เล่าเรื่องปาเลสไตน์ผ่านแผ่นที่

หลัังจากนั้้�นพวกยิิวไซออยิิสต์์จึึงเข้้ามาแทนที่่� จัับจ้้องพื้้�นที่่�บ้้าน เรืือนของชาวปาเลสไตน์์ และควบคุุมดิินแดนส่่วนใหญ่่ที่่�เคยเป็็นแผ่่นดิิน ประวัตั ิิศาสตร์์ของชาวปาเลสไตน์เ์ อาไว้้ได้้ก่่อนที่�่จักั รวรรดิ์์�อัังกฤษ ซึ่่�งเป็น็ เจ้า้ อาณานิคิ ม จะถอนตััวออกไป หลัังสงครามอาหรัับ-อิิสราเอลครั้้�งแรกในปีี 1948 รััฐอิิสราเอลก็็ ถูกู สถาปนาขึ้�นซ้อ้ นทับั ดิินแดนของชาวปาเลสไตน์์ ยังั ดีีที่�่ดิินแดนบางส่ว่ น อย่า่ งเวสต์แ์ บงก์แ์ ละเยรูซู าเล็ม็ ตะวันั ออกถูกู จอร์แ์ ดนยึดึ มาได้เ้ สีียก่อ่ น ส่ว่ น อีียิปิ ต์ก์ ็็เข้า้ ควบคุมุ ฉนวนกาซ่่าไว้ไ้ ด้้ พื้้�นที่่�ทั้้�ง 3 ส่่วนนี้้�จึึงยัังคงดำรงอยู่�โดยมีีประชากรปาเลสไตน์์เป็็น คนส่่วนใหญ่ม่ าจนถึึงปััจจุุบััน แต่่ด้้วยความที่่�ชาวปาเลสไตน์์คืือคนส่่วนใหญ่่มาตั้�งแต่่ต้้น ทำให้้ ชาวปาเลสไตน์์จำนวนไม่่น้้อยยัังคงหลงเหลืือและปัักหลัักอยู่ �ที่�่เดิิมภายใน ขอบเขตพรมแดนของรััฐอิิสราเอลที่่�ถููกจััดตั้้�งขึ้�นมาใหม่่ แม้้ว่่าพี่่�น้้องของ พวกเขาจะถููกบีีบบังั คับั ขับั ไล่่ไปเกือื บทั้้�งหมดแล้ว้ ก็ต็ าม ดัังนั้้�นคนปาเลสไตน์์ที่�่ยัังหลงเหลืืออยููจึึงเป็็นที่่�รู้้�จัักว่่าเป็็นพวก “48 borders” คนพวกนี้้ใ� นตอนหลังั ได้ร้ ับั สัญั ชาติอิ ิสิ ราเอลครับั แต่ก่ ็เ็ ป็น็ พลเมือื งที่่ไ� ม่ไ่ ด้้มีีสิิทธิมิ ีีเสีียงเท่่าพลเมือื งยิิวทั่่ว� ไป 200 เล่่าเรื่�่องปาเลสไตน์ผ์ ่า่ นแผนที่่�

ช่ว่ งเวลาระหว่า่ งปีี 1949 ถึงึ 1966 พวกปาเลสไตน์ส์ ัญั ชาติอิ ิสิ ราเอล กลุ่่�มนี้้ต� ้อ้ งตกอยู่�ภายใต้ก้ ารกำกับั ดูแู ลโดยทหาร หากจะเคลื่่อ� นไหวเดินิ ทาง ก็ต็ ้อ้ งได้ร้ ับั ใบอนุญุ าตก่อ่ น ชีีวิติ พวกเขาเหมือื นอยู่�ในค่า่ ยกักั กันั มีีอิสิ รภาพ ที่จ�่ ำกัดั มาก วันั ดีีคืนื ดีีคนพวกนี้้ก� ็จ็ ะถูกู ขับั ไล่อ่ อกจากบ้า้ นเรือื นและที่ด่� ินิ ซึ่่ง� จะถูกู นำไปให้ก้ ับั ชาวยิวิ ตั้้ง� ถิ่น� ฐานใหม่่ หรือื ไม่ก่ ็ถ็ ูกู โอนให้ห้ น่ว่ ยงานภาครัฐั นัับตั้้ง� แต่่ปีี 1966 เป็น็ ต้้นมา หลัังจากยุคุ ที่�พ่ วกเขาถููกควบคุมุ โดย ทหารได้้ยุุติิลง คนปาเลสไตน์์กลุ่่�มนี้้�ก็็สามารถแสดงออกในทางการเมืือง มากขึ้�น รวมถึงึ การขัับเน้้นอััตลักั ษณ์์ในความเป็็นคนอาหรับั ปาเลสไตน์์ เช่่นการแสดงออกทางการเมืืองผ่่านการจััดงานรำลึึกถึึง “Land Day” อันั เป็น็ วันั สำคัญั ที่ช่� าวปาเลสไตน์ผ์ ู้้�บริสิ ุทุ ธิติ ้อ้ งถูกู รัฐั สังั หาร ไป 6 คนในปีี 1976 จากการชุมุ นุมุ ประท้ว้ งต่อ่ ต้้านการยึดึ ดิินแดนแถว ๆ กาลิิลีี (Galilee) นับั จากนั้้น� มาวันั ดังั กล่า่ วก็จ็ ะมีีการจัดั พิธิ ีีรำลึกึ ขึ้น� ทุกุ ปี ี กิจิ กรรมที่�่ สำคััญคืือการประท้้วงต่่อต้้านการล่่าอาณานิิคมของอิิสราเอลจากกลุ่่�มคน ที่่�หลากหลายในอิิสราเอล คืือไม่่ได้้มีีแต่่ชาวปาเลสไตน์์สััญชาติิอิิสราเอล เท่่านั้้�นที่�่จััดกิิจกรรมนี้้�ขึ้�น แต่่ยัังประกอบไปด้้วยชาวยิิวฝ่่ายซ้้าย พรรค คอมมิวิ นิสิ ต์อ์ ิสิ ราเอล รวมถึึงชาวยิิวที่อ่� พยพมาจากโลกอาหรัับด้้วย เขียี นโดย ดร.ศราวุุฒิิ อารียี ์์ 201

เล่า่ เรื่อ�่ งปาเลสไตน์์ผ่่านแผนที่่� ตอนที่�่ 38 202 เล่า่ เรื่่�องปาเลสไตน์ผ์ ่า่ นแผนที่�่

ตอนที่่� 38 Palestinians 48 (3) ช่ว่ งหลังั นี้้ม� ีีรายงานจากหลายองค์ก์ รที่ค�่ อยเฝ้า้ ติดิ ตามสถานการณ์์ การละเมิิดสิิทธิิมนุษุ ยชน ได้ส้ รุปุ ผลการศึกึ ษาออกมาตรงกัันคือื อิสิ ราเอล เป็็นประเทศที่่�มีีนโยบายเหยีียดผิิวต่่อชาวปาเลสไตน์์อย่่างเป็็นระบบ (apartheid) องค์ก์ รที่่ว� ่า่ มีีทั้้ง� Human Right Watch ของสหประชาชาติิ และ องค์์กรเคลื่่�อนไหวด้้านสัันติิภาพของอิิสราเอลเองอย่่าง B’Tselem และ องค์์กรอื่่�น ๆ อีีกมาก เรื่�องนี้้�สร้้างความอัับอายให้้อิิสราอลเป็็นอย่่างมาก จนอิสิ ราเอลต้อ้ งออกมาตอบโต้อ้ งค์์กรเหล่า่ นี้้�ตามสไตล์เ์ ดิิม ๆ กล่่าวคืือเมื่�อใดก็็ตามที่่�ผู้้�คนออกมาเปิิดเผยความจริิงที่�่อิิสราเอล ปฏิิบัตั ิิต่่อชาวปาเลสไตน์์ รััฐอิิสราเอลก็จ็ ะอ้า้ งว่่า กลุ่่�มคนเหล่า่ นี้้�เป็น็ พวก “Anti-semitic” หรืือเป็็นพวกต่่อต้้านชนชาติิเซมิิติิก เหมืือนที่�่นาซีี เยอรมันั เคยกระทำการอัันโหดร้้ายต่อ่ ชาวยิวิ ในอดีีต เขีียนโดย ดร.ศราวุุฒิิ อารียี ์์ 203

นอกจากนี้้� ฝ่่ายที่�่สนัับสนุุนอิิสราเอลยัังออกมาอธิิบายทำนองว่่า อิสิ ราเอลจะเป็น็ ชาติทิ ี่เ่� หยีียดผิวิ ชาวปาเลสไตน์ไ์ ด้อ้ ย่า่ งไรในเมื่่อ� ประชาชน คนปาเลสไตน์ท์ ี่ไ�่ ด้ส้ ัญั ชาติอิ ิสิ ราเอลนั้้น� เป็น็ พลเมือื งที่ม�่ ีีสิทิ ธิมิ ีีเสีียงเท่า่ เทีียม กัับชาวยิวิ ในประเทศ ชาวปาเลสไตน์บ์ ้า้ งคนเป็น็ คนเด่น่ คนดังั มีีตำแหน่ง่ หน้า้ ที่ก่� ารงานที่�่ ดีี หรือื เป็น็ ‘public figures’ ในสังั คมของประเทศอิิสราเอล ข้้ออ้้างอย่่างนี้้�เป็็นเรื่�อง ‘หลงประเด็็น’ และตีีความหมายคำว่่า “apartheid” ผิิดเพี้้�ยนไป เพราะที่�่เขาบอกว่่าอิิสราเอลเป็็นรััฐ “apartheid” นั้้�น เขาวิิจารณ์์การปฏิิบััติิของอิิสราเอลที่�่มีีต่่อชาว ปาเลสไตน์ใ์ นพื้้�นที่�ท่ ี่�่อิิสราเอลเข้า้ ไปยึดึ ครอง ทั้้�งในเวสต์์แบงก์์ เยรููซาเล็ม็ ตะวันั ออก รวมถึงึ ดิินแดนฉนวนกาซ่า่ ขณะเดีียวกััน การอธิบิ ายที่บ�่ อกว่า่ ชาวปาเลสไต์ส์ ััญชาติิอิิสราเอล เป็็นกลุ่่�มคนที่�่มีีสิิทธิิมีีเสีียงเท่่าเทีียมกัับคนยิิวในประเทศ ก็็ไม่่ได้้เป็็นเรื่ �อง จริิง ยกตัวั อย่า่ งเช่น่ การเลือื กปฏิบิ ัตั ิติ ่อ่ ชาวปาเลสไตน์ใ์ นเรื่อ� งกฎหมาย การถือื ครองที่ด่� ินิ กล่า่ วคือื ในอิสิ ราเอลนั้้น� มีี ‘กองทุนุ แห่ง่ ชาติขิ องชาวยิวิ ’ หรืือ Jewish National Fund (JNF) ซึ่่�งเป็็นหน่่วยงายระหว่่างประเทศ 204 เล่่าเรื่่�องปาเลสไตน์์ผ่า่ นแผนที่�่

