Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore สูจิบัติ โฮมดิน 2_รวมเล่ม

สูจิบัติ โฮมดิน 2_รวมเล่ม

Published by kanikl, 2022-07-21 07:08:10

Description: สูจิบัติ โฮมดิน 2_รวมเล่ม

Keywords: art

Search

Read the Text Version

ต้้องใช้้ความพยายามและความอดทนเป็็นอย่่างมาก จึึงจะสามารถทอให้้เป็็นผืืนผ้้าได้้ ลวดลายของผ้้าสามารถจำแนก แหล่่งที่�่มาของลวดลายได้้ 4 กลุ่�มใหญ่่ คืือ ลายที่่�มาจากพืืช ลายที่่�มาจากสััตว์์ ลายที่�่มาจากสิ่�งของเครื่�่องใช้้ และลาย เรขาคณิติ ลายเรขาคณิิต สี่่�เหลี่�่ยมขนมเปีียกปููนเป็็นลวดลายโบราณที่่�ปรากฏบนผ้้าทออีีสานหลายประเภท เช่่น ผ้้าขิิด ผ้้าแพรวา ผ้้าจก ผ้้ามััดหมี่่� มีีการย้้อมสีีของเส้้นไหมหรืือฝ้้ายเพื่�่อให้้มีีความสวยงาม ทำให้้ผ้้าทอมีีเอกลัักษณ์์ลวดลาย โดดเด่น่ สีีสัันงดงาม ประณีีตและมีีคุุณค่่า ผู้้�สร้้างสรรค์์จึึงนำวััฒนธรรมจากลวดลายผ้้าทอที่�่สืืบทอดเป็็นมรดกภููมิิปััญญาอีีสาน มาเป็็นแรงบัันดาลใจใน การสร้้างสรรค์์ผลงานประติมิ ากรรมเครื่อ�่ งปั้�น้ ดิินเผา วัตั ถุุประสงค์์ เพื่�่อสร้้างสรรค์ป์ ระติิมากรรมเครื่�่องปั้้น� ดินิ เผาแรงบัันดาลใจจากวััฒนธรรมผ้้าทออีีสาน กรอบแนวคิดิ ในการสร้า้ งสรรค์์ การสร้า้ งสรรค์์ผลงานประติิมากรรมเครื่อ่� งปั้�้นดินิ เผา ใช้้หลัักการจััดองค์์ประกอบในงานเครื่่อ� งปั้�น้ ดินิ เผา คืือ ความสมดุลุ การตััดกัันหรืือขััดกััน สััดส่่วน และเอกภาพ (ประสพ ลี้�เหมืือดภััย, 2543 : 62-63) แนวความคิดิ “ยามว่า่ งจากงานในนา ผู้้�หญิงิ ทอผ้า้ ผู้้�ชายจักั สาน” เป็น็ คำกล่า่ วที่ส่� ะท้อ้ นสภาพการดำรงชีีวิติ และสัังคมของ ชาวอีีสาน ซึ่ง�่ ถืือว่า่ การทอผ้า้ เป็น็ งานสำคััญของผู้้�หญิงิ ผ้า้ ที่ท�่ อเพื่อ�่ เป็น็ เครื่อ่� งนุ่�งห่ม่ เครื่อ่� งใช้ถ้ วายพระในงานบุญุ ประเพณีี การทอผ้้าตามความเชื่�่อถืือศรััทธาในพุุทธศาสนา และได้้นำอััตลัักษณ์์จากลวดลายผ้้าอีีสาน ลายสี่�่เหลี่่�ยมขนมเปีียกปููน ที่ป�่ รากฏบนผ้า้ จก ผ้า้ ขิดิ ผ้า้ แพรวา และผ้า้ มััดหมี่่� มาใช้ใ้ นการตกแต่ง่ เพื่อ่� สะท้อ้ นถึงึ เรื่อ�่ งราวของผ้า้ อีีสานที่ม�่ ีีความสััมพัันธ์์ กัับวััฒนธรรม ประเพณีี ความเชื่่�อ ตลอดจนการดำรงชีีวิิต ภาพที่่� 1 ลวดลายผ้า้ อีีสาน ที่่�มา : ธนาคารกรุงุ เทพ, (ม.ป.ป.) 87

ขั้น�้ ตอนการสร้า้ งสรรค์์ 1) ศึึกษารวบรวมข้้อมููลที่่�เกี่�่ยวข้้อง ได้้แก่่ ข้้อมููลเกี่่�ยวกัับภููมิิปััญญาผ้้าทออีีสาน ประเภทของผ้้าทออีีสาน ที่�่มาของลวดลายผ้้าทอ หลัักการออกแบบประติิมากรรมเครื่่�องปั้้�นดิินเผา นำข้้อมููลมาวิิเคราะห์์และสรุุปข้้อมููล เพื่�อ่ การสร้า้ งสรรค์์ผลงาน 2) ร่า่ งภาพแนวความคิดิ และกำหนดขนาดความกว้้าง ความยาว ความสููง ของผลงาน 3) ขึ้้น� รูปู ผลงานประติมิ ากรรมโดยใช้ด้ ินิ พื้้น� บ้า้ นด่า่ นเกวีียน ด้ว้ ยเทคนิคิ การขึ้้น� รูปู ด้ว้ ยมืือ ชิ้น� งานแยกออก เป็็น 2 ชิ้�นส่ว่ นต่อ่ ประกอบ คืือ ชิ้น� ส่่วนฐานล่า่ ง และชิ้�นส่่วนบน เพื่�อ่ ความสะดวกในการเคลื่่�อนย้า้ ยเข้้าเตาเผา และติดิ ตั้ง�้ ต่อ่ ประกอบชิ้้�นงาน 4) ตกแต่ง่ พื้้น� ผิวิ ชิ้น� งานให้เ้ รีียบ ใช้ด้ ินิ ปั้น�้ ตกแต่ง่ ส่ว่ นประกอบของใบหน้า้ ให้ม้ ีีมิติ ินิ ูนู ต่่ำ เช่น่ คิ้ว� จมูกู ตา และ ปาก 5) ใช้้เทปกาวติดิ กัันพื้้น� ที่่�ที่�ต่ ้้องการลงน้้ำดินิ สีี 6) นำฟองน้้ำชุบุ น้้ำดิินสีี กดซัับเบา ๆ ลงบนบริิเวณพื้้น� ผิิวชิ้น� งานที่อ�่ อกแบบไว้้ ส่่วนพื้้น� ที่�่ขนาดเล็็กใช้พ้ ู่่�กััน ระบาย 7) เมื่่�อน้้ำดินิ สีีเริ่�มหมาดซึึมเข้า้ ผิิวชิ้�นงาน แล้้วลงสีีซ้้ำอีีก 2 รอบ ให้ส้ ม่่ำเสมอ 8) ใช้้อุุปกรณ์์แกนไม้้ไผ่่มััดเป็็นรููปกากบาทแบ่่งช่่อง 4 ช่่อง วางทาบลงบนจุุดศููนย์์กลางด้้านบนชิ้้�นงาน แล้้วใช้ไ้ ม้้ปั้�้นขีีดเส้้นตรงจากแนวดิ่ง� ลงมา 9) ใช้้ไม้ป้ ั้น�้ วาดเส้น้ ตรง ค่อ่ ย ๆ แบ่่งช่อ่ งลายให้้มีีขนาดความกว้้างเท่่า ๆ กััน 10) ใช้้ไม้ป้ ั้น้� วาดเส้น้ กึ่ง่� กลางในแนวนอน เพื่อ�่ แบ่่งช่่องสีีขาว ออกเป็น็ 2 ส่ว่ น เท่่ากััน ทั้้�งด้้านบนและด้้านล่่าง 11) วาดเส้น้ เป็น็ รูปู สี่่เ� หลี่่ย� มขนมเปียี กปูนู โดยใช้้เส้้นแกน และช่อ่ งที่แ่� บ่ง่ ไว้เ้ ป็น็ เส้น้ โครง 12) ตกแต่่งลวดลายโดยใช้ไ้ ม้ป้ ั้้น� ขููดขีีดลวดลาย 13) ผึ่�ง่ ให้้แห้้ง และนำเข้า้ เตาฟืืน เผาที่อ�่ ุณุ หภูมู ิิ 1,100 องศาเซลเซีียส บรรยากาศสัันดาปสมบููรณ์์ 14) นำชิ้�นงานออกจากเตาเผา มาเช็็ดทำความสะอาด 15) นำผลงานที่่�เสร็็จสมบููรณ์์ ไปเผยแพร่่ ติิดตั้ง้� จััดแสดง 88

ภาพที่่� 2 ขั้น�้ ตอนการตกแต่ง่ ลวดลาย ภาพที่่� 3 ลวดลายที่�ม่ าจากผ้้าทออีีสาน ภาพที่่� 4 ผลงานประติมิ ากรรมเครื่�อ่ งปั้้�นดิินเผา สาวอีีสาน 2 89

สรุปุ ผลการสร้้างสรรค์์ ประติิมากรรมเครื่�่องปั้้�นดิินเผา รููปทรงตั้�้งตรงสููง ให้้ความรู้�สึ กสง่่างาม และมีีความสมดุุลแบบเท่่ากััน ทั้�้งข้า้ งซ้า้ ยและข้า้ งขวา ตามเส้น้ แกนสมมาตร การตััดกัันหรืือขััดกััน เนื่�่องจากรููปทรงของชิ้�นงานเป็็นแนวตั้้�งตรงสููง จึึงใช้้เทคนิิคการตกแต่่งลวดลายบน พื้้�นผิิวชิ้น� งานในทิศิ ทางตััดกััน คืือ เน้น้ ลวดลายทางแนวนอน สััดส่ว่ น ขนาดส่ว่ นหรืือมาตราส่ว่ น ของชิ้น� งานมีีขนาด 50x50x120 cm. ซึ่ง�่ เป็น็ ขนาดสััดส่ว่ นที่เ�่ หมาะสมกัับ แท่่นการจััดวางแสดงผลงานประติิมากรรม และระยะการมองเห็็นผลงาน บริิเวณพื้้�นที่�่รอบอาคารหอศิิลปวััฒนธรรม มหาวิิทยาลััยขอนแก่่น และมีีความเป็น็ เอกภาพ ความเป็็นอัันหนึ่่�งอัันเดีียวกัันขององค์ป์ ระกอบศิิลป์์ทั้�้งด้า้ นรููปลัักษณะ และด้้านเนื้้�อหาเรื่่�องราว ของลวดลายจากทุุนวััฒนธรรมผ้้าพื้้�นบ้้านอีีสาน เป็็นการประสานหรืือจััดระเบีียบของส่่วน ต่่าง ๆ ของลวดลายและสีีสัันให้เ้ กิดิ ความเป็็นหนึ่ง่� เดีียว รููปแบบลวดลายบนพื้้�นผิิวงานประติิมากรรม นำแรงบัันดาลใจจากทุุนวััฒนธรรมผ้้าทออีีสาน มาประยุุกต์์ใช้้ ตกแต่ง่ ลวดลายบนพื้้น� ผิวิ งาน โดยลวดลายที่น�่ ำมาใช้ค้ ืือ ลวดลายเรขาคณิติ สี่เ�่ หลี่ย�่ มขนมเปียี กปูนู ซึ่ง�่ ปรากฏบนลวดลาย ผ้้าทอที่เ�่ ก่่าแก่่โบราณ เช่่น ผ้า้ ขิิด ผ้า้ มััดหมี่่� ผ้้าแพรวา สีีในการสร้้างสรรค์์ผลงานเน้้นการใช้้สีีน้้ำตาลที่�่มาจากธรรมชาติิของวััสดุุดิินพื้้�นบ้้านด่่านเกวีียนเป็็นสีีหลััก และตกแต่่งด้้วยน้้ำดิินสีีขาว ฟ้้า และส้้ม เพื่่�อเน้้นจุุดสนใจให้้มีีความแตกต่่างอย่่างชััดเจนกัับบริิเวณพื้้�นที่�่ส่่วนใหญ่่ ตามหลัักการใช้ค้ ู่่�สีีตััดกััน คืือ เข้ม้ -อ่่อน โดยสีีธรรมชาติิที่ไ�่ ด้ห้ ลัังจากการนำชิ้�นงานเข้า้ เตาเผาเสร็็จเรีียบร้้อยในอุณุ หภููมิิ 1,100 องศาเซลเซีียส จะปรากฏสีีน้้ำตาลแดงเข้้มตััดกัับส่ว่ นที่�่เป็็นลวดลายอย่่างชััดเจน เอกสารอ้้างอิงิ ทรงพัันธ์์ วรรณมาศ. (2534). ผ้้าไทยลายอีีสาน. กรุงุ เทพฯ : โอเดีียนสโตร์.์ ธนาคารกรุุงเทพ. (ม.ป.ป.). ขิิด จก ยก เกาะ มุกุ มัดั หมี่่� เบิ่่ง� ซิ่่น� กินิ แซ่บ่ . กรุุงเทพฯ : สยาม เอ็็ม แอนด์์ บีี พัับลิชิ ชิ่่ง� . ประสพ ลี้เ� หมืือดภััย. (2543). องค์์ประกอบในงานเครื่�อ่ งปั้�้นดินิ เผา. กรุุงเทพฯ : โอเดีียนสโตร์.์ 90

จิติ รกรรมฮูปู แต้ม้ ร่ว่ มสมัยั บนประติมิ ากรรมเครื่อ�่ งปั้้น� ดินิ เผาด่า่ นเกวีียน : มั่่ง� มีี ศรีี (สีี) อีีสาน Contemporary Hup Taem painting on Dan Kwian pottery sculpture : Mang Mee Sri (Si) Isan ปอยหลวง บุุญเจริญิ สาขาวิิชาการออกแบบอุตุ สาหกรรม คณะสถาปััตยกรรมศาสตร์์และศิิลปกรรมสร้้างสรรค์์ มหาวิทิ ยาลัยั เทคโนโลยีีราชมงคลอีสี าน บทคัดั ย่่อ การสร้้างสรรค์์จิิตรกรรม “ฮููปแต้้ม” ร่่วมสมััยบนประติิมากรรมเครื่่�องปั้้�นดิินเผาด่่านเกวีียน “มั่่�งมีี ศรีี (สีี) อีีสาน” สร้้างสรรค์์ผลงานขึ้้�นโดยมีีวััตถุุประสงค์์เพื่�่อนำเสนอศิิลปวััฒนธรรมผ่่านผลงานประติิมากรรมเครื่่�องปั้้�นดิินเผา นำเสนอข้อ้ มูลู ด้ว้ ยกระบวนการศึึกษาค้น้ คว้า้ เกี่ย่� วกัับ วิถิ ีีชีีวิติ และวััฒนธรรมของคนอีีสาน วิเิ คราะห์์ สัังเคราะห์์ และสรุปุ ผล สู่�ขั้น� ตอนการสร้า้ งสรรค์ผ์ ่า่ นภาพจิติ รกรรมในรูปู แบบการเขีียนฮูปู แต้ม้ นำเสนอและแสดงออกด้ว้ ยความงามของเนื้้อ� ดินิ ด่า่ นเกวีียน ใช้ก้ ระบวนการขึ้้น� รูปู ด้ว้ ยมืือ ตกแต่ง่ ด้ว้ ยการเอนโกบน้้ำดินิ สีี เน้น้ ลวดลายด้ว้ ยการขูดู ร่อ่ งลึึกเพื่อ�่ ตััดเส้น้ เผา ด้้วยเตาฟืืนที่อ�่ ุุณหภูมู ิิ 1,100 องศาเซลเซีียส คำสำคััญ: จิติ รกรรม, ฮูปู แต้ม้ , อีีสาน, ประติมิ ากรรมเครื่�่องปั้�น้ ดิินเผา, ด่า่ นเกวีียน Abstract Creation of contemporary painting \"Hup Taem\" on Dan Kwian pottery sculpture \"Mang Mee Sri (Si) Isan\". Created with the objective of presenting art and culture through pottery sculptures. present information through the process of studying and researching The way of life and culture of Isan people. Analyze, synthesize, and draw conclusions to the creative process through painting in the form of writing hup taem. Presented and expressed with the beauty of Dan Kwian clay material. Hands forming technique, decorated by engobe. Emphasize patterns by scraping deep grooves to cut lines. Burned in a wood stove at a temperature of 1,100 degrees Celsius. Keywords: Painting, Hoop Taem, Isan, Pottery Sculpture, Dan Kwian 91

บทนำ วิถิ ีีชีีวิติ และวััฒนธรรมอีีสานนั้น�้ ผสมผสานอารมณ์์ ความรู้�สึก ความเป็น็ อยู่� รวมถึงึ ความเชื่�อ่ และความศรััทธา ที่�่หลากหลายหลอมรวมกััน สีีสัันแห่่งความหลากหลายทางชาติิพัันธ์์นี้้�ถููกส่่งต่่อสู่�สายตาทั้้�งชาวไทยและต่่างชาติิผ่่าน กิจิ กรรมในทุกุ เทศกาลที่ล�่ ้ว้ นแต่เ่ ป็น็ การส่ง่ มอบคุณุ ค่า่ ทางวััฒนธรรมอย่า่ งแนบเนีียนที่ค่� นภายนอกพื้้น� ที่ม่� ัักจะตามหาเพื่อ�่ ความตื่�่นตาตื่่�นใจในระหว่่างการเดิินทางท่่องเที่�่ยว ความมั่่�งคั่�ง มั่่�งมีี ในมรดกทางวััฒนธรรมนี้้�สร้้างคุุณค่่าและมููลค่่า แก่่ผู้้�คนอย่่างต่่อเนื่�อ่ งเสมอมา และจะยัังคงอยู่�โดยมีีวิิวััฒนาการที่่�เปลี่่�ยนแปลงไปตามกาลเวลา มั่่�งมีี ศรีี (สีี) อีีสาน จึึงเป็็นการแสดงออกถึึง “ศรีี” ที่�่หมายถึึง ความเจริิญรุ่่�งเรืือง ความงาม ในภููมิิปััญญา เชิิงช่่างของคนอีีสานที่่�แฝงด้้วยความเป็็นสิิริิมงคลและพลัังศรััทธา สะท้้อนภาพผ่่านพิิธีีกรรม พิิธีีการ งานบุุญ และ การละเล่น่ ของคนอีีสาน สิ่ง� เหล่า่ นี้้ถ� ูกู เผยแพร่อ่ ย่า่ งกว้า้ งขวางจนเกิดิ เป็น็ การรัับรู้้� จดจำ และระบุไุ ด้ถ้ ึงึ ความเป็น็ “อีีสาน” โดยเฉพาะการแสดงออกในสีีสัันอัันสดใสบนเครื่อ่� งแต่ง่ กายหลากสีีเพื่�่อสวมใส่เ่ ข้้าร่ว่ มงานบุุญ ประเพณีี หรืือพิิธีีอัันเป็น็ สิริ ิิมงคล ที่่เ� ราสามารถพบได้ต้ ลอดทั้ง้� ปีี ซึ่ง่� เป็็นสิ่่�งบ่ง่ บอกเอกลัักษณ์ไ์ ด้้เป็็นอย่่างดีี ดัังนั้น้� “ศรีีอีีสาน” หรืือ “สีีอีีสาน” ที่�ผู่้�สร้้างสรรค์์ผลงานได้ก้ ล่า่ วถึึงนี้้� จึึงหมายถึงึ สีีสัันอัันเป็น็ เอกลัักษณ์ข์ องวิิถีีชีีวิิต ประเพณีี และวััฒนธรรม ที่�่แสดงออก โดยคนอีีสาน การบอกเล่า่ เรื่อ�่ งราวในครั้ง้� จึึงถูกู สร้า้ งสรรค์ข์ึ้น� โดยการแสดงออกผ่า่ นงานจิติ รกรรม “ฮูปู แต้ม้ ” แบบร่ว่ มสมััย ให้้เกิิดความน่่าสนใจแก่่คนรุ่่�นใหม่่ที่�่ได้้ชมผลงานแต่่ยัังคงเอกลัักษณ์์เดิิมไว้้ บนประติิมากรรมที่�่สร้้างจากดิินพื้้�นบ้้าน ด่่านเกวีียน ผสมผสานกัันเกิิดเป็็นผลงานที่�่รวมคุุณค่่าภููมิิปััญญาเชิิงช่่างและความงามทางศิิลปะที่่�จะร่่วมส่่งต่่อคุุณค่่านี้้� ให้แ้ ก่ค่ นรุ่่�นหลัังต่่อไป วัตั ถุุประสงค์์ของการวิิจัยั เพื่�อ่ นำเสนอศิิลปวััฒนธรรมผ่่านผลงานประติิมากรรมเครื่�อ่ งปั้น�้ ดินิ เผา กรอบแนวคิดิ ในการสร้้างสรรค์์ผลงาน การสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงานประติมิ ากรรมเครื่อ�่ งปั้�้นดิินเผา ใช้ห้ ลัักแนวคิิดทางองค์์ประกอบศิลิ ป์์ด้า้ น สีี และรูปู ร่า่ ง รููปทรงเป็น็ หลััก เพื่�่อจััดวางองค์ป์ ระกอบให้เ้ กิิดความสมดุลุ ในพื้้น� ที่่�ว่่าง (ชะลูดู นิ่่ม� เสมอ. 2531) แนวความคิิด “มั่ �งมีี ศรีี (สีี) อีีสาน” เป็็นผลงานที่�่สื่�่อถึึงวิิถีีชีีวิิตคนอีีสาน ที่่�มั่่�งมีีในความเรีียบง่่ายพอเพีียง มีีศัักดิ์�มีีศรีีใน สิิริิมงคลอีีสาน มีีสีีสัันจากความสนุุกสนานรื่�่นเริิง ด้้วยการสร้้างสรรค์์ผ่่านผลงานประติิมากรรมที่�่มีีรููปร่่างรููปทรงของ เมล็็ดพัันธ์ค์ วามเชื่�อ่ และความศรััทธา เล่่าเรื่่�องราวด้้วยการเขีียนสีีในรูปู แบบของ “ฮููปแต้้ม” ด้้วยภาพผลทัับทิิมสีีแดงสด 92

