 การปลกู ฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเวยี ดนาม 154 บทเรียนจากการเรยี นรถู ึงการปลูกฝงคณุ ธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ 157 สรุป 165 กรณีศึกษา 166 บรรณานุกรมทายบทท่ี 7 170 บรรณานุกรม 172 Dhammaintrend รว่ มเผยแพรแ่ ละแบง่ ปันเป็ นธรรมทาน

(ช) หนา สารบัญภาพ 26 27 ภาพท่ี 27 28 1 เคร่ืองหมายการคา 37 2 สายการบนิ ไทยรูปดอกจําปแ ละสายการบินญ่ปี ุน 59 3 เครอื่ งหมายแสดงถึงการอนุรักษสิ่งแวดลอม 62 4 เคร่ืองหมายรว มกลมุ ประเทศอาเซียนและสมาคมการคา 86 5 มหาตมคานธแี ละการตอสูตามวิถแี หง อหิงสา 104 6 เปย เจทแ ละโคลเบิรก 121 7 พระพรหมคณุ าภรณ (ป.อ.ปยุตโต) 123 8 ดุลยภาพของหลกั กัลยาณมติ ร 125 9 ผูมีสว นไดส วนเสยี ในธรุ กิจ 135 10 วกิ ฤตเศรษฐกจิ ดานการเงิน 137 11 พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั กบั แนวคดิ เศรษฐกิจพอเพยี ง 12 ความสมั พนั ธข องปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี ง 13 วอรเรน บัพเฟตตและบิล เกตต 14 การแบงพ้ืนทท่ี าํ กินตามหลกั เกษตรทฤษฎใี หม

บทที่ 1 ความรเู บ้อื งตนเกย่ี วกบั จริยธรรมทางธรุ กจิ สังคมทกุ วันนเี้ นนการพัฒนาทางวัตถุเพื่อสนองตอบสังคมบริโภคนิยม ทําใหม นุษยไ ดรับ ความสะดวกสบายในการใชชีวิตไดงายและเร็วขึ้น ขณะเดียวกันผลกระทบอันเกิดจากการพัฒนา ดวยน้ํามือมนุษยก็ถูกทําลายลงดวยนํ้ามือมนุษยดวยเชนเดียวกัน จนกลายเปนปญหาใหญที่สงผล กระทบใหเกิดความเสียหายอยางมหาศาลท้ังดานเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง ในที่สุดแตละภาค สวนของสังคมตองหันกลับมาตระหนักถึงหนทางแกไข ซึ่งไมอาจละเลยหลักการของคุณธรรม จริยธรรม อันเปนรากเหงาเดิมของการอยูรวมกันอยางสงบ สันติสุขของส่ิงมีชีวิตกับส่ิงแวดลอมได อยา งสมดลุ ความหมายของจริยธรรม เมื่อพูดถึงคําวา จริยธรรม ยังมีคําที่มีความเก่ียวของสัมพันธ ดังคําวา จริยศาสตร ซึ่งเปน คําท่ีมาจากภาษาสันสกฤตคือ จะริยะ+สาดตฺระ ใหความหมายวา กิริยาที่ควรประพฤติ+ระบบวิชา ความรู กลาวคือ เปนวิชาความรูที่วาดวยแนวทางที่ควรประพฤติปฏิบัติ และแปลจากศัพท ภาษาอังกฤษไดวา Ethics มาจากรากศัพทภาษากรีกวา Ethos ซ่ึงแปลวา ขนบธรรมเนียม หรือธรรม เนียมปฏิบัติ (Custom) สวนEthics น้ันมีความหมายวา ศาสตรแหงศีลธรรม (Science of morals) ตาม (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. 2554. ออนไลน) ใหความหมาย จริยศาสตร วาเปนปรัชญาสาขาหน่ึง วาดวยการแสวงหาความดีสูงสุดของชีวิตมนุษย แสวงหาเกณฑในการ ตัดสินความประพฤติของมนุษยวาอยางไหนถูกตอง ไมถูกตอง ดี ไมดี ควร ไมควรและพิจารณา ปญหาเร่ืองสถานภาพของคาทางศีลธรรมและใหความหมายคําวา จริยธรรม หมายถึง ธรรมที่เปน ขอประพฤติปฏิบัติ ศีลธรรม กฎศีลธรรม ดังนั้นสามารถจะกลาวไดวา จริยศาสตรคือ วิชาที่วาดวย จรยิ ธรรม นักสังคมวิทยาทางศาสนาชาวเยอรมัน ช่ือ แมกซ เวเบอร (Max Weber. ออนไลน. 2554) เปนคนแรกท่ีคิดเกี่ยวกับจริยธรรมและไดเขียนเรื่อง The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism (จริยธรรมโปรเตสแตนตและจิตวิญญาณทุนนิยม) เพื่ออธิบายถึงการประพฤติปฏิบัติ ของผูท่ีนับถือศรัทธาในลัทธินิกายโปรเตสแตนตท่ีมีอุดมคติทํางานหนัก และกินอยูอยางประหยัด

2 จึงทําใหมีเงินสะสมเพื่อการลงทุน ซ่ึงเอ้ือตอการเจริญเติบโตของระบบทุนนิยม ทําใหมีวิถีชีวิตท่ีดี ในยคุ น้นั วริยา ชินวรรโณ (2546 : 7-10) ไดรวบรวมความหมายจริยธรรม จากผูทรงคุณวุฒิหลาย ทา น ดังนี้ 1. ทานพุทธทาสภิกขุ กลาววา จริยธรรม แปลวา เปนส่ิงท่ีพึงประพฤติ จะตองประพฤติ ซึ่งอยูในรูปของปรัชญา คือ เปนส่ิงที่ตองคิดตองนึกและใชคําภาษาอังกฤษวา Ethics สวนศีลธรรม หมายถงึ สงิ่ ท่กี าํ ลังประพฤติอยู หรือประพฤติแลว ตองทําอยูจริง เพราะเปนปญหาเฉพาะหนา โดย ใชคาํ ภาษาอังกฤษวา Morality 2. วิทย วิศทเวทย อธิบายวา จริยธรรม คือ ความประพฤติตามคานิยมท่ีพึงประสงค โดยใชวิชาจริยศาสตร ศึกษาพฤติกรรมดานคุณคา สามารถวิเคราะหคานิยมที่เปนคูกัน สามารถ แยกแยะไดว า สง่ิ ดีควรกระทําและสิง่ ใดชั่วควรละเวน 3. ระวี ภาวิไล ไดอธิบาย ชีวิต คือ การมีคนและมีโลกสัมพันธกัน จริยธรรมเปนหลัก กําหนดวาตนมุงอะไรในโลกและพึงปฏิบัติอยางไร ดังน้ันจึงแบงจริยธรรมออกเปน 3 ขอ คือ 1) รูจกั โลก รูจ กั ตน 2) รจู ักทกุ ข รูจ ักชีวติ และ 3) รูจกั ทุกขใ นชวี ติ สุลักษณ ศิวรักษ (2550 : 163) ไดใหคํานิยามจริยธรรม คือ หลัก หรือหัวขอแหงความ ประพฤติปฏิบตั เิ พ่อื เกิดปกตสิ ุขในสังคม ไมใหม กี ารเอารัดเอาเปรียบกัน(หรือมีไดก็แตนอย) ใหเกิด ความมั่งคั่ง มั่นคงทั้งสวนตนและสว นทา น สารานุกรมออนไลน (2554. ออนไลน) ใหความหมายจริยธรรม วา เปนปรัชญา การศกึ ษาและการประเมินความประพฤติของบุคคลตามหลกั ศีลธรรม หลกั ทางศลี ธรรมอาจมองได วาเปนมาตรฐานแนวทางการปฏิบัติที่บุคคลสรางขึ้นเพ่ือตนเอง หรือเปนเนื้อหาสาระของขอผูกพัน และหนา ท่ี โดยเฉพาะสมาชกิ ของสังคมจําเปนตอ งมี จากความหมายดังกลาวพอสรุปไดวา จริยธรรม หมายถึง แนวทางการประพฤติปฏิบัติ ที่ อาศยั หลักการดา นศลี ธรรม เปน เหตเุ ปนผลในการแยกแยะสิ่งท่ีถกู ตอ งควรทาํ และส่ิงท่ีผิดไมควรทํา ไมเบียดเบียนกัน เห็นแกประโยชนตนเองและผูอ่ืน เพ่ือการอยูรวมกันของคนในสังคมอยางเปน ปกตสิ ุข

3 ที่มาของจรยิ ธรรม จรยิ ธรรมไมใชส ง่ิ ใหมของมนษุ ย แตม อี ยูแ ลวตามธรรมชาติของโลก เมือ่ มนุษยเกิดขึ้นมา ในยุคตน ๆ การดํารงชีวิตเปนอยูอยางมนุษยถ้ําอาศัยการลาเพื่อการยังชีพ ส่ิงมีชีวิตท่ีแข็งแรงกวา ยอ มอยูรอด สงิ่ มชี ีวิตท่อี อนแอกวา ยอมตกเปนเหยอ่ื เมอ่ื มวี ิวัฒนาการในการเปลีย่ นแปลงตนเองจาก นักลามาเปนนักผลิต จากสังคมเกษตรสูสังคมอุตสาหกรรมและบริการเรื่อยมาจนถึงปจจุบัน จาก การเปลีย่ นแปลงที่ผา นไปแตละยุคสมัย ไดเกิดการทําราย ทาํ ลายกันและการพฒั นาท่ีทําใหชีวิตดีขึ้น เปน ทางคูขนานกันไป ดังน้ันปจจัยใดท่ีทําใหมนุษยสามารถอยูรวมกันไดในสังคมสืบตอกันมาเปน ปกติ ศาสตราจารยกีรติ บุญเจือ (2551 : 15-21) ไดอธิบายถึงประวัติศาสตรจริยะ ต้ังแตกอน เปนมนุษยเร่ือยมาจนถึงปจจุบัน ท่ีเร่ิมตนจากการสังเกตพฤติกรรมของสัตว เชน มดและผึ้งมีความ สามัคคี ความเสียสละ อูฐที่มีความเขมแข็งและชางรูจักเชื่อฟงผูนํา ซึ่งพฤติกรรมเหลาน้ียังไมไดถือ วาสัตวเหลาน้ันมีคุณธรรมจริยธรรมอยางแทจริง แตปฏิบัติไปตามสัญชาตญาณของการอยูรวมกัน ของสัตวชั้นสูง ซ่ึงมีความสอดคลองกับมาตรการทางจริยธรรมและกอใหเกิดสํานึกข้ึนในภายหลัง เมื่อมนุษยมีวิวัฒนาการเร่ิมเปนมนุษยขึ้นมาไดยึดถือประเพณี(Custom Attachment)ของหมูคณะ เปนแนวทางในการปฏิบัติอยางเครงครัดโดยไมตองมีกฎหมาย เพราะเช่ือวาการถือปฏิบัติตาม ประเพณีชวยใหหมูคณะอยูรอด ผูไมยึดถือประเพณีตามหมูคณะน้ันก็หมายถึง ไมใชคนของหมู คณะน้ัน แมแตผูปกครองเองหากฝาฝนประเพณีก็จะหมดอํานาจโดยอัตโนมัติ กฎหมายไดเกิดขึ้น ต้ังแตเริ่มมีกษัตริย เพราะสังคมของหมูคณะมีสมาชิกเพิ่มมากขึ้น มีการละเมิดประเพณีจนไม สามารถที่จะลงโทษและคุมกันการเอารัดเอาเปรียบไดท่ัวถึง มีการใชอิทธิพล มีการแบงพรรคพวก ทําใหเกิดความหวาดระแวง เกิดไมมั่นใจในความปลอดภัยภายในหมูคณะ จึงไดมีการมอบหมาย อาํ นาจใหคนดีมีความเสียสละและมีความสามารถมาเปนผูจัดระเบียบสังคมใหเกิดความสงบรมเย็น นับเปนจุดเร่ิมตนของกฎหมาย ท่ีเร่ิมจากการประมวลประเพณีข้ึนประกาศใชเปนกฎหมาย ใน ระยะน้ีกฎหมายมีความศักด์ิสิทธ์ิมาก เพราะทุกคนรูสึกไดถึงผูออกกฎหมายเขียนกฎหมายขึ้นเพื่อ ประโยชนของสังคมเปนท่ีตั้ง จึงใหความรวมมือเปนอยางดีโดยทั่วหนาและยึดกฎหมาย(Law Attachment) ผูท่ีปฏิบัติตามกฎหมายจะไดรับการยกยองวาเปนคนดีของสังคม สวนผูละเมิด กฎหมายจะถือเปนคนชั่วรายและถูกลงโทษ กฎหมายฉบับแรกของโลก ไดแก กฎหมายกษัตริย แฮมเมอแรบบิของเมโสโพเทเมีย กฎหมายมนูศาสตรของอินเดียและบทบัญญัติโมเสสของชาวยิว ตอมาเม่ือมีการออกกฎหมายมากขึ้นและเกิดพฤติกรรมท่ีสอใหเห็นถึงผูออกกฎหมายมุงรักษา ประโยชนของตน คนใกลชิดและพรรคพวก จึงเกิดขอโตแยงในความยุติธรรมของกฎหมายแก

4 ผูปฏิบัติจะตองทําอยางไร ดังน้ันเมื่อมีผูนําท่ีสามารถวางแนวทางการดําเนินชีวิตแกเขาไดก็ กลายเปนศาสดาหรือเจาลัทธิ(Person Attachment) ตาง ๆ ของศาสนา ซ่ึงมีผลสําหรับการตัดสินใจ ดานจริยธรรมมาก เม่ือความเชื่อถือตอศาสนาแพรหลาย กฎหมายลดความสําคัญลง โดยถือวาการ ปฏิบัติตามกฎหมายเปนบุญ การละเมิดกฎหมายเปนบาป แตถากฎหมายขัดกับศาสนา การละเมิด กฎหมายจะเปนบุญ การปฏิบัติตามกฎหมายจะเปนบาป จึงถือไดวาเปนระยะท่ีศาสนามีอํานาจ กําหนดมาตรการทางจริยธรรมอยางเด็ดขาดเพราะถือวา การปฏิบัติตามศรัทธาเปนความดีสูงสุด และบริสุทธ์ิที่สุดท่ีผูมีศรัทธาพึงเสียสละทุกสิ่งใหแมชีวิต ตอมาเมื่อมีการนําศาสนาไปใชอยางไม ถูกตอง มีการแทรกแซงจากนักการเมืองและผูมีอํานาจในการนําศาสนามาใชเปนเครื่องมือโดยมิ ชอบ จึงเกิดคําถามวามโนธรรม หรือความสํานึกคุณคาความประพฤติควรจะอยูบนพ้ืนฐาน อะไรบาง เพ่ือจะใชเปนมาตรการสําหรับทุกคนและทุกศาสนาที่สามารถใชรวมกันได นั่นเปนการ คิดหาเหตุผล (Reason Attachment) ในเชิงปรัชญา กฎหมายจะถูกปฏิบัติเม่ือเห็นเหตุผลทางปรัชญา วา ควรปฏิบัติมิฉะนน้ั ก็จะฝาฝน มาถึงปจจุบันเปน การใชว ิจารณญาณ(Critical Mind) น่ันคือ ผูท่ีรูจัก วิเคราะหแยกประเด็นเพื่อเขาใจ ยอมรับหรือปฏิเสธประเด็นตาง ๆ โดยแตละคนมีระบบมาตรฐาน ของตนสําหรับตัดสินใจเลือกแตละครั้ง โดยมีการปรับปรุงใหสมบูรณข้ึนเรื่อย ๆ จากการเรียนรู และประสบการณ เรียกวา มีวิจารณญาณในการศึกษา การใชวิจารณญาณจะอาศัยหลักเกณฑของ หลังนวยุคสายกลาง (Moderate Postmodernism) ที่เริ่มราว พ.ศ. 2513 (ค.ศ. 1970) โดยมีวิธีคิด คือ ยอนอานมาตรการทุกส่ิงท่ีแลวมา เพ่ือวิเคราะหและประเมินคาวาอะไรยังดีทําการรื้อฟนขึ้นมาใช ผสมผสาน เพ่ือแลกเปลี่ยนความคิดกันและยอมรับคุณคาของกันและกันดวยการเสวนา ในการ แสวงหาจุดรวม สงวนจุดตาง น่ันคือ ใชจุดรวมในการรวมมือกันและมองจุดตางเปนความงดงาม ของความหลากหลายทางสงั คม ดังท่ีกลาวมาขางตนจะเห็นถึงท่ีมาของจริยธรรมผานวิวัฒนาการของมนุษยที่เปนมาจาก สัญชาตญาณท่ีสอดคลองกับการปฏิบัติตามมาตรการทางจริยธรรมสะสมเร่ือยมาเปนมโนธรรม สาํ นึก โดยอาศัยปจจัยทีเ่ ปนทม่ี าของจรยิ ธรรมเปนเครือ่ งยึดเหน่ยี ว อนั ไดแ ก 1. การยดึ ตามประเพณี เม่อื มนษุ ยอ ยูร วมกนั เปนหมูคณะ สงั คม ชุมชน ยอมจะเกดิ ความ เชื่อท่ีสอดคลองในการยึดถือและปฏิบัติตามวิถีทางของหมูคณะนั้น ๆ รวมกัน จนกลายเปน ประเพณีนิยมท่ีเปนแบบแผนในการถือปฏิบัติสืบตอกันไปจนถึงอนาคต เพราะเชื่อม่ันวาประเพณี จะทําใหหมูคณะอยูรอด ผูท่ีละเมิดประเพณีแมไมมีบทลงโทษท่ีเปนลายลักษณอักษร แตก็จะถูก ตําหนิโดยสังคม ไมไดรับการยอมรับ หรือการคบคาสมาคมดวย ผูมีอํานาจเองก็จะถูกเส่ือมความ เคารพนบั ถือและหมดอํานาจในที่สุด จึงถือไดวาประเพณีเปนมาตรการในการปฏิบัติทางจริยธรรม ที่เกิดจากความสมัครใจของหมูคณะที่รวมกันกําหนดวาอะไรถูกตอง ควรทํา อะไรไมถูกตอง ควร

5 ละเวนท่ีจะทํา ดังจะยกตัวอยางประเพณีของประเทศไทยท่ีสะทอนถึงวิถีชีวิตความเปนสังคม เกษตรกรรม เชน 1) ประเพณีทางศาสนา ไดแก ประเพณีแหเทียนพรรษา ประเพณีการบวช ประเพณีทอดกฐิน 2) ประเพณีทางสังคม ไดแก ประเพณีแตงงาน ประเพณีบําเพ็ญกุศลงานศพ ประเพณีสงกรานต และ 3) ประเพณีตามความเชื่อของแตละทองถิ่น ไดแก ประเพณีแหนางแมว ประเพณีผีตาโขน ประเพณเี ดือนสิบ(สารทเดอื นสิบหรือชิงเปรต) ประเพณีวง่ิ ควาย เปน ตน 2. การยึดตามกฎหมาย เกิดขึ้นเนื่องจากสังคมมีความเปล่ียนแปลงท่ีซับซอนขึ้น มี สมาชิกเพ่มิ มากขนึ้ และปญหาก็มีมากข้นึ ตามไปดวย จนประเพณไี มสามารถควบคุมพฤติกรรมของ หมคู ณะ ชมุ ชน สังคมไดใ นวงกวา ง จึงตองมีมาตรการใหมเ ขามาเพ่อื ควบคุมการประพฤติปฏิบัติใน การอยูรวมกันของคนในสังคมนั้น ๆ ดวยการกําหนดแนวทางการปฏิบัติท่ีเปนลายลักษณอักษร มี บทลงโทษและประกาศใชโดยผมู ีอํานาจจากฝายปกครองบานเมือง อยางไรก็ตามกฎหมายถูกจัดให เปนเคร่ืองมือเบ้ืองตนเพ่ือใหคนไดตระหนักถึงจริยธรรม ดวยเหตุวา การกระทําดีชั่วไมไดเกิดจาก มโนธรรมท่ีแทจริง แตเกิดจากความกลัวตอโทษที่จะไดรับ ซึ่งพอจะกลาวไดวาถาทําผิดกฎหมายก็ ผดิ จรยิ ธรรม แตการทาํ ถูกกฎหมายไมไดหมายความวา จะถูกตองตามจรยิ ธรรมทกุ อยา งแตอยางใด 3. การยึดตามหลักศาสนา ศาสนา หรือลัทธิตาง ๆ เร่ิมตนมาจากความกลัว ความสงสัย ของมนุษยและเมื่อมใี ครสามารถอธิบาย หรือวางแนวทางการปฏิบัติที่เปนท่ียอมรับ เลื่อมใสศรัทธา ผูน้ันก็จะกลายเปนศาสดา หรือเจาลัทธิในท่ีสุด นอกจากนี้ยังกลาวไดวาศาสนาเปนหลักสําคัญของ จริยธรรม เพราะทุกศาสนามีหลักคําสอนท่ีเปนสากล ในการใหทําความดีและละเวนการทําความ ชว่ั ทั้งปวง ศาสนาจึงเปนท้งั เคร่อื งยึดเหนี่ยวจิตใจและเครอื่ งมอื กํากบั การประพฤติปฏบิ ัตขิ องคนให อยบู นมาตรฐานของจริยธรรมไดหนกั แนนและชดั เจน 4. การยึดตามหลักปรัชญา เม่ือมาถึงยุคสมัยที่คนเสื่อมศรัทธาในศาสนา มีความเลื่อมใส ตอศาสนาลดนอยลง เบื่อหนายหลักคําสอนในศาสนา เพราะมีการใชศาสนาไปในทางท่ีไมถูกตอง เชน มีการแทรกแซงจากนักการเมือง มีการนําศาสนามาหากิน มีการนําศาสนาเพื่อทําลายฝาย ตรงกันขาม ดังนั้นจึงเกิดความคิดท่ีวาจะมีหลักการใดท่ีเปนกลางในการใหทุกศาสนาสามารถใช เปนพื้นฐานกําหนดคุณคาการปฏิบัติรวมกันได โดยอาศัยหลักปรัชญาเปนพ้ืนฐานกอนจะอาง ศาสนา ดังนั้นในระยะนี้มาตรการดานความประพฤติท่ีเกิดข้ึนจึงไมไดอางศาสนา แตเปนความคิด และขอโตแยงทน่ี กั ปรชั ญาทกุ คนชวยกนั ขบคดิ ปญ หาทางจรยิ ธรรมดว ยการใชห ลักเหตุและผล 5. การยึดตามหลักการใชวิจารณญาณ โดยเริ่มนับต้ังแตค.ศ. 1970 ยุคหลังสมัยใหม (Postmodern) จนถงึ ปจจุบนั ใหอ ิสระทางความคิดจากการเรียนรูและประสบการณที่มีการปรับปรุง อยางสมํ่าเสมอและตอเน่ือง ดังนั้นทุกคนสามารถที่จะสรางมโนธรรมในการตัดสินใจเลือกดวย วิจารณญาณของตนเอง น่ันคือ การแยกแยะวาส่ิงใดถูกผิด ดีชั่ว ควรทํา หรือไมควรทํา ทุกคน