แต่่ได้้รัับการสนัับสนุุนโดยอิิสราเอล ก่่อตั้�งมานานแล้้วครัับตั้้�งแต่่ปีี 1901 หน่่วยงานนี้้�มีีเป้้าหมายที่�่จะซื้ �อและแบ่่งสรรที่่�ดิินอัันเป็็นที่่�ดิินดั้ �งเดิิมของ ปาเลสไตน์์ จนกระทั้้�งสามารถถืือครองที่�่ดินิ ได้้เป็น็ จำนวนมาก คิิดเป็น็ 13 % ของที่่�ดิินในอิสิ ราเอลทั้้ง� หมดขณะนี้้� ที่�่มัันเป็็นปััญหาคืือหน่่วยงานที่�่ว่่านี้้�มีีนโยบายแบ่่งสรรที่่�ดิินที่�่พวก เขาถืือครองเอาไว้้ให้้แต่่เฉพาะชาวยิิว จนกลายเป็็นเรื่�องที่่�อิิสราเอลถููก วิิพากษ์์วิิจารณ์์หนััง กลุ่่�มที่�่คอยให้้การปรึึกษาด้้านกฎหมายเกี่�่ยวกัับสิิทธิิ ของชนกลุ่่�มน้้อยอย่่าง กลุ่่�ม ‘Adalah’ ของประเทศอิิสราเอลเอง ถึึงกัับ โจมตีีบอกว่่า นี่�่มัันเป็็นนโยบายเลืือกปฏิิบััติิชััดเจน อัันจะส่่งผลทำให้้เกิิด การแยกพื้้�นที่่�อยู่�อาศััยระหว่่างคนต่่างเชื้�อชาติิ เป็็นการแบ่่งแยกกลุ่่�มคน ภายในประเทศระหว่่างชาวยิิวกัับชาวปาเลสไตน์์ ให้้คน 2 กลุ่่�มนี้้อ� ยู่�แยก ไม่ป่ ะปนกััน ทำกัันเป็น็ สถาบันั จนปรากฏให้เ้ ห็น็ ทั่่�วประเทศ นอกจากนั้้น� กลุ่่�ม Adalah ยังั ได้ร้ วบรวมรายละเอีียดของกฎหมาย ฉบับั ต่่าง ๆ ของอิสิ ราเอลที่่ผ� ่า่ นสภาออกมา ซึ่่ง� เป็น็ กฎหมายที่่�มีีลัักษณะ เลืือกปฏิิบัตั ิติ ่อ่ ชาวปาเลสไตน์อ์ ย่า่ งชัดั เจนอีีกจำนวนมาก ล่า่ สุดุ คือื กฎหมายที่ผ่� ่า่ นสภาเนทเซตออกมาในปีี 2018 ประกาศให้้ อิสิ ราเอลเป็น็ รัฐั ของคนยิวิ เท่า่ นั้้น� นาทันั ยาฮูู ยายกรัฐั มนตรีีอิสิ ราเอลออก มาอธิบิ ายขยายความกฎหมายนี้้ว� ่า่ “the nation-state of the Jewish people - and only it” เขียี นโดย ดร.ศราวุุฒิิ อารียี ์์ 205

แปลให้เ้ ข้้าใจชััด ๆ ก็็คือื ว่า่ นี่่ม� ัันเป็น็ รัฐั -ของชาวยิิวเท่า่ นั้้�น คนอื่�น ไม่่เกี่่ย� ว เอาละครัับขอสรุุปตอนท้้ายนิิดนึึง คืือถ้้าเราเปรีียบเทีียบสิิทธิิ ระหว่่างชาวปาเลสไตน์์ในดิินแดนภายใต้้การยึึดครองกัับชาวปาเลสไตน์์ที่�่ เป็น็ คนสัญั ชาติอิ ิสิ ราเอล เราคงต้อ้ งยอมรับั อย่า่ งหนึ่่ง� ว่า่ ปาเลสไตน์ส์ ัญั ชาติิ อิสิ ราเอลมีีสิิทธิคิ วามเป็็นอยู่�ที่ด่� ีีกว่า่ ชาวปาเลสไตน์ท์ ี่่�ถููกยึดึ ครองมาก 206 เล่่าเรื่อ�่ งปาเลสไตน์์ผ่่านแผนที่�่

เล่า่ เรื่�อ่ งปาเลสไตน์ผ์ ่่านแผนที่�่ ตอนที่�่ 39 เขียี นโดย ดร.ศราวุฒุ ิิ อารียี ์์ 207

ตอนที่่� 39 Palestinians 48 (ตอนจบ) คำถามสำคััญในประเด็็นที่�่เกี่่�ยวกัับอััตลัักษณ์์ของชาวปาเลสไตน์์ สัญั ชาติอิ ิิสราเอลคืือ ตกลงพวกเขามองตนเองว่่าเป็็นชาวอาหรัับ เป็น็ ชาว อิสิ ราเอล หรืือชาวปาเลสไตน์?์ เรื่�องนี้้�ซับั ซ้อ้ นครับั ผลสำรวจทัศั นคติิที่อ�่ อกมาในปีี 2003 และ 2017 พบว่า่ ประชากร อาหรัับส่่วนใหญ่่ของอิิสราเอลมองว่่าตนเองเป็็น “ชาวปาเลสไตน์์” แม้้ว่่าการสำรวจอีีกครั้้�งในเดือื นเมษายนปีี 2020 โดย “สถาบัันนโยบาย ประชาชนชาวยิิว” (Jewish People Policy Institute) จะปรากฏผลอ อกมาในทางตรงข้า้ มกัันก็็ตาม อย่า่ งไรก็ต็ าม นับั ตั้้ง� แต่ร่ ัฐั อิสิ ราเอลได้ก้ ่อ่ ตั้ง� ขึ้น� รัฐั บาลของประเทศ นี้้�ที่่�สืืบทอดอำนาจต่่อกัันมาและสื่�อส่่วนใหญ่่มัักจะใช้้คำว่่า “อาหรัับ - อิิสราเอล” ในการเรีียกพลเมือื งชาวปาเลสไตน์ข์ องตน ที่�่พวกเขาเรีียกชาวปาเลสไตน์์อย่่างนี้้�ส่่วนหนึ่่�งก็็เพื่่�อที่�่จะลบล้้าง อััตลักั ษณ์์ความเป็น็ คนปาเลสไตน์ค์ รับั 208 เล่่าเรื่อ�่ งปาเลสไตน์์ผ่่านแผนที่�่

ดููได้้จากการแสดงความคิิดความเห็็นของ โกลด้้า เมีียร์์ (Golda Meir) อดีีตนายกรััฐมนตรีีอิิสราเอลเมื่่�อปีี 1969 ว่่า “มัันไม่่ใช่่ว่่ามีีชาว ปาเลสไตน์อ์ ยู่�ในปาเลสไตน์์ แล้ว้ เราก็ม็ าไล่พ่ วกเขาออกไป และเอาประเทศ ออกไปจากพวกเขา แต่ท่ ี่่�จริงิ แล้้วพวกเขาไม่ม่ ีีอยู่่�จริงิ ” จริิง ๆ แล้้ว ชาวปาเลสไตน์์สััญชาติิอิิสราเอลนิิยมเรีียกตััวเองว่่า “ชาวปาเลสไตน์์ 48” แต่่ก็็มีีชาวปาเลสไตน์์อีีกจำนวนไม่่น้้อยที่�่เรีียกตััว เองว่่า “ชาวปาเลสไตน์์ 67” ทั้้�งนี้้�ก็เ็ พราะคนเหล่่านี้้�เคยอยู่�อาศัยั ในพื้้�นที่่� ที่�่อิิสราเอลยึึดครองหลังั สงคราม 6 วันั ในปีี 1967 หรืือดินิ แดนที่่เ� รีียกว่า่ เวสต์์แบงก์ ์ ฉนวนกาซา และเยรููซาเล็ม็ ตะวันั ออก ในขณะเดีียวกันั พลเมืืองที่่�เป็็น “ดรููซ” (Druze) ของอิสิ ราเอลซึ่�ง ส่ว่ นใหญ่อ่ าศัยั อยู่่�ทางตอนเหนือื ของอิสิ ราเอลและที่ร่� าบสูงู โกลันั (ซึ่ง� ถูกู ยึดึ ครองโดยอิิสราเอลเช่่นกััน) ชอบที่่�จะเรีียกตนเองว่่าเป็็น “ชาวอาหรัับ” หรือื “ชาวอิสิ ราเอล” มากกว่า่ เมื่่อ� เปรีียบเทีียบกัับชุมุ ชนอื่�น ๆ ที่ไ�่ ม่ใ่ ช่่ ชาวยิวิ แม้้ว่่าชาวปาเลสไตน์์สััญชาติิอิิสราเอลที่่�นัับถืือศาสนาคริิสต์์และ อิิสลามจะได้้รัับการยกเว้้นจากการเกณฑ์์ทหาร แต่่ชาวอิิสราเอลดรููซนั้้�น ไม่ไ่ ด้ร้ ัับการยกเว้น้ การเกณฑ์์ทหารแต่่อย่า่ งใด คนกลุ่่�มนี้้�ได้ร้ ับั สิิทธิพิ ิเิ ศษ เขีียนโดย ดร.ศราวุุฒิิ อารียี ์์ 209

มีีเหตุผุ ลหลายประการครับั เกี่ย่� วกับั สถานะ “ชนกลุ่่�มน้้อยที่ไ�่ ด้้รับั การสนับั สนุนุ ” ของพวกดรููซในอิิสราเอล ส่่วนหนึ่่�งเป็น็ เพราะพวกเขาได้้ รัับความไว้้วางใจจากผู้�นำไซออนิิสต์์มาตั้ง� แต่ป่ ีี ค.ศ. 1920 ในฐานะที่�พ่ วก เขาเป็น็ พันั ธมิติ รกับั อิสิ ราเอลในการต่อ่ ต้า้ นการรวมกลุ่่�มของชาวคริสิ ต์แ์ ละ มุสุ ลิิม แต่ใ่ นช่ว่ งไม่ก่ ี่ท�่ ศวรรษที่ผ�่ ่า่ นมา ชาวดรูซู จำนวนไม่น่ ้อ้ ยต่า่ งผิดิ หวังั กับั นโยบายของรัฐั บาลอิิสราเอลขึ้น� เรื่อ� ย ๆ พวกเขาต้้องตกอยู่�ในภาวะยากจนและการถููกเลืือกปฏิิบััติิไม่่ต่่าง จากมุสุ ลิิมปาเลสไตน์์มากนักั ขณะเดีียวกััน การผ่่านกฎหมายความเป็็น “รััฐยิิว” ของรััฐสภา อิิสราเอลในปีี 2018 ก็็นัับว่่าส่ง่ ผลกระทบอย่า่ งยิ่�งต่อ่ ความนึกึ คิิดของชาว ดรูซู โดยเฉพาะในฐานะที่่ค� รั้้�งหนึ่่ง� พวกเขาเคยเป็็นชนกลุ่่�มน้้อยที่�่ “ภักั ดี”ี ต่่ออิสิ ราเอล เรื่�องนี้้�น่่าสนใจครัับ เพราะมัันสะท้้อนให้้เห็็นว่่าสุุดท้้ายพวกไซออ นิิสต์์ก็็ไม่่เคยให้้ความสำคััญกัับคนนอกเผ่่าพัันธุ์� แม้้ว่่าคนกลุ่่�มเหล่่านั้้�นจะ ทำคุณุ ประโยชน์ใ์ ห้พ้ วกเขาไว้้มากมายสัักเพีียงใดก็็ตาม 210 เล่า่ เรื่�่องปาเลสไตน์์ผ่า่ นแผนที่่�

เล่า่ เรื่�อ่ งปาเลสไตน์ผ์ ่่านแผนที่�่ ตอนที่�่ 40 เขียี นโดย ดร.ศราวุฒุ ิิ อารียี ์์ 211

ตอนที่�่ 40 ประเทศที่่ใ� ห้้การยอมรัับรััฐปาเลสไตน์์ ผลพวงอย่่างหนึ่่�งหลัังจากที่�่อิิสราเอลใช้้กำลัังโจมตีีทางอากาศต่่อ ดินิ แดนกาซ่า่ ทุกุ ครั้้ง� นับั ตั้้ง� แต่ป่ ีี 2008 คือื การที่ป่� ระชาคมโลกได้แ้ สดงความ เห็็นอกเห็็นใจชาวปาเลสไตน์์ พร้้อมมีีมาตรการอย่่างหนึ่่�งอย่่างใดออกมา กดดันั อิิสราเอล การถล่่มโจมตีีทางอากาศของอิิสราเอลต่่อกาซ่่าครั้้�งแรกเมื่่�อ ปีี 2008-2009 และปีี 2012 นำไปสู่่�การประชุุมสมััชชาใหญ่่แห่่ง องค์์การสหประชาชาติิที่�่มีีมติิเลื่ �อนสถานะให้้ปาเลสไตน์์จากที่่�เคยเป็็น “ผู้�้สัังเกตการณ์์ที่�่ไม่่ได้้เป็็นสมาชิิก” (non-member observer) เป็็น “รััฐสังั เกตการณ์์ที่่�ไม่่ได้้เป็น็ สมาชิิก” (non-member observer state) มติิครั้้�งนี้้�ทำให้้ปาเลสไตน์์มีีสิิทธิิในการเข้้าร่่วมเป็็นสมาชิิกและมีี กิิจกรรมร่่วมกัับองค์ก์ รต่า่ งๆ ในสหประชาชาติ ิ รวมทั้้ง� หน่ว่ ยงานระหว่่าง ประเทศที่เ�่ กี่ย�่ วข้อ้ ง เช่น่ ศาลอาชญากรรมระหว่า่ งประเทศซึ่ง� จะสามารถใช้้ เป็็นเครื่่�องมืือในการเอาผิิดกัับอิิสราเอลกรณีีก่่อสงครามขึ้้�นหรืือกรณีีการ สร้า้ งนิิคมชาวยิิวในพื้้�นที่�่ยึึดครองอย่า่ งผิดิ กฎหมายด้ว้ ย 212 เล่่าเรื่อ�่ งปาเลสไตน์์ผ่่านแผนที่�่

แต่่ถ้้าถามว่่าวัันนี้้�ปาเลสไตน์์มีีองค์์ประกอบพร้้อมในการเป็็น ‘ประเทศเอกราช’ แล้้วหรือื ยังั คำตอบคืือยัังไม่่ได้้เป็็นครัับ เพราะตามมาตรฐานของประชาคม โลกแล้้วประเทศเอกราชจะต้้องมีีองค์์ประกอบครบ 8 ประการเสีียก่่อน ซึ่�งกรณีีปาเลสไตน์์ (อันั หมายถึงึ ดินิ แดน 3 ส่ว่ นคืือ เวสต์แ์ บงก์์ กาซ่่า และ เยรููซาเล็็มตะวันั ออก) ยัังขาดอยู่�หลายองค์์ประกอบ องค์์ประกอบทั้้ง� 8 ประการคือื 1.ต้อ้ งมีีดินิ แดนหรือื พื้้น� ที่ �่ซึ่่ง� มีีเขตพรมแดนที่ไ�่ ด้ร้ ับั การยอมรับั อย่า่ ง เป็น็ สากล แม้ว้ ่่าทั้้�ง 3 ดิินแดนดัังกล่่าวของปาเลสไตน์จ์ ะได้ร้ ัับการยอมรับั อย่า่ งเป็น็ ทางการจากสหประชาชาติิ แต่เ่ ขตพรมแดนทั้้�ง 3 ก็ย็ ัังไม่ม่ ีีความ แน่น่ อนในแง่ข่ องกฎหมาย 2.ต้อ้ งมีีประชาชนพลเมือื ง ซึ่่ง� ปัจั จุบุ ันั ประชากรปาเลสไตน์ใ์ นกาซ่า่ มีีอยู่่�ประมาณ 2 ล้า้ ยคน ส่ว่ นในเวสต์แ์ บงก์์มีีอยู่� 3 ล้า้ นคน (ข้อ้ มููลล่า่ สุุด ปลายปีี 2018) และมีีอีีกกว่า่ 5 ล้้านที่่�เป็น็ ผู้�ลี้ภ� ััยในต่า่ งแดน ซึ่่�งรอวันั กลับั ถิ่น� ฐานบ้า้ นเกิิดของตนเอง เขีียนโดย ดร.ศราวุุฒิิ อารียี ์์ 213

3.ต้้องบริิหารดำเนิินการทางเศรษฐกิิจของประเทศ มีีกฎเกณฑ์์ กำหนดการค้า้ ทั้้ง� ภายในและระหว่า่ งประเทศ และมีีสกุลุ เงินิ เป็น็ ของตนเอง แต่ป่ ัจั จุบุ ันั เศรษฐกิจิ ในดินิ แดนปาเลสไตน์ไ์ ด้ร้ ับั ผลกระทบจากความขัดั แย้ง้ อย่า่ งมาก กิจิ กรรมทางเศรษฐกิจิ ส่ว่ นใหญ่ถ่ ููกควบคุุมโดยอิสิ ราเอล อีีกทั้้�ง สกุลุ เงิินที่�่ใช้้ยัังเป็น็ สกุุลเงินิ ของอิสิ ราเอล 4.มีีอำนาจกำหนดทิิศทางทางสัังคม เช่่นการศึึกษา ที่�่ผ่่านมา ปาเลสไตน์์มีีการดำเนิินการที่่�เป็็นอิิสระพอสมควรในการดำเนิินการทาง สังั คม โดยเฉพาะในเรื่�องการศึกึ ษาและการให้บ้ ริิการด้้านสาธารณสุขุ 5.ต้้องมีีระบบขนส่่งเพื่่�อเคลื่่�อนย้้ายสิินค้้าและผู้้�คน ซึ่่�งดิินแดน ปาเลสไตน์ท์ ั้้�ง 3 มีีองค์ป์ ระกอบนี้้� อยู่�แล้ว้ โดยเฉพาะการขนส่ง่ ทางถนน 6.ต้้องมีีรััฐบาลที่�่จััดบริิการสาธารณะให้้แก่่ประชาชน และมีี กองกำลัังทหารและตำรวจ แต่่ปััจจุุบัันแม้้ว่่าคณะปกครองปาเลสไตน์์ (Palestinian Authority) จะสามารถออกกฎหมายมาบัังคัับใช้้ได้้และมีี กองกำลังั ตำรวจเป็็นของตนเอง แต่่พวกเขาก็ไ็ ม่่สามารถมีีกองกำลังั ทหาร ของตนเอง แม้ว้ ่่ารัฐั บาลฮามาสในกาซ่า่ จะมีีกองกำลัังกึ่�งทหารภายใต้ก้ าร ควบคุมุ ของพวกเขาก็็ตาม 214 เล่า่ เรื่�อ่ งปาเลสไตน์ผ์ ่า่ นแผนที่่�

7.ต้อ้ งมีีอธิปิ ไตย หรือื ไม่ม่ ีีรัฐั อื่น� ใดมีีอำนาจควบคุมุ เหนือื ดินิ แดนนั้้น� แต่่สภาพปััจจุุบัันคืือดิินแดนทั้้�งหมดของปาเลสไตน์์ทั้้�งหมดยัังไม่่มีีอำนาจ อธิิปไตยอย่า่ งเต็ม็ ที่�่ เพราะถูกู ยึดึ ครองโดยอิสิ ราเอลไม่ท่ างใดก็็ทางหนึ่่ง� 8.ต้้องได้้รัับการยอมรัับจากโลกภายนอกผ่่านการโหวตให้้เป็็น ประเทศเอกราชจากประเทศอื่ �นๆ แม้้ปาเลสไตน์์ขณะนี้้�จะได้้รัับเสีียง โหวตอย่่างท่่วมท้้นให้้เป็็น “รััฐสัังเกตการณ์์” แต่่นั่่�นก็็ไม่่ได้้หมายความ ว่่าปาเลสไตน์์จะได้้เป็็นสมาชิิกเต็็มขั้้�นของสหประชาชาติิในฐานะประเทศ เอกราชเหมือื นประเทศอื่�นๆ โดยสรุปุ ก็ค็ ือื แม้ป้ าเลสไตน์จ์ ะมีีองค์ป์ ระกอบบางประการที่พ่� ร้อ้ ม จะเป็น็ ประเทศเอกราช แต่ก่ ็ย็ ังั ขาดองค์ป์ ระกอบที่ส�่ ำคัญั อีีกหลายประการ แน่น่ อนว่า่ การได้ร้ ับั สถานะ “รัฐั สังั เกตการณ์”์ ถือื เป็น็ ชัยั ชนะทางการทูตู และเป็็นความสำเร็็จทางการเมืืองที่่�ชาวปาเลสไตน์์ไม่่เคยได้้รัับตลอดช่่วง เวลาของการต่อ่ สู้�ยาวนานกว่า่ 70 ปีี แต่่นั่่�นก็็เป็็นเพีียงจุุดเริ่�มต้้นเท่่านั้้�น เส้้นทางของการก่่อตั้�งรััฐ ปาเลสไตน์์เอกราชยัังคงห่่างจากความเป็็นจริิงและต้้องเดิินทางกัันอีีกยาว ไกล เขีียนโดย ดร.ศราวุฒุ ิิ อารียี ์์ 215

แต่ค่ วามหวัังก็็ใช่ว่ ่่าจะไม่ม่ ีีเลย ดังั จะเห็น็ ได้ว้ ่่าหลัังจากที่�่อิิสราเอล ถล่ม่ โจมตีีกาซ่า่ อย่า่ งหนักั เป็น็ เวลา 50 วันั เมื่่อ� ปีี 2014 ก็ป็ รากฏผลให้ก้ ลุ่่�ม ประทศในสหภาพยุุโรป ไม่่ว่่าจะเป็็นสเปน อัังกฤษ ไอซ์์แลนด์์ ฝรั่่�งเศส อิิตาลีี เยอรมััน ฯลฯ ทยอยกัันยอมรัับการดำรงอยู่�ของรััฐปาเลสไตน์เ์ พิ่่ม� มากขึ้น� เรื่�อย ๆ ล่่าสุุดเมื่่�ออิิสราเอลถล่่มโจมตีีกาซ่่าเป็็นเวลา 11 วััน ก็็ปรากฏว่่า เริ่ม� มีีปฏิกิ ิริ ิยิ าออกมาจากรัฐั สภาไอซ์แ์ ลนด์ท์ ี่ผ�่ ่า่ นมติปิ ระนาฌนโยบายของ อิิสราเอลต่่อดิินแดนปาเลสไตน์์ภายใต้้การยึึดครอง ไม่่ว่่าจะเป็็นนโยบาย การผนวกดิินแดน การสร้้างนิิคมชาวยิิว และการรุุกไล่่ยึึดที่่�อยู่�อาศััยของ ชาวปาเลสไตน์ ์ รวมถึงึ การทำลายบ้้านเรืือนเพื่่อ� ยึดึ เอาที่ด�่ ิิน ผมเชื่�อว่่าจะมีีอีีกหลายประเทศในโลกที่่�จะออกมาประนาฌ อิิสราเอลเหมือื นไอซ์์แลนด์์ต่่อจากนี้้�ครับั การเปลี่่�ยนแปลงด้้านทััศนคติิของประชาคมโลกที่่�มีีต่่อประเด็็น ปััญหาปาเลสไตน์์อย่่างที่�่ได้้อธิิบายไปล้้วนเป็็นผลมาจากการกระทำของ อิสิ ราเอลทั้้ง� สิ้�นครับั 216 เล่่าเรื่�่องปาเลสไตน์์ผ่่านแผนที่�่

