Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore Ke-chuyen-danh-nhan-viet-nam-tap-5-danh-nhan-quan-su-viet-nam

Ke-chuyen-danh-nhan-viet-nam-tap-5-danh-nhan-quan-su-viet-nam

Description: Ke-chuyen-danh-nhan-viet-nam-tap-5-danh-nhan-quan-su-viet-nam

Search

Read the Text Version

["B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM S\u1ef1 vi\u1ec7c ch\u01b0a d\u1eebng l\u1ea1i \u0111\u00f3. Tr\u1ea7n Th\u1ee7 \u0110\u1ed9 ti\u1ebfp t\u1ee5c \u201c\u0111\u1ea1o di\u1ec5n\u201d cho L\u00fd Chi\u00eau Ho\u00e0ng nh\u01b0\u1eddng ng\u00f4i cho ch\u1ed3ng. N\u0103m 1225, Tr\u1ea7n C\u1ea3nh l\u00ean ng\u00f4i tr\u1edf th\u00e0nh \u00f4ng vua \u0111\u1ea7u ti\u00ean c\u1ee7a tri\u1ec1u Tr\u1ea7n t\u1ee9c Tr\u1ea7n Th\u00e1i T\u00f4ng. H\u1ecd chung s\u1ed1ng v\u1edbi nhau 12 n\u0103m nh\u01b0ng v\u1eabn ch\u01b0a c\u00f3 con \u0111\u1ec3 n\u1ed1i ng\u00f4i. V\u1eady l\u00e0 m\u1ed9t l\u1ea7n n\u1eefa Tr\u1ea7n Th\u1ee7 \u0110\u1ed9 l\u1ea1i ra tay. \u00d4ng ch\u00fa \u00e9p ch\u00e1u gi\u00e1ng ho\u00e0ng h\u1eadu L\u00fd Chi\u00eau Ho\u00e0ng xu\u1ed1ng l\u00e0m c\u00f4ng ch\u00faa \u0111\u1ec3 l\u1ea5y ch\u1ecb d\u00e2u c\u1ee7a m\u00ecnh l\u00e0 b\u00e0 Thu\u1eadn Thi\u00ean (v\u1ee3 c\u1ee7a anh ru\u1ed9t Tr\u1ea7n Li\u1ec5u) \u0111ang c\u00f3 thai ba th\u00e1ng! H\u00e0nh \u0111\u1ed9ng kh\u1eafc nghi\u1ec7t c\u1ee7a \u00f4ng ch\u00fa Tr\u1ea7n Th\u1ee7 \u0110\u1ed9 \u0111\u00e3 khi\u1ebfn hai anh em th\u00f9 o\u00e1n l\u1eabn nhau. \u0110\u1ec3 tr\u1ea3 th\u00f9 n\u1ed7i \u0111au n\u00e0y, Tr\u1ea7n Li\u1ec5u tr\u00f4ng ch\u1edd v\u00e0o ng\u01b0\u1eddi con trai l\u00e0 Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n n\u00ean ra s\u1ee9c t\u00ecm th\u1ea7y gi\u1ecfi v\u1ec1 d\u1ea1y cho con. L\u1edbn l\u00ean, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n n\u1ed5i ti\u1ebfng l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi v\u0103n v\u00f5 song to\u00e0n. T\u00e0i n\u0103ng h\u01a1n ng\u01b0\u1eddi nh\u01b0ng \u0111\u1ee9c \u0111\u1ed9 c\u0169ng h\u01a1n ng\u01b0\u1eddi. M\u1ed9t h\u00f4m, \u00f4ng \u0111ang c\u1ee1i ng\u1ef1a thong th\u1ea3 \u0111i trong ho\u00e0ng cung b\u1ed7ng g\u1eb7p Th\u00e1i s\u01b0 Tr\u1ea7n Th\u1ee7 \u0110\u1ed9. Ch\u01b0a k\u1ecbp c\u00fai ch\u00e0o th\u00ec Th\u00e1i s\u01b0 \u0111\u00e3 nghi\u00eam m\u1eb7t: - Ng\u01b0\u01a1i kh\u00f4ng c\u00f3 vi\u1ec7c g\u00ec l\u00e0m sao? Ti\u1ebfng n\u00f3i r\u1eafn r\u1ecfi vang l\u00ean nh\u01b0 d\u00f2 x\u00e9t m\u1ed9t \u0111i\u1ec1u g\u00ec \u0111\u00f3. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u00e3 th\u1ea5y s\u1ef1 nghi ng\u1ea1i, li\u1ec1n xu\u1ed1ng ng\u1ef1a, qu\u1ef3 t\u00e2u: - B\u1ea9m! Xin Th\u01b0\u1ee3ng ph\u1ee5 Th\u00e1i s\u01b0 ch\u1ec9 gi\u00e1o. Ch\u00e1u l\u00e0 ph\u1eadn t\u00f4i, ch\u1ec9 xin l\u1ea5y ch\u1eef trung l\u00e0m tr\u1ecdng. Th\u00e1i s\u01b0 kh\u00f4ng n\u00f3i g\u00ec, l\u1eb7ng l\u1ebd b\u01b0\u1edbc \u0111i. S\u00e1ng h\u00f4m sau, \u00f4ng cho g\u1ecdi Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n v\u00e0o tri\u1ec1u v\u00e0 giao nhi\u1ec7m v\u1ee5 \u0111i tr\u1ea5n \u1ea3i ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc. Vi\u1ec7c l\u00e0m n\u00e0y nh\u1eb1m \u0111\u01b0a v\u1ecb t\u01b0\u1edbng tr\u1ebb thao l\u01b0\u1ee3c t\u00e0i ba \u00e1n ng\u1eef bi\u00ean gi\u1edbi \u0111\u1ec3 gi\u1eef y\u00ean b\u1edd c\u00f5i, nh\u01b0ng th\u1eadt ra l\u00e0 bi\u1ec7n ph\u00e1p \u0111\u1ec3 ho\u00e0ng t\u1ed9c b\u1edbt \u0111i m\u1ed9t m\u1ed1i lo ng\u1ea1i. Nh\u01b0ng Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n th\u00ec kh\u00f4ng quan t\u00e2m \u0111\u1ebfn chuy\u1ec7n \u0111\u00f3. L\u00e0 v\u1ecb t\u01b0\u1edbng gi\u1ecfi, \u0111\u1ebfn n\u01a1i \u0111\u01b0\u1ee3c giao ph\u00f3, \u00f4ng \u0111\u00e3 x\u00e2y d\u1ef1ng qu\u00e2n \u0111\u1ed9i v\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u \u0111\u1ecba h\u00ecnh \u0111\u1ec3 b\u1ea3o v\u1ec7 d\u1ecdc tuy\u1ebfn bi\u00ean c\u01b0\u01a1ng. Sau nhi\u1ec1u l\u1ea7n \u0111i ki\u1ec3m tra, \u00f4ng quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh v\u1ec1 tri\u1ec1u \u0111\u1ec3 b\u00e1o c\u00e1o t\u00ecnh h\u00ecnh, d\u00f9 ch\u01b0a c\u00f3 chi\u1ebfu ch\u1ec9 c\u1ee7a nh\u00e0 vua. M\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi khuy\u00ean can \u00f4ng l\u00e0 kh\u00f4ng n\u00ean \u0111i, v\u00ec tr\u1edf v\u1ec1 \u0111\u01b0\u1eddng \u0111\u1ed9t nh\u01b0 v\u1eady \u1eaft g\u00e2y n\u00ean s\u1ef1 hi\u1ec3u l\u1ea7m. Suy ngh\u0129 m\u1ed9t l\u00e1t, \u00f4ng ch\u1eadm r\u00e3i n\u00f3i: 50","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM - Ta c\u0169ng bi\u1ebft \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3. Nh\u01b0ng t\u00ecnh h\u00ecnh ngo\u00e0i \u1ea3i m\u00e0 tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh kh\u00f4ng bi\u1ebft r\u00f5 th\u00ec nguy cho x\u00e3 t\u1eafc. \u0110\u1ec3 tr\u00e1nh m\u1ecdi nghi ng\u1edd c\u1ee7a ho\u00e0ng t\u1ed9c, \u00f4ng kh\u00f4ng \u0111em theo g\u01b0\u01a1m gi\u00e1o, ch\u1ec9 d\u1eabn m\u1ed9t th\u01b0 sinh c\u00f9ng \u00f4ng v\u1ec1 tri\u1ec1u. G\u1eb7p Th\u00e1i s\u01b0 Tr\u1ea7n Th\u1ee7 \u0110\u1ed9, \u00f4ng t\u00e2u: - Gi\u1eb7c ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc s\u1edbm mu\u1ed9n g\u00ec c\u0169ng s\u1ebd tr\u00e0n v\u00e0o n\u01b0\u1edbc ta, c\u1ea7n ph\u1ea3i c\u00f3 k\u1ebf s\u00e1ch ph\u00f2ng gi\u1eb7c. Th\u00e1i s\u01b0 h\u1ecfi v\u1ec1 k\u1ebf s\u00e1ch gi\u1eef n\u01b0\u1edbc nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o th\u00ec \u00f4ng \u0111\u1ed1i \u0111\u00e1p tr\u00f4i ch\u1ea3y. Th\u00e1i s\u01b0 h\u00e0i l\u00f2ng n\u00f3i: - R\u1ed3i \u0111\u00e2y x\u00e3 t\u1eafc s\u1ebd tr\u00f4ng c\u1eady v\u00e0o ch\u00e1u ta! Nh\u1eefng l\u1eddi b\u1ea9m b\u00e1o c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n r\u1ea5t \u0111\u00fang l\u00fac. N\u0103m 1252, ch\u00faa M\u00f4ng C\u1ed5 l\u00e0 M\u00f4ng Kha (M\u00f4ng-ke) sai em l\u00e0 H\u1ed1t T\u1ea5t Li\u1ec7t (Khu- bi-lai) v\u00e0 t\u01b0\u1edbng Ng\u1ed9t L\u01b0\u01a1ng H\u1ee3p Thai (U-ri-ang-khai-\u0111ai) \u0111\u00e3 \u0111\u00e1nh chi\u1ebfm n\u01b0\u1edbc \u0110\u1ea1i L\u00fd (V\u00e2n Nam -Trung Qu\u1ed1c). L\u00e3nh th\u1ed5 c\u1ee7a \u0111\u1ebf qu\u1ed1c M\u00f4ng C\u1ed5 \u0111\u00e3 m\u1edf r\u1ed9ng \u0111\u1ebfn s\u00e1t bi\u00ean gi\u1edbi n\u01b0\u1edbc ta. N\u0103m 1257, ch\u00faa M\u00f4ng C\u1ed5 m\u1edf nh\u1eefng cu\u1ed9c ti\u1ebfn c\u00f4ng th\u1ea7n t\u1ed1c nh\u1eb1m ti\u00eau di\u1ec7t tri\u1ec1u Nam T\u1ed1ng. \u0110\u1ea1o qu\u00e2n c\u1ee7a Ng\u1ed9t L\u01b0\u01a1ng H\u1ee3p Thai \u1edf V\u00e2n Nam \u0111\u01b0\u1ee3c l\u1ec7nh ti\u1ebfn xu\u1ed1ng \u0111\u00e1nh chi\u1ebfm n\u01b0\u1edbc ta. \u00c2m m\u01b0u c\u1ee7a ch\u00fang l\u00e0 l\u1ea5y n\u01b0\u1edbc ta l\u00e0m b\u00e0n \u0111\u1ea1p \u0111\u1ec3 t\u1ea5n c\u00f4ng b\u1ea5t ng\u1edd v\u00e0o h\u1eadu ph\u01b0\u01a1ng ph\u00eda Nam c\u1ee7a nh\u00e0 T\u1ed1ng. Sinh m\u1ec7nh c\u1ee7a T\u1ed5 qu\u1ed1c ta nh\u01b0 ng\u00e0n c\u00e2n treo s\u1ee3i t\u00f3c. T\u00e2m h\u1ed3n Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n ng\u1ed5n ngang bi\u1ebft bao suy ngh\u0129. \u00d4ng kh\u00f4ng s\u1ee3 th\u1ebf l\u1ef1c c\u1ee7a gi\u1eb7c \u0111ang m\u1ea1nh nh\u01b0 v\u0169 b\u00e3o, d\u00f9 ch\u00fang t\u1eebng tuy\u00ean b\u1ed1: \u201c- N\u01a1i n\u00e0o qu\u00e2n ta \u0111i qua th\u00ec n\u01a1i \u0111\u00f3 ngay c\u1ea3 ng\u1ecdn c\u1ecf c\u0169ng kh\u00f4ng m\u1ecdc n\u1ed5i\u201d. Nh\u01b0ng \u00f4ng s\u1ee3 khi nh\u1edb \u0111\u1ebfn l\u1eddi c\u1ee7a cha \u0111\u00e3 tr\u0103n tr\u1ed1i. Tr\u01b0\u1edbc l\u00fac m\u1ea5t, th\u00e1ng 4\/1251, An Sinh V\u01b0\u01a1ng Tr\u1ea7n Li\u1ec5u g\u1ecdi \u00f4ng v\u00e0o trao cho c\u00e2y g\u1eady gia b\u1ea3o r\u1ed3i d\u1eb7n d\u00f2: - Con kh\u00f4ng v\u00ec cha m\u00e0 l\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c thi\u00ean h\u1ea1, th\u00ec d\u01b0\u1edbi su\u1ed1i v\u00e0ng cha ch\u1ebft kh\u00f4ng nh\u1eafm m\u1eaft. N\u00f3i xong th\u00ec t\u1eaft th\u1edf. L\u1eddi tr\u1ed1i tr\u0103n c\u1ee7a cha \u0111\u00e3 khi\u1ebfn \u00f4ng suy ngh\u0129 m\u00e3i. \u00d4ng \u0111em k\u1ec3 l\u1ea1i cho hai gia n\u00f4 ru\u1ed9t th\u1ecbt l\u00e0 D\u00e3 T\u01b0\u1ee3ng v\u00e0 Y\u1ebft Ki\u00eau. Hai ng\u01b0\u1eddi n\u00e0y can: 51","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM - L\u00e0m k\u1ebf \u1ea5y tuy \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00fa qu\u00fd m\u1ed9t th\u1eddi, nh\u01b0ng \u0111\u1ec3 l\u1ea1i ti\u1ebfng x\u1ea5u ng\u00e0n n\u0103m. Nay \u0111\u1ea1i v\u01b0\u01a1ng h\u00e1 ch\u1eb3ng \u0111\u1ee7 ph\u00fa qu\u00fd hay sao? Ch\u00fang t\u00f4i th\u1ec1 ch\u1ebft l\u00e0m gia n\u00f4, ch\u1ee9 kh\u00f4ng mu\u1ed1n l\u00e0m quan m\u00e0 kh\u00f4ng c\u00f3 trung hi\u1ebfu. Ch\u1ec9 xin l\u1ea5y ng\u01b0\u1eddi l\u00e0m th\u1ecbt d\u00ea l\u00e0 Duy\u1ec7t l\u00e0m th\u1ea7y m\u00e0 th\u00f4i. A! K\u1ebb gia n\u00f4 c\u00f2n n\u00f3i \u0111\u01b0\u1ee3c l\u1eddi trung hi\u1ebfu nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o? Duy\u1ec7t l\u00e0 k\u1ebb ch\u1ec9 b\u00e1n th\u1ecbt d\u00ea theo S\u1edf Chi\u00eau V\u01b0\u01a1ng ch\u1ea1y lo\u1ea1n ra n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i. Khi V\u01b0\u01a1ng quay v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc ban th\u01b0\u1edfng cho Duy\u1ec7t th\u00ec Duy\u1ec7t kh\u1eb3ng kh\u00e1i n\u00f3i: \u201c- Nh\u00e0 vua m\u1ea5t n\u01b0\u1edbc, t\u00f4i kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1ebft d\u00ea, nay vua v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc, t\u00f4i l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c l\u00e0m ngh\u1ec1 gi\u1ebft d\u00ea. T\u01b0\u1edbc l\u1ed9c nh\u01b0 th\u1ebf l\u00e0 \u0111\u1ee7, c\u00f2n mong \u0111\u01b0\u1ee3c vua ban th\u01b0\u1edfng g\u00ec n\u1eefa?\u201d. C\u00e2u n\u00f3i c\u1ee7a hai gia n\u00f4 trung th\u00e0nh \u0111\u00e3 khi\u1ebfn Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n c\u1ea3m \u0111\u1ed9ng \u0111\u1ebfn \u1ee9a n\u01b0\u1edbc m\u1eaft. M\u1ed9t l\u1ea7n kh\u00e1c \u00f4ng l\u1ea1i h\u1ecfi con trai m\u00ecnh l\u00e0 H\u01b0ng V\u0169 V\u01b0\u01a1ng Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Hi\u1ec3n: - X\u01b0a nay ai c\u0169ng mu\u1ed1n c\u00f3 thi\u00ean h\u1ea1 \u0111\u1ec3 truy\u1ec1n cho con ch\u00e1u. Con ngh\u0129 sao v\u1ec1 vi\u1ec7c n\u00e0y? H\u01b0ng V\u0169 V\u01b0\u01a1ng c\u00fai \u0111\u1ea7u: - Vi\u1ec7c \u0111\u00f3, d\u1eabu \u0111\u1ed1i v\u1edbi ng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c h\u1ecd c\u0169ng kh\u00f4ng n\u00ean l\u00e0m hu\u1ed1ng chi \u0111\u1ed1i v\u1edbi ng\u01b0\u1eddi c\u00f9ng m\u1ed9t h\u1ecd. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n cho l\u00e0 ph\u1ea3i. Nh\u01b0ng ng\u01b0\u1eddi con th\u1ee9 ba l\u00e0 H\u01b0ng Nh\u01b0\u1ee3ng V\u01b0\u1ee3ng Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c T\u1ea3ng l\u1ea1i c\u00f3 \u00fd kh\u00e1c: - Ng\u00e0y x\u01b0a, T\u1ed1ng Th\u00e1i T\u1ed5 v\u1ed1n ch\u1ec9 l\u00e0 m\u1ed9t l\u00e3o n\u00f4ng l\u00e0m ru\u1ed9ng, v\u1eady m\u00e0 c\u00f3 th\u1ec3 th\u1eeba c\u01a1 d\u1ea5y v\u1eadn, chi\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ee3c ng\u00f4i b\u00e1o \u0111\u1ec3 truy\u1ec1n cho con ch\u00e1u. Hu\u1ed1ng chi\u2026 T\u1ea3ng ch\u01b0a n\u00f3i h\u1ebft c\u00e2u th\u00ec \u00f4ng \u0111\u00e3 tu\u1ed1t g\u01b0\u01a1m ra, h\u00e9t: - Ta t\u1eebng nghe, K\u1ef7 T\u00edn \u0111em m\u00ecnh ch\u1ebft thay, c\u1ee9u tho\u00e1t cho Cao \u0110\u1ebf. Do Vu gi\u01a1 l\u01b0ng ch\u1ecbu gi\u00e1o che ch\u1edf cho Chi\u00eau V\u01b0\u01a1ng. D\u1ef1 Nh\u01b0\u1ee3ng nu\u1ed1t than b\u00e1o th\u00f9 cho ch\u1ee7. Th\u00e2n Kho\u00e1i ch\u1eb7t tay c\u1ee9u n\u1ea1n cho n\u01b0\u1edbc. Nay n\u01b0\u1edbc \u0111ang \u0111\u1ee9ng tr\u01b0\u1edbc n\u1ea1n ngo\u1ea1i x\u00e2m, ng\u01b0\u01a1i l\u1ea1i manh t\u00e2m nh\u01b0 v\u1eady sao? Lo\u1ea1n th\u1ea7n \u0111\u1ec1u do t\u1eb7c t\u1eed g\u00e2y ra. Ch\u00e9m! Tr\u01b0\u1edbc c\u01a1n gi\u1eadn d\u1eef c\u1ee7a \u00f4ng, H\u01b0ng V\u0169 V\u01b0\u01a1ng hay tin v\u1ed9i ch\u1ea1y \u0111\u1ebfn xin cha tha t\u1ed9i ch\u1ebft cho em, b\u1eb1ng kh\u00f4ng m\u00ecnh xin ch\u1ecbu t\u1ed9i thay. \u00d4ng ngu\u00f4i gi\u1eadn, n\u00f3i v\u1edbi c\u00e1c con: 52","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM - Sau n\u00e0y khi ta ch\u1ebft, ph\u1ea3i \u0111\u1ee3i l\u00fac \u0111\u1eady quan t\u00e0i r\u1ed3i m\u1edbi cho T\u1ea3ng v\u00e0o vi\u1ebfng! \u0110i\u1ec1u n\u00e0y cho th\u1ea5y, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u00e3 bi\u1ebft d\u1eb9p th\u00f9 ri\u00eang v\u00ec l\u1ee3i \u00edch chung c\u1ee7a T\u1ed5 qu\u1ed1c. Gi\u1eefa l\u00fac k\u1ebb th\u00f9 ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc chu\u1ea9n b\u1ecb x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c n\u01b0\u1edbc ta, \u00f4ng c\u00f3 th\u1ec3 l\u1ee3i d\u1ee5ng c\u01a1 h\u1ed9i n\u00e0y \u0111\u1ec3 d\u1ea5y qu\u00e2n ch\u1ed1ng l\u1ea1i tri\u1ec1u Tr\u1ea7n theo l\u1eddi tr\u0103n tr\u1ed1i c\u1ee7a cha, nh\u01b0ng \u00f4ng \u0111\u00e3 kh\u00f4ng th\u1ef1c hi\u1ec7n. * ** \u201cKh\u00f4ng m\u1ed9t d\u00f2ng su\u1ed1i, m\u1ed9t con s\u00f4ng n\u00e0o kh\u00f4ng tr\u00e0n \u0111\u1ea7y n\u01b0\u1edbc m\u1eaft. Kh\u00f4ng m\u1ed9t ng\u1ecdn n\u00fai, m\u1ed9t c\u00e1nh \u0111\u1ed3ng n\u00e0o kh\u00f4ng b\u1ecb qu\u00e2n gi\u1eb7c gi\u00e0y x\u00e9o!\u201d. Nh\u1eefng ti\u1ebfng than kh\u00f3c kinh ho\u00e0ng khi v\u00f3 ng\u1ef1a chinh chi\u1ebfn c\u1ee7a qu\u00e2n \u0111\u1ed9i Th\u00e0nh C\u00e1t T\u01b0 H\u00e3n (T\u00ea-mu-jin) ph\u00f3ng qua. Nh\u1eefng d\u00e2n t\u1ed9c t\u1eeb \u00c2u sang \u00c1 ph\u1ea3i c\u00fai \u0111\u1ea7u l\u00e0m n\u00f4 l\u1ec7 khi qu\u00e2n vi\u1ec5n chinh M\u00f4ng C\u1ed5 b\u00e1ch chi\u1ebfn b\u00e1ch th\u1eafng ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh. Lo\u00e0i ng\u01b0\u1eddi \u0111ang s\u1ed1ng trong ti\u1ebfng g\u01b0\u01a1m khua, ng\u1ef1a h\u00ed v\u00e0 ng\u1eadp tr\u00e0n n\u01b0\u1edbc m\u1eaft. V\u1edbi kh\u00ed th\u1ebf kh\u1ee7ng khi\u1ebfp \u0111\u00f3, qu\u00e2n M\u00f4ng C\u1ed5 ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh n\u01b0\u1edbc \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t ta. C\u1ea3 n\u01b0\u1edbc s\u1eafm s\u1eeda v\u0169 kh\u00ed s\u1eb5n s\u00e0ng chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u00e0 vua tin t\u01b0\u1edfng giao cho tr\u1ecdng tr\u00e1ch \u0111em qu\u00e2n th\u1ee7y b\u1ed9 tr\u1ea5n gi\u1eef v\u00f9ng bi\u00ean gi\u1edbi. Cu\u1ed9c \u0111\u1ecd s\u1ee9c l\u1ea7n \u0111\u1ea7u ti\u00ean di\u1ec5n ra v\u00e0o n\u0103m 1258. D\u01b0\u1edbi quy\u1ec1n ch\u1ec9 huy c\u1ee7a t\u01b0\u1edbng Ng\u1ed9t L\u01b0\u01a1ng H\u1ee3p Thai (U-ri-ang- kha-\u0111ai), h\u01a1n 3 v\u1ea1n qu\u00e2n M\u00f4ng C\u1ed5 nh\u01b0 th\u00e1c l\u0169 tr\u00e0n xu\u1ed1ng n\u01b0\u1edbc ta. D\u00f9 b\u1ecb v\u1ecb t\u01b0\u1edbng tr\u1ebb Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n ch\u1eb7n \u0111\u00e1nh ngay t\u1eeb \u0111\u1ea7u, nh\u01b0ng binh l\u1ef1c h\u00f9ng h\u1eadu c\u1ee7a ch\u00fang c\u0169ng \u0111\u1ee7 s\u1ee9c \u0111\u1ec3 ti\u1ebfn \u0111\u1ebfn B\u00ecnh L\u1ec7 Nguy\u00ean (V\u0129nh Ph\u00fa). Kh\u00f4ng m\u1ed9t ch\u00fat nao n\u00fang, qu\u00e2n ta d\u00e0n binh b\u1ed1 tr\u1eadn \u0111\u1ec3 ch\u1eb7n gi\u1eb7c b\u00ean b\u1edd s\u00f4ng C\u00e0 L\u1ed3. Vua Tr\u1ea7n Th\u00e1i T\u00f4ng th\u00e2n chinh \u0111\u1ed1c qu\u00e2n, \u00f4ng \u0111\u00e3 l\u00e0m \u0111\u00fang \u0111i\u1ec1u m\u00e0 binh th\u01b0 \u0111\u00e3 d\u1ea1y: \u201cB\u00e0y tr\u1eadn s\u00e1t n\u01b0\u1edbc, ch\u1edd \u0111\u1ecbch sang s\u00f4ng n\u1eeda ch\u1eebng m\u00e0 \u0111\u00e1nh\u201d. \u0110\u00e2y c\u0169ng l\u00e0 chi\u1ebfn thu\u1eadt m\u00e0 danh 53","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM t\u01b0\u1edbng L\u00fd Th\u01b0\u1eddng Ki\u1ec7t \u0111\u00e3 th\u1ef1c hi\u1ec7n th\u00e0nh c\u00f4ng khi ng\u0103n qu\u00e2n T\u1ed1ng \u1edf s\u00f4ng Nh\u01b0 Nguy\u1ec7t n\u0103m 1077. C\u00f3 kh\u00e1c ch\u0103ng l\u00e0 \u1edf b\u00ean b\u1edd n\u00e0y, L\u00fd Th\u01b0\u1eddng Ki\u1ec7t t\u1ed5 ch\u1ee9c ph\u00f2ng ng\u1ef1 b\u1eb1ng ba tr\u0103m chi\u1ebfn thuy\u1ec1n s\u1eb5n s\u00e0ng h\u1ed7 tr\u1ee3 cho b\u1ed9 binh. C\u00f2n vua t\u00f4i nh\u00e0 Tr\u1ea7n l\u1ea1i gi\u1ea5u thuy\u1ec1n \u1edf b\u1ebfn L\u00e3nh M\u1ef9 - \u0111\u1ec3 ph\u00f2ng khi tr\u1eadn tuy\u1ebfn b\u1ecb gi\u1eb7c ch\u1ecdc th\u1ee7ng th\u00ec c\u00f3 thuy\u1ec1n \u0111\u1ec3 r\u00fat lui. Qu\u1ea3 th\u1eadt, gi\u1eb7c M\u00f4ng C\u1ed5 \u0111\u00e3 v\u01b0\u1ee3t qua tuy\u1ebfn ph\u00f2ng ng\u1ef1 c\u1ee7a ta, tr\u00e0n qua s\u00f4ng. Vua Tr\u1ea7n d\u1ef1 \u0111\u1ecbnh ph\u00e1i qu\u00e2n \u0111\u1ed9i c\u1ee7a Th\u0103ng Long l\u00ean ngh\u00eanh chi\u1ebfn, nh\u01b0ng t\u01b0\u1edbng L\u00ea Ph\u1ee5 Tr\u1ea7n k\u1ecbp th\u1eddi can: \u201c- N\u1ebfu b\u1ec7 h\u1ea1 l\u00e0m nh\u01b0 v\u1eady, n\u00e0o kh\u00e1c g\u00ec ng\u01b0\u1eddi d\u1ed1c h\u1ebft ti\u1ec1n trong t\u00fai \u0111\u1ec3 \u0111\u1eb7t v\u00e0o canh b\u1ea1c cu\u1ed1i c\u00f9ng? H\u1ea1 th\u1ea7n ngh\u0129 r\u1eb1ng, b\u1ec7 h\u1ea1 n\u00ean cho qu\u00e2n l\u00e1nh \u0111i, kh\u00f4ng n\u00ean khinh th\u01b0\u1eddng gi\u1eb7c\u201d. Vua Tr\u1ea7n nghe theo \u00fd ki\u1ebfn n\u00e0y, k\u00e9o qu\u00e2n v\u1ec1 Th\u0103ng Long, sau \u0111\u00f3 r\u00fat kh\u1ecfi Th\u0103ng Long \u0111\u1ec3 v\u1ec1 tr\u1ea5n gi\u1eef v\u00f9ng Thi\u00ean M\u1ea1c (H\u1ea3i D\u01b0\u01a1ng). \u0110\u1ecba th\u1ebf n\u00e0y cho ph\u00e9p qu\u00e2n ta ti\u1ebfn b\u1eb1ng \u0111\u01b0\u1eddng th\u1ee7y l\u00ean Th\u0103ng Long \u0111\u1ec3 t\u1eadp k\u00edch v\u00e0o \u0111\u1ed9i h\u00ecnh c\u1ee7a gi\u1eb7c. V\u1eadn m\u1ec7nh T\u1ed5 qu\u1ed1c \u0111ang nguy ng\u1eadp. Nh\u00e0 vua ng\u1ed3i tr\u00ean chi\u1ebfc thuy\u1ec1n con, ch\u00e8o \u0111\u1ebfn thuy\u1ec1n Th\u00e1i \u00fay Nh\u1eadt Hi\u1ec7u - em ru\u1ed9t nh\u00e0 vua - \u0111\u1ec3 h\u1ecfi k\u1ebf s\u00e1ch. Th\u00e1i \u00fay run s\u1ee3 gi\u1eb7c n\u00ean b\u1ed1i r\u1ed1i th\u00f2 ng\u00f3n tay tr\u1ecf xu\u1ed1ng n\u01b0\u1edbc vi\u1ebft v\u00e0o c\u00e1nh l\u00e1i hai ch\u1eef: \u201cNh\u1eadp T\u1ed1ng\u201d - khuy\u00ean nh\u00e0 vua n\u00ean ch\u1ea1y sang nh\u00e0 T\u1ed1ng! L\u1ea1i h\u1ecfi: \u201c- Th\u1ebf qu\u00e2n r\u00fat \u0111\u00e2u h\u1ebft r\u1ed3i?\u201d. Nh\u1eadt Hi\u1ec7u t\u00e2u: \u201c- B\u1ea9m! Th\u1ea7n c\u00f3 cho g\u1ecdi nh\u01b0ng ch\u00fang n\u00f3 kh\u00f4ng ch\u1ecbu \u0111\u1ebfn!\u201d. Nh\u00e0 vua ngao ng\u00e1n, bu\u1ed3n r\u1ea7u quay thuy\u1ec1n sang h\u1ecfi Th\u00e1i s\u01b0 Tr\u1ea7n Th\u1ee7 \u0110\u1ed9. L\u00fac n\u00e0y, Th\u00e1i s\u01b0 tin \u1edf t\u00e0i c\u1ea7m qu\u00e2n c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n, tin \u1edf s\u1ef1 \u0111o\u00e0n k\u1ebft m\u1ed9t l\u00f2ng c\u1ee7a qu\u00e2n d\u00e2n n\u00ean tuy\u00ean b\u1ed1 \u0111anh th\u00e9p: \u201c- \u0110\u1ea7u t\u00f4i ch\u01b0a r\u01a1i xu\u1ed1ng \u0111\u1ea5t, xin b\u1ec7 h\u1ea1 \u0111\u1eebng lo\u201d. C\u00e2u n\u00f3i \u0111\u1ea7y kh\u00ed ph\u00e1ch n\u00e0y c\u00f2n ch\u00f3i l\u1ecdi ng\u00e0n n\u0103m trong s\u1eed s\u00e1ch. Sau khi v\u01b0\u1ee3t s\u00f4ng C\u00e0 L\u1ed3, Ng\u1ed9t L\u01b0\u01a1ng H\u1ee3p Thai hi\u00ean ngang d\u1eabn qu\u00e2n v\u00e0o kinh th\u00e0nh Th\u0103ng Long. Nh\u01b0ng than \u00f4i! Ch\u00fang ch\u1ec9 g\u1eb7p c\u1ea3nh v\u01b0\u1eddn kh\u00f4ng nh\u00e0 tr\u1ed1ng! Do ch\u1ee7 quan th\u1ef1c hi\u1ec7n k\u1ebf ho\u1ea1ch \u0111\u00e1nh nhanh, ti\u1ebfn nhanh n\u00ean ch\u00fang ch\u1ec9 mang \u0111\u1ee7 l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c \u0111\u1ebfn Th\u0103ng Long, d\u1ef1 \u0111\u1ecbnh sau \u0111\u00f3 c\u01b0\u1edbp b\u00f3c t\u1ea1i ch\u1ed7 - \u0111\u00fang nh\u01b0 nguy\u1ec7n v\u1ecdng c\u1ee7a Th\u00e0nh C\u00e1t T\u01b0 H\u00e3n t\u1eebng n\u00f3i v\u1edbi ch\u00fang: \u201c- C\u00e1i kho\u00e1i l\u1ea1c nh\u1ea5t tr\u00ean \u0111\u1eddi l\u00e0 th\u1eafng \u0111\u1ecbch, \u0111u\u1ed5i \u0111\u1ecbch, c\u01b0\u1edbp c\u1ee7a c\u1ea3i c\u1ee7a h\u1ecd, chi\u1ebfm th\u00ea thi\u1ebfp c\u1ee7a h\u1ecd\u201d. Nh\u01b0ng 54","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM b\u00e2y gi\u1edd l\u00e2m v\u00e0o t\u00ecnh th\u1ebf o\u00e1i o\u0103m n\u00e0y, ch\u00fang thi\u1ebfu th\u1ed1n l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c tr\u1ea7m tr\u1ecdng. Kh\u00f4ng c\u00f2n c\u00e1ch n\u00e0o kh\u00e1c, Ng\u1ed9t L\u01b0\u01a1ng H\u1ee3p Thai cho r\u00fat qu\u00e2n ra \u0110\u00f4ng B\u1ed9 \u0110\u1ea7u (b\u1ebfn s\u00f4ng H\u1ed3ng, kho\u1ea3ng ph\u00eda tr\u00ean c\u1ea7u Long Bi\u00ean - H\u00e0 N\u1ed9i). Ch\u1edbp l\u1ea5y th\u1eddi c\u01a1 n\u00e0y, vua t\u00f4i nh\u00e0 Tr\u1ea7n t\u1eadp trung to\u00e0n b\u1ed9 l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng \u0111\u1ebfn t\u1eadp k\u00edch. Ng\u00e0y 29\/1\/1258, vua Tr\u1ea7n Th\u00e1i T\u00f4ng c\u00f9ng c\u00e1c t\u01b0\u1edbng l\u00e3nh nh\u00e0 Tr\u1ea7n \u0111em h\u00e0ng tr\u0103m chi\u1ebfn thuy\u1ec1n ng\u01b0\u1ee3c s\u00f4ng H\u1ed3ng \u0111\u1ec3 ti\u1ebfn v\u1ec1 Th\u0103ng Long. Hai ph\u1ea7n ba qu\u00e2n gi\u1eb7c \u0111\u00e3 b\u1ecb ti\u00eau di\u1ec7t t\u1ea1i \u0110\u00f4ng B\u1ed9 \u0110\u1ea7u. \u0110\u00e1m t\u00e0n qu\u00e2n c\u00f2n l\u1ea1i th\u00e1o ch\u1ea1y v\u1ec1 h\u01b0\u1edbng V\u00e2n Nam. Qu\u00e2n nh\u00e0 Tr\u1ea7n kh\u00f4ng \u0111u\u1ed5i theo. Nh\u01b0ng d\u1ecdc \u0111\u01b0\u1eddng ch\u00fang l\u1ea1i b\u1ecb d\u00e2n binh thu\u1ed9c d\u00e2n t\u1ed9c M\u01b0\u1eddng d\u01b0\u1edbi quy\u1ec1n ch\u1ec9 huy c\u1ee7a H\u00e0 B\u1ed5ng ch\u1eadn \u0111\u00e1nh t\u01a1i b\u1eddi. Ch\u00fang kh\u00f4ng d\u00e1m ch\u1ed1ng c\u1ef1 l\u1ea1i. Do \u0111\u00f3, nh\u00e2n d\u00e2n m\u1edbi g\u1ecdi l\u00e0 \u201cgi\u1eb7c Ph\u1eadt\u201d - m\u1ec9a mai gi\u1eb7c g\u00ec m\u00e0 hi\u1ec1n nh\u01b0\u2026 Ph\u1eadt v\u1eady! S\u01a1 \u0111\u1ed3 cu\u1ed9c kh\u00e1ng chi\u1ebfn Nguy\u00ean M\u00f4ng l\u1ea7n th\u1ee9 nh\u1ea5t (1258) 55","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM Trong tr\u1eadn \u0111\u1ecd s\u1ee9c \u0111\u1ea7u ti\u00ean, gi\u1eb7c M\u00f4ng \u0111\u00e3 b\u1ecb vua t\u00f4i nh\u00e0 Tr\u1ea7n \u0111u\u1ed5i th\u1eb3ng c\u1ed5 ra kh\u1ecfi b\u1edd c\u00f5i. \u0110\u1ea5t n\u01b0\u1edbc l\u1ea1i ca kh\u00fac kh\u1ea3i ho\u00e0n. Vua t\u00f4i nh\u00e0 Tr\u1ea7n l\u1ea1i k\u00e9o nhau tr\u1edf v\u1ec1 Th\u0103ng Long. B\u1ea5y gi\u1edd, vua Tr\u1ea7n Th\u00e1i T\u00f4ng nh\u01b0\u1eddng ng\u00f4i cho con l\u00e0 Tr\u1ea7n Ho\u1ea3ng (t\u1ee9c vua Tr\u1ea7n Th\u00e1nh T\u00f4ng), c\u00f2n m\u00ecnh x\u01b0ng l\u00e0 Th\u00e1i th\u01b0\u1ee3ng ho\u00e0ng \u0111\u1ec3 c\u00f9ng lo vi\u1ec7c n\u01b0\u1edbc. * ** D\u00f9 th\u1ea5t b\u1ea1i n\u1eb7ng n\u1ec1 \u1edf n\u01b0\u1edbc \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t ta, nh\u01b0ng qu\u00e2n M\u00f4ng v\u1eabn \u0111\u1ee7 s\u1ee9c \u0111\u00e1nh b\u1ea1i nh\u00e0 T\u1ed1ng c\u1ee7a Trung Qu\u1ed1c. N\u0103m 1260, H\u1ed1t T\u1ea5t Li\u1ec7t l\u00ean l\u00e0m vua, \u0111\u1ed5i qu\u1ed1c hi\u1ec7u l\u00e0 Nguy\u00ean. Khi\u1ebfp s\u1ee3 tr\u01b0\u1edbc uy l\u1ef1c c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc ta, ch\u00fang ch\u01b0a v\u1ed9i \u0111\u1ed9ng binh x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c m\u00e0 t\u1ea1m th\u1eddi h\u00f2a ho\u00e3n. N\u0103m 1277 vua Tr\u1ea7n Th\u00e1nh T\u00f4ng \u0111em qu\u00e2n \u0111i chinh ph\u1ea1t ng\u01b0\u1eddi Man, ng\u01b0\u1eddi L\u1ea1o \u1edf \u0111\u1ed9ng N\u1eabm B\u00e0 La (thu\u1ed9c v\u00f9ng Qu\u1ea3ng B\u00ecnh) c\u00f3 c\u1ea3 Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i - con th\u1ee9 ba c\u1ee7a vua Tr\u1ea7n Th\u00e1i T\u00f4ng c\u00f9ng \u0111i. Khi s\u1eafp ra qu\u00e2n th\u00ec s\u1ee9 th\u1ea7n nh\u00e0 Nguy\u00ean \u0111\u1ebfn, nh\u00e0 vua cho v\u1eddi Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n v\u00e0o tri\u1ec1u v\u00e0 phong \u00f4ng l\u00e0m ch\u1ee9c T\u01b0 \u0111\u1ed3 \u0111\u1ec3 \u1ee9ng ti\u1ebfp s\u1ee9 gi\u1ea3. V\u1ed1n l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi c\u1ea9n tr\u1ecdng, \u00f4ng c\u00fai \u0111\u1ea7u th\u01b0a: - Vi\u1ec7c \u1ee9ng ti\u1ebfp s\u1ee9 th\u1ea7n, t\u00f4i xin \u0111\u1ea3m nh\u1eadn. C\u00f2n vi\u1ec7c phong ch\u1ee9c T\u01b0 \u0111\u1ed3 t\u00f4i xin t\u1eeb ch\u1ed1i. Nh\u00e0 vua h\u1ecfi t\u1ea1i sao th\u00ec \u00f4ng \u0111\u00e1p: - Nay b\u1ec7 h\u1ea1 \u0111i \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c ph\u01b0\u01a1ng xa c\u00f3 Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng theo h\u1ea7u, l\u1ea1i phong ch\u1ee9c \u0111\u1ec3 t\u00f4i thay c\u00f4ng vi\u1ec7c c\u1ee7a Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng, t\u00f4i e r\u1eb1ng \u0111\u1ed1i v\u1edbi t\u00ecnh