6 สามารถใชความรูสึกผิดชอบช่ัวดีที่อยูภายในของตนเองในการตัดสินใจ โดยใชปญญาในการหา เหตุผลที่ถกู ตอ งไดดวยตนเอง แมว าที่มาของจริยธรรมจะมีหลักยึดท่ีเปลี่ยนแปลงไปตามระยะเวลา แตท้ังหมดน้ันก็ยังมี ความสําคัญสําหรับเปนแนวทางในมาตรการทางจริยธรรมหนักเบาไปตามสถานการณและ สิ่งแวดลอมของแตละเหตุการณ โดยเชื่อวาไมสามารถท่ีจะใชเพียงหลักการใดเพียงหลักการเดียว เปนหลักยึดเหนี่ยวที่จะสามารถใชเปนแบบแผนของการประพฤติปฏิบัติท่ีถูกตองดีงามไดอยาง สมบรู ณ องคประกอบของจริยธรรม จริยธรรมจะเกิดข้ึนไดดวยการใชมโนธรรมภายในจิตใจของบุคคลประเมินคุณคาของส่ิง ใด ๆ เพื่อหาเหตุผลในการแยกแยะถึงความถูก-ผิด ความควร-ไมควร แลวตัดสินใจเลือกแสดง พฤติกรรมนั้นออกมาภายนอก เพื่อบงบอกวาเปนคนดีของหมูคณะน้ัน ซึ่งมีองคประกอบทั้งภายใน และภายนอกเปน สว นเกือ้ หนนุ ใหเ กิดจริยธรรมขึน้ ในบคุ คล เนตรพ ัณณา ยาวริ าช (2551 : 6) กลา ววา จรยิ ธรรมมอี งคประกอบ 3 ประการ คือ 1. ดานความรูเหตผุ ล คอื ความเขาใจในความถูกตอง สามารถแยกแยะและตดั สนิ ไดว า อะไรถูกตอง ไมถ ูกตอ งดวยความคดิ 2. ดา นอารมณค วามรูสึกผิดชอบช่วั ดี ความเช่ือ คอื ความพึงพอใจ ศรัทธา ความเลือ่ มใส ยอมรับท่ีจะนาํ มาเปน แนวทางการปฏิบตั ิ 3. ดานพฤตกิ รรมการแสดงออก คือ การแสดงออกทีบ่ คุ คลไดต ัดสินใจแลว วา เปน การ กระทาํ ถูกหรอื ผดิ ในสถานการณแ วดลอมตา ง ๆ นอกจากน้ีจริยศาสตรสามารถแบงสาขาท่ีเกี่ยวพันกับศาสตรอ่ืน ๆ อีกหลายศาสตร สําหรับศาสตรที่จะกลาวถึงน้ีมีอิทธิผลตอจริยธรรมของมนุษย เชน จิตวิทยาจริยะ (Psychology of Ethics) กลาวถึงอิทธิพลของสาเหตุท่ีอยูภายในจิตใจของคนเราท่ีมีตอพฤติกรรมการแสดงออกของ คนและสังคมวิทยาจริยะ (Sociology of Ethics) กลาวถึงพฤติกรรมของคนท่ีไดรับอิทธิพลมาจาก สิ่งแวดลอมตาง ๆ ในสังคม นอกจากน้ียังมีคําท่ีมีความหมายสําคัญหลายคําที่ควรรูจักและทําความ เขา ใจถึงองคประกอบของจริยธรรมใหมากขน้ึ ดงั น้ี ความประพฤติ (Conduct) หมายถึง การกระทําท่ีมีมโนธรรมกํากับ ถาตัดสินใจเลือกทํา ตามมโนธรรม เรยี กวา มคี วามประพฤตดิ (ี Good or Moral Conduct) แตห ากเลือกตัดสินใจกระทําไม ดี ฝนมโมธรรม เรียกวา มีความประพฤติเลว (Bad or Immoral Conduct) ซ่ึงศาสตราจารยกีรติ

7 บุญเจือ ไดกลาววา ถาทําเลวมาก ๆ เรียกวา ชั่ว ดังนั้นความประพฤติสามารถตัดสินไดดวย พฤติกรรมการกระทําท่ีดี หรือไมดีอยางชัดเจน เชน การแสดงความกาวราว พูดจาหยาบคาย พฤตกิ รรมดังกลา วยอ มแสดงวา ผนู น้ั มีความประพฤตไิ มดี ไมสมควร พฤติกรรม (Behavior) หมายถึง การแสดงออกของการกระทําหรืออาการท่ีเผยออกมาให เหน็ ทางกาย วาจา ความคิดและความรสู กึ เพอ่ื ตอบสนองสงิ่ เรา ทม่ี ากระตุนจากภายในหรือภายนอก ซึ่งไมเกี่ยวของกับมโนธรรม เชน การเคล่ือนไหวทางรางกาย เดิน พูด เขียน คิด ความหิว กระหาย ความพอใจ ไมพอใจ เปนการแสดงออกทางพฤตกิ รรมอยา งกลาง ๆ ไมไ ดบ อกวาดีหรอื ไมด ี มโนธรรม (Conscience) หมายถึง ความรูสึกผิดชอบชั่วดี ความรูสึกวาอะไรควรทําอะไร ไมควรทาํ ซึง่ มอี ยูในจิตใจคนเราเปน ปกติอยแู ลว จึงมีคํากลาววา มนุษยม จี ติ ประภัสสร คอื มีจิตใจที่ ผองใสบริสุทธ์ิ แตอยางไรก็ตามจะตองไดรับการขัดเกลา ฝกฝนและพัฒนาอยูเสมอ เพราะกิเลส สามารถครอบงําจิตใจไดงาย ทั้งน้ีเพราะการทําความดีในบางครั้งยังมีการช่ังใจท่ีจะเลือกตัดสินใจ ในบางกรณี หรือบางเหตุการณ เชน ถาใครเดือดรอนแลวสามารถชวยไดก็จะชวยทุกคร้ังโดยไม ลังเล หรืออาจจะชวยเม่ือหาเหตุผลมาอธิบายไดวาควรชวยก็จะชวย ท้ัง 2 พฤติกรรมนี้เปนความ ประพฤติทดี่ ีท้ังส้นิ แตใ นระดับของมโนธรรมท่ีมีคณุ ธรรมยอมจดั อยใู นความประพฤติแรก คุณธรรม (Virtue) หมายถึง สภาพคุณงามความดี ความดีงาม สภาพท่ีเก้ือกูล ความ ประพฤตจิ นเคยชินเปนนิสัยแตละดาน เม่ือพูดถึงคุณธรรมเรามักจะคุนเคยกับการใชคําวาคุณธรรม จริยธรรมไปดว ยกนั ซงึ่ สามารถสรปุ ไดวา เปน ความประพฤติที่ดีที่หมูคณะหรือสังคมนั้น ๆ ใหการ ยอมรับวาผูมีความประพฤติดังกลาวเปนคนดี ดังที่กระทรวงศึกษาไดมีนโยบายปฏิรูปการศึกษาใน ปงบประมาณ 2550-2551 และกําหนดคุณธรรมขั้นพ้ืนฐาน 8 ประการเพื่อใหขาราชการ นักศึกษา และบคุ คลทว่ั ไปปฏบิ ัติ ดังนี้ 1. ขยัน หมายถงึ ความต้งั ใจเพยี รพยายามทําหนาทก่ี ารงานอยางตอเนอ่ื ง สม่าํ เสมอ อดทน ไมทอ ถอยเมือ่ พบอปุ สรรค ความขยนั ตอ งควบคูกบั การใชสตปิ ญ ญาแกปญหาจนเกดิ ผลงาน สาํ เร็จตามความมงุ หมาย 2. ประหยดั หมายถึง การรจู ักเก็บออม ถนอมใชทรพั ยส นิ สิ่งของตน แตพอควร พอประมาณ ใหเกดิ ประโยชน คมุ คา ไมฟมุ เฟอยฟงุ เฟอ 3. ซอื่ สตั ย หมายถงึ ประพฤติตรงไมเ อนเอยี ง ไมม เี ลห เหลี่ยม มีความจริงใจ ปลอดจาก ความรสู ึกลาํ เอยี งหรืออคติ 4. มวี นิ ยั หมายถงึ การยึดม่นั ในระเบยี บแบบแผนขอบงั คับและขอ ปฏิบัติ ซง่ึ มที ง้ั วนิ ัย ในตนเองและวินยั ตอ สังคม

8 5. สุภาพ หมายถึง เรยี บรอย ออ นโยน ละมุนละมอ ม มกี ริ ิยา มารยาทท่ีดงี าม มีสมั มาคารวะ 6. สะอาด หมายถงึ ปราศจากความมัวหมองทั้งกายใจและสภาพแวดลอม ความผอ งใส เปนทเี่ จรญิ ตา ทาํ ใหเกดิ ความสบายใจแกผ พู บเหน็ 7. สามัคคี หมายถึง ความพรอมเพียงกัน ความกลมเกลียวกัน ความปรองดองกัน ความ รวมใจกันปฏิบัติงานใหบรรลุผลตามท่ีตองการ เกิดการงานอยางสรางสรรค ปราศจากการทะเลาะ วิวาท 8. มนี ้ําใจ หมายถึง ความจรงิ ใจท่ไี มเห็นแตเ พียงตวั เองหรอื เร่อื งของตัวเอง แตเ หน็ อก เห็นใจ เห็นคุณคาในเพื่อนมนุษย มีความเอื้ออาทรเอาใจใสในความสนใจ ในความตองการ ความ จาํ เปน ความทกุ ขของผูอื่นและพรอ มท่ีจะใหค วามชว ยเหลือเก้ือกูลกนั และกนั ศีลธรรม (Morals) หมายถึง ความประพฤติท่ีดีที่ชอบ ศีลและธรรม ธรรมในระดับศีล ซึ่งคําวาศีลใหความหมายเปนขอเวน หรือขอหามในการทําความชั่วทั้งปวง ยังแบงตามระดับความ บริสุทธ์ิของผูรักษาศีล ระดับของฆราวาสรักษาศีล 5 เปนเบ้ืองตนและพระภิกษุสงฆรักษาศีลสูงสุด 227 ขอ สวนธรรม เปนการประพฤติดี หรือทําตามคําสั่งสอน ในความหมายของพุทธศาสนา ศีลธรรมเปน ระดบั ธรรมท่ปี ฏบิ ตั ิถึงขัน้ ของการหลดุ พน คุณคาของจริยธรรม จริยธรรมเปนสิ่งท่ีพึงประพฤติปฏิบัติ ตามท่ีไดตัดสินใจเลือกส่ิงที่ถูกตอง เหมาะสมแลว ยอ มกอ ใหเกิดความสัมพนั ธท ่ีราบรืน่ ระหวา งบุคคล สังคมและการทาํ กิจกรรมใด ๆ ยอมเปนไปดวย ความเรยี บรอย แสดงถงึ คุณคา ท่ีมขี องจริยธรรมตอชีวิตของมนุษยเรา อันเปนคุณคาที่เปนประโยชน ตอชวี ิตท่เี ปน ปกติสุขทง้ั สว นตวั และสว นรวม พิภพ วชงั เงนิ (2545 : 22) ใหความเห็นวา จริยธรรมมีคุณคา ตอชวี ติ มนุษย ดังน้ี 1. จริยธรรมชวยใหรจู กั ตนเอง มีสํานกึ ตอ บทบาทหนาทคี่ วามรบั ผิดชอบของตนที่มีทง้ั ตอ ตนเอง ตอ ครอบครัว ตอสงั คม ตอประเทศชาติและหนา ทีก่ ารงานของตน 2. จรยิ ธรรมเปนวิถแี หงปญ ญา ทําใหเ ปน ผรู ูจักใชส ตปิ ญญาในการคดิ แยกแยะหาเหตผุ ล ดว ยความเชอ่ื ที่วา การทาํ ความดีเปน ส่ิงทถ่ี กู ตอง จึงสามารถแกป ญ หาอยางเปน เหตุเปน ผลตามหลกั จริยธรรม 3. จรยิ ธรรมชวยพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ทาํ ใหม ีคณุ ภาพชวี ติ ทีด่ ี มีสขุ ภาพกายใจดี ยอ มกอ ใหเ กดิ ความสมบรู ณข องชีวติ

9 4. จรยิ ธรรมชวยใหการอยรู วมกันในสงั คมเปน ไปอยา งเปน ระบบ มรี ะเบียบ สังคม อบอนุ มคี วามปลอดภยั ในชวี ติ และทรพั ยส ิน ชวี ิตมีความสงบสขุ 5. จรยิ ธรรมชว ยสรา งสันตภิ าพในสังคมและในโลก 6. จริยธรรมชว ยใหเ กดิ การเรียนรใู นการปรบั ตวั เขากับผอู ื่นได มีความสามารถในการ ครองคน ครองงาน ครองตนและครองเรือน 7. จรยิ ธรรมชว ยใหม เี ครื่องยึดเหนีย่ วและเปนหลักปฏบิ ัติ เพอื่ ปองกนั การเบียดเบยี น เอารัดเอาเปรียบในทางสวนตัวและสวนรวม 8. จริยธรรมชวยใหค นเรามีความหนักแนน ตอ สู ขยัน อดทน พึง่ พาตนเองได ไมรอ โชคชะตาดลบนั ดาล 9. จริยธรรมทาํ ใหสามารถกําหนดเปา หมายชีวิต โดยดําเนินและพัฒนาชวี ิตใหสําเรจ็ ตามเปา หมาย 10. จรยิ ธรรมชว ยใหสามารถแกป ญ หาชวี ติ และทําใหค วามทุกขห มดไปได ดังนั้นจะเห็นไดว า คณุ คา การมจี ริยธรรมของมนษุ ยค วรเรมิ่ จากระดบั บคุ คล เปรียบเสมอื น การโยนกอนหินกอนเล็ก ๆ ลงในนํ้าจะเห็นวงกระเพื่อมจากดานในออกสูดานนอกเปนวงกวางขึ้น นั่นเพราะวาเม่ือบุคคลสามารถเขาใจตนเอง เขาใจความตองการวาชีวิตตองการอะไร ดวยสติปญญา ก็จะสามารถดําเนินชีวิตของตนไดเปนอยางดี รวมถึงการมีความสัมพันธที่ดีกับคนอื่น สิ่งแวดลอม โดยไมสรางปญหาหรือสรางปญหาใหเกิดนอยท่ีสุด ซึ่งการกระทําใด ๆ ของบุคคลหน่ึงอาจสงผล กระทบทั้งดานดีและไมดีตอส่ิงรอบขางไดเสมอ ฉะน้ันจริยธรรมจึงมีความสําคัญที่ทรงคุณคาและ เปนประโยชนท่ีควรอยางย่ิงที่จะนําไปใชกับทุกหนวยทางสังคม ไมวาจะเปนวงการราชการ วงการ การเมือง วงการการศกึ ษา วงการธุรกิจและวงการวชิ าชีพตาง ๆ จริยธรรมทางธรุ กิจ จริยธรรมทางธุรกิจ มีคําหลัก 2 คํา คือ จริยธรรมและธุรกิจ ซึ่งไดกลาวถึงจริยธรรมไป พอสังเขปแลว จึงควรมาทําความเขาใจกับคําวา ธุรกิจ ตอไป ตามพจนานุกรมราชบัณฑิตสถาน พ.ศ. 2542 ใหความหมายธุรกิจวา การงานประจําเกี่ยวกับอาชีพคาขายหรือกิจการอ่ืนที่สําคัญและ ไมใชราชการ (กฎ) การประกอบกิจการในทางเกษตรกรรม อุตสาหกรรม หัตถกรรม พาณิชยกรรม การบริการหรือกิจการอ่ืน แตหากมองความหมายของธุรกิจในเชิงพฤติกรรมเราจะเห็นวา ธุรกิจ เปนกิจกรรมที่เกิดข้ึนระหวางบุคคลอยางนอย 2 ฝายท่ีเรียกวา ผูซ้ือและผูขาย มาทําการตกลง เจรจา

10 แลกเปลี่ยนหรือซ้ือขายกัน โดยฝายผูซ้ือไดรับสินคาหรือบริการตามที่ตองการและผูขายไดรับ ผลตอบแทนเปน ตวั เงินในรูปของกําไร ซงึ่ ทาํ ใหเกดิ ความพึงพอใจทงั้ สองฝาย ธุรกิจเปนอาชีพหน่ึงที่เกี่ยวพันกับวิถีชีวิต เศรษฐกิจ การเมืองและสังคม หากสังคมใดมี นักธุรกิจ หรือผูประกอบการที่ดีก็ยอมจะเปนธุรกิจที่ดีดวยและนับวาเปนโชคดีของสังคมน้ันเปน อยา งยิง่ จริยธรรมทางธุรกิจ มผี ใู หค วามหมายไวพอสังเขป ดงั นี้ อานันท ปนยารชุน (2554. ออนไลน) ไดใหความหมาย จริยธรรมทางธุรกิจ หมายถึง การผสมผสานระหวางเศรษฐกิจและจริยธรรมโดยมีเปาหมาย เพ่ือสงเสริมนโยบายและการปฏิบัติ ของภาคธุรกิจ ในการสรางความสําเร็จในการประกอบการอยางมีความรับผิดชอบ มีความยั่งยืน มี ผลในระยะยาวขณะเดียวกันกช็ วยสรา งความสมดุลระหวางผูมีสวนไดเสียในกิจการนั้น ๆ อันไดแก ผลู งทุน ลูกจา ง ลกู คา ชมุ ชน ตลอดจนสภาพส่ิงแวดลอมอยางสมดุล คริสต แมคโดนัลด (Chris MacDonald. 2554. ออนไลน) นักวิชาการดานปรัชญา และจริยศาสตร ชาวแคนาดา ใหคํานิยาม จริยธรรมทางธุรกิจ หมายถึง การตรวจสอบโครงสราง ของวิธีการท่ีนักธุรกิจและสถาบันทางธุรกิจควรประพฤติปฏิบัติในโลกการคา โดยเฉพาะอยางยิ่ง เพื่อตรวจสอบขอจํากัดที่เหมาะสมในการแสวงหาผลกําไรแกตนเองและธุรกิจ เม่ือการกระทํานั้น สงผลกระทบตอ ผทู เี่ ก่ียวของ จากความหมายจริยธรรมทางธุรกจิ ขางตนกลา วสรุปไดว า จริยธรรมทางธุรกิจเปนการนํา ขอพึงประพฤติปฏิบัติที่ชอบดวยความดี ความถูกตอง มาใชกับธุรกิจโดยนักธุรกิจ หรือ ผูประกอบการ ดังนั้นจริยธรรมตองเร่ิมจากการมีนักธุรกิจที่ดี จึงจะมีการประกอบการท่ีดีและเปน ธุรกิจท่ีดีในที่สุดนั่นเอง แตถานักธุรกิจมุงแตผลประโยชนของตนเอง หรือผลกําไรของธุรกิจ แตเพียงอยางเดียว โดยไมคํานึงถึงผลกระทบท่ีจะเกิดขึ้นกับผูที่เกี่ยวของ หรือผูมีสวนไดสวนเสีย ธุรกิจนั้นยอมจะเปนธุรกิจท่ีขาดจริยธรรม ซึ่งจะกอใหเกิดความเสียหาย ความเดือดรอนข้ึน รวมทั้ง ธุรกิจเองก็จะไมสามารถดําเนินธุรกิจตอไปไดในอนาคต ดังสุภาษิตไทยที่วา “ซ่ือกินไมหมด คดกนิ ไมนาน” ขอบขายจริยธรรมทางธรุ กจิ ธุรกิจท่ีดีจะตองเปนธุรกิจที่มีความรับผิดชอบทางดานจริยธรรม ดังนั้นภายใตขอบเขต ของความรับผิดชอบตองานดานธุรกิจจะตองครอบคลุมถึงการเปนคนดีของนักธุรกิจ หรือ

