การแกะสลักผักและผลไม้เพื่อการตกแต่ง รวมเล่ม

คํานํา หนังสือเร่ืองการแกะสลักผักและผลไมเพื่อการตกแตงเปนเอกสารท่ีผูเขียนเขียนขึ้นมาเพื่อ นําไปใชในการเรียนการสอนของนักศึกษาหลักสูตรอุตสาหกรรมอาหารและการบริการ หลักสูตร การทอ งเทยี่ วและภัตตาคาร หลักสูตรคหกรรมศาสตร หลักสูตรอาหารไทยของโรงเรียนการอาหาร นานาชาติ มหาวิทยาลัยสวนดุสิต และสําหรับบุคคลทั่วไปท่ีสนใจเรื่องการแกะสลักผักและผลไม และนําไปใชในการตกแตงจานอาหาร โตะอาหารและสถานท่ีตางๆ ตามตองการ ผูเขียนกราบ ขอบพระคุณคุณครู อาจารยที่ไดใหความรูแกผูเขียนในเบ้ืองตนและนํามาพัฒนาใหเกิดประโยชน ตอ สงั คมและประเทศชาตติ อไป หากทานท่ีนําไปใชแลวพบขอบกพรองผูเขียนขอนอมรับแลวกรุณาแจงใหผูเขียนทราบจัก เปน พระคุณยิ่งในความอนุเคราะหม า ณ โอกาสน้ีดวย แสงอรุณ เชื้อวงษบ ญุ 2552

สารบญั หนา ก เร่ือง ค คาํ นํา ฌ สารบญั 1 แผนบรหิ ารการสอนประจําวชิ า 1 บทที่ 1 ความรพู ืน้ ฐานการแกะสลกั ผกั และผลไม 3 4 ความเปนมาของการแกะสลักผกั และผลไม 4 ความหมายของการแกะสลกั 5 หลักการจดั และแกะสลกั ผกั 10 หลักการจดั และแกะสลกั ผลไม 11 วัสดทุ ่ใี ชในการแกะสลัก 12 การเกบ็ รกั ษาผกั และผลไมแกะสลกั 14 อุปกรณท ใี่ ชในการแกะสลัก 14 การเลือก การเก็บและรกั ษาอุปกรณ 15 สรปุ 16 คําถามทายบท 16 บทที่ 2 การตดั และหน่ั เพอ่ื ใชใ นการตกแตง 17 วธิ ีการตัดและหัน่ ผักและผลไมเ พอ่ื ใชใ นการตกแตง 19 20 - วธิ ีการ ตดั หน่ั แตงราน แบบที่ 1 22 - วธิ กี าร ตดั หน่ั แตงรา น แบบท่ี 2 24 - วธิ ีการ ตัด หน่ั แตงรา น แบบที่ 3 25 - วธิ ีการ ตดั หนั่ แตงราน แบบที่ 4 27 - วธิ ีการ ตัด หน่ั แครอท แบบที่ 1 - วธิ ีการ ตดั หน่ั แครอท แบบท่ี 2 - วธิ กี าร ตดั หน่ั แครอท แบบที่ 3 - วธิ กี าร ตดั หน่ั แครอท แบบท่ี 4

ง หนา 28 เรอ่ื ง 30 - วธิ กี าร ตดั หน่ั แครอท แบบท่ี 5 32 - วธิ กี าร ตดั หัน่ หอมหัวใหญ 34 - วธิ กี าร ตดั หนั่ มะเขอื เทศ แบบท่ี 1 36 - วธิ ีการ ตัด หนั่ มะเขอื เทศ แบบที่ 2 38 - วธิ ีการ ตัด หนั่ สม แบบท่ี 1 39 - วธิ ีการ ตัด หัน่ สม แบบท่ี 2 42 - วธิ ีการ ตดั หนั่ สม แบบท่ี 3 42 43 สรุป 44 คําถามทายบท 44 บทที่ 3 การแกะสลกั ผกั อยา งงาย 46 วธิ ีการแกะสลกั ผกั อยางงาย 49 51 - วธิ ีการแกะสลกั ใบไมจ ากแตงกวา แบบท่ี 1 54 - วธิ ีการแกะสลกั ใบไมจ ากแตงกวา แบบท่ี 2 56 - วธิ ีการแกะสลักใบไมจากแครอท แบบท่ี 1 57 - วธิ ีการแกะสลกั ใบไมจากแครอท แบบที่ 2 60 - วธิ กี ารแกะสลักดอกไมจากมะเขอื เทศแอปเปล แบบท่ี 1 62 - วธิ ีการแกะสลักดอกไมจากมะเขอื เทศแอปเปล แบบที่ 2 65 - วธิ ีการแกะสลักดอกไมจ ากแตงกวา แบบที่ 1 66 - วธิ ีการแกะสลักดอกไมจากแตงกวา แบบท่ี 2 68 - วธิ กี ารแกะสลกั ดอกไมจ ากแตงกวา แบบที่ 3 70 - วธิ ีการแกะสลกั ดอกไมจากพริก แบบที่ 1 72 - วธิ ีการแกะสลกั ดอกไมจ ากพริก แบบที่ 2 74 - วธิ กี ารแกะสลกั ดอกไมจ ากพริก แบบที่ 3 - วธิ กี ารแกะสลกั ดอกไมจ ากแครอท แบบที่ 1 - วธิ กี ารแกะสลกั ดอกไมจ ากแครอท แบบท่ี 2 - วธิ ีการแกะสลกั ดอกไมจ ากแครอท แบบที่ 3

จ หนา 78 เร่อื ง 78 สรุป 79 คําถามทา ยบท 80 80 บทที่ 4 การแกะสลกั ผกั ลายพนื้ ฐาน 85 วธิ กี ารแกะสลักดอกไมล ายพนื้ ฐาน 88 - วธิ กี ารแกะสลักดอกรักเรแบบที่ 1 91 - วธิ กี ารแกะสลักดอกรักเรแบบที่ 2 94 - วธิ ีการแกะสลกั ดอกบานช่นื แบบท่ี 1 97 - วธิ ีการแกะสลักดอกบานช่นื แบบท่ี 2 100 - วธิ ีการแกะสลกั ดอกคาเนชั่นแบบที่ 1 104 - วธิ ีการแกะสลกั ดอกคาเนชน่ั แบบที่ 2 108 - วธิ ีการแกะสลักดอกกหุ ลาบ แบบท่ี 1 108 - วธิ กี ารแกะสลักดอกกุหลาบ แบบท่ี 2 109 สรปุ 109 คําถามทายบท 109 112 บทที่ 5 การแกะสลกั ผลไมล กู เลก็ 115 วิธกี ารแกะสลกั ผลไมล กู เลก็ 117 - วธิ กี ารแกะสลกั ชมพูเ ปน ใบไม 120 - วธิ ีการแกะสลักชมพเู ปนดอกไม 122 - วธิ กี ารแกะสลักพทุ รากลมเปน ใบไม 124 - วธิ กี ารแกะสลักพทุ รากลมเปน ดอกไม 127 - วธิ กี ารแกะสลักแอปเปล เปน ใบไม 130 - วธิ กี ารแกะสลกั แอปเปล เปนดอกไมแรกแยม 130 - วธิ กี ารแกะสลกั ฝรง่ั เปน ใบไม - วธิ ีการแกะสลักฝรงั่ เปนผอบลายดอกกุหลาบ สรุป คาํ ถามทายบท

ฉ หนา 131 เรอ่ื ง 131 บทที่ 6 การแกะสลกั ผลไมล ูกใหญ 132 135 วิธกี ารแกะสลักผลไมล กู ใหญ 139 - วธิ กี ารแกะสลกั แคนตาลปู เปน ดอกรกั เรกลบี ซอน 143 - วธิ ีการแกะสลกั แตงโมทงั้ ลกู เปน ดอกกุหลาบ 147 - วธิ กี ารแกะสลกั สม โอท้ังลกู เปน ดอกบวั 150 - วธิ กี ารแกะสลักมะละกอสกุ เปน รปู เรือ 155 - วธิ กี ารแกะสลักแตงโมเปนกระเชา 155 - วธิ ีการแกะสลักแคนตาลปู ทัง้ ลกู เปนชอดอกกุหลาบ 157 157 สรปุ 158 ตาํ ถามทายบท 158 บทท่ี 7 การจดั ตกแตง ผกั และผลไม 158 หลกั ในการจัดตกแตง ผกั และผลไม 159 แนวคดิ การตกแตงจานอาหารดว ยผักและผลไม 159 การประยกุ ตใ ชผ ักและผลไมบ นโตะ อาหาร 159 การจดั วางและรูปแบบการตกแตง จาน 160 วธิ กี ารจัดตกแตง ผกั และผลไม 161 การจดั ตกแตง ผักรอบขอบจาน 162 163 - การจัดตกแตง ผกั รอบขอบจาน แบบที่ 1 163 - การจัดตกแตงผักรอบขอบจาน แบบที่ 2 164 - การจดั ตกแตง ผกั รอบขอบจาน แบบที่ 3 165 - การจดั ตกแตงผกั รอบขอบจาน แบบที่ 4 166 การจดั ตกแตง เปน ชอดอกไมแนวนอน 167 - การจดั ตกแตงเปนชอ ดอกไมแนวนอน แบบท่ี 1 - การจดั ตกแตงเปน ชอดอกไมแนวนอน แบบที่ 2 - การจัดตกแตง เปน ชอดอกไมแนวนอน แบบท่ี 3 - การจดั ตกแตง เปน ชอดอกไมแ นวนอน แบบที่ 4 - การจัดตกแตง เปน ชอดอกไมแ นวนอน แบบที่ 5

ช หนา 168 เรอ่ื ง 169 - การจดั ตกแตงเปนชอ ดอกไมแ นวนอน แบบที่ 6 170 - การจดั ตกแตงเปน ชอ ดอกไมแ นวนอน แบบท่ี 7 171 - การจัดตกแตงเปน ชอดอกไมแ นวนอน แบบที่ 8 172 - การจัดตกแตง เปน ชอดอกไมแ นวนอน แบบท่ี 9 173 - การจดั ตกแตง เปน ชอ ดอกไมแนวนอน แบบที่ 10 174 - การจัดตกแตงเปนชอดอกไมแนวนอน แบบที่ 11 175 - การจดั ตกแตง เปนชอ ดอกไมแนวนอน แบบท่ี 12 175 176 การจดั ตกแตง เปน ชอดอกไมแ นวต้งั 177 - การจัดตกแตงเปนชอดอกไมแนวต้งั แบบที่ 1 178 - การจดั ตกแตง เปนชอดอกไมแนวต้ัง แบบที่ 2 179 - การจัดตกแตงเปน ชอดอกไมแนวตั้ง แบบท่ี 3 180 - การจัดตกแตง เปนชอ ดอกไมแ นวต้งั แบบท่ี 4 181 - การจัดตกแตง เปนชอดอกไมแนวตง้ั แบบที่ 5 182 - การจัดตกแตง เปน ชอดอกไมแ นวตงั้ แบบที่ 6 183 - การจัดตกแตง เปน ชอดอกไมแนวตง้ั แบบท่ี 7 183 - การจดั ตกแตง เปนชอดอกไมแนวต้ัง แบบท่ี 8 185 187 สรุป คําถามทา ยบท บรรณานกุ รม ประวตั ิผูเขยี น

ซ

แผนบริหารการสอนประจําวิชา รายวชิ า (ชื่อวชิ าภาษาไทย) การแกะสลักผกั ผลไมเพ่อื การตกแตง รหสั วิชา 4512221 64 ช่วั โมง/ภาคเรยี น (ช่อื วิชาภาษาอังกฤษ) Vegetable and Fruit Carving จํานวนหนวยกิต – ช่ัวโมง 3 (2-2-3) เวลาเรยี น คาํ อธิบายรายวชิ า การประยกุ ตแ ละการตกแตงจานอาหารดว ยผกั ผลไมแ ละอน่ื ๆ การคดั เลือกผัก และผลไม การใชอ ปุ กรณการแกะสลกั การดแู ลรกั ษาเคร่อื งมอื ขัน้ ตอนวธิ กี ารและเทคนิคการ แกะสลัก ปฏบิ ัตกิ ารแกะสลกั ผกั ผลไมและอนื่ ๆ เพ่อื นาํ มาตกแตงจานอาหารรวมไปถึงในโอกาส อน่ื ๆ โดยฝก ปฏบิ ตั ิตามเนื้อหา วัตถปุ ระสงคเ ชงิ พฤติกรรม 1. นักศกึ ษาบอกถงึ ความหมายความสาํ คัญและความเปน มาของงานใบตองและแกะสลกั ผักและผลไมไ ดอยางสรา งสรรค 2. นักศกึ ษาสามารถเปรยี บเทยี บโอกาสการนาํ ผลงานใบตองและการแกะสลักผกั และ ผลไมไ ปใชใ นสงั คมไทยทง้ั ในอดีตและปจ จบุ นั ไดอยา งมเี หตผุ ล 3. นกั ศกึ ษาสามารถนาํ เสนอแนวคดิ ในการพฒั นารปู แบบของงานใบตองและแกะสลกั ผกั และผลไมเ พ่อื นําไปใชใ นสังคมปจจบุ ัน 4. นกั ศึกษาปฏบิ ตั ิผลงานใบตองและแกะสลกั ผักและผลไมไ ด

ญ แนวการสอน สัปดาหท่ี เรื่อง กจิ กรรม สอ่ื การสอน หมายเหตุ - รปู ภาพ 1 - แนะนาํ กิจกรรมการเรยี น - อธิบาย - หนงั สือ - ของจรงิ การสอนการแกะสลกั ผกั และ - อภปิ ราย - รปู ภาพ ผลไมเพือ่ การตกแตง - หนงั สือ - ของจรงิ - การอภิปรายการนําผลงาน -ของจรงิ การแกะสลกั ผกั และผลไมไป -ของจริง ใชป ระโยชนใ นการตกแตง -ของจรงิ ในโอกาสตางๆ -ของจริง 2 - ความเปนมาและความ - อธบิ าย สําคัญของการแกะสลกั ผกั - อภปิ ราย และผลไม - วัสดแุ ละอุปกรณ - การเลอื กและการดแู ลรักษา วัสดุและอุปกรณ - การเตรยี มวสั ดแุ ละอุปกรณ 3 - การตดั และหั่นผักและผลไม - อธบิ าย แบบตางๆ - สาธติ - การตกแตง ผกั และผลไมท่ี -ปฏิบัติ หัน่ แบบตางๆ 4 การแกะสลักแตงกวา มะเขือ - อธบิ าย เทศและพรกิ ตา งๆ - สาธิต -ปฏิบัติ 5 การแกะสลักหอมหัวใหญ - อธบิ าย และแครอท - สาธิต -ปฏิบตั ิ 6 การแกะสลกั ดอกรกั เร - อธบิ าย - สาธิต -ปฏิบัติ

ฎ สปั ดาหที่ เร่ือง กจิ กรรม สอื่ การสอน หมายเหตุ 7 การแกะสลกั ดอกบานชน่ื - อธิบาย -ของจรงิ 8 - สาธติ -ของจริง 9 การแกะสลกั ดอกกุหลาบ -ปฏิบตั ิ -ของจริง 10 - อธบิ าย -ของจริง 11 การแกะสลักดอกคาเนช่นั - สาธติ -ของจริง 12 -ปฏิบัติ -ของจริง 13 การแกะสลักผลไมล ูกเล็ก - อธบิ าย -ของจรงิ 14 - สาธิต -ของจริง 15 การแกะสลกั ผลไมล กู ใหญ -ปฏิบัติ -ของจรงิ 16 ครงั้ ท่ี 1 - อธิบาย - สาธติ การแกะสลกั ผลไมล ูกใหญ -ปฏิบตั ิ ครง้ั ท่ี 2 - อธบิ าย - สาธติ การประยกุ ตผลงานการ -ปฏบิ ัติ แกะสลัก - อธบิ าย - สาธติ การจดั ตกแตง ผกั และผลไม -ปฏบิ ตั ิ แบบตา งๆ - อธิบาย - สาธติ การสรุปและการจดั แสดงผล -ปฏบิ ัติ งานการจัดตกแตงผกั และ - อธิบาย ผลไมจ ากการแกะสลกั - สาธติ สอบปลายภาค -ปฏบิ ตั ิ - อธิบาย - สาธติ -ปฏิบตั ิ

ฏ เนื้อหา บทที่ 1 ความรพู ืน้ ฐานการแกะสลักผกั และผลไม ความเปนมาของการแกะสลักผกั และผลไม ความหมายของการแกะสลกั หลักการจัดและแกะสลักผกั หลกั การจัดและแกะสลักผลไม วสั ดทุ ่ใี ชใ นการแกะสลัก การเก็บรักษาผักและผลไมแ กะสลัก อุปกรณท ่ใี ชใ นการแกะสลัก สรุป คาํ ถามทายบท บทท่ี 2 การตดั และหน่ั เพ่อื ใชใ นการตกแตง วธิ กี ารตัดและหั่นผักและผลไมเ พอื่ ใชในการตกแตง สรปุ คาํ ถามทายบท บทท่ี 3 การแกะสลักผกั อยา งงาย วธิ ีการแกะสลักผักอยางงา ย สรุป คําถามทา ยบท บทท่ี 4 การแกะสลักดอกไมล ายพน้ื ฐาน วิธกี ารแกะสลกั ดอกไมล ายพื้นฐาน สรุป คาํ ถามทายบท บทท่ี 5 การแกะสลักผลไมล กู เลก็ วธิ กี ารแกะสลกั ผลไมล กู เลก็ สรุป คาํ ถามทา ยบท

ฐ บทที่ 6 การแกะสลกั ผลไมล กู ใหญ วธิ กี ารแกะสลกั ผลไมล กู ใหญ สรปุ คาํ ถามทายบท บทที่ 7 การจดั ตกแตงผักและผลไม หลักในการจดั ตกแตง ผักและผลไม แนวคดิ การจัดตกแตงจานอาหารดว ยผกั และผลไม การประยุกตใ ชบ นโตะ อาหาร การจดั วางรูปแบบการตกแตง จาน การจดั วางรปู แบบการตกแตงจาน สรุป คําถามทายบท วิธสี อนและกจิ กรรม 1. ครอู ธิบายความหมาย ความสําคัญและความเปน มาของการแกะสลกั ผักและผลไม 2. นกั ศกึ ษารว มกันอภิปรายการนาํ ผลงานจากการแกะสลกั ผักและผลไมไ ปใชประโยชน ในงานตาง 3. ครสู าธติ ขนั้ ตอนการแกะสลักผักและผลไมในแตล ะครัง้ ใหนักศึกษาดู 4. นักศึกษาลงมอื ปฏิบัติการแกะสลักผกั และผลไมในแตล ะครงั้ 5. ครตู รวจผลงานและประเมนิ ผลงานของนกั ศกึ ษา สือ่ การเรียนการสอน 1. หนงั สอื การแกะสลกั ผกั และผลไมเ พ่ือการตกแตง 2. รูปภาพ 3. ของจริง 4. อปุ กรณค อมพวิ เตอร

ฑ การวัดและประเมินผล รอยละ 60 รอ ยละ 30 1. การวดั ผล รอ ยละ 30 1.1 คะแนนระหวา งภาครวม 1.1.1 ผลงานจากการและสลกั ผกั และผลไม 1.1.2 ผลงานจากการนําผลงานผกั และผลไมแกะสลัก ไปประยกุ ตใ ชใ นโอกาสตางๆ 1.2 คะแนนสอบปลายภาครวม รอ ยละ 40 1.1.1 ทฤษฎี รอยละ 10 1.1.2 ผลงานปฏิบัติ รอยละ 30 2. การประเมินผล (คือ การพิจารณาตัดสินคุณภาพการเรียนการสอนโดยเอาการ วดั ผลมาเปนเครื่องมือ) แบบองิ เกณฑ ระดบั คะแนน คารอ ยละ คาระดับคะแนน A 90-100 4.00 B+ 85-89 3.50 B 75-84 3.00 C+ 70-74 2.50 C 60-69 2.00 D+ 55-59 1.50 D 50-54 1.00 E 0-49 0.00

บทที่ 1 ความรพู น้ื ฐานการแกะสลักผกั และผลไม ผักและผลไมเปนพืชที่อยูคูกับการดําเนินชีวิตประจําวันของคนไทยมาชานานและมีอยูจํานวนมาก หลายชนิด ทั้งผักที่รับประทานหัวหรือรากได ผักที่รับประทานลําตนได ผักที่รับประทานใบได ผักที่ รับประทานดอกไดและผักที่รับประทานได สวนผลไมมีมากมายหลายชนิดเชนเดียวกันที่สามารถนํามา แกะสลักใหเกิดรูปแบบตางๆ ใหสวยงาม สรางความภาคภูมิใจใหกับผูทําเปนอยางมาก คนไทยไดนําผัก และผลไม มาใชในการดาํ เนนิ ชวี ิตประจาํ วันมาเปน เวลาชา นานถอื เปนเอกลักษณท่สี ําคัญอยางหนึ่งของไทย ในบทนีผ้ เู ขยี นขอนําเสนอสวนที่สาํ คัญทเ่ี ก่ียวขอ งกับการแกะสลกั ผักและผลไมเพอ่ื เปน แนวทางสาํ หรบั การ คน ควา เพิ่มเตมิ อีกตอไป ความเปนมาของการแกะสลักผักและผลไม บรรพบุรุษของไทยเราไดมีการแกะสลักกันมานานแลว แตจะเร่ิมแกะสลักกันมาตั้งแตสมัยใด นั้นไมมีผูรูเนื่องจากไมมีหลักฐานแนชัด จนถึงสมัยสุโขทัยเปนราชธานี ในรัชสมัยของพระบาทบรม นาถบพติ รสมเด็จพระรวงเจาอยูห วั ครองราชย ไดมนี างพระสนมหนึ่งชื่อวานางนพมาศหรือ ทาวศรีจุฬา ลักษณไดแตงหนังสือเลมหนึ่งชื่อวา ตําหรับทาวศรีจุฬาลักษณ หรือนางนพมาศขึ้น และ ในหนังสือ เลมนี้ไดกลาวถึงพิธีตาง ๆ ไวและมีพิธีหนึ่งเรียกวา พระราชพิธีจองเปรียงในวันเพ็ญเดือน 12 เปน นักขัตฤกษชักโคมลอย บรรดาประชาชนชายหญิงตางตกแตงโคมชักโคมแขวนโคมลอยทุกตระกูลทั่ง ทง้ั พระนคร แลวก็ชวนกันเลนมหรสพสิ้นสามราตรีเปนเย่ียงอยางแตบรรดาขาเผาฝายราชบุรุษนั้น ตาง ทําโคมประเทียบบริวารวิจิตรดว ยลวดลายวาดเขียนเปน รูปและสัณฐานตาง ๆ ประกวดกันมาชักมาแขน เปน ระเบียบเรยี บรายตามแนวโคมชยั เสาระหงตรงหนาพระที่นั่งชลพิมาน ถวายสมเด็จพระเจาอยูหัวให ทรงพระราชอุทิศสักการบูชาพระมหาเกศธาตุจุฬามณีในช้ันดาวดึงส ฝายพระสนมกํานัลก็ทําโคมลอย รอยดวยบุปผาชาติเปนรูปตาง ๆ ประกวดกันถวายใหทรงอุทิศบูชาพระบวรพุทธบาทซ่ึงประดิษฐานยัง สมั มทานที แลขานอยก็กระทําโคมลอยติดตกแตงใหงามประหลาดกวาโคมพระสนมกํานัลทั้งปวง จึง เลือกผกาเกสรสีตาง ๆ ประดับเปนรูปดอกกระมุทบานกลีบรับแสงพระจันทรใหญประมาณเทากง ระแทะ ลวนแตพรรณดอกไมซอนสีสลับใหเปนลวดลาย แลวจึงนําเอาผลพฤกษาลดาชาติ มาแกะ จําหลักเปนรูปมยุระคณานกวิหคหงส ใหจับจิกเกสรบุปผาชาติอยูตามกลีบดอก กระมุทเปนระเบียบ

2 เรยี บเรยี ง วิจติ รไปดวยสียอมสดสรางควรจะทอดทัศนาย่ิงนักท้ังเสียบแซมเทียน ธูปและประทีปน้ํามัน เปรียงเจอื ดว ยไขขอ พระโค จงึ ไดมหี ลกั ฐานการแกะสลกั มาตัง้ แตส มยั นน้ั สําหรับการแกะสลักผลไมข องไทยตามหลกั ฐานทม่ี าตัง้ แตสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬา โลกครองราชยโดยพระพทุ ธเลศิ หลานภาลยั ซึง่ พระองคท รงเปนพระราชโอรสของพระบาทสมเดจ็ พระ พทุ ธยอดฟาจุฬาโลกพระองคทรงเปนรัตนกวีแหงกรุงรัตนโกสินทร ไดทรงพระราชนิพนธกาพยเหเรือ 3 บท เมื่อพระองคไดสมเด็จพระศรีสุริเยนทรามาตยเปนพระมเหสีซึ่งพระองคมีฝพระหัตถในการ ทาํ กบั ขา วคาวหวาน ซ่ึงมีตอนหน่ึงชมบทเหช มผลไมว า หมากปรางนางปอกแลว ใสโ ถแกว แพรว พรายแสง ยามช่ืนรืน่ โรยแรง ปรางอมิ่ อาบซาบนาสา พลบั จีนจกั ดว ยมีด ทําประณีตนํา้ ตาลกวน คดิ โอษฐอ อ นยมิ้ ยวน ยลยงิ่ พลับยบั ยับพรรณ นอยหนานาํ เมลด็ ออก ปอ นเปลอื กปอกเปนอัศจรรย มอื ใครไหนจกั ทนั เทยี บเทียมท่ฝี มอื นาง ผลเงาะไมงามแงะ มลอ นเมล็ดแมละเหลอื ปญญา หวนเห็นเชนรจนา จําเจาเงาะเพราะเหน็ งาม (พระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลิศหลานภาลัย อางถึงในณฐั วุฒิ สุทธิสงคราม, 2515, หนา 74 -76) ตอมาคนไทยเรามักนิยม เอาผักหรือผลไมบางชนิดมาแกะสลักเปนรูปดอกไม ใบไม สัตว และลวดลายตางๆ นําไปตกแตงการแทงหยวก บางทีเรียกวาการทําเครื่องสด ใชตกแตงสถานที่ เมรุหรือเชิงตะกอนเพื่อต้ังเผาศพ ฯลฯ ที่นําไปประกอบอาหารก็เห็นจะไดจากบทละครเร่ืองสังขทอง พระราชนิพนธของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย พระองคทรงบรรยายตอนนางจันทรเทวี แกะสลักช้ินฟกเปนเร่ืองราวของนางกับพระสังข ซึ่งผูอานอาจจะรูสึกวาไมนาจะเปนไปได แตเมื่อได เห็นบานประตูวัดสุดทัศฯเทพวราราม (ปจจุบันเก็บไว ณ พิพิธพัณฑสถานแหงชาติ กรุงเทพ) ซึ่งเปนฝ พระหัตถของพระองค และยังมีหลักฐานการนําการแกะสลักผลไมมาใชในการดําเนินชีวิตประจําวัน ไดจากบทกลอนรําพันพิลาปที่สุนทรภูไดแตงข้ึนเมื่อ พ.ศ. 2385 เม่ือทานมีอายุได 56 ป ซึ่งยังครอง เพศเปนสมณะและจําพรรษาอยู ณ วัดเทพธิดาราม ไดพรรณนาถึงชีวิตของสุนทรภู สิ่งกอสรางและ พืชพรรณที่อยูในวัดเทพธิดารามในครั้งนั้นตลอดจนเคร่ืองไทยทานซ่ึงนิยมจัดทําถวายพระขึ้นในสมัย นัน้ (กรมพระยาดํารงราชานุภาพ, 2518, หนา 9) ซ่งึ มตี อนหน่ึงท่ีกลาวถึงความเปนอยูของชาวบานที่ทํา ของมาถวายพระวา

3 ระดูรอ นกอนเกาทาํ ขา วแช นา ชมแตเ ครือ่ งสํารบั ฉัน ชา งทําเปนเชน ดอกจอกเปนดอกจันทน งามจนชั้นกระชายทําเหมือนจาํ ปา มะมวงดิบหยบิ ดูจงึ รูจกั ทํานารกั รูปสัตวเหมือนมจั ฉา จะแลลบั กลบั กลายสดุ สายตา เคยไปมามิไดเ ห็นจะเวนวาย (สุนทรภู, 2481, หนา 17) การแกะสลักผักและผลไมไดพัฒนาการมาเร่ือยๆจนปจจุบันมีการนํามาเปนสวนหน่ึงของการ จัดการเรียนการสอนพรอมท้ังสนับสนุนใหมีการประกวดผลงานนักเรียนดานการแกะสลักผักและ ผลไมท กุ ระดับชั้นและยงั นยิ มนํามาใชใ นการดาํ เนนิ กจิ การธุรกจิ รานอาหารและธุรกิจโรงแรมเปนอยาง มากจะเหน็ ไดจากมีการจดั ประกวดกันตามโรงแรมตา งๆ มากมาย ความหมายของการแกะสลกั ชางสลกั ตามปกติมกั เรยี กรวมกับชางแกะวา ชางแกะสลกั ชางแกะหรือชางสลักในสมัยกอน แยกเปน 2 อยาง คือ ชางสลักกระดาษและชางสลักของออนท่ีเรียกวา เคร่ืองสด สลักหยวกในการ แตงเมรุ การสรางพลับพลาชั่วคราว เพ่ือประกอบพิธีหรือเปนท่ีประทับ ชางเหลานี้มีหนาท่ีประดับ สถานที่เปนที่ประทับของพระมหากษัตริย งานเมรุท้ังของหลวงและราษฎรก็ใชชางสลัก ซึ่งเรียกวา ชางสลกั ของออ น ทเี่ รยี กวา “ของออน” เนอื่ งจากใชเผอื ก มัน ฟกทอง เปน วัสดใุ นการสลักเครื่องมือ ของชางสลัก มักจะใชแตเพียงมีดปลายแหลมเลมเดียว ชางสลักของออนนี้สวนมากมีความรู ความสามารถในการแกะมากอนแทบท้ังสิ้นหรืออาจเปนชางแกะดวยก็ได และชางแกะสลักของออน จะตองเปนชา งสลกั หยวกดว ย เพราะงานสลักหยวกเปนสาระสาํ คญั ของการทาํ เมรงุ านตกแตง ท่ปี ระดับ ใหว ิจิตรงดงามยิง่ ขึ้น (วทิ ย พณิ คันเงนิ , 2515, หนา 16 -17) การปอกควาน หมายถึง การใชอุปกรณเคร่ืองมือมาทําการดวยวิธีการตางๆทําใหสิ่งที่ตองการ หลดุ ออกจากกนั การแกะสลัก หมายถึง การนําวัสดุตางๆ เชน พืชผัก สบู ขี้ผึ้ง และวัสดุอ่ืนๆ มาประดิษฐเปน รูปลักษณลวดลายตางๆ โดยใชเคร่ืองมือตัด จัก เฉือน เกลา แกะ แซะ ควานออกจากชิ้นเดิม จน สาํ เร็จรูป การแกะสลักผัก หมายถึง การใชอุปกรณ เครื่องมือท่ีใชสําหรับการแกะสลักมาทําการดวยวิธี ตา ง ทาํ ใหผกั เกิดลวดลายตามทตี่ องการ การแกะสลักผลไม หมายถึง การใชอุปกรณเครื่องมือที่ใชสําหรับการแกะสลักมาทําการดวย วิธกี ารตางๆ ทําใหผลไมเ กิดลวดลายตามทีต่ องการ

4 หลกั การจัดและแกะสลกั ผกั ผักสดท่ีจะใชแกะสลักทุกชนิด สามารถแกะสลักไดคลายคลึงกัน ท้ังน้ีขึ้นอยูกับความตองการ ทจี่ ะใช ซงึ่ สามารถแกะสลกั เปนใบไมชนิดตา งๆ ดอกไมหลายแบบท้ังดอกไมทีม่ กี ลีบดอกชน้ั เดียวและ ดอกไมท่ีมีกลีบดอกซอนกันหลายช้ัน แกะสลักเปนภาชนะใสเคร่ืองจ้ิมท้ังผอบท่ีมีฝาปด โถสําหรับใส ของ หรือแกะสลักเปนแจกันสําหรับปกดอกไมใหสวยงามได ทั้งนี้ใหเปล่ียนวัตถุดิบตามท่ีตองการใช จะสามารถนาํ มาแกะสลักได ผักบางอยางสามารถแกะสลักไดเหมือน ๆกัน เชน ขิง ขม้ินขาว กระชาย ฯลฯ สามารถ แกะสลกั ไดท้ังดอกขา ดอกจาํ ป ฯลฯ หรอื แตงกวากับมะเขือ สามารถแกะสลกั เปน ดอกไมและใบไมได การจดั ผักใสใ นภาชนะควรเลือกผักที่แกะสลักเรียบรอยแลวท่ีมีขนาดใหญเปนจุดศูนยกลางผัก ท่ีแกะสลักเปนชิ้นเล็กวางตอประกอบตกแตง ใหสวยงามหรือถาไมมีผลงานขนาดใหญใหเลือกผักท่ี แกะสลักแบบเดียวกันหลายชิ้นวางเปนจุดศูนยกลางสวนแบบท่ีมีนอยช้ินวางประกอบตกแตงให สวยงาม หลักการจัดและแกะสลักผลไม ผลไมแตละชนิดสามารถที่จะแกะสลักเปนแบบเดียวกันได เชน ละมุดกับพุทรา หรือบางชนิด อาจจะแกะสลกั คลายกันไดเ ชน แตงโมกับแคนตาลปู และกอนที่จะแกะสลักควรลางใหสะอาด เสียกอน ผลไมทแ่ี กะสลกั มอี ยู 2 ชนดิ คอื 1. ผลไมชนิดท่ีรับประทานทั้งเปลือก เชน ละมุด พุทรา ชมพู ซ่ึงผลไมจําพวกน้ีมีเปลือกบาง เราสามารถรับประทานเปลือกได หรือไมรับประทานเปลือกก็ได จะแกะสลักตามท่ีออกแบบไว แลว นํามาจัดใสภาชนะอ่ืน ๆ เชน ถาด จาน ฯลฯ และสามารถจัดรวมกับผลไมชนิดอ่ืน ๆ ในถาดหรือใน จานเดียวกันเพื่อใหดูสวยงามย่ิงข้ึน โดยการเลือกผลไมที่แกะสลักเรียบรอยแลวที่มีขนาดใหญเปนจุด ศูนยกลางผลไมท ่ีแกะสลักเปนช้ินเล็กวางตอประกอบตกแตง ใหสวยงามหรือถาไมมีผลงานขนาดใหญ ใหเลือกผลไมท่ีแกะสลักแบบเดียวกันหลายชิ้นวางเปนจุดศูนยกลางสวนแบบท่ีมีนอยช้ินวางประกอบ ตกแตง ใหส วยงาม 2. ผลไมช นดิ ท่ปี อกเปลือกกอนรับประทาน เชน แตงโม สม โอ สบั ปะรด ฯลฯ ผล ไมจาํ พวกนี้ มเี ปลอื กหนารับประทานไมได แตเราสามารถตกแตงแกะสลักท่ีเปลือกใหสวยงามแลวนําเนื้อมาจัดใส ในลูกเดิมแทนภาชนะอื่น ๆ ได พรอมกันนี้ผลไมลูกใหญประเภท แตงโม สมโอ แคนตาลูป สามารถ แกะสลักท้ังลูกใหเกิดลวดลายสวยงามที่ไมสามารถรับประทานได ใชสําหรับในการตกแตงสถานที่ ตกแตง โตะอาหาร ฯลฯ

5 วสั ดทุ ่ีใชในการแกะสลัก 1. ผกั ผกั หมายถงึ พืชลม ลกุ ทมี่ ีลกั ษณะอวบนํ้า หรือสวนตาง ๆ ของพืชยืนตนที่ยังออนหรือ อวบนํ้าเชน ยอดออ น โบออน ดอกหรอื ผลออน เปนตน ประโยชนของผัก ผักมีคุณคาทางโภชนาการซึ่งอุดมดวยวิตามินที่จําเปนตอรางกาย แปงและ น้ําตาลซึ่งเปนแหลงพลังงาน ใหความอบอุน นํ้าและเซลลูโลส พวกเยื่อไฟเบอรจํานวนมากซ่ึงชวยใน การยอยอาหาร และการขับถายของรางกาย โปรตีนซ่ึงชวยสรางความเจริญเติบโตและซอมแซมท่ีสึก หรอ ชว ยลดปริมาณความแข็งขน ของเกรด ทเี่ กิดจากการยอ ยสลาย โปรตีนและไขมันทําใหระบบการ ยอยอาหารมฤี ทธเิ์ ปนกลาง หรอื ดา งเล็กนอ ย มผี ลชวยกระตนุ ใหรับประทานไดม ากขน้ึ ผกั ท่สี ามารถนํามาแกะสลกั ไดเ ปน ผกั ทีม่ ีเน้อื หนา แตละชนิดสามารถเลือกซื้อใหเหมาะสมกับ การแกะสลักแตกตา งกันดงั น้ี 1. ฟกทอง เปนพืชผลใหญมีหลายพันธ แตละชนิดมีรูปทรง สีสัน ขนาด รสชาติแตกตางกัน ออกไป บางชนิดมีผลยาว ผลรูปแจกัน รูปถวย สีมีต้ังแตสีเขียวเข็ม สีเขียวออน สีเหลืองเขม เหลืองจน ขาว ควรเลอื กซือ้ ทีม่ ีเนื้อเหนียว สามารถสลกั เปน ดอกไม ใบไม ผอบ แจกนั ฯลฯ 2. ฟกแฟง เปนพืชผลใหญ รูปรางกลมยาว มีสีเขียวออนจนเกือบขาว ควรเลือกซื้อลุกที่มีเน้ือ แนน ลกู ตรง สามารถแกะสลักเปนดอกไม ใบไม แจกัน ฯลฯ 3. น้ําเตา เปนพืชที่มีขนาดและรูปรางตาง ๆ มากมาย ข้ึนอยูกับพันธุ มีทั้งผลกลม ยาวแปน ทรงกระบอก เรยี วตรง บูดเบยี้ ว คดงอ ควรเลือกซ้ือลูกออนผิวเรียบเกล้ียง สามารถแกะสลักเปนดอกไม ใบไม ผอบ แจกัน ฯลฯ 4. มะละกอดิบ เปนพืชผลใหญ ลักษณะลูกคอนขางยาวรี เปลือกสีเขียวเข็ม เนื้อสีขาว ควร เลอื กซ้ือลูกตรง เนื้อแนน หนา สามรถแกะสลักเปนดอกไม ใบไม ผอบ แจกัน มะละกอยืด ฯลฯ 5. แตงกวา มีเนื้อบางไสใหญ มีเปลือกเปนสีเขียวออน ผลมีนํ้ามากรูปรางยาวรี ควรเลือกซื้อ เนอื้ แนน มนี า้ํ หนัก ผวิ เรยี บและมีนวล สามารถแกะสลักเปน ดอกไม ใบไม ผอบ เรอื กระเชา ฯลฯ 6. แตงราน มีเน้ือหา ไสเล็ก ลูกใหญ และยากวาแตงกวา รูปรางยาวรี มีเปลือกเปนสีเขียวเขม ควรเลือกซอื้ ลกู ตรงเนอื้ แนน มีนา้ํ หนกั และมนี วล สามารถแกะสลักเปนดอกไม ใบไม ฯลฯ 7. มะเขือยาว มีผลกลมยาวสีเขียวออน ควรจะเลือกซื้อผิวเรียบเกลี้ยง สด สามารถ แกะสลัก เปนดอกไม ใบไม ฯลฯ 8. มะเขือ เปราะ มีผลกลมยาวสีเขียวออน ควรจะเลือกซื้อที่มีผิวเกลี้ยง สด และลูกยังออน สามารถแกะสลักเปน ดอกไม ใบไม ฯลฯ

6 9. มะเขือเจาพระยา มีผลกลมหรือคอนขางกลม สีเขียวออน ควรเลือกซื้อลูกท่ีมีผิวเกล้ียง สด ลกู ยังออน สามารถแกะสลกั เปนดอกไม ใบไม ฯลฯ 10. มะเขือเหลือง มีผลกลมหรือคอนขางกลม ผิวสีเหลืองเขม จนถึงเหลืองออน ควรเลือก ซื้อลกู ที่มผี วิ เกลี้ยง สด สามารถแกะสลกั เปนดอกไม ใบไม ฯลฯ 11. มะเขือเสวย มีผลกลมรีผิวสีเขียวเขมสลับขาวนวล ควรเลือกซื้อลูกที่มีผิวเกลี้ยงสด สามารถแกะสลกั เปน ดอกไม ใบไม ฯลฯ 12. มะเขือไข มีผลกลมรี ผิวสีขาวนวล ควรเลือกซ้ือลูกที่มีผิวเรียบเกล้ียง ลูกยังออนสามารถ แกะสลกั เปน ดอกไม ใบไม ฯลฯ 13. มะเขือเทศ มีผลทรงกลมคลายแอปเปล ผลสีเขียว มีไหลเขียว เมื่อสุกจะมีสีแดงจัด เน้ือ หนาแข็งเปลือกไมเหนียว ถาเปนพันธุสีดาลูกจะเล็ก เน้ือเละ ควรเลือกซ้ือลูกกลม ผิวเรียบ สีแดงเขมถา สกุ มาก สามารถแกะสลักเปนดอกไม ใบไม ฯลฯ 14. พรกิ แดงพรกิ เหลอื ง เม่ือผลออ นจะมสี ีซีด เขยี วหรอื มวง เมอ่ื ผลแกจัดจะมีผวิ แดงจดั หรอื สี เหลอื งอมสม ควรเลือกซ้อื เม็ดยาวเรยี บ ขวั้ สด สแี ดงหรือสเี ขยี ว สามารถแกะสลักเปนดอกไมตาง ๆ 15.พริกหยวก เปน พริกทไ่ี มคอ ยเผด็ เม่อื ยงั ออ นจะมีสีเขยี วออ น เมื่อผลแกจะมีสีแดงเน้ือหนา ปานกลาง ควรเลือกซอื้ ที่มผี วิ เกลยี้ ง ตรงไมห กั งอ และสด สามารถแกะสลกั เปนดอกไมตางๆ 16. พริกหวาน มีลักษณะอวนกลม มีสีเขียวเขม เมื่อแกจะมีสีแดง เนื้อหนา เปนพริกไมมีเม็ด เลยมรี สหวาน ควรเลือกซ้อื ผิวเกลี้ยง ลูกกลม สามารถแกะสลักเปน ดอกไม ผอบ 17. เผอื ก เปนผักบริโภคสว นหวั มผี ิวสากมือและเปนขนทําใหคันมือ ควรเลือกซ้อื หัวใหญ ๆ กาบท่หี ัวดเู ขียวสด ไมเหยี่ ว สามารถแกะสลักเปน ดอกไม ใบไม ผอบ แจกัน ฯลฯ 18. มันเทศ มีเนื้อสีขาวนวล สีเหลือง เหลืองอมสม ควรเลือกหัวกลมเกล้ียง ไมบูดเบ้ียว เน้อื แนน สามารถแกะสลักเปนดอกไม ใบไม ฯลฯ 19. มันแกว มีเนื้อสขี าวนวล เปลอื กสนี วล เนอื้ กรอบ ควรเลือกซื้อผิวเรียบเกลี้ยงหัวใหญ สด สามารถแะสลักเปนดอกไม ใบไม ผอบ แจกัน ฯลฯ 20. แครอท เปนผักประเภทบริโภคสวนของราก รับประทานไดท้ังดิบและสุก มีเน้ือสีเหลือง สม ควรเลือกรูปรางตรงและยาว ผิวไมขรุขระ สดและออนสามารถแกะสลักเปนดอกไม ใบไม ฝก ขาวโพด ฯลฯ 21. หัวผักกาดขาว มีรูปทรงกลม ทรงกระบอก เปนผักบริโภคสวนราก เนื้อสีขาว ควรเลือก ซ้อื หัวทีม่ ีนา้ํ หนัก ผวิ เรียบ หัวตรงและออน สามารถแกะสลกั เปนดอกไม ใบไม ฯลฯ

7 22. หวั ผักกาดแดง มรี ูปรางกลมรี เปลือกสีแดงเน้ือสีขาว ควรจะเลือกหัวท่ีมีตนสด ผิวเรียบสี แดงสด สามารถแกะสลักเปน ดอกไม ตัวสัตว ฯลฯ 23. หอมหัวใหญ มสี ีขาวอมเหลือง เปลือกสีน้ําตาล มีรูปรางกลมแปน กลมรี ควรเลือกทรง กลมผวิ เรียบตึง มหี ัวเดียว สามารถแกะสลกั เปน ดอกไมตาง ๆ ได 24. หอมแดง มีเปลือกสีนํ้าตาลแดง เน้ือมีสีอมมวง รูปรางกลมแปน กลมรี ควรเลือกทรง กลมผวิ เรยี บ มหี ัวเดียว สามารถแกะสลกั เปน ดอกไม ภาพที่ 1.1 ผักรวม 2. ผลไม ผลไม หมายถงึ ผลชนดิ ตา ง ๆ ทน่ี ํามารับประทานไดสด ๆ ผลไมสวนใหญจะมเี นอื้ นมุ กรอบ มรี ส หวาน หวานอมเปรยี้ ว หรอื เปรยี้ วจดั บางชนดิ กลน่ิ หอมดวย ประโยชนข องผลไม ผลไมม ปี ระโยชนตอ รา งกาย เพราะอุดมดว ยคณุ คาทางอาหารมากมาย เชน วิ ตามิ เกลอื แร นํ้าตาลเปนตน ผลไมช ว ยใหรางกายแข็งแรง ระบบขับถา ยดี ไมเ ปนโรคภัยไขเจ็บไดงาย จงึ ควรรบั ประทานทุกวัน ผลไมที่สามารถนํามาแกะสลัก สวนมากเปนผลไมที่มีเน้ือหนา ไมเละงาย บางชนิด เปลือกหนา แตล ะชนิดควรเลอื กซื้อใหเหมาะสมกบั การแกะสลักแตกตา งกนั ดังนี้

8 1. แตงโม ลักษณะกลมโต เปลือกสีเขียวเข็ม หรือสีเขียวออน ลายเขียวเข็ม เนื้อเปฯทรายสี แดงสดหรือสีเหลือง มีรสหวาน ควรเลือกเปลือกหนา ๆ เน้ือแนน สีแดงสด หรือสีเหลืองสด สามารถ แกะสลกั เปน ดอกไม ใบไม ผอบ กระเชา ตัวสัตว ฯลฯ 2. สมโอ ลักษณะผลกลมใหญ เปลือกสีเขียวออนหนา เนื้อสีขาวออกเหลือง สีขาวอมชมพู ถึงชมพูสด มีรสหวานอมเปร้ียวจนถึงหวานสนิท ควรเลือกเปลือกหนา เนื้อดี สีขาวอมเหลืองหรืออม ชมพู สามารถแกะสลักที่เปลอื กเปนดอกไม กระเชา ผอบ ตวั สัตว ฯลฯ 3. สับปะรด ลักษณะผลสับปะรดคลายตะเกียงมีตาท่ัวท้ังผล เหนือผลมีใบข้ึนเปนจุก เรียกวา ตะเกียง เน้ือสับปะรดมีรสหวานอมเปร้ียวจนถึงหวานสนิท ควรเลือกผิวเกล้ียง เน้ือดีฉํ่าน้ําบางครั้ง ตะเกยี งตอ งสวยดว ย สามารถแกะสลักเปนดอกไม กระเชา ผอบ ตัวสตั ว ฯลฯ 4. มะละกอสุก ลักษณะผลมะละกอสุกคอนขางยาวรี เปลือกมีสีเหลืองอมสม เน้ือสีแดงมีรส หวาน ควรเลอื กผลเน้อื หนาแนน ไมเ ละ สีแดงสด สามารถแกะสลักเปนดอกไม กระเชา เรือ ฯลฯ 5. ฝรั่ง มีลักษณะผลกลมและผลยาวรี มีผิวสีเขียว เนื้อในสีขาวนวล มีเมล็ดเล็ก ๆ มากมาย มีรสหวาน กรอบ ควรเลือกผลกลม ผิวเกล้ียง กรอบและไมสุกเกินไป สามารถแกะสลักเปนดอกไม ใบไม ผอบ ฯลฯ 6. สมเขียวหวาน ลักษณะผลคอนขางกลม ผิวสีเขียวอมเหลืองถึงเหลืองเขม เปลือกบางลอน ปอกงาย กลีบแยกออกจากกันงาย ฉํ่าน้ํา เนื้อสีสม รสหวานอมเปรี้ยวเล็กนอย ควรเลือกผลผิวเกลี้ยง กลบี จาํ นวนนอ ยกลีบเนอ้ื สสี มและฉาํ่ นาํ้ 7. สมเชง ลักษณะผลคอนขางกลสม ผิวเปลือกสีเขียวเน้ือสีเหลืองฉํ่านํ้า เปลือกเหนียวกลีบ แยกออกจากกันยาก มีรสหวาน ควรเลือกผิวเรียบ เปลือกบาง กลีบจํานวนนอยกลีบ เน้ือสีเหลือง ฉ่ํา น้ํา 8. กระทอ น ลักษณะผลกลม แบนเลก็ นอย เปลอื กสเี หลอื งเนอ้ื ในสนี ้าํ ตาลออน เมลด็ สขี าวปุย คลายสําลี มีทั้งรสผาดอมเปรี้ยว รสหวานอมเปรี้ยว และหวานสนิท ควรเลือกผลท่ีมีปุยมาก ๆ และ เปลอื กบางผวิ เกลยี้ ง 9. ละมดุ ลกั ษณะผลกลมยาวคอ นขางรี เปลอื กสนี ํ้าตาลออ น เนอ้ื น่ิม มสี ีเน้อื รสหวานหอม ควรเลือกผลที่สกุ ใหม ๆ ผิวเรยี บเกลย้ี ง สามารถแกะสลกั เปนดอกไมและใบไม 10. พุทธา ลักษณะผลกลมคลายแอปเปล กลมยาวคอนขางรี เปลือกสีเขียว ผลแกมีสีเหลือง และเมื่อแกจัดมีสีน้ําตาลแดง มีรสหวานอมเปรี้ยว ควรเลือกผลใหญผิวเปลือกเรียบเกล้ียงสามารถ แกะสลักเปน ดอกไมใ บไม

9 11. ชมพู ลักษณะผลคลายสามเหลี่ยม มีฐานกวาง ชมพูบางพันธมีผลกลมรี สีของชมพูมี มากมายหลายสี เชน สแี ดงเขม สแี ดง สีชมพู สเี ขียวเปนตน ควรเลอื กผลใหญเ น้ือหนา ผวิ เรยี บเกลีย้ ง สามารถแกะสลกั เปนดอกไม 12. มะมวง มีลักษณะผลยาวรี เปลือกเม่ือดบิ มีสีเขียว สุกแลวมีสีเหลือง สามารถรับประทาน ไดท้ังผลดิบและผลสุก รสชาติแตกตางกันออกไปตามพันธุ มีรสมันหวานอมเปร้ียว หวานสนิท ถา เปน มะมวงสุกควรเลือกผวิ เรยี บเกลี้ยงไมสกุ มาก สามารถและสลักเปนดอกไม ใบไม 13. มะปราง ลักษณะผลคลายไขคอนขางยาวรี ผิวสวยเรียบ สีเหลือองนวล และเหลืองอม สม เปลือกเหนียวบาง เน้อื มรี สหวานอมเปรี้ยวถึงหวานสนิท ควรเลือกผลที่ไมสุกมาก ผิวเรียบเกล้ียง หนา 14. นอยหนา ลักษณะผลคอนขางกลม เปลือกสีเขียว ผิวนูน เปนตาติดกันทั่วท้ังผล เน้ือใน ผลหนาขาว รสหวานหอม ควรเลอื กเนื้อหนาและไมส ุกมาก 15. เงาะ ลักษณะผลคอนขางกลม เปลือกมีขนโคงยาว สีเหลือง หรือสีแดง เนื้อในสีขาว มี รสหวานฉา่ํ ควรเลอื กผลใหญ เนือ้ หนาเมล็ดเล็ก 16. ลําไย ลักษณะผลคอนขางกลม เปลือกสีเขียว ผิวนูน เปนตาติดกันท่ัวทั้งผลใหญเนื้อหนา และเมล็ดเล็ก 17. ระกํา ลักษณะผลคอนขางกลมรี มีหนามแหลมคมเล็ก ๆ ท่ัวท้ังผล เปลือกสีน้ําตาลแดง ออกเปนทะลาย เปลือกแตแข็งเนื้อในสีสันออน ในหน่ึงผลมี 1-3 กลีบมีรสเปรี้ยวจัดและหวานหอม ควรเลือกผลท่มี ีจํานวนกลบี นอยและเนื้อหนา ภาพที่ 1.2 ผลไมร วม

10 การเกบ็ รกั ษาผกั และผลไมแกะสลกั 1. การแกะสลักแตละครง้ั ตอ งใชมีดแกะสลกั ท่คี มและปลายมดี แหลม เพือ่ ชว ยใหกลี ดอกชาํ้ และชว ยใหงานแกะสลกั สวย จึงควรหมัน่ ลบั มดี ใหค มอยูเสมอและปลายมดี แหลมจะชว ยใหแซะ รอ งไดงา ยและสวยงามขน้ึ 2. ผกั และผลไมเ มอ่ื แกะสลกั เสรจ็ แลวทกุ ครงั้ ควรจะลางนาํ้ เย็นจดั กอน จงึ นาํ ไปใชง าน 3. ผกั ทแี่ กะสลกั ถาจะตองนาํ ไปทาํ ใหสุก เชน สลดั ผกั สกุ ควรนาํ ไปลวกในนาํ้ เดือดจัด พอผกั เปนสีเขียวจดั ตักข้ึน ลางนํา้ เย็นจดั จะทาํ ใหผกั สีไม 4. ผักแกะสลกั ทใ่ี สลงในอาหาร เชน แกงจืด ผัดหรือแกงตาง ๆ ควรนาํ ไปตม หรือนงึ่ ใหสุก แลว คอยมาใสอ าหารทหี ลัง เพอ่ื ชว ยใหด อกไมหรอื ใบไมท ี่แกะสลักจะไดไมห กั หรอื เละเสียรปู 5. งานแกะสลักทแี่ กะสลกั เพื่อบรรจอุ าหารนงึ่ เชน ผอบฟกทองสังขยา กอ นนาํ ไปนึ่งใหว างลง ในภาชนะอน่ื เชน ถว ย ที่มีขนาดพอเหมาะกับงานแกะสลกั ชิน้ น้นั เพอ่ื บังคับรปู ทรง เวลาน่ึงใหคงเดิม ไมแ ตกหรอื ฉกี ออกและเวลานงึ่ ควรใชไฟปานกลางเพ่ือชวยไมใ หผ ักเละ 6. งานแกะสลักทจ่ี ะตองนาํ ไปเช่อื ม เชน ฟก ทอง มันเทศ เผือก สาเกควรแกะสลกั กลบี ดอกให ใหญและหนาขึน้ เวลาเช่ือมกลีบจะไดไ มห ัก กอนเช่อื มควรแชน้าํ ปนู ใส 7. ผักบางชนดิ ควรดแู ลเปน พิเศษ เชน บีทรูท เม่อื นํามาแกะสลกั ควรปอกเปลอื กแลว ลางดว ย น้าํ เกลอื เจอื จาง จะชว ยไมใ หส จี ากบที รูทออกมากและตองหมนั่ ฉีดนํ้าบอ ย ๆ เพอื่ ชวยไมใ หดํา 8. ฟก ทอง เมอื่ แกะสลกั เสรจ็ แลว ลา งดว ยนํา้ เยน็ จดั ไมควรแชนํ้าเพราะจะทาํ ใหเ นาเร็ว 9. มันฝร่ัง กอนที่จะแกะสลกั ควรปอกเปลอื กลางยางออกใหหมด เมอื่ แกะสลกั เสรจ็ แลว ควร แชนํา้ ประมาณ 10 – 15 นาทีเพ่ือ ลางยางออก จะชว ยทาํ ใหม ันฝร่งั ไมด าํ หวั หอมหรอื 10. หอมหวั ใหญ ควรหมัน่ ชบุ หวั หอมในนํ้าบอ ย ๆ จะชว ยไมใ หแสบตา เม่อื แกะสลกั เสรจ็ แลว นําไปแชเ ย็นจดั 5 – 10 นาที กลบี ดอกจะบานและแขง็ ทนนาน 11. เผอื ก ถา จะนํามาแกะสลกั ควรลา งใหส ะอาด ปอกเปลือกแลว ใหแ กะสลกั ไดเ ลยไมต อง ลา งนาํ้ เพราะจะทําใหเปน เมือกและคัน เม่ือแกะสลักเสร็จแลว นาํ ไปลางนาํ้ ผสมสารสมเจอื จาง 12. นาํ้ เตา ควรจุม ลา งน้ําบอ ย ๆ ขณะทแ่ี กะสลกั เพราะนา้ํ เตามยี างมาก จะชว ยใหน ้ําเตา ไมด ํา 13. มะเขือ เมอ่ื แกะสลกั เรยี บรอ ยแลว ควรแชน าํ้ ผสมนํา้ เกลือเจือจาง หรือนํา้ ผสมน้าํ ตาลทราย เจือจาง ประมาณ 5- 10 นาที เพอ่ื ชวยไมใ หม ะเขือดํา 14. มะมวงดบิ เม่อื จะแกะสลักควรปอกเปลอื กจนหมดผวิ เขยี ว จะชว ยทําใหไมด ํา 15. พทุ รา ขณะทแี่ กะสลกั ไมค วรจุมนาํ้ จะทาํ ใหล ่ืน เมื่อแกะสลกั เสรจ็ แลว ควรนาํ ไปลา งน้ํา ผสมมะนาวเจอื จางหรือน้ําผสมเกลือ เพอ่ื ชว ยใหพทุ ราไมด าํ

11 16. แอปเปล เมือ่ แกะสลักเสรจ็ แลว ควรนาํ ไปลา งนาํ้ ผสมเกลอื เจอื จาง เพื่อชวยใหแ อปเปลไม ดํา 17. ละมดุ เมือ่ แกะสลักเสร็จแลว ควรลางน้าํ เยน็ จัดและนําขน้ึ ทันที กอนเสริฟอาจจะชบุ ดว ย นํ้าเชื่อมใส จะชวยทาํ ใหเ ปนเงานารับประทานขึ้น 18. แคนตาลปู เมอ่ื แกะสลกั เสรจ็ แลวลางนา้ํ เย็นจัด หอผา ขาวบางเพือ่ ชวยใหส ดทนนาน 19. สม โอ ท่แี กะสลักสวนเปลอื ก เม่ือแกะเนอื้ ออกหมดแลวควรนําเปลือกไปแชใ นนาํ้ ผสมนาํ้ มะนาวเจอื จาง และเยน็ จัด เพอื่ ชว ยใหเ ปลือกสม โอแข็งและสดขน้ึ 20. แตงโม เมอ่ื แกะสลกั เสร็จแลว ลางน้ําเยน็ จดั หอผาขาวบาง แตงโมทแี่ กะสลักเปน ดอกทง้ั ลกู ตอ งใชม ีดเซาะตามรองกลีบใหลกึ เวลาจะรบั ประทานใชสอมจ้มิ ออกมาไดเลย อปุ กรณท่ีใชใ นการแกะสลัก 1. มีดแกะสลกั หรือมดี ควาน เปนมีดทม่ี ีลกั ษณะเลก็ เรียวปลายแหลม และขอสําคญั มีดควา น จะตองคมเพ่อื ใหเสนหรอื กลบี ที่แกะสลักไมม ขี ุยติด และผักหรอื ผลไมนั้นไมช ้ํา ซึง่ จะมรี ปู รา งแตกตา ง กนั แลว แตผผู ลิต วัสดทุ ี่ใชทํามีดควรเปน สแตนเลส หรือทองเหลอื งเพ่ือชวยไมใหผกั หรอื ผลไมด าํ 2. มีดปอก เปน มดี บางสาํ หรับใชห ัน่ หรือปอก ผกั ผลไม ซ่ึงจะมีรปู รางตางๆ กนั แลว แต ผูผลติ วสั ดุท่ใี ชควรเปน สแตนเลสหรือทองเหลือง เพอ่ื ชว ยไมใ หผกั หรือผลไมด ํา 3. หินลับมดี ใชส ําหรบั ลับมดี ใหค มอยูตลอดเวลา จะเปนกอ นใหญห รอื เลก็ ก็ไดห รือจะเปน รปู แบบตาง ไ แลวแตผ ูผลิต 4. เขียง ใชส ําหรบั รองของเวลาจะหนั่ หรือรองเพ่อื จะปอกของช้นิ ใหญ จะเปน เขยี งไม หรอื พลาสตกิ กไ็ ด รปู แบบตา ง ๆ กันแลวแตผผู ลิต 5. กะละมัง ใชสาํ หรับใสน้ําลา งผกั และผลไมทีจ่ ะแกะสลกั หรือสําหรบั ใสผ ลไมทีย่ ังไมได แกะสลกั รปู แบบและขนาดแตกตา งกนั แลว แตผ ผู ลิต 6. ถาด ใชส ําหรบั ใสผ ักและผลไมทีย่ งั ไมไดแ กะสลักหรือแกะสลักแลว หรอื สําหรบั รอง เศษผกั ผลไมท ีแ่ กะสลกั แลวกไ็ ด มีรปู แบบตาง ๆ กันแลวแตผ ผู ลิต 7. จาน ใชส าํ หรบั ใสผักและผลไมท่ียังไมไดแ กะสลักหรือแกะสลักแลว 8. ผาเชด็ มอื ใชส ําหรบั เชด็ มอื เชด็ อปุ กรณตา ง ๆ เพอื่ ใหแหงและอยใู นสภาพเดิมเสมอมี รปู แบบตา ง ๆ กัน 9. ผากนั เปอ น ใชสําหรับกันเสื้อผา และชุดของผูแกะสลกั ไมใ หส กปรก 10. อื่นๆ เชน ไมไผ ไมเสียบลกู ชิ้น ฯลฯ

12 ภาพท่ี 1.3 อปุ กรณท ใี่ ชในการแกะสลกั การเลือก การเก็บและการรักษาอปุ กรณ 1. มีดแกะสลกั เปน มดี ท่มี ลี ักษณะเลก็ เรยี วปลายแหลม และขอสาํ คญั มดี แกะสลักจะตอง คมเพื่อใหเสนหรือกลีบท่ีแกะสลักไมมีขุยติด และผักหรือผลไมน้ันไมชํ้า ซ่ึงจะมีรูปรางแตกตางกัน แลวแตผูผลิต วัสดุท่ีใชทํามีดควรเปนสแตนเลสหรือทองเหลืองเพ่ือชวยไมใหผักหรือผลไมดําควร รักษาปลายไมใหงอหรือหักอยางเด็ดขาดควรนํามีดเก็บในกลองหรือมีท่ีเสียบเก็บรักษาปลายมีดเปน อยางดีเพ่ือไมใหปลายมีดหักควรลางทําความสะอาดมีดทุกชนิดและเช็ดใหแหงทุกคร้ังหลังการใชงาน ยางผกั และผลไมท ่ตี ดิ มีดควรขดั ใหออกใหหมดกอ นจงึ ลา งและเช็ดใหส ะอาด 2. มีดควาน มีลักษณะปลายแหลม ตวั มดี ยาวกวา มีดแกะสลกั มีความบางใชสําหรบั ควา นผัก และผลไม วัสดทุ ีใ่ ชท าํ มีดควรเปนสแตนเลสหรอื ทองเหลอื งเพ่อื ชว ยไมใ หผักหรือผลไมดํา ควรลางทาํ ความสะอาดมดี ทกุ ชนดิ และเช็ดใหแ หงทกุ ครง้ั หลงั การใชง านยางผักและผลไมท่ตี ดิ มดี ควรขัดใหอ อก ใหห มดกอนจงึ ลา งและเชด็ ใหส ะอาด 3. มีดปอก หั่น เปน มดี บางสําหรบั ใชห ัน่ หรอื ปอก ผกั ผลไม ซง่ึ จะมีรูปรางตางๆกันแลว แต ผูผลติ วัสดทุ ใี่ ชค วรเปน สแตนเลสหรือทองเหลอื ง เพอ่ื ชวยไมใ หผกั หรอื ผลไมด ํา ควรลางทําความ สะอาดมดี ทุกชนิดและเช็ดใหแ หง ทุกครง้ั หลงั การใชงานยางผกั และผลไมท่ตี ดิ มดี ควรขดั ใหออกให หมดกอนจึงลา งและเชด็ ใหสะอาด 4. มีดสองคม เปน มดี ปอกทผี่ ูผลติ ขึน้ เพอื่ ใหสะดวกตอ การใชใ นการปอกเนอ่ื งจากมดี มี 2 คม คมท่ปี อกเขาหาตัวหรือปอกออกนอกตวั ของผูปอกได โดยมีสว นของคมอกี ดา นหนงึ่ บงั คับใหสามารถ

13 บอกไดด ว ยความหนาเทา ๆกนั ควรลา งทําความสะอาดมดี ทกุ ชนดิ และเช็ดใหแ หงทุกครง้ั หลังการใช งานยางผักและผลไมท ต่ี ดิ มดี ควรขัดใหออกใหหมดกอนจึงลา งและเชด็ ใหสะอาด 5. ถาด ใชสําหรับใสผักหรอื ผลไมท ยี่ งั ไมไ ดแกะสลกั หรอื แกะสลักแลว หรือสําหรับรองเศษ ผักผลไมท่ีแกะสลกั แลวก็ได มรี ูปแบบตางๆกันแลว แตผผู ลิต 6. กะละมงั ใชสําหรบั ใสน ้าํ ลางผักและผลไมท ่จี ะแกะสลัก หรือสาํ หรับใสผ ลไมท่ียังไมได แกะสลัก รูปแบบและขนาดแตกตางกันแลวแตผ ูผลติ 7. เขียง ใชส ําหรับรองของเวลาทจี่ ะหนั่ หรอื รองเพอื่ จะปอกของช้นิ ใหญ จะเปน เขยี งไม หรือ พลาสติกกไ็ ด รปู แบบตางๆกนั แลว แตผผู ลิต 8. หนิ ลับมีด ใชสําหรบั ลบั มดี ใหค มอยูต ลอดเวลา จะเปน กอนใหญห รอื กอนเลก็ กไ็ ดหรือจะ เปน รปู แบบตางๆกันแลวแตผผู ลิต 9. ชอนกลม ชอ นทนี่ าํ มาใชใ นงานปอก ควา นและแกะสลักผลไม สามารถนาํ มาใชไดทกุ ขนาด ทั้งขนาดเล็ก ขนาดใหญ เลือกใชใหเหมาะสมกับงานท่ีทําหรือชอนเฉพาะอยาง เชนชอน สําหรับตกั เนอื้ เปนผลไมใหเ ปนกอ นกลม 10. กลอง พลาสติกหออาหาร ผา แลปพลาสติก ที่นํามาใชในงานปอก ควานและแกะสลัก ผลไมนํามาหอผลไมท่ีปอก ควานและแกะสลักเรียบรอยแลวนําใสภาชนะแลวหอดวยแลปพลาสติก เพอื่ ชว ยใหผลไมสดทนนาน 11. อุปกรณท ําความสะอาด ผาเช็ดมือ ใชสาํ หรับเชด็ มือ เช็ดอุปกรณตา งๆเพื่อใหแ หงและอยูใ นสภาพเดิมเสมอมี รปู แบบตา งๆกนั ผากันเปอ น ใชสําหรับกนั เส้อื ผาและชุดของผแู กะสลักไมใ หส กปรก

14 สรุป ผักและผลไมเปนพืชท่ีคนไทยนํามาใชในการดําเนินชีวิตประจําวันมาเปนเวลาชานานโดย นาํ มาจัดตกแตงและประดบั โตะอาหารและสถานทตี่ า ง นาํ มาแกะสลกั ใหสวยงามซ่งึ ถอื เปนเอกลกั ษณท ี่ สาํ คัญอยา งหน่งึ ของไทย อุปกรณท ี่นาํ มาใชใ นการแกะสลักเปนอปุ กรณพ ิเศษ คือมดี แกะสลกั ทจี่ ะตอ งมี ลักษณะคม ปลายแหลมเพื่อใหสามารถแกะสลักไดสวยงามเปนอยางดีและเม่ือประดิษฐงานแกะสลัก เรียบรอยแลวควรหาวิธีเก็บรักษาผลงานใหอยูไดทนนานที่สุดเน่ืองจากเปนผลงานท่ีประดิษฐขึ้นมาแต ละชนิ้ ใชเ วลามากในการประดิษฐจงึ ควรหาวิธเี ก็บรกั ษาใหอยไู ดนานท่สี ดุ จงึ จะคมุ คา กบั เวลาทใี่ ชไปใน การประดษิ ฐแตละครั้ง คาํ ถามทา ยบท 1. ผกั ทเี่ หมาะสมท่ีจะนาํ มาใชใ นการแกะสลักควรเปนผกั เชน ไร จงอธบิ าย 2. การเกบ็ รกั ษาผลงานการแกะสลักจากฟกทองมีวิธีการทําอยางไรบางท่ีจะชวยทําใหผลงาน อยไู ดนานทีส่ ดุ 3. วิธกี ารชวยทําใหพ ทุ รา แอปเปล ทแ่ี กะสลกั ไมดําควรทําเชนไร จงอธิบาย 4. วิธกี ารชวยทําใหม ะเขอื ทแ่ี กะสลกั ไมด าํ ควรทําเชน ไร จงอธบิ าย 5. อปุ กรณท ใี่ ชใ นการแกะสลกั ควรมลี กั ษณะเชน ไร จงอธิบาย

บทที่ 2 การตดั และหน่ั เพอ่ื ใชในการตกแตง การตดั และห่นั ผกั และผลไมเ พื่อนําไปใชใ นการตกแตงเปน การนาํ ผักและผลไมม าตัดหรือห่ันใหได รูปแบบตางๆ แลวนําไปวางตกแตงใหไดรูปแบบตางๆใหสวยงามตามตองการ สามารถทําไดอยางรวดเร็ว และบางคร้ังมีการแกะสลักแบบงายๆ ผสมในงานนั้นๆ สําหรับวิธีการตัด ห่ันผักและผลไมผูแกะสลัก สามารถนําวิธีการตัดหรือห่ันดัดแปลงใหไดดอกไมแบบตางๆไดมากมายโดยวิธีเปลี่ยนรูปแบบเพียง เล็กนอยจะไดดอกไมแบบอื่นๆ อีกจํานวนมาก หรือวิธีการตัดหรือหั่นแบบเดิมแตเปลี่ยนวัสดุในการ แกะสลักไดเชนเดียวกันจะไดผลงานการแกะสลักมากมาย ในบทนี้ผูเขียนนําผักและผลไมบางชนิดมาตัด หรือหน่ั ใหไ ดร ูปแบบตา งๆ พรอ มจัดวางใหไดร ปู แบบตา งๆ เพยี งเล็กนอยเพื่อใชสาํ หรับเปน แนวทางในการ พัฒนาและดัดแปลงใหเกิดผลงานแปลกใหมไดอีกมากมาย ซ่ึงวิธีการตัดหรือหั่นจะแตกตางกันไปดวย วธิ ีการตา งๆ และนาํ ไปใชในการตกแตง อาหารและอ่ืนตอ ไปไดอ ีกมากมายหลายแบบ ภาพท่ี 2.1 การตดั หน่ั ผักแบบงายรวม

16 วธิ ีการตัดและห่นั ผักและผลไมเพ่ือใชในการตกแตง วธิ กี ารตัดและหั่นผักและผลไมเ พ่อื นาํ ไปใชในการตกแตงเปนการนาํ ผักและผลไมมาตัดหรือห่ันให ไดรูปรางตางๆ ตามตองและนําไปใชจัดวางในการตกแตงไดเลยและบางครั้งเมื่อตัดหรือห่ันเรียบรอยแลว เมื่อจะใชงานจะตองนําช้ินที่ตัดไวแลวเรียงตอกันใหไดรูปแบบตามตองการจึงจะใชตกแตงได ซึ่งมีวิธีการ ตดั และหั่นในรปู แบบตา งๆ ดงั นี้ 1. วิธีการ ตัด หนั่ แตงราน แบบที่ 1 การตัด หั่นแตงรานแบบท่ี 1 เปน การนาํ แตงรานมาแบงคร่ึงตามความยาวของลูกแลวห่ันตาม ขวางใหเปนแผนบาง นําไปจัดวางใหไดรูปแบบตางๆเพื่อใหเกิดความสวยงามและนําไปใชประโยชนตามท่ี ตอ งการ วธิ ีทาํ 1. ใชมีดปอกผาแบงครง่ึ แตงรา นตามความยาวของลกู ออกเปน 2 ชิน้ ใหไ ดเทาๆ กัน 2. นําชิน้ หนงึ่ มาห่นั โดยใชมดี ปอกห่นั ตามขวางของช้นิ ใหเ ปน แผน บาง 3. หัน่ ตามขวางของชน้ิ ใหเปนแผนบางใหไดจาํ นวนตามตอ งการเพื่อนําไปใชใ นการจดั วาง ใหไ ดร ปู รางตา งๆ สวยงามตามตอ งการ 12 3 ภาพท่ี 2.2 ข้ันตอนการตดั ห่ันแตงรา น แบบที่ 1

17 ภาพท่ี 2.3 การตัด หั่นแตงรา น แบบท่ี 1 2. วธิ ีการ ตัด หนั่ แตงราน แบบท่ี 2 การตัด ห่ันแตงรานแบบที่ 2 เปนการนําแตงรานมาแซะใหเปนรองตามความยาวของลูก กอนท่ีจะแบงครึ่งตามความยาวของลูกแลวห่ันตามขวางใหเปนแผนบาง นําไปจัดวางใหไดรูปแบบตางๆ เพ่อื ใหเกิดความสวยงามและนําไปใชป ระโยชนต ามที่ตอ งการ วธิ ีทาํ 1. ใชมีดแกะสลักแซะรองตามความยาวของแตงรานใหไดความหางของแตละรองตาม ตองการรอบลูกแตงรา น 2. ใชมีดปอกผา แบงครงึ่ แตงรา นตามความยาวของลูกออกเปน 2 ช้นิ ใหไ ดเทา ๆ กัน 3. นําช้ินหนงึ่ มาหั่นโดยใชม ีดปอกห่นั ตามขวางของชน้ิ ใหเ ปน แผน บาง 4. หั่นตามขวางของช้ินใหเปนแผนบางใหไดจํานวนตามตองการเพ่ือนําไปใชในการจัด วางใหไดรปู รา งตา งๆ สวยงามตามตอ งการ

18 12 3 4 ภาพท่ี 2.4 ขัน้ ตอนการตัด หน่ั แตงรา น แบบท่ี 2 ภาพท่ี 2.5 การตดั ห่นั แตงรา น แบบที่ 2

19 3. วิธกี าร ตัด ห่นั แตงรา น แบบที่ 3 การตัด หั่นแตงรานแบบที่ 3 เปนการนําแตงรานแบงคร่ึงตามความยาวของลูกแลวหั่นตาม ขวางใหเปนแผนบาง ท่ีมีสวนติดกันดานหน่ึง เพ่ือจัดใหไดรูปแบบตางๆใหเกิดความสวยงามและนําไปใช ประโยชนต ามที่ตอ งการ วธิ ีทํา 1. ใชมดี ปอกผาแบง ครงึ่ แตงรานตามความยาวของลกู ออกเปน 2 ชน้ิ ใหไดเทา ๆ กัน 2. นําชิ้นหนึ่งมาห่ันโดยใชมีดปอกตัดตามขวางของช้ินใหเ ปนแผนบางดวยการตัดใหริม ดา นหนง่ึ ขาดเหลอื รมิ อกี ดานหนึง่ ใหต ดิ กนั ไวเ ล็กนอ ย 3. ตัดตามขวางของช้ินใหเปนแผนบางเปนช้ินที่ 2 ดวยการตัดใหริมดานหน่ึงขาดเหลือ ริมอีกดานหนงึ่ ใหตดิ กันไวเ ลก็ นอยเชน เดียว กัน 4. ตัดตามขวางของชน้ิ ใหเปนแผน บางเปน ชน้ิ ท่ี 3 ดวยการตัดใหข าดทั้งหมด 5. แยกเอาสวนท่ีตัดออกจากชื้นใหญจะเห็นแตงรานมีแผนบาง 3 ช้ินติดกันที่ปลายดาน หนง่ึ สว นปลายอีกดา นหน่ึงขาดแยกออกจากกัน 6. จับปลายของชิ้นท่ีอยูตรงกลางโคงและเสียบปลายไวตรงกลางจะไดลักษณะคลาย ดอกไมหรือขาปู นาํ ไปใชจดั วางตกแตง ใหส วยงามตามตองการได 12 3 45 6 ภาพที่ 2.6 ข้ันตอนการตดั หนั่ แตงรา น แบบที่ 3

20 ภาพท่ี 2.7 การตัด ห่นั แตงรา น แบบท่ี 3 4. วิธีการ ตัด หัน่ แตงราน แบบท่ี 4 การตัด ห่ันแตงรานแบบท่ี 2 เปนการนําแตงรานแบงครึ่งตามความยาวของลูกแลวห่ันตาม ขวางใหเปนแผนบาง ท่ีมีสวนติดกันดานหน่ึง เพ่ือจัดใหไดรูปแบบตางๆใหเกิดความสวยงามและนําไปใช ประโยชนตามที่ตองการ วธิ ีทํา 1. ใชมดี ปอกผาแบง ครง่ึ แตงรานตามความยาวของลกู ออกเปน 2 ชนิ้ ใหไดเทา ๆ กัน 2. นําชิ้นหนึ่งมาหั่นโดยใชมีดปอกตัดตามขวางของช้ินใหเปนแผนบางดวยการตัดใหริม ดา นหน่งึ ขาดเหลอื ริมอกี ดา นหน่ึงใหตดิ กันไวเลก็ นอย 3. ตัดตามขวางของชิ้นใหเปนแผนบางเปนชิ้นท่ี 2 ดวยการตัดใหริมดานหนึ่งขาดเหลือ รมิ อกี ดา นหนึง่ ใหตดิ กันไวเล็กนอยเชนเดยี วกนั 4. ตดั ตามขวางของชิ้นใหเปนแผนบางเปนช้ินท่ี 3 และ4 ดวยการตัดใหริมดานหน่ึงขาด เหลือริมอกี ดานหน่งึ ใหต ดิ กนั ไวเลก็ นอ ยเชนเดยี วกันและตดั ช้นิ ท่ี 5 ดว ยการตดั ใหขาดท้ังหมด

21 5. แยกเอาสวนท่ีตัดออกจากช้ืนใหญจะเห็นแตงรานมีแผนบาง 5 ช้ินติดกันที่ปลายดาน หนึ่ง สวนปลายอีกดานหนง่ึ ขาดแยกออกจากกัน 6. จับปลายของชิ้นที่ 2โคงและเสยี บปลายไวตรงกลาง 7. จับปลายของชิ้นท่ี 4โคงและเสียบปลายไวตรงกลางจะไดลักษณะคลายดอกไมบาน นําไปใชจดั วางตกแตง ใหสวยงามตามตอ งการได 12 3 45 6 7 ภาพที่ 2.8 ข้ันตอนการตัด ห่นั แตงราน แบบที่ 4

22 ภาพท่ี 2.9 การตดั หั่นแตงรา น แบบท่ี 4 5. วิธกี าร ตัด หน่ั แครอท แบบที่ 1 การตัด ห่ันแครอท แบบท่ี 1 เปนการนําแครอทมาปอกเปลือกพรอมท้ังเกลาใหเรียบแบงครึ่ง ตามความยาวของหัวแลวห่ันตามขวางใหเปนแผนบาง นําไปจัดวางใหไดรูปแบบตางๆเพ่ือใหเกิดความ สวยงามและนาํ ไปใชประโยชนต ามที่ตองการ วธิ ีทาํ 1. ใชม ีดปอกเปลือกแครอทออกใหห มดพรอมทัง้ เกลาใหเ รียบเสมอกนั ไมใหม ีเหลยี่ ม 2. ใชมดี ปอกผาแบงครง่ึ แครอทตามความยาวของหวั ออกเปน 2 ช้ินใหไดเทาๆ กัน 3. นําช้นิ หน่ึงมาห่นั โดยใชม ีดปอกหน่ั ตามขวางของชิ้นใหเปนแผน บาง 4. ห่ันตามขวางของช้ินใหเปนแผนบางใหไดจํานวนตามตองการเพ่ือนําไปใชในการจัด วางใหไดร ปู รางตา งๆ สวยงามตามตอ งการ

23 12 3 4 ภาพท่ี 2.10 ขน้ั ตอนการตดั หั่นแครอท แบบท่ี 1 ภาพท่ี 2.11 การตดั หัน่ แครอท แบบที่ 1

24 6. วธิ กี าร ตัด หั่นแครอท แบบท่ี 2 การตัด หัน่ แครอท แบบที่ 2 เปนการนําแครอทมาปอกเปลือกพรอมท้ังเกลาใหเรียบและแซะ ตามความยาวของหัวใหเปนรองแลวแบงครึ่งตามความยาวของหัวและหั่นตามขวางใหเปนแผนบาง นําไปจัด วางใหไดรปู แบบตางๆเพอื่ ใหเกดิ ความสวยงามและนาํ ไปใชประโยชนต ามท่ตี องการ วธิ ที ํา 1. ใชมีดปอกเปลือกแครอทออกใหหมดพรอมทั้งเกลาใหเรียบเสมอกันไมใหมีเหลี่ยม พรอ มทงั้ แซะรอ งตามความยาวของหวั ใหเปน รอ งหา งกนั ตามตองการรอบหัวแครอท 2. ใชม ดี ปอกผาแบงครึง่ แครอทตามความยาวของหวั ออกเปน 2 ชิ้นใหไ ดเทาๆ กนั 3. นาํ ชิน้ หนง่ึ มาหั่นโดยใชม ดี ปอกหนั่ ตามขวางของช้นิ ใหเปนแผน บาง 4. หั่นตามขวางของช้ินใหเปนแผนบางใหไดจํานวนตามตอ งการเพ่ือนําไปใชในการจัด วางใหไ ดรปู รา งตา งๆ สวยงามตามตองการ 12 3 4 ภาพที่ 2.12 ขั้นตอนการตดั ห่นั แครอท แบบที่ 2

25 ภาพที่ 2.13 การตดั หน่ั แครอท แบบท่ี 2 7. วธิ ีการ ตัด หนั่ แครอท แบบท่ี 3 การตัด หั่นแครอท แบบท่ี 3 เปนการนําแครอทปอกเปลือกพรอมทั้งเกลาใหเรียบแบงครึ่ง ตามความยาวของหัวแลวห่ันตามขวางใหเปนแผนบาง ท่ีมีสวนติดกันดานหนึ่ง เพ่ือจัดใหไดรูปแบบตางๆให เกดิ ความสวยงามและนําไปใชประโยชนตามทตี่ องการ วธิ ีทาํ 1. ใชม ีดปอกเปลอื กแครอทออกใหห มดพรอมท้ังเกลาใหเ รยี บเสมอกนั ไมใหมเี หล่ยี ม 2. ใชม ีดปอกผา แบงคร่ึงแครอทตามความยาวของหัวออกเปน 2 ชิ้นใหไดเ ทาๆ กัน 3. นาํ ช้นิ หน่งึ มาหั่นโดยใชมีดปอกตดั ตามขวางของช้ินใหเปนแผนบางดวยการตัดใหริม ดานหนงึ่ ขาดเหลอื รมิ อีกดา นหนง่ึ ใหติดกนั ไวเ ลก็ นอย 4. ตัดตามขวางของช้ินใหเปนแผนบางเปนช้ินท่ี 2 ดวยการตัดใหขาดทงั้ หมด 5. แยกช้ินท่ีตัดเสร็จแลวแยกออกมาจับสวนปลายที่ตัดขาดแยกออกจากกันไดรูปราง เหมือนกา มปู นําไปจดั วางใหส วยงามตามตอ งการ

26 12 3 45 ภาพท่ี 2.14 ขน้ั ตอนการตดั หั่นแครอท แบบท่ี 3 ภาพท่ี 2.15 การตดั หัน่ แครอท แบบที่ 3

27 8. วธิ ีการ ตัด หน่ั แครอท แบบที่ 4 การตดั หนั่ แครอท แบบที่ 4 เปนการนําแครอทมาปอกเปลือกพรอมทั้งเกลาใหเรียบและแซะ ตามความยาวของหัวใหเปน รองแลวแบงคร่ึงตามความยาวของหัวและหั่นตามขวางใหเปนแผนบาง ท่ีมีสวน ติดกนั ดานหนงึ่ เพ่ือจดั ใหไ ดร ูปแบบตา งๆใหเกดิ ความสวยงามและนําไปใชป ระโยชนต ามทต่ี องการ วธิ ีทํา 1. ใชมีดปอกเปลือกแครอทออกใหหมดพรอมท้ังเกลาใหเรียบเสมอกันไมใหมีเหลี่ยม พรอมทงั้ แซะรองตามความยาวของหัวใหเปน รอ งหา งกันตามตอ งการรอบหัวแครอท 2. ใชมดี ปอกผาแบงครง่ึ แครอทตามความยาวของหัวออกเปน 2 ช้ินใหไ ดเ ทาๆ กนั 3. นาํ ชิ้นหนึง่ มาห่ันโดยใชมีดปอกตดั ตามขวางของช้ินใหเปนแผนบางดวยการตัดใหริม ดา นหนง่ึ ขาดเหลือรมิ อีกดานหน่งึ ใหต ดิ กนั ไวเ ลก็ นอ ย 4. ตดั ตามขวางของช้ินใหเปนแผน บางเปน ชิ้นที่ 2 ดว ยการตดั ใหข าดท้งั หมด 5. แยกช้ินที่ตัดเสร็จแลวแยกออกมาจับสวนปลายที่ตัดขาดแยกออกจากกันไดรูปราง เหมอื นกา มปู ท่ีมีรอ งเปน ระยะสวยงามนําไปจัดวางใหสวยงามตามตองการ 12 3 45 ภาพท่ี 2.16 ขนั้ ตอนการตัด ห่ันแครอท แบบท่ี 4

28 ภาพที่ 2.17 การตัด หัน่ แครอท แบบที่ 4 9. วธิ ีการ ตัด หัน่ แครอท แบบท่ี 5 การตัด หั่นแครอท แบบท่ี 5 เปนการนําแครอทมาปอกเปลือกพรอมท้ังเกลาใหเรียบแบง ตามความยาวของหัวออกเปน 4 สวนนําแตละสวนแซะรองตรงกลางทางดานสวนโคงของหัวพรอมท้ังเกลา ใหเรียบและห่ันตามขวางใหเปนแผนบาง นําไปจัดวางใหไดรูปแบบตางๆเพื่อใหเกิดความสวยงามและ นาํ ไปใชประโยชนต ามทต่ี อ งการ วธิ ที าํ 1. ใชม ดี ปอกเปลือกแครอทออกใหหมดพรอ มทั้งเกลาใหเรยี บเสมอกันไมใหม ีเหลยี่ ม 2. ใชมดี ปอกผาแบง คร่งึ แครอทตามความยาวของหัวออกเปน 2 ชนิ้ ใหไดเทา ๆ กัน 3. ใชม ดี ปอกผา แบงครงึ่ แครอทตามความยาวของแตล ะชนิ้ ออกเปน 2 ช้ินใหไดเทาๆ กันใน 1 หวั จะได 4 ช นิ้ 4. นาํ แตละช้ินแซะรองตามความยาวของหัวทางดานสวนริมโคงของหัวใหไดรองกวาง พอสวยงาม

29 5. เกลาสว นริมตรงขอบรอ งและรมิ ดานขา งใหโ คง มนสวยงาม 6. นําชิ้นหน่ึงมาห่ันโดยใชมีดปอกห่ันตามขวางของช้ินใหเปนแผนบางจะไดแผนท่ีมี รูปรางรปู หวั ใจ 7. หั่นตามขวางของชิ้นใหเปนแผนบางใหไดจํานวนตามตองการเพ่ือนําไปใชในการจัด วางใหไ ดร ูปรางตางๆ สวยงามตามตอ งการ 12 3 45 6 7 ภาพที่ 2.18 ขั้นตอนการตดั หั่นแครอท แบบท่ี 5

30 ภาพที่ 2.19 การตัด หัน่ แครอท แบบท่ี 5 10. วิธีการ ตัด หนั่ หอมหวั ใหญ การตัด ห่ันหอมหัวใหญเปนการนําหอมหัวใหญห่ันใหเปนแผนบางตามความยาวของหัว แลว ตัดตกแตงและจดั วางใหสวยงามตามตอ งการ วธิ ีทํา 1. ปอกเปลือกสีแดงของหอมหัวใหญออกใชมีดปอกผาแบงครึ่งตามความยาวของ หอมหัวใหญ 2. แยกหอมหัวใหญท่ีตัดแบง 2 ชิ้นออกจากกัน นําช้ินหนึ่งมาตัดใหเปนแผนหนาตาม ความตองการตามความยาวของหวั หอมหัวใหญ 3. ใชมดี ตัดตรงกลางสว นปลายหัวออกโดยตดั ใหตรงกลางแหลมดานขา งทง้ั สองขางกวาง ออกเลก็ นอย 4. จัดตกแตงใหเปนดอกไมโดยวางใสในภาชนะที่ตองการ จัดแตงใหชั้นของ หอมหัวใหญแตล ะชน้ั แยกหา งออกจากกนั จะไดรปู รางดอกไมบ าน

31 5. นําผักอ่ืนตดั วางตรงโคนดอกเพ่ือเปนกานดอกไมและตกแตงดวยใบไมแกะสลักให สวยงามตามตองการ 12 3 45 ภาพที่ 2.20 ขน้ั ตอนการตดั ห่นั หอมหวั ใหญ ภาพที่ 2.21 การตัด หั่นหอมหัวใหญ

32 11. วธิ ีการ ตัด หั่นมะเขือเทศ แบบท่ี 1 การตัด ห่ันมะเขือเทศ แบบที่ 1 เปนการนาํ มะเขือเทศแอปเปล มาตัดตามความยาวของลูก และห่ันใหเปนแผนบางตามความยาวของลูกเปน ชนั้ ๆ จดั ตกแตง และจดั วางใหสวยงามตามตอ งการ วธิ ที ํา 1. ใชม ดี ปอกผา แบง ครง่ึ ตามความยาวของมะเขือเทศแอปเปล แยกออกเปนสองช้ิน 2. ใชมดี ปอกตดั ตามความยาวของลกู โดยตัดตามความแบนจากสว นกลางของลูกให หนาประมาณ ½ ซ.ม.ไปหาสวนโคนจนเกอื บถึงสว นโคนของลูก 3. กะแบง ครงึ่ สวนปลายลูกมะเขอื เทศแอปเปล ตดั จากสว นกลางของลกู ไปหาสว นปลาย ของลูกโดยตัดใหโคงไปทางดานซายของลกู เลก็ นอ ย 4. ตดั สวนปลายลกู มะเขอื เทศแอปเปลตดั จากสวนกลางของลกู ไปหาสวนปลายของลูก โดยตดั ใหโ คงไปทางดานขวาของลกู เลก็ นอ ย 5. เอาเน้อื มะเขอื เทศแอปเปล สวนปลายลปู ออกจะไดร ปู รางที่มสี ว นกลางลูกวางเปน รอง ลกึ ตรงกลาง 6. ใชม ดี แกะสลกั ตัดเปลือกมะเขือเทศแอปเปล เฉพาะชนิ้ ลา งทต่ี ดิ กลางลกู ใหแยกออก จากสวนเน้ือ 7. ใชมดี แกะสลกั ตดั เปลอื กมะเขือเทศแอปเปล เฉพาะชนิ้ ลา งทต่ี ดิ กลางลูกใหแ ยกออกจาก สวนเนอ้ื ท้งั สองดา น 8. ดดั สวนปลายของเปลอื กมะเขอื เทศแอปเปลใหโ คง งอบานออกดานนอกทัง้ สองขา ง เล็กนอ ยไดดอกไมสวยงาม 9. ตกแตงดว ยกา นพรกิ หรอื ผักอืน่ ๆทโ่ี คนดอกเพอ่ื ใหเ ปนกานของดอกไมส วยงาม 12 3

33 45 6 78 9 ภาพที่ 2.22 ข้ันตอนการตดั หั่นมะเขือเทศ แบบท่ี 1 ภาพที่ 2.23 การตัด หน่ั มะเขอื เทศ แบบท่ี 1

34 12. วธิ กี าร ตดั หั่นมะเขือเทศ แบบท่ี 2 การตัด หั่นมะเขือเทศ แบบท่ี 2 เปนการนํามะเขือเทศแอปเปล มาตัดตามความยาวของลูก และหั่นใหเปนแผนบางตามความยาวของลูกเปนช้ันและตัดใหไดรูปแบบตางๆ จัดตกแตงและจัดวางให สวยงามตามตอ งการ วธิ ีทาํ 1. ใชมีดปอกผา แบง ครงึ่ ตามความยาวของมะเขอื เทศแอปเปล แยกออกเปน สองช้ิน 2. ใชม ดี ปอกตัดตามความยาวของลูกโดยตดั ตามความแบนจากสวนกลางของลกู ให หนาประมาณ ½ ซ.ม.ไปหาสวนโคนจนเกอื บถงึ สวนโคนของลูก 3. ใชมดี ปอกตัดตรงกลางตามความยาวของลูกทงั้ ชน้ิ บนและชน้ิ ลา ง 4. ใชม ดี แกะสลกั ตดั จากสวนกลางของลูกทต่ี ดั ไวไ ปหาสว นปลายของลกู โดยตดั ใหโคง ไปทางดานขวาของลกู เลก็ นอ ย 5. ใชมดี แกะสลกั ตดั จากสว นกลางของลกู ทตี่ ัดไวไ ปหาสว นปลายของลูกโดยตดั ใหโ คง ไปทางดา นซา ยของลกู เลก็ นอ ยและเอาเนื้อสวนบนทต่ี ัดออกจะเหน็ เนือ้ มะเขอื เทศแอปเปล ชั้นลางชดั เจน 6. ใชมีดแกะสลักตดั แบง ครึง่ ตามความยาวเน้ือมะเขือเทศแอปเปล ชนั้ ลาง 7. ใชมีดแกะสลักตัดเปลือกมะเขือเทศแอปเปลเฉพาะช้ินลางตัง้ แตสวนกลางลูกไปหา สวนโคนลกู ใหแยกออกจากสวนเน้อื ทง้ั สองดา น 8. ใชมีดแกะสลักตัดเนื้อมะเขือเทศชิ้นบนใหไดรูปรางโคงปลายแหลมโดยการตัด ทางดานซายใหหา งจากสวนกลางลกู เล็กนอ ยและเอยี งคมมีดไปทางดานขวามอื 9. ใชมีดแกะสลักตัดเน้ือมะเขือเทศชิ้นบนใหไดรูปรางโคงปลายแหลมโดยการตัด ทางดานขวาใหห างจากสว นกลางลกู เลก็ นอ ยเอยี งคมมดี ไปทางดา นซา ยตัดใหถ งึ รอยตดั เดิม 10. ตัดอีกดา นหนง่ึ เชน เดยี วกนั ใชมือดนั ใหสวนทต่ี ดั ทอี่ ยบู นสดุ ใหเลอื่ นขึ้นไปสงู กวา สว นปลายลูกไดด อกไมส วยงาม 11. ตกแตงดว ยกานพรกิ หรอื ผักอ่นื ๆทโี่ คนดอกเพอ่ื ใหเปนกานของดอกไมส วยงาม

35 12 3 45 6 78 9 10 11 ภาพท่ี 2.24 ข้นั ตอนการตดั ห่ันมะเขือเทศ แบบท่ี 2

36 ภาพที่ 2.25 การตดั หน่ั มะเขือเทศ แบบท่ี 2 13. วิธีการ ตัด ห่ันสม แบบท่ี 1 การตัด หั่นสม แบบท่ี 1 เปนการนําสมมาแบงครึ่งตามความยาวของลูกแลวหั่นตามขวาง ใหเปนแผนบาง นําไปจัดวางใหไดรูปแบบตางๆเพ่ือใหเกิดความสวยงามและนําไปใชประโยชนตามท่ี ตอ งการ วธิ ที าํ 1. ลา งสม ใหสะอาดใชม ีดปอกผาแบง คร่งึ ตามความยาวของสมทางดานข้วั 2. แยกสม ออกจากกันไดเ ปน 2 ช้ินเทา ๆ กนั 3. นําช้นิ หนึ่งมาห่นั โดยใชม ดี ปอกหน่ั ตามขวางของชน้ิ ใหเ ปนแผนบาง 4. นําแผน บางท่เี ปนคร่งึ วงกลมจัดวางใสในภาชนะใหไดร ปู รา งดอกไมตามตอ งการ 5. นําผักอ่ืนตัดใหเปน กานดอกไมวางตรงโคนดอกและตกแตงดวยใบไมแกะสลักให สวยงามตามตองการ