ngh\u0129a tr\u00ean d\u01b0\u1edbi c\u00f3 ch\u1ed7 ch\u01b0a \u1ed5n th\u1ecfa. Trong cu\u1ed9c s\u1ed1ng Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n lu\u00f4n c\u00f3 c\u00e1ch x\u1eed th\u1ebf kh\u00e9o l\u00e9o, th\u1eadn tr\u1ecdng nh\u01b0 th\u1ebf v\u00e0 lu\u00f4n \u0111\u1eb7t l\u1ee3i \u00edch chung l\u00ean tr\u00ean quy\u1ec1n l\u1ee3i ri\u00eang c\u1ee7a m\u00ecnh. N\u0103m 1281, vua Tr\u1ea7n Nh\u00e2n T\u00f4ng sai ch\u00fa h\u1ecd l\u00e0 Tr\u1ea7n Di \u00c1i c\u00f9ng c\u00e1c quan L\u00ea M\u1ee5c, L\u00ea Tu\u00e2n sang tri\u1ec1u c\u1ed1ng nh\u00e0 Nguy\u00ean. Ch\u00fang ngang ng\u01b0\u1ee3c phong cho Tr\u1ea7n Di \u00c1i l\u00e0m L\u00e3o h\u1ea7u, M\u1ee5c l\u00e0m H\u00e0n l\u00e2m h\u1ecdc s\u0129, Tu\u00e2n l\u00e0m Th\u01b0\u1ee3ng th\u01b0 r\u1ed3i sai S\u00e0i Thung \u0111em 1.000 qu\u00e2n h\u1ed9 t\u1ed1ng v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc. 56","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM T\u1ef1 cho m\u00ecnh l\u00e0 n\u01b0\u1edbc l\u1edbn, l\u00e0 \u201cthi\u00ean tri\u1ec1u\u201d, Thung ng\u1ea1o m\u1ea1n, v\u00f4 l\u1ec5 c\u1ee9 ph\u00f3ng ng\u1ef1a \u0111i v\u00e0o c\u1eeda D\u01b0\u01a1ng Minh. Qu\u00e2n ta ng\u0103n c\u1ea3n th\u00ec h\u1eafn d\u00f9ng roi ng\u1ef1a qu\u1ea5t h\u1ecd \u0111\u1ebfn t\u00f3e m\u00e1u \u0111\u1ea7u. \u0110\u1ebfn c\u1eeda T\u1eadp Hi\u1ec1n th\u1ea5y gi\u0103ng \u0111\u1ea7y m\u00e0n tr\u01b0\u1edbng, h\u1eafn m\u1edbi ch\u1ecbu xu\u1ed1ng ng\u1ef1a. Vua sai Chi\u00eau Minh V\u01b0\u01a1ng Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i \u0111\u1ebfn ti\u1ebfp, h\u1eafn n\u1eb1m kh\u1ec1nh kh\u00f4ng th\u00e8m d\u1eady. Bi\u1ebft chuy\u1ec7n, H\u01b0ng \u0110\u1ea1o V\u01b0\u01a1ng Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n xin vua \u0111\u1ebfn \u0111\u00f3 \u0111\u1ec3 xem h\u1eafn c\u00f2n gi\u1edf tr\u00f2 g\u00ec n\u1eefa. Tr\u01b0\u1edbc khi \u0111i, \u00f4ng g\u1ecdt t\u00f3c, m\u1eb7c \u00e1o v\u1ea3i. \u0110\u1ebfn n\u01a1i \u00f4ng ung dung \u0111i th\u1eb3ng v\u00e0o trong ph\u00f2ng. Thung b\u1eadt ng\u01b0\u1eddi ng\u1ed3i d\u1eady v\u00ec t\u01b0\u1edfng \u00f4ng l\u00e0 nh\u00e0 s\u01b0 \u0111\u1ebfn t\u1eeb ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc. \u00d4ng \u0111i\u1ec1m \u0111\u1ea1m ng\u1ed3i xu\u1ed1ng pha tr\u00e0, c\u00f9ng \u0111\u00e0m \u0111\u1ea1o v\u1edbi h\u1eafn. Sau m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi h\u1ea7u c\u1ee7a S\u00e0i Thung nh\u1eadn ra \u00f4ng, li\u1ec1n c\u1ea7m m\u0169i t\u00ean nh\u1ecdn ho\u1eaft \u0111\u00e2m v\u00e0o \u0111\u1ea7u \u00f4ng, m\u00e1u ch\u1ea3y ra l\u00eanh l\u00e1ng. Nh\u01b0ng l\u1ea1 thay! M\u1eb7t c\u1ee7a \u00f4ng kh\u00f4ng bi\u1ebfn s\u1eafc, th\u00e1i \u0111\u1ed9 v\u1eabn ung dung, t\u1ef1 t\u1ea1i. Thung ph\u1ea3i kinh ng\u1ea1c. Khi \u00f4ng ra v\u1ec1, Thung ph\u1ea3i ra t\u1eadn c\u1eeda \u0111\u1ec3 ti\u1ec5n. T\u00ecnh h\u00ecnh ng\u00e0y m\u1ed9t c\u0103ng th\u1eb3ng h\u01a1n. Th\u00e1ng 8\/1282, t\u01b0\u1edbng gi\u1eb7c Toa \u0110\u00f4 (Sogatu) \u0111em qu\u00e2n \u0111i \u0111\u00e1nh n\u01b0\u1edbc Chi\u00eam Th\u00e0nh - m\u1ee5c \u0111\u00edch c\u1ee7a cu\u1ed9c ti\u1ebfn qu\u00e2n n\u00e0y l\u00e0 nh\u1eb1m chi\u1ebfm l\u1ea5y v\u1ecb tr\u00ed l\u00e0m b\u00e0n \u0111\u1ea1p t\u1ea5n c\u00f4ng n\u01b0\u1edbc ta t\u1eeb ph\u00eda Nam, ph\u1ed1i h\u1ee3p v\u1edbi \u0111\u1ea1o qu\u00e2n t\u1eeb ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0111\u00e1nh xu\u1ed1ng. K\u1ebf ho\u1ea1ch n\u00e0y kh\u00f4ng th\u00e0nh c\u00f4ng tr\u01b0\u1edbc s\u1ee9c ch\u1ed1ng tr\u1ea3 d\u0169ng c\u1ea3m c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n Chi\u00eam Th\u00e0nh. Cu\u1ed1i c\u00f9ng Toa \u0110\u00f4 \u0111\u00e0nh \u0111\u00f3ng qu\u00e2n \u1edf ph\u00eda n\u01b0\u1edbc n\u00e0y (nay l\u00e0 Qu\u1ea3ng Tr\u1ecb - Th\u1eeba Thi\u00ean) \u0111\u1ec3 uy hi\u1ebfp n\u01b0\u1edbc ta. Tri\u1ec1u Tr\u1ea7n l\u1eadp t\u1ee9c m\u1edf H\u1ed9i ngh\u1ecb B\u00ecnh Than - tri\u1ec7u t\u1eadp c\u1ea3 tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh c\u00f9ng v\u01b0\u01a1ng h\u1ea7u kh\u1eafp n\u01a1i \u0111\u1ec3 b\u00e0n k\u1ebf ho\u1ea1ch c\u1ee9u n\u01b0\u1edbc. Tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng xu\u00f4i thuy\u1ec1n v\u1ec1 B\u00ecnh Than, thuy\u1ec1n c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111ang l\u01b0\u1edbt gi\u00f3 th\u00ec b\u1ea5t ng\u1edd \u00f4ng th\u1ea5y m\u1ed9t thuy\u1ec1n r\u1ed3ng kh\u00e1c \u0111ang ph\u1ea5t ph\u1edbi c\u1edd bay - \u0111\u00f3 l\u00e0 thuy\u1ec1n c\u1ee7a Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i. \u00d4ng c\u1ea7m c\u00e2y g\u1eady gia b\u1ea3o ch\u1ec9 sang thuy\u1ec1n c\u1ee7a Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng v\u00e0 b\u1ea3o l\u00ednh \u0111\u01b0a sang \u0111\u00f3. B\u1ed7ng thuy\u1ec1n c\u1ee7a Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng g\u01b0\u01a1m gi\u00e1o s\u00e1ng l\u00f2e, nh\u01b0 chu\u1ea9n b\u1ecb tham gia chi\u1ebfn tr\u1eadn. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n ch\u01b0a r\u00f5 chuy\u1ec7n g\u00ec th\u00ec con r\u1ec3 l\u00e0 Ph\u1ea1m Ng\u0169 L\u00e3o \u0111\u00e3 b\u1ea9m: - Th\u01b0a Qu\u1ed1c ph\u1ee5! Ng\u01b0\u1eddi c\u1ea7m c\u00e2y g\u1eady qu\u1ed1c b\u1ea3o ch\u1ec9 sang thuy\u1ec1n Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng r\u1ed3i l\u1ea1i gh\u00e9 sang \u0111\u00f3. Con e r\u1eb1ng, m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi l\u1ea1i hi\u1ec3u l\u1ea7m v\u1ec1 m\u1ed1i b\u1ea5t h\u00f2a ng\u00e0y tr\u01b0\u1edbc. 57","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM \u00d4ng tr\u1ea7m ng\u00e2m: - Ta c\u00f3 bao gi\u1edd ngh\u0129 \u0111\u1ebfn chuy\u1ec7n c\u0169 \u0111\u00e2u! N\u00f3i xong, \u00f4ng c\u1ea7m c\u00e2y g\u1eady gia b\u1ea3o - ng\u00e0y x\u01b0a cha \u0111\u00e3 trao \u0111\u1ec3 nh\u1eafc \u0111\u1eebng qu\u00ean m\u1ed1i th\u00f9 - n\u00e9m xu\u1ed1ng d\u00f2ng s\u00f4ng! \u00d4ng ng\u1eeda m\u1eb7t l\u00ean tr\u1eddi n\u00f3i nh\u01b0 than kh\u00f3c: - V\u00ec c\u1eady g\u1eady n\u00e0y m\u00e0 h\u1ed9i v\u1eadn th\u1ed1ng nh\u1ea5t \u00fd ch\u00ed gi\u1ebft gi\u1eb7c c\u00f3 th\u1ec3 b\u1ecb lung lay. Xin cha n\u01a1i ch\u00edn su\u1ed1i hi\u1ec3u cho l\u00f2ng con v\u00e0 h\u1ed9i v\u1eadn giang s\u01a1n l\u00fac n\u00e0y. H\u00e0nh \u0111\u1ed9ng \u0111\u00f3 kh\u00f4ng qua t\u1ea7m m\u1eaft quan s\u00e1t c\u1ee7a Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i, nh\u1edd \u0111\u00f3, Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i hi\u1ec3u h\u01a1n t\u1ea5m l\u00f2ng c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n - ng\u01b0\u1eddi anh con b\u00e1c ru\u1ed9t - \u0111\u1ed1i v\u1edbi v\u1eadn m\u1ec7nh tri\u1ec1u Tr\u1ea7n. Trong H\u1ed9i ngh\u1ecb B\u00ecnh Than, m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u n\u00f4 n\u1ee9c mu\u1ed1n \u0111\u01b0\u1ee3c tham gia gi\u1ebft gi\u1eb7c. Ngay c\u1ea3 Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c To\u1ea3n, m\u1edbi 15 tu\u1ed5i, kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c d\u1ef1 H\u1ed9i ngh\u1ecb \u0111\u00e3 b\u00f3p n\u00e1t tr\u00e1i cam trong tay l\u00fac n\u00e0o kh\u00f4ng hay bi\u1ebft. Trong H\u1ed9i ngh\u1ecb n\u00e0y, vua Tr\u1ea7n \u0111\u00e3 trao cho Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i l\u00e0m Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng Th\u00e1i s\u01b0, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u01b0\u1ee3c phong l\u00e0m Qu\u1ed1c c\u00f4ng ti\u1ebft ch\u1ebf th\u1ed1ng l\u0129nh to\u00e0n b\u1ed9 qu\u00e2n \u0111\u1ed9i. Sau \u0111\u00f3, Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i \u0111\u00e3 sang thuy\u1ec1n c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u1ec3 ng\u1ed3i \u0111\u00e1nh c\u1edd. Bi\u1ebft t\u00ednh ng\u01b0\u1eddi em con \u00f4ng ch\u00fa c\u1ee7a m\u00ecnh l\u01b0\u1eddi t\u1eafm. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u00e3 sai l\u00ednh n\u1ea5u n\u01b0\u1edbc th\u01a1m v\u00e0 t\u1ef1 tay m\u00ecnh c\u1edfi \u00e1o v\u00e0 lau r\u1eeda gi\u00fap. Ngh\u0129a c\u1eed n\u00e0y khi\u1ebfn Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i c\u1ea3m \u0111\u1ed9ng n\u00f3i: - T\u00f4i \u0111\u01b0\u1ee3c Qu\u1ed1c c\u00f4ng t\u1eafm cho th\u00ec qu\u1ea3 l\u00e0 chuy\u1ec7n hi\u1ebfm c\u00f3. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n vui v\u1ebb \u0111\u00e1p: - C\u00f2n t\u00f4i \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1eafm cho Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng th\u00ec c\u0169ng l\u00e0 chuy\u1ec7n hi\u1ebfm c\u00f3 v\u1eady. C\u1ea3 hai c\u00f9ng c\u1ea5t ti\u1ebfng c\u01b0\u1eddi s\u1ea3ng kho\u00e1i. Vi\u1ec7c l\u00e0m n\u00e0y g\u00f3p ph\u1ea7n x\u00f3a tan m\u1ed1i hi\u1ec1m kh\u00edch x\u01b0a nay. T\u01b0\u1edbng s\u0129 nh\u00ecn v\u00e0o \u0111\u00f3 th\u00eam ph\u1ea5n ch\u1ea5n tinh th\u1ea7n v\u00ec s\u1ef1 \u0111o\u00e0n k\u1ebft, th\u00e2n m\u1eadt c\u1ee7a hai v\u1ecb th\u1ed1ng so\u00e1i t\u1ed1i cao. Ngo\u00e0i t\u00e0i c\u1ea7m qu\u00e2n, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n tr\u1edf n\u00ean v\u0129 \u0111\u1ea1i v\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1eddi sau ng\u01b0\u1ee1ng m\u1ed9 nh\u01b0 b\u1eadc th\u00e1nh v\u00ec \u00f4ng \u0111\u1eb7t l\u1ee3i \u00edch c\u1ee7a T\u1ed5 qu\u1ed1c l\u00ean tr\u00ean quy\u1ec1n l\u1ee3i ri\u00eang c\u1ee7a gia \u0111\u00ecnh b\u1eb1ng c\u00e1ch ch\u1ee7 \u0111\u1ed9ng c\u1ee7ng c\u1ed1 kh\u1ed1i \u0111o\u00e0n 58","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM k\u1ebft trong n\u1ed9i b\u1ed9. Sau \u0111\u00f3, \u0111\u1ec3 x\u00e2y d\u1ef1ng kh\u1ed1i \u0111o\u00e0n k\u1ebft trong to\u00e0n qu\u00e2n, to\u00e0n d\u00e2n \u00f4ng \u0111\u00e3 vi\u1ebft H\u1ecbch t\u01b0\u1edbng s\u0129 v\u00e0 Binh th\u01b0 y\u1ebfu l\u01b0\u1ee3c. V\u1edbi b\u00e0i H\u1ecbch n\u1ed5i ti\u1ebfng c\u00f3 th\u1ec3 s\u00e1nh v\u1edbi \u00e1ng thi\u00ean c\u1ed5 h\u00f9ng v\u0103n x\u01b0a nay, \u00f4ng \u0111\u00e3 gi\u00e1o d\u1ee5c cho binh l\u00ednh t\u01b0 t\u01b0\u1edfng kh\u00f4ng s\u1ee3 gi\u1eb7c, ph\u1ea3i bi\u1ebft nh\u1ee5c khi \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc b\u1ecb x\u00e2m l\u0103ng v\u00e0 ph\u1ea3i s\u1eb5n s\u00e0ng \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c c\u1ee9u n\u01b0\u1edbc: \u201cCh\u1eb3ng nh\u1eefng th\u00e1i \u1ea5p c\u1ee7a ta kh\u00f4ng c\u00f2n m\u00e0 b\u1ed5ng l\u1ed9c c\u1ee7a ng\u01b0\u01a1i c\u0169ng v\u1ec1 tay k\u1ebb kh\u00e1c. Ch\u1eb3ng nh\u1eefng gia quy\u1ebfn ta b\u1ecb \u0111u\u1ed5i m\u00e0 v\u1ee3 con c\u00e1c ng\u01b0\u01a1i c\u0169ng b\u1ecb b\u1eaft \u0111i. Ch\u1eb3ng nh\u1eefng th\u00e2n ta ki\u1ebfp n\u00e0y b\u1ecb nh\u1ee5c r\u1ed3i \u0111\u1ebfn tr\u0103m n\u0103m sau, ti\u1ebfng d\u01a1 kh\u00f4n r\u1eeda, t\u00ean x\u1ea5u c\u00f2n l\u01b0u, m\u00e0 \u0111\u1ebfn gia thanh c\u00e1c ng\u01b0\u01a1i kh\u00f4ng kh\u1ecfi mang ti\u1ebfng l\u00e0 t\u01b0\u1edbng b\u1ea1i tr\u1eadn\u201d. \u0110\u01b0\u1ee3c s\u1ef1 k\u00edch th\u00edch c\u1ee7a b\u00e0i h\u1ecbch n\u00e0y, c\u00e1c t\u01b0\u1edbng s\u0129 \u0111\u00e3 x\u00e2m v\u00e0o tay hai ch\u1eef \u201cS\u00e1t Th\u00e1t\u201d - gi\u1ebft gi\u1eb7c Nguy\u00ean. T\u01b0\u01a1ng truy\u1ec1n khi \u00f4ng vi\u1ebft xong b\u00e0i H\u1ecbch n\u00e0y, vua Tr\u1ea7n Nh\u00e2n T\u00f4ng mu\u1ed1n xem ngay. \u00d4ng lo l\u1eafng suy ngh\u0129: \u201c- Ng\u00e0y mai m\u1edbi d\u00e2ng l\u00ean cho nh\u00e0 vua th\u00ec bao gi\u1edd c\u00e1c t\u01b0\u1edbng s\u0129 ngo\u00e0i tr\u1eadn m\u1ea1c m\u1edbi \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ecdc?\u201d. Bi\u1ebft n\u1ed7i lo l\u1eafng c\u1ee7a \u00f4ng, m\u00f4n kh\u00e1ch Tr\u01b0\u01a1ng H\u00e1n Si\u00eau li\u1ec1n th\u01b0a: - B\u1ea9m xin Qu\u1ed1c c\u00f4ng ti\u1ebft ch\u1ebf c\u1ee9 \u0111i ngh\u1ec9 d\u01b0\u1ee1ng s\u1ee9c, s\u1edbm mai c\u00f2n h\u1ed3i cung. Ph\u1ea7n ti\u1ebfp theo xin \u0111\u1ec3 t\u00f4i lo. Tr\u01b0\u01a1ng H\u00e1n Si\u00eau \u0111\u00e3 t\u1eadp h\u1ee3p h\u00e0ng tr\u0103m th\u01b0 sinh c\u1ee7a m\u00ecnh l\u1ea1i. \u00d4ng \u0111\u1ecdc m\u1ed9t \u0111o\u1ea1n v\u0103n cho h\u1ecd vi\u1ebft. L\u00e1t sau, \u00f4ng \u0111\u00e1nh tr\u1ed1ng b\u1ea3o d\u1eebng r\u1ed3i xem b\u00e0i, ch\u1ecdn ra m\u01b0\u1eddi ng\u01b0\u1eddi ch\u1eef \u0111\u1eb9p, n\u00e9t g\u1ea7n gi\u1ed1ng nhau v\u00e0 \u0111\u1ecdc cho h\u1ecd vi\u1ebft m\u01b0\u1eddi b\u1ea3n H\u1ecbch. Khi Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n th\u1ee9c d\u1eady th\u00ec m\u1ecdi vi\u1ec7c \u0111\u00e3 ho\u00e0n t\u1ea5t. Nh\u1edd v\u1eady, khi nh\u00e0 vua \u0111ang \u0111\u1ecdc H\u1ecbch th\u00ec ngo\u00e0i bi\u00ean \u1ea3i c\u00e1c t\u01b0\u1edbng s\u0129 c\u0169ng \u0111ang \u0111\u1ecdc t\u1eebng d\u00f2ng ch\u1eef h\u1eebng h\u1ef1c l\u00f2ng c\u0103m th\u00f9: \u201c- Ta th\u01b0\u1eddng t\u1edbi b\u1eefa qu\u00ean \u0103n, n\u1eeda \u0111\u00eam v\u1ed7 g\u1ed1i, n\u01b0\u1edbc m\u1eaft \u0111\u1ea7m \u0111\u00eca, ru\u1ed9t \u0111au nh\u01b0 c\u1eaft, ch\u1ec9 gi\u1eadn kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c \u0103n th\u1ecbt n\u1eb1m da, nu\u1ed1t gan u\u1ed1ng m\u00e1u qu\u00e2n th\u00f9, tuy tr\u0103m th\u00e2n ta ph\u01a1i ngo\u00e0i n\u1ed9i c\u1ecf, ngh\u00ecn th\u00e2y ta b\u1ecdc trong da ng\u1ef1a, c\u0169ng nguy\u1ec7n xin l\u00e0m\u201d. C\u00f2n v\u1edbi t\u00e1c ph\u1ea9m Binh th\u01b0 y\u1ebfu l\u01b0\u1ee3c, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n c\u00f3 c\u00f4ng \u0111\u1eb7t n\u1ec1n t\u1ea3ng \u0111\u1ea7u ti\u00ean cho to\u00e0n b\u1ed9 qu\u00e1 tr\u00ecnh x\u00e2y d\u1ef1ng h\u1ec7 th\u1ed1ng binh ph\u00e1p ch\u1ed1ng x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c c\u1ee7a d\u00e2n t\u1ed9c ta v\u00e0 l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi t\u1ea1o b\u01b0\u1edbc ngo\u1eb7t quan tr\u1ecdng c\u1ee7a l\u1ecbch s\u1eed khoa h\u1ecdc qu\u00e2n s\u1ef1 n\u01b0\u1edbc nh\u00e0. Cho \u0111\u1ebfn nay, hai t\u00e1c ph\u1ea9m tr\u00ean c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n v\u1eabn c\u00f2n \u00fd ngh\u0129a th\u1eddi s\u1ef1 \u0111\u1ed1i v\u1edbi h\u1eadu th\u1ebf. \u0110\u1ea7u n\u0103m 1285, gi\u1eb7c Nguy\u00ean ti\u1ebfn s\u00e1t \u0111\u1ebfn bi\u00ean gi\u1edbi n\u01b0\u1edbc ta, nh\u00e0 Tr\u1ea7n t\u00ecm c\u00e1ch \u0111\u1ed1i ph\u00f3. N\u1ebfu tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y, H\u1ed9i ngh\u1ecb B\u00ecnh Than t\u1ed5 ch\u1ee9c l\u00e0 59","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM nh\u1eb1m \u0111o\u00e0n k\u1ebft t\u1ea7ng l\u1edbp qu\u00fd t\u1ed9c v\u00e0 c\u00e1c t\u01b0\u1edbng l\u0129nh cao c\u1ea5p th\u00ec nay tri\u1ec1u Tr\u1ea7n l\u1ea1i t\u1ed5 ch\u1ee9c H\u1ed9i ngh\u1ecb Di\u00ean H\u1ed3ng \u0111\u1ec3 m\u1edf r\u1ed9ng kh\u1ed1i \u0111o\u00e0n k\u1ebft trong to\u00e0n d\u00e2n. Tr\u01b0\u1edbc c\u00e2u h\u1ecfi: \u201c- N\u00ean h\u00f2a hay n\u00ean \u0111\u00e1nh?\u201d th\u00ec c\u1ea3m \u0111\u1ed9ng thay c\u00e1c b\u1eadc ph\u1ee5 l\u00e3o t\u00f3c b\u1ea1c tr\u1eafng \u0111\u1ec1u \u0111\u1ed3ng thanh: \u201c- Quy\u1ebft \u0111\u00e1nh!\u201d. V\u1ea1n ng\u01b0\u1eddi nh\u01b0 m\u1ed9t. Ti\u1ebfng vang \u0111\u00e1nh th\u00e9p nh\u01b0 \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1eadt ra t\u1eeb m\u1ed9t c\u1eeda mi\u1ec7ng v\u1eady. To\u00e0n d\u00e2n nh\u1ea5t tr\u00ed ch\u1ea5p h\u00e0nh m\u1ec7nh l\u1ec7nh kh\u00e1ng chi\u1ebfn: \u201cT\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c qu\u1eadn huy\u1ec7n trong n\u01b0\u1edbc, n\u1ebfu c\u00f3 gi\u1eb7c ngo\u00e0i \u0111\u1ebfn, ph\u1ea3i li\u1ec1u ch\u1ebft m\u00e0 \u0111\u00e1nh, n\u1ebfu s\u1ee9c kh\u00f4ng \u0111\u1ecbch n\u1ed5i th\u00ec cho ph\u00e9p l\u1ea9n tr\u00e1nh v\u00e0o r\u1eebng n\u00fai, kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ea7u h\u00e0ng\u201d. M\u1ec7nh l\u1ec7nh n\u00e0y \u0111\u01b0\u1ee3c vi\u1ebft tr\u00ean nh\u1eefng t\u1ea5m b\u1ea3ng l\u1edbn, treo kh\u1eafp m\u1ecdi n\u01a1i. Cu\u1ed1i th\u00e1ng 1\/1285, Tho\u00e1t Hoan c\u1ea5t qu\u00e2n l\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng, ch\u00fang phao tin l\u00e0 m\u01b0\u1ee3n \u0111\u01b0\u1eddng n\u01b0\u1edbc ta \u0111\u1ec3 sang \u0111\u00e1nh n\u01b0\u1edbc Chi\u00eam Th\u00e0nh. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n v\u1edbi c\u01b0\u01a1ng v\u1ecb Ti\u1ebft ch\u1ebf th\u1ed1ng l\u0129nh qu\u00e2n \u0111\u1ed9i ch\u1ec9 huy t\u1ea5t c\u1ea3 20 v\u1ea1n qu\u00e2n, \u00f4ng d\u00e0n binh b\u1ed1 tr\u1eadn \u0111\u1ec3 ch\u1ed1ng l\u1ea1i l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng 50 v\u1ea1n qu\u00e2n c\u1ee7a Tho\u00e1t Hoan. Tr\u00e0n qua v\u00f9ng bi\u00ean \u1ea3i n\u01b0\u1edbc ta, c\u00e1c \u0111\u1ed9i qu\u00e2n c\u1ee7a Ph\u1ea1m Ng\u0169 L\u00e3o \u0111\u00e3 \u0111\u00e1nh tr\u1ea3 quy\u1ebft li\u1ec7t, nh\u01b0ng c\u0169ng kh\u00f4ng ng\u0103n ch\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1eb7c. Ch\u00fang tr\u00e0n xu\u1ed1ng g\u1ea7n N\u1ed9i B\u00e0ng (L\u1ee5c Ng\u1ea1n - H\u00e0 B\u1eafc). Bi\u1ebft Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u00f3ng \u0111\u1ea1i b\u1ea3n doanh t\u1ea1i \u0111\u00e2y, Tho\u00e1t Hoan chi\u00eau d\u1ee5 \u00f4ng \u0111\u1ea7u h\u00e0ng nh\u01b0ng th\u1ea5t b\u1ea1i. Ng\u00e0y 2\/2\/1285, ch\u00fang chia qu\u00e2n l\u00e0m s\u00e1u m\u0169i t\u1ea5n c\u00f4ng v\u00e0o N\u1ed9i B\u00e0ng. V\u1ed1n l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi tinh th\u00f4ng binh ph\u00e1p, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n nh\u1eadn th\u1ea5y v\u1ec1 t\u01b0\u01a1ng quan l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng th\u00ec ta kh\u00f4ng \u0111\u1ee7 s\u1ee9c ch\u1ed1ng ch\u1ecdi v\u1edbi th\u1ebf gi\u1eb7c \u0111ang m\u1ea1nh \u0111ang h\u0103ng. N\u1ebfu quy\u1ebft c\u1ea7m c\u1ef1 th\u00ec ch\u1ec9 ti\u00eau hao sinh l\u1ef1c m\u1ed9t c\u00e1ch v\u00f4 \u00edch n\u00ean h\u1ea1 l\u1ec7nh r\u00fat qu\u00e2n v\u1ec1 V\u1ea1n Ki\u1ebfp. B\u1ea5y gi\u1edd, Y\u1ebft K\u00eau \u0111ang gi\u1eef thuy\u1ec1n t\u1ea1i B\u00e3i T\u00e2n tr\u00ean s\u00f4ng L\u1ee5c Nam, \u00f4ng d\u1ef1 \u0111\u1ecbnh d\u1eabn qu\u00e2n r\u00fat theo \u0111\u01b0\u1eddng n\u00fai nh\u01b0ng D\u00e3 T\u01b0\u1ee3ng n\u00f3i: - B\u1ea9m \u0110\u1ea1i V\u01b0\u01a1ng, Y\u1ebft Ki\u00eau ch\u01b0a th\u1ea5y ng\u00e0i th\u00ec ch\u01b0a d\u1eddi thuy\u1ec1n. Th\u1eadt v\u1eady, Y\u1ebft Ki\u00eau kh\u00f4ng h\u00e8n nh\u00e1t b\u1ecf ch\u1ea1y tr\u01b0\u1edbc. Khi \u0111\u1ebfn B\u00e3i T\u00e2n, \u00f4ng th\u1ea5y ng\u01b0\u1eddi gia n\u00f4 trung th\u00e0nh v\u1eabn \u0111\u1ee9ng \u0111\u1ee3i, b\u1ea5t ch\u1ea5p m\u1ecdi hi\u1ec3m nguy. \u00d4ng c\u1ea3m \u0111\u1ed9ng n\u00f3i: - Chim h\u1ed3ng h\u1ed9c mu\u1ed1n bay cao, t\u1ea5t ph\u1ea3i nh\u1edd s\u00e1u tr\u1ee5 x\u01b0\u01a1ng c\u00e1nh. N\u1ebfu kh\u00f4ng ch\u1ec9 l\u00e0 lo\u1ea1i chim t\u1ea7m th\u01b0\u1eddng th\u00f4i. N\u00f3i xong, \u00f4ng l\u00ean thuy\u1ec1n m\u00e0 \u0111i, gi\u1eb7c \u0111u\u1ed5i theo nh\u01b0ng kh\u00f4ng k\u1ecbp. 60","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM Nghe tin \u0111\u1ea1i binh c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n r\u00fat v\u1ec1 V\u1ea1n Ki\u1ebfp (Ch\u00ed Linh - H\u1ea3i D\u01b0\u01a1ng), vua Tr\u1ea7n Nh\u00e2n T\u00f4ng hoang mang, ch\u00e8o thuy\u1ec1n \u0111\u1ebfn t\u1eadn n\u01a1i cho v\u1eddi \u00f4ng \u0111\u1ebfn v\u00e0 n\u00f3i: - Th\u1ebf gi\u1eb7c h\u00f9ng h\u1ed5 nh\u01b0 v\u1eady, ch\u1ed1ng c\u1ef1 v\u1edbi n\u00f3 th\u00ec mu\u00f4n v\u1ea1n sinh linh b\u1ecb t\u00e0n s\u00e1t hay l\u00e0 tr\u1eabm \u0111\u1ea7u h\u00e0ng \u0111\u1ec3 c\u1ee9u v\u1edbt mu\u00f4n d\u00e2n? \u00d4ng kh\u1eb3ng kh\u00e1i \u0111\u00e1p: - B\u1ec7 h\u1ea1 n\u00f3i c\u00e2u \u1ea5y th\u1eadt l\u00e0 l\u1eddi nh\u00e2n \u0111\u1ee9c, nh\u01b0ng t\u00f4n mi\u1ebfu x\u00e3 t\u1eafc th\u00ec s\u1ebd ra sao? N\u1ebfu b\u1ec7 h\u1ea1 mu\u1ed1n h\u00e0ng th\u00ec xin h\u00e3y ch\u00e9m \u0111\u1ea7u t\u00f4i \u0111i \u0111\u00e3, r\u1ed3i h\u00e3y h\u00e0ng! Nghe c\u00e2u kh\u00ed kh\u00e1i n\u00e0y, nh\u00e0 vua y\u00ean l\u00f2ng cho ch\u1ea5n ch\u1ec9nh \u0111\u1ed9i ng\u0169 \u0111\u1ec3 s\u1eb5n s\u00e0ng gi\u1ebft gi\u1eb7c. Bi\u1ebft Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n t\u1eadp trung binh m\u00e3 h\u00f9ng h\u1eadu \u1edf V\u1ea1n Ki\u1ebfp, Tho\u00e1t Hoan cho r\u1eb1ng \u0111\u00e2y l\u00e0 c\u01a1 h\u1ed9i t\u1ed1t ti\u00eau di\u1ec7t to\u00e0n b\u1ed9 sinh l\u1ef1c c\u1ee7a \u0111\u1ed1i ph\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ec3 k\u1ebft th\u00fac cu\u1ed9c chi\u1ebfn. Do \u0111\u00f3, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh tho\u00e1t kh\u1ecfi v\u00f2ng v\u00e2y n\u00e0y, ch\u1ee9 kh\u00f4ng giao chi\u1ebfn v\u1edbi ch\u00fang. Tuy nhi\u00ean, k\u1ebf ho\u1ea1ch r\u00fat lui c\u1ee7a \u00f4ng l\u00e0 m\u1ed9t chi\u1ebfn thu\u1eadt: tr\u01b0\u1edbc h\u1ebft c\u00e1c \u0111\u1ed9i th\u1ee7y binh \u1edf L\u1ee5c \u0110\u1ea7u quay l\u1ea1i ph\u00eda sau c\u1eaft \u0111\u01b0\u1eddng giao th\u00f4ng c\u1ee7a gi\u1eb7c - \u0111\u1ec3 b\u1ed9 binh r\u00fat lui an to\u00e0n. C\u00f9ng l\u00fac, h\u01a1n m\u1ed9t ng\u00e0n chi\u1ebfn thuy\u1ec1n c\u1ee7a vua Tr\u1ea7n \u1edf Th\u0103ng Long s\u1eb5n s\u00e0ng \u1ee9ng c\u1ee9u khi c\u00f3 l\u1ec7nh. Ng\u00e0y 11\/2\/1285, gi\u1eb7c t\u1ea5n c\u00f4ng V\u1ea1n Ki\u1ebfp t\u1eeb nhi\u1ec1u ph\u00eda. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n ch\u1ee7 \u0111\u1ed9ng ch\u1ec9 huy \u0111\u00e1nh tr\u1ea3 v\u00e0 cho qu\u00e2n r\u00fat lui d\u1ea7n. Sau ba ng\u00e0y c\u1ea7m c\u1ef1, qu\u00e2n ta xu\u00f4i theo s\u00f4ng \u0110u\u1ed1ng \u0111\u1ec3 v\u1ec1 Th\u0103ng Long. T\u1ea1i \u0111\u00e2y, m\u1ed9t tr\u1eadn tuy\u1ebfn m\u1edbi \u0111\u01b0\u1ee3c x\u00e2y d\u1ef1ng \u1edf ph\u00eda Nam s\u00f4ng H\u1ed3ng -nh\u1eb1m b\u1ea3o v\u1ec7 cho ho\u00e0ng t\u1ed9c, nh\u00e2n d\u00e2n trong kinh th\u00e0nh t\u1ea3n c\u01b0, th\u1ef1c hi\u1ec7n k\u1ebf ho\u1ea1ch \u201cv\u01b0\u1eddn kh\u00f4ng nh\u00e0 tr\u1ed1ng\u201d. Ng\u00e0y 17\/2\/1285, gi\u1eb7c ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh d\u1eef d\u1ed9i. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n cho qu\u00e2n r\u00fat v\u1ec1 v\u00f9ng Thi\u00ean Tr\u01b0\u1eddng (Nam H\u00e0) v\u00e0 d\u1ef1ng ch\u1ed1t ti\u1ec1n ti\u00eau \u1edf Thi\u00ean M\u1ea1c (H\u1ea3i D\u01b0\u01a1ng) \u0111\u1ec3 ng\u0103n ch\u1eb7n b\u01b0\u1edbc ti\u1ebfn c\u1ee7a gi\u1eb7c. Kinh th\u00e0nh Th\u0103ng Long l\u1ecdt v\u00e0o tay gi\u1eb7c. Nh\u01b0ng ch\u00fang th\u1ea5t v\u1ecdng v\u00ec kh\u00f4ng t\u00ecm \u0111\u01b0\u1ee3c g\u00ec \u0111\u1ec3 b\u1ed5 sung cho binh l\u1ef1c c\u1ee7a ch\u00fang. Gi\u1eefa l\u00fac c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc \u0111\u1ee9ng l\u00ean \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c th\u00ec m\u1ed9t s\u1ed1 ho\u00e0ng t\u1ed9c nh\u00e0 Tr\u1ea7n h\u00e8n nh\u00e1t nh\u01b0 Tr\u1ea7n \u00cdch T\u1eafc, Tr\u1ea7n Ki\u1ec7n, Tr\u1ea7n T\u00fa Vi\u00ean\u2026 h\u00e8n h\u1ea1 \u0111\u1ea7u h\u00e0ng gi\u1eb7c \u0111\u1ec3 l\u1ea1i 61","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM ti\u1ebfng x\u1ea5u ng\u00e0n thu. Trong khi \u0111\u00f3, \u0110\u1ed7 Kh\u1eafc Chung t\u00ecnh nguy\u1ec7n v\u00e0o t\u1eadn s\u00e0o huy\u1ec7t c\u1ee7a \u00d4 M\u00e3 Nhi \u0111\u1ec3 \u0111i\u1ec1u tra t\u00ecnh h\u00ecnh gi\u1eb7c. \u00d4ng \u0111\u1ed1i \u0111\u00e1p kh\u00f4n ngoan, gan d\u1ea1 khi\u1ebfn t\u01b0\u1edbng gi\u1eb7c ph\u1ea3i th\u1ed1t l\u00ean: \u201c- N\u01b0\u1edbc Nam c\u00f2n nh\u1eefng con ng\u01b0\u1eddi kh\u00ed ph\u00e1ch nh\u01b0 th\u1ebf th\u00ec ch\u00fang ta ch\u01b0a d\u1ec5 chi\u1ebfm l\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c\u201d. Khi qu\u00e2n ta r\u00fat ch\u1ea1y, gi\u1eb7c kh\u00f4ng b\u1ecf l\u1ee1 c\u01a1 h\u1ed9i \u0111u\u1ed5i theo truy k\u00edch, nh\u01b0ng ch\u00fang v\u1ea5p ph\u1ea3i s\u1ee9c chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u ngoan c\u01b0\u1eddng c\u1ee7a \u0111\u1ea1o qu\u00e2n Tr\u1ea7n B\u00ecnh Tr\u1ecdng. Trong cu\u1ed9c chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u \u1edf Thi\u00ean M\u1ea1c \u0111\u1ec3 b\u1ea3o v\u1ec7 cho qu\u00e2n ta r\u00fat lui an to\u00e0n - Tr\u1ea7n B\u00ecnh Tr\u1ecdng \u0111\u00e3 sa v\u00e0o tay gi\u1eb7c. Bi\u1ebft \u00f4ng l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi ngh\u0129a kh\u00ed, c\u00f3 t\u00e0i n\u00ean Tho\u00e1t Hoan d\u1ee5 h\u00e0ng, nh\u01b0ng tr\u01b0\u1edbc sau \u00f4ng ch\u1ec9 im l\u1eb7ng. Cu\u1ed1i c\u00f9ng, ch\u00fang \u0111em mi\u1ebfng m\u1ed3i danh l\u1ee3i ra \u0111\u1ec3 nh\u1eed \u00f4ng: \u201c- V\u1eady ng\u01b0\u01a1i c\u00f3 mu\u1ed1n l\u00e0m v\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea5t B\u1eafc kh\u00f4ng?