11 ผูประกอบการ การมีหลักการทําธุรกิจท่ีคํานึงถึงความดีและเปนธุรกิจถูกตองตามกฎหมาย รวมถึง เปนธรุ กจิ ที่ดี ไมมอมเมาผูบรโิ ภค หรือนาํ สังคมไปในทางเสือ่ มทราม ขอบเขตความรับผดิ ชอบในการดําเนนิ ธรุ กจิ อยางมจี ริยธรรม ประกอบดว ย 1. ความเปนคนดีของนกั ธรุ กจิ นบั เปน จุดเริม่ ตน ที่สาํ คัญสาํ หรับการดําเนินธุรกจิ อยางมี จริยธรรม ซึ่งจะตองไดคนทําธุรกิจที่เปนคนดี มีมโนธรรม มีคุณธรรม เชน เปนคนซื่อสัตย มีความ ขยัน อดทน รบั ผิดชอบ เสียสละ ยตุ ธิ รรม กตัญแู ละไมค บมิตรช่ัว เปนตน ดังจะเหน็ ไดวา นกั ธรุ กจิ ท่ีมีช่ือเสียงที่ประสบผลสําเร็จระดับประเทศและระดับโลกหลายคนตางมีคุณสมบัติของความเปน คนดี จากตัวอยาง ในรายการสัมภาษณของสถานีโทรทัศน CNBC ทําการสัมภาษณมหาเศรษฐี อันดับ 1 ใน 3 ของโลก “วอรเรน บัฟเฟตต” โดยสังเขป ดังนี้ Warren Buffett หรือช่ือเต็มวา Warren Edward Buffett เปนนักลงทุนในตลาดหุนวอลลสตรีท (Wall Street) ผูประสบความสําเร็จ อยางสูง ดวยกฎทอง 2 ขอ (วอรเรนต บัฟเฟตต. ออนไลน. 2554) ไดแ ก 1) อยา ทําใหเงินของผูถือ หุนเสียหาย 2) อยาลืมกฎขอ 1 นอกจากน้ียังมีหลักปรัชญาการดํารงชีวิตท่ีพอเพียงและการรูจัก แบงปน ดังคํากลาวท่ีกินใจและใหแงคิดแกคนทั่วไปใหตระหนักถึงขอเท็จจริงของการมีชีวิต การ ใชชวี ติ ที่เปนจรงิ ที่แตล ะคนไมอ าจหลกี เล่ียงหรือหนพี นไปได นัน้ กค็ ือ 1) มหาเศรษฐีหรอื ยาจก กินขา วแลว ก็อม่ิ 1 มือ้ เทากนั 2) มหาเศรษฐีหรือยาจก มีเสือ้ ผากช่ี ุด ก็ใสไดท ีละชดุ เทา กนั 3) มหาเศรษฐหี รือยาจก มบี านหลังใหญแคไหน พื้นที่ที่ใชจริงๆ ก็เหมือนกันคือ หอ งนอน หองน้าํ หองครวั เหมือนกัน 4) มหาเศรษฐีหรือยาจก จะมียารักษาโรคดีแคไหน ย้ือชีวิตไปไดนานเพียงไร สุดทายก็ตองตายเหมอื นกนั จากคําสัมภาษณขางตนจะเห็นถึงแนวคิดและการปฏิบัติตนในชีวิตของ บัฟเฟตต อยาง ชัดเจน ทั้งดานจริยธรรมสวนตัวและจริยธรรมในการดําเนินธุรกิจท่ีมีความรับผิดชอบตอผูถือหุน นอกจากนี้ในปพ.ศ. 2547 ดวยวัย 76 ป เขาไดยกทรัพยสินถึง 85 %ของทรัพยสินท้ังหมดที่เขามีซ่ึง คดิ เปนมูลคา 3.7 หมื่นลานเหรียญใหแกมูลนิธิการกุศล 5 แหง ดวยคํากลาววา “ผมเกิดมาโชคดีมาก จึงตองการตอบแทนสงั คมบา ง” 2. การบรหิ ารธรุ กิจ หรือการดําเนนิ งานของนักธรุ กจิ เปนการนาํ หลกั การและแนวคิด ของนักธุรกิจสูการปฏิบัติ ดวยวิธีการบริหารจัดการทางธุรกิจ เชน การวางแผน (Planning) การจัด องคการ(Organizing) การส่ังการ (Directing) และการควบคุม (Controlling) ซ่ึงในทุกขั้นตอนของ กระบวนการจะตองมีมโนธรรมดานจริยธรรมกํากับ แมวาธุรกิจจะมีเปาหมายเพ่ือกําไรสูงสุดและ

12 ม่ังคั่งสูงสุด ก็ยังไมเพียงพอจะตองมีความย่ังยืนดวย ดังน้ันจริยธรรมจะเปนสัญญาณท่ีสามารถบง บอกไดวาการบริหารธุรกิจนั้นอยูภายใตขอบเขตของคุณธรรมจริยธรรมที่ไมเอารัดเอาเปรียบลูกคา ไมเบียดเบียนพนักงานลูกจาง ไมสรางความเดือดรอนเสียหายใหกับส่ิงแวดลอมและสังคม ไมเห็น แกตัวในการหลีกเลี่ยงการเสียภาษีอยางถูกตอง ไมทําลายคูแขงขันทางการคาดวยการใชเลหเหลี่ยม กลโกง ตลอดจนไมบริหารธุรกิจดวยการหาผลประโยชนทางการคาโดยวิธีการท่ีผิดกฎหมาย เชน สรางความสัมพันธกับนักการเมืองและพรรคการเมือง เพื่อใหธุรกิจตนไดประโยชนเหนือธุรกิจอ่ืน ใด เปนตน 3. การเปนองคก รธุรกิจทด่ี ี หมายถึง การมวี สิ ัยทศั น พนั ธกจิ เปา หมาย วัตถปุ ระสงคแ ละ กลยุทธขององคกรท่ีถูกกําหนดขึ้นดวยแนวคิด หลักการในการบริหารและนําไปสูการปฏิบัติการ อยางมีความรับผิดชอบตอบุคคลภายในภายนอกองคกร ความรับผิดชอบตอหนวยงานภายนอก หนวยงานภาครัฐและสังคมที่มีสวนไดสวนเสีย นั่นคือ เปนการดําเนินธุรกิจที่ถูกตองตามกฎหมาย เปนธุรกิจที่ไมทําลายส่ิงแวดลอม เปนธุรกิจท่ีจายภาษีใหแกรัฐอยางถูกตองครบถวน เปนธุรกิจท่ีมี ความรับผิดชอบตอการสรางสรรคสังคม ถึงแมวาในบางสภาวะที่ธุรกิจน้ันอาจตองประสบวิกฤติ ทางเศรษฐกิจ ยอมจะมีหนทางออกในการแกปญหาได ดังตัวอยาง บริษัทปูนซิเมนตไทย(SCG) ประสบวิกฤติมีหนี้สินกวา 6,000 ลานดอลลารสหรัฐ เม่ือมีการลดคาเงินบาทในปพ.ศ. 2540 ทําให ตองจายดอกเบี้ยเกือบ 1,000 ลานดอลลารและประสบกับการขาดทุนถึง 1,300 ลานดอลลาร แตเมื่อ ปพ.ศ. 2545 บริษัทปูนซิเมนตไทย สามารถชําระหนี้ตางชาติไดหมดส้ินและเร่ิมกลับมาทํากําไรอีก ครงั้ ความสําเรจ็ ทีเ่ กิดขึ้นในครงั้ น้ี เพราะบรษิ ัทไดแ กปญ หาโดยใชมาตรการลดขนาดขององคกรให เหลือเพียงธุรกิจหลักและใชมาตรการประหยัดคาใชจาย ประยุกตใชระบบกระจายสินคาแบบสงถึง ปลายทางอยางทันทวงที ทั้งเนนใหความสําคัญกับการปรับโครงสรางองคกรสูความโปรงใสแกผูท่ี เกย่ี วขอ ง ในปพ.ศ. 2545 จากผลการสํารวจองคกรธุรกิจดีเดนของไทย (Thailand Corporate Excellence Awards 2001) บริษทั ปนู ซิเมนตไทยจํากัด(มหาชน) ควา 3 รางวัลใหญองคกรดีเดนและ Thailand Corporate Excellence Awards 2009 SCG ควา 4 รางวัลใหญองคกรดีเดนรางวัล พระราชทาน คือ 1) ความเปนเลิศดานการจัดการทรัพยากรบุคคล (Human Resource Management Excellence) 2) ความเปนเลิศดานนวัตกรรมและการสรางสรรคส่ิงใหม ๆ (Innovation Excellence) 3) ความเปนเลิศดานสินคาและการบริการ (Product/Service Excellence) และ 4) ความเปนเลิศดาน ความรบั ผดิ ชอบตอสงั คม (Corporate Social Responsibility Excellence) ดังนั้นจะเห็นวาขอบขายของจริยธรรมทางธุรกิจจะครอบคลุมท้ังดานบุคคล โดยเฉพาะ ผูนําองคกรหรือนักธุรกิจตองเปนคนดี มีแนวคิดมีหลักการและวิธีการปฏิบัติท่ีประกอบไปดวย

13 มโนธรรมสาํ นึกทางจริยธรรม ยอมจะทําใหเปนองคกรน้ันเปนองคกรธุรกิจท่ีดีในท่ีสุด สรุปโดยยอ ขอบขายจรยิ ธรรมทางธุรกจิ จะตอ งประกอบดวย คนดี วธิ กี ารดีและองคก รดี ความสําคญั ของจรยิ ธรรมทางธรุ กจิ จรยิ ธรรมทางธุรกจิ เปน ขอปฏิบตั ทิ ่ธี ุรกจิ ควรจะตอ งคํานึงถึง ไมควรหลีกเล่ียง ละเลยหรือ มองขามไป แตควรดําเนินธุรกิจดวยคุณธรรมจริยธรรม มีความรับผิดชอบตอผูที่เก่ียวของ ซึ่งการ ดําเนนิ ธรุ กจิ อยา งมีจรยิ ธรรมมีความสาํ คญั ไมเ พยี งสงผลกระทบตอผูถูกกระทําเทานั้น แมผูกระทําก็ ยอมไดรบั ผลลพั ธน้นั ดวย สมคดิ บางโม (2549 : 16) ความสําคัญของจรยิ ธรรมทางธรุ กิจ ไวดังน้ี 1. จรยิ ธรรมเปนหลักในการประพฤติปฏบิ ัติใหแกบคุ ลากรขององคกรธุรกิจ ไดแ ก ผูบริหารและพนักงานทําใหเกิดความม่ันใจวาไดปฏิบัติถูกตอง ไมขัดตอศีลธรรมและคุณธรรมเกิด ความสบายใจและมคี วามสุขในการทํางาน 2. จริยธรรมทาํ ใหมีหลักการท่ดี ีในการประกอบธรุ กจิ ไดแ ก สรา งกาํ ไรบนพน้ื ฐานแหง คุณธรรมและความถูกตองชอบธรรม ไมเอารัดเอาเปรียบ หรือคากําไรเกินควร ใหความมั่นใจใน การประกอบธรุ กิจ ผปู ฏบิ ตั ิงานยอ มสบายใจไมอ ึดอดั ใจ คับของใจ 3. จรยิ ธรรมนําความสขุ ความเจริญมาสบู ุคลากรขององคกรธุรกจิ ประกอบธรุ กจิ ดว ย ความสุข ต้ังใจทํางานดวยความขยันหมั่นเพียร ไมกังวลตอการติเตียนวารายและคําสาปแชงจาก ผูเอารัดเอาเปรียบหรือผูสูญเสียประโยชน ทําใหประสบความสําเร็จในหนาท่ีการงานและชีวิตการ ทาํ งานในองคกรมีประสทิ ธิภาพ 4. จริยธรรมทาํ ใหธ รุ กิจมีคณุ คา ชว ยพฒั นาบา นเมอื งและสังคม ส่ิงแวดลอมไมถ ูกทําลาย ประชาชนไมถูกเอาเปรียบ มีเครื่องอุปโภคบริโภคท่ีมีคุณภาพ ราคายุติธรรม ดํารงชีวิตอยางสงบสุข ประชาชนมีงานทํา มีรายได เศรษฐกิจดี สงั คมมคี วามสงบสขุ 5. จรยิ ธรรมสรางความย่ังยนื ถาวร ศรทั ธาและความเชอื่ มั่นตอธรุ กจิ องคก รธรุ กิจทมี่ ี จรยิ ธรรมยอ มเปน ทเ่ี ช่ือถอื ศรัทธาและความเช่อื ม่นั ของลูกคา ประโยชนของจริยธรรมทางธรุ กจิ ธุรกิจทด่ี ําเนนิ งานมาดวยหลกั แหงคณุ ธรรมจริยธรรมยอ มจะกอใหเกดิ ประโยชน ซ่งึ เปน สิ่งที่เปนผลดีหรือเปนคุณตอธุรกิจตามที่ธุรกิจไดตั้งความมุงหมายไว เสมือนเปนผลตอบแทนจาก การทําความดนี นั่ เอง

14 สมคิด บางโม (2549 : 16-17) กลา วถงึ ประโยชนของจรยิ ธรรมทางธุรกิจท่ไี ดรบั ดงั น้ี 1. ทาํ ใหบ ุคลากรในองคการธุรกิจ อยรู ว มกนั อยา งมคี วามสขุ ปฏิบัตงิ านดวยความ สบายใจ ไมเบยี ดเบยี นกนั มคี วามรกั สามัคคี ไมมขี อ พิพาทแรงงานหรอื กลัน่ แกลง กนั 2. ทําใหบ ุคลากรในองคก ารธุรกจิ เจริญกา วหนา มอี าชพี และรายไดท ่ีมั่นคง ดาํ รงชีวิต อยา งมีความสขุ มีศักด์ศิ รี มีความหวงั และมโี อกาสกา วหนา ในอาชีพและรายไดท ีม่ ่ันคง 3. องคการธุรกิจเจริญรุงเรือง ย่ังยืนถาวรตลอดไป ไมลมสลาย ตัวอยางเชน บริษัท ปูนซิเมนตไทย ที่ไดกลาวผานมาแลวขางตน ในทางตรงกันขามแมเปนบริษัทใหญระดับประเทศ หรือระดับโลกสามารถลมสลายไดถาขาดจริยธรรม ตัวอยางเชน ธนาคารกรุงเทพฯพาณิชยการของ ไทยท่ีลมละลายไปเม่ือเกิดวิกฤติเศรษฐกิจทางการเงินในปพ.ศ. 2540 หรือท่ีเรียกวา วิกฤตตมยํากุง หรือบริษัทเอนรอน (Enron) บริษัทเวิลดคอม (WorldCom) และในปพ.ศ. 2551 บริษัทเลหแมน บารเธอรส จํากัด (Lehman Brothers) ซ่ึงเปนบริษัทวาณิชธนกิจระดับยักษใหญของสหรัฐอเมริกา ไดประกาศขอลมละลาย ซึ่งเปนพฤติกรรมหน่ึงท่ีแสดงถึงสัญลักษณการลมสลายของระบบ เศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกา ท่ีเรียกวา วิกฤตแฮมเบอรเกอร (Hamburger Crisis) สวนสาเหตุของ ปญหามาจากปญหาหน้ีเสียของการปลอยกูแกลูกคาท่ีไมมีความนาเช่ือถือ (Sub-Prime Lending) โดยจะขอกลา วในรายละเอยี ดเปนประเด็นกรณศี ึกษาในหวั ขออ่ืนตอ ไป 4. ทาํ ใหประเทศชาติเจริญรุงเรอื ง พัฒนาทัง้ ดา นเศรษฐกจิ สงั คมและความมั่นคง ธุรกจิ เจริญรุงเรือง คนมีรายไดไมวางงาน สังคมสงบสุข ประชาชนไมลุมหลงอบายมุข ไมมีการคดโกง กนั อาชญากรรมก็ไมเ กดิ ดังน้ันจะเห็นไดวาประโยชนของการดําเนินงานทางธุรกิจอยางมีจริยธรรมจะเปนคุณให เกิดข้ึนแกทุกฝายในวงกวาง ท้ังระดับประเทศและระดับโลก โดยเฉพาะอยางยิ่งถาธุรกิจนั้นเปน ธุรกิจขนาดยักษใหญที่มีเครือขายในหลายประเทศ ดังตัวอยางธุรกิจกลุมสถาบันทางการเงินของ บริษัทเลหแมน บราเธอรส จํากัด ที่ลมละลายและสงผลกระทบใหเกิดความเสียหายในระดับ เศรษฐกจิ ของประเทศและท่ัวโลกไปดว ย คณุ ลักษณะจรยิ ธรรมในสังคมไทย กอนจะกลาวถึงคุณลักษณะของจริยธรรมในสังคมไทย เรามาพิจารณาเก่ียวกับลักษณะ นิสัยและพฤติกรรมของคนไทยอันเปนรากเหงาของความเจริญและปญหาท้ังมวลท่ีทุกคนไดพบ และมปี ระสบการณรวมกนั มา อยางเหน็ ไดชดั เจนจนถึงปจ จบุ ัน คุณลักษณะนิสัยของคนไทยที่จะกลาวตอไปนี้เปนบทวิเคราะห ของรองศาสตราจารย ดร.จุรี วิจิตรวาทการ (2553. ออนไลน) ไดศึกษางานของ รูทส เบเนดิคท (Ruth Benedict) ท่ีศึกษา

15 วัฒนธรรมและพฤติกรรมคนไทย (Thai Culture and Behavior) และกลุม Cornell Thailand Project โดย Herbert Phillips ศึกษาพฤติกรรมของคนที่หมูบานบางชัน มีนบุรี กรุงเทพ ไดขอสรุปจาก การศึกษาวา คนไทยมวี ฒั นธรรมแบบกลาง ๆ พอมพี อกิน สบาย ๆ มคี วามสุขตามอัตภาพ บุคลิกคน ไทยจงึ เปนแบบเฉ่ือย ๆ เนือย ๆ เนนพอมีพอกิน รักสงบ เดินสายกลาง ใจเย็น มีดุลยภาพ จิตใจสงบ ไมกระตือรือรน สังคมนาอยู ซ่ึงในขณะที่ศึกษาเรื่องนี้สังคมไทยยังมีทรัพยากรส่ิงแวดลอมที่อุดม สมบูรณ ไมไดเขาสูวัฒนธรรมบริโภคนิยมมากเทาปจจุบัน ผูชายไทยมีสถานภาพเหนือกวาผูหญิง แตจะไมกดข่ีผูหญิง ผูชายเปนความหวังของครอบครัว แตพอแมจะรักลูกสาว เห็นวาลูกสาวมีคา และจะใหของมีคามากกวาลูกชาย จากวัฒนธรรมดังกลาวไดสงผลตอบุคลิกภาพของคนไทย (Thai Person Personality) พอสรุปโดยรวมได ดงั นี้ 1. คนไทยมบี คุ ลิกเกรงใจผอู นื่ มคี วามอดทนสูง ไมชอบการเผชิญหนา ไมช อบโตแยง ไมแ สดงความรูสึกลกึ ๆ ตอกนั จะยิ้มใหตลอดแตบ อกไมไดวา คิดอะไร เปน คนมีปฏสิ ัมพันธดี ชอบ ความราบรื่นกลมกลืนทางสังคม ดวยบุคลิกลักษณะดังกลาวนี้คนไทยจะทํางานรวมกันได แต ทํางานเปนทีมไมคอยไดผลดี เพราะเม่ือมีการประชุมไมแสดงความคิดเห็นโตแยง แตในทางปฏิบัติ กม็ กั ไมทาํ ตามมตทิ ี่ประชุมและสรา งปญหาใหเกดิ ขึน้ บอ ย ๆ 2. คนไทยมีบคุ ลกิ รักสนกุ มคี วามยืดหยนุ สงู ไมช อบการผกู มัด จะทาํ ส่ิงใดจึงมกั ไมม ี การวางแผนลวงหนา ไมชอบวางแผนระยะยาว เปลี่ยนแปลงอะไรไดงาย ทําอะไรเฉพาะหนา แกปญ หาเกง ปรับตัวไดงาย เราจึงมักพบเหตกุ ารณ “วัวหาย ลอมคอก” ในสังคมไทยเสมอ ๆ 3. คนไทยมีบคุ ลิกความเปน ปจเจกชนสงู ตวั ใครตวั มนั ไมช อบถูกบังคบั ไมม ีวนิ ยั ดังนั้นเราจงึ มักเห็นคนไทยชอบทําอะไรตามใจตัวเอง แมวา จะเขาใจกฎระเบียบและกติกาทางสังคม เปนอยางดีแตก็ละเมิด ไมปฏิบัติใหถูกตอง สาเหตุเปนเพราะการอบรมเลี้ยงดูมาของครอบครัว รวมทั้งกระบวนการทางสังคมไมมีการลงโทษท่ีเอาจริงเอาจัง มักเปนลักษณะลูบหนาปะจมูก คือ เมื่อจะลงโทษจริงจังก็เกรงวาจะไปกระทบพวกพอง ผูหลักผูใหญ ลูกทานหลานเธอ ดวยความที่ สังคมไทยเปนสังคมระบบอุปถัมภ มีความสัมพันธแบบเปนสวนตัวมากกวาสวนรวมทําใหขาดจิต วิญญาณสาธารณะ เร่ืองของสวนรวมจึงมักถูกเพิกเฉยธุระไมใช แตถาใครมีบุญคุณตอตนเองก็จะ ไมลืม จากคณุ ลกั ษณะนสิ ยั ของคนไทยจะเห็นวามีทั้งขอดีและขอเสียท่ีเปนทั้งเสนหและส่ิงท่ีนา เบ่ือหนายรําคาญทั้งแกคนไทยเองและคนตางชาติที่ไดมาสัมผัสความเปนคนไทย สําหรับ คณุ ลักษณะทางจริยธรรมดงั้ เดิมของไทยไดผูกตดิ กบั ความเช่ือทางศาสนา (สุลกั ษณ ศวิ รกั ษ. 2550 : 212-216) ซึ่งเปนที่ยอมรับจนกลายเปนวิถีชีวิตหรือวัฒนธรรมของสังคมไทย โดยคนไทยมีพุทธ ศาสนาเปนตัวกําหนดคุณคาทางจริยธรรม เนนการไมเอาเปรียบตนเองและไมเอาเปรียบผูอื่น ให