ที่ม่� ีีชื่อ�่ เรีียกพ้อ้ งเสีียงกัับอััญมณีีและเป็น็ สีีนำโชคเสริมิ ทรััพย์์ แทนค่า่ ความเชื่อ�่ ด้า้ นสิริ ิมิ งคลในการคุ้้�มครองป้อ้ งกัันภััยและ คุณุ ประโยชน์ท์ ี่ห่� ลากหลาย เหมืือนดั่่ง� มรดกทางวิถิ ีีชีีวิติ และวััฒนธรรมที่ม�่ ีีคุณุ ค่า่ ให้ล้ ูกู หลานได้ใ้ ช้ป้ ระโยชน์ไ์ ด้ไ้ ม่ม่ ีีสิ้้น� สุดุ โดยผลทัับทิมิ ถูกู จััดวางที่จ�่ ุดุ กึ่ง�่ กลางเพื่อ�่ สื่อ�่ ถึงึ จุดุ ศูนู ย์ร์ วมแห่ง่ คุณุ งามความดีีจากรุ่่�นสู่่�รุ่่�น ด้ว้ ยรูปู แบบร่ว่ มสมััยในผลงาน ประติิมากรรมภายในผลทัับทิิมมีีเมล็็ดพัันธุ์์�ที่�่พร้้อมจะผลิิดอกออกผลเป็็นผู้้�สร้้างสรรค์์ผลงานสื่่�อความงดงามทาง ศิิลปวััฒนธรรมในอนาคต ใช้ภ้ าพประกอบเป็็นผืืนป่่าที่ม�่ ีีแมกไม้ภ้ ายใต้้รููปแบบทางจิติ รกรรมแบบฮููปแต้ม้ เพื่อ่� ช่่วยสร้า้ ง เรื่่�องราวและสีีสัันให้้กัับผลงาน ขั้�น้ ตอนการสร้า้ งสรรค์์ ผู้้�สร้า้ งสรรค์ผ์ ลงานทำการกำหนดแนวคิดิ และแรงบัันดาลใจ เพื่อ�่ วางแผนการทำงานโดยเริ่ม� จากกระบวนการ ศึึกษาค้้นคว้้าข้้อมููล วิิเคราะห์์สรุุปเนื้้�อหาที่่�ต้้องการแสดงออก กำหนดขนาดความสููงตามหลัักการจััดองค์์ประกอบให้้มีี ความสมดุลุ และสมบูรู ณ์ใ์ นรูปู ร่า่ งรูปู ทรง ร่า่ งแบบผลงาน ใช้เ้ ทคนิคิ การขึ้้น� รูปู ด้ว้ ยมืือโดยใช้ด้ ินิ พื้้น� บ้า้ นด่า่ นเกวีียน ตกแต่ง่ ลวดลายด้ว้ ยการสร้า้ งพื้้น� ผิวิ วาดภาพ และขูดู ขีีด เอนโกบน้้ำดินิ สีีตามภาพร่า่ ง ปล่อ่ ยระยะเวลาให้ผ้ ลงานแห้ง้ โดยควบคุมุ การระบายอากาศและอุณุ หภูมู ิิ เผาด้้วยเตาฟืนื ที่่อ� ุุณหภููมิิ 1,100 องศาเซลเซีียส ภาพที่�่ 1 ขั้้�นตอนการสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงานประติมิ ากรรมเครื่่�องปั้น�้ ดินิ เผา 93

ผลการสร้้างสรรค์ผ์ ลงาน การสร้้างสรรค์์รููปร่่างและรููปทรงของผลงานประติิมากรรมเครื่�่องปั้�้นดิินเผา สร้้างสรรค์์ด้้วยรููปร่่างรููปทรง กึ่�่งอิิสระด้้วยการลดรายละเอีียดและตััดทอนให้้เกิิดความโค้้งมน ให้้เกิิดความรู้�สึกถึึงมวลและปริิมาตร เมื่่�อจััดวางบน ที่ว�่ ่่าง ของสภาพแวดล้อ้ มโดยรอบของสถานที่�ต่ ิิดตั้�้งและจััดแสดง สีี ที่�่ใช้้เลืือก สีีแดง เพื่่�อสร้้างความโดดเด่่นแก่่ผลงานในการมองเห็็นจากระยะไกล และมุ่�งความสนใจมาสู่� ผลงานประติิมากรรม และคงเอกลัักษณ์ข์ องสีีฟ้้าครามที่ม่� ัักปรากฏให้้เห็็นในงานจิิตรกรรมฮููปแต้ม้ จััดวางองค์์ประกอบ สำหรัับติิดตั้�้งและจััดวางในที่�่ว่่างทางธรรมชาติิ ด้้วยหลัักของความสมดุุลในแนวตั้้�งฉาก ให้้ความรู้�สึกมั่่น� คงและเจริิญเติบิ โต ภาพที่่� 2 ผลงานประติมิ ากรรมเครื่อ่� งปั้้�นดินิ เผา “มั่่ง� มีี ศรีี (สีี) อีีสาน” บรรณานุุกรม ชลูดู นิ่่ม� เสมอ. (2531). องค์ป์ ระกอบของศิลิ ปะ. กรุุงเทพฯ : ไทยวััฒนาพานิชิ . 94

การสร้า้ งสรรค์ป์ ระติมิ ากรรมเครื่อ่� งปั้้น� ดินิ เผาด้ว้ ยศิลิ ปะ INFO-GRAPHIC The creation of INFO-GRAPHIC in ceramics เด่น่ รัักซ้อ้ น คณะสถาปััตยกรรมศาสตร์แ์ ละศิิลปกรรมสร้้างสรรค์์ มหาวิทิ ยาลัยั เทคโนโลยีรี าชมงคลอีสี าน บทคััดย่่อ งานประติิมากรรมเครื่่�องปั้�้นดิินเผา ที่�่ได้้รัับอิิทธิิพลจากศิิลปะของลััทธิิหรืือศิิลปิินที่�่มีีอยู่�ในอดีีตทั้้�งก่่อน ประวััติิศาสตร์์และศิิลปะสมััยใหม่่ ความคิิดสร้้างสรรค์์ของศิิลปิินในยุุคปััจจุุบัันเป็็นการค้้นคว้้า ทดลอง ทดสอบ และ พััฒนาให้้เป็็นสไตล์์ที่่�มีีเอกลัักษณ์์เฉพาะตััว เครื่�่องปั้้�นดิินเผานัับเป็็นอีีกแขนงหนึ่่�งของงานศิิลปะ ที่่�มีีการพััฒนา มีีความเจริิญรุ่่�งเรืืองมาจนถึึงปััจจุุบััน และมีีการค้้นพบที่่�หลากหลายทั้้�งในด้้านวิิทยาศาสตร์์ และสุุนทรีียภาพ มีีศิิลปิิน เครื่อ�่ งปั้น้� ดิินเผาที่�อ่ ยู่�ทั่�วโลก ที่�ม่ ีีสไตล์ใ์ นการสร้า้ งสรรค์์ เทคนิิคที่่�หลากหลาย มีีเอกลัักษณ์เ์ ฉพาะตััวของศิิลปินิ ดัังที่ไ�่ ด้้ กล่่าวมาแล้้ว ศิิลปิินหลากหลายรููปแบบผููกพัันกัับหลัักการที่�่หลากหลาย ที่่�สามารถชี้้�นำผลงานสร้้างสรรค์์ ซึ่่�งผู้�เขีียน สามารถอธิิบายลัักษณะงานของผู้�เขีียนเองได้้ เพื่่อ� แสดงการใช้อ้ ิิทธิิพลทางศิิลปะ “อิินโฟกราฟิิก” ในการแสดงออกเป็็น รูปู แบบภาพที่�เ่ รีียบง่่ายกัับแนวคิิดในการแสดงอารมณ์์ สำหรัับใช้้ในการสร้า้ งงานประติิมากรรมเครื่อ่� งปั้น้� ดินิ เผา รวมทั้้�ง วััตถุุดิบิ สีีสััน และองค์์ประกอบทางศิลิ ปะ เป็็นหลัักซึ่�่งเป็น็ แนวทาง ที่�่ผสมผสานความคิดิ อัันเป็็นเอกลัักษณ์์ของผู้�เขีียน คำสำคััญ : การสร้้างสรรค์,์ ประติมิ ากรรมเครื่�อ่ งปั้�น้ ดิินเผา, อิินโฟกราฟิิก Abstract pottery sculpture Influenced by the art of cult or artists that exist in the past, both prehistoric and modern art. The creativity of today's artists is research, experimentation, testing and development into a unique style. Pottery is another field of art. that has developed and prospered until the present And there are various discoveries in both science. and aesthetics There are pottery artists around the world. with creative style many techniques There is a unique identity of the artist. As mentioned above Various artists are bound by a variety of principles. that can guide creative works which the author can describe the nature of the author's work to show the use of artistic influence An “infographic” of expression is a simple visual form with the concept of expressing emotions. For 95

use in creating sculptures, pottery. including raw materials, colors and artistic elements essentially, which is a guideline that combines the unique ideas of the author Keywords : Creativity, pottery sculpture, infographic การสร้้างสรรค์ผ์ ลงานเครื่�่องปั้้�นดินิ เผาในรููปแบบศิิลปะ INFO-GRAPHIC ศิิลปะเครื่�อ่ งปั้�น้ ดินิ เผาของผู้�เขีียนมีีอิิทธิพิ ลของศิลิ ปะอิินโฟกราฟิิก ที่จ�่ ะต้อ้ งการแสดงเนื้้�อหาและการตีีความ ผลลััพธ์์ที่่�แปลเป็็นรููปร่่าง รููปทรงและสััญลัักษณ์์ ที่่�ผสมผสานแนวคิิดในการแสดงออก ผ่่านรููปทรง นููนต่่ำ นููนสููง และ ลอยตััว ในการสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงานผู้้�เขีียนต้อ้ งการแสดงรูปู แบบในเชิงิ ภาพ สััญลัักษณ์ท์ ี่ม�่ ีีความชััดเจนและสามารถเข้า้ ใจได้้ ง่่ายด้้วยเนื้้�อหา ด้้วยองค์์ประกอบที่่เ� ป็็นเอกลัักษณ์ข์ องผู้�เขีียนที่�่มีีความแข็็งแกร่ง่ และความซัับซ้อ้ นของรููปร่่าง ของความ สูงู และระดัับของพื้้น� ผิวิ ที่ต่� ่่ำสูงู ไม่เ่ ท่า่ กััน และจุดุ เด่น่ จุดุ รองขององค์ป์ ระกอบทางศิลิ ปะ โดยใช้ส้ ีีของเนื้้อ� ดินิ เหนีียวสีีแดง สีีสัันสะดุดุ ตา หรืือขััดแย้ง้ กลมกลืืน ตามการถ่า่ ยทอดอารมณ์ท์ ี่เ�่ ป็น็ ไปตามเนื้้อ� หาของเรื่อ่� งราวในการแสดงออก การขึ้้น� รูปู แบบแผ่น่ การใช้้สีี และการใช้เ้ คลืือบใสบางจุุดเพื่่อ� เพิ่่ม� จุุดสนใจ ผู้้�เขีียนได้้พััฒนารููปแบบการสร้้างสรรค์์ทางองค์์ประกอบและทดลองความรู้้�จากแนวคิิดและข้้อมููล เพื่่�อสกััด รูปู แบบ รูปู ทรง ตามประสบการณ์ข์ องผู้�เขีียนให้เ้ กิดิ ทัักษะการคิดิ รวมถึงึ ทัักษะการปฏิบิ ัตั ิใิ นการทำงาน ซึ่ง่� การพััฒนาได้้ อย่า่ งต่อ่ เนื่อ่� งและมีีความสำคััญ ในการตกผลึึกความเข้้าใจอย่่างสำนึึกรู้� ผู้�เขีียนได้้แก้ไ้ ขรูปู แบบการทำงานให้เ้ ข้้าใจและ ค้้นหาความจริิงของสิ่ง� ต่า่ ง ๆ ที่�่ต้อ้ งแสดงออกด้ว้ ยความหลากหลายและแตกต่่างไปจากเรื่่�องราว ดััดแปลง ลดและปรัับ ตััดทอนและสะท้้อนให้เ้ ข้้าใจได้ง้ ่่ายที่ส่� ุุด ในรููปแบบความเข้้าใจสากล ยกตััวอย่่างความเข้า้ ใจเช่น่ ป้้ายจราจร ป้้ายเตืือน ป้า้ ยห้า้ ม หรืือป้้ายห้้องน้้ำ ที่�่บ่่งบอกถึึงสััญลัักษณ์์ต่า่ ง ๆ ที่�เ่ ป็น็ รูปู ภาพหรืือข้อ้ ความสั้้น� ๆ ที่่ส� ามารถเข้้าใจได้ง้ ่า่ ยและ ตีีความสื่อ่� ที่ม�่ องเห็น็ ได้้และใช้เ้ วลาน้้อยลง รวมไปถึงึ ความเข้า้ ใจที่่�รัับรู้้�ในการตีีความที่่ส� ามารถ ดิ่�งลึึกไปในในความเข้า้ ใจ กัับการตีีความที่่ห� ลากหลายของผู้้�รัับสาร ยกตััวอย่่างเช่่น รูปู ทรงดอกบััว ธรรมจักั ร หรืือไม้้กางเขน เป็น็ ต้้น อาจตีีความ ได้ม้ ากมายแล้ว้ แต่่ผู้้�รัับสาร ที่่�เกิดิ จากความรู้� ความเข้า้ ใจ และประสบการณ์ท์ ี่่�ลึึกซึ้�ง มากน้อ้ ยต่า่ งกัันออกไป Zidan.Rider (2013) อิินโฟกราฟิิก หรืือ Information Graphic เป็็นรููปภาพหรืือกราฟิกิ ที่่�บ่ง่ ชี้ข� ้้อมููล ไม่ว่ ่่า จะเป็็นสถิิติิ ความรู้� ตััวเลข ฯลฯ เป็็นการสรุุปข้้อมููลเพื่�่อการประมวลผลที่่�ง่่ายด้้วยไดอะแกรมที่่�สวยงาม ข้้อมููลที่่�ผ่่าน การคััดกรองมาเป็็นอย่่างดีี ซึ่ง่� เหมาะสำหรัับคนยุุคใหม่่ ทุกุ คนสามารถรู้้�ข้อ้ มููลมากมายในเวลาจำกััด ด้้วยการจดจำภาพ ที่ส่� วยงามมากกว่่าการอ่า่ น พลัังของอิินโฟกราฟิกิ ส่่งผลโดยตรงต่อ่ การรัับรู้้�ของมนุษุ ย์์ โดย 90% ของข้้อมููลที่�่เข้า้ สู่�สมอง ของมนุษุ ย์์ ซึ่ง่� ก็ค็ ืือข้อ้ มูลู ภาพ เนื่อ่� งจากภาพและไอคอนของกราฟิกิ มีีความน่า่ สนใจมากกว่า่ คนที่ท�่ ่อ่ งจำเรื่อ่� งราวโดยการ อ่า่ นเพีียง 20% และ 40% จะตอบสนองต่อ่ ข้อ้ มูลู ภาพมากกว่า่ ข้้อมูลู ข้อ้ ความธรรมดา 96

ภาพที่�่ 1 รูปู แบบงาน INFOGRAPHIC ที่ใ�่ ช้้แสดงออกในการสื่่�อสาร กระบวนการทางความคิิดการสร้า้ งสรรค์์ ด้้วยอิิทธิิพลของศิิลปะ อิินโฟกราฟิิกที่�่ผู้�เขีียนใช้้ผสมผสานแนวคิิดเฉพาะของตนเองเพื่่�อสร้้างผลงาน เป็น็ การแสดงออกถึงึ รูปู ทรงทางความคิดิ ผู้�เขีียนมีีหลัักการที่ส�่ ำคััญ เพื่อ�่ แบ่ง่ วิธิ ีีคิดิ เพื่อ่� ความคิดิ สร้า้ งสรรค์์ โดยมีีขั้น้� ตอน ดัังนี้้� 1. แรงบัันดาลใจ ในการสร้า้ งสรรค์จ์ ากเรื่อ�่ งราว, สิ่ง� รอบตััว, ความรััก, ความหลงใหล, อารมณ์,์ ความเกลีียดชััง, ความเศร้้าหรืือความรู้� ทั้้�งประสบการณ์์หรืือสถานการณ์์ของปััญหา ด้้วยสิ่�งเหล่่านี้้�เป็็นแรงบัันดาลใจ และสามารถ ปรัับเปลี่่�ยนได้ต้ ามสถานการณ์ข์ องปััญหา 2. แนวความคิดิ เป็น็ รายละเอีียดของเรื่อ�่ งราวเฉพาะบางสิ่ง� ที่เ่� ป็น็ ส่ว่ นหนึ่ง�่ ของแรงบัันดาลใจ หรืือส่ว่ นสำคััญ ของรายละเอีียดที่�จ่ ะใช้้ เพื่อ�่ ตีีความในการแสดงออก เพื่อ่� เชื่อ�่ มต่่อกัับแรงบัันดาลใจและเป็น็ ส่ว่ นเนื้้อ� หาเดีียวกััน แนวคิิด จึึงเป็็นส่่วนสำคััญของเนื้้�อหาและเพื่่�ออธิิบายรููปแบบงานสร้้างสรรค์์ให้้สามารถคิิดเกี่�่ยวกัับสิ่่�งที่่�ต้้องการนำเสนอ ซึ่�่งแรง บัันดาลใจเพีียงอย่่างเดีียว อาจมีีหลากหลายแนวความคิิดรวมถึึงงานศิิลปะหรืืองานศิิลปะที่�่ใช้้สร้้างสรรค์์ จะสอดคล้้อง กัับแนวคิดิ ไม่ค่ ิิดขััดแย้ง้ 3. การแสดงออก คืือการสื่อ�่ สาร ให้เ้ ห็น็ ถึงึ แรงบัันดาลใจ และแนวคิดิ ด้ว้ ยเจตนาของเรื่อ่� งราวหรืือเนื้้อ� หา จาก การตีีความข้อ้ มููล ในแง่ข่ องรูปู แบบ รูปู ร่า่ ง ขนาด ปริมิ าณ วััสดุุ พื้้�นผิิว อารมณ์์ และองค์์ประกอบของข้้อมูลู และเป็็น สิ่ง� ที่�่แสดงให้้เห็็นถึงึ จิินตนาการ การแสดงออกจะแตกต่่างกัันไป ตามประสบการณ์์ อุุดมคติิ สิ่ง� ต่่าง ๆ ที่่ส� ่ง่ ผลต่อ่ ปััญหา และทัักษะ สิ่�งเหล่า่ นี้้ส� ามารถพััฒนาให้้เกิดิ ความหลากหลายได้ใ้ นภายหลัังเมื่�่อมีีประสบการณ์ท์ ี่่ม� ากขึ้น� 97

ภาพที่�่ 2 รูปู แบบแผนผัังทางความคิดิ ในการสร้า้ งสรรค์์ผลงาน ในการสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงานของผู้�เขีียน Info-graphic มีีหลัักการในการสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงาน ที่น่� ำเสนอเนื้้อ� หาในส่ว่ น สำคััญของข้อ้ มููล การใช้ร้ ูปู แบบสััญลัักษณ์์ รูปู ทรงในองค์ป์ ระกอบทางทััศนธาตุุ และเทคนิิคทางเครื่่อ� งปั้้น� ดินิ เผา เพื่�่อใช้้ ในการถ่า่ ยทอดเรื่อ่� งราวแต่ล่ ะเรื่อ�่ งตามข้อ้ มูลู ที่ต�่ อบสนองต่อ่ แนวคิดิ และแรงบัันดาลใจ ซึ่ง่� หากพิจิ ารณาจากอินิ โฟกราฟิกิ ที่เ่� ป็น็ เนื้้อ� แท้แ้ ล้ว้ งานอินิ โฟกราฟิกิ บนสิ่่ง� พิมิ พ์ห์ รืือสื่อ�่ ในระบบสารสนเทศ (Social Network) ซึ่ง�่ ปกติจิ ะเห็น็ ในรูปู กราฟิกิ ที่ด�่ ูเู รีียบง่า่ ย สีีสัันสดใส ตรงไปตรงมา ในการสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงานของผู้�เขีียนได้ร้ ัับการพััฒนาเพื่อ�่ ให้ค้ วามคิดิ สร้า้ งสรรค์ข์ อง ผู้�เขีียนมีีเอกลัักษณ์์เฉพาะตััว จึึงแตกต่่างจากภาพกราฟิิกขององค์์ประกอบทางศิิลปะอย่่างมาก โดยเน้้นตีีความปััญหา และเรื่�่องราวเชิิงลึึกต่่าง ๆ จากการหาข้้อมููลและผสมผสานทัักษะเฉพาะตััว ในการสร้้างสรรค์์ผลงานให้้คนดูู และผู้้�ชม เห็น็ ความซัับซ้อ้ นในรายละเอีียดเกี่ย่� วกัับรูปู แบบของประติมิ ากรรมที่ม่� ีีจังั หวะของรูปู ทรงที่ส่� วยงามน่า่ ตื่น�่ เต้น้ และเทคนิคิ ทางเครื่�่องปั้้�นดินิ เผา ขึ้�นรููปแบบแผ่น่ (Slab forming) ทั้�้งการเคลืือบและเทคนิคิ การตกแต่่ง ภาพที่่� 3 ผลงานประติิมากรรมเครื่�อ่ งปั้้น� ดินิ เผาสร้า้ งสรรค์ด์ ้ว้ ยอิิทธิิพลศิิลปะอิินโฟกราฟิกิ 98