\u201d. \u00d4ng \u0111\u00e3 \u0111\u1ea5m v\u00e0o m\u1eb7t ch\u00fang b\u1eb1ng c\u00e2u n\u00f3i anh h\u00f9ng: \u201c- Ta th\u00e0 l\u00e0m qu\u1ef7 n\u01b0\u1edbc Nam c\u00f2n h\u01a1n l\u00e0m v\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea5t B\u1eafc\u201d. Tho\u00e1t Hoan h\u00e8n h\u1ea1 ch\u00e9m \u0111\u1ea7u Tr\u1ea7n B\u00ecnh Tr\u1ecdng. \u0110\u1ec3 c\u1ee9u n\u1ea1n n\u01b0\u1edbc trong c\u01a1n nguy kh\u1ed1n, vua Tr\u1ea7n Nh\u00e2n T\u00f4ng quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh d\u00f9ng ch\u01b0\u1edbc ho\u00e3n binh b\u1eb1ng c\u00e1ch \u0111em c\u00f4ng ch\u00faa An T\u01b0 g\u1ea3 cho Tho\u00e1t Hoan. Tr\u1edf v\u1ec1 Thi\u00ean Tr\u01b0\u1eddng, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u00e3 d\u00e0n binh b\u1ed1 tr\u1eadn \u0111\u1ec3 chu\u1ea9n b\u1ecb cho cu\u1ed9c ph\u1ea3n c\u00f4ng. Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i, Tr\u1ea7n Nh\u1eadt Du\u1eadt \u0111\u01b0\u1ee3c l\u1ec7nh v\u00e0o \u00e1n ng\u1eef Ngh\u1ec7 An. Nguy\u1ec5n Th\u1ebf L\u1ed9c ti\u1ebfp t\u1ee5c ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng \u1edf v\u00f9ng bi\u00ean gi\u1edbi L\u1ea1ng S\u01a1n - Chi L\u0103ng. K\u1ebf s\u00e1ch \u0111\u00e3 c\u1eaft \u0111\u1ee9t m\u1ed1i li\u00ean l\u1ea1c gi\u1eefa Tho\u00e1t Hoan v\u1edbi Toa \u0110\u00f4 \u1edf ph\u00eda Nam v\u00e0 N\u1ea1t N\u1ed1c L\u1ea1t \u0110inh \u1edf ph\u00eda B\u1eafc - khi c\u1ea3 hai \u0111\u1ea1o qu\u00e2n l\u1edbn n\u00e0y \u0111\u1ec1u nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c l\u1ec7nh ph\u1ed1i h\u1ee3p t\u00e1c chi\u1ebfn v\u1edbi Tho\u00e1t Hoan. Sau \u0111\u00f3, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n c\u00f9ng Ph\u1ea1m Ng\u0169 L\u00e3o \u0111em m\u1ed9t ngh\u00ecn chi\u1ebfn thuy\u1ec1n l\u00ean \u0111\u00f3ng \u1edf V\u1ea1n Ki\u1ebfp. Th\u1ebf tr\u1eadn c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n khi\u1ebfn Tho\u00e1t Hoan v\u00f4 c\u00f9ng lo l\u1eafng, h\u1eafn b\u1ecb \u201ctreo l\u01a1 l\u1eedng \u1edf qu\u00e3ng gi\u1eefa\u201d v\u00e0 b\u1ecb c\u00e1c c\u00e1nh qu\u00e2n c\u1ee7a ta c\u00f4 l\u1eadp. \u0110\u1ec3 ph\u00e1 v\u1ee1 th\u1ebf tr\u1eadn n\u00e0y, Tho\u00e1t Hoan cho t\u1eadp trung binh l\u1ef1c \u0111\u00e1nh xu\u1ed1ng Thi\u00ean Tr\u01b0\u1eddng v\u00e0 h\u1ea1 l\u1ec7nh cho Toa \u0110\u00f4 ph\u00e1 chi\u1ebfn thuy\u1ec1n \u0111ang \u00e1n ng\u1eef \u1edf Ngh\u1ec7 An. C\u00e1nh qu\u00e2n c\u1ee7a Tr\u1ea7n Nh\u1eadt Du\u1eadt kh\u00f4ng ch\u1ed1ng ch\u1ecdi n\u1ed5i, gi\u1eb7c tr\u00e0n xu\u1ed1ng Thanh H\u00f3a. Hai c\u00e1nh qu\u00e2n c\u1ee7a gi\u1eb7c c\u00f9ng ph\u1ed1i h\u1ee3p \u0111\u1ec3 t\u1ea5n c\u00f4ng Thi\u00ean Tr\u01b0\u1eddng. C\u0103n c\u1ee9 c\u1ee7a b\u1ed9 ch\u1ec9 huy cu\u1ed9c kh\u00e1ng chi\u1ebfn t\u1ea1i Thi\u00ean Tr\u01b0\u1eddng b\u1ecb \u0111e d\u1ecda nghi\u00eam tr\u1ecdng. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u01b0a qu\u00e2n t\u1eeb V\u1ea1n Ki\u1ebfp v\u1ec1 ph\u00e1 s\u1ee9c t\u1ea5n c\u00f4ng c\u1ee7a gi\u1eb7c. Trong t\u00ecnh h\u00ecnh gi\u1eb7c 62","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM \u0111\u00e3 t\u1ecfa ra chi\u1ebfm \u0111\u00f3ng nh\u01b0 v\u1eady, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u00e3 d\u00f9ng nghi binh \u0111\u1ec3 \u0111\u00e1nh l\u1ea1c h\u01b0\u1edbng c\u1ee7a gi\u1eb7c. V\u00e0o \u0111\u1ea7u th\u00e1ng 3.1285, \u00f4ng \u0111\u01b0a vua Tr\u1ea7n \u0111i thuy\u1ec1n ng\u1ef1 ra Ng\u1ecdc S\u01a1n (M\u00f3ng C\u00e1i - Qu\u1ea3ng Ninh). Nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c tin n\u00e0y, gi\u1eb7c l\u1eadp t\u1ee9c d\u1eabn qu\u00e2n \u0111u\u1ed5i theo. Nh\u01b0ng Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n l\u1ea1i h\u1ed9 gi\u00e1 vua b\u1ecf thuy\u1ec1n \u0111i b\u1ed9 \u0111\u1ebfn Th\u1ee7y Ch\u00fa (Y\u00ean H\u01b0ng). V\u00ec v\u1eady khi gi\u1eb7c \u0111u\u1ed5i k\u1ecbp thuy\u1ec1n ng\u1ef1 th\u00ec \u00f4ng \u0111\u00e3 \u0111\u01b0a vua Tr\u1ea7n ra s\u00f4ng Nam Tri\u1ec7u (Th\u1ee7y Nguy\u00ean - H\u1ea3i Ph\u00f2ng) \u0111\u1ec3 v\u01b0\u1ee3t bi\u1ec3n v\u00e0o Thanh H\u00f3a! Kh\u00f4ng b\u1eaft \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1ed9 ch\u1ec9 huy kh\u00e1ng chi\u1ebfn, Tho\u00e1t Hoan gi\u1eadn d\u1eef \u0111i\u00ean ng\u01b0\u1eddi, v\u1ed9i sai Toa \u0110\u00f4 ti\u1ebfn qu\u00e2n truy k\u00edch. M\u1edbi v\u1eeba \u1edf Ngh\u1ec7 An ra, r\u00f2ng r\u00e3 m\u1ea5y n\u0103m \u0111\u00e1nh qu\u00e2n Chi\u00eam Th\u00e0nh m\u00e0 kh\u00f4ng chi\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ee3c n\u01b0\u1edbc n\u00e0y, r\u1ed3i l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c thi\u1ebfu th\u1ed1n, nay nh\u1eadn l\u1ec7nh ng\u01b0\u1ee3c v\u00e0o Thanh H\u00f3a n\u00ean qu\u00e2n c\u1ee7a Toa \u0110\u00f4 \u0111\u00e2m ra ch\u00e1n n\u1ea3n, m\u1ec7t m\u1ecfi. Nh\u1eadn bi\u1ebft nh\u01b0 v\u1eady, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n h\u1ed9i b\u00e0n v\u1edbi c\u00e1c t\u01b0\u1edbng l\u0129nh \u0111\u1ec3 t\u00ecm c\u00e1ch ph\u1ea3n c\u00f4ng. \u00d4ng nh\u1eadn \u0111\u1ecbnh: - Qu\u00e2n gi\u1eb7c nhi\u1ec1u n\u0103m \u0111i xa, qu\u00e2n nhu ch\u1edf \u0111i v\u1ea1n d\u1eb7m th\u00ec r\u1ea5t m\u1ec7t nh\u1ecdc, ch\u00e1n n\u1ea3n. N\u1ebfu ta ch\u1ee7 \u0111\u1ed9ng \u0111\u00e1nh m\u1ed9t \u0111\u00f2n ph\u1ee7 \u0111\u1ea7u th\u00ec t\u1ea5t ph\u00e1 \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ee9c gi\u1eb7c. B\u1ea5y gi\u1edd, Tho\u00e1t Hoan \u0111ang \u0111\u00f3ng \u0111\u1ea1i binh t\u1ea1i Th\u0103ng Long, Toa \u0110\u00f4 \u0111\u00f3ng t\u1ea1i Thi\u00ean Tr\u01b0\u1eddng. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n v\u1ea1ch ra chi\u1ebfn l\u01b0\u1ee3c l\u00e0 ph\u1ea3i nh\u1ed5 s\u1ea1ch nh\u1eefng doanh tr\u1ea1i c\u1ee7a gi\u1eb7c \u0111ang \u0111\u00f3ng d\u1ecdc kh\u00fac s\u00f4ng H\u1ed3ng, \u0111\u1ec3 sau \u0111\u00f3, \u0111\u00e1nh th\u1eb3ng l\u00ean Th\u0103ng Long. H\u01a1n n\u1eefa th\u1ee7y chi\u1ebfn v\u1ed1n l\u00e0 s\u1edf tr\u01b0\u1eddng c\u1ee7a qu\u00e2n ta, nh\u01b0ng l\u1ea1i l\u00e0 s\u1edf \u0111o\u1ea3n c\u1ee7a gi\u1eb7c. \u0110\u00e2y l\u00e0 nh\u1eadn \u0111\u1ecbnh c\u00f3 t\u1ea7m v\u00f3c chi\u1ebfn l\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ec3 thay \u0111\u1ed5i c\u1ee5c di\u1ec7n c\u1ee7a chi\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng. Th\u00e1ng 5\/1285, Tr\u1ea7n Nh\u1eadt Du\u1eadt d\u1eabn qu\u00e2n ra \u0111\u1ebfn b\u1ebfn H\u00e0m T\u1eed (H\u01b0ng Y\u00ean) th\u00ec g\u1eb7p chi\u1ebfn thuy\u1ec1n c\u1ee7a Toa \u0110\u00f4. \u00d4ng li\u1ec1n ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh m\u1ed9t tr\u1eadn d\u1eef d\u1ed9i. Gi\u1eb7c \u0111\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea7u kh\u00f4ng n\u1ed5i ph\u1ea3i th\u00e1o ch\u1ea1y v\u1ec1 Thi\u00ean Tr\u01b0\u1eddng. Tin th\u1eafng l\u1ee3i n\u00e0y \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1ea5p b\u00e1o cho Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n, \u00f4ng ch\u1ec9 \u0111\u1ea1o: - Qu\u00e2n ta \u0111ang th\u1eafng, kh\u00ed l\u1ef1c \u0111ang h\u0103ng. Gi\u1eb7c m\u1edbi thua t\u1ea5t nao n\u00fang tinh th\u1ea7n. V\u1eady n\u00ean nh\u00e2n ch\u1edbp l\u1ea5y c\u01a1 h\u1ed9i n\u00e0y ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh Tho\u00e1t Hoan \u0111\u1ec3 kh\u00f4i ph\u1ee5c kinh th\u00e0nh. Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i t\u00ecnh nguy\u1ec7n v\u01b0\u1ee3t s\u00f4ng H\u1ed3ng \u0111\u1ec3 nh\u1eadn nhi\u1ec7m v\u1ee5 n\u00e0y. C\u00f9ng l\u00fac, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n ch\u1ec9 huy m\u1ed9t \u0111\u1ea1o qu\u00e2n 63","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM kh\u00e1c v\u00f2ng qua c\u00e1c l\u1ed9 ph\u00eda B\u1eafc \u0111\u1ec3 ti\u1ebfn v\u1ec1 V\u1ea1n Ki\u1ebfp. Kh\u00f4ng nh\u01b0 l\u1ea7n tr\u01b0\u1edbc - h\u1ed3i th\u00e1ng 3\/1285 - l\u1ea7n n\u00e0y \u00f4ng quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh \u0111\u00e1nh \u0111\u1ed3n A L\u1ed7 tr\u00ean b\u1edd s\u00f4ng Lu\u1ed9c - ch\u1ed1t ti\u1ec1n ti\u00eau c\u1ee7a Tho\u00e1t Hoan. \u0110\u00e2y c\u0169ng l\u00e0 tr\u1eadn \u0111\u00e1nh m\u1edf m\u00e0n cho chi\u1ebfn d\u1ecbch t\u1ed5ng ph\u1ea3n c\u00f4ng di\u1ec5n ra v\u00e0o th\u00e1ng 5\/1285. T\u01b0\u1edbng gi\u1eb7c gi\u1eef \u0111\u1ed3n n\u00e0y l\u00e0 L\u01b0u Th\u1ebf Anh \u0111\u00e3 b\u1ecb qu\u00e2n ta \u0111\u00e1nh tan t\u00e1c, h\u1eafn ph\u1ea3i b\u1ecf \u0111\u1ed3n d\u1eabn qu\u00e2n ch\u1ea1y v\u1ec1 Th\u0103ng Long. \u0110\u1ebfn V\u1ea1n Ki\u1ebfp, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n t\u1ed5 ch\u1ee9c tr\u1eadn \u0111\u1ecba mai ph\u1ee5c n\u01a1i \u0111\u00e2y v\u00e0 c\u00e1c n\u01a1i hi\u1ec3m y\u1ebfu kh\u00e1c. Thi\u00ean t\u00e0i qu\u00e2n s\u1ef1 c\u1ee7a \u00f4ng \u0111\u00e3 b\u1ed9c l\u1ed9c r\u00f5 \u1edf chi\u1ebfn thu\u1eadt n\u00e0y. B\u1eb1ng m\u1eabn c\u1ea3m, t\u00e0i n\u0103ng c\u1ee7a danh t\u01b0\u1edbng t\u1eebng tr\u1ea3i tr\u1eadn m\u1ea1c, \u00f4ng ti\u00ean \u0111o\u00e1n t\u1ed5ng ph\u1ea3n c\u00f4ng n\u00e0y ta t\u1ea5t th\u1eafng. Gi\u1eb7c d\u1ee9t kho\u00e1t ph\u1ea3i tho\u00e1t th\u00e2n b\u1eb1ng h\u01b0\u1edbng V\u1ea1n Ki\u1ebfp - th\u00ec l\u00fac \u0111\u00f3, V\u1ea1n Ki\u1ebfp v\u00e0 c\u00e1c n\u01a1i \u0111\u00e3 mai ph\u1ee5c kh\u00f4ng kh\u00e1c g\u00ec s\u1ee3i d\u00e2y th\u00f2ng l\u1ecdng kh\u1ed5ng l\u1ed3 m\u00e0 gi\u1eb7c s\u1ebd \u0111\u01b0a c\u1ed5 v\u00e0o! Cu\u1ed1i th\u00e1ng 5\/1285, Th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i \u0111\u00e3 \u0111\u01b0a c\u00e1c chi\u1ebfn thuy\u1ec1n c\u1ee7a ta \u0111\u1ebfn Ch\u01b0\u01a1ng D\u01b0\u01a1ng (Th\u01b0\u1eddng T\u00edn - H\u00e0 T\u00e2y). C\u00f9ng v\u1edbi c\u00e1c t\u01b0\u1edbng Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c To\u1ea3n, Ph\u1ea1m Ng\u0169 L\u00e3o, \u00f4ng \u0111\u00e3 ch\u1ec9 huy m\u1ed9t tr\u1eadn \u0111\u00e1nh vang d\u1ed9i. Gi\u1eb7c ch\u1ed1ng c\u1ef1 kh\u00f4ng n\u1ed5i ph\u1ea3i b\u1ecf ch\u1ea1y. Th\u1eeba th\u1eafng, qu\u00e2n ta x\u00f4ng l\u00ean ti\u1ebfn \u0111\u1ebfn th\u00e0nh Th\u0103ng Long. Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i cho qu\u00e2n d\u1ef1ng tr\u1ea1i ngay ch\u00e2n th\u00e0nh \u0111\u1ec3 uy hi\u1ebfp. Tho\u00e1t Hoan d\u1eabn qu\u00e2n ra giao chi\u1ebfn th\u00ec b\u1ecb ta \u0111\u00e1nh \u00fap, ph\u1ea3i b\u1ecf th\u00e0nh \u0111\u1ec3 v\u01b0\u1ee3t qua s\u00f4ng H\u1ed3ng. \u0110\u00e2y l\u00e0 gi\u00e2y ph\u00fac h\u00e0o s\u1ea3ng nh\u1ea5t c\u1ee7a cu\u1ed9c kh\u00e1ng chi\u1ebfn ch\u1ed1ng gi\u1eb7c Nguy\u00ean l\u1ea7n th\u1ee9 hai. Binh m\u00e3 c\u1ee7a ta tr\u00f9ng tr\u00f9ng \u0111i\u1ec7p \u0111i\u1ec7p ti\u1ebfn v\u00e0o kinh th\u00e0nh. T\u00f4n mi\u1ebfu x\u00e3 t\u1eafc c\u00f2n \u0111\u00e2y, nh\u01b0ng hoang t\u00e0n \u0111\u1ed5 n\u00e1t. V\u01b0\u01a1ng tri\u1ec1u c\u00f2n \u0111\u00e2y, nh\u01b0ng n\u1ed3ng n\u1eb7c kh\u00f3i s\u00fang. Tr\u1ea7n Quang Kh\u1ea3i m\u1edf ti\u1ec7c khao qu\u00e2n, u\u1ed1ng ch\u00e9n r\u01b0\u1ee3u m\u1eebng chi\u1ebfn th\u1eafng, \u00f4ng ph\u1ea5n ch\u1ea5n \u0111\u1ecdc b\u00e0i th\u01a1 t\u1ee9 tuy\u1ec7t: - \u0110o\u1ea1n s\u00e1o Ch\u01b0\u01a1ng D\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed9 C\u1ea7m H\u1ed3 H\u00e0m T\u1eed quan Th\u00e1i b\u00ecnh nghi n\u1ed7 l\u1ef1c V\u1ea1n c\u1ed5 th\u1eed giang san ngh\u0129a l\u00e0: Ch\u01b0\u01a1ng D\u01b0\u01a1ng c\u01b0\u1edbp gi\u00e1o gi\u1eb7c H\u00e0m T\u1eed b\u1eaft qu\u00e2n th\u00f9 64","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM Th\u00e1i B\u00ecnh n\u00ean g\u1eafng s\u1ee9c Non n\u01b0\u1edbc \u1ea5y ngh\u00ecn thu (Tr\u1ea7n Tr\u1ecdng Kim d\u1ecbch) Tin th\u1eafng tr\u1eadn l\u1eadp t\u1ee9c \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1ea5p b\u00e1o cho vua Tr\u1ea7n v\u00e0 Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n. L\u00fac n\u00e0y, Toa \u0110\u00f4 \u0111ang \u0111\u00f3ng \u1edf Thi\u00ean Tr\u01b0\u1eddng - c\u00e1ch Tho\u00e1t Hoan kho\u1ea3ng 200 d\u1eb7m - n\u00ean ch\u00fang ch\u01b0a hay tin th\u1ea5t tr\u1eadn. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n th\u00e2n chinh \u0111i ti\u00eau di\u1ec7t b\u1ed9 ph\u1eadn c\u00f2n l\u1ea1i c\u1ee7a gi\u1eb7c. Ng\u00e0y 21\/6, Toa \u0110\u00f4 c\u00f9ng \u00d4 M\u00e3 Nhi cho thuy\u1ec1n theo \u0111\u01b0\u1eddng bi\u1ec3n ti\u1ebfn l\u00ean v\u00f9ng Thi\u00ean M\u1ea1c. Ba ng\u00e0y sau, \u0111\u1ea1i binh c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh d\u1eef d\u1ed9i. \u1ede b\u1ebfn \u0110\u1ea1i Mang, t\u01b0\u1edbng gi\u1eb7c Tr\u01b0\u01a1ng Hi\u1ec3n c\u1ea7m c\u1ef1 kh\u00f4ng n\u1ed5i ph\u1ea3i \u0111\u1ea7u h\u00e0ng. T\u1ea1i T\u00e2y K\u1ebft, t\u01b0\u1edbng Toa \u0110\u00f4 b\u1ecb ch\u00e9m \u0111\u1ea7u. Kh\u00f4ng d\u00e1m ch\u1ec9 huy l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng c\u00f2n l\u1ea1i \u0111\u1ec3 ch\u1ed1ng \u0111\u1ed1i, n\u1eeda \u0111\u00eam, \u00d4 M\u00e3 Nhi c\u00f9ng L\u01b0u Khu\u00ea d\u00f9ng thuy\u1ec1n nh\u1eb9 t\u00e1ch ra bi\u1ec3n \u0111\u1ec3 tr\u1ed1n v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc! L\u1ea1i n\u00f3i v\u1ec1 \u0111\u1ea1i qu\u00e2n c\u1ee7a Tho\u00e1t Hoan. Sau khi r\u1eddi kh\u1ecfi Th\u0103ng Long \u0111\u1ec3 th\u00e1o ch\u1ea1y, ch\u00fang l\u1eadp t\u1ee9c b\u1ecb qu\u00e2n ta \u0111u\u1ed5i theo truy k\u00edch. \u0110\u00fang nh\u01b0 nh\u1eadn \u0111\u1ecbnh c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n, gi\u1eb7c r\u00fat ch\u1ea1y v\u1ec1 h\u01b0\u1edbng V\u1ea1n Ki\u1ebfp m\u00e0 qu\u00e2n ta \u0111\u00e3 mai ph\u1ee5c t\u1eeb tr\u01b0\u1edbc. B\u1ecb \u0111\u00e1nh b\u1ea5t ng\u1edd, \u0111\u1ed9i h\u00ecnh c\u1ee7a gi\u1eb7c ho\u00e0n to\u00e0n tan r\u00e3. Nh\u1eefng m\u0169i t\u00ean t\u1ea9m thu\u1ed1c \u0111\u1ed9c c\u1ee7a ta b\u1eafn nh\u01b0 m\u01b0a xu\u1ed1ng \u0111\u1ea7u gi\u1eb7c. Qu\u00e1 khi\u1ebfp s\u1ee3, b\u1ea1i t\u01b0\u1edbng Tho\u00e1t Hoan \u0111\u00e3 ph\u1ea1m m\u1ed9t sai l\u1ea7m nghi\u00eam tr\u1ecdng \u0111\u1ec3 nh\u1ee5c \u0111\u1ebfn thi\u00ean thu \u0111\u00f3 l\u00e0 chui v\u00e0o trong \u1ed1ng \u0111\u1ed3ng, sai l\u00ednh \u0111\u1eb7t tr\u00ean xe ng\u1ef1a \u0111\u1ec3 ph\u00f3ng ch\u1ea1y v\u1ec1 b\u00ean kia bi\u00ean gi\u1edbi. \u0110\u1ea7u th\u00e1ng 7\/1285 \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc ta s\u1ea1ch b\u00f3ng qu\u00e2n th\u00f9. * ** M\u1ed9t \u0111\u1ebf qu\u1ed1c r\u1ed9ng l\u1edbn t\u1eeb b\u1edd Th\u00e1i B\u00ecnh D\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ebfn b\u1edd H\u1eafc H\u1ea3i - chi\u1ebfm to\u00e0n b\u1ed9 n\u01b0\u1edbc Nga, m\u1ed9t s\u1ed1 n\u01b0\u1edbc \u0110\u00f4ng \u00c2u, mi\u1ec1n Trung \u00c1, Ba T\u01b0 v\u00e0 to\u00e0n b\u1ed9 Trung Qu\u1ed1c - \u0111\u1eb7t n\u1eeda th\u1ebf gi\u1edbi d\u01b0\u1edbi \u00e1ch th\u1ed1ng tr\u1ecb v\u1eady m\u00e0 ph\u1ea3i \u0111\u1ea1i b\u1ea1i d\u01b0\u1edbi quy\u1ec1n ch\u1ec9 huy c\u1ee7a Th\u1ed1ng so\u00e1i Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed1i nh\u1ee5c m\u00e0 H\u1ed1t T\u1ea5t Li\u1ec7t (Khu-bi-lai) kh\u00f4ng th\u1ec3 ng\u1edd \u0111\u01b0\u1ee3c. Do \u0111\u00f3, k\u1ebb th\u00f9 quy\u1ebft t\u00e2m r\u1eeda nh\u1ee5c. Ch\u00fang r\u1eadm r\u1ecbch k\u00e9o qu\u00e2n sang n\u01b0\u1edbc ta l\u1ea7n 65","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM S\u01a1 \u0111\u1ed3 cu\u1ed9c kh\u00e1ng chi\u1ebfn Nguy\u00ean M\u00f4ng l\u1ea7n th\u1ee9 2 (1285) 66","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM th\u1ee9 3. So v\u1edbi hai l\u1ea7n tr\u01b0\u1edbc th\u00ec l\u1ea7n n\u00e0y, ch\u00fang t\u0103ng c\u01b0\u1eddng th\u00eam th\u1ee7y binh, th\u00eam m\u1ed9t chi\u1ebfn thuy\u1ec1n v\u1eadn t\u1ea3i l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c. Tr\u01b0\u1edbc l\u00fac xu\u1ea5t tr\u1eadn, binh l\u1ef1c h\u00f9ng h\u1eadu c\u1ee7a \u0111\u1ed9i qu\u00e2n vi\u1ec5n chinh \u0111\u01b0\u1ee3c d\u1eb7n d\u00f2: \u201c- Kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c cho Giao Ch\u1ec9 l\u00e0 m\u1ed9t n\u01b0\u1edbc nh\u1ecf m\u00e0 khinh th\u01b0\u1eddng\u201d. Ba h\u01b0\u1edbng qu\u00e2n c\u1ee7a ch\u00fang l\u00e0 Tho\u00e1t Hoan t\u1eeb L\u1ea1ng S\u01a1n ti\u1ebfn xu\u1ed1ng, \u00c1i L\u1ed7 t\u1eeb V\u00e2n Nam theo s\u00f4ng H\u1ed3ng ti\u1ebfn v\u00e0o, th\u1ee7y qu\u00e2n \u00d4 M\u00e3 Nhi, Ph\u00e0n Ti\u1ebfp v\u1edbi 600 chi\u1ebfn thuy\u1ec1n theo h\u01b0\u1edbng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng ti\u1ebfn xu\u1ed1ng V\u1ea1n Ki\u1ebfp. Ngo\u00e0i ra, c\u00f2n c\u00f3 thuy\u1ec1n v\u1eadn t\u1ea3i l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c do t\u00ean c\u01b0\u1edbp bi\u1ec3n l\u1eebng l\u1eaby Tr\u01b0\u01a1ng V\u0103n H\u1ed5 ch\u1ec9 huy \u0111i theo sau. Nghe tin, 50 v\u1ea1n qu\u00e2n vi\u1ec5n chinh s\u1eafp tr\u00e0n xu\u1ed1ng n\u01b0\u1edbc ta, vua Tr\u1ea7n Nh\u00e2n T\u00f4ng \u0111\u00e3 cho v\u1eddi Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u1ebfn \u0111\u1ec3 h\u1ecfi k\u1ebf s\u00e1ch gi\u1eef n\u01b0\u1edbc. \u00d4ng suy ngh\u0129 m\u1ed9t l\u00fac r\u1ed3i \u0111\u00e1p: - N\u01b0\u1edbc ta x\u01b0a th\u00e1i b\u00ecnh l\u00e2u ng\u00e0y, kh\u00f4ng t\u1eadp luy\u1ec7n chi\u1ebfn tr\u1eadn, n\u00ean l\u1ea7n tr\u01b0\u1edbc ch\u00fang v\u00e0o th\u00ec c\u00f3 k\u1ebb s\u1ee3 h\u00e3i tr\u1ed1n tr\u00e1nh ho\u1eb7c \u0111\u1ea7u h\u00e0ng gi\u1eb7c. May nh\u1edd c\u00f3 uy linh c\u1ee7a t\u1ed5 t\u00f4ng v\u00e0 th\u1ea7n v\u00f5 c\u1ee7a b\u1ec7 h\u1ea1 n\u00ean \u0111\u00e1nh \u0111\u00e2u \u0111\u01b0\u1ee3c n\u00f3, qu\u00e9t s\u1ea1ch b\u1edd c\u00f5i. N\u0103m nay, n\u00f3 l\u1ea1i sang d\u00e2n qu\u00e2n ta \u0111\u00e3 quen chi\u1ebfn tr\u1eadn th\u00ec \u0111\u1ee7 s\u1ee9c ch\u1ed1ng ch\u1ecdi. Trong khi \u0111\u00f3, n\u00f3 h\u00e0nh qu\u00e2n xa x\u00f4i t\u1ea5t m\u1ecfi m\u1ec7t, l\u1ea1i c\u00f2n n\u01a1m n\u1edbp c\u00e1i th\u1ea5t b\u1ea1i c\u1ee7a Toa \u0110\u00f4, L\u00fd H\u1eb1ng, L\u00fd Qu\u00e1n t\u1eed tr\u1eadn th\u00ec kh\u00f4ng c\u00f2n h\u1ed3n ph\u00e1ch \u0111\u00e2u m\u00e0 chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u. Nh\u00e0 vua v\u1eabn ch\u01b0a an t\u00e2m, h\u1ecfi ti\u1ebfp: - C\u00f3 th\u1eadt nh\u01b0 v\u1eady kh\u00f4ng? \u00d4ng m\u1ec9m c\u01b0\u1eddi \u0111\u00e1p: - T\u00e2u b\u1ec7 h\u1ea1, gi\u1eb7c Nguy\u00ean sang \u0111\u00e2y th\u00ec ta \u0111\u00e1nh ch\u00fang nh\u00e0n h\u01a1n l\u1ea7n tr\u01b0\u1edbc. Xin b\u1ec7 h\u1ea1 \u0111\u1eebng lo. Nh\u00e0 vua mu\u1ed1n ch\u1ecdn th\u00eam tr\u00e1ng \u0111inh kh\u1ecfe m\u1ea1nh \u0111\u1ec3 b\u1ed5 sung cho qu\u00e2n \u0111\u1ed9i, nh\u01b0ng Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n kh\u00f4ng \u0111\u1ed3ng \u00fd v\u00ec theo \u00f4ng: \u201cQu\u00e2n qu\u00fd \u1edf tinh nhu\u1ec7, ch\u1ee9 kh\u00f4ng qu\u00fd \u1edf s\u1ed1 nhi\u1ec1u\u201d. Cu\u1ed1i n\u0103m 1287, gi\u1eb7c \u00e0o \u1ea1t ti\u1ebfn v\u00e0o n\u01b0\u1edbc ta. Kh\u00e1c v\u1edbi l\u1ea7n tr\u01b0\u1edbc, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n ch\u1ec9 \u0111\u1ea1o t\u01b0\u1edbng s\u0129 \u0111\u1ed3ng lo\u1ea1t t\u1ea5n c\u00f4ng \u1edf c\u00e1c h\u01b0\u1edbng c\u00f3 gi\u1eb7c, th\u00ec l\u1ea7n n\u00e0y, \u00f4ng ch\u1ee7 tr\u01b0\u01a1ng l\u1ea5y \u0111\u1ecba b\u00e0n s\u00f4ng bi\u1ec3n ph\u00eda \u0111\u00f4ng v\u00e0 \u0111\u00f4ng - b\u1eafc l\u00e0m chi\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng ch\u00ednh ch\u1ed1ng gi\u1eb7c. Ch\u1ee7 tr\u01b0\u01a1ng n\u00e0y ch\u1ee9ng t\u1ecf Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n ch\u1ecdn th\u1ee7y qu\u00e2n c\u1ee7a gi\u1eb7c l\u00e0m \u0111\u1ed1i t\u01b0\u1ee3ng t\u00e1c chi\u1ebfn - \u0111\u00e1nh qu\u00ee \u00fd \u0111\u1ed3 c\u1ee7a H\u1ed1t T\u1ea5t Li\u1ec7t khi t\u0103ng c\u01b0\u1eddng th\u1ee7y binh \u0111\u1ec3 kh\u1eafc ph\u1ee5c \u0111i\u1ec3m y\u1ebfu c\u1ee7a qu\u00e2n Nguy\u00ean. 67","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM Do ch\u1ee7 \u0111\u1ed9ng tr\u01b0\u1edbc n\u00ean khi gi\u1eb7c v\u1eeba l\u00f3 m\u1eb7t sang th\u00ec qu\u00e2n ta \u0111\u00e3 k\u1ecbp th\u1eddi ch\u1eadn \u0111\u00e1nh quy\u1ebft li\u1ec7t, v\u1eeba t\u1ed5 ch\u1ee9c r\u00fat lui \u0111\u1ec3 b\u1ea3o to\u00e0n l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng. V\u00ec v\u1eady, \u0111\u1ebfn ng\u00e0y 2\/1\/1288, Tho\u00e1t Hoan \u0111\u00e3 \u0111\u01b0a qu\u00e2n ti\u1ebfn \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ebfn V\u1ea1n Ki\u1ebfp. C\u00f2n \u1edf v\u00f9ng bi\u1ec3n \u0111\u00f4ng - b\u1eafc chi\u1ebfn thuy\u1ec1n c\u1ee7a \u00d4 M\u00e3 Nhi c\u0169ng \u0111ang hi\u00ean ngang l\u01b0\u1edbt s\u00f3ng \u0111\u1ec3 ti\u1ebfn v\u00e0o v\u00f9ng bi\u1ec3n M\u00f3ng C\u00e1i. C\u00e1ch \u0111\u00f3 10km, t\u1ea1i M\u0169i Ng\u1ecdc, th\u1ee7y qu\u00e2n c\u1ee7a ta \u0111\u00e3 \u0111\u00f3n s\u1eb5n. Tuy nhi\u00ean v\u1edbi m\u1ed9t l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng nh\u1ecf, qu\u00e2n ta kh\u00f4ng ng\u0103n \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u01b0\u1eddng ti\u1ebfn c\u1ee7a gi\u1eb7c. Sau \u0111\u00f3, \u00d4 M\u00e3 Nhi ti\u1ebfp t\u1ee5c xua qu\u00e2n v\u00e0o v\u00f9ng An Bang (Qu\u1ea3ng Y\u00ean). L\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng th\u1ee7y qu\u00e2n l\u1edbn d\u01b0\u1edbi quy\u1ec1n ch\u1ec9 huy c\u1ee7a Tr\u1ea7n Kh\u00e1nh D\u01b0 x\u00f4ng ra giao chi\u1ebfn nh\u01b0ng \u0111\u00e1nh kh\u00f4ng n\u1ed5i ph\u1ea3i r\u00fat ch\u1ea1y. Tr\u1ea7n Kh\u00e1nh D\u01b0 \u0111\u00e3 d\u1ef1 \u0111o\u00e1n \u0111\u00fang l\u00e0 thuy\u1ec1n chi\u1ebfn c\u1ee7a gi\u1eb7c \u0111i qua t\u1ea5t thuy\u1ec1n l\u01b0\u01a1ng s\u1ebd theo sau. V\u00ec v\u1eady \u00f4ng thu th\u1eadp l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng d\u00e0n tr\u1eadn ph\u1ee5c k\u00edch, quy\u1ebft \u0111\u00e1nh \u0111o\u00e0n thuy\u1ec1n l\u01b0\u01a1ng c\u1ee7a gi\u1eb7c \u0111\u1ec3 chu\u1ed9c t\u1ed9i. Th\u00e1ng 1\/1288, \u0111o\u00e0n thuy\u1ec1n n\u00e0y ti\u1ebfn v\u00e0o v\u00f9ng bi\u1ec3n H\u1ea1 Long, l\u1ecdt v\u00e0o tr\u1eadn \u0111\u1ecba qu\u00e2n ta \u0111\u00e3 mai ph\u1ee5c. Th\u1ee7y qu\u00e2n ta \u0111\u1ed3ng lo\u1ea1t t\u1ea5n c\u00f4ng \u1edf V\u00e2n \u0110\u1ed3n (C\u1eeda L\u1ee5c - Qu\u1ea3ng Ninh). Tr\u01b0\u01a1ng V\u0103n H\u1ed5 ho\u1ea3ng h\u1ed1t \u0111\u01b0a thuy\u1ec1n v\u1ec1 h\u01b0\u1edbng \u0111\u1ea5t li\u1ec1n, nh\u01b0ng \u0111\u1ebfn L\u1ee5c Th\u1ee7y (C\u1eeda L\u1ee5c) th\u00ec l\u1ea1i b\u1ecb b\u1ed9 binh ta ch\u1eadn \u0111\u00e1nh. V\u1edbi tr\u1eadn n\u00e0y, Tr\u01b0\u01a1ng V\u0103n H\u1ed5 khi\u1ebfp \u0111\u1ea3m tr\u00e8o l\u00ean chi\u1ebfc thuy\u1ec1n nh\u1ecf ch\u1ea1y tr\u1ed1n v\u1ec1 H\u1ea3i Nam! Qu\u00e2n ta thu \u0111\u01b0\u1ee3c v\u00f4 s\u1ed1 chi\u1ebfn l\u1ee3i ph\u1ea9m, l\u00e0m ph\u00e1 s\u1ea3n k\u1ebf ho\u1ea1ch ti\u1ebfp t\u1ebf l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c c\u1ee7a qu\u00e2n Nguy\u00ean. Trong khi \u0111\u00f3 \u0111\u1ea1i qu\u00e2n b\u1ed9 c\u1ee7a gi\u1eb7c \u0111\u00e3 \u0111\u1ebfn V\u1ea1n Ki\u1ebfp. Tho\u00e1t Hoan x\u00e2y d\u1ef1ng n\u01a1i \u0111\u00e2y th\u00e0nh m\u1ed9t c\u0103n c\u1ee9 qu\u00e2n s\u1ef1 v\u1eefng ch\u1eafc, r\u1ed3i ti\u1ebfn qu\u00e2n v\u1ec1 Th\u0103ng Long. Qu\u00e2n ta t\u1ea1m th\u1eddi r\u1eddi kh\u1ecfi kinh th\u00e0nh, sau khi th\u1ef1c hi\u1ec7n k\u1ebf s\u00e1ch \u201cv\u01b0\u1eddn kh\u00f4ng nh\u00e0 tr\u1ed1ng\u201d. Do \u0111\u00f3, gi\u1eb7c v\u00e0o Th\u0103ng Long kh\u00f4ng c\u01b0\u1edbp b\u00f3c \u0111\u01b0\u1ee3c g\u00ec \u0111\u00e1ng k\u1ec3. Ch\u00fang \u0111i\u00ean ti\u1ebft \u0111\u1ed1t ph\u00e1 ch\u00f9a chi\u1ec1n, \u0111\u00e0o b\u1edbi l\u0103ng m\u1ed9 nh\u00e0 Tr\u1ea7n, gi\u1ebft ng\u01b0\u1eddi gi\u00e0 tr\u1ebb con, t\u00e0n ph\u00e1 s\u1ea3n nghi\u1ec7p tr\u0103m h\u1ecd, kh\u00f4ng c\u00f3 t\u1ed9i \u00e1c n\u00e0o m\u00e0 ch\u00fang kh\u00f4ng nh\u00fang tay v\u00e0o. \u00d4 M\u00e3 Nhi \u0111\u00e3 b\u1eafn tin \u0111e d\u1ecda vua Tr\u1ea7n: - Ng\u01b0\u01a1i ch\u1ea1y l\u00ean tr\u1eddi ta theo l\u00ean tr\u1eddi, ng\u01b0\u01a1i ch\u1ea1y xu\u1ed1ng \u0111\u1ea5t ta theo xu\u1ed1ng \u0111\u1ea5t, ng\u01b0\u01a1i tr\u1ed1n l\u00ean n\u00fai ta theo l\u00ean n\u00fai, ng\u01b0\u01a1i l\u1eb7n xu\u1ed1ng n\u01b0\u1edbc ta theo xu\u1ed1ng n\u01b0\u1edbc. Su\u1ed1t g\u1ea7n hai th\u00e1ng \u0111\u00f3ng \u1edf Th\u0103ng Long, m\u1ea5y ch\u1ee5c v\u1ea1n qu\u00e2n Nguy\u00ean l\u00e2m v\u00e0o c\u1ea3nh thi\u1ebfu l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c. C\u1ee9 ngh\u0129 thuy\u1ec1n l\u01b0\u01a1ng c\u1ee7a Tr\u01b0\u01a1ng V\u0103n 68","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM H\u1ed5 \u0111ang tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng ti\u1ebfn v\u00e0o n\u01b0\u1edbc ta, n\u00ean ng\u00e0y 