16 คุณคาของการใหมากกวาการรับ การถือสัจจวาจามีคา รวมมือรวมใจมีคากวาการแกงแยงแขงขัน ความออนนอมถอมตน กตัญูกตเวที เคารพผูสูงอายุและมีศีลธรรม การหลีกเลี่ยงการ กระทบกระทง่ั การปดทองหลงั พระ ส่งิ ตาง ๆ เหลา นจี้ ะไดรับการยกยอ งสรรเสริญยิ่งกวาการเปนผู มยี ศ มอี าํ นาจและมีเงนิ นอกจากนว้ี ฒั นธรรม ประเพณีและพธิ กี รรมทางศาสนายังเปนตัวกําหนดให ทุกคนไดมีโอกาสรวมกันในการเจริญงอกงามในคุณความดีดวยกันอีกดวย ดังนั้นจึงสรุปไดวา คุณลกั ษณะจริยธรรมในสังคมไทย ประกอบดวย 1. มวี าจาสตั ย 2. มีความอดทน 3. มีความซือ่ สตั ย 4. รูจกั การใหเกียรติผอู นื่ 5. รกั สนั ติ รกั ความสงบ 6. มีนํ้าใจ เอ้อื อาทร แบงปน 7. ใหค วามเคารพผอู าวุโส 8. มคี วามกตญั ูกตเวที 9. มคี วามออ นนอมถอ มตน ดังน้ันเราจะเห็นไดวาสังคมไทย แมวาจะมีความแตกตางกันท้ังชาติพันธ ศาสนา ชนช้ัน แตก็สามารถอยูรวมกันไดอยางปกติ ไมมีปญหาทางสังคม ซ่ึงทําใหประเทศไทยอยูรอดมาไดจนถึง ปจจุบันทนี่ บั วนั สังคมจะมีปญหาและความซบั ซอนเพ่ิมมากขนึ้ สภาพปญ หาจรยิ ธรรมในสังคมไทย ปจจุบันสังคมไทยไดรับเอากระแสวัฒนธรรมตะวันตกแบบบริโภคนิยมเขามาในวิถีชีวิต มากข้ึน ทําใหจริยธรรมดั้งเดิมเปล่ียนแปลงไปอยางนาวิตกอยูไมนอยทีเดียว คนไทยที่เคยมีชีวิตท่ี เรียบงาย กินอยูอยางพอเพียง กลายเปนคนที่ตองการเสพมากขึ้น มีความทะยานอยากในวัตถุตาง ๆ มากขน้ึ ซง่ึ เปนการกระตนุ กเิ ลสความโลภเห็นแกเงินเปนสําคัญ ดังนั้นความร่ํารวย จึงเปนเปาหมาย สูงสดุ ในชวี ติ เม่ือทัศนคติของสังคมไทยเปล่ียนแปลงไปเชนนี้ ยอมสงผลกระทบทุกสวนของสังคม โดยเฉพาะหนวยท่ีมีความเปราะบาง คือ กลุมเด็ก วัยรุน คนหนุมสาว ที่มีพฤติกรรมฝกใฝความสุข ดวยการเปนผูเสพมากกวาผูผลิต มีพฤติกรรมชอบโออวด ชอบความหรูหรา ฟุงเฟอ ชอบส่ิง สําเร็จรูปที่ไดมาเร็วและงาย ๆ ไมชอบทํางาน ไมสูงานหนัก แตอยากไดเงินงาย ๆ และมาก ๆ มี

17 จิตใจหมกมุนกับวัตถุส่ิงของที่มีแบรนดและเปนสินคาจากตางประเทศ ดวยพฤติกรรมท่ีหลงใหล ดานวัตถุนี้ วัยรุนจึงแสดงออกดานแฟช่ันดวยการแตงตัวใหสะดุดตา ใสรองเทาเบอรใหญกวาเทา สนหนา ๆ สูง ๆ ใสเส้ือผารัดรูป ท้ังผา ท้ังแหวก โชวเตา โชวสะดือ คลั่งไคลดารานักรอง เท่ียวผับ เที่ยวบาร ด่ืมกินแอลกอฮอล เปลี่ยนคูชูช่ืนเปนเรื่องธรรมดา ทั้งนี้เพ่ือแสดงวาเปนคนทันสมัยและ ไดรับการยอมรับในกลุมของตน อยางไรก็ตามเราคงจะไมโทษวาเปนความผิดของคนเหลาน้ัน หรือยกความผดิ ใหก ับฝายใดฝา ยหน่ึงเปน ผูรบั ผดิ ชอบเพยี งฝา ยเดียว แตความเส่ือมทางจริยธรรมใน สังคมไทยควรจะตองไดรับการรวมมือกันในการหาหนทางแกไข ซ่ึงควรเร่ิมจากการเขาใจถึง ประเดน็ ท่ีเปน สาเหตุของความเส่อื มทางจรยิ ธรรมในปจ จบุ ันของสังคมไทยกอนเปน อนั ดับแรก พระไพศาล วิสาโล (2554 : ออนไลน) ไดนําเสนอบทความเรื่อง “สรางสังคมไทยใหเปน มิตรกับความดี” โดยอธบิ ายถึงปจจัยที่เปน สาเหตุแหง ความเส่อื มทางจริยธรรมในปจจุบัน ไวด งั นี้ 1. การครอบงําของวตั ถุนิยมและอํานาจนยิ ม เน่ืองจากการขยายตวั ของทุนนยิ มที่ไหลเขา สูสังคมไทยอยางไมจํากัด ทําใหเงินเขามามีบทบาทในชีวิตคนและความร่ํารวยกลายเปนเปาหมาย ของชีวิต แมแตการวัดคุณคาความรักความสัมพันธระหวางกันยังตองอาศัยเงินและวัตถุ ซ่ึงตางไป จากอดีตที่ใชน้ําใจ เชน การแสดงความรักของพอแม หรือคูรัก ความสัมพันธระหวางครูกับศิษย หมอกับคนไขก็อาศัยเงินและส่ิงของเปนตัวเช่ือมทั้งส้ิน เมื่อสังคมยอมใหเงินเปนใหญจึงทําใหเกิด ธุรกิจอบายมุขมากมาย ตลอดจนทุกระดับและทุกสถาบันในสังคมไทยนิยมใชอํานาจในการ แกปญ หา รวมถงึ บทบาทส่ือมวลชนท่มี ักสงเสรมิ คานยิ มท่ีสวนทางกบั ศีลธรรม 2. ความลมเหลวของสถาบันทางศีลธรรม เม่ือเงินเขามามีบทบาทมากขึ้นทําใหสถาบัน ทางสังคม ไดแก ครอบครัว ชุมชน วัดและโรงเรียน ซึ่งเคยมีบทบาทในการกลอมเกลาสํานึกทาง ศีลธรรมแกผูคนออนแอลงและไมสามารถทําหนาท่ีไดอยางเขมแข็งอีกตอไป ดังจะเห็นจากสถิติ ของการหยาราง การแตกแยกของครอบครัวเพ่ิมสูงขึ้น ทําใหเกิดความหางเหิน พอแมไมสามารถ เปน แบบอยางในการใหก ารศกึ ษาแกล กู ขณะทโ่ี รงเรียนและสือ่ มวลชนท่เี ขามามีบทบาทแทนกไ็ มม ี ความเขมแข็งทางศีลธรรม แมแตชุมชนที่เคยมีบทบาทในการควบคุมและเสริมสรางจริยธรรมของ สมาชกิ ก็มีบทบาทลดลงเพราะวิถชี ีวิตทตี่ องอยแู บบตวั ใครตวั มนั มากข้ึน ตางหนั ไปพึ่งพาหนว ยงาน รัฐมากขึ้นแทนการพ่ึงพากันเอง ทําใหขาดพลังทางสังคม สวนวัดซ่ึงเปนอีกหนึ่งสถาบันที่ถูก อิทธิพลของเงินทําใหออนแอและยอหยอนในวัตรปฏิบัติไมสามารถเปนแบบอยางทางศีลธรรม แต กลายเปนตลาดคา บุญ หรอื ไสยพาณิชย 3. การเมืองที่ไมโปรงใส กลายเปนระบบการเมืองที่เปดชองโหวใหเกิดปญหาจริยธรรม เชน เปดโอกาสใหมีการคอรปั ช่ัน เปดโอกาสใหผ มู อี ทิ ธิพลใชเงนิ สรา งฐานอาํ นาจจนสามารถเขามา เปนรัฐบาลได แลวใชอํานาจแสวงหาประโยชนสวนตัว ผลประโยชนพวกพอง ดังที่มีใหเห็น

18 เก่ียวกับการตัดไมทําลายปา การใหสัมปทานแกพวกพอง การอนุมัติโครงการใหญ ๆ ท่ีให ผลประโยชนตอบแทนหรือคาคอมมิชชั่น ไปจนกระท่ังการลอบสังหารคนท่ีขัดผลประโยชนของ ตน ย่ิงถาฝายบริหารมีอํานาจมากและสามารถผูกขาดอํานาจได ก็ทําใหการตรวจสอบถวงดุลจาก ฝา ยคา นทาํ ไดยาก จงึ เกิดความลาํ พองไมก ลัวท่จี ะทาํ ผดิ จนกลายเปน คา นิยมทเี่ ลียนแบบกันในสงั คม 4. ระเบียบสังคมที่ใหรางวัล สงเสริมหรือบีบคั้นใหคนเห็นแกตัว อันเกิดจากสังคมไม เครงครัดในการบังคับใชกฎระเบียบจึงเกิดพฤติกรรมที่คนทําผิดไมถูกลงโทษ แตกลับไดรับผลดี เชน ระบบยุติธรรมที่ไมโปรงใสและอยูใตอํานาจเงิน ทําใหคนมีเงินสามารถเอาเงินอุดได จึงไม สนใจท่ีจะทําตามกฎหมาย หรือคนท่ีแซงคิวสามารถไดตั๋วรถหรือต๋ัวหนังกอนใคร ๆ หรือคนที่ ทุจริตซ้ือตําแหนงสามารถเลื่อนช้ันกอนใคร ๆ หรือคนท่ีขายยาบาคาผูหญิง นอกจากจะไมถูกจับ เพราะมีเสนสายหรือใหสินบนเจาหนาท่ีแลว ยังร่ํารวยข้ึนอยางรวดเร็ว ระบบเหลานี้จึงมีแตทําให คนเห็นแกต วั และเอาเปรยี บกันมากขน้ึ จากสาเหตุของความเสื่อมทางจริยธรรมของสังคมไทยซึ่งเคยเปนสังคมท่ีมีน้ําใจ มี สถาบันทางสังคมที่คอยขัดเกลาสงเสริมคุณคาทางจริยธรรมดวยอาศัยความรัก ความสัมพันธ การ ใหความเคารพซึ่งกันและกัน แตตองเส่ือมลงไปจนไมสามารถทําบทบาทของตนเองอยางเขมแข็ง ไดอีกตอไปเปนเพียงเพราะถูกครอบงํา หลงใหลในความสุขจากการเสพทางวัตถุส่ิงของตาง ๆ ซ่ึง จะตองแสวงมาดวยการมีเงินเยอะ ๆ ตามระบบทุนบริโภคนิยม นับวาเปนสถานการณท่ีทาทาย สังคมไทยใหหันมาตระหนักถึงการแกปญหาทางจริยธรรมของสังคมท่ีจะกําหนดอนาคตของ ประเทศชาติวาจะใหดําเนินตอไปในทิศทางใด โดยพระไพศาล วิสาโล ไดแนะนําใหทําสังคมไทย เปนมิตรกับความดี คือ นอกจากใชหลักการพ้ืนฐานทางศาสนาแลวยังตองสรางปจจัยทางสังคม เศรษฐกิจ การเมืองใหเก้ือกลู ศีลธรรมใหม ากขน้ึ ดวยการสงเสริมคนดี กระตุน ใหคนอยากทําความดี โดยใชม าตรการดงั น้ี 1. สรางสายสัมพนั ธภายในครอบครัวและสรางเครือขายครอบครัว โดยใหสมาชิกทุกคน มีเวลาอยูรวมกันใหมาก พอแมเปนแบบอยางในการฝกฝนกลอมเกลาลูกใหรูจักคิด ใฝรูและมี จิตสํานึกท่ีดีงาม จัดต้ังเครือขายครอบครัวชวยเหลือเกื้อกูลกัน แลกเปล่ียนเรียนรู ชวยดูแลลูกใหแก กันในบางโอกาส สรางกิจกรรมและพื้นท่ีสําหรับการเรียนรูของครอบครัว เชน พิพิธภัณฑเด็ก ชอง รายการโทรทัศนส ําหรับครอบครวั ฯลฯ 2. ฟนฟูชุมชนใหเขมแข็ง โดยใหชุมชนหันกลับมารวมมือกันและพ่ึงพากันเอง ไมหวัง แตการพึ่งพาจากหนวยงานรัฐและหนวยงานภายนอกอื่น ๆ โดยการสรางกระบวนการมีสวนรวม ของกลุม ในการจัดทําโครงการตาง ๆ เพ่ือเสริมสรางความเขมแข็ง เชน การทําโครงการสัจจะออม ทรัพย การทําแผนแมบ ทชุมชน การอนุรักษป า ชุมชน ฯลฯ

19 3. ฟนฟูชุมชนใหบทบาทของวัดและคณะสงฆ โดยการสงเสริมพระดี ปฏิรูปการ ปกครองและการศึกษาของคณะสงฆใหเปยมดวยพลังทางปญญา ศีลธรรมและศาสนธรรม โดยให การศึกษาแกพระสงฆทั้งทางธรรมและทางโลกอยางสมสมัย เพื่อรูจักคิดและประยุกตธรรมในการ เทศนส่ังสอนและมีประพฤติเปนแบบอยาง เม่ือพระสงฆและคณะสงฆดีพรอมแลว ทําการฟนฟู ความสัมพนั ธระหวางวดั กับชมุ ชน สงเสริมใหชุมชนเขามามีสวนรวมในกิจการของวัดมากขึ้น ตาม คติโบราณท่ีวา วัดเปนของชุมชน ตางพึ่งพาอาศัยกัน เชน มีสวนรวมสงเสริมการศึกษาและ สนับสนุนวัตรปฏิบัติของพระสงฆ สามเณร รวมทั้งรวมปฏิบัติธรรมท่ีวัดจัดขึ้นและอีกดานหนึ่ง พระสงฆก็เขามีสวนรวมในกิจการของชุมชนมากขึ้น เชน รวมแกปญหาอบายมุข ปญหาวัยรุน การ อนุรักษส ภาพแวดลอม สง เสรมิ การออมทรัพยเพื่อแกป ญหาหนส้ี ิน 4. ปฏิรูปการศึกษา ท้ังดานการผลิตครูและดานกระบวนการเรียนรู โดยสรางบรรยากาศ และกระบวนการเรียนรู ท่ีมีวิธีคิดท่ีถูกตอง มีเหตุผลและมีแบบอยางที่ดี ที่สําคัญครูตองรูจักคิด มี จิตใจกวาง ใชอํานาจกับเด็กนอยลงและพรอมจะเรียนรูไปกับเด็ก ท่ีสําคัญคือ มีเวลาใหแกเด็กมาก ขึน้ การปฏริ ูปดังกลา วจะทาํ ใหการสรางเสรมิ ศีลธรรมและสติปญญาของเด็กเปน ไปอยางสอดคลอ ง 5. เสรมิ สรา งองคกรประชาสงั คม องคกรประชาสังคม คอื องคกรทปี่ ระชาชนอาสา สมัครมารวมกันทําสาธารณประโยชน หรือการชวยเหลือเก้ือกูลซ่ึงกันและกัน โดยกิจกรรมท่ีทํา อาจเปนการสงเสริมสุขภาพ อนุรักษวัฒนธรรม ดูแลสิ่งแวดลอม สงเสริมกีฬา พัฒนาการศึกษา ชวยเหลือผูทุกขยาก เชน เด็กกําพรา คนยากจน ผูติดเช้ือเอดส หญิงท่ีถูกทําราย เปนตน ซึ่งทําให ชุมชนกลายเปนชุมชนทางศีลธรรมได เพราะไดสรางการเสียสละแกสวนรวม ลดการเห็นแกตัว เปนการสรางความสัมพันธ ความรัก ความเคารพกันใหกลับคืนมา ฉะน้ันนอกจากประโยชนท่ี เกิดขนึ้ แลว ยงั สงเสรมิ สนบั สนุนใหแตละคนมีพฤติกรรมที่ดีงาม งดเวนส่ิงท่ีเปนโทษ มีการแนะนํา ตักเตอื นกันในสิ่งท่ีเปน ประโยชน รวมท้งั ชวยเหลือกันในยามทชี่ วี ติ ประสบปญ หา 6. ปฏริ ูปสอ่ื เพ่ือมวลชน ปจ จุบนั สอ่ื ถกู ใชเปนเครือ่ งมือทางธรุ กิจในการกระตนุ ความ อยากในการบริโภคใหเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นจึงควรมีการควบคุมธุรกิจที่เปนอบายมุขมิใหใชส่ืออยาง เสรี เชน ธุรกิจเหลา บุหรี่ ในอีกดานหน่ึงควรมีการพัฒนาสื่อท่ีสงเสริมศีลธรรมที่สามารถเขาถึงคน รุนใหม โดยใหการพัฒนาศักยภาพของผูผลิตสื่อ มีการต้ังศูนยอบรมเก่ียวของกับการผลิตสื่อในทุก กระบวนการ เปด โอกาสใหค นจากชมุ ชนไดเ ขา มามสี ว นเรียนรู เพ่อื นําไปผลติ ส่ือใหกบั ทองถ่ินของ ตน ดังนั้นจะตองมีการสงเสริมวิทยุหรือโทรทัศนชุมชนอยางจริงจัง อีกประการหน่ึง คือ การทําให สถานวี ิทยุโทรทัศนกระแสหลกั ในปจ จุบันมเี นอ้ื หาท่ีสง เสริมศีลธรรมและสติปญ ญามากขึ้น มิใชม ุง แตค วามบันเทงิ และสง เสรมิ บริโภคนยิ มเปนหลัก