ตอนที่่� 41 นายกรัฐั มนตรีีใหม่่อิสิ ราเอล ปฏิิเสธไม่่ได้้ว่่าประเด็็นปััญหาปาเลสไตน์์นั้้�นผููกโยงกัับการเมืือง อิสิ ราเอลชนิิดที่ไ�่ ม่ส่ ามารถแยกออกจากกัันได้้ ทั้้�งนี้้� ก็็เนื่่�องจากปััจจุุบัันดิินแดนปาเลสไตน์์ยัังมิิได้้สถาปนาความ เป็็นรััฐเอกราชอย่่างสมบููรณ์์ หากแต่่เป็็นดิินแดนที่�่อยู่�ภายใต้้การยึึดครอง ของอิิสราเอล ด้้วยเหตุุนี้้� การเปลี่่�ยนแปลงทางการเมืืองในอิิสราเอลจึึงเชื่�อมโยง สัมั พัันธ์์กับั ชะตากรรมและอนาคตของชาวปาเลสไตน์ไ์ ม่ท่ างใดก็ท็ างหนึ่่ง� หลัังสงครามกาซ่่า 11 วััน (พฤษภาคม 2021) ได้้ไม่่นาน การ เปลี่ย่� นแปลงทางการเมือื งในอิสิ ราเอลก็เ็ กิดิ ขึ้้น� เบนจามินิ เนทันั ยาฮูู นายก รัฐั มนตรีีอิสิ ราเอลที่ค�่ รองอำนาจมายาวนาน 12 ปีตี ิดิ ต่อ่ กันั ก็ต็ ้อ้ งมีีอันั พ้น้ จากอำนาจจากการรวมตัวั ของ 8 พรรคร่ว่ มฝ่า่ ยค้า้ น (ซึ่ง� เป็น็ กลุ่่�มการเมือื ง ที่ม�่ ีีความแตกต่า่ งกันั สุดุ ขั้้ว� ) รวบรวมคะแนนสีียงกันั ได้้ 61 เสีียง เพีียงพอที่�่ จะจััดตั้้ง� รััฐบาลใหม่่ขึ้�นมา เขียี นโดย ดร.ศราวุฒุ ิิ อารียี ์์ 217

ความพิิเศษแปลกใหม่่ของการรวมตััวกัันจััดตั้้�งรััฐบาลครั้้�งนี้้�คืือ พรรคที่่�มีีที่่�นั่่�งในสภามากที่่�สุุดในบรรดาพรรคร่่วมฝ่่ายค้้านอย่่างพรรค เยซห์์ อทิดิ ซึ่่ง� นำโดยนาย ยาอิริ ์์ ลาพิิด ไม่ข่ อรับั ตำแหน่ง่ นายกรััฐมนตรีี คนใหม่่ของอิิสราเอลในช่่วง 2 ปีีแรก แต่่จะให้้นาย นาฟตาลีี เบนเน็็ตต์์ หััวหน้้าพรรคยามิินา (ซึ่�งย้้ายค่่ายแปรพัักตร์์มาจากพรรคร่่วมรััฐบาลของ เนทัันยาฮูู) ขึ้้�นมาเป็็นผู้�นำสููงสุุดของประเทศก่่อน แล้้วค่่อยหมุุนเวีียนให้้ ยาอิิร์์ ลาพิิด เป็็นในช่่วง 2 ปีีหลััง ในฐานะนายกรััฐมนตรีีคนใหม่่ของอิิสราเอล นาฟตาลีี เบนเน็็ตต์์ จึงึ กลายเป็น็ บุคุ คลที่ห�่ ลายฝ่่ายให้ค้ วามสนใจ บทความตอนที่�่ 43 นี้้� ผมคง ไม่น่ ำภูมู ิหิ ลังั ของเขามาอธิบิ ายไล่เ่ รีียงเป็น็ ไทม์ไ์ ลน์์ เพราะผู้้�อ่า่ นคงสามารถ ไปหาอ่่านสืืบค้น้ ได้ต้ ามแหล่่งข้อ้ มูลู ต่่าง ๆ แต่่สิ่�งที่่�ผมจะลองทำคืือศึึกษาตััวตนของเบนเน็็ตต์์ผ่่านแว่่นทาง ประชากรศาสตร์์ของประเทศอิสิ ราเอลเอง เริ่�มต้้นอย่่างนี้้�ครัับ หากพิิจารณาจากจำนวนประชากรปััจจุุบััน เราจะเห็็นได้้ว่่าชาวยิิวนั้้�นมีีอยู่�ในอิิสราเอลประมาณ 7 ล้้าน ที่่�เหลืืออีีก ประมาณ 2 ล้้านเป็็นพวกพลเมืืองปาเลสไตน์์สััญชาติิอิิสราเอล พวกดรุุซ และชนกลุ่่�มน้้อยอื่น� ๆ 218 เล่่าเรื่่�องปาเลสไตน์ผ์ ่า่ นแผนที่่�

หากคิิดเฉพาะชาวยิิวแล้้ว คนพวกนี้้�ก็็ไม่่ได้้มีีความเหมืือนกัันเสีีย ทั้้ง� หมด เพราะพวกนี้้ม� ีีภููมิหิ ลัังถิ่น� กำเนิดิ ที่แ่� ตกต่า่ งกััน และมีีการแบ่ง่ แยก กันั ในเรื่อ� งความเชื่�อทางศาสนา ในทางถิ่น� กำาเนิิดนั้้�นเราสามารถแบ่ง่ ชาว ยิิวในอิิสราเอลออกเป็็นสามกลุ่่�มหลััก ๆ ด้้วยกัันครัับ กลุ่่�มแรกคืือพวก “เอชเกนาซิิม” พวกนี้้�มีีบรรพบุุรุุษอพยพมาจากยุุโรปกลาง ส่่วนมากมา จากเยอรมนีี กลุ่่�มที่่� 2 คือื พวกเซฟาร์ด์ ิมิ พวกนี้้เ� ป็น็ ลูกู หลานที่ส�่ ืบื เชื้อ� สายมาจาก ชาวยิวิ ในสเปนและโปรตุเุ กส แต่ต่ อนหลังั ถูกู เนรเทศออกมาโดยคริสิ ตจักั ร ในช่ว่ งศตวรรษที่1�่ 5 กลุ่่�มสุุดท้้ายคืือ มิิซราฮิิม พวกนี้้�เป็็นยิิวที่�่มีีถิ่่�นกำเนิิดอยู่�ใน ตะวัันออกกลางครัับ จริงิ ๆ แล้ว้ กลุ่่�มยิวิ เซฟาร์ด์ ิมิ นั้้น� หลังั จากที่ถ�่ ูกู เนรเทศมาจากสเปน และโปรตุุเกสก็็อพยพมาตั้ �งถิ่�นฐานอยู่�ที่่�บริิเวณตะวัันออกกลาง ทำให้้ 2 กลุ่่�มหลััง ทั้้ง� เซฟาร์ด์ ิมิ และมิิซราฮิิม มีีประวัตั ิศิ าสตร์์ร่่วมกััน และมีีความ เป็น็ กลุ่่�มก้อ้ นเดีียวกันั ทางการเมือื งมากกว่า่ พวกอัชั เกนาซิมิ ที่อ�่ พยพมาจาก ยุโุ รป เขียี นโดย ดร.ศราวุุฒิิ อารีีย์์ 219

ขณะเดีียวกัันเมื่่�อเทีียบกัันในเรื่�องสถานะทางเศรษฐกิิจ พวกเอชเกนาซิิมจะมีีฐานะที่�่มั่่�งคั่�งร่่ำรวยกว่่าชาวยิิวกลุ่่�มอื่่�นๆ นอกจาก นั้้�นพวกเอชเกนาซิิมยัังเป็็นกลุ่่�มคนที่่�ทรงอิิทธิิพลทางการเมืือง ดัังจะเห็็น ได้้ว่่านัับตั้้�งแต่่ก่่อตั้ �งประเทศ อิิสราเอลยัังไม่่เคยมีีนายกรััฐมนตรีีที่�่มาจาก กลุ่่�มมิซิ ราฮิิมเลย ขณะที่ใ่� นในวงการศึกึ ษาและวิชิ าการนั้้น� ผู้�ที่ไ่� ด้ร้ ับั การศึกึ ษาสูงู และ เป็็นนัักวิชิ าการที่�ด่ ำรงตำแหน่ง่ สำคััญ ๆ มัักมาจากกลุ่่�มเอชเกนาซิิม เรีียก ได้ว้ ่า่ มากกว่า่ พวกมิซิ ราฮิมิ หลายเท่า่ ตัวั แต่ท่ างกลับั กันั สัดั ส่ว่ นของนักั โทษ นั้้�นเป็น็ ไปในทางตรงกันั ข้้าม ดังั นั้้น� ไม่ต่ ้อ้ งสงสัยั เลยครัับว่า่ นาฟตาลีี เบนเน็ต็ ต์น์ ั้้�นมาจากกลุ่่�ม เอชเกนาซิิม ทั้้�งนี้้�ก็็ดููได้้จากบรรพบุุรุุษของเขาที่�่มาจากยุุโรปที่่�อพยพย้้าย ถิ่น� มาอยู่�สหรัฐั ฯก่อ่ นจะเคลื่่อ� นย้า้ ยมาปักั หลักั ในดินิ แดนปาเลสไตน์์ (ก่อ่ นที่�่ จะเป็น็ รัฐั อิสิ ราเอล) อีีกทั้้ง� เขายังั เป็น็ กลุ่่�มยิวิ ที่ม่� ีีการศึกึ ษา และมีีฐานะทาง เศรษฐกิจิ ที่�ด่ ีีมาก่่อน 220 เล่่าเรื่อ่� งปาเลสไตน์์ผ่่านแผนที่่�

เล่า่ เรื่�อ่ งปาเลสไตน์ผ์ ่่านแผนที่�่ ตอนที่�่ 42 เขียี นโดย ดร.ศราวุฒุ ิิ อารียี ์์ 221

ตอนที่�่ 42 นาย(กตรอััฐนมจนบต)รีใี หม่อ่ ิสิ ราเอล มีีเพื่่�อนบางคนติิดต่่อสอบถามมา เพราะเป็็นห่่วงสถานการณ์์ ล่า่ สุุดในดิินแดนปาเลสไตน์์ (หลัังมีีการตอบโต้ก้ ัันไปมาระหว่า่ งฮามาสกับั อิิสราเอลเมื่ �อวัันที่�่ 14-15 มิิถุุนายน ที่�่ผ่่านมา) ว่่าจะทำให้้สถานการณ์์ บานปลายกลายเป็็นความรุุนแรงอย่า่ งที่�่เราเห็น็ กันั ในเดือื นที่�่แล้้วหรืือไม่่ เบื้้�องต้้นคงต้้องเรีียนรัับใช้้อย่่างนี้้�ครัับ ความตึึงเครีียดครั้้�งล่่าสุุดนี้้� เริ่�มขึ้้�นมาจากการยั่่�วยุุของพวกยิวิ ขวาจัดั ที่่ไ� ด้จ้ ัดั งานเฉลิมิ ฉลองเดินิ ขบวน ชููธงไปตามยานเมืืองเก่่าในกรุุงเยรููซาเล็็ม ใกล้้ ๆ บริิเวณมััสยิิดอััลอัักซอ มีีคนเข้้าร่่วมเดิินขบวนไม่่น้้อยครัับนัับจำนวนเป็็นพััน ส่่วนใหญ่่เป็็นพวก ผู้�สนับั สนุนุ การตั้้�งถิ่�นฐานของชาวยิวิ ในเยรูซู าเล็ม็ ตลอดกิิจกรรมการเดิินขบวนก็็มีีการตะโกนสาปแช่่งชาวอาหรัับ ปาเลสไตน์์ บอกให้้ไปตายเสีีย ผู้้�เดิินขบวนบางส่่วนกล่่าวพาดพิิงให้้ร้้าย ศาสดามุุฮััมมััด (ซ.ล.) พร้้อมบอกว่่าเยรููซาเล็็มตะวัันออกเป็็นของตนเอง ทั้้ง� ๆ ที่ส่� หประชาชาติแิ ละประชาคมโลกส่ว่ นใหญ่ท่ ั้้ง� หมดเห็น็ ว่า่ อิสิ ราเอล เข้้ามายึดึ ครองอย่่างผิิดกฎหมาย 222 เล่่าเรื่อ่� งปาเลสไตน์์ผ่า่ นแผนที่�่