10\/2\/1288 \u00d4 M\u00e3 Nhi \u0111\u01b0\u1ee3c l\u1ec7nh \u0111em th\u1ee7y qu\u00e2n \u0111i \u0111\u00f3n. Khi ch\u00fang \u0111\u1ebfn c\u1eeda \u0110\u1ea1i B\u00e0ng (H\u1ea3i Ph\u00f2ng) th\u00ec b\u1ecb qu\u00e2n ta ch\u1eadn \u0111\u00e1nh. H\u01a1n 300 chi\u1ebfn thuy\u1ec1n b\u1ecb thi\u1ec7t h\u1ea1i n\u1eb7ng. D\u00f9 v\u1eady, \u00d4 M\u00e3 Nhi c\u0169ng quy\u1ebft ph\u00e1 v\u00f2ng v\u00e2y \u0111\u1ec3 \u0111i t\u00ecm \u0111o\u00e0n thuy\u1ec1n l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c. \u0110\u1ebfn An Bang th\u00ec h\u1eafn m\u1edbi bi\u1ebft tin thuy\u1ec1n l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c \u0111\u00e3 b\u1ecb \u0111\u00e1nh v\u00e0 Tr\u01b0\u01a1ng V\u0103n H\u1ed5 \u0111\u00e3 c\u00fat v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc t\u1ef1 bao gi\u1edd! Qu\u00e1 th\u1ea5t v\u1ecdng, \u00d4 M\u00e3 Nhi theo \u0111\u01b0\u1eddng s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng tr\u1edf v\u1ec1 V\u1ea1n Ki\u1ebfp. Nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c tin n\u00e0y, Tho\u00e1t Hoan c\u0169ng khi\u1ebfp \u0111\u1ea3m, \u0111\u1ea7u th\u00e1ng 3\/1288 h\u1eafn ph\u1ea3i b\u1ecf Th\u0103ng Long \u0111\u1ec3 r\u00fat v\u1ec1 c\u0103n c\u1ee9 V\u1ea1n Ki\u1ebfp. K\u1ebf ho\u1ea1ch \u0111\u00e1nh nhanh th\u1eafng nhanh xem nh\u01b0 ph\u00e1 s\u1ea3n - khi m\u00e0 l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c m\u1ea5t s\u1ea1ch v\u00e0 m\u1ed9t b\u1ed9 ph\u1eadn th\u1ee7y qu\u00e2n \u0111\u00e3 b\u1ecb ti\u00eau di\u1ec7t. Trong khi \u0111\u00f3, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n cho qu\u00e2n li\u00ean t\u1ee5c t\u1eadp k\u00edch v\u00e0o tr\u1ea1i gi\u1eb7c. B\u1ecb t\u1ea5n c\u00f4ng ban \u0111\u00eam, ch\u00fang co c\u1ee5m l\u1ea1i c\u1ed1 th\u1ee7, \u0111\u1ee3i s\u00e1ng m\u1edbi k\u00e9o qu\u00e2n ra th\u00ec l\u00fac \u0111\u00f3 qu\u00e2n ta \u0111\u00e3 bi\u1ebfn m\u1ea5t! L\u1ed1i \u0111\u00e1nh tho\u1eaft \u1ea9n tho\u1eaft hi\u1ec7n c\u1ee7a ngh\u1ec7 thu\u1eadt chi\u1ebfn tranh du k\u00edch khi\u1ebfn gi\u1eb7c m\u1ea5t \u0103n m\u1ea5t ng\u1ee7. Tho\u00e1t Hoan g\u1ea7n nh\u01b0 ph\u00e1t \u0111i\u00ean l\u00ean. H\u1eafn ngh\u0129 \u0111\u1ebfn nh\u1eefng \u0111\u00f2n ph\u1ea3n c\u00f4ng m\u1ea1nh m\u1ebd s\u1eafp di\u1ec5n ra nh\u01b0 H\u00e0m T\u1eed, T\u00e2y K\u1ebft, Ch\u01b0\u01a1ng D\u01b0\u01a1ng t\u1eebng gi\u00e1ng xu\u1ed1ng \u0111\u1ea7u ch\u00fang. V\u1eady ch\u1ec9 c\u00f2n c\u00e1ch r\u00fat qu\u00e2n l\u00e0 th\u01b0\u1ee3ng s\u00e1ch. Nh\u01b0ng r\u00fat b\u1eb1ng \u0111\u01b0\u1eddng n\u00e0o? Cu\u1ed1i c\u00f9ng ch\u00fang t\u00ednh to\u00e1n: \u0111o\u00e0n k\u00ee binh c\u1ee7a A B\u00e1t X\u00edch (A-ba-tri) \u0111i ti\u00ean phong m\u1edf \u0111\u01b0\u1eddng L\u1ea1ng S\u01a1n, Tho\u00e1t Hoan ch\u1ec9 huy b\u1ed9 binh \u0111i sau. C\u00f2n th\u1ee7y qu\u00e2n c\u1ee7a \u00d4 M\u00e3 Nhi, Nh\u00e0n Ti\u1ebfp th\u00ec r\u00fat v\u1ec1 theo h\u01b0\u1edbng s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng - c\u00f3 m\u1ed9t \u0111o\u00e0n k\u00ee binh \u0111i d\u1ecdc theo s\u00f4ng \u0111\u1ec3 h\u1ed9 t\u1ed1ng. \u0110o\u00e1n \u0111\u01b0\u1ee3c \u00fd \u0111\u1ecbnh n\u00e0y, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n ki\u00ean quy\u1ebft kh\u00f4ng cho ch\u00fang th\u00e1o ch\u1ea1y m\u1ed9t c\u00e1ch d\u1ec5 d\u00e0ng. Ph\u1ea3i ti\u00eau hao binh l\u1ef1c n\u1eb7ng n\u1ec1 th\u00ec ch\u00fang m\u1edbi t\u1eeb b\u1ecf \u00e2m m\u01b0u x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c l\u1ea7n n\u1eefa. V\u1eady gi\u1eefa th\u1ee7y binh v\u00e0 b\u1ed9 binh c\u1ee7a gi\u1eb7c tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng r\u00fat lui th\u00ec ta t\u1eadp trung l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng \u0111\u1ec3 ti\u00eau di\u1ec7t \u0111\u1ea1o qu\u00e2n n\u00e0o? \u00d4ng suy ngh\u0129: \u201cGi\u1eb7c c\u1eady tr\u01b0\u1eddng tr\u1eadn, ta c\u1eady \u0111o\u1ea3n binh, \u0111o\u1ea3n ch\u1ebf tr\u01b0\u1eddng\u201d. N\u1ebfu \u0111\u00e1nh v\u00e0o b\u1ed9 binh c\u1ee7a ch\u00fang l\u00e0 \u0111\u00e1nh v\u00e0o ch\u1ed7 m\u1ea1nh, ch\u1ed7 ch\u00fang s\u1edf tr\u01b0\u1eddng. H\u01a1n n\u1eefa \u0111\u1ea1o qu\u00e2n n\u00e0y c\u00f2n m\u1ea5y ch\u1ee5c v\u1ea1n qu\u00e2n, h\u1ea7u nh\u01b0 c\u00f2n nguy\u00ean v\u1eb9n t\u1eeb l\u00fac vi\u1ec5n chinh sang n\u01b0\u1edbc ta. V\u00ec v\u1eady, \u00f4ng quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh \u0111\u00e1nh \u0111\u1ed9i th\u1ee7y binh, b\u1edfi th\u1ee7y chi\u1ebfn l\u00e0 s\u1edf tr\u01b0\u1eddng c\u1ee7a qu\u00e2n \u0111\u1ed9i ta. Suy ngh\u0129 ch\u00edn ch\u1eafn nh\u01b0 th\u1ebf n\u00ean Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh v\u1ec1 v\u00f9ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng \u0111\u1ec3 tr\u1ef1c ti\u1ebfp nghi\u00ean c\u1ee9u th\u1ebf tr\u1eadn. 69","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM \u00d4ng \u0111\u00e3 v\u1eadn d\u1ee5ng m\u1ed9t c\u00e1ch s\u00e1ng t\u1ea1o ngh\u1ec7 thu\u1eadt th\u1ee7y chi\u1ebfn, m\u00e0 \u0111\u1ec9nh cao l\u00e0 chi\u1ebfn th\u1eafng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng c\u1ee7a anh h\u00f9ng Ng\u00f4 Quy\u1ec1n \u0111\u00e1nh qu\u00e2n Nam H\u00e1n n\u0103m 938. H\u01a1n ai h\u1ebft, \u00f4ng hi\u1ec3u s\u00e2u s\u1eafc nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u binh ph\u00e1p \u0111\u00e3 d\u1eb7n: \u201c\u0110\u1ecba h\u00ecnh l\u00e0 \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n h\u1ed7 tr\u1ee3 cho vi\u1ec7c d\u00f9ng binh. \u0110o\u00e1n r\u00f5 \u00fd \u0111\u1ecbnh c\u1ee7a \u0111\u1ecbch, nghi\u00ean c\u1ee9u \u0111\u1ecba h\u00ecnh kh\u00f3 kh\u0103n, hi\u1ec3m tr\u1edf, t\u00ednh to\u00e1n \u0111\u01b0\u1eddng x\u00e1 xa g\u1ea7n, \u0111\u1eb7t k\u1ebf ho\u1ea1ch th\u1eafng l\u1ee3i, \u0111\u00f3 l\u00e0 ch\u1ee9c tr\u00e1ch c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi l\u00e0m t\u01b0\u1edbng\u201d. Tr\u00ean d\u00f2ng s\u00f4ng m\u00e0 ng\u01b0\u1eddi x\u01b0a \u0111\u00e3 m\u00f4 t\u1ea3: \u201cN\u00fai cao bi\u1ec3n tua t\u1ee7a nh\u01b0 g\u01b0\u01a1m gi\u00e1o k\u00e9o l\u1ea5y t\u1eebng m\u00e2y. Thu\u1ed3ng lu\u1ed3ng cu\u1ed9n th\u1ee7y tri\u1ec1u cu\u1ed1n l\u00e0m s\u00f3ng b\u1ea1c\u201d. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u00e3 d\u00e0n binh b\u1ed1 tr\u1eadn kh\u00f4ng ph\u1ea3i quy\u1ebft chi\u1ebfn b\u1eb1ng th\u1ee7y chi\u1ebfn m\u00e0 l\u00e0 ph\u1ee5c k\u00edch th\u1ee7y chi\u1ebfn. \u201cNh\u1eefng t\u00e0i li\u1ec7u kh\u1ea3o s\u00e1t g\u1ea7n \u0111\u00e2y cho bi\u1ebft: c\u00e1c tr\u1eadn \u0111\u1ecba c\u1ecdc c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1ed1 tr\u00ed nh\u1eb1m ch\u1eadn ngang qua c\u00e1c c\u1eeda s\u00f4ng n\u00e0y. \u0110\u00f3 l\u00e0 nh\u1eefng b\u00e3i c\u1ecdc c\u1eeda s\u00f4ng Chanh, c\u1eeda s\u00f4ng K\u00eanh, c\u1eeda s\u00f4ng R\u00fat. \u201cVi\u1ec7c b\u1ed1 tr\u00ed tr\u1eadn \u0111\u1ecba c\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c ti\u1ebfn h\u00e0nh kh\u1ea9n c\u1ea5p. V\u00e0o nh\u1eefng ng\u00e0y th\u00e1ng 3 c\u00f2n gi\u00e1 l\u1ea1nh, qu\u00e2n d\u00e2n \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t \u0111\u00e3 \u0111em h\u1ebft s\u1ee9c m\u00ecnh, b\u00ed m\u1eadt v\u00e0 nhanh ch\u00f3ng chuy\u1ec3n nh\u1eefng c\u00e2y g\u1ed7 lim to t\u1eadp trung v\u1ec1 ba c\u1eeda chi l\u01b0u. C\u1ecdc lim \u0111\u01b0\u1ee3c l\u1ea5y c\u00e1ch \u0111\u1ea5y kh\u00f4ng xa, \u1edf ngay c\u00e1nh r\u1eebng Y\u00ean H\u01b0ng b\u00ean t\u1ea3 ng\u1ea1n s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng. Qu\u00e2n s\u0129 v\u00e0 nh\u00e2n d\u00e2n mi\u1ec1n \u0110\u00f4ng B\u1eafc \u0111\u00e3 v\u1ec1 \u0111\u00e2y lao \u0111\u1ed9ng kh\u1ea9n tr\u01b0\u01a1ng h\u1ea1 h\u00e0ng ng\u00e0n c\u00e2y lim, \u0111\u1ee5c \u0111\u1ebdo v\u00e0 tu s\u1eeda theo k\u00edch th\u01b0\u1edbc \u0111\u00e3 \u0111\u1ecbnh. \u201cB\u00e3i c\u1ecdc ch\u00ednh n\u1eb1m \u1edf gi\u1eefa s\u00f4ng Chanh s\u00e1t li\u1ec1n v\u1edbi s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng l\u00e0 b\u00e3i c\u1ecdc Y\u00ean Giang. H\u00e0ng c\u1ecdc \u0111\u00f3ng ngang qua s\u00f4ng Chanh theo h\u01b0\u1edbng Nam-B\u1eafc. Di t\u00edch c\u1ee7a b\u00e3i c\u1ecdc n\u00e0y \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u00e1t hi\u1ec7n v\u00e0 khai qu\u1eadt. B\u00e3i c\u1ecdc d\u00e0i g\u1ea7n 120m, r\u1ed9ng 13m. H\u1ea7u h\u1ebft c\u00e1c c\u1ecdc \u0111\u1ec1u to v\u00e0 v\u1eefng ch\u1eafc, c\u00f3 \u0111\u01b0\u1eddng k\u00ednh t\u1eeb 20cm \u0111\u1ebfn 30cm v\u00e0 d\u00e0i t\u1eeb 1,50m tr\u1edf l\u00ean, ph\u1ed5 bi\u1ebfn tr\u00ean 2m. Nh\u1eefng c\u1ecdc \u0111\u00f3ng \u1edf l\u00f2ng s\u00f4ng d\u00e0i \u0111\u1ebfn g\u1ea7n 3m. Kho\u1ea3ng c\u00e1ch gi\u1eefa c\u00e1c c\u1ecdc trung b\u00ecnh t\u1eeb 0,90m \u0111\u1ebfn 1,20m. Gi\u1eefa c\u00e1c h\u00e0ng c\u1ecdc c\u00f3 nhi\u1ec1u kh\u00fac g\u1ed7 n\u1eb1m ngang, c\u00f3 l\u1ebd do qu\u00e2n ta c\u00e0i \u0111\u1ec3 ch\u1eb7n thuy\u1ec1n gi\u1eb7c. \u201cB\u00e3i c\u1ecdc \u1edf s\u00f4ng K\u00eanh, s\u00f4ng R\u00fat nh\u1ecf h\u01a1n, \u0111\u01b0\u1ee3c n\u1eb1m theo h\u01b0\u1edbng Nam - B\u1eafc, ngang qua c\u1eeda s\u00f4ng. C\u00e1ch b\u1ed1 tr\u00ed hai b\u00e3i c\u1ecdc n\u00e0y c\u0169ng gi\u1ed1ng nh\u01b0 \u1edf c\u1eeda s\u00f4ng Chanh. C\u1ecdc lim \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1eafm \u0111\u1ec1u th\u00e0nh h\u00e0ng c\u00f3 k\u00edch th\u01b0\u1edbc l\u1edbn, \u0111\u01b0\u1eddng k\u00ednh t\u1eeb 0,18m tr\u1edf l\u00ean v\u00e0 chi\u1ec1u d\u00e0i trung b\u00ecnh g\u1ea7n 2m. 70","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM \u201cC\u1ea3 ba b\u00e3i c\u1ecdc ph\u1ed1i h\u1ee3p v\u1edbi nhau, k\u00e9o d\u00e0i nh\u01b0 m\u1ed9t ph\u00f2ng tuy\u1ebfn ng\u1ea7m, ch\u1eb7n ba c\u1eeda s\u00f4ng t\u1ee9c ba l\u1ed1i tho\u00e1t t\u1eeb s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng ra bi\u1ec3n. C\u00e1c c\u1ecdc c\u1eafm \u0111\u1ec1u theo m\u1ed9t k\u00edch th\u01b0\u1edbc chung nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o \u0111\u1ec3 khi th\u1ee7y tri\u1ec1u l\u00ean th\u00ec n\u01b0\u1edbc ng\u1eadp m\u00eanh m\u00f4ng, nh\u01b0ng khi th\u1ee7y tri\u1ec1u xu\u1ed1ng th\u00ec b\u00e3i c\u1ecdc nh\u00f4 ra nh\u1eefng b\u00e3i ch\u01b0\u1edbng ng\u1ea1i ng\u0103n ch\u1eb7n \u0111\u1ee9ng \u0111o\u00e0n thuy\u1ec1n \u0111\u1ecbch\u201d (1). Sau 350 n\u0103m, Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n l\u1ea1i th\u1ef1c hi\u1ec7n k\u1ebf s\u00e1ch m\u00e0 Ng\u00f4 Quy\u1ec1n \u0111\u00e3 th\u1ef1c hi\u1ec7n. N\u1ebfu c\u00f3 kh\u00e1c ch\u0103ng l\u00e0 \u00f4ng \u0111\u00e3 s\u1eed d\u1ee5ng th\u00eam \u201cM\u1ed9t ph\u01b0\u01a1ng th\u1ee9c \u0111\u01b0\u1ee3c d\u00f9ng trong tr\u1eadn B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng \u0111\u1ec3 l\u00e0m r\u1ed1i lo\u1ea1n \u0111\u1ed9i h\u00ecnh chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u c\u1ee7a chi\u1ebfn thuy\u1ec1n Nguy\u00ean l\u00e0 h\u1ecfa c\u00f4ng\u201d (2) v\u00e0 b\u1ed1 tr\u00ed b\u1ed9 binh mai ph\u1ee5c tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng hi\u1ec3m y\u1ebfu \u0111\u1ec3 \u0111\u00e1nh tan \u0111\u1ed9i k\u00ee binh theo h\u1ed9 t\u1ed1ng c\u00e1c chi\u1ebfn thuy\u1ec1n c\u1ee7a gi\u1eb7c tr\u00ean d\u00f2ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng. T\u01b0\u01a1ng truy\u1ec1n, l\u00fac t\u1eeb s\u00f4ng H\u00f3a, v\u01b0\u1ee3t s\u00f4ng \u0111\u1ec3 ti\u1ebfp c\u1eadn chi\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng th\u00ec ch\u1eb3ng may con voi c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n b\u1ecb sa l\u1ea7y. Kh\u00f4ng th\u1ec3 n\u00e0o c\u1ee9u \u0111\u01b0\u1ee3c, \u00f4ng \u0111\u00e0nh ng\u1eadm ng\u00f9i t\u1eeb bi\u1ec7t con voi th\u00e2n y\u00eau c\u1ee7a m\u00ecnh \u0111\u1ec3 l\u00ean thuy\u1ec1n ti\u1ebfn qu\u00e2n. \u0110\u1ee9ng ch\u1edd ch\u1ebft tr\u00ean b\u00e3i l\u1ea7y, con voi ng\u00f3ng nh\u00ecn theo b\u00f3ng d\u00e1ng ch\u1ee7 t\u01b0\u1edbng anh h\u00f9ng m\u00e0 sa nh\u1eefng d\u00f2ng n\u01b0\u1edbc m\u1eaft. X\u00fac \u0111\u1ed9ng tr\u01b0\u1edbc ngh\u0129a c\u1eed trung th\u00e0nh c\u1ee7a con v\u1eadt t\u1eebng theo m\u00ecnh x\u00f4ng pha tr\u1eadn m\u1ea1c, \u00f4ng tu\u1ed1t g\u01b0\u01a1m ch\u1ec9 xu\u1ed1ng d\u00f2ng s\u00f4ng m\u00e0 th\u1ec1 v\u1edbi c\u00e1c t\u01b0\u1edbng s\u0129: - Tr\u1eadn n\u00e0y kh\u00f4ng ph\u00e1 tan gi\u1eb7c Nguy\u00ean th\u00ec ta kh\u00f4ng v\u1ec1 \u0111\u1ebfn s\u00f4ng n\u00e0y n\u1eefa. Nghe l\u1eddi s\u1eaft \u0111\u00e1 c\u1ee7a \u00f4ng, qu\u00e2n s\u0129 ai n\u1ea5y \u0111\u1ec1u th\u1ec1 quy\u1ebft t\u00e2m chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u \u0111\u1ebfn c\u00f9ng. Ng\u00e0y 30\/3\/1288 chi\u1ebfn thuy\u1ec1n \u00d4 M\u00e3 Nhi t\u1eeb V\u1ea1n Ki\u1ebfp n\u01a1m n\u1edbp r\u00fat qu\u00e2n. D\u1ecdc \u0111\u01b0\u1eddng \u0111i ch\u00fang li\u00ean t\u1ee5c b\u1ecb qu\u00e2n ta m\u1edf nhi\u1ec1u tr\u1eadn \u0111\u00e1nh n\u00ean m\u00e3i \u0111\u1ebfn ng\u00e0y 8\/4\/1288 m\u1edbi \u0111\u1ebfn \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ea7u s\u00f4ng V\u0103n Gi\u00e1. T\u1ea1i \u0111\u00e2y, \u0111\u1ed9i ti\u1ec1n v\u1ec7 c\u1ee7a L\u01b0u Khu\u00ea \u0111i th\u0103m d\u00f2 l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng qu\u00e2n ta v\u00e0 t\u00ecm \u0111\u01b0\u1eddng an to\u00e0n t\u1eeb s\u00f4ng Gi\u00e1 ra s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng. Khi m\u1edbi \u0111\u1ebfn Tr\u00fac \u0110\u1ed9ng - m\u1ed9t v\u00f9ng n\u00fai non hi\u1ec3m tr\u1edf th\u00ec b\u1ecb qu\u00e2n ta b\u1ea5t ng\u1edd ph\u1ee5c k\u00edch. Tuy \u00edt so v\u1edbi l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng c\u1ee7a gi\u1eb7c nh\u01b0ng qu\u00e2n ta nghi binh \u0111\u1ec3 ph\u00f4 (1) M\u1ed9t s\u1ed1 tr\u1eadn quy\u1ebft chi\u1ebfn chi\u1ebfn l\u01b0\u1ee3c trong l\u1ecbch s\u1eed d\u00e2n t\u1ed9c (nhi\u1ec1u t\u00e1c gi\u1ea3) NXB Qu\u00e2n \u0111\u1ed9i Nh\u00e2n d\u00e2n 1976, trang 126-128). (2) Qu\u00e2n th\u1ee7y trong l\u1ecbch s\u1eed ch\u1ed1ng ngo\u1ea1i x\u00e2m (nhi\u1ec1u t\u00e1c gi\u1ea3) NXB Q\u0110ND 1982, trang 252. 71","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM tr\u01b0\u01a1ng thanh th\u1ebf. Tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3, m\u1ed7i gia \u0111\u00ecnh n\u1ed9p cho qu\u00e2n \u0111\u1ed9i nhi\u1ec1u mo cau c\u00f3 tr\u00e1t c\u01a1m v\u00e0 c\u00e1c b\u00e8 chu\u1ed1i. Khi hay tin gi\u1eb7c k\u00e9o \u0111\u1ebfn, qu\u00e2n ta \u0111\u00f3ng tr\u00ean n\u00fai thay \u0111\u1ed5i c\u1edd l\u1ec7nh n\u0103m l\u1ea7n v\u1edbi n\u0103m m\u00e0u s\u1eafc kh\u00e1c nhau, l\u1ea1i th\u1ea3 r\u1ea5t nhi\u1ec1u mo cau v\u00e0 th\u00e2n chu\u1ed1i tr\u00f4i \u0111\u1ea7y s\u00f4ng. \u0110\u00eam t\u1ed1i, \u0111\u00e8n \u0111u\u1ed1c \u0111\u1ed1t s\u00e1ng, chi\u00eang tr\u1ed1ng r\u1ed9n r\u1ecbp. \u0110\u1ed3ng th\u1eddi qu\u00e2n ta ch\u1eadn \u0111\u00e1nh ph\u00eda tr\u01b0\u1edbc v\u00e0 \u0111\u00e1nh th\u1ecdc s\u01b0\u1eddn hai b\u00ean, t\u00ean b\u1eafn nh\u01b0 m\u01b0a t\u1eeb tr\u00ean n\u00fai xu\u1ed1ng khi\u1ebfn gi\u1eb7c t\u01b0\u1edfng qu\u00e2n ta \u0111\u00f4ng n\u00ean hoang mang lo s\u1ee3. Tr\u1eadn \u0111\u00e1nh \u1edf Tr\u00fac \u0110\u1ed9ng nh\u1eb1m m\u1ee5c \u0111\u00edch kh\u00f4ng cho chi\u1ebfn thuy\u1ec1n c\u1ee7a gi\u1eb7c v\u01b0\u1ee3t qua s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng tr\u01b0\u1edbc th\u1eddi gian \u0111\u00e3 \u1ea5n \u0111\u1ecbnh. Theo d\u1ef1 t\u00ednh c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n th\u00ec n\u01b0\u1edbc th\u1ee7y tri\u1ec1u d\u00e2ng cao nh\u1ea5t v\u00e0o n\u1eeda \u0111\u00eam 8\/4 l\u00e0 3,20m v\u00e0 th\u1ea5p nh\u1ea5t l\u00e0 0,90m, v\u1eady l\u00e0 \u0111\u1ed9 ch\u00eanh l\u1ec7ch l\u00e0 2,30m. Qua ng\u00e0y h\u00f4m sau 9\/4 th\u00ec th\u1ee7y tri\u1ec1u r\u00fat xu\u1ed1ng m\u1ea1nh nh\u1ea5t l\u00e0 l\u00fac gi\u1eefa tr\u01b0a, c\u00f3 th\u1ec3 r\u00fat 0,30m trong m\u1ed9t gi\u1edd v\u00e0 n\u01b0\u1edbc ch\u1ea3y xi\u1ebft. Do \u0111\u00f3, l\u00fac chi\u1ebfn thuy\u1ec1n \u00d4 M\u00e3 Nhi, Ph\u00e0n Ti\u1ebfp t\u1eeb \u0110\u00e1 B\u1ea1c xu\u00f4i v\u1ec1 s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng th\u00ec n\u01b0\u1edbc v\u1eabn m\u00eanh m\u00f4ng. Cho \u0111\u1ebfn gi\u00e2y ph\u00fat n\u00e0y, tr\u1eadn \u0111\u1ecba c\u1ecdc ng\u1ea7m v\u1eabn c\u00f2n b\u00ed m\u1eadt, gi\u1eb7c ch\u01b0a ph\u00e1t hi\u1ec7n. L\u00fac chi\u1ebfn thuy\u1ec1n ch\u00fang l\u1ecdt v\u00e0o \u1ed5 ph\u1ee5c k\u00edch th\u00ec Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u00e1p d\u1ee5ng k\u1ebf s\u00e1ch m\u00e0 Ng\u00f4 Quy\u1ec1n \u0111\u00e3 th\u1ef1c hi\u1ec7n, \u00f4ng cho nh\u1eefng \u0111\u1ed9i thuy\u1ec1n nh\u1eb9 ra khi\u00eau chi\u1ebfn r\u1ed3i gi\u1ea3 v\u1edd thua ch\u1ea1y. Chi\u1ebfn thuy\u1ec1n c\u1ee7a Ph\u00e0n Ti\u1ebfp h\u00e0o h\u1ee9ng \u0111u\u1ed5i theo. L\u00fac n\u00e0y, th\u1ee7y tri\u1ec1u \u0111ang r\u00fat d\u1ea7n th\u00ec \u0111\u00f3 c\u0169ng l\u00e0 l\u00fac t\u1eeb c\u00e1c ng\u00e1ch s\u00f4ng c\u00e1c \u0111\u1ed9i thuy\u1ec1n nh\u1eb9 c\u1ee7a ta \u0111\u1ed3ng lo\u1ea1t lao ra vun v\u00fat. Th\u1ee7y binh c\u1ee7a ta \u0111\u00e1nh d\u1eef d\u1ed9i, \u0111\u1ed9i h\u00ecnh c\u1ee7a gi\u1eb7c tr\u1edf n\u00ean r\u1ed1i lo\u1ea1n. Ph\u00e0n Ti\u1ebfp v\u1ed9i v\u00e3 cho thuy\u1ec1n ch\u1ea1y v\u1ec1 ph\u00eda Tr\u00e0ng K\u00eanh v\u00e0 th\u00fac qu\u00e2n l\u00ean b\u1edd \u0111\u1ec3 chi\u1ebfm nh\u1eefng v\u1ecb tr\u00ed cao - nh\u1eb1m kh\u1ed1ng ch\u1ebf qu\u00e2n ta nh\u01b0ng Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u00e3 t\u00ednh to\u00e1n \u0111\u1ebfn c\u1ea3 t\u00ecnh hu\u1ed1ng n\u00e0y, qu\u00e2n ta c\u00f3 m\u1eb7t tr\u00ean n\u00fai Tr\u00e0ng K\u00eanh t\u1ef1 bao gi\u1edd r\u1ed3i. Gi\u1eb7c kh\u00f4ng chi\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ee3c n\u00fai. B\u1ea5y gi\u1edd chi\u1ebfn thuy\u1ec1n c\u1ee7a \u00d4 M\u00e3 Nhi c\u0169ng v\u1eeba \u0111\u1ed5 ra s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng. Th\u1ee7y binh c\u1ee7a Ti\u1ebft ch\u1ebf Nguy\u1ec5n Kho\u00e1i x\u00f4ng ra \u0111\u00e1nh, \u0111\u1ed9i h\u00ecnh c\u1ee7a gi\u1eb7c r\u1ed1i lo\u1ea1n. \u00d4 M\u00e3 Nhi cho chi\u1ebfn thuy\u1ec1n ti\u1ebfn v\u1ec1 c\u00e1c h\u01b0\u1edbng c\u1eeda s\u00f4ng Chanh, s\u00f4ng K\u00eanh, s\u00f4ng R\u00fat \u0111\u1ec3 t\u00ecm \u0111\u01b0\u1eddng tr\u1ed1n ch\u1ea1y. Ch\u00fang kh\u00f4ng ng\u1edd l\u00e0 \u0111ang r\u00fat v\u00e0o v\u00f9ng t\u1eed \u0111\u1ecba. Tr\u1eddi chuy\u1ec3n d\u1ea7n sang tr\u01b0a. N\u01b0\u1edbc th\u1ee7y tri\u1ec1u r\u00fat xu\u1ed1ng c\u00e0ng nhanh. 72","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM D\u00f2ng s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng \u0111\u1ed9t ng\u1ed9t hi\u1ec7n ra nh\u1eefng b\u00e3i c\u1ecdc nh\u1ecdn ho\u1eaft. Gi\u1eb7c b\u00e0ng ho\u00e0ng khi\u1ebfp \u0111\u1ea3m. Chi\u1ebfn thuy\u1ec1n c\u1ee7a ch\u00fang b\u1ecb \u0111\u1eafm nhi\u1ec1u kh\u00f4ng k\u1ec3 xi\u1ebft. Ti\u1ebfn kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c m\u00e0 r\u00fat c\u0169ng kh\u00f4ng xong. L\u1eadp t\u1ee9c \u0111\u00f2n h\u1ecfa c\u00f4ng c\u1ee7a qu\u00e2n ta \u0111\u01b0\u1ee3c tung ra. \u0110\u00f3 l\u00e0 nh\u1eefng b\u00e8 l\u1eeda \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1ea5u k\u00edn trong c\u00e1c l\u1ea1ch n\u01b0\u1edbc \u1edf s\u00f4ng \u0110\u00e1 B\u1ea1c ph\u00eda th\u01b0\u1ee3ng l\u01b0u b\u1eaft \u0111\u1ea7u lao xu\u1ed1ng. Nh\u1eefng chi\u1ebfc b\u00e8 l\u1eeda l\u00e0m t\u0103ng th\u00eam m\u1ee9c \u0111\u1ed9 r\u1ed1i lo\u1ea1n v\u00e0 ho\u1ea3ng s\u1ee3 c\u1ee7a gi\u1eb7c, t\u1ea1o \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n cho th\u1ee7y binh c\u1ee7a ta ti\u1ebfn c\u00f4ng. B\u1ecb k\u00ecm ch\u00e2n trong v\u00f9ng t\u1eed \u0111\u1ecba, gi\u1eb7c kh\u00f4ng sao ch\u1ed1ng \u0111\u1ee1 n\u1ed5i. C\u00e1c h\u01b0\u1edbng tr\u01b0\u1edbc m\u1eb7t, sau l\u01b0ng, hai b\u00ean s\u01b0\u1eddn \u0111\u1ec1u b\u1ecb qu\u00e2n ta \u0111\u00e1nh \u0111\u1ed3ng lo\u1ea1t. Theo \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t s\u1eed k\u00fd to\u00e0n th\u01b0 ghi l\u1ea1i th\u00ec m\u00e1u gi\u1eb7c l\u00eanh l\u00e1ng khi\u1ebfn \u201cn\u01b0\u1edbc s\u00f4ng \u0111\u1ebfn n\u1ed7i \u0111\u1ecf ng\u1ea7u\u201d. M\u1ed9t s\u1ed1 \u00edt qu\u00e2n gi\u1eb7c c\u1ed1 v\u00f9ng v\u1eaby ch\u1ea1y l\u00ean t\u1ea3 ng\u1ea1n Y\u00ean H\u01b0ng \u0111\u1ec3 tr\u1ed1n, nh\u01b0ng m\u1edbi ngoi ng\u00f3p l\u00ean b\u1edd th\u00ec \u0111\u00e3 b\u1ecb qu\u00e2n ta ph\u1ee5c s\u1eb5n b\u1eaft s\u1ed1ng. To\u00e0n b\u1ed9 l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng th\u1ee7y binh c\u1ee7a gi\u1eb7c \u0111\u00e3 b\u1ecb ph\u00e1 tan tr\u00ean s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng. \u00d4 M\u00e3 Nhi, Ph\u00e0n Ti\u1ebfp, Ph\u1ea1m Nhan, T\u00edch L\u1ec7 C\u01a1\u2026 \u0111\u1ec1u b\u1ecb b\u1eaft s\u1ed1ng. \u201cV\u1edbi Ng\u00f4 Quy\u1ec1n n\u0103m 938, B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng x\u00e1c l\u1eadp m\u1ed9t truy\u1ec1n th\u1ed1ng: truy\u1ec1n th\u1ed1ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng - truy\u1ec1n th\u1ed1ng \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c \u0111\u01b0\u1eddng th\u1ee7y v\u00e0 th\u1eafng gi\u1eb7c tr\u00ean chi\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng s\u00f4ng n\u01b0\u1edbc. V\u1edbi B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng 1288, qu\u00e2n d\u00e2n nh\u00e0 Tr\u1ea7n \u0111\u00e3 \u0111\u01b0a truy\u1ec1n th\u1ed1ng \u0111\u00f3 l\u00ean \u0111\u1ec9nh cao nh\u1ea5t, t\u1edbi s\u1ef1 ho\u00e0n thi\u1ec7n nh\u1ea5t\u201d (1). H\u01b0\u1edbng r\u00fat qu\u00e2n b\u1eb1ng \u0111\u01b0\u1eddng th\u1ee7y c\u1ee7a gi\u1eb7c th\u1ea5t b\u1ea1i ho\u00e0n to\u00e0n. H\u01a1n 400 chi\u1ebfn thuy\u1ec1n c\u1ee7a ch\u00fang \u0111\u00e3 b\u1ecb qu\u00e2n ta t\u1ecbch thu ho\u1eb7c \u0111\u1eafm tr\u00ean s\u00f4ng. Trong khi \u0111\u00f3, h\u01b0\u1edbng r\u00fat qu\u00e2n tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng b\u1ed9 c\u0169ng kh\u00f4ng may m\u1eafn g\u00ec h\u01a1n. Nghe tin th\u1ee7y qu\u00e2n \u0111\u00e3 b\u1ecb ti\u00eau di\u1ec7t, Tho\u00e1t Hoan v\u1ed9i v\u00e3 d\u1eabn b\u1ecdn Tr\u00ecnh B\u1eb1ng Phi, Anh B\u00e1t X\u00edch, Tr\u01b0\u01a1ng Ng\u1ecdc\u2026 th\u00e1o ch\u1ea1y. \u0110\u1ebfn \u1ea3i N\u1ed9i B\u00e0ng, t\u01b0\u1edbng Ph\u1ea1m Ng\u0169 L\u00e3o \u0111\u1ed5 qu\u00e2n ra \u0111\u00e1nh. Tr\u01b0\u01a1ng Qu\u00e2n b\u1ecb ch\u00e9m ch\u1ebft trong tr\u1eadn n\u00e0y, khi\u1ebfn Tho\u00e1t Hoan c\u00e0ng ho\u1ea3ng h\u1ed1t. Ch\u00fang ch\u1ea1y v\u1ec1 \u0111\u1ebfn n\u00fai K\u1ef3 C\u1ea5p th\u00ec l\u1ea1i g\u1eb7p qu\u00e2n ta ph\u1ee5c binh \u1edf s\u01b0\u1eddn n\u00fai b\u1eafn t\u00ean \u0111\u1ed9c xu\u1ed1ng nh\u01b0 m\u01b0a! H\u00e0ng v\u1ea1n qu\u00e2n gi\u1eb7c ph\u01a1i x\u00e1c tr\u00ean bi\u00ean \u1ea3i n\u01b0\u1edbc ta. M\u00e3i \u0111\u1ebfn ng\u00e0y 19\/4\/1288, Tho\u00e1t Hoan m\u1edbi tr\u1ed1n ch\u1ea1y \u0111\u01b0\u1ee3c v\u1ec1 T\u01b0 Minh (Qu\u1ea3ng T\u00e2y - Trung Qu\u1ed1c). (1) Qu\u00e2n th\u1ee7y trong l\u1ecbch s\u1eed ch\u1ed1ng ngo\u1ea1i x\u00e2m (nhi\u1ec1u t\u00e1c gi\u1ea3) NXB Q\u0110ND 1983, trang 259. 