สรุปุ ผลการสร้้างสรรค์์ ผลการสร้้างสรรค์์งานประติิมากรรมเครื่�่องปั้�้นดิินเผาด้้วยอิิทธิิพลศิิลปะอิินโฟกราฟิิก เกิิดจากการค้้นคว้้า ทดลอง ทดสอบ และพััฒนาให้้เป็็นสไตล์์ที่�่มีีเอกลัักษณ์์เฉพาะตััว สามารถอธิิบายลัักษณะงานประติิมากรรม เครื่�่องปั้้�นดิินเผาที่่�แสดงการใช้้อิิทธิิพลทางศิิลปะ “อิินโฟกราฟิิก” ด้้วยรููปแบบภาพที่่�เรีียบง่่ายกัับแนวคิิดในการแสดง อารมณ์์ รวมทั้ง้� วััตถุดุ ิบิ สีีสััน และองค์ป์ ระกอบทางศิลิ ปะ เป็น็ หลัักซึ่ง�่ เป็น็ แนวทางที่ผ่� สมผสานความคิดิ อัันเป็น็ เอกลัักษณ์์ ของผู้�สร้้างสรรค์ไ์ ด้้เป็็นอย่่างดีี References Beyond Celiac. FAST FACTS ABOUT CELIAC DISEASE INFOGRAPHIC. Accessed 10 June 2022, Available from https://www.beyondceliac.org/fast-facts- about-celiac-disease-infographic/ Team Caffeine. Infographics are Dead. Long Live Infographics. Accessed 10 June 2022, Available from https://lorirtaylor.com/infographics/ Zidan.Rider. Infographics คืืออะไร และ นำไปใช้้งานอย่่างไร. Accessed 10 June 2022, Available from http://www.oknation.net/blog/ digitalmarketing /2013/01/01/entry-2. 99

การเอนโกบและเคลืือบบนดิินด่า่ นเกวีียน Engobe for Glaze of Dankwian Pottery วัชั รินิ ทร์์ แซ่่เตีีย และ จิริ วัฒั น์์ จัันทร์์สว่่าง คณะสถาปััตยกรรมศาสตร์แ์ ละศิลิ ปกรรมสร้า้ งสรรค์์ มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีรี าชมงคลอีีสาน บทคััดย่่อ การพััฒนาความงามเครื่อ่� งปั้น้� ดินิ เผาพื้้น� บ้า้ นเครื่อ่� งปั้น้� ดินิ เผาด่า่ นเกวีียน ชุมุ ชน มีีเนื้้อ� ดินิ สีีแดงเข้ม้ หรืือน้้ำตาล ดำเหมืือนสีีเปลืือกมัังคุุด เมื่อ�่ เผาที่่�อุุณหภูมู ิิ 1,200 องศาเซลเซีียสขึ้�นไป มีีปััญหาเรื่�่องการเคลืือบสีีที่ส่� วยงามเพื่่อ� พััฒนา เครื่อ�่ งปั้น�้ ดินิ เผาให้เ้ หมาะสมและเป็น็ ที่ช่� ื่น่� ชอบของผู้้�บริโิ ภคในยุคุ ปััจจุบุ ััน ที่ต�่ ้อ้ งการสีีสััน โดดเด่น่ สดชื่น่� แปลกใหม่่ และ มีีรสนิิยม ในการตกแต่ง่ Indoor และ Outdoor ให้ด้ ูสู วยงาม ดัังนั้้น� แนวความคิดิ ของผู้�เขีียนในการทดลองดิินจึึงใช้้วิิธีี การเอนโกบ (Engobe) น้้ำดิินสโตนแวร์์บนเครื่�่องปั้้�นดิินเผาด่่านเกวีียน ด้้วยส่่วนผสมที่่�มีีดิินขาว 30%, ดิินดำ 40%, โซเดีียมเฟลด์ส์ ปาร์์ 20% และควอตซ์์ 10% เคลืือบบนดินิ เหนีียวเปีียก และเผาดิบิ ในอุุณหภูมู ิิ 800 องศาเซลเซีียส และ เคลืือบด้้วยออกไซด์์หรืือสีีสเตนเลส เพื่่�อสร้้างสีีสัันที่�่สวยงามในอุุณหภููมิิต่่าง ๆ ผสมผสานกัับการใช้้เทคนิิค Sgraffito ในการขููดตกแต่่งพื้้�นผิิวลวดลายให้้เกิิดสีีสัันที่�่แตกต่่าง เหมาะสำหรัับการสร้้างสรรค์์งานศิิลปะและสิินค้้าชุุมชน เครื่่อ� งปั้�น้ ดิินเผาพื้้น� บ้้านด้้วยดินิ เหนีียวสีีน้้ำตาลแดง คำสำคััญ : เอนโกบ, เคลืือบบนดิินด่า่ นเกวีียน Abstract Beauty development of local pottery, Dan Kwian community pottery, with dark red or black-brown soil texture like the color of mangosteen peels. when burning at a temperature of 1,200 degrees Celsius or more There was a problem of beautiful glaze in order to develop pottery to suit and be liked by today's consumers. who want to be colorful, outstanding, fresh, exotic and tasteful in decorating Indoor and Outdoor to look beautiful, so the author's idea of experimenting with clay uses the method of Engobe, water, clay, stoneware on Dan pottery. cart A mixture containing 30% kaolin, 40% black clay, 20% sodium feldspar and 10% quartz, is coated on wet clay. and burned raw at a temperature of 800 ° C and coated with oxide or austenitic paint. to create beautiful colors in 100

different temperatures Combined with the use of Sgraffito technique to scrape the surface of the pattern to create different colors. Suitable for creating art and community products, local pottery with red-brown clay. Keywords : Angob, glaze on Dan Kwian soil บทนำ เครื่�่องปั้้�นดิินเผาด่่านเกวีียนเป็็นชุุมชนท้้องถิ่�น ที่�่มีีมานานแล้้วโดยชุุมชนที่�่ตั้้�งอยู่�ในด่่านเกวีียน อำเภอโชคชััย จัังหวััดนครราชสีีมา ประเทศไทย ในปีี พ.ศ. 2466 เคยเป็็นอำเภอกระโทก ก่่อนจะเปลี่่�ยนเป็็นอำเภอโชคชััยเป็็นถนน และขนส่ง่ สินิ ค้า้ จากจัังหวััดต่่าง ๆ ในภาคตะวัันออกของประเทศไทย และผลิติ ภััณฑ์์จากประเทศกััมพูชู า ส่่วนใหญ่่จะ ซื้�อขายแลกเปลี่่�ยนเครื่�่องกััน มีีจุุดศููนย์ก์ ลางของคาราวาน จนกลายเป็็นชุมุ ชนขนาดใหญ่่ และได้ช้ ื่อ�่ ว่่าเป็็นหมู่่�บ้า้ นด่า่ น เกวีียนโดยผลิติ ภััณฑ์์ ใช้้ค้า้ ขาย มีีสิินค้้ามากมาย และยัังมีีเครื่�่องปั้น�้ ดินิ เผา เหยืือก และหม้้อ เมื่อ่� เวลาผ่า่ นไป การผลิิต ได้้เริ่�มขายในชุุมชน ในสมััยก่่อนชายชราบอกเขา พวกเขาเรีียนรู้้�กระบวนการเครื่�่องปั้�้นดิินเผาจากชาวข่่าหรืือข่่ารูู หรืือ ข่า่ บลูู ที่่เ� ชี่ย�่ วชาญด้้านเครื่อ่� งปั้น้� ดินิ เผา สามารถเผาในอุุณหภูมู ิสิ ูงู โดยใช้้ไม้ใ้ นการเผาด้้วยเตาเผาจอมปลวก การปั้น้� ขึ้้�น รููปใช้้ส่่วนผสมของดิินเหนีียวสีีแดงและทรายจากแม่่น้้ำมููล เมื่่�อเผาที่่�อุุณหภููมิิต่่ำ 800 องศาเซลเซีียส จะมีีดิินเหนีียว สีีส้ม้ แดง และเผาที่่อ� ุุณหภูมู ิิ 1,250 องศาเซลเซีียสขึ้�นไป จะได้้สีีน้้ำตาลเข้้มถึึงดำสีีมัังคุดุ หรืือสีีแดงเลืือดปลาไหล เพราะ มีีธาตุเุ หล็ก็ ออกไซด์ใ์ นปริมิ าณมาก ทำให้เ้ กิดิ การหลอมรวมที่ท่� ำให้ผ้ ลิติ ภััณฑ์ม์ ีีผิวิ มัันเงาด้ว้ ยไม้เ้ ผาที่ม�่ ีีความแข็ง็ แกร่ง่ สูงู ส่ว่ นใหญ่เ่ ป็น็ เครื่อ�่ งใช้ใ้ นครััวเรืือน ได้ร้ ัับอิทิ ธิพิ ลจากศิลิ ปะเครื่อ�่ งปั้น�้ ดินิ เผาเขมร แต่ไ่ ม่ใ่ ช่ก่ ารเคลืือบลายด้ว้ ยการขีีดข่ว่ น และใช้้ลููกกลิ้�งในการตกแต่่ง มีีหลากหลายรููปแบบ เช่น่ ลายจุดุ ลายเส้น้ หยััก ลายคลื่่น� และลายดาว ต่อ่ มาในปีี พ.ศ. 2500 โดย อาจารย์ว์ ทััญญูู ณ ถลาง และทีีมศิิลปินิ อาจารย์์ นัักออกแบบจากมหาวิิทยาลััย เทคโนโลยีีราชมงคลอีีสาน (ปััจจุุบััน) มีีแนวคิิดในการพััฒนาเครื่่�องปั้้�นดิินเผาด่่านเกวีียน ให้้มีีรููปแบบทัันสมััย และใช้้ สำหรัับตกแต่ง่ ภูมู ิทิ ััศน์แ์ ละเป็น็ การตกแต่ง่ ภายนอกและภายใน เช่น่ แจกััน หม้อ้ โคมไฟ เก้า้ อี้� และกระเบื้้อ� ง และในขณะ นั้น�้ เป็น็ จุดุ สำคััญในการพััฒนาเครื่อ่� งปั้น�้ ดินิ เผาด่า่ นเกวีียน ในเวลาที่ม่� ีีความสวยงามทัันสมััยมากขึ้ น� ในเมืืองไทย มีีศิลิ ปินิ รุ่่�นใหม่่ ให้้ชุุมชนได้้เรีียนรู้้�กระบวนการผลิิตผลิิตภััณฑ์์ใหม่่ และการสร้้างเตาเผา เช่่น เตาปููน เตาแมงป่่อง หรืือเตา หลัังเต่่า ชุุมชนได้้เรีียนรู้้�จากกลุ่�มศิิลปิินศิิลปะ และเรีียนรู้้�การประกอบธุุรกิิจขนาดย่่อมเพื่�่อหารายได้้ มีีการทำเครื่่�อง ประดัับดิินเผา สร้้อยคอ สร้้อยข้้อมืือ ตุ้�มหูู ที่�่ได้้รัับความนิิยมในขณะนั้�้น และเทคนิิคการทำสีีโบราณโดยใช้้โคลนขาว เคลืือบบนเครื่อ่� งปั้น้� ดินิ เผา เป็น็ เทคนิคิ ที่ไ�่ ด้ร้ ัับความนิยิ มจากชุมุ ชนและมีีเอกลัักษณ์เ์ ฉพาะตััวในปััจจุบุ ััน ทำให้ช้ ุมุ ชนเป็น็ ที่่�รู้�จัักในประเทศและส่ง่ ออกเครื่�อ่ งปั้�้นดินิ เผาด่่านเกวีียนในขณะนั้้น� มีีลวดลายที่เ�่ ป็็นเอกลัักษณ์์ เช่่น โคมไฟ นกฮูกู ปลา เปลืือกหอย และหุ่่�นไล่่กา ปััจจุุบัันมีีผู้้�ผลิิตน้้อยลงเมื่�่อเวลาผ่่านไป ขาดความรู้้�ทางการออกแบบและทางวิิชาการ ไม่ส่ ามารถวิิเคราะห์ค์ วามต้้องการของตลาดได้้ในปััจจุบุ ััน ทำให้ก้ ารพััฒนาผลิติ ภััณฑ์์เป็็นไปอย่่างช้า้ ๆ และไม่ต่ รงตาม 101

ความต้้องการของตลาดมากนััก รวมถึึงผู้้�สืืบทอดรุ่่�นใหม่น่ ้้อยลง สิินค้้าที่ม่� ีีคุุณภาพต่่ำ มีีการแตกร้า้ ว ซ่อ่ มแซม และทาสีี ทัับรอยแตก ราคาตกต่่ำจากคุณุ ภาพ จึึงทำให้ช้ ุมุ ชน เริ่ม� เปลี่ย่� นแปลงรูปู แบบผลิติ ภััณฑ์อ์ ื่น่� เพื่อ�่ จำหน่า่ ย เช่น่ ประติมิ ากรรม จากงานปููนซีีเมนต์ห์ รืือหิินทราย และลอกเลีียนกัันจนเกิิดการละเมิดิ ลิขิ สิิทธิ์์� ผู้้�เขีียนจึึงมีีแนวทางการพััฒนาเครื่อ�่ งปั้น�้ ดินิ เผาและให้ค้ วามรู้�แก่ช่ ุมุ ชนเป็น็ การพััฒนากระบวนการทางเทคนิคิ ซึ่ง่� เป็น็ การต่อ่ ยอดจากภููมิปิ ััญญาดั้ง�้ เดิมิ และทัักษะที่่เ� ป็น็ ต้น้ ทุุนของช่า่ งในชุุมชน และศึึกษาและวิิเคราะห์์ความต้อ้ งการ ที่เ่� ปลี่ย�่ นแปลงไปของผู้้�บริโิ ภคในปััจจุบุ ััน ผู้�เขีียนจึึงใช้ว้ ิธิ ีีการสร้า้ งความงามจากการใช้เ้ คลืือบที่ใ่� ห้ส้ ีีสัันสวยงามเหมาะสม กัับความต้้องการของ ผู้้�บริโิ ภคสมััยใหม่่ ด้า้ นประโยชน์ใ์ ช้้สอยและความรู้�สึกทางอารมณ์์ ผู้�เขีียนได้้ทดลองเอนโกบด้้วย น้้ำดินิ สโตนแวร์บ์ นเครื่อ่� งปั้น�้ ดินิ เผาด่า่ นเกวีียน ที่ม่� ีีสีีน้้ำตาลแดง เพื่อ�่ ให้พ้ ื้้น� ผิวิ มีีสีีขาว ที่เ�่ หมาะสำหรัับการเคลืือบสีีต่า่ ง ๆ ที่�่ สวยงาม สร้้างจุุดเด่่น และจุดุ สนใจของเครื่่อ� งปั้้�นดิินเผาด่า่ นเกวีียน โดยมีีกระบวนการในการทดลองดัังนี้้� ผลการทดลอง 1. ทดลองน้้ำดินิ สโตนแวร์เ์ พื่อ่� ใช้ใ้ นการเอนโกบบนดินิ ด่า่ นเกวีียน บนแผ่น่ ทดสอบ เพื่อ่� หาการยึึดเกาะด้ว้ ยส่ว่ น ผสมสามเหลี่ย่� มด้า้ นเท่า่ กัันหมด 36 จุดุ โดยได้ผ้ ลการทดลองที่เ่� หมาะสมคืือ ดินิ ขาว 30% ดินิ ดำ 40% โซเดีียมเฟลด์ส์ ปาร์์ 20% และควอตซ์์ 10% ใช้้วิิธีีการทาและพ่่นบนดิินด่่านเกวีียน สามารถเกาะติิดได้้ดีี และเผาที่�่อุุณหภููมิิ 800-1,250 องศาเซลเซีียส ได้้สีีขาวนวล ภาพที่�่ 1 การทดลองน้้ำดิินสโตนแวร์ท์ ี่ใ่� ช้เ้ อนโกบบนเนื้้อ� ดินิ ด่า่ นเกวีียน 2. สูตู รทดลองเคลืือบไฟกลางที่อ่� ุณุ หภููมิิ 1,200 องศาเซลเซีียส (Cone 5) ด้ว้ ยสูตู รเอมพิิริคิ ััลฟอร์์มููล่่า ด้ว้ ย ส่่วนผสมดัังต่่อไปนี้้�: 1.Potash Feldspar 28.20%, 2.Calcium oxide 12.39%, 3.Barium carbonate 18.17%, 4.Lithium carbonate 7.15%, 5.Kaolin 4.75% และ 6.Quartz 29.30% 102

ภาพที่่� 2 แผ่น่ ทดลองเคลืือบไฟกลางที่อ่� ุุณหภูมู ิิ 1,200 องศาเซลเซีียสบนดินิ ด่่านเกวีียน ผลที่ไ�่ ด้ค้ ืือ เคลืือบใส ซึ่ง่� มีีความมัันวาวดีีมาก ไหลดีี แตกร้า้ ว ผสมกัับออกไซด์ส์ ำหรัับสีี เช่น่ คอปเปอร์อ์ อกไซด์,์ แมงกานีีสไดออกไซด์์, เฟอร์์ริิกออกไซด์์, โคบอลต์์ออกไซด์์, โครเมีียมออกไซด์์, นิิกเกิิลออกไซด์์ และสารทึึบแสง เช่่น ไททาเนีียมไดออกไซด์์และเซอร์์โคเนีียมซิิลิิเกต ที่่�มีีปริิมาณต่่างกัันทำให้้ได้้สีีที่่�สวยงามมาก เกิิดจากพื้้�นผิิวที่�่มีีสีีขาว เหมาะกัับนำไปใช้ใ้ นการสร้้างสรรค์ง์ าน 3. การสร้้างสรรค์์งานประติิมากรรมเครื่่�องปั้้�นดิินเผาจากผลการทดลองน้้ำดิินสโตนแวร์์สำหรัับใช้้ในการ เอนโกบ สามารถได้้ผลดีี สามารถเกาะติิดงานได้้ดีีทำให้ส้ ีีดิินเหนีียวเป็็นสีีขาว เหมาะสำหรัับการเคลืือบใส่่ออกไซด์์ให้ส้ ีี ในอุณุ หภูมู ิติ ่า่ ง ๆ ในการทดลองนี้้� ผู้�เขีียนได้ท้ ดลองโดยใช้ว้ ิธิ ีีพ่น่ น้้ำดินิ สโตนแวร์ล์ งบนชิ้้น� งานที่เ่� ป็น็ ดินิ ด่า่ นเกวีียนสีีน้้ำตาล โดยแยกตำแหน่่งความแตกต่่างของพื้้�นที่่�สีีดิินให้้ชััดเจน เผาดิิบที่่� 800 องศาเซลเซีียส ก่่อนนำมาทาเคลืือบสีีออกไซด์์ ตามความคิิดและจิินตนาการของผู้�เขีียน เผาเคลืือบที่�่อุุณหภููมิิ 1,200 องศาเซลเซีียส เทคนิิคการเคลืือบของผู้�เขีียน จะใช้้วิิธีีการทาเคลืือบด้้วยแปรงและพู่่�กััน เพื่�่อควบคุุมตำแหน่่งของการเคลืือบ ที่่�ต้้องผสมผสานจิินตนาการและ ความน่่าจะเป็็นของการผสมผสานที่่�คาดหวัังของการเคลืือบ เพื่่�อสร้้างความงามที่่�ต้้องการมากที่�่สุุดตามวััตถุุประสงค์์ ซึ่ง�่ การคาดการณ์ข์ องลัักษณะเคลืือบอาจไม่เ่ ป็น็ ไปตามที่ต่� ั้ง�้ ใจ แต่จ่ ะเป็น็ แนวทางในการแก้ป้ ััญหาสำหรัับงานสร้า้ งสรรค์์ ในครั้�ง้ ต่่อไปได้้ จากการจดบัันทึึกผล 103

ภาพที่�่ 3 การสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงานประติิมากรรมเครื่�่องปั้�้นดิินเผา ด้้วยการเอนโกบน้้ำดินิ สโตนแวร์์ และเคลืือบบนดินิ ด่า่ นเกวีียน สรุปุ ผลการสร้า้ งสรรค์์ ผลการทดลองดิินด่่านเกวีียนโดยใช้้วิิธีีการเอนโกบ (Engobe) ด้้วยน้้ำดิินสโตนแวร์์บนเครื่่�องปั้้�นดิินเผา ด่า่ นเกวีียน จากส่ว่ นผสมที่ม่� ีีดินิ ขาว 30% ดินิ ดำ 40% โซเดีียมเฟลด์ส์ ปาร์์ 20% และควอตซ์์ 10% เคลืือบบนดินิ เหนีียว เปียี ก และเผาดิบิ ในอุณุ หภูมู ิิ 800 องศาเซลเซีียส และเคลืือบด้ว้ ยออกไซด์ห์ รืือสีีสเตน ทำให้เ้ กิดิ สีีสัันที่ส�่ วยงามในอุณุ หภูมู ิิ ต่่าง ๆ ผสมผสานกัับการใช้้เทคนิิค Sgraffito ในการขููดตกแต่่งพื้้�นผิิวลวดลายให้้เกิิดสีีสัันที่่�แตกต่่าง เหมาะสำหรัับ การสร้า้ งสรรค์ง์ านศิลิ ปะและสินิ ค้้าชุุมชนเครื่�่องปั้น�้ ดินิ เผาพื้้�นบ้า้ นด้้วยดินิ เหนีียวสีีน้้ำตาลแดง References Dan kwian Pottery. History. Accessed 5 June 2022, Available from http://tukatadinpun.site50.net/ puk/index.php Dan Kwian.com. The Land of Ceramic. Accessed 5 June 2022, Available from http://www.dankwian. com/thai/manufacture.php Watchrin Sae-tia and Jerawat Jansawang. (2018). A Development of Wood ashes mixed glaze of Dan Kwian Pottery of Nakhonratchasima Province. 2018 SPUC National and International conference, Sripatum University, Chonburi campus, P.355-365. 104

ฆาน พัันธนาการแห่ง่ จิติ Khan: The bond of the mind บุญุ เกิดิ ศรีสี ุขุ า คณะสถาปััตยกรรมศาสตร์แ์ ละศิิลปกรรมสร้้างสรรค์์ มหาวิิทยาลัยั เทคโนโลยีรี าชมงคลอีสี าน บทคัดั ย่่อ การสร้า้ งสรรค์ศ์ ิลิ ปะมีีการพััฒนาการไปตามความเจริญิ ก้า้ วหน้า้ ทางเทคโนโลยีีของแต่ล่ ะยุคุ สมััย ความเจริญิ รุ่�งเรืืองของช่ว่ งเวลาแห่ง่ ยุคุ สมััยอาจมีีวััสดุบุ างอย่า่ งเป็น็ ตััวแทนความเจริญิ ของโลกวััตถุุ ซึ่ง่� มีีรูปู ร่า่ งรูปู ทรงเป็น็ สััญลัักษณ์์ แทนความหมายและบ่่งชี้�ถึึงหน้้าที่่�ของวััตถุุสิ่�งนั้้�นได้้ แต่่ความสุุขความทุุกข์์และความไม่่เที่�่ยงแท้้แน่่นอนกลัับยัังหยุุดนิ่่�ง อยู่�ในดวงจิติ ของมนุุษย์์ทุุกยุคุ ทุกุ สมััยไม่ม่ ีีเปลี่�ย่ นแปลง อัันมีีต้้นเหตุุที่เ�่ กิิดจากการได้้รัับสััมผััสทั้้ง� 6 อัันเป็น็ เสมืือนประตูู ทางเข้้าแห่่งจิิตวิิญญาณ และ 1 ใน 6 ของผััสสะนั้้�นคืือ การสััมผััสทางจมููก ที่่�ได้้รัับกลิ่�นแล้้วเกิิดการปรุุงแต่่งให้้ ใจแปรเปลี่ย�่ นไป ทั้้ง� พอใจ ไม่่พอใจหรืือไม่่สนใจเกิดิ ขึ้้�นเป็็นความขุ่่�นมััวในจิิตใจ กลายเป็น็ พัันธนาการที่ค�่ อยผููกมััดจิติ ให้้ จองจำอยู่�ในวััฏสงสารอย่า่ งไม่่รู้้�วัันสิ้้�นสุุด แรงบัันดาลใจดัังกล่า่ วสร้า้ งแรงผลัักดัันให้ผู้้�สร้า้ งสรรค์ม์ ีีวััตถุปุ ระสงค์ใ์ นการสร้า้ งสรรค์ป์ ระติมิ ากรรมเพื่อ่� ค้น้ หา รููปแบบการผสมผสานวััสดุุดิินเผาและโลหะที่่�เป็็นวััสดุุอัันเป็็นหลัักฐานชี้้�ชััดว่่ามีีความสำคััญผููกพัันกัับวิิถีีการดำรงชีีวิิต ของมนุุษย์์มาอย่่างยาวนาน และเพื่่�อเผยแพร่่องค์์ความรู้�ในกระบวนการสร้้างสรรค์์ในลัักษณะเฉพาะตนสู่่�สาธารณชน ด้ว้ ยอีีกทางหนึ่�ง่ คำสำคััญ : ฆาน, พัันธนาการแห่่งจิติ Abstract The creation of art has evolved according to the technological advancements of each era. The prosperity of the time period may have some material representation of the progress of the material world which has a shape as a symbol for meaning and indicates the function of that object. But the happiness, suffering, and uncertainty still remain in the minds of human beings in every era, without change. which was caused by the exposure of the 6 senses as the entrance to the soul and one of the sixths of that sense is nose contact that has been smelled and has been manipulated to 105

change the mind. Both satisfaction, dissatisfaction, or disinterest arise as frustration in the mind. Became a bond that binds the mind to be imprisoned in the endless cycle of pity. Such inspiration drives the creators to have a purpose in creating sculptures. To find a model for the combination of terracotta and metal, a material that has long been evidenced that it is important to the way of life of human beings. and to disseminate the knowledge of the creative process in one’s own way to the public in another way. Keywords : khan, bond of mind บทนำ ดิินเป็็นวััสดุุที่่�หาได้้ง่่ายและสามารถมาสร้้างประโยชน์์ได้้อย่่างมากมายเริ่�มตั้�้งแต่่ประโยชน์์พื้้�นฐาน เช่่น การเพาะปลููกและด้้วยศัักยภาพทางสติิปััญญาของมนุุษย์์จึึงมีีการพััฒนาดิินให้้กลายมาเป็็นภาชนะในการดำรงชีีพ เครื่�่องปั้้น� ดิินเผาจึึงพบเจอและเป็น็ หลัักฐานทางโบราณคดีีมาอย่า่ งยาวนานกว่่า 4,000 ปีี การขุดุ ค้้นพบเจอหลัักฐานว่า่ ภาชนะ หม้อ้ ไห และอื่น�่ ๆ เป็็นของสำคััญที่�่จำเป็็นต่อ่ การดำรงชีีวิติ ตั้้ง� แต่เ่ กิิดจนตายและในยุคุ ของการค้้นพบเดีียวกััน ก็็พบว่่าโลหะเหล็็กสำริิดก็็มีีบทบาทในการดำรงชีีวิิตโดยเฉพาะบทบาทของเครืืองประดัับและเป็็นส่่วนสำคััญของอาวุุธ และอุุปกรณ์ล์ ่า่ สััตว์์ ดัังนั้น�้ จึึงกล่า่ วได้ว้ ่่าวััสดุดุ ินิ เผาและโลหะมีีความผููกพัันธ์ก์ ัับชีีวิิตมนุุษย์์มาอย่่างยาวนาน วัตั ถุปุ ระสงค์์ 1. เพื่่�อสร้้างสรรค์์ประติิมากรรมที่่�มีีการผสมผสานวััสดุุดิินเผากัับโลหะเน้้นการทดลอง ค้้นหารููปแบบและ เทคนิิคที่�่สอดคล้้องกัับแนวความคิดิ สร้้างสรรค์์ 2. เพื่อ�่ เผยแพร่ก่ ระบวนการสร้า้ งสรรค์ป์ ระติมิ ากรรมวััสดุดุ ินิ เผาผสมโลหะด้ว้ ยลัักษณะเฉพาะตนสู่่�สาธารณชน กรอบแนวคิดิ การสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงานครั้ง�้ นี้้� การนำวััสดุทุ ี่ข�่ ุดุ ค้น้ พบในแหล่ง่ โบราณคดีี ได้แ้ ก่่ ดินิ เผา และโลหะ สามารถเปรีียบ เทีียบกัับในชีีวิิตที่พ�่ บกัับวััตถุุ 2 อย่่างคืือ ดินิ เผา และโลหะ ซึ่ง่� วััตถุคุ ืือตััวแทนของความเจริญิ ทางโลกที่�่เปลี่ย�่ นแปลงไป ทุกุ ยุุคทุุกสมััย แต่ก่ ิิเลสที่เ่� หนีียวแน่่นภายในจิติ ใจไม่่เคยเสื่อ่� มคลายกัับจิติ ใจที่ข�่ าดธรรม เป็็นการสร้า้ งสรรค์์ผลงาน “ฆาน พัันธนาการแห่ง่ จิติ ” ขนาด 80X85X150 ซม. โดยใช้พ้ ื้้น� ฐานของทััศนธาตุุ ทางศิลิ ปะในเรื่�่องของ รูปู ทรง พื้้น� ที่ว่� ่า่ ง พื้้�นผิิว โดยเน้น้ การสร้า้ งสรรค์อ์ ย่่างมีีขั้�น้ ตอน มีีกระบวนการ ของการใช้ท้ ัักษะ จินิ ตนาการ และเทคนิคิ เฉพาะตน ในการสร้า้ งสรรค์์ผลงาน 106

เป็็นการถ่่ายทอดอารมณ์์ความรู้�สึกที่่�เกี่�่ยวกัับ พัันธนาการแห่่งจิิตอัันเกิิดจากกิิเลสที่่�มีีต้้นเหตุุจาก ฆานสััมผััส (สััมผััสทางกลิ่น� ) ความกระทบทางจมูกู คืือ จมูกู +กลิ่น� +ฆานวิญิ ญาณ และประสบการณ์ท์ ี่ไ่� ด้ร้ ัับรู้้�ด้ว้ ยตนเอง รวมถึงึ การ ศึึกษาข้้อมููลจากแหล่่งต่่าง ๆ นำมาถ่่ายทอดให้เ้ ห็น็ ถึงึ ความเหนีียวแน่่นของกิิเลสเป็น็ พัันธการที่�จ่ องจำจิิตไม่ใ่ ห้ห้ ลุุดพ้้น จากวััฏสงสาร เป็็นการกำหนดให้้เห็็นทิิศทาง การฉุุดรั้้�งจากวััตถุุทึึบตัันอัันประกอบด้้วยเส้้น จนกลายเป็็นรููปทรงที่�่มีี พื้้น� ผิิวหยาบแสดงถึงึ พลัังของการดึึงดูดู ยึึดถ่่วง เพื่่�อไม่ใ่ ห้้วััตถุหุ รืือรููปทรงด้า้ นบนนั้้�นหลุุดลอยไปได้้ กระบวนการสร้า้ งสรรค์์ 1. การร่่างต้้นแบบ 2 มิิติิ การร่่างแบบเป็็นขั้�้นตอนที่�่สำคััญสำหรัับการสร้้างสรรค์์ศิิลปะเป็็นอย่่างยิ่�งเพราะ การร่า่ งภาพด้ว้ ยดินิ สอลงบนกระดาษถืือว่า่ เป็น็ ขั้น�้ ตอนที่ง�่ ่า่ ยและไม่ซ่ ัับซ้อ้ นจึึงเป็น็ การถ่า่ ยทอดจินิ ตนาการในสมองออก มาให้้เป็็นรููปธรรมได้้ดีีที่�่สุุดและหลัังจากนั้้�นจึึงมีีการเพิ่่�มน้้ำหนัักแสงเงาเพื่่�อสร้้างมิิติิให้้สมจริิงและจััดองค์์ประกอบของ ภาพร่า่ งนั้น�้ เพื่�อ่ ค้น้ หาความสมบููรณ์์และความเป็น็ ไปได้ข้ องรููปทรง 2. โมเดล 3 มิติ ิิ ในกรณีีของการสร้้างสรรค์ผ์ ลงานชิ้้น� นี้้�ไม่่ได้้มีีการกำหนดรายละเอีียดของโมเดลแบบชััดเจน เนื่อ�่ งจากผู้�สร้า้ งสรรค์ต์ ้อ้ งการใช้ส้ มาธิกิ ัับการขึ้้น� รูปู ด้ว้ ยการปั้น�้ ดินิ เหนีียวให้เ้ ป็น็ เส้น้ กลมยาวประมาณ 1 ศอก แล้ว้ ค่อ่ ย ๆ บีีบให้้เนื้้�อดินิ เชื่อ�่ มประสานกัันไปเรื่�่อย ๆ อย่่างอิสิ ระโดยอาศััยเพีียงโมเดลที่�ป่ ั้้�นให้้เห็็นรููปทรงคร่่าว ๆ เพื่อ�่ ให้้สามารถ แยกองค์์ประกอบและสามารถกำหนดสััดส่่วนของงานได้้ 3. การขยายแบบ ในขั้น�้ ตอนของการขยายแบบไม่ไ่ ด้ม้ ีีการกำหนดอััตราส่ว่ นที่จ่� ะขยายอย่า่ งเคร่ง่ ครััดมากนััก ต้้องการให้้มีีความอิิสระและใช้้จิินตนาการถึึงรููปทรงใหม่่ที่่�อาจถููกกำหนดด้้วยรููปแบบของการขึ้้�นรููปเพื่่�อให้้สะดวกและ ปลอดภััยจากการแตกหัักในขั้น้� ตอนการเผา ซึ่ง�่ ถืือว่า่ เป็น็ ความท้า้ ทายใหม่ส่ ำหรัับผู้้�สร้า้ งสรรค์เ์ องที่ไ่� ม่ไ่ ด้ม้ ีีความเชี่ย่� วชาญ ในการขึ้้น� รููปแบบเครื่�่องปั้น�้ ดินิ เผาเลย 4. การปั้�้น เป็็นขั้้�นตอนที่�่สำคััญและมีีความสุุขที่่�สุุดของผู้�สร้้างสรรค์์เนื่�่องจากการที่�่ได้้สััมผััสดิินเหนีียวนุ่�ม ๆ แล้ว้ ค่่อยสร้า้ งรููปทรงไปช้้า ๆ ในขณะที่่จ� ิิตจดจ่่ออยู่่�กัับการประสานเนื้้อ� ดินิ ให้ค้ วามหนาบางสม่่ำเสมอนั้้�น ในสมองยัังมีี ภาพจิินตนาการถึึงรููปทรงที่่�หลากหลายอัันมาจากกรอบแนวคิิดของการสร้้างสรรค์์ที่�่ตั้้�งใจไว้้แต่่เดิิมอย่่างมั่่�นคง การต่่อ รููปทรงแต่่ละช่่วงต้้องอาศััยการถอย ห่่างออกมาจากชิ้�นงาน 2-3 เมตร เพื่่�อให้้มองเห็็นภาพรวมของรููปทรงทั้้�งหมด รวมถึึงการพิิจารณาความมั่่�นคงของโครงสร้้างจากการก่่อตััวของเส้้นดิินแต่่ละชั้้�นไปพร้้อม ๆ กััน และยัังมีีปััจจััยของ ความชื้�นภายนอกที่อ�่ าจจะส่่งผลต่่อการขึ้้�นรููปอย่า่ งเหมาะสมและการดููแลรัักษาหรืือการคลุุมดิินด้้วยเช่่นกััน 5. การดููแลรัักษาดิิน ในที่่�นี้้�จะได้้อธิิบายถึึงการดููแลรัักษาดิินในขณะที่่�กำลัังปั้�้น คืือเมื่�่อจบงานในแต่่ละวััน จะต้อ้ งมีีการสำรวจสภาพอากาศก่อ่ นเป็น็ อัันดัับแรกว่า่ มีีสภาพอากาศเป็น็ อย่า่ งไร มีีลมพััดแรงหรืือมีีฝนตกเพื่อ�่ การวางแผน กล่า่ วคืือหากมีีฝนตกหรืือคาดว่า่ จะมีี ควรหาที่ป่� ลอดภััยจากการหยดหรืือการสาดของฝนเป็น็ อย่า่ งดีีเพราะหากมีีการหยด 107

หรืือสาดของฝนลงบนชิ้้�นงาน ผลงานจะมีีความเสี่ย่� งต่อ่ การชำรุุดหรืือพัังทลายสูงู แต่ไ่ ม่่ควรที่่�จะปิิดจนมิดิ ชิิดจนเกิินไป ให้้คำนึึงถึึงการถ่่ายเทของอากาศให้้สะดวกเพื่�่อให้้ดิินคลายความชื้ �นจะเป็็นการส่่งผลดีีต่่อการขึ้้�นรููปได้้อย่่างมั่่�นคง ในวัันต่อ่ ไป 6. ขั้น้� ตอนการเผา ขั้้�นตอนนี้้�ต้้องรอระยะเวลาให้้ดินิ แห้้งสนิิทประมาณ 10-14 วััน จึึงนำเข้้าไปจััดเรีียงในเตา เผาและทำการเผาไฟสูงู โดยทีีมผู้�เชี่ย่� วชาญ 7. การประกอบวััสดุุเหล็็ก เหล็็กเป็็นวััสดุุที่่�จะมาเสริิมความแข็็งแรงให้้กัับชิ้้�นงานและยัังสามารถสร้้างความ หลากหลายทางด้า้ นมิติ ิวิ ััสดุทุ ำให้ผ้ ลงานมีีความน่า่ สนใจมากยิ่ง� ขึ้น� แต่ส่ิ่ง� ที่ค�่ วรคำนึึงอย่า่ งยิ่ง� คืือความสอดคล้อ้ งกัับเนื้้อ� หา และแนวความคิดิ ในการสร้า้ งสรรค์์ กล่า่ วคืือการเพิ่่ม� วััสดุใุ ดก็ต็ ามเข้า้ ไปในงานควรมีีความชััดเจนในหน้า้ ที่ข�่ องวััสดุนุ ั้น�้ ๆ ในการสื่อ่� อารมณ์ห์ รืือความหมายเช่น่ เดีียวกัับการเพิ่่ม� เหล็ก็ เข้า้ ไปในชิ้้น� งานนี้้ผ�ู้�สร้า้ งสรรค์ม์ ีีความประสงค์ท์ ี่จ่� ะให้เ้ ป็น็ สื่อ�่ ในการถ่า่ ยทอดอารมณ์ข์ องพัันธนาการที่ฉ่� ุดุ ถ่ว่ งให้ร้ ูปู ทรงด้า้ นบนนั้น้� ติดิ ตรึึงอยู่�อย่า่ งมั่น� คง ในขั้น�้ ตอนนี้้ไ� ด้ม้ ีีการดััดเหล็ก็ เส้น้ ตามเส้น้ รอบนอกที่ก�่ ำหนดไว้ใ้ นแบบร่า่ ง หลัังจากนั้น้� ใช้ก้ ารเชื่อ่� มประสานให้เ้ หล็ก็ เส้น้ นั้น้� ละลายติดิ กัันจนกลายเป็น็ ลัักษณะแผ่่นทั่่�วทั้�้งรููปทรง การใช้้เทคนิิคการเชื่่�อมไฟฟ้้าด้้วยกระแสไฟสููงก็็เพื่่�อการหลอมละลายของเหล็็กให้้กลายเป็็น พื้้�นผิิวที่�่ขรุุขระสร้้างอารมณ์ค์ วามแข็็งแกร่ง่ ให้แ้ ก่่รูปู ทรง ภาพที่่� 1 ภาพกระบวนการสร้า้ งสรรค์์ผลงาน 108

สรุปุ และวิิเคราะห์ผ์ ลงาน การสร้้างสรรค์์ผลงาน “ฆาน พัันธนาการแห่่งจิิต” บรรลุุวััตถุุประสงค์์แล้้วเสร็็จโดยสมบููรณ์์ และบรรลุุถึึง การสื่�่ออารมณ์์ความรู้�สึ กที่่�เกี่่�ยวกัับพัันธนาการแห่่งจิิตอัันเกิิดจากกิิเลสที่�่มีีต้้นเหตุุจาก ฆานสััมผััส (สััมผััสทางกลิ่�น) ความกระทบทางจมููก คืือ จมููก+กลิ่�น+ฆานวิิญญาณ จนจิิตเกิิดการปรุ่�งแต่่งและยึึดติิดยากต่่อการละจากกิิเลสอััน เหนีียวแน่น่ เหล่า่ นั้น�้ อัันเกิดิ จากประสบการณ์ท์ ี่ไ่� ด้ร้ ัับรู้้�ด้ว้ ยตนเอง รวมถึงึ การศึึกษาข้อ้ มูลู จากแหล่ง่ ต่า่ ง ๆ นำมาถ่า่ ยทอด ให้้เห็็นถึึงความเหนีียวแน่่นของกิิเลสเป็็นพัันธการที่�่จองจำจิิตไม่่ให้้หลุุดพ้้นจากวััฏสงสาร ซึ่�่งเป็็นความงามทาง ประติิมากรรมกึ่ง�่ นามธรรม ที่�ป่ ระกอบไปด้้วยทััศนธาตุุหลัักคืือ รูปู ทรง พื้้น� ที่่�ว่่าง พื้้�นผิวิ อีีกทั้ง�้ มีีการผสมผสานเทคนิคิ เครื่�่องปั้�้นดิินเผา ใช้้วิิธีีการอัันเป็็นภููมิิปััญญาที่่�สืืบทอดมาอย่่างยาวนาน ด้้วยการนำวััสดุุดิินเผาซึ่�่งเป็็นวััสดุุธรรมชาติิ ในพื้้�นถิ่่�นโคราช มาผสมผสานกัับวััสดุุโลหะซึ่�่งเป็็นวััสดุุสัังเคราะห์์ที่�่เปลี่�่ยนหน้้าที่�่ไปตามยุุคสมััยมาผสมผสานกัันให้้เกิิด รููปแบบรููปทรงที่�่แปลกใหม่่ และสอดคล้้องกัับแนวคิิดสร้้างสรรค์์ในลัักษณะเฉพาะตนของผู้�สร้้างสรรค์์ ผลงานมีีขนาด 80X85X150 ซม. ภาพที่่� 2 ผลงาน “ฆาน พัันธนาการแห่ง่ จิติ ” เอกสารอ้้างอิงิ ธวััช ปุุณโณทก. (2542). วััฒนธรรมบ้้านเชีียงในสารานุุกรมวััฒนธรรมไทย ภาคอีีสาน. เล่่ม 7. กรุุงเทพฯ : มููลนิิธิิ สารานุุกรมวััฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชิ ย์์. 109

แมวสีีสวาด : สู่่�แรงบันั ดาลใจในการออกแบบงานเซรามิิก Siswad Cat : Inspiring Ceramic Design กมลชนก ธนวงศ์์ทองดีี คณะสถาปัตั ยกรรมศาสตร์แ์ ละศิิลปกรรมสร้า้ งสรรค์์ บทคััดย่่อ แมวสีีสวาดหรืือแมวโคราช เป็น็ สััตว์ท์ ้อ้ งถิ่น� ประจำจังั หวััดนครราชสีีมา ซึ่ง่� มีีนิสิ ััยฉลาด ปราดเปรีียว มีีลำตััว ขนาดกลาง ลัักษณะขนสั้น�้ ลำตััวมีีสีีสวาด ตาสีีเหลืืออำพััน โดยถูกู จััดให้เ้ ป็น็ แมวใกล้ส้ ูญู พัันธุ์์�และควรค่า่ กัับการอนุรุ ัักษ์์ ตามความเชื่่�อในการเลี้�ยงแมวโคราช ถืือว่่าแมวสีีสวาดเป็็นแมวมงคล ผู้�ที่่�ได้้ครอบครองเป็็นเจ้้าของจะมีีแต่่ความมงคล เจริญิ รุ่่�งเรืือง ร่่ำรวยเงินิ ทอง จากจุดุ เด่น่ ดัังกล่า่ ว จึึงทำให้ผู้้�ออกแบบได้น้ ำมาเป็น็ แรงบัันดาลใจในการออกแบบงานเซรามิกิ จากดินิ ด่า่ นเกวีียน ซึ่ง่� เป็น็ ดินิ พื้้น� บ้า้ นประจำจังั หวััดนครราชสีีมา มีีลัักษณะเป็น็ ดินิ เหนีียว เนื้้อ� ละเอีียด โดยขุดุ มาจากริมิ แม่่น้้ำมููล มีีคุุณสมบััติิพิิเศษ ง่่ายต่่อการขึ้้�นรููป ทนทานต่่อการเผา เมื่่�อเผาแล้้วสีีเนื้้�อดิินจะมีีลัักษณะเป็็นสีีส้้มน้้ำตาล ผู้�ออกแบบจึึงนำเอกลัักษณ์ป์ ระจำจังั หวััดนครราชสีีมาทั้ง้� 2 สิ่ง� มาผสมผสานกััน สู่�การสร้า้ งสรรค์ง์ านออกแบบเซรามิกิ โดยใช้แ้ มวสีีสวาดมาเป็น็ แรงบัันดาลใจในการปั้น�้ งาน และพััฒนา ตััดทอนรูปู ร่า่ งให้เ้ กิดิ ลัักษณะเป็น็ มิติ ร อบอุ่่�น และน่า่ รััก สดใส โดยจััดวางเป็น็ แมว 2 ตััววางซ้อ้ นกััน โดยแมวตััวที่่� 2 จะถืือใบไม้้ ซึ่ง�่ ผู้�ออกแบบได้น้ ิยิ าม หมายถึงึ ความอุดุ มสมบูรู ณ์์ จากอีีกนััยหนึ่ง�่ ตามความเชื่อ่� โบราณ เมื่อ่� ถึงึ หน้า้ แล้ง้ หรืือช่ว่ งทำการเกษตร ชาวบ้า้ นจะจััดพิธิ ีีแห่น่ างแมวขอฝน เพื่อ�่ ให้เ้ กิดิ ความอุดุ มสมบูรู ณ์์ ส่ว่ นลัักษณะการปั้น�้ ผู้้�ออกแบบไม่ใ่ ช้ก้ ารเคลืือบหรืือลงสีีบนตััวงาน เนื่อ�่ งจากต้อ้ งการโชว์ผ์ ิวิ เนื้้อ� ผิวิ ที่ม�่ ีี ลัักษณะมัันวาว เมื่อ�่ เผาออกมาจะเกิดิ ชิ้้น� งานเป็น็ สีีส้ม้ น้้ำตาล ซึ่ง�่ แสดงถึงึ ลัักษณะเนื้้อ� ดินิ ด่า่ นเกวีียนได้เ้ ป็น็ อย่า่ งดีี คำสำคัญั : แมวสีีสวาด ดิินด่า่ นเกวีียน Abstract Siswad cat or Korat cat It is a local animal in Nakhon Ratchasima Province. which has a smart habit amber eyes It is classified as an endangered cat and worthy of conservation. According to the belief in raising Korat cats The roan cat is considered an auspicious cat. The person who owns it will be auspicious. prosperous rich from the aforementioned Therefore, the designer has taken it as an inspiration for the design of ceramic work from Dan Kwian clay. which is the local soil of Nakhon Ratchasima Province It looks like clay, fine texture, excavated from the Mun River. have special features easy to form resistant to burn When burned, the clay color will look orange-brown. The 110

designer therefore brought the identity of Nakhon Ratchasima Province to combine these two things to create a ceramic design. Using a roan cat as inspiration for sculpting and developing, cutting the shape to create a friendly, warm and cute appearance. It is arranged as 2 cats stacked on top of each other, with the second cat holding a leaf, which the designer has defined as fertility. from the other hand according to ancient beliefs when the dry season or during farming Villagers will hold a ceremony to parade Nang Maew asking for rain. to achieve abundance As for the style of the sculpture, the designer does not use a coating or paint on the work. because wanting to show the skin texture that looks shiny When burned out, the specimen will be orange-brown. which shows the characteristics of Dan Kwian soil very well. Keywords : Siswad cat, Dan Kwian soil บทนำ งานออกแบบในอดีีตล้ว้ นสร้้างสรรค์จ์ ากวััสดุจุ ากธรรมชาติิ ดิิน เป็็นอีีกวััสดุหุ นึ่่�งที่�ม่ นุษุ ย์น์ ำมาออกแบบตั้้ง� แต่่ อดีีตจนถึึงปััจจุุบััน ดิินด่า่ นเกวีียน ดิินจากหมู่่�บ้้านด่่านเกวีียน จังั หวััดนครราชสีีมา มีีลัักษณะละเอีียดง่่ายต่่อการขึ้้�นรูปู ไม่่บิิดเบี้้�ยว และทนทานต่่อการเผาในอุุณหภููมิิที่�่สููง โดยในเนื้้�อดิินมีีแร่่เหล็็กสะสมอยู่�เกิิดจากแร่่ธาตุุต่่าง ๆ ตามดิินใน แนวฝั่�งแม่่น้้ำมููล เมื่�่อเผาออกมา เนื้้�อดิินจะมีีสีีต่่าง ๆ ทั้้�งดำ น้้ำตาล และส้้ม หรืือสีีสััมฤทธิ์์�ที่�่มีีความมัันวาว เมื่�่อเคาะ จะมีีเสีียงกัังวาน (ศูนู ย์ข์ ้อ้ มูลู อััญมณีีและเครื่อ�่ งประดัับสถาบัันวิจิ ัยั และพััฒนาอััญมณีีและเครื่อ่� งประดัับแห่ง่ ชาติิ องค์ก์ าร มหาชน, 2561) แมวสีีสวาดหรืือแมวโคราช เป็น็ สััตว์์ท้้องถิ่น� ประจำจังั หวััดนครราชสีีมา ซึ่่�งมีีนิสิ ััยฉลาด ปราดเปรีียว มีีลำตััว ขนาดกลาง ลัักษณะขนสั้น�้ ลำตััวมีีสีีสวาด ตาสีีเหลืืองอำพััน โดยถูกู จััดให้เ้ ป็น็ แมวใกล้ส้ ูญู พัันธุ์์�และควรค่า่ กัับการอนุรุ ัักษ์์ ตามความเชื่่�อในการเลี้�ยงแมวโคราช ถืือว่่าแมวสีีสวาดเป็็นแมวมงคล ผู้�ที่�่ได้้ครอบครองเป็็นเจ้้าของจะมีีแต่่ความมงคล เจริญิ รุ่่�งเรืือง ร่่ำรวยเงินิ ทอง (พงษ์พ์ ิสิ ุทุ ธิ์์� ศรีีสด, 2559) การออกแบบงานเซรามิิก เป็็นวิิธีีการออกแบบในรููปแบบหนึ่�่งที่่�นำเอาวััสดุุดิินเหนีียวมาเป็็นวััสดุุในการ ออกแบบงาน ผู้�ออกแบบได้เ้ ห็น็ ถึงึ ความสำคััญของดินิ ด่า่ นเกวีียน ซึ่ง�่ เป็น็ ดินิ ลัักษณะพิเิ ศษ และเป็น็ ดินิ ดั้ง้� เดิมิ ของจังั หวััด นครราชสีีมา โดยโครงการสััมมนาเชิิงปฏิิบััติิการสร้้างสรรค์์ผลงานศิิลปกรรมของคณาจารย์์และศิิลปิินในระดัับชาติิ (โฮมดินิ ครั้ง้� ที่�่ 2) จััดโดยคณะศิลิ ปกรรมศาสตร์์ มหาวิทิ ยาลััยขอนแก่น่ ได้จ้ ััดโครงการเพื่อ�่ สร้า้ งสรรค์ผ์ ลงาน จากภูมู ิปิ ััญญา เครื่อ่� งปั้น้� ดินิ เผา โดยผู้�ออกแบบได้ส้ ร้า้ งสรรค์ด์ ินิ ด่่านเกวีียนร่่วมกัับแมวสีีสวาดสััตว์์ประจำท้อ้ งถิ่น� จังั หวััดนครราชสีีมา ให้้เกิิดงานที่�่สามารถแสดงเอกลัักษณ์์ท้้องถิ่�น และอนุุรัักษ์์เอกลัักษณ์์ของจัังหวััดนครราชสีีมา ให้้เกิิดการคงอยู่�และ เกิิดงานสร้า้ งสรรค์ศ์ ิิลปะงานปั้น�้ สืืบต่่อไป 111

วัตั ถุุประสงค์์ 1. ออกแบบงานเซรามิิกจากดิินด่า่ นเกวีียน จังั หวััดนครราชสีีมา วิธิ ีีดำเนินิ การ 1. ออกแบบงานปั้�้นเซรามิกิ โดยใช้แ้ รงบัันดาลใจจากแมวสีีสวาด และจััดทำ SKETCH 1 และ SKETCH 2 ปั้้น� งานเซรามิกิ ขนาดย่อ่ เพื่�อ่ ดูแู ละตััดทอนงานสำหรัับการปั้้น� ในข้อ้ กำหนด ความสูงู 1 เมตร (ขึ้น� ไป) 2. ปั้�น้ งานเซรามิิก ด้้วยข้อ้ กำหนด ความสููง 1 เมตร (ขึ้�นไป) จากดิินด่่านเกวีียน 3. ขััดงาน และตกแต่่งให้้สวยงาม 4. เข้้ากระบวนการเผา 5. ตกแต่่งผลงานโดยใช้ก้ ารขััด ประกอบผลงานทั้้�ง 2 ชิ้�น และเก็บ็ ตกแต่ง่ ผลงานให้้เรีียบร้อ้ ย สรุปุ ผลดำเนินิ การ งานออกแบบเซรามิิกจากดิินด่่านเกวีียน ได้้รัับแรงบัันดาลใจจาก “แมวสีีสวาด” มาเป็็นแรงบัันดาลใจ ในการปั้�น้ งาน และพััฒนา ตััดทอนรููปร่า่ งให้เ้ กิดิ ลัักษณะเป็น็ มิติ ร อบอุ่่�น และน่า่ รัักสดใส โดยจััดวางเป็็นแมว 2 ตััววาง ซ้้อนกััน โดยแมวตััวที่่� 2 จะถืือใบไม้้ ซึ่ง�่ ผู้�ออกแบบได้้นิยิ าม หมายถึึง ความอุุดมสมบููรณ์์ จากอีีกนััยหนึ่�่งตามความเชื่อ่� โบราณ เมื่�่อถึึงหน้้าแล้้ง หรืือช่่วงทำการเกษตร ชาวบ้้านจะจััดพิิธีีแห่่นางแมวขอฝน เพื่�่อให้้เกิิดความอุุดมสมบููรณ์์ 112

ส่่วนลัักษณะการปั้้�นผู้้�ออกแบบไม่่ใช้้การเคลืือบหรืือลงสีีบนตััวงาน เนื่่�องจากต้้องการโชว์์เนื้้�อผิิวที่่�มีีลัักษณะมัันวาว เมื่�อ่ เผาออกมาจะเกิดิ ชิ้้�นงานเป็็นสีีส้้มน้้ำตาล ซึ่�ง่ แสดงถึงึ ลัักษณะเนื้้�อดินิ ด่่านเกวีียนได้้เป็็นอย่า่ งดีี เอกสารอ้า้ งอิงิ ศูนู ย์ข์ ้อ้ มูลู อััญมณีีและเครื่อ่� งประดัับสถาบัันวิจิ ัยั และพััฒนาอััญมณีีและเครื่อ�่ งประดัับแห่ง่ ชาติิ (องค์ก์ ารมหาชน) มีีนาคม 2561. สืืบค้น้ 6 มิิถุนุ ายน 2565, จาก https://thaitextile.org/th/insign/th/insign/detail.180.1.0.html พงษ์พ์ ิสิ ุทุ ธิ์์� ศรีีสด. (2559). การออกแบบสื่อ�่ อัตั ลักั ษณ์แ์ มวไทยเพื่อ่� การเผยแพร่.่ วิทิ ยานิพิ นธ์์ ปริญิ ญาศิลิ ปมหาบัณั ฑิติ สาขาวิิชาศิิลปะการออกแบบ บััณฑิติ วิทิ ยาลััย มหาวิิทยาลััยศิิลปากร. 113

บทความวิิชาการทั่่ว� ไป 114

ประติมิ ากรรมดินิ เผาจากความเชื่่อ� เรื่�่องงูขู องชนเผ่า่ เกรีียง วิิลาสิินีี ขำำ�พรหมราช สาขาออกแบบอุตุ สาหกรรม คณะสถาปััตยกรรมศาสตร์แ์ ละศิลิ ปกรรมสร้้างสรรค์์ มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีรี าชมงคลอีีสาน บทนำ เกรีียง หรืืออึึงเกรีียง หรืือแงะ เป็็นชนเผ่่าหนึ่�่งในจำนวน 15 ชนเผ่่า ของประเทศสาธารณรััฐประชาธิิปไตย ประชาชนลาว หรืือเรีียกสั้�้น ๆ ว่่า สปป.ลาว จากการที่่�ศููนย์์กลางแนวลาวสร้้างชาติิ ได้้ค้้นคว้้าเรื่�่องการจำแนกชนเผ่่า ตามหลัักฐานสากล และสภาพความเป็น็ จริงิ ของชนเผ่า่ ต่า่ ง ๆ ของประเทศ ระบุวุ ่า่ สปป.ลาว มีีเพีียงชนชาติเิ ดีียวคืือชนชาติิ ลาว แต่่ประกอบไปด้้วยหลายชนเผ่่าที่่�แบ่่งออกเป็็น 4 กลุ่�มตามตระกููลภาษาที่่�ใช้้ ได้้แก่่ กลุ่�มตระกููลภาษาลาว-ไต กลุ่�มตระกูลู ภาษาม้ง้ -อิวิ เมีียน กลุ่�มตระกูลู ภาษาจีีน-ทิเิ บต และสุดุ ท้า้ ย คืือกลุ่�มตระกูลู ภาษามอญ-เขมร ซึ่ง�่ ชนเผ่า่ เกรีียง ถูกู จำแนกให้อ้ ยู่�ในกลุ่�มนี้้� เนื่อ�่ งจากภาษาพูดู ที่ใ�่ ช้ใ้ นการสื่อ่� สารมีีรากมาจากภาษามอญและเขมรนั่่น� เอง โดยส่ว่ นใหญ่ช่ น เผ่า่ เกรีียงตั้ง้� ถิ่น� ฐานอยู่�ที่เ่� มืืองกะลึึม รองลงมาคืือเมืืองท่า่ แตง และเมืืองละลาม ในเขตแขวงเซกอง นอกจากนี้้ย� ัังมีีจำนวน หนึ่�่งที่่�ได้้อพยพเคลื่่�อนย้้ายไปตั้้�งถิ่�นฐานที่่�เมืืองสาละวััน ในเขตแขวงสาละวััน และเมืืองปากช่่อง ในเขตแขวงจำปาสััก (ศุภุ ชััย สิงิ ห์ย์ ะบุศุ ย์์ และคณะ, 2546) ภาพที่่� 1 แสดงแผนที่ต่� ำแหน่ง่ ที่อ่� ยู่�อาศััยของชนเผ่า่ เกรีียง 115

วิิถีีชีีวิิตของชนเผ่่าเกรีียงเน้้นการพึ่�่งพิิงธรรมชาติิเป็็นหลััก ยึึดถืือฮีีตคอง ประเพณีี และพิิธีีกรรม ก่่อเกิิดเป็็น ความเชื่อ่� ที่เ�่ ป็น็ แบบแผนสำหรัับใช้ใ้ นการอยู่�ร่วมกัันของสมาชิกิ ภายในชนเผ่า่ และเมื่อ�่ เกิดิ เหตุกุ ารณ์ท์ ี่ไ�่ ม่ป่ กติิ ก็ม็ ัักจะใช้้ ความเชื่อ�่ ในการอธิบิ ายเรื่อ�่ งดัังกล่า่ ว และหาวิธิ ีีการแก้ไ้ ขด้ว้ ยการประกอบพิธิ ีีกรรม เช่น่ หากมีีสมาชิกิ ภายในชนเผ่า่ เจ็บ็ ไข้้ ได้ป้ ่ว่ ย เป็น็ ผลมาจากการกระทำที่ผ�่ ิดิ ต่อ่ ฮีีตคองและประเพณีี ที่ผ�่ ีีบรรพบุรุ ุษุ ได้ก้ ำหนดไว้้ ทำให้ผ้ ีีบรรพบุรุ ุษุ ไม่พ่ อใจและ ไม่คุ่้�มครอง จึึงต้อ้ งทำการประกอบพิธิ ีีกรรมเพื่อ�่ ขอขมาและไหว้ผ้ ีี ให้อ้ าการดัังกล่า่ วได้ท้ ุเุ ลาและดีีขึ้้น� เป็น็ ต้น้ (สุวุ รรณีี จััน ทะดารา, 2554) นอกจากความเชื่อ่� เรื่อ่� งผีีแล้ว้ ชนเผ่า่ เกรีียงยัังมีีความเชื่อ�่ เกี่ย�่ วกัับสััตว์ศ์ ัักดิ์ส� ิทิ ธิ์์ท� ี่น�่ ่า่ สนใจเป็น็ อย่า่ งยิ่ง� โดย เฉพาะความเชื่อ�่ เกี่ย�่ วกัับ “งู”ู เฉกเช่น่ เดีียวกัับกลุ่�มคนในวััฒนธรรมอื่น่� ๆ จากลัักษณะที่อ่� ยู่�อาศััยของชนเผ่า่ เกรีียงที่ต�่ ั้ง�้ อยู่�ในเขตพื้้น� ที่ร่� าบสูงู มีีลัักษณะอากาศแบบร้อ้ นชื้้น� จึึงมีีงูมู าอาศััย อยู่�อย่า่ งชุกุ ชุมุ ทำให้เ้ กิดิ เหตุกุ ารณ์ท์ ี่ค�่ นถูกู งูกู ััดจนถึงึ แก่ช่ ีีวิติ ชนเผ่า่ เกรีียงจึึงมองว่า่ งูเู ป็น็ สััตว์ท์ ี่ด่� ุรุ ้า้ ย มีีพิษิ และน่า่ กลััว (สุจุ ิติ ต์์ วงษ์เ์ ทษ, 2559) ได้ก้ ล่า่ วถึงึ กลไกของการที่ค�่ นยกงูขูึ้น� เป็น็ สััตว์ศ์ ัักดิ์ส� ิทิ ธิ์์แ� ละมีีอำนาจเหนืือธรรมชาติวิ ่า่ “เกิดิ จาก พื้้น� ฐานของความกลััว” ความกลััวที่ค�่ นมีีต่อ่ งูู โดยงูสู ามารถพบเจออย่า่ งมากมายไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ บนพื้้น� ดินิ ใต้ด้ ินิ หรืือในน้้ำ ทำให้ง้ ูถู ูกู ใช้เ้ ป็น็ สััญลัักษณ์ข์ องความอุดุ มสมบูรู ณ์แ์ ละผู้�มีอำนาจมาก ในสัังคมแบบชนเผ่า่ เองก็ม็ ัักจะมีีวััฒนธรรมอัันเป็น็ เอกลัักษณ์ต์ ามฐานความเชื่อ�่ ในรูปู แบบของตน และแสดงออกมาในเชิงิ สััญลัักษณ์ใ์ นผลงานศิลิ ปกรรมต่า่ ง ๆ ให้ไ้ ด้ส้ ััมผััส และพบเห็น็ ศิลิ ปกรรมคืือสิ่ง� ที่เ�่ ป็น็ ศิลิ ปะ สิ่ง� ที่ส่� ร้า้ งขึ้น� ให้เ้ ป็น็ ศิลิ ปะ (ชะวััชชััย ภาติณิ ธุ,ุ 2544) โดยศิลิ ปะนี้้ค� ืือการลอกเลีียนแบบ จากธรรมชาติิ การแสดงออกเกี่ย่� วกัับการศรััทธา ความเชื่อ�่ ถืือ (จีีรพัันธ์์ สมประสงค์,์ 2533) การที่ง่� ูไู ด้ถ้ ูกู ยกขึ้น� ให้เ้ ป็น็ สััตว์์ ที่ม่� ีีอำนาจสูงู สุดุ ชนเผ่า่ เกรีียงจึึงได้น้ ำความเชื่อ่� เรื่อ�่ งงูไู ปผนวกเข้า้ ไว้ก้ ัับความเชื่อ่� ในเรื่อ�่ งผีีบรรพบุรุ ุษุ เกิดิ เป็น็ วรรณกรรม ในรูปู แบบของนิทิ านที่เ�่ ล่า่ สืืบต่อ่ กัันมาว่า่ “ในอดีีตมีีงูตู ััวผู้�ได้แ้ ปลงกายเป็น็ คนเพื่อ�่ มาสมสู่่�กัับผู้้�หญิงิ คนหนึ่ง่� จนกระทั่่ง� ตั้ง�้ ท้อ้ งและกำเนิดิ บุตุ รชายออกมา เป็น็ ลูกู ครึ่ง�่ ระหว่า่ งงูแู ละคน วัันหนึ่ง�่ งูตู ััวผู้�ที่แ�่ ปลงกายเป็น็ คนเกิดิ หิวิ จึึงทำการแปลงร่า่ งกลัับคืืนเป็น็ งูแู ละรััดกินิ เมีียของ ตััวเอง และยัังไม่ท่ ัันที่จ่� ะได้แ้ ปลงกายกลัับเป็น็ คนก็ม็ ีีชาวบ้า้ นมาพบเห็น็ จึึงพากัันส่ง่ เสีียงขัับไล่ง่ ูตู ััวนั้น�้ จนหนีีไป เด็ก็ ลูกู ครึ่ง่� ที่่�เกิิดจากงููจึึงกลายเป็็นเด็็กกำพร้้า และมีีชาวบ้้านเป็็นผู้้�เลี้�ยงดูู ซึ่่�งเมื่�่อเติิบโตก็็กลายเป็็นผู้้�ที่่�มีีอำนาจเหนืือธรรมชาติิ ลูกู หลานที่เ่� กิดิ จากลูกู ครึ่ง�่ ระหว่า่ งงูแู ละคนนี้้ก� ็ค็ ืือชนเผ่า่ เกรีียงในเวลาต่อ่ มา” จากนิทิ านดัังกล่า่ วทำให้ช้ นเผ่า่ เกรีียงเชื่อ่� มั่น� ว่า่ ตนเป็น็ ชนเผ่า่ ที่ย�่ิ่ง� ใหญ่่ ที่ช�่ นเผ่า่ อื่น�่ ๆ จะต้อ้ งให้ค้ วามยำเกรง เพราะถืือว่า่ เป็น็ กลุ่�มคนที่ส�่ ืืบเชื้อ� สายมาจากงูู สััตว์ท์ ี่ผ่� ู้้�คนต่า่ งกลััวและยกย่อ่ ง นอกจากนี้้เ� รายัังสามารถพบเห็น็ สััญลัักษณ์์ รูปู งูใู นศาลาศัักดิ์ส� ิทิ ธิ์์ก� ลางหมู่่�บ้า้ น ที่ค่� นลาวเรีียกว่า่ “กวน” หรืือ “หอกวน” สถานที่ส่� ำคััญสำหรัับใช้ป้ ระกอบพิธิ ีีกรรม ในงานบุุญประเพณีี และเป็็นที่�่อยู่�ของผีีบรรพบุุรุุษ ในบริิเวณประตููด้้านหน้้าหอกวนของชนเผ่่าเกรีียง ที่�่บ้้านวัักเหนืือ เมืืองละลึึม จะพบประติมิ ากรรมไม้แ้ กะสลัักรูปู คนจำนวน 4 ชิ้น� โดยหนึ่ง�่ ในนั้น้� เป็น็ รูปู คนนั่่ง� ในลัักษณะชัันเข่า่ มืือทั้ง้� สองข้า้ ง ยกขึ้น� สูงู ลำคอยาวเลื้อ� ยลงมาด้า้ นล่า่ ง มีีศีีรษะเกืือบติดิ พื้้น� ส่ว่ นที่บ�่ ้า้ นวัักใต้ป้ ระติมิ ากรรมไม้แ้ กะสลัักรูปู คนนั้น�้ มีีลัักษณะ 116