20 7. ลดอิทธิพลของบริโภคนิยมและอํานาจนิยม โดยจัดการกับระบบการเมืองไมใหมีการ ผูกขาดอํานาจไวเพียงกลุมใดกลุมหน่ึง มีระบบการตรวจสอบความโปรงใสท่ีมีประสิทธิภาพ สามารถกํากับและถวงดุลการใชอํานาจของรัฐ จัดระบบการศึกษาใหมีการเรียนรูและฝกฝนตนทั้ง กาย ใจและปญญา สามารถแกป ญหาตนเองได ไมหลงตดิ หรอื ถกู ครอบงําดวยระบบทนุ บรโิ ภคนิยม จัดระบบส่ือมวลชนไมใหถูกครอบงําดวยอํานาจทุนและกลุมผลประโยชน พรอมทําหนาที่เปน ส่ือกลางท่ีสงเสริมใหเกิดการบริโภคท่ีถูกตอง สงเสริมใหผูคนยอมรับความหลากหลายทาง วัฒนธรรม รวมทงั้ เคารพในความแตกตางทางความคดิ และอตั ลักษณ ดังน้ันพอสรุปไดวา มาตรการในการแกปญหาทางจริยธรรมของสังคมไทย ท่ีสําคัญคือ ตอ งลดการถูกครอบงาํ ดว ยทุนบรโิ ภคนยิ มและอาํ นาจนยิ มและสรางความเขมแขง็ ใหกับสถาบนั ทาง สังคมตั้งแตครอบครัว วัด โรงเรียนและชุมชน โดยการปฏิรูปทั้งระบบการเมือง ระบบการศึกษา และระบบสื่อสารมวลชน ไมใหตกอยูภายใตการครอบงําของอํานาจทุนและกลุมผลประโยชน พรอมกันน้ันตองเสริมสรางทัศนคติท่ีสอดคลองกับหลักทางศีลธรรมใหแกบุคคลทุกคนในทุก องคกรที่มีสวนเกี่ยวของ เพราะเปนผูมีสวนไดสวนเสียท่ีจะกอใหเกิดทั้งความเจริญงอกงามและ ความเสอื่ มทรามทางจรยิ ธรรมในสงั คมไทยทงั้ สน้ิ สรุป ในบทสรปุ นี้ เปนการกลา วถงึ ความหมายของจรยิ ธรรมทเี่ ปนขอควรประพฤติปฏิบัติ โดย มกี ารวเิ คราะหแยกแยะความถกู ผดิ ดีชวั่ อยา งมีเหตมุ ีผลและมีมโนธรรมกํากับในการเลือกตัดสินใจ กระทําส่ิงท่ีดี สิ่งท่ีถูกตอง สิ่งท่ีเหมาะสมและงดเวนส่ิงท่ีไมดี ไมเหมาะสม ความเปนมาของ จริยธรรมมีการเปลีย่ นแปลงไปตามปจ จยั และใชเ ปนหลักยึดเหนี่ยวของจริยธรรมท่ีเร่ิมจากประเพณี กฎหมาย ศาสนา ปรัชญาและการใชวิจารณญาณ ซึ่งเมื่อปจจัยหนึ่งใมสามารถควบคุมใหเกิดความ เปน ระเบียบ เรยี บรอ ยและความสันติสุขของสังคมได จึงเกิดการเปล่ียนแปลงไปใชปจจัยตัวอ่ืนเปน หลักแทน การแสดงของพฤติกรรมดานจริยธรรมประกอบดวยความรูดานเหตุผล อารมณและ พฤติกรรม ผูที่ประพฤติมีจริยธรรมยอมจะไดรับคุณคาที่เปนประโยชนทั้งตอตนเอง ตองาน ตอ สวนรวมและผูท่ีเกี่ยวของดวย ขอบขายของการเปนองคกรธุรกิจท่ีดีมีความรับผิดชอบ ประกอบดวย การเปนนักธุรกิจท่ีดี มีวิธีการดีและเปนองคกรท่ีดี ดังนั้นธุรกิจที่มีจริยธรรมยอมจะ กอ ใหเกิดประโยชนท ั้งผทู ่เี กยี่ วขอ งตลอดจนธรุ กจิ เองจะไดร ับการยอมรบั และดาํ รงอยไู ดอ ยา งยง่ั ยนื และไดกลาวถึงคุณลักษณะจริยธรรมในสังคมไทยที่มีผลจากคุณลักษณะของคนไทย ตลอดจน สภาพปญหาจริยธรรมในสงั คมไทยที่ถูกครอบงําจากกระแสโลกาภวิ ัตน

21 กรณีศกึ ษา นักศกึ ษาเคยไดยินวาทะบรโิ ภคนยิ มนไ้ี หมและมคี วามคดิ เห็นอยา งไร 1. การแสดงตวั ตนเพื่อบอกตาํ แหนง บอกบุคลกิ บอกความคดิ ของตนแกค นอ่ืนน้นั เปน สวนหน่ึงของการท่ีคนเราจะจัดความสัมพันธกับส่ิงอื่นและคนอ่ืนรอบตัวอยางไร ฉะนั้นจึงเปน ธรรมชาติ คนทีไ่ หน ๆ และสมยั ไหน ๆ ก็ทําอยา งนก้ี ันท้ังนน้ั 2. สายเด่ียวกไ็ มแ ตกตา งอะไรไปจากรถยโุ รป หรอื สูทท่ีนักการเมอื งสวมใส หรือการ กินไอติมและการกินอาหารแดกดวนฝรั่ง หรือมีบานปกไมริมนํ้าฯ สินคาเหลานี้ทําหนาท่ีไปพรอม กันสองอยางคือ รับใชความจําเปนของชีวิตดานอาหาร พาหนะเดินทาง เครื่องนุงหมและเปน เครื่องมือใหผูบริโภคไดแสดงตัวตน ตามท่ีเขาจิตนาการวา เขาคือใครและควรสัมพันธเช่ือมโยงกับ โลกขางนอกอยางไร คําถาม 1.1 นกั ศึกษาคิดวา จําเปน หรอื ไม ทจี่ ะตองแสดงตัวตนใหผ อู ่ืนรับรู เพราะเหตใุ ด 1.2 การแสดงตัวตนของนักศึกษาไดเลือกใชวิธีใด อยางไรและใครเปนผูมี อทิ ธิพลตอ วิธคี ิด วิธกี ารแสดงออกซ่ึงตัวตนของนกั ศึกษา 1.3 นักศึกษาคิดวาตนเองเปนผูหน่ึงที่คลั่งไคล หลงใหลในระบบบริโภคนิยมน้ี หรอื ไม อยางไร 1.4 นักศกึ ษาคิดวาระบบบรโิ ภคนิยมเหมาะสมกบั สงั คมไทยหรอื ไม อยางไร

22 บรรณานุกรมทายบทท่ี 1 กระทรวงวฒั นธรรม. (2554). คุณธรรม 8 ประการ. [ออน-ไลน] . แหลงท่ีมา: http://www.mculture.go.th/detail_page.php?sub_id=1059. กีรติ บญุ เจือ. (2551). คูมือจริยศาสตรตามหลกั วิชาการสากล. กรุงเทพฯ : ศนู ยส งเสริมและ พัฒนาพลังแผน ดนิ เชงิ คณุ ธรรม. จุรี วจิ ติ รวาทการ. (2553). บทวเิ คราะหลักษณะนสิ ยั ของคนไทย : รากเหงาของความเจรญิ และ ปญ หาทัง้ มวลของประเทศไทย. [ออน-ไลน] . แหลง ที่มา: http://www.bloggang.com เนตรพ ณั ณา ยาวริ าช. (2551). จรยิ ธรรมทางธุรกจิ . กรุงเทพฯ : ทิปเพลิ้ กรุป. ปต ิ ศรีแสงนาม. (2551). เลหแ มน บราเธอรส (Lehman Brothers) คอื ใคร..ทําไมถงึ ลม ละลาย. [ออน-ไลน] . แหลงที่มา: http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=offway &month=17-09-2008&group=13&gblog=29. ผูจ ัดการ. (2554). ปนู ซิเมนตไ ทยควา 3 รางวัลใหญองคก รดีเดน Thailand Coporate Excellence. [ออน-ไลน]. แหลง ท่มี า: http://www.gotomanager.com/news/details.aspx?id=2920. พจนานกุ รมฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน พ.ศ.2542. (2554). จรยิ ศาสตร. [ออน-ไลน] . แหลง ทีม่ า: http://rirs3.royin.go.th/new-search/word-6-search.asp พระไพศาล วสิ าโล. (2553). สรางสังคมไทยใหเปน มติ รกบั ความดี. [ออน-ไลน] . แหลงท่ีมา: http://www.visalo.org/article/budtumKwamdee999.htm. พระราชชัยกวี (ภกิ ขพุ ทุ ธทาส อนิ ทปญ โญ). (2511). การสรางเสริมจรยิ ธรรมแกเ ด็กวัยรุน. นครราชสีมา : โรงเรยี นนฤมติ รวทิ ยา. พิภพ วชงั เงิน. (2546). จริยธรรมวิชาชพี . กรงุ เทพฯ : รวมสาสน. แมกซ เวเบอร. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงท่ีมา: http://th.wikipedia.org/wiki/. ลัดดา พนิ ตา. (2552). จรยิ ธรรมกบั การบรหิ ารจดั การธุรกิจ. [ออน-ไลน] . แหลง ทม่ี า: http://www.gotoknow.org/ask/lemon_2910/11978. วริยา ชินวรรโณ. (2546). จรยิ ธรรมในวชิ าชพี . กรุงเทพฯ : โรงพมิ พชวนพิมพ. วอรเรน บัฟเฟตต. (2552). รายการสมั ภาษณข องสถานโี ทรทศั น CNBC. [ออน-ไลน] . แหลงทมี่ า: http://news.bn.gs/images/articles/20080306065406686_1.jpg วทิ ย วิศทเวทย. (2526). จรยิ ศาสตรเ บอื้ งตน . กรงุ เทพฯ : โรงพิมพค รุ สุ ภา. สมคิด บางโม. (2549). จรยิ ธรรมทางธรุ กิจ. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพพ ฒั นาวิทยการพิมพ.

23 สารานุกรม. (2554). Ethics. [ออน-ไลน] . แหลงท่ีมา: http://www.encyclopedia2. thefreedictionary.com/ethics. สุรพศ ทวีศักดิ์. (2545). จรยิ ธรรมเปนปญ หาหลักของสังคมปจ จบุ นั . [ออน-ไลน]. แหลง ทีม่ า: http://www.songpak16.com/prb_jariyatham.html. สลุ ักษณ ศวิ รกั ษ. (2550). คันฉองสองจริยศาสตร. กรุงเทพฯ : ศึกษติ สยาม. อานนั ท ปน ยารชุน. (2554). จรยิ ธรรมทางธุรกจิ . [ออน-ไลน] . แหลง ทมี่ า: elearning.siam.edu/mod/resource/view.php?id=2884 Marketeer. (2553). SCG ควา 4 รางวัลใหญป ระกาศผล 8 องคก รดเี ดน ควา รางวลั พระราชทาน. [ออน-ไลน] . แหลง ท่มี า: http://www.marketeer.co.th/marketeertoday_detail.php? marketeertoday_id=2773. Chris Macdonald. (2011). Business Ethics. [On-line]. Available : http://www.businessethics. ca/definitions/business-ethics.html.

บทที่ 2 แนวคดิ และทฤษฎีจริยธรรม แนวคดิ และหลกั การปฏบิ ัติทางจริยธรรมของแตละบุคลากรในแตละองคกร ลวนมีวิธีคิด และมุมมองที่แตกตางกันไป ท้ังนี้ข้ึนอยูกับการใหคุณคาตอประเด็นการตัดสินใจสิ่งน้ัน ๆ อยางไร โดยท่ีการตัดสินใจนั้นจะคํานึงถึงแนวโนมของส่ิงท่ีจะเกิดขึ้นเปนประโยชนสูงสุด เปนสิ่งที่ถูกตอง และเปนสิ่งท่ีดีที่สุด จริยธรรมมีความเก่ียวของสัมพันธกับกฎหมาย ปรัชญาทางศีลธรรม คุณธรรม แนวคิดตามหลกั ศาสนา ทจี่ ะนาํ มาเปนแนวทาง เปนหลักการเพ่ือนําไปประยุกตใชกับวิชาชีพตาง ๆ ใหเ กิดคุณคา และศักดิ์ศรีตอสถาบันวชิ าชีพนน้ั ๆ จริยธรรมกบั กฎหมาย จริยธรรมเปนขอควรประพฤติปฏิบัติในส่ิงท่ีถูกตอง เหมาะสม ดีงาม โดยมีมโนธรรม กํากับการตัดสินใจตอการกระทําส่ิงใด ๆ สวนกฎหมายเปนกฎ ระเบียบ ขอบังคับใหทุกคนตอง ปฏิบตั ิตาม ถา หากละเมดิ ไมทําตามขอ กําหนดของกฎหมายก็จะถูกลงโทษตามท่ีกฎหมายไดบัญญัติ โทษไว แมว า จริยธรรมกบั กฎหมายจะมคี วามเกีย่ วของสัมพนั ธกัน แตกม็ ีลกั ษณะทแ่ี ตกตา งกัน ความแตกตา งระหวา งจริยธรรมและกฎหมาย จรยิ ธรรม กฎหมาย 1. เปน การควบคุมการกระทาํ จากภายในจติ ใจ 1. เปนการควบคุมการกระทาํ จากภายนอกของ ของบุคคล ดว ยสาํ นกึ ทางคณุ ธรรม บุคคลทีจ่ ะทําการละเมิด หรือไมล ะเมดิ ผอู นื่ ความรสู ึกผดิ ชอบชว่ั ดี โดยมบี ทลงโทษบัญญตั ไิ วใ นมาตราตา ง ๆ 2. การลงโทษผูทําผิดดว ยมาตรการทางสงั คม 2. การลงโทษโดยหนว ยงานของรฐั บาล เชน เชน การตาํ หนิ การไมคบหา การไมใหความ ถกู ตาํ รวจจับ ถูกฟองรอง ถูกพพิ ากษาลงโทษ รวมมอื หรอื ไมใ หค วามชว ยเหลอื ตามตวั บทกฎหมาย 3. ไมม กี ารกาํ หนดเปน ลายลกั ษณอกั ษร เพราะ 3. มีการกําหนดเปนลายลักษณอกั ษร แมไม ถอื วาการประพฤตปิ ฏิบัติหรือไมข้ึนอยกู บั ความ สมคั รใจท่จี ะปฏบิ ตั ิกต็ อ งควบคุมความ สมคั รใจ ประพฤตขิ องตนเองใหอ ยูในกฎระเบยี บน้ัน .

25 ความแตกตา งระหวางจริยธรรมและกฎหมาย จรยิ ธรรม กฎหมาย 4. จัดเปนเครอ่ื งมอื ระดบั สงู ของมนษุ ยใ นการ 4. จัดเปนเครอ่ื งมือระดับตาํ่ ของมนษุ ย ในการ ควบคมุ พฤติกรรม ดวยมจี ติ ใจสงู มมี โนธรรม ควบคุมพฤตกิ รรม การทําดที าํ ถกู เพราะกลัวโดน กาํ กบั การกระทาํ ดี ลงโทษ 5. การมีจริยธรรมขน้ึ อยูกบั ความสมัครใจของ 5. การทําดขี องบุคคล มผี ลจากขอ บงั คับของ บุคคล กฎหมาย 6. การกระทาํ ที่ผิดกฎหมายจะผดิ จรยิ ธรรมดวย 6. การกระทําที่ถูกกฎหมาย อาจผิดจริยธรรมได นอกจากนี้จะเห็นวากฎหมายไมสามารถควบคุมพฤติกรรมทั้งหมดของคนเราได จึงตอง อาศยั คุณธรรมในจติ ใจของมนุษยท่ีจะเลือกทําส่ิงที่ดีใหมากกวาส่ิงท่ีไมดี แตอยางไรก็ตามกฎหมาย ที่เกิดขึ้นมาภายหลังจริยธรรม ซ่ึงมีความเปนนามธรรมและมีขอโตแยงในประเด็นที่มีความเห็นไม ตรงกัน จึงจาํ เปนท่ีจะตอ งมตี ัวบทกฎหมายเขามากํากับในพฤติกรรมบางอยาง เพื่อใหมีความชัดเจน เปนรูปธรรมย่ิงขึ้นในการระบุความถูกตอง หรือความผิดของการกระทําน้ัน ๆ ดังน้ันจะเห็นวา เคร่ืองมือในการควบคุมความประพฤติทั้ง 2 ชนิดนี้ แมจะมีความแตกตางกันแตก็มีความเกี่ยวของ สัมพันธกัน ซ่ึงจะไดยกตัวอยางกฎหมายท่ีเก่ียวของกับจริยธรรม (กฎหมายคุมครองทรัพยสินทาง ปญญา. 2554. ออนไลน) . ดังน้ี 1. กฎหมายคุม ครองทรพั ยส ินทางปญญา 1.1 ทรัพยสินทางปญญา (Intellectual property rights) หมายถึง สิทธิทางกฎหมายที่ ใหเจาของสิทธิ หรือ ผูทรงสิทธิ มีอยูเหนือส่ิงท่ีเกิดจากความคิดสรางสรรคทางปญญาของมนุษย โดยอาจแบงทรัพยสินทางปญญาออกได 2 ประเภทหลัก คือ ทรัพยสินทางอุตสาหกรรมและ ลขิ สิทธิ์ โดยทรพั ยสนิ ทางอุตสาหกรรม แบงออกได 5 ประเภท ไดแก สิทธิบัตร เคร่ืองหมายการคา แบบผงั ภูมขิ องวงจรรวม ความลับทางการคา และส่ิงบงชี้ทางภูมิศาสตร สําหรับประเทศไทยไดเขารวมเปนเปนภาคีอนุสัญญา วาดวยการคุมครองทรัพยสินทาง ปญญา เชน อนุสัญญากรุงเบิรน (Berne Convention) องคการการคาโลก (WTO : World Trade Organization) ทาํ หนาทด่ี แู ลขอตกลงยอย 3 ขอ คอื ความตกลงท่ัวไปวาดว ยการคาและภาษศี ุลกากร (General Agreement on Tariff and Trade : GATT) ความตกลงวา ดว ยสิทธใิ นทรพั ยส ินทางปญ ญาท่ี เกี่ยวกบั การคา (TRIPS : Agreement on Trade - Related Aspects of Intellectual Property Rights) และความตกลงท่ัวไปวาดว ยการคา บรกิ าร (General Agreement on Trade in Services : GATS)

26 สวนในประเทศไทยเองไดมีกฎหมายคุมครองทรัพยสินทางปญญา เชน พระราชบัญญัติสิทธิบัตร พ.ศ. 2522 แกไ ขเพ่ิมเติม (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2542 พระราชบัญญัติเคร่ืองหมายการคา พ.ศ. 2534 แกไข เพมิ่ เติม (ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ. 2537 พระราชบญั ญัตลิ ขิ สิทธิ์ พ.ศ. 2537 และพระราชบัญญัติคุมครองแบบ ผงั ภมู ขิ องวงจรรวม พ.ศ. 2543 เปน ตน ยกตวั อยา ง เคร่ืองหมายการคา หรือเรียกท่ัวไปวา ยี่หอ หรือ แบรนด หมายถงึ ตราสินคา หรือสวนหนึ่งของตราสินคา เปนสวนที่แสดงถึงสิทธิของผูเปนเจาของ ตามกฎหมาย คนอ่ืนไมสามารถที่จะนําเคร่ืองหมายการคานั้นไปใชไดตามอําเภอใจ มิฉะน้ันถือวา ไดละเมิดทําผิดกฎหมาย หรือในแงจริยธรรมถือเปนการกระทําที่ไมถูกตองและไมสมควรอยางย่ิง ที่จะนําของ ๆ ผูอ่ืนมาใช โดยไมไดรับอนุญาต หรือมีการลอกเลียนแบบ ทําใหผูอื่นเกิดความเขาใจ ผดิ ในสินคาคิดวาเปนสินคายี่หอเดียวกัน หรือเปนสินคาของเจาของเดียวกัน กรณีเชนนี้จึงถือวา ทํา ผิดทั้งกฎหมายและจริยธรรม ยกเวน แตจ ะมีสัญญาและขอตกลงตอกัน เชน การควบกจิ การ ลักษณะของเครื่องหมายการคาอาจเปนสัญลักษณ ซึ่งประกอบดวย ช่ือ ขอความ วลี สัญลักษณ ภาพ งานออกแบบ หรือหลายสวนรวมกัน โดยมีความหมายทางดานทรัพยสินทาง ปญญาเปนเครื่องหมายแสดงถึงชื่อสินคาเฉพาะอยาง หรือทุกประเภทเพื่อแสดงถึง หรือใหความ หมายถึงส่ิงใด ๆ ท่ีมีความเกี่ยวของกัน เคร่ืองหมายการคาอาจมีการกํากับดวย ™ หมายถึง เครือ่ งหมายการคาทีม่ ไิ ดจดทะเบยี น หรือ ® หมายถงึ เครื่องหมายการคาจดทะเบียน เปนสัญลักษณ สากล ดังภาพท่ีแสดงตอไปนี้ ภาพท่ี 1 เครื่องหมายการคา ที่มา : http://www.thaigoodview.com/node/109363 เครอ่ื งหมายการคา มี 4 ประเภท ดังนี้ 1) เครื่องหมายการคา (Trademark) เปนเครื่องหมายท่ีใชกํากับสินคา เพ่ือแสดง ความแตกตางของสินคา ที่แตละบริษัทเลือกใชเปนของตนเอง เชน ตราสินคาของบริษัทโทรศัพท 3 คายใหญใ นประเทศไทย ไดแก เปนตน

27 2) เคร่ืองหมายบริการ (Service Mark) เปนเครื่องหมายที่ใชกับธุรกิจบริการ เพ่ือแสดงถึงธุรกิจบริการของแตละบริษัท ซึ่งผูใชบริการสามารถรับรูถึงความแตกตางของธุรกิจ และเลอื กใชบริการของธรุ กิจน้ัน ดงั ภาพบรษิ ัทสายการบนิ เปนตน ภาพท่ี 2 สายการบินไทยรปู ดอกจําปแ ละสายการบนิ ญ่ีปุน ท่มี า : http://www.trekkingthai.com 3) เครอ่ื งหมายรับรอง (Certification Mark) เปนเครื่องหมายใชร ับรองคุณภาพ ในสินคา หรือบริการของธุรกิจน้ัน เชน ฉลากส่ิงแวดลอม (Environmental labels) เปนระบบการ เปด เผยและการรับรองขอมลู ดานสมรรถนะสิ่งแวดลอมของสินคาและบริการ โดยแสดงไวดวยการ ติดฉลากบนผลติ ภัณฑ เพอื่ แสดงใหผูบริโภคทราบวา ผลิตภัณฑเนนคุณคาทางสิ่งแวดลอมและเปน ผลิตภัณฑคุณภาพที่มีผลกระทบตอส่ิงแวดลอมนอยกวาผลิตภัณฑท่ีทําหนาท่ีอยางเดียวกัน เชน ฉลากแสดงการลดคารบ อน ฉลากเขียวเพอื่ สิง่ แวดลอ ม อาคารอนรุ ักษพลงั งาน เปนตน ภาพที่ 3 เครื่องหมายแสดงถงึ การอนรุ กั ษสงิ่ แวดลอ ม ท่มี า : http://www.greenbizthai.com 4) เครื่องหมายรวม (Collective Mark) เปนเคร่ืองหมายการคา หรือบริการท่ีใช โดยบริษัท สมาคม สหกรณ สหภาพ สมาพันธ หรือรัฐวิสาหกิจ องคกรในกลุมเดียวกัน ดังภาพ ประเทศในกลมุ อาเซยี นและสมาคมแฟรนไชสและไลเซนส เปน ตน

28 ภาพที่ 4 เครื่องหมายรว มกลมุ ประเทศอาเซียนและสมาคมการคา ทีม่ า : http://www.google.co.th 1.2 ลขิ สทิ ธิ์ หมายถึง สิทธิความเปน เจา ของ ของผสู รางสรรคผลงานทเ่ี กิดจากการใช สติปญญา ความรูความสามารถ ความวิริยะอุตสาหะของตน จึงถือเปนสิทธิทางปญญาที่มีมูลคาใน ลักษณะที่เปนทรัพยสินของบุคคลน้ัน ฉะนั้นผูสรางสรรคงานในฐานะเจาของจึงควรไดรับการ คุมครองตามกฎหมาย ที่จะสามารถดําเนินการใด ๆ กับงานของตนเองได เชน ซื้อ ขาย โอน หรือ เปนมรดก โดยการโอนควรทําเปนลายลักษณอักษร เปนสัญญาท่ีชัดเจนวาจะโอนสิทธ์ิทั้งหมดหรือ บางสว น ประเภทงานทีม่ ีลขิ สิทธิแ์ บงได 9 ประเภท ดังน้ี 1) งานวรรณกรรม เชน หนังสอื จลุ สาร สิ่งเขยี น สิง่ พมิ พ ปาฐกถา โปรแกรม คอมพวิ เตอร เปนตน 2) งานนาฏกรรม ไดแก งานเกี่ยวกับการราํ การเตน การทาํ ทา หรือการแสดงท่ี ประกอบขึน้ เปน เรื่องราว การแสดงโดยวธิ ใี บ 3) งานศิลปกรรม ไดแก งานจิตรกรรม งานประตมิ ากรรม งานภาพพิมพ งาน สถาปตยกรรม งานภาพถาย ภาพประกอบ แผนท่ีโครงสราง งานศิลปะประยุกต 4) งานดนตรีกรรม หมายถงึ งานทเ่ี กย่ี วกบั เพลง ทาํ นองและเนื้อรอ ง หรอื ทํานองอยางเดยี ว รวมถงึ โนต เพลงทไี่ ดแ ยกและเรยี บเรียงเสียงประสานแลว 5) งานโสตทัศนวสั ดุ เชน วดิ โี อเทป แผน เลเซอรดิสก 6) งานภาพยนตร 7) งานบนั ทกึ เสยี ง เชน เทปเพลง แผน คอมแพ็คดสิ ก 8) งานแพรเ สยี งและภาพ เชน งานทน่ี ําออกเผยแพรท างวทิ ยกุ ระจายเสยี ง หรอื โทรทศั น 9) งานอื่นใดอนั เปน งานในแผนกวรรณคดี แผนกวิทยาศาสตร หรือแผนกศิลปะ

29 สวนผลงานที่ไมถือวามีลิขสิทธ์ิ ไดแก ขาวประจําวัน หรือขาวสารอันมิใชงานในแผนก วรรณคดี วทิ ยาศาสตรและศิลปะ รฐั ธรรมนูญ กฎหมาย ระเบียบ ขอบงั คับ ประกาศ คําสั่ง คําชี้แจง หนังสือโตตอบของกระทรวง ทบวง กรมหนวยงานของรัฐและทองถิ่น คําพิพากษา คําสั่ง คําวินิจฉัยและรายงานของทางราชการ คําแปลและการรวบรวมรายการท้ังหมดตามท่ีกลาวมาแลว ขา งตน ซ่ึงทางราชการจดั ทาํ ขน้ึ เหลา นไ้ี มถ อื เปน ลขิ สทิ ธิ์ ดังน้ันจะเห็นวากฎหมายและจริยธรรมมีความเก่ียวของกัน สามารถจะนํามาสนับสนุน สงเสริมกัน เพ่ือประพฤติปฏิบัติอยางถูกตอง ดวยการพิจารณาไตรตรองอยางรอบคอบในการ ตัดสินใจกระทําวาสิ่งน้ันผิดกฎหมายหรือไม เมื่อไมผิดกฎหมายแลว ควรพิจารณาตอวาผิดตอ มโนธรรมหรือไม เชน การประกอบธุรกิจของมึนเมา เหลาเบียร ซึ่งเปนธุรกิจที่ไมผิดกฎหมาย แตมีประเดน็ ท่ตี องถกเถียงในแงของจรยิ ธรรม กรณีตัวอยางที่ไดเปดเผยของ ศ.นพ.วิจารณ พานิช นายกสภามหาวิทยาลัยมหิดลตอขอ เรียกรองของภาคประชาชน เชน แพทย เภสัช ทันตแพทย ทนายความ นักวิชาการ นักกฎหมาย นักวิจัย ผูนําศาสนา แกนนําชุมชนและนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยตาง ๆ จํานวน 436 รายช่ือ เขาย่ืน ขอ เรียกรอ งใหงดเผยแพรโ ปสเตอรงานรําลึกวันมหิดล ท่ีมีตราสัญลักษณของบริษัทไทยเบฟเวอเรจ จํากัด (มหาชน) หรือบริษัทผูผลิตเบียรชางและงดรับทุนสนับสนุนจากบริษัทเหลาน้ี ซึ่ง คณะกรรมการสภามหาวทิ ยาลยั ฯ มมี ติเห็นดวยในประเด็นแรก แตประเด็นการงดรับสปอนเซอรยัง เปนเร่ืองยาก เพราะโรงพยาบาลมีงบประมาณไมเพียงพอจําเปนตองไดรับบริจาค “ผมตองขอโทษ สงั คมไทยตอเหตุการณท ่ีเกดิ ขนึ้ ” ศ.นพ.วจิ ารณ พานชิ กลา ว ประเดน็ ทกี่ ลาวขางตน หากมองโดยไมไตรตรองใหถ่ีถวนจะเห็นวา เปนเพียงการใหและ รับบริจาคเงินชวยเหลือท่ีจะไดนําไปใชประโยชนของโรงพยาบาลตอการดูแลรักษาประชาชน แต สิ่งท่ีตองพิจารณาใหลึกซ้ึงถึงความขัดแยงที่เกิดขึ้นระหวางโรงพยาบาลศิริราช โรงพยาบาล รามาธิบดี ซ่ึงถือเปนสัญลักษณในเร่ืองของสุขภาพและเปนท่ีรูจักระดับประเทศ การบริจาคของ ธุรกิจเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล อาจถือเอาประโยชนในการสรางภาพลักษณของธุรกิจตนเอง ดังน้ัน ผูเรียกรองจึงไดมีการทวงติงและขอใหแสดงความกลาหาญท่ีจะไมรับเงินบริจาคดังกลาว รวมทั้ง ไดต้ังคําถามตอระบบการแพทยและสาธารณสุขของประเทศและต้ังคําถามตอคณะแพทยศาสตร ศิริราชพยาบาลถึงพันธกิจที่ไดระบุวา “ชี้นําสังคมไทยในดานสุขภาพอนามัยและคุณภาพชีวิต” ซ่ึง มคี วามขดั แยงกนั เองกบั การกระทําของหนว ยงานท่ีเกย่ี วขอ ง ดังนน้ั จะเห็นวาในสังคมไทย มีหลาย เร่ืองราวทีถ่ กู ตอ งตามกฎหมาย แตอ าจมีขอ โตแ ยง ในดา นจริยธรรมอกี มากมาย จึงควรมีการกําหนด กรอบดา นจริยธรรมในเรอ่ื งนนั้ ๆ ใหเปน รปู ธรรมที่ชัดเจนย่งิ ขึ้นในสังคม

30 แนวคดิ ทฤษฎีจรยิ ธรรม การดําเนินชีวิตของมนุษยตั้งแตเร่ิมตนมาในแตละยุคแตละสมัย ตางประสบปญหา การดํารงชวี ติ ภายใตเ งอื่ นไขของการมที รพั ยากรที่สามารถสนองความตอ งการได มนุษยจึงเรียนรูท่ี จะอยูรวมกันตามคุณลักษณะของสัตวสังคมที่จะตองมีปฏิสัมพันธตอกัน ชวยเหลือ เกื้อกูล แบงปน ใหแ กก ันและกนั จงึ ไดมีการกาํ หนดมาตรการของการปฏิบตั ิทย่ี อมรบั ซึ่งกนั และกันได แนวคิดทาง จริยธรรมในยุคตนของกรีกโบราณประมาณ 600 ปกอนคริสตกาลมีลักษณะเปนอภิปรัชญา (Metaphysics) เปนศาสตรท่ีวาดวย ความแทจริง หรือสรุปไดวาอภิปรัชญา หมายถึง สภาวะความรู อันสูงสุด ซึ่งเปนความรูท่ีเกี่ยวกับส่ิงท่ีอยูนอกเหนือการเห็นทั่วไป แตสามารถรูและเขาใจดวย เหตุผล ดังนั้นในแตละพ้ืนท่ีจึงมีแนวคิดทฤษฎีจริยธรรมท่ีนาศึกษาแตกตางกันไป ดังจะไดกลาวถึง ตอไป จรยิ ธรรมตามแนวคดิ ตะวันตก 1. ยุคกรีกโบราณเปนยุคแรกของปรัชญามีลักษณะเปนอภิปรัชญา โดยตั้งคําถามเพื่อหา หลักเกณฑมาอธิบายกฎธรรมชาติตาง ๆ ตามท่ีสงสัย เพ่ือคนหาความจริงดวยวิธีการโตแยง เชน โลกเกิดจากอะไร สรรพส่ิงเกิดจากอะไร เปนตน อยางไรก็ตามมีกลุมนักปราชญท่ีเรียกตัวเองวา โซฟสต (Sophists) จัดเปนกลุมแรกที่ตั้งปญหาทาง จริยศาสตรวา ชีวิตที่ดีเปนอยางไร (What is good life) เราควรดํารงอยูอยางไรจงึ จะมคี วามสขุ (How should man live) แตโซฟสตมองคุณธรรมเปนเหตุผลของแตละบุคคลที่จะบอกวาอะไรดีอะไรช่ัว ใน มุมมองที่บุคคลน้ันไดเห็น ไดยิน ไดสัมผัสและรับรูส่ิงใด ๆ มา วาเปนจริงก็จริงของคน ๆ น้ัน ซึ่ง ความจริงในแงมุมน้ียอมจะทําใหเกิดความไมลงรอยและขาดส่ิงท่ียึดถือรวมกัน (จริยศาสตร ตะวนั ตกสมัยโบราณ. ออนไลน. 2554) ตัวอยา งท่เี หน็ ชัดเจนในสังคมไทย คือ การยอมรับวาเร่ือง น้ีเปนความจริงตามที่ตนยอมรับฟงและปฏิเสธวาสิ่งนั้นเปนเท็จตามที่ตนไมยอมรับรู รับฟง จึง ปรากฏปญ หาของการโตแ ยง ความขดั แยง แบงพรรค แบง พวก ทงั้ นเี้ พราะขาดหลักที่เปนแกนกลาง ของความจริงรวมกัน คือ การยอมรับฟงและรับรูอยางแทจริง ดังน้ันแนวคิดของโซฟสต จึงแสดง ถึงจุดดอย ท่ีไมมีคุณธรรมกลางใหคนสวนรวมยึดถือ ในคร้ังนั้นของนครเอเธนส ซ่ึงเจริญรุงเรือง ท้ังทางศิลปวิทยา เศรษฐกิจและการปกครองแบบประชาธิปไตยทําใหเกิดการชิงดีชิงเดน การรักษา ความซ่ือสัตยและรักษาธรรมจึงไมใชชีวิตที่ประเสริฐ แตชีวิตที่ประสบความสําเร็จจะตองเปนชีวิต ของผูที่รูจักฉกฉวยโอกาสและใชความรูทางดานกฎหมาย การเปนคนพูดเกงทําใหคนอ่ืนเช่ือตาม เพื่อทําใหตนเองไดมาซ่ึงเกียรติยศ อํานาจและความมั่งคั่ง ตรงขามกับนักปรัชญาในยุคทองของ

31 กรีก คือ โสเครตีส (Socrates) ซึ่งเช่ือวาตองมีหลักการพ้ืนฐานของความผิดและความถูกเปน เคร่อื งมือวดั ความดี ดังนน้ั จึงตอ งรูกอ นวาอะไรคือความดแี ละใชอะไรมาวัดความดนี ้ัน คําตอบที่ โสเครตีสใหคือ ความรูเปนความดีสูงสุด โดยอธิบายวาคนเราถารูวาอะไรถูกก็จะทําสิ่งน้ันและไม สมคั รใจท่จี ะทําผิด หรอื ทาํ ช่วั 1.1 ความคิดเห็นเกีย่ วกบั คณุ ธรรมของโสเครตสี 1) คณุ ธรรมคือ ความรู (virtue is knowledge) ถาบุคคลรแู ละเขา ใจถึง ธรรมชาติของความดีจรงิ ๆ ผูน ้ันจะไมพ ลาดจากการกระทําความดี แตถาไมรูจะเปนสาเหตุของการ ทําความช่ัว ความเปนคนพอประมาณท่ีไมรูวาอะไรคือความพอดี พอประมาณก็จะกลายเปนตรง ขามความพอดี เชนเดียวกันความเปนผูกลาหาญ ถาไมรูวาความกลาหาญคืออะไร ก็จะเปนความ ขลาดอยางหนงึ่ 2) คุณธรรมเปนพันธุกรรม แตสามารถเปลี่ยนแปลงไดบางเม่ือไดรับการศึกษา ฝกอบรมและปฏิบัติ ดังน้ันคุณธรรมจงึ เปนเรื่องทีส่ อนกันได 3) คุณธรรมเปนหน่ึง คือ มีรากฐานมาจากความรู เชน คนท่ีทําความดี มีความ เอื้อเฟอเผ่อื แผ เมตตากรณุ า ฯลฯ เปนตน เพลโต (Plato) นักปรัชญาในยุคกรีกที่มีช่ือเสียงอีกผูหนึ่ง (จริยศาสตรของเพลโต. ออนไลน. 2554) มีความเช่ือวา มนุษยจะรูจักโลกที่แทจริงไดดวยเหตุผล ดังน้ันเหตุผลจึงเปนความ ดีสูงสุดของมนุษย เพลโตแบงคําสอนดานจริยศาสตรออกเปน 2 ประเภท คือ 1) จริยศาสตรของ ปจเจกชน หมายถึง การที่ประชาชนจะตองปฏิบัติตามและเชื่อฟงกฎหมายของรัฐ 2) จริยศาสตร ของรัฐ คือ การท่ีรัฐมีวัตถุประสงคจะฝกใหพลเมืองมีความซื่อสัตยสุจริต มีคุณธรรมความดีงาม มี การอยูดกี นิ ดี ซ่ึงเพลโตไดกําหนดองคป ระกอบของรัฐ ประกอบดวย ชนชน้ั ปกครอง จะตองมีความ ซื่อสัตยและความฉลาด ทหาร จะตองมีความกลาหาญ เพราะมีหนาที่ปองกันและรักษาความ ปลอดภัยประเทศชาติและชนชั้นกรรมาชีพ จะตองมีความขยันหมั่นเพียรในการทํางานและมี ระเบยี บวนิ ยั ในตวั เอง 1.2 เพลโต แบงหลักคุณธรรมสําคญั 4 ประการ ท่ีจะทาํ ใหรัฐมคี วามสมบรู ณ ไดแ ก 1) ความฉลาดหรือความมีปญญา (Wisdom) คุณธรรมขอนี้มีความสําคัญสําหรับ ผูปกครองตองเปน ผมู ีปญ ญาในการใชเ หตุผล เพ่ือการดาํ เนนิ นโยบายในการบรหิ ารจดั การบา นเมอื ง 2) ความยุติธรรม (Justice) เปนคุณธรรมสูงสุด ท่ีรวมเอาการใชเหตุผลอยางมี หลักการเพื่อใหเกิดความเที่ยงธรรม หรือแปลตามตัววาการใชธรรมเพื่อใหเกิดขอยุติ (John Rawls : ออนไลน) กลาววา Justice is Conditions of Fair Equality of Opportunity ซ่ึงสะทอนแนวคิดถึง ความยุติธรรมเกิดไดภ ายใตเงอ่ื นไขของการไดรบั โอกาสทีเ่ สมอภาคกัน เชน ระหวางโจทยก บั จําเลย

32 ควรไดรับโอกาสในการตอสูคดีความของตน ไมวาจะเปนเรื่องของเวลา หลักฐานและเง่ือนไขใดท่ี เปน ไปตามกฎหมายเพ่ือใหท ้งั สองฝา ยไดมโี อกาสนําเสนอขอ มูลฝา ยตนอยางเสมอภาค 3) ความกลาหาญ (Courage) เปนคุณธรรมที่ควบคูไปกับความอดทน อดกลั้น ตอความยากลําบากและการย่ัวยวนของกิเลสทั้งหลาย การจะเห็นวาบุคคลใดมีความกลาหาญ เพียงใด ใหส งั เกตเมอ่ื ยามภัยมาถึงตวั 4) ความรูจักประมาณ (Temperance) เปนคุณธรรมที่ทําใหไมเกิดความหลงมัว เมา เพราะมีความรูจักประมาณตน รจู ักพอดสี าํ หรบั ตน หลักคุณธรรม 4 ประการที่เพลโตกําหนดไวเปนจริยธรรมระดับปจเจกบุคคลและระดับ รัฐยังคงเปนหลักการที่มีเหตุผลท่ีสามารถใชไดถึงปจจุบัน แมวาสังคมทุกวันน้ีจะมีเงื่อนไขที่ ซบั ซอ นมากขน้ึ กจ็ ะตอ งมีหลกั การมารองรบั มากขึน้ ใหสอดคลองกับยุคสมยั ตอไป นอกจากโสเครตีสและเพลโตแลว ยังมีนักปรัชญาการเมืองท่ีมีช่ือเสียง ซ่ึงเปนศิษยเอก ของเพลโต คือ อริสโตเตลิ (Aristotle) ไดก าํ หนดแนวคิดคุณธรรม 4 ประการ (จรยิ ศาสตรข อง อรสิ โตเตลิ . ออนไลน. 2554) ดงั น้ี 1.3 แนวคิดคุณธรรม 4 ประการของอริสโตเติล ไดแก 1) รูจักประมาณ หมายถึง ความพอเหมาะพอดีในการแสวงหาความเพลิดเพลิน ของผูท่รี ูจักประมาณคือ ผทู สี่ ามารถอยูเหนอื ความปรารถนา 2) ความกลาหาญ จะเห็นชัดเจนในภาวะคับขันที่สามารถแสดงใหเห็นถึงภาวะ ผูนําที่กลาเผชิญปญหาตาง ๆ ดวยความอดทน อดกลั้นตอการแกปญหา หากใชสุภาษิต “รูรักษา ตัวรอดเปนยอดดี” ในภาวะวิกฤต เชน วิกฤตน้ําทวมในประเทศไทย ถาหากผูปกครองแตละฝายท่ี เก่ียวของเอาตัวรอดไมเหลียวแลประชาชนในพืน้ ท่ขี องตน ดังน้นั ในภาวะวกิ ฤตจงึ ตอ งการคณุ ธรรม ในขอนี้เปน สาํ คัญ 3) ความยุติธรรม อาจไดมาทางกฎหมายและจากผูปกครอง ความยุติธรรมถือ เปนความดีของผปู กครองที่ใชท ง้ั ในครอบครัวและประชาชนใหทกุ คนไดร บั ความเทาเทยี ม 4) มติ รภาพ อริสโตเติลไดแบงมติ รภาพ (Friendship) ทเ่ี กิดจากความมี ประโยชนเกิดจากความเพลิดเพลิน เกิดจากความดี ดังน้ันมิตรภาพที่แทจริงที่จะเกิดขึ้นระหวาง บคุ คลได บคุ คลนัน้ จะตองมีคณุ ลกั ษณะอยางเดียวกนั แนวคิดปรัชญาตะวันตกสมัยกรีกโบราณ ถือเปนพื้นฐานแนวคิดนํามาสูการเปล่ียนแปลง แนวคดิ จริยธรรมตะวันตกในชวงตอ มาของจรยิ ธรรมยคุ ตะวันตกสมัยใหม ยุคนปี้ ระชาชนเริม่ สนใจ แนวคิดของศาสนาอื่น ๆ เพิ่มข้ึน เปนยุคเริ่มตนของวิทยาศาสตรและปรัชญาทางการเมืองเดนชัด เปน ยุคทกี่ ฎหมายเฟอ งฟู สาํ นักปรชั ญาทสี่ ําคัญ คือ อิมมานูเอล คานท (Immanual Kant) และสํานัก

33 ประโยชนนิยม (Utilitarianism) มีนักคิดท่ีสําคัญคือ เจเรมี เบนแธม (Jeremy Bentham) จอหน สจวต มิลล (John Stuart Mill) 2. แนวคิดจริยธรรมตะวันตกหลังยุคกรีกโบราณ ใหความสนใจกับเหตุผลนิยมกับสุข นิยม หรอื ประโยชนนิยม ซงึ่ มีความแตกตา งกนั ดงั นี้ ประเด็นจริยธรรม เปรียบเทยี บความแตกตา ง เหตุผลนยิ ม (rationalism) สขุ นิยม (hedonism) 1. ธรรมชาตขิ องมนุษย 1. มนุษยเ ปน สตั วเจาปญ ญาและมี 1. มนุษยเ ปน สตั วเจา อารมณโดย เหตุผล พื้นฐาน 2. อดุ มคติของชวี ิต 2. การปฏบิ ัตหิ นาที่ใหสมบรู ณ โดย 2. การไดรับความเพลดิ เพลินอัน มีเหตผุ ลเปนเครอ่ื งนาํ ทาง คือ การ เกดิ จากประสาทสมั ผสั และ ทาํ หนา ทใี่ หบ รรลุจุดมุงหมาย ไมท ํา มนุษยม ศี ลี ธรรมตามธรรมชาติ หนา ทเ่ี พ่อื เกยี รตยิ ศช่ือเสยี ง แตส ่งิ เหลาน้ัน เปน เพียงผลพลอยไดจ าก การทาํ หนาที่เทานนั้ 3. ความคดิ ทางศีลธรรม 3. ถือวา คณุ ธรรม คือ การปฏิบตั ิ 3. เอาความสขุ ความเพลิดเพลิน หนาท่ีตามกฎ เชน การเคารพตอ เปน เคร่อื งกําหนดความถกู ผดิ กฎเกณฑต า ง ๆ ความดีชว่ั 2.1 แนวคิดของคานท มคี วามเชอื่ ม่นั ตอ เหตผุ ลนยิ ม (Rigorism) หมายถงึ ความ เชื่อม่ันในคุณธรรม หรือเหตุผลอยางเครงครัด โดยคานทศึกษาคนหาความหมายของเจตจํานง กฎ ศีลธรรม คุณธรรมความดี การกระทําท่ีถูกตองและความหมายของหนาท่ี ทั้งหมดน้ันเปนมูลฐาน ของปญหาทางจริยธรรมของคา นท ซึง่ อธบิ ายไววา สวนที่ 1 เจตจํานงดีเปนความดีอยางแทจริง ไมเกี่ยวของกับการกระทําภายนอก และเจตจํานงตองมีเหตุผลเปนพื้นฐานสากลในธรรมชาติของมนุษย ทุกคนปฏิบัติไปตามกฎแหง เหตุผล ซ่ึงแตกตางไปจากความม่ังคั่งและสติปญญาท่ีสามารถบิดเบือนไดดวยเจตนา ถาคนชั่วมี เจตนาช่ัว ยอมใชสติปญญาและความมั่งค่ังไปในทางชั่ว ในประเด็นนี้จะเห็นวาคํากลาวที่วา “รวยแลวไมโกง” ยอมไมมีเหตุผลเพียงพอตามเจตจํานงของคานท ซ่ึงราชบัณฑิตไดใหความหมาย ของเจตจาํ นงหมายถึง ความต้ังใจมุงหมาย ความจงใจ ในทางปรชั ญา เจตจํานง (Will) มีความหมาย วา 1) ความจงใจ 2) แรงปรารถนา ซึง่ เปน พลังอยางหนึ่งท่ผี ลักดนั ใหม นุษยกระทําการตา ง ๆ

34 สวนที่ 2 กฎศีลธรรมเปนขอบังคับอยางเด็ดขาด เพราะถือเปนหนาที่ท่ีตองทํา และเปน มาตรฐาน หรือเกณฑก ารตดั สินความถูกผดิ ท่เี ปนสากล สวนท่ี 3 คุณธรรมเปนความดีสูงสุด เพราะเปนไปตามเจตจํานงที่ดีทางศีลธรรม ดังน้ันคนดีจะแสวงหาความดีเพ่ือความดี ไมใชเพ่ือแสวงหาความสุข เชนเดียวกันการทําหนาท่ี เพือ่ หนา ท่ี ไมใ ชเ พอื่ ชอ่ื เสยี ง อํานาจและความมง่ั คงั่ สวนท่ี 4 การกระทําที่ถูกตอง ตามทัศนะของคานท ตองกอใหเกิดผล 2 ประการ คอื ถกู ตอ งตามหลกั ศีลธรรมทมี่ เี หตุผลและตอ งทําดว ยความบรสิ ุทธ์ใิ จ สวนที่ 5 หนาท่ี หมายถึง กิจกรรมที่ตองทําดวยความรูสึกสํานึกวาเรามีความ ผูกพัน หรือความรับผิดชอบตอส่ิงน้ัน เชน หนาที่พอแม หนาท่ีครู ฯลฯ มนุษยที่ดีที่สุดคือ ผูทํา หนาท่ีดีท่ีสุด ถูกตองครบถวนที่สุด ถือวาไดทําหนาที่ของตนอยางสมบูรณแลว แตไมไดหมายถึง ผลลพั ธของงานนั้น 2.2 แนวคดิ ของสํานกั ประโยชนนิยม (Utilitarianism) เปน แนวคิดที่เชอ่ื วา ประโยชน ของคนสวนใหญเปนความดีสูงสุด เรียกวา มหสุข(The Greatest Happiness Principle) คือ ความสุข มากที่สุดของคนจํานวนมากที่สุด (Greatest Happiness of the Greatest Number) และใชความสุข เปนการตัดสินความถูกผิด การใชหลักประโยชนนิยมจะทําการเปรียบเทียบระหวางคาใชจาย ตนทุนกับผลประโยชน หรือผลลัพธ น่ันคือ การวิเคราะห Cost-Benefit Analysis เพ่ือเลือกสิ่งที่จะ เกิดประโยชนม ากที่สุด โดยแยกแนวคิดประโยชนนยิ มเปน 2 กลุมคอื 1) กลุมทฤษฎีประโยชนนิยมเชิงการกระทํา (Act Utilitarianism) จะถูกตัดสิน การกระทําส่ิงนั้น โดยไมคํานึงถึงกฎวาเปนอยางไร แตจะพิจารณาท่ีประโยชนสูงสุดท่ีคนจํานวน มากไดรบั มากทีส่ ดุ เปนสงิ่ ทถี่ กู ตอง 2) กลุมทฤษฎีประโยชนนิยมเชิงกฎ (Rule Utilitarianism) จะพิจารณาเลือกทํา ตามกฎเปนส่ิงที่ถูกตอง ถาประโยชนสูงสุดขัดกับกฎก็ไมเลือกท่ีจะกระทําส่ิงน้ัน มิฉะน้ันก็จะ กลายเปน ประโยชนเ ชิงการกระทํา ตัวอยางของการตัดสินใจตามแนวคิดของประโยชนนิยม จากนโยบายรถยนต คนั แรกของรัฐบาล โดยจะคืนเงินภาษเี ทากบั ที่จายจริง ในการซ้ือรถยนตคันแรก แตจะคืนไดไมเกิน 100,000 บาทและมีเงื่อนไขตาง ๆ ในการคืนภาษีรถยนตคันแรก คือ ผูซื้อตองอายุ 21 ปขึ้นไป ราคา รถยนตตองไมเกิน 1,000,000 บาท เคร่ืองยนตไมเกิน 1,500 ซีซี (สําหรับรถกระบะจะไมจํากัด ซีซี) เปนรถยนตท่ีผลิตในประเทศไทยเทาน้ัน ตองครอบครองไมนอยกวา 5 ป เปนรถใหมปายแดง เทานั้น การคืนเงินภาษีรถคันแรก ภาครัฐจะคืนภาษีไดเม่ือครอบครองรถยนตไปแลวเปนเวลา 1 ป (สรปุ นโยบายลดภาษรี ถคนั แรก. ออนไลน. 2554) จากนโยบายดังกลาวขางตนเปนท่ีฮือฮาและเปน

35 ความหวังของคนท่อี ยากไดร ถยนตค นั แรกและไดสทิ ธปิ ระโยชนท างภาษี ซ่งึ รัฐบาลกาํ หนดไวท เี่ ปา 500,000 คนั และมองถึงความเติบโตของตลาดจะเพ่ิมขึน้ 12 % นอกจากนี้รถใหมยอมจะลดมลภาวะ และกําลังซีซีนอยจะทาํ ใหป ระหยัดพลงั งาน ขณะที่ไดเกิดมีขอโตแยงข้ึน เชน บริษัทรถยนตตางประเทศบางรายแสดงความไมเห็น ดวย โดยกลาววา เปนการกีดกันการคาไมเปนไปตามความตกลงท่ัวไป ที่เก่ียวกับภาษีศุลกากรและ การคา (GATT) การคาบริการ (GATS) และความตกลงวาดวยสิทธิในทรัพยสินทางปญญาท่ี เก่ียวกับการคา (TRIPS) ซึ่งจะสงผลใหเกิดการเจรจาระดับทูตการคาระหวางประเทศขึ้น ขณะเดียวกันการเปดเฉพาะรถขนาดเล็กทําใหผูใชไมไดรับเทคโนโลยีใหมที่ทันสมัย ซึ่งประหยัด นํ้ามันและลดมลภาวะเปนมิตรกับส่ิงแวดลอมมากกวา รวมถึงขอโตแยงภายในประเทศ เชน เปน การเพิ่มภาระหนี้ใหประชาชนในการกูเงินมาซ้ือรถเพราะเห็นวาราคาถูก ในเมืองใหญการจราจร ติดขัดเพ่ิมมากขึ้น กระทบตอตลาดรถมือสอง ตองใชเงินงบประมาณท่ีมาจากภาษีประชาชนเพื่อ โครงการนท้ี ีต่ งั้ ไว 30,000 ลานบาทเหมอื นเปนการเพ่มิ หน้ีใหก บั ประเทศ ดังน้ันถารัฐบาลมองวานโยบายนี้เปนที่ตองการของประชาชน ท่ีเฝารอจะไดเปนเจาของ รถยนตคันแรกปายแดงอยางมีความสุข ประโยชนการเติบโตของตลาดขยายตัวเปนการกระตุน เศรษฐกิจของประเทศ เม่ือพิจารณาเห็นประโยชนสูงสุดวาประชาชนนิยม ดังนั้นรัฐบาลก็ตัดสินใจ กระทําตามแนวคิดประโยชนนิยมเชิงการกระทํา เพราะเปนความสุขของคนในประเทศและ เศรษฐกจิ จะดีข้นึ การกระทาํ ของรฐั บาลก็จะถือวาถูกตอ ง แตถ า รัฐบาลมองวา ประโยชนท เ่ี กิดขนึ้ จะ ตามมาดวยปญหาความขัดแยงทางการคาตามกฎการคาเสรี จนเกิดปญหาขาดความนาเชื่อถือตอการ ลงทุนของนักลงทุนและผลเสียอื่น ๆ ตามมา แมจะเห็นถึงประโยชนสูงสุด รัฐบาลก็ตองพิจารณา ตัดสินใจทําตามกฎขอตกลงท่ัวไปฯ โดยใชแนวคิดประโยชนนิยมเชิงกฎ ถือวาเปนการกระทําที่ ถูกตอง จรยิ ธรรมตามแนวคิดตะวนั ออก การศึกษาปรัชญาแนวคิดจริยธรรมตะวันออก สําหรับประเทศท่ีมีอารยธรรมมายาวนาน คือ มีความเจริญรุงเรืองทางวัฒนธรรม ความซับซอนของระบบสังคม ที่กอใหเกิดความสงบสุข จะตองตั้งอยูบนรากฐานแหงศีลธรรมและกฎหมาย โดยจะกลาวถึงประเทศจีนและประเทศอินเดีย ซึ่งมีวัฒนธรรมท่ีปลูกฝงความเช่ือ ความคิดและปญญาของผูคนมากมาย ปรัชญาของจีนจะเนนที่ ความคิด มโนธรรม สูการปฏิบัติในชีวิตประจําวันและสังคม สวนปรัชญาของอินเดียจะเนนเรื่อง ความศรัทธา ความเชอ่ื ท่เี ชอ่ื มกับศาสนาสกู ารปฏิบัติตามหลักศลี ธรรมและจริยธรรม

36 จริยธรรมตามปรัชญาตะวันออก (จริยศาสตรของขงจื๊อและจริยศาสตรของมหาตม คานธี. ออนไลน. 2554) ซ่ึงในบทนี้จะไดศึกษา 2 ประเทศมหาอํานาจในเอเชีย เชน ประเทศจีน และอินเดีย แนวคิดจริยธรรมมีความเก่ียวของกับการปกครองและจริยธรรมของนักการเมือง มี แนวคิดท่ีสําคัญหลายแนวคิด แตจะกลาวถึงเฉพาะแนวคิดปรัชญาขงจื้อและแนวคิดจริยธรรมของ มหาตมคานธี ดังนี้ 1. จรยิ ธรรมตามปรัชญาขงจ้อื ปรัชญาขงจื้อเปนหลักคําสอนท่ีเกิดข้ึนในชวงเวลาของความแตกแยกภายในของชนเผา ตาง ๆ ในประเทศจีน เกิดการสูรบระหวางแควนและความเสื่อมถอยทางศีลธรรมของจีนในยุคน้ัน ปราชญขงจื้อไดตอบปญหาถึงสาเหตุ เปนเพราะคนไมประพฤติปฏิบัติตนท่ีเหมาะสม ตามหลักการ ท่ีเรียกวา “ลี” หมายถึง ความสูงสุดในการจัดระเบียบและวางกฎเกณฑเก่ียวกับความสัมพันธ ระหวา งมนุษย ไดแ ก 1) ความสมั พนั ธระหวางผูป กครองกบั ประชาชน 2) บดิ ากับบตุ ร 3) สามีกับ ภรรยา 4) เพือ่ นกับเพอ่ื น 5) ผใู หญกับผูนอย ดงั จะเหน็ การปฏบิ ตั ิตอความสมั พนั ธอยางถูกตองจะ เปนรากฐานแหงความเปนระเบียบในสังคม นอกจากน้ียังตองยึดถือขนบธรรมเนียมประเพณีท่ีสืบ ตอกันมา ซ่ึงจะทําใหคนมีความสนิทสนมกลมเกลียว ชวยเหลือเก้ือกูลและแบงปนกัน จนสามารถ กลาวไดวา คนจะเปนคนท่ีสมบูรณไดตองยึดถือประเพณีและการศึกษา จึงจะทําใหเกิดความคิดที่ ถูกตอ ง รูจักชีวิต รูจักโลก ตลอดจนการมีมิตรภาพและการใหความเคารพตอผูอาวุโส ซ่ึงถือวาเปน สิ่งสาํ คัญในชวี ิตอกี อยางหนึ่ง หลักจริยธรรม ท่ีขงจื้อไดถา ยทอดและเปนสง่ิ ทต่ี นเองยดึ ถอื ปฏิบัติในชีวิต 4 ประการ คือ 1) ปฏิบัติตอบิดาดังท่ีตองการใหบุตรปฏิบัติตอตน 2) รับใชเจานายอยางที่ตองการใหผูใตบังคับ บัญชาปฏิบัติตอตน 3) รับใชพ่ีชายเหมือนที่ตองการใหนองชายปฏิบัติตอตน 4) ปฏิบัติตอเพ่ือน ดังท่ีตองการใหเพ่ือนปฏิบัติตอตน จะเห็นวา ขงจ้ือไดปฏิบัติตามหลักคําสอนของตนเองไวเปน เย่ียงอยา ง ซ่ึงแสดงใหเหน็ ความสมั พนั ธที่ใหค วามเคารพ สุภาพนอบนอ ม ใหเกียรติกัน นอกจากนี้ยังไดกําหนดคุณลักษณะของคนดีท่ีโลกตองการจะตองเปนคนท่ีมีเกียรติ ซ่ึง คนท่ีถือวาเปนผูมีเกียรติจะตองมีลักษณะดังนี้ คือ ไมยอมเปนเครื่องมือของใคร เปนผูท่ีเชื่อถือได ทุมเทพากเพียรในการศึกษาหาความรู ยึดมั่นในความดีจนชีวิตหาไม เปนคนกลาเสมอ ผูมีเกียรติ ยอมเยอหย่ิงแตไมอวดดี สิ่งท่ีนาอับอายของผูมีเกียรติคือทําไมไดอยางท่ีพูด เมื่อตองการอะไรจะ เอาจากตัวเองไมเ บียดเบียนผูอนื่ ส่งิ สําคญั ทขี่ งจือ้ พดู ถึงการมชี ีวติ วา ชีวติ คือ ความซือ่ สตั ย คนที่ไม ซื่อสัตยเหมือนคนท่ีตายแลว ชีวิตที่ไมซื่อสัตยก็เหมือนไมมีชีวิต เกิดมาไมซ่ือสัตยก็เหมือนไมได เกิด นอกจากนี้ไดสอนผูปกครองตองใหการศึกษาแกประชาชน ตองไมทุจริตคดโกงและแสดง

37 คุณธรรมนกั ปกครองไว 4 ขอ คือ 1) มีความเท่ียงธรรมไมเอนเอียง 2) ไมทําการตัดสินอะไรเอาแต ใจตนเอง 3) เปนผถู ือเหตุผลเปนสําคัญกวาทิฐิ 4) เปน ผูเ หน็ แกป ระโยชนสว นรวม เม่ือพิจารณาเหตุการณความสับสน วุนวายของบานเมืองตาง ๆ ในสังคมไทยและสังคม โลกทุกวันน้ี จะเห็นวามีหลายส่ิงหลายอยางท่ีไมแตกตางจากเหตุการณในสมัยขงจื้อ ท่ีศีลธรรม เส่ือมถอย ความสัมพันธท่ีขาดความเคารพ นอบนอมและการใหเกียรติกัน ไมเรียนรูและไมเขาใจ ขนบธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรมอันเปนรากเหงาในชาติของตน มีเหตุขัดของขัดเคืองใจก็ สามารถท่จี ะถูกชักจงู ใหเชอ่ื ไดง าย ๆ ท้ังพฤติกรรมการดาทอ ใสรายปายสี สาดโคลน บิดเบือนและ ไมยอมรับฟง ขอ เทจ็ จรงิ ใด ๆ จงึ ทาํ ใหสงั คมขาดระเบียบและความรสู กึ ท่ปี ลอดภัย 2. จรยิ ธรรมของมหาตม คานธี มหาตม คานธี ชื่อเต็มวา โมหันทาส กะรัมจันท คานธี (Mohandas Karamchand Gandhi) เปนรัฐบุรุษเอกคนหนึ่งของโลก โดยมีศาสนาเปนเครื่องมือบริหารบานเมือง จนไดรับการขนาน นามและยกยองใหเปนมหาบุรุษ \"บิดาแหงประชาชาติ\" ของอินเดีย ตลอดชีวิตไดอุทิศตนเพ่ือตอสู เพอ่ื ปลดปลอยประชาชนชาวอินเดียใหพนจากการถูกกดข่ีขมเหง ตามวิถีทางแหงอหิงสา และหลัก สตั ยาเคราะห ภาพท่ี 5 มหาตมคานธีและการตอ สตู ามวถิ ีแหง อหิงสา ทม่ี า : http://www.oknation.net/blog/kwant/2010/10/02/entry-1 แนวคดิ แบบอหิงสา (Ahimsa) ของคานธี เกย่ี วขอ งกับความคิดพื้นฐานของการรักษา สัจจะ หรือสัตยะ (Sataya) และสตั ยาเคราะห( Satyagraha) ซึง่ จะอธบิ ายความหมายพอสังเขป ดงั น้ี 2.1 สตั ยะ หรือสัจจะ เปน คุณธรรมสูงสดุ หมายถึง ความเจริญอันสงู สดุ ที่แสดงถึง เอกภาพของชีวิตทั้งมวล หัวใจของศีลธรรมคือ สัตยะ ที่แสดงออกดวยความรักและการรับใชสรรพ สัตว

38 สําหรับ คานธี การถือสัจจะอยางเครงครัด เปนส่ิงสําคัญท่ีไดรับอิทธิพลจากบิดา ซึ่ง เปน ผถู ือความซือ่ สตั ยแ ละรักความเปนธรรม มารดากเ็ ปน ผทู ี่เครง ครัดในศาสนา 2.2 อหิงสา กอนจะเขา ใจความหมายของอหงิ สา ควรทาํ ความเขา ใจคําวา หงิ สา หรือ หิงสกรรม คอื การทรมานและหลูเกยี รตเิ พอื่ นมนุษยด วยกนั รวมท้ังการเบยี ดเบยี นทรมานสตั ว เชน การใชวาจาหยาบคาย การมองคนในแงผิด ๆ ความโกรธ การเหยียดหยามและทารุณกรรม ตลอดจนการเมินเฉยตอความทุกขทรมานของเพื่อนมนุษยดวยกันรวมถึงสัตวดวย เหลานี้ลวนเปน การทําหงิ สกรรมทง้ั สิ้น แตใ นขณะเดยี วกนั คานธี เหน็ วา ถา มลี ูกววั ปว ยไดรบั ความทรมานมาก แม จะพยายามรักษาอยางดีแลวก็ไมหาย ก็ควรทําลายชีวิตลูกวัวน้ัน เพื่อยุติความเจ็บปวดทรมาน เชนน้ี ไมถอื วาเปน หิงสกรรม อหิงสา หมายถึง การไมใชความรุนแรงไมเพียงแคการฆาสัตวตัดชีวิตอยางเดียว หากแตตองใครครวญในการปฏิบัติเฉพาะกรณี ๆ ไป คานธีกลาววา อหิงสา คือ หนทางที่จะไปสู พระเจา หรือสัจจะ ซ่ึงถาโลกนี้ปราศจากอหิงสาแลว มนุษยชาติจะทําลายลางกันเอง เงื่อนไขของ อหิงสาจะตองการไมใชความรุนแรงคือ สรางความเปนธรรมใหชีวิตทุกชนิดและทุกระดับ ผูที่ ยึดถือหลักของอหิงสาจะตองฝกฝนทางจิตวิญญาณ เชน ฝกใหรักคนที่เกลียดเรา ซึ่งเปนเร่ืองยาก ที่สุดและจําเปนตองเรียนรูศิลปะการตาย เพราะผูท่ีฝกอหิงสาจําเปนตองฝกฝนตนเองใหมีความ เสียสละอยางสูง เพื่อไมใหเกิดความกลัวท่ีจะสูญเสีย ส่ิงที่พึงกลัวมีอยางเดียวคือ พระเจา คานธี มองวาอหิงสาเปนคุณธรรมและเปนพัฒนาการทางประวัติศาสตรของมนุษยที่มีอยู จึงทําให โลกมนุษยย ังดํารงเผาพนั ธมุ าได 2.3 สตั ยาเคราะห เปน ภาษาสนั สกฤต มี 2 คําแปล คอื ความจริงและการตามหา มี ความหมายวา พลังแหงสัจจะ ถือเปนอาวุธสันติสําหรับการตอสูท่ีไมใชความรุนแรง โดยผูตอสู ตองถอื หลกั ของสัจจะและอหิงสา ตลอดจนตอ สดู ว ยความบริสุทธิ์ใจและความถูกตอง คานธี เรียก วิธีการของสัตยาเคราะหอีกอยางหน่ึงวา \"การด้ือแพง\" การตอสูกับฝายปรปกษ ผูตอสูจะตองมี ความอดทนและเห็นใจฝายตรงขาม ความอดทนคือ การยอมรับทุกขดวยตนเอง ไมใชการทําให ผอู น่ื ไดร บั ทกุ ข หวั ใจของสัตยาเคราะห คอื การอุทิศชวี ติ ใหกับสิง่ ทต่ี นเช่ือวาถกู ตอง ความสาํ เรจ็ ของ สตั ยาเคราะหจะมไี ดด วยเงอ่ื นไข 4 ประการ คือ 1) ผูปฏบิ ัตสิ ตั ยาเคราะหจะตอ งไมเกลียดชังฝา ยตรงขาม 2) ประเด็นในการตอสูจะตองเปนเร่ืองท่ีมีเน้ือหาจริงจัง เปนเร่ืองถูกตองทํานอง คลองธรรม

39 3) ผปู ฏิบตั สิ ัตยาเคราะหต อ งพรอมทจี่ ะยอมทนทุกขท รมานจนถึงที่สุด 4) การสวดภาวนาเปน ปจจยั ทส่ี ูงสงสําหรับสัตยาเคราะห เพราะศรทั ธาใน พระเจาเปน ส่ิงจาํ เปน แมวาการปฏิบัติสัตยาเคราะหไมใชเรื่องที่กระทําไดงาย แต คานธี ไดอุทิศชีวิต ปฏิบัติดวยตนเองในการตอสูเพ่ือความยุติธรรมของสังคมในระดับตาง ๆ ที่พบวา มีการกดขี่ขมเหง ทางวรรณะ นอกจากนี้ คานธี ยังไดแสดงถึงทศั นะของการกระทาํ บาป 7 ประการ ซง่ึ กรณุ า-เรืองอุไร กุศลาสยั . (2553 : 751) ไดถอดบทความเกย่ี วกบั บาป 7 ประการในทศั นะคานธี ไวด งั น้ี 1. เลน การเมอื งโดยไมม ีหลกั การ (Politics without pinciples) 2. หาความสขุ สาํ ราญโดยไมย ้ังคดิ (Pleasure without conscience) 3. รํา่ รวยเปน อกนิษฐโ ดยไมต องทาํ งาน (Wealth without work) 4. มคี วามรมู หาศาลแตค วามประพฤติไมด ี (Knowledge without character) 5. คา ขายโดยไมม ีหลกั ศลี หลกั ธรรม (Commerce without morality) 6. วทิ ยาศาสตรเลศิ ลํ้าแตไมม ีธรรมแหง มนษุ ย (Science without humanity) 7. บชู าสงู สุดแตไมมคี วามเสยี สละ (Worship without sacrifice) จริยธรรมตามแนวพทุ ธศาสนา จริยธรรมตามแนวพทุ ธศาสนาแบง ได 3 ระดับ คอื ระดบั ตน ระดบั กลางและระดับสงู (จรยิ ธรรมตามแนวพุทธศาสนา. ออนไลน. 2554) ดังน้ี 1. ระดับตน ไดแก เบญจศลี เบญจธรรม 1.1 เบญจศลี แปลวา ศีล 5 ขอ เบญจธรรม แปลวา ธรรม 5 ประการ หรอื เรียกอกี อยางหน่ึงวา กัลยาณธรรม หมายถึง ธรรมเปนเครื่องบํารุงจิตใหงดงาม ในทางปฏิบัติจะใชศีลและ ธรรมควบคกู ัน คอื 1) เวนจากการฆาสัตว - มีเมตตากรุณา ตอมนษุ ยแ ละสตั ว 2) เวน จากการลักทรัพย - มีสัมมาอาชีวะ หรอื ประกอบอาชีพที่สุจรติ 3) เวน จากการประพฤตผิ ิดในกาม - สาํ รวมในกาม มคี วามยนิ ดใี นคคู รองตน 4) เวน จากการพดู เท็จ – มสี จั จะ รกั ษาคําพูด 5) เวน จากการด่ืมสุราและของเมาทุกชนิด - มีสตสิ มั ปชญั ญะ ไมข าดสติ ประมาทมัวเมา

40 1.2 หลกั การพิจารณา ศลี 5 ขอ 1 ปาณาตปิ าตา เวระมะณี มีหลกั การพิจารณาเขาเกณฑการฆา คอื สัตวม ชี วี ิต รู วาสตั วนนั้ มีชวี ิต มีจิตคิดจะฆา พยายามเพ่ือจะฆา สตั วต ายดว ยความเพยี รนัน้ ขอ 2 อทินนาทานา เวระมะณี มีหลกั การพจิ ารณา คือ ของนน้ั มเี จา ของหวงแหน รอู ยวู าของน้นั มีเจาของหวงแหน มจี ติ คดิ จะลกั ขโมย พยายามเพ่ือจะลกั ขโมย ลักขโมยของไดม า ดวยความเพยี รนั้น ขอ 3 กาเมสมุ ิจฉาจารา เวระมะณี มหี ลักการพจิ ารณา คือ วตั ถทุ ี่ไมควรถงึ ไมค วร เสพ จติ คดิ จะเสพในอคมนยี วัตถุนนั้ เพียรเพอ่ื จะเสพ ยังมคั ใหถ ึงพรอ มดวยมัค(คือองคก าํ เนดิ เขา ในชอ งสงั วาส) ขอ 4 มุสาวาทา เวระมะณี มหี ลกั การพิจารณา คอื เรื่องไมจริง จติ คดิ จะกลาวใหผดิ จากความจริง พยายามกลาวใหผ ิดตามจติ คดิ นน้ั ผูอืน่ ฟง รูความทีก่ ลา วนน้ั ขอ 5 สุราเมรยมชฺชปมาทฏฐานา เวระมะณี มหี ลกั การพิจารณา คอื นา้ํ นัน้ เปน นํา้ เมา จิตคดิ ที่จะดืม่ น้าํ เมาน้ัน พยายามท่ีจะด่ืมตามจิตนั้น ดมื่ ใหล วงลําคอลงไป 2. ระดับกลาง ไดแก กุศลกรรมบถ 10 เปน ทางแหง ความดเี มือ่ ไดป ฏบิ ัติแลว กายกรรม 3 (ศลี 5 ขอ 1-3) วจกี รรม 4 (ศลี 5 ขอ 4) มโนกรรม 3 1. เวนจากการฆาสตั ว 4. เวน จากการพูดเท็จ 8. ไมอ ยากไดข องคนอ่ืน 2. เวน จากการลักทรพั ย 5. เวน จากการพูดคําหยาบ 9. ไมอาฆาตพยาบาทคนอนื่ 3. เวน จากการประพฤตผิ ิดใน 6. เวน จากการพดู สอ เสียด 10. เหน็ ชอบตามทาํ นองคลอง กาม ธรรม 7. เวน จากการพดู เพอเจอ เหลวไหล 3. ระดับสงู ไดแก มรรค 8 เปน จริยธรรมชน้ั สูง เพื่อปฏบิ ตั ิใหถงึ ความดับทกุ ข เรียกวา อรยิ มรรค หรือมรรคมอี งค 8 ไดแ ก 3.1 สัมมาทฏิ ฐิ หมายถึง ปญ ญาอันเห็นชอบ ไดแก ปญ ญาอันเหน็ ชอบในอรยิ สัจ 4 คือ รูวา ชีวติ นม้ี ีแตความทกุ ข รวู า ความทกุ ขนัน้ เกิดจากเหตุคอื ตัณหา รูวา ทุกขนน้ั สามารถดับได ดว ยวิธีทถ่ี ูกตอ งและรจู ักวิธีปฏบิ ัติเพ่ือใหพ น ทกุ ข 3.2 สัมมาสังกัปปะ หมายถงึ ความดํารชิ อบ หรือถกู ตอง ไดแ ก ดํารใิ นการออกจาก กาม ดาํ รใิ นการไมพ ยาบาทปองรายผอู ื่น ดาํ ริในการไมเ บยี ดเบยี นผอู น่ื

41 3.3 สมั มาวาจา หมายถงึ เจรจาชอบ ไดแ ก เวน จากการพูดเทจ็ เวนจากการพูด สอ เสยี ด เวน จากการพดู คาํ หยาบ เวนจากการพูดเพอ เจอ เหลวไหล 3.4 สัมมากัมมันตะ หมายถงึ ประพฤติในสง่ิ ทถ่ี กู ตอง หรือประพฤติสจุ ริตทางกาย ไดแ ก เวน จากการฆา สัตว เวนจากการลกั ทรัพย เวน จากการประพฤตผิ ิดในกาม 3.5 สัมมาอาชีวะ หมายถงึ เลี้ยงชพี ชอบ ประกอบอาชพี สุจริต ละมิจฉาชีพท้งั ปวง 3.6 สมั มาวายามะ หมายถงึ เพียรชอบ หรือเพียรพยายามในสง่ิ ท่ีถกู ตอ ง ไดแ ก สงั วรปธาน เพยี รระวังไมใหค วามชว่ั เกดิ ขนึ้ ปหานปธาน เพียรละความช่วั ท่เี กิดขน้ึ แลว ภาวนาปธาน เพียรทําความดีใหเกิดข้ึน อนุรักขนาปธาน เพียรรักษาความดีท่ีเกิดข้ึนแลวไมให เส่ือม 3.7 สมั มาสติ หมายถงึ ระลึกชอบ หรอื ระลกึ ในส่ิงท่ีถูกตอง กลาวคือ มีสติ พิจารณากายและอิริยาบถของกาย (กาย) มีสติรูวา สบาย ไมสบาย หรือเฉยๆ (เวทนา) มีสติรูอยูวา จิตกําลังเศราหมอง หรือผองใส มีกิเลส หรือไมมีกิเลส (จิต) มีสติรูวา มีอารมณอะไรผานเขามาใน ใจจิต (ธรรม) 3.8 สัมมาสมาธิ หมายถึง สมาธชิ อบ มีสมาธิตงั้ มั่น มีจติ มน่ั คง ไมฟุงซาน คณุ คา ทางจรยิ ธรรมของหลักกรรม (พระพรหมคุณาภรณ ป.อ.ปยุตโต. 2552 : 213-214) 1. ใหเปนผูหนักแนนในเหตุผล และมองเห็นการกระทําและผลการกระทําตามแนวของ เหตุปจจัย ไมเ ชือ่ งมงาย ตืน่ ขา ว 2. ใหเ ห็นวา ผลสาํ เรจ็ ทีต่ นตอ งการ จุดหมายที่ปรารถนา จะเขา ถึงหรอื สําเร็จไดดว ยการ ลงมือทํา จึงตองพึ่งตนเอง และทําความเพียรพยายาม ไมมัวคอยโชคชะตา ไมหวังผลบันดาลหรือ รอผลของการเซน สรวงออนวอน 3. ใหม คี วามรับผดิ ชอบตอตนเอง ทจ่ี ะงดเวน จากกรรมชั่วและรบั ผดิ ชอบตอ ผูอน่ื ดวย การชวยเหลือเก้อื กูลทาํ ความดตี อเขา 4. ใหถ ือวาบคุ คลมสี ิทธแิ ละหนาทโี่ ดยธรรมชาติ ท่จี ะกระทําการตา ง ๆ เพ่อื แกไข ปรับปรุงสรางเสริมตนเองใหดีข้ึนไปโดยเทาเทียมกัน สามารถทําตนใหเลวลงหรือดีขึ้น ให ประเสรฐิ จนถึงยงิ่ กวา เทวดาและพรหมไดทุก ๆ คน 5. ใหถือวาคุณธรรม ความสามารถ ความดคี วามชว่ั ทีท่ าํ ความประพฤติปฏบิ ัติ เปน เครอ่ื งมอื วัดความทราม หรอื ความประเสริฐของมนุษย ไมใหมีการแบง แยกโดยชาตชิ ัน้ วรรณะ

42 6. ในแงก รรมเกา ใหถ ือเปนบทเรียนและใหรูจักพจิ ารณาเขาใจตนเองตามเหตุผล ไม คอยเพงโทษแตผอู ่นื มองเหน็ พ้นื ฐานทุนเดิมของตนท่ีมีในปจจุบัน เพ่ือรูจักท่ีจะแกไขปรับปรุงและ วางแผนสรางเสริมความเจริญกา วหนาตอไปใหถูกตอ ง 7. ใหค วามหวงั ในอนาคตสําหรบั สามญั ชนทว่ั ไป อรยิ สัจ 4 ประกอบดว ย 1. ทุกข ไดแก ขันธ 5 เปน ตวั ทุกข กิจในทุกข- ปรญิ ญา คือ การกาํ หนดรู หมายถงึ การทาํ ความเขา ใจทุกข เขา ใจปญหา และกาํ หนดรขู อบเขตของปญ หาในทกุ ขนน้ั 2. สมุทัย (เหตเุ กิดแหง ทกุ ข) ไดแก ตัณหา คอื ความอยาก ความเพลิดเพลินและความติด ใจ คอยใฝหาความยินดีใหม ๆ เร่ือยไป กิจในสมุทัย-ปหานะ คือ การละ หมายถึง การกําจัดแกไข ตนตอ หรอื สาเหตขุ องทกุ ข หรอื ปญหา 3. นิโรธ (ความดบั ทุกข) ไดแ ก การดบั ตณั หา สละเสีย สลัดออก ไมพ ัวพนั กจิ ใน นโิ รธ- สจั ฉกิ ิริยา คอื การทาํ ใหแจง หมายถงึ การเขา ถึงภาวะที่ปราศจากทุกข หมดปญหา หรอื บรรลุจดุ หมาย 4. ทกุ ขนโิ รธคามินีปฏปิ ทา หรือมรรค เปนปฏปิ ทาท่ีนาํ ไปสคู วามดับแหง ทุกข ไดแ ก ทางประเสริฐมีองคประกอบ 8 คือ สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชวี ะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ กิจในมรรค-ภาวนา คือ การเจริญ หมายถึง การฝกอบรม ดาํ เนนิ การลงมือปฏิบตั ิตามวธิ ีการท่ีจะนําไปสจู ุดหมาย จรยิ ธรรมตามแนวครสิ ตศาสนา ศาสนาคริสต เปนศาสนาที่เนนการมอบความรักท่ีบริสุทธ์ิใหแกกัน โดยมีหลักการท่ีถือ วา มนุษยทุกคนเปนบุตรของพระเจา นับถือพระเจาองคเดียว(Monotheism) คือ พระยะโฮวา หรือ พระยาเวห ในพระเจาองคเดียว แบงออกเปน 3 ภาค เรียกวา หลักตรีเอกานุภาพ (ศาสนาคริสต. ออนไลน. 2554) ดังน้ี 1. หลักตรเี อกานุภาพ คอื พระเจาองคเดยี วแบงเปน 3 ภาค ไดแก 1.1 พระบดิ า คือ พระยะโฮวา เปนพระเจา สรางโลก สรางทุกสิง่ และทรงเปน นริ ันดร 1.2 พระบตุ ร คือ พระเยซู เกิดมาเปน มนษุ ย เพ่อื ชว ยใหมนุษยไ ดร บั ฟงคําสงั่ สอน ของพระเจา อยางใกลช ดิ 1.3 พระจิต คอื วิญญาณอันศักดสิ์ ิทธิข์ องพระเจา ทปี่ รากฏ เพอ่ื เกื้อหนนุ ใหมนุษย ประกอบกรรมดี

43 2. หลักความรัก เปนบทบญั ญตั ิสําคัญของศาสนาครสิ ต ดงั ที่พระเยซู ตรสั วา \"จงรักพระเจาอยางสุดใจ สุดความคิดและสุดกําลัง จงรักเพื่อนมนุษยเหมือนรักตนเอง\" ความรักน้ี ไมใชความรักของหนุมสาว แตเปนความรักตอเพ่ือนมนุษย ศาสนาคริสตถือวา ทุกคนเปนบุตรของ พระเจา จึงควรรักกันเหมือนพ่ีนองและแบงความรักเปน 2 ประเภท ไดแก ความรักระหวางมนุษย กบั พระเจาและความรกั ระหวา งมนุษยก ับมนุษย ตามพระครสิ ตธ รรมเกาบันทึกไวว า จงอยาเกลียดชังพ่ีนองของเจาอยูในใจ แตเจาจงตักเตือนเพ่ือนบานของเจา เพื่อจะไมตอง รับโทษเพราะเขา เจาอยาแคน หรือผูกพยาบาทลูกหลานญาติพี่นองของเจา แตจงรักเพ่ือนบาน เหมอื นรักตนเอง เพื่อนบา น หมายถงึ มนษุ ยทวั่ ไป ใหเผอื่ แผความรักไปรอบดา น ไมเ ลือกที่รักมักท่ีชัง เปน หลักคําสอนความรักระหวางมนุษยกับมนุษย แสดงออกดวยความเมตตากรุณาและความเสียสละ สวนความรักท่มี นษุ ยม ีตอพระเจาแสดงออกโดยความศรัทธา สรปุ ได 5 ประการ คือ 2.1 ศรัทธาวา พระเจา คอื พระเยโฮวาหเปนพระเจา สงู สุดเพยี งองคเดียว 2.2 ศรทั ธาวา พระเจา ทรงรกั มนุษยอยา งเทาเทียมกัน 2.3 ศรทั ธาวา พระเยซเู ปน พระบตุ รของพระเจา 2.4 ศรทั ธาวา พระเยซเู ปนพระผูชว ยใหรอด 2.5 ศรัทธาในแผน ดินสวรรค หรืออาณาจกั รของพระเจาทกี่ ําลังจะมาถึง หลักความรักและหลกั อาณาจักรของพระเจา มคี วามสมั พันธกัน กลา วคือ มนษุ ยจ ะ สามารถเขา ถงึ อาณาจักรของพระเจา ได โดยอาศยั ความรกั เปน คณุ ธรรมนาํ ทางและอาณาจักรของ พระเจา กเ็ ปน อาณาจักรทีบ่ รบิ ูรณดว ยรัก ดังนี้ 3. อาณาจกั รพระเจา หมายถงึ หลักการดาํ เนินชวี ติ ทซ่ี ึมซาบเขาถึงจิตใจและชว ยยกระดับ จติ ของผศู รทั ธาที่ยอมรับคําสอนและปฏบิ ัตติ ามใหส งู ข้นึ ผูป ฏบิ ัติตามคาํ สอนเหลา นี้จะเปนผูเผยแผ คําสอนใหกวา งขวางย่งิ ขึน้ ในหมชู นทีใ่ กลช ดิ คําสอนเก่ียวกับอาณาจักรพระเจา มี 2 ความหมาย ไดแก อาณาจักรพระเจาในโลกนี้และ อาณาจักรพระเจาในโลกหนา ซึ่งอธิบายไววา อาณาจักรพระเจาในโลกน้ี คือ แผนดินพระเจาท่ี มนุษยเขาถึงไดในชีวิตน้ีแตยังไมสมบูรณ การจะเขาถึงอาณาจักรพระเจาอยางสมบูรณไดจะตอง เขาถงึ ในชีวิตหนา คือ หลังจากตายแลวเทา นนั้ ดังนน้ั การมีชีวิตในปจจุบันจึงเปนโอกาสของมนุษย ทเ่ี ลอื กตดั สนิ ใจทาํ ดี หรอื ทําช่วั ตามหลักแหง ความดี จนถงึ วันสดุ ทายของชวี ิตกจ็ ะไดร ับคําพิพากษา และถูกแยกไปตามกรรมดีช่ัวของตน ในการเขา ถึงอาณาจกั รพระเจา