73","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM Cu\u1ed9c x\u00e2m l\u0103ng n\u01b0\u1edbc ta l\u1ea7n th\u1ee9 ba c\u1ee7a gi\u1eb7c Nguy\u00ean M\u00f4ng \u0111\u00e3 b\u1ecb \u0111\u00e1nh b\u1ea1i ho\u00e0n to\u00e0n. L\u00fac tr\u1edf v\u1ec1 Chi\u00eau L\u0103ng, l\u00e0m l\u1ec5 t\u1ebf tr\u01b0\u1edbc m\u1ed9 Th\u00e1i T\u00f4ng, nh\u00ecn hai con ng\u1ef1a \u0111\u00e1 tr\u01b0\u1edbc m\u1ed9 ch\u00e2n c\u00f2n d\u00ednh b\u00f9n nh\u01b0 m\u1edbi v\u1eeba tham gia chi\u1ebfn tr\u1eadn v\u1ec1, Th\u01b0\u1ee3ng ho\u00e0ng Tr\u1ea7n Th\u00e1nh T\u00f4ng \u0111\u00e3 \u1ee9ng kh\u1ea9u hai c\u00e2u th\u01a1 h\u00e0o s\u1ea3ng: - X\u00e3 t\u1eafc l\u01b0\u1ee1ng h\u1ed3i lao th\u1ea1ch m\u00e3, S\u01a1n h\u00e0 thi\u00ean c\u1ed5 \u0111i\u1ec7n kim \u00e2u. (X\u00e3 t\u1eafc hai phen phi\u1ec1n ng\u1ef1a \u0111\u00e1, Non s\u00f4ng ngh\u00ecn thu\u1edf v\u1eefng \u00e2u v\u00e0ng). Trong nh\u1eefng ng\u00e0y n\u00e0y, vua Tr\u1ea7n Th\u00e1nh T\u00f4ng l\u00e0m b\u00e0i th\u01a1 n\u00f3i l\u00ean kh\u00ed ph\u00e1ch c\u1ee7a d\u00e2n \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t sau ba l\u1ea7n ch\u1ed1ng gi\u1eb7c M\u00f4ng C\u1ed5: Ngh\u00ecn c\u1eeda, nghi\u00eam t\u00ec h\u1ed5 B\u1ea3y ph\u1ea9m, \u0111\u1ee7 c\u00e2n \u0111ai L\u00ednh b\u1ea1c \u0111\u1ea7u c\u00f2n nh\u1edb Chuy\u1ec7n Nguy\u00ean Phong, k\u1ec3 ho\u00e0i. (Tr\u1ea7n L\u00ea V\u0103n d\u1ecbch) Sau chi\u1ebfn th\u1eafng, th\u00e1ng 4\/1289 v\u1ecb t\u01b0\u1edbng: \u201cbi\u1ebft ph\u00e1t huy cao \u0111\u1ed9 c\u1ed1 g\u1eafng ch\u1ee7 quan, t\u1eadn d\u1ee5ng m\u1ecdi \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n kh\u00e1ch quan thu\u1eadn l\u1ee3i, bi\u1ebft t\u1ea1o ra v\u00e0 l\u1ee3i d\u1ee5ng ch\u1ed7 y\u1ebfu v\u00e0 sai l\u1ea7m c\u1ee7a \u0111\u1ecbch, s\u00e1ng t\u1ea1o ra c\u00e1ch \u0111\u00e1nh hay, c\u00f3 s\u1ef1 ch\u1ec9 \u0111\u1ea1o chi\u1ebfn l\u01b0\u1ee3c s\u1eafc b\u00e9n, bi\u1ebft nh\u1eb1m ph\u01b0\u01a1ng h\u01b0\u1edbng m\u1ee5c ti\u00eau \u0111\u00fang, ch\u1ecdn th\u1eddi c\u01a1 c\u00f3 l\u1ee3i, \u0111\u00e1nh nh\u1eefng \u0111\u00f2n \u0111au hi\u1ec3m gi\u00e0nh th\u1eafng l\u1ee3i v\u1ec1 qu\u00e2n s\u1ef1\u201d (V\u00f5 Nguy\u00ean Gi\u00e1p) l\u00e0 H\u01b0ng \u0110\u1ea1o V\u01b0\u01a1ng Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u00e0 vua ti\u1ebfn phong l\u00e0m \u0110\u1ea1i V\u01b0\u01a1ng. B\u1ea5y gi\u1edd, \u00f4ng \u0111\u00e3 x\u1ea5p x\u1ec9 tu\u1ed5i l\u1ee5c tu\u1ea7n, kh\u00f4ng c\u00f2n tr\u00e1ng ki\u1ec7n nh\u01b0 x\u01b0a. Ng\u00e0y 24 th\u00e1ng 6 n\u0103m 1300 tr\u00ean tr\u1eddi b\u1ed7ng c\u00f3 ng\u00f4i sao sa c\u0169ng l\u00e0 l\u00fac \u00f4ng b\u1ecb b\u1ec7nh n\u1eb7ng. Vua Tr\u1ea7n Anh T\u00f4ng ng\u1ef1 t\u1edbi th\u0103m \u00f4ng v\u00e0 h\u1ecfi: - N\u1ebfu c\u00f3 \u0111i\u1ec1u ch\u1eb3ng may, gi\u1eb7c ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc l\u1ea1i sang x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c th\u00ec k\u1ebf s\u00e1ch nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o? \u00d4ng tr\u1ea3 l\u1eddi: - X\u01b0a kia Tri\u1ec7u V\u0169 \u0110\u1ebf d\u1ef1ng n\u01b0\u1edbc, vua H\u00e1n \u0111em qu\u00e2n sang \u0111\u00e1nh, 74","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM S\u01a1 \u0111\u1ed3 cu\u1ed9c kh\u00e1ng chi\u1ebfn l\u1ea7n th\u1ee9 3 ch\u1ed1ng qu\u00e2n Nguy\u00ean M\u00f4ng (1287) d\u00e2n ch\u00fang b\u00e8n l\u00e0m k\u1ebf \u201cv\u01b0\u1eddn kh\u00f4ng nh\u00e0 tr\u1ed1ng\u201d. R\u1ed3i \u0111\u1ea1i binh k\u00e9o sang ch\u00e2u Li\u00eam, ch\u00e2u Kh\u00e2m \u0111\u00e1nh v\u00e0o Tr\u01b0\u1eddng Sa, \u0111o\u1ea3n binh th\u00ec t\u1eadp k\u00edch ph\u00eda sau. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t th\u1eddi. \u0110\u1eddi \u0110inh, L\u00ea \u0111\u1ec1 b\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1eadc hi\u1ec1n t\u00e0i, c\u00f5i Nam v\u1eeba h\u00f9ng c\u01b0\u1eddng l\u00ean m\u00e0 ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc th\u00ec \u0111ang m\u1ec7t m\u1ecfi suy y\u1ebfu. Tr\u00ean d\u01b0\u1edbi c\u00f9ng \u00fd nguy\u1ec7n, l\u00f2ng d\u00e2n kh\u00f4ng chia l\u00eca, x\u00e2y th\u00e0nh B\u00ecnh L\u1ed7 m\u00e0 ph\u00e1 \u0111\u01b0\u1ee3c qu\u00e2n T\u1ed1ng. \u0110\u00f3 l\u1ea1i l\u00e0 m\u1ed9t th\u1eddi. Nh\u00e0 L\u00fd v\u1eeba m\u1edf mang c\u01a1 nghi\u1ec7p, qu\u00e2n T\u1ed1ng \u0111\u00e3 x\u00e2m ph\u1ea1m v\u00e0o b\u1edd c\u00f5i. B\u00e8n d\u00f9ng L\u00fd Th\u01b0\u1eddng Ki\u1ec7t \u0111\u00e1nh ch\u00e2u Kh\u00e2m, ch\u00e2u Li\u00eam, m\u1ea5y l\u1ea7n \u0111\u1ebfn t\u1eadn Mai L\u0129nh. \u1ea4y l\u00e0 c\u00f3 c\u00e1i th\u1ebf \u0111\u00e1nh \u0111\u01b0\u1ee3c v\u1eady. M\u1edbi r\u1ed3i Toa \u0110\u00f4, \u00d4 M\u00e3 Nhi b\u1ed1n m\u1eb7t bao v\u00e2y, nh\u1edd vua t\u00f4i \u0111\u1ed3ng l\u00f2ng, anh em h\u00f2a thu\u1eadn, c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc d\u1ed3n s\u1ee9c l\u1ea1i m\u00e0 b\u1ecdn ch\u00fang \u0111\u00e0nh ph\u1ea3i ch\u1ecbu tr\u00f3i, \u0111\u00f3 c\u0169ng l\u00e0 do l\u00f2ng tr\u1eddi xui n\u00ean v\u1eady. T\u00f3m l\u1ea1i, gi\u1eb7c c\u1eady tr\u01b0\u1eddng tr\u1eadn, ta d\u1ef1a v\u00e0o \u0111o\u1ea3n binh. L\u1ea5y ng\u1eafn kh\u1ed1ng ch\u1ebf d\u00e0i l\u00e0 l\u1ebd th\u01b0\u1eddng c\u1ee7a binh ph\u00e1p. N\u1ebfu th\u1ea5y qu\u00e2n gi\u1eb7c \u0111\u1ebfn \u1ed3 \u1ea1t nh\u01b0 l\u1eeda to, gi\u00f3 t\u00e1p th\u00ec \u0111\u00f3 l\u00e0 t\u00ecnh th\u1ebf d\u1ec5 ch\u1ebf ng\u1ef1. N\u1ebfu ch\u00fang d\u00f9ng 75","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM l\u1ed1i t\u1eb1m \u0103n l\u00e1, h\u00e0nh binh d\u1ea7n d\u00e0, kh\u00f4ng ham c\u1ee7a d\u00e2n, kh\u00f4ng c\u1ed1t th\u1eafng mau th\u00ec ph\u1ea3i k\u00e9n ch\u1ecdn t\u01b0\u1edbng gi\u1ecfi, li\u1ec7u xem quy\u1ec1n bi\u1ebfn, gi\u1ed1ng nh\u01b0 \u0111\u00e1nh c\u1edd, ph\u1ea3i t\u00f9y t\u00ecnh th\u1ebf m\u00e0 \u0111\u01b0a n\u01b0\u1edbc ch\u1ed1ng cho th\u00edch h\u1ee3p. Ph\u1ea3i x\u00e2y d\u1ef1ng \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t \u201c\u0111\u1ed9i qu\u00e2n cha con\u201d r\u1ed3i m\u1edbi c\u00f3 th\u1ec3 s\u1eed d\u1ee5ng \u0111\u01b0\u1ee3c. V\u1ea3 l\u1ea1i, khoan s\u1ee9c d\u00e2n \u0111\u1ec3 l\u00e0m k\u1ebf \u201cs\u00e2u r\u1ec5 b\u1ec1n g\u1ed1c\u201d, \u0111\u00f3 l\u00e0 th\u01b0\u1ee3ng s\u00e1ch gi\u1eef n\u01b0\u1edbc v\u1eady. L\u1eddi n\u00f3i c\u1ee7a H\u01b0ng \u0110\u1ea1o V\u01b0\u01a1ng Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n c\u00f2n t\u1ecfa s\u00e1ng \u0111\u1ebfn ng\u00e0n sau. T\u01b0 t\u01b0\u1edfng chi\u1ebfn l\u01b0\u1ee3c ph\u1ea3i x\u00e2y d\u1ef1ng qu\u00e2n \u0111\u1ed9i m\u1ed9t l\u00f2ng nh\u01b0 cha con, ph\u1ea3i khoan s\u1ee9c d\u00e2n c\u0169ng ch\u00ednh l\u00e0 t\u01b0 t\u01b0\u1edfng c\u1ee7a Binh th\u01b0 y\u1ebfu l\u01b0\u1ee3c m\u00e0 \u00f4ng \u0111\u00e3 vi\u1ebft xong trong th\u1eddi kh\u00e1ng chi\u1ebfn. Ng\u00e0y 20\/8 n\u0103m Canh T\u00fd (3\/9\/1300) \u00f4ng qua \u0111\u1eddi t\u1ea1i ph\u1ee7 \u0111\u1ec7 V\u1ea1n Ki\u1ebfp, \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1eb7ng Th\u00e1i s\u01b0 Th\u01b0\u1ee3ng Ph\u1ee5 Th\u01b0\u1ee3ng Qu\u1ed1c C\u00f4ng Nh\u00e2n V\u0169 H\u01b0ng \u0110\u1ea1o \u0110\u1ea1i V\u01b0\u01a1ng. Tr\u01b0\u1edbc l\u00fac s\u1eafp m\u1ea5t, \u00f4ng d\u1eb7n l\u1ea1i c\u00e1c con: - Ta ch\u1ebft th\u00ec ph\u1ea3i h\u1ecfa t\u00e1ng, l\u1ea5y v\u1eadt tr\u00f2n \u0111\u1ef1ng x\u01b0\u01a1ng, b\u00ed m\u1eadt ch\u00f4n trong v\u01b0\u1eddn An L\u1ea1c, r\u1ed3i sau san \u0111\u1ea5t v\u00e0 tr\u1ed3ng c\u00e2y nh\u01b0 c\u0169, \u0111\u1ec3 ng\u01b0\u1eddi sau kh\u00f4ng bi\u1ebft ch\u1ed7 n\u00e0o, l\u1ea1i ph\u1ea3i l\u00e0m sao cho x\u00e1c ta mau m\u1ee5c. \u0110\u1ec1n Ki\u1ebfp B\u1ea1c n\u01a1i th\u1edd Tr\u1ea7n H\u01b0ng \u0110\u1ea1o 76","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM D\u00f9 qua \u0111\u1eddi, nh\u01b0ng danh ti\u1ebfng c\u1ee7a \u00f4ng v\u1eabn c\u00f2n l\u1eebng l\u1eaby kh\u1eafp thi\u00ean c\u1ed5, ngay c\u1ea3 gi\u1eb7c ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc khi\u1ebfp s\u1ee3 kh\u00f4ng d\u00e1m g\u1ecdi t\u00ean m\u00e0 t\u00f4n l\u00e0 An Nam H\u01b0ng \u0110\u1ea1o V\u01b0\u01a1ng. C\u00f2n nh\u00e2n d\u00e2n ta t\u1eeb l\u00e2u nay v\u1eabn kh\u00f4ng g\u1ecdi t\u00ean \u00f4ng, th\u01b0\u1eddng ch\u1ec9 g\u1ecdi \u0110\u1ee9c Th\u00e1nh Tr\u1ea7n ho\u1eb7c Tr\u1ea7n tri\u1ec1u hi\u1ec3n th\u00e1nh H\u01b0ng \u0110\u1ea1o \u0110\u1ea1i V\u01b0\u01a1ng. T\u01b0\u01a1ng truy\u1ec1n m\u1ed7i khi \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc c\u00f3 gi\u1eb7c, \u0111\u1ebfn l\u1ec5 \u1edf \u0111\u1ec1n th\u1edd \u00f4ng, h\u1ec5 nghe trong tr\u00e1p \u0111\u1ef1ng ki\u1ebfm c\u00f3 ti\u1ebfng k\u00eau th\u00ec th\u1ebf n\u00e0o c\u0169ng th\u1eafng l\u1edbn. Hi\u1ec7n nay, \u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1edd \u1edf di t\u00edch \u0111\u1ec1n Ki\u1ebfp B\u1ea1c (x\u00e3 H\u01b0ng \u0110\u1ea1o, huy\u1ec7n Ch\u00ed Linh, H\u1ea3i D\u01b0\u01a1ng) v\u00e0 nhi\u1ec1u n\u01a1i tr\u00ean \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc ta. Ri\u00eang t\u1ea1i th\u00e0nh ph\u1ed1 H\u1ed3 Ch\u00ed Minh c\u00f3 \u0111\u1ec1n th\u1edd \u0110\u1ee9c Th\u00e1nh Tr\u1ea7n H\u01b0ng \u0110\u1ea1o t\u1ea1i 36 V\u00f5 Th\u1ecb S\u00e1u, Qu\u1eadn 1. Th\u01a1 v\u0103n ca ng\u1ee3i c\u00f4ng \u0111\u1ee9c c\u1ee7a \u00f4ng r\u1ea5t nhi\u1ec1u, \u1edf \u0111\u00e2y, ch\u1ec9 xin tr\u00edch d\u1eabn m\u1ed9t c\u00e2u \u0111\u1ed1i khuy\u1ebft danh (d\u1ecbch) \u0111\u1ec3 ch\u00fang ta c\u00f9ng suy ng\u1eabm v\u1ec1 b\u1eadc v\u0129 nh\u00e2n: - N\u1ebfu d\u00e2n Vi\u1ec7t Nam m\u00e0 sinh \u1edf ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc th\u00ec c\u00e1c n\u01b0\u1edbc Ch\u00e2u \u00c2u \u0111\u00e2u \u0111\u1ebfn n\u1ed7i b\u1ecb v\u00f3 ng\u1ef1a M\u00f4ng C\u1ed5 ch\u00e0 \u0111\u1ea1p h\u00e0ng ng\u00e0n d\u1eb7m. V\u00ed nh\u01b0 b\u1eadc thi\u00ean t\u00e0i n\u00e0y sinh \u1edf nh\u00e0 T\u1ed1ng th\u00ec l\u1ecbch s\u1eed Trung Qu\u1ed1c tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y l\u00e0m g\u00ec c\u00f3 chuy\u1ec7n b\u1ecb nh\u00e0 Nguy\u00ean \u0111\u00f4 h\u1ed9 m\u1ed9t tr\u0103m n\u0103m. N\u00f3i v\u1ec1 vai tr\u00f2 c\u1ee7a Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n trong ba cu\u1ed9c kh\u00e1ng chi\u1ebfn ch\u1ed1ng gi\u1eb7c Nguy\u00ean M\u00f4ng, L\u1ecbch s\u1eed Vi\u1ec7t Nam (t\u1eadp 1 - NXB KHXH 1971) \u0111\u00e3 nh\u1eadn \u0111\u1ecbnh x\u00e1c \u0111\u00e1ng: \u201cNg\u01b0\u1eddi v\u1eadn d\u1ee5ng thi\u00ean t\u00e0i chi\u1ebfn l\u01b0\u1ee3c, chi\u1ebfn thu\u1eadt cu\u1ed9c chi\u1ebfn tranh nh\u00e2n d\u00e2n \u0111\u00f3 l\u00e0 Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n. V\u1edbi tri th\u1ee9c qu\u00e2n s\u1ef1 uy\u00ean b\u00e1c k\u1ebft h\u1ee3p v\u1edbi tinh th\u1ea7n y\u00eau n\u01b0\u1edbc n\u1ed3ng n\u00e0n v\u00e0 l\u00f2ng trung th\u00e0nh v\u00f4 h\u1ea1n v\u1edbi T\u1ed5 qu\u1ed1c, \u00f4ng \u0111\u00e3 g\u00f3p ph\u1ea7n l\u1edbn lao v\u00e0o vi\u1ec7c t\u1ed5 ch\u1ee9c v\u00e0 l\u00e3nh \u0111\u1ea1o kh\u00e1ng chi\u1ebfn, \u0111\u01b0a khoa h\u1ecdc v\u00e0 ngh\u1ec7 thu\u1eadt qu\u00e2n s\u1ef1 Vi\u1ec7t Nam ti\u1ebfn l\u00ean m\u1ed9t b\u01b0\u1edbc v\u01b0\u1ee3t m\u1ee9c. Tr\u1ea7n Qu\u1ed1c Tu\u1ea5n l\u00e0 m\u1ed9t anh h\u00f9ng quang vinh c\u1ee7a d\u00e2n t\u1ed9c, m\u1ed9t thi\u00ean t\u00e0i qu\u00e2n s\u1ef1 m\u00e0 c\u00f4ng lao v\u00e0 s\u1ef1 nghi\u1ec7p c\u1ee9u n\u01b0\u1edbc c\u1ee7a \u00f4ng s\u1ebd s\u1ed1ng m\u00e3i v\u1edbi l\u1ecbch s\u1eed oai h\u00f9ng c\u1ee7a d\u00e2n t\u1ed9c\u201d. (tr.2120). 77","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM L\u00ea L\u1ee3i \u0110\u00e1nh qu\u00e2n Minh h\u1ed3n xi\u00eau ph\u00e1ch l\u1ea1c Truy\u1ec1n thuy\u1ebft k\u1ec3 r\u1eb1ng: Ng\u00e0y x\u01b0a, c\u00f3 \u00f4ng c\u1ee5 h\u1ecd L\u00ea m\u1ed9t h\u00f4m \u0111i ch\u01a1i qua \u0111\u1ea5t Lam S\u01a1n (nay thu\u1ed9c x\u00e3 Xu\u00e2n Lam, huy\u1ec7n Th\u1ecd Xu\u00e2n, Thanh H\u00f3a), ch\u1ee3t th\u1ea5y \u0111\u00e0n chim bay l\u01b0\u1ee3n th\u1ea3nh th\u01a1i tr\u00f4ng nh\u01b0 h\u00ecnh \u0111o\u00e0n ng\u01b0\u1eddi h\u1ed9i t\u1ee5. C\u1ee5 ngh\u0129 th\u1ea7m: \u201c- Ch\u1ed7 n\u00e0y t\u1ea5t l\u00e0 n\u01a1i t\u1ed1t l\u00e0nh\u201d. Sau \u0111\u00f3, c\u1ee5 \u0111\u01b0a gia t\u1ed9c d\u1eddi nh\u00e0 \u0111\u1ebfn \u1edf, khai ph\u00e1 ru\u1ed9ng v\u01b0\u1eddn, t\u1ef1 ch\u0103m lo c\u00e0y c\u1ea5y, \u0111\u01b0\u1ee3c ba n\u0103m th\u00ec th\u00e0nh s\u1ea3n nghi\u1ec7p. T\u1eeb \u0111\u1ea5y, d\u00f2ng d\u00f5i c\u1ee7a c\u1ee5 \u0111\u1eddi \u0111\u1eddi thay nhau l\u00e0m h\u00e0o tr\u01b0\u1edfng \u1edf \u0111\u1ea5t Lam S\u01a1n, k\u1ebb xa, ng\u01b0\u1eddi g\u1ea7n theo c\u00f3 \u0111\u1ebfn h\u00e0ng ng\u00e0n ng\u01b0\u1eddi. L\u1ea1 thay, \u0111\u1ebfn \u0111\u1eddi th\u1ee9 ba th\u00ec tr\u00ean \u0111\u1ea5t n\u00e0y xu\u1ea5t hi\u1ec7n m\u1ed9t con h\u00f9m x\u00e1m th\u01b0\u1eddng \u0111\u1ee9ng d\u01b0\u1edbi g\u1ed1c c\u00e2y qu\u1ebf kh\u00f4ng b\u1eaft gia s\u00fac c\u0169ng ch\u1eb3ng l\u00e0m h\u1ea1i ai. Nh\u01b0ng \u0111\u1ebfn ng\u00e0y m\u1ed3ng 6 th\u00e1ng 8 n\u0103m \u1ea4t S\u1eedu (10\/9\/1385) th\u00ec kh\u00f4ng ai c\u00f2n th\u1ea5y n\u00f3 \u0111\u00e2u n\u1eefa. \u0110\u00f3 c\u0169ng l\u00e0 ng\u00e0y \u00f4ng L\u00ea Kho\u00e1ng v\u00e0 b\u00e0 Tr\u1ecbnh Th\u1ecb Ng\u1ecdc Th\u01b0\u01a1ng sinh \u0111\u1ee9a con \u00fat, \u0111\u1eb7t t\u00ean l\u00e0 L\u00ea L\u1ee3i. Ng\u00e0y \u0111\u00f3 trong nh\u00e0 c\u00f3 h\u00e0o quang \u0111\u1ecf chi\u1ebfu s\u00e1ng r\u1ef1c, v\u00e0 m\u00f9i th\u01a1m ng\u00e0o ng\u1ea1t kh\u1eafp l\u00e0ng. C\u1eadu b\u00e9 L\u00ea L\u1ee3i v\u1ebb ng\u01b0\u1eddi t\u01b0\u01a1i \u0111\u1eb9p, m\u1eaft s\u00e1ng, mi\u1ec7ng r\u1ed9ng, s\u1ed1ng m\u0169i cao, b\u1ea3 vai b\u00ean tr\u00e1i c\u00f3 \u0111\u1ebfn b\u1ea3y n\u1ed1t ru\u1ed3i \u0111\u1ecf nh\u01b0 son. L\u1edbn l\u00ean c\u1eadu t\u1ecf ra l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi th\u00f4ng minh, d\u0169ng l\u01b0\u1ee3c, c\u00f3 d\u00e1ng \u0111i nh\u01b0 r\u1ed3ng nh\u01b0 h\u1ed5, ti\u1ebfng n\u00f3i vang nh\u01b0 chu\u00f4ng. Ai ai c\u0169ng bi\u1ebft ngay \u0111\u00e2y l\u00e0 m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi phi th\u01b0\u1eddng. N\u0103m 1047, L\u00ea L\u1ee3i tr\u00f2n hai m\u01b0\u01a1i hai tu\u1ed5i th\u00ec gi\u1eb7c Minh t\u1eeb ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc tr\u00e0n xu\u1ed1ng ti\u00eau di\u1ec7t nh\u00e0 H\u1ed3. Cha con H\u1ed3 Qu\u00fd Ly b\u1ecb ch\u00fang b\u1eaft \u0111em v\u1ec1 Trung Qu\u1ed1c. D\u01b0\u1edbi \u00e1ch \u0111\u00f4 h\u1ed9 c\u1ee7a ch\u00fang, nh\u00e2n d\u00e2n ta r\u1ea5t \u0111au kh\u1ed5, ng\u00e0y \u0111\u00eam o\u00e1n h\u1eadn. Ch\u00fang h\u00e3m hi\u1ebfp ph\u1ee5 n\u1eef, gi\u1ebft \u0111\u00e0n \u00f4ng, ho\u1ea1n 78","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM tr\u1ebb em nh\u1ecf tu\u1ed5i. B\u1eaft \u0103n m\u1eb7c theo l\u1ed1i T\u00e0u \u0111\u1ec3 \u0111\u1ed3ng h\u00f3a d\u00e2n ta. Ngo\u00e0i ra, ch\u00fang c\u00f2n \u0111\u1ed1c th\u00fac d\u00e2n l\u00ean r\u1eebng b\u1eaft voi tr\u1eafng, xu\u1ed1ng bi\u1ec3n m\u00f2 tr\u00e2n ch\u00e2u. Thu\u1ebf m\u00e1 n\u1eb7ng n\u1ec1 d\u00e2n ch\u1ecbu kh\u00f4ng xi\u1ebft. Tr\u01b0\u1edbc c\u1ea3nh n\u01b0\u1edbc m\u1ea5t nh\u00e0 tan, L\u00ea L\u1ee3i r\u1ea5t \u0111au l\u00f2ng. \u00d4ng chuy\u00ean t\u00e2m t\u00ecm \u0111\u1ecdc s\u00e1ch binh th\u01b0, d\u1ed1c h\u1ebft ti\u1ec1n b\u1ea1c h\u1eadu \u0111\u00e3i kh\u00e1ch kh\u1ee9a \u0111\u1ec3 chi\u00eau m\u1ed9 h\u00e0o ki\u1ec7t. Theo truy\u1ec1n thuy\u1ebft th\u00ec m\u1ed9t ng\u00e0y kia, ng\u01b0\u1eddi b\u1ea1n c\u1ee7a \u00f4ng l\u00e0 L\u00ea Th\u1eadn, ch\u00e8o thuy\u1ec1n ra s\u00f4ng \u0111\u00e1nh c\u00e1. Khi k\u00e9o l\u01b0\u1edbi th\u1ea5y n\u1eb7ng, l\u00f2ng m\u1eebng th\u1ea7m. Nh\u01b0ng trong l\u01b0\u1edbi kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec ngo\u00e0i m\u1ed9t c\u1ee5c s\u1eaft. Th\u1eadn qu\u1eb3ng \u0111i m\u1ea5y l\u1ea7n nh\u01b0ng l\u1ea7n n\u00e0o bu\u00f4ng l\u01b0\u1edbi v\u1eabn ch\u1ec9 m\u1ed9t c\u1ee5c s\u1eaft \u1ea5y. Th\u1ea5y l\u1ea1, Th\u1eadn c\u1ea7m l\u00ean xem. Sau khi g\u1ea1t l\u1edbp b\u00f9n \u0111i th\u00ec h\u00f3a ra \u0111\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t thanh g\u01b0\u01a1m s\u00e1ng lo\u00e1ng. Th\u1eadn c\u1ea7m g\u01b0\u01a1m th\u00ec th\u1ea5y c\u00f3 kh\u1eafc b\u1ed1n ch\u1eef, nh\u01b0ng ch\u1ec9 \u0111\u1ecdc \u0111\u01b0\u1ee3c hai ch\u1eef: \u201cThu\u1eadn thi\u00ean\u201d - tu\u00e2n theo m\u1ec7nh tr\u1eddi! V\u1eady t\u1ea5t c\u00f3 minh ch\u00faa ra \u0111\u1eddi gi\u00fap n\u01b0\u1edbc. Th\u1eadn li\u1ec1n \u0111em thanh g\u01b0\u01a1m \u1ea5y trao cho L\u00ea L\u1ee3i. C\u0169ng trong ng\u00e0y \u0111\u00f3, \u0111\u00eam \u0111\u00e3 khuya, nh\u01b0ng tr\u00ean c\u00e2y \u0111a tr\u01b0\u1edbc nh\u00e0 L\u00ea L\u1ee3i l\u1ea1i c\u00f3 ti\u1ebfng ch\u00e2n r\u1eadm r\u1ecbch v\u00e0 \u00e1nh s\u00e1ng l\u1ea5p l\u00e1nh! \u00d4ng th\u1eed tr\u00e8o l\u00ean xem kh\u00f4ng ng\u1edd l\u1ea1i th\u1ea5y c\u00e1i chu\u00f4i g\u01b0\u01a1m n\u1ea1m ng\u1ecdc. \u0110em \u0111\u00f3ng v\u00e0o l\u01b0\u1ee1i g\u01b0\u01a1m kia th\u00ec th\u1ea5y v\u1eeba nh\u01b0 \u0111\u00fac. L\u00ea L\u1ee3i kh\u1ea5p kh\u1edfi m\u1eebng th\u1ea7m: - H\u1eb3n l\u00e0 tr\u1eddi \u0111\u00e3 trao cho ta g\u01b0\u01a1m b\u00e1u \u0111\u1ec3 di\u1ec7t gi\u1eb7c c\u1ee9u n\u01b0\u1edbc! Nghe tin n\u00e0y, h\u00e0o ki\u1ec7t kh\u1eafp n\u01a1i k\u00e9o \u0111\u1ebfn t\u1ee5 h\u1ed9i c\u00e0ng \u0111\u00f4ng, ng\u00e0y b\u00e0n vi\u1ec7c c\u1ee9u n\u01b0\u1edbc, \u0111\u00eam luy\u1ec7n t\u1eadp v\u00f5 ngh\u1ec7. C\u00f3 t\u00ean th\u1ed5 quan t\u00ean l\u00e0 L\u01b0\u01a1ng Nh\u1eef H\u1ed1t cam t\u00e2m c\u00fai \u0111\u1ea7u l\u00e0m t\u00f4i m\u1ecdi cho gi\u1eb7c, n\u00ean khi bi\u1ebft vi\u1ec7c l\u00e0m c\u1ee7a L\u00ea L\u1ee3i, h\u1eafn li\u1ec1n m\u1eadt b\u00e1o v\u1edbi b\u1ecdn gi\u1eb7c Minh: - B\u1ea9m, ng\u01b0\u1eddi ch\u00faa \u0111\u1ea5t Lam S\u01a1n \u0111ang chi\u00eau hi\u1ec1n \u0111\u00e3i s\u0129 v\u1edbi \u00e2m m\u01b0u l\u00e0m ph\u1ea3n. Ch\u00ed ng\u01b0\u1eddi \u1ea5y kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 nh\u1ecf \u0111\u00e2u. B\u00e2y gi\u1edd, m\u1edbi ch\u1ec9 l\u00e0 con v\u1eadt nh\u1ecf trong ao, n\u1ebfu kh\u00f4ng di\u1ec7t \u0111i th\u00ec s\u1ebd th\u00e0nh r\u1ed3ng g\u1eb7p m\u00e2y! Xin tr\u1eeb ngay \u0111\u1ec3 tr\u00e1nh tai v\u1ea1 v\u1ec1 sau. Gi\u1eb7c Minh n\u00f3i: - Thi\u00ean tri\u1ec1u \u0111\u00e3 \u0111\u1eb7t ch\u00e2n l\u00ean \u0111\u1ea5t n\u00e0y th\u00ec ng\u00e0n n\u0103m sau c\u0169ng v\u1eefng b\u1ec1n nh\u01b0 b\u00e0n th\u1ea1ch. Ta s\u1ee3 g\u00ec b\u1ecdn \u1ea5y! Ch\u1ec9 c\u1ea7n cho ch\u00fang m\u1ed9t ch\u1ee9c nh\u1ecf l\u00e0 y\u00ean. 79","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM Th\u1ebf l\u00e0 t\u00ean th\u1ed5 quan, theo l\u1ec7nh c\u1ee7a gi\u1eb7c, nhanh ch\u00f3ng ph\u00f3ng ng\u1ef1a v\u00e0o \u0111\u1ea5t Lam S\u01a1n \u0111\u1ec3 chi\u00eau d\u1ee5 L\u00ea L\u1ee3i. Kh\u00f4ng \u0111\u1ee3i cho h\u1eafn n\u00f3i h\u1ebft c\u00e2u \u0111\u00e1ng ph\u1ec9 nh\u1ed5, L\u00ea L\u1ee3i kh\u00ed kh\u00e1i \u0111\u00e1p: - \u0110\u1ea1i tr\u01b0\u1ee3ng phu ph\u1ea3i l\u00e0 k\u1ebb gi\u00fap n\u01b0\u1edbc l\u00fac n\u1ea1n to, l\u1eadp n\u00ean c\u00f4ng l\u1edbn, ch\u1ee9 kh\u00f4ng th\u00e8m l\u00e0m \u0111\u00e0y t\u1edb ng\u01b0\u1eddi ta! H\u1eafn n\u00f3i: - N\u1ebfu ng\u01b0\u01a1i c\u1ee9 kh\u0103ng kh\u0103ng \u00fd \u0111\u1ecbnh l\u00e0m ph\u1ea3n th\u00ec ta e r\u1eb1ng m\u1ea1ng ng\u01b0\u01a1i kh\u00f3 to\u00e0n. H\u0103m d\u1ecda xong, h\u1eafn c\u00f9ng b\u1ed9 h\u1ea1 quay v\u1ec1 b\u1ea9m b\u00e1o v\u1edbi gi\u1eb7c. T\u00ecnh th\u1ebf h\u1ebft s\u1ee9c c\u1ea5p b\u00e1ch, L\u00ea L\u1ee3i quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh kh\u1edfi binh. V\u00e0o m\u1ed9t ng\u00e0y \u0111\u1ea7u n\u0103m 1416, \u00f4ng c\u00f9ng 18 h\u00e0o ki\u1ec7t d\u1ef1ng c\u1edd tuy\u00ean th\u1ec7 t\u1ea1i L\u0169ng Nhai - m\u00e0 sau n\u00e0y s\u1eed th\u01b0\u1eddng g\u1ecdi l\u00e0 H\u1ed9i th\u1ec1 L\u0169ng Nhai. Trong kh\u00f4ng kh\u00ed trang nghi\u00eam, h\u1eebng h\u1ef1c l\u00f2ng c\u0103m th\u00f9 b\u1ecdn gi\u1eb7c c\u01b0\u1edbp n\u01b0\u1edbc, \u00f4ng \u0111\u00e3 \u0111\u1ecdc l\u1eddi th\u1ec1: - Tr\u1eddi \u0111\u1ea5t v\u00e0 c\u00e1c t\u00f4n linh th\u1ea7n ch\u1ee9ng gi\u00e1m, ban xu\u1ed1ng tr\u0103m ph\u00fac l\u00e0nh, t\u1eeb b\u1ea3n th\u00e2n \u0111\u1ebfn gia \u0111\u00ecnh, t\u1ed5 t\u00f4ng xa con ch\u00e1u g\u1ea7n \u0111\u1ec1u \u0111\u01b0\u1ee3c b\u00ecnh an, d\u00e0y h\u01b0\u1edfng l\u1ed9c tr\u1eddi. B\u1ecdn t\u00f4i k\u1ebft ngh\u0129a \u0103n th\u1ec1, \u0111\u1ed3ng cam c\u1ed9ng kh\u1ed5, s\u1ed1ng ch\u1ebft c\u00f3 nhau, di\u1ec7t l\u0169 ngh\u1ecbch t\u1eb7c, c\u1ee9u mu\u00f4n tr\u0103m h\u1ecd. N\u1ebfu ai manh t\u00e2m ph\u1ea3n tr\u1eafc, l\u00e0m sai l\u1eddi th\u1ec1 th\u00ec tr\u1eddi tru \u0111\u1ea5t di\u1ec7t. N\u1ebfu ch\u00fang t\u00f4i l\u00f2ng th\u00e0nh m\u1ed9t d\u1ea1, s\u1eaft son m\u1ed9t ch\u00ed th\u00ec xin \u0111\u1ea5t tr\u1eddi ph\u00f9 h\u1ed9, khi\u1ebfn nghi\u1ec7p l\u1edbn ch\u00f3ng th\u00e0nh! K\u00ednh tr\u1eddi, \u0111\u1ea5t, qu\u1ef7, th\u1ea7n c\u00f9ng soi x\u00e9t! Sau l\u1eddi th\u1ec1, L\u00ea L\u1ee3i c\u00f9ng c\u00e1c h\u00e0o ki\u1ec7t kh\u1ea9n tr\u01b0\u01a1ng s\u1eafm s\u1eeda v\u0169 kh\u00ed, luy\u1ec7n t\u1eadp ngh\u0129a qu\u00e2n, ch\u1ec9nh \u0111\u1ed1n h\u00e0ng ng\u0169\u2026 Theo Lam S\u01a1n th\u1ef1c l\u1ee5c th\u00ec l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng l\u00fac b\u1ea5y gi\u1edd ch\u1ec9 c\u00f3 35 quan v\u00f5, m\u1ed9t s\u1ed1 quan v\u0103n, 200 thi\u1ebft k\u00ee, 200 ngh\u0129a qu\u00e2n, 14 con voi v\u00e0 \u0111\u1ed9 2.000 ng\u01b0\u1eddi gi\u00e0 y\u1ebfu, ph\u1ee5 n\u1eef tham gia v\u1eadn chuy\u1ec3n l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c. R\u1ed3i ng\u00e0y 7\/2\/1418, trong kh\u00f4ng kh\u00ed ng\u00e0y T\u1ebft c\u1ed5 truy\u1ec1n c\u1ee7a d\u00e2n t\u1ed9c, L\u00ea L\u1ee3i c\u00f9ng ngh\u0129a qu\u00e2n d\u1ef1ng c\u1edd kh\u1edfi ngh\u0129a. Trong bu\u1ed5i l\u1ec5 n\u00e0y, c\u00e1c ngh\u0129a qu\u00e2n l\u00e0m m\u1ed9t kh\u00e1n \u0111\u00e0i, chung quanh d\u1ef1ng 5 c\u00e2y c\u1edd \u1ee9ng v\u1edbi ng\u0169 h\u00e0nh (kim, th\u1ee7y, m\u1ed9c, h\u1ecfa, th\u1ed5), gi\u1eefa b\u00e0y 28 kh\u1ea9u s\u00fang th\u1ea7n c\u00f4ng tr\u01b0\u1ee3ng tr\u01b0ng cho 28 v\u00ec sao, d\u01b0\u1edbi s\u1eafp x\u1ebfp 8 \u0111\u1ed9i binh m\u00e3 t\u01b0\u1ee3ng tr\u01b0ng cho b\u00e1t qu\u00e1i, gi\u1eefa \u0111\u00e0i \u0111\u1eb7t m\u1ed9t b\u00e0n h\u01b0\u01a1ng \u00e1n kh\u00f3i nhang nghi ng\u00fat. C\u00f4ng vi\u1ec7c s\u1eafp \u0111\u1eb7t xong, L\u00ea L\u1ee3i b\u01b0\u1edbc l\u00ean kh\u00e1n \u0111\u00e0i t\u1ef1 x\u01b0ng l\u00e0 B\u00ecnh \u0110\u1ecbnh V\u01b0\u01a1ng v\u00e0 d\u00f5ng d\u1ea1c tuy\u00ean b\u1ed1: 80","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM - Ta \u0111\u00e2y d\u1ea5y qu\u00e2n \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c kh\u00f4ng ph\u1ea3i v\u00ec tham ph\u00fa qu\u00fd m\u00e0 mu\u1ed1n cho ng\u00e0n \u0111\u1eddi sau bi\u1ebft r\u1eb1ng, d\u00e2n Nam ta kh\u00f4ng bao gi\u1edd ch\u1ecbu th\u1ea7n ph\u1ee5c b\u1ecdn gi\u1eb7c Minh b\u1ea1o t\u00e0n, ngang ng\u01b0\u1ee3c\u2026 H\u00e0ng ng\u00e0n ng\u01b0\u1eddi v\u1ed7 tay vang r\u1ec1n, ch\u1eebng nh\u01b0 rung chuy\u1ec3n c\u1ea3 r\u1eebng n\u00fai Lam S\u01a1n. \u00d4ng n\u00f3i ti\u1ebfp: - H\u00e0nh qu\u00e2n ph\u1ea3i c\u00f3 ph\u00e9p t\u1eafc. T\u01b0\u1edbng l\u0129nh ph\u1ea3i bi\u1ebft t\u00ecnh h\u00ecnh qu\u00e2n ng\u0169, s\u0129 t\u1ed1t ph\u1ea3i tu\u00e2n theo ng\u01b0\u1eddi ch\u1ec9 huy. Th\u1ea5y gi\u1eb7c \u0111\u1eebng ch\u1ea1y, th\u1ea5y l\u1ee3i \u0111\u1eebng tranh. Gi\u1eb7c \u0111\u00e3 c\u00f9ng kh\u1ed1n \u0111\u1eebng n\u00ean \u0111u\u1ed5i, th\u1ee9c \u0103n c\u1ee7a gi\u1eb7c \u0111\u1eebng n\u00ean d\u00f9ng. Ch\u1edb hi\u1ebfp \u0111\u00e0n b\u00e0 con g\u00e1i ng\u01b0\u1eddi ta, ch\u1edb c\u01b0\u1edbp t\u00e0i s\u1ea3n ng\u01b0\u1eddi ta. Ch\u1edb ph\u00e1 ho\u1ea1i nh\u00e0 c\u1eeda, ch\u1edb x\u00e2m ph\u1ea1m l\u0103ng mi\u1ebfu. T\u01b0\u1edbng t\u00e1 tri\u1ec1u Minh ph\u1ea3i t\u00f3m l\u1ea5y kh\u00f4ng tha. Nh\u01b0ng n\u1ebfu ch\u00fang \u0111\u1ea7u h\u00e0ng th\u00ec t\u00f9y n\u0103ng l\u1ef1c m\u00e0 s\u1eed d\u1ee5ng. \u0110\u1eebng tha k\u1ebb c\u00f3 t\u1ed9i, \u0111\u1eebng gi\u1ebft k\u1ebb v\u00f4 can. N\u1ebfu ai vi ph\u1ea1m, d\u00f9 c\u00f3 c\u00f4ng lao c\u0169ng kh\u00f4ng khoan th\u1ee9. Sau \u0111\u00f3, t\u1ef1 tay L\u00ea L\u1ee3i gi\u1ebft ng\u1ef1a tr\u1eafng \u0111\u1ec3 c\u00fang tr\u1eddi \u0111\u1ea5t tr\u01b0\u1edbc l\u00fac kh\u1edfi binh. Bu\u1ed5i \u0111\u1ea7u xu\u1ea5t tr\u1eadn, ngh\u0129a qu\u00e2n ta kh\u00f4ng \u0111\u1ee7 s\u1ee9c \u0111\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea7u v\u1edbi l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng h\u00f9ng h\u1eadu c\u1ee7a gi\u1eb7c, ch\u00fang c\u00f3 \u0111\u1ebfn 40.000 t\u00ean, voi ng\u1ef1a h\u00e0ng tr\u0103m con, binh kh\u00ed d\u1ed3i d\u00e0o. Th\u1ebf nh\u01b0ng, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi y\u00eau n\u01b0\u1edbc v\u1eabn t\u00ecm \u0111\u1ebfn d\u01b0\u1edbi c\u1edd L\u00ea L\u1ee3i \u0111\u00f4ng nh\u01b0 tr\u1ea9y h\u1ed9i. Trong s\u1ed1 \u1ea5y c\u00f3 danh th\u1ea7n Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i d\u00e2ng l\u00ean s\u00e1ch l\u01b0\u1ee3c b\u00ecnh Ng\u00f4 (B\u00ecnh Ng\u00f4 s\u00e1ch) trong \u0111\u00f3 n\u00eau r\u00f5 ngh\u1ec7 thu\u1eadt mu\u1ed1n th\u1eafng gi\u1eb7c kh\u00f4ng ch\u1ec9 \u0111\u00e1nh v\u00e0o th\u00e0nh tr\u00ec ki\u00ean c\u1ed1 c\u1ee7a gi\u1eb7c m\u00e0 ch\u00ednh l\u00e0 \u0111\u00e1nh v\u00e0o l\u00f2ng ng\u01b0\u1eddi. V\u1edbi gi\u1eb7c th\u00ec \u0111\u00e1nh v\u00e0o l\u00f2ng ki\u00eau c\u0103ng, \u00fd ch\u00ed x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c c\u1ee7a ch\u00fang. V\u1edbi d\u00e2n ch\u00fang th\u00ec thu ph\u1ee5c nh\u00e2n t\u00e2m \u0111\u1ec3 tr\u00ean d\u01b0\u1edbi \u0111\u1ed3ng l\u00f2ng \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c. L\u00ea L\u1ee3i ho\u00e0n to\u00e0n \u0111\u1ed3ng \u00fd v\u1edbi s\u00e1ch l\u01b0\u1ee3c n\u00e0y. Theo truy\u1ec1n thuy\u1ebft \u0111\u1ec3 thu ph\u1ee5c l\u00f2ng ng\u01b0\u1eddi, g\u00e2y ni\u1ec1m tin trong nh\u00e2n d\u00e2n, \u00f4ng \u0111\u00e3 h\u1ea1 l\u1ec7nh cho ngh\u0129a qu\u00e2n d\u00f9ng b\u00fat nh\u00fang m\u1eadt vi\u1ebft tr\u00ean l\u00e1 d\u00f2ng ch\u1eef: \u201cL\u00ea L\u1ee3i vi qu\u00e2n, Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i vi th\u1ea7n\u201d - L\u00ea L\u1ee3i l\u00e0m vua, Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i l\u00e0m quan. D\u00f2ng ch\u1eef vi\u1ebft b\u1eb1ng m\u1eadt n\u00ean ki\u1ebfn theo v\u1ebft m\u1eadt g\u1eb7m d\u1ea7n \u0111\u1ec3 hi\u1ec7n ra tr\u00ean l\u00e1 d\u00f2ng ch\u1eef \u0111\u00f3. Nh\u00e2n d\u00e2n b\u00e0n t\u00e1n: - Tr\u1eddi \u0111\u00e3 \u0111\u1ecbnh cho L\u00ea L\u1ee3i l\u00e0m vua \u0111\u1ea5t Nam. Ch\u00fang ta mau theo ph\u00f2 L\u00ea L\u1ee3i\u201d. Nh\u1edd k\u1ebf n\u00e0y, c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc \u0111i theo ngh\u0129a qu\u00e2n L\u00ea L\u1ee3i nh\u01b0 c\u00e2u ca x\u01b0a c\u00f2n ghi l\u1ea1i: \u201cNg\u01b0\u1eddi k\u00e9o v\u1ec1 d\u1eb1ng d\u1eb7c, ng\u01b0\u1eddi r\u01b0\u1edbc nhau \u00f9n \u00f9n, t\u1eeb kh\u1eafp n\u01a1i k\u00e9o \u0111\u1ebfn\u201d. 81","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM Nghe tin B\u00ecnh \u0110\u1ecbnh V\u01b0\u01a1ng L\u00ea L\u1ee3i n\u1ed5i l\u00ean \u1edf n\u00fai Lam S\u01a1n, N\u1ed9i quan nh\u00e0 Minh l\u00e0 M\u00e3 K\u1ef3 \u1edf T\u00e2y \u0110\u00f4 (huy\u1ec7n V\u0129nh L\u1ed9c - Thanh H\u00f3a) li\u1ec1n \u0111em qu\u00e2n \u0111\u1ebfn \u0111\u00e1nh. L\u00ea L\u1ee3i \u0111em qu\u00e2n sang \u0111\u00f3ng \u1edf n\u00fai L\u1ea1c Th\u1ee7y (huy\u1ec7n C\u1ea9m Th\u1ee7y) \u0111\u1ec3 mai ph\u1ee5c, ch\u1edd ch\u00fang \u0111\u1ebfn th\u00ec b\u1ea5t ng\u1edd ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh. Nh\u01b0ng v\u00ec th\u1ebf y\u1ebfu n\u00ean ch\u1ed1ng c\u1ef1 kh\u00f4ng n\u1ed5i, L\u00ea L\u1ee3i v\u1eeba ch\u1ed1ng \u0111\u1ee1 v\u1eeba cho qu\u00e2n r\u00fat v\u00e0o r\u1eebng s\u00e2u. Gi\u1eb7c Minh li\u1ec1n \u0111u\u1ed5i theo r\u1ea5t g\u1eaft. B\u1ed7ng \u00f4ng th\u1ea5y tr\u01b0\u1edbc m\u1eb7t m\u00ecnh l\u00e0 m\u1ed9t th\u00e2y ma v\u00f4 ch\u1ee7, \u00f4ng b\u00e8n qu\u1ef3 xu\u1ed1ng kh\u1ea5n: - Ta b\u1ecb gi\u1eb7c Minh \u0111u\u1ed5i, xin h\u00e3y gi\u00fap ta tho\u00e1t n\u1ea1n, mai sau l\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c thi\u00ean h\u1ea1, ta s\u1ebd l\u1eadp mi\u1ebfu th\u1edd! Kh\u1ea5n xong, \u00f4ng c\u00f9ng ngh\u0129a qu\u00e2n v\u1ed9i v\u00e0ng \u0111\u00e0o \u0111\u1ea5t ch\u00f4n ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e0n b\u00e0 x\u1ea5u s\u1ed1. Vi\u1ec7c v\u1eeba xong th\u00ec gi\u1eb7c Minh c\u0169ng v\u1eeba \u0111u\u1ed5i \u0111\u1ebfn. L\u00ea L\u1ee3i c\u00f9ng ngh\u0129a qu\u00e2n nhanh ch\u00e2n n\u1ea5p v\u00e0o b\u1ee5i r\u1eadm. T\u01b0\u1edbng gi\u1eb7c Tr\u1ea7n Tung xua ch\u00f3 ngao s\u1ee5c s\u1ea1o kh\u1eafp n\u01a1i. Ch\u00f3 ngao mi\u1ec7ng s\u1ee7a, ch\u00e2n qu\u00e0o, v\u00e2y ch\u1eb7t l\u1ea5y b\u1ee5i r\u1eadm, ngay t\u1ea1i ch\u1ed7 L\u00ea L\u1ee3i \u0111ang \u1ea9n n\u1ea5p. Gi\u1eb7c l\u1ea5y gi\u00e1o \u0111\u00e2m tr\u00fang \u0111\u00f9i \u00f4ng. Khi ng\u1ecdn gi\u00e1o v\u1eeba r\u00fat ra kh\u1ecfi \u0111\u00f9i, \u00f4ng nhanh tr\u00ed l\u1ea5y \u00e1o vu\u1ed1t s\u1ea1ch v\u1ebft m\u00e1u n\u00ean ch\u00fang kh\u00f4ng hay bi\u1ebft. B\u1ed7ng c\u00f3 con ch\u1ed3n tr\u1eafng, t\u1eeb trong b\u1ee5i r\u1eadm ph\u00f3ng ra, l\u0169 ch\u00f3 v\u1ed9i \u0111u\u1ed5i theo, tranh nhau b\u1eaft. Tr\u1ea7n Tung b\u1ef1c t\u1ee9c qu\u00e1t: - \u0110\u1ed3 ch\u00f3 ch\u1ebft! \u0110em ch\u00fang m\u00e0y sang \u0111\u00e2y l\u00e0 \u0111\u1ec3 s\u0103n v\u01b0\u01a1ng, s\u0103n t\u01b0\u1edbng, kh\u00f4ng d\u00e8 ch\u00fang m\u00e0y l\u1ea1i \u0111i s\u0103n ch\u1ed3n, c\u00f2n \u0111\u1ec3 s\u1ed1ng l\u00e0m g\u00ec? N\u00f3i xong, h\u1eafn li\u1ec1n ch\u00e9m ch\u1ebft hai con ch\u00f3 v\u00e0 cho qu\u00e2n ti\u1ebfp t\u1ee5c ch\u1ea1y \u0111i l\u00f9ng s\u1ee5c ti\u1ebfp. Tho\u00e1t ch\u1ebft, L\u00ea L\u1ee3i \u0111em qu\u00e2n v\u1ec1 \u0111\u00f3ng \u1edf n\u00fai Ch\u00ed Linh. T\u1ea1i \u0111\u00e2y, ngh\u0129a qu\u00e2n l\u00e2m v\u00e0o t\u00ecnh th\u1ebf kh\u1ed1n \u0111\u1ed1n, ph\u1ea3i d\u00f9ng c\u1ee7 n\u00e2u, m\u1eadt ong \u0103n c\u1ea7m c\u1ef1 qua ng\u00e0y, L\u00ea L\u1ee3i \u0111\u00e3 ngh\u0129 ra m\u01b0u k\u1ebf th\u1ea7n t\u00ecnh, \u00f4ng bi\u1ebft t\u01b0\u1edbng Tr\u1ecbnh Kh\u1ea3 v\u00e0 V\u01b0\u01a1ng L\u00f4i t\u1eebng sang Ai Lao mua voi v\u00e0 bi\u1ebft ti\u1ebfng n\u00f3i, v\u0103n t\u1ef1 c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc n\u00e0y n\u00ean sai \u0111em th\u00f4ng \u0111i\u1ec7p sang cho qu\u1ed1c v\u01b0\u01a1ng Ai Lao. Trong th\u00f4ng \u0111i\u1ec7p n\u00e0y vi\u1ebft: \u201cQu\u1ed1c gia ch\u00fang t\u00f4i mang t\u1edd th\u00f4ng \u0111i\u1ec7p c\u1ee7a tri\u1ec1u \u0110\u1ea1i Minh ban cho nh\u00e0 vua. V\u1eady nh\u00e0 vua h\u00e3y \u0111em s\u1ed1 l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c \u0111\u1ee7 cho qu\u00e2n s\u0129 d\u00f9ng trong n\u0103m th\u00e1ng v\u00e0 kh\u00ed gi\u1edbi c\u00f9ng voi tr\u1eadn t\u1edbi y\u1ebft ki\u1ebfn. N\u1ebfu kh\u00f4ng tu\u00e2n l\u1ec7nh, l\u1eadp t\u1ee9c sai n\u01b0\u1edbc Xa L\u00fd v\u00e0 L\u00e3o Qua h\u1ee3p qu\u00e2n 6 n\u01b0\u1edbc ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh\u201d. Nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00f4ng \u0111i\u1ec7p, vua 82","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM Ai Lao s\u1ee3 h\u00e3i, xin tu\u00e2n m\u1ec7nh tr\u00ean. Nh\u1edd \u0111\u00f3, ngh\u0129a qu\u00e2n Lam S\u01a1n c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c, qu\u00e2n d\u1ee5ng\u2026 Ng\u00e0y m\u1ed3ng 4\/4\/1418, \u00f4ng cho k\u00e9o qu\u00e2n v\u1ec1 Lam S\u01a1n, \u0111em v\u00e0ng b\u1ea1c \u0111\u00fat l\u00f3t cho b\u1ecdn t\u01b0\u1edbng nh\u00e0 Minh l\u00e0 Tr\u1ea7n Tr\u00ed, S\u01a1n Th\u1ecd, M\u00e3 K\u1ef3 \u0111\u1ec3 c\u1ea7u \u0111\u01b0\u1ee3c ho\u00e3n binh. D\u00f9 nh\u1eadn v\u00e0ng b\u1ea1c \u0111\u00fat l\u00f3t, nh\u01b0ng n\u0103m ng\u00e0y sau ch\u00fang v\u1eabn \u0111em qu\u00e2n \u0111\u1ebfn \u0111\u00e1nh, L\u00ea L\u1ee3i cho r\u00fat qu\u00e2n v\u1ec1 L\u1ea1c Th\u1ee7y, r\u1ed3i ph\u1ee5c binh \u0111\u1ec3 ch\u1edd gi\u1eb7c. Qu\u1ea3 nhi\u00ean ng\u00e0y 13\/4 ch\u00fang k\u00e9o \u0111\u1ebfn, c\u00e1c t\u01b0\u1edbng L\u00ea Th\u1ea1ch, \u0110inh B\u1ed3, L\u00ea Ng\u00e2n, L\u00ea L\u00fd d\u0169ng c\u1ea3m x\u00f4ng l\u00ean tr\u01b0\u1edbc. Tr\u1eadn \u0111\u00e1nh \u00e1c li\u1ec7t \u0111\u00e3 di\u1ec5n ra, gi\u1eb7c b\u1ecb ch\u00e9m h\u01a1n ba ng\u00e0n t\u00ean, ngh\u0129a qu\u00e2n thu h\u00e0ng ng\u00e0n kh\u00ed gi\u1edbi, qu\u00e2n c\u1ee5. Ni\u1ec1m vui ch\u01b0a k\u1ecbp h\u01b0\u1edfng th\u00ec ba ng\u00e0y sau t\u00ean Vi\u1ec7t gian t\u00ean \u00c1i d\u1eabn gi\u1eb7c \u0111i \u0111\u01b0\u1eddng t\u1eaft, \u0111\u00e1nh sau l\u01b0ng \u0111\u1ed9i h\u00ecnh c\u1ee7a ta. V\u1ee3 con c\u1ee7a L\u00ea L\u1ee3i v\u00e0 qu\u00e2n s\u0129 \u0111\u00e3 b\u1ecb gi\u1eb7c b\u1eaft trong tr\u1eadn n\u00e0y. L\u00ea L\u1ee3i thu qu\u00e2n v\u1ec1 \u1ea9n n\u00e1u \u1edf n\u00fai Ch\u00ed Linh. R\u00f2ng r\u00e3 su\u1ed1t m\u1ea5y th\u00e1ng tr\u1eddi, h\u1ecd ph\u1ea3i \u0103n m\u0103ng tre, r\u1ec5 c\u1ecf cho \u0111\u1ee1 \u0111\u00f3i. T\u00ecnh h\u00ecnh r\u1ea5t nguy c\u1ea5p, \u00f4ng n\u00f3i v\u1edbi ba qu\u00e2n: - Ai d\u00e1m \u0111\u1ed5i \u00e1o, thay ta \u0111em qu\u00e2n ra \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c, x\u01b0ng danh hi\u1ec7u c\u1ee7a ta, b\u1eaft ch\u01b0\u1edbc nh\u01b0 K\u1ef7 T\u00edn \u0111\u1eddi H\u00e1n, \u0111\u1ec3 ta c\u00f3 th\u1ec3 gi\u1ea5u ti\u1ebfng nghi binh, t\u1eadp h\u1ee3p t\u01b0\u1edbng s\u0129, m\u01b0u t\u00ednh cu\u1ed9c n\u1ed5i d\u1eady v\u1ec1 sau? Kh\u00f4ng c\u00f3 ai d\u00e1m h\u01b0\u1edfng \u1ee9ng. Ri\u00eang L\u00ea Lai \u0111\u1ee9ng d\u1eady n\u00f3i: - T\u00f4i xin t\u00ecnh nguy\u1ec7n! Sau n\u00e0y l\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c n\u01b0\u1edbc th\u00ec ngh\u0129 \u0111\u1ebfn c\u00f4ng lao c\u1ee7a t\u00f4i, khi\u1ebfn cho con ch\u00e1u mu\u00f4n \u0111\u1eddi \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1edd \u01a1n n\u01b0\u1edbc. \u0110\u00f3 l\u00e0 nguy\u1ec7n v\u1ecdng c\u1ee7a t\u00f4i. L\u00ea L\u1ee3i h\u1ebft s\u1ee9c th\u01b0\u01a1ng c\u1ea3m n\u00f3i v\u1edbi L\u00ea Lai: - B\u00e2y gi\u1edd nguy kh\u1ed1n th\u1ebf n\u00e0y, n\u1ebfu ng\u1ed3i gi\u1eef m\u1ea3nh \u0111\u1ea5t nguy hi\u1ec3m, vua t\u00f4i \u0111\u1ec1u b\u1ecb ti\u00eau di\u1ec7t v\u00f4 \u00edch. N\u1ebfu theo k\u1ebf n\u00e0y c\u00f3 th\u1ec3 tho\u00e1t \u0111\u01b0\u1ee3c. Ta h\u1ee9a s\u1ebd kh\u00f4ng qu\u00ean k\u1ebb trung th\u1ea7n \u0111\u00e3 ch\u1ebft v\u00ec n\u01b0\u1edbc, n\u1ebfu ta sai l\u1eddi th\u00ec cung \u0111i\u1ec7n bi\u1ebfn th\u00e0nh r\u1eebng, \u1ea5n b\u00e1u bi\u1ebfn th\u00e0nh c\u1ee5c \u0111\u1ed3ng, g\u01b0\u01a1m th\u1ea7n bi\u1ebfn th\u00e0nh dao c\u00f9n. Tr\u01b0\u1edbc l\u00fac L\u00ea Lai d\u1eabn hai con voi v\u00e0 500 qu\u00e2n x\u00f4ng ra ph\u00e1 v\u00f2ng v\u00e2y c\u1ee7a gi\u1eb7c, L\u00ea L\u1ee3i r\u01b0ng r\u01b0ng n\u01b0\u1edbc m\u1eaft n\u00f3i ti\u1ebfp: - Sau n\u00e0y ta b\u0103ng h\u00e0, c\u00e1c ng\u01b0\u01a1i h\u00e3y nh\u1edb tr\u01b0\u1edbc khi l\u00e0m gi\u1ed7 cho ta ph\u1ea3i l\u00e0m gi\u1ed7 L\u00ea Lai. 83","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM V\u00ec v\u1eady ng\u00e0y nay m\u1edbi c\u00f3 c\u00e2u \u201cH\u0103m m\u1ed1t L\u00ea Lai, h\u0103m hai L\u00ea L\u1ee3i\u201d l\u00e0 v\u1eady. X\u00f4ng ra gi\u1eefa \u0111\u00e1m gi\u1eb7c, L\u00ea Lai h\u00e9t vang: - Ch\u00faa Lam S\u01a1n ch\u00ednh l\u00e0 ta \u0111\u00e2y! B\u1ecdn gi\u1eb7c Minh t\u01b0\u1edfng th\u1eadt x\u00f4ng v\u00e0o giao chi\u1ebfn. L\u1ee3i d\u1ee5ng c\u01a1 h\u1ed9i n\u00e0y, L\u00ea L\u1ee3i k\u00e9o ngh\u0129a qu\u00e2n t\u00ecm \u0111\u01b0\u1eddng kh\u00e1c tho\u00e1t th\u00e2n. \u00d4ng \u0111\u01b0a qu\u00e2n v\u1ec1 \u0111\u00f3ng \u1edf L\u01b0 S\u01a1n (huy\u1ec7n Quan H\u00f3a) r\u1ed3i ti\u1ebfp t\u1ee5c g\u1ea7y d\u1ef1ng l\u1ea1i l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng. Sau \u0111\u00f3, \u00f4ng tung qu\u00e2n \u0111i \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c \u1edf nhi\u1ec1u n\u01a1i, nh\u01b0ng kh\u00f4ng sao ph\u00e1 \u0111\u01b0\u1ee3c binh l\u1ef1c h\u00f9ng h\u1eadu c\u1ee7a gi\u1eb7c. \u0110\u1ea7u n\u0103m 1422, ngh\u0129a qu\u00e2n l\u1ea1i b\u1ecb gi\u1eb7c truy k\u00edch trong t\u00ecnh th\u1ebf ng\u1eb7t ngh\u00e8o. B\u00ean ngo\u00e0i gi\u1eb7c bao v\u00e2y, b\u00ean trong l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c c\u1ea1n d\u1ea7n. Th\u1ebf nh\u01b0ng, L\u00ea L\u1ee3i v\u1eabn kh\u00f4ng nao n\u00fang tinh th\u1ea7n. \u00d4ng \u0111\u1ed1i x\u1eed v\u1edbi t\u01b0\u1edbng s\u0129 v\u1eabn \u00e2n c\u1ea7n nh\u01b0 anh em m\u1ed9t nh\u00e0. Trong r\u1eebng s\u00e2u, su\u1ed1t m\u1ea5y th\u00e1ng tr\u1eddi, h\u1ecd ph\u1ea3i \u0103n c\u1ecf v\u00e0 m\u0103ng tre! L\u00ea L\u1ee3i cho gi\u1ebft b\u1ed1n con voi v\u00e0 c\u1ea3 ng\u1ef1a qu\u00fd c\u1ee7a m\u00ecnh \u0111\u1ec3 \u0103n d\u1ea7n. Khi d\u00e2n l\u00e0ng ti\u1ebfp t\u1ebf cho h\u0169 r\u01b0\u1ee3u ngon, \u00f4ng cho \u0111\u1ed5 xu\u1ed1ng d\u00f2ng su\u1ed1i \u0111\u1ec3 t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00f9ng h\u01b0\u1edfng. Ai n\u1ea5y \u0111\u1ec1u c\u1ea3m k\u00edch tr\u01b0\u1edbc th\u00e1i \u0111\u1ed9 v\u00e0 t\u00ecnh c\u1ea3m c\u1eadt ru\u1ed9t c\u1ee7a \u00f4ng. Trong th\u00e1ng ng\u00e0y n\u00e0y, \u00f4ng th\u01b0\u1eddng v\u1ed7 v\u1ec1 an \u1ee7i qu\u00e2n s\u0129: - Gian tru\u00e2n, kh\u1ed5 \u1ea3i l\u00e0 g\u1ed1c c\u1ee7a d\u1ef1ng n\u01b0\u1edbc, lo ngh\u0129 nhi\u1ec1u l\u00e0 c\u00e1i n\u1ec1n m\u1edf nghi\u1ec7p th\u00e1nh. T\u1eebng tr\u1ea3i nhi\u1ec1u nguy bi\u1ebfn th\u00ec m\u01b0u k\u1ebf s\u00e2u, t\u00ednh vi\u1ec7c xa th\u00ec th\u00e0nh c\u00f4ng \u0111\u1ebfn. V\u1eady \u0111\u1eebng n\u00ean n\u1ea3n ch\u00ed m\u00e0 d\u1edf dang vi\u1ec7c l\u1edbn. Cu\u1ed1i c\u00f9ng, trong t\u00ecnh th\u1ebf ng\u1eb7t ngh\u00e8o, \u00f4ng k\u00eau g\u1ecdi ba qu\u00e2n: - Gi\u1eb7c bao v\u00e2y b\u1ed1n m\u1eb7t, ta kh\u00f4ng c\u00f2n l\u1ed1i tho\u00e1t \u0111i \u0111\u00e2u \u0111\u01b0\u1ee3c. \u0110\u00e2y l\u00e0 ch\u1ed1n m\u00e0 binh ph\u00e1p g\u1ecdi l\u00e0 \u201ct\u1eed \u0111\u1ecba\u201d. V\u1eady ph\u1ea3i \u0111\u00e1nh ch\u1edbp nho\u00e1ng m\u1edbi s\u1ed1ng, n\u1ebfu ch\u1eadm tr\u1ec5 l\u00e0 ch\u1ebft. N\u00f3i xong, \u00f4ng \u1ee9a n\u01b0\u1edbc m\u1eaft. Ai n\u1ea5y \u0111\u1ec1u c\u1ea3m k\u00edch. Tu\u00e2n l\u1eddi \u00f4ng, t\u01b0\u1edbng s\u0129 m\u1ed9t l\u00f2ng xu\u1ea5t qu\u00e2n ph\u00e1 \u0111\u01b0\u1ee3c v\u00f2ng v\u00e2y v\u00e0 ch\u1ea1y v\u1ec1 h\u01b0\u1edbng n\u00fai Ch\u00ed Linh. Gi\u1eb7c g\u1ea5p r\u00fat \u0111u\u1ed5i theo sau, L\u00ea L\u1ee3i ch\u01b0a bi\u1ebft t\u00ednh th\u1ebf n\u00e0o c\u1ea3. Trong l\u00fac ng\u00e0n c\u00e2n treo s\u1ee3i t\u00f3c, ch\u1ea1y b\u0103ng qua c\u00e1nh \u0111\u1ed3ng, th\u1ea5y hai \u00f4ng b\u00e0 n\u00f4ng phu \u0111ang l\u00e0m ru\u1ed9ng, L\u00ea L\u1ee3i nhanh tr\u00ed c\u1edfi \u00e1o r\u1ed3i nh\u1ea3y xu\u1ed1ng ru\u1ed9ng. \u00d4ng v\u1ed9i l\u1ea5y n\u00f3n c\u1ee7a l\u00e3o \u00f4ng \u0111\u1ed9i l\u00ean \u0111\u1ea7u m\u00ecnh, tay c\u1ea7m m\u1ea1 c\u1ea5y. Gi\u1eb7c Minh \u0111u\u1ed5i \u0111\u1ebfn n\u01a1i h\u1ecfi \u00f4ng l\u00e3o: - L\u00e3o gi\u00e0 kia, m\u00e0y c\u00f3 th\u1ea5y ai v\u1eeba ch\u1ea1y qua \u0111\u00e2y kh\u00f4ng? 84","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM \u00d4ng l\u00e3o tr\u1ecf tay v\u1ec1 ph\u00eda tr\u01b0\u1edbc: - T\u00f4i c\u00f3 th\u1ea5y m\u1ed9t chi\u1ebfn t\u01b0\u1edbng v\u1eeba h\u1edbt h\u01a1 h\u1edbt h\u1ea3i ch\u1ea1y v\u1ec1 m\u00e9 tr\u01b0\u1edbc kia k\u00eca! Gi\u1eb7c li\u1ec1n \u0111u\u1ed5i theo. Nh\u1edd v\u1eady, L\u00ea L\u1ee3i \u0111\u00e3 tho\u00e1t th\u00e2n. Sau L\u00ea L\u1ee3i \u0111\u01b0\u1ee3c \u00f4ng b\u00e0 l\u00e3o d\u1eabn v\u1ec1 nh\u00e0 l\u00e0m th\u1ecbt con kh\u1ec9 \u0111\u1ec3 chi\u00eau \u0111\u00e3i. \u0110\u1ebfn ng\u00e0y chi\u1ebfn th\u1eafng, L\u00ea L\u1ee3i l\u1eadp \u0111\u1ec1n th\u1edd \u00f4ng b\u00e0, g\u1ecdi l\u00e0 \u00f4ng H\u1ea7u b\u00e0 H\u1ea7u (H\u1ea7u ngh\u0129a l\u00e0 kh\u1ec9, \u0111\u1ec3 t\u01b0\u1edfng nh\u1edb \u0111\u1ebfn m\u00f3n th\u1ecbt kh\u1ec9 \u00f4ng b\u00e0 \u0111\u00e3 chi\u00eau \u0111\u00e3i). Ngh\u0129a qu\u00e2n ch\u1ea1y v\u1ec1 \u0111\u01b0\u1ee3c n\u00fai Ch\u00ed Linh. B\u1ea5y gi\u1edd ai n\u1ea5y \u0111\u1ec1u m\u1ecfi m\u1ec7t, binh m\u00e3 tan t\u00e1c n\u00ean B\u1ed9 ch\u1ec9 huy ngh\u0129a qu\u00e2n Lam S\u01a1n b\u00e0n v\u1edbi nhau n\u00ean h\u00f2a ho\u00e3n v\u1edbi gi\u1eb7c. C\u00f2n gi\u1eb7c Minh \u0111\u00e1nh m\u00e3i c\u0169ng kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c, v\u00e2y b\u1eaft c\u0169ng kh\u00f4ng xong m\u00e0 hao t\u1ed5n binh l\u1ef1c n\u00ean c\u0169ng thu\u1eadn cho h\u00f2a. Th\u1eddi gian h\u00f2a ho\u00e3n, b\u1eaft \u0111\u1ea7u t\u1eeb th\u00e1ng 5\/1423. M\u1ee5c \u0111\u00edch c\u1ee7a cu\u1ed9c h\u00f2a ho\u00e3n \u0111\u00f3, sau n\u00e0y, trong b\u00e0i ph\u00fa N\u00fai Ch\u00ed Linh, Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i cho bi\u1ebft: \u201cb\u1ec1 ngo\u00e0i gi\u1ea3 th\u00e1c h\u00f2a th\u00e2n\u201d \u0111\u1ec3 \u201cb\u00ean trong lo r\u00e8n chi\u1ebfn c\u1ee5\u201d r\u1ed3i \u201cquy\u00ean ti\u1ec1n, m\u1ed9 l\u00ednh gi\u1ebft voi khao qu\u00e2n\u201d. C\u00f2n gi\u1eb7c th\u00ec trong th\u1eddi gian n\u00e0y t\u00ecm m\u1ecdi c\u00e1ch mua chu\u1ed9c, d\u1ee5 d\u1ed7 nh\u01b0ng kh\u00f4ng c\u00f3 k\u1ebft qu\u1ea3. V\u00ec v\u1eady, th\u00e1ng 10\/1424 ch\u00fang quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh m\u1edf cu\u1ed9c t\u1ea5n c\u00f4ng ngh\u0129a qu\u00e2n Lam S\u01a1n. Tr\u01b0\u1edbc t\u00ecnh h\u00ecnh n\u00e0y, t\u01b0\u1edbng Nguy\u1ec5n Ch\u00edch hi\u1ebfn k\u1ebf: - B\u1ea9m B\u00ecnh \u0110\u1ecbnh V\u01b0\u01a1ng, t\u00f4i th\u01b0\u1eddng qua l\u1ea1i \u0111\u1ea5t Ngh\u1ec7 An nhi\u1ec1u l\u1ea7n, n\u1eafm \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng v\u1ecb tr\u00ed hi\u1ec3m y\u1ebfu n\u01a1i \u1ea5y. Nay xin d\u1eabn qu\u00e2n \u0111\u00e1nh tr\u1ea1i c\u1ee7a C\u1ea7m B\u00e0nh \u1edf Ngh\u1ec7 An, h\u1ec5 y h\u00e0ng th\u00ec ta ph\u1ee7 d\u1ee5, n\u1ebfu y kh\u00f4ng h\u00e0ng th\u00ec ta \u0111\u00e1nh l\u1ea5y tr\u1ea1i \u1ea5y l\u00e0m ch\u1ed7 tr\u00fa ch\u00e2n, l\u00e0m n\u01a1i d\u1ee5ng v\u00f5. Sau \u0111\u00f3, ta ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh \u0110\u00f4ng \u0110\u00f4 th\u00ec c\u0169ng ch\u01b0a mu\u1ed9n. Nh\u01b0 v\u1eady vi\u1ec7c n\u01b0\u1edbc c\u00f3 th\u1ec3 th\u00e0nh \u0111\u01b0\u1ee3c. K\u1ebf ho\u1ea1ch s\u00e1ng su\u1ed1t n\u00e0y \u0111\u01b0\u1ee3c L\u00ea L\u1ee3i \u0111\u1ed3ng \u00fd. Ngh\u0129a qu\u00e2n m\u1edf cu\u1ed9c h\u00e0nh qu\u00e2n chi\u1ebfn l\u01b0\u1ee3c v\u00e0o gi\u1ea3i ph\u00f3ng Ngh\u1ec7 An. L\u1ee3i d\u1ee5ng \u0111\u00eam t\u1ed1i, ngh\u0129a qu\u00e2n \u0111\u00e3 \u0111\u00e1nh \u00fap th\u00e0nh \u0110a C\u0103ng. T\u01b0\u1edbng c\u1ee7a C\u1ea7m B\u00e0nh l\u00e0 Hoa Anh d\u1eabn qu\u00e2n \u0111\u1ebfn c\u1ee9u, b\u1ecb qu\u00e2n ta \u0111\u00e1nh tan, Hoa Anh thua ch\u1ea1y v\u1ec1 T\u00e2y \u0110\u00f4. Sau khi th\u1eafng tr\u1eadn, L\u00ea L\u1ee3i sai th\u1ea3 h\u1ebft ph\u1ee5 n\u1eef \u0111\u00e3 b\u1eaft \u0111\u01b0\u1ee3c, r\u1ed3i tuy\u1ec3n m\u1ed9 th\u00eam binh s\u0129, ch\u1ec9nh \u0111\u1ed1n h\u00e0ng ng\u0169 \u0111\u1ec3 v\u01b0\u1ee3t n\u00fai B\u1ed3 L\u1ea1p ti\u1ebfn v\u1ec1 Ngh\u1ec7 An. D\u1ecdc \u0111\u01b0\u1eddng \u0111i, nh\u1eefng \u0111\u1ed3n tr\u1ea1i c\u1ee7a gi\u1eb7c Minh \u0111\u1ec1u b\u1ecb ngh\u0129a qu\u00e2n ph\u00e1 s\u1ea1ch. Th\u00e1ng 11\/1424, nghe k\u1ebf c\u1ee7a Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i, 85","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM L\u00ea L\u1ee3i sai ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ebfn chi\u00eau h\u00e0ng C\u1ea7m B\u00e0nh. B\u00e0nh kh\u00f4ng ch\u1ecbu, \u0111em ng\u00e0n qu\u00e2n l\u1eadp doanh tr\u1ea1i tr\u00ean \u0111\u1ec9nh n\u00fai. Qu\u00e2n ta v\u00e2y ch\u1eb7t n\u01a1i \u0111\u00e2y. L\u00fac n\u00e0y, Tr\u1ea7n Th\u1ecd, Ph\u01b0\u01a1ng Ch\u00ednh \u0111\u00f3ng \u1edf Ngh\u1ec7 An th\u1ea5y C\u1ea7m B\u00e0nh b\u1ecb v\u00e2y th\u00ec mu\u1ed1n c\u1ee9u l\u1eafm, nh\u01b0ng kh\u00f4ng d\u00e1m ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh, b\u00e8n xin c\u1ea7u h\u00f2a. L\u00ea L\u1ee3i n\u00f3i v\u1edbi c\u00e1c t\u01b0\u1edbng s\u0129: - Hi\u1ec7n nay, C\u1ea7m B\u00e0nh b\u1ecb v\u00e2y, l\u1ebd ra b\u1ecdn Ph\u01b0\u01a1ng Ch\u00ednh ph\u1ea3i \u0111\u1ebfn gi\u1ea3i v\u00e2y, nh\u01b0ng ch\u00fang c\u1ee9 ch\u1ea7n ch\u1eeb. \u0110\u00f3 l\u00e0 do n\u00f3 c\u00f3 \u00fd s\u1ee3. Chi b\u1eb1ng ta c\u1ee9 v\u1edd h\u00f2a ho\u00e3n \u0111\u1ec3 xem t\u00ecnh th\u1ebf. Trong khi th\u01b0 t\u1eeb qua l\u1ea1i th\u00ec ch\u1ec9 \u0111\u1ed9 m\u1ed9t th\u00e1ng l\u00e0 ta b\u1eaft \u0111\u01b0\u1ee3c C\u1ea7m B\u00e0nh th\u00f4i. B\u00e0n xong, \u00f4ng cho vi\u1ebft b\u1ee9c th\u01b0, \u0111\u1ec3 tr\u00ean c\u00e1i b\u00e8 th\u1ea3 xu\u00f4i d\u00f2ng. Trong th\u01b0 vi\u1ebft: \u201c- Ch\u00fang t\u00f4i mu\u1ed1n tr\u1edf v\u1ec1 Thanh Hoa, nh\u01b0ng s\u1ee3 b\u1ecb C\u1ea7m B\u00e0nh ng\u0103n ch\u1eb7n. V\u1eady \u00f4ng cho ng\u01b0\u1eddi t\u1edbi h\u00f2a gi\u1ea3i \u0111\u1ec3 th\u00f4ng l\u1ed1i v\u1ec1, r\u1ea5t mong\u201d. Ph\u01b0\u01a1ng Ch\u00ednh nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c th\u01b0, tin l\u00e0 th\u1eadt li\u1ec1n sai Tr\u1ea7n \u0110\u1ee9c Nh\u1ecb \u0111\u01b0a th\u01b0 \u0111\u1ebfn C\u1ea7m B\u00e0nh b\u1ea3o n\u00ean h\u00f2a gi\u1ea3i. C\u1ea7m B\u00e0nh nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c th\u01b0 bi\u1ebft l\u00e0 vi\u1ec7n binh kh\u00f4ng t\u1edbi n\u00ean \u0111\u1ea7u h\u00e0ng. Sau th\u1eafng l\u1ee3i n\u00e0y, L\u00ea L\u1ee3i quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh ph\u00e1t binh \u0111\u00e1nh th\u00e0nh Ngh\u1ec7 An. S\u1eafp h\u00e0nh qu\u00e2n th\u00ec c\u00f3 tin b\u00e1o: gi\u1eb7c Minh \u0111em r\u1ea5t nhi\u1ec1u binh m\u00e3 v\u00e0 thuy\u1ec1n b\u00e8, c\u1ea3 th\u1ee7y binh v\u00e0 b\u1ed9 binh \u0111ang ti\u1ebfn \u0111\u1ebfn ti\u00eau di\u1ec7t qu\u00e2n ta. L\u00ea L\u1ee3i h\u1ed9i b\u00e0n v\u1edbi c\u00e1c t\u01b0\u1edbng: - Hi\u1ec7n b\u00ean gi\u1eb7c nhi\u1ec1u qu\u00e2n m\u00e0 b\u00ean ta th\u00ec \u00edt. B\u00ean \u00edt qu\u00e2n m\u00e0 mu\u1ed1n \u0111\u1ecbch n\u1ed5i b\u00ean nhi\u1ec1u qu\u00e2n, ch\u1ec9 c\u00f3 c\u00e1ch gi\u1eef l\u1ea5y c\u00e1c ch\u1ed7 hi\u1ec3m y\u1ebfu th\u00ec m\u1edbi th\u00e0nh c\u00f4ng. Binh ph\u00e1p c\u00f3 c\u00e2u: \u201cT\u01b0\u1edbng t\u00e0i gi\u1ecfi th\u01b0\u1eddng b\u1eaft bu\u1ed9c \u0111\u1ed1i ph\u01b0\u01a1ng ph\u1ea3i \u0111\u1ebfn ch\u1ed7 m\u00ecnh \u0111\u00e3 \u0111\u1ecbnh, ch\u1ee9 kh\u00f4ng bao gi\u1edd \u0111\u1ebfn ch\u1ed7 \u0111\u1ed1i ph\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ecbnh\u201d. N\u00f3i xong, \u00f4ng cho t\u01b0\u1edbng \u0110inh Li\u1ec7t d\u1eabn m\u1ed9t ng\u00e0n qu\u00e2n \u0111i \u0111\u01b0\u1eddng t\u1eaft, chi\u1ebfm l\u1ea5y huy\u1ec7n \u0110\u1ed7 Gia (H\u01b0\u01a1ng S\u01a1n - H\u00e0 T\u0129nh) r\u1ed3i tr\u1ea5n gi\u1eef nh\u1eefng n\u01a1i hi\u1ec3m y\u1ebfu. Vi\u1ec7c qu\u00e2n v\u1eeba s\u1eafp \u0111\u1eb7t xong th\u00ec ba ng\u00e0y sau, gi\u1eb7c k\u00e9o t\u1edbi, ch\u00fang \u0111\u00f3ng qu\u00e2n \u1edf Kh\u1ea3 L\u01b0u (Anh S\u01a1n - Ngh\u1ec7 An) ph\u00eda tr\u00ean d\u00f2ng n\u01b0\u1edbc. L\u00ea L\u1ee3i cho \u0111\u00f3ng qu\u00e2n ph\u00eda d\u01b0\u1edbi, ban ng\u00e0y d\u1ef1ng c\u1edd th\u00fac tr\u1ed1ng \u1ea7m \u1ea7m, ban \u0111\u00eam th\u00ec \u0111\u1ed1t \u0111\u00e8n, th\u1eafp \u0111u\u1ed1c s\u00e1ng tr\u01b0ng doanh tr\u1ea1i, r\u1ed3i ng\u1ea7m sai ng\u01b0\u1eddi \u0111em voi qua s\u00f4ng mai ph\u1ee5c s\u1eb5n. L\u00fac tr\u1eddi t\u1edd m\u1edd s\u00e1ng, gi\u1eb7c d\u1eabn qu\u00e2n v\u00e0o \u0111\u00e1nh tr\u1ea1i c\u1ee7a ta, L\u00ea L\u1ee3i v\u1edd cho qu\u00e2n thua ch\u1ea1y \u0111\u1ec3 d\u1eabn ch\u00fang \u0111\u1ebfn n\u01a1i m\u00e0 qu\u00e2n ta \u0111\u00e3 ph\u1ee5c tr\u01b0\u1edbc. L\u00fac gi\u1eb7c \u0111\u1ebfn n\u01a1i, ngh\u0129a 86","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM qu\u00e2n \u0111\u1ed3ng lo\u1ea1t t\u1ea5n c\u00f4ng. B\u1ecb \u0111\u00e1nh b\u1ea5t ng\u1edd, gi\u1eb7c ch\u1ebft v\u00f4 s\u1ed1. Thua tr\u1eadn n\u00e0y, ch\u00fang l\u1eadp tr\u1ea1i d\u1ef1a v\u00e0o n\u00fai, ch\u1ee9 kh\u00f4ng d\u00e1m giao chi\u1ebfn n\u1eefa. L\u00fac n\u00e0y, gi\u1eb7c c\u00f2n nhi\u1ec1u l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c, m\u00e0 b\u00ean ta ch\u1ec9 c\u00f2n \u0111\u1ee7 d\u00f9ng trong m\u01b0\u01a1i ng\u00e0y n\u00ean L\u00ea L\u1ee3i b\u1ea3o ba qu\u00e2n: - Gi\u1eb7c c\u1eady nhi\u1ec1u l\u01b0\u01a1ng, n\u00ean c\u1ee9 c\u1ed1 th\u1ee7 trong th\u00e0nh, kh\u00f4ng ch\u1ecbu ra \u0111\u00e1nh. \u0110\u00f3 l\u00e0 ch\u00fang l\u00e0m k\u1ebf l\u00e2u d\u00e0i. Ta \u00edt l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c kh\u00f4ng th\u1ec3 c\u1ea7m c\u1ef1 l\u00e2u d\u00e0i v\u1edbi ch\u00fang \u0111\u01b0\u1ee3c. N\u00f3i xong, \u00f4ng cho \u0111\u1ed1t h\u1ebft doanh tr\u1ea1i, v\u1edd nh\u01b0 b\u1ecf tr\u1ed1n, r\u1ed3i \u0111i ng\u1ea7m ra l\u1ed1i \u0111\u01b0\u1eddng t\u1eaft \u0111\u1ebfn B\u1ed3 \u1ea2i (t\u00e2y nam huy\u1ec7n Thanh Ch\u01b0\u01a1ng - Ngh\u1ec7 An) \u0111\u1ec3 ph\u1ee5c binh. Gi\u1eb7c th\u1ea5y v\u1eady r\u1ea5t m\u1eebng, li\u1ec1n ti\u1ebfn qu\u00e2n \u0111\u00f3ng v\u00e0o doanh tr\u1ea1i c\u1ee7a ta v\u00e0 \u0111\u1eafp th\u00eam \u0111\u1ed3n l\u0169y tr\u00ean n\u00fai. Hai ng\u00e0y sau, L\u00ea L\u1ee3i ch\u1ecdn nh\u1eefng qu\u00e2n tinh nhu\u1ec7 \u0111\u1ebfn khi\u00eau chi\u1ebfn. Gi\u1eb7c li\u1ec1n \u1ee9ng chi\u1ebfn, \u0111\u1ebfn B\u1ed3 \u1ea2i ch\u00fang l\u1ecdt v\u00e0o \u1ed5 ph\u1ee5c binh. C\u00e1c t\u01b0\u1edbng L\u00ea S\u00e1t, L\u00ea Ng\u00e2n, L\u00ea X\u00ed, L\u00ea Kh\u00f4i\u2026 \u0111\u00e3 \u0111\u00e1nh ch\u00fang m\u1ed9t tr\u1eadn tan t\u00e1c m\u00e0 \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t th\u00f4ng s\u1ee9 c\u1ee7a L\u00ea Qu\u00fd \u0110\u00f4n c\u00f2n ghi l\u1ea1i \u201cth\u00e2y l\u1ea5p \u0111\u1ea7y s\u00f4ng, kh\u00ed gi\u1edbi \u0111\u1ea7y \u0111\u01b0\u1eddng, ch\u00e9m \u0111\u1ea7u t\u01b0\u1edbng Ho\u00e0ng Th\u00e0nh, b\u1eaft s\u1ed1ng h\u00e0ng ng\u00e0n gi\u1eb7c\u201d. Tr\u1ea7n Tr\u00ed v\u00e0 S\u01a1n Th\u1ecd khi\u1ebfp \u0111\u1ea3m tr\u01b0\u1edbc uy l\u1ef1c c\u1ee7a ngh\u0129a qu\u00e2n ph\u1ea3i ch\u1ea1y v\u1ec1 Ngh\u1ec7 An, c\u1ed1 th\u1ee7 trong th\u00e0nh. M\u00f9a xu\u00e2n n\u0103m 1425, L\u00ea L\u1ee3i d\u1eabn qu\u00e2n v\u1ec1 huy\u1ec7n Th\u1ed5 Du (huy\u1ec7n Thi\u00ean L\u1ed9c - Ngh\u1ec7 An), nh\u00e2n d\u00e2n vui m\u1eebng ch\u00e0o \u0111\u00f3n, mang r\u01b0\u1ee3u th\u1ecbt \u0111\u1ebfn khao qu\u00e2n v\u00e0 b\u1ea3o nhau r\u1eb1ng: - Kh\u00f4ng ng\u1edd ng\u00e0y nay ch\u00fang ta l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c tr\u00f4ng th\u1ea5y uy nghi c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc nh\u00e0. Ngh\u0129a qu\u00e2n l\u00e2u nay v\u1ed1n c\u1ef1c kh\u1ed5 tr\u0103m b\u1ec1 s\u1ee3 nh\u1eefng l\u00fac th\u1ebf n\u00e0y d\u1ec5 sanh l\u00f2ng th\u00e8m m\u00e0 l\u00e0m chuy\u1ec7n ch\u1eb3ng hay. V\u00ec th\u1ebf L\u00ea L\u1ee3i h\u1ea1 l\u1ec7nh: - D\u00e2n ta l\u00e2u nay kh\u1ed1n \u0111\u1ed1n v\u1ec1 th\u00f3i ngang ng\u01b0\u1ee3c c\u1ee7a gi\u1eb7c. V\u1eady qu\u00e2n s\u0129 \u0111\u1ebfn ch\u00e2u huy\u1ec7n n\u00e0o, c\u0169ng kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c x\u00e2m ph\u1ea1m t\u00e0i s\u1ea3n c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n d\u1eabu l\u00e0 c\u00e2y kim s\u1ee3i ch\u1ec9. N\u1ebfu kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 tr\u00e2u b\u00f2 c\u1ee7a ng\u1ee5y quan th\u00ec d\u00f9 c\u00f3 \u0111\u00f3i l\u1eafm c\u0169ng kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c l\u1ea5y. Qu\u00e2n l\u1ec7nh nghi\u00eam kh\u1eafc n\u00e0y \u0111\u00e3 t\u1ea1o \u0111\u01b0\u1ee3c t\u00ecnh c\u1ea3m qu\u00fd m\u1ebfn trong nh\u00e2n d\u00e2n. H\u00e0ng ng\u00e0n thanh ni\u00ean n\u00f4 n\u1ee9c xin t\u00f2ng qu\u00e2n ra tr\u1eadn. Tr\u00ean \u0111\u00e0 th\u1eafng th\u1ebf n\u00e0y, ngh\u0129a qu\u00e2n Lam S\u01a1n ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh ph\u1ee7 Di\u1ec5n Ch\u00e2u (b\u1eafc 87","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM Ngh\u1ec7 An) r\u1ed3i th\u1eeba th\u1eafng bao v\u00e2y th\u00e0nh T\u00e2y \u0110\u00f4 (Thanh H\u00f3a). Gi\u1eb7c khi\u1ebfp s\u1ee3 ph\u1ea3i r\u00fat v\u00e0o trong th\u00e0nh c\u1ed1 th\u1ee7. Th\u00e1ng 7\/1425, L\u00ea L\u1ee3i h\u1ecdp b\u00e0n v\u1edbi t\u01b0\u1edbng s\u0129, \u00f4ng n\u00f3i: - C\u00e1c v\u1ecb t\u01b0\u1edbng gi\u1ecfi th\u1eddi x\u01b0a th\u01b0\u1eddng b\u1ecf ch\u1ed7 gi\u1eb7c ph\u00f2ng b\u1ecb ki\u00ean c\u1ed1, m\u00e0 \u0111\u00e1nh v\u00e0o n\u01a1i ch\u00fang l\u01a1 l\u00e0 m\u1ea5t c\u1ea3nh gi\u00e1c. L\u00e0m nh\u01b0 v\u1eady th\u00ec ch\u1ec9 d\u00f9ng n\u1eeda ph\u1ea7n s\u1ee9c l\u1ef1c m\u00e0 thu \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00e0nh c\u00f4ng g\u1ea5p \u0111\u00f4i. Nay hai x\u1ee9 Thu\u1eadn H\u00f3a v\u00e0 T\u00e2n B\u00ecnh m\u1ea5t li\u00ean l\u1ea1c v\u1edbi Ngh\u1ec7 An v\u00e0 \u0110\u00f4ng \u0110\u00f4 \u0111\u00e3 l\u00e2u r\u1ed3i. V\u1eady ta n\u00ean th\u1eeba th\u1ebf \u0111\u00e1nh hai x\u1ee9 \u0111\u00f3. T\u01b0\u1edbng Tr\u1ea7n Nguy\u1ec5n H\u00e3n, L\u00ea N\u1ed7 ph\u1ee5ng m\u1ec7nh ra qu\u00e2n. \u0110\u00fang nh\u01b0 L\u00ea L\u1ee3i \u0111\u00e3 nh\u1eadn \u0111\u1ecbnh, qu\u00e2n ta th\u1eafng l\u1ee3i, m\u1ed9t v\u00f9ng r\u1ed9ng l\u1edbn ti\u1ebfp t\u1ee5c \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1ea3i ph\u00f3ng. T\u1eeb \u0111\u1ea5y, c\u00e1c t\u01b0\u1edbng l\u0129nh suy t\u00f4n L\u00ea L\u1ee3i l\u00e0 \u0110\u1ea1i thi\u00ean h\u00e0nh h\u00f3a- ngh\u0129a l\u00e0 thay tr\u1eddi m\u00e0 l\u00e0m m\u1ecdi vi\u1ec7c. C\u1ee5c di\u1ec7n chi\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng b\u00e2y gi\u1edd \u0111\u00e3 thay \u0111\u1ed5i. Thanh th\u1ebf ngh\u0129a qu\u00e2n c\u00e0ng l\u1eebng l\u1eaby, ch\u1ee7 \u0111\u1ed9ng t\u1ea5n c\u00f4ng bao nhi\u00eau th\u00ec gi\u1eb7c chuy\u1ec3n sang co c\u1ee5m, ph\u00f2ng ng\u1ef1 b\u1ea5y nhi\u00eau. Do \u0111\u00f3, 5000 k\u00ee binh sang c\u1ee9u vi\u1ec7n. Th\u00e0nh s\u01a1n h\u1ea7u V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c giao ch\u1ee9c T\u1ed5ng binh - nh\u1eb1m m\u1edf cu\u1ed9c t\u1ed5ng ph\u1ea3n c\u00f4ng gi\u00e0nh l\u1ea1i th\u1ebf ch\u1ee7 \u0111\u1ed9ng tr\u00ean chi\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng. Tranh th\u1ee7 th\u1eddi gian gi\u1eb7c ch\u01b0a sang k\u1ecbp, L\u00ea L\u1ee3i sai c\u00e1c t\u01b0\u1edbng \u0110inh L\u1ec5, Nguy\u1ec5n X\u00ed, L\u00ea B\u00ec d\u1ed3n qu\u00e2n tinh nhu\u1ec7 ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh th\u00e0nh \u0110\u00f4ng \u0110\u00f4 \u0111\u1ec3 ph\u00f4 tr\u01b0\u01a1ng thanh th\u1ebf. M\u1eb7t kh\u00e1c, \u00f4ng sai c\u00e1c t\u01b0\u1edbng Ph\u1ea1m V\u0103n X\u1ea3o, L\u00ea Tri\u1ec7n, L\u00ea Kh\u1ea3 tr\u1ea5n gi\u1eef c\u00e1c ng\u1ea3 \u0111\u01b0\u1eddng bi\u00ean gi\u1edbi m\u00e0 vi\u1ec7n binh gi\u1eb7c s\u1ebd k\u00e9o sang. Ngh\u0129a qu\u00e2n c\u1ee7a ta \u0111i \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2u gi\u1eef nghi\u00eam k\u1ef7 lu\u1eadt \u0111\u1ebfn \u0111\u00f3, kh\u00f4ng m\u1ea3y may t\u01a1 h\u00e0o g\u00ec c\u1ee7a d\u00e2n. Qu\u00e2n \u0111i tr\u00f9ng tr\u00f9ng \u0111i\u1ec7p \u0111i\u1ec7p m\u00e0 d\u00e2n v\u1eabn h\u1ecdp ch\u1ee3 nh\u01b0 th\u01b0\u1eddng! \u1ede c\u00e1c tr\u1ea5n, c\u00e1c l\u1ed9 mu\u00f4n d\u00e2n \u0111\u1ec1u c\u1ea3m ph\u1ee5c m\u00e0 \u0111ua nhau \u0111em r\u01b0\u1ee3u th\u1ecbt ra khao qu\u00e2n. N\u00f3i nh\u01b0 Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i th\u00ec \u201cch\u1eadt \u0111\u1ea5t ng\u01b0\u1eddi theo \u0111\u1ea7y \u0111\u01b0\u1eddng r\u01b0\u1ee3u b\u00e0y\u201d v\u00e0 \u201cc\u00e0ng \u0111\u00e1nh c\u00e0ng th\u1eafng, \u0111i \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2u \u0111\u00e1nh tan gi\u1eb7c \u0111\u1ebfn \u0111\u1ea5y nh\u01b0 ph\u00e1 v\u1eadt n\u00e1t, nh\u01b0 b\u1ebb c\u00e0nh kh\u00f4\u201d. L\u1ea1i n\u00f3i v\u1ec1 qu\u00e2n c\u1ee7a V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng. Khi sang \u0111\u1ebfn n\u01b0\u1edbc ta, ch\u00fang \u0111\u00e3 b\u1ecb ngh\u0129a qu\u00e2n c\u1ee7a ta ch\u1eadn \u0111\u00e1nh, nh\u01b0ng th\u1ebf l\u1ef1c c\u00f2n h\u00f9ng m\u1ea1nh ch\u00fang c\u0169ng tr\u00e0n xu\u1ed1ng \u0111\u01b0\u1ee3c \u0110\u00f4ng Quan. V\u1eeba ch\u00e2n \u01b0\u1edbt ch\u00e2n r\u00e1o sang, c\u00f2n h\u0103ng h\u00e1i, V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh m\u1edf cu\u1ed9c h\u00e0nh qu\u00e2n l\u1edbn \u0111\u1ec3 c\u00e0n qu\u00e9t qu\u00e2n ta \u1edf ngo\u1ea1i vi th\u00e0nh \u0110\u00f4ng Quan, r\u1ed3i sau \u0111\u00f3, m\u1edf \u0111\u01b0\u1eddng \u0111\u00e1nh 88","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM v\u00e0o Thanh H\u00f3a, Ngh\u1ec7 An \u0111\u1ec3 ti\u00eau di\u1ec7t ngh\u0129a qu\u00e2n v\u00e0 B\u1ed9 ch\u1ec9 huy Lam S\u01a1n. Ng\u00e0y 5\/11\/1426, V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng h\u1ea1 l\u1ec7nh xu\u1ea5t qu\u00e2n. L\u00fac \u1ea5y tr\u1eddi c\u00f2n t\u1ed1i, m\u01b0a gi\u00f3 t\u1ea7m t\u00e3. Th\u01b0\u1ee3ng th\u01b0 b\u1ed9 binh Tr\u1ea7n Hi\u1ec7p th\u00fac ng\u1ef1a l\u00ean tr\u01b0\u1edbc khuy\u00ean n\u00ean d\u1eebng qu\u00e2n, nh\u01b0ng V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng kh\u00f4ng nghe, c\u1ee9 xua qu\u00e2n th\u1eb3ng ti\u1ebfn, h\u1eafn n\u00f3i: - Kh\u00f4ng v\u00e0o hang h\u00f9m sao b\u1eaft \u0111\u01b0\u1ee3c h\u00f9m? T\u01b0\u1edbng L\u00ea Tri\u1ec7n \u0111em binh t\u01b0\u1edbng mai ph\u1ee5c \u1edf c\u00e1nh \u0111\u1ed3ng l\u1ea7y C\u1ed5 L\u00e2m (nay thu\u1ed9c Thanh Oai), r\u1ed3i d\u1eabn m\u1ed9t s\u1ed1 qu\u00e2n \u0111\u1ebfn khi\u00eau chi\u1ebfn. \u00d4ng h\u1ea1 l\u1ec7nh cho \u0111\u00e1nh tr\u01b0\u1edbc v\u00e0o \u0111\u1ed9i h\u00ecnh c\u1ee7a M\u00e3 K\u1ef3, S\u01a1n Th\u1ecd r\u1ed3i gi\u1ea3 v\u1edd thua ch\u1ea1y. Gi\u1eb7c Minh \u0111u\u1ed5i theo, qua m\u00e9 c\u1ea7u Tam La (gi\u00e1p ranh gi\u1eefa T\u1eeb Li\u00eam v\u00e0 Thanh Oai) \u0111\u1ebfn v\u00f9ng ru\u1ed9ng l\u1ea7y th\u00ec ph\u1ee5c binh \u0111\u1ed3ng lo\u1ea1t ph\u1ea3n c\u00f4ng. Gi\u1eb7c r\u01a1i v\u00e0o \u0111\u1ed3ng l\u1ea7y, b\u1ecb qu\u00e2n ta \u0111\u00e1nh ch\u00e9m h\u01a1n ng\u00e0n t\u00ean, th\u00e2y ch\u1ebft ng\u1ed5n ngang su\u1ed1t m\u1ea5y d\u1eb7m. L\u00ea Tri\u1ec7n th\u1eeba th\u1eafng \u0111\u00e1nh lu\u00f4n v\u00e0o \u0111\u1ed9i h\u00ecnh c\u1ee7a Ph\u01b0\u01a1ng Ch\u00ednh, nh\u01b0ng Ch\u00ednh \u0111\u00e3 nhanh ch\u00e2n b\u1ecf ch\u1ea1y tr\u01b0\u1edbc. H\u00f4m sau, \u00f4ng k\u00e9o qu\u00e2n \u0111\u00e1nh \u0111\u1ed9i h\u00ecnh V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng \u0111ang \u0111\u00f3ng \u1edf b\u1ebfn \u0111\u00f2 C\u1ed5 S\u1edf. Kh\u00f4ng ng\u1edd gi\u1eb7c \u0111\u00e3 ph\u1ee5c binh, \u0111an tre l\u00e0m l\u00e1 ch\u1eafn, b\u00ean trong g\u00e0i ch\u00f4ng s\u1eaft, v\u1ee9t ra \u0111\u01b0\u1eddng \u0111\u1ec3 voi c\u1ee7a ta d\u1eabm ph\u1ea3i ch\u00f4ng. Qu\u00e2n ta ph\u1ea3i quay lui, L\u00ea Tri\u1ec7n b\u00e8n c\u1ea5p b\u00e1o cho L\u00ea L\u1ec5 \u0111em qu\u00e2n \u0111\u1ebfn \u0111\u1ec3 c\u00f9ng ph\u1ed1i h\u1ee3p t\u00e1c chi\u1ebfn. L\u00fac n\u00e0y, qu\u00e2n ta b\u1eaft \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t gi\u00e1n \u0111i\u1ec7p c\u1ee7a gi\u1eb7c, qua khai th\u00e1c th\u00ec bi\u1ebft k\u1ebf c\u1ee7a V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng l\u00e0 \u0111i \u0111\u01b0\u1eddng t\u1eaft, v\u00f2ng sau l\u01b0ng \u0111\u1ed9i h\u00ecnh c\u1ee7a qu\u00e2n ta r\u1ed3i \u0111\u1eb7t ph\u00e1o b\u1eafn ti\u00eau di\u1ec7t. Chi\u1ebfn thu\u1eadt \u0111\u00e1nh b\u1ecdc h\u1eadu qu\u1ea3 l\u00e0 l\u1ee3i h\u1ea1i! L\u00ea Tri\u1ec7n v\u00e0 L\u00ea L\u1ec5 b\u00e0n v\u1edbi nhau l\u00e0 t\u01b0\u01a1ng k\u1ebf t\u1ef1u k\u1ebf: h\u1ec5 nghe ti\u1ebfng ph\u00e1o th\u00ec c\u1ee9 mai ph\u1ee5c b\u1ea5t \u0111\u1ed9ng. Khi nghe ti\u1ebfng ph\u00e1o n\u1ed5 vang tr\u1eddi, V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng cho r\u1eb1ng c\u00e1nh qu\u00e2n c\u1ee7a y \u0111\u00e3 th\u1ef1c hi\u1ec7n \u0111\u00fang k\u1ebf ho\u1ea1ch. Th\u1ebf l\u00e0 h\u1eafn xua qu\u00e2n qua s\u00f4ng \u0111\u1ec3 \u0111\u00e1nh chi\u1ebfm \u0111\u1ed3n l\u0169y c\u1ee7a ngh\u0129a qu\u00e2n Lam S\u01a1n. Khi to\u00e0n b\u1ed9 qu\u00e2n V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng v\u01b0\u1ee3t qua s\u00f4ng, ti\u1ebfn s\u00e2u v\u00e0o T\u1ed1t \u0110\u1ed9ng - Ch\u00fac \u0110\u1ed9ng th\u00ec ph\u1ee5c binh ta ba m\u1eb7t b\u1ed1n b\u00ean \u0111\u1ec1u \u0111\u1ed3ng lo\u1ea1t ph\u1ea3n c\u00f4ng. Th\u01b0\u1ee3ng th\u01b0 Tr\u1ea7n Hi\u1ec7p, n\u1ed9i quan L\u00fd L\u01b0\u01a1ng b\u1ecb ch\u00e9m t\u1ea1i tr\u1eadn. H\u01a1n n\u0103m ng\u00e0n qu\u00e2n Minh b\u1ecb \u0111\u00e1nh ch\u1ebft, n\u01b0\u1edbc s\u00f4ng Ninh Giang b\u1ecb x\u00e1c gi\u1eb7c l\u00e0m t\u1eafc ngh\u1ebdn kh\u00f4ng ch\u1ea3y \u0111\u01b0\u1ee3c. Ph\u01b0\u01a1ng Ch\u00ednh, M\u00e3 K\u1ef3, V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng ho\u1ea3ng s\u1ee3, li\u1ec1n 89","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM v\u1ed9i v\u00e3 d\u1eabn \u0111\u00e1m t\u00e0n binh v\u1ec1 c\u1ed1 th\u1ee7 trong th\u00e0nh \u0110\u00f4ng Quan. Ch\u00fang l\u00e2m v\u00e0o t\u00ecnh th\u1ebf nh\u01b0 c\u1ecdp sa d\u01b0\u1edbi h\u1ed1, c\u00e1 nh\u1ea3y tr\u00ean v\u1ea1c d\u1ea7u! Sau khi thua tr\u1eadn, gi\u1eb7c m\u1ea5t h\u1ebft kh\u00ed gi\u1edbi, ph\u1ea3i ph\u00e1 chu\u00f4ng Quy \u0110i\u1ec1n v\u00e0 c\u00e1i \u0111\u1ec9nh ch\u00f9a Ph\u1ed5 Minh \u0111\u1ec3 \u0111\u00fac s\u00fang \u0111\u1ea1n! L\u00ea L\u1ee3i nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c tin th\u1eafng tr\u1eadn gi\u00f2n gi\u00e3, l\u1eadp t\u1ee9c cho \u0111\u00f3ng binh t\u1ea1i \u0110\u00f4ng Ph\u00f9 Li\u1ec7t g\u1ea7n \u0111\u00f3 \u0111\u1ec3 uy hi\u1ebfp. B\u1ecb v\u00e2y h\u00e3m trong th\u00e0nh, V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng khi\u1ebfp \u0111\u1ea3m. L\u00ea L\u1ee3i b\u00e0n v\u1edbi b\u1ed9 ch\u1ec9 huy Lam S\u01a1n: - Binh ph\u00e1p c\u00f3 c\u00e2u: kh\u00f4ng c\u1ea7n \u0111\u00e1nh m\u00e0 \u0111\u1ed1i ph\u01b0\u01a1ng ph\u1ea3i khu\u1ea5t ph\u1ee5c. \u0110\u00f3 l\u00e0 th\u01b0\u1ee3ng s\u00e1ch v\u1eady. Tu\u00e2n m\u1ec7nh \u00f4ng, Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i \u0111\u00e3 vi\u1ebft th\u01b0 cho V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng ph\u00e2n t\u00edch s\u00e1u nguy c\u01a1 m\u00e0 ch\u00fang t\u1ea5t b\u1ea1i vong v\u00e0 n\u00f3i r\u00f5 quan \u0111i\u1ec3m c\u1ee7a ngh\u0129a qu\u00e2n Lam S\u01a1n: \u201c- N\u1ebfu mu\u1ed1n k\u00e9o qu\u00e2n v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc th\u00ec c\u1ea7u \u0111\u01b0\u1eddng s\u1eeda sang, thuy\u1ec1n ghe s\u1eafm \u0111\u1ee7, th\u1ee7y l\u1ee5c hai \u0111\u01b0\u1eddng, t\u00f9y theo \u00fd mu\u1ed1n, \u0111\u01b0a qu\u00e2n ra c\u00f5i, y\u00ean \u1ed5n mu\u00f4n ph\u1ea7n\u201d. Th\u1ebf nh\u01b0ng b\u1ecdn ng\u1ee5y quan l\u00e0 L\u01b0\u01a1ng Nh\u1eef H\u1ed1t, Tr\u1ea7n Phong, Tr\u1ea7n An Vinh ng\u1ea7m b\u1ea3o V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng: - Th\u1eddi x\u01b0a, \u00d4 M\u00e3 Nhi thua tr\u1eadn \u1edf s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng, ph\u1ea3i \u0111em qu\u00e2n ra h\u00e0ng. H\u01b0ng \u0110\u1ea1o \u0110\u1ea1i V\u01b0\u01a1ng cho h\u00e0ng, r\u1ed3i sai \u0111em thuy\u1ec1n l\u1edbn ch\u1edf \u0111\u01b0a v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc. Nh\u01b0ng l\u1ea1i cho b\u1ecdn th\u1ee3 l\u1eb7n b\u00e1m theo. Khi thuy\u1ec1n ra gi\u1eefa bi\u1ec3n, ch\u1edd ban \u0111\u00eam, m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi trong thuy\u1ec1n ng\u1ee7 say th\u00ec b\u1ecdn th\u1ee3 l\u1eb7n n\u00e0y \u0111\u00e3 khoan th\u1ee7ng \u0111\u00e1y thuy\u1ec1n. Th\u1ebf l\u00e0 binh t\u01b0\u1edbng nh\u00e0 Nguy\u00ean ch\u1ebft \u0111u\u1ed1i h\u1ebft, kh\u00f4ng c\u00f2n m\u1ed9t m\u1ed1ng! Nghe n\u00f3i v\u1eady, V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng \u0111\u00e2m ra s\u1ee3 b\u00e8n cho x\u00e2y th\u00e0nh \u0111\u1eafp l\u0169y, r\u1ed3i b\u00ed m\u1eadt sai ng\u01b0\u1eddi l\u00e9n v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc \u0111\u1ec3 c\u1ea7u c\u1ee9u vi\u1ec7n binh. Ng\u00e0y 31\/1\/1427, nh\u00e0 Minh sai An vi\u1ec5n h\u1ea7u Li\u1ec5u Th\u0103ng v\u00e0 Ki\u1ec3m qu\u1ed1c c\u00f4ng M\u1ed9c Th\u1ea1nh \u0111em 15 v\u1ea1n qu\u00e2n t\u1eeb Qu\u1ea3ng T\u00e2y - V\u00e2n Nam sang ti\u1ebfp vi\u1ec7n cho V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng. \u0110\u01b0\u1ee3c tin n\u00e0y, c\u00e1c t\u01b0\u1edbng xin L\u00ea L\u1ee3i g\u1ea5p r\u00fat \u0111\u00e1nh ngay th\u00e0nh \u0110\u00f4ng Quan \u0111\u1ec3 ti\u00eau di\u1ec7t qu\u00e2n n\u1ed9i \u1ee9ng. L\u00e0 m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi t\u1eebng tr\u1ea3i tr\u1eadn m\u1ea1c v\u00e0 tinh th\u00f4ng binh th\u01b0, L\u00ea L\u1ee3i kh\u00f4ng cho \u0111\u00f3 l\u00e0 k\u1ebf hay v\u00e0 ph\u00e2n t\u00edch th\u1ea5u \u0111\u00e1o: - \u0110\u00e1nh th\u00e0nh \u0111\u00f3 l\u00e0 k\u1ebf k\u00e9m nh\u1ea5t. V\u00ec \u0111\u00e1nh v\u00e0o th\u00e0nh ki\u00ean c\u1ed1 ph\u1ea3i m\u1ea5t m\u1ea5y th\u00e1ng th\u1eadm ch\u00ed c\u1ea3 n\u0103m nh\u01b0ng ch\u1eafc g\u00ec \u0111\u00e3 h\u1ea1 n\u1ed5i? Nh\u01b0 v\u1eady 90","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM t\u01b0\u1edbng s\u0129 ta t\u1ea5t m\u1ec7t m\u1ecfi, ch\u00e1n n\u1ea3n. Trong khi \u1ea5y vi\u1ec7n binh c\u1ee7a gi\u1eb7c l\u1ea1i k\u00e9o \u0111\u1ebfn, v\u1eady l\u00e0 ta b\u1ecb gi\u1eb7c \u0111\u00e1nh \u0111\u1eb1ng tr\u01b0\u1edbc, \u0111\u00e1nh \u0111\u1eb1ng sau th\u00ec s\u1ebd l\u00e2m v\u00e0o th\u1ebf nguy. Chi b\u1eb1ng ta c\u1ee9 ch\u1ee9a d\u0169ng kh\u00ed, gi\u1eef g\u00ecn s\u1ee9c kh\u1ecfe \u0111\u1ec3 ch\u1edd \u0111\u00e1nh vi\u1ec7n binh. Khi vi\u1ec7n binh b\u1ecb \u0111\u00e1nh b\u1ea1i th\u00ec qu\u00e2n trong th\u00e0nh t\u1ea5t ph\u1ea3i \u0111\u1ec1u h\u00e0ng. \u0110\u00f3 l\u00e0 k\u1ebf v\u1eb9n to\u00e0n. N\u00f3i xong, \u00f4ng sai t\u01b0\u1edbng Tr\u1ea7n Nguy\u00ean H\u00e3n, L\u00ea S\u00e1t \u0111i \u0111\u00f3ng nh\u1eefng ch\u1ed7 hi\u1ec3m y\u1ebfu, ch\u1edd vi\u1ec7n binh \u0111\u1ebfn l\u00e0 \u0111\u00e1nh ngay t\u1ea1i bi\u00ean th\u00f9y. Khi \u0111\u1ea1o binh c\u1ee7a Li\u1ec5u Th\u0103ng ti\u1ebfn v\u00e0o v\u00f9ng L\u1ea1ng S\u01a1n, qu\u00e2n ta v\u1eeba \u0111\u00e1nh v\u1eeba r\u00fat lui \u0111\u1ec3 d\u1ee5 ch\u00fang v\u00e0o tr\u1eadn \u0111\u1ecba mai ph\u1ee5c \u0111\u00e3 b\u1ed1 tr\u00ed s\u1eb5n t\u1ea1i Chi L\u0103ng.(1) Ng\u00e0y 8\/10\/1427 Li\u1ec5u Th\u0103ng thong dong \u0111i v\u00e0o n\u01b0\u1edbc ta nh\u01b0 ch\u1ed7 kh\u00f4ng ng\u01b0\u1eddi. Th\u1ea5y \u0111i\u1ec1u b\u1ea5t th\u01b0\u1eddng n\u00e0y, Tr\u1ea7n D\u0129, L\u01b0\u01a1ng Minh, L\u00fd Kh\u00e1nh b\u00e0n v\u1edbi Li\u1ec5u Th\u0103ng: - Anh em L\u00ea L\u1ee3i c\u1ea7m qu\u00e2n r\u1ea5t b\u00e0i b\u1ea3n, l\u1ebd n\u00e0o c\u00f3 chuy\u1ec7n ta ph\u00e1 \u0111\u1ed3n l\u0169y c\u1ee7a ch\u00fang d\u1ec5 nh\u01b0 l\u1eadt b\u00e0n tay? Ch\u1eafc c\u00f3 k\u1ebf gian g\u00ec \u0111\u00e2y, xin t\u01b0\u1edbng qu\u00e2n cho binh l\u00ednh d\u1eebng ch\u00e2n \u0111\u1ec3 th\u0103m d\u00f2 n\u1ed9i t\u00ecnh. Li\u1ec5u Th\u0103ng \u1eadm \u1eeb kh\u00f4ng nghe, h\u1eafn ki\u00eau c\u0103ng ch\u1ec9 huy \u0111\u1ed9i k\u00ee binh \u0111i ti\u00ean phong m\u1edf \u0111\u01b0\u1eddng. Gi\u00f3 b\u1ee5i m\u1ecbt m\u00f9, ti\u1ebfng ng\u1ef1a h\u00ed qu\u00e2n reo nh\u01b0 \u0111i tr\u1ea9y h\u1ed9i. B\u1ed7ng c\u00f3 ti\u1ebfng h\u1ecfa ph\u00e1o n\u1ed5 li\u00ean h\u1ed3i nh\u01b0 s\u1ea5m vang, ch\u1edbp gi\u1eadt. Ph\u1ee5c binh ta t\u1ee9 b\u1ec1 x\u00f4ng ra. Tr\u01b0\u1edbc h\u1ebft l\u00e0 \u0111\u1ed9i t\u01b0\u1ee3ng binh v\u1edbi nh\u1eefng th\u1edbt voi h\u00f9ng h\u1ed5 x\u00f4ng th\u1eb3ng v\u00e0o \u0111\u1ed9i h\u00ecnh c\u1ee7a gi\u1eb7c. K\u1ebf ti\u1ebfp, b\u1ed9 binh, k\u00ee binh c\u1ee7a ta c\u0169ng x\u00f4ng ra. R\u1ed3i t\u1eeb tr\u00ean s\u01b0\u1eddn n\u00fai, m\u1ed9t l\u00e0n m\u01b0a t\u00ean t\u1ea9m thu\u1ed1c \u0111\u1ed9c, phi ti\u00eau, m\u0169i lao\u2026 c\u1ee7a ngh\u0129a qu\u00e2n c\u0169ng ph\u00f3ng t\u1edbi t\u1ea5p v\u1ec1 ph\u00eda qu\u00e2n gi\u1eb7c. B\u1ecb \u0111\u00e1nh b\u1ea5t ng\u1edd, ch\u00fang tr\u1edf tay kh\u00f4ng k\u1ecbp, ch\u1ebft nh\u01b0 r\u1ea1. Th\u1ea5t th\u1ebf, Li\u1ec5u Th\u0103ng quay ng\u1ef1a ch\u1ea1y nh\u01b0ng h\u1eafn \u0111\u00e3 b\u1ecb ngh\u0129a qu\u00e2n ph\u00f3ng lao \u0111\u00e2m ch\u1ebft \u1edf s\u01b0\u1eddn n\u00fai M\u00e3 Y\u00ean. Gi\u1eb7c Minh nghe tin t\u01b0\u1edbng ch\u1ebft nh\u01b0 b\u1ecb gi\u00e1ng m\u1ed9t \u0111\u00f2n s\u1ea5m s\u00e9t. Ch\u00fang hoang mang c\u1ef1c \u0111\u1ed9 v\u00e0 t\u1ef1 \u0111\u1ed9ng th\u00e1o ch\u1ea1y! Sau khi b\u1ecb ngh\u0129a qu\u00e2n Lam S\u01a1n \u201c\u0111\u1eadp g\u00e3y m\u0169i ti\u00ean phong\u201d c\u1ee7a Li\u1ec5u (1) Chi L\u0103ng: l\u00e0 m\u1ed9t c\u1eeda \u1ea3i hi\u1ec3m y\u1ebfu n\u1eb1m tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng t\u1eeb L\u1ea1ng S\u01a1n \u0111\u1ebfn \u0110\u00f4ng Quan. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t thung l\u0169ng nh\u1ecf, d\u00e0i kho\u1ea3ng 4km, r\u1ed9ng kho\u1ea3ng 1km, ph\u00eda t\u00e2y l\u00e0 m\u1ed9t d\u00e3y n\u00fai \u0111\u00e3 v\u00f4i l\u1edfm ch\u1edfm, v\u00e1ch n\u00fai d\u1ef1ng \u0111\u1ee9ng, ph\u00eda \u0111\u00f4ng c\u0169ng l\u00e0 n\u00fai r\u1eebng tr\u00f9ng \u0111i\u1ec7p. Gi\u1eefa thung l\u0169ng c\u00f3 n\u0103m ng\u1ecdn n\u00fai nh\u1ecf v\u00e0 c\u00e1nh \u0111\u1ed3ng l\u1ea7y l\u1ed9i (L\u1ecbch s\u1eed Vi\u1ec7t Nam t\u1eadp I, tr.251). 91","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM Th\u0103ng, di\u1ec7t h\u01a1n v\u1ea1n qu\u00e2n th\u00ec l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng h\u00f9ng h\u1eadu c\u00f2n l\u1ea1i c\u0169ng li\u1ec1u ch\u1ebft v\u01b0\u1ee3t qua \u1ea3i Chi L\u0103ng. L\u00fac n\u00e0y, ph\u00f3 t\u01b0\u1edbng L\u01b0\u01a1ng Minh l\u00ean n\u1eafm quy\u1ec1n ch\u1ec9 huy. Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i vi\u1ebft th\u01b0 khuy\u00ean h\u1eafn: - N\u1ebfu c\u00e1c ng\u01b0\u1eddi lui qu\u00e2n ra ngay b\u1edd c\u00f5i, ta t\u1ef1 m\u1edf \u0111\u01b0\u1eddng d\u1eb9p l\u1ed1i cho c\u00e1c ng\u01b0\u1eddi \u0111\u01b0\u1ee3c thung dung \u0111em qu\u00e2n v\u1ec1. Nh\u01b0 th\u1ebf c\u00e1c ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 th\u1ec3 ng\u1ed3i h\u01b0\u1edfng th\u00e0nh c\u00f4ng m\u00e0 Nam, B\u1eafc t\u1eeb nay v\u00f4 s\u1ef1, h\u00e1 ch\u1eb3ng hay \u01b0? B\u1ecf m\u1eb7c ngo\u00e0i tai l\u1eddi khuy\u00ean s\u00e1ng su\u1ed1t \u1ea5y, L\u01b0\u01a1ng Minh c\u1ee9 xua qu\u00e2n ti\u1ebfn v\u00e0o n\u01b0\u1edbc ta. H\u1eafn b\u1ecb t\u01b0\u1edbng L\u00ea L\u00fd, L\u00ea V\u0103n An ph\u1ed1i h\u1ee3p v\u1edbi \u0111\u1ea1o binh c\u1ee7a L\u00ea S\u00e1t ch\u1eadn \u0111\u00e1nh quy\u1ebft li\u1ec7t \u1edf C\u1ea7u Tr\u1ea1m (K\u00e9p - H\u00e0 B\u1eafc). Trong tr\u1eadn n\u00e0y, h\u1eafn b\u1ecb gi\u1ebft ch\u1ebft c\u00f9ng m\u1ea5y v\u1ea1n binh l\u00ednh! \u0110\u00f4 \u0111\u1ed1c Th\u00f4i T\u1ee5 v\u00e0 th\u01b0\u1ee3ng th\u01b0 L\u00fd Kh\u00e1nh thay l\u00ean c\u1ea7m qu\u00e2n. M\u1ed7i b\u01b0\u1edbc \u0111i c\u1ee7a ch\u00fang \u0111\u1ec1u b\u1ecb ch\u1eadn \u0111\u00e1nh d\u1eef d\u1ed9i. Kh\u00e1nh ho\u1ea3ng s\u1ee3 \u0111\u1ebfn n\u1ed7i ph\u1ea3i th\u1eaft c\u1ed5 t\u1ef1 t\u1eed. C\u00f3 m\u1ed9t \u0111i\u1ec1u ch\u00fang kh\u00f4ng ng\u1edd \u0111\u01b0\u1ee3c tr\u01b0\u1edbc l\u00e0 \u0111ang l\u00fac ti\u1ebfn qu\u00e2n th\u00ec c\u00e1c th\u00e0nh C\u1ed5 L\u1ed9ng, T\u00e2y \u0110\u00f4 \u0111\u1ec1u b\u1ecb qu\u00e2n ta d\u1ee5 h\u00e0ng v\u00e0 th\u00e0nh X\u01b0\u01a1ng Giang \u0111\u00e3 b\u1ecb qu\u00e2n ta chi\u1ebfm \u0111\u00f3ng! Do \u0111\u00f3, khi ti\u1ebfn qu\u00e2n \u0111\u1ebfn th\u00e0nh X\u01b0\u01a1ng Giang th\u00ec ch\u00fang ph\u1ea3i \u0111\u1eafp l\u0169y ngo\u00e0i \u0111\u1ed3ng \u0111\u1ec3 t\u1ef1 v\u1ec7 v\u1edbi \u0111\u1ecba h\u00ecnh, \u0111\u1ecba th\u1ebf h\u1ebft s\u1ee9c b\u1ea5t l\u1ee3i trong t\u00e1c chi\u1ebfn. Tuy nhi\u00ean, L\u00ea L\u1ee3i ch\u01b0a cho t\u1ea5n c\u00f4ng ngay m\u00e0 v\u1eabn ti\u1ebfp t\u1ee5c t\u1ed5 ch\u1ee9c v\u00e2y h\u00e3m khi\u1ebfn ch\u00fang r\u00e3 r\u1eddi, ki\u1ec7t s\u1ee9c, nh\u1ee5t ch\u00ed chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u. L\u00fac n\u00e0y, Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i khuy\u00ean ch\u00fang h\u00e3y lui qu\u00e2n th\u00ec may ra c\u00f2n s\u1ed1ng s\u00f3t \u0111\u1ec3 quay v\u1ec1: - C\u00f2n n\u1ebfu c\u00e1c ng\u01b0\u1eddi d\u00f9ng d\u1eb1ng, ch\u1ee9a l\u00f2ng nghi ng\u1edd, l\u00e0m h\u1ecfng m\u01b0u k\u1ebf, ta s\u1ee3 r\u1eb1ng c\u00e1c ng\u01b0\u1eddi s\u1ebd ch\u1ebft u\u1ed5ng, v\u00f9i x\u01b0\u01a1ng trong b\u1ee5ng c\u00e1 \u1edf X\u01b0\u01a1ng Giang, c\u00f3 \u00edch g\u00ec \u0111\u00e2u? L\u00fac b\u1ea5y gi\u1edd, vi\u1ec7n binh c\u1ee7a M\u1ed9c Th\u1ea1nh \u0111\u00e3 ti\u1ebfn v\u00e0o \u0111\u1ebfn \u1ea3i L\u00ea Hoa (Tuy\u00ean Quang) v\u00e0 b\u1ecb qu\u00e2n c\u1ee7a t\u01b0\u1edbng Ph\u1ea1m V\u0103n X\u1ea3o, L\u00ea Kh\u1ea3 \u0111\u00e1nh ch\u1eb7n l\u1ea1i. T\u1ea1i \u0111\u00e2y h\u1eafn nghe tin Li\u1ec5u Th\u0103ng v\u00ec ki\u00eau c\u0103ng m\u00e0 t\u1eed tr\u1eadn, n\u00ean t\u1ecf ra d\u00e8 d\u1eb7t h\u01a1n. Tu\u00e2n m\u1ec7nh L\u00ea L\u1ee3i, Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i l\u1ea1i vi\u1ebft th\u01b0 khuy\u00ean M\u1ed9c Th\u1ea1nh n\u00ean lui qu\u00e2n \u201c\u0111\u1ea1o tr\u1eddi \u01b0a s\u1ed1ng, l\u00f2ng ng\u01b0\u1eddi gh\u00e9t lo\u1ea1n, c\u1eady v\u00e0o \u0111\u1ee9c th\u00ec t\u1ed1t, c\u1eady v\u00e0o s\u1ee9c th\u00ec ch\u1ebft m\u00e0 t\u1ef1 chu\u1ed1c h\u1ecda v\u00e0o th\u00e2n\u201d. M\u1ed9c Th\u1ea1nh \u0111ang ch\u1ea7n ch\u1eeb suy ngh\u0129 th\u00ec L\u00ea L\u1ee3i sai ng\u01b0\u1eddi \u0111em \u0111\u1ebfn cho h\u1eafn th\u1ea5y c\u1ea3 b\u1eb1ng s\u1eafc \u1ea5n t\u00edn c\u1ee7a Li\u1ec5u Th\u0103ng \u0111\u00e3 b\u1ecf t\u1ea1i Chi L\u0103ng th\u00ec h\u1eafn v\u00f4 c\u00f9ng ho\u1ea3ng s\u1ee3. R\u1ed3i l\u1ea1i nghe tin L\u00fd Kh\u00e1nh t\u1ef1 t\u1eed, L\u01b0\u01a1ng Minh t\u1eed tr\u1eadn 92","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM h\u1eafn kh\u00f4ng c\u00f2n l\u00f2ng d\u1ea1 n\u00e0o \u0111\u1ec3 ti\u1ebfn c\u00f4ng. L\u1ee3i d\u1ee5ng \u0111\u00eam khuya, h\u1eafn v\u1ed9i v\u00e3 h\u1ea1 l\u1ec7nh cho r\u00fat qu\u00e2n