คอยาว เช่น่ เดีียวกัันแต่ม่ ีีศีีรษะทั้ง�้ ด้า้ นบนและด้า้ นล่า่ ง (ภาพที่�่ 4) ซึ่ง่� คาดว่า่ น่า่ จะเป็น็ สััญลัักษณ์ข์ องลูกู ครึ่ง่� ระหว่า่ งงูแู ละ คนจากนิทิ านที่ไ่� ด้เ้ ล่า่ สืืบต่อ่ กัันมา และถืือว่า่ เป็น็ ผีีบรรพบุรุ ุษุ ของตนเองจึึงได้ท้ ำเป็น็ สััญลัักษณ์เ์ อาไว้้ (วิลิ าสินิ ีี ขำพรหมราช, 2564) ภาพที่่� 2 แสดงลัักษณะของประติมิ ากรรมไม้แ้ กะสลัักรูปู คนที่ม�่ ีีบางส่ว่ นคล้า้ ยงูใู นหอกวน บ้า้ นวัักเหนืือ และบ้า้ นวัักใต้้ เมืืองกะลึึม แขวงเซกอง ผลการสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงาน จากความประทัับใจในความเชื่�่อเรื่�่องงููของชนเผ่่าเกรีียง ในแขวงเซกอง ประเทศ สปป.ลาว จึึงเกิิดเป็็น แรงบัันดาลใจนำมาใช้ใ้ นการสร้า้ งสรรค์ง์ านประติมิ ากรรมดินิ เผาจากวััสดุดุ ินิ ด่า่ นเกวีียน (ภาพที่�่ 3) เพื่อ่� สะท้อ้ นความเชื่อ่� เรื่อ�่ งงูทู ี่ช�่ นเผ่า่ เกรีียงได้ร้ ัับการถ่า่ ยทอดสืืบต่อ่ กัันมา และนำความเชื่อ่� ดัังกล่า่ วมาใช้เ้ ป็น็ กลไกในการขัับเคลื่อ�่ นสัังคมและ วััฒนธรรมของตนเอง ภาพที่่� 3 บรรยากาศการสร้า้ งสรรค์ง์ านประติมิ ากรรมดินิ เผาจากวััสดุดุ ินิ ด่า่ นเกวีียน 117

แต่ก่ ารที่ช่� นเผ่า่ เกรีียงเชื่อ�่ ว่า่ ตนเองสืืบเชื้อ� สายมาจากงูู ทำให้ต้ นเองเกิดิ ความรู้�สึกว่า่ มีีอำนาจมากกว่า่ ชนเผ่า่ อื่น่� ๆ รูปู แบบของงานประติมิ ากรรมดินิ เผาจากดินิ ด่า่ นเกวีียนนี้้จ� ึึงได้อ้ อกแบบให้ม้ ีีลัักษณะเป็น็ คนที่ม�่ ีีลัักษณะคล้า้ ยงูู และตกแต่ง่ ด้้วยสีีเอนโกบในโทนสีีทีีตััดกััน เพื่่�อให้้ความรู้�สึ กมีีพลััง โดยใช้้งููเป็็นสััญลัักษณ์์แทนสิ่่�งที่�่อยู่่�ภายในจิิตใจของมนุุษย์์ ความต้้องการที่�่จะให้้ผู้�อื่�นยอมรัับ แต่่เลืือกที่่�จะใช้้ความกลััวของคนอื่่�น มาใช้้ประโยชน์์เพื่�่อยกให้้ตนเองรู้�สึ กสููงกว่่า เหนืือกว่า่ สรุปุ ผลการสร้า้ งสรรค์์ ผลการสร้า้ งสรรค์ป์ ระติมิ ากรรมดินิ เผาจากความเชื่อ่� เรื่อ�่ งงูขู องชนเผ่า่ เกรีียง สามารถสะท้อ้ นความเชื่อ�่ ของผู้้�คน ในเผ่า่ ที่ส�่ ััมพัันธ์ก์ ัับธรรมชาติริ อบตััวและผลงานสร้า้ งสรรค์์ ยัังสามารถแสดงสััญลัักษณ์ข์ องตััวแทนกลุ่�มคนจากการนำเอา สััตว์ป์ ระเภทงูมู าเป็น็ ผลงานประติมิ ากรรมที่ม่� ีีความสวยงามและน่า่ สนใจ เอกสารอ้า้ งอิงิ คณะค้น้ คว้า้ ประวััติศิ าสตร์แ์ ขวงเซกอง. (2019). ประวัตั ิศิ าสตร์แ์ ขวงเซกอง 1560-2010. เวีียงจัันทน์์ : โรงพิมิ พ์แ์ ห่ง่ ลััด. จีีรพัันธ์์ สมประสงค์์. (2533). ประวัตั ิศิ ิิลปะ. กรุงุ เทพฯ : โอเดีียนสโตร์.์ ชะวััชชััย ภาติิณธุ.ุ (2545). วิิถีีชีวี ิติ ไทยกับั เครื่อ�่ งจัักสาน. กรุงุ เทพฯ : องค์ก์ ารค้า้ ของคุรุ ุุสภา. เปลื้�อง ณ นคร. (2555). พจนานุุกรมไทย - ไทย. [เว็็บไชด์์]. สืืบค้น้ เมื่่�อ วัันที่่� 13 มิิถุนุ ายน 2565. http://dictionary. sanook.com/search/dict-th-th-pleang. วิิลาสิินีี ขำพรหมราช.( 2564). การออกแบบของที่่�ระลึึกจากรููปแบบและคติิสััญลัักษณ์์ในงานศิิลปกรรมชนเผ่่า แขวงเซกอง.ปริญิ ญาปรััชญาดุษุ ฎีบี ัณั ฑิติ สาขาวััฒนธรรมศิลิ ปกรรมและการออกแบบ คณะศิลิ ปกรรมศาสตร์์ มหาวิทิ ยาลััยขอนแก่่น. ศุุภชััย สิิงห์์ยะบุุศย์์ และคณะ. (2546). โครงการสารคดีีลาวตอนล่่าง. โครงการอาณาบริิเวณศึึกษา 5 ภููมิิภาค. กรุุงเทพฯ : ดรีีม แคชเชอร์์ กราฟฟิิค จำกััด. สุุจิติ ต์์ วงษ์์เทศ. (2559). งูู สััตว์์ศักั ดิ์์ส� ิิทธิ์�กลายเป็น็ นาค, พญานาค. มติชิ นออนไลน์.์ [เว็็บไซต์์] : สืืบค้น้ เมื่�อ่ วัันที่�่ 13 มิิถุนุ ายน 2565. https://www.matichonweekly.com/column/article_120100. สุวุ รรณีี จัันทะดารา. (2554). การพัฒั นาการท่่องเที่่�ยวทางวัฒั นธรรม กลุ่�มชาติพิ ันั ธุ์�มอญ-เขมร กรณีศี ึึกษาที่่ร� าบ อละเวน ลาวตอนใต้้ สาธารณรััฐประชาธิิปไตยประชาชนลาว. ปริิญญาปรััชญาดุุษฎีีบััณฑิิต สาขาวิิชา วััฒนธรรมศาสตร์์ มหาวิทิ ยาลััยมหาสารคาม. 118

รากุุ Raku เวนิชิ สุวุ รรณโมลีี สาขาวิชิ าเครื่อ�่ งเคลืือบดินิ เผา คณะมััณฑนศิลิ ป์์ มหาวิทิ ยาลััยศิลิ ปากร บทนำ รากุุ (Raku) เป็็นคำในภาษาญี่�่ปุ่่�น ซึ่่�งให้้ความหมายเกี่่�ยวกัับ ความสนุุกสนานเพลิิดเพลิิน ความรัักชอบ การได้ร้ ่ว่ มสนุกุ ฯลฯ รากุุ บางคนเรีียกว่า่ ราคูู บ้า้ งก็เ็ รีียก ราขุุ เป็น็ ชื่อ่� ของเทคนิคิ ในการทำเซรามิกิ อย่า่ งหนึ่ง�่ เป็น็ ผลงาน เซรามิกิ อย่า่ งหนึ่ง่� เป็น็ ปรััชญาของความคิดิ อย่า่ งหนึ่ง่� และเป็น็ ลััทธิแิ ห่ง่ ความอุตุ สาหะอีีกอย่า่ งหนึ่ง่� ด้ว้ ย Raku Ware* หมายถึงึ เครื่อ�่ งปั้น�้ ดินิ เผาชนิดิ หนึ่ง่� ที่ใ�่ ช้ใ้ นพิธิ ีีชาในประเทศญี่ป่� ุ่่�น มีีความหนามาก เคลืือบด้ว้ ยน้้ำยา เคลืือบชนิดิ lead borosilicate เผาครั้ง้� เดีียวที่อ่� ุณุ หภูมู ิปิ ระมาณ 750°C ผลิติ ภััณฑ์ร์ ากุใุ นปััจจุบุ ััน มีีมากมายหลายอย่า่ ง หลายชนิดิ เช่น่ งานประติมิ ากรรม ภาชนะใส่น่ ้้ำชา งานประดัับตกแต่ง่ อาคาร ฯลฯ ในสมััยก่่อนทำรากุุโดยวิิธีีการเผาเคลืือบแล้้วนำออกจากเตาเผา แล้้วทิ้้�งไว้้ให้้เย็็นโดยไม่่ตั้�้งใจนััก จนกระทั่่�ง ในช่่วงปลายยุุค Muro machi ทำให้้วงการเซรามิิกในญี่่�ปุ่่�นมีีการตื่�่นตััวขึ้�น มีีการพััฒนากรรมวิิธีีต่่อมาพระญี่่�ปุ่่�นชื่่�อ Marato Shuko (1422-1503) เป็น็ พระในศาสนาพุทุ ธ ได้ต้ ั้ง้� กฎสำหรัับชาวญี่ป่� ุ่่�นในพิธิ ีีชาขึ้น� และได้ถ้ ืือเป็น็ ประเพณีีปฏิบิ ัตั ิิ สืืบต่่อกัันมา พิิธีีชานั้้�นทำให้้เกิิดความสามััคคีี เกิิดความเป็็นกัันเอง ในพิิธีีนี้้�จะมีีถ้้วยชาทำด้้วยเซรามิิกที่�่สวยงามและ ใช้ถ้ ้ว้ ยชานี้้ด� ื่ม่� ชาร่ว่ มกััน ประมาณปีี ค.ศ. 1572 ได้ม้ ีีการทำรากุสุ ำหรัับพิธิ ีีชาเป็น็ ครั้ง�้ แรก โดยช่า่ งปั้น�้ ชาวญี่ป�่ ุ่่�นชื่อ่� Chojiro การทำรากุุ นั้น�้ จะต้อ้ งเผาและทำให้เ้ ย็น็ ลงอย่า่ งรวดเร็ว็ เนื้้อ� ดินิ ปั้น�้ จะต้อ้ งผสม grog ในปริมิ าณที่ม่� าก ส่ว่ นใหญ่จ่ ะใช้ม้ ืือสร้า้ งรูปู ทรง ซึ่ง�่ ธรรมชาติขิ องงานรากุจุ ะต้อ้ งมีีความหนากว่า่ งานลัักษณะอื่น่� เช่น่ หนากว่า่ ผลิติ ภััณฑ์พ์ อร์ซ์ เลนหรืือ เอิริ ์ท์ เธินิ แวร์์ ฯลฯ นัักเซรามิิกทั้�้งหลายพยายามที่�่จะพััฒนาขบวนการผลิิตรากุุอยู่�เสมอ ความพยายามนี้้�ทำให้้สามารถทำได้้ใน ลัักษณะที่น่� ำดินิ ปั้น�้ ที่เ�่ ปียี กอยู่�วางในเตาอบให้ร้ ้อ้ นแล้ว้ สามารถเผาได้เ้ ลย ผิวิ งานก็ต็ ้อ้ งเคลืือบหรืือขััดผิวิ หรืือทาด้ว้ ยน้้ำดินิ สีีต่่าง ๆ เตาที่�่ใช้้เผางานจะร้้อนหรืือเย็็นก็็สามารถเผาได้้เลย เมื่�่อวางงานลงในเตา เมื่่�อเคลืือบเริ่�มเป็็นมััน (เคลืือบสุุก) อุณุ หภูมู ิปิ ระมาณ 1,400-1,900 °F ก็ส็ ามารถนำชิ้น� งานออกจากเตาเผา แล้ว้ ทำให้เ้ ย็น็ ลงอย่า่ งรวดเร็ว็ เช่น่ โดยการจุ่่�มลง ในน้้ำ หรืือจุ่�มลงในถัังขี้เ� ลื่อ�่ ย ถัังใบไม้้ หรืืออินิ ทรีียสารชนิดิ อื่น่� เพื่อ�่ ให้เ้ กิดิ การเผาไหม้แ้ บบลดออกซิเิ จน (Reduce) หรืือ บางครั้ง�้ ก็ป็ ล่อ่ ยให้เ้ ย็น็ ตััวลงโดยวางตั้ง�้ ไว้บ้ นอิฐิ ทนไฟโดยไม่ต่ ้อ้ งแช่น่ ้้ำหรืือคลุกุ ขี้เ� ลื่อ�่ ยก็ไ็ ด้้ 119

ภาพที่่� 1 การเผาไหม้แ้ บบลดออกซิเิ จน (Reduce) เนื้้อ� หา เนื้้อ� ดินิ ปั้น�้ รากุุ (Raku Clay Body) เนื้้อ� ดินิ ปั้น�้ รากุุ สามารถทำจากดินิ อะไรก็ไ็ ด้ท้ ี่ท่� นต่อ่ Thermal Shock ได้ใ้ นขบวนการเผาและทำให้เ้ ย็น็ ตััวอย่า่ ง รวดเร็ว็ โดยทั่่ว� ๆ ไป เนื้้อ� ดินิ ปั้น�้ รากุจุ ะมีีจำนวน gorg ในปริมิ าณสูงู มีีดินิ ทนไฟ หรืือวััตถุดุ ิบิ อย่า่ งอื่น�่ ผสมอยู่�ที่จ่� ะทำให้้ เนื้้อ� ดินิ ปั้น�้ มีีความแข็ง็ แรงพอที่จ�่ ะทรงตััวอยู่�ได้ใ้ นขณะที่ป่� ั้น�้ อัตั ราส่ว่ นโดยประมาณของเนื้้อ� ดินิ ปั้น�้ รากุุ 1. ปริมิ าณของ grog ที่ใ่� ช้โ้ ดยประมาณ 5-40% 2. ปริมิ าณของ Talc โดยประมาณ 3-20% 3. ปริมิ าณของดินิ ทนไฟ โดยประมาณไม่เ่ กินิ 60% 4. ปริมิ าณของดินิ เหนีียวโดยประมาณไม่เ่ กินิ 40% ตััวอย่่างสููตรเนื้้อ� ดินิ ปั้น�้ รากุุ 1. Fire Clay 55% Temperature/bisque C /04-03 Spodumene 40% Shrinkage C/03 1.1% Talc 5% Color/oxidation Buff. 100% 120

2. Stoneware clay 28% Temperature/bisque C /04-01 Fire clay 26% Shrinkage C/03 5.01% Grog (40-60 Mesh) 21% Color/oxidation off-white Ball clay 15% Feldspar 5% Flint 5% 100% 3. Kaolin 26% Temperature/bisque C /04 Ball clay 26% Shrinkage C/04 4.17% Plastic Fire Clay 26% Color/oxidation Buff Talc 12% Grog (40-60 Mesh) 10% 100% 4. Kaolin (ลำปาง) 50% Temperature/bisque C /04 Ball Clay (สุุราษฎร์ธ์ านีี) 50% Shrinkage C/04 7% Sand (ทรายแม่่น้้ำ) 10% Color/oxidation Buff Talc 15% 125% 5. Kaolin (ลำปาง) 50% Temperature/bisque C /04 Fire Clay (ปราจีีนบุรุ ีี) 50% Shrinkage C/04 6.5% Sand (ทรายแม่น่ ้้ำ) 10% Color/oxidation Buff Talc 20% 125% 121

รููปทรงและขนาดของรากุุ ในการขึ้้น� รูปู ผลิติ ภััณฑ์ร์ ากุนุ ั้น้� สามารถกระทำได้ห้ ลายแบบ เช่น่ การใช้ม้ ืือบีีบเป็น็ ลัักษณะถ้ว้ ยชาม การใช้ว้ ิธิ ีี ขดขึ้้น� รูปู การทำเป็น็ แผ่น่ ลัักษณะที่เ�่ ป็น็ งาน Bass Rerief การใช้ว้ ิธิีีขึ้้น� รูปู โดยใช้แ้ ป้น้ หมุนุ หรืืออาจทำแม่แ่ บบปลาสเตอร์์ เป็น็ แบบรองขึ้น� รูปู ทรงก็ไ็ ด้้ ดัังตััวอย่า่ งรูปู ทรงข้า้ งล่า่ งนี้้� ซึ่ง�่ มีีหลาย ๆ วิธิ ีีในการขึ้้น� รูปู ผลิติ ภััณฑ์ร์ ากุทุ ี่เ่� ราอาจจะทำได้้ ภาพที่่� 2 ผลงานจากการทดลอง เครดิติ ภาพคุณุ บุญุ ฤทธิ์์� ศรีีอุไุ ร รูปู ทรงและขนาดของรากุขุึ้น� อยู่่�กัับเนื้้อ� ดินิ ที่ใ�่ ช้ด้ ้ว้ ยเหมืือนกััน ถ้า้ เป็น็ ถ้ว้ ยเล็ก็ ๆ ขนาด 2-3 นิ้้ว� ก็ใ็ ช้เ้ นื้้อ� ดินิ ชนิดิ พอร์ซ์ เลนได้้ แต่ค่ วรแต่ง่ เติมิ ส่ว่ นผสมบ้า้ ง ถ้า้ เป็น็ ขนาดใหญ่แ่ ละหนามากขึ้น� ก็อ็ าจต้อ้ งใช้้ gorg มากตามไปด้ว้ ย เนื้้อ� ดินิ ปั้น�้ รากุุ ไม่จ่ ำเป็น็ ต้อ้ งเผาแบบ Reduction เพราะถ้า้ จะต้อ้ งการสีีเทา สีีดำ ก็ใ็ ช้ว้ ิธิ ีีการนำไปคลุกุ กัับอินิ ทรีียสารได้ใ้ นขณะ ที่น่� ำออกจากเตา ภาพที่่� 3 ผลงานจากการทดลอง เครดิติ ผลงานของ : ธนพร ศรีีหงษ์์ 122

การเผาครั้้ง� แรกของรากุุ (Bisques Firing) การเผารากุุนั้้�นมีีศิิลปะการเผาอยู่่�บ้้างเล็็กน้้อย โดยทั่่�วไปการเผา Bisques จะกระทำเสมอในการผลิิตงาน เซรามิิก แต่่ก็็เป็็นไปได้้เหมืือนกัันที่่�จะไม่่ต้้องมีีการเผา Bisques ในงานเซรามิิก ซึ่�่งกระทำโดยการนำดิินที่�่ปั้�น้ แล้้วเข้้า อบแห้ง้ ชุบุ เคลืือบ แล้ว้ นำเข้า้ เตาเผาได้เ้ ลย เนื้้อ� ดินิ ชนิดิ นี้้จ� ะต้อ้ งมีีความพรุนุ ตััวสูงู มากและความชื้น� จะต้อ้ งระเหยออกไป อย่า่ งรวดเร็ว็ ด้ว้ ย ภาพที่�่ 4 ลัักษณะเตาเผา การเผารากุุนั้้�น ครั้้�งแรกจะต้้องเผาในอุุณหภููมิิสููงกว่่าการเผา Bisque โดยทั่่�วไป เพื่�่อให้้ดิินมีีความแข็็งแรง ทนต่อ่ Thermal Shock ได้ด้ ีี แต่เ่ นื้้อ� ดินิ ก็ม็ ีีการดูดู ซึึมน้้ำเคลืือบได้ด้ ีีอยู่� การเผาครั้ง�้ แรกจะเผาในเตาชนิดิ ใดก็ไ็ ด้้ ไม่ว่ ่า่ จะ เป็น็ เตาไฟฟ้า้ เตาฟืนื เตาน้้ำมััน ฯลฯ เคลืือบที่่ใ� ช้ก้ ัับรากุุ (Raku glaze) โดยหลัักใหญ่ข่ องความมีีเสน่ห่ ์ข์ องรากุแุ ล้ว้ ย่อ่ มประกอบไปด้ว้ ยความง่า่ ย ๆ ของการออกแบบ การใช้เ้ คลืือบ ที่ด่� ูไู ม่ส่ มบูรู ณ์น์ ััก ส่ว่ นมากเคลืือบรากุจุ ะประกอบไปด้ว้ ยวััตถุดุ ิบิ พวกตะกั่ว� โซดา โบรอน หินิ เขี้ย� วหนุมุ าน ดินิ และ Frits อุณุ หภูมู ิทิ ี่ใ�่ ช้ใ้ นการเผาเคลืือบโดยทั่่ว� ไปแล้ว้ อยู่�ในระหว่า่ ง 1,450 – 1,950 °F เคลืือบรากุขุ องญี่ป่� ุ่่�นที่ด�่ ูแู ล้ว้ มีีคุณุ ค่า่ มีีความงามนั้น�้ สารที่ใ�่ ช้ผ้ สมเคลืือบมีีส่ว่ นผสมของตะกั่ว� อยู่�ในปริมิ าณที่ม�่ าก จึึงไม่่เหมาะที่่�จะใช้้เป็็นภาชนะใส่่อาหารและเครื่่�องดื่�่ม นอกเสีียจากจะนำเคลืือบเหล่่านี้้�มาทำเป็็นเคลืือบซึ่�่งปราศจาก สารตะกั่�วจึึงจะปลอดภััยในการใช้้ เช่่น การใช้้เคลืือบ Frits ซึ่�่งในปััจจุุบัันนิิยมใช้้กัันมาก จะไม่่เป็็นอัันตรายต่่อผู้�ใช้้ หรืือการใช้เ้ คลืือบพวก Lime Glaze ก็ส็ ามารถใช้ไ้ ด้้ 123

ตััวอย่่างเคลืือบรากุทุ ี่ใ�่ ช้ท้ ั่่ว� ๆ ไปมีีดัังนี้้� Raku Glaze Formulas R101 Leadless Clear Colemanite 84% Temperature: C/08-05 Kentucky ball Surface Gloss and #4 8% @ C/08 semi-gloss Tin-oxide 8% Fluidity: Some 100% Stains show: Yes Opacity: Transparent Color Clear /oxidation: Clear /reduction: Some crack Note: Temperature: C/08-06 R103 Lead/Colemanite Surface Gloss Colemanite 43.6% @ C/08 Little White lead 34.5% Fluidity: Yes Frit# 170 9.1% Stains show: Transparent Flint 9.1% Opacity: Clear Zircopax 3.7% Color Clear 100% /oxidation: Cracks /reduction: Note: C/09-08 Temperature: Surface R105 Leadless Clear Crackle 40% Colemanite 16% Whiting 124

Plastic vetrox 12% @ C/09: Gloss Barium carbonate 8% Fluidity: Some Nepheline syenite 8% Stains show: Yes Lithium carbonate 8% Opacity: Transparent Vanadium pentoxide 8% Color Clear 100% /oxidation: Clear /reduction: Cracks Note: Temperature: C/010-08 R106 Leadless Frit Surfac Semi-gloss Frit# 5301 79.2% @C/010 Yes Borax 9.9% Stains show: Translucent Edgar plastic kaolin 5.0% Opacity: Slight whitish Tin Oxide 5.0% /oxidation: Slight whitish Bentonite 0.9% /reduction: 100% Temperature: C/09-07 Surface @C/09: Semi-gloss 20% Little R107 Colemanite Fluidity: Yes Colemanite 60% Stains show: Translucent Soda feldspar 20% Opacity: Milky Cullet Color Milky 100% /oxidation: Cracks /reduction Note: 125

R108 Cullet-Colemanite 40% Temperature: Cullet Surface C/08-06 @C/08: Semi-gloss Colemanite 40% Fluidity: Little Flint 10% Stains show: Yes Nepheline syenite 10% Opacity: Translucent 100% Color Whitish /oxidation: Whitish /reduction: R109 Raku 333 Colemanite 33.3% Temperature: C/04 Nepheline syenite 33.3% Surface Semi-gloss Plastic vetrox 33.3% @C/04: Little Fluidity: Darks Stains show: Translucent Opacity: Milky Color Milky /oxidation: Occasional cracks /reduction Note: พััฒนาการล่า่ สุดุ ของเคลืือบรากุทุ ี่เ่� ป็น็ ที่น�่ ิยิ มไปทั่่ว� โลกในปััจจุบุ ัันนั้น้� นิยิ มเคลืือบแบบ Copper Matt ซึ่ง่� มีีสีีสััน สวยงามเป็็นประกายรุ้�ง แต่่ก็็มีีข้้อด้้อยคืือ จะทำอย่่างไรให้้สีีประกายรุ้�งนั้�้นคงอยู่�อย่่างยาวนานเท่่านาน ซึ่�่งศิิลปิิน หลายคนทั้ง้� ในและต่า่ งประเทศทดลองสูตู รกัันอย่า่ งมากมาย ต่า่ งก็ป็ ระสบผลสำเร็จ็ และล้ม้ เหลวกัันพอสมควร 126

ผู้้�เขีียนก็เ็ ป็น็ ผู้้�หนึ่ง่� ในการทดลองเคลืือบ Copper Matt กัับทีีมงานในสตูดู ิโิ อด้ว้ ยเช่น่ กััน ทดลองกัันอย่า่ งยาวนาน พอสมควรจนได้ส้ ูตู รที่ม�่ ีีความเหมาะสม (Stable) สีีเคลืือบอยู่�ได้ค้ งทนยาวนานพอสมควร จึึงนำสูตู รเสนอไว้ใ้ นบทความนี้้� เพื่อ่� ให้เ้ ป็น็ ประโยชน์แ์ ก่ก่ ารศึึกษาดัังนี้้� Coppper Matt Raku (Glaze 1100’C) C/ 04 (1100’C) Copper Oxide 37% Temperature Semi-matt Copper Carbonate 37% Surface Oxidation /Black Borosilicate Frit 100% Color Reduction / Rainbow Ferric Oxide 8% Cobalt Carbonate 4% 186% เคลืือบสููตรนี้้�ถ้้านำไปพััฒนาต่่อก็็จะมีีความสวยงามแปลกตาไปได้้อีีก รวมทั้้�งการปรัับเพิ่่�มลดอุุณหภููมิิให้้ เหมาะสม บรรยากาศในการ Post Firing ที่เ่� หมาะสมก็จ็ ะเกิดิ ผลงานที่ส่� วยงามที่เ�่ รีียกว่า่ เป็น็ การ Paint with Fires สารให้้สีีที่่ใ� ช้ใ้ นเคลืือบ Percent Oxidation Color Reduction Color Oxide Dark blue Dark blue Light turquoise Grayed turquoise Cobalt 1.4 Grayed tan Grayed tan Copper carbonate 0.8 Medium purple-brown Medium purple-brown Iron oxide 4.0 Medium grayed green Grayed olive Manganese carbonate 3.2 White White Nickel oxide 6.0 White White Tin oxide 8.0 Zircopax 8.0 Black Black Black iron oxide 5.0 Manganese dioxide 5.0 Cobalt oxide 3.0 127

การทดสอบเคลืือบรากุุ การทดสอบง่า่ ย ๆ สำหรัับเคลืือบรากุุ คืือ ใช้ด้ ินิ ปั้น�้ ชนิดิ พอร์ซ์ เลน หรืือดินิ ปั้น�้ รากุเุ ลยก็ไ็ ด้้ ทำชิ้น� ทดสอบเป็น็ รูปู ตััว L PORCELAIN FOR TESTING GLAZE A = Black Engobe painted on greenware B = Glaze over Engobe C = Porcelain clay เมื่อ�่ ทำชิ้น� ทดสอบรูปู ตััว L แล้ว้ ใช้้ Engobe ทาลงบนดินิ รูปู ตััว L ด้า้ นหนึ่ง่� นำไปเผาดิบิ ที่อ�่ ุณุ หภูมู ิปิ ระมาณ 1,960°F จากนั้น�้ เตรีียมเคลืือบ ประมาณสูตู รละ 100 gms ผสมน้้ำ แล้ว้ ทาหรืือจุ่�มชิ้น� ทดสอบ ประมาณสูตู รละ 2 ชิ้น� นำชิ้น� ทดสอบเผาในเตาไฟฟ้า้ โดยวางไว้ใ้ นที่ต่� ่า่ งกััน อาจจะเป็น็ คนละมุมุ เตา หรืือล่า่ งและบนก็ไ็ ด้้ เมื่อ่� เผาเคลืือบได้อ้ ุณุ หภูมู ิิ ตามต้้องการแล้้วใช้้คีีมคีีบออกจากเตา วางไว้้ในภาชนะโลหะ จากนั้้�นก็็นำกระดาษหนัังสืือพิิมพ์์ฉีีกใส่่ลงบนชิ้้�นทดสอบ เพื่อ่� ให้เ้ กิดิ การเผาไหม้ไ้ ม่ส่ มบูรู ณ์์ (Reduction) ปล่อ่ ยทิ้้ง� ไว้ใ้ ห้เ้ ย็น็ ลงประมาณ 600°C แล้ว้ ใช้ค้ ีีมคีีบออกจากภาชนะโลหะ นำไปแช่น่ ้้ำ หรืือนำมาวางบนอิฐิ ทนไฟ จนกระทั่่ง� เย็น็ ลงสามารถหยิบิ จัับได้้ ก็จ็ ะเห็น็ เคลืือบรากุใุ นสีีสัันต่า่ ง ๆ กััน ตาม สูตู รที่ผ�่ สมไว้้ หลัังจากเคลืือบเย็น็ ตััวลงแล้ว้ ก็ส็ ามารถวิเิ คราะห์ค์ ุณุ ภาพของเคลืือบหรืือคุณุ ลัักษณะเฉพาะที่จ่� ะนำมาใช้ง้ านได้้ อย่า่ งเหมาะสม หลัังจากวิเิ คราะห์แ์ ล้ว้ ควรจะต้อ้ งจดบัันทึึกผลการทดลองในแต่ล่ ะสูตู รไว้ด้ ัังนี้้� 1. เคลืือบหลอมตััวมากน้อ้ ยแค่ไ่ หน 2. การเปลี่ย�่ นแปลงของผิวิ เคลืือบ 3. ความโปร่ง่ แสงของเคลืือบ ในอุณุ หภูมู ิเิ ท่า่ ไหร่่ 4. ลัักษณะผิวิ เคลืือบ 5. การไหลตััวของเคลืือบ มีีมากน้อ้ ยอย่า่ งไรหรืือไม่่ 6. ช่ว่ งอุณุ หภูมู ิสิ ูงู สุดุ ต่่ำสุดุ ของเคลืือบที่ค�่ วรจะเผาได้้ 7. สีีของเคลืือบเป็น็ อย่า่ งไร ในกรณีีที่เ่� ผาแบบ Reduction และเผาแบบ Oxidation วิธิ ีกี ารเคลืือบผิวิ งานรากุุ จากการทดสอบเคลืือบ เพื่่�อหาสููตรเคลืือบตามความต้้องการ ในกรณีีที่่�ได้้สููตรตามความต้้องการแล้้ว เราสามารถนำมาเคลืือบผิิวงานรากุไุ ด้ใ้ นลัักษณะต่่าง ๆ กััน เช่น่ จุ่�มงานลงในเคลืือบ ในกรณีีนี้้�เคลืือบที่่�ใช้้ต้อ้ งมีีปริิมาณ มากพอควร คืือมากพอที่จ�่ ะจุ่�มงานลงไปได้้ทั่่�วทั้ง�้ ใบ การเทราดเคลืือบลงบนผิิวงานวิิธีีนี้้� ควรวางงานลงบนไม้้ที่�่วางพาด 128

บนปากถััง แล้้วตัักเคลืือบราดลงไป เคลืือบต้้องมีีความเข้้มข้้นพอเหมาะ การใช้้พู่่�กัันทาเคลืือบลงบนผิิวงานวิิธีีนี้้�ดููจะ ไม่่เป็น็ ที่น�่ ิยิ มมากนัักเพราะค่อ่ นข้้างลำบากในการที่จ�่ ะทาเคลืือบให้้สม่่ำเสมอ การพ่่นเคลืือบก็เ็ ป็็นวิธิ ีีหนึ่�ง่ ในการเคลืือบ งาน แต่่ควรจะพ่่นให้้มีีความหนาพอประมาณ หรืืออีีกวิิธีีหนึ่�่งก็็คืือการใช้้เคลืือบในลัักษณะเป็็นครีีมทาหรืือพอกลงบน ผิิวงาน โดยปกติิเคลืือบรากุุนิยิ มเคลืือบให้้มีีความหนามากกว่่าเคลืือบพอร์ซ์ เลนหรืือสโตนแวร์์ เทคนิิคในการตกแต่่งอาจใช้้วิิธีีการใช้้สีี Overglaze, Underglaze, Engobe, Silkscreen Design หรืือ Painted design ก็ไ็ ด้้ แล้ว้ แต่ค่ วามถนััด ความเหมาะสม เพื่อ่� ทำให้เ้ กิดิ ความสวยงามยิ่ง� ขึ้น� การเผารากุุ (เผาเคลืือบ) สิ่่ง� ที่ส�่ ำคััญเป็น็ อย่า่ งมากในการทำรากุกุ ็ค็ ืือ เผาเร็ว็ เผาลดออกซิเิ จนและทำให้เ้ ย็น็ ตััวลงอย่า่ งรวดเร็ว็ หลัังจาก ที่ไ�่ ด้้เคลืือบผิิวงานรากุุแล้ว้ ถ้้าจะผึ่�่งให้้แห้ง้ ด้้วยแสงแดดธรรมดาก็ไ็ ด้้ หรืือจะวางภาชนะบนฝาเตาที่�ก่ ำลัังเผางานอยู่่�ก็ไ็ ด้้ จะทำให้้รวดเร็็วยิ่�งขึ้�น การเผารากุุไม่่ได้้จำกััดเฉพาะว่่าจะใช้้เตาเผาแบบไหน อาจจะใช้้เตาไฟฟ้้า เตาฟืืน เตาน้้ำมััน เตาถ่่านหิิน หรืือเตาชนิดิ อื่�่นก็็ได้ท้ ี่่�สามารถให้้ความร้อ้ นได้้เพีียงพอที่�จ่ ะทำให้้เคลืือบสุุกตััว เมื่อ�่ ทำให้ช้ิ้น� งานแห้ง้ สนิทิ ดีีแล้ว้ ก็น็ ำชิ้น� งานเข้า้ เตาเผาทัันทีีโดยใช้ค้ ีีมยาว ๆ คีีบใส่ล่ งในเตา หลัังจากนั้น�้ ปิดิ ฝา เตาโดยเปิดิ ปล่่องไว้้ประมาณ 4-5 ถ้า้ เป็น็ เตาฟืืน เตาแก๊ส๊ แต่ถ่ ้้าเป็็นเตาไฟฟ้า้ ก็อ็ าจปิดิ ฝาได้ส้ นิิท ความร้้อนจะค่่อย ๆ แทรกซึึมเข้า้ ไปในเนื้้อ� ดินิ และเคลืือบรากุุ ระยะเวลาประมาณ 15-45 นาทีี ก็ส็ ามารถนำงานออกจากเตาได้้ การที่จ�่ ะทราบ ว่่าเคลืือบสุุกตััวดีีหรืือไม่่ ให้้ตรวจสอบโดยการมองดููจากช่่องดููไฟ ถ้้าผิิวเคลืือบเป็็นมัันเรีียบดีี ก็็แสดงว่่าใช้้ได้้ สามารถ นำออกจากเตาเผาได้้ เวลานำออกจากเตาก็็เปิิดฝาเตา แล้้วใช้้คีีมคีีบออกมาวางพัักไว้้ ต่่อจากนั้�้นก็็คีีบงานชิ้้�นใหม่่ลงไป ในเตา ปิดิ ฝาเตา ขณะเดีียวกัันก็ค็ ีีบชิ้้น� งานที่เ�่ พิ่่ง� นำออกจากเตาไปทำการคลุกุ ขี้เ� ลื่อ�่ ย หรืือจุ่�มน้้ำ เพื่อ่� ให้เ้ ย็น็ ตััวลง การทำให้ช้ิ้น� งานเย็น็ ตััวลงแบบ Oxidation วิิธีีการแบบนี้้�ก็็คืือการนำชิ้�นงานออกจากเตาเผา แล้้ววางไว้้บนอิิฐ หรืือ Asbestos แผ่่น ปล่่อยทิ้้�งไว้้ให้้เย็็น ในบรรยากาศปกติิ จนกระทั่่�งเย็็นลง ถ้้าต้้องการให้้เย็็นตััวเร็็วขึ้�นก็็นำไปจุ่�มลงในน้้ำ เคลืือบและเนื้้�อดิินปั้�น้ ที่่�ทำให้้เย็็น โดยวิธิ ีีนี้้จ� ะมีีลัักษณะของงานเป็น็ แบบหนึ่ง�่ มีีความงามในลัักษณะหนึ่ง่� การทำให้ช้ ิ้้�นงานเย็น็ ตัวั ลงแบบ Reduction วิธิ ีีการแบบนี้้เ� ป็น็ การทำให้ช้ิ้น� งานเย็น็ ตััวลงโดยอาศััย Organic material เป็น็ ตััวช่ว่ ย ซึ่ง�่ Organic material นี้้� เมื่อ่� ถูกู ความร้อ้ นก็จ็ ะเกิดิ การเผาไหม้ท้ ี่ค�่ ่อ่ นข้า้ งจะไม่ส่ มบูรู ณ์์ จึึงเกิดิ เขม่า่ ควัันขึ้้น� เขม่า่ ควัันพวกนี้้จ� ะฉาบติดิ ผิวิ งาน ทำให้้ ทั้ง�้ ผิวิ เคลืือบและผิวิ ดินิ ของภาชนะรากุุ เกิดิ สีีต่า่ ง ๆ ขึ้น� เช่น่ สีีดำ สีีเทา สีีน้้ำตาล ผิวิ เคลืือบ Organic material พวกนี้้� ได้แ้ ก่่ หญ้า้ เปียี กหรืือแห้ง้ ฟางข้า้ ว ขี้เ� ลื่อ�่ ย ขี้ก� บ ใบไม้แ้ ห้ง้ หรืือสิ่ง� อื่น�่ ๆ การใช้้ Organic material จะทำให้ส้ ีีเคลืือบและ ดินิ เปลี่ย่� นแปลงไปได้เ้ นื่อ่� งจากองค์ป์ ระกอบทางเคมีีของเคลืือบและดินิ เปลี่ย�่ นแปลงไป 129

การทำให้้เย็็นแบบนี้้� เคลืือบที่่�มีีส่่วนผสมของ silver, copper, bismuth และออกไซด์์ของโลหะอื่�่น ๆ จะเปลี่ย�่ นแปลงไป บางครั้ง้� มีีลัักษณะแบบ Luster หรืือ Pearlish (มุกุ ) มีีเคลืือบอยู่่�จำนวนไม่ม่ ากนัักที่ไ�่ ม่เ่ ปลี่ย�่ นแปลงสีี ในบรรยากาศ Reduction แต่ส่ ่ว่ นมากจะเปลี่ย่� นแปลง เพราะออกไซด์ข์ องโลหะกัับ Carbonate จะแลกเปลี่ย่� นโมเลกุลุ ของ Oxigen ในบรรยากาศแบบ Reduction ซึ่ง�่ จะทำให้อ้ อกไซด์ข์ องโลหะกลัับกลายไปเป็น็ โลหะบริสิ ุทุ ธิ์์� ฉาบผิวิ เคลืือบ อยู่�ในลัักษณะเป็น็ ฟิลิ ์ม์ บาง ๆ ผิวิ โลหะนี้้จ� ะหมองลงได้ห้ รืือสีีจะเปลี่ย�่ นแปลงได้้ ถ้า้ ขััดผิวิ ในลัักษณะเดีียวกัันกัับการขััดโลหะ อื่น่� ๆ ผิวิ โลหะที่ฉ่� าบผิวิ เคลืือบอยู่�นี้ก� ็จ็ ะมีีความแวววาวได้เ้ ช่น่ กััน เคลืือบ Luster หลายอย่า่ งสามารถใช้ก้ ัับขบวนการผลิติ รากุไุ ด้้ เคลืือบที่ม่� ีีตะกั่ว� อยู่�ในปริมิ าณมาก เวลาเผาแบบ Reduction อาจจะเกิดิ ฟองที่ผ�่ ิวิ เคลืือบได้้ สรุปุ เท่่าที่�่ได้้กล่่าวมาแล้้วทั้�้งหมดนี้้� คงพอจะเป็็นแนวทางให้้กัับผู้้�ที่่�สนใจการทำเซรามิิกแบบรากุุได้้พอสมควร อย่า่ งไรก็ต็ ามผู้�เขีียนคิดิ ว่า่ ที่ไ�่ ด้ล้ ำดัับความมานั้น�้ เป็น็ แนวทางหนึ่ง�่ เท่า่ นั้น้� ในหลาย ๆ แนวทางที่ส่� ามารถทำรากุไุ ด้้ ทั้ง�้ นี้้� ขึ้น� อยู่่�กัับเทคนิคิ ประสบการณ์์ และการเรีียนรู้้�ของแต่ล่ ะบุคุ คล เพราะบางครั้ง�้ เราสามารถทำรากุไุ ด้โ้ ดยไม่ต่ ้อ้ งใช้ส้ ูตู รสำเร็จ็ ตายตััว หรืือไม่ม่ ีีระบบที่แ�่ น่น่ อนก็ไ็ ด้้ เพีียงแต่ท่ ำรากุดุ ้ว้ ยความสนุกุ สนาน ทำอย่า่ งง่า่ ย ๆ พอจะมีีประโยชน์ใ์ นงานตกแต่ง่ ประดัับประดา และใช้ง้ านได้บ้ ้า้ งก็ค็ งจะคุ้�มค่า่ กัับการลงทุนุ บรรณานุกุ รม Conrad, John W. Contemporary Ceramic Techniques Prentice-Hall,Inc., Englewood Cliffs, New Jersey 07632, 1979. Conrad, John W. Ceramic Formulars:The complete Compendium Macmillan Publishing Co; Inc. New York. 1973. Riegger,Hal. Raku; art&technique, Van Nostrand Reinhold Company. 1970. 130

วาดเส้้นในงานศิลิ ปะ draw lines in art พงศ์ภ์ วััน อะสีีติริ ััตน์์ คณะสถาปัตั ยกรรม ศิลิ ปะและการออกแบบ สถาบันั เทคโนโลยีีพระจอมเกล้า้ เจ้า้ คุณุ ทหารลาดกระบังั บทนำ ดรอว์์อิ้�ง - Drawing คืือการขีีดเขีียน หรืือวาดให้้เกิิดรููปภาพ drawing ซึ่่�งเป็็นพื้้�นฐานของทััศนศิิลป์์และ การเรีียนออกแบบหลาย ๆ แขนง เริ่�มจากการสัังเกตโครงสร้้าง วััตถุุ รููปทรง มองค่่าน้้ำหนััก สร้้างความเข้้าใจ และ เริ่�มถ่่ายทอดออกมาด้้วยการร่่างภาพ วาดภาพด้้วยน้้ำหนัักขาวดำหรืือสีี โดยเครื่่�องมืือที่่�ใช้้ในการวาดนั้้�นอาจจะหาจาก สิ่ง� รอบตััว เช่น่ เศษไม้้ ดินิ สอ ปากกา และอื่น่� ๆ ลงบนกระดาษ กระดานหรืือผ้า้ ในการสร้า้ งสรรค์ต์ ามเทคนิคิ ต่า่ ง ๆ เพื่อ�่ ตอบสนอง ความต้อ้ งการของศิลิ ปินิ และการถ่า่ ยทอดผลงานจากศิลิ ปินิ หรืือผู้�วาดออกมาตามความรู้�สึกนึึกคิดิ แต่ล่ ะครั้ง�้ ในส่ว่ นของผู้�เขีียนให้น้ ิยิ ามของการ ดรอว์อ์ิ้ง� - Drawing ว่า่ คืือการใช้ว้ ััสดุใุ ด ๆ เพื่อ่� สร้า้ งเส้น้ สร้า้ งน้้ำหนััก ทำให้้ เกิดิ รูปู ร่า่ งหรืือรูปู ทรง ลงบนพื้้น� ที่ว�่ ่า่ ง ตามที่ผ�ู่้�เขีียนต้อ้ งการแสดงออกไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ การสร้า้ งรูปู เหมืือนจริงิ หรืือรูปู อุดุ มคติิ ในภาษาศิลิ ปะ นัับกัันที่ล�่ ัักษณะของผลงาน ซึ่ง�่ ส่ว่ นใหญ่ม่ ัักเป็น็ งานใช้น้ ้้ำหนััก ขาว-ดำ หรืืองานน้้ำหนัักเดีียว ที่ไ่� ม่ใ่ ช่ข่ าวดำ เมื่อ�่ เราพูดู ถึงึ การดรอว์อ์ิ้ง� เรามัักหมายถึงึ วิธิ ีีอัันเป็น็ ประสงค์ห์ ลัักของศิลิ ปินิ ที่จ�่ ะนำการขีีดเขีียนมาสร้า้ งเป็น็ รููปทรง แต่่การดรอว์์อิ้�งไม่่ได้้จำกััดอยู่�แค่่การใช้้ดิินสอ แต่่ยัังรวมถึึงการใช้้สีี การใช้้เงา และอื่�่น ๆ ที่�่อาจสร้้างเสริิมให้้ การขีีดเขีียนนั้น�้ สมบูรู ณ์ย์ิ่ง� ขึ้น� เช่น่ การขูดู ขีีด อััดสีีเข้ม้ ในร่อ่ งลึึกในงานเครื่อ่� งเคลืือบดินิ เผา เนื้้อ� หา ประวััติศิ าสตร์ก์ ารดรอว์อ์ิ้ง� มีีมานานก่อ่ นที่ม่� นุษุ ย์จ์ ะรู้�จักั การเขีียนตััวหนัังสืือ และเช่น่ เดีียวกัับรูปู ทรงทางศิลิ ปะ อื่น่� ๆ การดรอว์อ์ิ้ง� มีีการเปลี่ย่� นแปลงและพััฒนาตััวเองตลอดระยะเวลาในประวััติศิ าสตร์ม์ นุษุ ย์์ และมีีแบบอย่า่ งหรืือที่�่ เรีียกกัันว่า่ สไตล์แ์ ปลก ๆ ใหม่่ ๆ เกิดิ ขึ้้น� เสมอ สไตล์ก์ ารดรอว์อ์ิ้ง� ที่พ�่ ััฒนาขึ้น� ก็เ็ ปรีียบเทีียบได้ก้ ัับพััฒนาการของการระบาย สีี เป็น็ เพราะเครื่อ่� งมืือในการเขีียนร่า่ งภาพพััฒนาตามเวลานั่่น� เอง การวาดเส้น้ ของมนุษุ ย์ม์ ีีวิวิ ััฒนาการเปลี่ย�่ นแปลงไปตามยุคุ สมััย จากอิทิ ธิพิ ลของวิถิ ีีชีีวิติ วััฒนธรรม ความคิดิ ความเชื่อ�่ และปััจจัยั แวดล้อ้ มต่า่ ง ๆ ทางสัังคมรวมทั้ง�้ เครื่อ�่ งไม้เ้ ครื่อ่� งมืือที่ป่� ระดิษิ ฐ์ข์ึ้น� สำหรัับการวาดเขีียนในแต่ล่ ะยุคุ ต่า่ งส่ง่ ผลให้เ้ กิดิ ศิลิ ปะการวาดเส้น้ ที่ม่� ีีรูปู แบบ เทคนิคิ วิธิ ีีการ และจุดุ มุ่่�งหมายทาง ความคิดิ ที่ส�่ ร้า้ งสรรค์แ์ ตกต่า่ งกัันออกไป 131

การดรอว์อ์ิ้ง� สมัยั อียี ิปิ ต์์ 3,000 ปีี ก่อ่ นคริสิ ตศัักราช มีีวััฒนธรรมประเพณีีเฉพาะตน ตั้ง้� ถิ่น� ฐานเป็น็ เมืืองใหญ่่ งานดรอว์อ์ิ้ง� สำคััญในยุคุ นี้้� คืือการตกแต่ง่ สุสุ าน ศิลิ ปินิ อีียิปิ ต์เ์ ลืือกหยิบิ ส่ว่ นที่ส�่ วยที่ส�่ ุดุ มาผสมกัันใหม่่ เลืือกเอาจุดุ ใหม่่ เน้น้ รูปู บุคุ คล มีีการประดิษิ ฐ์์ อัักษรภาพบนปาปิริ ััส หลัังจากเมโสโปเตเมีียคิดิ อัักษรลิ่่ม� การดรอว์อ์ิ้ง� ในสมัยั กรีกี และโรมันั ยุคุ นี้้เ� ป็น็ ยุคุ แห่ง่ ภูมู ิปิ ััญญาในด้า้ นต่า่ ง ๆ งานดรอว์อ์ิ้ง� ในยุคุ นี้้เ� พีียรพยายามถ่า่ ยทอดเลีียนแบบธรรมชาติิ มาก ที่ส�่ ุดุ กรีีกในช่ว่ งเฮเลนนิสิ ติคิ มีีการวาดรูปู บุคุ คลเหมืือนจริงิ ท่า่ ทางมุมุ มองจำลองธรรมชาติิ มีีการดรอว์อ์ิ้ง� บนไหเป็น็ เรื่อ่� ง ราวของเทพเจ้า้ ขนบ และจินิ ตนาการงานประติมิ ากรรมเป็น็ งานที่แ่� สดง ผลงานดรอว์อ์ิ้ง� ในยุคุ ของกรีีกและโรมัันสมััยโรมััน มีีทั้ง�้ ภาพคนและภาพทิวิ ทััศน์์ มีีความตื้น� ลึึก ใกล้ไ้ กล มีีความเป็น็ 3 มิติ ิิ การดรอว์อ์ิ้ง� สมัยั กลาง เป็น็ ช่ว่ งที่ศ่� าสนาคริสิ ต์ร์ุ่�งเรืืองและมีีผลต่อ่ งานศิลิ ปะส่ว่ นใหญ่ม่ ัักทำเพื่อ�่ เผยแพร่ศ่ าสนาหรืือประกอบคััมภีีร์์ ต่า่ ง ๆ การดรอว์์อิ้�งสมััยกลางเริ่�มมีีการร่่างงานก่่อนทำงานจริิง ซึ่่�งเป็็นพื้้�นฐานสำคััญในงานศิิลปะ และยัังช่่วยศิิลปิินศึึกษา โครงสร้า้ งจากรูปู ร่า่ งโดยไม่ต่ ้อ้ งออกไปศึึกษาของจริงิ นอกเหนืือจากการดรอว์อ์ิ้ง� เพื่อ�่ ใช้ท้ างศาสนา ยัังมีีการใช้เ้ ป็น็ ภาพ ประกอบตำราต่า่ ง ๆ เพื่อ�่ อธิบิ ายเนื้้อ� หาให้ง้ ่า่ ยและไม่ซ่ ัับซ้อ้ น ยุคุ นี้้จ� ุดุ ยืืนของงานภาพพิมิ พ์์ เด่น่ ชััดขึ้้น� มัักใช้เ้ ป็น็ น้้ำหนััก ขาวดำเพื่อ�่ เขีียนรูปู ปั้น�้ ดรอว์อ์ิ้ง� สมัยั เรอนาซอง-ฟื้น�้ ฟูู ในยุคุ สมััยใหม่่ ศิลิ ปินิ เริ่ม� กลัับมาสนใจศิลิ ปะยุคุ กรีีก-โรมัันและนำไปพััฒนา โดยศิลิ ปินิ เริ่ม� ตระหนัักว่า่ ดรอว์อ์ิ้ง� เป็น็ พื้้น� ฐานของงานศิลิ ปะ ควรถูกู ฝึกึ ฝนก่อ่ นจะไปทำงานสร้า้ งสรรค์ต์ ่า่ ง ๆ ในยุคุ นั้น�้ มีีทััศนคติเิ กี่ย�่ วกัับงาน ศิลิ ปะเด่น่ ๆ ด้ว้ ยกััน เช่น่ สนใจเรื่อ่� งกายวิภิ าคของสััตว์์ มนุษุ ย์์ นิยิ มสร้า้ งเรื่อ่� งราวเกี่ย�่ วกัับปรััชญาและศาสนา หรืือความคิดิ ที่ม�่ นุษุ ย์์ เป็็นศููนย์์กลางของจัักรวาล ภาพคนจึึงได้้รัับความนิิยมมากกว่่าทิิวทััศน์์ สุุดท้้ายสมััย เรอนาซองจึึงนิิยมสิ่�งที่่�เห็็นจริิง ในธรรมชาติิ เน้้นความเข้้าใจโครงสร้้าง น้้ำหนััก แสง เงาที่�่ถููกต้้อง ในยุุคนี้้� การร่่างภาพได้้ถููกใช้้ให้้เกิิดประโยชน์์สููงสุุด โดยการร่า่ งงานให้ผู้้้�ว่าจ้า้ งเห็น็ งานที่ศ่� ิลิ ปินิ ทำโดยคร่า่ ว ๆ เริ่ม� มีี การนิยิ มใช้ถ้ ่า่ นและชอล์ก์ เพื่อ่� ความรู้�สึกที่น่�ุ่�มนวลกว่า่ ศิลิ ปะแมนเนอร์ร์ ิสิ ม์์ (Mannerism) อยู่�ในรอยต่อ่ ระหว่่างเรอนาซองและบาโรค นัักบวชพยายามตกแต่่งโบสถ์์ให้้อลัังการยิ่่�งขึ้น� งานศิิลปะยุุคนี้้จ� ึึง เริ่ม� ดึึงเอาเส้น้ เคลื่อ่� นไหวมาใช้แ้ ละการใช้เ้ ส้น้ โค้ง้ มากขึ้น� เช่น่ งานประติมิ ากรรมนิยิ มบิดิ ลำตััวไปในทิศิ ทาง ตรงข้า้ มกัับ สะโพก ด้า้ นงานจิติ รกรรม จินิ ตนาการเริ่ม� มีีมากขึ้น� เช่น่ รูปู คนที่บ่� ิดิ พัันจนเกินิ จริงิ อีีกทั้ง�้ ยัังให้น้ ้้ำหนัักแสงเงาตััดกัันรุนุ แรง เพื่อ�่ ความเร้า้ อารมณ์แ์ ละลุ่�มลึึกต่า่ งจากภาพฝัันในสมััยยุคุ ฟื้้น� ฟูู 132

การดรอว์อ์ิ้ง� สมัยั บาโรค และช่ว่ งปีี 1,600 และ 1,700 งานศิิลปะเข้้าสู่่�ยุุคอลัังการและถููกแตกแขนงไปมากมาย ความก้้าวหน้้าของการดรอว์์อิ้�งเปลี่่�ยนแปลงไปมาก โดยศิลิ ปินิ มีีการใช้ว้ ััสดุแุ ละเทคนิคิ ผสมมากขึ้น� เช่น่ นำดินิ สอแรเงาผสมกัับสีีน้้ำ เพื่อ�่ เน้น้ ความรู้�สึกของภาพ หรืือเส้น้ ในงาน ศิลิ ปะก็ม็ ีีทั้ง้� เส้น้ โค้ง้ ขยุกุ ขยิกิ การดรอว์อ์ิ้ง� สมััยนิโิ อคลาสสิกิ โรแมนติกิ และเรีียลิสิ ม์์ ฝรั่่�งเศสก้้าวมาเป็็นศููนย์์กลางของศิิลปะ และงานศิิลปะก็็ผสมผสานไปด้้วยเรื่�่องราวในสมััยกรีีกโรมัันโบราณ ด้า้ นการดรอว์อ์ิ้ง� ดินิ สอเพิ่่ง� ถูกู ผลิติ จากโรงงาน ด้า้ นจิติ รกรรมเกิดิ งานสไตล์อ์ ิมิ เพรสชั่น� นิสิ ต์ข์ึ้น� ศิลิ ปินิ ลงสีีป้า้ ยลงบนผ้า้ โดยตรงโดยไม่ม่ ีีการร่า่ งงาน ภาพจึึงบิดิ เบี้้ย� ว ศิลิ ปินิ เริ่ม� ตั้ง�้ คำถามกัับการทำงานศิลิ ปะ ตามวิธิ ีีจากอดีีตและทำให้เ้ กิดิ การ สร้า้ งงานแบบใหม่ๆ่ ขึ้น� ศิลิ ปะมีีการขยายตััวและไม่ถ่ ูกู จำกััดในวิธิ ีีการเดิมิ ๆ เกิดิ ลััทธิติ ่า่ ง ๆ ขึ้น� เช่น่ คิวิ บิสิ ม์์ แอ๊บ๊ สแตร็ค็ เอ็ก็ เพรสชัันนิสิ ต์์ โฟวิสิ ซึึม ฯลฯ สรุปุ ในงานศิิลปะเครื่่�องเคลืือบดิินเผาเราสามารถใช้้เทคนิิคการวาดเส้้นในตััวงานได้้ จากการขููดขีีด การอััดดิิน สีีในร่่อง การเขีียนด้้วยสารให้้สีีหรืือเคลืือบ ฯลฯ เพื่่�อตอบสนองแนวความคิิดของศิิลปิินในงาประติิมากรรมหรืือ งานสามมิติ ิมิ ีีวาดเส้น้ เช่น่ กััน เราเรีียกว่า่ Drawing space คืือการใช้เ้ ส้น้ คอนทััวล์จ์ นเกิดิ รูปู ในสามมิติ ิิ มองได้ห้ ลายมุมุ ภาพที่่� 1 ตััวอย่า่ งภาพลายเส้น้ 133

ภาพที่�่ 2 ภาพผลงาน เอกสารอ้า้ งอิงิ Christopher Lloyd, A PICTURE HISTORY OF ART WESTERN ART THROUGH THE AGES : E.P. DUTTON, New York, 1979 พงศ์ภ์ วััน อะสีีติริ ััตน์,์ (255). เทคนิคิ การวาดเส้น้ . กรุงุ เทพ : สำนัักพิิมพ์์ไทยควอลิติี้�บุ๊๊�คส์์, 2557 134

เครื่อ่� งมืือสำ�ำ หรัับงานเครื่�่องปั้้�นดิินเผาด้้วยตนเอง Tools for manual pottery work นพอนันั ต์์ บาลิสิ ีี คณะศิลิ ปกรรมศาสตร์์ มหาวิิทยาลััยกรุุงเทพธนบุุรีี บทนำ ผู้้�สร้า้ งสรรค์ผ์ ลงานศิลิ ปะ หรืือผู้้�มีีความชอบในงานถนััดโดยเฉพาะทาง มัักมีีอุปุ กรณ์ห์ รืือเครื่อ�่ งมืือในบางชิ้น� ที่่� ต้อ้ งหยิบิ ใช้ง้ านอยู่่�ทุกุ ครั้ง�้ การสร้า้ งสรรค์เ์ อกลัักษณ์ท์ างเทคนิคิ วิธิีีการของผู้�ที่ส�่ ร้า้ งสรรค์ง์ านศิลิ ปะเครื่อ�่ งปั้น�้ ดินิ เผา อุปุ กรณ์์ หรืือเครื่อ่� งมืือนั้�้น จึึงนัับว่่าเป็็นอาวุธุ ที่่ส� ำคััญอย่่างหนึ่ง�่ ที่ผ�ู่้�สร้้างสรรค์ท์ ี่ว�่ าด ปาด ขูดู แกะ ประทัับด้ว้ ยแรงตั้ง�้ ใจของตน บทความนี้้�ข้้าพเจ้้าได้้เขีียนขึ้้�นจากความประทัับใจในกรรมวิิธีีการคิิดค้้น และเทคนิิคการเลืือกใช้้วััสดุุสิ่�งของต่่าง ๆ โดยศิิลปิินแต่่ละท่่านทดลองสั่�งสมจนเกิิดแนวทางเฉพาะตน ข้้าพเจ้้าจึึงขออนุุญาติินำเสนอเทคนิิคการออกแบบและ สร้า้ งสรรค์เ์ ครื่อ�่ งมืือสำหรัับงานเครื่อ�่ งปั้น�้ ดินิ เผาด้ว้ ยตนเอง โดยการหยิบิ ยกจากประสบการณ์ค์ รูพู ัักลัักจำ สู่�การทดลอง และการสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงานเครื่อ่� งปั้น�้ ดินิ เผาจากเครื่อ่� งมืือสำหรัับงานเครื่อ�่ งปั้น�้ ดินิ เผาด้ว้ ยตนเอง เนื้้อ� หา รููปแบบของเครื่�่องมืือที่�่ใช้้สร้้างสรรค์์งานเครื่่�องปั้�น้ ดิินเผาตามความเข้้าใจของข้้าพเจ้้า คืือ เครื่่�องมืือที่่�ในการ สร้า้ งรูปู ทรงแบบปรัับรูปู ทรงเข้า้ คืือเครื่อ่� งมืือหรืืออุปุ กรณ์ท์ ี่ม่� ีีลัักษณะการใช้ง้ านในรูปู แบบการตีี หรืือการเคาะ เครื่อ่� งมืือ ที่ใ�่ ช้ใ้ นการสร้า้ งรูปู ทรงแบบปรัับรูปู ทรงออก คืือเครื่อ่� งมืือหรืืออุปุ กรณ์ท์ ี่ม่� ีีลัักษณะการใช้ง้ านในรูปู แบบการดัันผิวิ ดินิ จาก ด้า้ นในของชิ้น� งาน เพื่อ่� ขยายรูปู ทรงในพื้้น� ที่แ�่ ละสััดส่ว่ นที่ต่� ้อ้ งการ ภาพที่่� 1 ไม้ส้ ำหรัับตีีรูปู ทรง ที่ม่� าภาพ : นสพ.โคราชคนอีีสาน 135

ในภาพที่�่ 1 ไม้ส้ ำหรัับตีีรูปู ทรง ไม้ส้ ำหรัับตีีรูปู ทรงนั้น้� เป็น็ เครื่อ�่ งมืือเพื่อ่� ใช้ใ้ นการตีีเพื่อ�่ ปรัับรูปู ทรงของชิ้น� งาน สามารถทำจากไม้เ้ นื้้อ� แข็ง็ ชนิดิ ใดก็ไ็ ด้้ การออกแบบรูปู ทรงและลวดลายของไม้เ้ พื่อ่� เกิดิ น้้ำหนัักที่ม่� ีีความเหมาะสมสำหรัับ น้้ำหนัักมืือของผู้�ใช้ง้ านโดยการเหลาหรืือกลึึงรูปู ทรง นอกเหนืือจากการใช้ง้ านเพื่อ่� ปรัับรูปู ทรงแล้ว้ อุปุ กรณ์ช์ิ้น� นี้้ย� ัังสามารถ ใช้ใ้ นการสร้า้ งสรรค์ผ์ ลงานในรูปู แบบระนาบได้อ้ ีีกด้ว้ ย ภาพที่่� 2 หินิ ดุดุ ินิ เผา ที่ม�่ าภาพ : นพอนัันต์์ บาลิสิ ีี ในภาพที่่� 2 หินิ ดุดุ ินิ เผา ข้า้ พเจ้า้ ได้พ้ ััฒนามาจากหินิ ดุทุ ี่ใ่� ช้ใ้ นการดุตุ ีีเพื่อ่� ขึ้น� รูปู ทรงของหม้อ้ โดยการสร้า้ งพื้้น� ผิวิ บริเิ วณส่ว่ นที่ใ่� ช้ด้ ุุ หรืือเคาะผิวิ งานเพื่อ�่ เกิดิ พื้้น� ผิวิ ที่ต่� ้อ้ งการ หินิ ดุดุ ินิ เผาสามารถออกแบบลวดลายและรูปู ทรงจากการปั้น�้ และเผาจนมีีความแข็ง็ แรงเหมาะสมต่อ่ การใช้ง้ าน ภาพที่่� 3 พื้้น� ผิวิ ที่ไ�่ ด้จ้ ากการใช้ห้ ินิ ดุดุ ินิ เผา ที่ม�่ าภาพ : นพอนัันต์์ บาลิสิ ีี 136


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook