26_20150608_ManagementInformationSystemsComplete-BOOK

ระบบสารสนเทศเพือ่ การจดั การ Management Information Systems อาจารยส ิรชิ ยั ดเี ลิศ อาจารยส าขาวชิ าการจดั การธรุ กจิ ทว่ั ไป คณะวทิ ยาการจดั การ มหาวิทยาลยั ศิลปากร หนังสือเลม น้ไี ดร ับการสนับสนุนภายใตกองทุนวจิ ัยและสรางสรรค คณะวิทยาการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร ปงบประมาณ 2558

ระบบสารสนเทศเพือ่ การจดั การ Management Information Systems: MIS อาจารยส ริ ิชัย ดีเลศิ อาจารยส าขาวิชาการจัดการธุรกิจท่วั ไป คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยศิลปากร หนังสือเลม นี้ไดรบั การสนบั สนุนภายใตก องทนุ วิจยั และสรางสรรค คณะวิทยาการจดั การ มหาวิทยาลยั ศิลปากร ปง บประมาณ 2558

คาํ นํา หนังสือเรื่องระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ เลมน้ี ผูเขียนไดเรียบเรียงขึ้น เพื่อใชประกอบการเรียน การสอนในรายวิชา 761 301 ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ (Management Information Systems) ตามหลกั สตู รบริหารธุรกจิ สาํ หรับนกั ศึกษาสาขาวิชาการจัดการธุรกิจทั่วไป การตลาด และหลักสูตรรัฐประศาสน- ศาสตร สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยศิลปากร เพ่ือใหผูเรียนไดทราบถึง ความหมาย ความสําคัญของระบบสารสนเทศในการดําเนินงานขององคกรและบริบทปจจุบัน การประยุกตใช สารสนเทศเพื่อสรางความไดเปรียบในการแขงขันทางธุรกิจ ไดรับรูประโยชนและการประยุกตใชเทคโนโลยีใน ปจจุบันทสี่ อดคลอ งกบั กระบวนการทาํ งานขององคกร ความสามารถดา นเทคโนโลยีสารสนเทศ โดยเฉพาะอยางยิ่ง ดา นการเขาถงึ ขอมลู ทัง้ ภายในและภายนอกองคก ร การวเิ คราะหขอ มูลเพื่อสรางระบบสารสนเทศเพื่อการตัดสินใจ การพัฒนาระบบสารสนเทศในองคกร และกรอบแนวคิดในการสรางความมั่นคงดานเทคโนโลยีสารสนเทศ รวมถึง จริยธรรมดานคอมพิวเตอรเพอ่ื สรา งความรับผิดชอบตอตนเองและสังคม ผูเขยี นหวังวาหนังสอื เลมน้ี คงมีประโยชนตอนักศึกษา และผูสนใจดานความรูเทคโนโลยีสารสนเทศ และ ไดนําความรูจากหนังสือเลมนี้ไปใชในการประกอบอาชีพและสามารถปรับใชกับสภาพแวดลอมดานธุรกิจท่ี เปล่ยี นแปลงไปอยา งรวดเร็วไดเ ปนอยา งดี สริ ชิ ัย ดีเลิศ อาจารยส าขาวชิ าการจัดการธุรกจิ ทวั่ ไป

กติ ตกิ รรมประกาศ หนังสือเลมน้ีสําเร็จลุลวงไปไดดวยดี ดวยการสนับสนุนภายใตกองทุนวิจัยและสรางสรรค คณะวิทยาการ จัดการ มหาวิทยาลัยศิลปากร ปงบประมาณ 2558 โดยผานการพิจารณาจากผูทรงคุณวุฒิดานเทคโนโลยี สารสนเทศและการสอ่ื สาร ผูเขียน ขอขอบพระคุณทานผูชวยศาสตราจารย ดร.วันชัย สุทธะนันท ที่สนับสนุนและใหโอกาสในการ พัฒนาความรูดานวิชาการในมหาวิทยาลัยศิลปากร และขอขอบพระคุณ บิดา มารดา ครู อาจารย นักวิชาการท้ัง ชาวไทยและชาวตางชาติทุกทานที่ไดสรางสรรคองคความรู ซ่ึงผูจัดทําไดนําเอกสารดังกลาวมาอางอิงและ ประยุกตใชความรูเพื่อพัฒนาองคความรูในหนังสือเลมนี้ รวมถึงผูทรงคุณวุฒิที่ชวยตรวจสอบความถูกตองและ ความสมบูรณของเนื้อหาในศาสตรดานเทคโนโลยีสารสนเทศ และขอขอบคุณคณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัย ศิลปากร ท่ีสนับสนุนทุนงบประมาณจากกองทุนวิจัยและสรางสรรค คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยศิลปากร ทําใหผ เู ขยี นสามารถเผยแพรผลงานวิชาการใหก ับนกั ศึกษา และผสู นใจทัว่ ไป คุณคาหรือประโยชนอันเกิดจากหนังสือเลมน้ี ผูเขียนขอนอมบูชาแดพระคุณบิดา มารดา ครู อาจารย ท่ีสั่งสอน แนะนํา ใหการสนับสนุนและใหกําลังใจอยางดีเสมอมา สวนขอผิดพลาดหรือบกพรองในหนังสือเลมน้ี ผเู ขยี นยนิ ดรี บั ขอเสนอแนะและปรบั ปรงุ คุณภาพของหนังสือใหด ขี ึ้นเพื่อประโยชนท างวิชาการตอไป

สารบญั หนา 1 เร่ือง 1 บทท่ี 1 ความรเู บ้ืองตน เกี่ยวกบั ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ 3 5 1.1 ความเปน มาของระบบสารสนเทศในปจ จุบนั 17 1.2 ความหมายและคาํ จาํ กัดความของเทคโนโลยีสารสนเทศ 19 1.3 องคป ระกอบของระบบสารสนเทศ 20 บทที่ 2 ระบบสารสนเทศกบั องคกรดิจิทลั 22 2.1 การพัฒนาสูองคกรดจิ ทิ ลั 33 2.2 บทบาทของระบบสารสนเทศตอการเปล่ยี นแปลงองคก ร 33 2.3 การลงทุนและความสัมพันธด า นระบบสารสนเทศกับองคก ร 36 บทท่ี 3 รูปแบบระบบสารสนเทศในองคก รและขามองคก ร 51 3.1 ระบบสารสนเทศและกระบวนการทางธรุ กจิ 52 3.2 ประเภทของระบบสารสนเทศ 55 3.3 เทคโนโลยีสารสนเทศทีช่ ว ยสนบั สนุนการทํางานขององคกร 55 3.4 การจดั การฝา ยสารสนเทศในองคก ร 60 บทท่ี 4 ระบบสารสนเทศเชิงกลยทุ ธ 62 4.1 องคกรและการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศ 4.2 การพฒั นากลยทุ ธกับเทคโนโลยีสารสนเทศ 4.3 ความสมั พนั ธข องการพฒั นากลยุทธร ะดับองคกร ระดบั ธุรกจิ

สารบญั หนา 71 เรื่อง 71 บทท่ี 5 โครงสรา งพนื้ ฐานดานเทคโนโลยสี ารสนเทศ 73 76 5.1 ความเปนมาและความสาํ คญั ของโครงสรา งพน้ื ฐานดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศ 87 5.2 เทคโนโลยใี นการขบั เคลอ่ื น โครงสรา งพ้ืนฐานดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศ 89 5.3 รูปแบบของเทคโนโลยีสารสนเทศ 89 5.4 การบรหิ ารจดั การโครงสรางพ้นื ฐานดานเทคโนโลยสี ารสนเทศขององคก ร 90 บทที่ 6 การสอ่ื สารผานเครือขา ยคอมพวิ เตอรแ ละอินเทอรเ นต็ 93 6.1 วิวัฒนาการของการสอ่ื สารผา นเครอื ขาย 101 6.2 องคป ระกอบของการส่ือสารผานระบบอินเทอรเน็ต 104 6.3 องคป ระกอบของการส่อื สารผา นเครอื ขา ยคอมพวิ เตอร 105 6.4 ประสทิ ธภิ าพการทาํ งานของเครือขาย 106 6.5 สถาปต ยกรรมเครอื ขาย 111 6.6 เครอื ขา ยสาํ หรบั องคก ร 111 6.7 อนิ เทอรเนต็ (Internet) 113 บทท่ี 7 พาณิชยอิเล็กทรอนิกส ธรุ กจิ อิเล็กทรอนกิ ส และการตลาดอิเลก็ ทรอนิกส 116 7.1 ความหมายและความสัมพันธของพาณชิ ยอ ิเลก็ ทรอนิกสแ ละธุรกิจอเิ ล็กทรอนิกส 7.2 องคประกอบหลกั ของธรุ กิจอเิ ลก็ ทรอนิกส 7.3 มิติของพาณิชยอิเล็กทรอนกิ ส

สารบญั หนา 117 เรื่อง 119 7.4 ประเภทของพาณิชยอ เิ ล็กทรอนิกส 120 7.5 โครงสรา งของพาณิชยอ ิเล็กทรอนิกส 121 7.6 รปู แบบธุรกิจพาณิชยอ เิ ล็กทรอนิกส 126 7.7 การพฒั นาพาณิชยอเิ ลก็ ทรอนิกส 128 7.8 การทาํ การตลาดอเิ ล็กทรอนิกส 131 7.9 ประโยชนข องพาณิชยอ ิเล็กทรอนิกส 131 132 บทที่ 8 ฐานขอ มูล คลงั ขอมูล และระบบสนบั สนุนการตัดสินใจ 133 8.1 ความเปน มาของระบบฐานขอ มูล 135 8.2 ลําดบั ชน้ั ของขอมลู ในระบบคอมพวิ เตอร 138 8.3 โครงสรา งของฐานขอมลู 141 8.4 ประเภทของฐานขอมูล 141 8.5 การสรางฐานขอ มูลแบบเชงิ สมั พนั ธ 143 8.6 ข้ันตอนการสรางฐานขอมลู 144 8.7 ขน้ั ตอนการออกแบบฐานขอ มลู 147 8.8 ระบบคลงั ขอมลู 155 8.9 ระบบสนับสนนุ การตดั สินใจ 8.10 อจั ฉรยิ ะทางธุรกจิ 8.11 อภมิ หาขอมลู

สารบญั หนา 159 เร่อื ง 159 บทท่ี 9 การพฒั นาระบบสารสนเทศและการรกั ษาความมั่นคงของระบบสารสนเทศ 163 173 9.1 การวางแผนระบบสารสนเทศในองคการ 173 9.2 การพัฒนาระบบสารสนเทศ 184 9.3 การนาํ ระบบสารสนเทศไปตดิ ต้ัง 187 9.4 การรกั ษาความมัน่ คงของระบบสารสนเทศ 193 9.5 จรยิ ธรรมดา นคอมพิวเตอร บรรณานกุ รม ประวัติผเู รยี บเรียง

สารบญั ตาราง หนา 34 เรอื่ ง ตารางท่ี 3.1 แสดงหนาที่งานทางธุรกิจกบั การจดั การทรัพยากร 34 ขององคกรในสว นของปจ จยั นําเขา 38 ตารางท่ี 3.2 แสดงตวั อยางกระบวนการทางธุรกจิ 45 ตารางที่ 3.3 แสดงระบบประมวลผลรายการธรุ กรรมตามลักษณะงาน 47 ตารางท่ี 3.4 ระบบสารสนเทศแบบตาง ๆ ที่ใชสนบั สนุนประเภทการตัดสินใจ 47 ตารางท่ี 3.5 ตัวอยา งระบบสารสนเทศสําหรับฝายขายและการตลาด 48 ตารางที่ 3.6 ตวั อยางระบบสารสนเทศทางการผลติ 48 ตารางท่ี 3.7 ตวั อยางระบบสารสนเทศฝา ยการเงนิ และบญั ชี 57 ตารางท่ี 3.8 ตวั อยา งระบบสารสนเทศทางทรพั ยากรมนุษย 61 ตารางท่ี 4.1 ประเภทของโครงสรางองคกรตามแนวความคิดของ Mintzberg 75 ตารางท่ี 4.2 แสดงเปา หมายของการใชร ะบบสารสนเทศและผใู ช 91 ตารางท่ี 5.1 แสดงการเพิ่มขึ้นของจํานวนโฮสกับการพัฒนาดานระบบเครือขาย 94 ตารางท่ี 6.1 หนว ยความเรว็ ในการสงของมลู ผานเครอื ขายของคอมพิวเตอร ตารางท่ี 6.2 แสดงตารางเปรียบเทยี บองคป ระกอบของการสื่อสารทั่วไปกับ 106 การสอื่ สารผา นคอมพิวเตอร 146 ตารางที่ 6.3 แสดงการเปรียบเทยี บยคุ ของเว็บ 1.0 เว็บ 2.0 และเว็บ 3.0 147 ตารางที่ 8.1 แสดงระดบั การตดั สินใจและโครงสรางของปญหาในระดบั ตาง ๆ 175 ตารางท่ี 8.2 ระบบสารสนเทศสําหรับการตัดสินใจ (Information Systems to support decisions) ตารางท่ี 9.1 แสดงการปองกันองคป ระกอบของระบบสารสนเทศ

สารบญั ภาพ หนา 3 เรื่อง 4 ภาพท่ี 1.1 แสดงการเปลยี่ นแปลงของสังคม เศรษฐกจิ และเทคโนโลยีสารสนเทศ 5 ภาพท่ี 1.2 แสดงขอบเขตของเทคโนโลยี เทคโนโลยสี ารสนเทศ 5 7 และระบบสารสนเทศดวยคอมพิวเตอร 8 ภาพที่ 1.3 แสดงกระบวนการทํางานของระบบคอมพิวเตอรเพอื่ สรา งสารสนเทศ 9 ภาพท่ี 1.4 แสดงองคป ระกอบของระบบสารสนเทศ 10 11 ภาพท่ี 1.5 แสดงการแทนขอมลู ตวั อักษร ตวั เลข สญั ลักษณด วยเลขฐานสอง 11 13 ภาพที่ 1.6 รหสั เลขฐานสองของ EBCDIC และ ASCII 14 ภาพท่ี 1.7 แสดงลกั ษณะการเกบ็ ขอมลู ภาพของระบบคอมพิวเตอร ภาพท่ี 1.8 แสดงการทาํ งานของระบบคอมพวิ เตอร 18 ภาพท่ี 1.9 แสดงประเภทของซอฟตแ วร 20 ภาพท่ี 1.10 การทาํ งานรว มกันของฮารด แวรและซอฟตแวร ภาพท่ี 1.11 แสดงบทบาทของผูบ ริหารดา นสารสนเทศขององคกร 22 ภาพท่ี 1.12 แสดงประเภทของสารสนเทศและแหลง เก็บขอ มลู 22 สาํ หรับพนักงานขององคกรในระดับตา ง ๆ 24 ภาพท่ี 2.1 แสดงการเปล่ยี นแปลงของเศรษฐกิจในแตชวงกับแนวคิดของคนและธุรกิจ ภาพที่ 2.2 แสดงการสอื่ สารทางการตลาดกับลูกคาโดยผา นส่ืออนิ เทอรเนต็ ในการสรา งภาพลักษณและการสอ่ื สารการตลาดกบั ผบู ริโภค ภาพที่ 2.3 แสดงแนวโนม การลงทนุ ดานเทคโนโลยีสารสนเทศ ภาพที่ 2.4 แสดงความสัมพันธข ององคกรธุรกิจ (Business Firm) กบั ระบบสารสนเทศ (Information System) ภาพที่ 2.5 แสดงความสัมพันธข องขอมูล สารสนเทศ ความรู และปญญาปฏบิ ัติ

สารบญั ภาพ เรอ่ื ง หนา ภาพที่ 2.6 แสดงความสมั พันธข ององคประกอบของระบบสารสนเทศ 25 ภาพท่ี 2.7 แสดงการทํางานของระบบสารสนเทศและสภาพแวดลอม 26 ภาพที่ 2.8 แสดงถงึ ระบบสารสนเทศเพ่ือคุณคา งทางธุรกจิ 26 ภาพท่ี 2.9 แสดงความสมั พันธร ะหวา งผลผลิตและการลงทุนดาน IT 27 ภาพท่ี 2.10 แสดงความสัมพันธร ะหวา งระบบสารสนเทศ องคกร และเทคโนโลยี 27 ภาพท่ี 2.11 แสดงลาํ ดับช้ันของการบริการและพนักงานในองคกร 28 ภาพท่ี 2.12 แสดงถึงสาขาวชิ าท่ีเกี่ยวของกบั การพัฒนาระบบสารสนเทศในองคกร 30 ภาพท่ี 2.13 แสดงถงึ การพัฒนาระบบสารสนเทศทต่ี องสรางความสมดลุ ทั้งดานเทคโนโลยแี ละองคกร 30 ภาพท่ี 3.1 แสดงความสัมพันธข องระบบสารสนเทศกับกจิ กรรมขององคกร 33 ภาพท่ี 3.2 แสดงความสัมพันธของระบบสารสนเทศกับกระบวนการทางธุรกจิ ขององคกร 35 ภาพที่ 3.3 แสดงความสัมพันธของระบบสารสนเทศกบั กิจกรรมขององคกร 35 ภาพที่ 3.4 แสดงแสดงประเภทของระบบสารสนเทศ 36 ภาพท่ี 3.5 แสดงระบบสารสนเทศประมวลธุรกรรม 38 ภาพท่ี 3.6 แสดงระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ 39 ภาพที่ 3.7 แสดงระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการท่ใี ชขอมูลจากระบบสารสนเทศประมวลผลรายการ 39 ภาพที่ 3.8 แสดงระบบสารสนเทศสนับสนุนการตัดสนิ ใจของทา เรือ 40 ภาพที่ 3.9 แสดงระบบสารสนเทศสนบั สนนุ ผูบรหิ ารระดับสงู 41 ภาพท่ี 3.10 แสดงระบบผูเ ชยี่ วชาญ 42 ภาพที่ 3.11 แสดงระบบงานสาํ นกั งาน 42 ภาพที่ 3.12 แสดงความสมั พันธของระบบสารสนเทศตา ง ๆ 43 ภาพท่ี 3.13 แสดงความสัมพันธก ารไหลของสารสนเทศทัง้ ในองคกร 43 ภาพท่ี 3.14 แสดงระบบสารสนเทศสําหรับกระบวนการตัดสนิ ใจ 48

สารบญั ภาพ หนา 49 เรื่อง 50 ภาพท่ี 3.15 แสดงระบบสารสนเทศตามผูใชแ ละตามภาระหนา ที่ 50 ภาพท่ี 3.16 แสดง Enterprise Application 51 ภาพท่ี 3.17 แสดงการบูรณาการกระบวนการธุรกจิ เพอื่ พัฒนา Enterprise Application 52 ภาพท่ี 3.18 แสดงตวั อยา งระบบจัดการคลังสนิ คาของบริษัท Haworth 55 ภาพที่ 3.19 แสดงเคร่ืองมือสําหรบั การทาํ งานรว มกนั ในองคกร 56 ภาพที่ 4.1 แสดงระบบขององคกรจากปจ จัยนําเขา กระบวนการผลิต ผลผลติ ภาพที่ 4.2 แสดงองคกรทางการที่มโี ครงสราง และกระบวนการท่ชี ดั เจน 58 58 ทําใหส ามารถพฒั นาระบบสารสนเทศไดง าย 59 ภาพท่ี 4.3 แสดงความสัมพนั ธแบบสองทางระหวา งองคกรและเทคโนโลยี 59 ภาพท่ี 4.4 แสดงความสัมพันธร ะบบสารสนเทศกับองคก รและสภาพแวดลอมทางธรุ กิจ 59 ภาพที่ 4.5 ความสัมพันธข องขนาดองคกรและ transaction costs ภาพท่ี 4.6 ความสัมพนั ธของขนาดองคกรและ Agency costs 60 ภาพที่ 4.7 องคก รแบบแบนราบ (Flattening Organizations) ทีเ่ ปนผลจาก 62 ระบบสารสนเทศลดระดบั ชน้ั ในการบรหิ ารขององคกร 64 ภาพที่ 4.8 การเปล่ยี นแปลงทส่ี ง ผลกระทบองคป ระกอบขององคก รที่มี 66 ความสมั พันธร ะหวางกัน 67 ภาพที่ 4.9 แสดงถงึ ความสมั พนั ธของกลยทุ ธอ งคกร กลยุทธธ รุ กจิ กระบวนการท่ีเก่ยี วของ ภาพที่ 4.10 แรงผลักดนั 5 ดา น เพือ่ วางตําแหนงทางธุรกิจขององคกร ท้ังคูแ ขง ขนั 68 และสภาพแวดลอ มทเ่ี ก่ียวของ ภาพท่ี 4.11 แรงผลกั ดัน 5 ดาน เพอื่ วางกลยุทธทางธุรกจิ ขององคก ร ภาพที่ 4.12 แสดงถงึ กลยทุ ธระดับธรุ กจิ โดยนําระบบสารสนเทศชว ยดําเนินการธุรกิจ ในการตดิ ตอส่ือสารระหวา งองคก รและลูกคา และระหวา งองคกรกับผจู ัดหา ภาพที่ 4.13 แสดงหวงโซแหง คุณคาที่เกิดจากการพฒั นากระบวนการท่ีเพิ่มคุณคา ใหกบั องคก รจาก 5 แรงผลกั ดัน

สารบญั ภาพ เรอื่ ง หนา ภาพท่ี 5.1 แสดงวิวฒั นาการของเทคโนโลยีสารสนเทศ 72 ภาพท่ี 5.2 แสดงความสัมพันธขององคกรและโครงสรางพื้นดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศ 73 ภาพที่ 5.3 แสดงขนาดของหนวยประมวลผลคอมพวิ เตอรตามระยะเวลาจากอดตี ถึงปจ จุบนั 73 ภาพท่ี 5.4 แสดงการเพ่มิ ข้ึนของขนาดความจขุ องพน้ื ทเ่ี ก็บขอมูล (Hard drive) 74 ภาพที่ 5.5 แสดงแรงผลักดันดานเทคโนโลยีสารสนเทศตอองคกร 75 ภาพที่ 5.6 แสดงตวั อยางของการใหบ รกิ ารดาน Cloud ของ www.rackspace.com 78 ภาพที่ 5.7 แสดง Cloud Computingและ Grid Computing 78 ภาพท่ี 5.8 แสดงการทํา Virtualization ดวยการใช VMware 79 ภาพท่ี 5.9 แสดงการประมวลผลแบบ Edge Computing Platform 80 ภาพที่ 5.10 แสดงการใชง านโปรแกรมประยุกตผา นของระบบปฏบิ ัตกิ ารเพ่ือเขาถงึ ทรัพยากรฮารดแวร 81 ภาพที่ 5.11 แสดงระบบปฏิบัตกิ าร Microsoft Windows และ Mac OS 82 ภาพที่ 5.12 แสดงการทาํ งานของเวบ็ เซอรวสิ 83 ภาพที่ 5.13 แสดงการทาํ งานของ SOA 84 ภาพท่ี 5.14 แสดงซอฟตแ วรสําเรจ็ รปู แบบรปู แบบการจา ยคาบริการ 84 ภาพท่ี 5.15 แสดงบริษทั ทใ่ี หบ ริการดา นซอฟตแวรอ งคกร 85 ภาพที่ 5.16 แสดงระบบปฏิบัตกิ าร Linux และซอฟตแวรท่ีทาํ งานบนระบบปฏิบตั ิการ Linux 86 ภาพท่ี 5.17 แสดงลกั ษณะของโปรแกรมภาษาจาวา 86 ภาพท่ี 6.1 แสดงความเรว็ การ Upload และ Download ขอ มูล 90 ภาพท่ี 6.2 แสดงโลโกข องเว็บบราวเซอร 91 ภาพท่ี 6.3 แสดงโครงสรา งของเว็บไซต 92

สารบญั ภาพ หนา เรอื่ ง 92 94 ภาพที่ 6.4 แสดงขอมลู เว็บไซตและไฟลทเี่ ก็บไวทเ่ี คร่ืองเซิรฟเวอร 95 ภาพท่ี 6.5 แสดงการสง ขอ มูลระหวางผูส ง และผรู ับโดยแตกขอ มลู เปนชดุ ขอมลู 96 ภาพท่ี 6.6 แสดงส่อื แบบมสี าย สายคตู เี กียว สายโคแอกเชียว และใยแกวนาํ แสง 97 ภาพที่ 6.7 แสดงยา นความถี่ของการสง สัญญาณแบบไรสาย 98 ภาพท่ี 6.8 แสดงรูปแบบการสอื่ สารขอมูลแบบ Client/Server 99 ภาพที่ 6.9 แสดงรปู แบบการสงขอมูลแบบ Peer to Peer 99 ภาพท่ี 6.10 แสดงเครื่องแมขายแบบ Blade server และเครือ่ ง Thin Client 100 ภาพท่ี 6.11 แสดงการสง ขอมูลแบบดจิ ิทลั ในผานเครือขา ย 100 ภาพที่ 6.12 แสดงรูปแบบการสง ขอมูลแตละบิตดวยการสงเปนคล่นื ในรูปแบบตา งๆ 101 ภาพที่ 6.13 แสดงตวั อยา งการเชอื่ มตอเครอื ขายคอมพิวเตอรดวยรปู แบบตา ง ๆ 103 ภาพที่ 6.14 แสดงการเชื่อมตอของเคร่ืองลูกขายดวยการด เครือขา ยและระบบปฏิบัติการ 104 ภาพที่ 6.15 แสดงเครือขาย WAN และเครือขาย LAN 104 ภาพท่ี 6.16 แสดงโทโพโลยแี บบดาว 105 ภาพที่ 6.17 แสดงโทโพโลยแี บบบสั 105 ภาพท่ี 6.18 แสดงโทโพโลยแี บบวงแหวน 105 ภาพที่ 6.19 แสดงโทโพโลยแี บบลาํ ดบั ช้ัน 111 ภาพที่ 6.20 แสดงลักษณะเครอื ขายแบบอินทราเน็ตที่ใชง านเวบ็ เซิรฟเวอรภายในองคกร 112 ภาพท่ี 7.1 แสดงการสง ขอมลู ระหวา งองคก รดวย Electronic Data Interchange (EDI) ภาพท่ี 7.2 แสดงขอมลู เวบ็ ไซต 10 อันดบั จากการเขา ถึงของทวั่ โลก

สารบญั ภาพ หนา 112 เรื่อง 115 116 ภาพที่ 7.3 แสดงจาํ นวนผูเขา ใชอินเทอรเนต็ ในป 2013 117 ภาพท่ี 7.4 แสดงขอบเขตและความสัมพันธของธุรกิจอเิ ล็กทรอนกิ ส 117 ภาพท่ี 7.5 มิติของพาณิชยอเิ ล็กทรอนิกส 118 ภาพที่ 7.6 แสดงรปู แบบ B2B ของ officemate 119 ภาพท่ี 7.7 แสดงรูปแบบ B2C ของ Se-ed.com 119 ภาพที่ 7.8 แสดงรปู แบบ C2C ของ eBay 122 ภาพท่ี 7.9 แสดงรูปแบบการจัดซื้อจัดจา งของภาครฐั และรัฐบาลอิเลก็ ทรอนิกส 124 ภาพท่ี 7.10 แสดงกรอบแนวคดิ ของพาณชิ ยอ ิเล็กทรอนิกส 126 ภาพที่ 7.11 แสดงกรอบแนวคดิ การวิเคราะหกลยุทธเพอื่ พัฒนาระบบพาณิชยอ ิเล็กทรอนิกส ภาพที่ 7.12 แสดงเครอื่ งมือในการพฒั นาพาณชิ ยอเิ ล็กทรอนกิ ส 127 ภาพท่ี 7.13 แสดงการเปรียบเทยี บกระบวนการซื้อของผบู ริโภคจากส่ือแบบเดิมกบั 131 133 การส่อื สารผานเวบ็ ไซต 134 ภาพท่ี 7.14 แสดงเคร่ืองมอื ในการชวยสรางคาํ คนของผูพัฒนาเวบ็ ไซต 13 ภาพที่ 8.1 แสดงการเปรียบเทยี บรูปแบบฐานขอมูล 136 ภาพท่ี 8.2 แสดงลาํ ดับชัน้ ของขอมูลและการเกบ็ ขอ มลู ในฐานขอมูล 136 ภาพท่ี 8.3 แสดงการทาํ งานของฐานขอมลู โดยมี DBMS เปนตวั จัดการ การเขา ถึงขอมูล 137 ภาพที่ 8.4 แสดงการใชประโยชนจ ากฐานขอมลู สารสนเทศ และความรูในฐานขอมลู 137 ภาพท่ี 8.5 แสดงโครงสรา งของฐานขอมูลแบบลาํ ดับชน้ั ภาพที่ 8.6 แสดงโครงสรา งของฐานขอมูลแบบเครือขาย ภาพที่ 8.7 แสดงโครงสรา งของฐานขอมลู เชิงสัมพันธ ภาพท่ี 8.8 แสดงโครงสรา งของฐานขอมลู แบบจําลองเชิงวัตถุ

สารบญั ภาพ หนา เรื่อง 138 139 ภาพที่ 8.9 แสดงโครงสรา งของฐานขอมูลแบบหลายมิติ 140 ภาพที่ 8.10 แสดงโครงสรา งของฐานขอมูลแบบหลายมิติ 141 ภาพที่ 8.11 แสดงการสรางตารางในฐานขอมูลเชิงสมั พนั ธดว ย Normalization 142 ภาพที่ 8.12 แสดงการสรางตารางทเ่ี ชอ่ื มโยงกับแผนภาพ ERD 144 ภาพที่ 8.13 แสดงการสรางตารางในฐานขอมูลเชงิ สัมพนั ธดวย ERD 144 ภาพที่ 8.14 แสดงโครงสรา งของคลงั ของมูล (Data warehouse) 145 ภาพที่ 8.15 แสดงการเปรียบเทียบมมุ มองของผใู ชฐานขอมูล กับคลงั ขอมูล 147 ภาพที่ 8.16 แสดงมติ ิคณุ ภาพของสารสนเทศ 148 ภาพท่ี 8.17 แสดงความสัมพันธของอัจฉรยิ ะทางธุรกิจและแอพพลเิ คชั่นที่เกีย่ วของ 151 ภาพท่ี 8.18 แสดงการทํางานและระดบั ช้ันของอจั ฉริยะทางธุรกจิ 152 ภาพที่ 8.19 แสดงซอฟตแวรในการทําเหมืองขอมูล 153 ภาพท่ี 8.20 แสดงระบบสารสนเทศทางภมู ิศาสตร (Geographic Information System: GIS) 153 ภาพที่ 8.21 แสดงการวิเคราะหขอมลู ดว ยการวเิ คราะหรายละเอยี ดของขอมลู 154 ภาพท่ี 8.22 แสดงการใช Data Visualization เท่ยี วบินตามการ Delay และวิเคราะหส าเหตุ 154 ภาพท่ี 8.23 แสดงตัวอยา งของระบบสนบั สนนุ ผูบรหิ ารระดับสงู 155 ภาพท่ี 8.24 แสดงตัวอยางขององคประกอบของศนู ยรวมสารสนเทศขององคก ร 160 ภาพท่ี 8.25 แสดงตวั อยางของศนู ยร วมความรูขององคกร (Enterprise Knowledge Portals) 161 ภาพท่ี 9.1 แสดงปจจยั ภายในและภายนอกทส่ี ง ผลตอ การพัฒนาระบบสารสนเทศในองคก ร 162 ภาพท่ี 9.2 แสดงความสัมพันธของแผนกลยุทธขององคกรและแผนดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศ 164 ภาพท่ี 9.3 แสดงความเสีย่ งและผลตอบแทนจากการพัฒนาระบบสารสนเทศขององคกร ภาพท่ี 9.4 แสดงการศกึ ษาความเปนไปไดใ นการพฒั นาระบบสารสนเทศ

สารบญั ภาพ เรือ่ ง หนา ภาพที่ 9.5 แสดงตวั อยา งโปรแกรมท่ีเปลี่ยนปญหาขององคกรเปนภาษาโปรแกรม 165 ภาพที่ 9.6 แสดงตัวอยางการออกแบบและการทดสอบโปรแกรมคอมพวิ เตอร 166 ภาพท่ี 9.7 แสดงการนําระบบไปตดิ ต้งั ตนทนุ และความเสี่ยง 167 ภาพที่ 9.8 ตวั อยางคูมือการใชงานระบบสารสนเทศ 167 ภาพที่ 9.9 แสดงข้ันตอนและระยะเวลาในการพัฒนาระบบสารสนเทศ 168 ภาพท่ี 9.10 แสดงข้ันตอนในการพัฒนาระบบสารสนเทศแบบพัฒนาตน แบบ 169 ภาพท่ี 9.11 แสดงการพฒั นาระบบใชเองหรือเลือกการซ้อื ซอฟทแ วรสําเรจ็ หรอื เลอื กซอฟทแ วรต ามคาํ สงั่ 171 ภาพที่ 9.12 แสดงตน ทุนการบํารงุ รักษาซอฟตแ วรกบั ระยะเวลาการใชงานโปรแกรม 172 กับความตอ งการกับตน ทุนทเ่ี กิดขน้ึ ภาพที่ 9.13 แสดงระดับช้นั ความมั่นคงของสารสนเทศ 175 ภาพท่ี 9.14 การควบคุมความมน่ั คงทาง Physical และ Logical 176 ภาพท่ี 9.15 แสดงการใชไ ฟลวอลตรวจสอบการเขาออกของเครือขายอนิ เทอรเ น็ต 177 ภาพที่ 9.16 การ Encryption ขอมูลทีส่ ง ไปในเครอื ขา ยระหวางผูส งและผูรบั 180 ภาพที่ 9.17 Secure Socket Layer (SSL) 181 ภาพที่ 9.18 CAPTCHA 181

บทท่ี 1 ความรูเบอื้ งตนเกี่ยวกับระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศ วัตถปุ ระสงคการเรยี นรู 1. เพ่ือศกึ ษาถงึ ความเปน มาของการพัฒนาระบบสารสนเทศเพอ่ื การจัดการ 2. ศึกษาถงึ ความหมาย ความสมั พันธข องระบบสารสนเทศ เทคโนโลยีสารสนเทศ 3. เพื่อศึกษาองคประกอบและการทาํ งานของระบบคอมพวิ เตอร 1.1 ความเปนมาของระบบสารสนเทศในปจ จุบนั 1. คอมพิวเตอร (Computer) ไดมีบทบาทสําคัญในการดําเนินชีวิตของมนุษย ท้ังระดับบุคคล องคกร และสังคม โดยมีการพัฒนาทั้งฮารดแวร (Hardware) ซอฟตแวร (Software) รวมถึงการติดตอส่ือสาร (Communication)ท่ีรวดเร็วขึ้น โดยในชวงแรกเปนการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศดานอุปกรณ และ เครื่องมือตาง ๆ ในการประมวลผล ผานอุปกรณนําเขา (Input Device) สูการประมวลผล (Central Processing) และนําเสนอขอมูลผานอุปกรณแสดงผล (Output Device) ท่ีมีโปรแกรมในการบริหารจัดการ เคร่ืองคอมพิวเตอรท่ีเรียกวาระบบปฏิบัติการ (Operating System: OS) เพ่ือจัดการทรัพยากรของเครื่อง ซึ่ง ปจจุบันเปนการพัฒนาเร่ืองความเร็วในการสงขอมูลผานระบบเครือขาย และอินเตอรเน็ต โดยมีลําดับ เหตุการณ (คาร, 2549) ดงั นี้ ป 1973 Bob Metcalfe ไดสรางอเี ทอรเ นต็ (Ethernet) ป 1975 มีคอมพวิ เตอรสวนบุคคล (Personal Computer: PC) ป 1976 Wang Laboratories เปดตัวระบบ Word Processing ป 1978 โปรแกรมสเปรทชที (Spreadsheet) และ โปรแกรมจดั การเอกสาร (Word Processor) และ ระบบฐานขอมลู แบบความสมั พันธ (Relational Database System) ป 1982 เปดตัวโปรโตคอลสําหรับสงขอมูลผานเครือขาย (Transmission Control Protocol: TCP) ป 1984 เปดตัวเคร่ือง Macintosh ท่ีมีสวนของการปฏิสัมพันธกับผูใชดวยภาพ (Graphical Interface) ป 1990 Time Berners – Lee คดิ คน World Wide Web (WWW) ซึ่งเม่ือเปรียบเทยี บกบั แนวโนมดานเทคโนโลยสี ารสนเทศในป 2013 (Gartner, 2013) มีดงั น้ี 1. Mobile Devices Battles เปนการแขงขันของระบบปฏิบัติการบนอุปกรณเคลื่อน การออก เวอรช ั่นของวนิ โดว 8 (Windows) ทใ่ี ชสนับสนุนการทํางานของอุปกรณเคลื่อนท่ี จะถูกนํามาใชในองคกรแทน วินโดว 7 (Windows 7) ที่ใชกันอยูในปจจุบัน ซึ่งมีผลกับคาใชจายขององคกรในการปรับเปลี่ยนระบบใหเขา กับระบบปฏิบัติการใหม โดยเฉพาะระบบปฏิบัติการที่ทํางานบนอุปกรณเคลื่อนท่ีตาง ๆ เชน iOS, Android เปน ตน

2 2. Mobile Apps and HTML5 เปนรูปแบบการทํางานของโปรแกรมประยุกต (Application Software) ท่ีเปล่ียนจากทํางานบนเคร่ืองคอมพิวเตอร เปนอุปกรณพกพา โดยเฉพาะอยางย่ิงโทรศัพทมือถือ ประเภท Smart Phone ตาง ๆ ทําใหมีผูสนใจพัฒนาโปรแกรม (Application) ท่ีทํางานบนระบบปฏิบัติการ ตาง ๆ บนอุปกรณเคล่ือนท่ีมากขึ้น และภาษาในการเขียนโปรแกรมผานบราวเซอร (Browser) ที่มีมาตรฐาน และฟงกชนั ในการทาํ งานมากข้ึนดวย HTML 5 3. Personal Cloud เปนรูปแบบการบริการ (Service) และการทํางานผานระบบออนไลน (Online) บนเครือขายอนิ เทอรเนต็ มากข้นึ เชน Skype Drive, Dropbox, Google Drive เปนตน 4. The Internet of Things เปนความสําคัญของอินเทอรเน็ตที่ปรับเปลี่ยนรูปแบบธุรกิจ (Business Model) ในรูปแบบตาง ๆ สเู ทคโนโลยอี ินเทอรเ นต็ 5. Hybrid IT and Cloud Computing รูปแบบการรับบริการตาง ๆ ผานระบบเครือขาย ที่ ปรับเปลยี่ นจากรูปแบบเดมิ ขององคก รทเ่ี ปนการใชโปรแกรมแบบทีต่ อ งลงกับตวั เครื่องคอมพวิ เตอร 6. Strategic Big Data ในภาษาไทยมีผูแปล Big Data วา อภิมหาขอมูล คือขอมูลที่มีจํานวน มากท้ังในองคกรและขอมูลที่ผานเครือขาย โดยแนวความคิดท่ีวาทําอยางไรถึงใชขอมูลดังกลาวมาวิเคราะห เพ่อื คน หาสารสนเทศทเี่ ปน ประโยชนก บั องคกร 7. Actionable Analytics รูปแบบการวิเคราะหขอมูล ท้ังอัจฉริยะทางธุรกิจ (Business intelligence) การวเิ คราะหสิง่ ท่ีมองไมเห็นในบริบทตางๆของธุรกิจที่สามารถสนับสนุนสารสนเทศแบบ Real- time 8. Mainstream In-Memory Computing (IMC) ความเร็วในการประมวลผล ท้ังการทํางาน ของฮารด แวรแ ละซอฟตแวร 9. Integrated Ecosystems เปนการปรับเปลี่ยนสภาพแวดลอมดานเทคโนโลยี ท้ังการควบ รวบระบบตาง ๆ ใหทํางานดวยกนั ไดแ ละสามารถเขา ถงึ ไดง าย 10. Enterprise App Stores การพัฒนาโปรแกรมประยุกตบนมือถือของผูใชมีจํานวนมากขึ้น องคกรท่ีเก่ียวกับซอฟตแวรจึงควรใหความสําคัญกับการลงทุนและความเสี่ยงตาง ๆ สําหรับการพัฒนาแอพ พลิเคชันขององคก ร (Enterprise Software) เมอ่ื กลา วถึงการเปลี่ยนแปลงบรบิ ทของเทคโนโลยีสารสนเทศ โธมัส แอล ฟรีดแมน (2007) ไดจําแนก การเปลี่ยนแปลงของกระแสโลกาภิวัตนเปน 3 ยุค ) จากหนังสือ ใครวาโลกกลม (The World is Flat?) ไดแก โลกาภิวัตน 1.0 ประมาณ ป 1492-1800 จะเกี่ยวของกับการเปดเสนทางการคาระหวางโลกเกากับโลกใหม เปนอํานาจจากแสนยานุภาพทางทหารจนถึงเคร่ืองจักรไอน้ํา โลกาภิวัตน 2.0 ประมาณป 1800 ถึง ป 2000 เปนยคุ ของบรษิ ทั ขามชาติ การแสวงหาตลาดและแรงงาน โดยมีการปฏิวัติอุตสาหกรรมเปนแรงหนุน มีบริษัท รวมทุน การคมนาคม ระบบโทรเลข โทรศัพท คอมพิวเตอรสวนบุคคล ดาวเทียม เคเบิลใยแกวนําแสง และ เวลิ ดไ วดเ วบ็ รุนแรกๆ การเคล่ือนยายสินคาและขอมูลจากทวีปหนึ่งไปยังอีกทวีปหนึ่ง เพ่ือการผลิตและซื้อขาย สินคารวมถึงแรงงานในตลาดโลก ปจจัยเก้ือหนุนคือฮารดแวร เรือกลไฟ รถไฟ โทรศัพท และเคร่ือง คอมพวิ เตอรเมนเฟรม โลกาภิวัฒน 3.0 พลังขับเคล่ือนคือปจเจกบุคคล ซ่ึงมีอํานาจท่ีจะรวมมือและแขงขันกัน ท่ัวโลก การบรรจบกันระหวางเครื่องคอมพิวเตอรสวนบุคคล ทําใหทุกคนสามารถสรางเนื้อหาของตน ซอฟตแวรท ่ีชว ยใหก ารทาํ งานลน่ื ไหล ไมวาจะอยูไ กลเพียงใด การพัฒนาดานเทคโนโลยีสารสนเทศ จึงทําใหมีการเปลี่ยนแปลงดานสังคมเศรษฐกิจ การเมือง เปน ลําดับคือ การเปล่ียนแปลงของสังคมมนุษยยุคแรกท่ีเปนยุคอุตสาหกรรม และมีการพัฒนาดวยเครื่องจักรกล

3 เขามาชวยหรือทดแทนแรงงานคน และพัฒนาสูยุคการติดตอส่ือสารผานเครือขายเทคโนโลยีสารสนเทศ และ ยุคแหงขาวสารขอมูล และเศรษฐกิจฐานความรู (Knowledge Base) และสังคมยุคแลกเปลี่ยนขาวสาร (Digital Age) ภาพที่ 1.1: แสดงการเปลยี่ นแปลงของสงั คม เศรษฐกิจ และเทคโนโลยสี ารสนเทศ ท่มี า: http://www.tomorrowtodayglobal.com/2013/02/21/competitive-advantage-what-matters-most-today- and-how-we-got-here/ 1.2 ความหมายและคําจํากดั ความของเทคโนโลยสี ารสนเทศ เทคโนโลยี คือ ศิลปะ หรือทักษะที่ใชเทคนิคและกรรมวิธีการ สราง ผลิต หรือประกอบส่ิงของข้ึนมา เพื่อใหมนุษยใชในการควบคุมธรรมชาติเพ่ือประโยชนในการดํารงชีวิตของมนุษยการสะสมความรู (Knowledge) ที่ทําใหเกิดเทคนิคใหม รวมท้ังความรูที่เกี่ยวกับกระบวนการในการผลิตสินคาดวยเทคโนโลยี จึงเปนความรูท่ีมีประโยชนในการเขาไปเก่ียวของกับการออกแบบพัฒนา และแนะนําสินคาใหมออกสูตลาด หรือความรูกระบวนการการผลิตในโรงงานอุตสาหกรรม ผานทางการใชงานท่ีเปนระบบทางวิทยาศาสตรและ ความรูเทคนิค เทคโนโลยี วิทยาการท่ีนําเอาความรูทางวิทยาศาสตรมาใชใหเกิดประโยชนในทางปฏิบัติและ อุตสาหกรรม (ราชบัณฑติ ฯ 2542) เทคโนโลยีสารสนเทศ (information technology: IT) หรือ เทคโนโลยีสารสนเทศและการ สื่อสาร (information and communications technology: ICT) หมายถึง เทคโนโลยีสําหรับการ ประมวลผลสารสนเทศ ซ่ึงครอบคลุมถึงการรับ-สง แปลง จัดเก็บ ประมวลผล และคนคืนสารสนเทศ Computer based Information Systems (CBIS) ระบบสารสนเทศที่ใชคอมพิวเตอรประมวลผล ประกอบดวยฮารดแวร ซอฟตแวร ฐานขอมูล โทรคมนาคม บุคลากร และกระบวนการ ท่ีมีการรวมตัวกับเพ่ือ

4 เก็บรวบรวม การจัดการการจัดเก็บตลอดจนการประมวลผลขอมูลใหเขาสูรูปแบบของสารสนเทศ (รุจิจันทร. 2549: 35, อา งถงึ ใน Stair and Reynolds. 2006: 17) เทคโนโลยสี ารสนเทศ จึงประกอบดว ย 2 สวน คอื 1) ระบบคอมพิวเตอร (Computer Technology) ท่ปี ระกอบดวยส่ิงท่ีจับตองไดหรือฮารดแวร ไดแก เครื่องคอมพิวเตอร หนวยประมวลผล คียบอรด (Keyboard) เมาส(Mouse) เคร่ืองพิมพ (Printer) เปนตน และสวนท่ีจับตองไมได ไดแก ซอฟตแวร ทั้งซอฟตแวรระบบ (Operating Systems: OS) และซอฟตแวร ประยุกต (Application Software) ทําหนาที่ในการรับขอมูล ประมวลผลและ แสดงผลลัพธในรูปแบบ ตาง ๆ ทงั้ ตวั เลข ตัวหนงั สอื และรูปภาพ เปนตน 2) ระบบการติดตอส่ือสาร (Communication Technology) หรือ Telecommunication Technology เปนรูปแบบการติดตอส่ือสารระหวางอุปกรณคอมพิวเตอร ทั้งภายในองคกร (Intranet) ระหวา งองคก ร (Extranet) และเครือขา ยอินเตอรเนต็ (Internet) ระบบสารสนเทศ (Information Systems: IS) หมายถึง เซตหรือการรวมตัวของกระบวนการหลาย กระบวนการ สาํ หรับงานดา นการเกบ็ รวบรวมขอ มูล การประมวลผลเพือ่ ปรับรูปแบบของขอ มลู ใหเขาสูรปู แบบ ของสารสนเทศ ตลอดจนการกระจายสารสนเทศที่เปนผลลัพธจากการประมวลผลสูผูใชระบบสําหรับการ ตดั สนิ ใจ (รุจจิ นั ทร. 2549: 34, อา งถึงใน Hall.2004: 7) Technology Information Technology Hardware / Software / Data base / Network Computer based information systems InputàProcessàOutput ภาพที่ 1.2: แสดงขอบเขตของเทคโนโลยี เทคโนโลยีสารสนเทศและ ระบบสารสนเทศดว ยคอมพิวเตอร สารสนเทศ (Information) คือ ขอมูลท่ีผานการประมวลแลว การศึกษาระบบสารสนเทศเพ่ือการ จัดการ (Management Information System) เปนการนําระบบคอมพิวเตอร ที่ประกอบดวยเครื่อง คอมพิวเตอร อุปกรณตอพวงตาง ๆ และการสื่อสารผานเครือขายมาทํางานรวมกัน (Computer Based Information System) โดยมวี ตั ถุประสงคเพ่ือประมวลผลขอ มูลและสรางสารสนเทศใหกับผูใชในระดับตาง ๆ ต้งั แตพ นกั งาน หัวหนา งาน และผูบ รหิ ารระดับสูง ซึง่ แตกลุม ใชสารสนเทศในการดําเนินงานและการตัดสินใจที่ แตกตา งกัน เพอ่ื สรางมลู คา และสรา งคณุ คา ใหก บั องคการ

5 สารสนเทศ (information) คือ ขอมูลทผี่ านการประมวลผลแลวหรอื การแปลงผนั ขอ มลู นาํ เขา ดว ยวิธีการ ตา ง ๆ เชน การจดั เรียง การสรุป การหาคาแนวโนม เขา สสู ว นกลาง เปนตน ภาพที่ 1.3 แสดงกระบวนการทํางานของระบบคอมพิวเตอรเ พื่อสรางสารสนเทศ 1.3 องคประกอบของระบบสารสนเทศ (Information System) ระบบสารสนเทศประกอบดวย ระบบ (System) ท่ีเปนการทํางานขององคประกอบหรือกิจกรรมท่ีมี ความสัมพันธกันเพ่ือวัตถุประสงคหรือเปาหมาย มีขอบเขตของระบบ และมีระบบยอย (Subsystem)ท่ีมี ความสัมพันธกัน ระบบสารสนเทศจึงประกอบดวยองคประกอบตาง ๆ ท่ีมีความสัมพันธกันเพ่ือสราง สารสนเทศสาํ หรับพนกั งานขององคกรหรือผูใชในแตละระดบั โดยมีองคประกอบ ดงั นี้ ขอมลู ฮารด แวร ซอฟตแวร ระบบสารสนเทศ คน กระบวนการ การส่ือสาร (Data) (Hardware) (Software) (People) (Procedure) (Telecommunication) ภาพท่ี 1.4 แสดงองคป ระกอบของระบบสารสนเทศ 1. ขอมลู (Data) 1.1 ขอ มลู (data) คือ ขอเทจ็ จริงตา ง ๆ (facts) ความคดิ (idea) แนวความคดิ (concept) เปนขอมูล ดิบ ซึ่งแสดงถึงความจริงท่ีปรากฏขึ้นโดยไมผานการประมวลผล เชน ขอความ ตัวเลข รูปภาพ เสียง และ ภาพเคลอ่ื นไหว เปน ตน เปนขอ มูลดบิ ที่ปอนเขาสรู ะบบสารสนเทศ เม่ือผา นการประมวลผลขอมูลจะกลายเปน สารสนเทศ ประเภทขอมูลแบงเปน 2 รูปแบบ คือ ขอมูลเชิงปริมาณคือขอมูลท่ีอยูในรูปของตัวเลขท่ีสามารถ กระทําการกับตัวเลขได คือสามารถบวก ลบ คูณ หาร ได ขอมูลเชิงคุณภาพ เปนขอมูลที่อยูในรูปแบบ ตัวหนังสือหรอื ตวั เลขท่ีไมสามารถกระทําได ในทางสถิตจิ ะแบง ขอ มูลเปน 4 กลมุ หรือ 4 มาตรา ไดแ ก มาตรานามบัญญัติ (Nominal Scale) คอื ขอ มูลเชงิ กลมุ เชน เพศ สี กลมุ ผูใชและไมใ ช เปนตน

6 มาตราอนั ดบั (Ordinal Scale) ขอมูลทเ่ี รียงลําดับ แตไ มส ามารถเปรียบเทียบเชงิ ตัวเลขได เชน ยศ ตาํ แหนง คา ของขอ มลู มรี ะดับสูง-ต่าํ แตไมส ามารถบอกไดว าสูงหรอื ต่ํากวา กนั เทา ไหร มาตราอัตรภาค (Interval Scale) ขอมลู เชงิ ตัวเลขท่สี ามารถจดั กระทํากบั ขอมลู ได แตม ศี ูนยไมแ ท คอื คา ศูนยมคี า นั่นเอง เชน จดุ เยอื กแข็ง 0 องศา ไมใชม คี า ของอุณหภมู ิเปน ตน มาตรา มาตราอตั ราสว น (Ratio Scale) เปนขอ มูลเชิงตัวเลขที่สามารถจัดกระทํากบั ขอ มลู ได และมคี า 0 จริง การจําแนกประเภทขอมูล เพื่อวัตถุประสงในในการใชเคร่ืองมือหรือการคํานวณทางสถิติใหเหมาะสม กับแตละประเภทของขอมูล โดยเฉพาะอยางย่ิงการใชสถิติข้ันสูงในการคํานวณ หากไมรูพ้ืนฐานของขอมูลแลว ถึงมีจะใชเคร่ืองมือวิเคราะหที่ดีเพียงใด ก็จะไดผลลัพธที่ไมถูกตอง เหมือนดังที่มีผูกลาวไววา “Garbage In Garbage Out” คอื หากขอ มลู ที่เขาไปผิด ผลลพั ธยอมผิดเสมอ ดังนั้นการประมวลในรปู แบบตาง ๆ โดยเฉพาะ สารสนเทศในองคกร จึงตองตระหนักถึงขอมูลท่ีเขาไปในระบบ ดังจะเห็นไดวา โปรแกรมคอมพิวเตอรตาง ๆ จะลดขอมูลนําเขา ท่ีมาจากผูใช (Manual) ใหมากท่ีสุด เพ่ือลดความผิดพลาดในการนําเขาขอมูล เชน การใช เครื่องอานรหัสแทง (Barcode) การมีเมนู (Menu) ใหผูใชเลือก (Check list, Dropdown, Multiple Choice) แทนที่จะใหผ ูใชกรอกขอ มลู เพือ่ ลดความผิดพลาดในการนาํ เขาขอมูลสูระบบนัน่ เอง 1.2 ขอมลู ในระบบคอมพวิ เตอร การทาํ งานของระบบคอมพิวเตอร เปนการสงขอมูลท่ีอยูบนพ้ืนฐาน ของระบบเลขฐานสอง (Binary System) ที่มีคาประจําหลักเพียงสองคา คือ 0 และ 1 (เลขฐานท่ีใชทั่วไปคือ เลขฐาน 10 โดยแตละหลักมีคา 0-9) ดวยเหตุผลท่ีสถานะการทํางานของอุปกรณไฟฟามีสองสถานะคือ เปด และ ปด (On/Off) ซ่งึ เลขฐานสองเปนการกําหนดสถานะในการทาํ งานเปนสองสถานะเชนเดียวกัน คือ 1 และ 0 หนวยยอยทสี่ ดุ ของคอมพิวเตอรจ ึงเปน บติ (Bit: Binary Digit) คือสถานะหน่ึงหนวยของเลขฐานสองน่ันเอง 1.2.1 ขอมูลตัวอักษร เม่ือใชตองการแทนคาดวยภาษาตางๆ ท่ีเปนขอมูลที่ส่ือความหมาย ดวย ตัวอักษรตาง ๆ จึงเปนการรวมขอมูลแตละหนวยยอย โดยการประดิษฐขอมูลที่แทนตัวหนังสือ สัญลักษณ เคร่ืองหมายตาง ๆ ดวยรหัสเลขฐานสองท่ีแทนคาดวย 8 คา หรือ 8 หลัก หรือ 8 bits ซึ่งใชหนวยแทนคือ 1 ไบท (Byte) เชน การพิมพตัวหนังสือ สัญลักษณ 1aAbB!@#- จํานวน 9 ตัว จะแทนดวยขอมูล 9 ไบท ดงั ภาพที่ 1.5

7 A 11000001 B 11000010 1 11110001 0 11110000 ! 01011010 ภาพที่ 1.5 แสดงการแทนขอมูลตัวอักษร ตัวเลข สัญลกั ษณดว ยเลขฐานสอง หนวยความจุของขอ มลู 1 Bit คอื คา หนงึ่ ตาํ แหนง ของเลขฐานสอง มคี า เปนคา ใดคา หนึ่ง (0,1) 1 Byte คอื จาํ นวนเลขฐานสอง 8 ตาํ แหนงหรือ 8 คา ของ bit ใชแ ทนหน่ึงอกั ขระ คอื หนึ่งตวั อักษร สัญลกั ษณ และตัวเลข 1 Word คือจํานวนไบทท่ีแทนตัวหนังสือที่มีความหมาย เชน คําวา cat ประกอบดวยตัวเลขแทน สถานะไฟฟาจํานวน 3 ไบท จํานวนบิตที่หนวยประมวลผลหรือซีพียู สามารถเขาใจในแตละคร้ังของการ ประมวลผล เปนเวิรด ตามสถาปตยกรรมของซีพียู ยิ่งจํานวนบิตมากยิ่งประมวลผลไดเร็วข้ึน เชน 16 bit, 32 bit, 64 bit เปนตน ซ่ึงโปรแกรมตางๆ ตองรองรับการประมวลผลของซีพียูดังกลาวดวย ถึงแมซีพียูจะ ประมวลผลท่ี 64บิต แตโปรแกรมสวนใหญสามารถประมวลผลไดท่ี 32 บิต ความเร็วในการประมวลผลจะได เพียง 32 บิต เทา นั้น มาตรฐานการอางอิงรหัสบนระบบคอมพิวเตอรมี รหัสแอสกี (ASCII Code) ซ่ึงเปนระบบแรกในการ อางอิงโดยเริ่มต้งั แตอางอิง 7 บิตแลวพัฒนาเปน 8 บิต ทําใหสามารถอางอิงสัญลักษณได 256 แบบ ดังจะเห็น ไดจากระบบปฏิบัติการชวงแรก ตองมีการลงตัวอักษรของแตละประเทศ เชน windows for Thai Edition เปนตน และไดพัฒนาแอบซีดิค (EBCDIC: Extended Binary Coded Decimal Interchange Code) เปน รหัส 8 บิตแตไมไดรับความนิยม จึงไดมีการพัฒนายูนิโคด (Unicode) ท่ีถูกกําหนดดวยองคกรกําหนด มาตรฐานสากล (ISO: International Business Machines Corporation) มีขนาด 16 บิต สามารถรองรับได 65,536 แบบ (216) โดยรวมรหัสแอสกีไวดวย โดยขนาดความจุของการบันทึกขอมูลในระบบคอมพิวเตอรมี ดังนี้ 1 Kilobyte (1KB) คือคา 1024 อักขระ หรอื 210 = 1024 Bytes 1 Megabyte (1MB) คือคา 1,048,576 อกั ขระ หรอื 220 = 1MB ซึ่งมีคา เทากบั 1024KB

8 1 Gigabyte (1GB) มคี า 1,073,741,824 อักขระ หรือ 230 = 1024MB หรือมีคาประมาณ 109bytes 1 Terabyte (1TB) มคี า 240 = 1024GB หรือมคี า ประมาณ 1012 bytes 1 Petabytes (1PB) มีคา 250 = 1024TB หรอื มีคาประมาณ 1015 bytes ภาพท่1ี .6 รหัสเลขฐานสองของ EBCDIC และ ASCII ทมี่ า: Williams and Sawyer, 2011:201 1.2.2 การแสดงภาพในระบบคอมพิวเตอร เปนการแทนคา 1 จุด (dot) เพื่อแทนคาสี เพื่อ ประกอบจุดหรือเรียงตอจุดใหเปนภาพตางๆ ที่เปนเหมือนจุดเรียงตอกันเปนลักษณะตารางรูปตาขายโดยที่แต ละชอ งแทนดวยคา สีในชองน้ัน ๆ ซ่ึงข้ึนอยูกับประเภทของภาพ และความละเอียดของแตละชองหรือแตละจุด ดังน้ี ภาพบิตแมพ (Bitmap) เปนการแทนคา สีขาวและดํา ดวย 1 กับ 0 (คา 1 bit) หากเปนภาพโทนสี เทา (Gray Scale) ใน 1 จดุ ใช 8 บติ หรือ 1 ไบทในการแทนคาสีโทนขาวเทา 256 สี ภาพสี เปนการแทนคาสีดวยโหมด RGB คือการผสมสีแดง (Red) สีเขียว (Green) และสีฟา (Blue) คือใน 1 จุดเปนการผสมสีทั้งสามสีเพื่อใหเกิดในแตจุดในภาพท่ีประกอบดวยหลายลานจุด หมายความวาใน 1 จดุ สมั พนั ธก บั ความละเอียดท่ีจุดนั้นสามารถแสดงได เชน 8 bit คือสามารถแสดงสีได 28 คือ 256 สี การแทน คา สจี ะใชเลขฐาน 16 ทส่ี ามารถแทนคา สตี ง้ั แต 2-16 ลา นสี (166) คอื ตง้ั แต 000000=สีดํา จนถึง FFFFFF= สี ขาว แตถาเปนการผสมสีโหมด CMYK คือการผสมกันของสีฟาอมเขียว (Cyan) สีแดงอมมวง (Magenta) สีเหลือง (Yellow) สีดํา (Black) สวนใหญใชในงานพิมพที่เรียกวาการพิมพสี่สี เชน สีครามออน (C=70, M=50 Y=20 B=0) เปนตน จะเห็นไดจากการกําหนดคาโหมดสีในโปรแกรม Photoshop หรือโปรแกรมแตง ภาพอน่ื ๆ เปนตน

9 ภาพที่ 1.7 แสดงลกั ษณะการเก็บขอ มลู ภาพของระบบคอมพิวเตอร 2. ฮารดแวร(Hardware) เปนองคประกอบดานกายภาพของระบบสารสนเทศ เปนอุปกรณ คอมพวิ เตอรท ี่สามารถจับตองได (Tangible Device) องคป ระกอบพื้นฐานของฮารดแวรคอมพวิ เตอร ไดแ ก 2.1 อุปกรณนําเขาหรือหนวยรับขอมูล (Input Devices/Input Unit) เปนอุปกรณที่นําเขาขอมูลผาน อุปกรณตาง ๆ จากผูใชในรูปแบบคําสั่งตาง ๆ ไดแก คียบอรด (Keyboard) เมาส (Mouse) สแกนเนอร (Scanner) ทําหนาที่สงขอมูลผานเครื่องพิมพท่ีเปนภาษาท่ีมนุษยรูจัก (ภาษาไทย ภาษาอังกฤษ หรือภาษาอื่น ตัวเลข สญั ลักษณ) เพ่อื เขาสภู าษาที่ระบบคอมพิวเตอรคือระบบเลขฐานสอง ดังน้ันเม่ือผูใชพิมพอักขระ ขอมูล ทอ่ี ยูในคอมพิวเตอรจะทํางานในระบบเลขฐานสองเทา นั้น 2.2 อุปกรณแสดงผล (Output Devices) เปนอุปกรณท่ีนําเสนอสารสนเทศผานส่ือหรืออุปกรณตาง ๆ ไดแก เคร่ืองพิมพ (Printer) หนาจอคอมพิวเตอร (Monitor) เครื่องฉายภาพ เปนตน การนําเสนอขอมูลผาน อุปกรณตาง ๆ จะขึ้นอยูกับความละเอียดของขอมูล เชน ถาเปนขอมูลตัวหนังสือการเก็บขอมูลจะนอย แตถา เปน การเกบ็ ขอ มลู ภาพขน้ึ อยูกับความละเอยี ดของภาพ ยิ่งภาพมีความละเอียดสูงพ้ืนที่เก็บขอมูลก็จะสูงไปดวย เมื่อพิมพออกเคร่ืองพิมพจึงตองใชเวลานานและบางคร้ังตองอาศัยหนวยความจําจากเครื่องพิมพเพื่อเพ่ิม ความเรว็ ในการพิมพภาพท่ีมคี วามละเอยี ดสูงอกี ดว ย 2.3 หนวยประมวลผล (CPU: Central Processing Unit) เปนอุปกรณท่ีทําหนาท่ีประมวลผลขอมูลท่ี รับเขามา ในหนวยประมวลผลกลาง (Central Processing Unit: CPU) ที่มีทั้งหนวยประมวลผลทางตรรกะ ทําหนาที่คํานวณและเปรียบเทียบ (ALU: Arithmetic and Logic Unit) และหนวยควบคุม (CU: Control Unit) ความเร็วในการประมวลผลขึ้นอยูกับจํานวนรอบในการทํางาน 1 วินาที (Hertz) ยิ่งจํานวนรอบมาก เครื่องยิ่งประมวลผลเร็ว เชน ความเร็ว CPU 1GHz คือความเร็วในการประมวลผลประมาณ 1,000 ลานรอบ ตอวินาที เปนตน ดังน้ันส่ิงท่ีเกิดขึ้นเม่ือความเร็ว CPU สูง ๆ จะทําใหเกิดความรอน ในเคร่ืองคอมพิวเตอร ทุกเคร่ืองจึงมีพัดลมสําหรับระบายความรอนที่เกิดจากการทํางานของคอมพิวเตอร หากพัดลมในเคร่ืองไม ทํางานจึงทําใหความเกิดความรอนและเคร่ืองไหมได ประเภทของ CPU ขึ้นกับผูผลิต ปจจุบันผูผลิตท่ีไดรับ ความนิยมไดแก Intel, AMD, IBM เปนตน นอกจากน้ี CPU ยังมีหนวยที่อางอิงถึงความเร็วอีก ไดแก 32bit และ 64 bit คือ ความเร็วในการประมวลผลตอละรอบตามจํานวนเวิรดที่กลาวมาแลวจากรูปแบบขอมูลใน ระบบคอมพิวเตอร CPU 64 bit จึงมีความเร็วมากกวา 32 bit เปนสองเทาทั้งนี้ข้ึนอยูกับโปรแกรมตาง ๆ ท่ีใช

10 ดวยวารองรับ CPU 64 bit หรือไม หากไมรองรับ CPU 64 bit จะทํางานเหมือนกับ 32 bit นั่นเอง อีกหนวย หน่ึงคือ Single Core, Dual Core, Quad Core และ Octa Core เปนการเพ่ิมประสิทธิภาพการทํางานของ หนวยประมวลผล โดยเพิ่มการทํางานเปนสองเทา (Dual Core) เปนสี่เทา (Quad Core) และเปนแปดเทา (Octa Core) ในการทํางานหรอื ประมวลผลคาํ ส่งั หน่งึ งาน เปนตน 2.4 อปุ กรณเ กบ็ ขอ มูล (Storage Devices) 2.4.1 หนวยความจําหลัก (Primary Memory) คือ หนวยจําประเภทท่ีไมตองใชกระแสไฟเล้ียง (Nonvolatile Memory) ไดแก รอม (ROM: Read only Memory) เฟรมแวร (Firmware) เปนขอมูลเม่ือ เปดเครือ่ งแลวทําการตรวจสอบอุปกรณคอมพิวเตอร (BIOS: Basic Input Output System) คาตาง ๆ จะถูก ติดตั้งและกําหนดมาจากโรงงานที่ผลิตอุปกรณ สําหรับหนวยความจําหลักอีกประเภทหนึ่งคือ แบบที่ตองใช กระแสไฟเล้ยี ง (Volatile Memory) ไดแ ก แรม (RAM: Random Access Memory) ทําหนา ที่เก็บขอมูลเพ่ือ ชวยในการประมวลผลของหนวยประมวลผลทั้งกอนขอมูลเขาไปประมวลผล หลังจากประมวลผลเสร็จแลว แรมจึงสงผลตอการทํางานของระบบคอมพิวเตอร สงผลตอความเร็วในการประมวลผลคําสั่งของซอฟตแวร ระบบปฏิบัติการ (Operating System) และซอฟตแวรประยุกต (Application Software) ซึ่งหากหนวย ประมวลผลประมวลมีความเร็วสูง แตหนวยความจํานอยจะทําใหหนวยประมวลผลทํางานไดไมเต็ม ประสทิ ธิภาพ 2.4.2 หนวยความจําสํารอง (Secondary Memory) คือหนวยความจําที่ทําหนาที่เก็บขอมูล บันทึกและ คนคืนขอมูล ไดแก ฮารด ดิสก (Harddisk) แฟลชไดรฟ (Flash Drive) แผน ซดี ีรอม (CD-Rom) เปน ตน ภาพท่ี 1.8 แสดงการทํางานของระบบคอมพิวเตอร ทม่ี า: Williams and Sawyer, 2011: 27

11 3. ซอฟตแวร (Software) เปนสวนสําคัญในการทํางานของระบบคอมพิวเตอรทําหนาท่ีเปนตัว ประสานงานระหวางอุปกรณ (Hardware) และคําสั่งตาง ๆ ท่ีสงมาหนวยรับขอมูลผานการประมวลผล และ การสงออกขอมูล นนั่ คอื ทาํ หนาทค่ี วบคุมการทํางานของเครอ่ื งคอมพวิ เตอร จําแนกไดเปน 2 ประเภท คือ 3.1 ซอฟตแ วรระบบ (System Software) ไดแ ก ระบบปฏบิ ัติการ (OS: Operating System) BIOS และ โปรแกรมอรรถประโยชน (Utility Program) ตาง ๆ เชน ระบบปฏิบัติการ DOS (Disk Operating System), Windows 8, UNIX, MacOS หรือ ระบบปฏิบัตกิ ารบนอปุ กรณเ คลอ่ื นที่ Android เปน ตน 3.2 ซอฟตแ วรป ระยุกต (Application Software) ไดโปรแกรมที่พัฒนาขึ้นมาเพ่ือตอบสนองหรือปรับปรุง กระบวนการทํางาน และหนวยงานตาง ๆ ซึ่งเปนท้ังซอฟตแวรท่ีเขียนข้ึนเอง และ ซอฟแวรสําเร็จรูป ตาม วัตถุประสงคของการใชงาน เชน โปรแกรม Microsoft Office สําหรับงานดานสํานักงาน โปรแกรม Adobe Photoshop สาํ หรับงานดา นออกแบบ โปรแกรมระบบลงทะเบียนสําหรับนักศึกษา เปนตน ภาพท่ี 1.9 แสดงประเภทของซอฟตแ วร (O’Brienand and Marakas, 2011: 113) ภาพท่ี 1.10 การทํางานรวมกันของฮารดแวรแ ละซอฟตแวร (O’Brienand and Marakas, 2011: 150)

12 4. องคประกอบพื้นฐานของระบบส่ือสารขอมูล การสื่อสารขอมูลเปนการทําใหคอมพิวเตอรสามารถ ส่ือสารกนั ได โดยองคประกอบของการสอ่ื สารก็คลา ยกบั การส่อื สารของมนุษย โดยมีองคประกอบดังนี้ 4.1 ขอมูล/ขาวสาร (Message) ตัวเลข ขอความ รูปภาพ เสียง หรือวีดีโอ หรือ ส่ือประสม (multimedia) ขอมูลท่ีสงจะข้ึนอยูกับความเร็วในการสงขอมูลของอุปกรณตาง ๆ หรือความกวางของ ชอ งสญั ญาณ (Bandwidth) ยงิ่ ขอมลู มากจะใชชอ งสญั ญาณมาก เชน การสง ภาพที่มคี วามละเอียดสูง หรอื การ สง ภาพเคลื่อนไหวประเภทความละเอียดสูง เปน ตน 4.2 ขอมูลขาวสารจะถูกทําการเขารหัส (Encoding) การถอดรหัส (Decoding) ขอมูลที่สงไปในเครือขาย จะถกู แปลงเปน ชดุ ของขอ มูล ที่เรียกวา packet เพ่ือสงไปยังผูรับตามสวนหัวของชุดขอมูล (Header) ท่ีอางอิง ถึงผูรบั ขอมูลขาวสาร 4.3 ผูสงขอมูล (Sender/Source) อุปกรณที่ใชสําหรับสงขอมูลขาวสาร ไดแก เคร่ืองคอมพิวเตอร อปุ กรณใ นเครือขา ย เปน ตน 4.4 ผูรับขอมูล (Receiver/Destination) อุปกรณท่ีใชสําหรับรับขอมูล โดยอุปกรณที่เช่ือมตออยูใน เครือขายเรยี กวา โหนด (Node) 4.5 ตัวกลางในการสงขอมูล (Transmission)แบบมที ิศทางใชกับสื่อประเภทมีสาย เชน สายใยแกวนําแสง (Fiber optic) สาย UTP และไมมีทิศทางเปนการสงขอมูลโดยใชอากาศเปนสื่อ เชน อุปกรณประเภทไรสาย ตาง ๆ Wi-Fi, Bluetooth เปนตน โดยสงเปนลักษณะของคล่ืนโดยสงขอมูลไปในอากาศตามยานความถี่ที่ กาํ หนด 4.6 โพรโตคอล (Protocol) กฎเกณฑ ระเบียบ หรือขอปฏิบัติตาง ๆ ท่ีกําหนดขึ้นมา เพื่อเปนขอตกลงท่ี ใชสําหรับเปนมาตรฐานในการสื่อสารขอมูลใหถูกตองตรงกัน เพ่ือใชในการส่ือสารขอมูลซ่ึงขึ้นอยูกับประเภท และวัตถุประสงคของการส่ือสาร เชน โพรโตคอล RSS ใชในการดึงขอมูลเว็บไซตปลายทางมาแสดงยังเครื่อง ผูใช โพรโตคอล VoIP ของโปรแกรม Skype ใชสําหรับการสงขอมูลภาพและเสียงไปบนเครือขายอินเทอรเน็ต เปน ตน สาํ หรับความเรว็ ในการสง ขอมูล มีหนวยเปนจํานวนบิตตอหน่ึงวินาที (bits per second: bps) เชน ถาสง ขอ มูลดว ยความเร็ว 8 bits per second หมายถึงขอมูลสามารถสงได 1 ตัวอักษรในหนึ่งวินาที (1 ตัวอักษร = 8 bits) นัน่ คือ ถาสงที่ความเรว็ 56 bps หมายถึงสง ทคี่ วามเรว็ 56/8 = 7 ตัวอักษรในหน่งึ วินาที 5. กระบวนการ (Procedure) เปนกฎ กติกา นโยบาย ที่ใชในการจัดลําดับกระบวนการจัดการเก็บ ขอมูล ประมวลผล รวมถึงมาตรการในการรักษาความปลอดภัยของขอมูล ซ่ึงคือกระบวนการและขั้นตอนใน การทาํ งานขององคกร ตามภาระหนาท่ขี องฝายตาง ๆ นั่นเอง ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ (Management Information System: MIS) เปนระบบที่ทําหนาที่ให สารสนเทศ หรือขาวสารเพ่ือชวยในการตัดสินใจของผูบริหาร ในการบริหารจัดการองคกร เชน การวางแผน การจัดองคกร และการควบคุม เพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงคที่ตั้งไว เนนการตัดสินใจในแตละระดับจัดการ มากกวา ขน้ั ตอนการประมวลผล แหลงขอมูลเปนทง้ั แหลง ขอมูลภายในและภายนอก

13 6. ผูใ ช (User) 6.1 บทบาทการบริหารในระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ เม่ือระบบสารสนเทศมีบทบาทและมีความสําคัญ มากข้ึนกับการดําเนินกิจการขององคกรตาง ๆ องคกรสวนใหญจึงมีฝายสารสนเทศ ฝายคอมพิวเตอร หรือ ฝายเทคโนโลยีสารสนเทศ เพ่ือสนับสนุนและดูแลระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ รวมถึงพัฒนาระบบสารสนเทศ เพอ่ื ขบั เคลอ่ื นกลยุทธขององคกรตามเปาหมายทางธรุ กิจและการสรา งความไดเปรียบทางการแขง ขัน Chief Executive Officer • บรหิ ารความสมั พันธก บั stakeholder • วางแผนกลยุทธ CEO • วางแผน IT ระดับสูงสําหรบั องคกร Chief Operations Officer Chief Financial Officer Chief Information Officer COO CFO CIO • จดั การการดาํ เนินงาน • จัดการดา นบัญชแี ละการเงิน • จดั การและดําเนนิ การดา น IT ของ • จัดสรรทรัพยากรในองคกร (Accounting & Finance) องคกร • ประสานงานกับผูบ ริโภค • พยากรณความตองการและ • พยากรณค วามตองการดานIT จาก ดว ย IT ในองคก ร ความปลอดภยั ของขอมลู ทาง กลยุทธธุรกิจ( Business Strategy) การเงนิ • กําหนดทิศทางดานสถาปตยกรรม • จดั สรรงบประมาณสาํ หรบั IT และองคก ร • วางแผน ออกแบบ และการใชแ ละ การสง ผา นขอ มลู ในองคก ร ภาพท่ี 1.11 แสดงบทบาทของผูบริหารดา นสารสนเทศขององคก ร 6.2 ประเภทของสารสนเทศกบั ผใู ช พนักงานในองคกรใชสารสนเทศที่แตกตางกันตามหนาที่ และความรับผิดชอบของแตคน รวมถึง ประเภทของการตัดสินใจ ยิ่งเปนผูบริหารระดับสูงย่ิงตองใชสารสนเทศท่ีงายแตตองใชการตัดสินใจท่ีซับซอน มากขึ้น การทํางานและตัดสินใจบนพื้นฐานของขาวสารและสารสนเทศที่ถูกตองจะชวยเพิ่มประสิทธิภาพใน การบริหารจัดการในองคกร การส่ังการ การควบคุม การประสานงานในองคกร ท่ีมีขอมูลท้ังภายในและ ภายนอก ดังภาพท่ี 1.12 แสดงกระแสของสารสนเทศในองคกรที่เปนขอมูลงานประจํา (Day to Day Operation Information) สารสนเทศเก่ียวกับความสามารถในการดําเนินงานขององคกร (Performance Information)ที่ตองรายงานใหกับผูบริหารรับทราบ สารสนเทศดานขอมูลงบประมาณและคําส่ัง (Budget Information and Instructions) จากผูบรหิ ารเพอ่ื ควบคุมดําเนนิ งานขององคก รใหเปน ไปตามเปา หมาย

14 ภาพที่ 1.12 แสดงประเภทของสารสนเทศและแหลง เก็บขอมูลสําหรบั พนักงานขององคก รในระดับตาง ๆ ทม่ี า: Hall, 2008: 3 การดําเนินการและการตัดสินใจของพนักงานแตละระดับ จึงตองมีแหลงเก็บขอมูลเพื่อชวยในการให สารสนเทศ เชน ฐานขอมูล (Database) คลังขอมูล (Data warehouse) และเหมืองขอมูล (Data Mining) เปนตน ซึ่งรูปแบบการเก็บขอมูลดังกลาวมีวัตถุประสงคการใชงานที่แตกตางกัน การสรางสารสนเทศจึงมี ความสัมพันธกับกลยุทธและนโยบาย เปาหมายของแตละองคกร รวมถึงระดับของการจัดการ (Level of Management) ไดแก ระดับกลยุทธ (Strategic) เปนการกําหนดทิศทางขององคกร การตัดสินใจเชิงนโยบาย และกําหนด วัตถปุ ระสงคขององคก ร ระดับยุทธวิธี (Tactical) การตัดสินใจเชิงยุทธวิธี การทํานายสถานการณในอนาคต วางแผนสําหรับ หนว ยงานปฏิบัติการระดบั ลาง ระดับปฏิบัติการ (Operational) สารสนเทศจากการปฏิบัติงาน ทรัพยากรท่ีมีอยู มาตรฐานของงาน งบประมาณ นอกจากการจําแนกตามระดับการตัดสินใจแลว ระบบสารสนเทศยังจําแนกตามกระบวนการทาง ธุรกิจในองคกร ไดแก ระบบสารสนเทศทางการเงิน ระบบสารสนเทศทางดานการผลิต ระบบสารสนเทศ ทางดานการตลาด ระบบสารสนเทศทางการบัญชี ระบบสารสนเทศดานทรัพยากรมนุษย ซ่ึงแตละระบบมี ขอมลู มกี ระบวนการทาํ งานท่แี ตกตางกัน ตามวัตถุประสงคหรือฟงกชันในการทํางาน รวมถึงวัตถุประสงคของ องคกร ประโยชนของการใชสารสนเทศเพื่อการตัดสินใจของผูบริหาร ชวยใหผูบริหารมองเปนโอกาสและ ปญหา ไดรวดเร็ว ทําใหผูบริหารมีเวลาสําหรับการวางแผนไดมากข้ึน ผูบริหารสามารถพิจารณาปญหาท่ี ซบั ซอ นไดด ีย่ิงข้นึ ชว ยใหผ ูบรหิ ารควบคมุ การทาํ งาน และติดตามแผนการดําเนินงานได โดยสรุปจึงสามารถจาํ แนกประเภทของระบบสารสนเทศ ระบบสารสนเทศตามหนาทง่ี าน (Functional Information System) เปนการรองรบั การทํางานของ แผนกตา ง ๆ ตามความรบั ผดิ ชอบ

15 ระบบสารสนเทศวิสาหกิจ (Enterprise Information System) ไดแก ระบบสารสนเทศดานการทาง แผนทรัพยากรองคกร (Enterprise Resource Planning: ERP) ระบบสารสนเทศดานการบริหาร ความสัมพันธลูกคา (Customer Relationship Management: CRM) ระบบสารสนเทศดานการสนับสนุน การตัดสินใจ (Decision Support System: DSS) ระบบสารสนเทศดานการจัดการองคความรู (Knowledge Management: KM) ระบบสารสนเทศดานอัจฉริยะทางธุรกิจ (Business Intelligence: BI) ระบบสารสนเทศ ดา นอจั ฉรยิ ะ เชน ระบบผเู ช่ยี วชาญ (Expert System: ES) โครงขา ยประสาท (Neural Network) เปน ตน ระบบสารสนเทศระหวางองคกร เปนการใชระบบสารสนเทศเพื่อการดําเนินการระหวางองคกร เชน ระบบจดั การโซอุปทาน (Supply Chain Management: SCM) เปน ตน ระบบสารสนเทศผานเครือขาย เปนการพัฒนาของระบบส่ือสารผานเครือขาย ทั้งการส่ือสารผาน อินเตอรเน็ต(Internet) อินทราเน็ต(Intranet) เว็บศูนยรวมธุรกิจ (Web Portal) เอ็กซทราเน็ต (Extranet) ระบบอีคอมเมิรซ (Electronic Commerce) ตลาดอิเล็กทรอนิกส (E-Marketing) การแลกเปลี่ยน อิเล็กทรอนิกส (Electronic Data Interchange) คอมพิวเตอรเคลื่อนที่และการพานิชยอิเล็กทรอนิกส เคลื่อนที่ (Mobile Commerce) ปจจุบันการทํางานผานระบบเครือขายไดพัฒนาไปอยางรวดเร็ว ทําใหเกิด การบริการ (Service) ผานเครือขายท้ังระดับบุคคลและองคกร การเขาถึงขอมูลผานเครือขายมีความสะดวก และรวดเร็วข้ึน รวมถึงความสามารถของอุปกรณเคล่ือนท่ี ท่ีสามารถประมวลผลโปรแกรมและเขาถึงขอมูลได อยา งรวดเรว็ การพัฒนาระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศจึงตองคาํ นงึ ถงึ แนวโนม การใหบริการดานเทคโนโลยี และ อุปกรณเ คล่ือนท่ี ดงั ทไ่ี ดกลา วถงึ แนวโนม ดานเทคโนโลยีสารสนเทศในปจ จบุ นั

16 แบบฝก หัดทา ยบท 1. จงอธบิ ายความแตกตา งของระบบสารสนเทศและเทคโนโลยีสารสนเทศ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. จงอธิบายความหมายของคําวา “ระบบ” และ “ระบบสารสนเทศ” .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... 3. หากตอ งการเลอื กซอ้ื คอมพวิ เตอร จะตองพจิ ารณาที่อุปกรณใดบาง เพราะอะไร .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................ 4. เลขฐานสองมีความสําคัญกับระบบคอมพิวเตอรอยางไร พรอมอธิบายถึงหนวยความจุ หนวย ประมวลผล และหนว ยการสง ขอ มูล ของระบบคอมพวิ เตอร .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................ 5. ระบบสารสนเทศมคี วามสําคญั กบั การดําเนินงานขององคการอยางไร .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. *************************************************************

17 บทที่ 2 การพัฒนาสอู งคกรดิจิตอล วตั ถุประสงคก ารเรยี นรู 1. เพอ่ื ศึกษาความเปนมาและความสําคัญของระบบสารสนเทศตอองคก ร 2. เพือ่ ศกึ ษาถึงความหมาย และความสัมพนั ธข องระบบสารสนเทศในการดาํ เนินงานขององคก ร 3. เพื่อศึกษาถึงปจจยั ที่เกี่ยวขอ งกบั ระบบสารสนเทศในองคก ร กระแสโลกาภิวัฒน (Globalization) เปนปรากฏการณที่มีความสัมพันธทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม หรือวัฒนธรรมตาง ๆ ที่เกิดในโลกน้ี ไดถูกเปล่ียนรูปหรือแปลงเขาหากันอยางใกลชิดมากข้ึน โดยมี เทคโนโลยีการส่ือสารเปนตัวชวย (เอก ตั้งทรัพยวัฒนา, 2554) กระแสโลกาภิวัฒน เปนการแพรกระจายของ การส่ือสารและระบบบริหารงานไปทั่วโลก การที่ประชาคมโลกไมวาอยูท่ีใด สามารถรับรู สัมพันธหรือรับ ผลกระทบจากสิ่งท่เี กิดข้ึนไดอ ยา งรวดเร็ว กวางขวาง เน่ืองมาจากการพัฒนาระบบสารสนเทศ การบริหารและ การควบคุมตลาดโลก การแขงขันในตลาดโลก การทํางานรวมกันระดบั โลก และการนําสงสนิ คา ทัว่ โลก เปนตน กรี ติ ยศยงิ่ ยง (2552) ไดกลา วถงึ การเปลี่ยนแปลงบริบทโลกาภิวตั น (Dynamic) ไดแก 1) การเปล่ียนแปลงดานเทคโนโลยี และสารสนเทศ คือ ยูบิควิตัสเทคโนโลยี (Ubiquitous Technology) การเชื่อมโยงเขาสูร ะบบเครอื ขา ยไดทุกที่ ทุกเวลา และนาโนเทคโนโลยี (Nanotechnology) 2) การเคลื่อนไหลของโลกาภิวัตน (Globalization Change) ไดแก นโยบายเสรีนิยมทางเศรษฐกิจ (Economical Globalization) การเคลื่อนไหลของเงินทุน (Capitalism) การเปดเสรีทางการคา (Free Trades) การเคลื่อนยายแรงงาน (Labors) นโยบายเสรีนิยมทางการเมือง (Political Globalization) การ ผลักดันประเด็นทางการเมือง เชน ธรรมาภิบาล (Good Governance) สิทธิมนุษยชน (Human Right) การ ปรับปรุงการเมืองสูประชาธิปไตย (Liberal Democratization) นโยบายเสรีนิยมทางวัฒนธรรม (Cultural Globalization)

18 ภาพที่ 2.1 แสดงการเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจในแตชวงกบั แนวคดิ ของคนและธุรกิจ ท่ีมา: Ouden,2012: 10 ปจจัยสําคัญท่ีทําใหเกิดกระแสโลกาภิวัตน คือ การพัฒนาดานเทคโนโลยีสารสนเทศ โดยเฉพาะอยาง ยิ่งดานเทคโนโลยีการส่ือสาร ในปจจุบันจึงใชคําวาเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร (Information Technology and Communication: ICT) แทนคําวาเทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology: IT) อยางเดียว เทคโนโลยีการสื่อสารทําใหเกิดการเปล่ียนแปลงทั้งสภาพสังคม เศรษฐกิจ การเมือง รวมถึง รูปแบบการดําเนินธุรกิจ (Business Model) ใหม ๆ การพัฒนาเศรษฐกิจยุคดิจิตอล (Digital Economy) จึง อยูบนพื้นฐานของการใชเทคโนโลยีดิจิตอล โดยเฉพาะอยางยิ่งพื้นฐานการทํางานบนเครือขายอินเทอรเน็ต (web based system) เชน อินทราเน็ต (Intranet) ท่ีเปนการส่ือสารและการใชสารสนเทศในองคกร เครือขายเอ็กทราเน็ต (Extranet) ที่เปนเครือขายท่ีใชส่ือสารแลกเปล่ียนขอมูลและสารสนเทศระหวางองคกร และเครอื ขายอินเทอรเน็ต (Internet) รวมถงึ การพฒั นาความสามารถดานคอมพิวเตอรท ั้งความเร็วและความจุ ของขอมูล ซอฟตแวรที่สามารถเลือกใชตามความตองการขององคกรที่ไมจําเปนตองซื้อคุณลักษณะของ ซอฟตแวรที่ไมจําเปน (Software as a Service: SaaS) และเทคโนโลยีการส่ือสารผานอุปกรณอิเล็กทรอนิกส ตาง ๆ เปนตน ทําใหเกิดการเปล่ียนแปลงและการเรียนรูเพื่อพัฒนาองคกรใหสามารถแขงขันและดําเนินการ ไดอยางมีประสิทธิภาพมากขึ้น เชน แนวทางดําเนินงานหรือการควบคุมองคกรจากสวนกลางและการกระจาย อํานาจการตัดสินใจใหหนวยงานตาง ๆ อุตสาหกรรมที่เนนใหความรูและขาวสาร การสรางสรรค การสราง นวัตกรรมเพ่ือสรางผลิตภัณฑและบริการใหม ๆ เนื่องจากอายุผลิตภัณฑท่ีส้ันลงโดยเฉพาะอยางย่ิงวงจร ผลิตภัณฑดานเทคโนโลยีระยะเวลาที่อยูในตลาดคอนขางสั้นเน่ืองจากการแขงขันดานเทคโนโลยีใหม ๆ และ ความไมแนนอนของสภาวะแวดลอมดานเศรษฐกิจท่ีเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว เปนตน ดังน้ันองคกรจึงตอง

19 เรียนรูรูปแบบการดําเนินการที่มีการใชระบบเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร เพื่อสนับสนุนกลยุทธการ สรา งความไดเ ปรยี บในการแขงขัน 2.1 องคกรดจิ ติ อล องคกรดิจิตอล คือองคกรท่ีมีการทํางานในหลากหลายมิติ โดยอาศัยความสามารถดานดิจิตอล และส่ือ ดจิ ติ อล จัดการขอมูลท่ีเก่ียวของกับความสัมพันธทางธุรกิจ โดยเฉพาะในสวนท่ีติดตอกับลูกคา ผูจัดหา รวมถึง ลกู จางขององคกร (Laudon and Laudon, 2011: 7) การเปลี่ยนแปลงรูปแบบขององคกรดิจิตอล ทําใหรูปแบบการจัดการองคกรท่ีเปล่ียนแปลงไป ไดแก การสรางความสัมพันธกับลูกคา บริษัทคูคา และพนักงานในรูปแบบดิจิตอลดวยเทคโนโลยีการส่ือสาร โดยใช เครือขายอินเทอรเน็ตสรางฐานขอมูลลูกคา รวมถึงการเชื่อมโยงฐานขอมูลคลังสินคากับผูจัดหา (Supplier) การจัดการกระบวนการธุรกิจหลัก การบริหารจัดการทรัพยสินขององคกรดวยระบบดิจิตอล ท่ีตองตอบสนอง ตอการเปลี่ยนแปลงส่ิงแวดลอมอยางรวดเร็ว การดําเนินธุรกิจจึงใชระบบสารสนเทศและการส่ือสารสนับสนุน การดําเนินการต้ังแตขอมูลท่ีเปนธุรกรรมพื้นฐาน จนถึงขอมูลระดับการตัดสินใจเชิงกลยุทธ ในรูปแบบของ ระบบสารสนเทศที่องคกรมุงเนนกิจกรรมท่ีเปนกิจกรรมหลัก ท่ีสรางความสามารถดานการแขงขันทางธุรกิจ (Core Business) ลดการดําเนินกิจกรรมที่ไมสําคัญบางสวนขององคกรโดยจางบุคคลภายนอก (Outsourcing) แตยงั คงอยบู นพน้ื ฐานของเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือ่ สารระหวางองคกร การเติบโตอยางรวดเร็วของธุรกิจรูปตาง ๆ จากรูปแบบธุรกิจแบบดั้งเดิมที่มีหนารานจริง และลูกคา ตองมาซื้อสินคา และเลือกชมสินคา รวมถึงการซ้ือสินคา ปรับเปลี่ยนเปนการพาณิชยอิเล็กทรอนิกส (Electronic commerce: E-Commerce) ที่เปนรูปแบบธุรกิจ (Business Model) ที่มีตนทุนนอย แต สามารถสรางผลตอบแทนใหกับผูประกอบการไดมาก ท้ังรูปแบบธุรกิจอิเล็กทรอนิกส (Electronic Business: E-Business) เปนการทําธุรกรรมท้ังหมดขององคกรดวยการสนับสนุนดานเทคโนโลยีสารสนเทศ พาณิชย อิเล็กทรอนิกสที่เปนการซ้ือ – ขาย และการสงสินคาไปยังผูบริโภค รวมถึงตลาดดิจิตอล (Digital Marketing) เปนการเช่ือมตอผูขาย ผูซื้อ ในการแลกเปลี่ยนขาวสาร ผลิตภัณฑ บริการ และการจายเงินท่ีเปนการสื่อสาร การตลาดท่ีเปนหนึ่งตอหน่ึง คือสามารถศึกษาพฤติกรรมของผูบริโภคแบบเฉพาะเจาะจงรายบุคคล และ สามารถตอบสนองความตอ งการของผูบริโภคแตล ะรายไดต รงตามความตองการมากทีส่ ุด 2.1.1 พาณิชยอิเล็กทรอนิกส (E-Commerce)ใชอินเตอรเน็ตในการเชื่อมตอผูขาย และผูซื้อ ลด คาใชจายขององคกร การโฆษณาสินคาและบริการ การซ้ือขาย แบบทั่วโลก มีการแลกเปล่ียนขอมูลระหวาง ธุรกิจ (Business to Business: B2B) เพิ่มขึ้น ธุรกิจอิเล็กทรอนิกส (E-business) จะมีขอบเขตกวางกวา พาณิชยอ เิ ลก็ ทรอนกิ ส จะเขาถึงทกุ กระบวนการของธุรกิจดวยอินเตอรเน็ต การติดตอของบุคคลภายในองคกร ผา นอินทราเนต็ ท่เี ปนการสรางเครือขา ยธุรกิจสวนตวั โดยเนนความปลอดภัยดานเครือขายท่ีอยูบนพ้ืนฐานของ เทคโนโลยีอินเตอรเน็ต และการติดตอส่ือสารระหวางองคกรดวยเอ็กทราเน็ตเปนการขยายการติดตอส่ือสาร ขององคกรสูเครอื ขา ยกับบคุ คลภายนอก 2.1.2 องคกรเสมือน (Virtual Organization) คือองคกรท่ีมีรูปแบบการดําเนินงานท่ีไมมีสํานักงาน อยูจริง เชน รูปแบบการสื่อสารทางการตลาดผานเว็บไซตท่ีเปนลักษณะของสํานักงานใหญเสมือน (Virtual Headquarters) ท่ีติดตอสื่อสารผานเครือขายอินเตอรเน็ต ไดแก การสื่อสารขององคกร (Corporate Communication) ที่ประกอบไปดวย การสรางภาพลักษณขององคกร (Corporate Image) การส่ือสารสอง

20 ทาง (Bi-directional Communication) และการสรางความรับผิดชอบตอสังคม (Corporate Social Responsibility: CSR) การสนับสนุนทางการตลาด (Marketing Communication and Operation) ที่ ประกอบดวยเรื่องของการสรางแบรนดและภาพลักษณของผลิตภัณฑ (Brand/Product Image) การวิจัยทาง การตลาด (Marketing Research) และการทํากิจกรรมทางการตลาด (Marketing Activities) ดังรูปแบบการ ส่ือสารการตลาดผานอินเทอรเน็ต ในภาพท่ี 2.1 การดําเนินงานขององคกรที่ใชระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ ชวยการสนับสนุนวางแผนกลยุทธ (Business Operation) ประกอบดวย อัจฉริยะทางธุรกิจ (Business Intelligence), การจัดการความรู (Knowledge Management), การจัดการการสั่งซื้อ (Order Management), ระบบการทํางานรวมกัน (Collaborative System), การพาณิชยอิเล็กทรอนิกส (E- Commerce), ระบบบริหารความสมั พนั ธก ับลูกคา (Customer Relationship Management: CRM) ภาพท่ี 2.2 แสดงการส่ือสารทางการตลาดกบั ลกู คาโดย ผา นสอื่ อินเทอรเนต็ ในการสรางภาพลกั ษณแ ละการ สอ่ื สารการตลาดกบั ผูบริโภค 2.2 บทบาทของระบบสารสนเทศตอการเปลย่ี นแปลงองคก ร การพัฒนาองคกรสูองคกรดิจิตอลทําใหเกิดการเปล่ียนแปลงลักษณะขององคกรเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม คือ โครงสรางเสนทางบริหารท่สี ั้นลงหรือโครงสรางแบบแบนราบ (Flattening organization) เพื่อเพ่ิมอํานาจ การตัดสินใจโดยการกระจายอํานาจไปสูสวนตาง ๆ การจัดโครงสรางสายงานแบบใหม ทําใหเกิดกระบวนการ ทํางานแบบอเิ ล็กทรอนิกส (Electronic Workflow) ทล่ี ดการทํางานดวยแรงงาน ทําใหระดับชั้นในการบริหาร นอ ยลง เพิ่มความรวดเร็วในการดําเนินงานขององคกรมากขึ้น เพิ่มความยืดหยุน ความคลองตัวในการบริหาร จัดการโดยใชการติดตอส่ือสารผานเทคโนโลยีเครือขายแทนพนักงานหรือผูบริหารที่ไมจําเปนจะตองอยูและ ทํางานในองคกรเสมอไป แตสามารถส่ือสารขอมูลผานรูปแบบเครือขายอินเตอรเน็ต เชน การประชุมทางไกล (video conference) ทํางานรวมกันผานซอฟตแวร (Collaboration) Groupware เปนตน ซ่ึงเปนการ ทํางานที่ไมขึ้นกับเวลาและสถานท่ี (time shifting and space shifting) วิธีการจัดการองคกรท่ีเปลี่ยนแปลง ไปเพื่อลดคา ใชจา ยการดําเนินงานที่ต่ําลง เชน การนําระบบ Enterprise Resource Planning (ERP) มาใชใน องคกร การทํางานรวมกันภายในและระหวางองคกร โดยกําหนดขอบเขตของโครงสรางแบบใหม เชนระบบ สารสนเทศระหวางองคกร (Interorganization Information System) ดังจะเห็นไดจากรูปแบบการดําเนิน ธรุ กจิ ทเ่ี ปลยี่ นแปลงไปตามกระแสโลกาภิวัฒน Laudon and Laudon (2011) ไดกลาวถึงในการพัฒนาระบบ สารสนเทศที่สอดคลองกับกลยุทธขององคกรเพื่อไปสูเปาหมายและความไดเปรียบทางการแขงขันขององคกร ดงั น้ี

21 การพัฒนากระบวนการดําเนินงานท่ีเลิศ (Operational excellence) ระบบสารสนเทศเปนเครื่องมือ สําคัญในการพัฒนาประสิทธิภาพของการดําเนินการเพื่อเพิ่มผลกําไรขององคกร เชนกรณีของหางสรรพสินคา Walmart โดยมีผกู อ ต้ังคอื Sam Walton มกี ลยุทธใ นการสรางหางสรรพสินคาระดับทองถิ่นที่มีคุณภาพระดับ ดีเทียบเทากับหางสรรพสินคาท่ัวไป แตดวยระยะทางในการขนสงสินคาจึงตองมีระบบสารสนเทศเพื่อชวยใน การขนสงที่รวดเร็วทันเวลา จึงพัฒนาระบบ Wal-Mart’s RetailLink system เพ่ือเช่ือมโยงขอมูลสินคาของ หางสรรพสินคากับผูจัดสงสินคา (supplier) เพ่ือตรวจสอบระดับสินคาของหางสรรพสินคาอัตโนมัติ ซ่ึงตองใช ขอมูลและระบบสารสนเทศที่มีความถูกตองแมนยํา ทําให Walmart ประสบความสําเร็จในการดําเนินธุรกิจ เปน อนั ดบั ตน ๆ ของหางสรรสนิ คาในประเทศสหรฐั อเมริกา การพัฒนาผลิตภัณฑ บริการและ รูปแบบธุรกิจใหมๆ (New products, services, and business models) รูปแบบธุรกิจ เปนการพัฒนาแนวทางการสรางธุรกิจดวยการผลิต การขาย สินคาหรือบริการ การ ขนสง ที่สรางความมั่งคั่งใหกับธุรกิจ ระบบสารสนเทศ ชวยขับเคล่ือนองคกรในการพัฒนาท้ังรูปแบบธุรกิจ สินคา และบริการ เชน การดําเนินธุรกิจเพลงออนไลนของ Apple’s iPod, iTunes และผลิตภัณฑโทรศัพท iPhone ท่ีเปนสินคาโทรศัพทท่ีเปนระบบสัมผัส รวมถึงการเขาถึงขอมูลตาง ๆ ผานอินเทอรเน็ต ธุรกิจ Netflix’s เปนธุรกิจเชา ดวี ีดีออนไลน การเช่ือมโยงลกู คาและคคู า ผูจดั สง วตั ถดุ ิบ (Customer and supplier intimacy) การจัดเก็บขอมูล ผูจัดหาวตั ถุดิบ การเก็บขอมลู ลกู คามีความสาํ คัญโดยเฉพาะอยางยง่ิ ธรุ กิจที่เกี่ยวของกบั การบริการ ซ่ึงความพึง พอใจเปน ปจ จัยสําคัญในการสรางฐานลูกคา แตลูกคาท่ีสําคัญกับองคกรคือลูกคาประจําหรือลูกคาท่ีจงรักภักดี ตอตราสินคาขององคกร (Royalty) ดังนั้นการรักษาลูกคาและการสรางความพึงพอใจลูกคาจึงมีความสําคัญ เชน การใชบริการลูกคาของโรงแรมระดับสูง จะมีการเก็บขอมูลและตอบสนองความตองการของลูกคาไดตรง ตามตองการ เพื่อสรางความตองการและสรางคุณคาดานการบริการสําหรับลูกคา รวมถึงการติดตอ ประสานงานกับลูกคาเพ่ือลดตนทุนในการผลิตสินคา เชน หางคาปลีก J.C. Penney พัฒนาระบบสารสนเทศ เพื่อเชื่อมโยงขอมูลการขายกับการผลิตเพื่อการสนับสนุนการตัดสินใจ รวมถึงการพัฒนาระบบการชําระสินคา ผาน RFID (Radio Frequency Identification) โดยทางหางวางแผนท่ีจะปรับหางใหมี Wi-fi ครอบคลุม 100% ทุกพ้ืนที่ สินคาทุกช้ินติดแท็ก RFID เพ่ือท่ีจะนําเช็กอินไดจากทุกจุดแคเดินผานเครื่องอาน RFID สงผล ใหผูบรโิ ภครุนใหมไมตองรอสแกนบารโคด ไมตองตอคิวจายเงิน และไมตองแมแตหยิบกระเปาสตางคติดตัวไป เดินหาง ทั้งทาง JCPenney ก็ลดอัตราการจางแคชเชียรของทุกแผนกไดทั้งหมดซึ่งจะประหยัดงบลงไปมาก (ท่ีมา: http://www.marketingoops.com/digital/jcpenney-mobile/) การเพม่ิ ประสทิ ธิภาพการตัดสินใจ (Improved decision making) โดยใชระบบสารสนเทศท่ีถูกตอง เพื่อชวยในการตัดสินใจ โดยเฉพาะอยางยิ่งขอมูลแบบ Real-time ที่สามารถตอบสนองกับการเปลี่ยนแปลง สภาพแวดลอมทางธุรกิจ ความอยูรอดของธุรกิจ (Survival) เปนการพัฒนาระบบใหทัดเทียมกับองคกรอ่ืน ๆ ดวยความกาวหนา ทางเทคโนโลยีสารสนเทศ เชนการพัฒนาระบบถอนเงินอัตโนมัติ (ATMs) ของธนาคาร Citibank’s เปน ธนาคารแรกท่ีนําระบบน้ีมาใชและเรม่ิ แพรข ยายไปสธู นาคารอืน่ ๆ ในเวลาตอ มา ความไดเปรียบในการแขงขัน (Competitive advantage) เปนการพัฒนาศักยภาพขององคกรใน สามารถแขงขันเหนือคูแขงขันในตลาด หรือ โครงสรางอุตสาหกรรมโดยพยายามสรางประสิทธิภาพ

22 ประสิทธิผลขององคกร สรางผลิตที่มีความสามารถแขงขันกันไดในตลาด ที่ตอบสนองตอความตองการของ ลูกคาได เชน ระบบคุณภาพของ Toyota โดยเฉพาะระบบ TPS (Toyota Production System) ท่ีสามารถ สรางความไดเ ปรยี บเหนอื คแู ขงขนั ไดท ้งั ในเรือ่ งสวนแบงทางการตลาด และประสิทธิภาพในการดาํ เนินงานดาน การผลิต 2.3 การลงทนุ และความสมั พนั ธดานระบบสารสนเทศกบั องคกร ความสาํ คญั ของการพัฒนาระบบสารสนเทศในองคก ร ทาํ ใหท ุกองคกรมคี วามจาํ เปนตองลงทุนดาน ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสารขององคกร ดังจะเห็นไดจ ากภาพที่ 2.3 ภาพที่ 2.3 แสดงแนวโนม การลงทนุ ดา นเทคโนโลยีสารสนเทศ ท่ีมา: Laudon and Laudon, 2012: 5 แนวโนมการลงทุนดา นเทคโนโลยีสารสนเทศมีการเติบโตขน้ึ เรอื่ ยๆ ในอนาคต โดยเฉพาะการเติบโต ของบริษทั ท่เี กยี่ วของกบั ระบบสารสนเทศเชน การใหคาํ ปรกึ ษาดา นเทคโนโลยีสารสนเทศ (Consultant) เปน ตน การพัฒนาระบบสารสนเทศจงึ มีความสมั พนั ธกบั ลกั ษณะองคกร โครงสราง กลยทุ ธ กระบวนการทางธุรกจิ ดังแผนภาพแสดงความสัมพนั ธขององคแ ละระบบสารสนเทศ ดังภาพท่ี 2.4 ภาพที่ 2.4 แสดงความสมั พนั ธขององคก รธรุ กจิ (Business Firm) กับระบบสารสนเทศ (Information System) ทีม่ า: Laudon and Laudon, 2012: 13

23 การเปลี่ยนแปลงกลยุทธธุรกิจ กฎ กระบวนการทางธุรกิจขององคกรมีความสัมพันธกับเปลี่ยนแปลง ดานซอฟตแวรท่ีตองออกแบบใหตรงตามประเภทและความตองการของผูใช ที่ตองใชการจัดการขอมูล (Data Management) หรือฐานขอมูล (Database) การติดตอส่ือสาร (Telecommunications) และฮารดแวร (Hardware) เปนอปุ กรณด า นเทคโนโลยีสารสนเทศท่จี บั ตอ งได เชน เคร่อื งแมขาย (Server) อุปกรณเครือขาย เครอ่ื งลกู ขา ย (Client) เปนตน ระบบสารสนเทศ (Information Systems) คือองคประกอบที่สัมพันธกันหรือทํางานรวมกันของ ฮารดแวร ซอฟตแวร ขอมูล กระบวนการและนโยบายขององคกร ผูใชหรือพนักงานในองคกร และการ ตดิ ตอส่อื สาร เพือ่ รวบรวม ประมวลผล จดั เกบ็ การคนคนื และกระจายหรือสง ขอ มูลสารสนเทศ เพื่อสนับสนุน การตดั สนิ ใจ การส่อื สารรวมกัน รวมถึงการควบคมุ การดําเนนิ งานขององคก ร ระบบ (System) คือ กลุมหรือองคประกอบที่มีความสัมพันธกัน ท่ีมีขอบเขตท่ีชัดเจน ทํางานรวมกัน เพ่ือวัตถุประสงค หรือเปาหมายของระบบนั้น ๆ หรือเปนกลุมของส่ิงซึ่งมีลักษณะประสานเขาเปนสิ่งเดียวกัน ตามหลกั แหงความสัมพนั ธท ี่สอดคลองกันดวยระเบียบของธรรมชาติหรอื หลักเหตผุ ลทางวชิ าการ ดังนั้น วัตถุประสงคของการพัฒนาระบบสารสนเทศคือการสนับสนุนกลยุทธขององคกรดังที่กลาวมา ขางตน โดยชวยใหองคกรประสบความสําเร็จ ปรับปรุงประสิทธิภาพประสิทธิผลขององคกร สนับสนุนการ ตัดสนิ ใจ และการทาํ งานรวมกนั สําหรับเทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology: IT) คือ ฮารดแวร ซอฟตแวร เครือขาย และการจัดการขอมูล เพื่อชวยสนับสนุนการจัดการขอมูลของระบบสารสนเทศ (Information System: IS) น่ันเอง โดยทั่วไปเม่ือกลาวถึงสารสนเทศ คือ ระบบที่อยูพ้ืนฐานของขอมูลบนเอกสารท่ัวไป แตในสวนของ ระบบสารสนเทศเปนการใชเปนการใชคอมพิวเตอรท้ังในสวนของฮารดแวร และซอฟตแวร เพื่อใชในการ ประมวลผลและกระจายสารสนเทศไปยังสวนท่ีเกี่ยวของ หรือ Computer-Based Information System (CBIS) ดังน้ันเม่ือนําคอมพิวเตอรเขามาชวยประมวลผลขอมูล และกระจายสารสนเทศไปในองคกร จึงสรุป ลําดบั ของขอมลู และสารสนเทศดังนี้ ขอมูล (Data) คือ ขอเท็จจริง คําพรรณนาถึงส่ิงของ เหตุการณ กิจกรรม และธุรกรรม ซึ่งถูกบันทึก จําแนก เก็บไวในแหลงเก็บขอมูล ทั้งรูปแบบของภาพ เสียง ตัวอักษร ขอความ ตัวเลข และ ภาพเคลื่อนไหว เปน ตน สารสนเทศ (Information) ขอมูลท่ีถกู จัดโครงสรางใหอ ยใู นรูปแบบท่มี ีความหมายและมีมลู คาตอ ผรู ับ โดยการนําขอมลู ผา นกระบวนการประมวลผล จดั ใหอ ยใู นรปู แบบทต่ี รงความตอ งการของผใู ช ความรู (Knowledge) ประกอบดวย ขอมูลและสารสนเทศ ถูกจัดโครงสรา งและประมวลผล เพือ่ ถาย โอนความเขา ใจ ประสบการณแ ละการเรียนรู รวมท้งั ความเชี่ยวชาญท่ีเก็บสะสมไวภ ายในฐานความรู ความรทู ่ี มศี กั ยภาพคือความรทู ีอ่ ยูในรปู แบบทถ่ี ูกตอ งสมบรู ณ และถกู เวลา (Knowledge is power: in form of accurate complete and timely information) ในความหมายของ พรรณี สวนเพลง (2552) ความรคู ือ สารสนเทศทผ่ี า นกระบวนการคดิ เปรียบเทยี บ เชอ่ื มโยงกับความรูอ่นื จนเกดิ ความเขา ใจ และนาํ ไปใช ประโยชนในการสรุปและตดั สนิ ใจในสถานการณตา ง ๆ โดยไมจ ํากัดเวลา

24 ปญ ญาปฏบิ ตั ิ (Wisdom) คอื กระบวนการตัดสินใจหรือกระทาํ หรอื ตอบสนองตอปญหาตาง ๆ โดย อาศัยความรูในอดีตรว มกับประสบการณท ี่ผา นการเรียนรู เพ่ือแกปญหาหรอื จัดการกบั ปญหาตา ง ๆ ได ขอมลู (Data) สารสนเทศ ความรู ปญ ญาปฏบิ ัติ -ขอเท็จจรงิ (Facts) (Information) (Knowledge) (Wisdom) เหตกุ ารณ กิจกรรม -การทาํ นายเหตุการณ การตัดสินใจโดยใช ธรุ กรรม -รปู แบบตางๆของ จากสารสนเทศ ความรู (decision) -ยังไมม ีการจดั ขอมลู (Patterns) (Predictability) การตอบสนองตอ ปญ หา กระทาํ กบั ขอ มลู - สารสนเทศที่มี โดยใชค วามรู (action) (Unfiltered) - ขอ มูลที่ผานการ ความหมาย อธิบายส่งิ ประมวลผลแลว (Data ตาง ๆ (Information with context) with meaning) การประมวลผล จดั โครงสรา ง การประยกุ ต -จดั เรียง -ความเขา ใจ -ใชค วามรรู วมกับ -สรุป -ประสบการณ ประสบการณ เพ่ือ -จดั กระทาํ กบั ขอ มลู -การเรยี นรู ตดั สินใจ และ -การคาํ นวณใน -คดิ เปรียบเทียบ กระทาํ การกบั รปู แบบตา ง ๆ เชื่อมโยง ปญหาตา ง ๆท่ี เกดิ ข้ึน ภาพที่ 2.5 แสดงความสมั พันธของขอ มูล สารสนเทศ ความรู และปญญาปฏบิ ัติ

25 ระบบสารสนเทศ เปน การทาํ งานรวมกนั ขององคประกอบท้ัง 6 องคประกอบ โดยพฒั นาจากกระบวนการ ทางธุรกิจ (Business Process) ตามความตองการของผูใชงาน (People) ซึ่งในกระบวนการทางธุรกิจมี ขอมูล ขอเท็จจริงตาง ๆ เกิดขึ้นในแตละกระบวนการทางธุรกิจ และเก็บรวมรวมขอมูลไวในแหลงขอมูล หน่ึง คือ ฐานขอมูล (Database) ในองคกร โดยมีซอฟตแวรประยุกต (Application Software) ทําหนาที่ ในการนําเขาขอมูล ประมวลผลดวยฮารดแวร และแสดงผลลัพธจากการประมวลผลขอมูล และเผยแพร ขอมูลรวมถึงการทํางานรวมกันผานเครื่องขายและการทํางานของเครื่องคอมพิวเตอรประเภทตาง ๆ นนั่ เอง ดา นอุปกรณ IT (Computer Side) ดา นผใู ช (Human Side) Hardware Network Software Data Procedure People ฮารดแวร เครอื ขา ย ซอฟตแวร ขอ มลู กระบวนการ ผใู ช คอมพิวเตอร ขอ เท็จจรงิ ขน้ั ตอน ตัวอยา ง การลงทะเบยี นของระบบลงทะเบียนเรียนของนกั ศึกษา เคร่อื งแมขา ย เครอื ขายทัง้ ระบบ ขอ มลู รายวชิ า การเลอื กวิชาที่ นกั ศึกษา Server แบบมีสาย ลงทะเบยี น ขอ มูล ตอ งการ เครื่องลกู ขาย และไรสาย เรยี นผาน นกั ศกึ ษา ลงทะเบยี น (Client) อินเทอรเ นต็ การคาํ นวณ หนว ยกิต ผูกระทาํ (actor) คาํ สั่ง ตัวเชอ่ื มโยง คําสัง่ ผูก ระทาํ กระบวนการ (Bridge) กระบวนการ (actor) (instructions) (instructions) Instructions Actor ภาพท่ี 2.6 แสดงความสมั พันธข ององคป ระกอบของระบบสารสนเทศ การทํางานระบบสารสนเทศ ประกอบดวยปจจัยตาง ๆ ดงั น้ี ปจจัยนําเขา (Input) คือ ขอมูลท้ังภายในคือขอมูลท่ีเกิดจากกระบวนการและกิจกรรมในองคกร เชน สินคา เคร่ืองจกั ร เงินทุน เปน ตน และภายนอกองคก รคอื ขอมลู ที่เกดิ จากกระบวนการและกิจกรรมขององคกร กบั ภายนอก เชน การติดตอกับลูกคา ขอมูลการสั่งซ้ือสินคา ขอมูลลูกคา ขอมูลราคาสินคาประเภทเดียวกันใน ตลาด ขอมูลวัตถดุ บิ จากผจู ัดหาวัตถุดบิ กระบวนการ (Process) คือ การจัดกระทํากับขอมูล โดยการจัดเรียง คํานวณ หรือ แปลงผลของขอมูล เพื่อเปลย่ี นปจจัยนาํ เขา ใหออกมาเปน ผลผลติ ผลลัพธ (Output) คือขอมูลท่ีผานการประมวลผลแลว หรือสารสนเทศ ท่ีเปนผลลัพธหรือผลผลิตจาก กระบวนการและปจ จัยนาํ เขา ขอมูลยอนกลับ (Feedback) คือ ผลลัพธที่ไดรับการการประเมินผลเพื่อเปรียบเทียบมาตรฐาน เพื่อเปน ขอมูลในการปรบั ปรงุ ปจ จัยนาํ เขาและผลผลิต

26 สภาพแวดลอม (Environment) คือสภาพแวดลอมทางทางธุรกิจหรือสภาพแวดลอมขององคกร เน่ืองจากองคกรเปนระบบเปดที่มีความสัมพันธหรือเกี่ยวของกับสภาพแวดลอมทางธุรกิจ ท่ีมีอิทธิพลตอการ ดําเนินงานและการดํารงอยูของระบบ เชน สังคม เศรษฐกิจ การเมือง เทคโนโลยี ลูกคา ผูถือหุน คูแขงขัน ผู จดั หา เปน ตน ภาพที่ 2.7 แสดงการทาํ งานของระบบสารสนเทศและสภาพแวดลอม ที่มา: Laudon and Laudon, 2012: 17 ระบบสารสนเทศ ประกอบไปดวยระบบยอยตาง ๆ ท่ีทํางานรวมกัน เพ่ือสรางสารสนเทศไปยังผูใช ในรูปแบบตาง ๆ เพ่ือสรางคุณคาทางธุรกิจ (Business Value) เพ่ิมผลผลิต เพิ่มรายได รวมถึงการสนับสนุน กลยุทธก ารวางตําแหนง ขององคกรในระยะยาว (long-term strategic positioning) ภาพท่ี 2.8 แสดงถึงระบบสารสนเทศเพื่อคณุ คา งทางธุรกิจ ทมี่ า: Laudon and Laudon, 2012: 25 เมื่อระบบสารสนเทศไดสารสนเทศแลว จะถูกนําไปใชโดยผูใชในรูปแบบการจัดการ ทั้งการวางแผน การติดตอสอื่ สารหรือการทาํ งานรวมกนั ของพนกั งานในองคก ร การควบคุม การสรางรูปแบบเพอ่ื สนบั สนุนการ ตดั สนิ ใจ และสารสนเทศยังถูกใชในระบบตาง ๆ ขององคกร ไดแก การจัดการสายโซอุปทาน (Supply Chain

27 Management: SCM) การจัดการวิสาหกิจ (Enterprise Management) การจัดการลูกคา (Customer Management) การจัดการความรู (Knowledge Management) ท่ีเปนระบบสารสนเทศในองคกรที่ เกี่ยวของกับการสรางคุณคาในองคกร ทั้งน้ีการลงทุนดานเทคโนโลยี และผลตอบแทน ถึงแมจะเปนการ สนบั สนนุ ซึง่ กนั และกัน แตก ็ไมไดห มายความวา การลงทุนมากจะไดรับผลตอบแทนหรือผลผลิตท่ีเพ่ิมขึ้นดังจะ เหน็ ไดจ าก ภาพท่ี 2.9 ภาพท่ี 2.9 แสดงความสัมพนั ธระหวางผลผลติ และการลงทนุ ดา น IT ทมี่ า: Laudon and Laudon, 2012: 26 การพัฒนาระบบสารสนเทศในองคกรจึงขึ้นอยูกับการใชระบบสารสนเทศใหเหมาะสมและสอดคลอง กับรูปแบบธุรกิจ ดังที่มีผูกลาวไววา “การพัฒนาระบบสารสนเทศจะสรางคุณคาใหกับองคกรก็ตอเมื่อเรารูวา จะใชสนับสนุนกลยุทธขององคกรไดอยางไร” ดังน้ันการพัฒนาระบบสารสนเทศจึงควรคํานึงถึงปจจัย ดังตอไปน้ี ภาพที่ 2.10 แสดงความสัมพันธร ะหวางระบบสารสนเทศ องคก ร และเทคโนโลยี ที่มา: Laudon and Laudon, 2012: 18 องคกร (Organization) คือ โครงสรางทางสังคมอยางเปนทางการท่ีมีความม่ันคง มีวัตถุประสงคในการ นําทรัพยากรจากสิ่งแวดลอม (input) มาใชในกระบวนการ (Process) สรางหรือผลิตผลลัพธ ซ่ึงประกอบดวย โครงสราง พนักงาน การดําเนินขององคกร วัฒนธรรม การเมือง โครงสรางดานอํานาจ ไดแก ผูบริหาร

28 ระดับสูง (Senior management) ผูบริหารระดับกลาง (Middle management) ระดับการดําเนินงานหรือ หัวหนางาน (Operational management) พนักงานท่ีใชความรู (Knowledge workers) พนักงานท่ัวไป (Data workers) พนักงานฝายผลิต (Production) เปนตน ระบบสารสนเทศที่เก่ียวของกับองคกร ไดแก เว็บ 2.0 ทเี่ ปนยคุ ของผูใชทีส่ ามารถสรางเน้อื หาได (User Generate Content: UGC) และเปนการติดตอแบบสอง ทาง การทํางานที่ไมตองอยูสํานักงาน (Telework) การจางองคกรภายนอก (outsource) การสรางสรรครวม (Co-creation) เพ่อื สรา งคณุ คาทางธุรกจิ ลกั ษณะทั่วไปขององคก รจงึ ประกอบดว ย ขั้นตอนการทํางาน (Operating procedure) กระบวนการปฏิบัติการมาตรฐาน (Standard operating procedure: SOP) กฎระเบียบในการปฏิบัติงานอยางเปนทางการ ซ่ึง SOP จะถูกรวมเขากับ ระบบสารสนเทศที่ตองตอบสนองกระบวนการปฏิบัติการมาตรฐานของแตละองคกร เชน รูปแบบการวาง แผนการผลิตของญ่ีปุน ในการควบคุมคุณภาพและใหพนักงานหนึ่งคนสามารถทํางานไดหลายงาน และ มาตรฐานการทํางานของยโุ รปทีเ่ นน ใหพนักงานแตล ะคนทํางานเฉพาะอยางเทา น้ัน การเมือง (Politics) กิจกรรมการแกปญหาโดยบุคคลในการท่ีจะแสวงหา เอาชนะและใชอํานาจ ตลอดจนการจดั การทรพั ยากรอน่ื เพ่อื ใหไ ดร บั ผลลัพธท่พี งึ พอใจในสถานการณซ ึง่ มีความไมแนนอน และไมเห็น ดวย ทุกคนตางตองการแสดงความเปนผูนําและเปนผูท่ีไดผลประโยชน จึงใชการเมืองเพ่ือใหไดส่ิงที่ตองการ เชน เงินเดือน ตาํ แหนง อํานาจ เปน ตน วัฒนธรรมองคกร (Culture) การดําเนินการท่ีเปนที่ยอมรับในองคกรทั้งที่เปนทางการและไมเปน ทางการ ความเชื่อ คานิยม บรรทัดฐานของพนักงานในองคกร ความคาดหวัง การเขาใจวัฒนธรรมองคกรทํา ใหหาแนวทางทเ่ี หมาะสมในการวางแผนเพอ่ื พัฒนาองคก รไดอ ยางมปี ระสิทธภิ าพ โดยทัว่ ไปวัฒนธรรมคอ นขาง มีอํานาจกวาเทคโนโลยีสารสน การปรับเปล่ียนองคกรที่สําคัญคือการเปลี่ยนเปล่ียนวัฒนธรรมองคกร เชน yahoo ที่เปลี่ยนผูบริหาร ส่ิงแรกที่ผูบริหารปรับเปล่ียนคือการเปลี่ยนวัฒนธรรมของคนในองคกร การสราง นวตั กรรมขององคก รกต็ อ งเปล่ยี นวัฒนธรรมในองคก ร เชนกัน หากแบงตามหนาที่การใชทรัพยากรในองคกร โดยแบงเปนฝายตาง ๆ ไดแก ฝายขายและการตลาด ฝายทรพั ยากรมนษุ ย ฝายการเงินและบัญชี และฝายผลติ แตล ะองคกรมีรูปแบบธุรกิจท่ีแตกตางกัน วัฒนธรรม การเมืองในองคกรท่ีแตกตางกัน การออกแบบระบบสารสนเทศจึงแตกตางตามลักษณะองคกร และกลยุทธ ขององคก ร ภาพที่ 2.11 แสดงลําดับชั้นของการบรกิ ารและพนกั งานในองคก ร ทม่ี า: Laudon and Laudon, 2012: 19

29 เทคโนโลยี (Technology) คือ เทคโนโลยีดานคอมพิวเตอรทั้ง ฮารดแวร ซอฟตแวร เทคโนโลยีการ จัดการขอมูล ท้ังขอความ ภาพ เสียง และภาพเคลื่อนไหว เครือขายและเทคโนโลยีการส่ือสารท่ีเปนปจจัย สําคัญในการพัฒนาเทคโนโลยี ท้ังเครือขายอินเทอรเน็ต อินทราเน็ต เอ็กทราเน็ต และ เวิรลไวดเว็บ (World Wide Web) ซ่ึงองคกรตองออกแบบและพัฒนาโครงสรางพ้ืนฐานดานเทคโนโลยี (IT infrastructure) เชน องคกรมีการใชเครื่องแมขายที่ทํางานดวยระบบปฏิบัติการ UNIX ซอฟตแวรที่ใชตองสนับสนุนการทํางานบน ระบบปฏิบัติการ UNIX เปนตน ระบบสารสนเทศมีความสัมพันธกับการพัฒนาดานเทคโนโลยี ไดแก รูปแบบ การประมวลผลบนกอนเมฆ (Cloud computing platform) เปนการเพ่ิมประสิทธิภาพของการประมวลผล และเก็บขอมูลโดยใชเครือขายอินเทอรเน็ต การพัฒนาความสามารถของอุปกรณคอมพิวเตอรทั้งการ ประมวลผลและการเก็บขอมูล (More powerful : computer processing , storage device) ซอฟตแวรที่ สามารถเลือกตามความตองการของผูใช (Software as a service: SaaS) ซอฟตแวรท่ีพัฒนาจากผูเขียน โปรแกรมที่สามารถใชไดโดยไมมีคาใชจายหรือมีคาใชจายเพียงเล็กนอย และสามารถพัฒนาตอยอดของ ซอฟตแวรไดเอง (Open source) รูปแบบของอุปกรณเคลื่อนท่ี หรือ ซอฟตแวรท่ีทํางานบนอุปกรณเคล่ือนท่ี ที่มคี วามสามารถมากขน้ึ (Mobile Digital Platform) การจัดการ (Management) การกําหนดกลยุทธเพื่อความทาทายทางธุรกิจ โดยสรางผลิตภัณฑ หรือบริการใหม การปรับโครงสรางองคกร ระบบสารสนเทศมีความสัมพันธกับดานการจัดการ ไดแก การ ทํางานรวมกันผานเครือขายออนไลน (online collaboration) เชน เครือขายสังคมออนไลน เพ่ือสนับสนุน การทํางานรวมกัน และการแบงปนความรู สรางสิ่งประดิษฐและนวัตกรรม รูปแบบอัจฉริยะทางธุรกิจ (Business Intelligence: BI) เพ่ือวิเคราะหและชวยสนับสนุนการตัดสินใจทางธุรกิจ เคร่ืองมือหรือซอฟตแวร ผานอุปกรณเคลอ่ื นที่ (Mobile tools) และการประชุมออนไลน (Virtual meeting) เปน ตน การพัฒนาระบบสารสนเทศจึงตองสอดคลองกับลักษณะขององคกร การจัดการ และสังคม เพ่ือเปน สินทรพั ยดา นสารสนเทศ (Complementary assets) เพือ่ สรางผลตอบแทนท่ีคมุ คา กบั การลงทนุ ดังน้ี สินทรัพยองคกร การลงทุนดานองคกร การปรับระบบสารสนเทศใหตรงกับรูปแบบธุรกิจและสราง ประสทิ ธภิ าพในกระบวนการทางธุรกิจ เพื่อสนับสนุนวัฒนธรรมองคกรที่สรางประสิทธิภาพและ ประสิทธิผล ที่เหมาะสมกับรูปแบบธุรกิจและสรางประสิทธิภาพดานกระบวนการธุรกิจ การกระจายอํานาจ การตดั สนิ ใจ สรา งการทํางานรว มกนั ของพนักงานในองคก ร สนิ ทรพั ยดานการจัดการ การลงทุนดานการจัดการ เพ่ือสนับสนุนนวัตกรรมขององคกร การสรางทึม และการทํางานในสภาพแวดลอมรวมกัน โดยผูบริหารระดับสูงตองเห็นความสําคัญในการลงทุนเทคโนโลยี สารสนเทศเพ่ือสรางการเปล่ียนแปลง สามารถสนับสนุนการจัดการนวัตกรรมขององคกร การทํางานเปนทีม และการทาํ งานรวมกนั พฒั นาการตัดสินใจ การจัดการวัฒนธรรมองคกรเพื่อสรางยืดหยุนและสรางฐานความรู เพ่ือการสนับสนนุ การตดั สนิ ใจ สินทรัพยดานสังคม การลงทุนดานสังคม เพ่ือสรางโครงสรางพื้นฐานดานเทคโนโลยีสารสนเทศ และ มาตรฐานดานเทคโนโลยีการใชเทคโนโลยีการติดตอส่ือสารและอินเทอรเน็ต เพื่อพัฒนาศักยภาพของพนักงาน การศึกษาขอมูลดานกฎ ระเบียบทง้ั ขององคกรและหนวยงานของรัฐ

30 รูปแบบของระบบสารสนเทศเก่ียวของกับศาสตร และสาขาวิชาตาง ๆ ทั้งดานเทคนิค (Technical Approaches) ที่เนนดานรูปแบบคณิตศาสตร ไดแก ดานวิทยาการจัดการ (Management Science) ดาน วิทยาการคอมพิวเตอร (Computer Science) ดานการจัดการดําเนินงาน (Operations Research) เพื่อใช ในการคํานวณหาคาที่เหมาะสมจากการประมวลผล จึงตองใชการคํานวณบนพ้ืนฐานของสาขาดังกลาว เชน การลดตนทุนใหมากที่สุด การผลิตท่ีเหมาะสมที่สุด ผลกําไรตอหนวยท่ีมากที่สุด ระยะเวลาการขนสงหรือ เสนทางขนสงที่เหมาะสมที่สุด เปนตน ดานพฤติกรรม (Behavioral Approaches) ท่ีเนนดานกลยุทธองคกร และการปรับพฤติกรรม ไดแก ดานจิตวิทยา (Psychology) ดานเศรษฐศาสตร (Economics) และดานสังคม วิทยา (Sociology) เพ่ือจัดการเกี่ยวกับคน โครงสราง การดําเนินงาน ท่ีเหมาะสมสอดคลองกับการดําเนิน ธุรกจิ ขององคก ร ภาพท่ี 2.12 แสดงถึงสาขาวชิ าทเี่ ก่ียวของกบั การพฒั นาระบบสารสนเทศในองคกร ที่มา: Laudon and Laudon, 2012: 28 ดังน้ันปจจัยหลักในการพัฒนาระบบสารสนเทศ คือ โครงสรางพื้นฐานดานเทคโนโลยี องคกรธุรกิจ พนักงานและผูจัดการ สภาพแวดลอมขององคกร เน่ืองจากองคกรมีหลายรูปแบบ มีลักษณะการดําเนินการที่ แตกตางกัน องคกรจะตองสรางความสมดุลระหวางการพัฒนาดานเทคนิค และดานสังคม เพ่ือสราง ประสิทธิภาพ ประสิทธิผลในการทํางาน และพนักงานสามารถใชงานระบบไดอยางตรงตามความตองการ รวมถึงลดแรงตอตานจากการพัฒนาระบบสารสนเทศ เพราะปจจัยที่ทําใหระบบสารสนเทศที่พัฒนาลมเหลว คือ การขาดความรวมมือจากผูใช การขาดการสนับสนุนจากผูบริหาร ไดขอมูลไมครบถวน และเทคโนโลยีไม สนับสนนุ ตอการดาํ เนินการขององคกร เปน ตน รวมถึงควรคาํ นงึ ถงึ ความสามารถดานเทคโนโลยีที่เหมาะสมกับ องคก รดวย ภาพที่ 2.13 แสดงถงึ การพฒั นาระบบสารสนเทศทตี่ องสรา งความสมดลุ ทงั้ ดานเทคโนโลยีและองคก ร ทม่ี า: Laudon and Laudon, 2012: 30

31 แบบฝกหดั ทา ยบท 1. ระบบสารสนเทศ (IS) มคี วามสมั พันธกับองคก ร (Business Firm) อยา งไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. จงอธบิ ายวัตถุประสงคข องลงทุนพัฒนาระบบสารสนเทศขององคกร กบั กลยุทธหรือผลตอบแทนของ ธรุ กจิ (Strategic Business objective) มา 3 ขอ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………... 3. จงอธบิ ายคาํ ตอไปน้ี System ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… Information System ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… Data ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… Information ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… Knowledge ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

32 Wisdom ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… Competitive Advantage ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. สภาพแวดลอ มขององคกร (Environment) คืออะไร มีความสัมพันธกับระบบสารสนเทศอยา งไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. ระบบสารสนเทศมีความสมั พนั ธก บั องคกร การจดั การ และเทคโนโลยอี ยา งไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ************************************

33 บทที่ 3 ระบบสารสนเทศในองคกรและขา มองคกร วตั ถปุ ระสงค 1. เรียนรเู กยี่ วกับระบบงานและกระบวนการทางธุรกจิ และความสมั พนั ธของระบบสารสนเทศ 2. เรียนรเู กี่ยวกับ ประเภท ความสัมพนั ธของระบบสารสนเทศกบั การจัดการในองคก ร 3. เรียนรูเก่ยี วกับภารกจิ ของฝา ยงานและระบบสารสนทส่ี นบั สนุนการทํางานในองคก ร 3.1 ระบบสารสนเทศและกระบวนการทางธรุ กิจ กระบวนการทางธุรกิจ (Business Process) คือ วิธีการทํางานที่มีลักษณะเฉพาะของการจัด ระบบงาน และการประสานงานธุรกิจ โดยมุงเนนการผลิต และบริการที่มีมูลคาสําหรับการสงมอบใหลูกคา การพัฒนาผลิตภัณฑใหม การทําคําสั่งซื้อลูกคา การวาจางแรงงาน กระบวนการธุรกิจ คือ มี 3 สวน (Gelina, Sutton, and Fedorowicz (2004, 12) อางถงึ ในรุจิจนั ทร พริ ิยสงวนพงศ (2549, 17)) ไดแ ก 1) กระบวนการปฏิบัติการ ระบบงานท่ีประกอบดวยบุคคล อุปกรณ องคการ นโยบาย และกระบวนการ ทํางาน เพือ่ บรรลวุ ตั ถุประสงคข ององคก ร และการดําเนินการของฝา ยตา ง ๆ 2) กระบวนการจัดการ ระบบการทํางานท่ีประกอบดวย บุคคล อํานาจหนาที่ องคการ นโยบาย กระบวนการทํางาน มีวัตถุประสงคเพ่ือการวางแผนและควบคุมภายใน โดยมีกิจกรรมเดน คือ การวางแผน การควบคมุ และการตัดสินใจ 3) กระบวนการสารสนเทศ หรือ กระบวนการทางธุรกิจของระบบสารสนเทศ การรวมกันของอุปกรณ คอมพิวเตอร ฮารดแวร ซอฟตแวร เพ่ือรวบรวมจัดเก็บ และจัดการขอมูล รวมท้ังการนําเสนอขอมูล สารสนเทศ การดําเนินงานขององคกร มีปจจัยนําเขา กระบวนการหรือกระบวนการทางธุรกิจ และ ผลผลิตคือสินคา และบริการตาง ๆ ระบบสารสนเทศทําหนาท่ีชวยใหการดําเนินการของกระบวนการทางธุรกิจ เพื่อสนับสนุน การทํางานของกระบวนการทางธุรกิจตาง ๆ โดยมีความสัมพันธกับสภาพแวดลอมขององคกร ไดแก ภาครัฐ ผจู ัดหา คูแขง ขนั ลกู คา ผูถอื หุน สหภาพแรงงาน และสถาบนั การเงนิ ดังภาพท่ี 3.1 ภาพที่ 3.1 แสดงความสัมพนั ธของระบบ สารสนเทศกบั กิจกรรมขององคก ร ทมี่ า: Brien and Marakas, 2011: 30