v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc. T\u01b0\u1edbng Ph\u1ea1m V\u0103n X\u1ea3o, L\u00ea Kh\u1ea3 \u0111em qu\u00e2n \u0111u\u1ed5i theo ch\u00e9m \u0111\u01b0\u1ee3c h\u01a1n v\u1ea1n t\u00ean v\u00e0 b\u1eaft t\u00f9 binh, ng\u1ef1a chi\u1ebfn m\u1ed7i th\u1ee9 h\u01a1n m\u1ed9t ngh\u00ecn! Ri\u00eang M\u1ed9c Th\u1ea1nh m\u1ed9t th\u00e2n m\u1ed9t ng\u1ef1a \u0111\u00e3 ch\u1ea1y tho\u00e1t! Nghe tin \u0111\u1ea1o binh c\u1ee7a M\u1ed9c Th\u1ea1nh \u0111\u00e3 th\u00e1o ch\u1ea1y, b\u1ecdn Th\u00f4i T\u1ee5 \u1edf X\u01b0\u01a1ng Giang hoang mang c\u1ef1c \u0111\u1ed9, xin h\u00e0ng nh\u01b0ng l\u00fac n\u00e0y th\u00ec L\u00ea L\u1ee3i kh\u00f4ng cho. Ng\u00e0y 3\/11\/1427, \u00f4ng sai Tr\u1ea7n Nguy\u00ean H\u00e3n, L\u00ea V\u1ea5n, L\u00ea Kh\u00f4i \u0111em qu\u00e2n \u0111\u1ebfn \u0111\u00e1nh. To\u00e0n b\u1ed9 qu\u00e2n gi\u1eb7c b\u1ecb ti\u00eau di\u1ec7t. Nh\u01b0 v\u1eady t\u1eeb ng\u00e0y 8\/10 \u0111\u1ebfn 3\/11\/1427 kh\u00f4ng \u0111\u1ea7y m\u1ed9t th\u00e1ng m\u00e0 15 v\u1ea1n vi\u1ec7n binh c\u1ee7a Li\u1ec5u Th\u0103ng, M\u1ed9c Th\u1ea1nh b\u1ecb \u0111\u00e1nh kh\u00f4ng c\u00f2n manh gi\u00e1p. \u0110\u00fang nh\u01b0 nh\u1eadn \u0111\u1ecbnh s\u00e1ng su\u1ed1t c\u1ee7a L\u00ea L\u1ee3i, khi vi\u1ec7n binh \u0111\u1ea1i b\u1ea1i th\u00ec trong th\u00e0nh \u0110\u00f4ng Quan, V\u01b0\u01a1ng th\u00f4ng c\u0169ng tuy\u1ec7t v\u1ecdng. Kh\u00f4ng c\u1ea7n ph\u1ea3i \u0111\u00e1nh th\u00e0nh, b\u1ecdn gi\u1eb7c hi\u1ebfu chi\u1ebfn b\u00e2y gi\u1edd c\u0169ng nh\u01b0 c\u00e1 n\u1eb1m tr\u00ean th\u1edbt, ch\u00fang xin \u0111\u1ea7u h\u00e0ng! Nh\u00e2n d\u00e2n ta l\u00e2u nay c\u1ef1c kh\u1ed5 tr\u0103m b\u1ec1 v\u00ec ch\u00ednh s\u00e1ch h\u00e0 kh\u1eafc t\u00e0n b\u1ea1o c\u1ee7a gi\u1eb7c n\u00ean k\u00e9o \u0111\u1ebfn xin L\u00ea L\u1ee3i cho \u0111\u00e1nh g\u1ea5p, gi\u1ebft ch\u1ebft h\u1ebft \u0111\u1ec3 h\u1ea3 gi\u1eadn. Nh\u01b0ng L\u00ea L\u1ee3i \u0111\u1ed9 l\u01b0\u1ee3ng b\u1ea3o: - Ta v\u1eabn bi\u1ebft vi\u1ec7c d\u1ee5ng binh n\u1ebfu ti\u00eau di\u1ec7t to\u00e0n b\u1ed9 th\u1ef1c l\u1ef1c c\u1ee7a gi\u1eb7c th\u00ec v\u1eabn hay h\u01a1n c\u1ea3. Nh\u01b0ng th\u00f4i h\u00e3y \u0111\u1ec3 cho l\u0169 V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng v\u1ec1 n\u00f3i v\u1edbi vua Minh \u0111\u1ec3 ch\u00fang kh\u00f4ng c\u00f2n d\u00e1m tr\u1edf l\u1ea1i x\u00e2m l\u1ea5n th\u00ec ta c\u00f2n c\u1ea7u g\u00ec h\u01a1n n\u1eefa? C\u1ea7n g\u00ec ph\u1ea3i gi\u1ebft ch\u1ebft ch\u00fang \u0111\u1ec3 g\u00e2y th\u00f9 chu\u1ed1c o\u00e1n v\u1edbi n\u01b0\u1edbc l\u1edbn! Do \u0111\u00f3, \u00f4ng ra l\u1ec7nh cho c\u00e1c t\u01b0\u1edbng gi\u1ea3i v\u00e2y ba th\u00e0nh T\u00e2y \u0110\u00f4, C\u1ed5 L\u1ed9ng, Ch\u00ed Linh v\u00e0 h\u1ed9 t\u1ed1ng \u0111\u01b0a t\u1ea5t c\u1ea3 qu\u00e2n gi\u1eb7c \u0111\u00f3 v\u1ec1 th\u00e0nh \u0110\u00f4ng Quan. Ng\u00e0y 16\/12\/1427 t\u1ea1i \u0111\u1ecba \u0111i\u1ec3m ph\u00eda Nam th\u00e0nh \u0110\u00f4ng Quan, b\u1ecdn M\u00e3 Anh, S\u01a1n Th\u1ecd, M\u00e3 K\u1ef3, Tr\u1ea7n Tr\u00ed, L\u00fd An, Ph\u01b0\u01a1ng Ch\u00ednh, V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng\u2026 \u0111\u01b0\u1ee3c di\u1ec7n ki\u1ebfn v\u1edbi B\u1ed9 ch\u1ec9 huy ngh\u0129a qu\u00e2n Lam S\u01a1n. T\u1ea1i \u0111\u00e2y V\u01b0\u01a1ng Th\u00f4ng \u0111\u00e3 \u0111\u1ecdc l\u1eddi tuy\u00ean th\u1ec7 xin r\u00fat qu\u00e2n v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc: - N\u1ebfu kh\u00f4ng g\u1ea5p r\u00fat \u0111em qu\u00e2n v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc m\u00e0 c\u00f2n ch\u1ea7n ch\u1eeb ch\u1edd vi\u1ec7n binh th\u00ec tr\u1eddi \u0111\u1ea5t, th\u1ea7n linh, s\u00f4ng n\u00fai s\u1ebd l\u00e0m cho \u0111\u1ebfn c\u1ea3 nh\u00e0, th\u00e2n th\u00edch ch\u1ebft h\u1ebft v\u00e0 \u0111\u1ebfn c\u1ea3 quan qu\u00e2n c\u0169ng kh\u00f4ng m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi n\u00e0o v\u1ec1 \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ebfn nh\u00e0. 93","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM R\u1ed1i n\u01b0\u1edbc t\u00edch vua L\u00ea Th\u00e1i T\u1ed5 tr\u1ea3 g\u01b0\u01a1m cho r\u00f9a v\u00e0ng L\u00ea L\u1ee3i cho l\u00e0m l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1eddng s\u00e1, s\u1eafm \u0111\u1ee7 ghe thuy\u1ec1n \u0111\u1ec3 ch\u00fang r\u00fat qu\u00e2n. Nh\u1ee5c nh\u00e3 thay cho qu\u00e2n x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c, d\u00f9 \u0111\u01b0\u1ee3c L\u00ea L\u1ee3i thi\u1ec7n ch\u00ed m\u1edf \u0111\u01b0\u1eddng cho r\u00fat qu\u00e2n nh\u01b0ng ch\u00fang v\u1eabn h\u1ed3n xi\u00eau ph\u00e1ch l\u1ea1c, v\u1eabn ng\u1ef1c \u0111\u1eadp ch\u00e2n run\u2026 Tuy th\u1ebf, trong ngh\u0129a qu\u00e2n v\u1eabn c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi b\u00e0n v\u1edbi \u00f4ng l\u00e0 nh\u00e2n d\u1ecbp n\u00e0y m\u00e0 gi\u1ebft h\u1ebft \u0111i. Nh\u01b0ng L\u00ea L\u1ee3i v\u1eabn kh\u00f4ng \u0111\u1ed3ng \u00fd, \u00f4ng n\u00f3i: - Vi\u1ec7c ph\u1ee5c th\u00f9 tr\u1ea3 o\u00e1n l\u00e0 th\u01b0\u1eddng t\u00ecnh c\u1ee7a m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi, nh\u01b0ng kh\u00f4ng \u01b0a gi\u1ebft ng\u01b0\u1eddi m\u1edbi l\u00e0 b\u1ea3n t\u00e2m c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi nh\u00e2n. Hu\u1ed1ng chi ng\u01b0\u1eddi ta \u0111\u00e3 h\u00e0ng, m\u00e0 m\u00ecnh l\u1ea1i gi\u1ebft ch\u1ebft th\u00ec th\u1eadt l\u00e0 b\u1ea5t nh\u00e2n. V\u00ed b\u1eb1ng gi\u1ebft \u0111i cho h\u1ea3 gi\u1eadn m\u1ed9t ch\u1ed1c, nh\u01b0ng l\u1ea1i g\u00e1nh l\u1ea5y ti\u1ebfng x\u1ea5u \u0111\u1ebfn mu\u00f4n \u0111\u1eddi. Chi b\u1eb1ng h\u00e3y cho mu\u00f4n v\u1ea1n m\u1ea1ng \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ed1ng, v\u1eeba d\u1ee9t \u0111\u01b0\u1ee3c chi\u1ebfn tranh, v\u1eeba \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u00e9p v\u00e0o s\u1eed s\u00e1ch, ti\u1ebfng th\u01a1m truy\u1ec1n m\u00e3i ng\u00e0n thu. H\u00e1 ch\u1eb3ng l\u1edbn h\u01a1n \u01b0? C\u00e1c t\u01b0\u1edbng s\u0129 nghe v\u1eady, ai n\u1ea5y \u0111\u1ec1u b\u00e1i ph\u1ee5c \u0111\u1ee9c t\u00ednh \u0111\u1ed9 l\u01b0\u1ee3ng, khoan h\u1ed3ng c\u1ee7a L\u00ea L\u1ee3i. Cu\u1ed9c kh\u00e1ng chi\u1ebfn r\u00f2ng r\u00e3 h\u01a1n m\u01b0\u1eddi n\u0103m ch\u1ed1ng qu\u00e2n Minh d\u01b0\u1edbi quy\u1ec1n ch\u1ec9 huy c\u1ee7a L\u00ea L\u1ee3i \u0111\u00e3 ho\u00e0n th\u00e0nh: X\u00e3 t\u1eafc t\u1eeb \u0111\u00e2y b\u1ec1n v\u1eefng Giang s\u01a1n t\u1eeb \u0111\u00e2y \u0111\u1ed5i m\u1edbi 94","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM C\u00e0n kh\u00f4n b\u0129 r\u1ed3i l\u1ea1i th\u00e1i Nh\u1eadt nguy\u1ec7t m\u1edd r\u1ed3i l\u1ea1i trong \u0110\u1ec3 m\u1edf n\u1ec1n mu\u00f4n thu\u1edf th\u00e1i b\u00ecnh \u0110\u1ec3 r\u1eeda m\u1ed1i ngh\u00ecn thu h\u1ed5 th\u1eb9n (B\u00ecnh Ng\u00f4 \u0111\u1ea1i c\u00e1o) \u0110\u1ea7u n\u0103m 1428, B\u00ecnh \u0110\u1ecbnh V\u01b0\u01a1ng L\u00ea L\u1ee3i l\u00ean ng\u00f4i t\u1ee9c vua L\u00ea Th\u00e1i T\u1ed5, l\u1ea5y ni\u00ean hi\u1ec7u l\u00e0 Thu\u1eadn Thi\u00ean, \u0111\u00f3ng \u0111\u00f4 t\u1ea1i \u0111i\u1ec7n K\u00ednh Thi\u00ean (Th\u0103ng Long) v\u00e0 l\u1ea5y l\u1ea1i qu\u1ed1c hi\u1ec7u l\u00e0 \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t (1). \u0110\u1ea5t n\u01b0\u1edbc ca kh\u00fac kh\u1ea3i ho\u00e0n. Truy\u1ec1n thuy\u1ebft k\u1ec3 r\u1eb1ng nh\u00e2n ng\u00e0y \u0111\u1ea7u xu\u00e2n, nh\u00e0 vua \u0111i ch\u01a1i h\u1ed3 L\u1ee5c Th\u1ee7y. B\u1ed7ng c\u00f3 con r\u00f9a v\u00e0ng xu\u1ea5t hi\u1ec7n, n\u00f3i v\u1edbi vua: - Vi\u1ec7c n\u01b0\u1edbc \u0111\u00e3 xong, xin b\u1ec7 h\u1ea1 ho\u00e0n l\u1ea1i chi\u1ebfc g\u01b0\u01a1m th\u1ea7n. L\u1ea5y l\u00e0m l\u1ea1, tr\u00ean thuy\u1ec1n T\u01b0\u1ee3ng vua L\u00ea Th\u00e1i T\u1ed5 (1385-1433) t\u1ea1i H\u00e0 N\u1ed9i r\u1ed3ng nh\u00e0 vua r\u00fat g\u01b0\u01a1m ra kh\u1ecfi v\u1ecf, t\u1ee9c kh\u1eafc g\u01b0\u01a1m bay v\u1ec1 ph\u00eda r\u00f9a v\u00e0ng. N\u00f3 h\u00e1 mi\u1ec7ng \u0111\u1edbp ngang l\u01b0\u1ee1i g\u01b0\u01a1m r\u1ed3i l\u1eb7n xu\u1ed1ng h\u1ed3 bi\u1ebfn m\u1ea5t. Do truy\u1ec1n thuy\u1ebft n\u00e0y n\u00ean t\u1eeb \u0111\u00f3 h\u1ed3 L\u1ee5c Th\u1ee7y c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 h\u1ed3 Ho\u00e0n Ki\u1ebfm (h\u1ed3 Tr\u1ea3 Ki\u1ebfm) hay h\u1ed3 G\u01b0\u01a1m. Nh\u00e0 vua m\u1ea5t ng\u00e0y 22\/8 n\u0103m Qu\u00fd S\u1eedu (1433), th\u1ecd 49 tu\u1ed5i xu\u00e2n, \u0111\u01b0\u1ee3c an t\u00e1ng t\u1ea1i V\u0129nh L\u0103ng (Lam S\u01a1n) - nay thu\u1ed9c x\u00e3 Xu\u00e2n Lam, huy\u1ec7n Th\u1ecd Xu\u00e2n, t\u1ec9nh Thanh H\u00f3a. N\u01a1i \u0111\u00e2y \u0111\u00e3 tr\u1edf th\u00e0nh di t\u00edch v\u0103n h\u00f3a l\u1ecbch s\u1eed c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc nh\u00e0. C\u00f4ng \u0111\u1ee9c c\u1ee7a anh h\u00f9ng L\u00ea L\u1ee3i c\u00f9ng c\u00e1c ngh\u0129a qu\u00e2n Lam S\u01a1n m\u00e3i m\u00e3i c\u00f2n r\u1ef1c r\u1ee1 trong l\u1ecbch s\u1eed. (1) Khi H\u1ed3 Qu\u00fd Ly l\u1ea5y ng\u00f4i nh\u00e0 Tr\u1ea7n, l\u1eadp n\u00ean nh\u00e0 H\u1ed3, \u0111\u00e3 \u0111\u1ed5i qu\u1ed1c hi\u1ec7u \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t l\u00e0 \u0110\u1ea1i Ngu. 95","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM NGUY\u1ec4N HU\u1ec6 B\u00e1ch chi\u1ebfn b\u00e1ch th\u1eafng N\u0103m 1527, M\u1ea1c \u0110\u0103ng Dung c\u01b0\u1edbp ng\u00f4i nh\u00e0 L\u00ea l\u1eadp n\u00ean nh\u00e0 M\u1ea1c. Nh\u01b0 v\u1eady k\u1ec3 t\u1eeb \u0111\u1eddi L\u00ea Th\u00e1i T\u1ed5 (L\u00ea L\u1ee3i) cho \u0111\u1ebfn \u0111\u1eddi vua L\u00ea Cung ho\u00e0ng th\u00ec tri\u1ec1u L\u00ea s\u01a1 tr\u1ea3i qua m\u01b0\u1eddi \u0111\u1eddi vua, c\u1ea3 th\u1ea3y \u0111\u00fang 99 n\u0103m. Tuy nhi\u00ean, l\u00f2ng ng\u01b0\u1eddi v\u1eabn c\u00f2n ng\u01b0\u1ee1ng v\u1ecdng \u0111\u1ed1i v\u1edbi tri\u1ec1u L\u00ea. M\u1ed9t c\u1ef1u th\u1ea7n nh\u00e0 L\u00ea l\u00e0 Nguy\u1ec5n Kim - con trai c\u1ee7a Nguy\u1ec5n Ho\u1eb1ng D\u1ee5 - T\u01b0\u1ee3ng Quang Trung - Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7 \u0111\u00e3 d\u1ea5y binh \u1edf x\u1ee9 S\u1ea7m Ch\u00e2u (1753-1792) t\u1ea1i th\u00e0nh ph\u1ed1 Quy Nh\u01a1n (Thanh H\u00f3a) v\u00e0 n\u0103m 1532 \u0111\u01b0a L\u00ea Trang T\u00f4ng l\u00ean ng\u00f4i m\u1edf ra th\u1eddi k\u1ef3 m\u00e0 s\u1eed s\u00e1ch g\u1ecdi l\u00e0 nh\u00e0 H\u1eadu L\u00ea ho\u1eb7c L\u00ea Trung h\u01b0ng. T\u1eeb \u0111\u00f3, m\u1ea3nh \u0111\u1ea5t t\u1eeb Thanh H\u00f3a tr\u1edf v\u00e0o do vua L\u00ea cai qu\u1ea3n (g\u1ecdi l\u00e0 Nam tri\u1ec1u). C\u00f2n v\u00f9ng B\u1eafc b\u1ed9 trong \u0111\u00f3 c\u00f3 kinh \u0111\u00f4 \u0110\u00f4ng \u0110\u00f4 th\u00ec thu\u1ed9c nh\u00e0 M\u1ea1c (g\u1ecdi l\u00e0 B\u1eafc tri\u1ec1u). D\u01b0\u1edbi quy\u1ec1n c\u1ee7a Nguy\u1ec5n Kim c\u00f3 v\u1ecb t\u01b0\u1edbng gi\u1ecfi l\u00e0 Tr\u1ecbnh Ki\u1ec3m. Bi\u1ebft \u0111\u00f3 l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 t\u00e0i n\u00ean Nguy\u1ec5n Kim \u0111\u00e3 g\u1ea3 con g\u00e1i Ng\u1ecdc B\u1ea3o cho Tr\u1ecbnh Ki\u1ec3m - \u0111\u1ec3 c\u00f9ng nhau ph\u00f2 L\u00ea di\u1ec7t M\u1ea1c. N\u0103m 1545, Nguy\u1ec5n Kim b\u1ecb t\u01b0\u1edbng nh\u00e0 M\u1ea1c \u0111\u00e1nh thu\u1ed1c \u0111\u1ed9c gi\u1ebft 96","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM ch\u1ebft. M\u1ecdi quy\u1ec1n b\u00ednh \u0111\u1ec1u thu\u1ed9c v\u00e0o tay Tr\u1ecbnh Ki\u1ec3m. N\u0103m 1556 khi vua L\u00ea Trung T\u00f4ng b\u0103ng h\u00e0, kh\u00f4ng c\u00f3 con trai n\u1ed1i d\u00f5i n\u00ean Tr\u1ecbnh Ki\u1ec3m mu\u1ed1n nh\u00e2n c\u01a1 h\u1ed9i n\u00e0y \u0111\u1ec3 \u0111o\u1ea1t ng\u00f4i b\u00e1u. T\u01b0\u01a1ng truy\u1ec1n, Ki\u1ec3m sai ng\u01b0\u1eddi ra H\u1ea3i D\u01b0\u01a1ng t\u00ecm h\u1ecfi Tr\u1ea1ng Tr\u00ecnh Nguy\u1ec5n B\u1ec9nh Khi\u00eam. Tr\u1ea1ng kh\u00f4ng n\u00f3i g\u00ec, ch\u1ec9 ngo\u1ea3nh l\u1ea1i b\u1ea3o \u0111\u00e0y t\u1edb: \u201c- N\u0103m nay m\u1ea5t m\u00f9a th\u00f3c gi\u1ed1ng kh\u00f4ng t\u1ed1t, ch\u00fang m\u00e0y n\u00ean t\u00ecm gi\u1ed1ng c\u0169 m\u00e0 gieo m\u1ea1\u201d. N\u00f3i xong, Tr\u1ea1ng l\u1ea1i l\u1eefng th\u1eefng ch\u1ed1ng g\u1eady tr\u00fac \u0111i ra ch\u00f9a. G\u1eb7p ch\u00fa ti\u1ec3u, Tr\u1ea1ng b\u1ea3o: \u201c- Gi\u1eef ch\u00f9a th\u1edd ph\u1eadt th\u00ec \u0111\u01b0\u1ee3c \u0103n o\u1ea3n\u201d. Bi\u1ebft \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u01b0 th\u1ebf, Tr\u1ecbnh Ki\u1ec3m hi\u1ec3u \u00fd c\u1ee7a Tr\u1ea1ng Tr\u00ecnh n\u00ean sai \u0111i t\u00ecm con ch\u00e1u vua L\u00ea, v\u00e0 l\u1eadp n\u00ean vua L\u00ea Anh T\u00f4ng, nh\u01b0ng m\u1ecdi quy\u1ec1n h\u00e0nh v\u1eabn do Tr\u1ecbnh Ki\u1ec3m quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh. Nh\u01b0 v\u1eady, t\u1eeb khi Nguy\u1ec5n Kim m\u1ea5t, Tr\u1ecbnh Ki\u1ec3m l\u00ean gi\u1eef binh quy\u1ec1n - s\u1eed g\u1ecdi l\u00e0 th\u1eddi \u201cVua L\u00ea Ch\u00faa Tr\u1ecbnh\u201d. Sau khi m\u1ea5t, Nguy\u1ec5n Kim \u0111\u1ec3 l\u1ea1i hai ng\u01b0\u1eddi con trai l\u00e0 Nguy\u1ec5n U\u00f4ng v\u00e0 Nguy\u1ec5n Ho\u00e0ng. S\u1ee3 anh v\u1ee3 s\u1ebd tranh gi\u00e0nh quy\u1ec1n l\u1ef1c n\u00ean Tr\u1ecbnh Ki\u1ec3m t\u00ecm c\u00e1ch gi\u1ebft Nguy\u1ec5n U\u00f4ng. Nguy\u1ec5n Ho\u00e0ng lo s\u1ee3 cho s\u1ed1 ph\u1eadn c\u1ee7a m\u00ecnh, nh\u01b0ng ch\u01b0a bi\u1ebft x\u1eed s\u1ef1 ra sao, b\u00e8n sai ng\u01b0\u1eddi l\u1ebbn \u0111i h\u1ecfi \u00fd ki\u1ebfn Tr\u1ea1ng Tr\u00ecnh. Tr\u1ea1ng kh\u00f4ng tr\u1ea3 l\u1eddi, ch\u1ed1ng g\u1eady thong dong b\u01b0\u1edbc ra v\u01b0\u1eddn, \u0111\u1ebfn tr\u01b0\u1edbc h\u00f2n non b\u1ed9 th\u00ec d\u1eebng l\u1ea1i. Th\u1ea5y tr\u00ean \u0111\u00f3 c\u00f3 \u0111\u00e0n ki\u1ebfn b\u00f2 th\u00e0nh m\u1ed9t v\u1ec7t d\u00e0i, Tr\u1ea1ng c\u1ea7m g\u1eady tr\u1ecf v\u00e0o \u0111\u00f3 r\u1ed3i n\u00f3i: \u201cHo\u00e0nh S\u01a1n nh\u1ea5t \u0111\u00e1i, v\u1ea1n \u0111\u1ea1i dung th\u00e2n\u201d - ngh\u0129a l\u00e0 d\u00e3y n\u00fai Ho\u00e0ng S\u01a1n kia (\u0111\u00e8o Ngang, gi\u00e1p gi\u1edbi t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh v\u00e0 Qu\u1ea3ng B\u00ecnh) c\u00f3 th\u1ec3 dung th\u00e2n mu\u00f4n \u0111\u1eddi. Do \u0111\u00f3, Nguy\u1ec5n Ho\u00e0ng nh\u1edd ch\u1ecb n\u00f3i v\u1edbi anh r\u1ec3 Tr\u1ecbnh Ki\u1ec3m cho m\u00ecnh v\u00e0o tr\u1ea5n ph\u00eda Nam. Ngh\u0129 \u0111\u00e2y l\u00e0 v\u00f9ng \u0111\u1ea5t xa x\u00f4i, hi\u1ec3m tr\u1edf, th\u1ee7y th\u1ed5 c\u00f2n lam ch\u01b0\u1edbng, kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 n\u01a1i \u0111\u1ea5t l\u00e0nh n\u00ean Tr\u1ecbnh Ki\u1ec3m \u0111\u1ed3ng \u00fd. H\u01a1n n\u1eefa, Tr\u1ecbnh Ki\u1ec3m mu\u1ed1n m\u01b0\u1ee3n n\u01a1i ma thi\u00eang n\u01b0\u1edbc \u0111\u1ed9c \u0111\u1ec3 h\u1ea1i em v\u1ee3 m\u00e0 kh\u00f4ng mang ti\u1ebfng v\u1ec1 sau. L\u00fac n\u00e0y, h\u1ecd Tr\u1ecbnh v\u1eabn ti\u1ebfp t\u1ee5c c\u1ea7m qu\u00e2n \u0111\u00e1nh h\u1ecd M\u1ea1c. N\u0103m 1592 M\u1ea1c M\u1eadu H\u1ee3p b\u1ecb Tr\u1ecbnh T\u00f9ng gi\u1ebft ch\u1ebft. Tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3, M\u1ea1c M\u1eadu H\u1ee3p c\u00f3 h\u1ecfi Tr\u1ea1ng Tr\u00ecnh v\u1ec1 vi\u1ec7c n\u01b0\u1edbc, Tr\u1ea1ng b\u1ea3o: \u201c- Ng\u00e0y sau c\u00f3 bi\u1ebfn c\u1ed1 g\u00ec, \u0111\u1ea5t Cao B\u1eb1ng d\u1eabu nh\u1ecf, c\u0169ng c\u00f3 th\u1ec3 h\u01b0\u1edfng ph\u00fac \u0111\u01b0\u1ee3c v\u00e0i \u0111\u1eddi n\u1eefa\u201d. Nghe theo l\u1eddi d\u1ea1y n\u00e0y, con ch\u00e1u h\u1ecd M\u1ea1c r\u00fat l\u00ean Cao B\u1eb1ng. Tr\u1ecbnh T\u00f9ng k\u00e9o qu\u00e2n l\u00ean \u0111\u00e1nh nh\u01b0ng M\u1ea1c K\u00ednh Cung sang c\u1ea7u c\u1ee9u vua Minh. Vua Minh \u0111\u01b0a th\u01b0 sang, b\u1eaft vua L\u00ea ch\u00faa Tr\u1ecbnh ph\u1ea3i nh\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea5t Cao 97","B\u1ed8 S\u00c1CH K\u1ec2 CHUY\u1ec6N DANH NH\u00c2N VI\u1ec6T NAM B\u1eb1ng cho con ch\u00e1u h\u1ecd M\u1ea1c. Nh\u1edd v\u1eady, m\u00e3i \u0111\u1ebfn n\u0103m 1677 h\u1ecd M\u1ea1c m\u1edbi b\u1ecb di\u1ec7t h\u1eb3n. T\u1eeb khi \u0111\u01b0\u1ee3c anh r\u1ec3 cho v\u00e0o Nam, Nguy\u1ec5n Ho\u00e0ng ra s\u1ee9c b\u00e0nh tr\u01b0\u1edbng th\u1ebf l\u1ef1c c\u1ee7a m\u00ecnh \u0111\u1ec3 chi\u1ebfm ri\u00eang m\u1ed9t c\u00f5i. Tr\u01b0\u1edbc khi m\u1ea5t, Nguy\u1ec5n Ho\u00e0ng d\u1eb7n con l\u00e0 Nguy\u1ec5n Ph\u00fac Nguy\u00ean ph\u1ea3i t\u00ecm m\u1ecdi c\u00e1ch \u0111\u1ec3 g\u1ea7y d\u1ef1ng c\u01a1 nghi\u1ec7p mu\u00f4n \u0111\u1eddi. H\u1ecd Tr\u1ecbnh th\u1eeba bi\u1ebft \u0111i\u1ec1u n\u00e0y n\u00ean \u0111em qu\u00e2n \u0111\u00e1nh h\u1ecd Nguy\u1ec5n. H\u1ecd Nguy\u1ec5n c\u0169ng ra m\u1eb7t ch\u1ed1ng l\u1ea1i h\u1ecd Tr\u1ecbnh. \u0110\u00f4i b\u00ean \u0111\u00e1nh nhau b\u1ea5t ph\u00e2n th\u1eafng b\u1ea1i m\u1edf ra th\u1eddi k\u1ef3 m\u00e0 s\u1eed g\u1ecdi l\u00e0 \u201cTr\u1ecbnh - Nguy\u1ec5n ph\u00e2n tranh\u201d. K\u1ec3 t\u1eeb n\u0103m 1627 \u0111\u1ebfn n\u0103m 1672 hai b\u00ean \u0111\u00e1nh nhau t\u1ea5t c\u1ea3 7 l\u1ea7n, g\u00e2y ra bi\u1ebft bao t\u00e0n kh\u1ed1c \u0111au th\u01b0\u01a1ng m\u00e0 nh\u00e2n d\u00e2n ph\u1ea3i g\u00e1nh ch\u1ecbu. \u0110\u00e1nh nhau m\u00e3i, \u0111\u00f4i b\u00ean c\u00f9ng ki\u1ec7t qu\u1ec7, h\u1ecd l\u1ea5y s\u00f4ng Kinh Giang, t\u1ee9c s\u00f4ng Gianh b\u00e2y gi\u1edd l\u00e0 gi\u1edbi h\u1ea1n B\u1eafc - Nam. D\u00f9 \u1edf B\u1eafc hay Nam th\u00ec \u0111\u1eddi s\u1ed1ng c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n c\u0169ng c\u01a1 c\u1ef1c tr\u0103m b\u1ec1, s\u01b0u cao thu\u1ebf n\u1eb7ng, b\u1ecb b\u00f3c l\u1ed9t t\u00e0n kh\u1ed1c. \u0110\u00e2u \u0111\u00e2u c\u0169ng c\u00f3 ti\u1ebfng kh\u00f3c than o\u00e1n. B\u1ed1n ph\u01b0\u01a1ng binh \u0111ao. Kh\u1eafp n\u01a1i lo\u1ea1n l\u1ea1c. Trong m\u00e0n \u0111\u00eam t\u0103m t\u1ed1i, bi \u0111\u00e1t nh\u1ea5t c\u1ee7a l\u1ecbch s\u1eed c\u00f3 m\u1ed9t thi\u00ean t\u00e0i qu\u00e2n s\u1ef1 xu\u1ea5t hi\u1ec7n, \u0111\u00e1nh \u0111\u00f4ng d\u1eb9p b\u1eafc, b\u00e1ch chi\u1ebfn b\u00e1ch th\u1eafng, thu giang s\u01a1n v\u1ec1 m\u1ed9t m\u1ed1i - \u0111\u00f3 l\u00e0 anh h\u00f9ng Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7. T\u1ed5 ti\u00ean Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7 v\u1ed1n h\u1ecd H\u1ed3 ng\u01b0\u1eddi huy\u1ec7n H\u01b0ng Nguy\u00ean (Ngh\u1ec7 An). Hi\u1ec7n nay, t\u1ea1i ch\u00e2n n\u00fai \u0110\u00e0i Phong, g\u1ea7n n\u00fai \u0110\u1ea1i H\u1ea3i thu\u1ed9c l\u00e0ng Th\u00e1i L\u00e3o (x\u00e3 H\u01b0ng Th\u00e1i, huy\u1ec7n H\u01b0ng Nguy\u00ean, Ngh\u1ec7 An) c\u00f2n c\u00f3 khu \u0111\u1ea5t b\u1eb1ng ph\u1eb3ng, t\u01b0\u01a1ng truy\u1ec1n l\u00e0 m\u1ed9 T\u1ed5 c\u1ee7a Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7. T\u1eeb th\u1ebf k\u1ef7 XVII, trong m\u1ed9t tr\u1eadn giao tranh gi\u1eefa Tr\u1ecbnh -Nguy\u1ec5n, \u00f4ng t\u1ed5 Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7 b\u1ecb ch\u00faa Nguy\u1ec5n b\u1eaft c\u00f9ng v\u1edbi nhi\u1ec1u t\u00f9 binh kh\u00e1c, \u0111em v\u00e0o Nam \u0111\u1ec3 khai kh\u1ea9n \u0111\u1ea5t hoang. V\u00f9ng \u0111\u1ea5t \u1ea5p T\u00e2y S\u01a1n (nay l\u00e0 An Kh\u00ea, Ho\u00e0i Nh\u01a1n, B\u00ecnh \u0110\u1ecbnh) l\u00e0 n\u01a1i \u00f4ng t\u1ed5 Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7 d\u1eebng ch\u00e2n, khai ph\u00e1 l\u1eadp nghi\u1ec7p, \u0111\u1ed5i t\u1eeb h\u1ecd H\u1ed3 sang h\u1ecd Nguy\u1ec5n. N\u0103m 1753, \u00f4ng Nguy\u1ec5n Phi Ph\u00fac v\u00e0 Nguy\u1ec5n Th\u1ecb \u0110\u1ed3ng sinh ra ng\u01b0\u1eddi con th\u1ee9 ba Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7- thu\u1edf nh\u1ecf c\u00f2n c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 Th\u01a1m ho\u1eb7c B\u00ecnh. V\u1edbi Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7, ng\u01b0\u1eddi \u0111\u01b0\u01a1ng th\u1eddi nh\u1eadn x\u00e9t: \u201cT\u00f3c c\u1ee7a Hu\u1ec7 th\u00ec qu\u0103n\u2026 M\u1eaft c\u00f3 tr\u00f2ng r\u1ea5t l\u1ea1, ban \u0111\u00eam ng\u1ed3i kh\u00f4ng c\u00f3 \u0111\u00e8n, th\u00ec \u00e1nh s\u00e1ng t\u1eeb m\u1eaft soi s\u00e1ng c\u1ea3 chi\u1ebfu, l\u00fac l\u00e2m tr\u1eadn th\u00ec ch\u1ebf th\u1eafng, uy anh h\u00f9ng l\u1eabm li\u1ec7t, cho n\u00ean m\u1edbi b\u00ecnh 98","T\u1eacP 5: DANH NH\u00c2N QU\u00c2N S\u1ef0 VI\u1ec6T NAM \u0111\u1ecbnh ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc v\u00e0 d\u1eb9p y\u00ean ph\u01b0\u01a1ng Nam, \u0111i \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2u c\u0169ng kh\u00f4ng ai h\u01a1n \u0111\u01b0\u1ee3c (T\u00e2y S\u01a1n thu\u1eadt l\u01b0\u1ee3c - V\u00f4 danh th\u1ecb). Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7 c\u00f3 hai ng\u01b0\u1eddi anh l\u00e0 Nguy\u1ec5n Nh\u1ea1c v\u00e0 Nguy\u1ec5n L\u1eef. Thu\u1edf nh\u1ecf anh em Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7 theo h\u1ecdc v\u1edbi Gi\u00e1o Hi\u1ebfn - m\u00f4n kh\u00e1ch c\u1ee7a Ngo\u1ea1i h\u1eefu Tr\u01b0\u01a1ng V\u0103n H\u1ea1nh d\u01b0\u1edbi th\u1eddi ch\u00faa Nguy\u1ec5n Ph\u00fac Thu\u1ea7n. H\u1ea1nh b\u1ecb quy\u1ec1n th\u1ea7n Tr\u01b0\u01a1ng Ph\u00fac Loan gi\u1ebft, s\u1ee3 b\u1ecb v\u1ea1 l\u00e2y n\u00ean Gi\u00e1o Hi\u1ebfn tr\u1ed1n v\u1ec1 \u1ea5p An Th\u00e1i v\u00e0 m\u1edf tr\u01b0\u1eddng d\u1ea1y h\u1ecdc. Gi\u00e1o Hi\u1ebfn y\u00eau th\u01b0\u01a1ng v\u00e0 tin t\u01b0\u1edfng \u1edf anh em Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7 n\u00ean th\u01b0\u1eddng th\u00fac gi\u1ee5c, khuy\u1ebfn kh\u00edch b\u1eb1ng c\u00e2u s\u1ea5m: \u201cT\u00e2y kh\u1edfi ngh\u0129a, B\u1eafc thu c\u00f4ng\u201d, r\u1ed3i khuy\u00ean: \u201cC\u00e1c ng\u01b0\u01a1i l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi T\u00e2y S\u01a1n v\u1eady c\u1ed1 \u0111i\u201d. L\u00fac n\u00e0y, ai ai c\u0169ng o\u00e1n h\u1eddn Tr\u01b0\u01a1ng Ph\u00fac Loan, h\u1eafn \u201ctham c\u1ee7a, th\u1ea5y l\u1ee3i th\u00ec tranh tr\u01b0\u1edbc, nh\u00e0 ch\u1ee9a v\u00e0ng b\u1ea1c c\u1ee7a c\u1ea3i v\u00f4 s\u1ed1 m\u00e0 kh\u00f4ng v\u1eeba l\u00f2ng\u201d v\u00e0 \u201cchuy\u00ean quy\u1ec1n h\u01a1n 30 n\u0103m, tham lam t\u00e0n nh\u1eabn, gi\u1ebft h\u1ea1i nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi\u201d (Ph\u1ee7 bi\u00ean t\u1ea1p l\u1ee5c - L\u00ea Qu\u00fd \u0110\u00f4n). Do \u0111\u00f3, n\u0103m 1771, khi anh em T\u00e2y S\u01a1n d\u1ef1ng c\u1edd kh\u1edfi ngh\u0129a, \u0111i \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2u c\u0169ng \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi h\u00f2 reo, h\u01b0\u1edfng \u1ee9ng. Th\u1ebf l\u1ef1c ng\u00e0y m\u1ed9t l\u1edbn, c\u00e1c quan l\u1ea1i \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng kh\u00f4ng sao ch\u1ed1ng c\u1ef1 n\u1ed5i. N\u0103m n\u00e0y, Nguy\u1ec5n Hu\u1ec7 v\u1eeba tr\u00f2n 18 tu\u1ed5i. Chi\u1ebfn c\u00f4ng \u0111\u1ea7u c\u1ee7a anh em T\u00e2y S\u01a1n l\u00e0 l\u00fac \u0111\u00e1nh th\u00e0nh Quy Nh\u01a1n c\u1ee7a Tu\u1ea7n ph\u1ee7 Nguy\u1ec5n Kh\u1eafc Tuy\u00ean. Nguy\u1ec5n Nh\u1ea1c \u0111\u00e3 ngh\u0129 ra m\u01b0u k\u1ebf t\u00e1o b\u1ea1o l\u00e0 ng\u1ed3i v\u00e0o trong c\u0169i r\u1ed3i sai ngh\u0129a qu\u00e2n \u0111em n\u1ed9p cho Tuy\u00ean. L\u1ecdt \u0111\u01b0\u1ee3c v\u00e0o trong th\u00e0nh, n\u1eeda \u0111\u00eam Nguy\u1ec5n Nh\u1ea1c ph\u00e1 c\u0169i, \u0111\u1ed1t ph\u00e1o hi\u1ec7u, m\u1edf toang c\u1eeda th\u00e0nh \u0111\u1ec3 l\u00e0m n\u1ed9i \u1ee9ng. Qu\u00e2n T\u00e2y S\u01a1n tr\u00e0n v\u00e0o nh\u01b0 n\u01b0\u1edbc v\u1ee1 b\u1edd. B\u1ecb \u0111\u00e1nh b\u1ea5t ng\u1edd, Tuy\u00ean ho\u1ea3ng h\u1ed1t b\u1ecf th\u00e0nh ch\u1ea1y. Th\u00e0nh Quy Nh\u01a1n \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1ea3i ph\u00f3ng. \u0110\u00f3 l\u00e0 n\u0103m 1773. Cu\u1ed1i n\u0103m \u0111\u00f3, qu\u00e2n T\u00e2y S\u01a1n ti\u1ebfp t\u1ee5c t\u1ea5n c\u00f4ng c\u00e1c n\u01a1i kh\u00e1c v\u00e0 thu \u0111\u01b0\u1ee3c nhi\u1ec1u th\u1eafng l\u1ee3i to l\u1edbn. H\u1ecd \u0111\u00e3 l\u1ea5y c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi gi\u00e0u ph\u00e2n chia cho ng\u01b0\u1eddi ngh\u00e8o n\u00ean thu ph\u1ee5c \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u00e2n t\u00e2m. Tr\u01b0\u1edbc t\u00ecnh h\u00ecnh n\u1ed9i bi\u1ebfn trong Nam, ch\u00faa Tr\u1ecbnh S\u00e2m l\u1eadp t\u1ee9c sai t\u01b0\u1edbng Ho\u00e0ng Ng\u0169 Ph\u00fac \u0111em \u0111\u1ea1i binh t\u1eeb B\u1eafc H\u00e0 v\u01b0\u1ee3t s\u00f4ng Gianh v\u00e0o \u0111\u00e1nh ch\u00faa Nguy\u1ec5n v\u00e0 chi\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ee3c Ph\u00fa Xu\u00e2n. Nguy\u1ec5n Ph\u00fac Thu\u1ea7n ph\u1ea3i ch\u1ea1y v\u00e0o Qu\u1ea3ng Nam, qu\u00e2n T\u00e2y S\u01a1n ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh Qu\u1ea3ng Nam. Thu\u1ea7n ph\u1ea3i ch\u1ea1y v\u00e0o Gia \u0110\u1ecbnh. 99"]


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook