บทที่9 การให้ยา

บทที 9หลกั การและเทคนิคการให้อาหาร ยา สารนํา สารละลาย เลอื ด และส่วนประกอบของ เลอื ด อ.ปานเพชร สกลุ คู

วตั ถปุ ระสงคก ารเรยี นรู • บอกความหมายของการใหอ าหารและนา้ํ ทางสายยาง การใหย า สารนา้ํ สารละลาย เลอื ด และ สว นประกอบของเลอื ดได • อธบิ ายวตั ถปุ ระสงคข องการใหอ าหารและนาํ้ ทางสายยาง การใหย า สารนาํ้ สารละลาย เลอื ด และ สว นประกอบของเลอื ดได • อธบิ ายชนดิ ของอาหารทใ่ี หท างสายยาง ยา สารนา้ํ สารละลาย เลอื ด และสว นประกอบของเลอื ดได • เตรยี มเครอ่ื งใชส าํ หรบั การใหอ าหารและนาํ้ ทางสายยาง การใหย า สารนา้ํ สารละลาย เลอื ด และ สว นประกอบของเลอื ดได • อธบิ ายหลกั และวธิ กี ารของการใหอ าหารและนาํ้ ทางสายยาง การใหย า สารนา้ํ สารละลาย เลอื ด และ สว นประกอบของเลอื ดได • อธบิ ายภาวะแทรกซอ นท่เี กดิ จากการใหอ าหารและนาํ้ ทางสายยาง การใหย า สารนาํ้ สารละลาย เลอื ด และ สว นประกอบของเลอื ดได

ความหมายของการใหอ าหารและนา้ํ ทางปาก • การนาํ สารอาหารเขา สรู า งกายโดยผา นชอ งปาก หลอดอาหาร สู กระเพาะอาหารและลาํ ไส

หลกั การความถูกต้องในการให้ยา 6 ประการ • ในการใหย าทกุ ครัง้ ตอ งยึดหลกั การความถกู ตองในการใหยา 6 ประการทกุ ครง้ั ดว ยคอื • Right drug ใหยาถูกชนดิ ของยา • Right dose ใหยาถกู ขนาด • Right time ใหย าถกู เวลา • Right patient ใหย าถกู ผูปว ย • Right route ใหยาถกู ทาง • Right record บนั ทึกไดอ ยา งถูกตอง

Routine hospital diet อาหารทใี่ หบ รกิ ารกบั ผปู ว ยใน 1. อาหารธรรมดาทว่ั ไป (regular diet) 2. อาหารออ น (soft diet) 3. อาหารเหลว (liquid diet) ประกอบดว ย อาหารเหลวขน และอาหารเหลวใส 4. อาหารเฉพาะโรค หรอื อาหารบาํ บดั โรค (therapeutic diet) 5. อาหารใหท างสายใหอ าหาร

การประเมินก่อนการปฏิบตั ิการพยาบาลใหย้ าและอาหารทางปาก • ประเมินสภาพร่างกาย เช่น ปากฟัน การแพอ้ าหาร ความสามารถ ในการรับประทานอาหาร การมองเห็น การเคียว การกลืน • ประเมินสภาพจิตใจ เช่น ความอยากอาหาร ความอยากในการ ลดนาํ หนกั • ประเมินสภาพแวดลอ้ ม เช่น สถานที

การปฏิบตั ิการพยาบาล • ดูแลเรืองความสะอาดปากและฟัน • จดั ท่า • ตรวจสอบชือผปู้ ่ วยและอาหาร • กระตุน้ ใหร้ ับประทานอาหาร / ช่วยเหลือ • สนทนากบั ผปู้ ่ วย • ทาํ ความสะอาดปากและฟัน • บนั ทึก

การใหอ าหารและนา้ํ ทางสายยาง (enteral tube feeding)

ความหมาย และประเภทของผู้ป่ วยทีไม่สามารถรับประทาน อาหารเองได้ • ความหมาย Nutrients gastrointestinal system tube functional GI tract • ประเภทของผู้ป่ วยทีไม่สามารถรับประทานอาหารเองได้ – functional GI tract (ย่อยและดูดซึมได้) – Non-functional GI tract (ย่อยและดดู ซึมไม่ได้)

วตั ถุประสงค์ของการใส่สาย NG • เพือให้อาหารและยาแก่ผู้ป่ วยทีไม่สามารถรับประทานได้ทางปาก • เพือดูดนําย่อยและแก๊สออกจากกระเพาะอาหาร ลดอาการแน่นท้อง • เพือดูดนําย่อยออกจากกระเพาะอาหารมาตรวจ • เพือล้างกระเพาะอาหารในรายทีผู้ป่ วยได้รับสารพษิ • เพือหยดุ การออกของเลอื ดในกระเพาะอาหาร

ชนิดของการใส่ สายให้ อาหาร • Orogastric intubation ใสส ายผา นปาก หลอดอาหาร ถงึ กระเพาะอาหาร • Nasogastric intubation ใสส ายผา นรจู มกู หลอดอาหาร ถงึ กระเพาะอาหาร • Nasojejunal tube ใสส ายผา นรจู มกู หลอดอาหาร กระเพาะ อาหาร ถงึ ลาํ ไสเ ลก็ สว น Jejunum • Gastrostmy tube ใสส ายผา นผนงั หนา ทอ ง เขา กระเพาะอาหาร • Jejunostomy tube ใสส ายผา นผนงั หนา ทอ ง เขา กระเพาะ อาหารถงึ ลาํ ไสเ ลก็ สว น Jejunum

วธิ กี ารใหอ าหารทางสายยาง – การใหอ าหารจาํ นวนมากในระยะเวลาสน้ั (Bolus feeding) ใหอ าหาร เหลวแกผ ใู ชบ รกิ ารวนั ละ 4-6 ครง้ั โดยใชเ วลาในการใหค รงั้ ละ ประมาณ 5 นาที – การใหอ าหารเปน ครง้ั คราวโดยวธิ หี ยดชา ๆ (intermittent feeding by slow drip) เปน วธิ กี ารใหอ าหารเหลวโดยการหยดชา ๆ วนั ละ 4-5 ครงั้ ใชเ วลาในการหยด 30 นาที หรอื 2 ชม. – การใหอ าหารอยา งตอ เนอื่ งโดยวธิ หี ยดชา ๆ (continuous drip administration) เปน วธิ กี ารใหอาหารเหลวโดยการหยดชา ๆ วนั ละ 4- 5 ครง้ั ใชเ วลาในการหยด 16 – 24 ชม.

วตั ถุประสงค์ • เพอื ใหอ้ าหาร นาํ ยา แก่ผปู้ ่ วยทีมีปัญหาในการใหอ้ าหารทางปาก แต่ระบบทางเดิน อาหารยงั ทาํ หนา้ ทีอยใู่ นเกณฑด์ ี คือ การยอ่ ยและการดูดซึมเขา้ สู่ร่างกายดี แตผ่ ปู้ ่ วย มีปัญหา เช่น กลืนลาํ บาก กลืนแลว้ สาํ ลกั ร่างกายอ่อนเพลียมาก รับประทานอาหาร ไม่ไดห้ รือรับประทานอาหารไดไ้ ม่เพียงพอ ขาดอาหาร ผปู้ ่ วยทีไม่รู้สึกตวั เช่น โรค ทางสมอง หรือไดร้ ับการผา่ ตดั เกียวกบั ปาก

ประเภทของอาหารทีให้ทางสายยาง • สูตรนาํ นมผสม (Milk based formulas) • สูตรอาหารปันผสม (Blenderized diet) • สูตรอาหารสาํ เร็จรูป (Commercial formulars)

ประเภทของการให้อาหารทางสายให้อาหาร • Intermittent enteral tube feeding – การใหอ้ าหารทางสายใหอ้ าหารเป็นครังคราว วนั ละ 4-6 ครัง • Continuous enteral tube feeding – การใหอ้ าหารทางสายใหอ้ าหารอยา่ งต่อเนืองโดยใหห้ ยดอยา่ งชา้ ๆ ในราย ผปู้ ่ วยทีไม่สามารถรับอาหารเหลวไดท้ ีละมากๆ จะใชอ้ ุปกรณ์ทีมีสาย clamp

อุปกรณ์ทีต้องจดั เตรียม 1. กระบอกแกว สําหรบั ใหอ าหารขนาด 50 ซี.ซี. (Asepto syringe) 2. ภาชนะมีฝาปด สําหรบั ใสกระบอกแกว 3. สาํ ลี แอลกอฮอล (70%) 4. อาหารเหลวตามสูตรทแ่ี พทยส ัง่ อุนพอดี 5. ยาตามแพทยสัง่ 6. ใสน ํ้าสะอาด สาํ หรับลา งสาย 50 – 100 ซี.ซี.

วธิ ีการให้อาหารทางสายให้อาหาร 1. การจดั ทา – จัดทานอนใหผ ูป ว ยศีรษะอยูสงู อยา งนอ ย 45 องศา – ในรายที่ผปู ว ยไมร สู ึกตัวควรใหหนนุ หมอน ตงั้ แตห ลงั จนถึงศรี ษะโดยใชหมอน 2 ใบ ใหญห รือจดั ใหผปู ว ยนัง่ พงิ พนกั เตยี งหรอื ใหน่งั เกา อ้ี 2. ผทู ่จี ะใหอาหารลา งมือใหสะอาดตามวิธกี ารลางมือท่ีถกู วธิ ี 3. ในผูปวยท่เี จาะคอมที อหายใจ ใหด ดู เสมหะในหลอดลมคอกอ นเพ่ือปองกนั ผูปว ยไอ และ ปอ งกนั ภาวะแทรกซอ นปอดอกั เสบจากการสําลักอาหาร 4. ลางมอื อยา งถกู วิธภี ายหลังดูดเสมหะใหผปู ว ย 5. ดึงจกุ ทีป่ ด หวั ตอ ปลายสายใหอ าหารออก ขณะเดยี วกันใชน ้วิ พับสายคบี เอาไว เพอ่ื ปองกันลมเขา กระเพาะอาหารผปู ว ย เพราะจะทําใหผ ปู วยทอ งอืดได 6. ใชสาํ ลชี ุบนาํ้ ตมสกุ เชด็ บริเวณจกุ ใหอาหารทางสายยาง

วธิ ีการให้อาหารทางสายให้อาหาร 7. เอากระบอกใหอ าหารพรอ มลกู สูบตอกับหวั ตอและปลอยนว้ิ ที่คบี สายออก ทําการ ทดสอบดูวา ปลายสายยางใหอาหาร ยังอยใู นกระเพาะอาหารหรือไมโ ดย – จมุ สายยางลงในแกวนํา้ ท่ีมีนา้ํ หากมพบฟองอากาศ แสดงวา สายไมอ ยูในกระเพาะ อาหาร – ใชก ระบอกใหอาหาร ดูดอาหารทค่ี า งในกระเพาะอาหารออกมา ถามีมากกวา 50 ซี.ซี. ใหใสก ลับเขาไปรอประมาณ 1 ชัว่ โมง ถายังมีคา งมากเหมอื นเดมิ ใหง ดมือ้ นัน้ – ใหดูดลมเขา มาในกระบอกอาหาร ประมาณ 20 ซีซี แลว ตอเขา กบั สายใหอาหาร พรอ ม กับเอาฝามืออีกดา นหนึ่ง หรือหแู นบเขา กบั ใตช ายโครงดา นซาย ดันลมในกระบอกใหเ ขา ไปในกระเพาะอาหารอยางชา ๆ ถา สายอยใู นกระเพาะอาหาร จะรสู กึ หรอื ไดย นิ เสยี งลม เขาไปในกระเพาะอาหาร จากนั้นใหด ดู ลมออกดวย – ถาดดู ออกมาแลว ไดข องเหลวสีน้ําตาลเขม ๆ ควรปรึกษาแพทยเ พราะผูปวยอาจมปี ญ หา แผลในกระเพาะอาหารได

วธิ ีการให้อาหารทางสายให้อาหาร 8. พบั สายยาง ปลดกระบอกใหอาหารออก เอาลกู สบู ออกจากกระบอกแลวตอกระบอกเขา กับ สายใหอาหารใหม 9. เทอาหารใสกระบอกครง้ั ละประมาณ 50 ซซี ี ยกกระบอกใหส ูงกวากระเพาะอาหารผูปว ย ประมาณ 12- 18 น้วิ ปลอ ยใหอ าหารไหลตามสายชาๆ อยาใหอ าหารไหลเร็ว 10. เติมอาหารใสก ระบอกเพ่ิมอยาใหอาหารในกระบอกลดระดบั ลงจนมอี ากาศในสาย เพราะ อากาศจะทําใหผ ปู ว ยทองอืดได 11. เมอ่ื อาหารกระบอกสดุ ทายเกอื บหมดใหเติมนํา้ และยาหลังอาหารท่เี ตรยี มไว เติมนํา้ ตามอีก ครง้ั จนยาไมตดิ อยูในสายยาง และไมควรมนี า้ํ เหลอื คางอยูในสาย กรณีหยด ควรปรับใหอ ยใู น อัตรา 20-30 หยดตอ นาที 12. พบั สาย ปลดกระบอกใหอาหารออก เชด็ หวั ตอดวยสําลีชบุ นํ้าตม สุกปดจุกหวั ตอใหเ รียบรอ ย 13. ใหผ ปู วยนอนในทา ศรี ษะสูงหรือนงั่ พักหลังใหอ าหารตอ ไปอกี ประมาณ 1 ช่วั โมง 14. บันทึก

การให้ อาหารผ่านทางทีใส่ ผ่านหน้ าท้อง • การให้อาหารผ่านทางทีใส่ผ่านหน้าท้อง เป็ นการให้อาหารเหลวผ่านทางสายทีอยู่หน้าท้องทีถูกใส่ โดยศัลยแพทย์ ในรายผู้ป่ วย – ผู้ป่ วยทไี ม่สามารถใส่สายผ่านรูจมูกถงึ กระเพาะอาหาร – รายทีต้องให้สารอาหารทางสายเป็ นเวลานานๆได้ ผ้ปู ่ วยทางโรคระบบประสาท เช่น อมั พฤกษ์ อมั พาต ความจาํ เสือมหรืออุบัตเิ หตุทางสมอง – ผู้ป่ วยโรคมะเร็งหลอดอาหารทีมรี ะบบการย่อยดี – ผ้ปู ่ วยทมี ปี ัญหาเรืองการสําลกั อาหาร • อาหารทีให้เป็ นประเภทเดยี วกบั อาหารทีให้ผ่าน NG tube • วธิ ีการให้เหมอื นการให้สารอาหารผ่านทาง NG tube

การให้ยาทางสายให้อาหาร • เมอ่ื มีการสงั่ ใชย าผา นทางสายใหอ าหารควรพจิ ารณาถงึ ความจาํ เปน และเปา หมายของการรักษาดวย เชน - ยาบางชนิดสามารถหยุดใหช วั่ คราวไดโดยไมม ผี ลรา ยแรงตอ การรกั ษา - พจิ ารณาวา สามารถบรหิ ารยาโดยวิธีอ่ืนไดหรือไม เชน การฉีด สูดพน - ถายาที่ตอ งการใชไ มม ีในรปู แบบอ่ืนควรพิจารณาถงึ ยาตัวอน่ื ท่ใี หผ ลในการ รักษาเหมือนกนั - พิจารณายาในรูปแบบนํ้า เชน ยาเม็ดบางชนิดหามบด หรือทาํ ใหเมด็ ยาแตก

การใช้ยาในรูปแบบยาเมด็ ผ่านทางสายอาหาร • ในกรณีที่จําเปน ตอ งใชย าเม็ดผานทางสายใหอาหาร ควรพจิ ารณาวา ยาสามารถบดได หรือไม โดยยาแตละชนดิ มีความแตกตาง ดังนี้ - simple compressed tablet ไดแก ยาเม็ดทไี่ มมีการเคลอื บ ยาเม็ดเคลือบน้ําตาล หรือเคลือบฟลม มกั มีวัตถปุ ระสงคเ พือ่ กลบรสขมของยา สามารถบดเปนผงได - sublingual tablet (ยาอมใตล น้ิ ) การบดเม็ดยาและใหท างสายอาหารจะทาํ ให ประสทิ ธิภาพของยาลดลง จงึ ควรใหอมใตล้ิน ไมตองบดใหทางสายใหอาหาร

การใช้ยาในรูปแบบยาเม็ดผ่านทางสายอาหาร - enteric-coated tablet เปนรปู แบบยาทีต่ อ งการใหเกดิ การดดู ซึมที่ลาํ ไส เลก็ หรือปองกนั กรดในกระเพาะอาหารทาํ ลายยา การบดเม็ดยาจะทําลาย คุณสมบตั เิ หลา นี้ ในกรณีที่จาํ เปนอาจบดเม็ดยาได แตยาบางชนดิ อาจ ระคายเคอื งกระเพาะอาหาร เชน aspirin, diclofenac - extended-released tablet การบดเม็ดยาทําใหค ณุ สมบัตใิ นการ ปลดปลอยตวั ยาเสยี ไป และอาจเกดิ ผลขางเคียงท่เี ปน อันตรายได เชน alprazolam, morphine sulfate

ภาวะแทรกซ้อน • อาเจยี น และสําลักจากการเล่ือนของสายใหอาหาร • อาเจยี นจากการใหอาหารเรว็ เกนิ ไป หรือ มีลม หรือ การจดั ทา • ทอ งผกู (conspitation) จากขาดใยอาหาร ไดร ับนาํ้ ไมเพียงพอ • ภาวะไมสมดุลของสารน้ําขาดน้าํ (dehydration) • อาการขางเคยี งของยา • ทองเสยี จาก – สูตรอาหาร เชน lactose interance – สตู รอาหารมคี วามเขมขน มาก (High osmorarity formula) ดงึ นา้ํ ออกมาอยูลําไสมาก – เกดิ การปนเปอน จากการจัดเก็บ การปนเปอ น มีปญ หาการดูดซึม

การบริหารยา • ความหมาย • แหลง ทมี่ า • การเรยี กชอื่ ยา • รูปแบบตางๆของยา • ขนาดยา • ผลไมพ ึงประสงคจ ากยา • ขอบเขตกฎหมายของพยาบาลในการใชย า • มาตราตา งๆท่ใี ชในการใหย า • กระบวนการพยาบาลเพอ่ื การบริหารยา • หลักสาํ คัญในการบริหารยาทุกชนดิ • วถิ ที างในการใหยา

• ความหมาย ยา แต่ – Drugs and Medication • Drugs หมายถงึ ยาทีมีผลต่อการเปลียนแปลงของร่างกาย โดยมผี ลต่อศักยภาพการ ทาํ งานของร่างกาย เช่น เฮโรอนี • Medication หมายถงึ ยาทีมผี ลเพือบรรเทารักษา หรือป้ องกนั ความเจ็บป่ วย – ตาม พรบ. ยา พ.ศ.2510 หมายความวา่ 1. วตั ถุทีรองรับในตาํ รับยาที รมต.ประกาศ 2. มุ่งหมายการวจิ ยั บาํ บดั บรรเทา รักษา ป้ องกนั ความเจบ็ ป่ วย 3. เป็นเภสชั เคมีภณั ฑห์ รือกึงสาํ เร็จรูป 4. เกิดผลแก่สุขภาพ • แหล่งทีมา – จากธรรมชาติ เช่น พชื สัตว์ แร่ธาตุ – จากการสังเคราะห์

• การเรียกชือยา – ชือสามญั Generic name เป็ นชือเรียกดงั เดมิ ก่อนทีจะตังชืออย่างเป็ นทางการ – ชือทางการ Official name เป็ นชือเรียกภายหลงั ได้รับการรับรองและเข้าบญั ชียาแล้ว – ชือทางเคมี Chemical name เป็ นชือเรียกในหมู่นักเคมี บอกส่วนประกอบของยา ว่า ประกอบด้วยสารเคมอี ะไรบ้าง – ชือ ทางการค้า Trade name เป็ นชือทีตังโดยบริษทั ผู้ผลติ ยา • ตวั อย่าง Chemical : N-acetyl-p-aminophenol Generic name : Paracetamol Trade name : calpol,paracet , Tylenol

• รปู แบบตางๆของยา 1. รูปแบบของแข็ง – ยาเม็ด • ยาเมด็ เคลือบ เชน วติ ามินบีรวม • ยาเม็ดไมไดเคลอื บ เชน พาราเซตามอล – ยาแคปซูล เชน แอมพซิ ลิ นิ – ยาเมด็ สาํ หรับเค้ียว เชน AIR - X – ยาอม เชน สเตรป็ ซิล – ยาอมใตล น้ิ (sublingual) หรือ ในกระพุงแกม (Buccal) เชน ยาไนโตรกลี เซอรนี – ยาผงเดือดฟู – ยาผง

2. รูปแบบของเหลว • ยาฉดี (injection) แบง ตามรปู แบบบรรจุ คือ ยาทบ่ี รรจใุ นหลอดแกว (Ampule) และยาท่บี รรจใุ นขวดแกว (Vial) • ยานาํ้ เชื่อม • ยาอลิ กิ เซอร • ยาสปร ิต เชน แอมโมเนยี • ยาทงิ เจอร • ยานาํ้ ผสมน้ํามัน • ยาถนู วด • ยาผสมนาํ้ กลนั่ เชน ยาหยอดตา • ยาแขวนตะกอน ไดแก เจล แมกมาและมลิ ค โลช่ัน

3. รูปแบบอืนๆ มลี กั ษณะต่างๆกนั บางชนิดบรรจุในภาชนะพเิ ศษ – รูปแบบอืนๆ มลี กั ษณะต่างๆกนั บางชนิดบรรจุในภาชนะพเิ ศษ • ขีผึง ointment • ครีม paste • ยาพ่น spray • ยาดม inhalant • ยาเหน็บ suppositories • แผ่นปิ ดผวิ หนัง transdermal patch

Channels of drug administration • Enteral • Parenteral • Topical

Enteral: ผ่านระบบทางเดนิ อาหาร • Oral (Taken by mouth) • Sublingual (Placed under the tongue) • Buccal (between the gums and cheek) • Rectal or vagina (Inserted in the rectum or vagina)

Parenteral • Intravenously, IV ( injection into a vein ) • Intramuscularly, IM (into a muscle ) • Intrathecally (into the space around the spinal cord ) • subcutaneously, sc (beneath the skin )

รูปแสดงลกั ษณะของยา

ยาทีรับประทานก่อนอาหาร • ยารบั ประทานกอ นอาหาร หมายความวา รับประทานยากอ นอาหาร อยา งนอ ยครึ่งถึงหนึ่งช่วั โมงเพ่อื ใหยาถกู ดดู ซมึ เขาสูก ระแสโลหิตไดด ี • หากลืมรบั ประทานกอนอาหารใหร บั ประทานหลังอาหารอยา งนอย 2 ช่ัวโมง

ยาทีรับประทานหลงั อาหาร รับประทานหลงั อาหาร โดยทัวไปหมายความว่าหลงั อาหารอย่างน้อย 15 นาที

ยาทีรบั ประทานพรอ้ มอาหาร • รับประทานพร้อมอาหารหรือหลงั อาหารทนั ที – ยาทีมีฤทธิเป็นกรดทาํ ใหเ้ กิดการระคายเคืองตอ่ เยือบุกระเพาะอาหาร – คลืนไส้ อาเจียนเมือรับประทานขณะทอ้ งวา่ ง – หากรับประทานติดต่อกนั เป็นเวลานานอาจทาํ ใหเ้ ป็นผลหรือจนถึงขันเป็นแผล ทะลุได้ – ยาแกป้ วดขอ้ ต่าง ๆ ยาแอสไพริน และยาสเตียรอยด์ เป็นตน้ • รับประทานก่อนนอน หมายความวา่ ใหร้ ับประทานก่อนนอนตอนกลางคืน วนั ละ 1 ครัง เท่านนั

วิธีการใชย้ า

วิธีละลายยาผงแหง้ ปฏิชีวนะ วิธีละลายยาผงแหง ปฏิชวี นะ 1. หากตองใชยามากกวา 1 ขวด ใหละลายยาทลี ะขวด 2. เคาะผงยาในขวดใหร ว น 3. ใชน ้ําตมสกุ ทีเ่ ยน็ แลว หรอื น้าํ ด่ืมที่สะอาดละลายยา หามใหน้ํารอนหรอื นํา้ อนุ 4. เปดฝาขวดยา เตมิ นํ้าลงในขวดยาประมาณคร่ึงขวด ปดฝาขวด เขยาใหผงยาเปยก ทั่วและกระจาย ไมจ บั เปนกอน 5. เปด ฝาขวดยาอีกครงั้ เติมนํ้าลงในขวดจนถึงขีดทีก่ ําหนดไวบนขวดยาหรือขีดบอก บนฉลากยา 6. ปด ฝาขวดยา เขยา ใหยากระจายเขากนั ดี 7. กอนรินยา ตองเขยา ขวดกอนทุกครง้ั ยาท่ีผสมแลว มีอายกุ ารใชไมเกิน 7 วัน และ เก็บยาไวในทเ่ี ย็นหรือในตเู ยน็ ชองธรรมดา

วิธีใชย้ าเม็ดสาํ หรบั อมใตล้ ิน 1. อมยาใตล้ินทนั ทีเมอื่ มอี าการปวดแนนอก 2. ไมควรเค้ียวยา กลืนยา หรอื กลนื นา้ํ ลายขณะอมยา 3. เมื่ออมยาเมด็ แรกแลว อาการไมด ีข้นึ ใหอ มยาเมด็ ที่ 2 และ 3 หางกัน 5 นาที เม่อื ครบ 3 เมด็ แลว ถาอาการไมด ีขนึ้ ใหรบี พบแพทย 4. สามารถอมยาปอ งกนั ลว งหนา ได 5 – 10 นาที กอ นประกอบกจิ กรรมทีค่ าดวา จะทาํ ใหมอี าการ ปวดแนนอก



วิธีใชย้ าชนิดแผน่ วิธีใชย้ าชนิดแผน่ ปิ ดผิวหนงั รกั ษาอาการปวดแน่นอก 1. ควรปด แผน ยาเวลาเดียวกันอยา งสม่ําเสมอ อยา รอใหมอี าการแลวคอยปด เพราะจะไดผลชา 2. ลา งมอื ใหส ะอาดและเชด็ ใหแ หงกอนใชยา 3. ตดิ แผนยาในบรเิ วณทม่ี ีขนนอยและแหง เชน ทองแขนหรือใตราวนม 4. อยา ปดยาบรเิ วณที่มีรอยแผลหรอื รอยพับ 5. เพือ่ ปองกันการดื้อยาในผูท่ีใชย าติดตอกันเปน เวลานาน ควรปด แผนยาเพียง วันละ 12 – 14 ชัว่ โมง เชน ปด แผน ยา เวลา 7.00 น. ดึงออกเวลา 19.00 น. เปน ตน (ควรดงึ แผนยาออกชว งเวลากลางคนื )



วิธีใชย้ าหยอดตา วิธีใชย้ าหยอดตา 1. ลางมือใหสะอาด เขยาขวดยา 2. นอนหรือน่งั แหงนหนามองขน้ึ ขา งบน ใชม ือดงึ หนังตาลางใหเปนกระพงุ 3. หยอดตาตามจํานวนหยดลงไป ระวังอยา ใหหลอดหยดแตะกบั ตาหรอื เปลือกตา 4. หลับตาพรอมทงั้ ใชม ือกดหัวตาไวประมาณ 1 – 2 นาที ซบั สว นทเ่ี กนิ ออก 5. หากจาํ เปนตอ งหยอดยาตาหลายชนดิ ในชวงเวลาเดยี วกนั ใหเ วนชว งระยะเวลา 5 นาที เพ่ือใหยาแตล ะชนดิ ออกฤทธ์ิไดดี 6. เมื่อเปดยาใชแลว ควรทง้ิ หลังจาก 1 เดอื น หามลางหรือทาํ ความสะอาดหลอด หยดระหวางใช ใหหยอดยาทีม่ ีลกั ษณะใส ไปขนุ



วิธีใชย้ าป้ ายตา 1. ลางมอื ใหสะอาด 2. นอนหรือนั่งแหงนหนามองข้นึ ขางบน ใชมือดึงหนังตาลางใหเ ปนกระพุง 3. บีบยาลงในกระพงุ ตา โดยเริ่มจากหวั ตา ระวังอยา ใหปลายหลอดแตะกันตา หรือเปลอื กตา 4. กะพรบิ ตาเบา ๆ ประมาณ 1 – 2 นาที หรือใชน้ิวมอื คลงึ เบา ๆ เช็ดยา สวนเกนิ ออก 5. ถา จาํ เปนตองใชย าปายตารว มกบั ยาหยอดตา ใหใชยาหยอดตากอนยาปา ยตา ประมาณ 5 นาที

วิธีใชย้ าหยอดห ู 1. ลา งมือและทําความสะอาดใบหดู ว ยผา ชบุ นํ้า เชด็ ใหแ หง 2. กาํ ขวดยาไวในอุงมอื 2 – 3 นาที เพือ่ ปรบั อณุ หภมู ใิ หใกลเ คียงกบั รา งกาย 3. เอียงหู หรือนอนตะแคง ใหห ขู างท่ีจะหยอดอยดู านบน 4. ดูดยาและหยอดยาตามจํานวนหยด ดึงใบหเู บา ๆ เพือ่ ใหย าไกลลงหูไดสะดวก 5. เอียงหขู า งน้ันไว 2 – 3 นาที หรอื ใชสําลีอุดหไู ว 5 นาที 6. หากตองการหยอดหูทั้ง 2 ขาง ใหทําซ้ําเหมือนเดิม



วิธีใชย้ าหยอดจมกู 1. ส่ังน้าํ มกู ทิ้งเบา ๆ และใชก ระดาษเช็ดภายในจมูก 2. ลา งมือใหสะอาด 3. แหงนคอไปดา นหลังใหม ากที่สดุ หรอื นอนราบบนเตยี ง เงยหนาข้ึน 4. หยอดยาลงในรูจมกู ระวังอยาใหปลายหลอดแตะจมูก 5. กมศีรษะมาทางดานหนา และหมุนซายขวาไปมาชา ๆ ประมาณ 2 – 3 นาที 6. ใชผ า สะอาดเชด็ นํา้ ยาท่ีเกนิ ออก