แต่่พอกลุ่่�มชาวปาเลสไตน์์ออกมาชุุมนุุมประท้้วงตอบโต้้ด้้วยการชูู ธงชาติปิ าเลสไตน์บ์ ้า้ ง กลับั ถูกู ตำรวจอิสิ ราเอลสลายการชุมุ นุมุ ด้ว้ ยกระสุนุ ยางและระเบิดิ ควันั จนทำให้ม้ ีีผู้้�บาดไม่ต่ ่่ำกว่า่ 33 คน และมีีชาวปาเลสไตน์์ ถููกจัับกุุมไป 17 คน จากนั้้�นกลุ่่�มเคลื่่�อนไหวชาวปาเลสไตน์์จากกาซ่่าจึึงปล่่อยลููกโป่่ง เพลิิงข้้ามชายแดนเข้้าไปยัังตอนใต้้ของอิิสราเอล ส่่งผลให้้เกิิดไฟไหม้้ทุ่ �ง หญ้้าใกล้้พื้้น� ที่�ช่ ุมุ ชนประมาณ 20 จุุด เท่า่ นั้้น� แหละครัับ กองทััพอิิสราเอล (IDF) เปิดิ ฉากปฏิบิ ัตั ิกิ ารโจมตีีทางอากาศถล่ม่ เป้า้ หมายในกาซ่า่ เมื่่อ� เช้า้ วันั อัังคารที่่� 15 ที่่ผ� ่่านมา ถามว่่าพััฒนาการอย่่างนี้้�จะลุุกลามบานปลายกลายเป็็นการเผชิิญ หน้้ากัันแบบที่่�เกิิดขึ้้�นเมื่่�อเดืือนที่�่แล้้วหรืือไม่่ คงต้้องตอบว่่าเป็็นไปได้้ยาก ครัับ ดููได้้จากวิิธีีการตอบโต้้ระหว่่างกััน ปาเลสไตน์์ในกาซ่่าใช้้วิิธีีปล่่อย ลูกู โป่ง่ เพลิงิ แทนที่จ่� ะใช้จ้ รวดยิงิ เข้า้ ไปในอิสิ ราเอล ซึ่่ง� ก่อ่ ผลให้เ้ กิดิ เพลิงิ ลุกุ ไหมตามทุ่่�งหญ้้าเป็น็ หย่อ่ ม ๆ ประมาณ 20 จุุดเท่า่ นั้้�นเอง ไม่ไ่ ด้เ้ กิิดความ เสีียหายหรืืออันั ตรายร้้ายแรงแต่อ่ ย่่างใด ส่ว่ นกองทัพั อิสิ ราเอล แม้จ้ ะใช้ก้ ารโจมตีีทางอากาศเข้า้ ไปถล่ม่ กาซ่า่ แต่่ก็็เลืือกเป้้าหมายโจมตีีที่�่เป็็นพื้้�นที่่�โล่่งกว้้าง (ไม่่มีีผู้้�คนหรืือสิ่�งปลููกสร้้าง มากนััก) ทางตอนใต้้ของกาซ่่า ดัังจะเห็็นได้้ว่่าไม่่มีีรายงานข่่าวว่่ามีีชาว ปาเลสไตน์ไ์ ด้้รับั บาดเจ็บ็ จากการถล่ม่ โจมตีีครั้้�งนี้้�แต่่อย่า่ งใด เขีียนโดย ดร.ศราวุุฒิิ อารีีย์์ 223

ดููเหมืือนว่า่ ทั้้ง� 2 ฝ่า่ ยจะพยายามหลีีกเลี่่�ยงไม่ใ่ ห้ก้ ารเผชิิญหน้า้ กันั ครั้้ง� นี้้�เกิิดลุุกลามบานปลาย อีีกอย่่างคืือหากสถานการณ์์ความรุุนแรงบานปลายก็็อาจกระทบ กับั ความอยู่่�รวดของรัฐั บาลชุดุ ใหม่ข่ องอิสิ ราเอลภายใต้ก้ ารนำของนายกฯ คนใหม่่อย่า่ งนาย นาฟตาลีี เบนเน็ต็ ต์์ เพราะเป็น็ รัฐั บาลที่�ไ่ ม่่มีีเสถีียรภาพ เป็็นรััฐบาลเสีียงข้้างมากที่่�มีีที่�่นั่่�งในสภามากกว่่าพรรคร่่วมฝ่่ายค้้านของ เนทัันยาฮููเพีียงแค่่ 2 เสีียง และเป็็นรััฐบาลผสมที่�่ประกอบขึ้้�นจากกลุ่่�ม การเมือื งหลากหลายแนวคิิด โดยเฉพาะในประเด็น็ ที่่�เกี่�่ยวกับั ปััญหาความ ขัดั แย้้งระหว่า่ งอิิสราเอล-ปาเลสไตน์์ ดังั นั้้น� หากความรุนุ แรงเกิดิ ขึ้้น� ระลอกใหม่ใ่ นกาซ่า่ รัฐั บาลชุดุ นี้้อ� าจ มีีอายุสุั้น� แต่ท่ ี่ส�่ ำคัญั คือื เบนเน็ต็ ต์ย์ ังั ไม่พ่ ร้อ้ มที่จ�่ ะเข้า้ สู่�การเลือื กตั้ง� ครั้้ง� ใหม่่ เพราะรู้�อยู่�แก่่ใจว่่าตนเองเป็็นนัักการเมืืองในพรรคเล็็ก ๆ ไม่่สามารถเอา ชนะเนทัันยาฮููได้้อย่่างแน่่นอน การประคัับประคองให้้รััฐบาลชุุดใหม่่อยู่� รวดได้จ้ ึึงมีีความสำคัญั ยิ่ง� กว่่า วิิธีีการเดีียวในการที่�่รััฐบาลชุุดนี้้�จะอยู่่�รวดได้้คืือไม่่ไปขยายความ รุนุ แรงในดินิ แดนปาเลสไตน์์ และมุ่�งแก้้ปััญหาภายในชาติเิ ป็็นสำคััญ ด้ว้ ย เหตุุนั้้น� สถานการณ์ต์ ึึงเครีียดครั้้ง� ล่่าสุดุ ระหว่่างปาเลสไตน์์กัับอิสิ ราเอลจึึง ไม่ถ่ ูกู นำไปขยายผลให้เ้ กิดิ สงครามระลอกใหม่่ 224 เล่า่ เรื่่อ� งปาเลสไตน์ผ์ ่่านแผนที่�่

ขณะเดีียวกันั กลุ่่�มฮามาสในกาซ่่า ซึ่่ง� ได้้รัับคะแนนนิยิ มอย่า่ งมาก จากสงครามกาซ่่าครั้้�งที่่�ผ่่านมา ก็็ไม่่อยากขยายความรุุนแรง เพราะเป้้า หมายของฮามาสขณะนี้้ค� ืือการเร่่งฟื้้�นฟููกาซ่่าก่่อนเป็น็ ลำดัับแรก ไม่ใ่ ช่่เอา เวลาไปเผชิญิ หน้า้ กัับอิิสราเอล ทั้้ง� หมดนี้้ค� ือื เหตุผุ ลว่า่ ทำไมความตึงึ เครีียดล่า่ สุดุ คงไม่ล่ ุกุ ลามกลาย เป็น็ สงครามครั้้ง� ใหม่่ แต่ก่ ็ไ็ ม่ไ่ ด้แ้ ปลว่า่ ชาวปาเลสไตน์จ์ ะมีีชีีวิติ ความเป็น็ อยู่� ที่ด่� ีีขึ้้น� มีีความสงบมากขึ้�น หรือื มีีกำลังั อำนาจมากขึ้น� แต่่อย่่างใด ภายใต้้การนำของเบนเน็็ตต์์ ซึ่่�งได้้ชื่�อว่่าเป็็นนัักการเมืืองชาติินิิยม ขวาจัดั และมาจากกลุ่่�มไซออนิิสต์์เคร่่งศาสนา คงวางแผนที่่จ� ะสร้้างความ ทุุกข์ย์ ากให้้ชาวปาเลสไตน์ไ์ ว้้แล้้ว รวมถึึงการสร้้างนิิคมชาวยิิวแห่่งใหม่่ ๆ และการผนวกดิินแดนเวสต์แ์ บงก์เ์ ข้า้ เป็น็ ส่่วนหนึ่่ง� ของประเทศอิสิ ราเอล เขียี นโดย ดร.ศราวุฒุ ิิ อารียี ์์ 225

สAัันbตrิaิภhาaพm’ จึAงึ cทํcาํ oลrาdตยsอส:ันัน4ทตีิ่เิภ�่ ห4าต3พุผุ ใลนทตํําะไวมันั ‘อข้อ้อกตกกลลางง 13 กัันยายน 2020 ถืือเป็็นวัันสำคััญอีีกวัันหนึ่่�งของหน้้า ประวััติิศาสตร์์การเมืืองตะวัันออกกลาง เพราะเป็็นวัันที่�่อิิสราเอล สหรััฐ อาหรัับเอมิิเรตส์์ (หรืือยููเออีี) และบาห์์เรน ได้้ลงนามข้้อตกลงสัันติิภาพ ระหว่่างกััน หรืือที่�่เรีียกอีีกชื่�อหนึ่่�งว่่า ‘ข้้อตกลงอัับราฮััม’ (Abraham Accords) โดยมีีประธานาธิบิ ดีีสหรััฐฯ นายโดนััลด์์ ทรััมป์์ เป็น็ ประธาน ในพิิธีี ข้อ้ ตกลงสันั ติภิ าพดังั กล่า่ วนี้้จ� ะก่อ่ ผลให้ม้ ีีการสถาปนาความสัมั พันั ธ์์ ทางการทูตู ระดับั ปกติริ ะหว่า่ งอิสิ ราเอลกับั รัฐั อาหรับั ทั้้ง� สอง ตลอดจนเกิดิ การประสานความร่ว่ มมือื ในด้า้ นต่า่ ง ๆ ระหว่า่ งกันั ทั้้ง� นี้้ย� ูเู ออีีและบาห์เ์ รน นับั เป็น็ อาหรับั ชาติทิ ี่�่ 3 และ 4 ที่ล่� งนามข้อ้ ตกลงสันั ติภิ าพกับั อิสิ ราเอล โดย ก่อ่ นหน้า้ นี้้ก� ็ม็ ีีอีียิปิ ต์์ (1979) และจอร์แ์ ดน (1994) ที่ไ่� ด้ล้ งนามทำข้อ้ ตกลง สัันติภิ าพกัับอิสิ ราเอลไปเรีียบร้้อยแล้ว้ 226 เล่า่ เรื่�อ่ งปาเลสไตน์์ผ่า่ นแผนที่�่

ในพิธิ ีีลงนามที่เ่� กิดิ ขึ้้น� ณ ทำเนีียบขาว ทรัมั ป์ไ์ ด้ก้ ล่า่ วต่อ่ หน้า้ ฝูงู ชน นัับร้อ้ ยที่�่เข้า้ มาร่ว่ มเป็น็ สักั ขีีพยานว่า่ “หลัังความขัดั แย้ง้ แตกแยกมานาน หลายทศวรรษ เราได้้เริ่�มเห็็นอรุุณรุ่�งของตะวัันออกกลางยุุคใหม่่ เรามา อยู่่�ที่�น่ ี่่ใ� นบ่่ายวันั นี้้เ� พื่่อ� เปลี่่ย� นเส้้นทางประวัตั ิิศาสตร์”์ และ “วัันนี้้�เป็น็ วันั สำคััญของสันั ติิภาพ” นอกจากนั้้�น ทรััมป์์ยัังพยายามฉายภาพอธิิบายให้้ประชาคมโลก และประชาชนสหรัฐั ฯเห็น็ ทำนองว่า่ ตลอดประวัตั ิศิ าสตร์แ์ ห่ง่ ความขัดั แย้ง้ ระหว่่างอาหรัับกัับอิิสราเอลที่่�ยืืดเยื้�อยาวนานกว่่า 72 ปีี ประธานาธิิบดีี สหรััฐฯรวมกัันทั้้�งหมดจากอดีีตถึึงปััจจุุบัันสามารถผลัักดัันให้้เกิิดข้้อตกลง สันั ติภิ าพระหว่า่ งอิสิ ราเอลกับั รัฐั อาหรับั ได้แ้ ค่่ 2 รัฐั เท่า่ นั้้น� แต่เ่ ขาสามารถ ทำเรื่อ� งเดีียวกันั นี้้�ได้ภ้ ายในช่่วงเวลาแค่่ 1 เดืือน ส่ว่ นนายกรัฐั มนตรีีอิิสราเอล นาย เบนจามินิ เนทัันยาฮูู ได้้กล่า่ ว คล้้าย ๆ กัับประธานาธิบิ ดีีทรััมป์ว์ ่า่ “วัันนี้้�คืือจุุดตั้�งต้้นของประวัตั ิศิ าสตร์์ มันั คืือการประกาศรุ่�งอรุุณใหม่แ่ ห่่งสันั ติิภาพ” อัันที่่�จริิงการปรัับความสััมพัันธ์์ระหว่่างอิิสราเอลกัับยููเออีี และบาห์์เรนอาจเรีียกได้้ว่่าเป็็นประวััติิศาสตร์์หน้้าใหม่่ของการเมืือง ตะวัันออกกลางได้้ แต่่หากจะบอกว่่ามัันเป็็นการสร้้าง “สัันติิภาพ” ขึ้้�น เขียี นโดย ดร.ศราวุุฒิิ อารีีย์์ 227

ในตะวันั ออกกลางคงเป็น็ เรื่อ� งที่ย่� ังั มีีข้อ้ สงสัยั อยู่่�มากมาย ในบทความตอน สุดุ ท้า้ ยนี้้ผ� มอยากลองแลกเปลี่ย�่ นมุมุ มองโดยอิงิ อยู่่�บนข้อ้ ถกเถีียงสำคัญั ว่า่ ‘ข้้อตกลงสัันติิภาพ’ ดัังกล่่าวไม่่ได้้ก่่อให้้เกิิดสัันติิภาพในตะวัันออกกลาง อย่า่ งแท้จ้ ริงิ ทว่า่ อาจเป็น็ อีีกหนึ่่ง� ปัจั จัยั ที่ท่� ำให้เ้ กิดิ สภาวะไร้ส้ ันั ติภิ าพด้ว้ ย เหตุุผล 4 ประการดังั ต่อ่ ไปนี้้� 1. ข้้อตกลงสันั ติิภาพที่ส่� ร้้างช่อ่ งว่า่ งระหว่า่ งรััฐกัับประชาชน ข้้อตกลงที่�่อิิสราเอลทำกัับยููเออีีมีีขึ้้�นตั้�งแต่่เดืือนสิิงหาคมที่่�ผ่่าน มา ส่่วนบาห์์เรนนั้้�นเพิ่่�งมีีการเปิิดเผยว่่าจะร่่วมวงปรัับความสััมพัันธ์์กัับ อิิสราเอลเมื่อ� วัันที่่� 11 กันั ยายน หรืือก่อ่ นที่่�จะมีีการลงนามกัันที่ท�่ ำเนีียบ ขาวประมาณ 1 สัปั ดาห์์ แม้ก้ ารตัดั สินิ ใจของบาห์เ์ รนจะไม่ไ่ ด้ร้ ับั ความสนใจ มากเท่่ากัับกรณีีของยููเออีี แต่ก่ ารแสดงตนของบาห์เ์ รนในการปรับั ความสัมั พันั ธ์ก์ ับั อิสิ ราเอล อย่่างเปิิดเผยนั้้�นย่่อมมีีนััยทางการเมืืองที่�่สำคััญยิ่�ง เพราะบาห์์เรนเป็็น ประเทศที่่�รัับรู้้�กัันโดยทั่่�วไปว่่าเป็็น ‘รััฐบริิวาร’ ของซาอุุดิิอาระเบีีย นั่่�น หมายความว่่าหากซาอุุดิิอาระเบีียไม่่เปิิดไฟเขีียวให้้ บาห์์เรนย่่อมไม่่กล้้า ตััดสิินใจทำในสิ่ �งที่�่เป็็นเรื่ �องใหญ่่อัันจะมีีผลต่่อการเปลี่่�ยนแปลงภายใน ภูมู ิภิ าคอย่่างแน่่นอน 228 เล่า่ เรื่่�องปาเลสไตน์ผ์ ่า่ นแผนที่�่

ข้้อน่่าสัังเกตสำคััญของพิิธีีลงนามปรัับความสััมพัันธ์์ระหว่่าง อิสิ ราเอลกับั สองรัฐั อาหรับั ครั้้ง� นี้้ค� ือื ตัวั แทนของแต่ล่ ะประเทศ ในพิธิ ีีลงนาม ดังั กล่า่ ว นายกรัฐั มนตรีีอิสิ ราเอลเป็น็ ผู้�ที่ม�่ าร่ว่ มลงนามด้ว้ ยตนเอง แตกต่า่ ง จากรัฐั อาหรับั ที่ส�่ ่ง่ รัฐั มนตรีีต่า่ งประเทศมาลงนามแทนประมุขุ ของรัฐั อันั ที่�่ จริิงเรื่ �องนี้้�ก็็ไม่่ได้้เหนืือความคาดหมายแต่่อย่่างใดหากคำนึึงถึึงกระแสต่่อ ต้้านของมวลชนอาหรับั ผลการสำรวจล่า่ สุดุ ในปีี 2018 พบว่า่ มวลชนอาหรับั ร้อ้ ยละ 87 ไม่่ เห็น็ ด้ว้ ยกับั การที่ร�่ ัฐั อาหรับั จะยอมรับั อิสิ ราเอลหากปัญั หาปาเลสไตน์ย์ ังั ไม่่ ได้้รัับการแก้ไ้ ข1ด้้วยเหตุุนี้้�จึงึ ไม่่แปลกที่�ผู่้�นำอาหรับั เลืือกที่�จ่ ะไม่่ร่ว่ มในพิิธีี เพราะไม่่ต้้องการให้้ภาพถ่่ายของตนที่่�กำลัังจัับมืือถืือแขนหรืือภาพถ่่ายที่�่ ตนเองกำลังั สวมกอดกัับผู้้�นำอิิสราเอลถูกู เผยแพร่อ่ อกไป ทั้้�งนี้้�บรรดาผู้�นำอาหรัับต่่างตระหนัักดีีว่่าปััญหาปาเลสไตน์์ยัังคง อยู่ �ในจิิตสำนึึกของสาธารณชนชาวอาหรัับอย่่างไม่่เสื่ �อมคลาย ดัังจะเห็็น ได้้จากปฏิิกิิริิยาโกรธแค้้นเดืือดดาลของมวลชนอาหรัับต่่อการที่่�อิิสราเอล เข้้ามาทำสงครามกัับกลุ่่�มฮิิซบุุลลอฮ์์ในเลบานอนเมื่่�อปีี 2006 และการที่�่ อิสิ ราเอลโจมตีีทางอากาศในฉนวนกาซ่่า ทั้้ง� ในปีี 2008-2009, 2012 และ 2014 เขีียนโดย ดร.ศราวุฒุ ิิ อารีีย์์ 229

ขณะเดีียวกันั ในบริบิ ทของสื่อ� สังั คมออนไลน์แ์ ละสื่อ� อาหรับั ที่ม่� ีีอยู่� หลากหลายประเภท ปรากฏการณ์์อาหรับั สปริงิ นับั เป็็นข้อ้ พิสิ ููจน์ท์ ี่่เ� ห็น็ ได้้ ชััดว่่ามวลชนคนอาหรัับมีีความใกล้้ชิิดเชื่ �อมกัันทางวััฒนธรรมและสัังคม มากขนาดไหน และนับั วันั ความใกล้ช้ ิดิ เชื่อ� มโยงดังั กล่า่ วยิ่่ง� มีีแต่จ่ ะเพิ่่ม� มาก ขึ้น� ความสำคัญั ที่เ่� พิ่่ม� มากขึ้น� ของช่อ่ งโทรทัศั น์ผ์ ่า่ นดาวเทีียมและสื่อ� สังั คม ออนไลน์ใ์ นช่ว่ งหลายปีที ี่ผ�่ ่า่ นมาได้ก้ ่อ่ ให้เ้ กิดิ ปรากฏการณ์ท์ ี่เ่� รีียกว่า่ “เสีียง สะท้อ้ นของโลกอาหรับั ” อันั เป็น็ ปรากฏการณ์ท์ ี่แ�่ นวคิดิ ความเป็น็ หนึ่่ง� เดีียว ของชาวอาหรับั และความทุกุ ข์ย์ ากของชาวปาเลสไตน์ย์ ังั คงเป็น็ ประเด็น็ ที่่� สาธารณชนคนอาหรับั ให้ค้ วามสำคััญอย่่างยิ่ง� แรงสนัับสนุุนปาเลสไตน์์ของมวลชนอาหรัับยัังคงดำรงอยู่�เช่่นเดิิม แม้จ้ ะมีีการปรับั เปลี่ย่� นท่า่ ทีีความเป็น็ พันั ธมิติ รในระดับั รัฐั ของโลกอาหรับั กัับประเทศอิิสราเอลก็็ตาม ลัักษณะเช่่นนี้้�อาจนำไปสู่่�รอยถ่่างที่�่นัับวัันยิ่ �ง ห่า่ งกว้า้ งออกจากกันั มากขึ้น� ระหว่า่ งรัฐั อาหรับั กับั ประชาชนของตนเอง ซึ่่ง� จะส่ง่ ผลต่อ่ ความไร้เ้ สถีียรภาพและไร้ส้ ันั ติภิ าพของภูมู ิภิ าคตะวันั ออกกลาง ในอนาคต 2. ข้้อตกลงสันั ติภิ าพที่ไ่� ม่ย่ ึดึ โยงกับั การยุตุ ิสิ งครามความขัดั แย้้งและการ ยึึดครองดิินแดน อย่า่ งที่ไ�่ ด้ก้ ล่า่ วไปแล้ว้ การปรับั ความสัมั พันั ธ์ร์ ะหว่า่ งอิสิ ราเอลกับั ยููเออีีและบาห์์เรนอาจเรีียกได้้ว่่าเป็็นประวััติิศาสตร์์หน้้าใหม่่ของการเมืือง 230 เล่า่ เรื่�่องปาเลสไตน์์ผ่่านแผนที่่�

ตะวันั ออกกลางได้้ แต่ห่ ากจะบอกว่า่ มันั เป็น็ การทำ “ข้้อตกลงสันั ติภิ าพ” ระหว่า่ งกันั คงเป็น็ เรื่อ� งที่ย�่ ังั เป็น็ ข้อ้ สงสัยั เพราะทั้้ง� ยูเู ออีีและบาห์เ์ รนไม่เ่ คย ทำสงครามกัับอิิสราเอลเลยแม้้แต่่ครั้้�งเดีียว ไม่่เหมืือนกัับรััฐอาหรัับเพื่่�อน บ้้านของอิสิ ราเอล (อีียิปิ ต์์ จอร์์แดน ซีีเรีีย และเลบานอน) ที่เ่� คยมีีส่ว่ นทำ สงครามกัับอิิสราเอลมาก่่อน เพีียงแต่ท่ ี่�ผ่ ่า่ นมา ยููเออีีและบาห์์เรนไม่เ่ คย มีีการสถาปนาความสััมพัันธ์์ขั้ �นปกติิกัับอิิสราเอลก็็เท่่านั้้�น ซึ่่�งก็็เหมืือนกัับ กลุ่่�มประเทศอาหรับั และกลุ่่�มประเทศในโลกมุสุ ลิมิ ส่่วนใหญ่่ ด้้วยเหตุุนี้้� การปรัับความสััมพัันธ์์ระหว่่างกัันก็็ใช่่ว่่าจะนำไปสู่่�การ สร้้างสัันติิภาพหากข้้อตกลงดัังกล่่าวมิิได้้วางเงื่ �อนไขให้้เกิิดการยุุติิความ รุุนแรง การปลดปล่่อยดิินแดนภายใต้้การยึึดครอง และการละเมิิดสิิทธิิ มนุุษยชน อัันที่�่จริิงข้้อตกลงสัันติิภาพระหว่่างรััฐอาหรัับกัับอิิสราเอลที่�่ เกิิดขึ้้�นล่่าสุุดมิิได้้มีีการกล่่าวถึึงประเด็็นเหล่่านี้้�เอาไว้้เลย ในทางกลัับกััน อิิสราเอลก็็ยัังคงยึึดครองดิินแดนและปฏิิเสธสิิทธิิอัันชอบธรรมของชาว ปาเลสไตน์ต์ ่อ่ ไป ยููเออีีและบาห์เ์ รนยังั คงเข้า้ ไปแทรกแซงแสดงบทบาทใน แทบทุุกสงคราม ทั้้�งเยเมน ซีเี รีีย และลิิเบีีย พร้้อม ๆ ไปกัับการละเมิิดสิทิ ธิิ มนุุษยชนต่อ่ ประชาชนภายในประเทศของตน แม้ย้ ูเู ออีีจะวางเงื่อ� นไขขอให้อ้ ิสิ ราเอลเลิกิ ล้ม้ ความตั้้ง� ใจที่จ่� ะผนวก เอาดิินแดนเวสต์์แบงก์์มาเป็็นส่่วนหนึ่่�งของประเทศ แต่่นายกรััฐมนตรีี อิิสราเอล นายเบนจามินิ เนทัันยาฮู ู ก็็ออกมาแสดงท่า่ ทีีชัดั เจนว่่าแผนการ ผนวกดิินแดนเวสต์์แบงก์์ยัังคงต้้องเดิินหน้้าต่่อไป อาจจะระงัับไว้้ชั่�วคราว เขีียนโดย ดร.ศราวุฒุ ิิ อารียี ์์ 231

เพื่่�อรอกำหนดวัันเวลาที่่�จะผนวกดิินแดนดัังกล่่าวในอนาคตต่่อไป2 ด้้วย เหตุุนี้้� ในสายตาของชาวปาเลสไตน์์ ข้อ้ ตกลงสันั ติภิ าพนี้้จ� ึงึ มิไิ ด้้ทำให้อ้ ะไร เปลี่�่ยนแปลงไป การกดขี่�่ภายใต้้การยึึดครองดิินแดนโดยอิิสราเอลก็็ยัังคง ดำเนิินต่อ่ ไปเป็็นปกติิ แย่่ยิ่�งกว่่านั้้�นคืือข้้อตกลงดัังกล่่าวได้้ทำลายแผนสัันติิภาพที่�่เคย เสนอโดยรัฐั อาหรับั ในปีี 2002 (Arab Peace Initiative) อันั เป็น็ แผนที่ร�่ ะบุุ เงื่�อนไขเอาไว้ช้ ััดเจนว่า่ รััฐอาหรัับจะยอมรับั และสถาปนาความสัมั พัันธ์ก์ ัับ อิสิ ราเอลก็ต็ ่อ่ เมื่อ� อิสิ ราเอลคืนื ดินิ แดนที่ไ่� ด้ย้ ึดึ ครองของอาหรับั ในสงคราม 6 วััน (ปีี 1967) เพื่่�อสร้า้ งรัฐั ปาเลสไตน์เ์ สีียก่่อน ด้้วยเหตุุนี้้�การที่�่อิิสราเอลประกาศเดิินหน้้าผนวกดิินแดน เวสต์์แบงก์์ อัันเป็็นดิินแดนที่�่เหลืืออยู่่�น้้อยนิิดและคาดว่่าจะเป็็นรััฐ ปาเลสไตน์์ในอนาคต จึึงเท่่ากัับเป็็นการทำลายแนวทางแก้้ปััญหาที่�่เรีียก ว่่า ‘Two States Solution’ หรือื การดำรงอยู่�ของ 2 รัฐั เคีียงคู่่�กััน อันั เป็น็ แนวทางที่ป่� ระชาคมระหว่า่ งประเทศให้ก้ ารยอมรับั ภายใต้ส้ ภาพการณ์เ์ ช่น่ นี้้ส� ันั ติภิ าพเหนืือดินิ แดนปาเลสไตน์์จะเกิดิ ขึ้้�นได้อ้ ย่่างไร 3. ข้้อตกลงที่�่สร้้างตะวัันออกกลางให้้เป็น็ ภููมิภิ าคทางการทหาร ที่ผ่� ่า่ นมาก่อ่ นจะมีีการทำข้้อตกลงระหว่า่ งกััน สหรััฐฯ ได้ใ้ ห้ค้ ำมั่่น� กับั พันั ธมิติ รหลักั ของตนว่า่ อิสิ ราเอลจะมีีแสนยานุภุ าพทางทหารที่เ�่ หนือื ชั้น� (qualitative military edge) กว่า่ ประเทศเพื่่�อนบ้้านในตะวัันออกกลาง 232 เล่า่ เรื่�อ่ งปาเลสไตน์ผ์ ่า่ นแผนที่่�

พร้้อมทั้้�งจำกััดการขายอาวุุธทัันสมััยให้้แก่่ยููเออีีและบาห์์เรน แต่่ในเมื่่�อ ปััจจุุบัันอิิสราเอลได้้ลงนามปรัับความสััมพัันธ์์กัับทั้้�ง 2 ประเทศเป็็นที่่� เรีียบร้อ้ ยแล้ว้ ข้อ้ จำกััดดังั กล่่าวก็็คงต้อ้ งผ่อ่ นปรนไปด้้วย อันั เป็น็ การเปิดิ ทางให้้บริิษัทั ของสหรััฐฯสามารถขยายตลาดเพิ่่�มการขายอาวุธุ ได้้มากขึ้�น ทั้้ง� นี้้ � ทันั ทีีที่ม�่ ีีการทำข้อ้ ตกลงปรับั ความสัมั พันั ธ์ร์ ะหว่า่ งอิสิ ราเอลกับั ยูเู ออีี ประธานาธิิบดีีทรััมป์์ก็็ออกมาเป่่าประกาศว่า่ สหรัฐั ฯพร้้อมที่่จ� ะขาย เครื่่�องบิินขับั ไล่่ F-35 ให้ย้ ูเู ออีี และเต็ม็ ใจจะขายระบบอาวุธุ ยุุทโธปกรณ์์ ของสหรัฐั ฯแบบเดีียวกับั ที่อ่� ิสิ ราเอลมีีให้แ้ ก่ป่ ระเทศอื่น� ๆ ในตะวันั ออกกลาง เพราะประเทศเหล่่านี้้�ส่่วนใหญ่่ร่่ำรวยมาก การขายอาวุุธจึึงเป็็นผลดีีต่่อ สหรััฐฯ3 อันั ที่จ่� ริงิ ก่อ่ นหน้า้ ที่จ่� ะมีีการลงนามกันั บริษิ ัทั สำคัญั ๆ ของอิสิ ราเอล ก็็ได้้เข้้ามาทำธุุรกิิจในยููเออีีแล้้ว โดยเฉพาะบริิษััทด้้านอุุตสาหกรรม ความมั่่�นคงรายใหญ่่ที่�่สุุดของอิิสราเอลอย่่างบริิษััท Israel Aerospace Industries (IAI) และบริิษััท Elbit Systems ที่ไ่� ด้เ้ ข้้ามาดููแลระบบซ่อ่ ม บำรุงุ ให้เ้ ครื่่�องบินิ ขับั ไล่่ F-16 ของยููเออีี อีีกทั้้ง� ยัังขายอาวุุธยุทุ โธปกรณ์์อื่�น ๆ ให้้กับั รัฐั อาหรับั แห่ง่ นี้้� นอกจากนี้้ย� ังั มีีบริษิ ััทอื่่�น ๆ ที่่�ได้ร้ ัับการสนับั สนุนุ จากรััฐบาลอิิสราเอล ได้้ขายอาวุุธและสร้้างความร่่วมมืือด้้านความมั่่�นคง กัับรััฐอาหรัับอื่่�น ๆ ในอ่่าวเปอร์์เซีีย ลัักษณะเช่่นนี้้�จึึงคาดเดาได้้ว่่าหลััง จากมีีการลงนามในข้อ้ ตกลงอย่า่ งเป็น็ ทางการ ธุรุ กิจิ การขายอาวุธุ และการ เขียี นโดย ดร.ศราวุุฒิิ อารีีย์์ 233

ประสานงานด้า้ นความมั่่น� คงระหว่า่ งอิสิ ราเอลกับั รัฐั อาหรับั จะมีีความเข้ม้ ข้้นและเป็็นรููปธรรมมากยิ่ �งขึ้ �น เรื่�องอย่่างนี้้�ย่่อมสร้้างผลประโยชน์์ให้้กัับบริิษััทค้้าอาวุุธใน ตะวัันออกกลางแน่่นอน แต่่คงไม่่เป็็นผลดีีต่่อสัันติิภาพในภููมิิภาค วิิกฤต สงครามและความรุุนแรงจากปััญหาการสะสมและการแพร่่กระจายของ อาวุธุ เป็น็ ประเด็น็ สำคัญั อันั ทำให้ต้ ะวันั ออกกลางกลายเป็น็ ภูมู ิภิ าคทางการ ทหารที่เ่� กิดิ ความตึึงเครีียดอยู่�ตลอดเวลา 4. ข้้อตกลงที่ส�่ ร้้างความแตกแยกแบ่ง่ ฝ่า่ ยในตะวัันออกกลาง ในอดีีตแนวคิิดความเป็็นหนึ่่�งเดีียวของโลกอาหรัับที่�่มีีแกนกลาง อยู่ �ที่�่ประเด็็นปััญหาปาเลสไตน์์ถืือเป็็นเรื่ �องที่�่สะท้้อนอารมณ์์ความรู้้�สึึก ของสาธารณชนชาวอาหรับั ได้้เป็็นอย่่างดีี เราจึงึ เห็น็ การปรัับนโยบายต่่าง ประเทศของรััฐอาหรัับให้้เป็็นไปในแนวทางการต่่อต้้านรััฐอิิสราเอล ขณะ เดีียวกัันรััฐอาหรัับก็็ได้้สร้้างความเป็็นน้้ำหนึ่่�งใจเดีียวกัับชาวปาเลสไตน์์ เรีียกได้้ว่่าประเด็็นปััญหาปาเลสไตน์์คืือปััจจััยสำคััญที่่�ก่่อให้้เกิิดความเป็็น เอกภาพในหมู่่�ชาติอิ าหรับั ทั้้�งหลาย แต่ค่ วามพ่า่ ยแพ้้ของกองทััพอาหรับั ต่อ่ อิสิ ราเอลในสงคราม 6 วััน ปีี 1967 นับั เป็็นจุุดเริ่�มต้น้ ของความเสื่�อมคลายในกระแสชาตินิ ิิยมอาหรัับ ตลอดจนเหตุกุ ารณ์์หลายอย่่างที่่�ตามมาภายหลััง ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ การที่อ่� ีียิปิ ต์์ และจอร์แ์ ดนได้ล้ งนามทำข้อ้ ตกลงสันั ติภิ าพกับั อิสิ ราเอล และสงครามอ่า่ ว 234 เล่า่ เรื่�่องปาเลสไตน์ผ์ ่่านแผนที่่�

เปอร์เ์ ซียี ครั้้ง� แรกในปีี 1990 ทั้้ง� หมดล้ว้ นเป็น็ สัญั ญาณบ่ง่ ชี้ถ� ึงึ ความล้ม้ เหลว และการไม่ย่ ึดึ มั่่�นต่่อหลัักการความเป็น็ เอกภาพอาหรัับในหมู่่�รััฐต่่าง ๆ พัฒั นาการเช่น่ นี้้ด� ำเนินิ ไปอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� งจนโลกเข้า้ สู่�ศตวรรษที่่� 21 ซึ่ง� หลายรัฐั อาหรับั มิไิ ด้ม้ องอิสิ ราเอลว่า่ เป็น็ ศัตั รูตู ัวั ฉกาจอีีกต่อ่ ไป ตัวั อย่า่ ง ที่เ่� ห็น็ ได้ช้ ัดั คือื ตอนที่อ่� ิสิ ราเอลได้เ้ ข้า้ มาทำสงครามในเลบานอนเมื่่อ� ปีี 2006 แทนที่่ร� ััฐอาหรับั จะออกมาประณามอิิสราเอลเหมือื นแต่่ก่่อน กลัับปรากฏ ว่า่ อีียิปิ ต์์ จอร์แ์ ดน และซาอุดุ ิอิ าระเบีีย ได้อ้ อกมากล่า่ วโทษกลุ่่�มฮิซิ บุลุ ลอฮ์์ แห่ง่ เลบานอนว่่าเป็น็ ต้น้ เหตุุของสงคราม อีีกกรณีีหนึ่่�งคืือเมื่่�ออิิสราเอลได้้เข้้ามาถล่่มโจมตีีหรืือทำสงคราม อย่่างน้้อย 3 ครั้้�งในฉนวนกาซ่่าที่ถ�่ ููกปิิดล้อ้ มมานานเป็็นสิบิ ๆ ปีี อัันส่่งผล ให้ช้ าวปาเลสไตน์ท์ ี่่�อยู่�แออััดในพื้้น� ที่่แ� คบ ๆ ตายและบาดเจ็็บเป็น็ จำนวน มาก รััฐอาหรัับอย่่างอีียิิปต์์และซาอุุดิิอาระเบีียกลัับกล่่าวอ้้างว่่าฝ่่ายฮา มาสที่่�ลุุกขึ้�นทำศึึกกัับอิิสราเอลนั้้�นถููกใช้้เป็็นเครื่่�องมืือของอิิหร่่าน โดยไม่่ เคยออกมาตำหนิกิ ล่า่ วโทษอิิสราเอลแม้แ้ ต่น่ ้อ้ ย แต่่ในอีีกด้้านหนึ่่ง� นับั ตั้้ง� แต่ห่ ลังั สงคราม 6 วัันระหว่่างอาหรับั กัับ อิิสราเอลก็็เกิิดการก่่อรููปรวมตััวระหว่่างตััวแสดงที่�่เป็็นรััฐและตััวแสดงที่่� ไม่ใ่ ช่ร่ ัฐั เรีียกตัวั เองใหม่ว่ ่า่ เป็น็ ขบวนการต่อ่ ต้า้ นการยึดึ ครองของอิสิ ราเอล เหนืือดิินแดนปาเลสไตน์์ (resistance axis) แต่่ฝ่่ายมหาอำนาจตะวันั ตก มัักเรีียกพวกนี้้�ว่่า “กลุ่่�มสุุดโต่่ง” หรืือ ‘รััฐสุุดโต่่ง’ อัันประกอบไปด้้วย เขียี นโดย ดร.ศราวุฒุ ิิ อารียี ์์ 235

อิหิ ร่า่ น ซีเี รีีย กลุ่่�มฮิซิ บุลุ ลอฮ์์ กลุ่่�มฮามาส และอิสิ ลามิกิ ญิฮิ าด เป็น็ ต้น้ หลังั ปรากฏการณ์์อาหรัับสปริิง ความแตกแยกของระบบรััฐในโลกอาหรัับและ สำนึกึ ในความเป็น็ เอกภาพของอาหรับั ที่ล�่ ดน้อ้ ยลงไปได้ป้ รากฏขึ้น� อย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง เห็็นได้ช้ ัดั จากกรณีีสงครามกลางเมืืองซีีเรีีย และวิิกฤติคิ วามสััมพันั ธ์์ ระหว่า่ งซาอุดุ ิิอาระเบีียกับั กาตาร์ใ์ นปีี 2017 ส่ว่ นประเด็น็ ปัญั หาความขัดั แย้ง้ ระหว่า่ งอาหรับั กับั อิสิ ราเอล หรือื หากกล่่าวให้้ตรงจุุดคืือประเด็็นปััญหาปาเลสไตน์์ ซึ่่�งเคยเป็็นปััญหาร่่วมที่่� โลกอาหรับั ให้ค้ วามสำคัญั มากที่ส่� ุดุ ตลอดช่ว่ งเวลาหลายสิบิ ปีที ี่ผ�่ ่า่ นมา กลับั สููญเสีียสถานะความสำคััญในการเมือื งของตะวันั ออกกลางลงไป ประเด็็น ปััญหาปาเลสไตน์์กลัับเป็็นปััจจััยสร้้างความแตกแยกในหมู่่�รััฐอาหรัับ ดััง จะเห็น็ ได้ว้ ่า่ หลายรัฐั อาหรับั ต้อ้ งการปรับั ความสัมั พันั ธ์ก์ ับั อิสิ ราเอลและไม่่ แยแสต่อ่ ชะตากรรมของชาวปาเลสไตน์ ์ แต่ก่ ็็มีีหลายรััฐอาหรัับที่ย่� ังั พร้อ้ ม เดินิ เคีียงข้า้ งปาเลสไตน์แ์ ละไม่ย่ อมปรับั สัมั พันั ธ์ก์ ับั อิสิ ราเอล ถึงึ อย่า่ งนั้้น� ก็็ ใช่ว่ ่า่ ประเด็น็ ปัญั หาปาเลสไตน์จ์ ะถูกู ละเลยในการเมือื งของตะวันั ออกกลาง ไปเสีียทีีเดีียว Valbjorn และ Bank4 ได้้ตั้�งข้้อสัังเกตเอาไว้้อย่่างน่่าสนใจว่่า ประเด็็นปัญั หาร่่วมของโลกอาหรัับ (โดยเฉพาะปััญหาปาเลสไตน์์) ยังั มีีผล ต่อ่ ผู้�นำในรัฐั อาหรับั ทั้้ง� นี้้ก� ็เ็ นื่่อ� งจากเหตุผุ ลหลายประการด้ว้ ยกันั ประการ แรกคืือการที่่�รััฐในตะวัันออกกลางที่�่ไม่่ใช่่อาหรัับ (อย่่างอิิหร่่านและตุุรกีี) ได้้เข้้ามามีีบทบาทในการเมืืองของโลกอาหรัับ โดยแสดงตนเป็็นเสมืือน 236 เล่า่ เรื่อ�่ งปาเลสไตน์ผ์ ่่านแผนที่�่

ผู้้�ปกป้้องชาวปาเลสไตน์อ์ ย่่างแท้้จริงิ ประการที่�่ 2 คือื การที่ก�่ ลุ่่�มตััวแสดง ที่�่ไม่่ใช่่รััฐอย่่างฮามาสและฮิิซบุุลลอฮ์์ก็็ออกมาประกาศตนที่�่จะต่่อสู้ �เพื่่�อ ปลดปล่่อยชาวปาเลสไตน์์จากการกดขี่�่ของอิิสราเอล ประการที่�่ 3 คืือ การขัับเคลื่่อ� นประเด็็นการเมืืองของโลกอาหรับั ไม่ไ่ ด้ข้ึ้�นอยู่่�กัับแนวคิดิ การ รวมอาหรัับ (Pan-Arabism) เหมือื นในอดีีตช่ว่ งยุคุ ทศวรรษที่�่ 1950 และ 1960 อีีกต่อ่ ไป แต่ม่ าวันั นี้้ก� ารเมือื งของโลกอาหรับั กลับั ขับั เคลื่่อ� นโดยกลุ่่�ม อุดุ มการณ์ท์ ี่น�่ ิยิ มแนวทางอิสิ ลาม (Islamism) ซึ่่ง� มีีแนวทางความคิดิ ที่ต�่ ่า่ ง จากพวกสังั คมนิยิ มอาหรัับ หรืือพวกชาติินิิยมอาหรับั อย่า่ งสิ้�นเชิงิ ลักั ษณะเช่น่ นี้้ก� ารทำข้อ้ ตกลงปรับั ความสัมั พันั ธ์ร์ ะหว่า่ งรัฐั อาหรับั กับั อิสิ ราเอลนอกจากจะทำให้ร้ ัฐั อาหรับั แตกแยกขััดแย้้งกัันเองแล้้ว ยัังจะ ทำให้้เกิิดความตึึงเครีียดและการแข่่งขัันกัันมากยิ่ �งขึ้ �นระหว่่างรััฐอาหรัับ ที่่�เป็็นพัันธมิิตรอิิสราเอลกัับรััฐที่่�ไม่่ใช่่อาหรัับแต่่เป็็นประเทศมุุสลิิมใน ตะวันั ออกกลาง (ทั้้ง� อิิหร่า่ นและตุรุ กีี) ที่ส่� นัับสนุุนปาเลสไตน์์ ด้ว้ ยเหตุนุ ี้้ข� ้อ้ ตกลงสันั ติภิ าพระหว่า่ งรัฐั อาหรับั กับั อิสิ ราเอลจึงึ เป็น็ ข้อ้ ตกลงที่อ�่ าจไปทำลายสันั ติภิ าพในด้า้ นอื่น� ๆ ที่เ่� หลือื ของตะวันั ออกกลาง ทั้้ง� หมด เขียี นโดย ดร.ศราวุฒุ ิิ อารีีย์์ 237

เอกสารอ้้างอิิงและอ่่านเพิ่่�มเติมิ 1. B’Tselem (2021). “A Regime of Jewish Supremacy from the Jordan River to the Mediterranean Sea: This is Apartheid”. Report, 12 January. https://www.btselem.org/publications/fulltext/202101_this_is_apart- heid (Retrieved 31 May 2021). 2. Human Rights Watch (2021). “A Threshold Crossed: Israeli Author- ities and the Crimes of Apartheid and Persecution”. Report, 27 April. https://www.hrw.org/report/2021/04/27/threshold-crossed/israeli-au- thorities-and-crimes-apartheid-and-persecution . 3. Nations Human Rights Council (2009). “Report of the United Nations Fact Finding Mission on the Gaza Conflict”. Report, 7 October. https:// web.archive.org/web/20091007095811/http://image.guardian.co.uk/ sys-files/Guardian/documents/2009/09/15/UNFFMGCReport.pdf 4. “Goldstone report: Statement issued by members of UN mission on Gaza war”. The Guardian, 14 April 2011) https://web.archive. org/web/20130930033508/http://www.theguardian.com/commentis- free/2011/apr/14/goldstone-report-statement-un-gaza 5. John Dugard. (2009). “Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in the Palestinian territories occupied since 1967”, United Nations Human Rights Council, 29 January. 6. Mohammed Haddad. “Palestine and Israel: Mapping an annex- ation”. Aljazeera Online. 26 Jun 2020. https://www.aljazeera.com/ news/2020/6/26/palestine-and-israel-mapping-an-annexation 7. ศราวุุฒิิ อารีีย์์ (2019). ตะวัันออกกลางหลังั อาหรับั สปริิง. กรุงุ เทพฯ: สถาบััน เอเชีียศึกึ ษา จุุฬาฯ. 238 เล่า่ เรื่่�องปาเลสไตน์ผ์ ่่านแผนที่่