ທັກສະ ແລະ ເທັກນິກການສອນ

ພສະຫຼຸບໄດ້ວູ່າ ການຈັດການ-ຮຽນການສອນເປັນລາຍບຸກຄົນຈະໃຊ້ເຕັກນິກວິທີການທີ່ແຕກຕູ່າງກັນ ແລະ ໃຊ້ສີ່ ເຄອີ່ ງມສອນແຕກຕາູ່ ງກນັ ດົັ່ງຕ່ໍໄປນ:ີ້ 1. ການໃຊ້ຊຸຼດການຮຽນ (Learning Packets) ໃນການສອນເປັນລາຍບຸກຄົນ ໂດຍໃຊ້ຊຼຸດການຮຽນ ມີປະໂຫຍດຫຼາຍກວູ່າຄູ່ມການສຶກສາ. ການໃຊ້ຊຸຼດການຮຽນໃຫ້ຜູ້ຮຽນສຶກສາຢ່າງອິດສະຫຼະພາຍໃນຫ້ອງຮຽນ ໂດຍມີຜູ້ສອນຄອຍເບິີ່ງແຍງໃຫ້ຄວາມຊູ່ວຍເຫຼອໃນຫອ້ ງຮຽນ ຜູ້ຮຽນຈະເຮັດວຽກໄປຕາມຫົວຂໍ້ເລອ່ີ ງທີ່ແຕກ ຕູ່າງກນັ ແລະ ກດິ ຈະກາໍ ການຮຽນກແຕກຕ່າູ ງກນັ . 2. ການສອນດວ້ ຍຕົນເອງຕາມລາພງັ ເປັນການສຶກສາທີ່ຊ່ວູ ຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນ, ຮຽນຮູ້ການເຮດັ ວຽກດ້ວຍຕົນ ເອງ ສີິງ່ ທສ່ີ ໍາຄັນ ຄ ການສະໜັບສະໜູນຊູ່ວຍເຫຼອ ແລະ ຄວາມເປນັ ຜູນ້ າໍ ທຖີ່ ກຕ້ອງແກູຜ່ ູ້ຮຽນ ແລະ ຄວາມຄິດ ລິເລີ່ມຫາວິທີທາງດ້ວຍຕົນເອງຂອງຜູ້ຮຽນ. ຜູ້ຮຽນຕ້ອງໄດ້ຮັບການແນະນໍາໃນການເລອກສຶກສາທີ່ເໝາະສມົ ກັບຄວາມສາມາດ, ປະສບົ ການ, ຄວາມສນົ ໃຈ ແລະ ເປົາ້ ໝາຍໃນການສກຶ ສາດວ້ ຍຕນົ ເອງ. ສີ່ິງເຫຼົ່ານຈ້ີ ະມາໃນ ຮູບແບບຂອງຊຸຼດການຮຽນ, ຜູ້ສອນຕ້ອງໝັົ່ນກວດສອບຄວາມກ້າວໜ້າຂອງຜູ້ຮຽນຢ່າງສະໝໍ່າສະເໝີເພີ່ອ ເບິ່ີງແຍງ, ແນະນໍາ, ຊີ້ແຈງວິທີທີ່ຈະໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ຮັບການແນະນໍາຢ່າງສະໝໍ່າສະເໝີ ຄ ການເຮັດຕາຕະລາງ ປະຊຸຼມຮູ່ວມ ຫຼ ພົບປະຜູ້ຮຽນ ໃນຂະນະດຽວກັນຜູ້ສອນຕ້ອງເປີດໂອກາດໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ປຶກສາໄດ້ງູ່າຍຖ້າຕ້ອງການ ຄວາມຊວູ່ ຍເຫຼອ. ສີ່ການສອນສໍາລບັ ການສອນລາຍບກຸ ຄົນ ສີ່ການສອນສໍາລັບການສອນລາຍບຸກຄົນຈະມີລັກສະນະພິເສດ ເພາະການສອນນີ້ຈະເຮັດໜ້າທີ່ແທນ ຜສູ້ ອນສີກ່ ານສອນປະເພດນີຈ້ ະຕອ້ ງມີປະສິດທິພາບສງູ , ມີຄວາມສົມບນູ ໃນຕວົ ຂອງຕວົ ເອງໄດ້, ຜ້ຮູ ຽນຈະຮູ້ໄດ້ ຈາກການສຶກສາດ້ວຍຕນົ ເອງກບັ ສ່ີການສອນນັ້ີນ. ໜາ້ ທຂີ່ ອງຜູ້ສອນຈີງ່ຶ ປຽ່ ນໄປ ຄ ແທນທີ່ຈະເປັນຜູ້ສອນກຈະ ປ່ຽນບົດບາດເປັນຜູ້ທ່ີຈະຄອຍໃຫຄ້ ວາມຊູ່ວຍເຫຼອເມີ່ອຜູ້ຮຽນມປີ ັນຫາພເິ ສດ, ນອກຈາກບົດຮຽນທີ່ຮຽນກໍ່ຈະ ມາຖາມຈາກຜູສ້ ອນ. ນອກຈາກນ້ີຜູ້ສອນຈະຕອ້ ງເປນັ ຜູ້ທີ່ສາມາດຜະລິດ ຫຼ ວາງແຜນທຈີ່ ະຈດັ ກຽມສ່ກີ ານສອນ ໄວ້ໃຫ້ກັບຜູ້ຮຽນ. ໃນປະຈຸບັນລະບົບການສອນລາຍບຸກຄົນນ້ັີນ ໄດ້ມີການເຮັດຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ ການສອນຂອງ ເຄລເລຣີ ເປນັ ຕົວຢາ່ ງຂອງການສອນລາຍບຸກຄົນທີ່ໃຊກ້ ນັ ຢູຢ່ ່າງກວ້າງຂວາງ ແລະ ສກີ່ ານສອນທີ່ຈະນາໍ ມາ ໃຊ້ໃນການສອນລະບົບ ນມີ້ ີ ຄ: 1. ຊດຼຸ ການສອນ (Packages) ຊຼຸດການສອນເປນັ ຂະບວນການຂອງການເຮັດສີ່ການສອນໃນລັກສະນະ ສ່ີປະສົມ ຄ: ການໃຊ້ສີ່ການສອນຫຼາຍສູ່ວນປະກອບກັນຈົບຄົບສົມບູນ ເພ່ີອໃຊ້ສອນເລີ່ອງໃດເລ່ີອງໜຶີ່ງ, ຊຼຸດການສອນຈະມີການກຽມຫຼາຍສູ່ວນ ແລະ ຢູ່ໃນຊຼຸດການສອນນັີ້ນຈະເປນັ ສູ່ວນສໍາຄັນທີ່ສຸດ. ເຊິ່ີງຈະເປັນສີ່ ການສອນປະເພດໃດກ່ໍໄດ້ ໃນຊຼຸດການສອນ 1 ຊຸຼດຄວນປະກອບດ້ວຍຄູ່ມການໃຊ້, ເຊິີ່ງເປັນຄູ່ມຜູ້ສອນ ແລະ ຄູ່ມຜູ້ຮຽນ. ສີກ່ ານສອນທີພ່ ົວພັນກບັ ຄມູ່ , ແບບຝຶກຫດັ ຈະເປັນສວູ່ ນທ່ີຜູ້ຮຽນຈະຝຶກຫັດຕາມທ່ີຄູ່ມກໍານົດແບບ ປະເມີນຜົນຈະມີໄດ້ 3 ຢ່າງ ຄ: ວັດຜົນກູ່ອນຮຽນ, ວັດຜົນຂະນະທີ່ຮຽນ ແລະ ຫຼັງຈາກຮຽນຈົບແລ້ວຈະເປັນ ການວດັ ຜົນຄວາມກ້າວໜາ້ ວາູ່ ຜຮູ້ ຽນປະສບົ ຜນົ ສໍາເລັດຕາມວັດຖຼຸປະສົງແບບທົດສອບນ້ີຜູ້ສອນຈະເປັນຜູ້ກໍານົດ ໃຫທ້ ດົ ສອບ. 2. ບົດຮຽນໂປຣແກຣມ (Programmed Instruction) ເປັນຮູບແບບໜຶ່ີງຂອງການຮຽນການສອນ ຕາມບຸກຄະລິກລັກສະນະ ຫຼ ລາຍບຸກຄົນ, ຜູ້ຮຽນຈະຕ້ອງສຶກສາດ້ວຍຕົນເອງ, ບົດຮຽນແບບໂປຣແກຣມເປັນ ການແຕກເນີ້ອໃນບົດຮຽນອອກເປັນສູ່ວນຍູ່ອຍໆ ແລ້ວເອົາມາຮຽງລໍາດັບກັນໂດຍເອີ້ນເນ້ີອໃນທີ່ແຕກເປັນ 139

ຂ້ໍຍູ່ອຍໆວູ່າ: ກອບ ຫຼ ເຟຣມ. ເນ້ີອໃນແຕູ່ລະຂໍ້ຈະມີການຕ້ີັງຄາໍ ຖາມໃຫ້ຜູຮ້ ຽນໄດ້ຕອບ ແລະ ຜູ້ຮຽນກໍ່ຮູ້ຜນົ ໄດ້ທນັ ທີ ວາູ່ ກດິ ຈະກາໍ ທເີ່ ຮັດໄປແລ້ວຖກ ຫຼ ຜິດ, ກອູ່ ນທີຈ່ ະຮຽນໃນຊ້ນີັ ຕໍ່ໄປ ແລະ ກາ້ ວໜ້າຂນ້ຶີ ເລີ້ອຍໆຈົນ ຈບົ ບົດຮຽນ ຫັງຼ ຈາກນນ້ັີ ຈະ ມກີ ານວັດຜນົ ຂີນ້ັ ສຸດທາ້ ຍອີກເທອ່ີ ໜງຶີ່ ກູ່ອນທີ່ຈະຮຽນໃນພາກຕ່ໍໄປ. ຂ້ໍຄວນເອົາໃຈໃສູ່ໃນການຈັດການຮຽນການສອນເປນັ ລາຍບກຸ ຄນົ 1. ແບບແຜນການສອນປຽ່ ນມາເນນ້ີັ ໃນການຮຽນໂດຍເນີັ້ນໃຫເ້ ຮັດວຽກດວ້ ຍຕົນເອງ 2. ວັດສະດຸອຸປະກອນ ໜັງສຕູ່າງໆຕ້ອງມີຫຼາຍພຽງພທີ່ຈະເປດີ ໂອກາດໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ເລອກຕາມຄວາມ ພໃຈ ແລະ ຄວາມສາມາດ 3. ການສອນລາຍບຸກຄນົ ຕອ້ ງເອາົ ໃຈໃສູ່ການຈັດຊ້ັີນນ້ອຍໆຫຼາຍກວາູ່ ຊັ້ນີ ໃຫຍູ່ 4. ຜູ້ຮຽນຕ້ອງມີໂອກາດໄດ້ຮຽນຮູ້ກິດຈະກາຕູ່າງໆ ດວ້ ຍຕົນເອງຕາມລາດບັ ຄວາມສາມາດຂອງຕນົ 5. ຕາຕະລາງຮຽນທີ່ທນົ ທານໄດມ້ ີຄວາມຈາເປນັ ຢາ່ ງຫຼວງຫາຼ ຍສາລັບການສອນເປນັ ລາຍບກຸ ຄນົ 6. ການສາຫວຼ ດປນັ ຫາຂອງເດກັ ແຕູ່ລະຄົນ ແລະ ພະຍາຍາມຄິດຫາທາງທ່ຈີ ະຈັດໂປຣແກຣມການຮຽນ- ການສອນເພີ່ອຊ່ວູ ຍແກໄ້ ຂປັນຫານັີນ້ ຈໍາເປນັ ຢາ່ ງຍງີິ່ 6. ວິທີແຈງ້ ຜົນຄວາມກາ້ ວໜາ້ ການຮຽນຕອ້ ງເນ້ນີັ ບກຸ ຄົນຫຼາຍກວູ່າທີຈ່ ະປຽບທຽບລະຫວ່າູ ງຄົນອນ່ີ ຕວົ ຢ່າງ 1: ແຜນການຈດັ ການຮຽນຮູແ້ ບບແບງູ່ ກຸ່ມູ ຍອູ່ ຍ ກຸູ່ມສາລະການຮຽນຮູ:້ ພາສາ ຊີ້ນັ : ປະຖມົ ສກຶ ສາປີທີ 4 ພາກຮຽນທີ 1 ແຜນການຮຽນຮູ້ທີ: 1 ເລີ່ອງ: ປະໂຫຍດ ເວລາ: 1 ຊົວ່ ໂມງ ເນ້ີອໃນສໍາຄັນ: ປະໂຫຍດ ເປັນຮູບແບບພາສາທີ່ສໍາຄັນໃນການສ່ີສານຂອງມະນຸດ ເພ່ີອເປັນເຄີ່ອງສະແດງເຖິງ ຄວາມຕ້ອງການຂອງຜູເ້ ວ້າົີ ຫຼ ຜູ້ຂຽນໃຫ້ຜູ້ຟງັ ຫຼ ຜ້ອູ ູ່ານເຂົາີ້ ໃຈ. ຈດຸ ປະສົງຂອງການຮຽນຮູ້: - ຜູ້ຮຽນສາມາດອະທບິ າຍຄວາມໝາຍຂອງປະໂຫຍກໄດຢ້ ່າງຖກຕອ້ ງ - ຜູ້ຮຽນສາມາດບອກສວູ່ ນປະກອບຂອງປະໂຫຍກໄດ້ - ຜຮູ້ ຽນສາມາດຮຽງປະໂຫຍກໃຫ້ສີ່ຄວາມໝາຍໄດ້ - ຜູ້ຮຽນມາມາດແຈກແຈງໄດ້ວາູ່ ຄໍາຕ່າູ ງໆ ໃນປະໂຫຍກເຮັດໜາ້ ທີ່ຫຍັງ - ຜູ້ຮຽນສາມາດແຕູງ່ ປະໂຫຍກຈາກຄໍາທີກ່ ໍານົດໃຫ້ໄດ້ຢ່າງຖກຕ້ອງ ເນີ້ອໃນການຮຽນຮູ້: ປະໂຫຍກຄການນໍາຄາໍ ຊະນິດຕູ່າງໆ ມາຮຽງກັນເປັນເລອີ່ ງ ຫຼ ຄວາມຄິດທີໄ່ ດ້ຈາກຄວາມ ສົມບູນສາມາດສີ່ຄວາມໝາຍໄດ້ຢ່າງຊັດເຈນວູ່າ ໄຜ, ເຮັດຫຍັງ, ຢູ່ໃສ, ຕອນໃດ, ແນວໃດ. ປະໂຫຍດປະກອບ ດ້ວຍພາກປະທານ ແລະ ພາກສະແດງ, ພາກປະທານໄດແ້ ກູ່ ປະທານ ແລະ ສ່ວູ ນຂະຫຍາຍປະທານ - ປະທານ ຄ ຜູ້ກະທໍາກິລິຍາ ໃຊ້ຄາໍ ນາມ ແລະ ຄໍາແທນນາມ - ກິລຍິ າ ຄ ອາການທປີ່ ະທານກະທາໍ ໃຊຄ້ ໍາກລິ ິຍາ - ຕົວກາ ຄ ຜທູ້ ີ່ຖກປະທານກະທໍາ ໃຊຄ້ ໍານາມ ແລະ ຄາໍ ແທນນາມ - ສ່ວູ ນຂະຫຍາຍ ຄ ການຂະຫຍາຍຄວາມຄາໍ ໃນໜ້າຕູ່າງໆໃຫ້ຊັດເຈນຂີນ້ຶ ໃຊ້ ຄານາມ ແລະ ຄາວເິ ສດ ຂະບວນການຮຽນຮູ້: 1. ຂັນ້ີ ນາເຂ້າີົ ສບູ່ ດົ ຮຽນ - ຜູ້ສອນເວົີາ້ ກັບຜຮູ້ ຽນດ້ວຍປະໂຫຍກທບ່ີ ຖໍ່ ກຕອ້ ງຕາມຫັຼກພາສາ - ຜູ້ສອນຖາມຄວາມເຂາີ້ົ ໃຈຂອງຜູ້ຮຽນກູຽ່ ວກບັ ສິ່ີງທຜີ່ ູ້ສອນເວ້ີາົ - ຜູ້ສອນເຊີອ່ ມໂຍງເລີ່ອງຂ້ຕໍ ກົ ລງົ ໃນການສສີ່ ານຂອງມະນດຸ ກູ່ຽວກັບເລອີ່ ງປະໂຫຍກ. 140

2. ຂີັນ້ ການສອນ - ຜສູ້ ອນແບ່ງູ ກມຸ່ຼີ ຜຮູ້ ຽນໃນຊ້ີັນອອກເປນັ 2 ກູຸ່ມ - ຜູ້ສອນຕດິ ຕວົ ຢາ່ ງປະໂຫຍກເທິງກະດານ ແລະ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນແຕລູ່ ະກູມຸ່ ສງັ ເກດປະໂຫຍກເຫ່າົຼ ນ້ີັນແລວ້ ສະຫຸຼບລກັ ສະນະສາໍ ຄັນຂອງປະໂຫຍກ - ຜູ້ຮຽນແຕ່ລູ ະກມຸູ່ ສະຫຸຼບລກັ ສະນະຂອງປະໂຫຍກທ່ີກມຸູ່ ຂອງຕົນເອງພບົ ແລະ ນາສະເໜີໜາ້ ຊັນ້ີ ຮຽນ - ຜູ້ສອນສະຫຼຸບລັກສະນະຂອງປະໂຫຍກທີ່ຖກຕ້ອງໃຫ້ຜູ້ຮຽນຟັງອີກເທີ່ອໜຶີ່ງ ແລະ ອະທິບາຍເພີ່ມ ເຕີມ ລວມທງັ ໃຫຜ້ ຮູ້ ຽນຈດົ ບນັ ທຶກລງົ ໃນປົມຶ້ - ຜສູ້ ອນໃຫ້ຜູ້ຮຽນແຕລູ່ ະກມຸູ່ ແຂູ່ງກັນຕອບຄາຖາມ ແລະ ຮຽງປະໂຫຍກຈາກຄາທຜີ່ ູ້ສອນການົດໃຫ.້ 3. ຂັນ້ີ ສະຫຸຼບ - ຜູ້ສອນ ແລະ ຜ້ຮູ ຽນຮວູ່ ມກນັ ສະຫຼຸບລັກສະນະຂອງປະໂຫຍກອີກເທ່ີອໜ່ີຶງ - ຜສູ້ ອນໃຫ້ຜູ້ຮຽນແຕ່ງູ ປະໂຫຍກຈາກຄາທ່ີການດົ ໃຫ້ ພ້ອມທງັ ສ່ົງວຽກບາ້ ນ ການວັດ ແລະ ການປະເມີນຜົນ: - ການຕອບຄໍາຖາມໃນຊັ້ີນຮຽນ ແລະ ບດົ ຝກຶ ຫັດ ແລະ ວຽກບາ້ ນ ສີກ່ ານສອນ: 1. ແຜູ່ນປາ້ ຍຕົວຢ່າງປະໂຫຍກ 2. ເກມ 3. ບດົ ຝຶກຫດັ ແຫູຼ່ງການຮຽນຮູ້: ຫ້ອງສະໝຸດ ສະຫຼຸບ ເຕັກນິກການສອນແບບກຸູ່ມໃຫຍູ່, ກຸູ່ມຍູ່ອຍ ແລະ ລາຍບຸກຄົນ ເປັນເຄ່ີອງມສໍາຄັນໃນການຖູ່າຍທອດ ເນີ້ອໃນວິຊາ ໂດຍໃຊ້ຂະບວນການກຸູ່ມໃນການສອນເພີ່ອພັດທະນາຜູ້ຮຽນໃຫ້ໄປຕາມຈຸດປະສົງຂອງຫຼັກສູດ, ເຊິ່ີງກຸູ່ມຈະມີຄວາມສໍາຄັນຕໍ່ສະມາຊິກ ຄ: ໃນດ້ານການສຶກສາ, ການຮຽນຮູ້ການເຮັດວຽກ, ຝຶກທັກສະເສີມ ຄຸນຄູ່າຂອງຕົນເອງໃຫ້ກັບສະມາຊິກ ແລະ ພັດທະນາຕົນເອງ ໂດຍຜູ້ສອນໃຫ້ຜູ້ຮຽນທຸກຄົນມີສູ່ວນຮູ່ວມສ້າງ ການຍອມຮບັ . ຜ້ສູ ອນຕ້ອງມບີ ົດບາດເປນັ ຜູ້ຈັດສະຖານະການ, ວາງແຜນການຈັດປະສບົ ການ ແລະ ມີຮູບແບບ ການໃຊ້ຂະບວນການກຸູ່ມຫຼາຍຮູບແບບ. ການສອນກຸູ່ມຍູ່ອຍ ໝາຍເຖິງ ການສອນທີ່ຍຶດຫຼັກຄວາມສາມາດ, ຄວາມສນົ ໃຈ, ຄວາມເໝາະສົມຂອງນັກຮຽນເປນັ ຫກຼັ ແລະ ເປັນຂະບວນການຕ່ໍເນອີ່ ງຈາກການສອນກຸູ່ມໃຫຍູ່. ການສອນເປັນລາຍບກຸ ຄົນເປນັ ຂະບວນການທ່ີກາໍ ນດົ ໃຫຜ້ ູ້ຮຽນແຕູ່ລະຄນົ ມີໂອກາດກວດສອບຄວາມຕ້ອງການ ຂອງຕນົ ເອງໃນການຮຽນຮູ້ວູ່າຕນົ ເອງໄດ້ຮຽນຫຍງັ ແດູ.່ ຄາໍ ຖາມ 1. ເປັນຫຍງັ ການສອນຈີ່ງຶ ຕອ້ ງແບງູ່ ນັກຈໍານວນສຶກສາເປນັ ກມຸູ່ ໃຫຍູ່, ກຸູ່ມຍູອ່ ຍ ແລະ ລາຍບຸກຄນົ ? 2. ຈໍານວນນັກສກຶ ສາໃນກູຸ່ມໃຫຍ່,ູ ກຸມູ່ ຍູ່ອຍໃນການສອນມີນກັ ສຶກສາປະມານເທົ່າໃດ? 3. ການສອນວິຊາທີເ່ ນ້ັີນການປະຕບິ ັດ ຄວນໃຊກ້ ານແບງູ່ ກຸູ່ມໃນລກັ ສະນະໃດ? 4. ການແບງູ່ ກູ່ມຸ ຜຮູ້ ຽນ ເພ່ອີ ໃຫ້ການຮຽນຮຢູ້ າ່ ງມປີ ະສດິ ທິພາບ ຄວນປະຕບິ ດັ ແນວໃດ? 5. ການແບ່ງູ ກມຸູ່ ຍູ່ອຍ ມີເຕັກນິກການແບູ່ງກູ່ມຸ ແນວໃດ? 6. ເຕກັ ນກິ ການສອນກູ່ມຸ ໃຫຍູ່ ມແີ ນວໃດແດູ?່ 7. ການແບູ່ງກມຸູ່ ຍອູ່ ຍ ມຈີ ຸດປະສງົ ຫຍງັ ແດູ່? 141

ບດົ ທີ 14 ເທັກນກິ ການໃຊເ້ ພງ ແລະ ເກມປະກອບການຮຽນ-ການສອນ ການຈັດກິດຈະກໍາການຮຽນຮູ້ສໍາລັບຜູ້ຮຽນໃນໄວເດັກ, ສິີ່ງສໍາຄັນຢ່າງໜຶີ່ງຄການສ້າງແຮງຈູງໃຈໃຫ້ຜູ້ ຮຽນເກດີ ຄວາມຮູ້ສຶກມີຄວາມສະນຸກສະໜານ, ມີຄວາມສກຸ ກບັ ສີິ່ງທີ່ຮຽນ, ໂດຍສະເພາະແມູ່ນເດັກໄວປະຖົມ-ສຶກສາ. ການຮຽນປນຫ້ນຼິີ ເປັນເທກັ ນກິ ທີ່ຈະຊູ່ວຍບ່ເໍ ບີອ່ ຕໍກ່ ານຮຽນ, ຜ້ຈູ ິງ່ີ ຄວນຫາເທກັ ນິກທີຈ່ ະຈດັ ກິດຈະກໍາໃຫຜ້ ູ້ຮຽນ ເກດີ ຄວາມເພີດເພນີ , ເກມ ແລະ ເພງເປັນສີງ່ິ ທ່ຊີ ູ່ວຍຜູ້ຮຽນໂດຍສະເພາະໄວເດັກຮຽນຢ່າງມີຄວາມສຸກ. ເທກັ ນິກການໃຊເ້ ກມປະກອບການສອນ ການຮຽນທີ່ຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນບໍ່ຮູ້ສຶກເບີ່ອ, ເພີດເພີນ ແລະ ສະນຸກສະໜານຄ ການນໍາເອົາເກມເຂົ້ີາມາໃຊ້ ໃນການຮຽນ-ການສອນ. ດົ່ງັ ນັີນ້ ຜສູ້ ອນຄວນສຶກສາເທັກນກິ ການໃຊເ້ ກມປະກອບການສອນກູ່ຽວກັບຄວາມໝາຍ ຄວາມສາໍ ຄັນ, ປະເພດ ແລະ ຂ້ັີນຕອນໃນການໃຊເ້ ກມ. ຄວາມໝາຍຂອງເກມ ມນີ ັກສຶກສາຫາຼ ຍທູາ່ ນໄດໃ້ ຫ້ຄວາມໝາຍຂອງເກມໄວ້ຫຼາຍທດັ ສະນະດັງົ່ ນ:້ີ ທິກສະນາ ເເຂມມະນີ (2543. ໜ້າ 81) ໄດ້ໃຫ້ຄວາມໝາຍຂອງການສອນໂດຍໃຊ້ເກມ ຄ ຂະບວນ ການທຜ່ີ ູ້ສອນໃຊ້ໃນການຊວູ່ ຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດການຮຽນຮູ້ຕາມຈຸດປະສົງທີ່ກໍານົດໄວ້, ໂດຍການໃຫ້ຜູ້ຮຽນຫ້ິຼີນ ເກມຕາມກະຕິກາ, ແນະນາໍ ເນີອ້ ໃນ, ຂ້ມໍ ນູ ຂອງເກມ, ພດຶ ຕກິ ການຫຼິ້ີນ ແລະ ຜນົ ຂອງການຫຼນີິ້ ເກມຂອງຜູ້ຮຽນ ມາອະພິປາຍເພອ່ີ ສະຫຼບຸ ບົດຮຽນ. ອໍາມາລາ ເລັກເຣິງສິນ (2540. ໜ້າ 12) ໄດ້ໃຫ້ຄວາມໝາຍຂອງການສອນໂດຍໃຊ້ເກມ ໝາຍເຖິງ ການໃຫຜ້ ້ຮູ ຽນຫີຼ້ິນໂດຍມປີ ະສົງ ແລະ ເປັນຄວາມສາມາດສະເພາະທີເ່ ກີດຄວາມສະນກຸ ສະໜານຂອງຜຮູ້ ຽນ. ສົມຊາດ ກິດຍະລັນຍົງ (2547. ໜ້າ 11) ໄດ້ໃຫ້ຄວາມໝາຍຂອງການສອນໂດຍໃຊ້ເກມ ໝາຍເຖງິ ການແຂງູ່ ຂນັ ການຫນຼ້ີິ ເພີ່ອຄວາມສະນຸກ ຫຼ ຕາມກະຕກິ າຂອງພົດຈະນານກຸ ົມ ໝາຍເຖງິ ຈົບການແຂູ່ງ ຫຼ ຈົບເລ່ີອງ ຫຼ ການຫ້ຼີນິ ແຂ່ງູ ຂນັ . ຈາກຄວາມໝາຍຂ້າງເທິງສະຫຼຸບໄດ້ວູ່າ ເກມ ໝາຍເຖິງ ຂະບວນການຮຽນຮູ້ທີ່ຜູ້ສອນໃຫ້ຜູ້ຮຽນຫີຼິ້ນ ຕາມກະຕິກາ ແລະ ນໍາເອົາຂ້ມໍ ນູ ທີໄ່ ດ້ຈາກການຫ້ິນີຼ ເກມມາອະພິປາຍເພີ່ອສະຫຼຸບເນີ້ອໃນທ່ີໄດ້. ຄວາມສໍາຄັນຂອງການໃຊ້ເກມປະກອບການຮຽນ-ການສອນ ເກມທີ່ນໍາມາໃຊ້ໃນການຮຽນ-ການສອນ ນອກຈາກຈະໃຊ້ຄວາມບັນເທິງ ແລະ ຄວາມສະນຸກສະໜານ ແລ້ວ ເກມຍັງມີຄວາມສາໍ ຄນັ ຫາຼ ຍຢາ່ ງ ດົ່ງັ ນີ:້ 1. ຊູ່ວຍໃຫຜ້ ູ້ຮຽນໄດ້ຮຽນຮກູ້ ູຽ່ ວກັບເລອີ່ ງຕູ່າງໆຢາ່ ງສະນຸກສະໜານ ແລະ ທາ້ ທາຍຄວາມສາມາດ. 2. ເປນັ ວິການທີ່ເຮດັ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດຮ້ ບັ ປະສບົ ການໂດຍກົງ. 3. ເປັນວທິ ກີ ານທ່ີເປີດໂອກາດໃຫຜ້ ູ້ຮຽນໄດມ້ ີສວູ່ ນຮວມ, ກ້າສະແດງອອກ ແລະ ມຄີ ວາມເຊ່ີອໝນ້ັີ ໃນຕົນເອງ. 4. ເປັນວິທກີ ານການຄີ້ນົ ຫາສັກກະຍະພາບຂອງຕນົ ເອງ ວາູ່ ມຄີ ວາມຖະນດັ ໃນດາ້ ນໃດເປັນພເິ ສດ. ປະເພດຂອງເກມ ຜູ້ສອນໃນຍຸກປະຈຸບນັ ເຫັນຄວາມສໍາຄນັ ຂອງເກມຈຶ່ງີ ບໍ່ເອົາເກມມາໃຊ້ໃນການຮຽນ-ການສອນ, ດົ່ັງນີັ້ນ ຜ້ສູ ອນຄວນທໍາຄວາມເຂົ້າີ ໃຈກບັ ປະເພດຂອງເກມ. ເຊີງ່ິ ເກມສາມາດແບູ່ງອອກເປັນປະເພດຕ່າູ ງໆໂດຍສະເພາະເກມ 142

ການສຶກສາໂດຍກມົ ີ 3 ປະເພດ ລາຍລະອຽດດງ່ັົ ຕໄ່ໍ ປນີ້. 1. ເກມແບບແຂງູ່ ຂັນ ເປັນເກມທີນ່ າໍ ມາໃຊ້ແລວ້ ເນີັນ້ ການແຂູ່ງຂັນຕ້ອງມີຜູ້ເສຍ ແລະ ຜ້ຊູ ະນະ, ເກມທີ່ ເອົາມາໃຊແ້ ມູ່ນການແລູ່ນໜີ ເພາະຊູ່ວຍໃຫ້ການຫຼິນີ້ ມີຄວາມສະນຸກສະໜານ ເຊັົ່ນ: ແລູ່ນວິບາກ, ລິງຍາດຫັ້ຼີກ ແລະ ເກມມະຫາສະນຸກ ອີ່ນໆ. 2. ເກມແບບບມ່ໍ ີການແຂງູ່ ຂັນ ການຮຈູ້ ກັ ກດົ ແລະ ລະບຽບ ເຊນັົ່ : ເກມສບຶ ຂູ່າວ, ເກມວເິ ຄາະຂ່າູ ວ ແລະ ເກມຫາຄໍາຕອບ. 3. ເກມຈໍາລອງສະຖານະການ ເປັນເກມທີ່ຈໍາລອງສະຖານະການຄວາມຈິ່ີງ, ເຊິ່ີງຜູ້ຫຼິີ້ນຕ້ອງຕັດສິນໃຈ ຈາກຂໍ້ມຄນທີ່ກໍານົດໃຫ້ຄຄວາມຈິີ່ງ ເຊິ່ີງມີ 2 ລັກສະນະ, ລັກສະນະທໍາອິດ ເປັນການຈໍາລອງຄວາມຈິງລົງມາ ຫຼິີ້ນໃນກະດານ (board game) ເຊັົ່ນ ເກມເສດຖີ, ອີກລັກສະນະໜຶີ່ງເປັນເກມຈໍາລອງສະຖານະການ ແລະ ຜູ້ ຫຼິີ້ນຕ້ອງລົງຫຼິ້ນີ ຕົວຈິງ. ເກມນີ້ໃຊ້ເວລາຫິຼີ້ນ ພຽງແຕູ່ 2-3 ນາທີ ຫຼ ໃຊ້ເວລາຫຼາຍໆວັນຕດິ ຕ່ໍກນັ ເຊັົ່ນ ເກມ ຊີວິດ ໃນຄ້າຍ, ແຕໃູ່ ນຕອນນ້ເີ ກມທີ່ນຍິ ົມຫນິ້ຼີ ຫຼາຍແມູ່ນ ເກມບິກບຣາເຕີ (Big Brother), ເກມຊອກຫານັກ ຮອ້ ງ ແລະ ເກມພດັ ທະນາຕນົ ເອງ. ນອກຈາກເກມຍັງໄດ້ແບງູ່ ເປັນ 3 ປະເພດແລວ້ ຍັງມເີ ກມ ຫຼ ກິດຈະກາໍ ທໃ່ີ ຊ້ໃນການພັດທະນາບຸກຄະລາກອນ ເຊິີງ່ ແບູ່ງເປັນ 5 ປະເພດ ດ່ງັົ ນີ້ (ສົມເດດ ສັກຍະແຜງ ແລະ ຈລິ ະຊາ ໃຈປຽ່ ມ 2547. ໜ້າ 15-16). 1. ກິດຈະກໍາເພີ່ອປະສົບການໃນການຮຽນຮູ້ (Classroom Activities Games) ເປັນເກມທີ່ເນີັ້ນ ຄວາມຮູ້ລວມຍອດເພີ່ອປ່ຽນແປງພຶດຕກໍາ, ທັດສະນະຄະຕິ, ຄວາມເຂົີ້າໃຈ ແລະ ເຮັດໃຫ້ເກີດທັກສະໃໝູ່ໆ ທີ່ຈະນໍາໄປໃຊໃ້ ນການບລິຫານວຽກງານ ແລະ ຊີວດິ ປະຈາໍ ວັນ. 2. ກດິ ຈະກາໍ ລະລາຍພດຶ ຕິກາໍ (Break the Ice) ມິຈດຸ ປະສົງສໍາຄັນເພີ່ອສ້າງຄວາຮູ້ຈກັ , ຄວາມຄ້ນຸ ເຄີຍ ລະຫວູ່າງຜູ້ເຂົີ້າມາຝຶກອົບຮົມ, ເຊິີ່ງມາຈາກຕູ່າງຝ່ານຕູ່າງກໍ່ວາງແຜນ. ເກມນີ້ຊູ່ວຍອຸູ່ນເຄ່ີອງ ແລະ ສ້າງບັນຍາກາດ ຂອງການເປີດເຜຍີ ຕນົ ເອງໃຫຮ້ ຈູ້ ັກຜອູ້ ນີ່ ທີ່ຈະເປັນປະໂຫຍດຕ່ກໍ ານຮຽນ-ການສອນຫາຼ ຍທ່ສີ ຸດ. 3. ກິດຈະກາໍ ທົດສອບສະມັດທະພາບ (Self Tsting Activities) ເປນັ ກິດຈະກາໍ ສົ່ງເສີມຄວາມສາມາດ ດ້ານຄວາມແຂງແຮງ, ສະມດັ ທະພາບທາງຮູ່າງກາຍ ແລະ ສ່ງົ ເສມີ ການຈະເລີນຂອງກ້າມໃນຫຼກັ ການເຄີ່ອນໄຫວ ແລະ ຄວາມຍຶດຍຸນຂຕໍ່ າູ່ ງໆຂອງຮາູ່ ງກາຍ, ນອກຈາກນ້ຍີ ງັ ເປັນການວັດປະສິດທພິ າບຂອງຮາູ່ ງກາຍອີກ ມດີ ່ງັົ ນ້:ີ 3.1 ກດິ ຈະກາໍ ທດົ ສອບລາຍບຸກຄນົ ເຊົ່ນັ ຕຸກກະຕາລົີມ້ ລຸກ, ຢນເບອີ້ ງດຽວ ແລະ ວດິ ພີ້ນຕົບມ. 3.2 ກດິ ຈະກາໍ ທົດສອບເປັນຄູ່ ແລະ ເປັນກ່ມຸູ ເຊນ່ັົ ແຝດສະຫຍາມ, ໂຕະໂຍກ ແລະ ຄນົ ລອຍ. 3.3 ກິດຈະກາໍ ສາ້ ງຄວາມແຂງແຮງ ເຊັົນ່ ກບົ ກະໂດດ, ໜອນຍດຶ ແລະ ໝາຂາຫກັ . 4. ກດິ ຈະກາໍ ສັນທະນາການ ຫຼ ນນັ ທະນາການ (Recreation Games) ເປັນການເສີມບັນຍາກາດໃຫ້ມີ ຄວາມສະນຸກສະໜານ ແລະ ລູ່າເລິງ ເພີ່ອໃຫ້ຄາຍຈາກຄວາມເຄັ່ົງຄຽດ, ເປັນການເສີມສ້າງຄວາມສໍາພັນທີ່ດີ ລະຫວາູ່ ງຜູເ້ ຂີົາ້ ອບົ ຮມົ ໃຫ້ຫາຼ ຍຂຶີນ້ ແລະ ສວູ່ ນໃຫເ້ ປັນກດິ ຈະກໍາທຈີ່ ັດຂີຶນ້ ໃນການລວມກຸູມ່ . 5. ກິດຈະກໍາເຂົ້ີາຈັົ່ງຫວະ (Rhythmic Activities) ເປັນກິດຈະກໍາທີ່ຮູ່າງກາຍ ແລະ ຈິດໃຈມີ ປະຕິກລິ ິຍາຕອບສະໜອງຕໍ່ດນົ ຕີ ແລະ ຈັ່ງົ ຫວະທີ່ໃຊປ້ ະກອບຄ ສຽງເພງ, ການເຄາະໄມ້, ເຄາະເຫັກຼ , ຊງີ່ ແລະ ກອງ ເປນັ ຕົີ້ນ ລາຍລະອຽດກິດຈະກາໍ ແຕູ່ລະສະນດິ ດັົ່ງຕ່ໄໍ ປນ:ີ້ 5.1 ການຫ້ນຼິີ ແບບຄິດສ້າງສັນຄ ເປັນການສະແດງແບບສົມມຸດເຊັ່ົີນ ເປັນຄນົ ຕັດຕົີ້ນໄມ້, ເປັນຕໍາຫຼວດ ຫຼ ການສະແດງອາການດີໃຈ ແລະ ເສຍໃຈ. 143

5.2 ການຫນ້ຼີິ ແບບພ້ນີ ເມອງ ເຊ່ົນັ ລໍາວງົ , ລໍາເຊ້ງີ , ລິເກ, ລໍາຕດັ ແລະ ລາໍ ຊ່ອູ ຍ. 5.3 ການເຕັນີ້ ລໍາພ້ນີ ເມອງນານາຊາດ ແລະ ລລີ າດ ຄ ການເຕີັ້ນລາໍ ພ້ີນເມອງຂອງແຕ່ລູ ະປະເທດ. ເທັກນິກ ແລະ ຂີນ້ັ ຕອນການໃຊເ້ ກມປະກອບການຮຽນ-ການສອນ ເກມທີ່ເອົາມາໃຊ້ໃນການຮຽນ-ການສອນປະກອບດ້ວຍເກມການສຶກສາ ແລະ ເກມເພ່ີອພັດທະນາຕົນ ເອງເປັນເກມທີ່ເກີດປະໂຫຍດ ຜູ້ສອນຄວນທໍາຄວາມເຂົີ້າໃຈເທັກນິກ ແລະ ຂັີ້ນຕອນການໃຊ້ເກມດັົ່ງນີ້ (ສວຸ ດິ ມນູ ຄາໍ ອລະໄທ ມູນຄໍາ, 2545, ໜາ້ 94-95). 1. ຂັ້ີນການເລອກເກມ ເນັນ້ີ ໃຫ້ຜູຮ້ ຽນເກີດການຮຽນຮຕູ້ ້ອງຄໍານຶງເຖິງຫຼັກໃນການເລອກດັງ່ົ ຕ່ໄໍ ປນີ:້ 1.1 ຈຸປະສົງໃນການເລົ່າ ເຊັ່ົນ ຖ້າຕ້ອງການຝຶກຄວາມເປັນຜູ້ນໍາ ແລະ ຜູ້ຕາມຕ້ອງເລອກເກມທີ່ ພະຍາຍາມໃຫຜ້ ້ຫູ ້ນຼີິ ໄດສ້ ະແດງອອກ, ຊງຶ່ີ ຄວາມສາມດຂອງຕນົ ໃຫ້ຫຼາຍທີສ່ ດຸ . 1.2 ລະດັບຂແງຜ້ເູ ຂີົ້າຮູ່ວມຫ້ີິຼນຄວນພິຈາລະນາເຖິງເກມທເີ່ ໝາະກບັ ສະພາບຮູາ່ ງກາຍ, ລະດັບຄວາມ ສາມາດ, ລະດບັ ອາຍຸ ແລະ ຄວາມສນົ ໃຈ ເພ່ີອໃຫ້ບັນລຸຈດຸ ປະສົງທີຕ່ ອ້ ງການ. 1.3 ສະຖານທີ່ຄວນເໝາະສົມ ເພາະສະຖານທີ່ເປັນສິີ່ງສໍາຄັນຂອງການຫຼິີ້ນ ເພາະຈະຕ້ອງເໝາະສົມ ກບັ ຈາໍ ນວນຜ້ຫູ ນິຼີ້ ເພ່ອີ ໃຫທ້ ຸກຄນົ ຫຼນ້ີິ ໄດ້ຢາ່ ງເຕມັ ທີ່ ແລະ ປອດໄພ. 1.4 ຈາໍ ນວນຜ້ຫູ ີນຼິ້ ຄວນພຈິ າລະນາເລອກເກມທີ່ຜຮູ້ ຽນທຸກຄົນເຂີົ້າຮ່ວູ ມໄດ.້ 1.5 ອຸປະກອນ ຄວນເປັນລກັ ສະນະເກມທີ່ຫາອຸປະກອນໄດງ້ ູາ່ ຍ, ສະດວກ, ເໝາະສມົ , ປະຍດັ ແລະ ປອດໄພຕ່ກໍ ານຫຼິີ້ນ. 1.6 ກະຕິກາ, ກດົ ລະບຽບໃນການຫຼິີນ້ ເກມທມ່ີ ກີ ະຕກິ າຫຼາຍ ຫຼ ຕ້ອງໃຊ້ເທກັ ນກິ ສູງ, ບເ່ໍ ໝາະສົມທ່ີ ຈະນໍາເອົາໄປໃຊ້ໃນເກມແບບລວມໝູ່ ຫຼ ເພ່ີອຄວາມສະນຸກສະໜານ ເພາະຈະເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມເບ່ີອນູ່າຍ. ດ່ົງັ ນ້ັີນ; ຜູ້ນໍາເກມຈະຕ້ອງຊແີ້ ຈງໃຫ້ຜ້ຫູ ີິນ້ຼ ເຂີ້າົ ໃຈກະຕກິ າ ແລະ ສາມາດປຽ່ ນແປງໄດ້ຕາມຄວາມເໝາະສມົ . 2. ຂັີ້ນຊແ້ີ ຈງການຫີຼນິ້ ແລະ ກະຕກິ າ ຜູ້ສອນຄວນດາໍ ເນນີ ການດ່ງົັ ນ:ີ້ 2.1 ບອກຊ່ີເກມໃຫ້ຜູ້ຫີ້ິຼນຮັບຮູ້ 2.2 ຊີແ້ ຈງກະຕິກາໂດຍຜສູ້ ອນຄວນຈດັ ລໍາດັບ, ຂີ້ນັ ຕອນ ແລະ ໃຫລ້ າຍລະອຽດທີຊ່ ດັ ເຈນ ພ້ອມທັງ ເປດີ ໂອກາດໃຫ້ຜ້ຮູ ຽນຖາມໄດ້ 2.3 ສາທດິ ການຫຼນ້ິີ 2.4 ຊ້ອມກອູ່ ນການຫ້ີນຼິ ແທ້ ເກມທີມ່ ວີ ທິ ກີ ານຫ້ີິຼນທີຊ່ ັບຊ້ອນນອກຈາກສາທິດແລວ້ ຍັງຈາໍ ເປັນທີ່ໃຫ້ ຜູ້ຫນິີ້ຼ ລອງຊ້ອມຫ້ິນຼີ ກອູ່ ນ ເພີ່ອຄວາມເຂີາົ້ ໃຈທ່ຊີ ັດເຈນ 3. ຂັີນ້ ຕອນການຫນີ້ຼິ ເກມຄວນປະຕິບດັ ດົ່ງັ ນ້ີ: 3.1 ຈັດສະຖານທ່ີສາໍ ລບັ ການຫຼີນ້ິ ເກມໃຫ້ຢູ່ໃນສະພາບທເີ່ ອີ້ອອໍານວຍຕກ່ໍ ານຫຼ້ີນິ ເກມ 3.2 ໃຫ້ຜູ້ຮຽນຫິຼ້ີນເກມ ແລະ ຜູ້ສອນຄວບຄູມການຫຼ້ິີນ ໃຫ້ໄປຕາມຂັ້ີນຕອນ ແລະ ໃນບາງກລະນີ ໃຫ້ຄວບຄູມການຫິ້ຼນີ ພ້ອມ 3.3 ຜສູ້ ອນຄວນຕດິ ຕາມ-ສັງເກດພຶດຕິກໍາການຫຼນິີ້ ຂອງຜູ້ຮຽນຢ່າງໄກຊ້ ິດ ແລະ ຄວນບັນທຶກຂ້ໍມູນ ທີ່ເປນັ ປະໂຫຍດຕ່ກໍ ານຮຽນຮູ້ໄວ້ ເພອ່ີ ນໍາໄປໃຊ້ໃນການອະພປິ າຍພາຍຫຼັງຫີ້ນິຼ ເກມ 4. ຂີ້ນັ ອະພປິ າຍຫັຼງການຫ້ີິນຼ ເກມ ແລະ ການສະຫບຼູ ຜົນ ຂັ້ີນຕອນນີ້ເປນັ ຂັີ້ນຕອນທີສ່ ໍາຄັນຫຼາຍສໍາລບັ ການຈັດການຮຽນຮູໂ້ ດຍໃຊ້ເກມ ເພາະຈຸດສໍາຄັນຂອງ ເກມແມູ່ນຢູ່ທີການຮຽນຮູຍ້ ດຸ ທະວິທີຕູ່າງໆ ທີ່ຈະເອົາຊະນະອຸປະສັກເພອ່ີ ໃຫ້ໄປເຖິງເປ້ົາໝາຍທີ່ຕ້ອງການ ແລະ 144

ເຊີ່ອມໂຍງເຂົ້ີາປະເດັນການຮຽນຮູ້ຕາມຈຸດປະສົງທີ່ກາໍ ນົດໄວ້. ດັົ່ງນັ້ີນ ການດໍາເນີນການອະພປິ າຍຫຼັງການຫີິຼ້ນ ເກມຄວນປະຕິບັດດົງ່ັ ຕໄ່ໍ ປນີ:້ 4.1 ຜູ້ສອນຄວນຕີັງ້ ຄໍາຖາມທນ່ີ າໍ ໄປສູ່ການອະພປິ າຍ ເຊ່ົັນ: 4.1.1 ຜູ້ຊະນະມວີ ທິ ກີ ານຫຼນິ້ີ ແນວໃດ 4.1.2 ຜູ້ຊະນະ ຫຼ ຜູ້ເສຍມຄີ ວາມຮສູ້ ຶກແນວໃດ 4.1.3 ຜູ້ຊະຫີຼເ້ ກມຊະນະຍອ້ ນສາເຫດຫຍງັ 4.1.4 ຜເູ້ ສຍຫຼີເ້ ກມເສຍຍອັ ນສາເຫດຫຍັງ 4.2 ຄໍາຖາມທກ່ີ ູ່ຽວກັບເທັດນກິ ຫຼ ທັກສະຕາູ່ ງໆທ່ີຜູ້ຮຽນໄດ້ຮັບ ເຊນ່ົັ : ຜູຮ້ ຽນໄດ້ພັດທະນາທັກສະ ໃດແດູ່, ໄດ້ພັດທະນາຫຼາຍໜ້ອຍປານໃດ, ປະສົບຄວາມສໍາເລັດຕາມທີ່ຕ້ອງການ ຫຼ ບ່ໍ, ມີຂ້ໍຜິດພາດຫຍັງແດູ່ ແລະ ມີວທິ ໃີ ດທ່ຈີ ະຊູວ່ ຍໃຫ້ປະສບົ ຜນົ ສາໍ ເລັດຫຼາຍຂ້ນີຶ . 4.3 ຄໍາຖາມທີ່ກູ່ຽວຂ້ອງກັບເນ້ີອໃນຕູ່າງໆທີ່ໄດ້ຮັບເຊັົ່ນ ການທົດສອບຄວາມຮູ້, ການໃຫ້ຂຽນ ແຜນຜັງສະແດງຄວາມຄດິ ເປັນຕີ້ົນ. ຂ້ໍດີ ແລະ ຂໍຈ້ ໍາກັດ ການນໍາເອາົ ເກມມາໃຊ້ໃນການຮຽນ-ການສອນ ເກີດປະໂຫຍດແກູ່ຜູ້ຮຽນຢາ່ ງຫວຼ ງຫາຼ ຍ ແລະ ມີທັງຂ້ໍດີ ແລະ ຂ້ໍຈໍາກັດທີ່ຄວນສຶກສາດງົ່ັ ນີ້: ຂດໍ້ ີ 1. ໃຫ້ໂອກາດຜູ້ຮຽນ ໂດຍຝຶກທັກສະ, ເທັກນິກ ແລະ ຂະບວນການຕູ່າງໆ ເຊັ່ົນ ເທັກນິກການຕັດສນິ ໃຈຂະບວນການຄດິ , ຂະບວນການກູຸ່ມ, ຂະບວນການແກໄ້ ຂບັນຫາ ແລະ ຂະບວນການສີສ່ ານ. 2. ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນມີສູ່ວນຮູ່ວມໃນການຮຽນຮູ້ສູງ, ມີຄວາມສະນຸກສະໜານ-ເພີດເພີນ ແລະ ເກີດການ ຮຽນຮໂູ້ ດຍຈະເເຈ້ງ. 3. ຜູ້ຮຽນມກັ ແລະ ຜູກ້ ບ່ໍ ໍ່ເມອ່ີ ຍຫາຼ ຍ ໃນຂະນະທີຈ່ ັດການຮຽນຮ້.ູ ຂຈໍ້ ໍາກັດ 1. ຜູສ້ ອນຈະຕ້ອງມຄີ ວາມຮູ້ຄວາມສາມາດໃນການສ້າງເກມ ຫຼ ເລອກເກມທເີ່ ໝາະສົມ ແລະ ສອດຄູ່ອງ ກບັ ຈຸດປະສງົ ຂອງການຮຽນຮູ້. 2. ມີຄາູ່ ໃຊ້ຂ່າູ ຍ ເພາະບາງເກມມຄີ ວາມຈາໍ ເປັນຕອ້ ງໃຊອ້ ຸປະກອນໃນການຫິນີ້ຼ . 3. ໃຊເ້ ວລາຂ້ອນຂ້າງຫາຼ ຍເຊັ່ນົ ການກະກຽມອາຫານ, ການຝກຶ ຊ້ອມ ເປນັ ຕນົີ້ . 4. ຜູ້ສອນຕ້ອງໃຂ້ທັກສະໃນການຕັີ້ງຄໍາຖາມ ແລະ ນໍາພາອະພິປາຍທີ່ມີປະສິດທິພາບ ລວມທັງການ ເຊອີ່ ມໂຍງຜົນການອະພິປາຍໄປສູ່ຈຸດປະສົງການຮຽນຮ້.ູ ເທກັ ນິກການໃຊ້ເພງປະກອບການສອນ ການໃຊເພງປະກອບການສອນເປັນອີກວິທີໜຶີ່ງໃນການສອນ ທີ່ນໍາມາໃຊ້ເພ່ີອສ້າງຄວາມສະນຸກສະ ໜານ-ເພີດເພີນ ໃຫຜ້ ູ້ຮຽນ, ເທັກນິກການໃຊ້ເພງຈ່ິງີ ມຄີ ວາມຈາໍ ເປັນ ແລະ ຄວນສຶກສາລາຍລະອຽດດ່ງັົ ຕ່ໄໍ ປນີ້: ຄວາມໝາຍຂອງການໃຊເ້ ພງ ນັກການສຶກສາຫາຼ ຍທາູ່ ນ ໄດ້ໃຫຄ້ ວາມໝາຍຂອງເພງໄວ້ັງ່ົີ ນີ້: 145

ອາໍ ມາລາ ເລກັ ເຣອງສນິ (2540, ໜ໊າ 12) ຄວາມໝາຍຂອງເພງໝາຍເຖິງ ການນໍາບດົ ເພງທ່ີມີເນີ້ອໃນ ສົ່ງເສີມ ຫຼ ສະນັບສະໜູນບົດຮຽນມາໃຫ້ຜູ້ຮຽນຮ້ອງ ໂດຍທົ່ວໄປຈະນໍາມາໃຊ້ໃນຂັ້ີນນໍາເຂົ້ີາສູ່ບົດຮຽນ ຫຼ ຈະໃຊໃ້ ນຂີ້ນັ ສອນ ຫຼ ໃນຂັີ້ນສະຫຼບູ ບົດຮຽນ ແລ້ວແຕູຄ່ ວາມເໝາະສມົ ຂອງຄ.ູ ປະໄພ ສະຫາຼ ດຄດິ (2548, ໜາ໊ 78) ໄດ້ໃຫຄ້ ວາມຄິດເຫນັ ເທກັ ນິກການສອນ ໂດຍໃຊເ້ ພງປະກອບ ການສອນ ເປັນວທິ ີການທ່ດີ ອີ ີກວິທີໜງ່ີຶ ຈະຊວູ່ ຍໃຫກ້ ານຮຽນຮູຂ້ ອງຜຮູ້ ຽນໄດຢ້ າ່ ງສະນຸກສະໜານ, ບ່ໍເຄັ່ົງຄຽດ ການຮອ້ ງເພງເປັນສີ່ິງທ່ເີ ດກັ ນອ້ ຍມັກ ໂດຍສະເພາະເດກັ ນ້ອຍຊີນ້ັ ປະຖມົ ສຶກສາ. ຈາກທີ່ກູ່າວມາຂ້າງເທິງສາມາດສະຫຼຸບໄດ້ວູ່າ ເພງເປັນວິທີການທີ່ຜູ້ສອນນໍາມາໃຊ້ໃນການຮຽນ-ການ ສອນໄດ້ທຸກຂັ້ີນຕອນ ຄ ຂັ້ີນນໍາເຂົີ້າສູ່ບົດຮຽນ, ຂັ້ີນສອນ ແລະ ຂັີ້ນສະຫຼຸບ. ນອກຈາກນັ້ີນ ຍັງເປັນການສ້າງ ຄວາມສະນຸກສະໜານ-ເພີດເພີນໃຫ້ແກູ່ຜຮູ້ ຽນ. ຄວາມສໍາຄັນຂອງການໃຊ້ເພງ ຂະບວນການຮຽນ-ການສອນໃນປະຈຸບັນຕ້ອງການໃຫຜ້ ູ້ຮຽນມີສູ່ວນຮູ່ວມໃນການເຮັດກດິ ຈະກໍາດ້ວຍ ຄວາມສະນຸກສະໜານ ແລະ ເພດີ ເພນີ . ການນາໍ ເອົາເພງມາໃຊ້ປະກອບການສອນ ຈ່ິີງມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ດັົ່ງນ້ີ: 1. ພັດທະນາດ້ານສັງຄົມ ຈາກການທີ່ຮ້ອງເພງຮູ່ວມກັນໃນກຸູ່ມ, ຄົນມີຄວາມສາມດໃນດ້ານການ ຮອ້ ງເພງແມ່ນູ ເປັນທີ່ຍອມຮບັ ຂອງສະມະຊິກໃນກູຸ່ມ. 2. ພັດທະນາດາ້ ນອາລົມ ໄດຮ້ ຽນຮຢູ້ າ່ ງລະເລງີ ແລະ ຜອູ່ ນຄາຍຄວາມເຄັງ່ົ ຄຽດ. 3. ພັດທະນາດ້ານຄນຸ ນະທໍາຈາລິຍະທໍາ ໂດຍນໍາເອົາເພງທີ່ສອດຄູ່ອງທີ່ມີເນອ້ີ ໃນກູ່ຽວຂ້ອງທາງດາ້ ນຄນຸ ນະທາໍ ແລະ ຈາລິຍະທາໍ ມາໃຊ້ປະກອບການຮຽນ-ການສອນ. 4. ພັດທະນາຄວາມຮູ້ຈາກການຈ່ີຈາໍ ຫຼ ຮຽນຮູ້ເນ້ອີ ໃນ ໄດ້ຮຽນຮູ້ເນີ້ອໃນ ແລະ ປະສົບການຈາກເນີ້ອ ໃນເພງຫຼາຍຂຶນີ້ . ການເລອກເພງປະກອບການສອນ ເພງປະກອບການຮຽນ-ການສອນມີຫຼາຍຢ່າງ, ຜູ້ສອນຄວາມຄິດ, ວິເຄາະຄວາມເໝາະສົມດ້ານການນໍາ ໄປໃຊ້ໃນແຕູລ່ ະຂັ້ນີ ຕອນໄດຢ້ າ່ ງມປີ ະສິດທິພາບ, ການເລອກເພງປະກອບການສອນຄວນຍດຶ ຫກັຼ ການດ່ງັົ ນ້ີ: 1. ຄວນເລອກເພງທ່ມີ ີເນີອ້ ໃນສອດຄູ່ອງກັບການຮຽນ 2. ຄວນເລອກເພງທ່ີມເີ ນ້ີອໃນສຸພາບ, ບມ່ໍ ູວ່ ນ 3. ຄວນເປັນບດົ ເພງສນ້ັີ ບເ່ໍ ສຍເວລາໃນການສອນດນົ ຈນົ ເກນິ ໄປ 4. ຄວນເປັນເພງທີ່ມທີ ໍານອງບ່ຍໍ າກ, ແຕມູ່ ູວ່ ນ ແລະ ປະທບັ ໃຈ 5. ຄວນເປນັ ເພງໜາ້ ສົນໃຈ ແລະ ສາມາດສະແດງທາູ່ ທາງປະກອບໄດ້ ຫກຼັ ການໃນການໃຊເ້ ພງປະກອບການສອນ ຫຼັກໃນການສອນຮ້ອງເພງ ຜູ້ສອນຄວນພິຈາລະນາເລອກໃຫ້ເໝາະສົມກັບຈຸດປະສົງຂອງການໃຊ້ເພງ ປະກອບການສອນ, ເນັີ້ນການເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນລະເລີງ, ສະນຸກສະໜານ ຜູ້ສອນຄວນມີຫຼັກເກນໃນໃຊ້ເພງ ປະກອບການສອນດ່ງົັ ນີ:້ 1. ຄວນໃຫຜ້ ຮູ້ ຽນມສີ ູວ່ ນຮູວ່ ມໃນການຮອ້ ງເພງ ແລະ ເຮດັ ທູາ່ ທາງປະກອບ 2. ຄວນມກີ ານໃຫຈ້ ງົັ່ ຫວະປະກອບໃຫຜ້ ູ້ຮຽນຮ້ອງ ແລະ ສະແດງອອກຕາມອາລົາເພງ 3. ຄວນພາຜູ້ຮຽນຮ້ອງເພງໃນລະດັບບ່ໍສູງ ແລະ ບໍ່ຕ່າູ ຈົນເກິນໄປ 146

4. ຄວນໃຫ້ຜູ້ຮຽນ ແລະ ຜສູ້ ອນຜດັ ປຽ່ ນກັນຮອ້ ງຝາ່ ຍລະວັກຈນົ ຈົບເພງ ການນໍາເພງໄປສູ່ຂີ້ັນຕອນການສອນ ຂະບວນການຮຽນ-ການສອນປະກອບດ້ວຍຂັີ້ນຕອນຕູ່າງໆ ຄ ຂັ້ີນນໍາເຂົ້ີາສູ່ບົດຮຽນ, ຂັີ້ນສອນ ແລະ ຂັີ້ນສະຫຼຸບ ໃນແຕູ່ລະຂັີ້ນຕອນຜູ້ສອນສາມາດໃຊ້ເພງປະກອບການສອນໄດ້ທຸກຂັີ້ນຕອນຂຶ້ີນຢູກ່ ັບຄວາມເໝາະ ສົມກັບລັກສະນະ ແລະ ເນີອ້ ໃນຂອງເພງ. ການນໍາເພງໄປສູ່ຂ້ນັີ ຕອນການສອນມີລາຍລະອຽດດງ່ັົ ນ:ີ້ 1. ຂັີ້ນນໍາ ໃນຂັີ້ນນີ້ຜູ້ສອນສາມາດໃຊ້ເພງນໍາເຂົ້ີາສູ່ບົດຮຽນ ໂດຍນໍາມາໃຫ້ຜູ້ຮຽນຮ້ອງເປັນການ ຮຽກຮ້ອງຄວາມສົນໃຈ, ເມີ່ອຮ້ອງເພງສຸດແລ້ວຜູ້ສອນອະພິປາຍບົດເພງເຂົ້ີາສູ່ເນ້ີອໃນທີ່ຕ້ອງການສອນ, ລັກສະນະຂອງເພງທີ່ຄວມນໍາມາໃຊ້ໃນຂັ້ີນນີ້ຄວນເປັນເພງສັີ້ນໆ ຫຼ ເປັນເພງທີ່ມີທໍານອງງູ່າຍ ຫຼ ເປັນເພງທີ່ ນກັ ຮຽນຮ້ອງໄດ້ແລ້ວດັດແປງຈາກເພງທ່ີຮ້ອງໂດຍທວ່ົ ໄປ. ການສອນຮອ້ ງເພງໃນຂນີັ້ ນບ້ີ ່ຄໍ ວນເນີັນ້ ການຝຶກທັກ ສະການຮອ້ ງເພງ, ຄວນເນັ້ນີ ຄວາມສະນກຸ ສະໜານ ແລະ ເນີ້ອໃນຂອງເພງຫາຼ ຍກວູາ່ . 2. ຂັ້ີນສອນ ໃນຂັ້ີນນີ້ສາມາດໃຊ້ເພງ ໃນ 2 ລັກສະນະຄ ລັກສະນະທີ 1 ໃຊ້ເພງເພ່ີອຜູ່າຍຄາຍອາລົມ ຄຽດໃນການຮຽນ-ການສອນໃນບົດຮຽນທີຍ່ າກ, ຄຜູ ້ສູ ອນອາດຍຸດກດິ ຈະກໍານັນີ້ ໄວກ້ ່ອູ ນແລວ້ ມາຮອ້ ງເພງເພ່ີອ ປ່ຽນບັນຍາກາດໃຫ້ອາລົມຊດົ ຊນ່ີ ແລ້ວຈ່ີຶງກັບໄປຕກ່ໍ ິດຈະກາໍ ຕ່ໍໄປ. ລັກສະນະທີ 2 ເປັນການໃຊເ້ ພງທ່ີມີເນີ້ອໃນ ກົງກັບບົດຮຽນ, ເມ່ີອຮ້ອງເພງຈົບແລ້ວຄູຄວນສົນທະນາກັບນັກຮຽນໃນເນີ້ອໃນຂອງເພງ ຫຼ ແບູ່ງກຸູ່ມໃຫ້ ນັກຮຽນວິເຄາະເນ້ີອໃນຂອງເພງ ເຊັ່ົນ “ບຸກຄົນໃນຊຸຼມຊົນ” ໃຫ້ນັກຮຽນພິຈາລະນາວູ່າມີອາຊບໃດແດູ່ໃນຊມຸຼ ຊົນເເຕ່ລູ ະອາຊບີ ເຮັດໜາ້ ຫຍັງ, ມປີ ະໂຫຍດຕໍ່ສັງຄົມແນວໃດ ຫຼ ໃນການສອນພາສາ ຜູສ້ ອນໃຫ້ຮ້ອງເພງແລ້ວ ໃຫ້ຜຮູ້ ຽນຊອກຫາຄາໍ ກິລຍິ າທີມ່ ີໃນເນອ້ີ ເພງ. 3. ຂັີ້ນສະຫຼຸບວັດຜົນ ໃນຂັ້ີນນີ້ ຫຼັງຈາກຜູ້ຮຽນໄດ້ເຮັດກິດຈະກໍາຕູ່າງໆເພ່ີອບັນລຸຈຸດປະສົງຂອງການ ສອນແລ້ວ ຜ້ສູ ອນຄວນໃຊເ້ ພລທີ່ມີເນີ້ອໃນກງົ ກັບຄວາມຄິດລວມຍອດທີ່ຕ້ອງການມາໃຫ້ຜູ້ຮຽນຮ້ອງເພ່ີອທົບ ທວນ ແລະ ສະຫຸບຼ ບົດຮຽນ, ເຮັດໃຫ້ໄດທ້ ັງເນອ້ີ ໃນ ແລະ ຄວາມບັນເທິງກອູ່ ນຈະຈບົ ບົດຮຽນ. ຂ້ໍສະເໜແີ ນະວິທກີ ານໃຊ້ເພງປະກອບບດົ ຮຽນ ການນໍາເພງມາໃຊໃ້ ນການຮຽນ-ການສອນມີປະໂຫຍດຕໍ່ການຮຽນ-ການສອນຫາຼ ຍ ແລະ ຄວນສຶກສາຂໍ້ ສະເໜແີ ນະວິທໃີ ຊ້ດົັງ່ ນ້ີ: 1. ພິມເນອີ້ ໃນເພງໃຫຜ້ ູ້ຮຽນ ຫຼ ຂຽນແຜນວາດໃສກູ່ ະດານ (ຖາ້ ເນ້ອີ ໃນເພງບໍ່ຍາວເກິນໄປ) ອາດຈະໃຊ້ ສີສະຫຼບັ ກັນເພ່ອີ ໃຫດ້ ຶງດູດສາຍຕາ ຫຼ ຂດີ ເສັີ້ນເນນີ້ັ ຄາໍ ໃນປະໂຫຍກ ຫຼ ຄວນສົນໃຈເປັນພເິ ສດ ເຊນັົ່ ຫ້ອງຮຽນ ຊີ້ັນ ປ1-ປ2 ຄວນຕິດຮູບ ຫຼ ຕິດຮູບປະກອບໄວ້ໃນເພງເພ່ອີ ໃຫ້ສວຍງາມ ແລະ ໜ້າສົນໃຈຫຼາຍຂ້ນີຶ . 2. ໃຫ້ຜຮູ້ ຽນອູ່ານເນີອ້ ໃນບດົ ເພງທັງໝົດກ່ອູ ນ, ຜສູ້ ອນອະທິບາຍ ຫຼ ຊູ່ວຍກັນອະທິບາຍເນອີ້ ໃນບດົ ເພງ ໃຫເ້ ຂາ້ີົ ໃຈໃນຄາໍ ສະກົດທີຍ່ າກ. 3. ຜູ້ສອນຮ້ອງເພງໃຫ້ຟງັ ຫຼ ໃຊ້ເທບເພງເປີດໃຫ້ຟັງ 1-2 ຄັີ້ງ ແລ້ວຮ້ອງຕາມຜູສ້ ອນພ້ອມກັນເທອີ່ ລະ ວກັ , ເທີ່ອລະທູອ່ ນ ແລະ ທງັ ໝົດ 1-2 ຄີັ້ງ. 4. ໃຫຜ້ ຮູ້ ຽນຕບົ ມຕາມຈ່ົງັ ຫວະເພງ, ໃຊເ້ ຄ່ີອງເຄາະຈົ່ັງຫວະ ເຊັົນ່ ໄມ້, ຊງິີ່ , ຊູ່ວຍເຮດັ ໃຫ້ຈັ່ງົ ຫວະມູ່ວນ ຄກຄີ້ນຫຼາຍຂຶີ້ນ, ບາງເພງອາດໃຫ້ຜູ້ຮຽນເຮັດທູ່າປະກອບຕາມເນ້ີອໃນເພງ ໃຫ້ອອກມາຟ້ອນ, ກະໂດດ ແລະ ເຕນັີ້ ທູ່າປະກອບຕາູ່ ງໆນ້ີຜູ້ສອນຈະຊວູ່ ຍເເນະນາໍ ຫຼ ໃຫ້ຜູຮ້ ຽນລອງຄດິ ເອງ. ເພ່ອີ ໃຫ້ເກີດຄວາມສະນຸກສະໜານ ແລະ ຊູ່ວຍໃຫ້ເກີດຄວາມໝາຍແກູ່ບົດເພງນັ້ີນຜູ້ຮຽນຈະໄດ້ຈີ່ຈໍາເນີ້ອໃນເພງ ແລະ ວິຊາການເລີ່ອງນັີ້ນໄດ້ ແມູ່ນຍາໍ ຫຼາຍຂນ້ຶີ ແລະ ຊູວ່ ຍໃຫ້ເກີດຄວາມສາໍ ພນັ ທີດ່ ກີ ັບເພີອ່ ນຫຼາຍຂຶີ້ນ ໃນກລະນີທີ່ຮອ້ ງເປັນກມູຸ່ . 147

5. ໃຫ້ຜ້ຮູ ຽນຈົດເນ້ີອໃນເພງລງົ ປ້ົຶມ, ແຕ້ມຮູບປະກອບເພງກ່ໍໄດ້ຕາມຄວາມສົນໃຈ ແລະ ຄວາມຖະນັດ ຫຼ ຄວາມສາມາດຂອງຜຄ້ຮຽນເອງ. ຜູ້ສອນລອງທົບທວນເນີ້ອໃນພງນັ້ີນອີກໃນຍາມຫວ້າງ ຫຼ ໃຊ້ແຜນພຸມ ຊ່ວູ ຍໃນການທົບທວນເນ້ີອໃນວຊິ ານນັີ້ ໄດ.້ 6. ຜູ້ສອນທີ່ບໍ່ເກັົ່ງໃນການຮ້ອງເພງ, ນອກຈາກໃຊ້ເທບຊູ່ວຍໃນການສອນເພງປະກອບບດົ ຮຽນແລວ້ , ຄວນໃຊ້ວິທີເຊີນວິທະຍາກອນຊຶ່ີງເປັນຜູ້ສອນທີ່ໜ້າສົນໃຈ ຫຼ ຮ້ອງເພງນັ້ີນໄດ້ມາຊູ່ວຍສອນກໍ່ຈະໄດ້ຜົນ ປະໂຫຍດໃຫູ່ແກູຜ່ ຮູ້ ຽນເຊນ່ັົ ກນັ . ຕ່ໄໍ ປນເ້ີ ປັນຕົວຢາ່ ງເທກັ ນກິ ການໃຊເ້ ກມ ແລະ ເພງທີ່ນາໍ ໄປໃຊໃ້ ນການສອນລະດບັ ຊນ້ີັ ຕ່າູ ງໆ ຕົວຢ່າງທີ 1 ເທັກນກິ ການໃຊເ້ ກມ ແລະ ເພງປະກອບການຮຽນ-ການສອນລະດບັ ຊ້ີັນອະນຸບານ ຈບັ ຫອຍປປູ າ ຈຸດປະສງົ : - ເຮັດໃຫຮ້ ້ຈູ ັກການເຮດັ ວຽກເປນັ ໝູ່ຄະນະ - ຮຈູ້ ກັ ກະຕກິ າ ຈາໍ ນວນຜູ້ຫິີຼ້ນ - ບ່ຈໍ ໍາກັດຈາໍ ນວນ ສ່ີການຮຽນ 1. ໝາກຫວີດ ຫຼ ເຄອີ່ ງໃຫສ້ ັນຍາ 2. ວົງມນົ ໃຫຍູ່ 2 ວງົ ຊອ້ ນກັນ 3. ໜາ້ ກາກໃສູ່ຫົວຮບູ ເປດັ , ຮບູ ຫອຍ, ຮູບປູ ແລະ ຮບູ ປາ (ຖາ້ ມ)ີ ວິທຫີ ນິຼີ້ 1. ຜູ້ສອນໃຫ້ນັກຮຽນ 5 ຄົນເປັນເປັດ ນອກຈາກນັນີ້ ເປນັ ຫອຍ, ເປັນປູ ແລະ ເປນັ ປາ 2. ຜູ້ສອນຂີດວົງມົນ 2 ວົງເທິງພ້ີນຫ້ອງຂະໜາດກວ້າງພໃຫ້ຫອຍ, ປູ ແລະ ປາຢູ່ໄດ້ ແລະ ມບີ ູອ່ ນເຫອຼ ໄວໃ້ ຫ້ແລນູ່ ໜ,ີ ວງົ ນອກຫາູ່ ງຈາກເສີັ້ນວົງທາງໃນ 1 ແມດັ ສົມມຸດເປັນຄັນຄູ ແລະ ຄອງນ້ໍາ. 3. ໃຫ້ຫອຍ, ປູ ແລະ ປາຢ່ວູ ົງທາງ, ເປັດທັງ 5 ໂຕຢວູ່ ງົ ນອກ, ຢາຍກນັ ຢູ່. 4. ຜູ້ສອນອະທິບາຍວິທີຫຼີ້ເກມໃຫ້ນັກຮຽນຟັງໃຫ້ເຂົີ້າໃຈວູ່າ: ເມ່ີອເລີ່ມຮ້ອງເພງຫອຍໃຫ້ ສະແດງທູ່າທາງເປັນຫອຍ ໂດຍກໍາມເຂົີ້າຫາກັນແລ້ວປ່ອຍນີ້ວໂປ້ ແລະ ນີ້ວກ້ອຍຊີ້ອອກ, ໂຍກໄປມາ, ປາ ສະແດງທູ່າທາງເປນັ ປາ ໂດຍໃຊ້ສອງຝາມແະກັນແລ້ວໂຍກໄປມາ ແລະ ເຄ່ີອນຍ້າຍໄປອ້ອມໆຄັນຄູ ແລະ ຄອງ ນໍ້າ, ເປດັ ສະແດງທາູ່ ທາງເປັດລອຍນໍ້າໄປມາຢວູ່ ົງນອກ ແລະ ຮ້ອງເປນັ ສຽງກາບ, ກາບໄປພອ້ ມ. ເມີອ່ ສຽງໝາກຫວີດ ຫຼ ສຽງສັນຍານດງັ ຂີຶ້ນໃຫ້ເຊົາຮ້ອງເພງທນັ ທີ ແລະ ເປັນແລນູ່ ທາູ່ ເປັດເຂີ້າົ ໄປກນິ ຫອຍ ແລະ ປາໃນວງົ ໃນ, ຫອຍ , ປູ ແລະ ປາ ກ່ຈໍ ະແລນູ່ ໜີດ້ວຍການສະແດງທາູ່ ທາງຂອງຕນົ ເອງໄປອ້ອມໆວົງ, ອອກນອກວົງຂອງຕົນເອງບ່ໍໄດ້ ,ເມອ່ີ ສຽງໝາກຫວີດ ຫຼ ສນັ ຍານດັງຂີນຶ້ ໃຫ້ເຊົາໄລຈູ່ ັບ, ເປັດກບັ ມາຢູ່ບອູ່ ນຂອງຕນົ ເອງພອ້ ມທງັ ຫອຍ, ປູ ແລະ ປາທີ່ຈັບໄດ້, ຜູຖ້ ກຈບັ ຕ້ອງໄດເ້ ປນັ ແທນໃຫ້ຜເູ້ ປັນເປັດເປັນຫອຍ, ປູ ແລະ ປາຕໍໄ່ ປ ຈົນໝົດເວລາຫຼນິີ້ . ເພງເປດັ ກາບ ກາບ ກາບ ເປັດອາບນາໍ້ ໃນຄອງ ຕາກຈໍ່ ້ອງແລມອງ ເພາະໃນຄອງມຫີ ອຍ, ປາ, ປູ ກາບ ກາບ ກາບ ເປັດອາບນ້ໍາໃນຄູ ຕາກຈ່ໍ ອ້ ງແລດູ ເພາະໃນຄອງມີຫອຍ, ປ,ູ ປາ ຕວົ ຢ່າງທີ່ 2 ເທກັ ນກິ ການໃຊ້ເກມປະກອບການຮຽນ-ການສອນ ຮບູ ອານາຄດົ 148

ຈຸດປະສົງ ເພີ່ອໃຫ້ຜູ້ຮຽນແຕູ່ລະຄົນສ້າງພາບອານາຄົດທີ່ຕົນໃຝ່ຝັນໂຮງຮຽນ ຫຼ ສັງຄົມທີ່ແຕູ່ລະຄົນປາຖະໜາ ແລະ ຮູ່ວມກນັ ສ້າງພາບດົງ່ັ ທພ່ີ ງຶ ປາຖະໜາຮວູ່ ມ ຈໍານວນຜເູ້ ຂາົີ້ ຫ້ິຼນີ ເກມ 30-50 ຄນົ ໄລຍະເວລາ ຈໍານວນ 1 ຊົວ່ ໂມງ 30 ນາທີ ອປຸ ະກອນ 1. ກະດານແຕມ້ ຂຽນຂະໜາດ 20”×24” ຈາໍ ນວນເທົ່າກບັ ຜູຮ້ ຽນ 2. ເສດເຈ້ຍສຕີ ່າູ ງໆ ເຈ້ຍໜງັ ສພີ່ ມິ 3. ກາວ ມີດຕັດ ສະຖານທີ ຫ້ອງຮຽນ, ຫອ້ ງທ່ີໂລ່ງູ ກວາ້ ງ ແລະ ອາຄານ ຂນັີ້ ຕອນການຈັດການຮຽນຮູ້ ຂັ້ນີ ຕອນທ1່ີ 1. ແບູ່ງຜຮູ້ ຽນອອກເປັນສອງກມຸູ່ ໆລະປະມານ 4-5 ຄນົ 2. ຜູ້ສອນເວາົີ້ ເລ່ອີ ງຄວາມຝນັ ຈິນຕະນາການເຊ່ີິງເປນັ ສີ່ິງທທີ່ ຸກຄນົ ມີສໍາລບັ ຕນົ ເອງດ ສໍາລບັ ຄອບຄົວ ເພອ່ີ ໃຫ້ທຸກຄົນຮສູ້ ກຶ ແລະ ຄິດຕາມ ຈາກນີນັ້ ກໍານົດຈຸງປະສົງໄປທີເ່ ລ່ອີ ງໃດ ເລ່ີອງໜີຶງ່ 2.1 ເລີອ່ ງຄວາມໃຝຝ່ ັນທີ່ຈະເປັນ ຫຼ ພາບອານາຄົດຂອງຕນົ ເອງທີຫ່ ວັງ 2.2 ຄວາມຄາດຫວັງຂອງຜຮູ້ ຽນທຕ່ີ ອ້ ງການເຫັນສະພາບສງັ ຄົມທີແ່ ຕູລ່ ະຄນົ ປາຖະໜາ 2.3 ສະພາບທີ່ຄາດຫວງັ ໃນໂຮງຮຽນເປັນ (ສະພາບໂຮງຮຽນທ່ປີ າຖະໜາ) 3. ແຈກເຈຍ້ ໃຫ້ຜຮູ້ ຽນຄນົ ລະແຜນ 4. ຜ້ສູ ອນໃຫ້ຜູ້ຮຽນແຕູ່ລະຄົນຖູ່າຍທອດຄວາມຄິດ, ຄວາມຮສູ້ ຶກ, ຄວາມຝັນຂອງຕົນເອງທີ່ຄິດໄວ້ ອອກມາໃນຮູບສັນຍາລກັ ໂດຍໃຊ້ວັດຖຸທຼ ່ກີ ຽມໄວໃ້ ຫ້ຄ ເຈ້ຍສີ, ກາວ ກາໍ ນດົ ເວລາໃຫ້ 30 ນາທີ 5. ເມ່ອີ ຜູ້ຮຽນເຮດັ ສໍາເລດັ ແລວ້ ໃຫແ້ ຕູ່ລະຄນົ ເລາົ່ ເລ່ອີ ງອະທບິ າຍຜນົ ງານຂອງຕົນໃຫ້ຜູອ້ ີ່ນຟງັ ຂັນ້ີ ຕອນທ່2ີ 1. ໃຫ້ຜູ້ຮຽນທຸກຄນົ ໃນກຸູ່ມແຕ້ມຈິນຕະນາການຂອງຕົນຕໍ່ໄປວູ່າຖ້າເຮົານາໍ ເອົາຮູບທຸກຄົນມາລວມກນັ ໃຫ້ເປັນພາບແຫູ່ງຊີວິດຈິ່ີງ ເຊັົ່ນ ຮູບບ້ານເຮອນທ່ີສະອາດ, ປາສະຈາກຄວັນພິດ ແຕູ່ລະຄົນເປັນຄົນດີ ມີກຽດ ໂຮງຮຽນຄໃູ ຈດີ ເປັນຕນົ້ີ ຮບູ ລວມທ່ີເກີດຂຶ້ນີ ຈະກາຍເປັນສງັ ຄມົ ທ່ີທກຸ ຄົນປາຖະໜາ, ຖາ້ ທຽບຮູບລວມນີ້ັນເປັນ ຈດຸ ໝາຍຂອງການເດນີ ທາງຂອງເຮາົ ເນ້ີນັ ຝາ່ ຟນັ ຈະໄປໃຫເ້ ຖງິ ເປົາ້ ໝາຍນັີ້ນ ແຕລູ່ ະກູຸ່ມຈະເຮດັ ໄດ້ແນວໃດ ເຊັ່ົນ ຕ້ອງເຮັົ່ງແກູ່ໄຂທີ່ຕົວເອງກູ່ອນ ເຊັ່ົນ ປະຫຍັດກິນ ປະຫຍັດໃຊ້, ຕ້ອງຝຶກໃຫ້ຫຼາຍກວູ່າຮັບ, ຕ້ອງໝັ່ົນຮຽນ, ຕ້ອງຮັກເພອນມະນຸດທຸກຄົນ ເປັນຕົີ້ນ ເມີ່ອຄິດໄດ້ແລ້ວ ແລະ ທຸກຄົນຍອມຮັບເປັນມະຕິນັ້ີນອອກມາໃນຮູບ ຂອງສນັ ຍາລັກໂດຍຊ່ວູ ຍກັນປະດດິ ຂີ້ຶນຈາກເສດເຈ້ຍ 2. ແຕູ່ລະກມຸູ່ ສ່ງົ ຕົວແທນອອກມານາໍ ສະເໜີຜົນງານ 3. ຜູ້ສອນກບັ ຜູ້ຮຽນຮວູ່ ມກນັ ສະຫຼຸບປະເດດັ ແລະ ແນວຄິດຈາກກດິ ຈະກໍາ ຜົນທີ່ໄດຮ້ ບັ ຈາກກິດຈະກາໍ 1. ຜູ້ຮຽນໄດ້ຮຽນຮູ້ແລກປ່ຽນຄວາມຄດິ ເຫນັ ສິີ່ງທີ່ແຕູ່ລະຄົນປາຖະໜາທີ່ຈະໃຫສ້ ັງຄົມທີ່ຢູ່ຮູ່ວມກນັ ມີ ລກັ ສະນະ ແລະ ຮບູ ແບບທີ່ປະສງົ ເປັນການສ້າງພາບຂອງສັງຄົມຂອງໂຮງຮຽນ ແລະ ຊມຸຼ ຊນົ ຮວູ່ ມກນັ 2. ຜຮູ້ ຽນໄດ້ຄີົ້ນພບົ ອດຸ ມົ ການ ແລະ ຄວາມຝນັ ທຕີ່ ົນເອງມເີ ຊນ່ັົ ດຽວກັບສະມາຊກີ ຄນົ ອ່ີນໆເຊີ່ິງໃນສວູ່ ນ 149

ນີຈ້ ະກ່ໍໃຫ້ເກີດຄວາມເຂີາ້ົ ໃຈ, ຄວາມຮ່ວູ ມມ, ຄວາມສາມັກຄີ ແລະ ພະລັງຂອງກ່ມຸູ ໃນສູ່ວນທີ່ຈະນາໍ ສັງຄົມໄປສູ່ ເປົ້າໝາຍຂອງທກຸ ຄນົ ຮູ່ວມກນັ ຕົວຢາ່ ງທີ່ 3 ເກມປະກອບການຮຽນ-ການສອນ (ສົມຊາດ ກດິ ຍນັ ຍງົ , 2547, ໜ້າ 125-126) ແຂູ່ງເຈ້ຍ ຈຸດປະສງົ - ຊ້ີໃຫເ້ ຫັນການເຮັດວຽກຮູວ່ ມກນັ ເປັນທີມ - ເພີ່ອໃຫ້ເຂາ້ີົ ໃນບດົ ບາດຂອງຕົນເອງ ແລະ ບດົ ບາດຂອງຄນົ ອ່ນີ - ເພີ່ອໃຫສ້ ະມາຊກີ ໄດ້ແລກປຽ່ ນຄວາມຄດິ ເຫັນ ແລະ ສາ້ ງບັນຍາກາດພາບໃນກຸູ່ມ ຈາໍ ນວນຜ້ເູ ຂາົ້ີ ຫຼ້ນີິ ເກມ 30-40 ຄນົ ອຸປະກອນ: ເຈ້ຍໜງັ ສີພ່ ີມ ສະຖານທ່ີ: ໃນຫອ້ ງຝກຶ ອບົ ຮມົ ໄລຍະເວລາ: 20 ນາທີ ວທິ ີການດາໍ ເນີນການ: - ຜູນ້ ໍາກິດຈະກາໍ ໃຫ້ນາໍ ສະມາຊກີ ແບງູ່ ເປັນກມຸູ່ ໆລະເທາົ່ ໆກນັ - ແຈກເຈຍ້ ໃຫກ້ ມູຸ່ ລະ 1 ຄູ່ (ເຈ້ຍໜັງສພ່ີ ີມ 1 ແຜນູ່ ໃຫຍູ່) - ເມີອ່ ໃຫ້ສນັ ຍານໝາວີດ ສະມາຊກີ ຊວູ່ ຍກັນຈກີ ເຈຍ້ ຂອງກ່ມູຸ ຕົວເອງໃຫ້ເປັນໃບນອ້ ຍໆ - ຜູ້ນໍາກິດຈະກໍາກວດເຈ້ຍໃນກອງຂອງແຕູ່ລະກຸູ່ມເລອກໃບທີ່ໃຫຍູ່ທີ່ສຸດຂອງແຕູ່ລະກຸູ່ມອອກມາປ່ຽບ ທຽບກັນວູ່າເຈຍ້ ໃບທໃ່ີ ຫຍູ່ທີ່ສດຸ ເປັນຂອງກູ່ມຸ ໃດ ແລະ ເຈຍ້ ໃບທີ່ນ້ອຍທີ່ສດຸ ເປັນຂອງກມຸູ່ ໃດຖ້າກູຸມ່ ໃດຈີກເຈ້ຍ ໄດ້ມນຸູ່ ໃຫ້ກມຸູ່ ນີນ້ັ ຊະນະ - ຜູ້ນໍາກິດຈະກໍາບອກກະຕິກາໃຫ້ສະມາຊິກໃນກຸູ່ມຊູ່ວຍກັນຕໍ່ເຈ້ຍທີ່ຈີກຂອງກຸູ່ມໃຫ້ເປັນແຜູ່ນໃຫຍູ່ ຄເກົ່າກມຸູ່ ໃດຕ່ໄໍ ວທີ່ສດຸ ໃຫ້ເປນັ ກມູຸ່ ຊະນະ - ຜູ້ນາໍ ກິດຈະກາສະຫຼຸບຕາມຈຸດປະສງົ ຕວົ ຢ່າງທີ 4 ການນໍາເອາົ ເພງໄປໃຊໃ້ ນການຮຽນ-ການສອນລະດັບຕ່າູ ງໆ ເພງ: “ລໍາໄຍກະບອກ” ໃຊ້ສອນ: ການຮຽນຮູ້ດ້ານຄະນິດສາດ ຊີັ້ນ ມ.3 ເລ່ອີ ງຊົງກະບອກ ເນອ້ີ ເພງ: ຄຄູ ະນດິ ສາດ ໂຮງຮຽນພະແມູ່ມາລີສາທອນ (ບູລະໄຊ ສລີ ິມະຫາສາຄອນ, 2547, ໜາ້ 158). ເພງ “ນົກກະຈິບ” ນີ້ນັ ນົກ ບິນມາລບິ ໆ ນົກກະຈບິ 1-2-3-4-5 ອກີ ຝູງ ບນິ ລອູ່ ງລອຍມາ 6-7-8-9-10 ໂຕ ເພງ “ກ້ວຍນໍ້າວາ້ ” ທັງມວິຕາມີນບໍາລຸງຮູ່າງກາຍ ກວ້ ຍນ້ໍາວ້າສກຸ ກນີ ລດົ ຫວານດີ ຍັງເຮັດກວ້ ຍບວດຊີກີນແຊບດເີ ອີຍ່ ເຜົາກິນກໄດ້ທງັ ເຊອີ່ ມກດີ ເຮົາຫັດໃສູ່ເສີອ້ ຜ້າ ເພງ “ຊູ່ວຍໂຕເອງ” ເຮາົ ອາບນາ້ໍ ແຕູ່ງໂຕ 150

ຫວຜີ ມົ ພດັ ໜ້າ ໃສຖູ່ ົງຕີນໃສເູ່ ກບີ ຫັດໃຊ້ຊອ້ ມບ່ວູ ງ ປອ້ ມອາຫານຕວົ ເອງ ຫັງຼ ຖູ່າຍໜກັ ເບາົ ເຮາົ ລ້າງຂອງເຮາົ ເອງ ຕົວຢາ່ ງທ່ີ 5 ແຜນການຮຽນຮໂູ້ ດຍໃຊ້ເພງປະກອບການຮຽນ-ການສອນ ກມູຸ່ ວິຊາສ້າງເສມີ ປະສບົ ການຊີວດິ ລະດບັ ຊ້ີັນອະນຸບານ 3 ຊເີ່ ລີ່ອງ “ນົມດີມີປະໂຫຍດ” ແນວຄດິ ນົມເປັນອາຫານເສີມທີ່ມຄີ ຸນຄ່າູ ແລະ ມປີ ະໂຫຍດຕສ່ໍ ຸຂະພາບຮູ່າງກາຍຂອງຄົນເຮົາ ຈດຸ ປະສົງ 1. ຜູ້ຮຽນອະທິບາຍທມີ່ າຂອງນົມໄດ້ 2. ຜູ້ຮຽນຈໍາແນກນມົ ຊະນດິ ຕາູ່ ງໆໄດ້ 3. ຜູ້ຮຽນສະຫຸຼບປະໂຫຍດຂອງນົມໄດ້ ເນອີ້ ໃນການຮຽນຮູ້ 1. ແຫງຼູ່ ທມີ າຂອງນມົ ແຕລູ່ ະຊະນິດ 2. ຄຸນສົມບດັ ຂອງນມົ ແຕູ່ລະຊະນິດ 3. ປະໂຫຍດທ່ີໄດ້ຈາກນົມແຕູ່ລະຊະນດິ ຂະບວນການຈັດການຮຽນຮູ້ ຂັນ້ີ ນໍາເຂ້ີາົ ສູບ່ ົດຮຽນ 1. ຜູ້ສອນຢາຍນົມອດັ ເມັດໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນທຸກຄົນ ແລະ ຖາມເຖິງລົດຊາດຂອງນົມອັດເມັດທີ່ຜູ້ສອນຢາຍໃຫ້ 2. ຜູ້ສອນນໍາເອົາແຜູ່ນພູມເພງ “ດີ່ມນົມ” ຕິດໃຫ້ຜູ້ຮຽນເບິີ່ງ ແລະ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນອູ່ານເທ່ີອລະປະໂຫຍກ 3. ຜສູ້ ອນໃຫ້ຜຮູ້ ຽນຮອ້ ງເພງດມີ່ ນົມພອ້ ມກນັ 4. ຜ້ສູ ອນສນົ ທະນາກູ່ຽວກັບເນອີ້ ໃນເພງ ຂັີ້ນສອນ 1. ຜູ້ສອນນາໍ ຕວົ ຢາ່ ງນມົ ຊະນດິ ຕູ່າງໆເຊນ່ົັ ນມົ ຜງົ , ນົມສົມີ້ , ນົມຈດ ແລະ ນົມຖົວ່ ເຫຼອງ ໃຫຜ້ ຮູ້ ຽນເບ່ິີງ ແລະ ຊັກຖາມລັກຊະນະຂອງນົມ ແລະ ແຫງຼູ່ ທ່ີມາຂອງນມົ ແຕລູ່ ະຊະນດິ 2. ຜູ້ສອນແບູ່ງຜູ້ຮຽນເປັນກຸູ່ມກຸູ່ມລະ 5 ຄົນ ຜູ້ສອນໃຫ້ຫົວເລີ່ອງປະໂຫຍກທີ່ໄດ້ຮັບຈາການດ່ີມນົມ ເປັນປະຈໍາແລວ້ ໃຫ້ຜູຮ້ ຽນສົງ່ ຕົວແທນກມຸູ່ ລະ 1 ຄົນ ນາໍ ສະເໜໜີ ້າຫອ້ ງຮຽນ ຂັ້ີນສະຫຸບຼ ຜູສ້ ອນ ແລະ ຜູ້ຮຽນຊູ່ວຍກັນສະຫຸບຼ ແຫຼງູ່ ທມີ່ າຂອງນມົ ປະໂຫຍກຂອງນມົ ໂດຍໃຊ້ພາບປະກອບ ການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນ 1. ສງັ ເກດຈາກຄວາມເຂົາີ້ ໃຈຂອງຜູຮ້ ຽນ 2. ກວດວຽກຈາກໃບວຽກ 3. ສັງເກດການສນົ ທະນາໂຕຕ້ ອບເຊ່ີິງກນັ ແລະ ກັນ ສີ່ການຮຽນ-ການສອນ 1. ແຜນພູມເພງ “ດີມ່ ນມົ ” ດມີ່ ດີມ່ ດມ່ີ ເຮາົ ມາດມີ່ ນົມກນັ ເທາະ 151

ດ່ມີ ແລ້ວຢາ່ ເຮດັ ເປີະເປ້ົອນ ດມີ່ ແລ້ວຢາ່ ເຮັດເປີະເປ້ົອນ ດີມ່ ນມົ ຫຼາຍໆ ຮາູ່ ງກາຍແຂງແຮງ 2. ຮບູ ພາບງວົ ຮບູ ລກູ ດດູ ນມົ ແມູ່ 3. ນມົ ຊະນດິ ຕ່າູ ງໆຂອງແທ້ ສະຫຸຼບ ເກມເພງເປັນສູ່ວນໜງຶ່ີ ຂອງການຮຽນ-ການສອນເພ່ີອໃຫຜ້ ູ້ຮຽນໄດ້ຮຽນຢ່າງມີຄວາມສູກເກມການຮຽນ- ການສອນເປັນຂະບວນການຮຽນຮູ້ທີ່ຜູ້ສອນໃຫ້ຜູ້ຮຽນຫຼິ້ີນຕາມກະຕິກາຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນເພີດເພີນ ແລະ ຮູ້ຈັກ ປະຕິບດັ ຕົນຕາມກົດກະຕິກາ ຮູ້ເລ່ອີ ງຢ່າງສະນຸກສະໜານ ຜູ້ແພ້ ຜຊູ້ ະນະ ແລະ ທາ້ ທາຍຄວາມສາມາດຊູ່ວຍໃຫ້ ຮຽນໄດ້ປະສົບການເຊິ່ີງນໍາໄປສູ່ການຄົີ້ນຫາສັກກະຍະພາບຂອງຕົນເອງວູ່າມີຄວາມຖະນັດດ້ານໃດເປັນພິເສດ ເກມເພງນໍາໄປໃຊ້ໃນການສອນໄດ້ທຸກຂັ້ີນຕອນຄ ຂັ້ີນນໍາ ຂັີ້ນສອນ ແລະ ຂັ້ີນສະຫຼຸບ ຫຼັກໃນການນໍາໄປໃຊ້ ປະກອບການສອນຄວນເລອກໃຫ້ເໝາະສົມກບັ ຈຸດປະສົງ ແລະ ຄວນໃຫຜ້ ້ຮູ ຽນມີສວູ່ ນຮ່ວູ ມໃຫ້ຫຼາຍທ່ສີ ດຸ ຄາໍ ຖາມທບົ ທວນ 1. ຈ່ງົ ບອກຄວາມໝາຍຂອງເກມໃນທັດສະນະຂອງນກັ ການສກຶ ສາ 2. ການໃຊ້ເກມປະກອບການຮຽນ-ການສອນມີຄວາມສໍາຄັນແນວໃດ? 3. ເກມການສກຶ ສາມຈີ ກັ ປະເພດຄປະເພດໃດແດູ?່ 4. ເກມທໃ່ີ ຊ້ໃນການພັດທະນາຜຮູ້ ຽນແບູງ່ ເປນັ ຈັກປະເພດຄປະເພດໃດແດ?ູ່ 5. ເທກັ ນິກ ແລະ ຂັ້ນີ ຕອນໃນການໃຊ້ເກມປະກອບການຮຽນ-ການສອນ 6. ຂໍ້ດີ ແລະ ຂ້ໍຈໍາກັດໃນການຮຽນ-ການສອນເກມມຫີ ຍງັ ແດູ່? 152

ບດົ ທີ 15 ເທັກນກິ ການສອນໂດຍໃຊບ້ ດົ ບາດສມົ ມດຸ ການຮຽນ-ການສອນໃນປະຈຸບັນຈະພົບວູາ່ ເນ້ີອໃນບາງເລີອ່ ງທີ່ຈະນໍາມາສອນນັ້ີນຄງົ ຈະສ້າງເປັນເຫດ ການຕູ່າງໆຂຶ້ີນໃນຫ້ອງຮຽນໄດ້ ເຊັ່ົນ: ບົດບາດສະແດງຂອງຜູ້ເລອກຕັີ້ງ, ບົດບາດລະຫວູ່າງຜູ້ຊີ້ກັບຜູ້ຂາຍ, ບດົ ບາດຂອງການຕ້ອນຮັບແຂກ, ບົດບາດຂອງໝປວແຂ້ວ ແລະ ຄົນເຈບັ , ບົດບາດຂອງພ່ໍແມູ່ລກູ ແລະ ອີ່ນໆ. ເນ້ອີ ໃນຕູາ່ ງໆເຫາົ່ຼ ນີ້ມາແທນການສອນແບບບນັ ຍາຍ, ແບບບອກເລ່ົາ ຫຼ ອູ່ານໜງັ ສ. ເຊ່ງີິ ມນັ ບ່ໍມີຄວາມສົນໃຈ ຄໄດ້ນໍາເອົາເນ້ີອໃນເຫຼົ່ານັ້ີນມານໍາສະແດງເປັນບົດບາດສົມມຸດໂດຍມີການຮູ່ວມມກັນລະຫວູ່າງຜູ້ຮຽນ ແລະ ຜູ້ສອນ. ຜູ້ຮຽນຈະມສີ ູວ່ ນໃນການວາງແຜນ, ສະແດງໃນບົດບາດໃນເລ່ີອງນີ້ັນໆຄກັບວາູ່ ເປັນສ່ງີິ ທເີ່ ກີດ ຂີຶ້ນກັບ ໂຕຜູ້ຮຽນເອງ, ເຮັດໃຫ້ມີແນວຄິດເກີດ ຂ້ໍປຽບທຽບ, ເກີດມີການວິພາກວິຈານ, ອະທິບາຍຈົນໄປເຖິງການ ສະຫຼຸບເລີ່ອງຕູ່າງໆ ເຫຼົ່ານີ້. ເຊິ່ີງເຮັດໃຫ້ເກີດການຮຽນຮູ້ທີ່ຖກຕ້ອງ, ຈ່ີຈໍາໄດ້ດົນ ແລະ ສາມາດນໍາໄປໃຊ້ໃນຊີ ວິດປະຈໍາວນັ ໄດ້. ການຮຽນ-ການສອນ ທີ່ເນັີ້ນຜູ້ຮຽນເປັນໃຈກາງຈິີ່ງມີບົດບາດ, ດັົ່ງນັ້ີນ ການສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດ ສົມມຸດຈິີ່ງເປັນຍຸດທະສາດທີ່ສໍາຄັນ, ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ຄິດວິເຄາະ, ຮູ້ສຶກ ແລະ ໄດ້ສະແດງອອກໃນສະຖານະ ການທສີ່ ະແດງບົດບາດຢທູ່ ຜີ່ ູ້ສອນສົມມດຸ ຂີຶນ້ . ຄວາມໝາຍຂອງການສອນໂດຍໃຊ້ບດົ ບາດສົມມຸດ ນກັ ສກຶ ສາຫຼາຍທາູ່ ນໄດ້ໃຫ້ຄວາມໝາຍໃນການສອນ ໂດຍໃຊ້ບດົ ບາດສມົ ມດຸ ໄວ້ຫາຼ ຍທດັ ສະນະ ດງັົ່ ນີ້: ທິດສະນາ ເເຂມມະນີ (2543, ໜາ້ 67) ອະທບິ າຍຄວາມໝາຍຂອງການສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສົມມຸດ ຄ: ຂະບວນການທຜ່ີ ູ້ສອນໃຊ້ໃນການສວູ່ ຍເຫຼອຜູ້ຮຽນເກີດການຮຽນຮູ້ຕາມຈຸດປະສງົ ທກີ່ ໍານົດ, ໂດຍການໃຫ້ຜູ້ ຮຽນສວມບົດບາດໃນສະຖານະການ, ເຊິີ່ງມີຄວາມໃກ້ຄຽງກບັ ຄວາມເປັນຈ່ີິງ ແລະ ສະແດງອອກຕາມຄວາມຮູ້ ສຶກນຶກຄດິ ຂອງຕົນ ແລະ ການສະແດງອອກຂອງຜູ້ສະແດງ ທັງທາງດາ້ ນຄວາມຮ,ູ້ ຄວາມຄິດ, ຄວາມຮສູ້ ກຶ ແລະ ພດຶ ຕິກາໍ . ສງັ ເກດຂໍ້ມູນໃນການອະທບິ າຍເພອີ່ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດການຮຽນຮຕູ້ າມວັດຖຸຼປະສົງ. ບນັ ຈງົ ບຸນຍງັ (2583, ໜາ້ 172) ການສອນໂດຍໃຊ້ບດົ ບາດສົມມຸດ ຄ ການສອນທເີ່ ນ້ີນັ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນ ໄດ້ຮຽນການປະພຶດ, ເປັນຜູ້ສະແດງເພີ່ອໃຫ້ເຂົີ້າເຖິງບົດບາດ, ໄດ້ປະສົບການທີ່ໄກ້ຄຽງກັບຄວາມຈິງ ຫຼ ໄດ້ເກີດຄວາມຮູ້ ແລະ ຄວາມຄິດຕາມຈຸດປະສົງຂອງການສອນໄດ້. ການສອນດ້ວຍວິທີນີ້ຈະເຮັດໃຫ້ເດັກເກດີ ຄວາມສະນຸກສະໜານ, ບເໍ່ ບອີ່ ຕ່ໍການຮຽນ, ເປັນການຮຽນທປີ່ ນຫິຼີ້ນ, ເຊ່ີິງເໝາະກບັ ຄຸນລັກສະນະຂອງຜູ້ຮຽນໃນ ລະດັບປະຖມົ ສຶກສາ ແລະ ມັດທະຍົມສກຶ ສາ. ການສະແດງບົດບາດສົມມຸດ ເປັນວທິ ີການຝຶກແກ້ບັນຫາ, ການ ຕັດສິນໃຈວິທີໜຶີ່ງເພາະໃນສະຖານະການ, ບົດບາດທີ່ສົມມຸດ ຂຶ້ີນມາມັກຈະມີບັນຫາ ແລະ ຂ້ໍຂັດແຍູ່ງຕູ່າງໆ. ໂດຍທບ່ີ ຕ່ໍ ອ້ ງຝຶກ ຫຼ ກຽມຕົວມາກູອ່ ນ ຜສູ້ ະແດງຈະຕ້ອງມາສະແດງຕາມທາໍ ມະຊາດໂດຍທີ່ບ່ໍຮວູ້ ູ່າຜູ້ສະແດງຄົນ ອ່ີນຈະມີວິທີການຕອບໂຕ້ໃດນນັ້ີ ເປັນການຝກຶ ໃຫ້ຜູ້ສະແດງໄດ້ຮຽນຮູ້ທີ່ຈະປັບພຶດຕກິ າໍ ແລະ ຫາທາງແກ້ໄຂບັນ ຫາຕັດສິນໃຈຢາ່ ງທາໍ ມະຊາດ. ອາພອນ ໃຈທຽູ່ ງ (2546, ໜາ້ 160) ອະທິບາຍຄວາມໝາຍການສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສົມມຸດໝາຍເຖິງ ວິທີສອນທ່ີຜູ້ສອນສ້າງສະຖານະການ ແລະ ບົດບາດສົມມຸດ ຂຶີ້ນມາ ເພີ່ອໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ສະແດງອອກຕາມທີ່ຜູ້ 153

ຮຽນຄິດວາູ່ ຄວນ. ຜູ້ສອນຈະສາມາດສະແດງອອກທາງດ້ານຄວາມຮ,ູ້ ຄວາມຄິດຕ່ໍພດຶ ຕກິ າໍ ຂອງຜູ້ສະແດງມາເປັນ ພ້ີນຖານໃນການໃຊ້ຄວາມຮູ້ ແລະ ການສ້າງຄວາມເຂົີ້າໃຈແກູ່ຜູ້ຮຽນ. ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນເຂົ້ີາໃຈເນີ້ອໃນຂອງບົດ ຮຽນຢາ່ ງເລິກເຊງີ່ິ ແລະ ຮຈູ້ ັກປັບ ຫຼ ປຽ່ ນແປງພຶດຕກິ າໍ ແລະ ແກ້ໄຂບນັ ຫາຕູ່າງໆໄດ້ຢາ່ ງເໝາະສົມ. ຈາກຄວາມໝາຍທ່ີກູ່າວມາຂ້າງເທິງນ້ັີນສະຫຼບຸ ໄດ້ວູ່າ ການສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສົມມຸດເປັນຂະບວນ ການທ່ີຜູ້ສອນສ້າງສະຖານະການໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ສະແດງອອກຕາມທີ່ຄິດວູ່າຄວນຈະນາໍ ຂ້ໍມູນທ່ີພົບເຫັນມາສກູ່ ານ ອະທບິ າຍເພີ່ອໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກດີ ການຮຽນຮູ້ຢາ່ ງມປີ ະສດິ ທພິ າບ. ຄວຄວາມສໍາຄັນຂອງການສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສົມມດຸ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສມົ ມຸດ ມລີ າຍລະອຽດ ດັ່ງົ ລູ່ມນ:ີ້ 1. ມຄີ ວາມສາໍ ຄັນຕ່ໍກັບຜູ້ຮຽນກູ່ຽວກັບການປະຕິບັດໃນສງັ ຄົມມະນຸດ ດງ່ັົ ນ້ັນີ ການຮຽນຮທູ້ ຈີ່ ະປະຕິບັດ ຕນົ ໃຫ້ເໝາະໃນສັງຄົມຈ່ີິງເປນັ ສີ່ິງຈໍາເປັນ. ບດົ ບາດສົມມຸດຈະຊວູ່ ຍໃຫ້ການຮຽນຮູ້ໄດ້ຮັບຜົນ ແລະ ສະນກຸ ສະໜານ ຫາຼ ຍຂນີ້ຶ . 2. ມຄີ ວາມສາໍ ຄັນຕໍ່ຜູ້ຮຽນຄຜູ້ຮຽນຝກຶ ແກ້ໄຂ້ບັນຫາ ແລະ ການຕັດສນິ ໃຈບດົ ບາດສົມມຸດແທນທຸກບົດ ບາດມັກຈະມີສະຖານະການທ່ີມຄີ ວາມຂັດແຍູ່ງແອບແຝງຢູ່, ຜູ້ສະແດງຈະໃຊ້ວິຈາລະນະຍານ ແລະ ພິບໄຫວໃນ ການແກ້ໄຂບັນຫາ ຈິີງ່ ເຫນັ ວາູ່ ວິທີການນີ້ຊູ່ວຍຝຶກເລີອ່ ງການແກ້ໄຂບນັ ຫາ ແລະ ການຕດັ ສນິ ໃຈແກູ່ຜູ້ຮຽນ. 3. ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ພັດທະນາຄວາມສາມັກຄີໃນກູຸ່ມໃຫ້ດີຂ້ີຶນ, ໃນການເຮດັ ກິດຈະກໍາຮູ່ວມກັນສາມາ ຊິກໃນກຸູ່ມມັກຈະມີບັນຫາຂັດແຍູ່ງກັນຢູ່, ເລີ່ອງຄວາມຂັດແຍູ່ງນີ້ເຮັດໃຫ້ເກີດ ຄວາມບ່ໍເຂົ້ີາໃຈກັນ ແລະ ເກີດຄວາມແຕກແຍກໃນໝູ່ຄະນະ. ບົດບາດສົມມຸດນີ້ສາມາດນໍາມາໃຊ້ເຮັດໃຫ້ຄົນໃນກຸູ່ມເກີດຄວາມເຂົີ້າໃຈກັນ ແລະ ມວີ ິທເີ ຮັດວຽກຮວູ່ ມກນັ ໄດເປນັ ຢາ່ ງດ.ີ 4. ສ່ົງເສີມໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ພັດທະຄວາມຮູ້ສກຶ ກ່ຽູ ວກບັ ການພັດທະນາຕົນເອງໃນທາງທດີ່ ີ, ການໃຫ້ຜູ້ຮຽນ ໄດ້ມີໂອກາດສໍາຮອງຕົນເອງ ແລະ ຮູ້ຈັກຄົນອ່ີນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສົມມຸດ ເປັນເຄີ່ອງມຈະຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນມີ ໂອກາດຮຈູ້ ັກຕົນເອງຫາຼ ຍຂີ້ຶນ ແລະ ພດັ ທະນາຄວາມຮູ້ສກຶ ກູ່ຽວກັບຕົນເອງຫຼາຍຂ້ຶີນ. ສິີງ່ ເຫ່ົາຼ ນີ້ເປັນພີ້ນຖານໃນ ການຂອງການຈະເລນີ ທາງຈດິ ໃຈທີ່ຈະຊູ່ວຍໃຫ້ບຸກຄົນເຫາ່ຼົ ນ້ນີັ ດາໍ ລົງຊີວິດຢູ່ໄດ້ຢາ່ ງສນັ ຕິສກຸ ແລະ ສາມາດເຮັດ ວຽກໄດ້ຢາ່ ງມີປະສິດທພິ າບ. 5. ສງົ່ ເສມີ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ມີໂອກາດສໍາຫຼວດຕົນເອງ ແລະ ຫາຫກັຼ ຍດຶ ຖໃນການດໍາລົງຊີວິດຂອງຕົນເອງ, ການທມ່ີ ີໂອກາດໄດ້ສະແດງບົດບາດສົມມຸດນັີ້ນ ຜູ້ຮຽນຈະມີພດຶ ຕກິ າໍ ການຕັດສິນໃຈທີ່ສະແດງເຖິງຄ່າູ ນິຍົມຂອງ ຕົນການທີ່ມີໂອກາດໄດ້ສະແດງ, ອະທິບາຍ ແລະ ວິເຄາະ ເຖິງຄູ່ານິຍມົ ເຫົຼ່ານັີ້ນຈະຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນມີຄວາມເຂົີ້າ ໃຈຕນົ ເອງຫາຼ ຍຂ້ນີຶ . 6. ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນເຂົີ້າໃຈວູ່າທຸກພຶດຕິກໍາມີສາເຫດ, ການທ່ີຜູ້ຮຽນໄດ້ສະແດງບົດບາດພຶດຕິກໍາຕູ່າງໆ ທ່ີຖກຈັດຢູ່ໃນສະພາບການຕູ່າງໆ, ຈະເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນເຂົ້ີາໃຈເຫດການຕູ່າງໆ ທີ່ພັກດັນໃຫ້ຄົນສະແດງພຶດຕກິ ໍາ ຕ່າູ ງໆ, ເຊ່ິີງມຄີ ວາມສາຄນັ ແກູ່ຜູ້ຮຽນ ຄ ຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນບຟ່ໍ ້າວຕດັ ສິນໃຈຫຍັງງ່າູ ຍໆ, ກອູ່ ນທຈີ່ ະພິຈາລະນາສາ ເຫດ ແລະຍງັ ຈະຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ແນວທາງໃນການແກ້ໄຂບັນຫາ. 7. ເຮັດໃຫ້ຜູ້ສອນລົດຄວາມເຄັົ່ງຄຽດຂອງຜູ້ຮຽນ, ໃນບາງຄັີ້ງຜູ້ຮຽນອາດຈະມີຄວາມຮູ້ສຶກໃຈຮ້າຍໃນ ໃຈຫຼາຍເລີ່ອງທ່ີຍັງບໍ່ທັນໄດ້ສະແດງອອກມາໄດ້. ຜູ້ສອນອາດຈະໃຊ້ບົດບາດສົມມຸດ ທີ່ຈະຊູ່ອຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ ລະບາຍຄວາມຮສູ້ ກຶ ນນີັ້ ອອກມາ ກອູ່ ນທຈີ່ ະພິຈາລະນາເຖງິ ສາເຫດ ແລະ ຍງັ ຈະຊູອ່ ຍໃຫ້ຜຮູ້ ຽນໄດ້ຊອກວິທກີ ານ ແກ້ໄຂບນັ ຫາ. 154

8. ເຮດັ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ຮຽນຮູ້ ແລະ ເຂົີາ້ ໃຈຄວາມຮູ້ສກຶ ຂອງຄົນອ່ີນ ແລະ ຈະຊູ່ອຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ບົດບາດ ຂອງຄົນອນີ່ . ຊູ່ອຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ປະສົບການ ວູ່າຜູ້ອນ່ີ ມຄີ ວາມຄດິ ແລະຄວາມຮສູ້ ກແນວໃດ ແລະ ຄາວມເຂ້ີາົ ໃຈ ນີຈ້ ະຊອູ່ ຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນຮຈູ້ ກັ ການທຈ່ີ ະເອາົ ໃຈເຂົາມາໃສູ່ໃຈເຮາົ . 9. ເຮັດໃຫ້ຜູ້ສອນໄດ້ຮຽນຮູ້ເຖິງຄວາມຕ້ອງການຂອງຜູ້ຮຽນ ໃນການທີ່ຜູ້ຮຽນບໍ່ສາມາດບອກຄວາມ ຕ້ອງການຂອງຕົນອອກມາໄດ້, ຜູ້ສອນອາດຈະໃຊ້ບົດບາດສົມມຸດໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ສະແດງ ແລະ ຜູ້ຮຽນອາດຈະ ເປິດເຜີຍຄວາມຕ້ອງການຂອງຕນົ ອອກມາໂດຍບໍ່ຮຕູ້ ວົ . ຮູບແບບການນໍາໃຊ້ການສະແດງບດົ ບາດສົມມຸດໃນການສອນ ລັກສະນະການສະແດງບົດບາດສົມມຸດມີຫຼາຍແບບໃນການທີ່ຈະນໍາມາສອນ ມີລາຍລະອຽດ ດັົ່ງລຸູ່ມນີ້: (ບັນຈົງ ບຸນຍງັ 2538 ໜ້າ 173-174). 1. ການສະແດງທູ່າທາງຄ ການຮຽນແບບ ຫຼ ການສະແດງອາການປະຕິກິລິຍາຂອງຄົນ ເຊັົ່ນ: ການຍນ, ການນັົ່ງ, ການລົີ້ມ ແລະ ການນອນຫຼັບ. ຜູ້ສອນອາດຈະໃຫ້ຜູ້ຮຽນອອກມາສະແດງທູ່າທາງການນອນຫຼັບພັກຜູ່ອນ ທຖີ່ ກວິທີ ແລະ ຍງັ ມທີ າູ່ ການທາໍ ຄວາມເຄາົ ລບົ ດວ້ ຍວິທີຕາູ່ ງໆ. 2. ການສະແດງຮຽນແບບທູ່າຕູ່າງໆ, ຮຽນແບບສຽງ, ທູ່າທາງ, ສຽງຂອງຄົນ ແລະ ສັດ. ສິີ່ອງຕູ່າງໆ ເຊັນ: ໃຫ້ນັກຮຽນສະແດງທູ່າທາງຂັບລົດ, ຂີ່ລົດຖີບ, ພາຍເຮອ ເແລະ ເຮັດສຽງຮ້ອງຂອງສັດຊະນິດຕູ່າງໆ ທ່ີ ເຂົ້ີາມາກູຽ່ ວຂ້ອງກັບບດົ ຮຽນ. 3. ການສະແດງຄໍາໄບ້ ຄ ການເຮັດທູ່າທາງໂດຍການບໍ່ອອກສຽງ, ໃນການສອນກຸູ່ມປະສົບການຕູ່າງໆ ຫຼ ສງິີ່ ຂອງຕ່າູ ງໆ ເຊນັົ່ : ກຸູ່ມສ່ົງເສມີ ປະສົບການຊີວິດໃນລະດັບປະຖົມສກຶ ສາ ຜສູ້ ອນຄວນຈະໃຫ້ຜູ້ຮຽນສະແດງ ຄໍາໄບ້ ເຊ່ົນັ ວູ່າ: ເລ່ອີ ງການເປັນຢູ່ຂອງຄນົ ໃນຊຸຼມຊົນ ໂດຍໃຫ້ນກັ ຮຽນທ່ີໄດ້ຖກການມອບໝາຍອອກມາຄໍາໄບ້ ແລ້ວໃຫ້ໝູ່ທວາຍວູ່າ ການສະແດງທູ່າທາງລັກສະນະຂອງຄົນໃນອາຊີບໃດ, ເປັນການນໍາເຂົີ້າໃນການຮຽນ, ທວນຄນ ແລະ ສະຫບຸຼ ບດົ ຮຽນ. 4. ການສະແດງບົດບາດຕາມທ່ີຜູ້ສອນກໍານົດໃຫ້ ການສະແດງນີ້ຜູ້ສອນເປນັ ຜູ້ອະທິບາຍ, ຜູ້ສອນໃຫ້ນັກ ຮຽນຜູ້ໜ່ງີຶ ສະແດງ ເປັນການສະແດງເຮດັ ຄວາມສະອາດໃນບລິເວນໂຮງຮຽນ ແລະ ຜູ້ສອນອະທບິ າຍວາູ່ ເປັນຄົນ ດຸໝັ່ົນອານາໄມ. 5. ການທ່ີໃຫ້ຜູ້ຮຽນສະແດງທັນທີໂດຍບ່ໍມີການກຽມໄວ້ລູ່ວງໜ້າ ວິທີການນີ້ເປັນການທວນ ຫຼ ທົດ ສອບຜູ້ຮຽນວູ່າມີການເຂົ້ີາໃຈບົດຮຽນ ຫຼ ບໍ່, ທົບທວນທັງຜູ້ສະແດງ ແລະ ຜູ້ຊົມ ເຊັ່ົນ: ຮຽນເລ່ີອງໄຂ້ເລອດ ອອກ ໂດຍສຶກສາສາເຫດການປ້ອງກັນ ແລະ ການຮກັ ສາ. ຜູ້ສອນໃຫ້ຜູ້ຮຽນ 2 ຄົນອອກມາສະແດງ, ຜູ້ໜຶີ່ງສະ ແດງເປັນຄົນໄຂ້ເລອດອອກໄປຫາໝ ແລະ ອີກຜູ້ໜຶີ່ງສະແດງເປັນໝ ແລ້ວໃຫ້ສະແດງທັນທີໂດຍບໍ່ກຽມບົດ. ຖ້າຜູ້ສະແດງເປັນໄຂ້ເລອດອອກເຂົາ້ີ ໃຈອາການຂອງຄົນເປັນໄຂ້ເລອດອອກຈະສະແດງອາການໄດ້ຖກຕ້ອງ, ໝ ຈະຕ້ອງເປັນຄົນແນະນໍາວິທີປອ້ ງກັນ ແລະ ຮັກສາຫາຍໄດ້ ເມີ່ອຈບົ ແລວ້ ຜູ້ສອນຄວນອະທິບາຍການສະແດງເປັນ ການທົດສອບ ແລະ ທວນຄນກັບຜູ້ຮຽນທີ່ບໄໍ່ ດ້ເປັນຜູ້ສະແດງ. 6. ການສະແດງແບບລະຄອນ ການສະແດງແບບນເີ້ ປັນການກຽມບົດກູ່ອນສະແດງ ໂດຍຜູ້ສອນ ແລະ ຜູ້ຮຽນຮູ່ວມກັນສຶກສາເລີ່ອງທີ່ຈະສະແດງ, ກໍານົດຕົວລະຄອນ, ກໍານົດບົດບາດ, ບົດສົນທະນາ, ການແຕູ່ງຕວົ , ກຽມອປຸ ະກອນ ແລະ ຈັດສາກ ພສົມຄວນ. ການໃນສະແດງຈດັ ເປັນເລອ່ີ ງ ຫຼ ເຫດການຕອນໃດຕອນໜີຶງ່ ຫຼ ວັດຖຼຸປະສົງຢ່າງໃດຢ່າງໜຶ່ີງ ເຊັ່ົນ: ຜູ້ສອນໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ຮຽນຮູ້ແນວຄວາມລວມຍອດວູ່າ “ການເຫັນອົກເຫນັ ໃຈກນັ ແລະກນັ ” ເຮັດໃຫ້ຄນົ ເຮົາຢູ່ຮວູ່ ມກັນຢ່າງມີສນັ ຕ.ິ 155

ຂ້ີນັ ຕອນການສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສມົ ມຸດ ຂີ້ນັ ຕອນການສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສມົ ມຸດ ລວມມຢີ ູ່ 5 ຂນ້ັີ ຕອນ ໂດຍແຕູງ່ ລະຂ້ີັນຕອນມລາຍລະອຽດ ການສອນດງັົ່ ນີ້ (ອາພອນ ໃຈທ່ຽູ ງ, 2546 ໜ້າ 161-163). 1. ຂີັນ້ ຕອນການສອນ ເປນັ ການກຽມໃນ 2 ຢ່າງ ໄດ້ແກູ່ 1.1 ການກຽມບົດສະແດງບົດສມົ ມຸດ ໃຫ້ຊດັ ເຈນວາູ່ ຈະໃຫ້ຜູ້ຮຽນເຂາ້ົີ ໃຈ ແລະ ຮຽນຮຫູ້ ຍງັ ແດູ່ຈາກ ການສະແດງ. 1.2 ຕຽມສະຖານະການສົມມຸດ ເພີ່ອເລົ່າໃຫ້ຟັງສອດຄູ່ອງກັບຈຸດປະສົງທີ່ກໍານົດໄວ້, ການກຽມສະ ຖານະການບົດບາດສົມມຸດນ້ີອາດກຽມຂຽນໄວ້ລູ່ອງໜ້າຢ່າງລະອຽດ, ເພີ່ອໃຫ້ແກູ່ຜູ້ຮຽນກຽມສະຖານະການ ເພອ່ຶີ ເລາົ່ ໃຫ້ຜຮູ້ ຽນຟັງ ສູ່ວນລາຍລະອຽດຜູ້ຮຽນຕ້ອງຄິດເອງ. ການກຽມສະຖານະການບດົ ບາດສົມມຸດ ຄວນໃຫ້ມີຄວາມຊັດເຈນ, ມີຄວາມຢາກງູາ່ ຍໃຫ້ເໝາະສົມກັບ ຜູ້ຮຽນ, ມີເນ້ີອໃນໃກ້ຄຽງກັບຄວາມເປັນຈິີ່ງ ແລະ ຄວນໃຫ້ມີຄວາມຂັດແຍູ່ງ ຫຼ ບັນຫາທ່ີຈະຕ້ອງແກ້ໄຂເພີ່ອ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນມີໂອກາດເຝກຄິດ ແລະແກ້ໄຂບັນຫາ. 2. ຂ້ີັນດາໍ ເນນີ ການສອນຈັດແບງູ່ ຍອູ່ ຍໄດ້ 7 ຂນ້ີັ ຕອນ ດ່ັງົ ນ້ີ: 2.1 ຂີ້ັນຕອນການສະແດງໃນບົດບາດສົມມຸດ ເປນັ ການກະຕນຸ້ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດ ຄວາມສົນໃຈ ແລະ ກະຕລລ້ີົນທຈີ່ ະຮວູ່ ມກິດຈະກາ ໂດຍຜູ້ສອນອາດໃຊ້ວິທີໂຍງປະສົບການໃກ້ຕົວຜູ້ຮຽນເລາົ່ ເລີ່ອງ ຫຼ ສະຖາ ນະການສົມມຸດ ແນະນໍາປະໂຫຍດບົດສະແດງສມົ ມຸດ ແລະ ຮ່ວູ ມກນັ ແກ້ໄຂບັນຫາ. 2.2 ເລອກຜູ້ສະແດງ ເມ່ີອຜູ້ຮຽນເກດີ ຄວາມກະຕລລົີນ້ ທີ່ຈະຮູ່ວມກິດຈະກໍາແລ້ວ ຜູ້ສອນຈະ ຈັດຜູ້ສະແດງໃນບດົ ບາດຕູ່າງໆ ໃນການເລອກຕົວຜູ້ສະແດງນນີ້ັ ອາດມີວິທີ ດົງັ່ ນ:ີ້ 1) ເລອກແບບເຈາະຈົງ ເຊັ່ົນ: ເລອກຜູ້ທີ່ມີບັນຫາອອກມາສະແດງເພາະພວກເຂົາໄດ້ຮູ້ ກູ່ຽວກັບບັນຫາ ແລະ ຈະໄດ້ຫາວິທີແກ້ໄຂບນັ ຫານນັີ້ . 2) ເລອກຜູ້ທີ່ມີບຸກຄະລິກ ຫຼ ລັກສະນະຄຸນສົມບັດຄວາມສາມາດເໝາະກັບບົດບາດທີ່ ໄດ້ກາໍ ນດົ ໃຫ້ເພອ່ີ ຈະໄດ້ເຫັນພາບຊດັ ເຈນ. 3) ເລອກຜູ້ສະແດງໂດຍໃຫ້ສົມກບັ ປັດໃຈທ່ີເກດີ ຂຶີ້ນ ເພອ່ີ ເສີມມະໂນພາບໃຫ້ແກູ່ຜູ້ຮຽນ ໃນການຮຽນ ແລະ ຕດັ ສິນໃຈ. 2.3 ການກຽມຄວາມພອ້ ມຂອງຜູ້ສະແດງ ເມີ່ອເລອກຜູ້ສະແດງໄດແ້ ລ້ວຜູ້ສອນຄວນໃຫ້ເວລາ ຜູ້ສະແດງກຽມ ແລະ ຕກົ ລງົ ກັນກອູ່ ນການສະແດງ, ຜູ້ສອນຄວນຊູ່ວຍໃຫ້ກາລັງໃຈຊ່ວູ ຍຈັດຄວາມຕ່ີນເຕັ້ີນພດີ ແລະ ຄວາມກງັ ວົນຕູາ່ ງໆ ເພອີ່ ໄດ້ສະແດງຢາ່ ງເປັນທໍາມະຊາດ. 2.4 ການຈັດສາກການສະແດງ ຄວນຈດັ ແບບງາູ່ ຍໆໂດຍຄໍານງຶ ເຖງິ ການປະຍັດເວລາ ແລະ ຊັບພະ ຍາກອນເຊົ່ນັ : ການສະແດງເລ່ອີ ນໂຕະໜວູ່ ຍດຽວເພາະການຈັດສາກເປັນພຽງສວູ່ ນປະກອບການສະແດງ. 2.5 ການກຽມຂອງຜູ້ສັງເກດການ ໃນຂະນະທີ່ຜູ້ສະແດງກໍາລັງກຽມຕົວ, ຜູ້ສອນຄວນໃຊ້ເວ ລານັນີ້ ກຽມຜູ້ສັງເກດໂດຍການທາໍ ຄວາມເຂ້າີົ ໃຈກັບຜູ້ທີ່ສງັ ເກດວ່າູ ຄວນສັງເກດຫຍງັ ຈງີ່ຶ ເປັນປະໂຫຍກຕ່ໍການວິເຄາະ, ອະທິບາຍພາຍຫັຼງ, ຜູ້ສອນກຽມຫົວຂ້ໍການສະແດງ, ເລອກຜູ້ສັງເກດການຊູ່ວຍກນັ ເບິີ່ງ, ບັນທຶກພຶດຕິກໍາ ແລະ ເຫດການທເີ່ ກດີ ເປັນເລີ່ອງໆໄປ. 156

2.6 ການສະແດງທຸກຝ່າຍພ້ອມເຮັດການສະແດງນີ້ຄວນປ່ອຍໄປຕາມທໍາມະຊາດ, ຜູ້ສອນ ແລະ ຜູ້ສງັ ເກດບຄໍ່ ວນຂັດຈັ່ົງຫວະໃນເວລາທ່ີກໍາລັງສະແດງ. ເມ່ີອຜູ້ສະແດງຕ້ອງການຄວາມຊວູ່ ຍເຫຼອໃນເວລາ ທສີ່ ະແດງຜູ້ສອນຄວນສງັ ເກດພຶດຕກິ ໍາຂອງຜູ້ສະແດງ ແລະ ຜູ້ສັງເກດຢາ່ ງໃກ້ຊດິ . 2.7 ການຕດັ ບດົ ຜູ້ສອນ ຫຼ ຜູ້ກໍານົດຄວນຕັດບົດ ເມອ່ີ ເວລາການສະແດງຜາູ່ ນໄປເປັນເວລາ ພສົມຄວນ, ບ່ໍຄວນປ່ອຍໃຫ້ການສະແດງຍາວເກິນໄປຈະເຮັດໃຫ້ຜູ້ເບ່ິີງເກດີ ຄວາມເບີ່ອນູ່າຍ ແລະ ການຕັດບດົ ຄວນຈະເຮດັ ເມອ່ີ ເວລາ ດັງົ່ ນີ້: 1) ການສະແດງຂໍ້ມູນໄດ້ໃຊ້ໃນກຸູ່ມພຽງພທຈີ່ ະນາໍ ມາວເິ ຄາະ ແລະ ອະທິບາຍໄດ້ 2) ຜູ້ຊົມ ແລະ ຜູ້ສະແດງຈະເລົ່າໄດ້ວາູ່ ເລີອ່ ງເປນັ ແນວໃດຖາ້ ມກີ ານສະແດງຕ່ໍໄປ 3) ຜູ້ສະແດງບໍ່ສາມາດສະແດງຕ່ໍໄດ້ເພາະເກີດຄວາມເຂົີ້າໃຈຜິດບາງປະການ ຫຼ ເກີດອາ ລົມສະເທອນໃຈຫາຼ ຍເກິນໄປ 4) ການສະແດງຍາວເກິນໄປ ແລະ ຜູ້ເບ່ງີິ ໝດົ ຄວາມສນົ ໃຈຈະເບີ່ງິ ການສະແດງຈົນຈບົ . 3. ຂັີ້ນຕອນວິເຄາະ ແລະ ການອະທິບາຍຜົນການສະແດງ (ຂັ້ີນປະເມີນຜົນ) ຂັີ້ນຕອນນີ້ເປັນຂັ້ີນຕອນທີ່ ສໍາຄັນໃນການສອນເພາະເປັນຂ້ນີັ ທຈີ່ ະຊວູ່ ຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ລອບລວມຂໍ້ມນູ ຕູ່າງໆ ທໄີ່ ດ້ສງັ ເກດເຫນັ ແລະ ນາມາ ວເິ ຄາະ, ນາໍ ມາອະທິບາຍຈນົ ເກດີ ຄວາມຮຽນຮທູ້ ່ີມຄີ ວາມໝາຍສາໍ ລບັ ຕົນເອງ. ໃນຂ້ີັນຕອນນີ້ຜູ້ສອນ ຄວນກຽມ ຄາໍ ຖາມຕາູ່ ງໆ ທຈີ່ ະກະຕຸ້ນໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກດີ ມີແນວທາງວິເຄາະເຫດການ ແລະ ອະທບິ າຍຮ່ວູ ມກນັ . 4. ຂັີ້ນສະແດງເພີ່ມເຕີມ ຫຼັງຈາກການວິເຄາະ ແລະ ອະທິບາຍເຫດການແລ້ວອາດຈະສະເໜີແນວທາງ ໃໝໆູ່ ໃນການແກ້ໄຂບັນຫາ ຫຼ ເກດການຄດິ ຕດັ ສິນໃຈ ຜູ້ສອນອາດຈະໃຫ້ມກີ ານສະແດງເພີ່ມເຕີມກໄດ້ ແຕູ່ຖາ້ ການສະແດງເພມ່ີ ເຕີມຂີຶນ້ ນບີ້ ຈໍ່ ໍາເປັນກໍ່ສາມາດຂ້າມໄປຂັີ້ນຕອນທ່ີ 5 ເລີຍກ່ໍໄດ້. 5. ຂ້ີັນແລກປ່ຽນປະສົບການ ແລະ ສະຫຼຸບ ຫຼັງຈາກການອະທິບາຍກູ່ຽວກັບການສະແດງແລ້ວ ຜູ້ສອນ ຄວນກະຕຸ້ນຜູ້ຮຽນໃຫ້ແລກປ່ຽນປະສົບການທ່ີກູ່ຽວຂ້ອງກັບເລ່ີອງ, ການແລກປ່ຽນປະສົບການຈະຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ ຮຽນໄດ້ແນວຄິດກ້ວາງຂວາງຂຶ້ີນ, ຈະເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນສາມາດຫາຂ້ໍສະຫຼຸບໄດ້ ແລະ ຄວາມຄິດລວມຍອດທີ່ຕົນ ເອງສາມາດເຂ້ີົາໃຈ. ບດົ ບາດຂອງຜູ້ສອນແລະຜູ້ຮຽນໃນການສອນໂດຍໃຊ້ບດົ ບາດສມົ ມຸດ ໃນການຮຽນການສອນໃນຍຸກປະຈຸບນັ ຜູ້ສອນ ແລະ ຜູ້ຮຽນ ແມນູ່ ມີສວູ່ ນຮວູ່ ມໃນການຮຽນ-ການສອນ ບົດບາດ, ໜ້າທຂ່ີ ອງຜູ້ສອນ ແລະ ຜູ້ຮຽນ ໃນການສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສົມມຸດ ໃຫ້ມປີ ະສິດພິພາບ ດງົ່ັ ນ:້ີ 1. ບາດຂອງຜູ້ສອນ 1.1 ການົດເຫດການ, ບນັ ຫາ, ເນ້ອີ ໃນ, ເຊງີ່ິ ເປນັ ໜ້າທຂ່ີ ອງຜູ້ສອນ ແລະ ຜູ້ສະແດງ 1.2 ການດົ ຈຸດປະສງົ , ເນອີ້ ໃນຊູ່ວຍສອນ, ວ່າູ ຕອ້ ງການໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກດີ ແລະ ການຮຽນຮລູ້ ັກສະນະໃດ 1.3 ຜູ້ສອນຕ້ອງຍອມຮັບ ພຶດຕກິ າໍ ຂອງຜູ້ຮຽນສະແດງອອກ ໂດຍບປໍ່ ະເມນີ ກິລິຍາ ຫຼ ບົດບາດຕູ່າງໆ ເຊ່ງິີ ຖເປນັ ບດົ ບາດຂອງຜູ້ສະແດງ 1.4 ເປນັ ຜູ້ຊວູ່ ຍເຫອຼ ໃນລະຫວູາ່ ງທປີ່ ະຕິບັດກດິ ຈະກາໍ ການຮຽນ-ການສອນ 1.5 ສະເໜີແນະຄວາມພວົ ພັນລະຫວ່າູ ງເລ່ອີ ງທຮີ່ ຽນກບັ ເຫດການທເີ່ ກີດຂນີຶ້ ຕາມຕວົ ຈງ່ິີ ໃນສັງຄົມ 157

1.6 ຊວູ່ ຍບອກຈດຸ ທສີ່ ໍາຄນັ ໃນການຮຽນ 1.7 ຊູວ່ ຍສົ່ງເສມີ ແລະ ໃຫ້ກໍາລງັ ໃຈຜູ້ຮຽນ 1.8 ເປນັ ຜູ້ສະຫຸຼບບົດຮຽນຫັຼງຈາກການອະທິບາຍແລ້ວ 2. ບົດບາດຂອງຜູ້ຮຽນ 2.1 ຕອ້ ງຝຶກເປັນຜູ້ສງັ ເກດການ ແລະ ສງັ ເກດການ 2.2 ເຝຶກວິເຄາະເຫດການ 2.3 ຝຶກບັນທກຶ ສີິງ່ ທສີ່ ງັ ເກດໄດ້ 2.4 ກຽມອະທບິ າຍ ການສອນໂດຍໃຊ້ການສະແດງບດົ ບາດສົມມດຸ ການສອນໂດຍໃຊ້ການສະແດງບດົ ບາດສມົ ມຸດ ຜູ້ສອນຄວນຄໍານງຶ ເຖິງຂໍ້ຕໍ່ໄປນ:ີ້ 1. ຈຸດປະສົງການສອນເປັນການສອນທີ່ເນັ້ີນການພັດທະນາຜູ້ຮຽນ ເຊັົ່ນ: ການເຫັນໃຈຜູ້ອ່ີນ, ການມີ ຄວາມເມດຕາກະລຸນາ ແລະ ອີ່ນໆ, ບົດຮຽນທີ່ເໝາະສົມເປັນບົດຮຽນພັດທະນາສັງຄົມ ແລະ ພຶດຕິກໍາຂອງມະນຸດ ໃນສັງຄົມໃຫ້ສະແດງບົດບາດສົມມຸດຈະມີຄວາມໝາຍຕ່ໍຜູ້ຮຽນຫາຼ ຍ. 2. ຜູ້ສອນຕ້ອງເຂົ້ີາໃຈຢ່າງຈະແຈ້ງກັບຂັີ້ນຕອນການສອນໃຫ້ການສອນມີຄຸນຄູ່າກັບຜູ້ຮຽນ ເຊົັ່ນ ການເລອກບັນຫາ ຫຼ ເຫດການມາສຶກສາ, ການກຽມສະຖານະການ, ການຂຽນບົດບາດສົມມຸດ, ການວິເຄາະ ຫົວຂໍ້ອະທບິ າຍຖາ້ ຜູ້ສອນຂາດຄວາມເຂ້າີົ ໃຈທຖ່ີ ກຕອ້ ງ ແລະ ການສອນຈະບບ່ໍ ນັ ລຸຕໍ່ຈຸດປະສງົ . 3. ເວລາສອນແບບນີ້ເໝາະກບັ ການສອນໄດ້ແກູ່ ກຸູ່ມສ້າງເສີມລັກສະນະນໃິ ສໃນປະຖົມ, ວິຊາພາສາພາ ສາອັງກິດ ແລະ ສັງຄົມສຶກສາ ຫຼ ວິທກີ ານພັດທະນາເຈຕະນາຄະຕໃິ ຫ້ແກູ່ຜູ້ຮຽນ ໂດຍຜູ້ສອນອາດຈະເລອກພຽງ ບາດບົດຮຽນທ່ີເໝາະສມົ ການໃຊ້ວິທນີ .ີ້ ຂໍ້ດີ ແລະ ຂ້ໍຈາໍ ກດັ ຂອງການສອນ ໂດຍໃຊ້ບດົ ບາດສົມມດຸ 1. ຂ້ໍດີ 1.1 ເປັນວິທີການສອນທ່ີຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນມີຄວາມເຂົີ້າໃຈ, ເກີດການປ່ຽນແປງທາງດ້ານເຈຕະຄະຕິ ແລະ ພຶດຕກິ າໍ ຂອງຕົນ 1.2 ເປນັ ວິທກີ ານສອນຊວູ່ ຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດຄວາມເຂາົ້ີ ໃຈຄວາມຮູ້ສຶກ, ພດຶ ຕກິ ໍາຂອງຜູ້ອນີ່ ໄດ້ຮຽນຮູ້ ແລະ ການເອົາອົກເອົາໃຈ 1.3 ເປນັ ວທີ ກີ ານສອນທເີ່ ປິດໂອກາດໃຫ້ຜູ້ຮຽນມີສວູ່ ນຮູ່ວມໃນການຮຽນຫຼາຍຂ້ີນ, ຜູ້ຮຽນໄດ້ຮຽນ ຮຢູ້ ່າງສະນກຸ ສະໜານ ແລະ ເຮັດການຮຽນຮມູ້ ຄີ ວາມໝາຍສໍາຫັຼບຜູ້ຮຽນເພາະຂ້ໍມນູ ມາຈາກນັກຮຽນໂດຍກົງ 1.4 ເປນັ ວິທີການສອນທຊີ່ ວູ່ ຍໃນການພັດທະນາທກັ ສະການຕັດສິນໃຈ ແລະ ແກ້ໄຂບັນຫາ 1.5 ເປັນວທິ ກີ ານຮຽນການສອນຊ່ວູ ຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນ ແລະ ຜູ້ສອນມີຄວາມໃກ້ຄຽງກບັ ສະພາບຄວາມຈິງ່ີ 2. ຂ້ໍຈໍາກດັ 2.1 ເປັນວິທີການສອນທຕີ່ ້ອງໃຊ້ເວລາຫຼາຍພສົມຄວນ ແລະ ບາງຄັ້ີງອາດຈະລບົ ກວນເວລາວຊິ າອ່ີນ 2.2 ເປັນວິທສີ ອນທຕີ່ ອ້ ງອາໄສການກະກຽມ, ການຈັດການຢ່າງຮດັ ກຸມ ແລະ ການຈັດການບພໍ່ ອາດ ຈະເກດີ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກສບັ ສນົ ຂນີ້ຶ ໄດ້ 2.3 ເປັນວທິ ກີ ານສອນທຕ່ີ ້ອງການຄວາມໄວໃນການຮັບຮຂູ້ ອງຜູ້ສອນ, ຖ້າຜສູ້ ອນຂາດຄຸນສົມບັດນີ້ ບຮ່ໍ ບັ ຮບູ້ ັນຫາທເີ່ ກດີ ຂຶນີ້ ກັບຜູ້ຮຽນຂອງບາງຄົນ ແລະ ບໄ່ໍ ດ້ແກ້ບນັ ຫາຕງ້ັີ ແຕູ່ຕີົ້ນອາດຈະເກດີ ບນັ ຫາຕ່ໍເນີອ່ ງໄປ 158

2.4 ເປັນການສອນທ່ີຕ້ອງອາໄສຄວາມສາມາດຂອງຜູ້ສອນໃນການແກ້ໄຂບັນຫາ, ເນີ່ອງຈາກການ ແກ້ບັນຫາຂອງຜູ້ສອນບໍ່ເປັນໄປຕາມການຄາດໝາຍ, ຜູ້ສອນຄວນຈະຕ້ອງແກ້ໄຂບັນຫາ ຫຼ ປັບສະຖານະການ ແລະ ປະເດັນ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກິດການຮຽນຮູ້ ຕົວຢ່າງທີ່ 1 ແຜນການຮຽນນູ້ການສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສົມມດຸ ວິຊາ ກູ່ມຸ ສ້າງເສີມຄຸນລັກສະນະນິໄສ ເລີອ່ ງ ໂທດຂອງການຂີ້ລກັ ຊັີ້ນ………………….... ຜູ້ສາທດິ ……………………… ເວລາ………………....... ຕອນຮຽນ ( ເຊ້າີົ /ແລງ)……………… ເນີ້ອໃນສາໍ ຄັນ: ໂທດຂອງການຂລີ້ ກັ ເຮັດໃຫ້ຜູ້ປະພຶດປະຕບິ ດັ ບມໍ່ ຄີ ວາມສກຸ , ຄວາມຈະເລນີ , ບເ່ໍ ປນັ ທມ່ີ ັກຂອງ ຄົນອ່ນີ ແລະ ອາດຈະເຮັດໃຫ້ສວູ່ ນລວມສາຍຊີ່ສຽງໄປນາຈຸດປະສງົ ການຮຽນຮທູ້ າງພຶດຕະກໍາ: ເມ່ີອຈບົ ບດົ ຮຽນ ແລວ້ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນສາມາດສະຫບຼຸ ຄວາມຄິດເຫັນກຽູ່ ວກັບເລີ່ອງທີໄ່ ດ້ຮຽນມາ. ຂ້ນີັ ຕອນກຽມ 1. ຜູ້ສອນ ແລະ ຜູ້ຮຽນຮູ່ວມກນັ ຂຽນບດົ ໂດຍກາໍ ນົດຂໍ້ຈາກບດົ ຮຽນ 2. ເລອກຜູ້ສະແດງໃຫ້ສົມກັບບົດບາດ 3. ຝກຶ ຊອ້ ມຜູ້ສະແດງ ຂັນ້ີ ສະແດງ 1. ຈັດສາກ ແລະ ສະຖານທໃີ່ ຫ້ເໝາະສົມກບັ ບົດທສີ່ ະແດງ 2. ຜູ້ຮຽນສະແດງບົດບາດຕາມທີ່ສະແດງໄວ້ ບົດບາດເລ່ີອງສົມມຸດ ຊູ່າງທາສີ 3 ຄົນ ເປັນເພ່ີອນຮູ່ວມ ງານກັນໄປທາສບີ ້ານແຫູ່ງໜ່ີຶງ, ເຊິີ່ງໃຊ້ ເວລາ 3-4 ມ້.ີ ສຸດທາ້ ຍຊາູ່ ງທາສທີ າແລ້ວກູ່ອນເວລາທກີ່ ໍານົດໄວ້ ຈງ່ິີ ມາ ນັງ່ົ ຄອຍຖາ້ ເຈົ້ີາຂອງເຮອນເຊ່ີິງອອກໄປວຽກໃນຂະນະທ່ີນງ່ັົ ຢູ່ນນ້ີັ ມຊີ າູ່ ງທາສີ 1 ຄນົ ເຫັນໂມງຢູ່ເທິງຝາຂອງເຈົີ້າ ຂອງເຮອນຕິດຢາກໄດ້ຈຶງ່ີ ໄປເອົາມາໃສູ່ກະເປາ. ໝູ່ 2 ຄນົ ເຫັນຈຶງ່ີ ໄດ້ພາກນັ ຕກັ ເຕອນໃຫ້ເອາົ ໄປຄນ, ແຕູ່ຄນົ ທີ 1 ບອກວູ່າ ບໍ່ເປັນຫຍັງ ແລະ ບ່ໍຍອມເອົາໄປຄນ. ໃນເວລານັີ້ນເຈົ້ີາຂອງເຮອນກັບມາພດີ ຈຶີ່ງຖາມຫາໂມງທ່ີຢູ່ ເທງິ ແລະ ຊ່າູ ງທາສີໄດ້ນງົັ່ ເບງີິ່ ໜ້າກນັ . 3. ຜູ້ສອນຕດັ ບດົ ໃຫ້ຈົບພຽງສ່ໍານ້ີ 4. ຜູ້ສອນໄດ້ໃຫ້ນກັ ສະແດງທຸກຄົນໄດ້ສະແດງບົດບາດດງັົ່ ກູ່າວ 5. ຜູເ້ ບິ່ີງຮູວ່ ມສະແດງຄວາມຄດິ ເຫັນ ແລະ ອະທິບາຍທຸກເຫດການທເີ່ ກີດຂ້ີຶນໃນບດົ ບາດສມົ ມດຸ ຂີັ້ນສະຫຼບຸ 1. ຜູ້ສອນ ແລະ ຜູ້ຮຽນຮວູ່ ມກນັ ສະຫຼຸບບດົ ຕໍ່ໄປ - ພຶດຕິກາໍ ຂອງຊາູ່ ງທາສຜີ ູ້ທີ່ 1 - ອະທບິ າຍເຖິງການຕດັ ສນິ ໃຈຂອງຊູາ່ ງທາສີ ຜູ້ທີ່ 2 ແລະ 3 - ສົມມດຸ ຜູ້ຮຽນເປັນຊ່າູ ງທາສຜີ ູ້ທີ່ 2 ແລະ 3 ຈະປະຕບິ ັດຕົນແນວໃດ 2. ໃຫ້ຊູ່ວຍກັນຂຽນໂທດຂອງການຂີ້ລັກ ສກ່ີ ານຮຽນການສອນມີ: ບດັ ດາໍ , ອປຸ ະກອນຈັດສາກ ວັດຖຼຸປະສົງປະເມີນ 159

1. ສງັ ເກດການສະແດງພດຶ ຕິກາໍ 2. ສງັ ເກດການຮວູ່ ມສະແດງຄວມຄິດເຫັນ ແລະ ການອະທິບາຍ 3. ກວດກາຜນົ ງານຂອງການຂຽນບດົ ຕວົ ຢ່າງ 2 ແຜນການຮຽນຮກູ້ ານສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສມົ ມຸດ ວຊິ າ ວທິ ະຍາສາດ ເລີ່ອງ ງານລຽ້ ງວັນເກີດ ຊນ້ັີ ມດັ ທະຍົມສຶກສາຕອນຕົີ້ນ ຜູ້ສາທດິ ……………………………………………………ເວລາ 3 ພາກ (150 ນາທີ) ເນອ້ີ ໃນສໍາຄັນ: ຄວາມຕອ້ ງການປະລິມານ ແລະ ສານອາຫານໃນແຕູ່ລະຄນົ ຂ້ຶີນຢູ່ກບັ ປັດໃຈຕາູ່ ງໆ ຄ ເພດ, ໄວ ຮູາ່ ງກ່າູ ຍ ແລະ ກດິ ຈະກາໍ ທເ່ີ ຮັດ ຈດຸ ປະສົງເຊງີ ພຶດຕກິ ໍາ ເມ່ີອຈົບບດົ ຮຽນແລ້ວ ຜູ້ຮຽນສາມາດ 1. ລະບບົ ປັດໃຈທມີ່ ຜີ ນົ ຕ່ໍຄວາມຕ້ອງການປະລິມານສາອາຫານຂອງແຕລູ່ ະຄນົ 2. ເລອກລາຍການອາຫານ ໂດຍຄໍານງິ ເຖິງຄວາມແຕກຕາູ່ ງລະຫວາູ່ ງບກຸ ຄົນໄດ້ຢາ່ ງເໝາະສມົ 3. ຈດັ ກຽມອາຫນ ແລະ ຈັດແຕູ່ງສະຖານທໃີ່ ຫ້ໝາ້ ສົມໃຈໃນການຮັບປະທານອາຫານ 4. ສະແດງມາລະຍາດໃນການຮັບປະທານອາຫານໄດ້ຢ່າງຖກຕ້ອງ ເນ້ີອຫາ: ປັດໃຈທ່ີມີຜົນຕ່ໍຄວາມຕ້ອງການອາຫານ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການສານອາຫານໃນແຕູ່ລະຄົນຈະບ່ໍເທ່ົາ ກນັ ຕາມປດັ ໃຈຕໍ່ໄປນ:ີ້ 1. ເພດ: ໃນໄວດຽວກນັ , ເພດຊາຍຕ້ອງການພະລັງງານຫຼາຍກູ່ວາເພດຍິງ 2. ອາຍຸ: ທງັ ເພດຊາຍ ແລະ ຍງິ ເມີ່ອກ້າວເຂົາີ້ ສູ່ໄວຫຼຸ້ນເຖງິ ໄວກາງຄົນແມູ່ນຕ້ອງການພະລງັ ງານໃນການ ເຮັດກດິ ຈະກາໍ ໃດໜີງຶ່ ໃນໜຶີງ່ ມີ້ຫາຼ ຍກູ່ວາໄວຕາູ່ ງໆ ໃນໄວຮຽນຕອ້ ງການໂປຕນີ ຫາຼ ຍກວູ່ າໄວອນີ່ ໆ 3. ສະພາບຮູ່າງກາຍ ເຊົັ່ນ: ເພດຍິງໃນໄລຍະເວລາຕັີງ້ ມລີ ູກຈະຕ້ອງການອາຫານຫາຼ ຍ ເພາະສານອາຫານ ສູ່ວນໜ່ງຶີ ໃຊ້ໃນການລ້ຽງລູກ ຫຼ ໄປຜະລິດນາ້ໍ ນມົ 4. ກິດຈະກໍາທີ່ເຮັດ ເຊັ່ົນ: ແລູ່ນ ຕ້ອງການພະລັງງານຫຼາຍກູ່ວາຢ່າງ ຫຼ ຜູ້ປະກອບອາຊີບທ່ີໃຊ້ແຮງງານ ຫາຼ ຍກວູ່ ານງ່ັົ ຢູ່ກບັ ທີ່ ອາຫານຕາູ່ ງຊະນິດທປ່ີ ະກອບມີປະລິມານເທົ່າກັນ ຈີຶງ່ ໃຫ້ຄາູ່ ປະລມິ ານສານອາຫານທີ່ຕາູ່ ງກັນການທ່ີຢາກ ໃຫ້ຮາູ່ ງກາຍຮັບປະລິມານສານອາຫານຕາມຄວາມຕອ້ ງການຄວນກນິ ອາຫານຫຼາຍໆຊະນດິ ປະປນກັນໄປ. ມາລະຍາດໃນການຮບັ ປະທານອາຫານ 1. ໃຊ້ບູ່ວງກາງໃນການຕກັ ອາຫານ 2. ບຄ່ໍ ວນກນິ ອາຫານຟມູ ເຟຍີ 3. ບຄໍ່ ຽ້ ວອາຫານສຽງດງັ 4. ບເໍ່ ວາົີ້ ຈາໃນເວລາທຮີ່ ບັ ປະທານອາຫານ ຄາໍ ຖາມຫັຼກ 1. ສະມາຊິກດແຕູ່ລະຄນົ ຕອ້ ງການອາຫານເທົ່າກັນ ຫຼ ບ່ໍ 2. ປດັ ໃຈທຕີ່ ້ອງການສານອາຫານຂອງແຕລູ່ ະຄນົ ຄ ຫຍງັ 3. ອາຫານຂອງຜູ້ຮຽນຈະເຮດັ ຫຍງັ ໄປໃນງານວັນເກດີ 4. ອາຫານທນີ່ ໍາໄປມີຄຸນຄາູ່ ທາງໂພສະນາການ ຫຼ ບໍ່ 160

5. ຄອບຄົວຜູ້ຮຽນມີບົດບາດແນວໃດໃນການເຮດັ ອາຫານໃນງານວັນເກີດ 6. ມາລະຍາດໃນການຮບັ ປະທານອາຫານຮູວ່ ມກັນເປັນແນວໃດ ກິດຈະກໍາກາຮຽນການສອນ 1. ຂນ້ັີ ຕອນກຽມ - ຜູ້ສອນແນະນໍາໃນການຈັດງານລ້ຽງໃນໂອກາດຕູ່າງໆ ເຊັ່ົນ ງານວັນເກີດ, ງານແຕູ່ງ…ກິດຈະກາໍ ທີ່ ເຮດັ ໃນງານມີຫຍັງແດູ່ - ຜູ້ສອນນໍາພາຜູ້ຮຽນທວນຄນບົດຕໍ່ໄປນ້ີ 1) ປດັ ໃຈທມີ່ ີຜນົ ຕຄໍ່ ວາມຕອ້ ງການອາຫານສານອາຫານຂອງແຕລູ່ ະຄົນ 2) ໃນງານລ້ຽງສະຫຼອງຕອ້ ງກະກຽມຫຍງັ ແດູ່ 3) ເພີ່ອໃຫ້ສະດວກຈະປະຕິບັດແນວໃດເພອີ່ ໃຫ້ຜູ້ຮບັ ປະທານອາຫານມີມາລະຍາດ 2. ຂັີ້ນຕອນສະແດງ ຜູ້ສອນຄວນສົມມຸດເຫດການກູ່ອນຈະຮອດເວລາຄອບລອບ 60 ປີ ຂອງປ,ູ່ ເຊີງິ່ ເປນັ ຜູ້ອາວຸໂສທ່ີສຸດ ໃນໝບູ່ າ້ ນ, ທກຸ ຄົນໃນໝບູ່ າ້ ນກາໍ ລັງກັນຈັດງານລ້ຽງວນັ ເກີດຂອງປເູ່ ພ່ີອໃຫ້ທກຸ ຄົນໄດ້ຮັບປະທານອາຫານທີ່ມີ ປະໂຫຍດ, ໄດີ້ຮັບສານອາຫານຄບົ ຖ້ວນ ແລະ ຮັບພະລັງງານຢາ່ ງພຽງພຕ່ໍຄວາມຕ້ອງການຂອງຮູ່າງກາຍ ດງັ່ົ ນີ້ - ປດັ ໃຈທມີ່ ຜີ ນົ ຕຄ່ໍ ວາມຕ້ອງການຂອງແຕູ່ລະຄົນ - ລາຍການອາຫານທນ່ີ າໍ ມາຮວູ່ ມງານ - ຄນຸ ຄາູ່ ທາງໂພສະນາການຂອງອາຫານແຕູ່ລະຊະນດິ - ມາລະຍາດໃນການຮບັ ປະທານອາຫານ 1. ນາສະເໜີຜົນງານຕາມຮູບແບບຂອງຕາຕະລາງວິເຄາະຄຸນຄ່າູ ໂພສະນາການຂອງອາຫານໂດບການ ຂຽນລງົ ໃນກະດາດ A4 1 ແຜູ່ນ ຕ່ໍອາຫານ1 ຊະນດິ ນໍາມາຍຽບເປັນເລມັ ໃນແຕູ່ລະແຜນູ່ ປະກອບດວ້ ຍ. - ລາຍງານອາຫານ - ສູວ່ ນປະກອບຂອງສານອາຫານແຕູ່ລະຊະນດິ - ສານອາຫານທເີ່ ປັນອົງປະກອບຂອງອາຫານແຕູ່ລະຊະນດິ - ປະເມນີ ອາຫານ - ປະລມິ ານພະລງັ ງານທໄີ່ ດ້ຮບັ ຈາກອາຫານ 2. ໃຫ້ຜູ້ແທນແຕູ່ລະຄອບຄວົ ແນະນາໍ ລາຍການອາຫານທີ່ຈະນາໍ ຮວູ່ ມງານແຕູ່ລະຄນົ ພາຍໃນໝູ່ບ້ານ, ພອ້ ມທງັ ໃຫ້ເຫດຜນົ ປະກອບວູາ່ ຈັດອາຫານຕາມລາຍງານດ່ົັງກູ່ວາຄໍານຶງເຖິງປັດໃຈໃດແດູ່. 3. ສາມະຊິກໃນໝູ່ບ້ານຮູ່ວມກັນອະທິບາຍ, ເວລາຄັດເລອກລາຍການອາຫານທີ່ເໝາະສົມ ແລະ ໃຊເ້ ວລາປະຍດັ ທສີ່ ດຸ , ໃນງານລ້ຽງດ່ັງົ ກວູ່ າ 9 ລາຍການ ທຄ່ີ ອບຄົວນໍາມຮູ່ວມງານ ຄອບຄົວລະ 1 ລາຍການ. 4. ໃຫ້ສະມາຊກິ ໃນໝບູ່ າ້ ນຊວູ່ ຍກນັ ຈດັ ງານລຽ້ ງ ໂດຍແຕູ່ລະຄອບຄົວຮບັ ໜ້າທແ່ີ ຕກຕາູ່ ງກັນ ລູມຸ່ ນີ້ 1.1 ກມຸູ່ ຈດັ ສະຖານທີ່ 1.2 ກມູຸ່ ຈດັ ກຽມອາຫານ ແລະ ເສບີ ອາຫານ 1.3 ກມຸູ່ ຕບົ ແຕູ່ງສະຖານທີ່ 1.4 ກູຸ່ມປະຊາສໍາພນັ ເຊນີ ສະມາຊກິ ທາຍໃນໝບູ່ ້ານໃກ້ຄຽງກນັ 161

1.5 ກມູຸ່ ກູ່າວອວຍພອນ ພອ້ ມທັງໃຫ້ຂ້ໍຄດິ ປະທານອາຫານໃຫ້ຖກຕ້ອງຕາມຫກຼັ ໂຄສະນາການ 5. ຫຼັງຈາກການແນະນໍາ ແລະ ຮັບປະທານອາຫານສໍາເລັດສະມາຊິພາຍໃນໝູ່ບ້ານຮູ່ວມກັນອວຍ ພອນວນັ ເກີດຂອງປ.ູ່ 3. ຂັ້ນີ ຕອນວິເຄາະ ຜູ້ສອນອະທິບາຍໂດຍຕອບຄໍາຖາມຕ່ໍໄປນີ້ 1. ຄນົ ແຕູ່ລະຄນົ ມຄີ ວາມຕອ້ ງການ 2. ປດັ ໃຈໃດມີຜົນຕໍ່ປະລິມານ ແລະ ສານອາຫານຂອງແຕູ່ລະຄົນ 3. ມີຫັກຼ ການໃດໃນການເລອກອາຫານໃນການຮວູ່ ມງານລຽ້ ງ ສ່ິີງໃດໄດປ້ ະໂຫຍດຫຼາຍສຸດ 4. ໃນງານລຽ້ ງອາຫານເຮາົ ຄວນປະຕບິ ັດຕນົ ແນວໃດຈງ່ິີ ຈະເໝາະສມົ ແລະ ສັງຄົມຍອມຮບັ ວູ່າເປັນຜູ້ ມວີ ດັ ທະນະທໍາ 5. ງານລຽ້ ງສະຫອຼ ງ 60 ປີທຄີ່ ວາມສາໍ ຄນັ ຄວນຄາໍ ນງຶ ເຖິງເລອີ່ ງຫຍງັ ແດູ່ເພາະເຫດການໃດ 4. ຂ້ັນີ ຕອນສະຫຼຸບ 1. ຜູ້ສອນນໍາພາຜູ້ຮຽນສະຫບຸຼ ໄດຕ້ າມວດັ ຖຸຼປະສົງ ຕາມທໄີ່ ດ້ກໍານດົ ໄວ້ 2. ໄດ້ໃຫ້ນັກຮຽນມປີ ້ຶົມບັນທກຶ ເທີ່ອເລອກຫວົ ຂ້ໍພຽງ 1 ຂ້ໍ 3. ຫຼັກການເລອກອາຫານຫັກຼ ການໃດຖກີ້ ຕ້ອງຕາມໂຄສະນາການ 4. ມາລະຍາດໃນການຮັບປະທານອາຫານຕາມວດັ ທະນະທາໍ 5. ຄາໍ ເຊນີ ຜູ້ຄົນມາຮບັ ປະທານອາຫານເພີ່ອໃຫ້ສຸກຂະພາບ ແລະ ຈດິ ໃຈສະບາຍ 6. ຄາໍ ອວຍພອນຂອງຜູ້ອາວໂຸ ສ ນ້ອຍກູ່ວາຜູ້ໄດ້ພອນ ສ່ີການຮຽນການສອນ ວັດຖຼອຸ ປຸ ະກອນ 1. ເຈ້ຍຂາວ 1 ແຜູນ່ 2. ເຈຍ້ ສີ 2 ແຜູ່ນ 3. ກາວ 1 ຫອຼ ດ 4. ມີດຕດັ 1 ອນັ 5. ສທີ ຽນ 1 ກູ່ອງ 6. ບີກ 2 ກ້ານ ເອກະສານ 1. ຕາຕະລາງສະແດງປະລມິ ານ ແລະ ສານອາຫານບາງຊະນດິ ໃນອາຍຕຸ າູ່ ງໆ ໃນແຕລູ່ ະມ້ີ 2. ສະແດງສວູ່ ນປະກອບ ແລະ ຄາູ່ ອາຫານບາງຊະນິດ ຈໍານວນ 100 ກຣາມ 3. ໃນຄວາມຮູ້ ເລອີ່ ງ ມາລະຍາດໃນການຮບັ ປະທານອາຫານ ການວັດ ແລະ ປະເມີນຜົນ 1. ປະເມີນຈາກການເຮັກຂອງກຸູ່ມ ແລະ ພະລັງງານຂອງແຕູ່ລະກມຸູ່ ນໍາສະເໜີ 2. ສງັ ເກດພດຶ ຕກິ ໍາຂອງຜູ້ຮຽນໃນແຕູ່ລະສວູ່ ນຮູ່ວມຂອງແຕູ່ລະພຶດຕິກໍາ 3. ສາພາດກູມຸ່ ຕວົ ຢາ່ ງທີ່ ເກັ່ົງ ປານກາງ ແລະ ຮຽນອອູ່ ນ ປະເພດລະ 1 ຄົນ 4. ປະເມີນຜນົ ຂອງກິດຈະກໍາທກ່ີ າໍ ນົດ (ພມີ ພັນ ເດຊະຄຸບ 2544, ໜາ້ 135-138) ສະຫຸຼບ ການຮຽນການສອນໃນປັດຈຸບັນທ່ີເນັ້ີນຜູ້ຮຽນເປນັ ສໍາຄັນ ບົດບາດສົມມຸດ ຈິ່ີງເປັນຍດຸ ທະສາດທສີ່ ໍາຄນັ ໃນການສອນເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ຄິດວິເຄາະຄກັບວາູ່ ສ່ິີງທ່ີຜູ້ຮຽນໄດ້ສະແດງບົດບາດທີ່ເກີດຂີ້ຶນກັບຕົນເອງ. ເຮັດໃຫ້ ເກີດການປຽບທຽບ ແລະ ແກ້ໄຂບນັ ຫາ, ຂໍ້ຂດັ ແຍູ່ງຜູ້ຮຽນຕ້ອງປັບພຶດຕິກາໍ ຂອງຕົນເອງໃນທາງການນໍາໄປໃຊ້ 162

ໃນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ໄດ້. ລັກສະນະຂອງຂອງການສະແດງບົດບາດສົມມຸດມີຫຼາຍຮູບແບບ ເຊົັ່ນ: ການສະແດງທູ່າທາງ ການສະແດງຮຽນແບບທາູ່ ທາງ ແລະ ຮຽນສຽງ, ການສະແດງຄໍາໄບ້, ການສະແດງບດົ ບາດທີ່ຜູ້ສອນກາໍ ນົດການ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນສະແດງທນັ ທີ ໂດຍບ່ໍມີການກຽມມາກູອ່ ນ ແລະ ສະແດງລະຄອນຄໍາໄບ.້ ບົດບາດຂອງຜູ້ສອນ ແລະ ຜູ້ຮຽນ ໃນການສອນໂດຍໃຊ້ບົດບາດສົມມຸດ, ຜູ້ສອນຕ້ອງກໍານົດເຫດການ ຫຼ ບັນຫາກໍານົດວັດຈຸດປະສົງ ແລະ ຊູ່ວຍບອກຈຸດທີ່ຊູ່ວຍຜູ້ຮຽນຫາຂໍ້ສະຫຼຸບ, ຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນຝຶກເປັນ ຜູ້ສງັ ເກດ ແລະ ກຽມຕວົ ອະທິບາຍ. ຄາໍ ຖາມທວນຄນ 1. ບດົ ບາດສົມມຸດເຮດັ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ນຮຽນຮຫູ້ ຍງັ ແດູ່? 2. ການສອນບົດສມົ ມດຸ ມີຄວາມສາໍ ຄນັ ແນວໃດ? 3. ຮູບແບບການໃຊ້ບົດບາດສມົ ມຸດໃນການສອນມີແນວໃດແດູ່? 4. ການສະແດງບົດບາດສົມມຸດໃຊ້ການຮຽນການສອນຂີັ້ນຕອນໃດ? 5. ຂັີນ້ ຕອນໃນການສອນບົດບາດສົມມຸດມີຂັີ້ນຕອນໃດແດູ່? 6. ເມ່ອີ ການສະແດງດົນ ຜູ້ສອນຕດັ ການສະແດງຄວນເຮດັ ຕອນໃດ 7. ບດົ ບາດ ແລະໜາ້ ທ່ີຂອງຜູ້ສອນບົດບາດສົມມຸດມີຄແນວໃດ 8. ການນໍາວທິ ີສອນການສະແດງບົດບາດສົມມຸດ ຜູ້ສອນຄວນຄາໍ ໜງເຖິງເລີອ່ ງໃດແດູ່ 9. ຂໍ້ດີຂອງການໃຊ້ບົດບາດສມົ ມຸດມີຫຍງັ ແດູ່ 10. ຂໍ້ຈໍາກດັ ຂອງການສອນບົດບາດສມົ ມຸດມີຫຍັງແດູ່ 163

ບດົ ທີ 16 ເທກັ ນກິ ການສອນແບບມສີ ວູ່ ນຮວູ່ ມ ການສອນທີດີຄວນເປັນການສອນທີຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດທັດສະນະທາງສັງຄົມໃຫ້ຢູ່ຮູ່ວມກັນໄດ້ຢ່າງມີ ຄວາມສຸກໃນຍກຸ ນ້ີເປັນຍຸກໂລກາພວິ ັດ, ສະພາບການດໍາລົງຊວີ ິດຂອງຄົນໃນສັງຄົມເຕັມໄປດ້ວຍການເເຂງຂັນ, ມີການເອົາລັດເອົາປຽບກັນຈິີ່ງຄວນມີການສອນທີຫຼຸດການຮຽນເເບບເເຂູ່ງຂັນ ເເລະ ການຮຽນຕາມໃຈ. ຜ້ຊູ ູ່ຽວຊານດາ້ ນພຶດຕກິ ໍາການສອນໄດ້ສະເໝີໄວ້ວ່າູ : ຜູສ້ ອນຄວນໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ຮຽນເເບບມີສູ່ວນຮູ່ວມປະມານ ຮ້ອຍລະ 50 -60 ຮຽນໂດຍການເເຂູ່ງຂັນ ເເລະ ຮຽນດ້ວຍຕນົ ເອງຮ້ອຍລະ 40-50 ບຄ່ໍ ວນໃຊ້ວິທີໃດວິທີໜີຶ່ງ ພຽງຢ່າງດຽວ, ເເຕູ່ຄວນໃຊຫ້ າຼ ຍໆວທິ ີປະສົມປະສານກັນ. ຄວາມໝາຍຂອງເທກັ ນກິ ການສອນເເບບມສີ ູ່ວນຮວູ່ ມ ນັກສຶກສາຫາຼ ຍທ່າູ ນໄດ້ໃຫ້ຄວາມໝາຍຂອງເທກັ ນິກການສອນເເບບມີສ່ວູ ນຮູວ່ ມໄວດ້ ັງນີ້ ສຸລະສັກ ຫຼາບມາລາ (2536, ໜ້າ 3) ອະທິບາຍຄວາມໝາຍຂອງການສອນເເບບມີສູ່ວນຮູ່ວມໝາຍ ເຖິງ ວິທີການທີຜູ້ສອນຈັດຜູ້ຮຽນເປັນກຸູ່ມ, ກຸູ່ມປະມານ 5-6 ຄົນ ໃນລະດັບປະຖົມສຶກສາຜູ້ຮຽນທຸກຄົນ ຊູ່ວຍເຫຼອກັນໃນການຮຽນ. ການຮຽນເເບບມີການຮູ່ວມມມີວິທີການຈັດກຸູ່ມຫຼາຍຮູບເເບບ, ຮູບເເບບທີນິຍົມ ກນັ ໃຊ້ຫຼາຍ ຄ ຮບູ ເເບບທຜີ ຮູ້ ຽນ 5 ຄນົ ໃນກູ່ມຸ ເເຕລູ່ ະກູຸ່ມປະກອບດ້ວຍຜູ້ຮຽນເກັົ່ງ 1 ຄົນ, ຜູ້ຮຽນອູ່ອນ 1 ຄນົ ເເລະ ຜນົ ການຮຽນປານກາງ 3 ຄົນ. ຊານາທບິ ພອນກຸນ (2540, ໜາ້ 6) ອະທບິ າຍຄວາມໝາຍຂອງການຮຽນຮບູ ເເບບຮູວ່ ມມກັນ ຄການ ທີຜູ້ຮຽນເຮັດວຽກຮູ່ວມກັນໃນກຸູ່ມເພ່ີອໃຫ້ຕົນເອງ ເເລະ ສະມາຊິກໃນກຸູ່ມໄດ້ຮຽນຮູ້ຕາມຈຸດປະສົງຂອງ ບົດຮຽນທກີ່ ໍານດົ ໄວ້ ຫຼ ສາມາດເເກບ້ ັນຫາໄດ້. ຜູ້ຮຽນຮັບຮູ້ວູ່າກຸ່ມູ ຈະປະສົບຄວາມສາໍ ເລດັ ຕາມຫາເປາົ້ ໝາຍໄດ້ ກໍ່ຕ່ໍເມ່ີອສະມາຊິກທຸກຄົນໃນກຸູ່ມປະສົບຄວາມສໍາເລັດໃນການຮຽນຮູ້ເຊັົ່ນດຽວກັນ ຄ ຜູ້ຮຽນຕ້ອງຮຽນເປັນ ຮູ່ວມກນັ . ພະນົມພອນ ເຜົ່າຈະເລີນ (2543, ໜ້າ 225) ອະທິບາຍຄວາມໝາຍຂອງການສອນເເບບຮູ່ວມມ ໝາຍເຖິງ ເທກັ ນກິ ຈດັ ການຮຽນການສອນທຜີ ູ້ສອນເຮັດການແນະນໍາການເເນະນາໍ ຜຮູ້ ຽນໃຫ້ເຮດັ ວຽກຮູ່ວມກັນ (Work Together) ຈົນປະສບົ ຄວາມສໍາເລັດຕາມຈຸດມູຸ່ງໝາຍຂອງການຮຽນຮູວ່ ມກັນທຸກຄນົ , ຈະມີຄວາມໝ າຍກົງກັນຂ້າມກັບການສອນທີເນັີ້ນການເເຂູ່ງຂັນ (Competitive Learning) ເເລະ ການສອນທີເນັີ້ນການ ຮຽນດ້ວຍຕົນເອງ (Individualized Learning). ຈາກຄວາມໝາຍຂ້າງເທິງສາມາດສະຫຼຸບໄດ້ວູ່າ ເທັກນິກການສອນເເບບມີສູ່ວນຮູ່ວມ ຫຼ ເທັກນິກການ ສອນເເບບຮູ່ວມມ ເປັນເທັກນິກການສອນທີເນັ້ີນການເຮັດວຽກຮູ່ວມກັນໃນກຸູ່ມ, ຊູ່ວຍເຫຼອກັນ ແລະ ຮັບຜິດຊອບຮ່ວູ ມກນັ ຈນົ ປະສບົ ຄວາມສໍາເລດັ ຕາມຈຸດຕາມຈຸດຂອງການຮຽນຮວູ່ ມກັນ. ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງເທກັ ນິກການສອນເເບບມສີ ວູ່ ນຮວູ່ ມ ໃນປັດຈຸບັນນີ້ການສອນເປັນຈໍານວນຫຼາຍເນັ້ີນການພັດທະນາຜູ້ຮຽນດ້ານວິຊາການ ໂດຍບໍ່ເນັ້ີນການ ພັດທະນາດາ້ ນທກັ ສະສັງຄົມກ່ໍຄ ຜູ້ສອນມັກໃຫ້ຜູ້ຮຽນຮຽນໂດຍການເເຂງູ່ ຂັນ ຫຼ ການຮຽນດວ້ ຍຕົນເອງ, ເຊ່ິີງ ການສອນເເບບທັງ 2ເເບບດ່ົັງກູ່າວ ເປັນການສອນທີບໍ່ຄໍານຶງເຖິງປະຕິສໍາພັນລະຫວູ່າງຜູ້ຮຽນໃນກຸູ່ມດຽວກັນ. 164

ສະພາບການຮຽນດັງ່ົ ກ່າູ ວຈ່ງິີ ເຮັດໃຫ້ເກີດຜົນເສຍຫາຍຫຼາຍຢ່າງເເກູ່ຜູ້ຮຽນ ຄ ການຮຽນເເບບເເຂູ່ງຂັນເຮັດໃຫ້ ເກີດຜູ້ຊະນະ,ຜູ້ດີໃຈພຽງສູ່ວນໜ້ອຍ ເເລະ ເກີດຜູ້ເສຍໃຈເປັນຈໍານວນຫຼາຍ, ມີຜົນເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນສູ່ວນຫຼາຍ ເກີດມີຄວາມຄຽດ ເເລະ ບໍ່ມີຄວາມສຸກໃນການຮຽນ. ສູ່ວນການຮຽນດ້ວຍຕົນເອງທີ່ຖກຫຼັກວູ່າ ທຸກຄົນ ຕ້ອງການເວລາທຈີ ະຮຽນຮູ້ຕາມຄວາມສາມາດຂອງຕົນເອງ ເພອ່ີ ໃຫ້ບນັ ລຸຕາມຈດຸ ປະສງົ ທີ່ກໍານົດໄວ້ໂດຍບໍ່ຕ້ອງ ກູ່ຽວຂອ້ ງກັບຜອູ້ ນ່ີ . ການຮຽນເເບບນີຈ້ ະບ່ໍມີຄວາມສາໍ ພນັ ກັນລະຫວູ່າງຜູ້ຮຽນ, ເຮດັ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນພະຍາຍາມຮຽນ ຫຼ ເຮດັ ວຽກທີໄດ້ຮັບມອບໝາຍເພ່ອີ ໃຫ້ບນັ ລທຸ ີຕັງ້ີ ໄວ້ເທົາ່ ນີັ້ນ. ການສອນທເີ່ ນນີັ້ ການຮຽນເເບບມສີ ູ່ວນຮວູ່ ມເປນັ ການສອນທີ່ນກັ ການສຶກສາໃນປັດຈຸບັນມີສົນໃຈ ເເລະ ສະໜັບສະໜູນເພາະເປັນການສອນທີ່ເນັີ້ນໃຫ້ຜູ້ຮຽນເປັນໃຈກາງ, ໂດຍກຽມຜູ້ຮຽນສາມາດດໍາລົງຊີວິດຢູ່ໃນ ສັງຄົມປະຊາທິປະໄຕໄດ້ຢ່າງມີປະສິດທິພາບ ເເລະ ມີຄວາມສຸກ, ການສອນເເບບນີ້ເນັີ້ນການຈັດກິດຈະກໍາ ການຮຽນ-ການສອນທີ່ສງ່ົ ເສີມທັກສະທາງສັງຄມົ . ການສອນທີເນັ້ີນການຮຽນແບບມີສູ່ວນຮູ່ວມ ມີຜົນດີເເກູ່ຜູຮ້ ຽນຫຼາຍຢ່າງ ຄ ຊູ່ວຍເພມີ ຜົນສໍາເລັດທາງ ດ້ານການຮຽນ, ທັກສະການຄິດທັດສະນະຄະຕິທີດີຕໍ່ການຮຽນ, ສະມັດທະພາບໃນການເຮັດວຽກຮູ່ວມກັນ ສຂຸ ະພາບຈິດທດີ ີ ເເລະ ທັກສະທາງສງັ ຄມົ . ຈາກທີ່ກ່າູ ວມາຂ້າງເທິງຄວາມສໍາຄນັ ກຽູ່ ວກບັ ເທກັ ນກິ ການສອນເເບບມສີ ູ່ວນຮູວ່ ມ ຍັງມີຫາຼ ຍຢ່າງ ດງັົ່ ນີ້ 1. ຜູ້ຮຽນເກີດການເເລກປ່ຽນຄວາມຮູ້, ເນ້ີອໃນວິຊາການຕູ່າງໆ ເຊິີ່ງກັນ ເເລະ ກັນ ທີ່ກ່ໍໃຫ້ເກີດການ ສາ້ ງສນັ ຜນົ ງານໃຫດ້ ເີ ດນັ່ົ ຫາຼ ຍຂີນ້ຶ . 2. ຜູ້ຮຽນເກີດການຮຽນຮູ້ວິທີການຢູ່ຮູ່ວມກັບບຸກຄົນອນ່ີ ໂດຍການປັບຄວາມຄິດໃຫ້ຍອມຮັບເຊິີ່ງກັນ ເເລະ ກັນ ແລະ ເຂົີາ້ ໃຈກັນມຄີ ວາມຊູ່ວຍເຫຼອກັນທເ່ີ ປນັ ການປູກຝັງຄນຸ ນະທາໍ ທດີ ີງາມ. 3. ຜູ້ຮຽນເກດີ ການຮຽນຮູ້ວິທີການເເລກປ່ຽນຄວາມຮູ້, ຄວາມຄດິ , ຄວາມຮ້ສູ ຶກຂອງກັນ ເເລະ ກັນໄດ້ ຝຶກຝນທັງວທິ ີການຖູາ່ ຍທອດ ເເລະ ວທິ ີການຮບັ ຄວາມຮູ້ຄວາມຄິດ. 4. ຜູ້ຮຽນເກີດການພັດທະນາທັກສະທາງສັງຄົມ ແລະ ທັກສະຂອງການເຮັດວຽກທີດີໃນການເຮດັ ວຽກ ຮູ່ວມກັນເປັນໝູ່ຄະນະ, ເປັນການສ້າງຄວາມສໍາພັນທີ່ດີລະຫວູ່າງບຸກຄົນຮູ່ວມກັນ, ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມຮັກ ເພອີ່ ນມະນດຸ ເເລະ ຮັກຊມຸຼ ຊົນທ້ອງຖນິ່ີ ຂອງຕນົ . ອງົ ປະກອບຄວາມສໍາຄັນຂອງເທກັ ນິກການສອນເເບບມສີ ູ່ວນຮູວ່ ມ ອົງປະກອບພ້ີນຖານຂອງການຮຽນເເບບມີສູ່ວນຮູ່ວມມີ 5 ອົງປະກອບ ດົັ່ງນີ້: ການຊູ່ວຍເຫຼີ່ອເພີ່ິງພາ ອາໄສເຊ່ີງິ ກນັ ເເລະ ກນັ ດວ້ ຍອັນທະຍາໄສອນັ ດີ, ການມປີ ະຕສິ ໍາພນັ ຢາ່ ງໃກ້ສິດໃນລະຫວູ່າງການເຮດັ ວຽກກມູຸ່ , ການກວດກາຄວາມຮັບຜດິ ຊອບຂອງສະມາຊກິ ເເຕູ່ລະຄົນ, ການໃຫ້ທັກສະລະຫວູ່າງບຸກຄົນ ເເລະ ທັກສະການ ເຮດັ ວຽກກມຸູ່ ຍອູ່ ຍຢາ່ ງເໝາະສມົ ເເລະ ການມຂີ ະບວນການໃນການເຮັດວຽກກູມຸ່ ດງັ ມລີ າຍລະອຽດຕໄ່ໍ ປນ້ີ: 1. ການຊູວ່ ຍເຫຼອເພ່ິີງພາອາໄສເຊິງີ່ ກັນ ເເລະ ກັນດວ້ ຍອັດທະຍາໄສອັນດີ ສະມາຊິກໃນກຸູ່ມຈະມີຄວາມກູ່ຽວຂ້ອງທີ່ສໍາພັນກັນໃນທາງບວກ, ຜູ້ຮຽນຈະຕ້ອງເຂົີ້າໃຈວູ່າຄວາມ ສາໍ ເລັດຂອງກູມຸ່ ຂີຶ້ນກັບຄວາມສາໍ ເລັດຂອງສະມາຊິກເເຕູ່ລະຄນົ ໃນກມຸູ່ ເເລະ ຄວາມສໍາເລັດຂອງສະມາຊິກເເຕູ່ລະ ຄົນໃນກຸູ່ມຂ້ຶີນກັບຄວາມສໍາເລັດຂອງກຸູ່ມ. ຜູ້ສອນສາມາດຈັດກິດຈະກໍາໃຫ້ຜູ້ຮຽນຊວູ່ ຍເຫຼີ່ອເພີ່ງພາອາໄສເຊີງິ່ ກນັ ເເລະ ກນັ ໄດ້ຫຼາຍວິທີ ເຊນັ່ົ : 1.1 ການກາໍ ນດົ ເປົາ້ ໝາຍຂອງກມຸູ່ (ເເຕ່ລູ ະຄົນຮຽນ ແລະ ຕ້ອງເເນູ່ໃຈວູ່າສະມາຊກິ ຄົນອີ່ນຮຽນຮູ້) 1.2 ການກາໍ ນົດລາງວັນຮູ່ວມກັນ (ຖ້າທຸກຄົນເຮັດໄດຕ້ າມເກນທີຜ້ສູ ອນກໍານດົ ໄວ້ເເຕ່ລູ ະຄນົ ຈະໄດ້ 165

ຮບັ ຄະເເນນ ຫຼ bonus) 1.3 ການກາໍ ນົດໃຫໃ້ ຊວ້ ັດສະດຸອຸປະກອນ ຫຼ ສສ່ີຶ ານການຮຽນຮ້ອູ ີ່ນໆຮວູ່ ມກນັ (ເເຕູ່ລະຄົນຈະໄດ້ວັດ ສະດພຸ ຽງ 1 ສ່ວູ ນຂອງທັງໝົດທີ່ຈໍາເປນັ ຕ້ອງໃຊ້ໃນການເຮັດວຽກກຸູ່ມ). 1.4 ການກໍານົດບດົ ບາດສະມາຊິກໃນກູຸ່ມເເຕູ່ລະຄນົ ຈະມບີ ດົ ບາດໃນກມຸູ່ ເຊັົນ່ : ຜອູ້ ູ່ານ, ຜູ້ກວດກາ 2. ການມີປະຕິສາພັນຢ່າງໃກ້ຊິດໃນລະຫວູ່າງການເຮັດວຽກກຸູ່ມ ເປັນການເປີດໂອກາດໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ ຊວູ່ ຍເຫຼອໃຫສ້ ະມາຊກິ ໃນກູຸ່ມປະສົບຄວາມສໍາເລັດເຮັດໄດໂ້ ດຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດເ້ ຮດັ ກິດຈະກາໍ ຕໄ່ໍ ປນ້ີ: 2.1 ຜ້ຮູ ຽນເເລກປ່ຽນຄວາມຄິດເຫັນເຊີ່ິງກັນ ເເລະ ກັນ 2.2 ອະທບິ າຍຄວາມຮ້ໃູ ຫເ້ ເກູ່ເພີ່ອນໃນກຸູມ່ ຟງັ 2.3 ເປນັ ການເປີດໂອກາດໃຫຜ້ ຮູ້ ຽນໄດ້ຕິດຕໍ່ກັນໂດຍກງົ ເປນັ ການເເລກປຽນຄວາມຮູ້, ຄວາມຄດິ ເເລະ ການໃຫ້ຂມ້ໍ ນູ ສະທອ້ ນກບັ . 3. ການກວດສອບຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງສະມາຊິກເເຕູ່ລະຄົນ ເປັນການຈັດກິດຈະກໍາເພີ່ອໃຫເ້ ເນູ່ໃຈ ວາູ່ ສະມາຊິກທຸກຄນົ ມີຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບຕກ່ໍ ູ່ມຸ ເຮັດກດິ ຈະກໍາໄດຫ້ າຼ ຍວທິ ີ. 3.1 ກໍານົດສະມາຊິກໃນກຸູ່ມໃຫ້ເໝາະສົມກັບວຽກທີໃຫ້ເຮັດ ຖ້າກໍານົດກຸູ່ມນ້ອຍເທົ່າໃດຜູ້ຮຽນກໍ່ ຈາໍ ເປນັ ຕອ້ ງມຄີ ວາມຮັບຜດິ ຊອບລາຍບຸກຄົນເພມີ່ ຂຶ້ີນເທົ່ານ້ີັນ. 3.2 ທົດສອບລາຍບຸກຄນົ ເພີອ່ ຮູຄ້ ວາມກ້າວໜາ້ 3.3 ເອາົ ໃຈໃສກູ່ ານຖາມປາກເປາົ່ ສະມາຊິກໃນກຸູ່ມ ຫຼ ກວດຜນົ ງານຂອງສະມາຊິກໃນກຸ່ມູ 3.4 ສັງເກດ ເເລະ ບນັ ທກຶ ການເຮັດວຽກກຸ່ມູ ຂອງສະມາຊິກ 3.5 ການົດໃຫສ້ ະມາຊິກ 1 ຄນົ ໃນກຸູ່ມເປັນຜກູ້ ວດຄວາມເຂາົີ້ ໃຈຂອງສະມາຊກິ ກູ່ຽວກັບວຽກກຸູມ່ 3.6 ໃຫຜ້ ຮູ້ ຽນອະທິບາຍສີ່ິງທຕີ ນົ ຮຽນຮໃູ້ ຫ້ໝູ່ເພີອ່ ນຟງັ 4. ການໃຊທ້ ັກສະລະຫວາູ່ ງບກຸ ຄົນ ເເລະ ທັກສະການເຮດັ ວຽກກມູຸ່ ຍອູ່ ຍເໝາະສົມ ຜູ້ຮຽນຄວນໄດ້ຮັບການຝຶກທັກສະເຫຼົ່ານີ້ກູ່ອນ ເພາະເປັນທັກສະທີ່ຈະຊູ່ວຍໃຫ້ກິດຈະກໍາກຸູ່ມປະສບົ ຄວາມສໍາເລັດ, ທັກສະເຫຼົ່ານີ້ໄດ້ເເກູ່ ການທໍາຄວາມຮູ້ຈັກ ເເລະ ໄວ້ວາງໃຈຜູ້ອ່ີນ, ການສ່ີສານການຍອມຮັບ ເເລະ ຊວູ່ ຍເຫອຼີ່ ກນັ ການເເກ້ປນັ ຫາຄວາມຂດັ ເເຍງ້ . 5. ຂະບວນການໃນການເຮັດວຽກກຸູ່ມ ຜນົ ງານຂອງກູມຸ່ ໄດ້ຮັບອິດທິພນົ ມາຈາກການສະເເດງຄວາມຄິດເຫັນກຽູ່ ວກັບຂະບວນການເຮັດວຽກ ຂອງສະມາຊກິ ໃນກູ່ມຸ ເຮດັ ໄດໂ້ ດຍ. 5.1 ໃຫອ້ ະທິບາຍການສະແດງອອກຂອງສະມາຊກິ ໃນກູຸ່ມທມີ ີປະໂຫຍດ ເເລະ ບໍ່ມປີ ະໂຫຍດ 5.2 ໃຫ້ຕັດສິນໃຈວູ່າການສະແດງອອກໃດຂອງກຸູ່ມທ່ີຄວນຮັກສາໄວ້ ເເລະ ການສະແດງອອກໃດບໍ່ ຄວນນໍາມາປະຕິບດັ . 5.3 ຖ້າຜູ້ສອນຕ້ອງການໃຫ້ຜູຮ້ ຽນຮຽນເເບບມີສູ່ວນຮູ່ວມ ຕ້ອງພະຍາຍາມຈັດກດິ ຈະກໍາການຮຽນ ໃຫ້ຄບົ ທັງ 5 ອງົ ປະກອບຂາ້ ງຕົນ້ີ . ປະເພດຂອງເທກັ ນກິ ການສອນເເບບມສີ ູ່ວນຮູວ່ ມ, ກມູຸ່ ການຮຽນຮ້ທູ ໃີ່ ຊ້ໂດຍທົວ່ ໄປມີ 3 ປະເພດຄ: 166

1. ກຸູມ່ ການຮຽນຮູ້ເເບບຮູ່ວມມຢ່າງເປັນທາງການ (formal cooperative learning groups) ກຸູ່ມປະເພດ ນີ້ ຜູ້ສອນຈັດຂຶີ້ນໂດຍການວາງແຜນ, ຈັດລະບຽບ, ກົດເກນ, ວິທີການ ເເລະ ເທັກນິກຕູ່າງໆຢ່າງຕ່ໍເນ່ີອງເປັນ ຫຼາຍໆຊົ່ວໂມງຕິດຕ່ໍກັນ ຫຼ ຫຼາຍອາທິດຕິດຕ່ໍກັນ ຈົນກະທັງຜູ້ຮຽນເກີດການຮຽນຮູ້ ເເລະ ບັນລຸຈຸດມຸູ່ງໝາຍ ຕາມທກີ າໍ ນົດ. 2. ກຸູ່ມການຮຽນຮູ້ເເບບຮູ່ວມມຢ່າງບໍ່ເປັນທາງການ (informal cooperative learning groups) ກຸູ່ມປະເພດນີ້ຜູ້ສອນຈັດຂຶີ້ນສະເພາະກິດເປັນບາງຄັ້ີງ ໂດຍແປຄວາມໝາຍຢູ່ໃນການສອນປກກະຕິອ່ີນໆໂດຍ ສະເພາະການສອນເເບບບນັ ຍາຍ, ຜູ້ສອນສາມາດຈັດກຸມູ່ ການຮຽນຮູ້ເເບບຮວູ່ ມມ ແລະ ແປຄວາມໝາຍເຂົ້ີາໄປ ເພອ່ີ ຊວູ່ ຍໃຫ້ຜ້ຮູ ຽນຍສນົ ໃຈຫຼັກຄວາມຄິດເປັນພິເສດໃນເນີອ້ ໃນບາງຈຸດ. 3. ກຸູ່ມການຮຽນຮູ້ເເບບຮູ່ວມມແບບຖາວອນ (cooperative base groups) ກຸູ່ມປະເພດນີ້ເປັນກມຸູ່ ການຮຽນຮູທ້ ີ່ສະມາຊກິ ກຸມູ່ ມປີ ະສບົ ການໃນການເຮັດກິດຈະກໍາ ຫຼ ການຮຽນຮຮູ້ ູວ່ ນກັນມານານຈົນເກດີ ຄວາມ ສໍາພນັ ເເໜນ້ ໜາ, ສະມາຊິກກຸູ່ມມຄີ ວາມຜຸກພນັ , ຫ່ວູ ງໃຍ, ຊູ່ວຍເຫີຼ່ອກັນ ເເລະ ກັນຢາ່ ງຕໍ່ເນ່ີອງ. ລກັ ສະນະຂອງເທກັ ນິກການສອນເເບບມີສູ່ວນຮວູ່ ມ ລກັ ສະນະຂອງເທກັ ນິກການສອນເເບບມີສ່ວູ ນຮູ່ວມ ຄວນມີລກັ ສະນະດ່ົງັ ນ້ີ 1. ແບູ່ງຜູ້ຮຽນໃນຫອ້ ງຮຽນອອກເປັນກູຸ່ມຍູ່ອຍໆ ເເຕູ່ລະກຸູ່ມຍູ່ອຍປະກອບດວ້ ຍສະມາຊິກທີມີຄວາມຮູ້ ຄວາມສາມາດ ປະມານ 2 ຫາ 6 ຄນົ . 2. ສະມາຊິກທຸກຄົນພາຍໃນກຸມູ່ ຕູ່າງມີເປາ້ົ ໝາຍທ່ີຈະເຮັດໃຫ້ຄະເເນນມີຜນົ ສໍາເລັດທາງການຮຽນໂດຍ ສະເລູ່ຍຂອງກຸູ່ມສງູ ຂີນ້ຶ . 3. ສະມາຊິກເເບ່ງູ ວຽກ ຫຼ ໜ້າທຮີ ັບຜດິ ຊອບຂອງສະມາຊກິ ຖວ່າູ ເປນັ ຄວາມສາໍ ເລັດຂອງກມູຸ່ . 4. ສະມາຊກິ ຂອງກູຸ່ມຄວນຍອມຮບັ ເເລະ ໄວ້ວາງໃຈເຊິງ່ີ ກນັ ເເລະ ກັນ, ເເຕລູ່ ະຄນົ ຍອມຮັບໃນບດົ ບາດ ເເລະ ຜົນງານຂອງສະມາຊິກໃນກຸູ່ມຄເປັນຜົນງານຂອງຕົນເອງ ເເລະ ພ້ອມທີ່ຈະຍອມຮັບໃນຄວາມສາມາດ, ຈຸດດີ ເເລະ ຈຸດອູ່ອນຂອງເພອີ່ ນສະມາຊກິ . 5. ສະມາຊິກຂອງກຸູ່ມຊູ່ວຍເຫຼອເເລກປ່ຽນ, ໃຫ້ຄວາມຮູ່ວມມກັນ ເເລະ ກັນ, ຜູ້ຮຽນເກົັ່ງຈະໃຫກ້ ໍາລັງ ໃຈຜູ້ຮຽນອູ່ອນ ເເລະ ກະຕຸ້ນໃຫ້ເພ່ີອນດຸໝົັ່ນຫຼາຍຂຶີ້ນ ເພີ່ອຈະປະສົບຄວາມສໍາເລັດທາງການຮຽນ ເເລະ ເມ່ີອ ໄດ້ພະຍາຍາມຫຼາຍເເລ້ວເເຕູ່ຜົນສໍາເລັດທາງການຮຽນຍັງບໍ່ເພີ່ມສູງຂຶ້ີນ ເຂົາກ່ໍຍັງໄດ້ຮັບການຍອມຮັບຈາກໝູ່ ເພີອ່ ນໃນກູ່ມຸ ຜູ້ຮຽນເເຕລູ່ ະຄົນຕ້ອງຮັບຜດິ ຊອບຕ່ກໍ ານຮຽນຮູ້ຂອງຕົນເອງ ເເລະ ການຮຽນຂອງເພອີ່ ນໃນກຸູ່ມ. ການຮຽນເເບບມີສູ່ວນຮູ່ວມ ຈະຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ຝຶກຝນ ເເລະ ພັດທະນາທັກສະໃນການເຮັດວຽກ ຮ່ວູ ມກັບຜອູ້ ນ່ີ , ການເເກປ້ ັນຫາ, ການຕັດສນິ ໃຈ, ການສະເເຫວງຫາຄວາມຮໃູ້ ໝູ່ ເເລະ ການຍອມຮບັ ເຊີ່ິງກັນ ເເລະ ກັນ. ສິີ່ງເຫຼົ່ານີ້ຈະຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນຮຽນຮູ້ຢ່າງມີຄວາມສຸກພ້ອມໆກັບການພັດທະນາຄວາມດີງາມ ເເລະ ຄວາມຮ້ຄູ ວາມສາມາດ (ສມຸ ນົ ທາ ພົມບນຸ ເເລະ ຄະນະ 2542, ໜ້າ 34-35). ນອກຈາກນີ້ບດົ ວິໄຈກ່ຽູ ວກບັ ການສອນເເບບມສີ ່ວູ ນຮູວ່ ມ ໄດ້ສະຫບຼຸ ໃນລາຍລະອຽດ ຕໄໍ່ ປນີ້ 1. ເທກັ ນິກການຮຽນເເບບມສີ ວູ່ ນຮ່ວູ ມ ສງ່ົ ເສມີ ໃຫ້ຜຮູ້ ຽນໄດ້ພັດທະນາຄວາມຄດິ ຢ່າງສ້າງສັນໄດ້ສຶກສາ ຄົນ້ີ ຄວ້າ, ເຮດັ ກິດຈະກາໍ ເເລະ ເເກ້ປັນຫາດວ້ ຍຕົນເອງ, ຜຮູ້ ຽນມອີ ດິ ສະຫຼະທີ່ຈະເລອກຍດຸ ທະສາດການຮຽນຮູ້ 167

ຂອງຕົນເອງເຊິງີ່ ຈະເຮດັ ໃຫຜ້ ້ຮູ ຽນມອີ ິດສະຫຼະໃນການຕດັ ສິນໃຈດ້ວຍຕົນເອງ. 2. ເທັກນິກການຮຽນເເບບມີສູ່ວນຮູ່ວມ ຊູ່ວຍຫຼຸດບັນຫາລະບຽບໃນຫອ້ງຮຽນ, ທຸກຄົນໃນຫອ້ງຮຽນ ຮູ່ວມແຮງຮູ່ວມໃຈໃຫ້ກໍາລັງໃຈຍອມຮັບຮູ່ວມມ ແລະ ຊູ່ວຍເຫຼອເຊີ່ິງກັນ ແລະ ກັນ. ສະມາຊິກໃນກູຸ່ມທູກຄນົ ຈະຮັບຜດິ ຊອບໃນຄວາມສໍາເລັດຂອງກູຸ່ມ, ຈິ່ີງຈໍາເປັນຕອງ້ ຮູ່ວມມກັນພັດທະນາເສີມສ້າງພດຶ ຕກິ ໍາທີ່ມີຈຸດປະສົງ ໃຫ້ເກີດຂ້ີນຶ ໃນກມູຸ່ , ການຂາດຮຽນ, ພດຶ ຕິກາໍ ຮນຸ ແຮງ ແລະ ການຜດິ ຖຽງໃນຫອ້ງຮຽນຈີງິ່ ບ່ໍປາກດົ ໃຫ້ເຫັນ. 3. ຜູ້ຮຽນທີ່ມີປະສົບການໃນການຮຽນແບບຮູ່ວມແຮງຮູ່ວມໃຈ ສູ່ວນໃຫຍູ່ມີທັກສະໃນການບລິຫານ ຈັດການ, ການເປັນຜູ້ນໍາ, ການແກບ້ ນັ ຫາ, ມມີ ະນດຸ ສໍາພັນ ແລະ ການສ່ຄີ ວາມຫມາຍດີກວູ່າຜູ້ຮຽນທີ່ບໍ່ເຄີຍມີ ປະສົບການໃນການຮຽນແບບຮູ່ວມແຮງຮູ່ວມໃຈທັກສະດັ່ົງກູ່າວຖກພັດທະນາຂຶ້ີນຈາກການທີ່ຜູ້ຮຽນໄດ້ເຮັດ ວຽກ ອະທີບາຍ, ສອບຖາມ, ຊູ່ວຍເຫອຼ , ແລກປຽ່ ນ ແລະ ໄດ້ຮວູ່ ມມເຊງີິ່ ກນັ ແລະ ກັນ. 4. ເທກັ ນິກການຮຽນແບບມີສວູ່ ນຮ່ວູ ມ ຊວູ່ ຍກຽມຜຮູ້ ຽນໃຫ້ອອກໄປໃຊຊ້ ີວດິ ໃນໂລກຂອງຄວາມເປັນ ຈິງ,ເຊິີ່ງເປນັ ໂລກທີ່ຕ້ອງອາໄສຄວາມຮູ່ວມແຮງຮູ່ວມໃຈຫຼາຍກວູ່າການແຂູ່ງຂັນແບບເຊິີງ່ ໜ້າ ແລະ ຫອ້ງຮຽນ ແບບຮວູ່ ມແຮງຮວູ່ ມໃຈຈະສະທ້ອນໃຫເ້ ຫັນສະພາບຊວີ ດິ ຕົວຈິງໃນອານາຄົດຂອງຜ້ຮູ ຽນພາຍຫງັຼ ການຮຽນຈົບ. 5. ການຮຽນແບບມີສູ່ວນຮູ່ວມ ຊູ່ວຍເສີມສ້າງບັນຍາກາດການຮຽນຮູ້ທີ່ດີຜູ້ຮຽນໃນກຸູ່ມທຸກຄົນຈະ ຊູ່ວຍເຫຼອແລກປ່ຽນ ແລະ ໃຫ້ຄວາມຮູ່ວມມເຊິ່ີງກັນ ແລະ ກັນ, ໃນບັນຍາກາດທີ່ເປັນກັນເອງ ແລະ ເປີດເຜີຍ ສະມາຊິກໃນກຸູ່ມທຸກຄົນກ້າຖາມຄໍາຖາມທີ່ຕົນເອງບ່ໍເຂົ້ີາໃຈ, ບັນຍາກາດແບບນີ້ນໍາໄປສູ່ການອະທິບາຍສອບ ຖາມທັງໃນຫອງ້ ຮຽນ ແລະ ນອກຫອ້ງຮຽນອັນຈະນາໍ ໄປສູກ່ ານຮຽນຮູ້ແບບບ່ໍມີຂອບເຂດ. 6. ເທັກນິກການຮຽນແບບມີສູ່ວນຮູ່ວມ ຈະເຮັດໃຫ້ເກີດການຮຽນຮູ້ໃນກຸູ່ມຍູ່ອຍ, ການປັບຄວາມເຂົ້າີ່ ໃຈໃນຄວາມຄິດລວມຍອດ ຫຼ ຫຼັກການທີ່ສໍາຄັນນັີ້ນຜູ້ສອນແບູ່ງຜູ້ຮຽນເປັນກຸູ່ມຍູ່ອຍເພ່ີອເປັນໂອກາດໃຫ້ຜ້ີູ ຮຽນໄດ້ເວາີ້ົ , ອະທບິ າຍ ແລະ ສອບຖາມຈນົ ເກດີ ຄວາມເຂ້າົີ ໃຈຢາ່ ງແຈູມ່ ແຈ້ງ. ຄນົ ທຮີ່ ຽນເກັງົ່ ສາມາດຊູ່ວຍເຫຼອ ຄນົ ຮຽນອູ່ອນເພ່ີອໃຫ້ທັນໜູໃນບາງໂອກາດຜູ້ສອນອາດເຮດັ ວຽກຢາ່ ງໃກ້ຊິດກັບຜູ້ຮຽນບາງຄົນ ຫຼ ບາງກຸູ່ມໃນ ຂະນະທີ່ມອບໜາຍວຽກໃຫ້ສະມາຊິກຄົນອ່ີນໆໃນຫອ້ງເຮັດວຽກກັບໂຄງການພິເສດຂອງຕົນ ໂດຍມອບໃຫ້ ອູ່ານປົ້ຶມ ຫຼ ເຮດັ ບົດຝຶກຫດັ . 7. ເທກັ ນກິ ການຮຽນຮ້ແູ ບບມີສູວ່ ນຮວູ່ ມ ຈະຊູ່ວຍຍກົ ລະດັບຄະແນນໃຫ້ສູງຂີນຶ້ , ການຮຽນສະເລູ່ຍຂອງ ຜູ້ຮຽນທັງຊັີ້ນ, ການທີຜູ້ຮຽນເກັົ່ງຊູ່ວຍເຫຼອຜູ້ຮຽນອອູ່ນຜູ້ຮຽນເກ່ັົງຈະຮຽນຮູ້ຄວາມຄິດຂອງຫົວບົດທີ່ກໍາລັງ ຮຽນໄດ້ຢ່າງຊັດເຈນຂຶ້ີນ. ໃນຂະນະດຽວກັນຜູທ້ ີ່ຮຽນອູ່ອນຈະຕ້ອງຮຽນຈາກໜູເພ່ີອນໃນການໃຊ້ພາສາຄາ້ ຍຄ ກັນ ໄດງ້ ູາ່ ຍກວ່າູ ການຮຽນຈາກຜຮູ້ ຽນໃຊພ້ າສາທາງການຊ້ີັນສງູ ແລະ ເຂາີ້ົ ໃຈຍາກ. ເທກັ ນກິ ການຮຽນເເບບມສີ ູ່ວນຮູ່ວມ ຈາກຫຼັງການ ເເລະ ວິທີການປະຕິບັດກູ່ຽວກັບການຮຽນ ເເລະ ມີສູ່ວນຮູ່ວມທີ່ກູ່າວໄປເເລ້ວນັ້ີນນັກສກຶ ສາໄດ້ພັດທະນາເທັກນິກການມີສູ່ວນຮູ່ວມໄວ້ເປັນຈໍານວນຫຼາຍ ດັ່ົງຕ່ໍໄປນ້ີ ເປັນຕົວຢ່າງເທັກນິກເເບບມີສູ່ວນ ຮ່ວູ ມທີຈະນໍາໄປປະຍຸກໃຊ້ (ສມຸ ົນຕາ ພມົ ບນຸ ຄະນະ 2542, ໜາ້ 45-47). 1. ການເລົາ່ ເລອ່ີ ງລບິນ (Round robin) ເປນັ ເທັກນກິ ການເປີດໂອກາດໃຫຜ້ ູ້ຮຽນທກຸ ຄົນໃນກູມຸ່ ເລາົ່ ະສບົ ການ, ຄວາມຮູ້ສ່ິີງທຕີ ົນກໍາລງັ ສກຶ ສາ ສິີ່ງທີຕນົ ປະທບັ ໃຈໃຫ້ເພ່ີອນໆໃນກູຸ່ມຍູ່ອຍຟັງເທີ່ອລະຄົນ, ໂດຍເປດີ ໂອກາດໃຫ້ສະມາຊກິ ທຸກຄົນໃຊ້ເວລາເລົ່າ ເທ່ົາໆກັນ ຫຼ ໃກ້ຄຽງກນັ ເປັນເລ່ອີ ງກຽູ່ ວກບັ ສ່ີິງທໄີ ດເ້ ຮັດຕ້ງັີ ເເຕຫູ່ ງຼັ ເລີກຮຽນມວີ້ ານນ້ີຈນົ ເຖງິ ເວລາມາໂຮງຮຽນ 168

ມີ້ນີ້ ຫຼ ເປັນເລີ່ອງທີຕນົ ເອງຕ້ີັງໃຈຈະເຮັດຫັຼງຈາກເລີກຮຽນໃນມ້ີນີ້, ການເລົ່າເລີ່ອງລອບວງົ ຈະຊວູ່ ຍພັດທະນາ ທັກສະການສີຄ່ ວາມໝາຍຂອງຜູຮ້ ຽນ. 2. ຈຸດສນົ ທະນາ (comers) ເປັນເທກັ ນກິ ທຊີ ູ່ວຍສາ້ ງຄວາມສາມັກຄີໃນຊ້ີັນຮຽນ, ຂີ້ນັ ຕອນການຮຽນເລີມຕົນີ້ ດ້ວຍການຈັດໃຫ້ຜູ້ ຮຽນເເຕູ່ລະກຸູ່ມຍູ່ອຍເຂົີ້າໄປນັ່ົງຕາມມຸມ ຫຼ ຈຸດຕູ່າງໆຂອງຫ້ອງຮຽນຜູ້ຮຽນ, ໃນກຸູ່ມຍູ່ອຍເເຕູ່ລະກຸູ່ມຈະຊູ່ວຍ ກັນຄິດຄົີ້ນຫາຄາໍ ຕອບສໍາລບັ ໂຈດປັນຫາຕູ່າງໆທີ່ຜູ້ສອນຍົກຂຶ້ີນມາ, ຫຼັງຈາກນັ້ີນຈະເປີດໂອກາດໃຫ້ສະມາຊິກ ໃນມມຸ ໃດມຸມໜງຶ່ີ ອະທບິ າຍເລອີ່ ງທີຕົນໄດ້ສຶກສາໃຫເ້ ພອ່ີ ນໃນມມຸ ອ່ີນຟັງ. 3. ຄກູ່ ວດສອບ (pairs check) ເປັນເທັກນິກທີ່ເເບູງ່ ຜ້ຮູ ຽນອອກເປັນກູຸ່ມຍ່ອູ ຍ ກມູຸ່ ລະ 4 ຫຼ 6 ຄົນ, ສະມາຊິກໃນກູມຸ່ ຈັບຄູ່ກັນເຮັດ ກິດຈະກໍາເມີ່ອໄດ້ຮັບໂຈດປັນຫາ ຫຼ ເເບບຝຶກຫັດຈາກຜູ້ສອນ, ຜູ້ຮຽນຄົນໜຶ່ີງຈະເປັນຄົນເເກ້ໂຈດ ຫຼ ຕອບປັນຫາ ເເລະ ອກີ ຄນົ ໜງີຶ່ ເຮັດໜ້າທີ່ນາໍ ສະເໜີເເນະນາໍ ວິທີການເເກ້ປັນຫາ. ຫງຼັ ຈາກເຮດັ ໂຈດຂໍ້ທີ 3 ແລ້ວ ຜູ້ຮຽນຄູ່ນັນີ້ ຈະຜັດປ່ຽນກນັ ຄ ໃຫ້ຄົນທີເເກ້ໂຈດຂ້ໍທີ່ຜູ່ານມາເຮັດໜ້າທີ່ເປັນຄົນສະເໜີເເນະນໍາ ເເລະ ໃຫ້ຄົນທີ ເຄຍີ ເຮັດໜາ້ ທີສະເໜີເເນະນາໍ ເປນັ ຜູ້ເເກໂ້ ຈດປັນຫາ, ເມີອ່ ເເກໂ້ ຈດ ຫຼ ບນັ ຫາເເລວ້ ຄນົ ເເຕລູ່ ະຂ້ໍ, ເເຕ່ລູ ະຄູ່ນໍາເອົາ ຄາໍ ຕອບມາປ່ຽນກັນ ເເລະ ກວດສອບຄໍາຕອບຂອງຄ່ອູ ່ີນໃນກູຸ່ມ. 4. ຄູ່ຄີ້ົນຄິດ (Think-pair share) ເປັນເທກັ ນກິ ທ່ີເລີມຈາກຜູ້ສອນຕງັ້ີ ໂຈດຄາໍ ຖາມໃຫ້ຜູ້ຮຽນໃນຫ້ອງຕອບ, ເເຕ່ກູ ອູ່ ນຜຮູ້ ຽນຈະຕອບຜູ້ ຮຽນຈະຕ້ອງຄິດຫາຄໍາຕອບຂອງຕົນເອງກູ່ອນຫງຼັ ຈາກນ້ັີນໃຫ້ນໍາຄາໍ ຕອບຂອງຕນົ ໄປອະພິປາຍກັບເພ່ີອນອີກຄົນ ໜຶ່ີງທີ່ນັ່ົງຕິດກັບຕົນຟັງ ແລະ ເມ່ີອໝ້ີັນໃຈວູ່າຄໍາຕອບຂອງຕົນຖກຕ້ອງ ຫຼ ດີທີສຸດເເລ້ວຈິ່ີງນໍາຄໍາຕອບນັນ້ີ ມາ ເລ່ົາໃຫເ້ ພີ່ອນໝົດຫ້ອງຟງັ . 5. ເພອ່ີ ນຊ້ີັນຮຽນ (partners) ຜູ້ຮຽນຈັບຄູ່ເພີ່ອຊ່ວູ ຍກັນຮຽນ ເເລະ ທໍາຄວາມເຂ້າົີ ໃຈເນອ້ີ ໃນທເີ ປັນຄວາມຄິດລວບຍອດທີສໍາຄັນ, ບາງຄັ້ີງຄູ່ໜຶ່ີງຄົງຈະໄປຂຄໍາເເນະນໍາ ຫຼ ຄໍາອະທິບາຍຈາກຄູ່ອີ່ນໆທີ່ຄິດວູ່າຈະມີຄວາມເຂົີ້າໃຈກງຽວກັບເລີ່ອງ ດ່ົັງກູ່າວໄດ້ດີກວູ່າ ເເລະ ເຊັ່ົນດຽວກນັ ເມ່ີອຜູ້ຮຽນຄູ່ນນັ້ີ ເກີດຄວາມເຂ້ົາີ ໃຈທ່ີຊັດເຈນເເລວ້ ກ່ໍຈະເປັນຜູ້ຖູ່າຍທອດ ຄວາມຮໃູ້ ຫ້ຜ້ຮູ ຽນຄູ່ອ່ີນໆຕໄໍ່ ປ. 6. ປິດສະໜາຄວາມຄິດ (jigsaw) ເປັນກດິ ຈະກາໍ ທີ່ຄມູ ອບໃຫສ້ ະມາຊກິ ໃນກູຸ່ມຍູ່ອຍເເຕລູ່ ະກູມຸ່ ສກຶ ສາເນີອ້ ໃນໃນບດົ ຮຽນ ຫຼ ເອກະສານ ທີ່ກໍານົດໃຫ້, ສະມາຊິກເເຕູ່ລະຄົນຈະຖກກໍານົດໃຫ້ນັກສຶກສາເນ້ີອໃນຄົນລະຕອນແຕກຕູ່າງກັນຄົນຮຽນເກ່ັົງ ແລະອູ່ານເກັົ່ງຄວນຈັດໃຫສ້ ຶກສາເນອ້ີ ໃນຫຼາຍກວູ່າຄົນຮຽນອູ່ອນອູ່ານຊ້າຜູ້ຮຽນທີ່ຄົນ້ີ ຄວ້າຫົວຂ້ໍດຽວກັນຈາກ ທກຸ ໆ ກຸ່ມູ ຈະຮວູ່ ມກັນເປັນກູຸ່ມຜຊູ້ າໍ ນານ. ຫງັຼ ຈາກທ່ີທຸກຄົນຄົນີ້ ຄວາ້ ເນີ້ອຫາຈົນເຂົີ້າໃຈ ແລະ ຮູ່ວມກັນຄິດຫາ ວິທອີ ະທບິ າຍໃຫ້ໝູ່ເພຶອີ່ ນຜູ້ຮຽນໃນກູ່ມຸ ດຽວກັນຟັງແລວ້ ຜຮູ້ ຽນແຕູ່ລະຄນົ ຈະກັບມາທີກ່ ຸູ່ມຂອງຕນົ ສະມາຊິກທ່ີ ໄດ້ມອບໜາຍໃຫ້ສຶກສາໜາ້ ຕ້ນີົ ຫຼ ທໍາອິດຈະເປນັ ຄນົ ອະທິບາຍທຕ່ີ ນົ ເອງຄີ້ນົ ຄວ້າໃຫ້ສະມາຊິກຄົນອີ່ນໆໃນກູຸ່ມ ຟັງເຊ່ັນົ ດຽວກນັ ນີ້ໂດຍການລຽງລໍາດັບໄປຈົນເຖິງໜາ້ ສຸດທາ້ ຍ ຫຼ ສດຸ ທ້າຍຈງິ່ີ ໃຫສ້ ະມາຊກິ ພາຍໃນກຸູ່ມຄົນໃດ ຄນົ ໜີ່ງຶ ສະຫຸຼບເນ້ີອໃນຂອງສະມາຊິກທຸກຄົນເຂ້ີົາກັນຜູ້ສອນຄວນຖາມຄວາມເຂາົ້ີ ໃຈໃນເນ້ີອໃນທີ່ຮຽນໃນຊູ່ວງ ສດຸ ທາ້ ຍຂອງການຮຽນ ແລະ ຕົບມຊົມເຊີຍ 169

7. ກມຸູ່ ຮວູ່ ມມ (Co op co op) ຜູ້ຮຽນໃນຫອ້ ງແບ ູ່ງເ ປັ ນກຸ ູ່ ມ ຍູ່ ອຍແ ຕູ່ລະກ ຸູ່ ມ ຮູ່ວມກັນ ສຶກ ສາຄ ົ້ີ ນຄວ້າເລ ີ່ ອງ ໃດເລ ່ີອງ ໜຶ່ີ ງ ໂ ດຍ ສະມາຊິກໃນແຕູ່ລະຄົນແບງູ່ ກັນເຮັດຫຼັງຈາກທີ່ສະມາຊິກແຕູ່ລະຄົນເຮັດໜ້າທີທີ່ຕົນໄດ້ເຮັດແລ້ວສະມາຊກິ ໃນ ກຸູ່ມຈະນໍາເອົາບົດຮຽນມາລວມກັນເປັນກຸູ່ມອາດຈະມີການອູ່ານຄນ ແລະ ບັນນາກອນພາສາເພ່ີອໃຫ້ວຽກກູຸ່ມ ເຮດັ ຮູວ່ ມກນັ ສໍາເລັດ ແລະ ຕ່ເໍ ນອ່ີ ງນໍາວຽກຂອງກູຸ່ມນໍາສະເໜີຕໍ່ນກັ ຮຽນພາຍໃນຫ້ອງຄວາມສໍາເລັດຂອງກູຸ່ມຄ ຄວາມສາໍ ເລັດຂອງທຸກຄົນຂ້ໍດີຂອງກຸູ່ມຮວູ່ ມມຄ ສະມາຊກິ ທກຸ ຄົນມີສູ່ວນຮວູ່ ມໃນການແກ້ໄຂບັນຫາຂອງກູຸ່ມ ດີຄວາມຫຼາຍ, ຜູທ້ ຮ່ີ ຽນອອນູ່ ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຊູ່ວຍເຫຼອຈາກຜູ້ທີ່ຮຽນເກ່ງົັ . ຈະໄດ້ຮບັ ຄວາມຊູ່ວຍເຫຼອຈາກໝູ່ ເພອ່ີ ນເຮດັ ໃຫຕ້ ົນເອງເຂ້າີົ ໃຈຫຼາຍຂີຶນ້ ຈີ່ງິ ເປນັ ວິທີທີ່ຊູ່ວຍໃຫກ້ ານຮຽນມປີ ະສິດທພິ າບໃນການຮຽນຂອງກູ່ມຸ 8. ການຮູວ່ ມມກນັ ເເຂ່ງູ ຂັນ (team games tournament (TGT) ເທັກນິກການຮຽນເເບບຮູ່ວມມກນັ ເເຂູງ່ ຂັນ ໂດຍການເເບງູ່ ນກັ ຮຽນເປັນກຸູ່ມ 3 ກູຸ່ມ ໃຫ້ມີຄວາມຮູ້ ເພດ ເເລະ ຄວາມສາມາດປະສົມກັນ ກູຸມ່ ທີ1 ເເລະ ກູຸ່ມທີ່ 2 ເປັນກມູຸ່ ເເຂູ່ງຂັນ ເຊ່ິີງຈະມສີ ະມາຊິກກູຸ່ມຈໍານວນ ເທົ່າກັນ ສູ່ວນກຸູ່ມທີ 3 ເປັນກຸູ່ມຊູ່ຽວຊານ ເມີ່ອເລີ່ມຮຽນທຸກກຸູ່ມຈະສຶກສາເນີ້ອໃນທີ່ໄດ້ຮັບມອບໝາຍໃຫ້ ເເຕກແຍກ. ຫຼັງຈາກນັີ້ນສະມາຊິກທຸກຄົນໃນກຸູ່ມ 1 ເເລະ ກຸູ່ມ 2 ຈະຊູ່ວຍກັນຕັີ້ງຄໍາຖາມໂດຍບ່ໍຈໍາເປັນຕ້ອງ ຂຽນຄໍາຕອບເເລ້ວນາໍ ໄປມອບໃຫ້ຜູ້ປະສານງານຂອງກູຸ່ມທີ 3 ໃນຂະນະນີັນ້ ສະມາຊິກທກຸ ຄົນໃນກຸູ່ມ 1 ຫຼ ກຸູ່ມ ທີ 2 ກຈະຕວິ ຄາໍ ຖາມໃຫ້ສະມາຊກິ ໃນກຸູ່ມຂອງຕນົ ເມ່ີອຄົບກໍານົດເວລາຜູ້ປະສານງານກູຸ່ມທີ 3 ຈະເອີ້ນ ຜູ້ເເທນ ຈາກກຸູ່ມທີ່ 1 ເເລະ ກຸູ່ມທີ 2 ສະຫຼັບກັນອອກມາຈັບສະຫຼາກຄໍາຖາມທີ່ກຸູ່ມທີ 1 ເເລະ ກຸູ່ມທີ 2 ຂຽນຂຶີ້ນມາ ເເລ້ວຕອບຄາໍ ຖາມໂດຍໃຫກ້ ູມຸ່ ທີ 3 ເປນັ ກູຸ່ມສະເລຍີ ຖາ້ ຕອບຖກຈະໃຫຄ້ ະເເນນຂໍລ້ ະ 1 ຄະເເນນ ເເລະ ມກີ ານ ລວບລວມຄະເເນນເມີ່ອສີ້ນສຸດການເເຂູ່ງຂັນກຸູ່ມທ່ີໄດ້ຄະເເນນສູງກວູ່າຈະໄດ້ຮັບຄໍາຊົມເຊີຍສູ່ວນກຸມູ່ ທີ່ໄດ້ຄະ ເເນນຕໍາກວູ່າຈະໄດຮ້ ັບການໃຫກ້ າໍ ລັງໃຈ. ສະຫຼບຸ ຜນົ ການເຮດັ ກິດຈະກໍາສງ່ີິ ທ່ີໄດ້ຮຽນຮູ້ ເເລະ ຂໍສ້ ະເໜີເເນະນໍາ ຜູ້ສອນອະທບິ າຍເພ່ີມເຕີມໃນສູ່ວນທຜີ ູ້ຂຽນຍງັ ບ່ເໍ ຂ້າີົ ໃຈ 9. ຮູ່ວມກນັ ຄດິ (numbered heads together) ຮວູ່ ມກນັ ຄິດ ເປນັ ກດິ ຈະກໍາທີ່ເລີ່ມຕ້ນົີ ດ້ວຍຜູ້ສອນຖາມຄາໍ ຖາມ ເເລ້ວເປດີ ໂອກາດໃຫຜ້ ູ້ຮຽນໃນເເຕູ່ ລະກຸູ່ມຍອູ່ ຍຊູວ່ ຍກັນຄິດຫາຄໍາຕອບ. ຫຼັງຈາກນັ້ີນ ຜູ້ສອນຈ່ີຶງເອີ້ນໃຫ້ຄົນໃດຄນົ ໜຶ່ງີ ຈາກກຸມູ່ ໃດກູຸ່ມໜຶີ່ງຕອບ ຄໍາຖາມ ເໝາະສໍາຫບັຼ ການທົບທວນ ຫຼ ກວດສອບຄວາມເຂີາ້ົ ໃຈ ຂະບວນການຈັດການຮຽນ-ການສອນເເບບມີສູ່ວນຮວູ່ ມ ການຈັດການຮຽນ-ການສອນ ມຂີ ້ີນັ ຕອນການດາໍ ເນີນດັົງ່ ນີ້: 1. ດ້ານການວາງແຜນຈດັ ການຮຽນການສອນ 1.1 ສກຶ ສາລາຍລະອຽດຂອງເນ້ີອໃນວຊິ າທ່ີຈະຮຽນຈາກເອກະສານຫັຼກຖານ 1.2 ກໍານົດຈຸດປະສງົ ຂອງບົດຮຽນທັງດ້ານຄວາມຮູ້ ເເລະ ທກັ ສະຂະບວນການຕ່າູ ງໆ 1.3 ກໍານົດຂະໜາດຂອງກຸູມ່ ກຸູ່ມຄວນມີຂະໜາດນ້ອຍປະມານ 3 ຫາ 6 ຄົນ ກຸູ່ມຂະໜາດ 4 ຄນົ ຈະເປນັ ຂະໜາດທ່ີເໝາະສົມທີ່ສຸດ 1.4 ກໍານົດອົງປະກອບຂອງກຸູ່ມ ໝາຍເຖິ່ີງ ການຈັດຜູ້ຮຽນເຂົີ້າກຸູ່ມເຊິ່ີງອາດເຮັດໂດຍການສຸມ ຫຼ ການເລອກໃຫ້ເໝາະສມົ ກັບວດັ ຖຼຸປະສົງໂດຍທົ່ວໄປກຸມູ່ ຈະປະກອບໄປດ້ວຍສະມາຊິກທີ່ປະສົມກັນໃນດາ້ ນຕາູ່ ງໆ 170

ເຊັົ່ນ: ເພດ, ຄວາມສາມາດ ແລະ ຄວາມທະນດັ ເປັນຕນົ້ີ 1.5 ກໍານົດບົດບາດຂອງສະມາຊິກເເຕູ່ລະຄົນໃນກຸູ່ມ ເພີ່ອຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນມີປະຕິສໍາພັນກັນຢ່າງ ໃກ້ຊິດ ເເລະ ມສີ ວູ່ ນໃນການເຮັດວຽກຢ່າງທ່ົວເຖິງ ຜສູ້ ອນຄວນມອບໝາຍບດົ ບາດໜາ້ ທີ່ໃນການເຮດັ ວຽກໃຫ້ ທຸກຄົນ ເເລະ ບົດບາດໜ້າທ່ີນັີ້ນໆ ຈະຕ້ອງເປັນສູ່ວນໜຶ່ີງຂອງວຽກເປັນຈຸດປະສົງຂອງກຸູ່ມ, ຜູ້ສອນຄວນຈັດ ບົດບາດໜາ້ ທ່ີຂອງສະມາຊກິ ໃຫ້ຢ່ໃູ ນລກັ ສະນະທີຈ່ ະຕ້ອງເພ່ີງພາອາໄສ ແລະ ເກອ່ີ ກູນກນັ ບົດບາດໜ້າທີ່ໃນການ ເຮດັ ວຽກເພ່ີອການຮຽນຮູ້ ເຊນົັ່ : ບົດບາດຜນູ້ າໍ ກູຸ່ມສງັ ເກດ, ເລຂານຸການ, ຜສູ້ ະເໜີຜົນງານ ແລະ ຜູກ້ ວດສອບຜົນງານ 1.6 ຈັດສະຖານທີໃຫ້ເໝາະສົມໃນການເຮັດວຽກ ເເລະ ການມີປະຕິສໍາພັນກັນ ຜູ້ສອນຈາເປັນຕ້ອງ ຄິດອອກເເບບການຈັດຫ້ອງຮຽນ ຫຼ ສະຖານທີ ທີ່ຈະໃຫ້ໃນການຮຽນຮູ້ໃຫ້ເອ້ີອອໍານວຍສະດວກຕໍ່ການເຮັດ ວຽກກູຸ່ມ 1.7 ຈັດເນ້ີອໃນວັດສະດຸ ຫຼ ວຽກທີ່ຈະໃຫ້ຜູ້ຮຽນເຮັດ ວິເຄາະເນ້ີອໃນ, ວຽກ ແລະ ວັດສະດຸ. ທີ່ຈະ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ຮຽນຮູ້ ເເລະ ຈັດເເບູ່ງເນີ້ອໃນ ຫຼ ວຽກນັີ້ນໃນລັກສະນະທີ່ໃຫ້ຜູ້ຮຽນເເຕູ່ລະຄົນມີສູ່ວນໃນການ ຊວູ່ ຍກຸູ່ມ ເເລະ ເພີງ່ ພາກັນໃນການຮຽນຮູ້ 2. ດາ້ ນການສອນ ຜູ້ສອນຄວນມກີ ານກະກຽມກູ່ມຸ ເພອີ່ ການຮຽນຮູ້ຮວູ່ ມກນັ ດ່ົັງນີ້ 2.1 ອະທິບາຍຊິີ້ເເຈ້ງກູ່ຽວກັບວຽກຂອງກຸູ່ມ ຜູ້ສອນຄວນອະທິບາຍເຖິງຈຸດປະສົງຂອງບົດຮຽນ ເຫດຜົນໃນການດໍາເນີນງານຕ່າູ ງໆ ລາຍະອຽດຂອງວຽກ ເເລະ ຂນ້ັີ ຕອນໃນການເຮັດວຽກ 2.2 ອະທບິ າຍເກນການປະເມີນຜົນງານຜູ້ຮຽນຈະຕ້ອງມີຄວາມເຂົ້າີ ໃຈຕງົ ກັນວູ່າ ຄວາມສາໍ ເລັດຂອງ ວຽກຢູ່ບູ່ອນໃດ, ວຽກທຄ່ີ າດຫວັງຈະມລີ ກັ ສະນະເເນວໃດ ແລະ ເກນທີ່ໃຊໃນການວັດຄວາມສາໍ ເລັດຂອງວຽກ ເເມູ່ນຫຍັງ 2.3 ອະທິບາຍຄວາມສໍາຄັນ, ວິທີການຂອງການເພີ່ງພາ ເເລະ ເກ່ີອກູນກັນ ຜູ້ສອນຄວນອະທິບາຍ ກົດເກນລະບຽບ, ກະຕິກາ, ບົດບາດໜ້າທີ່ ເເລະ ລະບົບການໃຫ້ລາງວັນ ຫຼ ປະໂຫດໃນກຸູ່ມຈະໄດ້ຮັບໃນການ ຮູ່ວມມກັນຮຽນຮູ້ 2.4 ອະທີບາຍວິທີການຊວູ່ ຍເຫຼອກນັ ລະຫວູ່າງກຸມູ່ 2.5 ອະທບິ າຍເຖງິ ຄວາມສາໍ ຄັນ ເເລະ ວິທກີ ານໃນການກວດສອບຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ໜາ້ ທີ່ເເຕູ່ລະ ຄົນໄດ້ຮັບມອບໝາຍ ເຊົ່ນັ ການສຸມຮ້ອງຊຜ່ີ ູ້ສະເໜຜີ ົນງານ, ການທົດສອບ ແລະ ການກວດສອບຜນົ ງານ 2.6 ຊີ້ເເຈ້ງພຶກຕິກໍາທີ່ຄາດຫວັງ ຫາກຜູ້ສອນຊີ້ເເຈ້ງໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ຮູ້ຢ່າງຊັດເຈນວູ່າຕ້ອງການໃຫ້ຜູ້ ຮຽນສະເເດງພດຶ ຕກິ ໍາອັນໃດຈະຊ່ວູ ຍໃຫ້ຮຽນຮຄູ້ ວາມຄາດຫວງັ ທີ່ມີຕ່ຕໍ ົນ ເເລະ ພະຍາຍາມສະເເດງພດຶ ຕກິ ໍານ້ັີນ 3. ດາ້ ນການຄວບຄຸ່ມູ ກາໍ ກັບ ເເລະ ການຊູ່ວຍເຫຼອກູຸມ່ 3.1 ດູເເລໃຫສ້ ະມາຊິກກຸມູ່ ມກີ ານເປຶກສາຫາລກນັ ຢ່າງໃກ້ຊິດ 3.2 ສງັ ເກດການເຮັດວຽກຮວູ່ ມກນັ ຂອງກູຸ່ມ, ກວດສອບວູາ່ ສະມາຊິກກຸູ່ມມີຄວາມເຂາ້ີົ ໃຈໃນວຽກ ຫຼ ບດົ ບາດໜ້າທີໄດ້ຮັບມອບໝາຍ ຫຼ ບ,່ໍ ສງັ ເກດພດຶ ຕກິ າໍ ຕາູ່ ງໆຂອງສະມາຊກິ ໃຫຂ້ ້ໍມນູ ປອ້ ນກບັ , ໃຫ້ເເຮງເສມີ ເເລະ ບັນທກຶ ຂໍມ້ ນູ ທີຈະເປັນປະໂຫຍດຕກ່ໍ ານຮຽນຮ້ຂູ ອງກູຸ່ມ 171

3.3 ເຂົ້ີາໄປຊູ່ວຍເຫຼອກຸູ່ມຕາມຄວາມເໝາະສົມ ເພ່ີອເພີ່ມປະສິດທິພາບຂອງວຽກ ເເລະ ການເຮັດ ວຽກເມ່ີອພົບວູ່າກຸູ່ມຕ້ອງການຄວາມຊູ່ວຍເຫຼອຜູ້ສອນສາມາດເຂົ້ີາໄປຊີ້ເເຈ້ງສອນຊໍ້າ ຫຼ ໃຫ້ຄວາມ ຊວູ່ ຍເຫຼອອ່ນີ ໆ 3.4 ສະຫຼຸບບົດຮຽນຮູ້ ຜູ້ສອນຄວນໃຫ້ກຸູ່ມສະຫຼຸບປະເດັນການຮຽນຮູ້ທ່ີໄດ້ຈາກການຮຽນຮູ້ເເບບ ຮູວ່ ມມເພອ່ີ ຊວູ່ ຍໃຫ້ການຮຽນຮູ້ມຄີ ວາມຊດັ ເຈນຂຶ້ນີ 4. ດ້ານການປະມວນຜນົ ເເລະ ວິເຄາະຂະບວນການຮຽນຮູ້ 4.1 ປະເມນີ ຜນົ ການຮຽນຮູ້ ຜູ້ສອນປະມວນຜົນການຮຽນຮູ້ຂອງຜູ້ຮຽນທັງທາງດາ້ ນປະລມິ ານ ເເລະ ຄນຸ ນະພາບໂດຍໃຊ້ວິທກີ ານທ່ີຫຼາກຫຼາຍ ເເລະ ຄວນໃຫຜ້ ູ້ຮຽນມສີ ູວ່ ນໃນການປະເມີນ 4.2 ວເິ ຄາະຂະບວນການເຮັດວຽກ ເເລະ ຂະບວນການຮຽນຮູ້ຮວູ່ ມກັນ, ຜສູ້ ອນຄວນຈັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນ ມີເວລາໃນການວເິ ຄາະການເຮັດຂອງກຸູ່ມຄົນ ເເລະ ພຶດຕິກໍາຂອງສະມາຊິກກຸູມ່ ເພ່ີອໃຫ້ກຸູ່ມມີໂອກາດຮຽນຮູ້ທີ ຈະປບັ ປງຸ່ ສວູ່ ນທ່ີຜດິ ພາດຂອງກມູຸ່ . ບົດບາດຂອງຄໃູ ນການສອນທເີ ນີັ້ນການຮຽນເເບບມີສູວ່ ນຮູວ່ ມ ການກໍານົດໃຫ້ຜຮູ້ ຽນຮຽນຮູ່ວມມ ນອກຈາກຜູ້ສອນຈະເປັນຜູ້ຊຽູ່ ວຊານໃນເລີ່ອງທ່ີຈະສອນເເລ້ວຜູ້ສອນ ຍງັ ຕອ້ ງຊູ່ຽວຊານໃນເລ່ີອງຕໍໄ່ ປ ນີ້ຄ: 1. ການກໍານົດຈດຸ ປະສງົ ໃນການຮຽນຢາ່ ງມປີ ະສິດຕິພາບ 2. ຈດັ ຜູ້ຮຽນໄດ້ເໝາະສົມໃນດາ້ ນຂອງກມູຸ່ ລັກສະນະຂອງສະມາຊກິ ກຸູ່ມໄລຍະເວລາການເຮັດວຽກກູ່ມຸ 3. ການອະທິບາຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນເຂີ້ົາໃຈຢ່າງຊດັ ເຈນກຽູ່ ວກບັ ວຽກທີ່ຕອ້ ງເຮດັ 4. ການສັງເກດປະສິດຕິພາບໃນການເຮັດວຽກຂອງຜູ້ຮຽນ ເເລະ ເຂົີ້າໄປເພ່ີອຊູ່ວຍເຫຼອ (ເຊັ່ົນ: ການ ຕອບຄໍາຖາມ, ຊູ່ວຍເເນະນໍາກຽູ່ ວກັບວຽກທ່ີເຮັດ ຫຼ ຊວູ່ ຍເສີມກໍາລງັ ໃຈ ເເລະ ທັກສະໃນການເຮັດວຽກກມຸູ່ ) 5. ການປະເມີນຜົນສໍາເລັດທາງການຮຽນ ການຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ສະເເດງຄວາມຄິດເຫັນກູ່ຽວກັບ ຄວາມສາມາດໃນການເຮັດວຽກກຸູ່ມຂອງກມຸູ່ ຕນົ ເອງ ຜົນດີຂອງການຮຽນຮູ້ເເບບມສີ ວູ່ ນຮູ່ວມ ການຮຽນຮເູ້ ເບບມີສູ່ວນຮວູ່ ມໄດ້ຮັບຄວາມນຍິ ົມຢາ່ ງຫຼວງຫຼາຍ ນບັ ເເຕູລ່ າຍງານວໄິ ຈເລ່ີອງທາໍ ອິດໄດ້ຮັບ ການຕີພິມປີ ຄ.ສ 1898 ປດັ ຈຸບັນມີງານວິໄຈທ່ີກຽູ່ ວຂ້ອງໂດຍເປນັ ງານວິໄຈເຊິີ່ງທົດລອງປະມານ 600 ເລ່ີອງ ເເລະ ການວິໄຈເຊີງ່ິ ຫາຄວາມສາໍ ພັນປະມານ 100 ເລີ່ອງ ຜນົ ຈາກການວໄິ ຈທັງຫຼາຍດ່ົງັ ກູ່າວ ພົບວູ່າການຮຽນຮູ້ ແບບມສີ ່ວູ ນຮູ່ວມສົງ່ ຜນົ ຮຽນຄກັນໃນດາ້ ນຕາູ່ ງໆດງົ່ັ ນ້ີ: 1. ມຄີ ວາມພະຍາຍາມທີ່ຈະບັນລຸເປ້າົ ໝາຍຫຼາຍຂຶີ້ນ (greater efforts to achieve) ການຮຽນຮູເ້ ເບບມີສວູ່ ນຮ່ວູ ມຊູວ່ ຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນມີຄວາມໝາຍທີ່ຈະຮຽນຮູ້ໃຫ້ບັນລຸເປາ້ົ ໝາຍ ເປັນຜົນ ເຮັດໃຫ້ຜົນສໍາເລັດທາງການຮຽນສູງຂຶີ້ນ ເເລະ ມີຜົນງານຫຼາຍຂຶີ້ນການຮຽນຮູ້ມີຄວາມຄົງທົນທານຫຼາຍຂຶີ້ນ (Long –term retention) ມເີ ເຮງຈູງໃຈພາຍໃນ ເເລະ ເເຮງຈູງໃຈໃຝ່ສາໍ ເລັດມີການໃຊເ້ ວລາຢ່າງມີປະສິດທິພາບ ໃຊ້ເຫດຜນົ ດີຂຶ້ີນ ເເລະ ຄິດຢ່າງມີວຈິ ານລະນະຍານຫຼາຍຂ້ນີຶ 2. ມີຄວາມສໍາພັນລະຫວູາ່ ງຜຮູ້ ຽນດຂີ ້ນຶີ ( More positive relationships among students) ການຮຽນ 172

ຮູ້ແບບມີສູ່ວນຮູ່ວມຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນມີນໍ້າໃຈນັກກິລາຫາຼ ຍຂຶີ້ນ, ໃສູ່ໃຈຜູ້ອ່ີນຫຼາຍຂຶ້ີນ, ເຫັນຄຸນຄູ່າຂອງຄວາມແຕກ ຕູ່າງຄວາມຫຼາກຫາຼ ຍ, ການປະສານສາໍ ພນັ ແລະ ການຮ່ວູ ມກມູຸ່ 3. ມສີ ຂຸ ະພາບຈດິ ດຂີ ຶນີ້ (greater psychological health) ການຮຽນຮູ້ແບບມີສູ່ວນຮູ່ວມ ຊູ່ວຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນມີສຸຂະພາບຈິດດີຂຶີ້ນ ມີຄວາມຮູ້ສຶກທີ່ດີກູ່ຽວກັບ ຕົນເອງ ແລະ ມີຄວາມເຊ່ີອໝັີ້ນໃນຕົນເອງຫຼາຍຂຶີ້ນ. ນອກຈາກນັ້ີນຍັງຊູ່ວຍພັດທະນາທັກສະທາງສັງຄົມ ແລະ ຄວາມສາມາດໃນການເຈີກັບຄວາມຄຽດ ແລະ ຄວາມຜັນປຽ່ ນຕູ່າງໆ ປະໂຫຍດຂອງການຮຽນແບບມສີ ູ່ວນຮວູ່ ມດ່ງັົ ນີ້ 1.ສາ້ ງຄວາມສາໍ ພັນທດ່ີ ລີ ະຫວ່າູ ງສະມາຊິກ ເພາະທຸກຄນົ ໃຫຄ້ ວາມຮວູ່ ມມໃນການເຮດັ ວຽກກມູຸ່ ທກຸ ຄນົ ມີສິດເທົ່າທຽມກັນ 2. ສະມາຊກິ ທຸກຄນົ ມໂີ ອກາດ ຄິດ, ເວີ້າົ , ສະແດງຄວາມຄດິ ເຫັນ ແລະ ລົງມເຮດັ ເທ່ົາທຽມກນັ 3. ເສີມໃຫ້ມີການຊູ່ວຍເຫຼອກັນເຊັ່ົນ ຜູ້ຮຽນເກັົ່ງຊູ່ວຍຜູ້ທີ່ຮຽນບ່ໍເກັ່ົງເຮັດໃຫ້ຜູ້ທີ່ຮຽນເກັ່ົງມີຄວາມ ພາກພູມໃຈຮູ້ຈກັ ສະຫຼະເວລາ ເຊງ່ິີ ຜູ້ທຮ່ີ ຽນບ່ເໍ ກົັ່ງເກີດມີຄວາມກະຕນັ ຍູຮບູ້ ຸນຄຸນຕໝໍ່ ູ່ເພອນສະມາຊິກຮວູ່ ມກນັ 4.ຊູ່ວຍກັນຄິດໝົດທຸກຄົນ ເຮັດໃຫ້ເກີດມີການລະດົມຄວາມຄິດ, ເອົາຂໍ້ມູນທີ່ໄດ້ມາພິຈາລະນາຮູ່ວມ ກັນເພອ່ີ ນຊອກເອົາຄາໍ ຕອບທີ່ດີ, ເປັນການສົ່ງເສີມໃຫກ້ ນັ ຄິດຫາຂມໍ້ ູນໃຫຫ້ ຼາຍໂດຍວິເຄາະ ແລະ ຕດັ ສິນໃຈເລອກ 5. ສົ່ງເສີມທັກສະທາງສັງຄົມເຊັ່ົນ: ການຢູ່ຮູ່ວມກັນດ້ວມມະນຸດສໍາພັນທີ່ດີຕ່ໍກັນ, ເສີມທັກສະກາຍ ສສີ່ ານ ທັກສະການເຮດັ ວຽກເປັນກ່ມູຸ ແລະ ສງິີ່ ເລົ່ານີລ້ ວ້ ນແຕສູ່ ່ົງເສີມຜົນສາໍ ເລດັ ທາງການຮຽນຮູ້ໃຫ້ສງູ ຕວົ ຢ່າງ ແຜນການສອນແຜນການຮຽນຮູແບບມສີ ູ່ວນຮູວ່ ມ ເລ່ີອງ: ສານມົນລະພດິ ເຮັດໃຫ້ນ້ໍາເປ້ົອນ ໃຊເ້ ວລາ: 120ນາທີ ຄວາມສໍາຄນັ ມົນລະພິດທີ່ເຮັດໃຫ້ນໍ້າເປ້ົອນ ແມູ່ນສິ່ີງເປິະເປົ້ອນ ຫຼ ສິີ່ງເສດເຫຼອຫຼາຍເກິນໄປ ເຊິີ່ງເປັນສາເຫດເຮັດ ໃຫ້ນໍ້າເປົ້ອນ ຕົວຢ່າງ ມົນລະພິດເຊັ່ົນ: ນໍ້າມັນ ແລະ ໄຂູ່ມັນ, ໂລຫະ, ສານພິດ, ນ້ໍາຮ້ອນ, ສີ, ຕະກອນ ແລະ ແຟັບຊກັ ເຄ່ີອງ ເປັນຕີ້ົນ. ຈຸດປະສົງການຮຽນຮູ້ 1. ບອກຄວາມໝາຍຂອງມົນລະພດິ ທີ່ເຮດັ ໃຫ້ນ້ໍາເປົ້ອນໄດຖ້ ກຕອ້ ງ 2. ອະທບິ າຍສມົ ບັດຂອງມົນລະພດິ ຕາູ່ ງໆ ທີ່ສາມາດເຮັດໃຫ້ນໍ້າເປົອ້ ນໄດ້ 3. ບອກພະຍາດທີເ່ ກດີ ຈາກມນົ ລະພິດບາງຊະນດິ ທເີ່ ຮດັ ໃຫ້ນໍາ້ ເປົອ້ ນໄດ້ 4. ເວາ້ີົ ຄວາມສໍາຄນັ ຂອງການບູອ່ ນໃຫ້ຖີ້ມມົນລະພິດລົງໃນນາ້ໍ ເປ້ອົ ນ 5. ຕດິ ປ້າຍເພ່ອີ ລະດົມບໃ່ໍ ຫ້ຖິມີ້ ມົນລະພິດລົງໃນນໍາ້ ໄດ້ ເນອ້ີ ໃນ ມົນລະພິດທີ່ເຮັດໃຫ້ນໍ້າເປົ້ອນ ແມູ່ນສິ່ີງເປິະເປົ້ອນ ຫຼ ສິີ່ງເສດເຫຼອຫຼາຍເກິນໄປ ເຊິ່ີງເປັນສາເຫດເຮັດ ໃຫນ້ າໍ້ ເປອ້ົ ນ ທເ່ີ ປັນສາເຫດເຮັດໃຫນ້ າໍ້ ເປອ້ົ ນ ຫຼ ເກດີ ມນົ ລະພິດໃນນາໍ້ . ຊະນິດຕູ່າງໆຂອງມົນລະພິດ ແລະສົມບັດ ຂອງມົນລະພິດມີດ່ົັງນີ:້ 1. ນ້ໍາມນັ ແລະໄຂມູ່ ນັ ເປນັ ຕວົ ກ້ນັີ ບ່ໍໃຫ້ແສງສູ່ອງລງົ ນີາ້ ແລະ ບ່ໍໃຫອ້ ອກຊີເຈນລະລາຍໃນນໍ້າ 2. ໂລຫະ ເປັນສານອນິ ຊີໄດ້ແກູ່ ທອງແດງ ແລະ ກົວ ເຊີ່ິງເປັນສານທີ່ບ່ໍສາມາດລະລາຍໃນນ້ໍາໄດ້ມັນ 173

ສາມາດສະສົມໃນຮູ່າງກາຍຂອງສດັ ແລະ ພດຶ ເຊີ່ິງເປັນຜົນໃຫ້ເກີດອນັ ຕະລາຍຕໍມ່ ະນດຸ ທີບ່ ລິໂພກສິ່ີງເຫຼົາ່ ນ້ນີັ 3. ສານພດິ ເປັນສານອນິ ຊີຈໍາພວກຢາ່ ປາບສັດຕູພຶດ ແລະ ຢາ່ ປາບສັດຕູສດັ 4. ນ້າໍ ຮອ້ ນ ເຊງີິ່ ເປັນສາເຫດເຮດັ ໃຫ້ສິີ່ງທີມ່ ຊີ ວີ ິດຢູບ່ ໄໍ່ ດ້ ແລະ ເຮດັ ໃຫ້ນ້າີ ມອີ ກົ ຊແີ ຊນໜ້ອຍລົງ 5. ສີ ເປັນອິນຊທີ ີ່ປ່ອຍຈາກໂຮງງານອດຸ ສາຫະກໍາຕາູ່ ງໆເຊ່ັົນ ສີຍ້ອມຈາກໂຮງງານ, ໂຮງງານຍ້ອມໜງັ , ໂຮງງານຜະລດິ ສີ ແລະ ໂຮງງານຜະລດິ ເຈຍ້ 6. ຕະກອນ ເປັນສານທເ່ີ ກີດຈາກການກໍ່ສ້າງ ການເຮັດກະເສດຕະກາໍ ແລະ ການເຮັດເໝີອ່ ງແຮູ່ 7. ປຸ໋ຍ ເປນັ ສານທໃ່ີ ຊໃ້ ນການກະເສດຕະກາໍ ອາດເປັນໄດ້ທັງປຼຍຸ໋ ອິນຊີ ແລະ ປ໋ຍຸ ອະນນິ ຊີ 8. ແຟັບຊກັ ເຄີ່ອງ ເປນັ ສານທ່ມີ ີທາດ ຟດສະຟເປນັ ສ່ວູ ນປະກອບທ່ມີ ຄີ ຸນູ່ ສົມບັດເປນັ ປຍຸ໋ ຊະນິດຫນີ່ງຶ 9. ເຊ້ີອໂລກ (ແມູ່ພະຍາດ) ເປັນສິີ່ງທີ່ເບິ່ີງເຫັນດ້ວຍຕາເປ່ົາບໍ່ເຫັນເຊັົ່ນ: ເບັກທີເຣຍ ແລະ ໄວຣັສ ເປັນຕົີ້ນ ເປັນສາເຫດເຮັດໃຫ້ນ້າໍ ມີພາວະປ່ຽນຈາກປກກະຕິ ພະຍາດທມ່ີ ກັ ເກີດຈາກສານພດິ ຈາໍ ພວກໂລຫະມີ: 1. ພະຍາດມນີ າມາຕະ ເກດີ ຈາກການຮັບສານປອດເຂີ້ົາໄປ ມີອັນຕະລາຍຕ່ໍລະບົບປະສາດ ແລະ ກາ້ ມຊນ້ີ 2. ພະຍາດອໄິ ຕ ເກີດຈາກການຮັບແຄດມຽມເຂ້ີົາໄປ ເຊງິ່ີ ມອີ າການປວດຮຸນແຮງທົ່ວຮ່າູ ງກາຍ 3. ພິດຈາກກວົ ເຮັດໃຫ້ມີອາການເຈບັ ທອ້ ງ, ເຫອກດໍາ ແລະ ອໍາມະພາດ 4. ພະຍາດໄຂດ້ າໍ ເກດີ ຈາກການຮັບສານໜູເຂາົ້ີ ໄປ ມອີ າການເປນັ ໂຣກມະເລງັ ຜິວໜງັ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການບ່ຖໍ ີິມ້ ມນົ ລະພດິ ລງົ ນາ້ໍ ການທີ່ບ່ຖໍ ີ້ມິ ມນົ ລະພດິ ຕູ່າງໆລົງໃນນ້າໍ ຈະຊູວ່ ຍເຮັດໃຫ້ແມນູ່ າໍ້ ສາຍຕູາ່ ງໆ ບເໍ່ ກີດມີການເນາ່ົ ເໝນ່ົັ ເຊ່ງິີ ຈະ ເປັນຜນົ ປະໂຫຍດຕ່ໍຜອູ້ ປຸ ະໂພກ ແລະ ຜູ້ບລິໂພກຂອງສີງິ່ ທີມຊີ ີວິດ ຄົນ, ສດັ ແລະ ພຶດ ກິດຈະກາໍ ການຮຽນການສອນ ຂນ້ີັ ນໍາ (15ນາທີ) 1. ຜູ້ສອນເອາົ ຮູບແມນູ່ າໍ້ ລໍາຄອງທີ່ເປັນສດີ າໍ ມີ ປາ, ກງຸ້ ແລະ ພຶດ ລອຍຕາຍໃຫຜ້ ູ້ຮຽນສງັ ເກດແລ້ວຖາມ ຄໍາຖາມຕໄໍ່ ປນ້ີ 1.1 ມນັ ແມູ່ນຮູບຫຍງັ (ນ້ໍາເປອ້ົ ນ ຫຼ ນໍ້າເນົາ່ ) ຮູ້ໄດ້ແນວໃດ 1.2 ຮສູ້ ກຶ ແນວໃດກຽູ່ ວກັບຮູບນີ້ 1.3 ເຄີຍເຫັນເຫດການນີ້ ຫຼ ບ່ໍ 2. ຜສູ້ ອນໄດ້ເວີ້ົາວູາ່ ມີນ້ ້ຈີ ະໄດຮ້ ຽນຮູ້ມົນລະພດິ ທີ່ເປັນຕວົ ສາໍ ຄັນທເີ່ ຮັດໃຫ້ນາ້ໍ ເປອ້ົ ນ (5ນາທ)ີ 2.1 ຜ້ສູ ອນໃຫ້ຜຮູ້ ຽນແຕູ່ລະກຸມູ່ ທົບທວນບົດຮຽນເກາົ່ ເລີອ່ ງມນົ ລະພດິ ຕ່ໍໄປນ້ີ 1) ຄວາມໝາຍຂອງມົນລະພິດທ່ີເຮັດໃຫ້ນໍ້າເປອ້ົ ນ 2) ຊະນິດຕ່າູ ງໆຂອງມົນລະພດິ ທີ່ເຮັດໃຫນ້ າ້ໍ ເສຍ ລວມທັງໂທດທີ່ເກີດຈາກມນົ ລະພິດ 2.2 ຄູໃຫ້ນັກຮຽນບັນທຶກເອົາຜົນການທົບທວນຄວາມຮູ້ເກົ່າໃນແບບບນັ ລະຍາຍ ຫຼ ຜັງກຣາບຟິກ ແຜນຜງັ ມະໂນທັດ (10ນາທີ) ຂັີ້ນສອນ (95ນາທີ) 1. ຜ້ສູ ອນໃຫ້ຜູ້ຮຽນໃນແຕູ່ລະກູຸ່ມນັບເລກ 1,2,3,4 ເພ່ອີ ໃຫເ້ ປນັ ຜຊູ້ ູ່ຽວຊານໃນເລອີ່ ງຕາູ່ ງໆ ຈາກນີ້ັນ ຢາຍໃບຄວາມຮ້ກູ ຽູ່ ວກັບມນົ ລະພິດໃຫ້ຜຊູ້ ູ່ຽວຊານດງັົ່ ຕ່ໄໍ ປນ້ີ ຜຊູ້ ຽູ່ ວຊານໝາຍເລກ 1 ສກຶ ສາເລີ່ອງ ມົນລະພິດ: ນາໍ້ ມັນ ແລະ ໄຂູມ່ ັນ ຜຊູ້ ຽູ່ ວຊານໝາຍເລກ 2 ສຶກສາເລອີ່ ງ ມົນລະພິດ: ໂລຫະນກັ ແລະ ສານພິດ 174

ຜູ້ຊູຽ່ ວຊານໝາຍເລກ 3 ສກຶ ສາເລອີ່ ງ ມນົ ລະພິດ: ຄວາມຮ້ອນ, ສີ ແລະ ຕະກອນ ຜຊູ້ ຽູ່ ວຊານໝາຍເລກ 4 ສຶກສາເລີ່ອງ ມົນລະພດິ : ປຸ໋ຍ, ແຟັບຊກັ ເຄອ່ີ ງ ແລະ ເຊີອ້ ໂລກ 2. ຜູສ້ ອນໃຫ້ສະມາຊກິ ແຕູລ່ ະໝາຍເລກໄປພບົ ຜຊູ້ ຽູ່ ວຊານທສີ່ ຶກສາເລ່ອີ ງດຽວກັນ ຈັດເປນັ ກູຸມ່ ໃຫມູ່ ເອີ້ນກູຸມ່ ນີວ້ ູ່າ ກ່ມຸູ ຜູ້ຊູຽ່ ວຊານ Expert group ໂດຍປະຕິບັດຕາມລາໍ ດັບດັ່ງົ ນີ້ 2.1 ໃຫ້ສະມາຊິກກຸູ່ມຜູ້ຊູຽ່ ວຊານສຶກສາໃບຮູບຄວາມອະພປິ າຍແລກປ່ຽນຄວາມຮູ້ເຊີ່ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ເພ່ີອເພີ່ມພູນໃຫ້ມີຄວາມຮູ້ຫລາຍຂນ້ີຶ ນອກຈາກ ໃບຄ້ ວາມຮທູ້ ີຜ່ ູ້ສອນກາໍ ນົດໃຫ້ 2.2 ໃຫກ້ ມູຸ່ ສະເໜຄີ ວາມຮ້ໃູ ນແບບຕູ່າງ ຫຼ ນໍາສະເໜີຜງັ ມະໂນທດັ 3. ຜູ້ສອນໃຫ້ຜູ້ຊູ່ຽວຊານແຕູ່ລະໝາຍເລກກັບເຂົ້ີາກຸູ່ມເກົ່າ ເຊິີ່ງເອີ້ນ ກຸູ່ມນ້ີວູ່າ ກຸູ່ມບ້ານ (Home group) ໂດຍປະຕິບດັ ຕາມລາດບັ ດ່ງັົ ນີ້ 3.1 ໃຫ້ຜູ້ຊູ່ຽວຊານໃນແຕູ່ລະເລ່ີອງຜັນປ່ຽນກັນບັນຍາຍຄວາມຮູ້ທີ່ໄດ້ສຶກສາມາຈົນຄົບໂດຍມີ ເລຂານກຸ ານກມູຸ່ ຈດົ ບັນທກຶ ແລະ ລວບລວມຄວາມຮູ້ທັງໝດົ 3.2 ໃຫ້ສະມາຊກິ ຮູວ່ ມກນັ ຄດິ ຕອບຄໍາຖາມກັນ ແລະ ກັນໃນສ່ິີງທີສ່ ົງໄສ ແລະ ສງິີ່ ທ່ີສນົ ໃຈຈະຮູ້ 3.3 ຈາກນັີ້ນໃຫ້ກຸູ່ມສ້າງມະໂນທັດເລ່ີອງມົນລະພິດທີ່ເຮັດໃຫ້ນໍ້າເປົ້ອນ ໂດຍໃຫ້ໃສູ່ລາຍລະອຽດ ຂອງເລ່ີອງທີຮ່ ຽນຮມູ້ າທັງໝົດ 4. ຕົວແທນແຕູ່ລະກຸູ່ມນໍາສະເໜີຜັງມະໂນທັດໂດຍແຕູ່ລະກູຸ່ມຈະຕ້ອງຈົດບັນທຶກຈຸດເດັົ່ນ ຈຸດບົກພູ່ອງ ຂອງແຕູ່ລະກມູຸ່ ທ່ີນາໍ ສະເໜີເພອ່ີ ນໍາມາໃຊປ້ ບັ ຜັງມະໂນທັດໃນກຸູ່ມຂອງຕນົ ເອງໃຫສ້ ົມບູນຍ່ີິງຂຶ້ີນ 5. ຜສູ້ ອນອະພິປາຍສກູ່ ານສະຫຸຼບດ້ວຍຄາໍ ຖາມຕໍໄ່ ປນີ້ 5.1 ມນົ ລະພດິ ມີຫຍັງແດູ່ 5.2 ມນົ ລະພິດແຕລູ່ ະຊະນິດເຮັດໃຫ້ເກດີ ນີ້າເປົ້ອນແນວໃດ 5.3 ມົນລະພິດຊະນດິ ໃດຮາ້ ຍແຮງທີສ່ ຸດ ເພາະເຫດໃດ 5.4 ໂລກທີເ່ ກດີ ຈາກມນົ ລະພດິ ມຫີ ຍັງແດູ່ ເຄີຍເກດີ ໃນປະເທດ ຫຼ ບໍ່ 5.5 ມນົ ລະພດິ ທເີ່ ຮັດໃຫ້ນ້ໍາເປອົ້ ນແມູ່ນຫຍັງ 5.6 ໃຫ້ຍກົ ຕວົ ຢ່າງແຫູງຼ່ ນາໍ້ ເສຍ ແລະ ບອກຊ່ມີ ນົ ລະພດິ ທີເ່ ຮັດໃຫນ້ ໍ້າເສຍ 5.7 ຈະມວີ ທິ ເີ ຮດັ ໃຫ້ນໍ້າສະອາດຕກໍ່ ານອຸປະໂພກ ແລະ ບລໂິ ພກແນວໃດ 6. ຜູ້ສອນໃຫ້ຜຮູ້ ຽນໄປເຮັດວຽກເປັນວຽກບາ້ ນ 2 ເລີ່ອງດງ່ົັ ນ້ີ 6.1 ໃຫ້ກຸູ່ມໄປສຶກສາຮຽນຮູ້ເລ່ີອງມົນລະພິດເພີ່ມເຕີມໃນເລ່ີອງທີ່ສົງໃສ ເລີ່ອງທີ່ສົນໃຈຈະຮູ້ ຈາກນີັນ້ ໃຫເ້ ອົາຄວາມຮທູ້ ່ີໄດ້ຈາກການນໍາສະເໜີຂອງກຸູ່ມອີ່ນໆ ແລະ ຄວາມຮທູ້ ໄ່ີ ດ້ມາຈາກການຄົີ້ນຄວາ້ ເພີ່ມເຕີມ ປັບ ຜັງມະໂນທັດຂອງກຸູມ່ ໃຫສ້ ົມບນູ ຂຶີນ້ 6.2 ໃຫ້ກຸູ່ມຄິດວິທີປຸກລະດົມກັນປ້ອງກັນການຖິີ້ມມົນລະພິດລົງໃນແຫຼູ່ງນ້ໍາທີ່ເປັນສາເຫດໃຫ້ ເກີດນໍ້າເນົ່າ ແລະ ອອກແບບໂປສເຕີເພີອ່ ການປກຸ ລະດມົ ບ່ໍໃຫ້ຖິ້ມີ ມົນລະພດິ ລົງໃນແຫງຼູ່ ນາໍ້ ຜູ້ສອນນໍາຜູ້ຮຽນສະຫຼຸບໄຫໄັ ດ້ຄວາຍຮູ້ຕາມຈຸດປະສົງການຮຽນຮູທ້ ີກໍານົດ ຈາກນັ້ີນນໍາຮ້ອງເພງທີກຽວ ກັບການປອ້ ງກນັ ບ່ໍໃຫ້ນໍາເນົ່າເສຍ ສ່ີການຮຽນ-ການສອນ 1 ຮບູ ພາບມນົ ລະພດິ ຂອງແມູ່ນາລາຂອງຈໍານວນ 2-3 ຮູບ 175

2 ໃບຄວາມຮເູ້ ລອງມນົ ລະພິດ ຈາໍ ນວນ 4 ເລ່ີອງຍູ່ອຍ 3 ໂປສເຕເີ້ ນ້ີອເພງ ແລະ ເຄີ່ອງບນັ ທຶກສຽງເພງ “ໂລກງາມດ້ວຍມ້ີເຮາົ ” 4 ເຄີ່ອງຫີນຼ້ ເພງ ການວດັ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ 1 ສງັ ເກດການຕອບຄາຖາມ ແລະ ການຖາມຄາຖາມຂອງຜ້ຮູ ຽນ 2 ສງັ ເກດການແຕງູ່ ກາຍລວູ່ ມກບັ ການເຮດັ ວຽກເປັນກມຸ 3 ສງັ ເກດບົດບາດຂອງຫວົ ໜາ້ ແລະ ສະມາຊກິ ໃນການເຮັດວຽກເປນັ ກຸມ 4 ສງັ ເກດການພດັ ທະນາການສ້າງຜັງມະໂນທດັ 5 ສັງເກດການນໍາສະເໜີຄວາມຮູ້ທ່ີໄດ້ 6 ປະເມີນຈາກການສາ້ ງຜັງມະໂນທດັ ແລະໂປດສະເຕີເພີ່ອການລະດົມຄວາມຄດິ ເນອີ້ ໃນກດິ ຈະກາໍ ເລອ່ີ ງ ມນົ ລະພດິ : ນາ້ໍ ມນັ ແລະ ໄຂມັນ ມນົ ລະພດິ ແລະ ເຄມີລອຍນາໍ້ ປະເພດອ່ີນໆ ເຊົນັ່ :ໂຟມ, ຂີເ້ ຫຍອີ້ , ກະປ້ອງ ແລະ ແກວ້ ຂໍ້ເສຍທີ່ເກດີ ຈາກ ສ່ີິງເຫົ່າຼ ນີ້ ຄ ການເຮດັ ໃຫ້ສະພາບແວດລ້ອມບໍ່ຫນ້າຊນ່ີ ຊົມ, ແມນູ່ ໍາ້ ລາໍ ຄອງເປະເປອ້ົ ນ ແລະ ເຮດັ ໃຫ້ຈດິ ໃຈເຮົາບ່ໍ ສົດຊີ່ນແຈູມ່ ໃສູ່. ນອກຈາກນີ້; ຂີເ້ ຫຍ້ອີ ເຫ່ົາຼ ນີ້ຍງັ ເປນັ ສ່ີິງກີດກີ້ນັ ບ່ໍໃຫແ້ ສງເເດດສູ່ອງລັງນ້າໍ ໄດ້, ອົກຊເີ ຈນຈາກອາກາດກໍ່ບໍ່ ສາມາດລະລາຍໃນນ້ໍາໄດ້, ເຮັດໃຫຮ້ ອູ່ ງນໍາ້ ບໍ່ເປັນທາໍ ມະຊາດ ແລະ ຍງັ ທໍາລາຍຄວາມສົມດຸນຂອງຮອູ່ ງນໍ້າ ເພາະ ຖາ້ ຮ່ອູ ງນ້າໍ ຂາດອກົ ຊີເຈນປາ ແລະ ສ່ີິງທມີ່ ີຊວີ ດິ ອ່ີນໆກຈະບໍ່ສາມາດອາໄສຢູ່ໄດ້. ຖາ້ ປາ ຫຼ ກຸ້ງອົດທ່ີຕໍ່ການຂາດ ອົກຊີເຈນບ່ໄໍ ດ້ ແລະ ຍ້າຍໄປບູ່ອນອ່ນີ ໄດ້, ເຮາົ ກຈໍ່ ະບ່ມໍ ີປາໃຫ້ຫາກິນ, ແຕ່ຖູ າ້ ຫາກປາບສໍ່ າມາດຍ້າຍໄປຢູ່ບູ່ອນ ອີ່ນໄດ້ ເຊ່ນັົ : ໃນກລະນທີ ີ່ປິດປະຕນູ ໍ້າໄວ້ ກຸງ້ ແລະ ປາເຫຼາົ່ ນກີ້ ຈ່ໍ ະພາກັນຈາຍ. ຜົນກະທບົ ຈາກນໍ້າມນັ ແລະ ໄຂມັນ ສາມາດສະສມົ ຫຼ ເຄອບຟນັ ຟມປາ, ເຮັດໃຫ້ປາຫາຍໃຈບໍ່ອອກສຸດ ທ້າຍກໍ່ຕາຍ. ໃນກລະນີທ່ີນໍ້າມັນ ແລະ ໄຂູ່ມັນເກາະຕົວເຂົີ້າກັນຢູ່ໃນຮາກຫຍ້າ ຫຼ ຕົີ້ນໄມ້ແຄມນໍ້າຈະເຮັດໃຫ້ ຕນົີ້ ໄມແ້ ລະ ຫຍ້າເຫົາ່ຼ ນີນ້ັ ຕາຍ, ຈະເຮດັ ໃຫ້ຕ້ີນົ ໄມ້ ແລະ ຫຍ້າເຫົ່ຼານນ້ີັ ຕາຍເພາະບມ່ໍ ີຮາກໄມເ້ ປນັ ຄຸມຕາຝ່ົັງ ເຮັດ ໃຫ້ຕາຝ່ັົງເຈ່ີອນງາູ່ ຍ, ເຊິ່ງີ ຈະເຮດັ ໃຫ້ຄອງນາໍ້ ຕນີ່ ຂ້ຶນີ ແລະ ເມອ່ີ ຝນຕົກ ຫຼ ນໍາ້ ຫາຼ ຍກ່ຈໍ ະເຮັດໃຫ້ເກດີ ໄພນາໍ້ ຖ້ວມ. ເນອີ້ ໃນກດິ ຈະກາໍ ເລອີ່ ງ ມນົ ລະພດິ : ໂລຫະ ແລະ ສານພດິ ໂລຫະນກັ ເຊນ່ັົ : ທອງແດງ, ກົວ່ ແລະ ອີນ່ ໆ ຕາມປກກະຕໃິ ນທາໍ ມະຊາດມນັ ຈະຢູ່ຮວູ່ ມກັບທາດອີ່ນໆ ເປັນແຮູ່ທາດທີລ່ ວມໂຕກັນປະກອບເປັນຮບູ , ເຮັດໃຫໂ້ ລຫະເຫ່ົາຼ ນ້ລີ ະລາຍໃນນໍ້າບ່ໄໍ ດ້ ຫຼ ໄດ້ນ້ອຍ. ແຕູ່ມະນຸດ ຕ້ອງການນໍາເອົາໂລຫະເລົ່ານີ້ມາໄຊ້ປະໂຫຍດຈຶີ່ງຕ້ອງກັົ່ນຕອງເອົາໂລຫະນັີ້ນໆ ມາໃຊ້ທໍາລາຍສານອີ່ນທີ່ບ່ໍ ຕອ້ ງການໃນຮບູ ຂອງໂລຫະນັກ ແລະ ລະບາຍອອກສ່ສູ ິງີ່ ແວດລອ້ ມ. ໂລຫະນັກເຫຼົ່ານີ້ສາມາດສະສົມໃນອະໄວຍະວະ ຫຼ ຮູ່າງກາຍຂອງສັດ ແລະ ພຶດເກອບທຸກຊະນິດເມ່ີອ ມັນສະສົມຢູ່ດົນໆກຈະພາໃຫ້ເກີດມີຜົນເສຍໄດ້ ເຊັ່ົນ: ອາການທາງປະສາດ, ມະເລັງ ແລະ ພະຍາດທາງການ ຫາຍໃຈ.ແຫຼູ່ງກໍາເນີດຂອງມົນລະພິດປະເພດໂລຫະນັກແມູ່ນເກີດຈາກການເຮັດເໝອງແຮູ່ ແລະ ອຸດສາຫະກໍາ ເຊ່ນັົ : ໂຮງງານເຄອບໂລຫະ ຫຼ ໂຮງງານເຮດັ ແຜງວົງຈອນຄອມພວິ ເຕີ ແລະ ອາດເກີດມາຈາກຂເ້ີ ຫຍອີ້ ຈາກບ້ານ ເຮອນເຊົ່ນັ : ຫອຼ ດໄຟ ແລະ ຖາູ່ ນໄຟສາຍ ເປັນຕນີ້ົ . ແຄດສະມູ່ຽມເປັນໂລຫະໜັກທີ່ເກີດມາຈາກການເຮັດເໝອງແຮູ່ ສານນີ້ສະສົມໄດ້ດີໃນເຂົ້ີາ, ດັົ່ງນັ້ີນ; ຖ້າຄົນເຮົາກິນເຂົີາ້ ຈາກແຫຼູ່ງທີ່ມີແຄດສະມູ່ຽມປນຢູ່ໃນດີນ ຫຼ ໃນນໍ້າ, ຈຶ່ີງມີຄວາມສູ່ຽງຕ່ໍການເປັນໂລກທີ່ເອີ້ນ 176

ວູ່າ: ອິໄຕ- ອິໄຕ ທີ່ໄດ້ມາຈາກພາສາຍີ່ປຸ່ນ ແປວູ່າ ໂອ໋ຍ-ໂອ໋ຍ ສະແດງເຖິງຄວາມເຈັບປວດ, ຄົນເປັນໂລກນ້ີ ກະດູກຜຸ ແລະ ຫັກງູ່າຍ, ຈະຮູ້ສຶກເຈັບປວດຫຼາຍເວລາພກິ ຄີງ ຫຼ ກິນເຂົີ້າ. ດັ່ົງນັີ້ນ; ຫຼາຍຄົນຈິງີ່ ມກັ ຂ້າໂຕຕາຍ ເພ່ອີ ບ່ໍໃຫຕ້ ນົ ເອງທລະມານ. ສານໜູກເປນັ ໂລຫະນກັ ອີກຊະນິດໜງີ່ຶ ທີ່ເປັນອັນຕະລາຍ, ປະມານປີ ພສ 2530 ພບົ ວູາ່ ມີຄົນປວ່ ຍຈາກ ສານໜູເກອບໝົດບ້ານ, ເມອງຮູ່ອນພິບູນ, ແຂວງ ນະຄອນສີທໍາມະລາດ. ລັກສະນະອາການ ຄ ເປັນໂລກມະ ເລັົ່ງຜິວໜັງທີ່ເກີດເປັນຕຸູ່ມ ແລະ ຈຸດສີດໍາ, ບາງທີ່ເອີ້ນພະຍາດນີ້ວູ່າ ພະຍາດໄຂ້ດໍາ, ສາເຫດແມູ່ນແຫຼູ່ງນໍ້າໃນ ບລິເວນນ້ີມີສານໜູປນຢ່ຈູ ໍານວນຫາຼ ຍ. ສານພດິ ສານບາງຢ່າງເຖງິ ຈະບແ່ໍ ມ່ນູ ໂລຫະນກັ ກເປນັ ສານພິດໄດ້ ເຊນັົ່ : ຢ່າຂາ້ ແມງໄມ້, ຢາ່ ຂາ້ ສັດຕູພຶດ, ຢ່າຂ້າສັດ, ຢາດອງສັດ ຫຼ ນໍ້າຢ່າຕາງໆທີ່ບັນຈຸຢູ່ໃນແກ້ວ ຫຼ ກະປ໋ອງປະເພດທີ່ມີເຄ່ີອງໝາຍກະໂຫຼກຫົວກັບ ກະດູກໄຂວ້ກັນ. ຜົນກະທົບຈາກສານເຫຼົ້ີ່ານີ້ແມູ່ນຮັດໃຫ້ເກີດອັນຕະລາຍຈົນຕາຍໄດ້ທັນທີ, ແຕກຕູ່າງຈາກ ອັນຕະລາຍຈາກໂລຫະນກັ ຊີ່ຶງສະສົມໄວຫ້ ຼາຍປີຈີ່ງຶ ຈະເກີດອນັ ຕະລາຍເຈັບປວ່ ຍຂຶນ້ີ . ເນອ້ີ ໃນກດິ ຈະກາໍ ເລອີ່ ງ ມນົ ລະພດິ : ຄວາມຮອ້ ນ, ສີ ແລະ ຕະກອນ ນໍ້າຮ້ອນມີລັກສະນະສະເພາະຕວົ ຢ່າງໜຶີ່ງ ຄ ເບົາກວູ່ານ້ໍາເຢັນ, ດັ່ົງນັ້ີນ ຖ້າມີການລະບາຍຄວາມຮ້ອນລງົ ທະເລ ຫຼ ແມນູ່ ໍ້າ ຈະເຮດັ ໃຫ້ເກີດເປັນຊີນ້ັ ນາໍ້ , ນາ້ໍ ຊີ້ັນເທງິ ຈະຮ້ອນກວູາ່ ຊີັ້ນລຸູ່ມ, ປາ ຫຼ ສັດນໍ້າຕູ່າງໆທີ່ມີຄວາມ ໄວຕ່ໍອູນນະພູມຂອງນໍ້າຈະລອຍໜີນໍ້າຮ້ອນລົງໄປຊັີ້ນລຸູ່ມຂອງທະເລ ຫຼ ແມູ່ນໍ້າ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມອົກຊີເຈນ ໃນນາໍ້ ຈະລຸດລອງເມີ່ອລະດັບນ້ໍາຫຼາຍຂ້ນີຶ , ເຮດັ ໃຫ້ປາຫາຍໃຈບໍ່ອອກ, ແຕູ່ເມອ່ີ ລອຍຂຶີນ້ ຊີນັ້ ເທິງໜ້ານໍ້າເພີ່ອຮັບ ອົກຊີເຈນກ່ໍຈະທົນຕ່ໍຄວາມຮ້ອນບໍ່ໄດ້, ປາຈິ່ີງຕາຍ ຫຼ ບໍ່ດັ່ົງນັ້ີນມັນກໍ່ຕ້ອງພະຍາຍາມໄປຫາຢູ່ບູ່ອນອ່ີນ. ແຫຼູ່ງ ລະບາຍຄວາມຮອ້ ນທີ່ສໍາຄັນຄ ໂຮງງານອຸສາຫະກາໍ ຕາູ່ ງໆ ແລະ ໂຮງງານຜະລິດໄຟຟ້າຂະໜາດໃຫຍູ່ ເພາະເຄີ່ອງ ຈັກຈະຮ້ອນຫຼາຍ, ຈຶ່ີງຕ້ອງໃຊ້ນໍ້າຈາກຄອງ ຫຼ ແມູ່ນໍ້າເພ່ີອເຮັດໃຫ້ເຄີ່ອງຈັກເຢັນລົງ, ແຕູ່ນໍ້າທີ່ໃຊ້ຫຼ່ໍເຄີ່ອງຈະ ຮ້ອນຂຶີ້ນຈຶີ່ງປ່ອຍນໍ້າເປົ້ອນອອກຈາກໂຮງງານ. ສີ ໂຮງງານຫຼາຍແຮງ ເຊັົ່ນ: ໂຮງງານຍ້ອມເສ້ີອຜ້າ, ໂຮງງານ ຍ້ອມມໜັງ, ໂຮງງານຜະລິດສີ, ໂຮງງານເຈ້ຍ ແລະ ໂຮງງານເຫຼົ້ີາ ມັກປ່ອຍນໍ້າເປົ້ອນທີ່ມີສີເຂັີ້ມອອກຈາກ ຂະບວນການຜະລິດ, ສີເຫຼົີ້່ານີ້ບາງຊະນດິ ເປັນສານພິດ ຈຶ່ີງເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ຄົນ ແລະ ສິີ່ງແວດລ້ອມ. ເຖິງວູ່າສີ ບາງຢາ່ ງ ເຊ່ນັົ : ສີທີເ່ ກີດຈາກການເນົ່າເປ່ີອຍຂອງໃບໄມ້ຈະເປັນອັນຕະລາຍຕ່ໍສຸຂະອະນາໄມຂອງຄົນ, ຖ້ານໍ້າມີສີ ຄົນເຮາົ ຈະບ່ເໍ ອົານາ້ໍ ມາດມ ແລະ ປ່ງຸ ແຕ່ງູ ອາຫານ, ຍກົ ເວນ້ັີ ສອີ າຫານຕ່າູ ງໆທີ່ຕ້ັງີ ໃຈໃຫ້ເປັນ. ຕະກອນ ການເຮັດເໝອງແຮູ່ແບບເປີດໜ້າດິນ, ຜິວດິນຈະຖກຕັກເອົາມາຫູ່ອນເອົາແຮູ່ທີ່ຕ້ອງການ, ການເຮດັ ການກະເສດ ແລະ ການທາໍ ລາຍປາ່ ໄມ້ຈະເຮດັ ໃຫ້ພີນ້ ຜິວດິນບ່ໍພຶດຕ່າູ ງໆປກຄຸ່ມູ . ເມ່ອີ ຝນຕົກລົງມາໜ້ າດິນທີ່ອຸດົມສົມບູນຈະຖກເສາະໄຫູ່ຼລົງແຫຼູ່ງນໍ້າ, ເຮັດໃຫ້ນໍ້າຂຸ່ນູ , ບໍ່ສົມຄວນທີ່ຈະເອົາມາໃຊ້ ແລະ ເຮັດໃຫ້ຜົນ ການຜະລດິ ການກະເສດໄດ້ໜ້ອຍລົງ. ວິທີ່ຂອງມະນຸດເຮົາທ່ີຕ້ອງການເຮັດໃຫ້ນໍາ້ ໃສ ແລະ ເຮັດມາດົນແລ້ວ ຄ ເອາົ ຫນີ ສ້ົມີ ມາແກງູ່ ເພີ່ອໃຫຝ້ ່ນຸ ໃນນ້າໍ ຕກົ ຕະກອນແລ້ວກນົັ່ ຕອງນ້າໍ ໃຫສ້ ະອາດກູ່ອນນາໍ ມາໃຊ.້ ນອກຈາກນີ້ເວລານໍ້າຂຸູນ່ ຫຼາຍຈະເຮັດໃຫ້ແສງສະຫວູ່າງສູ່ອງລົງໃນນ້ໍາບ່ໍໄດ້ ແລະ ຕະກອນເຫຼົ່ານີ້ເມີອ່ ສະ ສົມຢພູ່ ນ້ີ ນາ້ໍ ເປນັ ເວລາດົນກໍ່ຈະເຮັດໃຫເ້ ກດີ ເປັນດອນ, ເຮດັ ໃຫນ້ ໍາ້ ຕຶ້ີນກວູ່າເກົ່າ ແລະ ບ່ໍສາມາດລະບາຍນໍ້າໄດ້ດີ ຈ່ງີຶ ເຮດັ ໃຫ້ນໍ້າຖ້ວມງາູ່ ຍຂຶີ້ນ. ເນອ້ີ ໃນກດິ ຈະກາໍ ເລອ່ີ ງ ມນົ ລະພດິ : ປຍຸ໋ , ແຟບັ ຊກັ ເຄອ່ີ ງ ແລະ ເຊອີ້ ໂລກ ປຸຍ໋ ໃນອາຊີບການກະເສດ ຊາວກະເສດມກັ ຖກຊກັ ຈູງໃຫໃ້ ຊປ້ ຸ໋ຍເລ່ົັງຜນົ ຜະລິດ, ບາງຄ້ີັງອາດໃຊ້ປຸ໋ຍໂດຍ ບໍ່ຖກວິທີ ຫຼ ບໍ່ຖກເວລາ, ເຮັດໃຫ້ປຸ໋ຍທີ່ເປັນສູ່ວນເກິນຖກລະບາຍລົງໃນໜອງນໍ້າ, ເຮັດໃຫ້ພຶດໃນນໍ້າຈະເລນີ 177

ເຕີບໂຕຢ່າງວອງໄວຈ່ງີຶ ເປັນສາເຫດເຮດັ ໃຫ້ໜອງນາ້ໍ ມີສະພາບເປັນສີຂຽວ, ເຊີງິ່ ກໃຫ້ເກີດເປນັ ສຂີ ຽວຄ້ໍາ ຫຼ ຂຽວ ຂຸູ່ນ ເຊິີ່ງມັກເກີດຂຶີ້ນໄນບໍ່ລ້ຽງປາເຫດການນີ້ເຫັນໄດ້ທົ່ວໄປຕາມໜອງທົ່ວປະເທດ. ໃນບາງທ້ອງຖິ່ີນໃນເວລາ ກາງຄນພຶດໃນໝອງພວກນີ້ສາມາດລົດອົກຊີແຊນໃນນໍ້າໄດ້ຈົນເຖິງສູນ ເຮັດໃຫ້ປາຕາຍຂ້າມຄນໄດ້ເທີ່ອລະ ຫຼາຍໆສາເຫດຄໃນເວລາບໍ່ມແີ ສງແດດ ພດຶ ຈີຶ່ງສັງເຄາະແສງບ່ໍໄດ້ ແລະ ຕອ້ ງຫາຍໃຈເອາົ ອອກຊີເຈນໃນນ້ໍາເພີ່ອ ການດໍາລົງຊີວິດ ເຮັດໃຫ້ອອກຊີເຈນຖກໃຊ້ໄປ ແລະ ລົດປະລິມານລົງຢ່າງວູ່ອງໄວຈຶ່ີງເຮັດໃຫ້ປາຕາຍຢ່າງ ຫວຼ ງຫຼາຍ. ບາງກລະນີ ພຶດນໍາບາງຊະນິດມີຈໍານວນຫຼາຍ ອາດຈະກບັນຫາໃຫ້ເກີດຂຶີ້ນເພາະພຶດບາງປະເພດສາມາດ ຜະລິດສານຜິດທີເ່ ປນັ ອນັ ຕະລາຍຕໍ່ປາ ແລະ ຄນົ ໄດ້. ນອກຈາກນີ້ ຖາ້ ພດຶ ນ້ໍາທ່ເີ ຕີບໂຕຢາ່ ງວູ່ອງໄວນີ້ເປັນຜັກຕົບ ກຈະເຮັດໃຫ້ກີດຂວາງການຈາລະຈອນໃນນໍ້າ. ຄວາມຈິີ່ງ ຕົ້ີນພຶດເຫຼົ່ານ້ີເຮັດຫນາ້ ທີ່ກໍາຈັດຂອງເສຍໃຫ້ເຮົາໄດ້ ເປນັ ຢ່າງດີໂດຍບໍຕ່ ອ້ ງເສຍຄູາ່ ໃຊ້ຈາູ່ ຍ ແຕູເ່ ຮາົ ບໍ່ໄດ້ເຂາ້ີົ ໃຈຜົນຂໍ້ນີ້ ຈີ່ງຶ ພະຍາຍາມກໍາຈດັ ໂດຍທີຮ່ ູ້ເທ່ົາບ່ໍເຖິງການ. ດັງົ່ ນີນັ້ ຈີງ່ຶ ຄວນສຶກສາວິທໃີ ຊ້ປ້ຍຸ ໃຫຖ້ ກຕ້ອງ ແລະ ໃຊ້ປຸຍ້ ໃຫ້ເໝາະສມົ ກບັ ສະພາບທ້ອງຖ້ີິນ ແລະ ຊະນິດຂອງ ຕົນ້ີ ໄມ້ ເພອ່ີ ລົດການຖາູ່ ຍເທປ້ຍຸ ລົງສແູ່ ຫງ່ຼູ ນ້າໍ ແຟບັ ຊັກເຄອງ ມີສານຟອສຟຣັດເປັນສູ່ວນປະກອບດວ້ ຍສວູ່ ນໜ່ຶີງ ເມີອ່ ນາໍ ໄປຊກັ ເຄ່ີອງ ແລະ ລ້າງຖ້ວຍ ສານຟອສຟຣັດຈະຖກປ່ອຍລົງສູ່ແມູ່ນ້ໍາລໍາຄອງ, ຫນອງ, ບຶງ ແລະ ແຫູງ່ຼ ນາໍ້ ອີ່ນໆ. ເຊ້ອີ ໂລກ (ພະຍາດ) ນໍາ້ ເປອ້ົ ນບາງຊະນດິ ຈາກບາງສະຖານທີ່ເຊນ່ັົ : ນາກ້ງຸ , ໂຮງງານຂ້າສດັ , ໂຮງງານເຮັດ ລູກຊ້ີນ, ຫຼ ໂຮງໝ ອາດຈະມເີ ຊອີ້ ໂລກປະປນມາໄດ້ ເຊ້ອີ ໂລກເຫາົ່ຼ ນມ້ີ ຫີ ຼາຍຊະນິດແລ້ວແຕູ່ຕີົ້ນກໍາເນີດຂອງນ້ໍາ ເປ້ົອນ ຈຶ່ງີ ເຮດັ ໃຫ້ເປັນທອ້ ງ ທອ້ ງບິດ ແລະ ອນ່ີ ໆ. ໃນຕ່າູ ງປະເທດບາງແຫງູ່ ຈີງຶ່ ກາໍ ນດົ ໃຫ້ມີການຂາ້ ເຊອີ້ ໂລກກູ່ອນປ່ອຍນໍ້າຖມ້ີິ ລົງສູສິີ່ງແວດລ້ອມ ສະຫຸຼບ ເທັກນິກການສອນແບບມີສູ່ວນຮູ່ວມເປັນເທັກນິກທີ່ເນັ້ີນການເຮັດວຽ ກຮູ່ວມກັນເປັນກຸູ່ມເພ ີ່ອຊວຍ ເຫອຼ ເຊງ່ີິ ກນັ ແລະ ກນັ ຮັບຜິດຊອບຮູ່ວມກັນຈົນປະສົບຜນົ ສາໍ ເລັດຕາມຈຸດປະສງົ ຂອງການຮຽນຮູ່ວມກັນ ຄວາມສາໍ ຄັນຂອງເທກັ ນກິ ການສອນແບບມສີ ວູ່ ນຮວູ່ ມຄ ເຮັດໃຫ້ເກດີ ການແລກປ່ຽນການຮຽນຮູ້, ເກດີ ການຮຽນຮູຮ້ ່ວູ ມ ກັບຜູ້ອ່ີນ, ຮູວ້ ິທີກ່ ານແລກປຽ່ ນຮຽນຮູ້, ເຮັດໃຫ້ເກີດມີການພັດທະນາທັກສະທາງສງັ ຄົມ ແລະ ການເຮັດວຽກ. ປະເພດຂອງກູຸ່ມການຮຽນຮູ້ 3 ປະເພດຄ: ກຸູ່ມການຮຽນຮູ້ຢ່າງເປັຮທາງການ, ກຸູ່ມການຮຽນຮູ້ແບບບໍ່ຮູ່ວມມ ຢ່າງບໍ່ເປັນທາງການ ແລະ ກຸູ່ມການຮຽນຮູ້ແບບມີການຮູ່ວມມຢ່າງຖາວອນ. ເທັກນິກການສອນແບບມີສູ່ວນ ຮູ່ວມຈະຊູ່ວຍເສີມໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ມີການພັດທະນາຄວາມຄິດ, ມີທັກສະທາງດ້ານການບລິຫານການຈັດການ, ການເປັນຜູ້ນໍາ, ປະເຊີນກັບຄວາມຈິງ, ສ້າງບັນຍາກາດການຮຽນຮູ້, ເກີດການຮຽນຮູ້ໃນກຸູ່ມຍູ່ອຍ ແລະ ຍົກ ລະດບັ ຄະແນນສະເລຍູ່ ທັງຫອ້ ງ. ເທັກນິກຂອງການຮຽນຮູ້ແບບມີສູ່ວນຮູ່ວມປະກອບດ້ວຍ ການເລົ່າເລີ່ອງອ້ອມວົງ, ມຸມສົນທະນາຄູ່ ກວດສອບ, ຄູ່ຄິດ, ໝູ່ຮຽນ, ປິດສະໜາຄວາມຄິດ, ກຸູ່ມຮູ່ວມມ, ການຮູ່ວມມເຂົ້ີາແຂູ່ງຂັນ ແລະ ຮູ່ວມກັນຄິດ ຂັີ້ນຕອນຂອງຂະບວນການຈັດການຮຽນ-ການສອນ ເຊັ່ົນ: ດ້ານການວາງແຜນການຈັດການຮຽນ-ການສອນ, ດ້ານການຄວບຄຸມຈາໍ ກັດ, ຊວູ່ ຍເຫອຼ ກມູຸ່ , ການປະເມນີ ຜົນ ແລະ ວເິ ຄາະຂະບວນການຮຽນຮູ້. ຜົນດີຂອງການ ຮຽນຮູ້ແບບມີສູ່ວນຮູ່ວມຄ ມີຄວາມພະຍາຍາມທີ່ຈະບັນລຸເປາ້ົ ໝາຍຫຼາຍຂຶນ້ີ , ມີຄວາມສໍາພັນລະຫວູ່າງຜູ້ຮຽນ ດຂີ ນ້ຶີ ແລະ ມີສຂຸ ະພາບຈິດດຂີ ້ນີຶ . 178

ຄາໍ ຖາມທວນຄນ 1. ຈງ່ົ ອະທິບາຍຄວາມໝາຍເທັກນິກຂອງການສອນແບບມີສວູ່ ນຮ່ວູ ມ 2. ຈົ່ງອະທບິ າຍຄວາມສໍາຄັນຂອງການສອນແບບມີສູວ່ ນຮວູ່ ມ 3. ອງົ ປະກອບຂອງການສອນແບບມສີ ູວ່ ນຮວູ່ ມມີຫຍງັ ແດູ່? ອະທິບາຍ 4. ການສອນແບບມີສ່ວູ ນຮູວ່ ມມຈີ ກັ ປະເພດຄ ປະເພດໃດແດູ່? 5. ຈງົ່ ອະທິບາຍລັກສະນະເທັກນິກຂອງການສອນແບບມສີ ູ່ວນຮວູ່ ມ 6. ມຄີ ວາມຄດິ ແນວໃດຕ່ກໍ ານສອນແບບມສີ ວູ່ ນຮູ່ວມ ອະທບິ າຍ 179

ບດົ ທີ 17 ເທກັ ນກິ ານສອນໂດຍໃຊຂ້ ະບວນການຄດິ ລະບົບການຄດິ ເປັນເລີອ່ ງສໍາຄນັ ທີ່ປະເທດຕູາ່ ງໆທົວ່ ໂລກຫັນ້ີ ມາສຶກສາ ແລະ ພັດທະນາຂະບວນການຄິດ ໃຫ້ກັບເຍົາວະຊົນໃນໄວຮຽນເພີ່ອຈະໄດ້ເປັນຜູ້ທີ່ມີຄຸນນະພາບໃນທຸກໆດ້ານ ລວມທັງດ້ານສະຕິປັນຍາ, ຄນຸ ນະທໍາ ແລະ ການເປນັ ພນົ ລະເມອງດີຂອງປະເທດ. ການຮຽນການສອນແບບເຕັມໆທີ່ຜູ້ສອນເປັນຜູ້ສົ່ັງການ ໃຫ້ຜູ້ຮຽນ ເຮັດແບບນັ້ີນ ເຮັດແບບນີ້ ຜູ້ຮຽນຈຶ່ີງເຄີຍຊິນກັບການຟັງຄໍາສັົ່ງ ແລະ ປະຕິເສດຕາມຄໍາສັົ່ງໂດຍ ເຄັົ່ງຄັດ, ຈຶີ່ງເຮັດໃຫ້ເປັນຄົນຄິດບໍ່ເປັນ, ເຮັດເອງກບ່ໍກ້າ ແລະ ແກ້ບັນຫາກບ່ໍໄດ້ ວົງການສຶກສາໄທໄດ້ມີ ການເຄ່ີອນໄຫວໃນເລ່ີອງຂະບວນການຄິດມາຫຼາຍປີແລ້ວ, ເຊິີ່ງເຮັດໃຫ້ເກີດແນວຄິດທີ່ຈະນໍາມາໃຊ້ໃນການ ສອນໃຫ້ຄິດເປັນ, “ເຮັດເປນັ ແລະ ແກບ້ ັນຫາເປນັ ” ແລະ ການສອນໃຫ້ຄດິ ຕາມແນວສາສະໜາພຸດ ເຊ່ີິງໄດແ້ ກູ່ “ການຄິດຢ່າງຖກວິທີຕາມຫຼົກໂຍນິໂສມມົນສິການ” ເປັນຕົີ້ນ ແນວຄິດເຫຼົ່ານີ້ຍັງບ່ໍໄດ້ຮັບການນໍາໄປໃຊ້ຢ່າງ ກວາ້ ງຂວາງ ຈຶີ່ງເກີດບັນຫາຄນຸ ນະພາບຕະຫຼອດມາ ດົັ່ງນນ້ັີ ເມ່ອີ ມີນະໂຍບາຍການປະຕິຮູບການສຶກສາເກີດຂຶີ້ນ, ເນັີ້ນການປະຕິຮູບການຮຽນ-ການສອນເພ່ີອພັດທະນາຄຸນນະພາບດ້ານຂະບວນການຄິດ ຈຶີ່ງເປັນຂະບວນການ ສໍາຄັນທ່ີຈໍາເປນັ ຕ້ອງເນີນັ້ ປງັ ປຸງແລະພັດທະນາຢາ່ ງຈງິ ຈງັ . ຄວາມໜາຍຂອງຂະບວນການຄດິ ນກັ ສຶກສາຫຼາຍທາູ່ ນໄດ້ໃຫ້ຄວາມໜາຍຂອງຂະບວນການຄດິ ໄວ້ດັ່ົງນີ້ ກຽງສັກ ຈະເລີນວົງສັກ. (2542, ໜ້າ 15) ອະທິບາຍຄວາມໜາຍໄວ້ວູ່າ ການຄິດຄການທີ່ຄົນໆໜີ່ຶງ ພະຍາຍາມໃຊ້ພະລງັ ງານສະໜອງຂອງຕົນໃນການນາໍ ຂໍ້ມນູ ຄວາມຮູ້, ປະສົບການຕາູ່ ງໆ ທີມ່ ຢີ ່ຈູ ັດວາງຢ່າງເໜາະ ສົມເພອ່ີ ໃຫ້ໄດ້ຜນົ ທ່ໄີ ດຮ້ ັບ ທິສະນາ ເເຂມມະນີ. (2547, ໜ້າ 104) ອະທິບາຍຄວາມໜາຍໄວ້ວູ່າ ຂະບວນການຄິດ ໜາຍເຖິງ ການຄິດທີ່ຕອ້ ງດໍາເນີນໄປຕາມລໍາດບັ ຂັີ້ນຕອນທີ່ຈະຊູ່ວຍໃຫ້ການຄດິ ນັ້ີນປະສົບຜົນສໍາເລດັ ຕາມຈດຸ ໜາຍຂອງ ການຄິດນນ້ີັ ໆ ເຊງີ່ິ ໃນແຕລູ່ າໍ ດັບຂີ້ັນຕອນອາດຕ້ອງອາໄສທກັ ສະການຄິດ. ດ່ັົງນີັ້ນ ຂະບວນການຄິດຈີງຶ່ ມີຄວາມຊັບຊ້ອນຫຼາຍກວາູ່ ທັກສະການຄິດ ແລະ ຕອ້ ງອາໄສທັກສະການຄິດ ເປັນພ້ີນຖານ ຫາກບຸກຄະລະກອນຂາດທັກສະການຄິດທີ່ຈໍາເປັນຕໍ່ຂະບວນການນັີ້ນໆ ກເຮັດໃຫ້ຂະບວນ ການນັ້ີນໆ ຂາດປະສດິ ທິພາບໄດ້. ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງຂະບວນການຄດິ ຂະບວນການຄດິ ມຄີ ວາມສາໍ ຄັນ ແລະ ມີຄວາມເປັນຈາໍ ຕ່ໍການດໍາລົງຊີວິດ ເຊ່ິີງມຫີ າຼ ຍຂະບວນການເຊົັ່ນ: ການຄິດຢ່າງມີວຈິ າລະນາ, ຂະບວນການຄດິ ຕດັ ສິນໃຈ, ຂະບວນການຄດິ ທີ່ເລີ່ມສ້າງສນັ ແລະ ຂະບວນການຄິດ ໄຕຕູ່ ອງ. ທິດສະນາ ແຂມະນີ ແລະ ຄະນະ. (2547, ໜ້າ 108) ໄດ້ຮູ່ວມວິເຄາະເຖິງຄວາມສໍາຄັນຂອງຂະບວນ ການຄິດສະຫຸບຼ ໄດ້ດັງົ່ ນີ້: 1. ລັກສະນະການຄິດທີ່ເປັນຫົວໃຈຂອງການຄິດກໍ່ຄ ເປົ້າໜາຍຂອງການຄິດບ່ໍວູ່າຈະກູ່ຽວກັບສິ່ີງໃດ, ການຕັີ້ງເປົ້າໜາຍຂອງການຄິດໃຫຖ້ ກເປັນສ່ິີງສໍາຄນັ ຫຼາຍ ເພາະການຄິດນ້ີັນຫາກໄປໃນທາງທ່ຜີ ິດເຖິງຄວາມຄິດ ຈະມຄີ ຸນນະພາບເທົ່າໃດ ກ່ໍອາດຈະເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມເສຍຫາຍ ແລະ ຄວາມເດອດຮອ້ ນແກ່ສູ ່ວູ ນລວມ. ຄວາມ 180

ຄິດມີຄຸນນະພາບສູງຄວາມເດອດຮອ້ ນເສຍຫາຍກ່ໍຍີ່ງິ ສູງຂຶ້ນີ , ດ່ງົັ ນັນ້ີ ຫາກມີທດິ ທາງທ່ີຖກຕອ້ ງໄປຄວມຄຸມແລ້ວ ການຄິດນັ້ີນກ່ໍບ່ໍມີປະໂຫຍດ, ດ້ວຍເຫດນີ້ການຄິດທີ່ຖກທາງຈຶ່ີງເປັນການຄິດຄໍານຶງເຖິງປະໂຫຍດສູ່ວນລວມ ແລະ ປະໂຫຍດໄລຍະຍາວ. 2. ລັກສະນະການຄິດລະດັບພ້ີນຖານທີ່ຈໍາເປັນສໍາລັບຜູ້ຮຽນໃນທຸກລະດັບ, ໂດຍສະເພາະແມູ່ນລະດັບ ການສຶກສາມະຫາວິທະຍາໄລ ແລະ ປະຖົມສຶກສາຄ ການຄິດຄູ່ອງແຄ້ວ, ກ້າທີ່ຈະຄິດ, ມີຄວາມວູ່ອງໄວ ແລະ ການຄດິ ຫຼາກຫຼາຍ ຄ ຄິດໃຫໄ້ ດຄ້ ວາມຄິດຫຼາຍໆລກັ ສະນະ, ປະເພດ, ຊະນິດ, ຮບູ ແບບ ແລະ ອ່ນີ ໆ. ການຄິດ ໃຫ້ລະອຽດ ເພີ່ອໃຫ້ໄດ້ຂໍ້ມູນອັນຈະສົ່ງຜົນຄວາມຄດິ ມີຄວາມຮອບຄອບຂຶ້ີນ ແລະ ການຄິດໃຫ້ຊດັ ເຈນ ຄໃຫ້ ຄວາມເຂົ້ີາໃຈໃນສິ່ີງທີ່ຄດິ , ສາມາດອະທິບາຍຂະຫຍາຍຄວາມໄດ້ດ້ວຍຄໍາເວີົ້າຂອງຕົນເອງ. ລັກສະນະການຄດິ ທັງ 4 ແບບມີເປນັ ຄຸນສມົ ບດັ ເບີ້ຶອງຕ້ີນົ ຂອງຜ້ຄູ ິດທັງຫຼາຍ, ທ່ີຈະນາໍ ໄປໃຊ້ໃນການຄດິ ລກັ ສະນະອີນ່ ໆທ່ີມີຄວາມ ຊບັ ຊ້ອນຂນ້ີຶ . 3. ລັກສະນະການຄິດລະດັບສູງ ຄ ການຄິດກວ້າງຄ ຄິດໃຫ້ໄດ້ຫຼາຍດ້ານ ແລະ ຫຼາຍມຸມ. ການຄິດ ເລິກເຊີ່ງິ ຄ ຄດິ ໃຫເ້ ຂີາົ້ ໃຈເຖິງສາເຫດທີມ່ າ, ຄວາມສໍາພັນຕາູ່ ງໆທ່ີຊບັ ຊ້ອນ ແລະ ສ່ົງໃຫເ້ ກີດຜົນຕູ່າງໆທາງດ້ານ ຄຸນຄູ່າ,ຄວາມໜາຍທີ່ແທ້ຈິງຂອງສິີ່ງນັ້ີນ. ການຄິດໄກ ຄ ການສັງລວມຂ້ໍມູນໃນລະດັບກວ້າງ ແລະ ລະດັບ ເລິກເຊິີ່ງເພ່ອີ ການຄາດເດາົ ສິງີ່ ທີ່ຈະເກີດຂີນ້ຶ ຢ່າງມເີ ຫດຜົນໂດຍໃຊ້ຫກຼັ ເຫດຜນົ ແບບຊັກຊວນ ຫຼ ເວ້ີົາ. ອງົ ປະກອບຂອງການສອນໃຫ້ເກີດທັກສະການຄິດ ໄກຍຸທົນ ລິຕະຍາຄີນັນ. (2539, ໜ້າ 78) ການຄິດເປັນຄວາມຮູ້ໃນຮູບຂອງທັກສະບໍ່ແມູ່ນຄວາມຈິງ ຂອງຄວາມຮູ້ໃນລກັ ສະນະການສອນໃຫ້ໄດ້ຜົນ, ໃຫຜ້ ຮູ້ ຽນມີປະສົບການໂດຍກງົ ກັບຂະບວນການຄິດບ່ໍພຽງແຕູ່ ບອກວູາ່ ຂະບວນການຄິດເປນັ ແນວໃດ ດັົ່ງນ້ັນີ ທກັ ສະການຄດິ ນ້ີນັ ຈະຕ້ອງມີອງົ ປະກອບ ດົ່ງັ ນີ້: 1. ສອນແບບເປີດໂອກາດໃຫ້ອະທິບາຍກນັ ໄດ້ໂດຍການໃຊຄ້ ໍາຖາມທີ່ເຮັດໃຫຮ້ ູ່ວມກັນອະທິບາຍແຕູ່ບໍ່ ຍາກເກນິ ໄປຈນົ ບໍ່ສາມາດຈບັ ປະເດັນທີ່ອະທິບາຍໄດ້. 2. ຫ້ອງຮຽນຕ້ອງມີບັນຍາກາດ ສະໜັບສະໜຸນສົ່ງເສີມໃຫ້ຜູ້ຮຽນສາມາດມີພາກວິໄຈໃນໂຮງຮຽນໄດ້ ໂດຍບໍ່ຕ້ອງລງົ ໂທດ ຫຼ ຖກເບ່ີງິ ເປນັ ຜູທ້ າ້ ທາຍຄວາມຄິດຂອງຜູ້ສອນ. 3. ຕາໍ ລາຮຽນທີ່ຄວນໃຊປ້ ະກອບໃນການສອນກຄ ຕໍາລາກຽູ່ ວກບັ ຄວາມຮຂູ້ ອງວຊິ າທຮີ່ ຽນວທິ ະຍາສາດ ທີ່ສອນ, ເຊິ່ີງຄວນຈະປະກອບດ້ວຍວິຊາ ຫຼ ວິທະຍາສາດນັີ້ນ ແລະ ຕໍາລາເຫຼົ່ານີ້ມໄີ ວ້ເພຶ່ີອໃຊ້ໃນການອະທິບາຍ ແລະການຝຶກທກັ ສະການຄິດໄປພ້ອມໆກນັ . 4. ການສອນຕອ້ ງສອນເນ້ີອໃນໃຫ້ໜ້ອຍແຕູ່ມວູ່ ນ, ບ່ໍແມນູ່ ການສອນທ່ີມເີ ນອີ້ ໃນຫຼາຍ. ລກັ ສະນະການ ຄິດທີ່ສໍາຄັນນັ້ີນຜູ້ສອນຊູ່ວຍກັນພັດທະນາໃຫ້ແກູ່ຜູ້ຮຽນມີ 9 ປະການ ຄ ການຄິດຢ່າງໄວ, ການຄິດລະອຽດ, ການຄດິ ຊັດເຈນ, ການຄິດຢາ່ ງມີເຫດຜນົ , ການຄດິ ຖກຕອ້ ງ, ການຄດິ ເລີກເຊ່ງີິ ແລະ ການຄິດກວາ້ ງໄກ. ລັກສະນະການຄິດສູ່ວນຫຼາຍມີລັກສະນະໄປໃນທາງບ່ໍມີຕົວຕົນ, ດັ່ົງນັີ້ນເພີ່ອຊູ່ວຍໃຫ້ແນວທາງແກູ່ ຜູ້ສອນ ເມີ່ອວິເຄາະລັກສະການຄິດທັງ 9 ປະການ. ໃນດ້ານຈຸດປະສົງຂອງການຄິດ, ວິທີຄິດຂະບວນການຄິດ ແລະ ຕົວຊ້ີບອກຂອງການຄດິ ທີ່ຈະຊວູ່ ຍໃຫ້ເຫັນການຄິດຕ່າູ ງໆ ດັງົ່ ຕາຕະລາງລູ່ມຸ ນີ້: ຕາຕະລາງ: ລກັ ສະນະການຄດິ , ຈຸດມູຸ່ງໜາຍຂອງການຄດິ , ວທິ ຄີ ິດ ແລະ ຕົວຊບີ້ ອກລກັ ສະນະການຄິດ ລກັ ສະນະ ຈດຸ ປະສງົ ຂອງ ວທິ ຄີ ິດ ຕວົ ບອກລກັ ສະນະການຄດິ ການຄດິ ການຄດິ 181

1. ການຄິດ ເພ່ອີ ໃຫຄ້ ວາມຄິດມີ 1. ຄິດກູ່ຽວກບັ ເລ່ອີ ງທຄ່ີ ິດໃຫ້ ຕົວບອກຄວາມສາມາດໃນ 2. ຄິດຫາຼ ກຫຼາຍ ຫາຼ ກຫາຼ ຍ ແລະ ໄດ້ຈາໍ ນວນຫາຼ ຍ ແລະ ຢາ່ ງໄວ ການຄິດໄວ 3. ຄິດລະອຽດ ຄດິ ໄດ້ຢ່າງໄວ 2. ຈດັ ໜວດໝຂູ່ ອງການຄິດ 1. ສາມາດບອກຄວາມຄດິ 4. ຄດິ ຊດັ ເຈນ ໄດຫ້ າຼ ກຫາຼ ຍ ເພີ່ອໃຫ້ຄວາມຄິດທີ່ມີ 1. ການຄດິ ກູ່ຽວກັບເລ່ອີ ງທ່ີ 2. ສາມາດບອກຄວາມຄິດ ລັກສະນະ ຫຼ ຮູບແບບ ຄິດທີ່ຄິດໃຫ້ໄດ້ ຮບູ ແບບ/ ໄດຫ້ ຼາກຫຼາຍ ແລະ ໃນເວລາ ຕ່າູ ງໆກນັ ລັກສະນະ/ປະເພດທ່ີຫຼາກຫາຼ ຍ ທວີ່ ອູ່ ງໄວ ແຕກຕາູ່ ງກນັ 3. ສາມາດຈັດໜວດໝູ່ຂອງ ເພອ່ີ ໃຫ້ຄວາມຄດິ ທີ່ 2. ຈັດໜວດໝູ່ຂອງການຄດິ ການຄດິ ໄດ້ ຜາູ່ ນການພິຈາລະນາ ຕວົ ບອກຄວາມສາມາດໃນ ເຖງິ ລາຍລະອຽດຂອງ 1. ຄດິ ໃຫລ້ ະອຽດທີ່ກູຽ່ ວຂອ້ ງ ການຄິດຫາຼ ກຫຼາຍ ສງ່ິີ ນ້ນີັ ກັບເລອີ່ ງທີ່ຄິດ 1. ສາມາດໃຫ້ຄວາມຄິດທ່ີມີ 2. ຄດິ ໃຫ້ໄດລ້ າຍລະອຽດທ່ີ ລັກສະນະ/ຮບູ ແບບ/ປະເພດທ່ີ ເພອ່ີ ໃຫ້ໄດ້ຄວາມຄິດ, ກ່ຽູ ວຂ້ອງກັບເລ່ອີ ງທີ່ຄດິ ຫຼາກຫາຼ ຍ ຄວາມຮູຂ້ ອງຕນົ ສູວ່ ນ 2. ສາມາດຈັດໜວດໝູ່ຂອງ ໃດທີ່ຕົນຍັງບໍເ່ ຂ້ົີາໃຈ, 1. ພິຈາລະນາສງີ່ິ ທີ່ຄິດແລວ້ ການຄິດ ສງົ ໃສສູວ່ ນໃດທີ່ຕນົ ພະຍາຍບອກໃຫໄ້ ດ້ວູ່າ ຕົວຊ້ີບອກຄວາມສາມາດໃນ ເຂ້ົີາໃຈສາມາດ - ຕນົ ເອງຮູ້ ຫຼ ເຂີົ້າໃຈຫຍັງ ການຄດິ ລະອຽດ ອະທບິ າຍໄດ້ - ຕນົ ເອງບ່ໍຮູ້ ຫຼ ບໍເ່ ຂີົ້າໃຈຫຍງັ 1. ສາມາດໃຫລ້ າຍລະອຽດ 2. ໃນສວູ່ ນທີ່ເຂາ້ົີ ໃຈໃຫ້ ຫຼກັ ກ່ຽູ ວກບັ ເລອີ່ ງທີ່ຄິດໄດ້ ພະຍາຍາມຄດິ ອະທິບາຍ 2. ສາມາດໃຫລ້ າຍລະອຽດ ຂະຫຍາຍຄວາມດວ້ ຍຄາໍ ເວາົີ້ ຍອູ່ ຍກູ່ຽວກບັ ເລອ່ີ ງທ່ຄີ ິດໄດ້ ຂອງຕົນ ຕວົ ຊີບ້ ອກຄວາມສາມາດໃນ ການຄິດຊດັ ເຈນ 1. ສາມາດບອກໄດວ້ ູ່າໃນ ເລອີ່ ງທີຄ່ ິດຕົນເອງຮູ້ ຫຼ ເຂາົີ້ ໃຈຫຍງັ ແດູ່ ແລະ ບໍຮ່ ູ້ ຫຼ ບເໍ່ ຂີົາ້ ໃຈຫຍັງແດູ່ 2. ສາມາດອະທິບາຍ ຂະຫຍາຍຄວາມ ຫຼ ຍກົ ຕວົ ຢາ່ ງໃນເລ່ີອງຕົນເອງຮູ້ ຫຼ ເຂ້າີົ ໃຈໄດ້ 182

5. ຄດິ ຢ່າງມີ ເພີອ່ ໃຫເ້ ຂ້ີົາໃຈຄວາມ 1.ຈາໍ ແນກຂ້ໍມນູ ທີເ່ ປັນຄວາມ ຕົວຊ້ີບອກຄວາມສາມາດໃນ ເຫດຜົນ ຄດິ ທີ່ສາມາດອະທບິ າຍ ຈງິ ແລະ ຄວາມຄິດເຫນັ ອອກ ການຄດິ ຢ່າງມເີ ຫດຜນົ ໄດ້ໂດຍເຫດຜນົ ຈາກກັນ 1. ສາມາດແຍກຄວາມຈິງ 6. ຄິດຖກຕ້ອງ 2. ພິຈາລະນາເລີ່ອງທ່ີຄິດບນົ ແລະ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ອອກ ເພອີ່ ໃຫ້ໄດ້ຄວາມຄດິ ທີ່ ພ້ີນຖານຂອງຄວາມຈິງໂດຍໃຊ້ ຈາກກນັ ໄດ້ 7. ຄິດກວາ້ ງໄກ ເປັນປະໂຫຍດທາງທດ່ີ ີ ເຫດຜົນ 2. ສາມາດໃຊເ້ ຫດຜົນແບບ ຕ່ໍສັງຄມົ 2.1 ແບບອຸທິຕນົ ຄຄດິ ຈາກ ອທຸ ິຕົນອປຸ ະໄມໃນການ ຫກັຼ ທົ່ວໄປໄປສູ່ຄວາມຈິງ ພຈິ າລະນາຄວາມຈງິ ເພອີ່ ໃຫໄ້ ດຂ້ ໍ້ມູນກູຽ່ ວ 2.2 ແບບອປຸ ະໄມຄດິ ຈາກ 3. ສາມາດໃຊເ້ ຫດຜົນແບບ ກັບເລອ່ີ ງທ່ຄີ ິດຢ່າງ ຄວາມຈິງໄປສູຫ່ ັຼກທວ່ົ ໄປ ອຸທິຕນົ ແລະ ອປຸ ະໄມໃນ ຄວບຄຸມ ການພິຈາລະນາຄວາມຈງິ ຕົວຊບ້ີ ອກຄວາມສາມາດໃນ ການຄິດຖກທາງ 1. ປະໂຫຍດສວູ່ ນຕວົ ຫາຼ ຍ ກວາູ່ ສ່ວູ ນລວມ 1.1 ເກດີ ປະໂຫຍດແກຕູ່ ົນ 1. ຕີັ້ງເປົາ້ ໜາຍຂອງການຄດິ ທ່ີ ເອງໂດຍບ່ໍກຄໍ່ ວາມດອດຮ້ອນ ຈະເປນັ ປະໂຫຍດຕ່ໍສວູ່ ນລວມ ແກຜູ່ ້ອູ ່ນີ ຫຼາຍກວ່າູ ປະໂຫຍດສ່ວູ ນຕວົ 1.2 ເກີດປະໂຫຍດແກຕູ່ ົນ 2. ຄດິ ເຖງິ ປະໂຫຍດໄລຍະ ເອງ ແລະ ຜູ້ອ່ີນໂດຍເນີນ້ັ ຍາວຫາຼ ຍກວາູ່ ປະໂຫຍດໄລຍະ ສູ່ວນລວມເປັນສໍາຄນັ ສີ້ນັ 2. ປະໂຫຍດໄລຍະສີນັ້ ໄລຍະຍາວ 2.1 ເກດີ ປະໂຫຍດໃນ ໄລຍະສ້ນັີ 2.2 ເກີດປະໂຫຍດໃນ ໄລຍະຍາວ ຕົວຊບ້ີ ອກຄວາມສາມາດໃນ 1. ຄດິ ເຖງິ ອົງປະກອບທີ່ກຽວ ການຄິດກວາ້ ງ ຂ້ອງກັບເລ່ີອງທ່ີຄິດໃຫ້ຄວບ 1. ສາມາດບອກອງົ ປະກອບ ຄມຸ ສ່ີິງທມີ່ ີຄວາມສໍາຄນັ ຫຼ ທກີ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ເລີ່ອງທ່ີຄດິ ມຜີ ນົ ຕ່ໍເລອີ່ ງທີຄ່ ິດ ໄດ້ຄວບຄມຸ ສິີ່ງທີ່ມີຄວາມ 2. ຄິດເຖິງຄວາມສາໍ ຄັນຂອງ ສໍາຄັນ ຫຼ ມຜີ ນົ ຕ່ເໍ ລ່ອີ ງທຄີ່ ິດ ອົງປະກອບແຕູ່ລະອງົ ປະກອບທ່ີ 2. ສາມາດບອກໄດວ້ າູ່ ອງົ ມຕີ ົວເລອກທຄີ່ ດິ ປະກອບທີ່ກ່ຽູ ວຂອ້ ງກບັ ເລີອ່ ງ 183

8. ຄິດເລຶກເຊີິ່ງ ເພອ່ີ ໃຫ້ເກດີ ຄວາມ 3. ຄດິ ເຖິງຈຸດສາໍ ຄັນທັງທ່ເີ ປັນ ທີ່ຄດິ ມີຄວາມສໍາຄັນຫາຼ ຍໜ້ ເຂາ້ີົ ໃຈໃນສ່ງິີ ທີ່ຄິດ ຈຸດດີ, ຈຸດອູ່ອນ ແລະ ຈຸດທີ່ໜ້ ອຍພຽງໃດຕ່ເໍ ລີອ່ ງທີ່ກາໍ ລັງ ໂດຍເຂ້ົີາໃຈເຖິງຄວາມ າສົນໃຈຂອງອົງປະກອບທີ່ມີ ຄິດ ຊບັ ຊ້ອນຂອງໂຄງສ້າງ ຄວາມສໍາຄນັ ຕ່ໍເລອ່ີ ງທຄ່ີ ດິ 3. ສາມາດວິເຄາະຈດຸ ສາໍ ຄນັ ລະບົບຄວາມສໍາຄນັ ເຊ່ງິີ ທັງທີເ່ ປນັ ຈຸດດີ, ຈຸດອູອ່ ນ ສາເຫດໃນໂຄງສາ້ ງ 1. ວເິ ຄາະໃຫ້ເຫັນອງົ ປະກອບ ແລະ ຈຸດທີ່ໜ້າສົນໃຈຂອງອງົ ນີນັ້ ລວມທງັ ຄວາມ ຫັກຼ ແລະ ອງົ ປະກອບຍອູ່ ຍທ່ີ ປະກອບສໍາຄນັ ກູ່ຽວກບັ ເລ່ອີ ງ ໜາຍ ຫຼ ຄນຸ ຄາູ່ ຂອງສີິງ່ ສາມັກຄີ ແລະ ຄວາມໍາຄນັ ກນັ ທີ່ຄິດ ທີ່ຄິດ ຢາ່ ງຊຍັ ຊ້ອນຈນົ ປະກອບກນັ ຕົວບອກຊ້ີຄວາມສາມາດໃນ ເປັນໂຄງສ້າງ ຫຼ ພາບລວມ ການຄດິ ເລກິ ເຊງິີ່ ຂອງສ່ງີິ ນັີນ້ 1. ສາມາດອະທບິ າຍໂຄງສ້າງ 2. ວເິ ຄາະໃຫ້ເຂາີ້ົ ໃຈເຖິງ ແລະ ຄວາມສໍາຄັນຂອງອົງ ລະບົບຄວາມສາໍ ຄນັ ເຊີງ່ິ ສາເຫດ ປະກອບຕາູ່ ງໆໃນໂຄງສາ້ ງ ທີ່ຢພູ່ າຍໃນໂຄງສາ້ ງນນີ້ັ ຂອງເລອ່ີ ງທຄີ່ ິດໄດ້ 3. ວິເຄາະເຖິງສາເຫດຂອງ 2. ສາມາດອະທິບາຍລະບບົ ບັນຫາ, ຄວາມໜາຍ ຫຼ ຄວາມສໍາຄນັ ເຊງິີ່ ສາເຫດທຢີ່ ູ່ ຄນຸ ຄູາ່ ສິີ່ງທ່ີແທຈ້ ງິ ຂອງສ່ີິງທ່ຄີ ດິ ພາຍໃນໂຄງສ້າງຂອງເລີ່ອງທີ່ ຄດິ ໄດ້ 3. ສາມາດບອກສາເຫດຂອງ ບັນຫາ, ຄວາມໜາຍ ຫຼ ຄນຸ ຄູາ່ ຂອງສິີງ່ ທີ່ຄດິ ໄດ້ 9. ຄິດກວາ້ ງໄກ ເພອີ່ ໃຫ້ໄດຄ້ ວາມຄດິ 1. ນໍາເອັາປດັ ໄຈທີ່ກ່ຽູ ວຂ້ອງ ຕວົ ບອກຊ້ີຄວາມສາມາດໃນ ເຊີ່ອມໂຍງໄປໃນອານາ ກບັ ເລອີ່ ງທີ່ຄິດຢ່າງກວ້າງຂວາງ ການຄິດໄກ ຄດົ , ສາມາດນາໍ ໄປໃຊ້ ແລະ ທາງເລອກມາວິເຄາະ 1. ສາມາດວເິ ຄາະຄວາມ ໃນການວາງແຜນ ແລະ ຄວາມສໍາຄັນເຊີງິ່ ສາເຫດ ສາໍ ຄນັ ເຊິີ່ງສາເຫດຂອງປັດໄຈ ເຕອມການອານາຄດົ ທ່ີດີ 2. ຄາດເດົາຄວາມສາໍ ຄັນເຊິີງ່ ກ່ຽູ ວຂ້ອງກັບເລີ່ອງທີ່ຄດິ ທັງ ສາເຫດຂອງປດັ ໃຈຕາູ່ ງໆຢ່າງຕ່ໍ ກວ້າງ ແລະ ທາງເລກິ ເນອ່ີ ງໂດຍອາໄສຂມໍ້ ູນ ແລະ 2. ສາມາດໃຊ້ຂໍມ້ ູນ ແລະ ຄວາມຈງິ ຄວາມຈິງ, ຄວາມສາໍ ຄນັ ເຊງິ່ີ 3. ປະເມີນຄວາມເໜາະສມົ ສາເຫດຂອງປັດໃຈຕູ່າງໆທີ່ ແລະ ຄວາມເປັນໄປໄດ້ຂອງ ກຽູ່ ວຂ້ອງກັບເລອ່ີ ງທີຄ່ ິດທາງ ກວາ້ ງ ແລະ ທາງລບົ 184

ຄວາມສາໍ ຄັນເຊີ່ງິ ສາເຫດໃນ 3. ສາມາດປະເມີນຄວາມ ແຕູ່ລະຂນ້ັີ ແຕູລ່ ະຕອນ ເໜາະສມົ ແລະ ຄວາມເປນັ 4. ລງົ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ການ ຄາດເດາົ ໄປໄດ້ຂອງການຄາດເດາົ 4. ສາມາດສະຫບຼຸ ເຫດຜນົ ການຄາດເດົາ ຕົວຢາ່ ງຄາໍ ຖາມນໍາໄປສູ່ລັກສະນະການຄິດ ສະຖາບັນ ພາສາໄທ. (2545, ໜ້າ 64-69) ໄດ້ ສະເໜີ ແນະນາໍ ຄໍາຖາມເພ່ີອນໍາໄປສູ່ລັກສະນະການຄດິ ແບບຕ່າູ ງໆຄ: ຄິດໄວ ລກັ ສະນະຄໍາຖາມ  ບອກຄວາມຄດິ ມາໃຫ້ຫາຼ ຍທີ່ສດຸ ໃນເວລາ...  ນອກຈາກນ້ມີ ຫີ ຍັງອີກ...  ຈະຈັດໜວດໝູຂ່ ອງເລອ່ີ ງນ້ແີ ນວໃດ ຄດິ ຫຼາກຫຼາຍ ລັກສະນະຄໍາຖາມ  ມີແບບອ່ີນອກີ ບໍ່  ລອງຄດິ ແບບອ່ນີ ທ່ີບໍ່ຊໍາ້ ກບັ ແບບທີ່ມີ  ບອກ...ມາຫຼາຍໆປະເທດ  ຈະນໍາໄປໃຊ້ ຫຼ ເຮດັ ຫຍັງໄດ້ແດູ່  ຄວາມຄດິ ທີ່ໄດ້ມາມີຈັກແບບ  ຈະໃຊ້ຫຍັງເປນັ ກລະນໃີ ນການຈດັ ໜວດໝູ່ ຄດິ ລະອຽດ ລກັ ສະນະຄາໍ ຖາມ  ບອກລກັ ສະນະຂອງ...ມາໃຫລ້ ະອຽດ  ເລ່ີອງນີມ້ ີລາຍລະອຽດຫຍງັ  ອະທິບາຍຄວາມໃຫຊ້ ດັ ເຈນ  ມີລາຍລະອຽດຫຍງັ ທ່ີສໍາຄນັ ກຽູ່ ວກັບເລອ່ີ ງນີ້ ຄວາມຊດັ ເຈນ ລັກສະນະຄໍາຖາມ  ຮ້ຫູ ຍັງກູ່ຽວກັບເລ່ອີ ງນີແ້ ດູ່  ລອງອະທບິ າຍເລອີ່ ງນີ້ໃຫ້ເຂາ້ີົ ໃຈ  ຊູ່ວຍຍົກຕົວຢາ່ ງໃຫເ້ ຂີາ້ົ ໃຈຊັດເຈນ  ເລີອ່ ງນີ້ມີຄວາມໜາຍແນວໃດ  ຂໃຫ້ຂະຫຍາຍຄວາມໃຫ້ຊດັ ເຈນ  ໃຫ້ຍກົ ຕົວຢ່າງ ຄິດຢ່າງມີເຫດຜນົ ຄໍາຖາມ  ເປນັ ຫຍງັ ຈິີ່ງຄິດ ຫຼ ເຮັດແບບນັ້ີນ  ມີເຫດຜນົ ຫຍັງ  ບອກເຫດຜົນໃຫຊ້ ັດເຈນ  ເລີ່ອງນີມ້ ຂີ ໍ້ມນູ ຫຍັງ 185

 ຕັດສນິ ໂດຍໃຊ້ຂມ້ໍ ນູ ຫກັຼ ຖານຫຍັງ  ຫຼກັ ຖານຂ້ມໍ ນູ ເຊ່ີອຖໄດ້ ຫຼ ບ່ໍ  ສ່ງິີ ໃດເປນັ ຄວາມຈງິ  ສ່ງິີ ໃດເປັນຄວາມຄດິ ເຫນັ  ໃຫສ້ ະແດງຄວາມຄດິ ເຫັນ ແລະ ຂ້ໍສະເໜເີ ເນະເລ່ອີ ງນີ້ ຄິດເລິກເຊ່ີິງ ລັກສະນະຄໍາຖາມ  ເລ່ີອງນີ້ກຽູ່ ວຂອ້ ງກບັ ຫຍງັ ແດູ່ ແລະ ສງິີ່ ທີກ່ ຽູ່ ວຂອ້ ງສາໍ ຄນັ ກັນແນວໃດ ຫຼ ສົງ່ ຜົນກະທບົ ແນວໃດ  ແມູ່ນຫຍັງເປນັ ຕີົ້ນເຮດັ ແມູ່ນຫຍັງເປນັ ສາເຫດ  ເລອ່ີ ງນ້ີຈະສງ່ົ ຜົນກະທບົ ໃນທາງບວກ ແລະ ລົບແນວໃດ ຄດິ ກວ້າງໄກ ລັກສະນະຄາໍ ຖາມ  ໃຊຄ້ າໍ ຖາມໃຫຜ້ ້ຮູ ຽນຄດິ ກວາ້ ງ ແລະ ເລກິ ເຊີງ່ິ ໃຊ້ຄໍາຖາມເພີ່ມເຕມີ ເຊົັ່ນ...  ໃນສະຖານະການເຫາ່ົຼ ນ້ີ ຖ້າສງີິ່ ນ້ເີ ກດີ ຂນ້ີຶ ຈະເກີດເຫດຜນົ ຫຍັງຕາມມາ  ໃຊຫ້ ັກຼ ຖານ/ຂໍມ້ ນູ / ຫກັູ ການແນວໃດ ທີ່ຈະເກີດຜນົ  ຜົນທ່ີເກດີ ຂນີຶ້ ຈະເປນັ ສາເຫດ ແລະ ຜນົ ແນວໃດ  ມປີ ດັ ໄຈແນວໃດບາງທອີ າດຈະເຮດັ ໃຫເ້ ຫດຜົນທເ່ີ ກີດຂນ້ີຶ ປ່ຽນແປງໄປຈາກທຄີ່ າດໜາຍ  ຖ້າເຫດຜົນບເ່ໍ ກດີ ຂີນຶ້ ຕາມຄາດໜາຍຈະກໃໍ່ ຫ້ເກີດເຫດຜົນແນວໃດ ຂະບວນການຄດິ ທມ່ີ ີວິຈາລະນະຍານ ຂະບວນການຄິດຢ່າງມີວິຈາລະນະຍານທີ່ມີຈຸດໜາຍຂອງການຄິດເພ່ີອໃຫ້ໄດ້ຄວາມຄິດທີ່ຮອບຄອບ, ເໝາະສມົ ກັບເຫດຜົນ ຜູ່ານການພລິ ະນາປດັ ໄຈຮອບດ້ານ, ເລິກເຊ່ິງີ ແລະ ຜ່າູ ນການພຈິ າລະນາຄຸນຄູ່າທ່ີແທ້ຈິງ. (ສະຖາບັນພາສາໄທ, 2545, ໜາ້ 70). ເກນຄວາມສາມາດໃນການຄດິ ຢ່າງມວີ ຈິ າລະນະຍານ ຜູທ້ ່ຄີ ິດຢາ່ ງມີວຈິ າລະນະຍານ ຈະມຄີ ວາມສາມາດ ດັົງ່ ນີ້: 1. ສາມາກາໍ ນດົ ເປ້ົາໜາຍໃນການຄິດຢ່າງຖກຕ້ອງ 2. ສາມາດບອກເລີ່ອງໃນການຄິດໄດຢ້ າ່ ງຊດັ ເຈນ 3. ສາມາດສງັ ລວມຂໍ້ມນູ ຄວາມຈິງ ແລະ ຄວາມຄດິ ກູ່ຽວກັບເລີ່ອງທຄ່ີ ດິ ກວາ້ ງໄກ ແລະ ຄດິ ເລກິ ເຊງ່ີິ . 4. ສາມາດວເິ ຄາະຂມ້ໍ ູນ ແລະ ເລອກຂມ້ໍ ູນທ່ຈີ ະໃຊໃ້ ນການຄິດໄດ້ 5. ສາມາດປະເມີນຂ້ໍມນູ ໄດ້ 6. ສາມາດໃຊ້ຫັກຼ ເຫດຜນົ ໃນການພິຈາລະນາຂໍ້ມູນ ແລະ ສະເໜຄີ ໍາຕອບທາງເລອກທ່ີສມົ ເຫດຜນົ ໄດ້ 7. ສາມາດຫາທາງເລອກ ຫຼ ຄວາມຄດິ ເຫັນໃນການຄດິ ໄດ້ ວິທີຄດິ 1. ຕງ້ີັ ເປາົ້ ໝາຍໃນການຄິດ 2. ໃຫ້ຫວົ ຂໍ້ໃນການຄິດ 3. ສັງລວມຂມໍ້ ູນຄວາມຈິງ ແລະ ຄວາມຄິດເຫັນທ່ີກຽູ່ ວຂ້ອງກບັ ເລ່ີອງທຄ່ີ ິດກວາ້ ງໄກ ແລະ ເລິກເຊີິ່ງ 4. ວິເຄາະຈໍາແນກ ແລະ ການແຍກຂມໍ້ ນູ , ການຈດັ ໜວດໝູ່ ແລະ ການເລອກຂໍ້ມູນທຈີ່ ະນາໍ ມາໃຊ້ 186

5. ປະເມນີ ຂ້ມໍ ູນທ່ີຈະໃຊໃ້ ນໃນຄວາມຖກຕອ້ ງ ແລະ ຄວາມໜ້າເຊ່ອີ ຖ 6. ໃຊເ້ ຫດຜົນໃນການພຈິ າລະນາຂ້ມໍ ນູ ເພ່ີອສະແຫວງຫາທາງເລອກ ຫຼ ຄາໍ ຕອບທ່ີສົມເຫດສມົ 7. ຊອກທາງເລອກທເ່ີ ໜາະສົມໂດຍພຈິ າລະນາເຖິງຜົນທຈ່ີ ະຕາມມາ ແລະ ຄວາມໜາຍທີ່ແທ້ຈິງ 8. ສງັົ່ ນ້ໍາໜກັ ຜົນໄດ້, ຜນົ ເສຍໃນໄລຍະສນັີ້ ແລະ ໄລຍະຍາວ 9. ທົບທວນໃຫ້ຮອບຄອບ 10. ປະເມນີ ທາງເລອກ ແລະ ໃຫ້ຄວາມເຫນັ ກູຽ່ ວກບັ ສ່ີິງທຄີ່ ິດ ບົດບາດຂອງຜສູ້ ອນກັບການພັດທະນາລະບບົ ການຄດິ ຜ້ສູ ອນທ່ີດີເປນັ ຜຊູ້ ູວ່ ຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດຄວາມພາກພູມໃຈທ່ີຕົນເອງຮູ້ສກຶ ວາູ່ ຕນົ ເອງມຄີ ຸນຄາູ່ ແລະ ເປັນຜູ້ ທີ່ຕັີ້ງຄວາມຫວັງໄວ້ສູງກູ່ຽວກັບຜູ້ຮຽນທີ່ຕົນເອງສອນ, ອົງປະກອບທີ່ຜູ້ສອນຄວນຄໍານຶງເຖິງໃນການເປີດ ໂອກາດ ໃຫ້ຜູຮ້ ຽນຄດິ ແລະ ຮຽນຮມູ້ ີ ດງົັ່ ຕໄ່ໍ ປນ:ີ້ 1. ການກະຕຸນ້ ໃຫ້ຜຮູ້ ຽນສ້າງຄວາມເຊ່ີອໜນີັ້ ໃນຕນົ ເອງ ຜູ້ສອນຄວນເປີດໂອກາດໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ຮັບຜີດຊອບກິດຈະກໍາຕູ່າງໆດ້ວຍຕົນເອງ ແລະ ຄວນເປີດ ໂອກາດໃຫຜ້ ູ້ຮຽນເລອກເຮດັ ກດິ ຈະກໍາຕູາ່ ງໆດ້ວຍຕົນເອງ. 2. ການເຂາ້ົີ ເຖິງຜຮູ້ ຽນເປນັ ລາຍບຸກຄະລະກອນ ການເຂາ້ີົ ເຖິງ ຫຼ ຄວາມຮູ້ຜູຮ້ ຽນເປນັ ລາຍບຸກໃນຊນັ້ີ ຮຽນຖວ່າູ ມຄີ ວາມສາໍ ຄັນ ແລະ ຈາໍ ເປນັ ຫາຼ ຍ. 3. ການຟງັ ດວ້ ຍຄວາມເອາົ ໃຈໃສູ່ ວທິ ກີ ານໜີ່ງຶ ໃນການຄນ້ີົ ຫາວູ່າຜູຮ້ ຽນກາໍ ລງັ ຄດິ ຫຍງັ ຢູຄ່ ການເວີາ້ົ ຈາກບັ ຜູ້ຮຽນ, ການຟັງຂອງຜູ້ຮຽນ ດ້ວຍຄວາມເອົາໃຈໃສູ່ ແລະ ການຟງັ ດວ້ ຍຄວາມເອົາໃຈໃສູ່ ໜາຍເຖງິ ການໃຫຄ້ ວາມສນົ ໃຈຢ່າງຈິງຈັງຕໍ່ສີິ່ງທີ່ ຜູ້ຮຽນກາໍ ລງັ ເວ້ົາີ ການຂອະນຍຸ າດໃຫມ້ ກີ ານຂັດຈົ່ງັ ຫວະໃນເວລາສນົ ທະນາກັບຜູຮ້ ຽນ ແລະ ເວລາທ່ີຜຮູ້ ຽນເວົາ້ີ . 4. ການສະແດງຄວາມຈິງໃຈ ກ າ ນ ສະ ແ ດງ ຄ ວາມ ຈິ ງ ໃຈຕ ໍ່ ຜູ ້ຮຽ ນ ຖ ເ ປັ ນ ສິ ີ່ ງສໍ າ ຄັ ນ ຢ່ າງ ໜຶີ່ ງ ໃນ ການ ສົ ່ ງເ ສີ ມຂະ ບ ວນ ການຄິດ ການສະແດງຄວາມຈີິງ່ ໃຈຕ່ໍຜູຮ້ ຽນຄວນມີພ້ີນຖານ ແລະ ເໜາະສົມກັບສະຖານະການ. 5. ການສສີ່ ານກບັ ຜູ້ຮຽນດວ້ ຍຄວາມຊັດເຈນ ຄວນໃຊ້ວິທີການຫາຼ ກຫາຼ ຍໃນການສສີ່ ານກັບຜ້ຮູ ຽນເນອ່ີ ງຈາກສງ່ິີ ທຊ່ີ ດັ ເຈນສາໍ ລັບຜູ້ຮຽນຄົນໜີ່ຶງ. 6. ການເບີ່ິງວ່າູ ຕົນເອງຄຜ້ຮູ ຽນ ໃນຫ້ອງຮຽນເຊີິ່ງຈະສົ່ງເສີມຂະບວນການຄິດ, ການຊອກຫາ ແລະ ການສໍາຫວຼ ດຖເປນັ ສິ່ີງຈາໍ ເປັນຜູ້ ສອນຕ້ອງຍອມຮັບຄວາມບ່ໍແນູ່ນອນອາດຈະເກີດເກີດຂຶ້ີນໄດ້ຕະຫຼອດເວລາ ແລະ ເນັີ້ນວູ່າການສຶກສາເປັນ ຂະບວນການສາໍ ເລັດ ແລະ ສູ່ອງແສງຫາສີ່ິງທ່ີຕນົ ບ່ໍຮູ້. ສິງີ່ ແວດລວ້ ມສາໍ ລບັ ການຄດີ ແລະ ການຮຽນຮູ້ ໃນການຈດັ ຫ້ອງຮຽນເພອີ່ ສງົ່ ເສີມການຄີດ ແລະ ການຮຽນຮູ້ ຜູສ້ ອນສາມາດຈັດມຸມໃດມຸມຫນີ່ງໃນຊັ້ີນ ຮຽນເພີ່ອເປັນມຸມທີ່ກະຕຸ້ນຄວາມຄິດເຊັ່ົນ ຜູ້ສອນອາດມີມຸມ, ຄໍາຖາມປະຈໍາວັນ ຫຼ ຄໍາຖາມປະຈໍາອາທີດ ໂດຍມີການຕັີ້ງຄໍາຖາມຕິດໄວ້ທີ່ມຸມເພີ່ອເປີດໂອກາດໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ສຶກສາຄົີ້ນຄວ້າ ແລະ ທົດລອງເພ່ີອຫາຄໍາ ຕອບທ່ີເປັນໄປບ່ໄໍ ດ້. ນກັ ສກຶ ສາໄດຂ້ ສໍ້ ະເໜີແນະເພອ່ີ ສົ່ງເສີມການຄດິ ແລະ ການຮຽນຮູ້ ດົ່ງັ ນ້ີ: 187

1) ຫອ້ ງຮຽນຄວນສະອາດມີແສງສະຫວ່າູ ງປອດໂປງ່ ແລະ ມອີ າກາດຖ່າູ ຍເທຕະຫອຼ ດ ເນອີ່ ງຈາກສະ ໜອງພັດທະນາ ແລະ ເຮດັ ວຽກໄດຢ້ າ່ ງເຕມັ ທມີ່ ີອອກຊີເຈນໄດ້ລ້ຽງຢ່າງພຽງພ. 2) ສົ່ງເສີມການຄິດແກ້ປັນຫາ, ໃນຫ້ອງຮຽນທີ່ສົ່ງເສີມຂະບວນການຄິດ, ຜູ້ສອນຈະສົ່ງເສີມໃຫ້ ຜ້ຮູ ຽນພດັ ທະນາທັດສະນະຄະຕິທາງບວກຕ່ກໍ ານຄດິ ແກປ້ ນັ ຫາ ແລະ ຕອບຄໍາຖາມໄປ ພ້ອມໆກັນ. 3) ຜູ້ສອນຄວນໃຫ້ເວລາແກູ່ຜູ້ຮຽນໃນການຕອບຄໍາຖາມ ຫຼ ສະແດງອອກຄວາມຄິດເຫັນຂອງຕົນ ໃຫ້ຫຼາຍຂຶີ້ນ. ຜູ້ສອນຄວນຈະພະຍາຍາມສົ່ງເສີມໃຫ້ຜູ້ຮຽນຕອບຄໍາຖາມຢ່າງໄວກໍ່ຄ ເມີ່ອຜູ້ສອນຖາມຄໍາຖາມ ແລ້ວ ຜູ້ສອນກຄາດຫວັງວູ່າຜູ້ຮຽນຈະຕອບຄໍາຖາມຂອງຕົນໄດ້ທັນທີ ຫຼ ຜູ້ສອນກອາດຈະເອີ້ນຜູ້ຮຽນທີ່ຍກົ ມ ຄົນທໍາອດິ ເພີ່ອຕອບຄາໍ ຖາມ ຖາ້ ຜູ້ຮຽນບ່ໍໄດ້ຖາມຄໍາຖາມໂດຍທນັ ທີ ຜູ້ສອນອາດຈະຖາມຄາໍ ຖາມເກົ່າຊ້ໍາອີກຄີ້ັງ ໜ່ີຶງປ່ຽນຄໍາຖາມໃໝູ່ ຫຼ ເອີນ້ ຜ້ຮູ ຽນຄນົ ໃໝູ່ເພ່ີອຕອບຄາໍ ຖາມ ການທີ່ຜ້ສູ ອນໃຫ້ເວລາຜູ້ຮຽນໃນການຕອບຄໍາ ຖາມ ສະແດງອອກຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງຕນົ ໜ້ອຍເກິນໄປ ອາດຈະເປັນຄວາມພະຍາຍາມຂອງຜຮູ້ ຽນໃນການຕອບຄໍາ ຖາມ ການສົ່ງເສີມໃຫຜ້ ຮູ້ ຽນຕອບຄາໍ ຖາມໂດຍໄວ ຫຼ ໂດຍທນັ ທອີ າດຈະມີຜນົ ດຊີ ວູ່ ຍສ່ົງເສີມການຄິດ. ການຈດັ ການກດິ ຈະກໍາເພີ່ອພດັ ທະນາຂະບວນການຄິດ ການພັດທະນາຂະບວນການຄິດຂອງຜູ້ຮຽນເປັນສິີ່ງທີ່ສາມາດເຮັດໄດ້ອີກ ທັງມີຄວາມສໍາຄັນ ແລະ ຈໍາເປັນຢ່າງຍີງິ່ ທີ່ຈະຕອ້ ງຈັດກິດຈະກໍາ ເພ່ອີ ພັດທະນາຂະບວນການການຄິດ, ພະຍາຍາມໃຫຜ້ ຮູ້ ຽນມີສູ່ວນຮູ່ວມ ໃນການຈັດຫຼັກສູດການຮຽນ-ການສອນໃນຫ້ອງຮຽນ ແລະ ໃຈກວ້າງຍອມຮັບຟັງຄວາມຄິດເຫັນຂອງຜູ້ອ່ີນ. ໂດຍຜູ້ສອນຕ້ອງສົ່ງເສີມ ແລະ ໃຫ້ກໍາລັງໃຈຜູ້ຮຽນໃນເວລາເຮັດກິດຈະກໍາຕູ່າງໆ ແລະ ຮັບຟັງຄວາມຄິດເຫັນ ຂອງຜູ້ຮຽນໃຫ້ຫາຼ ຍຂຶນີ້ . ການຈດັ ກດິ ຈະກໍາຕາູ່ ງໆ ເພອ່ີ ພັດທະນາຂະບວນການຄດິ ມດີ ົງັ່ ນີ້ ການຈັດກິດຈະກາໍ ວທິ ະຍາສາດເພອ່ີ ສ່ົງເສມີ ຂະບວນການຄດິ ການເປີດໂອກາດໃຫ້ຜຮູ້ ຽນໄດ້ຮຽນຮທູ້ ັກສະການແກໄ້ ຂປັນຫາ ການຖາມ ແລະ ຕອບຄາໍ ຖາມທາງຂໍ້ມູນ ກິດຈະກໍາວິທະຍາສາດເປັນກິດຈະກໍາໜຶ່ີງເຊິ່ີງເປີດໂອກາດ, ສົ່ງເສີມໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ຮຽນຮູ້, ສໍາຫຼວດໂລກຮວບ ຂ້າງຜູຮ້ ຽນຍັງຮຽນຮູ້ກຽູ່ ວກບັ ເຫດຜນົ ໂດຍຜູ່ານການທດົ ລອງທາງວິທະຍາສາດ ແລະ ກດິ ຈະກໍາວທິ ະຍາສາດສໍາ ລບັ ຜູ້ຮຽນຖເປນັ ການແນະນໍາໃຫຜ້ ຮູ້ ຽນໄດຮ້ ຽນຮກູ້ ຽູ່ ວກບັ ວິທະຍາສາດຕາູ່ ງໆ ເຊ່ົນັ  ການສງັ ເກດລວມເຖງິ ທັກສະຕ່າູ ງໆເຊົນັ່ ການປຽບທຽບ  ການຄດິ ຫາເຫດຜົນເປັນໄປໄດວ້ ່າູ ເປນັ ຫຍັງສີງ່ິ ຕູ່າງໆ ຈີ່ຶງເກດີ ຂຶ້ີນ  ການທດົ ສອບດວ້ ຍຕົນເອງ ແລະ ການສະຫຼບຸ ຜົນການທົດລອງ ຕວົ ຢ່າງການຈັດກິດຈະກາໍ ວທິ ະຍາສາດສໍາລບັ ຜຮູ້ ຽນ ການທດົ ລອງກູ່ຽວກັບນ້ໍາ ໃນຊັີ້ນຮຽນຂອງຜູ້ຮຽນໄວ 3-6 ປີ ສູ່ວນໃຫຍູ່ມັກມີມຸມເປັນສູ່ວນປະກອບທີ່ສໍາຄັນໃນການຈັດ ກິດຈະກໍາ ຜູ້ສອນອາດຈັດກິດຈະກໍາວິທະຍາສາດທີ່ມຸມນີ້ໄດ້ໂດຍໃຫ້ຜູ້ຮຽນເປັນຜູ້ຜະລິດ ຫຼ ເຮັດເຄ່ີອງມທີ່ຈະ ທົດລອງ ເຊົ່ນັ ຖ້ວຍເຈຍ້ . ຫັຼງຈາກນນ້ີັ ຜຮູ້ ຽນໃຊ້ສເຈາະຮບູ ພາສະນະຕູ່າງໆ ແລະ ນາໍ ໄປຫິີ້ຼນທີ່ມຸມ ຜູ້ສອນຄວນ ໃຊຄ້ າໍ ຖາມເພີ່ອກະຕຸ້ນໃຫຜ້ ູ້ຮຽນສງັ ເກດສ່ີິງທເ່ີ ກີດຂ້ີຶນ. ການສັງເກດຄວາມປຽ່ ນແປງຂອງທອ້ ງຟາ້ ຜູ້ຮຽນຈໍາເປັນຕ້ອງຮຽນຮູ້ການປ່ຽນແປງຂອງສິີ່ງຕູ່າງໆ ການສຶກສາ ແລະ ການສັງເກດຄວາມປຽ່ ນແປງ ຂອງອາກາດ ແລະ ທ້ອງຟ້າ ຄ ເປັນການສົ່ງເສີມຂະບວນການທາງວິທະຍາສາດວິທີໜຶີ່ງຜູ້ສອນອາດຈະສົ່ງເສີມ ຂະບວນການຄດິ ຂອງຜຮູ້ ຽນໂດຍໃຊຄ້ າໍ ຖາມດ່ົັງນີ້ 188