รายงานการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณ์นักเรียน

40 7. หลักธรรม/พระดำรัส/พระราชดำริ/คำสอน พิจารณาวาจะใชหลักธรรมอะไรเปนหลักคิด ในการดำเนินโครงงาน นอมนำพระราชดำรัส/พระราชดำริ/คำสอนอะไรมาเปนหลักในการดำเนิน โครงงาน โดยแตล ะโครงงานสามารถมคี ุณธรรมหลายขอ เปน หลกั คิดในการปฏบิ ตั ิโครงงานก็ได 8. การเช่ือมโยงไปสูคณุ ธรรมอัตลักษณของโรงเรียนโดยใหมีประชุมพิจารณาเชื่อมโยงวาไปสู คุณธรรมอัตลักษณไดอยา งไร ซ่ึงตองพจิ ารณาถงึ กระบวนการในการปฏิบัติโครงงานและคุณธรรมทท่ี ำ ใหเกิดการเปล่ียนแปลงพฤตกิ รรมขึน้ 9. กำหนดวิธีการวัดและประเมินผลโดยกำหนดตัวชี้วัดเพื่อวัดหรือประเมินผลวามีการ เปลยี่ นแปลงพฤตกิ รรมอยา งไรมากนอยแคไหนในแตละเปา หมาย 10. จัดทำรางเอกสารโครงงานคุณธรรมโดยรวบรวมขอมูลท้ังหมดแลวจัดทำเปนเอกสาร รางโครงการเพ่ือนำไปทดลองปฏิบัติระยะหน่ึงแลวปรับปรุงใหสอดคลองกับสถานการณ และบริบท ของโรงเรียนกอนนำไปใชจริง ท้ังนี้ เนื่องจากโครงงานคุณธรรมเปนเครื่องมือที่ใชพัฒนาทักษะการคิดและการปฏิบัติงาน ของนักเรียน จึงควรจัดทำโครงงานฉบับรางแลวนำไปทดลองใชกอนสักระยะหนึ่ง เพ่ือใหนักเรียนได เรยี นรแู ลว ปรับปรงุ แผนเปนระยะ ๆ จนสามารถนำไปใชปฏบิ ัติจรงิ ไดผลตรงตามความตอ งการ 11. จัดทำเปนโครงานคุณธรรม โดยนำขอมูลและเอกสารท่ีเก่ียวของที่ไดจากการทดลองทุก ขน้ั ตอนมาเรียบเรียงใหอา นเขา ใจงายอาจใชรปู แบบการเขยี นโครงงานคุณธรรมหรือรูปแบบตามความ เหมาะสมของโรงเรียน ขั้นตอนท่ี 4 การลงมือรวมกนั ปฏิบัติ 1. แตงต้ังผูรับผิดชอบโครงงานโดยอาจใหนักเรียนรวมกลุมกันเองเพื่อทำความดีตามความ สนใจ หรือครูคัดเลือกแกนนำ 8 -10 คน เปนผูรับผิดชอบโครงงานมีครูท่ีปรึกษา 1-3 คนพิจารณา ตามขอบเขต และขนาดของงานสมาชิกกลุมไมควรจำกัดจำนวน ควรเปนไปตามความสนใจและ ภาระงานท่รี บั ผดิ ชอบ 2 กำหนดเปาหมายการปฏิบัติงานทั้งในระยะสั้นแตละเดือน และเปาหมายระยะยาวแตละ ภาคเรียน 3. กำหนดปฏิทินการปฏบิ ัติงาน 4. ลงมือปฏิบตั ิดว ยกันตามแผนปฏิบตั ิงานในทกุ กจิ กรรม โดยนักเรียนจะไดเ รียนรจู ากการลง มอื ทำ โดยการสังเกต คิดพิจารณาปรับปรุงกิจกรรมใหนำไปสูความสำเรจ็ ที่สำคัญคือไดเรียนรูจากการ รว มกันทำงานเปนทีมทำงานทดี่ ีได 5. เมื่อจบแตละกิจกรรมยอยใหทำ AAR (After Action Review) เปนการพูดคุยกันเพื่อ ปรับปรงุ การทำงานใหดีข้ึน และควรใหน ักเรียนบันทึกสิ่งท่ีไดเรียนรูจากการทำกิจกรรมและการนำไป ประยกุ ตใชในสมุดเปนรายบคุ คล

41 6. เผยแพรเอกสารโครงานคุณธรรมโดยรวบรวมขอมูลที่ไดจากการทำกิจกรรม และ การประชุมทุกขั้นตอนมาเรียบเรียงใหกระชับอานเขาใจงาย อาจใชรูปแบบการเขียนโครงงาน คุณธรรมหรือรูปแบบอ่ืนตามความเหมาะสม ทั้งน้ีใหคำนึงถึงความสะดวกและทั่วถึงในการนำ ไปเผยแพรใ หท ุกคนทราบนำไปใชแ ละใชในการประเมนิ ผลได ขน้ั ตอนที่ 5 การนเิ ทศ ติดตาม ประเมนิ ผล และเสริมแรง ในการทำโครงงานตาง ๆ ควรมีคณะทำงานทำหนาที่นิเทศติดตามใหคำปรกึ ษาหารือ รวมทั้ง เปนพ่ีเลี้ยงสอนงานและใหความชวยเหลือแนะนำสิ่งที่จำเปนอยางมีกัลยาณมิตรเพ่ือใหงานบรรลุผล ตามขั้นตอน เปาหมายและกำหนดเวลาที่คาดหวังไวควรมีการเก็บรวบรวมขอมูลทั้งกอนและหลังการ ทำงาน เพ่ือประโยชนในการวิเคราะหเปรียบเทียบ การเปล่ียนแปลงท่ีคาดวาจะเกิดขึ้น โดยพิจารณา ตามตวั ชวี้ ัดท่ีไดกำหนดไวใ นโครงงาน เชน รอยละของจำนวนนกั เรยี นทม่ี ีจติ อาสาเพม่ิ ขน้ึ เปนตัน ควร สรางการมีสวนรวมในการประเมินผล เชน คณะกรรมการสถานศึกษา ผูปกครอง ชุมชน เพื่อใหมี มุมมองดา นการประเมนิ ผลสำเรจ็ ของงานทง้ั จากภายใน และภายนอกโรงเรียน นอกจากน้ีโรงเรียนควรกำหนดใหมีการเย่ียมเยียน เย่ียมชมโครงงานซ่ึงกันและกัน โดยอาจ จัดในรปู แบบของตลาดนัดโครงงานคุณธรรมมีเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู เพื่อสรางการมีสวนรว มและชวย ผนึกกำลงั กนั ใหเ ขม แขง็ ในการรวมกนั ทำความดี โครงงานอน่ื ๆ ของโรงเรียนท้งั ดานวิชาการดา นวนิ ัย นักเรียน รวมท้ังกิจกรรมตาง ๆ ของคณะครูทั้งท่ีมีสวนเกี่ยวของกับโครงงานคุณธรรม หรือไม เก่ียวของกต็ ามควรนับรวมวาเปนกิจกรรมท่ีชวยสงเสริมใหเกิดการพัฒนาคุณธรรมข้ึนในโรงเรียน คุณ ความดีจะเกิดขึ้นจากการปฏิบัติดวยตนเองการใหกำลังใจซึ่งกันและกนั การเสริมแรงกันดวยกิจกรรม ตา ง ๆ เปนการขยายงานไปใหท ั่วโรงเรียน จงึ เปนหลักประกันของการประพฤติคุณธรรมความดจี ะคง อยูและยั่งยืนตลอดไปในโรงเรียนและมีโอกาสท่ีจะขยายผลสูชุมชนเครือขายใกลเคียงไดในโอกาส ตอไป จากที่กลาวมาขางตนสามารถสรุปไดวา การพัฒนาคุณธรรมตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรม น้ัน มาจากการมีสวนรวมจากนักเรียน บุคลากรในโรงเรียน กรรมการสถานศึกษา ผูปกครอง ขุมชน และผูมีสวนเกี่ยวของทุกฝาย ซึ่งทุกฝายตองมองเห็นปญหารวมกัน และรวมกันหาวิธีการแกปญหา น้ัน ๆ โดยผานกระบวนการจัดกิจกรรมคุณธรรมตาง ๆ เชน โครงงานคุณธรรม กิจกรรรมเขาคาย คุณธรรมหรือบูรณาการในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนใหกับนักเรียนอยางตอเนื่อง จนกระทั่ง ทกุ ฝา ยเห็นวา ปญหานน้ั ลดลงหรอื หมดไป 5.2 การพฒั นาคุณธรรม ตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของสพฐ. สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (2560 : 1) กลาววา เพื่อเปนการสืบ สานศาสตรพระราชาและสนองพระราชกระแสรับส่ังของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวพระปรมินทร มหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 และพระบรมราโชบายดานการศึกษาของสมเด็จพระเจาอยูหัวมหา

42 วชิราลงกรณบดินทรเทพยวรางกูร รัชกาลท่ี 10 สำนักงานคณะกรรมการศึกษาข้ันพื้นฐานในฐานะ หนวยงานหลักของรัฐที่ตองรับผิดชอบจัดการศึกษาข้ันพ้ืนฐานแกเยาวชนสวนใหญของประเทศใหมี ความรูคคู ุณธรรมและสรา งคนดีใหแ กสงั คมจึงไดจ ดั ทำโครงการ \"โรงเรยี นคณุ ธรรมของ สพฐ.\" ข้ึนเพื่อ ดำเนินการปลูกฝงคุณธรรมความดีใหแกผูบริหาร ครู นักเรียน และบุคลากรทางการศึกษาในความ รับผิดชอบ โดยกำหนดใหโรงเรียนทุกแหงเขารวมโครงการตั้งแตปการศึกษา 2560 ดังน้ันเพื่อใหการ ดำเนินงานตามโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. เปนไปในแนวทางเดียวกัน สามารถบรรลุผลเปน รูปธรรมในระดับปฏิบัติเร็วขึ้น จึงมอบหมายใหสำนักพัฒนานวัตกรรมการจัดการศึกษาสำนักงาน คณะกรรมการศึกษาขั้นพื้นฐาน จัดทำแนวทางในการขับเคลื่อนการพัฒนาคุณธรรมตามโครงการ โรงเรียนคุณธรรม สพฐ. ไว 10 กิจกรรมดังน้ี 1. การจัดคา ยยุวชนคนคุณธรรม การจัดคายยุวชนคุณธรรมเปนแนวทางหน่ึงในการขับเคล่ือนโครงการโรงเรียน คุณธรรม สพฐ ตามศาสตรพระราชาและสนองพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว รัชกาลที่ 9 และพระราชประสงคของรัชกาลท่ี 10 สูการปฏิบัติใหเปนรูปธรรม ซ่ึงการดำเนินงาน ดังกลาวจะตองฝกภาวะผูนำใหแกนักเรียนแกนนำ เพ่ือไปเปนผูนำในการขับเคลื่อนการดำเนิน กจิ กรรมตามคณุ ธรรมอตั ลักษณของโรงเรียนผานการจดั คา ยยวุ ชนคนคณุ ธรรมที่เนนใหนักเรยี นทุกคน ในโรงเรียนไดฝก ปฏิบัติจริงผานการจดั ทำโครงานพัฒนาจริยคุณ และการปฏิบัติกิจกรรมอ่ืน ๆ เพอ่ื ให บรรลุผลตามเปาหมายนั้น คือนักเรียนมีพฤติกรรมที่พึงประสงคเพิ่มข้ึน และมีพฤติกรรมท่ีไมพึง ประสงคลดลง ปฏิบัติตนเปนคนดขี องครอบครัว โรงเรียนชมุ ชน และสงั คม ท้ังนเ้ี พือ่ เปน การ สรา งคนดใี หแกชาตบิ านเมอื งตอ ไป 2. การจดั ทำโครงงานพัฒนาจริยคณุ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (2560 : 5) กลาววา การจัดทำ โครงงานพัฒนาจริยคุณโดยใช โครงงานคุณธรรม\" (Moral Project) ตามแนวทางของมูลนิธิยุวสถิ รคุณ (มยส.) เปนเคร่ืองมือในการปลูกฝงคุณธรรมจรธิ รรมใหเกิดขึ้นในโรงเรียน ถือเปนกลไกสังคมใน การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมท่ีไมพึงประสงคใหเปนพฤติกรรมเชิงบวก ตลอดเปนกิจกรรมหน่ึงที่ กำหนดใหโรงเรียนในสังกัดท่ีเขารวมโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. ไดใชเปนแนวทางดำเนิน โครงการตามแผนปฏิบัติการ ซึ่งนำไปสูการจัดทำโครงงานคุณธรรมในหลายรูปแบบ ไดแก การบูรณา การในกลุมสาระการเรยี นรูก ิจกรรมพัฒนาผูเรียน โครงการพิเศษอ่ืนๆ เปนตน โดยเนนการมีสวนรวม จากทกุ ภาคสวนอันจะสงผลดใี นการพัฒนาโรงเรยี นคณุ ธรรมในระยะยาวตอไป 3. การผลิตนวัตกรรมสรา งสรรคค นดี การผลิตนวัตกรรมสรางสรรคคนดี เปนกิจกรรมหน่ึงท่ีโรงเรียนจะตองดำเนินการ ขบั เคลือ่ นตามโครงการโรงเรยี นคุณธรรม สพฐ. ซึ่งผูบริหาร ครู จะตองศึกษาหลักการ แนวคิด ทฤษฎี

43 และวิจัยตาง ๆ ที่เก่ียวของแลวนำมาผสมผสานกับประสบการณของตนเอง เพ่ือผลิตนวตกรรม สรางสรรคคนดีใหเหมาะสมกับโรงเรียน ปจจัยความสำเร็จของการผลิตนวัตกรรมสรางสรรคคนดีใน โรงเรียนคุณธรรม ตองเปนนโยบายที่ชัดเจนในการพัฒนานักเรียนใหมีคุณธรรมจริยธรรม สงเสริมให นกั เรียนไดร ับการพัฒนาจนเกิดการเปล่ียนแปลงพฤติกรรม และมีเจตคติทด่ี ีในการพัฒนาคณุ ธรรมอัต ลกั ษณ สมปอง ใจดเี ฉย และคณะ (2554) ไดศ ึกษา พบวา การดำเนนิ งานโครงการโรงเรียนคุณธรรม ตน แบบตอ งใชกระบวนการมสี วนรวมของทุกภาคสวนโดยใชย ุทธศาสตร 3 ดา น ไดแก 1) ยุทธศาสตร การพัฒนาครู 2) ยุทธศาสตรการพัฒนานักเรียน 3) ยุทธศาสตรการพัฒนาสภาพแวดลอม ซ่งึ มีกระบวนการสำคัญ คือ การกระตุนจิตวิญญาณครเู ร่ืองบทบาทหนาที่ความเปนครู กระบวนการมี สวนรวมของคณะกรรมการสถานศึกษา ดังนั้น นวัตกรรมสรางสรรคคนดีท่ีโรงเรียนผลิตข้ึนควร คำนึงถึงบริบท สภาพแวดลอมของโรงเรียนและการมีสวนรวมของชุมชน ซึ่งจะทำใหโรงเรียนบรรลุ เปา หมายในการพฒั นาคณุ ธรรมจริยธรรมนกั เรยี น นวัตกรรมสรางสรรคคนดี ควรเร่ิมจากการสำรวจปญหาดานคุณธรรมในโรงเรียน วิเคราะห ปญหาและความตองการพัฒนาคุณธรรมในโรงเรียน ผลิตนวัตกรรมเพือ่ แกปญ หา นำนวตั กรรมที่ผลิต ไปทดลองใชและนำมาปรบั ปรุงจนเกิดประสิทธิภาพ และนำไปใชจริงในโรงเรียน เม่ือสำเร็จก็รายงาน ผลการใชนวัตกรรม แตถาไมสำเร็จก็ตองนำไปสูกระบวนการปรับปรุงและนำไปใชอีกคร้ังหน่ึงจน ประสบความสำเร็จแลวจึงเขียนรายงานการใชนวัตกรรม รวมท้ังเผยแพรนวัตกรรมและสงผลงาน เขาพิจารณาคดั เลอื กนวตั กรรมสรา งสรรคคนดีในแตละระดบั ตอไป 4. การสรางเครอื ขา ยและการมีสวนรว มในโรงเรียนคณุ ธรรม สพฐ.การสรา งเครอื ขายและการ มีสวนรวมในโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. เปนกลไกสำคัญยิ่งในการขับเคลื่อนการดำเนินงานโรงเรียน คุณธรรม สพฐ. เพื่อใหโรงเรียนแลกเปล่ียนเรยี นรแู ละสรางเครอื ขายความรวมมอื ทั้งดานวิชาการและ กจิ กรรมพัฒนานักเรียน รวมกันท้ังภายในและภายนอกโรงเรียนเพ่ือความย่ังยืนของโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. การสรางเครือขายและการมีสวนรวมในโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. แบงเนื้อหาออกเปน 2 สวน ประกอบดวย 1) การสรางเครือขาย 2) การมีสวนรวมเพื่อใหการดำเนินงานโครงการโรงเรียน คุณธรรม สพฐ. ประสบความสำเร็จสามารถเปนตนแบบและขยายผลในระดับเครือขายกลุมโรงเรียน ระดบั เขตพนื้ ทีก่ ารศึกษา ระดบั เขตตรวจราชการ ระดับภาค และระดบั ประเทศ ดังน้ี 4.1 การสรา งเครือขายมี 3 ลกั ษณะดังน้ี 1) การสรางเครือขายภายในโรงเรียนเปนการรวมกลุมการทำกิจกรรมเพื่อให เกิดการเชื่อมโยงคุณธรรมอัตลักษณของโรงเรียนหรือคุณธรรม 5 ประการของโครงการโรงเรียน คุณธรรม สพฐ. และการจัดกิจกรรมตาง ๆ เพื่อขับคล่ือนโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. โดยสรางเครือขาย

44 ในแตละระดับ คือ ระดับโรงเรียน (ผูบริหาร ครู และนักเรียน) ระดับช้ันเรียน (ครูกับครู นักเรียนกับ นักเรียน) ระดับหองเรียน (ครูกับนักเรียน นักเรยี นกับนกั เรียน) 2) การสรางเครือขายภายนอกโรงเรียนเปนการแลกเปล่ียนเรียนรู และขยายผล การดำเนินงานโครงการโรงเรียนคุณธรม สพฐ. โดยการสรางเครือขาย เชน ระหวางโรงเรียนภายใน สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาเดียวกัน ตางสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา เขตตรวจราชการ ระดับภาค และระดบั ประเทศ 3) การสรางเครือขายระหวางโรงเรียนกับองคกรหนวยงานภายนอกเปนการ ประสานความรวมมือสงเสริมและสนับสนุนการดำเนินงานโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. โดยการ สรางเครือขายในองคกรและหนวยงาน เชน ระหวางโรงเรียนกับผูปกครอง ครอบครัว และระหวาง โรงเรยี นกับมลู นิธิ หนวยงานภาครัฐ หนว ยงานเอกชน องคกร 4.2 การมีสว นรว ม การมีสวนรวมในการขับเคล่ือนโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. เปนการดำเนินงาน รวมกันระหวางผูบริหารสถานศึกษา ครูบุคลกรสถานศึกษา ผูปกครอง ชุมชน ผูแทนองคกรหรือ หนวยงานภายนอก เพื่อรวมวางแผน รวมดำเนินการ รว มนิเทศ ติดตาม ประเมินผล รวมแลกเปลี่ยน เรียนรแู ละรวมชืน่ ชมผลสำเร็จ การสรา งเครือขายและการมีสว นรว มจึงเปน กลไกสำคัญอยางย่ิงในการ ขับเคลื่อนการดำเนินงานใหบรรลุเปาหมายของโครงการโรงเรียนคุณธรม สพฐ. (สำนักงาน คณะกรรมการการศึกษาขน้ั พ้ืนฐาน, 2560 : 5-6) 5. การจัดกจิ กรรม 10,000 คุรชุ นคนคุณธรรม โครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. มุงปลูกฝงใหผูบริหารสถานศึกษา ครู นักเรียน และบุคลากรทางการศึกษาไดรบั การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมคุณธรรมอัตลกั ษณ หรือกรอบแนวคิด คุณธรรมเปาหมายทั้ง 5 ประการ ไดแก 1) ความพอเพียง 2) ความกตัญู 3) ความช่ือสัตยสุจริต 4) ความรับผิดชอบ และ 5) อุดมการณคุณธรรม เพ่ือใหเปนพลเมืองท่ีดีและรวมมือกันพัฒนา ประเทศชาติบนเมืองใหเจริญกาวหนามั่นคงตลอดไป ดังนั้น เพื่อการยกยองเชิดชูเกียรติใหกำลังใจ ผูบริหารสถานศึกษาและครูผูมีความมุงม่ันในการพัฒนาตนเองดานคุณธรรมจริยธรรมและมีสวนรวม ในการดำเนินงานโครการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. ใหประสบความสำเร็จอยางมีคุณภาพ สำนักงาน คณะกรรมการศึกษาข้ันพื้นฐาน จึงดำเนินการจัดกิจกรรม 10,000 คุรุชนคนคุณธรรม โดยพิจารณา คดั เลือกผบู ริหารสถานศึกษาและครูใหไ ดรบั การยกยองเชิดชูเกียรติในดา นคุณธรรมจรยิ ธรรมในแตละ ระดับ ไดแก ระดบั สำนกั งานเขตพน้ื ที่การศกึ ษา ระดับเขตตรวจราชการ ระดบั ภาคและระดับประเทศ โดยนำกรอบแนวคิดคุณธรรมเปาหมาย 5 ประการของโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. มากำหนด ประเด็นและเกณฑการพิจารณาคัดเลือกเพ่ือรับการยกยองเชิดชูเกียรติเปน\"ปูชนียบุคคล คุรุชนคน คณุ ธรรม\" (สำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พ้นื ฐาน, 2560 : 5)

45 6. การจัดกิจกรรมคนื คุณธรรมสหู อ งเรยี น การจัดกิจกรรมคือคุณธรรมสูหองเรียนเปนการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่ บูรณาการคุณธรรมอัตลักษณของสถานศึกษาหรือคุณธรรมเปาหมายตามกรอบแนวคิด 5 ประการ ตามโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. หรือแตละหองเรียนสามารถกำหนดคุณธรรมอัตลกั ษณเพิ่มเติม เปนของหองเรียนท่ีสอดคลองกับสภาพปญหาของนักเรียนแตละหองเรียนไดโดยครูและนักเรียน รวมกันวิเคราะหสภาพปญหาสาเหตุแนวทางแกไข และพิจารณาโครงงานคุณธรรมระดับหองเรียน หรือกิจกรรมอ่ืนที่สอดคลองกับคุณธรรมอัตลักษณ ทั้งน้ี เพื่อปลูกฝงใหนักเรียนปฏิบัติตนเปนคนดี ของหองเรียนตอ ไป การจัดกิจกรรมคืนคุณธรรมสูหองเรยี นดำเนนิ การ ดงั น้ี ข้นั ท่ี 1 สรางความตระหนักดำเนนิ การดงั น้ี 1) ครชู ี้แจงทำความเขาใจใหน ักเรียนทราบถึงคณุ ธรรมอัตลกั ษณ 2) ครูจดั กจิ กรรมสรางความตระหนักเกยี่ วกับคุณธรรมอัตลักษณของโรงเรยี นโดยใช สื่อและวธิ ีการท่ีหลากหลาย เชน วีดีทัศนเก่ยี วกับคุณธรรมจริยธรรม เลาเรอ่ื งชีวติ จริงทเี่ กิดขน้ึ เลาขาว ท่เี กิดข้ึนในชีวติ ประจำวนั จากหนงั สอื พมิ พ โทรทศั นห รือคำบอกเลา ขนั้ ที่ 2 ชักนำคุณธรรมสูหอ งเรยี น 3) ครูและนักเรียนรวมกันปลุกระดมความคิดวิเคราะหสภาพปญหาและพฤติกรรม ไมพึงประสงคท่ีควรแกไขแลวกำหนดคุณธรรมเปาหมาย พรอมพฤติกรรมบงช้ีเชิงบวก เพ่ือพิจารณา เปนคณุ ธรรมอัตลักษณของหองเรียน 4) ครูจัดทำแผนการเรียนรูที่บูรณาการกับกลุมสาระการเรียนรูโดยใชโครงงาน คุณธรรมเปนฐาน 5) ใหน ักเรียนจัดทำโครงงานคณุ ธรรมพรอมท้งั นำเสนอ ข้ันที่ 3 เพยี รตดิ ตามความดี 6) ครูสังเกตพฤติกรรมการปฏิบัติตนของนักเรียนตามคุณธรรมอัตลักษณของ หอ งเรยี นเปน ระยะ ๆ อยา งตอ เน่อื ง 7) ครูประเมินพฤติกรรมการปฏิบัติงานของนักเรียนตามคุณธรรมอัตลักษณเปน รายบุคคล หากมีนักเรียนคนใดยังมีพฤติกรรมท่ีไมพึงประสงคใหครูรวมกับครอบครัวดำเนินการ ปรับเปลีย่ นพฤตกิ รรมนักเรียน 8) ครูสรุปผลการดำเนินงานใหผูบริหารสถานศึกษาทราบและโรงเรียนดำเนินการ รายงานใหผ เู กยี่ วของทราบ ขั้นที่ 4 จดั เวทแี ลกเปล่ยี นและเชิดชนู กั เรียนดมี คี ุณธรรม

46 9) ครูและนักเรียนจัดกิจกรรมแลกเปล่ียนเรียนรูโครงงานคุณธรรมในหองเรียน ระหวางหองเรียนและสรุปถอดบทเรียน เชน การจัดนิทรรศการ การนำเสนอผลงานที่ประสบ ผลสำเร็จของแตล ะหองเรียน 10) คัดเลือกหองเรียนท่ีนักเรียนมีพฤติกรรมที่พึงประสงคตามคุณธรรมอัตลักษณ ครบทุกคนเพอื่ ใหเ ปนหองเรยี นคณุ ธรรมตนแบบ 11) ยกยอ งเชดิ ชูเกยี รติหองเรียนคุณธรรมตนแบบ 12) ประชาสัมพันธเผยแพรหองเรียนคุณธรรมตนแบบ (สำนักงานคณะกรรมการ การศึกษาขน้ั พื้นฐาน, 2560 : 5-7) 7. การจัดกจิ กรรมครอบครัวคุณธรรม แนวทางการจัดกิจกรรมครอบครัวคุณธรรมเปนหน่ึงในกิจกรรมขับเคล่ือนโครงการ โรงเรียนคุณธรรม สพฐ. ท่ีสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐานจัดทำขึ้น เพ่ือใหโรงเรียนใช เปนแนวทางในการจัดกิจกรรมอยางตอ เนื่องทั้งทีบ่ านและที่โรงเรียนรวมกับครอบครวั วางแผนการจัด กิจกรรมปรับเปล่ียนพฤติกรรมที่ไมพึงประสงคของนักเรียน การท่ีใหครอบครัวเขามาเปนเครือขาย และมีสวนรวมในการแกปญหานักเรียนเน่ืองจากครอบครัวเปนสถาบันหลักที่สำคัญยิ่งในการปลูกฝง คุณธรรมจริยธรรมดังคำกลาวที่วา \"พอแมเปนผูแสดงโลกแกลูก\" \"พอแมเปนครูคนแรกของลูก\" \"ครอบครัวเปนโรงเรียนขนาดเล็กท่ีสุดของชาติ\" แสดงวาพอแมและครอบครัวเปนส่ิงสำคัญท่ีสุดของ ชีวิตและจิตใจของลูกโดยทำหนาที่เปนทั้ง \"ครูคนแรก\" และเปนตนแบบดานคุณธรรมของลูกในบาน ซ่ึงเปรียบเสมือนโรงเรียนหลังแรกที่อบรมบมเพาะคุณธรรมจริยธรรมใหแกลูก (คณะกรรมการ การศกึ ษาขัน้ พื้นฐาน 2560 : 5) 8. การจดั กิจกรรมโรงเรยี นดตี องมีท่ยี นื การจัดกิจกรมโรงเรียนดีตองมีที่ยืนจัดทำขึ้นเพ่ือใหโรงเรียนใชเปนแนวทางในการ ตรวจสอบกระบวนการดำเนินงาน และการยกระดบั คุณภาพโรงเรียนคณุ ธรรม สพฐ. โดยใชเ กณฑก าร ตรวจสอบคุณภาพแตล ะระดับ ไดแก ระดบั 1 ดาว โรงเรยี นตรวจสอบตนเอง ระดับ 2 ดาว สำนักงานเขตพื้นที่การศกึ ษาเปน ผูต รวจสอบ ระดบั 3 ดาว ทีมเคลอ่ื นที่เร็ว (RT) เปน ผตู รวจสอบ ระดบั 4 ดาว ทมี ขบั เคลื่อนคณุ ธรรมดวนพิเศษ (EMS) เปน ผูต รวจสอบ ระดบั 5 ดาว คณะทำงานสวนกลางของ สพฐ. เปนผูตรวจสอบ โดยแตละระดับมีเกณฑการตรวจสอบท่ีแตกตางกันซึ่งแตละโรงเรียนสามารถศึกษาและ นำไปใชในการพฒั นาโรงเรยี นได 9. การนิเทศ กำกบั ตดิ ตามการดำเนินงานโครงการโรงเรยี นคุณธรรม

47 การขับเคล่ือนและพัฒนาโรงเรียนคุณธรรมจะประสบความสำเร็จไดนั้น ขึ้นอยูกับ ปจจัยท่ีสำคัญประการหนึ่ง ไดแก การนิเทศ กำกับ ติดตามอยางใกลชิดและตอเน่ืองของผูนิเทศซึ่ง ประกอบดวยผูนิเทศจากสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา ทีมเคลื่อนที่เร็ว (RT) ทีมเคลื่อนท่ีดวนพิเศษ (Express Moral Service : EMS) และคณะทำงานจากสวนกลาง ซ่ึงผูนิเทศดังกลาวใชรูปแบบนิเทศ แบบกัลยาณมิตรในการนิเทศ ใหคำปรึกษา แนะนำ ชวยเหลือโรงเรียน และติดตามความกาวหนาใน การดำเนินงานของโรงเรียน ตลอดจนประเมินผล และรายงานผลการดำเนินงานในแตละระดับโดย ใชรูปแบบการรายงตามที่สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐานกำหนด โดยกอนท่ีจะมีการ นิเทศ กำกับ ติดตาม จะมีการแจงใหโรงเรียนและสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาจัดทำฐานขอมูล โรงเรยี นคณุ ธรรมเพ่อื เปนสารสนเทศกอ นลงพื้นทซ่ี ึง่ ไดกำหนดการดำเนนิ งานไวดังน้ี 1) สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาจะนิเทศกำกับ ติดตามโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. อยางนอ ยโรงเรียนละ 1-2 ครง้ั ตอ ภาคเรียน 2) ทีมเคล่ือนที่เร็ว (R) จะนิเทศกำกับติดตามสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาและ โรงเรยี นอยา งนอ ยโรงเรยี นละ 2 ครงั้ ตอภาคเรยี น 3) ทีมขับเคล่ือนดวนพิเศษ (EMS) จะนิเทศ กำกับ ติดตามเขตตรวจราชการและ กลุมนเิ ทศสำนักงานเขตพ้ืนท่กี ารศกึ ษาและโรงเรียน อยา งนอย 1 ครั้ง ตอ ภาคเรยี น 4) คณะทำงานสวนกลางจะนิเทศ กำกับ ติดตาม การทำงานของทีมขับเคล่ือนดวน พิเศษ (EMS) และสุมนิเทศทีมเคล่ือนที่เร็ว (RT) สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาและโรงเรียนอยางนอย 1 คร้งั ตอ ภาคเรยี น (สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาช้ันพ้ืนฐาน 2560 : 5-6) (ข) 10. การผลติ ภาพยนตรสั้น โครงการโรงเรียนคณุ ธรรม สพฐ. ในอดีตการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมถือเปนหนาที่หลักของทุกสถาบันในสังคม ท้ังสถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษาไปจนถึงสถาบันศาสนาที่รวมกันปลูกฝงกลอมเกลาเด็กและ เยาวชนใหมีคุณธรรมจริยธรรมในจิตใจจนถายทอดออกมาเปนพฤติกรรมท่ีพึงประสงค แตในปจจุบัน ดวยสภาพสังคม และวิถีชีวิตท่ีเปล่ียนไปสงผลใหการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมกลายเปนภาระหนาท่ี หลกั ของสถาบนั การศึกษาอยา งหลีกเล่ียงไมไ ด ผูบริหาร ครู และผูมีสวนเกี่ยวของจึงจำเปนตองพัฒนาเคร่ืองมือหรือสื่อการเรียนรู ในการ พัฒนาคุณธรรมจริยธรรมท่ีสอดคลองกับสภาพสังคม และความตองการของนักเรียนอยางแทจริง สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานจึงดำเนนิ การพฒั นาครแู ละนักเรียนในโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. ใหม ีความรคู วามสามารถในการพัฒนาผลติ สอ่ื ภาพยนตรส้นั ที่มเี น้ือหาสอดคลอ งกบั คุณธรรมอัต ลักษณที่โรงเรียนกำหนดขึ้น หรือสอดคลองกับคุณธรรมเปาหมาย 5 ประการของโครงการโรงเรียน คณุ ธรม สพฐ ซงึ่ ผลงานภาพยนตรส้ันคณุ รรรม สพฐ. ท่ีผานการคัดเลือกจากสำนักงานคณะกรรมการ

48 การศึกษาขั้นพ้ืนฐานจะไดรับการเผยแพรผานสื่อที่ตาง ๆ ในหลากหลายชองทางเพ่ือสงเสริมและ พัฒนาคุณธรรมจรยิ ธรรมใหแกน กั เรียนและยาวชนตอ ไป สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐานไดจัดทำแนวทางการจัดทำภาพยนตรสั้น คุณธรรม สพฐ. ข้ึน โดยการระดมความคิดเห็นจากผูแทนหนวยงานตาง ๆ ท้ังภาครัฐและภาคเอกชน ที่มีประสการณในการผลิตภาพยนตรสั้นเพ่ือใหนักเรียน ครู โรงเรียน ตลอดจนสำนักงานเขตพื้นท่ี การศึกษาใชเปนแนวทางในการดำเนินการจัดทำภาพยนตรสั้นคุณธรรม สพฐ. เพื่อใหการจัดทำ ภาพยนตรส้ันคุณธรรม สพฐ. เปนไปตามเทคนิคกระบวนการท่ีเปนมาตรฐานและสามารถนำไป เผยแพรส สู งั คมได จากแนวคิด ทฤษฎีการพัฒนาคุณธรรมตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. ท่ีกลาวมา ขางตนสรุปไดวาคุณธรรมเปาหมายของโรงเรียนคุณธรรม คือ คุณธรรมท่ีเกิดข้ึนระหวางการจัดการ เรียนการสอนในโรงเรียน โดยผานการสอดแทรกกิจกรรมคุณธรรม การใชกิจกรรมคุณธรรมเปน กระบวนการสรางคุณธรรม เชนโครงงานคุณธรรม เขาคายคุณธรรม ซ่ึงกิจกรรมเหลาน้ีตองเกิดจาก การท่ีครู นักเรียน ผูปกครอง กรรมการสถานศึกษา ชุมชน และผูเกี่ยวของทุกฝาย มีสวนรวมในการ พัฒนาคุณธรรมตามคุณธรรมเปาหมายท่ีทุกฝายไดรวมกันกำหนดข้ึน และตองการใหนักเรียนมี พฤติกรรมเชิงบวกตามคณุ ธรรมเปา หมายของโรงเรียน 6. แนวทางการพฒั นาคณุ ธรรมในโรงเรียน ความหมายของคุณธรรมจริยธรรม การใหความหมายของคำวา \"คุณธรรมจริยธรรม\" มีหลากหลายมาก ท้ังทางดานศาสนา และดานวิชาการ ซึ่งสามารถคนควาหาอานเพ่ือทำความเขาใจ และนำมาใชประโยชนในการปฏิบตั ิได เชน คณุ ธรรม หมายถึง ภาวะจิตใจที่เม่ือสำแดงความประพฤติ ออกมาแลว สังคมตัดสินออกมาวา เปนจริยะที่ดี จริง งาม ถาใจเราคิดดี คิดจริงและคิดงาม และ ประพฤติออกมาดี จริง งาม แสดงวาคนๆ นั้น มีคุณธรรม แตถาใจคิดช่ัว คิดไมจริง (เท็จ) คิดไมงาม กจ็ ะมคี วามประพฤตชิ ่วั เท็จ และไมงาม ซ่ึงเราก็จะ เรยี กวาคนไมม ีคณุ ธรรม ดังนั้น สังคมจงึ ตองสรา ง เครื่องตัดสินวา อะไรคือดี จริง งาม คุณธรรมคือ ธรรมที่เปนคุณหรือสภาพคุณงามความดี เริ่มต้ังแต ความนึกคิด ความปรารถนา ความต้ังใจ คนท่ีมีคุณธรรม เม่ือคิดดีแลว ยอมแสดงพฤติกรรมคือคำพูด และการกระทำทปี่ รากฎออกมาแลว สงั คมตัดสนิ วา ดี จรงิ และงาม คนทไ่ี มม คี ุณธรรม เมอ่ื คดิ ชว่ั แลว ยอมแสดงพติกรรมคือคำพูดและการกระทำที่ปรากฎออกมาแลว สังคมตัดสินวา เลว เท็จ อัปลักษณ จริยธรรม แปลวา ธรรรมท่ีเปนขอประพฤติปฏิบัติหรือศีลธรรม หมายถึงคำพูดและการกระทำ หรือ พฤติกรรมบงชเ้ี ชิงบวก สำนักงานคณะกรรการการศึกษาข้ันพื้นฐาน (2552 : 54) ไดกลาวไววา คุณธรรมจริยธรรม เปนคุณลักษณะภายนอกของบุคคล ซึ่งจะเก่ียวของกับสังคม อารมณ ความรูสึกที่มีอิทธิพลตอ

49 การแสดงพฤติกรรมตามที่สังคมตองการ ซ่ึงอาจเกิดจากการจัดการเรียนรูใหแกผูเรียนโดยตรง คือให ผูเรียนไดเรยี นรูตามกลุม สาระการเรยี นรตู าง ๆ ผา นกิจกรรมการเรียนการสอน โครงงาน สื่อ และการ เรียนรูนอกหองเรียนจะกอใหเกิดการซึมซับ ปลูกฝง และการพัฒนาคุณรรมจริยธรรมในจิตใจแบบ คอย ๆ เปนคอย ๆ ไป กับอีกแนวทางหน่ึง คือ การจัดกิจกรรมพัฒนาผูเรียนหรือกิจกรรมสงเสริม คุณธรรมจริยธรรมโดยตรง ซึ่งอาจจัดเปนโคงรการกิจกรรมหรือประสบการณอ่ืนใดท่ีโรงเรียนหรือ ผเู กีย่ วขอ งนำมาใชป ลกู ฝง สง เสริม หรือพฒั นาตามแตค วามเหมาะสม ศูนยโรงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ (2559 : 9) กลาวถึงกระบวนการทางสังคมใน โรงเรียนวามีอิทธิพลสำคัญตอความประพฤติปฏิบัติ และคุณรรมของนักเรียนที่ควรคำนึงถึงและตอง นำ้ มาใชในกระบวนการพัฒนาคณุ ธรรมนักเรียนอยา งย่ิง กลา วคอื 1) การประพฤติตามเกณฑและระเบียบวินัยของโรงเรียน โรงเรียนทุกแหงยอมมีกฎเกณฑ และระเบียบปฏิบัติที่นักเรียนจะตองยึดถือปฏิบัติ เชน เคร่ืองแบบการแตงกายของนักเรียนความ ประพฤติ กิริยามารยาทที่นักเรียนตองปฏิบัตทิ ้ังขณะอยใู นโรงเรยี นและนอกโรงเรยี น การรักษาทรัพย สมบัติของสวนรวม การรักษาความสะอาดและเคารพครู การเชื่อฟงคำส่ังสอน การละเวนหลีกเลี่ยง กิริยากาวราว การทะเลาะวิวาท การรักษาความปลอดภัยในโรงเรียน ซึ่งการปฏิบัติตามกฎระเบียบ ที่นักเรียนจะตองไดรับการบอกเลา อบรมกวดขัน และสอดสองดูแล การปฏิบัติอยางถูกตอง จะชวย ใหนักเรียนไดตะหนัก รับรูและเห็นความสำคัญของกฎระเบียบตาง ๆ ครูควรไดจัดกิจกรรมและ สถานการณฝกฝนพฤติกรรมรักษาระเบียบวินัยควบคูกับการปลูกฝงพัฒนาคุณธรรม ความมีวินัย ในตนเอง สรา งกจิ กรรมการปฏิบัตใิ หเกดิ ความเคยชนิ ถูกตองจนเปนนสิ ัย 2) ความสัมพันธระหวางนักเรียนกับเพื่อน และความสัมพันธระหวางนักเรียนกับครูเปน กระบวนการทางสังคมที่นักเรียนไดเรียนรูอยูตลอดเวลาที่อยูในโรงเรียน การสรางความสัมพันธอันดี ระหวางเพ่ือนนักเรยี นดวยกนั และการทน่ี ักเรียนรสู ึกศรัทธาไวใจครู เพราะการที่นักเรยี นไดมีเวลาอยู กับครูและเพ่ือนอยางนอย 6 ปในโรงเรียน ยอมไดรับประสบการณและการเรียนรู เร่ืองความอดทน อดกลั้น รูจกั การใหอภัย ลดความเหน็ แกตัว เสียสละ รจู กั แบงปน ชว ยเหลือผูอ่ืนไดเรียนรู การพดู การ สื่อความหมายที่ทำใหเกิดความรัก ความสามัคคี รูใจเขารูใจเราและสามารถปฏิบัติตนไดอยาง เหมาะสมกับบุคคล กาลเทศะและชุมชนน้ัน ๆ ซึ่งการที่นักเรียนไดมีประสบการณทางสังคม เชนน้ี นับวาเปนการเสริมสรางคุณธรรมจริยธรรมโดยการเรียนรูจากชีวิตจริง ครูควรเอาใจใสช้ีแนะ และให การชวยหลือเมื่อนักเรียนเกิดปญหาหรือหลงผิดรวมท้ังในกรณีท่ีนักเรียนบางคนมีปญหาทางสังคม เชน เปนคนเก็บกด กาวราว มองคนในแงราย หรือเห็นแกตัวอยางรุนแรงครูควรใชวิธีสุขุมรอบคอบ นมุ นวล ตามหลกั จติ วทิ ยามาใชควบคูกับการพฒั นาคณุ ธรรม 3) โรงเรียนเปนเสมอื นบานในชีวิตจรงิ ของนกั เรียนการที่นักเรียนไดมา การประเมนิ โครงการ พัฒนาคุณธรรมจริยธรรมของโรงเรียนข้ีเหล็กพิทยาคม ปการศึกษา 2556 โดยไดใชการประมินตาม

50 รูปแบบซิปป (CPP Model) ซึ่งประกอบดวยการประเมินสภาวะแวดลอม การประเมินปจจัย การ ประเมินกระบวนการ และการประเมินผลผลิต ผลการศึกษาพบวา ผลการประเมินทั้ง 4 ดาน นักเรียนมาอยูรวมกับคนจำนวนมากเปนเวลาอยางนอย 6 ป ไดมีโอกาสพบปะคบคาสมาคมกับ นักเรยี นที่มีอายุมากกวา นอยกวา ใกลเคียงกนั หรอื เทากัน การตางวยั ตางเพศ ตางฐานะและภูมหิ ลัง อื่นที่แตกตางกัน ยอมมีสถานการณตาง ๆ เกิดข้ึนตามมาคือการขัดแยงกันในดานความคิดเห็น การ ทะเลาะวิวาทรังแกกัน การขมขู ลักขโมย การเลียนแบบและการเอาอยางกัน การแขงขันชิงดีชิงเดน การแบงพวกแบงกลุมและการเปรียบเทียบกันในดานตาง ๆ การเผชิญสถานการณเชนนี้ นักเรียน จะไดเรียนรูวิธีการปรับตัว วิธีเลือกการตัดสินใจและการแกปญหาตามหลักเหตุผล อยางสันติวิธี หากไดรับการชี้แนะ ช้ีนำทางที่ถูกท่ีควรก็ถือเปนวิธีการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมในชีวิตจริงใหแก นกั เรียนน่ันเอง 4) การเสริมสรางกำลังใจใหประพฤติปฏบิ ตั ิดี การใหร างวลั และการลงโทษ การส่ังสอนอบรม การจัดประสบการณสริมสรางและพฒั นาทักษะชีวิตท่ีเหมาะสมท่ีถูกที่ควร เชน กลาวชมเชยใหรางวัล ใหเคร่ืองหมายทำความดี การประกาศเกียรติคุณ การยกยองในท่ีประชุมโอกาสตาง ๆ ยอมเปนการ เสริมแรงใหประพฤติปฏิบัติดี และเปนคนดี สรางสังคมที่ดีตอไป ในทางกลับกันการลงโทษจะมี ความหมาย และยืดหยุนกับการขัดปรามพฤติกรรมท่ีไมพึงประสงค เชน การตำหนิติเตียน การ หักคะแนนความประพฤติ การประกาศความผิด การลดสิทธิอันพึงมีพึงได และการเฆี่ยนตี (กรณีจำเปน) ก็ยอมสงผลตอเจตคติและการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมโดยเฉพาะความรับผิดชอบ และความมรี ะเบียบวนิ ยั ซึง่ กค็ ือคุณธรรมอตั ลักษณทีก่ ำลงั ศึกษาและพฒั นาน่ันเอง จากทศั นะ แนวคิด ทฤษฎกี ารพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมในโรงเรยี นท่ีผูร ูและนกั วชิ าการกลาว ไวขางตันพอจะสรุปไดวา โรงเรียนคือสถานที่อบรม บมนิสัย และสรางทักษะชีวิตใหแกนักเรียนจึงมี ความสอดคลองกันในฐานความคิดวา การพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคท่ีบงชี้คุณธรรมของ นักเรียนก็ตองใชวิธีการอบรม คือการจัดการเรียนการสอนตามหลักสูตรกลุมสาระการเรียนรูตาง ๆ เพื่อปลูกฝงคุณธรมและคุณลักษณะนิสัยอยางตอเนื่องและเปนแบบแผนกับอีกวิธีหน่ึงก็คือ การบม นิสัยและพัฒนาทักษะชีวิตโดยใชกระบวนการบมนิสัย ซึ่งก็หมายถึง การจัดกิจกรรมพัฒนานักเรียน โดยตรงใหสอดคลองกับปญหาท่ีตองแก คุณลักษณะพฤติกรรม และคุณลักษณะนิสัยท่ีตองการให เกดิ ขนึ้ หรอื ใหเกดิ การเปล่ยี นแปลงในทางที่พงึ ประสงค ดังน้ัน การพัฒนาคณุ ธรรมนักเรียนในโรงเรียน จึงตองใช 2 แนวทางควบคูกันไป ไดแก 1) การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน 2) การจัดกิจกรรม พัฒนาคุณธรรมแกนักเรียนโดยตรง ในที่น้ีผูประเมินจึงไดใชกรอบแนวคิดการพัฒนาคุณธรรม อัตลักษณนักเรียน โดยใชโครงงานคุณธรรม (Moral Project) และกิจกรรมสงเสริมคุณธรรมตาม แนวทางโรงเรยี นคุณธรรม ดังนี้

51 1. การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน โดยใชโครงงานคุณธรรม (Moral Project) จำนวน 9 โครงงาน ไดแ ก 1.1 โครงงานวิถีชีวติ เศรษฐกจิ พอเพยี ง 1.2 โครงงานมอื ปราบกำจัดขยะ 1.3 โครงงานสะอาดสรา งนิสัย สรา งวนิ ัยใหตนเอง 1.4 โครงงานเดก็ ดี มวี ินยั รจู ักใช รูจ ักเกบ็ 1.5 โครงงานคดิ เอง ลงมือทำ ดวยตัวเอง 1.6 โครงงานอยา มองขา มความสะอาด ถาดของเรา 1.7 โครงงานโครงงานเถาแกนอ ยรอยลา น 1.8 โครงานรจู กั ใช รจู กั ประหยดั น้ำไฟ 1.9 โครงงานรูทำ รคู ิด มีสิทธิเปนผนู ำ 2. การจัดกจิ กรรมสง เสริมคณุ ธรรม จำนวน 9 กจิ กรรม ไดแ ก 2.1 กิจกรรมธนาคารขยะ 2.2 กจิ กรรมปด ทองหลงั พระ 2.3 กจิ กรรมสหกรณสอนทักษะชวี ิต 2.4 กจิ กรรมลกู เสือ - เนตรนารี 2.5 กิจกรรมดาวสะอาดปราศจาคขยะ 2.6 กจิ กรรมประชาธปิ ไตยในโรงเรยี น 2.7 กจิ กรรมจิตอาสา พานองเขาวัด 2.8 กิจกรรมหนนู อยรักษพลงั งาน 2.9 กิจกรรมคนดศี รีหนองกวาง 7. การประเมนิ โครงการ การประเมินโครงการเปนกระบวนการตอเนื่องของการดำเนินงานท่ีมีความสำคญั และจำเปน สำหรับผูท่ีเกี่ยวของเปนอยามาก เพราะจะทำใหทราบปญหา อุปสรรค ในการดำเนินโครงการแตละ ขนั้ ตอนวามีจดุ บกพรอง ควรแกไขอยา งไร ทำใหท ราบความกา วหนาของกระบวนงานและผลผลิตของ โครงการ ผูเกย่ี วขอ งและผูบริหารโครงการสมารถนำขอ มูลไปใชตัดสนิ ใจในการดำเนินงานโครงการท้ัง ในปงจุบนั และอนาคตใหม ีประสิทธภิ าพมากยิง่ ข้นึ 7.1 ความหมายของการประมินโครงการ สตัฟเพิสบีม (Stufflebeam, 1983 : 261-265) กลาววา การประเมินเปน กระบวนการของการวเิ คราะห เพ่ือใหไ ดมาซงึ่ ขอ มลู ท่ีเปนประโยชนในการตดั สินใจทางเลือกตาง ๆ ท่ี มอี ยู

52 โบลา (Bhola, 1979 อางถึงในวัน เดชพิชัย, 2535 : 489) อธิบายไววา โดยปกติมนุษยจะ ประเมินการกระทำและประสบการณในอดีตเพ่ือรักษาไว ซึ่งการกระทำท่ีดีหรือเพื่อใหไดรับความ พอใจมากยิ่งขึ้นโดยการปรับปรุงการกระทำในอนาคตใหดีข้ึนอยูเสมอ การประเมินในท่ีน้ี หมายถึง การพิจารณาและตัดสินใจเกี่ยวกับคุณคา คุณภาพ ความสำคัญ ปริมาณ ระดับ หรือสภาพของบางสิ่ง บางอยาง สมหวัง พิธิยานุวัฒน (2544 : 2) กลาววา การประเมินผลแผนงานหรือโครงการเปนการ พิจารณาความหมาะสมของแผนหรือโครงการน้ัน ๆ การตรวจสอบความกาวหนาของการดำเนิน แผนงานหรือโครงการ ศึกษาผลสัมฤทธ์ิของโครงการและแผนงานน้ันวาเปนไปตามแผนท่ีกำหนดไว หรอื ไมเ พียงใด อนุวัติ คูณแกว (2549 : 13:21) กลาววา การประเมิน หมายถึง การพิสูจนวาโครงการ ไดผลผลิต (Output) และผลลัพธ (Outcome) ตามที่คาดหมายหรือไม มากนอยเพียงใด มีปญหา และอุปสรรคในเรือ่ งอะไรบาง สุวิทย มูลคำ และสุนันทา สุนทรประสริฐ (2550 : 149) กลาววา การประเมินโครงการ หมายถึง กระบวนการตรวจสอบหรือช้ีบงถึงประสิทธิภาพของโครงการ ซ่ึงจะเปนประโยชนตอการ ตดั สนิ ใจเกยี่ วกบั กรดำเนนิ โครงการ ศรินทิพย กาญจนธนชัย (2562 : 21) กลาววา การประเมินโครงการคือ กระบวนการเก็บ รวบรวมขอมูลอยางเปนระบบเกี่ยวกับการดำเนินงานโครงการโดยเร่ิมตั้งแตการต้ังคำถาม การประเมิน เลือกรูปแบบการประเมิน เก็บรวบรวมขอมูล วิเคราะหขอมูล และนำเสนอสารสนเทศ แกผ ูบริหารหรือผูที่มสี วนเก่ียวขอ งประกอบการตัดสินใจ เพอื่ ใชเ ปน ขอ มูลสำหรับการปรบั ปรงุ หรือยตุ ิ การดำเนินงานโครงการ โดยการประเมินระเบียบวิธีการวิจัยทางสังคมศาสตร และพฤติกรรมศาสตร มาประยุกตใช เพ่ือศึกษาความสัมพันธเชิงสาเหตุ และผล ระหวางนโยบายแผนงานโครงการกับ ผลลพั ธ และผลกระทบ จากที่กลาวมาสรุปไดวา การประเมินโครงการ หมายถึง กระบวนการตรวจสอบ การเก็บ รวบรวมขอมูล การวิเคราะหขอมูลจากดำเนินโครการ เพื่อพิจารณาจุดเดน จุดดอยของขั้นตอนและ กระบวนการจากการดำเนินโครงการ เปนขอมูลในการปรับปรุง แกไขใหการดำเนินโครงการมี ประสิทธภิ าพมากข้ึน 7.2 วตั ถุประสงคข องการประเมนิ โครงการ ประชุม รอดประเสริฐ (2539 : 75-76) ไดกลาวถึงความมุงหมายของการประเมิน โครงการไว ดงั นี้ 1) การประเมินจะชวยทำใหการกำหนดวัตถุประสงคและมาตรฐานการดำเนินงานมี ความชดั เจนขึ้น กลา วคอื กอนทีโ่ ครงการจะไดร บั การสนับสนนุ ใหน ำไปใช ยอมจะไดรบั การตรวจสอบ

53 อยางละเอียดจากผูบริหารและผูประเมินสวนใดท่ีไมชัดเจน เชน วัตถุประสงคหรือมาตรฐานในการ ดำเนินงาน หากขาดความแนนอนชัดเจนจะตองไดรับการปรับปรุงแกไขใหถูกตองชัดเจนเสียกอน ฉะน้ันจึงกลาวไดวาการประเมินโครงการมีสวนชวยใหโครงการมีความชัดเจน สามารถท่ีจะนำไป ปฏบิ ัติอยางไดผลมากกวาโครงการทไี่ มไ ดรับการประเมิน 2) การประเมินโครงการชวยทำใหการใชทรัพยากรเปนไปอยางคุมคาหรือเกิด ประโยชนเต็มที่ ท้ังน้ี เพราะการประเมินโครงการจะตองวิเคราะหทุกสวนของโครงการ ขอมูลใดหรือ ปจจัยที่เปนปญหาจะไดรับการปรับปรงุ แกไขเพื่อใหสามารถปฏิบัติงานหรือใชในการปฏิบัติงานอยาง เหมาะสม คุมคา ทรัพยากรทุกชนิดจะไดรับการจัดสรรใหอยูในจำนวนหรือปริมาณที่เหมาะสม เพยี งพอแกการดำเนนิ งาน ทรพั ยากรทไ่ี มจำเปน หรือมากเกนิ ไปจะไดรบั การตดั ทอนและทรัพยากรใด ท่ขี าดก็จะไดรบั การจัดสรรเพ่ิม การประเมินโครงการจึงมสี วนทที่ ำใหก ารใชทรพั ยากรของโครงการ เปน ไปอยางคมุ คา และมปี ระสทิ ธภิ าพ 3) ชวยใหแผนงานและโครงการบรรลุวัตถุประสงค ดังนั้น เมื่อโครงการไดรับการ ตรวจสอบ วิเคราะห ปรับปรุง แกไขใหดำเนินไปไดดวยดี มีประสิทธิภาพก็ยอมหมายถึงการประเมิน โครงการมีสว นชวยใหแผนงานหรอื โครงการไดบรรลุวัตถปุ ระสงคและดำเนินงานไปไดดวยดี 4) การประเมินโครงการมีสวนชวยในการแกปญหาอันเกิดจากผลกระทบ (Impact) ของโครงการและทำใหโ ครงการมีสวนทำใหเกิดความเสยี หายนอยลง 5) การประเมินโครงการมีสวนชวยอยางสำคัญในการควบคุมคุณภาพงาน เพราะ การประเมินโครงการเปนการตรวจสอบและควบคุมชนิดหน่ึงท่ีทำอยางเปนระบบมีความเปน วิทยาศาสตรทุกสวนของโครงการและปจจัยทุกชนิดท่ีใชจะไดรับการวิเคราะหอยางละเอียดทั้งปจจัย (Inputs) กระบวนการ (process) และผลงาน (Outputs) ซ่ึงผานการตรวจสอบประเมินทุกข้ันตอน จะรูไ ดท ันทีวาสวนใดมีปญหาหรือไมไดมาตฐานหรือไมเปนไปตามเปา หมายที่ตองการ ดังนน้ั จึงถือวา การประเมนิ โครงการเปนการควบคุมคุณภาพของโครงการนั่นเอง 6) การประเมินโครงการมีสวนในการสรางขวัญและกำลังใจใหผูปฏิบัติงานตาม โครงการเพราะการประเมินโครงการมิใชเปนการควบคุมจากผูบังคับบัญชาหรือการสังการแตเปน การศึกษาวิเคราะห เพื่อการปรับปรุงแกไขและสนอแนะวิธีการใหม ๆ เพ่ือใชในการปฏิบัติอันยอมจะ นำมาซ่ึงผลงานที่ดีเปนที่ยอมรับของผูเกี่ยวของ โดยลักษณะเชนน้ียอมทำใหผูปฏิบัติงานมีกำลังใจมึ ความพึงพอใจและมีความตั้งใจ กระตือรือรนที่จะปฏิบัติงานตอไปมากย่ิงขึ้น จึงกลาวไดวาการ ประเมินโครงการมสี ว นชว ยอยางสำคญั ในการสรางขวญั กำลงั ใจและความพงึ พอใจในการปฏิบตั ิงาน 7) การประเมินโครงการชวยในการตัดสินใจในการบริหารโครงการ กลาวคือ การ ประเมินโครงการทำใหผูบริหารรับทราบถึงอุปสรรค ปญหา ขอดี ขอเสีย ความเปนไปไดและความ

54 คุมคาซ่ึงเปนแนวทางในการปรับปรุงแกไขการดำเนินโครงการและขอมูลดังกลาวจะชวยใหผูบริหาร โครงการใชเ ปน เครืองมอื ในการวางแผนหรอื กำหนดนโยบายตอไป ครอนบาช (Cronbach, 1990 อางถึงใน เยาวดี รางชัยกุลวิบูลยศรี, 2544 : 33) ใหแนวคิด วาการประเมินโครงการไมควรประเมนิ เฉพาะแตจุดมุงหมายท่ีกำหนดไวเ พียงอยางเดยี วแตควรทำการ ประเมินและวัดผลการกระทบโครงการ ท้ังท่ีพึงปรารถนาและไมพึงปรารถนาทั้งผลที่คาดวาจะเกิด และไมคิดวาจะเกิด ดังนั้น ครอนบาช (Cronbach) จึงใหความหมายของการประเมินกวาง ๆ วาเปน กระบวนการรวบรวมขอมูลและการใชขอมูลนั้นเพ่ือตัดสินใจในโครงการและมีจุดมุงหมายของการ ประเมินโครงการไว 3 ประการ คือ 1) เพือ่ ปรับปรุงโครงการ ใชตดั สนิ ใจดานปจจัยและวธิ ีดำเนินการ มีสวนใดท่ีดีและมี สวนใดท่ีควรแกไข 2) ใชในการตัดสินใจ เกย่ี วกับบคุ คลตาง ๆที่มีสวนรวมในการดำเนนิ โครงการวามีส่ิง ใดทต่ี อ งทำใหเ หมาะสมและสงิ่ ใดท่คี วรแกใข 3) ใชในการตัดสนิ ใจเกีย่ วกบั การดำเนินงานปฏบิ ตั ติ ามโครงการ จะเห็นวา ครอนบาช (Cronbach) เช่ือวาเหตุผลสำคัญที่สุดของการประเมินโครงการ คือ การคนหาปจจัยตาง ๆ ท่ีทำใหโครงการประสบความสำเร็จหรือลมเหลวแลวนำไปใชเปนขอมูล ยอนกลับเพ่ือดำเนินโครงการตอไป ซึ่งลักษณะการประเมินตามแนวคิด ครอนบาช (Cronbach) จะตองมีการวัดหลาย ๆ ดานประกอบกัน ไมเพียงแตวัดตามจุดมุงหมายที่กำหนดไวเทาน้ัน จะตอง วัดผลท่ีเกิดขึ้นตาง ๆ ดวย เชนผลกระทบทางตรงและทางออม ท้ังเปนผลท่ีพึงปรารถนาและผลท่ี ไมพึงปรารถนา ผลท่ีคาดหวังและผลที่ไมคาดหวังวาจะเกิดขึ้นเพ่ือประโยชนในการปรับปรุงโครงการ และนำผลการประมินไปขยายผลในโครงการตอ ๆ ไปซึ่งถือวาเปนการประเมินผลความกาวหนาของ โครงการนน้ั เอง ไทเลอร (Tyler , 1950 อางถึงใน เยาวดี รางชัยกุลวิบูลยศรี, 2544 : 24) กลาวถึง วัตถุประสงคในการประเมนิ โครงการไว 2 ประการ คอื 1) เพ่ือตัดสินใจวาจุดหมายหรือวัตถุประสงคของโครงการท่ีแปรไวในรูป วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรมประสบผลสำเร็จหรือไม ถาสวนใดสำเร็จก็เก็บเปนขอมูลไวใชในโครงการ ตอ ไปและถา สวนใดบกพรองไมป ระสบความสำเรจ็ ก็ตองนำมาปรบั ปรุงแกไข 2) เพื่อประเมินคาความกาวหนาของโครงการของกลุมประชากรขนาดใหญเพ่ือให สาธารณชนไดใชขอ มูลท่ีนา เช่ือถือในการที่จะชวยใหไขปญหาและความตอ งการของโครงการและเพ่ือ ใชข อ มูลเปนแนวทางในการปรับปรุงโครงการตอ ไป จากวัตถปุ ระสงคแ ละประโยชนของการประเมินโครงการท่มี ผี ูกลา วไวข างตัน พอจะสรุปไดว า วัตถุประสงคสำคัญของการประเมินโครงการก็คือ การจัดทำขอเสนอแนะอยางนาเชื่อถือตอผูบริหาร

55 ทุกระดับ เพื่อใชในการตัดสินใจเก่ียวกับการดำเนินโครงการอยางถูกตองเหมาะสมโดยศึกษามาจาก สภาพแวดลอม ปจจัย กระบวนการดำเนินงาน ข้ันตอนและผลผลิตของโครงการเพื่อใหผูประเมินเอง และผูบริหารทราบถึงประสิทธิภาพและประสิทธิผลของการตำเนินงานตามโครงการ ทราบปญหา อุปสรรค และสาเหตุที่ควรแกไขปรับปรุงใหโครงการมีประสิทธิภาพย่ิงข้ึนและหาแนวทางในการ ตดั สินใจ มุงคนหาส่ิงท่ีโครงการจะดำเนินการ ขณะดำเนินการตอไปและผลผลิตเม่ือเสร็จสิน้ โครงการ อ ย า ง เป น ร ะ บ บ ต อ เนื่ อ ง จ ะ ช ว ย ให ผู เกี่ ย ว ข อ ง แ ล ะ ผู บ ริ ห า ร ส า ม า ร ถ ตั ด สิ น ใจ แ ก ไ ข ป รั บ ป รุ ง เปลี่ยนแปลง ขยายผลโครงการดานตาง ๆ ไดอยางถูกตองเหมาะสมทำใหโครงการบรรลุเปาหมายได อยางมีประสทิ ธภิ าพ 7.3. รปู แบบของการประเมินโครงการ สตัฟเฟลบีม (Stufflebeam, 1985) ไดกลาวไวว า ประเภทและรปู แบบการประเมินโครงการ มีอยูหลากหลาย ซึ่งแตละรูปแบบมีผูนิยมไปใชประเมิโครงการแตกตางกันออกไปแลวแตสถานการณ ของปญหาแตละโครงการและอาจดัดแปลง ปรับปรุง ประยุกตแนวคิดและวิธีการใหสอดคลองกับ สภาพปญหาของการประเมิน แตเทคนิคท่ีใชแตละรูปแบบการประเมินยังคงอาศัยเทคนิคในลักษณะ เชิงระบบซึ่งประกอบดวย บริบท ปจจัย กระบวนการและผลผลิต ซึ่งมีความสัมพันธตอเน่ืองกัน โดย สตัฟเฟลบีม (Stufflebeam) ไดเสนอรูปแบบการประเมินท่ีเรียกโดยยอวา CIPP (Context Input Process product) ซ่ึงเปนรูปแบบท่ีพัฒนาข้ึนใหสอดคลองกับการวางแผนและการบริหารโครงการ และสามารถนำไปใชป ระเมินโครงการทั่ว ๆ ไปได โพวัส (Provus, 1971 อางถึงใน ศรินทิพย กาญจนธนชัย, 2562 : 30) ไดเสนอรูปแบบใน การประเมินโครงการชื่อ รูปแบบการประเมินความไมสอดคลองกัน (The Discrepancy Evaluation Mode) ซ่ึงหมายถึง การรวบรวมขอมูล เพ่ือการตัดสินใจในความไมสอดคลองกันระหวาง สวนประกอบแตละสวนของโครงการที่เปนจริง (Actual Progam) กับโครงการเกณฑมาตรฐาน (Standard Criterion Progam) เพ่ือพิจารณาขอมลู ความไมสอดคลอ ง (Discrepancy information) นำไปสูการตัดสินใจอยางใดอยางหน่ึง ดังตอไปน้ี 1) ดำเนินการขั้นตอนตอไป 2) ดำเนินการขั้นเดิม ซ้ำหลังจากเปล่ียนแปลงมาตรฐานหรือวิธีการดำเนินการแลว 3) ดำเนินการข้ันที่ 1 ใหมหรือ 4) ลมเลิกหรอื ใหส้ินสดุ โครงการ สมคิด พรมจุย (2542: 42) กลาววา รูปแบบการประเมินเปนกรอบหรือแนวคิดท่ีสำคัญ ท่ีแสดงใหเห็นถึงกระบวนการหรือรายการประเมินโดยเสนอกรอบแนวคิดรูปแบบการประเมินไว เปน 3 กลุม คอื 1) รปู แบบการประเมินที่เนนจุดประสงค (Objective based model) เปนรูปแบบ ท่เี นน การตรวจสอบผลงานที่ระบุไวในจุดหมายเปนหลัก โดยดูวาผลท่เี กดิ ขึ้นจากการปฏิบัตงิ านบรรลุ

56 จดุ มุงหมายท่ีกำหนดไวหรอื ไม ไดแก รูปแบบการประเมินของไทเลอร (Tyler, 1986) และครอนบาช (Cronbach, 1971) 2) รูปแบบการประมินท่ีเนนการตัดสินคุณคา (Judgmental Evaluation Model) เปนรูปแบบการประเมินที่มีวัตถุประสงคเพ่ือใหไดมาซึ่งขอมูลสารสนเทศเพื่อกำหนด และวินิจฉัย คุณคาของโครงการ ไดแก รูปแบบการประเมินของสเตค (Stake. 1981) และสคริฟเวน (Sciven, 1972 อา งถึงใน สมคดิ พรมจุย , 2542 : 102-103) 3) รูปแบบการประเมินท่ีเนนการตัดสินใจ (Decision - Oriented Evaluation) เปนรูปแบบการประเมินท่ีมีวัตถุประสงคเพื่อใหไดมาซ่ึงขอมูลชวยในการตัดสินใจทางเลือกตาง ๆ ได อยา งถูกตอ ง ไดแ ก รปู แบบการประเมนิ ของเวลช (Welch. 1976) สมหวัง พิธิยานุวัฒน (2544 : 184 -194) ไดสรุปเปนกรอบแนวคิดการประเมินท่ีนิยมใชกัน ทว่ั ไปเพราะจะไดทั้งขอดี ขอเสีย และประสิทธภิ าพของโครงการที่ชว ยในการตัดสนิ ใจของผูบริการได มาก เขาใจงาย และสะดวกในการปฏิบัติในรูปแบบ CIPP Model เปนแบบจำลองที่จะประเมินดาน ตาง ๆ ไวดังน้ี 1) การประเมินบริบท (Context Evaluation) เปนการประเมินเพ่ือใหไดมาซึ่ง เหตุผลเพ่ือชวยในการกำหนดวัตถุประสงดของโครงการ โดยเนนดานความสัมพันธท่ีเกี่ยวกับ สภาพแวดลอมความตองการ และเงือ่ นไขท่ีเปนจริงตาง ๆ ที่เก่ียวของกับบริบท นอกจากนี้ยังชวยใน การวินิจฉัยปญหา เพ่ือใหไดมาซ่ึงขอมูลพื้นฐานท่ีเปนประโยชนตอการตัดสินใจ การประเมินบริบทมี ลักษณะเดนท่ีสำคัญมากมาย จัดเปนการวิเคราะหขนาดใหญ (macro analysis) เปนตัวกำหนด เปลี่ยนแปลงวัตถุประสงค โดยอาศัยการวินิจฉัยและการจัดเรียงลำดับปญหาใหสอดคลองกับความ ตองการของท่ีประชุมและสถานการณ วิธีการประเมินมี 2 วิธี คือ 1) contingency model เปนการ ประเมินบริบท เพ่ือหาโอกาสและแรงผลักดันจากภายนอกเปนขอมูลมาพัฒนาสงเสริมโครงการใหดี ขึ้นโดยสำรวจภายในขอบเขตท่ีกำหนดกวาง 2) congruence model เปนการประเมินโดย เปรียบเทียบระหวางการปฏิบัติจริงกับวัตประสงคที่วางไว การประเมินแบบน้ีทำใหเราทราบวา วัตถุประสงคใดบางท่ีไมสามารถจะบรรลุเปาหมายได ดังน้ัน การประเมินบริบทจะไดมาซึ่งขอมูล พ้นื ฐานท่ีจำเปน สำหรับระบบ เพ่อื ประโยชนส ำหรบั ผบู รหิ ารซ่งึ ควรทำทั้ง 2 แบบ 2) การประเมินปจจัย (Inputs Evaluation) เปนการจัดหาขอมูลเพ่ือใชในการ ตัดสินความหมาะสมของแผนงานตาง ๆ ที่จัดทำข้ึน โดยดูวาขอมูลน้ันมีสวนชวยใหบรรลุจุดมุงหมาย ของโครงการหรอื ไม ผลท่ีไดจากการประเมินปจจยั คือการวิเคราะหรูปแบบของวิธกี ารท่ีใชในรปู แบบ ของราคาและกำไรท่ีจะไดรับ โดยการประเมินดานการศึกษาผลกำไรอาจไมอยูในรูปตัวเลขก็ได การ ประเมินปจจัยจะชวยใหไดขอมูลที่ตัดสินใจไดวาใครควรต้ังวัตถุประสงคเชิงปฏิบัติอยางไร วางแผน

57 และดำเนินการอยางไร ซ่ึงจะแตกตางจากการประเมินบริบทในแงที่วาการประเมินปจจัยเปนการทำ เฉพาะกรณนี น้ั ๆ และวิเคราะหภายในโครงการเทานั้น 3) การประเมินกระบวนการ (Process Evaluation) เม่ือแผนการดำเนินการไดรับ การอนุมัติและลงมือทำ การประเมินกระบวนการจำเปนตองไดรับการเตรียมการเพ่ือใหไดขอมูล ยอ นกลับแกผูรับผิดชอบและผูดำเนินการทุกลำดับช้ัน การประมินกระบวนการมีวัตถุประสงคใหญ ๆ อยู 3 ประการ คือ 1) เพ่อื หาและทำนายขอบกพรองของกระบวนการหรือการดำเนนิ การตามช้นั ตอน ท่ีวางไว 2) เพื่อรวบรวมขอมูลสำหรับผูตัดสินใจวางแผน 3) เพ่ือเปนรายงานสะสมถึงการปฏิบัติงาน ตา ง ๆท่เี กดิ ขน้ึ 4) การประเมินผลผลิต (Products Evaluation) มีจุดมุงหมายเพื่อจัดและแปล ความหมายของความสำเรจ็ ไมเฉพาะสิ้นสดุ วัฏจักของโครงการเทานั้น แตยังมีความจำเปนอยางยิ่งใน ระหวางการปฏิบัติตามโครงการดวยระเบียบวิธีท่ัวไปของการประเมินผลผลิตจะรวมสิ่งตอไปน้ีเขา ดวยกันคือ ดูวาการกำหนดวัตถุประสงคใชไดหรือไม เกณฑในการวัดท่ีสัมพันธกับวัตถุประสงคของ การจัดกิจกรรมคอื อะไร เปรียบเทียบผลที่จดั ไดตามมาตรฐานสมบรู ณหรือมาตรฐานสัมพนั ธท่ีกำหนด ไวกอนและทำการแปลความหมายถึงเหตผุ ลของส่ิงท่ีเกดิ ขนึ้ โดยอาศยั รายงานจากการประเมนิ บริบท ปจ จัยและกระบวนการรว มดว ย จากหลักการ แนวคิดและคำกลาวขางตน สรุปไดวา การประเมินโครงการสามารถทำได หลายรูปแบบหากแตการประเมินในปจจุบันโดยเฉพาะทางดานการศึกษามักยึดถือตามความตองการ ใชผลการประเมินท่ีเนนความประหยัดท้ังเวลาและทรัพยากรในการเก็บรวบรวมขอมูลไมยุงยาก ซับซอนแตตรงตามความตองการนำผลประเมนิ โครงการไปใชเ ฉพาะเปนการอิงขอมูลเชิงระบบในดาน ผลผลิตของโครงการ ดังน้ันในการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทาง โรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ครั้งนี้ ผูประเมินโครงการจะยึดตามความตองการของ ผูเก่ียวของกับโครงการเปนหลัก ในการประเมินโครงการจะประยุกตใชรูปแบบซิปปโมเดล (CIPP. Mode) ของแดเนียล แอล สตัฟเฟลบีม (Daniel L. Stufflebeam) เฉพาะในดานผลผลิต (Product) ของโครงการ 8. งานวจิ ยั ท่เี ก่ยี วของ ถวัลย บัวสละ (2550 : บทคัดยออางถึงใน ขันทอง นนตีนอก, 2560 : 47) ไดทำการศึกษา การดำเนินงานของผบู ริหารในการสงเสริม คุณธรม จริยธรรมนักเรียนตามทรรศนะของขาราชการครู สังกัดสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาพิจิตร พบวา การดำเนินงานของผูบริหารในการ สงเสริมคุณธรรม จริยธรรมนักเรียน ตามทรรศนะของขาราชการครู สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนท่ี

58 การศึกษาประถมศึกษาพิจิตร ใน 4 ดาน ไดแก ดานกำหนดนโยบาย ดานจัดสภาพแวดลอม ดาน นเิ ทศการเรยี นการสอนดานกจิ กรรมนักเรยี นอยใู นระดับมากทกุ ดาน บุญฤทธ์ิ ปนทับทิม (2550 : บทคัดยอ) ไดทำการศึกษาคุณธรรมจริยธรรมและแนวทางการ พัฒนาคุณธรรมจริยธรรมอิสลามนักเรียนระดับมัธยมศึกษาในโรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลาม ในพ้ืนที่ภาคกลาง ผลการวิจัยพบวา 1) คุณธรรมจริยธรรมอิสลามนักเรียนระดับมัธยมศึกษาโดยรวม อยูในระดับปานกลาง เมื่อพิจารณารายดานพบวา อยูในระดับมากและปานกลางเรียงลำดับคะแนน เฉลี่ย คือ ความสุภาพถอ มตน ความเมตตา ความบรสิ ุทธิ์ใจ ความอดทนและการใหอภัย 2) คณุ ธรรม จริยธรรมและแนวทางการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมอิสลามนักเรียนระดับมัธยมศึกษาในโรงเรียน เอกชนสอนศาสนาอิสลาม ในพ้ืนที่ภาคกลาง จำแนกตามจังหวัดท่ีตั้ง ในภาพรวมแตกตางกันอยาง มีนัยสำคัญทางสถิติและเม่ือพิจารณาเปนรายดานพบวาคุณธรรมจริยธรรมดานความบริสุทธ์ิใจ และความสุภาพถอมตน แตกตางกันอยางมีนัยทางสถิติ สวนคุณรรมจริยธรรมดานความอดทน ความ เมตตา และการใหอภัย แตกตางกันอยางไมมีนัยทางสถิติ 3) คุณรรมจริยธรรมอิสลามนักเรียนระดับ มัธยมศึกษาในโรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลามในพ้ืนท่ีภาคกลางแยกตามประเภทโรงเรียนท่ีมีการ จัดตั้งมูลนิธิ และโรงเรียนที่ไมมีการจัดต้ังมูลนิธิ พบวา ทั้งโดยรวมและรายดานแตกตางกันอยางไมมี นยั ทางสถิติ 4) แนวทางการพัฒนาคุณรรมจรยิ ธรรม ดานความอดทนใหดูตวั อยา งทานศาสดามฮัมมัด ดานความเมตตาใหชว ยเหลอื เด็กกำพรา ดานการใหอภยั ไมใหโกรธกันเกนิ 3 วนั ดา นความบริสทุ ธิใ์ จ ใหท ำใจใหบ ริสุทธิ์ ดา นความ สุภาพถอมตน จัดสิ่งแวดลอ มดานมารยาททั้งโรงเรียนและในหอ งเรียน พัฒนา วองธนาการ (2551 : 79) ไดศึกษาการดำเนินงานดา นการสง เสริมคุณธรรม จรยิ ธรรม ของโรงเรียนโกวิทธำรงเชียงใหมกลุมตัวอยางท่ีใชในการศึกษาประกอบดวย นักเรียน ผูปกครอง ผูบริหาร และครูโรงเรียนโกวิทธำรงเชียงใหมที่ปฏิบัติงาน ปการศึกษา 2549 จำนวน 333 คน เคร่ืองมือที่ใชในการศึกษาเปนแบบสอบถาม วิเคราะหขอมูลดยใชสถิติความถี่คาเฉลี่ย และสวน เบ่ียงเบนมาตรฐาน นำเสนอเปนตารางประกอบคำบรรยาย ผลการศึกษาพบวา โรงเรียนโกวิทธำรง เชียงใหม มีการดำเนินงานดานการสงเสริมคุณธรรมจริยธรรม อยูในระดับ มากท้ัง 6 ดาน ไดแก 1) ดานการกำหนดเปาหมายและนโยบายของการสงเสริมคณุ ธรรมจริยธรรม 2) ดา นการจดั ต้งั องคกร และพัฒนาบุคลากรในการสงเสริมคุณรรมจริยธรรม 3) ดานความสัมพันธกับผูปกครอง และชุมชน 4) ดานการจัดองคกร นักเรียน 5) ดานการจัดกิจกรรมเสริมคุณธรรมจริยธรรมในโรงเรียน และ 6) ดา นการประเมินผลการสง เสรมิ คณุ ธรรมจรยิ ธรรม รัตนากร วงคศรี, นนั ทกา โกมลเสน และรุงฤดี พรหมแกวงาม (2551 : 112) ไดทำการศึกษา เรื่องสภาพการดำเนินงานพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน นักศึกษาและแนวทางพัฒนาการ ดำเนินงานพัฒนาคุณ ธรรมจริยธรรมนักเรียนนักศึกษา ของโรงเรียนลำปางพาณิชยการ และเทคโนโลยี จังหวัดลำปาง ผลการวิจัยพบวา ครูและนกั เรยี นมีความเห็นตรงกันวา วิธที ่ีดำเนินงาน

59 พัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียนนักศึกษาในวิธีแรกคือการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียนควบคู กับกิจกรรมการเรียนการสอนมีการปฏิบัติอยูในระดับมากการจัดสภาพแวดลอมในโรงเรียน เพื่อ พัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียนมีการปฏิบัติอยูในระดับปานกลาง กิจกรรมของโรงเรียนที่จัดขึ้น เพอ่ื พัฒนาคุณธรรมจริยธรรมมีการปฏบิ ัตอิ ยูในระดับมาก และการกำหนดระเบียบปฏิบตั ิของนักเรยี น นักศึกษาและการควบคุมการปฏิบัติเพื่อพัฒนาคุณธรรมจริยธรรม มีการปฏิบัติอยูในระดับมาก แนวทางพัฒนาคณุ ธรรมจริยธรรมนักเรียนนักศึกษาตามความคิดเหน็ ของครคู ือ ครูควรเปนแบบอยาง ท่ดี ีในเรือ่ งคุณธรรมจริยธรรมแกนักเรียน ควรมีการปรบั ปรงุ หองนำ้ ใหส ะอาดและควรจัดกิจกรรมนอก สถานท่ีท่ีมุงเนนกิจกรรมสรางประโยชนเพื่อสวนรวมแนวทางพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียน นักศึกษาตามความคิดเห็นของนักเรียน คือ ครูควรเพิ่มความเอาใจใสตอความประพฤติของนักเรียน นักศึกษาในทุก ๆ ดานอยางตอเนื่อง และใหทุกคนมีสวนรวมในการปฏิบัติ และควรมีความเขมงวด ใหม ากขนึ้ มกี ารรณรงคใหชว ยกันรักษาความสะอาด ไลลา หร่ิมเพ็ง (2551 : บทคัดยอ) ไดทำการศึกษาองคประกอบทางจริยธรรมของนักศึกษา มุสลิมในสถาบันอุดมศึกษา เพ่ือวิเคราะหองคประกอบเชิงยืนยันทางจริยธรรม ระดับจริยธรรมของ นักศึกษามุสลิมในสถาบันอุดมศึกษาและความแตกตางของระดับจริยธรรมของนักศึกษามุสลิม ในสถาบันอุดมศึกษา ผลการวิจัยพบวา องคประกอบทางจริยธรรมของนักศึกษามุสลิมในสถาบันอุด ศึกษา ประกอบดวย องคประกอบดานการปฏิสัมพันธกับชนตางศาสนา องคประกอบดานการ เขาสังคม องคประกอบดานคุณธรรมในตนและองคประกอบดานการยืดม่ันศรัทธา การตรวจความ สอดคลองกลมกลืนของโมเดลองคประกอบทางจริยธรรมของนักศึกษามุสลิมในสถาบันอุดมศึกษา กับขอมูลชิงประจักษ พบวา โมเดลมีความสอดคลองกลมกลืนกับขอมูลเชิงประจักษอยูในเกณฑดี สว นระดับจรยิ ธรรมของนักศึกษามสุ ลมิ ภาพรวม และรายดา นอยูในระดบั มากและผลการเปรียบเทยี บ ระดับจริยธรรมของนักศึกษามุสลิมในสถาบันอุดมศึกษาท่ีมีเพศและการสังกัดคณะตางกัน มีระดับ จริยธรรมท่ีตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ สวนนักศึกษามุสลิม ที่มีช้ันปตางกันมีระดับจริยธรรม ไมแ ตกตางกนั ฉันทนา โรจนบ รู ณาวงศ (2552 : บทคัดยอ) ไดทำการศกึ ษาเรื่องการประเมินโครงการพัฒนา คุณธรรมจริยธรรมนักเรียน โรงเรียนบานมะกอก โดยบูรณาการกิจกรรมสงเสริมคุณธรรมรูปแบบเติม กับแนวทางปลูกฝกสำนึกคุณธรรมของมูลนิธิพุทธฉือจี้ไตหวัน ผลการศึกษาพบวา 1) ดานบริบทของ โครงการมีความเหมาะสมในภาพรวม อยูในระดับมากท่ีสุด 2) ดานปจจัยนำเขาของโครงการมีความ เหมาะสมในภาพรวมอยูในระดับมากท่ีสุด 3) ดานกระบวนการดำเนินงานตามโครงการมีความ เหมาะสมในภาพรวมอยูในระดับมาก และ 4) ดานผลผลิตของโครงการเกี่ยวกับคุณธรรมจริยธรรม นักเรียนในภาพรวมอยูในระดบั มาก

60 วิไลวรรณ สาลาสุตา (2552 : 98) ไดทำการศึกษาการเสริมสรางคุณธรรม จริยธรรมของ นักเรียนชั้นที่ 3 โรงเรียนพระกุมารรอยเอ็ด สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษารอยเอ็ด เขต 1 ผลการวิจัยพบวา สภาพปจจุบันปญหาเก่ียวกับคุณรรมจริยธรรมของนักเรียนชวงชั้นท่ี 3 โรงเรียน กุมารรอยเอ็ด มีนักเรียนจำนวนหน่ึงสมควรไดรับการปรับปรุงพัฒนาใหอยูในระดับท่ีดีข้ึนโดยเฉพาะ อยางยิ่งดานความมีระเบยี บวินัย ดานความเอ้อื เผอ่ื แผ ดานความประหยัด ดา นความซอ่ื สตั ยและดา น ความรับผิดขอบและไดดำเนินการเสริมสรางคุณรรรมจริยธรรมนักเรียนในดานตาง ๆ ดวยการ วางแผนดำเนินการการจัดสภาพแวดลอมในโรงเรียน การจัดกิจกรรมการเรียน การสอน การจัด กิจกรรมเพ่ือเสริมสรางคุณธรรรมจริยธรรมและการนิเทศติดตามผลสงผลใหการดำเนินงานผลการ พัฒนาประสบผลสำเร็จเปนท่ีนาพอใจ โดยนักเรียนมีพฤติกรมดานคุณธรรมจริยธรรมอยูในระดับท่ี ดขี นึ้ อุไรวรรณ เจียรประดิษฐ (2553 : 84-85) ไดทำการวิจัยเรื่อง บทบาทผูบริหารสถานศึกษา ในการสงเสริมคุณธรรมจริยธรรมของนักเรียนโรงเรียนสังกัดเทศบาลตำบลแหลมฉบัง จังหวัดชลบุรี ผลการศึกษาปรากฏ ดังนี้ 1) บทบาทผูบริหารสถานศึกษาในการสงเสริมคุณธรรม จริยธรรมของ นักเรียนโรงเรียนสงั กัดเทศบาลตำบลแหลมฉบัง จงั หวัดชลบุรโี ดยรวมและรายดาน พบวา อยใู นระดับ มาก 2) บทบาทผูบริหาสถานศึกษาในการสงเสริมคุณธรรมจริยธรรมของนักเรียนโรงเรียน สังกัด เทศบาลตำบลแหลมฉบังจังหวัดชลบุรี ระหวางความคิดเห็นของครูท่ีสอน ในโรงเรียนท่ีมีขนาด แตกตางกัน พบวา ความแตกตางของบทบาทผูบริหารสถานศึกษาในการสงเสริมคุณธรรมจริยธรรม ของนักเรียนโรงเรียนสังกัดเทศบาลตำบลแหลมฉบัง จังหวัดชลบุรีของโรงเรียนขนาดกลางและ ขนาดใหญท้ัง 3 ดาน โดยรวมและรายดานมีความแตกตางกันอยางไมมีนัยสำคัญทางสถิติ 3) บทบาท ผูบริหารสถานศึกษาในการสงเสริมคุณธรรมจริยธรรมของนักเรียน โรงเรียนสังกัดเทศบาลตำบล แหลมฉบัง จังหวัดชลบุรี ระหวางความคิดเห็นของครู จำแนกตามชวงช้ัน พบวา ความแตกตางของ บทบาทผูบริหารสถานศึกษาในการสงเสริมคุณธรรมจริยธรรมของนักเรียนโรงเรียนสังกัดเทศบาล ตำบลแหลมฉบัง จังหวัดชลบุรี ของชวงชั้น ทั้ง 3 ดาน มีความแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ ท่รี ะดบั .05 พิชัย อันปญญา (2554 : 98) ไดทำการศึกษาเรื่อง การประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมและคานิยมท่ีพึงประสงคของนักเรียนโรงเรียนเทศบาลบานสองนางใยโดยใชการประเมิน ตามรูปแบบซิปป (CIPP Model) ซึ่งประกอบดวย การประเมินสภาวะแวดลอม การประเมินปจจัย การประเมินกระบวนการและการประเมินผลผตติ ผลการศึกษาพบวา 1) ดานสภาวะแวดลอมโดยรวม ทุกขอมีการปฏิบัตอิ ยูในระดับมากท่ีสุด เมอ่ื พิจารณาเปนรายขอพบวา ขอทีม่ ีคาเฉลี่ยอยูในระดับมาก ที่สุด ไดแก การพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมและคานิยมท่ีพึงประสงคสอดคลองยุทธศาสตรการพัฒนา

61 การศึกษาของโรงเรียน 2) ดานปจจัยเบื้องตนโดยรวมการปฏิบัติอยูในระดับมากที่สุด เมื่อพิจารณา เปน รายขอพบวา ขอทมี่ กี ารปฏิบตั อิ ยใู นระดับมากทสี่ ุด ไดแก ระยะเวลาในการดำเนินกิจกรรมชดั เจน 3) ดานกระบวนการ โดยรวมมีการปฏิบัติอยูในระดับมากที่สุด เพื่อพิจารณาเปนรายขอพบวา ขอท่ีมี การปฏิบัติอยูในระดับมากที่สุด ไดแก การจัดกิจกรรมพัฒนาคุณธรรม และคานิยมที่พึงประสงค 4) ดานผลผลิต โดยรวมมีการปฏิบัติอยูในระดับมากท่ีสุด เมื่อพิจารณาเปนรายขอ พบวา ขอที่มีการ ปฏิบัติอยูในระดับมากท่ีสุด ไดแก ครู ผูปกครอง นักเรียนมีความพึงพอใจในการพัฒนาคุณธรรม จรยิ ธรรมและคานิยมท่ีพึงประสงค อุทัย บุญมี (2555 : 112) ไดทำการศึกษาเร่ืองการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมและ สรางสำนึกความเปนไทยเพื่อพัฒนาเด็กไทยอยางยั่งยืนของโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศึกษาอุทัยธานี เขต 2 โดยดำเนินการวิจัย 2 ข้ันตอน คือ 1) ประเมินโครงการ พัฒนาคุณธรรมและสรางสำนึกความเปนไทยเพ่ือพัฒนาเด็กไทยอยางย่ังยืนของโรงเรียนสังกัด สำนักงานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาอุทัยธานี เขต 2 เก็บรวบรวมขอมูลโดยใชแบบสอบถาม 2) นำเสนอแนวทางการดำเนินโครงการพัฒนาคุณธรรมและสรางสำนึกความเปนไทยเพือ่ พัฒนาเด็กไทย อยา งยั่งยืนของโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศกึ ษาประถมศกึ ษาอทุ ัยธานี เขต 2 เกบ็ รวบรวม ขอมูลโดยการสัมภาษณผูบริหารโรงเรียน จำนวน 10 คน ผลการศึกษาพบวา 1) โครงการพัฒนา คุณธรรมและสรางสำนึกความเปนไทยเพ่ือพัฒนาเด็กไทยอยางยั่งยืนของโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขต พื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาอุทัยธานี เขต 2 ภาพรวมมีผลการดำเนินการอยูในระดับดี โดยดานที่มี ผลการประเมินสงู สุด ไดแก ดานสภาพแวดลอ ม รองลงมา คือ ดา นผลผลติ ดานกระบวนการและดาน ความพรอมดานปจจัย ตามลำดับ 2) แนวทางการดำเนินโครงการพัฒนาคุณธรรมและสรางสำนึก ความเปนไทยเพ่ือพัฒนาเด็กไทยอยางยั่งยืนของโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา ประถมศึกษาอุทัยธานี เขต 2 ที่สำคัญประกอบดวย 2 แนวทางคือการพัฒนาความพรอมดานปจจัย และการพฒั นากระบวนการดำเนินการ ปฏิวัติ ใจเมือง (2556 : 90) ไดทำการศึกษาเรื่อง การประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม ของโรงเรียนข้ีเหล็กพทิ ยาคม ปก ารศึกษา 2556 โดยใชการประเมินตามรูปแบบซปิ ปโมเดล (CIPP Model) ซ่ึงประกอบดวย การประเมินสภาวะแวดลอม การประเมินปจจัย การประเมิน กระบวนการ และการประเมินผลผลิต ผลการศึกษาพบวา การประเมินทั้ง 4 ดาน อยูในระดับ มากที่สุด เรียงลำดับจากดานท่ีมีคาเฉลี่ยสูงสุดไปต่ำสุด ดังนี้ ดานกระบวนการ ดานปจจัยนำเขา ดา นบริบทและดานผลผลติ สุรียรัตน พัฒนเธียร (2556 : บทคัดยอ) ไดศึกษาเรื่อง การประเมินโครงการสรางเสริม คุณธรรม จริยธรรมและคานิยมท่ีพึงประสงคของนักเรียน โรงเรียนพิชัยรัตนาคาร ปการศึกษา 2556 โดยใชรูปแบบการประเมินแบบซิปป โมเดล (CIPP Model) ไดแก บริบท สภาพแวดลอม ปจจัย

62 นำเขากระบวนการดำเนินโครงการ ผลผลติ และผลกระทบของโครงการ ผลการประเมิน ดังนี้ 1) ผล การประเมินบริบทสภาพแวดลอม ระยะกอนดำเนินการในภาพรวมอยูในระดับมากท่ีสุดโดยขอท่ีมี คาเฉลี่ยสูงสุด คือ โครงการมีความสอดคลองเหมาะสมกับสภาพความตองการของผูปกครอง และ ชมุ ชน 2) ผลการประเมินปจจัยนำเขา ระยะกอนดำเนนิ การในภาพรวมอยูในระดบั มากที่สุด โดยขอท่ี มีคาเฉลี่ยสูงสุด คือ การสรรหาบุคลากรในการแตงตั้งคณะกรรมการดำเนินงานและการแบงหนาท่ี รับผิดชอบแตละฝาย 3) ผลการประเมินกระบวนการดำเนินโครงการระยะระหวางดำเนินการ ในภาพรวมอยูในระดับมากท่ีสุดโดยดานที่มีคาเฉลี่ยสูงสดุ คอื ดานการดำเนินการ 4) ผลการประเมิน ผลผลิตพฤติกรรมคุณธรรม จริยธรรม และคานิยมท่ีพึงประสงคของนักเรียนโรงเรียนพิชัยรัตนา คารระยะหลังสิ้นสุดดำเนินโครงการในภาพรวมอยูในระดับมากที่สุด โดยขอท่ีมีคาเฉลี่ยสูงสุด คือ ความมีวินัยและเอื้ออาทรผูอ่ืน และความกตัญูกตเวทีคาเฉลี่ยเทากัน และ 5) ผลการประเมินผล กระทบของการดำเนินโครงการ ระยะหลังสิ้นสุดดำเนินโครงการ ในภาพรวมอยูในระดับมากท่ีสุด โดยขอที่มีคาเฉลี่ยสูงสุดคือ ผลการดำเนินงานโครงการชวยสงเสริมบทบาทของโรงเรียนดานการจัด การศึกษาเพ่ือพฒั นาคุณภาพนักเรียน บัญชร จันทรดา (2559 : 101 - 102) ไดศึกษาเร่ืองการพัฒนาแนวทางการบริหารโครงการ โรงเรียนคุณธรรมช้ันนำของโรงเรียน ภ.ป.ร.ราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมภ ผลการศึกษาพบวา 1) ผลการดำเนินงานโรงเรียนบรรลุผลการดำเนินการตามโครงการโรงเรียนคุณธรรมช้ันนำโดยผาน การประเมินตนเองทุกมาตรฐานอยูในระดับมาก, ผลการประเมินพฤติกรรมคุณธรรมของนักเรียน หลังเขารวมโครงการตอการพัฒนาตนเองและคุณธรรมเพ่ือพัฒนาในการทำงานและคุณธรรมเพื่อ พัฒนาการอยูรวมกันในสังคม โดยรวมการปฏิบัติตนอยูในระดับมาก และ 2) แนวทางการบริหาร โครงการโรงเรียนคุณธรรมท่ีสอดคลองกับบริบทของโรงเรียน คือ การเพิ่มตัวบงชี้ที่เปนปรัชญา และวัตถุประสงคของโรงเรียน ไดแก มีภาวะผูนำ มีบุคลิกภาพ มีทักษะชีวิต มีความออนนอมถอมตัว มีความคิดวิเคราะห และมีความเทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย ในสวนผูทรงคุณวุฒิใหแนวทางการ บริหารโครงการโรงเรียนคุณธรรม ดังน้ี 1) ดานการวางแผน โรงเรียนตองบรรจุโครงการไว ในแผนพัฒนาคุณภาพของสถานศึกษาทั้งระยะยาว ระยะปานกลาง และแผนปฏิบัติการรายป 2) ดานการปรับโครงสรางองคกร โรงเรียนควรมีศูนยคุณธรรม มีบุคลากรที่รับผิดชอบ มีภารกิจ ขับเคลื่อนท่ีชัดเจน มีงบประมาณสนับสนุน และมีสายการบังคับบัญชาท่ีชัดเจน 3) ดานการพัฒนา บคุ ลากร ใหมีความเขาใจในการทำงาน สามารถพัฒนางานไดอยางยั่งยืน รวมทั้งพัฒนาใหเปนองคกร ตวั อยางในการบริหารงานดวยระบบคุณธรรม และ 4) ดา นการกำกับติดตามและประเมินผลโครงการ โรงเรยี นตอ งมกี ระบวนการกำกับตดิ ตามโครงการหรือกิจกรรมตาง ๆ ท่ีดำเนินงานตลอดปก ารศกึ ษา ศูนยสงเสริมและพัฒนาอาชีวศึกษาภาคเหนือ สำนักงานคณะกรรมการอาชีวศึกษา (2559 : 45 - 47) ไดศึกษาผลการดำเนินงานนิทศติดตามโครงการโรงเรียนคุณธรรมของสถานศึกษานำรอง

63 ในเขตภาคเหนือ ผลการศึกษาพบวา สวนใหญมีคุณธรรมอัตลักษณใน 3 ดาน คือ รับผิดชอบ มีวินัย จิตอาสา มีโครงงานคุณธรรมหลักมากท่ีสุดในดานความรับผิดชอบ รองลงมาดานความมีวินัย และ นอยที่สุดดานจิตอาสา ปจจัยความสำเร็จสถาบันอาชีวศึกษาท่ีเขารวมโครงการสามารถปรับเปลี่ยน กรรมเชิงลบของนักศึกษาไดดีข้ึน ปญหาอุปสรรคและขอสนอแนะ บุคลากรสวนใหญวัตถุประสงค โครงการคุณธรรม ไมเห็นความสำคัญ และไมมีการตั้งงบประมาณไว ควรจัดการอบรมใหแกผูบรหิ าร ครู เจาหนาท่ี บุคลากร รวมถึงนักเรียนนักศึกษาเพ่ือใหมีความรูความเขาใจและเห็นความสำคัญของ โครงการ นวัตกรรมหรือองคความรูที่เกิดจากการดำเนินโครงการ จากการดำเนินโครงการทำให ผเู ขา รว มโครงการเกิดพฤติกรรมชิงบวกใหม ๆ ท่ีสามารถแสดงออกมาจากจิตสำนึกจนไปสูการปฏิบัติ ท่เี ปน ประโยชนตอตนเอง ครอบครวั สังคม ศนู ยโรงเรยี นคณุ ธรรม มูลนธิ ิยวุ สถิรคุณ (2560 : 1-2) ไดวจิ ัยเรื่องรายงานผลการดำเนินงาน การขยายผลเครือขายโรงเรียนคณุ ธรรมจริยธรรม สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาเพชรบุรี เขต 2 ผลการวิจัยพบวา 1) โรงเรียนสวนใหญเขารวมโครงการตามเปาหมายที่สำนักงานเขตพื้นท่ี การศึกษากำหนด ซึ่งการดำเนินงานไดรับความรวมมือจากผูปกครอง กรรมการสถานศึกษา ชุมชน และหนว ยงานในพ้ืนที่เนื่องจากเหน็ วาเปนโครงการที่ดี 2) การกำหนดคุณธรรมอตั ลักษณของโรงเรยี น สวนใหญมีการการกำหนดคุณธรรมอัตลักษณ มีบางสวนยังขาดความรูความเขาใจในเรื่องการกำหนด คุณธรรมอัตลักษณ คุณธรรมเปาหมาย 10 อันดับแรก คือ ความมีวินัย จิตอาสาจิตสาธารณะ ความ พอเพียง ความรับผิดชอบความสะอาด ความสุภาพ ความมีมารยาท ความซ่ือสัตย ความประหยัด และความกตัญู และคุณธรรมเปาหมาย 4 สำดับแรก คือ ความมีวินัย จิตอาสาจิตสาธารณะ ความ พอเพียง และความรับผิดชอบ สอดคลองกับคุณธรรมเปาหมายของแผนแมบทคุณธรรมแหงชาติ คือ พอเพียง วินัย สุจริตและจิตอาสา รวมทั้งคุณธรรมเปาหมายของกระทรวงศึกษาธิการ ไดแก ความ พอเพียง กตัญูซื่อสัตยสุจริต ความรับผิดชอบและอุดมการณดานคุณธรรม 3) การพัฒนาคุณธรรม ของโรงเรียนมีผลทำใหพฤติกรรมท่ีพึงประสงคของนักเรียนเพ่ิมข้ึนรองลงมาคือการเปลี่ยนแปลง สภาพแวดลอมของโรงเรียน การเปลี่ยนแปลงดานการเรียนการสอนและพฤติกรรมที่ไมพึงประสงค ลดลงนักเรียนมีพฤติกรรมดีขึ้น รูจักรับผิดชอบตอตนเองและสวนรวม มีการทำงานเปนทีม 4) การ จดั ทำโครงงานคุณธรรมสวนใหญเ กอื บท้ังหมดเปนโครงงานเพ่ือพัฒนาหรือแกป ญหาของโรงเรียนและ นักเรียน ยังขาดโครงงานท่ีเปนโครงงานของครูหรือผูบริหารซ่ึงสวนใหญใชพฤติกรรมบงช้ีเชิงบวกท่ี กำหนดไวใ นคุณธรรมอตั ลักษณ เปนการปรบั ปรุงหรอื แกปญหาหรอื ใชกำกับในเรื่องพฤติกรรม 5) การ นิเทศ ติดตาม กำหนดใหมีกรนิเทศติดตามภาคเรียนละ 1 ครั้ง และโรงเรียนใหความเห็นวาผูนิเทศ สามารถใหคำแนะนำโรงเรียนในการดำเนินงาน 6) ปจจัยความสำเร็จในการดำเนินงานไดแก ภาวะ ผูนำของผูบริหาร ความรวมมือของผูปกครองและชุมชน การใหการสนับสนุนและมีสวนรวมในการ ขับเคล่ือนโรงเรียนคุณธรรม ความเอาใจใสของครู ผูบริหารโดยการติดตามดูแลอยางตอเน่ือง ความ

64 สามัคคีของบุคลากร การนิเทศอยางตอเนื่อง 7) อุปสรรคในการดำเนินงานพัฒนาโรงเรียนคุณธรรม ไดแก โรงเรียนขาดผูบริหาร มีครูและบุคลากรนอย ไมมีงบประมาณสนับสนุน ครูมีภาระงานมาก 8) ขอเสนอแนะในภาพรวม คือ ความตองการจัดอบรมครูในโรงเรียนที่ยังไมผานการอบรมการใช ประโยชนจากเครือขายยังไมมากเทาท่ีควร ควรมีการยกยองเชิดชูเกียรติโรงเรียนที่มี กระบวนการพัฒนาโรงเรยี นคณุ ธรรม มิใชย กยองเฉพาะโรงเรียนทม่ี ีผล O-NET สูงเทา น้นั สำนักผูตรวจการแผนดิน (2560 : 93 - 105) ไดวิจัยเรื่องการสังเคราะหองคความรู กระบวนการขยายผลโรงเรียนคุณธรรม จริยธรรมในสวนภูมิภาค และการประเมินผลการพัฒนา โรงเรียนคุณธรรม จริยธรรม\" ผลการวิจัยพบวา 1) ท่ีมาของโครงการ แรงจงู ใจในการเขารวมโครงการ เกิดจากโรงเรียนทำโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมของนักเรียน และไดรับรางวัลจากการประกวด จึงไดรับการคัดเลือกจากสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐานใหเขารวมโครงการ 2) ปจจัย ท่ีสงผลตอความสำเร็จ คือปจจัยดานระบบโรงเรียน ผูบริหาร ครู นักเรียน และชุมชน สงผลตอ ความสำเร็จของโรงเรียนในระดับมาก 3) ขอจำกัดของการดำเนินงาน คือ ปจจัยระบบโรงเรียน ครูนักเรียน และชุมชน เปนขอจำกัดในการดำเนินงาน 4) กรณีศึกษาโรงเรียนคุณธรรมตัวอยาง ที่นาสนใจพบวา โรงเรียนกลุมเปาหมายสวนใหญมีโครงงานคุณธรรมที่เปนตนทุนท่ีเคยปฏิบัติมา อยูแลว 5) องคความรูโรงเรียนคุณธรรม จริยธรรม พบวา คือ การดำเนินงานโรงเรียนคุณธรรม จริยธรรมตองไดรับความรวมมือจากทุกฝาย ดำเนินการอยางเปนระบบ กำหนดเปาหมายที่ชัดเจน และขับเคลื่อนโดยใหนักเรียนคิดเอง ทำเอง แกปญหาเอง โดยตองดำเนินงานและกำกับติดตามอยาง ตอเน่ืองจนเกิดเปนวัฒนธรรมองคกร 6) ขอเสนอแนะในการประยุกตใชและตอยอดขยายผลการ ดำเนินงาน มีหลักการดังน้ี เร่ิมตนดวยใจ อยาใชการบังคับ, ทำ ย้ำ ซ้ำ ทวน, สรางเครือขายเพ่ือ ขยายผล, สรางแกนนำรุนใหม, สรางระบบการนิเทศติดตามภายใน, สรางองคความรูจากการทำ โครงงานและ 7) องคความรูกระบวนการขยายผลและสรางโรงเรียนคุณธรรม จริยธรรมในสวน ภูมิภาค เร่ิมจากการกำหนดเปาหมายและคุณธรรมอัตลักษณ การวางแผนโครงการและการจัด กจิ กรรมการดำเนินโครงการและการปฏิบัติตามแผน การนเิ ทศและการกำกบั ติดตาม และการสะทอน ผลและการแลกเปล่ยี นเรยี นรู ขยายผลไปสโู รงเรียนอ่ืน ๆ ดวยการเปน ตน แบบ ฮิเดกิ มารุยามะ (Hideki Maruyama, 2013 อางถึงใน สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2560: 22-23) กลวถึงคุณธรรมศึกษาในประเทศญี่ปุน (Moral Education in Japan) ไววาคุณธรรม ศึกษาในประเทศญ่ีปุนมีอยูในการจัดการศึกษาในโรงเรียนเชนเดียวกับประเทศอื่น ๆ ซ่ึงก็เปนไปตาม บทบัญญัติของกฎหมายการศึกษาป 2006 มาตราที่ 2 ท่ีกำหนดใหปลูกฝงคุณธรรมศึกษาและ จริยธรรมในโรงเรียน ซ่ึงตอมาไดมกี ารปรับปรงุ ในป 2008 โดยกำหนดเปาหมายของคณุ ธรรมศึกษาไว วา \"เพ่ือปลูกฝงคุณธรรมใหแ กน ักเรียน รวมทั้งความคดิ เชิงคณุ ธรรม การตัดสนิ ใจ การมีสวนรวม และ เจตคติไวในทุกกิจกรรมทางการศึกษาของโรงเรียน\" ชวงเวลาของการเรียนคุณธรรมศึกษาเพ่ือ

65 ใหสอดคลองกับเปาหมายดังกลาวขางตน จึงมีการสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมอยูในการเรียนทุก รายวิชาและในทุกกิจกรรม เน้ือหาของบทเรียนคุณธรรมศึกษาประกอบดวย 1) คุณธรรมที่เกี่ยวกับ ตนเอง คือ คนทุกคนมีอิสรภาพ สามารถทำในสิ่งท่ีเขาสามารถทำไดดวยตนเองและใชชีวิตตาม เสนทางสายกลาง 2) คุณธรรมที่เกี่ยวกับความสัมพันธกับผูอ่ืน คือ ทุกคนจะตองรูความสำคัญของ มารยาทและส่ือสารกับผูอื่นดวยความซ่ือสัตย 3) คุณธรรมท่ีเก่ียวกับความสัมพันธกับธรรมชาติและ สิ่งที่ดีงาม คือ ทุกคนจะตองอยูรวมกับความงดงามและความมหัศจรรยของธรรมชาติและ เห็นความสำคัญของธรรมชาติและส่ิงมีชีวิต และ 4) คุณธรรมท่ีเก่ียวกับกลุมและสังคม คือ ทุกคน จะตองรักษาสัญญา ปฏิบัติตามกฎเกณฑ และเต็มใจท่ีจะปฏิบัติหนาท่ีของประชาชน ซ่ึงส่ือการเรียน การสอนคุณธรรมศึกษาจะเปนชุดหนังสือชื่อ Kokoro no Noooto หรือ Notebook for the Heart และหลังจากที่รัฐบาลชุดใหมเขามาบริหารประเทศในป 2012 ไดมีนโยบายที่จะปฏิรูปเศรษฐกิจ ของญี่ปุนครั้งใหญหลังการเกิดแผนดินไหวและสึนามี รัฐบาลน้ีไดกำหนดนโยบายใหเพิ่มการสอน คุณธรรมศึกษาโดยใหทุกโรงเรียนเพิ่มเติมรายวิชาคุณธรรมศึกษาเปนอีกรายวิชาหน่ึงซึ่งมีเวลาเรียน ประมาณ 34-35คาบ และจัดทำส่ือการเรียนการสอนคุณธรรมศึกษาขึ้นใหมซื่อ Watashitachi no Doutoku หรือOur moral โดยใชตงั้ แตป 2013 เปน ตนมา คริส ท อฟ เฟ อร ฮอรน เบิ รก บ อล ตั น (Kistoffer Hornburg Bolton, 2015 อ างถึง ในสำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2560 : 23) ไดทำการวิจัยเร่ือง คุณธรรมในญี่ปุน : อรุณรุง ของการเริ่มตนของคุณธรรมศึกษาแบบใหม พบวา หลังจากรัฐบาลภายใตการนำของนายกรัฐมนตรี อาเบะไดกำหนดใหทุกโรงเรียนตองจัดการเรียนการสอนรายวิชาคุณธรรมศึกษาเพ่ิมเติม สงผลให สหภาพครูญี่ปุนคัดคา นการบังคับสอนคุณธรรมศึกษาแยกเปนรายวิชาเฉพาะใหแกนักเรียน เน่ืองจาก มีการสอนคุณธรรมศึกษาสอดแทรกในทุกรายวิชาและทุกกิจกรรมในโรงเรียนอยูแลว อยางไรก็ตาม เนือ่ งจากเปนนโยบายของรฐั บาลทกุ โรงเรียนตอ งปฏบิ ัติตาม แซม แบคกิน (Sam Bamkin, 2015 : 20-23 อางถึงใน สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2560 : 23-24) ไดทำการวิจัยเรื่องคุณธรรมศึกษาในโรงเรียนประถมศึกษาในประเทศญ่ีปุนพบวา ชาวญี่ปุนมีการจัดการศึกษาใหแกเด็กญี่ปุน 4 ประเภท ไดแก 1) การจัดการศึกษาท่ีศูนยการเรียนรู ของชุมชน ซ่ึงประเทศญี่ปุนมีศูนยการเรียนรูชุมชนประมาณ 137,000 แหง ผูสอนในศูนยการเรียนรู ของชุมชนประกอบดวยคนที่เกษียณอายแุ ลว โดยมีการสอนใหเด็กแตละคนไดรับประสบการณตาง ๆ ไดแก การฝกปฏิบัติงานศิลปะตามจารีตประเพณี การเตนรำ การทำอาหาร การแบงปน การพูด การแลกเปล่ียนความคิดเห็นและหนังสือ 2) การจัดการศึกษาท่ีบานโดยเปนการสรางความสัมพันธ ระหวางเด็กและครอบครัว มีการสอนเกี่ยวกับการกอดรัดแสดงความรัก การรับประทานอาหาร ดวยกันและการฟงสิ่งที่เด็กจะตองทำท่ีโรงเรียน ซึ่งจะชวยใหเด็กสามารถคิดไดอยางลึกซึ้งและ มีความสามารถทางวิชาการ 3) การศึกษาที่โรงเรียนมีการสอนคุณธรรมโดยมีการสอดแทรกลง

66 ในทุกรายวิชาและในทุกกิจกรรม และมีรายวิชาคุณธรรมศึกษาโดยเฉพาะทั้งในโรงเรียนปฐมวัย โรงเรียนประถมศึกษา โรงเรียนมัธยมศึกษาตอนตน และโรงเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายเพื่อ ที่จะพัฒนาทักษะทางวิชาการใหเขมแข็ง ปลูกฝงความเปนมนุษย พัฒนาสุขภาพ และเสริมสราง รางกายใหแข็งแรงและ 4) การจัดการศึกษาในชุมชน โดยมีการสอนเกี่ยวกับการทักทายผูคนบนถนน และการฝกการระมัดระวังอันตราย โดยชุมชนจะมีสวนรวมในการสอนการคิดของเด็กอยางลึกซึ้ง และการชว ยใหเ ด็กปลอดภัย จากการที่เด็กญี่ปุนไดเรยี นรูจากแหลง การเรียนรูท้ังส่ีแหลง สงผลใหเกิด การฝกปฏิบัติทางดานคุณธรรมของเด็กญี่ปุนเขมแข็งมาก เด็กญี่ปุนไดเรียนรูท่ีจะอยูรวมกับผูอ่ืน ในสงั คมดวยกาปฏบิ ตั ิ จากการศึกษางานวิจัยท่ีเก่ียวของ พบวา มีการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรม โดยใชแนวทางกรประเมินตามรูปแบบซิปป (CIPP Model) ซ่ึงประกอบดวยการประเมินสภาวะ แวดลอม การประเมินปจจัย กรประเมินกระบวนการ และการประเมินผลผลิตเพื่อประเมินผล ความสำเร็จของโครงการ นับวามีประโยชนสำหรับเปนแนวทางในการศึกษาคนควาเก่ียวกับการ พัฒนาคุณธรรม จริยธรรมเปนอยางมาก เพราะเร่ิมจากการศึกษาและประเมินกอนเร่ิมโครงการ ระหวางดำเนินโครงการและเม่ือเสร็จส้ินโครงการ ดังน้ัน จึงสงผลใหเกิดการเรียนรู มีการลงมือปฏิบัติ จริง โดยทุกผายที่เก่ียวของตองรวมมือกันเพ่ือกำหนดโครงการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมดานคุณธรรม จริยธรรมของนกั เรยี นที่เปนปญหาในระดับโรงเรียน ระดับครอบครัว และ ระดับสังคม ใหลดลง หรือ หมดไป เปนการนำขอมูลจากการประเมินโครงการไปวิเคราะหและวางแผนการ การพัฒนาคุณรรรม จรยิ ธรรมของนักเรียนในปการศกึ ษาถดั ไป

67 บทท่ี 3 วธิ ีการประเมนิ โครงการ การประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของ โรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 ครั้งน้ี โดยมี วัตถุประสงคทั่วไปเพ่ือรายงานการประเมิน โครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบาน หนองกวาง ปการศกึ ษา 2562 มวี ตั ถุประสงคเฉพาะคือ 1) เพ่ือประเมินบริบทโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียน คุณธรรมของโรงเรยี นบา นหนองกวาง ปก ารศกึ ษา 2562 2) เพื่อประเมินปจ จัยนำเขาโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลกั ษณน ักเรียนตามแนวทางโรงเรียน คุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศกึ ษา 2562 3) เพ่อื ประเมินกระบวนการโครงการพัฒนาคณุ ธรรมอตั ลกั ษณนกั เรยี นตามแนวทางโรงเรียน คุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 4) เพื่อประเมินผลผลิตโครงการพัฒนา คุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 ผูประเมินใชรูปแบบการประเมินแบบซิปป โมเดล (CIPP Model) ตามแนวคิดของสตัฟเฟลบีม (Stuffelbeam) ที่ครอบคลุมดานบริบทโครงการ ดานปจจัยดำเนินงาน ดานกระบวนการดำเนิน โครงการ และดานผลผลิตโครงการตามวัตถุประสงคที่ตั้งไว คือ การศึกษาผลการพัฒนาพฤติกรรม บงช้ีคุณธรรมอัตลักษณของนักเรียน ภายหลังการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนและจัดกิจกรรม สง เสริมคุณธรรม โดยใชโ ครงงานคณุ ธรรมและกิจกรรมสงเสริมคุณธรรมตามแนวทางโรงเรียนคุณธรม ซึ่งผูประเมินไดศึกษาเอกสาร หลักการ แนวคิด และทฤษฎีที่เก่ียวของมาออกแบบและกำหนดวิธีการ ประเมินโครงการ ดงั ตอ ไปน้ี 1. ประชากร 2. เครอ่ื งมือทใี่ ชป ระเมิน 3. การสรา งและพฒั นาเคร่ืองมอื 4. การเกบ็ รวบรวมขอมลู 5. การจัดกระทำขอมลู 6. การวิเคราะหข อมูล 7. สถติ ทิ ่ใี ชในการวิเคราะหขอมลู

68 1. ประชากร ประชากรที่ใชในการประเมินโครงการ คือ คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานขาราชการ ครูและบุคลากรทางการศึกษา และผูปกครอง โรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 ประกอบดวย 1. คณะกรรมการสถานศึกษาขนั้ พ้นื ฐาน จำนวน 7 คน 2. ขาราชการครแู ละบุคลากรทางการศกึ ษา จำนวน 6 คน 3. ผูปกครอง จำนวน 67 คน รวมประชากร จำนวน 80 คน เนื่องจากผูใหขอมูลมีจำนวนไมมาก ผูประเมินจึงใชประชากรท้ังหมดในการเก็บรวบรวม ขอมลู 2. เครอื่ งมอื ทีใ่ ชป ระเมิน เคร่ืองมือที่ใชในการประเมินโครงการคร้ังน้ีประกอบดวย แบบสอบถาม (Questionnaire) จำนวน 4 ฉบับ ทำการประเมินดานบริบท ดานปจจัยนำเขา ดานกระบวนการ และดานผลผลิต โครงการ กอนดำเนินโครงการ ระหวา งดำเนนิ โครงการ และหลังเสรจ็ สนิ้ โครงการ ดังนี้ แบบสอบถามฉบับที่ 1 เปนแบบสอบถามท่ีใชประเมินดานบริบท (Context) กอนดำเนิน โครงการ โดยแบง เปน 2 ตอน ประกอบดว ย ตอนที่ 1 ขอ มลู ทวั่ ไปของผูตอบแบบสอบถามเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check List) ตอนที่ 2 แบบสอบถามความคิดเห็นระดบั ความเหมาะสม/ความจำเปน ดา นบรบิ ทของ โครงการเปนแบบมาตราสว นประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคดิ ของลิเคอรท (Likert) มผี ลการ ประเมิน 5 ระดบั คอื มากทส่ี ุด มาก ปานกลาง นอ ย และนอ ยท่สี ุด จำนวน 10 ขอ แบบสอบถามฉบับท่ี 2 เปน แบบสอบถามท่ีใชประเมินดานปจจัยนำเขา (Input) กอ นดำเนิน โครงการ โดยแบง เปน 2 ตอน ประกอบดว ย ตอนท่ี 1 ขอ มลู ทัว่ ไปของผตู อบแบบสอบถามเปน แบบตรวจสอบรายการ (Check List) ตอนที่ 2 แบบสอบถามความคิดเห็นระดบั ความพรอมดา นปจจยั กอนดำเนินโครงการ เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคิดของลิเคอรท (Likert) ที่มีผลการ ประเมิน 5 ระดบั คือ มากทสี่ ดุ มาก ปานกลาง นอย และนอยทส่ี ดุ จำนวน 10 ขอ แบบสอบถามฉบับท่ี 3 เปนแบบสอบถามท่ีใชประเมินดานกระบวนการดำเนินงาน (process) ระหวางดำเนินโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรม ของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 ท้ังการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนและการ จัดกจิ กรรมสง เสริมคุณธรรม แบง เปน 2 ตอน คอื

69 ตอนท่ี 1 ขอมลู ทั่วไปของผูตอบแบบสอบถามเปน แบบตรวจสอบรายการ (Check List) ตอนที่ 2 แบบสอบถามความคดิ เห็นระดบั การดำเนินการโครงการลกั ษณะเปน แบบ มาตราสว นประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคดิ ของลเิ คอรท (Likert) มีผลการประเมิน 5 ระดับ คอื มากท่ีสุด มาก ปานกลาง นอย และนอยทส่ี ุด จำนวน 10 ขอ แบบสอบถามฉบับท่ี 4 เปนแบบสอบถามที่ใชประเมินดานผลผลิต (Product) หลังเสร็จสิ้น การดำเนินกิจกรรมตามโครงการพัฒนาคุณธรรมอตั ลักษณน ักเรยี นตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของ โรงเรยี นบา นหนองกวาง ปการศึกษา 2562 จำนวน 2 ตอน คือ ตอนที่ 1 ขอ มลู ทวั่ ไปของผตู อบแบสอบถามเปน แบบตรวจสอบรายการ (Check List) ตอนที่ 2 แบบสอบถามความคิดเห็นระดับการปฏบิ ัติตามคณุ ธรรมอตั ลักษณข องนักเรียนดา น ผลผลิตของโครงการ จำนวน 3 ดาน คือ ดานความซ่ือสัตย ดานความรับผิดชอบ และดานความ พอเพียง ลักษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแนวคิดของลิเคอรท (Likert) ทมี่ ผี ลการประมนิ 5 ระดบั คือ มากทสี่ ุด มาก ปานกลาง นอย และนอยทส่ี ดุ จำนวนทง้ั สน้ิ 15 ขอ 3. การสรางและพัฒนาเครือ่ งมอื การสรางและพัฒนาเคร่ืองมือสำหรับใชประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียน ตามแนวทางโรงเรียนคุณรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 ผูประเมิน ไดท ำการศกึ ษาคนควาเอกสารที่เก่ียวของแลวดำเนินการสรางและพัฒนาเครอ่ื งมอื ตามลำดับข้ันตอน ดงั น้ี 1. ศึกษาคนควา ตำรา เอกสาร หลักการ แนวคิด ทฤษฎีและผลงานวจิ ัยท่เี กย่ี วขอ ง ดงั นี้ - คูมือโครงการโรงเรียนคุณรรรม สพฐ. และคูมือการจัดกิจกรมพัฒนาโรงเรียนคุณธรรม ปง บประมาณ 2560 - เอกสารผลการดำเนินงานพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียนโรงเรียนบานหนองกวางป การศึกษา 2561 - แนวคดิ ทฤษฎีเกีย่ วกับการประเมินโครงการ - กรอบแนวคิดการประมินรูปแบบซิปป โมเดล (CIPP Model) ของสตัฟเฟลบีม (Stufflebeam) - แนวคิดการสรางเครื่องมือแบบมาตรสวนประมาณคา (Rating Scale) ของลิเคอรท (Likert)

70 2. จัดทำรางแบบสอบถาม (Questionnaire) ใหครอบคลุมเน้ือหาสาระท่ีตองการประเมิน โครงการตามรูปแบบซิปป โมเดล (CIPP Model) และกรอบแนวคิดโรงเรียนคุณธรรม โดยจัด หมวดหมูแ บบสอบถามเปน 4 ฉบับ ดังนี้ ฉบับท่ี 1 เปน แบบสอบถามสำหรับการประเมินดานบริบทของโครงการกอนดำเนนิ โครงการ ฉบับท่ี 2 เปนแบบสอบถามสำหรับการประเมินดานปจจัยนำเขาของโครงการกอนดำเนิน โครงการ ฉบบั ท่ี 3 เปนแบบสอบถามสำหรบั การประเมินดา นกระบวนการระหวางดำเนินโครงการ ฉบับท่ี 4 เปน แบบสอบถามสำหรบั ประเมนิ ดา นผลผลิตเมอื่ เสรจ็ สน้ิ การดำเนนิ กจิ กรรมตาม โครงการ 3 นำรางแบบสอบถามที่จัดทำข้ึนแตละฉบับสงใหผูเช่ียวชาญ (ตามรายช่ือในภาคผนวก) ตรวจสอบความถกู ตองชัดเจนของภาษาทใี่ ชแ ละความเท่ยี งตรงเชิงเน้ือหา 4. นำขอคำถามในแบบสอบถามแตละขอของแตล ะฉบบั ทีผ่ านการตรวจสอบ และเสนอแนะ จากผูเชี่ยวชาญ จำนวน 5 ทาน มาวิเคราะหหาคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) และความตรงเชิง เนือ้ หา (Content Validity) ซึง่ ตองมีคา ดชั นไี มต่ำกวา 0.50 จงึ จะถือวาใชไ ด (กาญจนา วัฒาย,ุ 2544 :16) จากหลกั เกณฑก ารใหค ะแนน ดงั น้ี +1 หมายถงึ แนใจวา มีความสอดคลอ ง 0 หมายถึง ไมแ นใ จ -1 หมายถึง แนใจวไ มสอดคลอง 5. คัดเลือกขอคำถามที่มีผลการวิเคราะหความสอดคลอง (IOC) ตั้งแต 0.50 ข้ึนไปไวใชสวน ขอท่ีไมถึงเกณฑต่ำกวา 0.50 นำไปแกไข ปรับปรุง หรือตัดทิ้งตามคำแนะนำของผูเชี่ยวชาญ จนได แบบสอบถามทมี่ คี วามถูกตอง สอดคลองและตรงตามเน้ือหาสำหรบั การใชประเมิน ดงั นี้ ฉบับที่ 1 เปนแบบสอบถามเพ่ือประเมินดานบริบท โดยเปนขอคำถามการประเมิน จำนวน 10 ขอ ฉบับท่ี 2 เปนแบบสอบถามเพื่อประเมินดานปจจัย โดยเปนขอคำถามการประเมิน จำนวน 10 ขอ ฉบับที่ 3 เปนแบบสอบถามเพ่ือประเมินดานกระบวนการ โดยเปนขอคำถามการประเมิน จำนวน 10 ขอ ฉบับที่ 4 เปนแบบสอบถามเพื่อประเมินดานผลผลิต โดยเปนขอคำถามการประเมิน จำนวน 15 ขอ 6. จัดทำแบบสอบถามแตละฉบับและนำไปทดลองใช (Try out) ที่โรงเรียนบานโปงโก สำนักงานเขตพนื้ ที่การศกึ ษาประถมศึกษากาญจนบุรี เขต 1 เพ่อื หาคาความเช่ือม่นั (Reliability)

71 7. นำผลการทดลองใช (Tr out) แบบสอบถามแตละฉบับมาคำนวณหาคาความเช่ือมั่นโดย ใชสูตรสัมประสิทธ์ิแอลฟา (Coeffcient Alpha) ของครอนบาช (Cronbach) (บุญชม ศรีสะอาด ,2545 :99) ไดค าความเชอื่ มนั่ แบบสอบถาม ดงั น้ี ฉบับที่ 1 ไดคาความเชื่อมัน่ แบบสอบถาม = 0.82 ฉบบั ท่ี 2 ไดคา ความเชื่อมน่ั แบบสอบถาม = 0.83 ฉบบั ท่ี 3 ไดคาความเช่ือม่นั แบบสอบถาม = 0.93 ฉบับท่ี 4 ไดคำความเชื่อมัน่ แบบสอบถาม = 0.85 8. จัดพิมพแ บบสอบถามแตล ะฉบบั ทไ่ี ดผา นกระบวนการสรางและพฒั นามาเปนลำดับแลว ใชเปนเคร่อื งมอื ในการเกบ็ รวบรวมขอมลู และประเมินโครงการตามที่กำหนดไว 4. การเก็บรวบรวมขอ มลู ผูประเมินโครงการใชแบบสอบถามแตละฉบับที่จัดทำไวจัดสงไปยังประชากรตามลำดับ ข้นั ตอน ดังน้ี แบบสอบถามฉบับที่ 1 และฉบบั ท่ี 2 จัดทำข้ึนตน การศึกษา 2562 สำหรบั ใชป ระเมนิ บริบท และดานปจจัยนำเขาของโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรม ของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 เพื่อเก็บรวบรวมขอมูลจากคณะกรรมการ สถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน จำนวน 7 คน และขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา จำนวน 6 คน รวมทั้งสิ้น 13 คน โดยผูประเมิน ไดดำเนินการสง /มอบหนังสือขอความอนุเคราะหตอบแบบสอบถาม และแบบสอบถามใหแ กคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน และขาราชการครแู ละบคุ ลากรทางการ ศึกษา จำนวน 13 คน ดว ยตนเองพรอ มขอความอนเุ คราะหกำหนดวนั รับแบบสอบถามคืน แบบสอบถามฉบบั ท่ี 3 จัดทำข้นึ ในตนภาคเรียนท่ี 2 ปก ารศกึ ษา 2562 สำหรับใชประเมิน ดานกระบวนการของโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของ โรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 เพอ่ื เก็บรวบรวมขอมูลจากคณะกรรมการสถานศึกษาข้ัน พืน้ ฐาน จำนวน 7 คน ขาราชการครแู ละบุคลากรทางการศึกษา จำนวน 6 คน รามทงั้ สิ 13 คน โดยผู ประเมินไดดำเนินการสง/ มอบหนังสือขอความอนุเคราะหตอบแบบสอบถามและแบบสอบถาม คณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน และขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา จำนวน 13 คน ดว ยตนเองพรอ มขอความอนเุ คราะหกำหนดวันรับแบบสอบถามคนื แบบสอบถามฉบับที่ 4 จัดทำข้ึนเมื่อเสร็จส้ินโครงการ คือ ปลายปการศึกษา 2562 สำหรับ ประเมินดานผลผลิต คือ คุณธรรมอัตลักษณนักเรียนโรงเรียนบานหนองกวาง เพื่อเก็บรวบรวมขอมูล จากขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา จำนวน 6 คน และผูปกครองนักเรียน จำนวน 67 คน

72 รวมทั้งสิ้น 80 คน โดยผูประเมินไดดำเนินการสง/มอบหนังสือขอความอนุเคราะหตอบแบบสอบถาม และแบบสอบถามใหแกขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา และผูปกครองนักเรียนดวยตนอง พรอ มขอความอนเุ คราะหก ำหนดวันรบั แบบสอบถามคืน 5. การจดั กระทำขอ มูล เม่ือไดรับแบบสอบถามแตละฉบับจากประชากรผูตอบแบบสอบถามแลว ผูประเมินได ดำเนินการ ดังนี้ 1. ตรวจสอบความสมบูรณข องแบบสอบถาม 2. นำแบบสอบถามแตละฉบับมาตรวจใหคะแนน และหาคาทางสถิติโดยใชโปรแกรม สำเรจ็ รูปทางสถติ ดิ วยเครอ่ื งคอมพวิ เตอร ไดแก 2.1 ผลการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียน คุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 ดานบริบท ดานปจจัยนำเขา ดาน กระบวนการ และดานผลผลติ โดยใชเกณฑก ารประเมนิ ตามแนวคิดของลิเคอรท (Likert) ดังน้ี ดานบริบท ระดบั 5 หมายถึง มคี วามเหมาะสม/จำเปน อยูในระดับมากทส่ี ดุ ระดับ 4 หมายถึง มีความหมาะสม/จำเปน อยูใ นระดับมาก ระดับ 3 หมายถึง มคี วามเหมาะสม/จำเปน อยูในระดับปานกลาง ระดบั 2 หมายถึง มีความเหมาะสม/จำเปน อยใู นระดบั นอ ย ระดับ 1 หมายถึง มคี วามหมาะสม/จำเปนอยใู นระดบั นอ ยทีส่ ดุ ดานปจ จยั นำเขา ระดับ 5 หมายถึง มีความพรอมอยใู นระดับมากทีส่ ุด ระดับ 4 หมายถึง มีความพรอมอยูในระดับมาก ระดับ 3 หมายถึง มีความพรอมอยูใ นระดับปานกลาง ระดบั 2 หมายถึง มคี วามพรอมอยใู นระดับนอ ย ระดับ 1 หมายถึง มีความพรอมอยใู นระดับนอยที่สดุ ดา นกระบวนการ ระดบั 5 หมายถึง มกี ารดำเนินการอยูในระดับมากทสี่ ุด ระดับ 4 หมายถึง มกี ารดำเนินการอยใู นระดบั มาก ระดบั 3 หมายถึง มีการดำเนินการอยูในระดบั ปานกลาง ระดับ 2 หมายถึง มีการดำเนินการอยูในระดับนอย ระดบั 1 หมายถึง มกี ารดำเนินการอยูในระดบั นอยทสี่ ดุ

73 ดานผลผลติ ระดบั 5 หมายถึง มีการปฏบิ ัติอยใู นระดนั มากท่ีสุด ระดบั 4 หมายถึง มกี ารปฏิบัติอยใู นระดับมาก ระดบั 3 หมายถึง มกี ารปฏบิ ัตอิ ยูในระดับปานกลาง ระดบั 2 หมายถึง มกี ารปฏบิ ัตอิ ยใู นระดับนอย ระดับ 1 หมายถึง มีการปฏบิ ัติอยูในระดับนอ ยท่สี ุด 6. การวิเคราะหข อมูล ในการประเมินโครงการคร้ังน้ีผูประเมินไดนำขอมูลจากแบบสอบถามท่ีผานการจัดกระทำ แตละฉบับแลวมาวิเคราะหขอมูล จำแนกตามกลุมประชากรแตละดาน ท้ังดานบริบท ดานปจจัย นำเขาดานกระบวนการ และดา นผลผลิต ดงั นี้ 1. วิเคราะหขอมูลทั่วไปของประชากร โดยวิเคราะหตามกลุมประชากรผูตอบแบบสอบถาม โดยใชความถี่ และคา รอยละ นำเสนอในรูปแบบตาราง 2 วิเคราะหผลการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียน คุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ดน บริบท ดานปจจยั นำเขา ดา นกระบวนการ และดานผลผลิต โดยใชค า เฉลี่ยและคา เบยี่ งเบนมาตรฐาน เปนรายดานและภาพรวมนำเสนอในรปู แบบตาราง 3. นำผลการวิเคราะหทางสถิติมาแปลผล โดยใชเกณฑการตัดสินคาเฉลี่ยตามเกณฑของ บุญชม ศรสี ะอาด (2545 : 103) ดงั นี้ ดานบริบท คา เฉล่ยี 4.51-5.00 หมายความวา มีความเหมาะสม/ จำเปนอยูในระดบั มากทส่ี ดุ คา เฉล่ยี 3.51 4.50 หมายความวา มีความหมาะสม/จำเปนอยใู นระดบั มาก คา เฉลยี่ 2.51-3.50 หมายความวา มีความหมาะสม/จำเปน อยใู นระดบั ปานกลาง คา เฉลีย่ 1.51-2.50 หมายความวา มคี วามหมาะสม/จำเปน อยใู นระดับนอย คา เฉล่ีย 1.00-1.50 หมายความวา มีความเหมาะสม/จำเปนอยใู นระดับนอยทส่ี ดุ ดานปจจยั นำเขา คา เฉลี่ย 4.51-5:00 หมายความวา มคี วามพรอ มอยูใ นระดับมากที่สดุ คา เฉลย่ี 3.51-4.50 หมายความวา มคี วามพรอ มอยใู นระดบั มาก คา เฉลี่ย 2.51-3.50 หมายความวา มีความพรอมอยใู นระดนั ปานกลาง คา เฉลี่ย 1.51- 2.50 หมายความวา มคี วามพรอมอยูในระดบั นอ ย คา เฉลยี่ 1.00-1.50 หมายความวา มคี วามพรอ มอยใู นระดับนอยที่สดุ

74 ดานกระบวนการ คาเฉล่ีย 4.51-5:00 หมายความวา มกี ารตำเนินการอยุในระดบั มากทีส่ ุด คา เฉลีย่ 3.51-4.50 หมายความวา มกี ารดำเนนิ การอยูในระดับมาก คา เฉลีย่ 2.51-3.50 หมายความวา มีการดำเนินการอในระดบั ปานกลาร คาเฉล่ยี 1.51- 2.50 หมายความวา มกี ารดำเนนิ การอยูในระดับนอ ย คา เฉลี่ย 1.00-1.50 หมายความวา มีการตำเนินการอยูในระดับนอยที่สุด ดานผลผลติ คาเฉลี่ย 4.51-5:00 หมายความวา มีการปฏิบตั ิอยูในระดับมากทสี่ ดุ คา เฉลี่ย 3.51-4.50 หมายความวา มกี ารปฏิบัติอยใู นระดับมาก คา เฉล่ีย 2.51-3.50 หมายความวา มกี ารปฏิบตั ิอยูในระดับปานกลาง คา เฉลี่ย 1.51- 2.50 หมายความวา มกี ารปฏิบตั ิอยูในระดับนอย คา เฉลี่ย 1.00-1.50 หมายความวา มกี ารปฏิบตั ิอยูในระดับนอ ยที่สดุ 7. สถติ ทิ ่ใี ชใ นการวิเคราะหขอมูล 7.1. สถติ ิทีใ่ ชว ิเคราะหแ ละพัฒนาเคร่อื งมือ 7.1.1 คาดัชนีความสอดคลองระหวางขอคำตามกับจุดประสงค หรือเนื้อหา (Index Of item-Objective Congruence หรอื IOC โดยใชส ูตร ดังน้ี IOC = ∑ R N เม่ือ IOC แทน คาดัชนีความสอดคลองของแบบฝก ∑R แทน ผลรวมของคะแนนความคิดเหน็ ของผูเชย่ี วชาญ N แทน จำนวนผเู ชย่ี วชาญ 7.1.2 คาความเชื่อมั่น (Reliability) ของแบบสอบถาม โดยใชสตู รสมั ประสทิ ธิ์อัลฟา\" (coefficient alpha) ของครอนบาค และ บุญชม ศรีสะอาด, 2551 : 96) โดยใชส ตู รดังน้ี α = k 1 − ∑ s 2  − i k 1 s 2 t α แทน คาสมั ประสิทธคิ์ วามเช่ือมนั่ k แทน จำนวนขอของแบบสอบถาม ผลรวมของความแปรปรวนของคะแนนแตละขอ ∑ s 2 แทน ความแปรปรวนของคะแนนท้ังหมด i s 2 แทน t

75 7.2. สถิติทใี่ ชวเิ คราะหขอ มูล 7.2.1 ความถ่ี (Frequency) 7.2.2 รอ ยละ (Percentage) 7.2.3 คา เฉลย่ี (Mean) (กระทรวงศึกษาธกิ าร. 2553 : 78 ) µ = ∑X เมือ่ µ N แทน คาเฉลี่ยของคะแนนรวม ∑X แทน ผลรวมของคะแนนทั้งหมด N แทน จำนวนขอ มูล 7.2.4 สว นเบยี่ งเบนมาตรฐาน ( σ ) σ= เมอ่ื σ แทน สว นเบ่ียงเบนมาตรฐาน X แทน คะแนนของผตู อบแบบสอบถามแตละคน ∑X แทน ผลรวมของคะแนนท้ังหมด N แทน จำนวนผตู อบแบบสอบถาม

76 บทที่ 4 ผลการวิเคราะหขอ มูล การวิเคราะหขอมูลผลการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทาง โรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 โดยมี วัตถุประสงคทั่วไปเพื่อ รายงานการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของ โรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 มีวัตถุประสงคเฉพาะคือ 1) เพื่อประเมินบริบทโครงการ พัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 2) เพื่อประเมินปจจัยนำเขาโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตาม แนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 3) เพื่อประเมิน กระบวนการโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียน บานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 4) เพอ่ื ประเมินผลผลติ โครงการพฒั นาคณุ ธรรมอัตลักษณนักเรียน ตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 ตามรูปแบบ การประเมินแบบซิปป โมเดล (CIPP Model) ตามแนวคิดของสตัฟเฟลบีม (Stuffelbeam) ที่ครอบคลุมดานบริบทโครงการ ดานปจจัยดำเนินงาน ดานกระบวนการดำเนินโครงการ และ ดานผลผลิตโครงการ โดยใชแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดับ (Rating Scale) จำนวน 4 ฉบับ เก็บรวบรวมขอมูลจากประชากร คือ คณะกรรมการสถานศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน ขา ราชการครูและ บุคลากรทางการศึกษา และผูปกครอง วิเคราะหขอมูลโดยใชโปรแกรมสำเร็จรูปทางสถิติ ผูประเมิน ไดน ำเสนอผลการวิเคราะหข อ มลู และการแปลผล ดงั น้ี สัญลักษณท างสถติ ทิ ่ีใชวเิ คราะหข อ มลู f แทน ความถ่ี (Frequency) N แทน จำนวนประชากร % แทน คา รอยละ (Percentage) µ แทน คาเฉล่ีย (Mean) σ แทน คา สวนเบยี่ งเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) การวิเคราะหขอมลู เพ่ือใหเกิดความสอดคลองกับชวงเวลาในการเก็บรวบรวมขอมูลและวัตถุประสงคของ เครื่องมอื (แบบสอบถาม) แตละฉบับ จงึ ไดแ บงการวิเคราะหข อ มลู ออกเปน 5 ตอน ดังนี้

77 ตอนท่ี 1 การวิเคราะหขอมูลท่ัวไปของผตู อบแบบสอบถาม โดยการแจกแจงความถี่ ( f) และ คารอ ยละ (%) ตอนท่ี 2 การวิเคราะหผลการประเมินดานบริบทโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียน ตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 โดยวิเคราะห หาคา เฉล่ยี (µ) และคาสว นเบ่ียงเบนมาตรฐาน ( σ ) ตอนท่ี 3 การวิเคราะหผลการประเมินดานปจจัยนำเขาโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณ นกั เรยี นตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 โดยวิเคราะห หาคาเฉลีย่ (µ) และคาสวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน ( σ ) ตอนที่ 4 การวิเคราะหผลการประเมินดานกระบวนการโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณ นกั เรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 โดยวิเคราะห หาคา เฉลี่ย (µ) และคาสวนเบยี่ งเบนมาตรฐาน ( σ ) ตอนที่ 5 การวิเคราะหผลการประเมินดานผลผลิตโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณ นักเรยี นตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 โดยวิเคราะห หาคา เฉลีย่ (µ) และคาสว นเบีย่ งเบนมาตรฐาน ( σ ) ผลการวเิ คราะหข อมูล ผูประเมินไดนำเสนอผลการวิเคราะหขอมูลแตละตอนพรอมสัญลักษณทางสถิติที่ใชและการ แปลผลในรปู แบบตาราง เรียงลำดับ ดงั น้ี ตอนท่ี 1 ผลการวิเคราะหขอมูลทั่วไปของผูตอบแบบสอบถาม ขอมูลทั่วไปของผูตอบ แบบสอบถาม ประกอบดวย สถานภาพและเพศ ไดนำมาวิเคราะหโดยการแจกแจงความถ่ี ( f) และ คา รอยละ ( % ) ผลปรากฏดังตารางท่ี 2-3 ตารางท่ี 2 คาความถี่ ( f) และคารอยละ ( % ) จำแนกสถานภาพของผูตอบแบบสอบถาม สถานภาพของผตู อบแบบสอบถาม ความถี่ ( f) รอ ยละ ( % ) 1. คณะกรรมการสถานศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน 7 8.75 2. ขา ราชการครแู ละบุคลากรทางการศกึ ษา 6 7.50 3. ผูป กครอง 67 83.75 รวม 80 100

78 จากตารางท่ี 2 พบวาประชากรผูตอบแบบสอบถามมีจำนวนทั้งส้ิน 80 คน เมื่อจำแนกตาม สถานภาพ พบวา เปนคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน 7 คน (รอยละ 8.75) ขาราชการครู และบคุ ลากรทางการศึกษา 6 คน (รอยละ 7.50) และผปู กครอง 67 คน (รอ ยละ 83.75) ตารางท่ี 3 คา ความถี่ ( f) และคารอยละ ( % ) จำแนกเพศของผตู อบแบบสอบถาม จำแนกเพศของผตู อบแบบสอบถาม ความถ่ี ( f) รอ ยละ ( % ) 1. ชาย 36 45 2. หญิง 44 55 รวม 80 100 จากตารางท่ี 3 พบวาประชากรผูตอบแบบสอบถามมีจำนวนท้ังส้ิน 80 คน เม่ือจำแนก ตามเพศ พบวา เปน เพศชาย 36 คน (รอยละ 45) และเพศหญงิ 44 คน (รอยละ 55) ตอนที่ 2 ผลการวิเคราะหขอมูลหาคาเฉล่ีย (µ) คาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( σ ) และ แปลผลการประเมินดานบริบทโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียน คุณธรรมของโรงเรียนบา นหนองกวาง ปการศกึ ษา 2562 ดังปรากฏดงั ตารางท่ี 4 ตารางที่ 4 คาเฉลี่ย (µ) คาสว นเบ่ียงเบนมาตรฐาน ( σ ) และแปลผลการประเมินดานบริบทโครงการ พัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปก ารศึกษา 2562 ตามความคิดเหน็ ของคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน และขาราชการครแู ละ บคุ ลากรทางการศึกษา (N=13) ขอ รายการประเมิน คาเฉล่ีย สวนเบี่ยงเบน แปลผล (µ) มาตรฐาน ( σ ) ดานบริบท (Context) 1 หลกั การ วัตถปุ ระสงค เปาหมาย กจิ กรรมของ 4.46 0.52 มาก โครงการมีความเหมาะสม และสอดคลอ งกนั 4.38 0.51 มาก 4.31 048 มาก 2 มีการกำหนดวัตถปุ ระสงคของโครงการอยาง 4.77 0.44 มากที่สดุ ชดั เจน 3 โครงการมีความสอดคลองกับนโยบายของ โรงเรยี นหรือหนว ยงานตนสงั กดั 4 โครงการมีความสอดคลอ งกับสภาพปญ หาของ โรงเรียนและความตองการของครู ผูปกครองและ ชุมชน

79 ตารางท่ี 4 (ตอ) ขอ รายการประเมิน คาเฉลย่ี สว นเบยี่ งเบน แปลผล (µ) มาตรฐาน ( σ ) 5 มกี ารประชุมรว มกนั ของผทู ่ีมีสว นเก่ยี วขอ งในการ 4.69 0.48 มากท่ีสุด กำหนดคณุ ธรรมอตั ลักษณแ ละพฤติกรรมบงชี้/ขอ ปฏบิ ัตคิ ุณธรรมอัตลักษณของโรงเรยี น 6 การมีสว นรว มในการกำหนดกิจกรรมและแนว 4.31 0.48 มาก ทางการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนกั เรียน 7 การกำหนดเปา หมาย วธิ ีการดำเนนิ การและ 4.15 0.55 มาก ระยะเวลาดำเนินการมคี วามเหมาะสมและปฏิบตั ิ จรงิ ได 8 โครงการไดรบั การสนบั สนุนจาก ขา ราชการครู 4.23 0.44 มาก บคุ ลากร คณะกรรมการสถานศกึ ษาข้ันพืน้ ฐาน ผปู กครอง และชมุ ชน 9 การจดั บรรยากาศในการดำเนินงานเหมาะสมและ 4.31 0.48 มาก สอดคลองกบั การดำเนินโครงการ 10 การประสานงานระหวา งบุคลากรทำใหเ กิดความ 4.46 0.52 มาก รว มมอื ในการดำเนนิ โครงการ รวมเฉลย่ี 4.41 0.49 มาก จากตารางท่ี 4 พบวา ในภาพรวมคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน และขาราชการครู และบุคลากรทางการศึกษา มีความเห็นวา โครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทาง โรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 มีความเหมาะสมและจำเปนอยู ในระดบั มาก เม่ือพิจารณาเปนรายขอ พบวา ขอท่ีมีความเหมาะสมและจำเปนอยูในระดับมากที่สุด ไดแก โครงการมีความสอดคลองกับสภาพปญหาของโรงเรียนและความตองการของครู ผูปกครอง และชุมชน และมีการประชุมรวมกันของผูที่มีสวนเก่ียวของในการกำหนดคุณธรรมอัตลักษณ และพฤติกรรมบงช้/ี ขอปฏบิ ตั คิ ณุ ธรรมอตั ลกั ษณของโรงเรียน ตอนท่ี 3 ผลการวิเคราะหข อมลู หาคาเฉลยี่ (µ) คา สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( σ ) และแปลผล การประเมินดานปจจัยนำเขาโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียน คณุ ธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 ดังปรากฏดงั ตารางท่ี 5

80 ตารางท่ี 5 คาเฉล่ีย (µ) คาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( σ ) และแปลผลการประเมินดานปจจัยนำเขา โครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนอง กวาง ปการศึกษา 2562 ตามความคิดเห็นของคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน และขาราชการ ครแู ละบุคลากรทางการศึกษา (N=13) ขอ รายการประเมนิ คาเฉลี่ย สวนเบ่ียงเบน แปลผล (µ) มาตรฐาน ( σ ) ดานปจ จยั นำเขา (Input) 1 บคุ ลากรและผเู กี่ยวของทร่ี ับผิดชอบโครงการ มี 4.38 0.51 มาก ความเหมาะสมและเพยี งพอตอการดำเนิน โครงการ 2 คณะกรรมการดำเนินโครงการมีความรคู วาม 4.77 0.44 มากที่สดุ เขาใจเกี่ยวกับแนวทาง เปาหมายและความสำคัญ ของโครงการ 3 คณะกรรมการดำเนนิ โครงการ มีความรู ความ 4.23 0.44 มาก เขา ใจเกย่ี วกับคณุ ธรรมอตั ลกั ษณข องนกั เรียน 4 ผรู บั ผดิ ชอบโครงการพฒั นาคุณธรรมอตั ลักษณ 4.23 0.44 มาก ของนักเรยี น มคี วามรูความสามารถเหมาะสมกบั กิจกรรมนน้ั ๆ 5 ผูทเ่ี กี่ยวขอ งมสี วนรว มในการวางแผนและมี 4.38 0.51 มาก แผนการดำเนนิ งานอยา งชัดเจน 6 มีงบประมาณ วสั ดุ อปุ กรณ เคร่อื งมือ เคร่ืองใช 3.92 0.49 มาก ในการดำเนินงานแตล ะกจิ กรรมอยางพอเพยี ง 7 ไดรบั การสนับสนนุ ดา นงบประมาณ ส่อื วสั ดุ 4.46 0.52 มาก อปุ กรณ จากผปู กครอง ชุมชน หรอื หนว ยงาน เอกชน เพยี งพอและเหมาะสม 8 อาคารสถานท่มี ีความเหมาะสม มบี รรยากาศท่ี 3.77 0.44 มาก เออ้ื ตอการจัดกจิ กรรมพฒั นาคณุ ธรรมอัตลักษณ ของนักเรยี น 9 หอ งเรยี น และหองปฏบิ ัตกิ ารตา ง ๆ มคี วาม 4.38 0.51 มาก เหมาะสมที่จะพัฒนาคุณธรรมอัตลกั ษณข อง นกั เรยี น ใหเ อื้อตอการเรียนรูของนักเรียน

81 ตารางท่ี 5 (ตอ) ขอ รายการประเมิน คาเฉลี่ย สวนเบ่ียงเบน แปลผล (µ) มาตรฐาน ( σ ) 10 มปี ฏทิ นิ ในการกำหนดระยะเวลาและชว งเวลาใน 4.15 0.55 มาก การดำเนนิ โครงการ อยา งเหมาะสมและปฏบิ ัติได จรงิ รวมเฉลย่ี 4.27 0.48 มาก จากตารางที่ 5 พบวา ในภาพรวมคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน และขาราชการครู และบุคลากรทางการศึกษา มีความเห็นวา โครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทาง โรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 มีความพรอมดานปจจัยนำเขา อยูใ นระดบั มาก เม่ือพิจารณาเปนรายขอ พบวา ขอท่ีมีความพรอมดานปจจัยนำเขาอยูในระดับมากท่ีสุด ไดแกคณะกรรมการดำเนินโครงการมีความรูความเขาใจเก่ียวกับแนวทาง เปาหมายและความสำคัญ ของโครงการ ตอนท่ี 4 ผลการวิเคราะหขอมูลหาคาเฉลี่ย (µ) คาสวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน ( σ ) และ แปลผลการประเมินดา นกระบวนการโครงการพัฒนาคุณธรรมอตั ลักษณนักเรยี นตามแนวทางโรงเรียน คณุ ธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปก ารศึกษา 2562 ดงั ปรากฏดังตารางที่ 6 ตารางท่ี 6 คาเฉล่ีย (µ) คาสวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน ( σ ) และแปลผลการประเมินดานกระบวนการ โครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียน ตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบาน หนองกวาง ปการศึกษา 2562 ตามความคิดเห็นของคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน และขาราชการครูและบคุ ลากรทางการศกึ ษา (N=13) ขอ รายการประเมิน คา เฉลี่ย สว นเบ่ียงเบน แปลผล (µ) มาตรฐาน ( σ ) ดา นกระบวนการ (Process) 1 มกี ารศึกษาเอกสาร คมู อื สภาพปญ หา และความ 4.08 0.49 มาก ตองการในการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียน 2 มกี ารจัดทำกรอบแนวคดิ และกำหนดจุดที่ตองการ 4.00 0.58 มาก พฒั นาตามสภาพปญ หาและความตองการ

82 ตารางที่ 6 (ตอ) คา เฉลย่ี สว นเบยี่ งเบน แปลผล ขอ รายการประเมนิ (µ) มาตรฐาน ( σ ) 4.31 มาก 3 ผรู บั ผิดชอบไดด ำเนินกิจกรรมโครงการตามแผนท่ี 0.48 กำหนดไวอยาเปนระบบและเปน ขัน้ ตอน 4.46 มาก 0.52 4 โรงเรียนใชก จิ กรรมวนั สำคญั ตาง ๆ เปน เครื่องมือ 4.69 มากทสี่ ุด ในการพัฒนาคุณธรรมอัตลกั ษณน กั เรยี น รว มกบั 0.48 ชมุ ชน อยา งตอเน่ือง 4.85 มากทสี่ ดุ 4.38 0.38 มาก 5 จดั กิจกรรมพัฒนาคุณธรรมอัตลกั ษณน ักเรยี น 4.00 0.51 มาก เหมาะสมกับระดับความรคู วามสามารถของ 4.62 0.41 นกั เรยี น 0.51 มากทีส่ ดุ โครงงานคณุ ธรรม 4.69 5.1 โครงงานวิถชี วี ติ เศรษฐกจิ พอเพยี ง 4.31 0.48 มากท่ีสุด 5.2 โครงงานมอื ปราบ กำจัดขยะ 0.48 มาก 5.3 โครงงานธรรมะสอนใจ 4.31 5.4 โครงงานสะอาด สรางนสิ ัย สรา งวินยั 4.38 0.63 มาก ใหต นเอง 4.46 0.51 มาก 5.5 โครงงานเดก็ ดี มีวนิ ยั รจู ักใช รจู ักเกบ็ 0.52 มาก 5.6 โครงงานอยามองขามความสะอาด 4.77 ถาดของเรา 3.85 0.44 มากทสี่ ุด 5.7 โครงงานเถาแกนอยรอยลา น 4.08 0.38 มาก 5.8 โครงงานรจู ักใช รูจกั ประหยดั นำ้ ไฟ 4.46 0.49 มาก 5.9 โครงงานรทู ำ รคู ิด มสี ิทธิเปนผนู ำ 4.69 0.52 มาก กจิ กรรมสงเสริมคณุ ธรรม 4.46 0.48 5.10 กจิ กรรมธนาคารขยะ 0.52 มากที่สดุ 5.11 กิจกรรมปดทองหลังพระ มาก 5.12 กจิ กรรมสหกรณสอนทักษะชวี ิต 5.13 กจิ กรรมลูกเสือ - เนตรนารี 5.14 กจิ กรรมดาวสะอาดปราศจากขยะ 5.15 กจิ กรรมประชาธิปไตยในโรงเรยี น

83 ตารางท่ี 6 (ตอ) ขอ รายการประเมนิ คา เฉลย่ี สวนเบ่ียงเบน แปลผล (µ) มาตรฐาน ( σ ) 5.16 กจิ กรรมจติ อาสา พานองเขาวดั 4.38 0.51 มาก 5.17 กจิ กรรมหนูนอยรักษพลังงาน 4.62 0.51 มากท่สี ดุ 5.18 กิจกรรมคนดีศรีหนองกวาง 4.31 0.48 มาก 6 ครูใชส่ือและกิจกรรมสง เสริมการคดิ วิเคราะหแ ละ 3.92 0.28 มาก สรางสรรคพฤติกรรมคุณธรรมอตั ลักษณน ักเรียน อยา งตอเนอื่ ง 7 มีการนเิ ทศ กำกับ ติดตามการดำเนินโครงการ 4.15 0.38 มาก ดว ยวิธีการทเี่ หมาะสม ตามข้ันตอนที่กำหนดเปน ระยะ ๆ 8 มกี ารแตงตัง้ คณะกรรมการประเมินโครงการ 4.31 0.48 มาก กำหนดบทบาทหนา ทค่ี วามรับผิดชอบของ บุคลากรผูรับผิดชอบอยา งเหมาะสม 9 มกี ารนำผลการประเมินมาวเิ คราะหแ ละนำผลท่ี 4.15 0.38 มาก ไดมาแกไขขอบกพรอง เพื่อการพัฒนาอยาง ตอ เนื่อง 10 มีการสรปุ และรายงานผลการดำเนินงานใหค รู 3.85 0.38 มาก ผปู กครอง ผเู ก่ยี วขอ งและประชาสัมพันธเผยแพร โครงการใหห นวยงานทเ่ี กยี่ วของทราบ รวมเฉลยี่ 4.34 0.47 มาก จากตารางท่ี 6 พบวา ในภาพรวมคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน และขาราชการครู และบุคลากรทางการศึกษา มีความเห็นวา โครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทาง โรงเรยี นคณุ ธรรมของโรงเรยี นบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 มีการดำเนนิ การอยใู นระดบั มาก เม่ือพิจารณาเปนรายขอ พบวา ขอท่ีมีผลการดำเนินการอยูในระดับมากที่สุด ไดแก จัดกิจกรรมพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณน กั เรยี น เหมาะสมกบั ระดบั ความรคู วามสามารถของนกั เรยี น ตอนที่ 5 ผลการวิเคราะหขอมูลหาคา เฉล่ีย (µ) คาสว นเบีย่ งเบนมาตรฐาน ( σ ) และแปลผล การประเมินดานผลผลิตโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรม ของโรงเรียนบานหนองกวาง ปก ารศึกษา 2562 ดังปรากฏดังตารางที่ 7

84 ตารางที่ 7 คาเฉลี่ย (µ) คาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ( σ ) และแปลผลการประเมินดานผลผลิต โครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียน ตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบาน หนองกวาง ปการศึกษา 2562 ตามความคิดเห็นของผูปกครอง และขาราชการครูและบุคลากร ทางการศึกษา (N=73) ขอ รายการประเมิน คาเฉลีย่ สว นเบีย่ งเบน แปลผล (µ) มาตรฐาน ( σ ) ดานผลผลติ (Product) ดา นความซอ่ื สตั ย 1 ไมโ กหก ไมพูดเท็จ ใหขอ มลู ที่ถกู ตองและเปนจรงิ 4.37 0.49 มาก 2 ไมลอกการบานหรือลอกขอสอบ 4.62 0.49 มากทส่ี ดุ 3 ปฏบิ ัตติ ามขอตกลงในหองเรยี นและขอตกลงใน 4.63 0.49 มากที่สดุ โรงเรียน 4 ไมเ อาสงิ่ ของผูอ ่ืนโดยไมไ ดร บั อนุญาต เกบ็ ของได 4.32 0.47 มาก สง คืนเจาของ 5 ไมห าประโยชนใ นทางไมถ ูกตอง ไมเอาเปรียบ 4.38 0.49 มาก ผอู ืน่ รวมเฉล่ีย 4.46 0.48 มาก ดา นความรับผดิ ชอบ 1 ตรงตอ เวลา 4.49 0.50 มาก 2 รูหนาทแ่ี ละทำตามหนาทเี่ ปน อยางดี 4.60 0.49 มากที่สดุ 3 มีความพยายามทำงานใหสำเร็จ 4.33 0.47 มาก 4 ยอมรบั ความผิดพลาดท่ีเกดิ จากการกระทำ 4.41 0.50 มาก 5 มนี ้ำใจเอื้อเฟอเผื่อแผ 4.74 0.47 มากท่สี ดุ รวมเฉล่ยี 4.52 0.49 มากทสี่ ุด ดา นความพอเพียง 1 การใชจ า ยอยา งประหยัด 4.48 0.53 มาก 2 อดทนเสียสละเพื่อสวนรวม 4.47 0.50 มาก 3 มีน้ำใจและชวยเหลอื ผูอนื่ 4.67 0.47 มากท่ีสุด

85 ตารางที่ 7 (ตอ) ขอ รายการประเมิน คาเฉล่ีย สวนเบย่ี งเบน แปลผล (µ) มาตรฐาน ( σ ) 4 ไมย ุง เกย่ี วกบั ยาเสพติด 4.89 0.31 มากท่สี ดุ 5 ใชท รพั ยากรสว นรวมอยางประหยัดและคมุ คา 4.37 0.49 มาก รวมเฉลย่ี 4.58 0.46 มากทส่ี ุด รวมเฉลยี่ ทงั้ 3 ดา น 4.52 0.48 มากท่ีสุด จากตารางที่ 7 พบวา ในภาพรวมผูปกครอง และขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา มีความเห็นวา โครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียน บา นหนองกวาง ปก ารศกึ ษา 2562 มีการปฏิบัตติ ามคณุ ธรรมอัตลกั ษณอยูในระดับมากท่ีสดุ เมื่อพิจารณาเปนรายขอ พบวา ดานท่ีนักเรียนมีการปฏิบัติอยูในระดับมากที่สุด ไดแก ดานความรบั ผดิ ชอบ และดานความพอเพยี ง สว นดานความซือ่ สัตย มีการปฏิบัตอิ ยใู นระดับมาก

86 บทท่ี 5 สรุป อภิปรายผลและขอ เสนอแนะ การประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของ โรงเรยี นบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 ครั้งน้ี โดยมี วัตถุประสงคท่ัวไปเพ่ือรายงานการประเมิน โครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียน ตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนอง กวาง ปการศึกษา 2562 โดยใชรูปแบบการประเมินแบบซิปป โมเดล (CIPP Model) ตามแนวคิด ของสตัฟเฟลบีม (Stuffelbeam) มีวัตถุประสงคเฉพาะคือ 1) เพื่อประเมินบริบทโครงการพัฒนา คุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 2) เพ่ือประเมินปจจัยนำเขาโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียน คุณธรรมของโรงเรยี นบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 3) เพื่อประเมินกระบวนการโครงการพัฒนา คุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 4) เพ่ือประเมินผลผลิตโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียน คณุ ธรรมของโรงเรียนบา นหนองกวาง ปการศึกษา 2562 สรปุ ผลการประเมินไดดงั นี้ สรปุ ผลการประเมิน 1.ดานบริบทโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของ โรงเรยี นบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 มีความเหมาะสมและจำเปน อยูใ นระดบั มาก เม่ือพิจารณาเปนรายขอ พบวา ขอที่มีระดับความคิดเห็นอยูในระดับมากท่ีสุด ไดแก โครงการมีความสอดคลองกับสภาพปญหาของโรงเรียนและความตองการของครู ผูปกครอง และชุมชน และมีการประชุมรวมกันของผูที่มีสวนเกี่ยวของในการกำหนดคุณธรรมอัตลักษณ และพฤติกรรมบง ช/้ี ขอปฏิบัตคิ ณุ ธรรมอตั ลักษณของโรงเรยี น 2.ดานปจจัยนำเขาโครงการพัฒนาคณุ ธรรมอัตลักษณนกั เรียนตามแนวทางโรงเรยี นคุณธรรม ของโรงเรียนบา นหนองกวาง ปการศึกษา 2562 มีความพรอมอยใู นระดับมาก เม่ือพิจารณาเปนรายขอ พบวา ขอท่ีมีระดับความพรอมอยูในระดับมากที่สุด ไดแก คณะกรรมการดำเนินโครงการมีความรูความเขาใจเกี่ยวกับแนวทาง เปาหมายและความสำคัญของ โครงการ 3.ดานกระบวนการโครงการพัฒนาคุณธรรมอตั ลักษณนกั เรยี นตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรม ของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศกึ ษา 2562 มีการดำเนินการอยูในระดบั มาก

87 เมื่อพิจารณาเปนรายขอ พบวา ขอที่มีผลการดำเนินงานอยูในระดับมากที่สุด ไดแก จัดกิจกรรมพัฒนาคุณธรรมอัตลกั ษณน ักเรยี น เหมาะสมกบั ระดบั ความรูค วามสามารถของนกั เรียน 4.ดานผลผลิตโครงการพัฒนาคณุ ธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรมของ โรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 นักเรียนมีการปฏิบัติตามคุณธรรมอัตลักษณอยูในระดับ มากทส่ี ดุ เม่ือพิจารณาเปนรายขอ พบวา ดานที่นักเรียนมีการปฏิบัติอยูในระดับมากที่สุด ไดแก ดา นความรับผดิ ชอบ และดา นความพอเพยี ง สว นดานความซือ่ สัตย มีการปฏิบตั ิอยูใ นระดับมาก อภิปรายผล 1. ดานบริบทโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรม ของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 ในภาพรวมมีความเหมาะสมและจำเปนอยูในระดับ มาก โดยขอท่ีมีความหมาะสมและจำเปนอยูในระดับมากที่สุด ไดแก โครงการมีความสอดคลอง กบั สภาพปญหาของโรงเรียนและความตองการของครู ผูปกครองและชมุ ชน และมีการประชุมรวมกัน ของผูท่ีมีสวนเกี่ยวของในการกำหนดคุณธรรมอัตลักษณและพฤติกรรมบงชี้/ขอปฏิบัติคุณธรรม อัตลักษณของโรงเรียน ซึ่งผลการประเมินดังกลาวสอดคลองกับผลการรายงานของราตรี ทองศรี (2560 : 93-94) ไดศึกษาเร่ืองการประเมินโครงการสงเสริมคุณธรรม จริยธรรม นักเรียน โรงเรียน ดอนสามงามผิว หงสวีณะอุปถัมภ ปการศึกษา 2560 พบวา การประเมินดานสภาวะแวดลอม ในภาพรวมอยูในระดับมากท่ีสุด โดยขอท่ีมีคาเฉล่ียสูงสุด คือ สภาพแวดลอมของโรงเรียนมีความ เหมาะสมและเอ้ือตอการดำเนินโครงการและหลักการและเหตุผลมีความสอดคลองกับสภาพความ เปนจริงในปจจุบัน รวมถึงงานวิจัยของศูนยโรงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยุวสถิรคุณ (2560 : 1-2) ไดวิจัย เรื่องรายงานผลการดำเนินงานการขยายผลเครือขายโรงเรียนคุณธรรมจริยธรรม สำนักงานเขตพื้นท่ี การศึกษาประถมศึกษาเพชรบุรี เขต 2 ผลการวิจัยพบวา การดำเนินงานไดรับความรวมมือ จากผูปกครองกรรมการสถานศึกษา ชุมขน และหนวยงานในพื้นที่เน่ืองจากเห็นวาเปนโครงการที่ดี นอกจากนี้ยังสอดคลองผลการศึกษาของมานะ กวางทอง (2558 : 82) ไดศึกษา เร่ืองการประเมิน โครงการสงเสริมคุณธรรม จริยธรรมโรงเรียนบานทุงโปง สังกัดสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา ประถมศึกษากาญจนบุรี เขต 4 พบวา ดานบริบทมีความสอดคลองของวัตถุประสงคกับนโยบาย และเปาหมายอยูในระดับมาก เมื่อพิจารณาเปนรายขอ พบวา ขอท่ีมีคาเฉลี่ยสูงสุดไดแก การจดั บรรยากาศในการดำเนินงานเหมาะสมและสอดคลองกับการดำเนินโครงการ และสอดคลองกับ การรายงานของนิตยนันท อัครวรรณโรจน (2561 : 89) ไดศึกษา เร่ืองการประเมินโครงการพัฒนา คณุ ธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคณุ ธรรมของโรงเรียนวดั สวางอารมณ สำนกั งานเขต พื้นทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษานครปฐม เขต 2 พบวา ดา นบริบทโครงการ ในภาพรวมมคี วามเหมาะสม

88 และจำเปนอยูในระดับมาก โดยขอท่ีมีความเหมาะสมและจำเปนอยูในระดับมากท่ีสุด ไดแก ผูเกี่ยวของไดมกี ารประชมุ ปรกึ ษาหารอื รว มกนั ในการกำหนดคุณธรรมอตั ลักษณ นอกจากน้ีแลวอาจเนื่องมาจากเร่ืองการสงเสริมคุณธรรม จริยธรรม เปนนโยบายท่ีเปนเรื่อง สำคัญของประเทศไทยในปจจุบัน โดยเฉพาะโครงการคุณธรรม จริยธรรม เปนนโยบาย/ จุดเนนท่ี หนวยงานตนสังกดั ไดแ ก คณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐานใหความสำคัญ ดงั ปรากฏอยใู นโครงการ ตาง ๆ เชนโรงเรียนคุณธรรมชั้นนำ โรงเรียนวิถีพุทธ โรงเรียนสุจริตและโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. เปนตน นอกจากนี้แลวในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามหลักสูตร เรื่องคุณธรรม จริยธรรม เปนสวนหนึ่งในกลุมสาระสังคมศึกษา ศิลปะและวัฒนธรรม ซ่ึงโรงเรียนตองดำเนินการสอนและ จัดกิจกรรมใหนักเรียนมีความรูความเขาใจ รวมทั้งการฝกปฏิบัติ เนื่องจากเปนสวนหนึ่งการพัฒนา คณุ ลักษณะอันพึงประสงคของผูเรียน จากความสำคัญดังกลาวจึงสงผลใหคณะครูและคณะกรรมการ สถานศึกษาขัน้ พนื้ ฐานไดเ ล็งเหน็ ถึงความสำคญั และความจำเปนในการดำเนนิ การโครงการดังกลาว 2. ดานปจจัยนำเขาโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียน คุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 ในภาพรวมมีความพรอมอยูในระดับมาก โดยขอท่ีมีความพรอมอยูในระดับมากท่ีสุด ไดแก คณะกรรมการดำเนินโครงการมีความรคู วามเขาใจ เกี่ยวกับแนวทาง เปาหมายและความสำคัญของโครงการ ซึ่งสอดคลองกับผลงานวิจัยของศูนย โรงเรียนคุณธรรม มลู นิธิยวุ สถิรคุณ (2560 : 1-2) ไดวิจัยเรื่อง รายงานผลการดำเนินงานการขยายผล เครือขายโรงเรียนคุณธรรมจริยธรรม สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเพชรบุรี เขต 2 ที่พบวา ปจจัยความสำเร็จในการดำเนินงาน ไดแก ความรวมมือของผูปกครองและชุมชน ความ เอาใจใสของครู ผูบริหาร นอกจากนี้ยังสอดคลองกับผลการรายงานของราตรี ทองศรี (2560 : 94) ไดศึกษาเร่ืองการประเมินโครงการสงเสริมคุณธรรม จริยธรรม นักเรียน โรงเรียนดอนสามงามผิว หงสวณี ะอุปถัมภ ปก ารศึกษา 2560 พบวา การประเมนิ ดานปจจัยนำเขา ในภาพรวมอยูในระดับมาก ท่ีสุด โดยขอท่ีมีคาเฉลี่ยสูงสุด คือ ผูบริหารเห็นความสำคัญและใหการสนับสนุนการดำเนินโครงการ อยางดี และสอดคลองกับ และสอดคลองกับการรายงานของนิตยนันท อัครวรรณโรจน (2561 : 89) ไดศึกษา เร่ืองการประเมินโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียนคุณธรรม ของโรงเรียนวัดสวางอารมณ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครปฐม เขต 2 พบวา ดา นปจจัย ในภาพรวมมคี วามพรอมอยูใ นระดับมาก โดยขอท่ีมคี วามพรอ มอยูในระดบั มากท่ีสุด ไดแก ผูเ กีย่ วขอ งมีสว นรวมวางแผนและมแี ผนการดำเนนิ กิจกรรมตามโครงการชัดเจน นอกจากนี้อาจเนื่องมาจากโรงเรียนบานหนองกวาง เปนโรงเรียนในโครงการโรงเรียน คณุ ธรรมซึ่งเปนนโยบายที่โรงเรียนใหความสำคญั จึงมีการเตรียมและจัดหาดานปจจัยใหม คี วามพรอ ม ท้ังดานคน วัสดุอุปกรณ งบประมาณ และอื่น ๆ นอกจากนี้ยังอาจไดรับความรวมมือ ชวยเหลือ

89 สนับสนุนจากผเู กี่ยวของในหลาย ๆ รูปแบบท้ังในเรื่องเงินสนับสนุน วัสดุอุปกรณ รวมทั้งการใหความ มือ จึงสงผลใหก ารประเมนิ ดา นปจจัยของโครงการมคี วามพรอมอยูในระดับมาก 3. ดานกระบวนการโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียน คุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 โรงเรียนมีการดำเนินการอยูในระดับมาก ขอที่มีผลการประเมินอยูในระดับมากที่สุด ไดแก จัดกิจกรรมพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียน เหมาะสมกับระดับความรคู วามสามารถของนักเรียน ผลการประเมินดังกลาวสอดคลองกับการศึกษา ของ มานะ กวางทอง (2558 : 84) ไดศึกษา เรื่องการประเมินโครงการสงเสริมคุณธรรม จริยธรรม โรงเรียนบานทุงโปง สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาญจนบุรี เขต 4 พบวา ดานกระบวนการดำเนินงาน ในภาพรวมอยูในระดบั มาก โดยขอท่ีมีคาเฉล่ียสูงสุด ไดแก ความรวมมือ ของคณะทำงานและผูเก่ียวของตามโครงการ และสอดคลองกับรายงานของราตรี ทองศรี (2560 : 95) ไดศกึ ษาเรื่องการประเมินโครงการสงเสรมิ คุณธรรม จริยธรรม นักเรียน โรงเรยี นดอนสามงา มผิว หงสวีณะอุปถัมภ ปการศึกษา 2560 พบวา การประเมินดานกระบวนการดำเนินงาน ในภาพรวมอยู ในระดับมากที่สุด โดยขอท่ีมีคาเฉลี่ยสูงสุด ไดแก มีการวางแผนการดำเนินโครงการ และสอดคลอง กับรายงานของ นิตยนันท อัครวรรณโรจน (2561 : 89) ไดศึกษา เรื่องการประเมินโครงการพัฒนา คณุ ธรรมอัตลักษณนักเรยี นตามแนวทางโรงเรยี นคุณธรรมของโรงเรยี นวัดสวางอารมณ สำนกั งานเขต พื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครปฐม เขต 2 พบวาการประเมินดานกระบวนการดำเนินงาน ในภาพรวมอยูในระดับมาก โดยขอที่มีคาเฉลี่ยสูงสุด ไดแก การจัดกิจกรรมโครงงานคุณธรรม และกิจกรรมสงเสรมิ คุณธรรมมีความเหมาะสมกบั ระดับความรูและความสามารถของนักเรยี น นอกจากนี้ผลการประเมินดังกลา วอาจเนื่องมาจากโรงเรียนบานหนองกวาง มีการดำเนินการ ตามระบบ PDCA มีการวาแผนการดำเนินการและนำสูการปฏิบัติ โดยจัดทำเปนโครงการ มีการกำหนดบทบาทหนาที่ มีการกำหนดข้ันตอนและมีการสื่อสาร การประชาสัมพันธแกผูเกี่ยวของ ทราบรวมท้ังใชรูปแการทำงนแบบเนนการมีสวนรวมในทุกข้นั ตอนการทำงาน โดยมีเปาหมายเพื่อฝก ปฏิบัตแิ กนกั เรียนอยางทว่ั ถึงและมีความตอเนื่อง มีการนิเทศ กำกับ ติดตาม การดำเนินกิจกรรมอยา ง สม่ำเสมอ สงผลใหการประเมินดานกระบวนการของโครงการมีการดำเนินการอยูในระดับ......... และ ยงั คงสภาพของ \"โรงเรยี นคุณธรรม 2 ดาว ในปการศกึ ษา 2562 4. เพื่อประเมินผลผลิตโครงการพัฒนาคุณธรรมอัตลักษณนักเรียนตามแนวทางโรงเรียน คุณธรรมของโรงเรียนบานหนองกวาง ปการศึกษา 2562 อยูในระดับมากท่ีสุด โดยดานที่นักเรียน มีการปฏิบัติดอยูในระดับมากที่สุด ไดแก ดานความรับผิดชอบ และดานความพอเพียง สวนดาน ความซ่ือสัตย มีการปฏิบัติอยูในระดับมาก อาจเน่ืองมาจากการปลูกฝงคุณธรรม จริยธรรม ในสถานศึกษา เปนนโยบายหรือจุดเนนสำคัญที่หนวยงานตนสังกัด ไมวาจะเปนสำนักงาน คณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน และสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา ประกาศเปนจุดเนนในการ