ถุงยาง_5e

การได้รับเช้ือโรคและความเจ็บป่วย ส่งผลให้ก้าวข้ามไม่พ้นวังวนของปัญหา การหลุดพ้นต่อปัญหาน้ีจึงจ�ำเป็นต้องท้าทายให้ทบทวนวิธีคิดวิธีมองในการ ท�ำงานเรื่องส่งเสริมสุขภาพทางเพศใหม่ โดยน�ำเอาความสุขความพึงพอใจ เร่ืองเพศท่ถี กู ละไว้กลบั เข้ามา ดงั เชน่ ปญั หาเรอื่ งความเจบ็ ปว่ ยและการเสยี ชวี ติ ทสี่ มั พนั ธก์ บั โรคตดิ ตอ่ ทางเพศสมั พันธแ์ ละทอ้ งไมพ่ รอ้ ม ซึ่งเปน็ ปญั หาสาธารณสขุ ท่ชี ดั เจนในระดับ โลก แมจ้ ะมคี วามพยายามรณรงคส์ ง่ เสรมิ สขุ ภาพทางเพศ การใชถ้ งุ ยางอนามยั ชายและถงุ อนามยั สตรี พรอ้ มกบั การทำ� ใหค้ นหวาดกลวั ผลกระทบทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ ตามมาจากการมีเพศสัมพนั ธ์ แตก่ ็ดูเหมือนวา่ ปญั หาดังกลา่ วยงั คงเกิดข้นึ อยู่ อย่างต่อเน่ือง จึงจ�ำเป็นต้องประเมินประสิทธิภาพและประสิทธิผลของ กระบวนการดงั กลา่ วและมองหาทางเลอื กอนื่ ๆ เพม่ิ เตมิ โดยเฉพาะการพดู คยุ แลกเปลย่ี นเพอ่ื สง่ เสรมิ พฤตกิ รรมทางเพศทป่ี ลอดภยั และการใชถ้ งุ ยางอนามยั เพมิ่ ขน้ึ ดว้ ยการสง่ เสรมิ มมุ มองเรอื่ งความสขุ พงึ ใจเขา้ ไปในการใชถ้ งุ ยางอนามยั ในการรณรงค์ทางสาธารณสุข หรือพูดง่ายๆ ว่า ท�ำให้การมีเพศสัมพันธ ์ มีความสุขพึงใจมากข้ึน (Philpott, Knerr, & Maher, 2006) ดังแนวทาง ขา้ งลา่ งน้ี การสรา้ งความสขุ ความพงึ พอใจทางเพศ การแสวงหาความสุขความพึงพอใจทางเพศเป็นอีกแง่มุมหนึ่งของการมี เพศสัมพันธ์ ด้วยเร่ิมปรากฏหลักฐานมากข้ึนเร่ือยๆ ว่า การพูดถึงความสุข ความพึงพอใจทางเพศส่งผลให้มีการใช้ถุงยางอนามัยชายและถุงอนามัยหญิง เพ่ิมมากขึ้น ขณะท่ีการพูดถึงแต่เรื่องเช้ือโรคและเพศสัมพันธ์ในด้านลบอาจส่งผล กระทบตอ่ การสง่ เสริมการใช้ถงุ ยางอนามัยและประสิทธภิ าพของการป้องกัน ดงั น้ัน การให้ความส�ำคัญกับแนวคิดเร่ืองเพศเชิงบวก การสื่อสารความต้องการ อารมณ์ ความรู้สึก ความสุขความพึงพอใจทางเพศ กับการท�ำให้การใช้ถุงยางอนามัย มีความเซ็กซ่ี มีอารมณ์ ความรู้สึกทางเพศมากข้ึน จึงเป็นวิธีการท่ีจะช่วยส่งเสริม ใหค้ นใชถ้ งุ ยางอนามัยมากขนึ้ 180 นวิ ัตร สวุ รรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกจิ

การสง่ เสรมิ ความสขุ พงึ ใจเรอ่ื งเพศในการใชถ้ งุ ยางอนามยั ชายและถงุ อนามยั สตรี ควบคู่ไปกับเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย ท�ำให้เกิดความสม�่ำเสมอในการใช้ถุงยาง อนามัยและช่วยเพิ่มขยายประสิทธิภาพในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ ์ และการตงั้ ท้อง Anne Philpott ซง่ึ สง่ เสรมิ แนวคดิ เรอ่ื งการเตมิ ความสขุ ความพงึ พอใจเรอ่ื งเพศ เขา้ ไปในเรอื่ งเพศสมั พนั ธท์ ปี่ ลอดภยั เพอ่ื การปอ้ งกนั การรบั  − ถา่ ยทอดเชอ้ื โรคตดิ ตอ่ ทางเพศสมั พนั ธแ์ ละการตง้ั ครรภไ์ ดต้ งั้ คำ� ถามวา่ ทำ� ไมเมอ่ื มกี ารสง่ เสรมิ การใชถ้ งุ ยาง อนามยั แล้วคนยังไมใ่ ช้กัน เธอตง้ั ขอ้ สงสยั วา่ ถงุ ยางอนามยั ชายและถงุ อนามยั สตรเี ปน็ วธิ กี ารเดยี วทชี่ ว่ ย ป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์และเอชไอวี รวมทั้งท้องไม่พร้อมจากเพศสัมพันธ์ แบบสอดใส่ แม้ว่าจะเป็นข้อเท็จจริงที่รู้กันทั่วไป รวมทั้งมีการแนะน�ำให้รู้จักถุงยาง อนามยั เป็นเนอื้ หาล�ำดับแรกๆ ในการเรียนการสอนเรอ่ื งเพศมากวา่ 20 ปแี ล้วกต็ าม แต่ยงั ไม่มีการใชถ้ งุ ยางอนามยั กนั อยา่ งแพรห่ ลายเพ่มิ มากข้นึ ค�ำถามและข้อสงสัยดังกล่าวน�ำไปสู่การค้นคว้าและตั้งข้อสังเกตต่องานวิจัย จำ� นวนมากเกีย่ วกบั พฤตกิ รรมการใชถ้ ุงยางอนามัยว่า งานศกึ ษาถึงอุปสรรคในการ ไม่ใช้ถุงยางอนามัยจำ� นวนมากมกั จะมุง่ มองไปทีก่ ารเข้าถงึ และซ้ือหาถงุ ยางอนามยั มาใชไ้ ด้ และความตอ้ งการใชถ้ งุ ยางอนามยั ทไ่ี มค่ งที่ แตม่ งี านวจิ ยั นอ้ ยชน้ิ ทกี่ ลา่ วถงึ แรงจงู ใจดา้ นบวกในการใช้ถงุ ยางอนามยั Anne Philpott เขา้ ไปทเ่ี วบ็ ของ PubMed (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pubmed/) ในวนั ท่ี 26 มกราคม 2549 แลว้ ค้นค�ำวา่ ความสุขความพึงพอใจและ เพศสมั พันธท์ ปี่ ลอดภยั ไดผ้ ลลพั ธ์ออกมาเปน็ บทความ 19 ชิ้น แต่ไม่มชี ิ้นใดเลยทม่ี ี การใชห้ รอื พดู ถงึ มติ คิ วามสขุ ความพงึ พอใจในดา้ นทเี่ ปน็ แรงจงู ใจหลกั หรอื เปน็ ปจั จยั พ้ืนฐานท่ีมีผลต่อการกิจกรรมทางเพศและการมีวิถีชีวิตทางเพศท่ีปลอดภัยหรือ ไมป่ ลอดภยั หนง่ึ ในจำ� นวนนอ้ ยชน้ิ ทม่ี งุ่ ศกึ ษาเรอ่ื งแรงจงู ใจดา้ นบวกระบวุ า่ การใชถ้ งุ ยางฯ สม่�ำเสมอสัมพันธ์ใกล้ชิดกับทัศนคติด้านบวกในเร่ืองประโยชน์ของถุงยางอนามัย มากกว่าจะพูดเรอื่ งความกลัวตอ่ โรคและการตัง้ ท้อง ถงุ ยางอนามยั กับการด�ำเนนิ ชวี ิตทางเพศในสังคมไทย 181

ตวั อย่างงานวจิ ัยในประเทศจาไมก้า พบว่า มผี ใู้ ชถ้ งุ ยางอนามยั เพิม่ มากข้นึ เม่ือเพ่ิมถุงยางฯ ประเภทตา่ งๆ ให้นำ� ไปใชเ้ ป็นทางเลอื ก แต่ก็ยังพบว่าการใชถ้ ุงยาง อนามัยเพิ่มมากข้ึนนี้ไม่เกี่ยวกับอัตราการมีเช้ือโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่ลดลงไป ดว้ ยเลย ทำ� ใหเ้ หน็ ไดว้ า่ แมง้ านวจิ ยั จะพยายามใชม้ ติ คิ วามสขุ พงึ ใจทางเพศเพมิ่ เตมิ เขา้ ไป แตก่ ย็ งั เปน็ เพยี งการมงุ่ เนน้ การเพม่ิ ทางเลอื กทส่ี มั พนั ธก์ บั การใชถ้ งุ ยางอนามยั ด้วยการเพ่ิมถุงยางฯ ประเภทต่างๆ เป็นด้านหลัก มากกว่าจะมุ่งเน้นไปที่เร่ือง ความสุขพึงใจและการสร้างความเยา้ ยวนใจเกย่ี วกับถุงยางอนามยั มหี ลกั ฐานชดั เจนวา่ หนง่ึ ในเหตผุ ลหลกั ทค่ี นมเี พศสมั พนั ธก์ นั กเ็ พอื่ ความสขุ เพิ่มเติมไปจากแรงจูงใจอื่นๆ อาทิ ความรู้สึกลึกซ้ึง ต้องการมีลูก เงิน อ�ำนาจ ขณะเดยี วกันก็มีความคิดทวั่ ไปว่า ถุงยางอนามัยทำ� ใหค้ วามสขุ พึงใจเรอ่ื งเพศลดลง ซงึ่ The Global Programme on AIDS ได้ระบุวา่ ความคดิ นเ้ี ป็นปจั จัยสำ� คัญหน่งึ ท่ที �ำใหใ้ น 14 ประเทศไมม่ กี ารใช้ถุงยางอนามัย จึงจ�ำเป็นท่ตี ้องพูดถงึ เร่ืองความสขุ พึงพอใจทางเพศเป็นพิเศษในการรณรงค์ทางสาธารณสุขเพื่อลดการรับ − ถ่ายทอด เช้อื เอชไอวี ในฐานะทีเ่ ปน็ ปัจจยั สำ� คัญตอ่ การแพร่ระบาด งานศกึ ษาชน้ิ หน่ึงในประเทศเคนยา ระบุว่า ความต้องการใชถ้ ุงยางอนามยั มีน้อยเพราะ (1) คนคิดว่า ถุงยางฯ ท�ำให้ความสุขพึงพอใจทางเพศลดน้อยลง และ (2) มองว่าถุงยางอนามัยเป็นเครื่องมือในการควบคุมป้องกันโรค ดังนั้น หากตอ้ งการประสบความสำ� เรจ็ ในการสง่ เสรมิ การใชถ้ งุ ยางอนามยั จำ� เปน็ ตอ้ งดำ� เนนิ การอยา่ งใดอยา่ งหนึง่ กับมุมมองและการรบั รู้ 2 เร่ืองดงั กลา่ ว งานศึกษาอีกช้ินในประเทศบังคลาเทศก็ระบุไปในทิศทางเดียวกันว่า หากต้องการให้การส่งเสริมการใช้ถุงยางอนามัยมีประสิทธิภาพ ก็ต้องพูดถึงเรื่อง ทางเพศของความเป็นชาย ความสขุ ความพึงพอใจ เรื่องเย้ายวน และอารมณ์ ส�ำหรบั ถงุ อนามยั สตรี แมจ้ ะมีรายงานว่า มีผู้หญิงทบี่ อกวา่ ตนเองมีความสขุ ทางเพศจากการใช้ถุงอนามัยสตรี และก็ได้ใช้เรื่องนี้ในการต่อรองเรื่องการมี เพศสัมพันธ์กับผู้ชาย แต่ก็ยังไม่มีรายงานที่วิเคราะห์ชัดเจนมากนักในเร่ืองความสุข ของผ้หู ญิงจากการใชถ้ งุ ยางอนามยั ทม่ี า: สรปุ ความจาก Philpott, Knerr & Maher, 2006 182 นิวัตร สุวรรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกจิ

ทา้ ยสดุ จะเหน็ ไดว้ า่ ทผ่ี า่ นมา การรณรงคส์ ง่ เสรมิ การใชถ้ งุ ยางอนามยั ยังคงเสนอภาพด้านลบ ท่ีมุ่งเน้นความกลัว ความเส่ียง โรค และความตาย ท�ำให้การส่งเสรมิ การใช้ถงุ ยางอนามยั ไมป่ ระสบความสำ� เร็จตามทห่ี วงั ไว้ ไม่ สามารถทำ� ใหถ้ งุ ยางอนามยั กลายเปน็ สว่ นหนงึ่ ในวถิ ที างเพศของคนในสงั คม ได้ ทางเลือกหนึ่งท่ีส�ำคัญก็คือการรณรงค์ส่งเสริมการใช้ถุงยางอนามัย โดย ใชม้ ติ คิ วามสขุ ความพงึ พอใจทางเพศเปน็ แรงจงู ใจใหม้ พี ฤตกิ รรมมเี พศสมั พนั ธ์ ที่ปลอดภัยนน่ั เอง ซ่ึงอาจทำ� ได้ดว้ ยวิธีการต่อไปน้ี 1. สง่ เสริมการใช้ถงุ ยางอนามัยชายและถุงอนามยั สตรี โดยพูดเรอ่ื ง ความสุขพงึ ใจทางเพศ 2. พูดเร่ืองเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัยกว่าที่มีทั้งความสุขพึงพอใจและ ความปลอดภยั รวมทง้ั เพศสมั พนั ธแ์ บบไมส่ อดใส่ การใชเ้ ทคโนโลยี ด้านการป้องกันใหม่ๆ ในอนาคต อาทิ สารเคลือบช่องคลอด (microbicide) (ซ่ึงอาจท�ำการตลาดออกมาในรูปสารหล่อล่ืน ทางเพศ) และการมเี พศสมั พนั ธท์ ไ่ี มต่ อ้ งสมั ผสั เนอ้ื ตวั รา่ งกาย อาทิ เพศสัมพนั ธ์ทางโทรศพั ทแ์ ละอินเตอรเ์ น็ต เปน็ ตน้ ตัวอยา่ งการใช้มติ คิ วามสขุ ความพงึ พอใจในเรือ่ งเพศ (1) กามารมณ์และความเยา้ ยวนใจให้กบั ถงุ ยางอนามยั ชาย ตัวอย่างแรกเป็นของมูลนิธิ Population Service International (PSI) ในประเทศกัมพชู า ทำ� ชดุ ถงุ ยางอนามัยทเ่ี รยี กวา่ Number One Plus ประกอบดว้ ย ถงุ ยางอนามยั ชาย 2 ชน้ิ และสารหลอ่ ลน่ื 1 ชนิ้ เพอื่ ลดการรบั  − ถา่ ยทอดเชอื้ เอชไอว ี ในกลุม่ หญิงบริการทางเพศ และชายท่มี เี พศสมั พนั ธก์ บั ชาย (Men who have sex with Men หรอื MSM) เดิมทีหญิงบริการและชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชายซ่ึงมีเพศสัมพันธ์จ�ำนวน หลายคร้ังต่อคืน มักจะไม่ใช้ถุงยางอนามัยเพราะรู้สึกไม่สบายและเจ็บ แต่เม่ือม ี สารหลอ่ ล่ืนมาใหใ้ ชป้ ระกอบดว้ ย ก็หนั มาใช้ Number One Plus มากข้นึ ถงุ ยางอนามยั กับการด�ำเนนิ ชวี ิตทางเพศในสังคมไทย 183

PSI นำ� กลยทุ ธ “การตลาดเพอ่ื สงั คม” (social marketing) มาใชใ้ นการสง่ เสรมิ การใช้ถุงยางอนามัย โดยมุ่งท�ำการตลาดท่ีเน้นประโยชน์ของการเสริมความสุข ความพึงพอใจทางเพศและความปลอดภัย นั่นคือ การเพิ่มความสุขความพึงพอใจ ส�ำหรับฝ่ายสอดใส่ ช่วยลดการฉีกขาดของเน้ือเย่ือจากการเสียดสีและความฝืดใน ช่องคลอดและรูทวารของฝ่ายรับ และช่วยลดความเสี่ยงจากการแตกฉีกขาดของ ถงุ ยางอนามยั และนำ� มาวางจำ� หนา่ ยพรอ้ มๆ กบั อปุ กรณส์ รา้ งสขุ หรอื เสรมิ กามารมณ์ ชนดิ อนื่ ๆ ดังทมี่ งี านวิจัยเชิงคุณภาพระบวุ ่า การลดความรูส้ กึ ไมส่ บายและไม่พึงพอใจ ในการใช้ถุงยางอนามัยเป็นเร่ืองส�ำคัญในการเพ่ิมการใช้ถุงยางอนามัย แม้ว่า สารหล่อลืน่ จะไมช่ ่วยในการปอ้ งกนั เอชไอวี แต่กช็ ่วยทำ� ใหล้ ดภาวะความเส่ียงเรอ่ื ง ถุงยางฯ แตกหรอื ฉกี ขาด รวมท้งั ลดการฉีกขาดของเนื้อเยอื่ ด้วย จากการท่ี PSI ไดจ้ บั เอาเรอ่ื งการลดความรสู้ กึ ไมส่ บายมาใชเ้ ปน็ จดุ ขาย ขณะ เดยี วกนั กท็ ำ� การตลาดเชงิ บวกนำ� เสนอเรอื่ งความปลอดภยั ทำ� ใหก้ ารใชถ้ งุ ยางอนามยั เพิ่มขน้ึ อยา่ งต่อเนอ่ื งในปี 2546 อกี ตวั อยา่ งเปน็ ของ Marie Stopes International ทป่ี ระสบความสำ� เรจ็ ใน การทำ� การตลาดเพอ่ื สงั คมเรอื่ งถงุ ยางอนามยั ชายในประเทศอกู นั ดา โดยสง่ เสรมิ การ ใช้ถุงยางฯ แบบมีปุ่มเพื่อสร้างเสริมความสุขความพึงพอใจทางเพศ ส่งผลให้มีการ ขายถุงยางฯ ชนิดน้ีไดก้ ว่า 12 ล้านชน้ิ ตอ่ ปี ยังมีงานชิ้นอื่นๆ ที่แสดงให้เห็นว่า การใช้เรื่องความสุขความพึงพอใจใน การใชถ้ ุงยางอนามัยชายนน้ั ไม่ใช่จากการรบั รู้ว่าถงุ ยางฯ สามารถเสรมิ ความสนกุ เรื่องเพศได้เท่าน้ัน แต่ยังคงเป็นผลจากความรู้ที่ว่า เพศสัมพันธ์ไม่ได้เป็นเรื่องเสี่ยง และการใชถ้ ุงยางอนามยั หมายถึงการเคารพคขู่ องตนเอง ในเม็กซิโกและสาธารณะรัฐโดมินิกัน ผู้เข้าร่วมโครงการศึกษากล่าวว่า ความร้สู กึ ปลอดภยั จากการใช้ถงุ ยางอนามัย ทำ� ให้พวกเขารู้สกึ ผอ่ นคลายและสนกุ กบั เซก็ สไ์ ด้มากข้ึน 184 นวิ ตั ร สวุ รรณพัฒนา และกาญจนา แถลงกิจ

ตัวอย่างอื่นๆ ในการใช้ความสุขความพึงพอใจในการใช้ถุงยางอนามัย คอื ช่วยท�ำใหห้ ลง่ั ชา้ ลง โดยในประเทศอนิ เดยี ถุงยางฯ ย่หี ้อ Kohinoor Xtra Time กท็ �ำการตลาดพรอ้ มกบั สารหลอ่ ลืน่ ว่า ช่วยท�ำใหก้ ารรว่ มเพศยาวนานมากขึน้ ในประเทศมองโกเลยี มกี ารวางจำ� หนา่ ยถงุ อนามยั ผหู้ ญงิ ยหี่ อ้ “Lady Trust” ทำ� การตลาดเรอื่ งประโยชนว์ า่ ชว่ ยเพมิ่ ความสขุ ความพงึ พอใจทางเพศใหก้ บั ทงั้ ผชู้ าย และผู้หญิง กท็ ำ� ให้มยี อดขายเพิ่มสงู ขึ้น ในญป่ี นุ่ มบี างแหง่ ทที่ ำ� มมุ จำ� หนา่ ยถงุ ยางอนามยั หลากหลายชนดิ และขนาด พร้อมกบั การออกแบบหบี ห่อใหส้ ะดดุ ตากับกลุม่ ลูกค้าเปา้ หมายแตล่ ะกล่มุ เช่น ทำ� เปน็ กลอ่ งชอ็ คโกแลตยหี่ อ้ ดงั วางจำ� หนา่ ยพรอ้ มกบั อปุ กรณอ์ นื่ ๆ ทใ่ี ชส้ รา้ งความรสู้ กึ ผ่อนคลาย เสริมอารมณ์เย้ายวนทางเพศ ทั้งเส้ือผ้า ชุดช้ันในเบาบาง ไปจนถึง เคร่อื งเล่น/อุปกรณเ์ สรมิ สุขทางเพศอ่ืนๆ ตัวอย่างข้างต้นท�ำให้เห็นว่า การรณรงค์ส่งเสริมการใช้ถุงยางอนามัย โดย นำ� เอากลยทุ ธการตลาดเพอ่ื สงั คมมาปรบั ใช้ เนน้ การสอ่ื สารเรอ่ื งเพศสมั พนั ธแ์ ละความ ปลอดภยั เชิงบวก เนน้ ประโยชน์ทีจ่ ะไดร้ ับจากการใชถ้ งุ ยางอนามัย โดยสอดคล้อง กบั รปู แบบการดำ� เนนิ ชีวติ หรือวถิ ชี วี ติ ของกลุ่มคนเป้าหมาย ต่างสง่ ผลให้เกดิ การใช้ ถงุ ยางอนามยั เพมิ่ มากขนึ้ ทำ� ใหเ้ ราอาจหนั มามองกลยทุ ธการรณรงคใ์ หค้ วามรเู้ รอื่ ง การป้องกันเอชไอวีโดยการส่งเสริมการใช้ถุงยางอนามัยในกลุ่มวัยรุ่น ผ่านรูปแบบ บันเทิงสนุกสนาน เช่น ผ่านรายการวิทยุ ทีวี เช่นรายการ Staying Alive ท่ีเป็น รายการเพลงทางช่อง MTV ท่ีวัยรุ่นชอบดูกัน หรือผ่านในงานเทศกาลแสดงดนตรี หรอื งานแสดงศลิ ปะตา่ งๆ หรอื เว็บไซต์ เช่น www.thecondomproject.org (2) กามารมณแ์ ละความเยา้ ยวนใจของถงุ อนามัยสตรี มีงานวิจัยอยู่บ้างท่ีแสดงว่าปัจจัยหนึ่งท่ีช่วยให้การส่งเสริมการใช้ถุงอนามัย สตรีประสบความส�ำเร็จคือ การส่งเสริมถุงอนามัยสตรีว่าเป็นเคร่ืองมือสร้างสุข โดยผู้ใช้ถุงอนามัยสตรีรายงานว่า ห่วงรอบนอกของถุงเพ่ิมสัมผัสต่อปุ่มคลิตอริส ในขณะท่ีห่วงรอบในช่วยท�ำให้เกิดการเสียดสีท่ีสร้างความพึงพอใจให้กับอวัยวะ เพศชาย และการทถี่ งุ อนามยั สตรที ำ� จากโพลยี รู เี ทนทเ่ี หนยี วและบาง พรอ้ มกบั มสี าร หลอ่ ลน่ื ทงั้ ดา้ นนอกและดา้ นใน ยงั ชว่ ยเพิม่ รสสัมผัสได้ดว้ ย ถุงยางอนามัยกับการดำ� เนินชีวติ ทางเพศในสงั คมไทย 185

หญงิ บรกิ ารในโคลอมโบ ประเทศศรีลงั กา ใชเ้ ทคนคิ สร้างความตืน่ เตน้ ทาง เพศมาใช้ โดยชักชวนลกู ค้าของเธอให้เปน็ ผ้สู อดใสถ่ ุงอนามยั สตรวี า่ เป็นวิธีการเพ่ิม ความสขุ พงึ พอใจทางเพศใหก้ บั ทง้ั คู่ มรี ายงานวา่ กวา่ 90% บอกวา่ ชอบใชถ้ งุ อนามยั สตรี และเกือบ 60% ของลูกค้าบอกว่า รู้สึกตื่นเต้นถูกปลุกเร้าอารมณ์ในช่วงดู การสอดใสถ่ งุ อนามยั สตรี และมองวา่ เปน็ ของเลน่ ทางเพศแบบหนง่ึ และหญงิ บรกิ าร เองกบ็ อกว่าสามารถเรียกเกบ็ เงนิ เพ่ิมเปน็ พเิ ศษจากเร่อื งน้ีด้วย กลมุ่ ผหู้ ญงิ และเอดสใ์ นประเทศแอฟรกิ าและประเทศเซเนกลั นำ� เอาถงุ อนามยั สตรีมาส่งเสริมควบคู่ไปกับอุปกรณ์สร้างสุขอื่นๆ อาทิ เคร่ืองหอม กระโปรงจีบส้ัน และกระพรวนลูกปัดท่ีผู้หญิงใช้ใส่หรือประดับบนสะโพกระหว่างการมีเพศสัมพันธ์ โดยบอกวา่ เสยี งทเ่ี กดิ ขนึ้ จากถงุ อนามยั สตรรี ะหวา่ งการมเี พศสมั พนั ธม์ ลี กั ษณะคลา้ ย เสียงของกระพรวนลูกปดั ท่ีดงั ขน้ึ อย่างสัมพนั ธก์ บั กิจกรรมทางเพศ ที่มา: สรปุ และเรยี บเรยี งจาก Philpott, Knerr & Maher, 2006 5.2 การส่งเสริมการใช้ถุงยางอนามัยกับความจ�ำเป็นในการ รือ้ สรา้ งเพศวถิ ี การรณรงคส์ ง่ เสรมิ การใชถ้ งุ ยางอนามยั โดยมงุ่ เนน้ ประโยชนข์ องการ ใช้ ดว้ ยวธิ กี ารเพม่ิ เตมิ มติ คิ วามสขุ ความพงึ พอใจทางเพศจากการมเี พศสมั พนั ธ์ โดยใชถ้ ุงยางอนามยั เขา้ ไปในกิจกรรมทางเพศของแตล่ ะเพศวิถี ยังต้องเผชญิ กับแรงต้านหรือแรงเสียดทานจากระบบคิดความเช่ือเร่ืองเพศกระแสหลัก ทไี่ มม่ ที ท่ี างใหก้ บั เพศวถิ อี นื่ ๆ ดงั ตวั อยา่ งทเี่ กดิ ขน้ึ ในประเทศบราซลิ ในลอ้ มกรอบ ข้างล่างน้ี 186 นิวตั ร สุวรรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกิจ

การสง่ เสริมถุงยางอนามัยในกล่มุ ชายทมี่ ีเพศสมั พันธก์ ับชายในบราซิล Craig Darden (2006) กลา่ วถงึ ความส�ำเรจ็ ในการรณรงคส์ ง่ เสรมิ การใช ้ ถุงยางอนามัยท่ีมุ่งเน้นให้สอดคล้องกับความต้องการของผู้ใช้ มากกว่าเน้นไปที่ ตวั ผลติ ภณั ฑ์ (ถงุ ยางอนามยั ) เชน่ ทเี่ คยทำ� มา แตก่ ารรณรงคด์ งั กลา่ วถกู ตอ่ ตา้ นจาก กลมุ่ ทไี่ มย่ อมรบั ใหม้ กี ารสอ่ื สารพดู คยุ เรอื่ งเพศวถิ ขี องคนรกั เพศเดยี วกนั ในทส่ี าธารณะ ซง่ึ ยงิ่ แสดงใหเ้ หน็ วา่ การสง่ เสรมิ การใชถ้ งุ ยางอนามยั เพอื่ การมสี ขุ ภาวะทางเพศทด่ี ี ปลอดภยั และเปน็ สขุ จำ� เปน็ ตอ้ งทบทวนองคค์ วามรเู้ รอื่ งเพศวถิ ี เพอื่ กา้ วไปใหไ้ กลกวา่ ระบบคดิ ความเชอื่ เรื่องเพศวิถีกระแสหลกั แต่เดิมทใี่ ชก้ ันอยู่ เนอ้ื หาสำ� คัญ 4 ประการท่ี Darden (2006) เสนอไวส้ รุปได้เปน็ 4 หวั ข้อ ดงั นี้ ก. การผลักดันเชิงนโยบายเร่ืองภาษีถุงยางฯ เพ่ือให้คนเข้าถึงถุงยางฯ แบบตา่ งๆ ไดใ้ นราคาที่ถูกลง DTK International เป็นหน่วยงานด้านการตลาดเพ่ือสังคมที่เป็นองค์กร ไม่แสวงก�ำไร กอ่ ตงั้ ขึ้นในปี พ.ศ. 2527 ท�ำงานดา้ นการสง่ เสริมความปลอดภัยบน ทางเลือกท่ีเป็นไปได้ ส�ำหรับการวางแผนครอบครัว การป้องกันโรคติดต่อทางเพศ สัมพันธ์และเอชไอวี ในทวปี ละตนิ อเมรกิ า เอเชยี และแอฟริกา ใช้กลยุทธการตลาด เพ่ือสังคมในการท�ำถุงยางอนามัยท่มี ีคุณภาพในราคายอ่ มเยา เพอ่ื ใหเ้ ป็นทางเลือก ทเ่ี ขา้ ถงึ และซอื้ หาได้ ซง่ึ นบั วา่ เปน็ เรอื่ งสำ� คญั ในการสง่ เสรมิ การใชถ้ งุ ยางอนามยั โดย DKT ไดด้ �ำเนินการนโยบายส�ำคัญด้วยการต่อรองกบั นกั กฎหมายในบราซิล เพ่อื ให้ มีการปรับลดภาษีเรื่องถุงยางฯ ลงจาก 70% เหลือเพียง 10% ท�ำให้ราคาถุงยางฯ ตอ่ ชน้ิ ลดลงจาก 30 บาท/ช้ิน เหลอื เพยี ง 1 ใน 3 หรอื 10 บาท/ช้ิน ส่งผลให้เกดิ การแข่งขันกันทางการตลาดเพ่ิมมากขึ้น การด�ำเนินกลยุทธและผลักดันนโยบาย ดังกล่าวส่งผลให้ตลาดถุงยางอนามัยในบราซิลมีตัวเลขราวๆ 50 ล้านช้ินต่อปีเม่ือ 15 ปีทีแ่ ลว้ เพ่มิ ขึน้ เป็น 750 ลา้ นช้นิ ในปี พ.ศ. 2549 ถงุ ยางอนามัยกับการดำ� เนนิ ชวี ิตทางเพศในสังคมไทย 187

ข. การทำ� ถงุ ยางอนามยั กับคนเฉพาะกลุ่ม DKT International ผลติ และขายถงุ ยางอนามยั ชายและถงุ อนามยั สตรสี ำ� หรบั คนท่ีมีรายได้น้อย ในช่ือของ Affair โดยเร่ิมท�ำการตลาดในประเทศบราซิลเมื่อ ปี 2543 มุ่งเป้าไปท่ีวัยรุ่นชายในเมือง และโฆษณาตามนิตยสารเพลย์บอย แต่ม ี ยอดขายต่�ำมากในช่วง 2–3 ปีแรก อย่างไรก็ตาม พบว่า Affair เปน็ ทน่ี ยิ มใชก้ นั ในกลุ่มชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชาย โดยรายงานเหล่าน้ีระบุว่า ชายรักเพศเดียวกัน (homosexual) และรกั ได้ท้งั สองเพศ (bisexual) เปน็ กลุ่มทมี่ คี ูน่ อนจ�ำนวนมาก และ ใชถ้ ุงยางอนามยั มากกว่าชายทีร่ ะบุว่าตนเองเป็นคนรักต่างเพศ (heterosexual) งานศกึ ษาวจิ ยั โดย Sinal Pesquisas ในเดอื นมถิ นุ ายนปี 2546 ทำ� ใน 3 เมอื ง คอื เซาเปาโล เบโลฮอรซิ นั เต และพอรโ์ ต อะเลเกร สมั ภาษณช์ ายหนมุ่ อายุ 18–40 ปี ท่ีมีรายได้ปานกลางจ�ำนวน 1,200 ราย พบว่า 25% ระบุว่าตนเองเป็นคนรัก เพศเดยี วกนั และรกั ไดท้ ง้ั สองเพศ นอกจากนี้ ชายทรี่ ะบวุ า่ ตนเองเปน็ คนรกั เพศเดยี วกนั และรักได้ท้ังสองเพศมีคู่นอนเฉล่ีย 14 คนต่อปีในปีก่อนหน้าท�ำการส�ำรวจ เวลาม ี เพศสัมพันธ์ใชถ้ ุงยางอนามัยเปน็ ประจำ� และสมำ�่ เสมอ 85% ในขณะที่กลมุ่ ชายทรี่ ะบุ ว่าตนเองเป็นคนรกั ตา่ งเพศระบุว่า มีคูน่ อนเฉล่ีย 4 คนตอ่ ปี และเวลามเี พศสมั พนั ธ์ ใช้ถงุ ยางอนามยั เป็นประจำ� และสม่�ำเสมอ 58% DKT International จงึ ใชเ้ รอ่ื งนต้ี ดั สนิ ใจครง้ั สำ� คญั ดว้ ยการสรา้ ง Affair ใหม่ บนภาพลักษณ์ของถุงยางอนามัยส�ำหรับชายท่ีมีเพศสัมพันธ์กับชาย โดยมุ่งเป้า ไปที่กลุ่มชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชายท่ีเป็นคนหนุ่มในเมือง มีรายได้ปานกลางถึงสูง และยังคงมีเพศสัมพันธ์อยู่ ในบราซิลซ่ึงเป็นประเทศหนึ่งท่ีเผชิญกับการแพร่ระบาด ของเอชไอวี ยังไม่เคยมีการท�ำถุงยางอนามัยเฉพาะส�ำหรับคนกลุ่มน้ีมาก่อน แตก่ ารปรบั เปลย่ี นภาพลกั ษณแ์ ละกระบวนการผลติ ถงุ ยางอนามยั ครง้ั นไี้ มไ่ ดใ้ ชแ้ นวคดิ เร่ือง “กลุ่มเส่ียง” แต่ใช้วิธีคิดเร่ืองการผลิตถุงยางอนามัยให้สอดคล้องกับเพศวิถี รสนยิ ม และการใชช้ ีวิตทางเพศในแต่ละชว่ ง ทำ� ใหเ้ หน็ ความละเอียดออ่ นเรือ่ งสิทธิ ตวั ตนทางเพศ อารมณ์ ความรสู้ กึ และรสนยิ ม ทำ� ใหไ้ มเ่ กดิ การตตี ราวา่ เปน็ คนกลมุ่ ใด เป็นกล่มุ เส่ียงทตี่ ้องใชถ้ งุ ยางฯ เพื่อป้องกันโรค 188 นิวัตร สุวรรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกจิ

ค. กระบวนการส่งเสริมการตลาดเพ่ือสังคมในกลุ่ม MSM ท่ีก�ำหนด ถุงยางให้ตรงกบั อารมณ์ ความรสู้ กึ ความพึงพอใจ วถิ ชี วี ิต (lifestyle) และวิถี ทางเพศ (sexuality) ตามรสนิยมของกลุ่มผู้ใช้ DKT International จงึ ทำ� งานรว่ มกบั บรษิ ทั ผผู้ ลติ โฆษณา หนว่ ยงานวจิ ยั ใน ท้องถิ่น องค์กรพฒั นาเอกชนในบราซิลทีท่ �ำงานเพ่ือสิทธิของชายท่ีมีเพศสมั พันธ์กับ ชาย ท�ำผลติ ภณั ฑ์ใหม่ออกมา 2 ชน้ิ ด้วยกนั คอื (1) Baggy condom เป็นถุงยางฯ ทม่ี ีลกั ษณะหลวมๆ เหมอื นถุง ไมไ่ ดร้ ัดแนบแน่นเช่นถุงยางอนามัยชายท่วั ไป เรียก วา่ Affair Sensation หรอื สมั ผสั ทเี่ รา้ ใจของ Affair และ (2) เจลหลอ่ ลน่ื ชอ่ื วา่ Affair Personal Lubricant หรือเจลสว่ นตัวของ Affair นำ� ออกมาสง่ เสริมการขายในช่วง เดือนกุมภาพันธ์ 2549 การตัดสินใจเปลี่ยนแปลงภาพลักษณ์ผลิตภัณฑ์ของ Affair ชุดน้ี ท�ำให้ DKT International ต้องปรับเปลี่ยนแนวทางการโฆษณาประชาสัมพันธ์ใหม่หมด ทั้งรูปภาพที่แต่เดิมมักใช้ภาพของคู่เพศสัมพันธ์แบบรักต่างเพศ และชุดโฆษณา โดยหนั มาหาจดุ ขายใหม่ให้กับ Affair Sensation ตัวอย่างโฆษณาชิ้นแรก เป็นการน�ำภาพขนมพายแอ็บเปิ้ล 2 ช้ินมาวาง เปรยี บเทยี บกนั โดยชนิ้ หนง่ึ เปน็ เพยี งภาพขนมพายแอบ็ เปล้ิ อกี ชน้ิ เปน็ ภาพขนมพาย แอ็บเปิ้ลที่มีไอศกรีมวางอยู่ข้างบน และมีข้อความพาดหัวว่า “แม้อะไรท่ีดีอยู่แล้ว กย็ งั สามารถทำ� ใหด้ กี วา่ ไดเ้ สมอ” ตอ่ มาแนวคดิ นก้ี ถ็ กู นำ� มาผลติ ซำ้� กบั ภาพอนื่ ๆ เชน่ กาแฟดำ� กบั กาแฟคาปูชิโน่ จากนน้ั ไดล้ งโฆษณาในนติ ยสารเฉพาะกลมุ่ ชายทม่ี เี พศสมั พนั ธก์ บั ชาย และ สนับสนุนการท�ำรายการทีวีช่วงดึก ซ่ึงเป็นที่ช่ืนชอบของชุมชนเกย์ โดยในบางช่วง พธิ กี รรายการก็จะสาธติ วิธกี ารสวมถงุ ยางอนามัย ดว้ ยการฉกี ซองแลว้ นำ� เอาถุงยาง อนามัยออกมาสวมใส่ลงบน “จูป๋ ลอม” โดยถา่ ยภาพใกล้ในขณะทค่ี ่อยๆ ขยับขอ้ มือ ขนึ้ ลงเพอ่ื รดู ถงุ ยางอนามยั ลงไป ซงึ่ ทำ� ใหเ้ หน็ ภาพพน้ื ผวิ สมั ผสั ของถงุ ยางฯ ไปพรอ้ มๆ กับการอธบิ ายเรอื่ งสัมผัสท่ีเย้ายวนใจ ถงุ ยางอนามัยกบั การดำ� เนนิ ชวี ิตทางเพศในสังคมไทย 189

ถุงยางอนามัยที่ใช้ส�ำหรับ Affair Sensation นี้ออกแบบมาเป็นพิเศษ และเรียกกนั วา่ “baggy” (ถงุ สะพาย) ตา่ งจากถงุ ยางอนามยั ชายทว่ั ไป คือออกแบบ ให้มีการเสียดสีมากขึ้นในส่วนผิวสัมผัสที่เร้าใจของถุงยางฯ กับบริเวณส่วนใต้หัว อวยั วะเพศ เพอื่ เพม่ิ ความสขุ ความพงึ พอใจใหม้ ากขนึ้ โดยจำ� หนา่ ยออกไปพรอ้ มกบั สารหล่อลนื่ ชนดิ นำ�้ ทที่ ำ� ขน้ึ มาเฉพาะดว้ ย ต่อมาในเดือนสิงหาคม ปี 2548 DKT International ได้ท�ำการสำ� รวจ กลมุ่ ผชู้ าย 2,000 คนใน 4 เมอื ง โดยตง้ั เปา้ ทำ� ความเขา้ ใจพฤตกิ รรมทางเพศ สาเหตุ หรือแรงจูงใจที่ท�ำให้ต้ังใจซ้ือถุงยางอนามัย และชื่อยี่ห้อของถุงยางอนามัยว่ามี ผลตอ่ การซื้อหรอื ไม่ รวมท้ังดูปัจจยั สนบั สนุนและขดั ขวางการใช้ถงุ ยางอนามยั ดว้ ย ผลการสำ� รวจพบวา่ กลมุ่ ลกู คา้ หลกั คอื ชายทมี่ เี พศสมั พนั ธก์ บั ชาย และไดผ้ ลไปในทาง เดยี วกบั กบั งานวจิ ยั ทท่ี ำ� ในปกี อ่ นหนา้ นน้ั นอกจากนี้ ยงั พบวา่ กลุม่ ชายท่ีมเี พศสมั พนั ธก์ บั ชายมที ศั นคติทดี่ ีมากกว่า ในการยอมรบั การใชถ้ งุ ยางอนามยั ใหค้ วามสนใจเรอ่ื งประสทิ ธภิ าพของถงุ ยางอนามยั และผลิตภณั ฑใ์ หมๆ่ มากกวา่ และมักแลกเปลย่ี นพดู คยุ กับเพอื่ นเรื่องถุงยางฯ พรอ้ ม กับใชถ้ ุงยางฯ ยห่ี ้อน้ันอย่างสม�ำ่ เสมอมากกว่าดว้ ยเช่นกนั กอ่ นการเปดิ ตวั สนิ คา้ และโฆษณา DKT International ไดร้ ว่ มกบั องคก์ รดา้ น สทิ ธิพลเมืองที่ท�ำงานรณรงคเ์ รื่องสิทธิในกลุม่ คนรักเพศเดยี วกนั (LGBT) ทำ� สนทนา กลุ่มย่อยกับกลุ่มชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชายในเรื่องถุงยางอนามัยกับสารหล่อล่ืน สอ่ื โฆษณา และเรอ่ื งเฉพาะเกยี่ วกบั ความรู้ ทศั นคตติ อ่ ยห่ี อ้ และตอ่ เรอ่ื งราวในโฆษณา เพอ่ื ให้ชว่ ยประเมนิ สนิ ค้าของ Affair ความคดิ เห็นที่ได้จากการท�ำสนทนากลมุ่ ย่อยคือ ความต้องการให้ Affair เน้นไปที่เร่ืองเชิงบวก เช่น ความสุขความพึงพอใจ ความเคารพและแบบแผน การใชช้ วี ติ ทม่ี สี ขุ ภาพดี โดยไมต่ อ้ งการไดย้ นิ เรอื่ งโรค และใหท้ ำ� โฆษณาทใี่ ชค้ นจรงิ ๆ ในสถานการณจ์ รงิ โดยไมใ่ ชภ้ าพการต์ นู ทสี่ ำ� คญั คอื ไมค่ วรมกี ารสรา้ งภาพตายตวั หรือตีตราเกย์ เช่น ไม่ใช้เกย์ท่ีอยู่ในบทบาท/อาชีพช่างแต่งผมแต่งหน้า ดังท ่ี มักท�ำกันในละครบันเทิงในบราซิล รวมทั้งอยากเห็นโฆษณาท่ีเซ็กซี่ เพราะคิดว่า การใช้ถงุ ยางอนามยั ควรเปน็ เรอ่ื งของความเซ็กซ่ี 190 นิวัตร สวุ รรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกจิ

ท้ายสุดก็ได้เน้ือหาส�ำคัญในโฆษณาคู่มาคือ “ความสุขความพึงพอใจ” (Pleasure) และ “ความมีเสรีภาพ” (Freedom) ภาพประกอบเป็นรูปจริงของชาย สองคนท่ีเปลือยเฉพาะท่อนบน ก�ำลังอยู่ในอารมณ์สัมผัสความสุข และเสรีภาพใน การแสดงออก โฆษณาผ่านหลายช่องทาง ทั้งนิตยสาร จุดจ�ำหน่าย อินเตอร์เน็ต ปา้ ยโฆษณาขนาดใหญ่ เปน็ ตน้ โดยปา้ ยโฆษณาผลติ ภณั ฑน์ ไ้ี ดส้ รา้ งขอ้ ถกเถยี งอยา่ ง กว้างขวางในเซาเปาโล และถูกขอให้ปลดป้ายโฆษณาดังกล่าวลง อย่างไรก็ตาม ข้อถกเถียงเรื่องนี้ช่วยส่งเสริมให้คนรู้จัก Baggy condom มากขน้ึ และยงั ชว่ ยสรา้ ง ขอ้ ถกเถยี งในสาธารณะเรอ่ื งเพศวถิ แี ละสิทธิมนษุ ยชนอีกด้วย ง. ข้อถกเถียงเรื่องเพศวิถีของ MSM สิทธิมนุษยชน และการยอมรับ การมีอยู่ของวิถีทางเพศ (Sexuality) ในแบบต่างๆ หลงั การเปดิ ตวั สนิ คา้ และโฆษณาทไี่ ดร้ บั เสยี งตอบรบั ทงั้ ในดา้ นบวกและลบ แมว้ า่ ปา้ ยโฆษณากลางแจง้ ของถงุ ยางยห่ี อ้ นจี้ ะถกู สง่ั ใหป้ ลดลง โดยสภาการโฆษณา ของเมืองให้เหตุผลว่า “ไม่เหมาะสมและเป็นการแสดงอารมณ์สัมผัสทางเพศท่ี มากเกินไป” โดยถูกปลดลงในเดือนกุมภาพันธ์ ที่เป็นช่วงเทศกาลงานคาร์นิวาล อนั ลอื ชอ่ื ของบราซลิ ทที่ กุ คนทวั่ โลกจะพบเหน็ การแสดงอารมณส์ มั ผสั ทางเพศไดท้ ว่ั ไป ในที่สาธารณะทุกมุมถนน จากน้ันไม่ก่ีวันถัดมาเรื่องน้ีก็ถูกน�ำเสนอไปทั่วและกลาย เปน็ ขอ้ ถกเถยี งในสอื่ สาธารณะวา่ การกระทำ� ของสภาการโฆษณานเี้ ปน็ การเซน็ เซอร์ และแบง่ แยกกีดกนั DKT International ต้องตัดสินใจเปล่ียนป้ายโฆษณาใหม่ไปใช้รูปสินค้า ขน้ึ แทน แตย่ งั คงพยายามเดนิ หนา้ กลยทุ ธการตลาดตามแนวเดมิ เพอ่ื สง่ เสรมิ การใช้ ถุงยางอนามัยในกลุ่มลูกค้า แม้ว่าอาจถูกมองว่าเป็น กลยุทธการสื่อสารที่สุ่มเสี่ยง ก็ตาม ทมี่ า: Darden, 2006 ตวั อยา่ งของการสง่ เสรมิ การใชถ้ งุ ยางอนามยั ในกลมุ่ ชายทม่ี เี พศสมั พนั ธ์ กบั ชายในบราซลิ นแ้ี สดงใหเ้ หน็ ภาพความสำ� เรจ็ ในการผลติ และรณรงคส์ ง่ เสรมิ การใช้ถุงยางอนามัยในแนวคิดท่ีไม่ได้มองเพศสัมพันธ์เป็นเร่ืองอันตราย ถงุ ยางอนามัยกบั การด�ำเนนิ ชวี ติ ทางเพศในสงั คมไทย 191

และความเส่ยี ง แต่การผลิตและโฆษณารณรงค์สง่ เสรมิ ใหค้ นใชถ้ ุงยางฯ ได้ใช้ แนวคิดการส่งเสริมความสุขความพึงพอใจเรื่องเพศ รสสัมผัส โดยมุ่งเน้นไป ท่ีการท�ำความเข้าใจรสนิยม ตัวตน ความต้องการในเรื่องเพศ และยอมรับ เพศวิถีของกลุ่มคนที่แตกต่างจากเพศกระแสหลัก และใช้จุดนั้นเป็นฐานคิด ในการส่งเสรมิ การใช้ถุงยางอนามยั 5.3 เคา้ โครงกระบวนการเรยี นรเู้ รอื่ งเพศวถิ แี ละถงุ ยางอนามยั หลังจากได้ทบทวนหลักสูตรและเครื่องมือการเรียนรู้เร่ืองเพศ เอดส์ และถงุ ยางอนามัยแลว้ ทางโครงการวิจยั ฯ ได้ข้อสรุปว่า ท่ผี ่านมายังไม่ค่อย มกี ารพดู ถงึ เรอื่ งเพศวถิ มี ากนกั แมจ้ ะมหี ลกั สตู รหรอื เครอื่ งมอื บางสว่ นทพ่ี ดู ถงึ เพศวถิ ใี นบางมติ ิ แตก่ เ็ ปน็ ไปแบบแยกสว่ น ไมไ่ ดส้ มั พนั ธก์ บั ถงุ ยางอนามยั และ ในกระบวนการเรยี นรเู้ รอ่ื งเพศสมั พนั ธท์ ปี่ ลอดภยั แมจ้ ะมกี ารพดู ถงึ เพศสมั พนั ธ์ ท่ดี อี ย่บู ้าง แต่เป็นการพดู ในความหมายของการไมก่ ระทำ� ความรนุ แรง ไม่ได้ มีการกล่าวถึงความสุขความพึงพอใจทางเพศ และกล่าวถึงถุงยางอนามัยใน มุมเดยี วคอื ในฐานะเครอ่ื งมอื ป้องกันโรคและตง้ั ครรภ์ จึงทำ� ให้เหน็ ว่า เรายงั ไม่มีเครื่องมือหรือกระบวนการเรียนรู้ที่ให้ความส�ำคัญกับเรื่องเพศวิถีและ ถงุ ยางอนามยั ดงั นัน้ หากต้องการรณรงค์สง่ เสริมให้เกดิ การใช้ถุงยางอนามยั ในการ ดำ� เนนิ ชวี ติ ทางเพศหรอื ในวถิ เี พศของสงั คมไทย กจ็ ำ� เปน็ ตอ้ งพฒั นากระบวนการ เรียนรู้เรอื่ งนีข้ น้ึ มา ควบคูไ่ ปกบั การรณรงคท์ างสงั คมด้วย โครงการวิจัยฯ น้ี จึงได้ทดลองรา่ งเค้าโครงการเรียนรเู้ รอื่ งน้ี และน�ำไปปรกึ ษาหารือกบั ทีมวจิ ยั ภาคสนามและกลุ่ม/องค์กรพัฒนาเอกชนที่ท�ำงานรณรงค์ส่งเสริมการเรียนรู้ เรือ่ งเอดส์ เรอ่ื งเพศ ในพนื้ ทีภ่ าคเหนือตอนบน กรอบคิดท่ีใช้ในการพัฒนาเครื่องมือการเรียนรู้ ประกอบด้วย 2 องค์ประกอบหลักคือ เพศวิถีกับถุงยางอนามัย ภายใต้ฐานคิดส�ำคัญคือ 192 นวิ ัตร สุวรรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกจิ

การสง่ เสรมิ ใหค้ นใชถ้ งุ ยางอนามยั ในชวี ติ ทางเพศ ดว้ ยการรอ้ื สรา้ งความหมาย ใหมใ่ หก้ บั ถงุ ยางอนามยั ไมใ่ หเ้ ปน็ เพยี งเครอ่ื งมอื ทางการแพทยเ์ พอ่ื การปอ้ งกนั โรคตดิ ต่อทางเพศสมั พนั ธแ์ ละการตั้งครรภเ์ ท่านัน้ การรอื้ สรา้ งความหมายของถงุ ยางฯ นีจ้ �ำเปน็ ตอ้ งทบทวนปรับเปล่ียน ความรู้เร่ืองเพศวิถีในสังคมไทย ซ่ึงให้คุณค่าติดยึดอยู่กับระบบคิดความเช่ือ เร่ืองเพศแบบทก่ี ำ� หนดใหม้ ี 2 เพศสรีระ (ชายและหญงิ ) 2 เพศภาวะ (ความ เป็นชายและความเป็นหญิง) และ 1 เพศวิถี (เพศสัมพันธ์แบบชายกับหญิง) เทา่ นนั้ และตอ้ งอยใู่ นรปู แบบความสมั พนั ธท์ างเพศภายใตส้ ถาบนั การแตง่ งาน เพื่อการสืบทอดเผ่าพันธุ์และสร้างครอบครัว ระบบคิดความเช่ือดังกล่าว ไมส่ ามารถชว่ ยใหเ้ ราเขา้ ใจความแตกตา่ งหลากหลายของเรอ่ื งเพศ เพศภาวะ และเพศวถิ ไี ด้ เพราะไปกดทบั ความแตกตา่ งหลากหลายใหเ้ หลอื เพยี งระบบคดิ ความเชือ่ เดียวเทา่ นั้น โดยกระทำ� ผา่ นการกำ� กบั ควบคุม ให้คุณค่า และให้ คณุ ใหโ้ ทษผา่ นสถาบนั ตา่ งๆ ในสงั คม ทงั้ ครอบครวั โรงเรยี น ศาสนา วฒั นธรรม และระบบรฐั นอกจากนี้ แบบแผนการรณรงค์ส่งเสรมิ การเรยี นรู้และใช้ถงุ ยาง อนามยั ทสี่ รา้ งขน้ึ มากเ็ ปน็ สว่ นหนง่ึ ของแบบแผนการเรยี นรเู้ รอ่ื งเพศวถิ ใี นระบบ คิดความเชอื่ เดิมอย่างเหนยี วแน่น ถงุ ยางอนามยั จงึ มีสถานะและความหมาย ทถ่ี ูกมองแบบแข็งตัว ไมอ่ าจเปลีย่ นแปลงได้ กรอบคดิ ทใ่ี ชใ้ นการพฒั นาเครอ่ื งมอื การเรยี นรเู้ พอื่ รอ้ื สรา้ งความหมาย เรอื่ งเพศวถิ ไี ปพรอ้ มๆ กบั ถงุ ยางอนามยั ประกอบดว้ ย 2 องคป์ ระกอบหลกั คอื เพศวถิ กี บั ถงุ ยางอนามยั และทงั้ สององคป์ ระกอบมสี ว่ นพน้ื ฐานสำ� คญั 4 สว่ น ด้วยกนั ดังนี้ องค์ประกอบแรก การเรียนรู้เรื่องเพศวิถี แบ่งเน้ือหาการเรียนรู ้ ออกเปน็ 4 ส่วนดว้ ยกนั คือ ส่วนท่ีหน่ึง การท�ำความรู้จักและเข้าใจเรื่องเพศวิถี ที่มุ่งให้เกิด การเรียนรู้ว่าเพศวิถีในสังคมไทยมีความแตกต่างหลากหลาย ท้ังยังอยู่ใน รูปแบบท่ีเปลี่ยนแปลงได้ ทับซ้อนได้ เลื่อนไหลได้ ไม่หยุดนิ่ง/หรือตายตัว ถุงยางอนามยั กับการด�ำเนินชีวิตทางเพศในสงั คมไทย 193

โดยเรยี นรรู้ ปู แบบของเพศวิถีทห่ี ลากหลาย อาทิ รูปแบบรักต่างเพศ รูปแบบ รักเพศเดียวกัน รูปแบบรักได้ทั้งสองเพศ และมีการเรียนรู้เร่ืองลักษณะ ความสัมพันธ์ในเพศวิถีต่างๆ ทั้งที่เป็นความสัมพันธ์แบบผูกพัน ไม่ผูกพัน ชวั่ คราว ถาวร ลกึ ซงึ้ หรอื ในแบบทก่ี ำ� หนดเปน็ บทบาท − หนา้ ทข่ี องแตล่ ะฝา่ ย เปน็ ตน้ สว่ นที่สอง การท�ำความเขา้ ใจกบั ทัศนคติทีม่ ตี อ่ เพศวถิ ีต่างๆ ทมี่ อี ยู่ ในสงั คมไทย เพอ่ื ใหเ้ ขา้ ใจอคตทิ มี่ ตี อ่ เพศวถิ ขี องตนเองและเพศวถิ อี นื่ ๆ ทเี่ กดิ มาจากการเรยี นรแู้ ตเ่ ดมิ ผา่ นทศั นคตทิ เี่ หน็ ดว้ ยหรอื ไมเ่ หน็ ดว้ ย ซง่ึ ปรากฏออก มาในรูปของการตัดสินหรือการให้คุณค่าความสัมพันธ์ในเพศวิถีนั้นๆ ท้ังนี้ เพอ่ื ใหเ้ ขา้ ใจวา่ คนมกี ารกำ� หนดหรอื ใหค้ ณุ คา่ ความสมั พนั ธใ์ นเพศวถิ แี ตกตา่ ง กัน ท้ังในแบบดี/ไม่ดี ผิด/ถูก และผลท่ีเกิดจากการตัดสินหรือให้คุณค่า รูปแบบความสัมพันธ์ของเพศวิถีที่แตกต่างออกไปเหล่าน้ันส่งผลกระทบต่อ ระดบั การอยรู่ ว่ มกนั กบั คนทอี่ ยู่ในเพศวิถนี ั้นๆ อยา่ งไรบ้าง ท้ังที่ปรากฏออก มาในรูปของการยอมรับ การไม่ยอมรับในตัวตน ไม่เคารพสิทธิและศักด์ิศรี ความเป็นมนุษย์ ไปจนถึงการแสดงออกด้วยการตีตรา แบ่งแยก กีดกันหรือ เลอื กปฏิบัติ รังเกียจ กลวั ฯลฯ สว่ นทสี่ าม การเรียนรเู้ รือ่ งความปลอดภยั ตง้ั แตก่ ารประเมนิ การรับรู้ ความรเู้ ขา้ ใจเรอ่ื งความปลอดภยั และความเสยี่ ง โดยยกตวั อยา่ งจากพฤตกิ รรม การด�ำเนินชีวิตประจ�ำวัน เพื่อส่งเสริมให้เกิดความตระหนักและเคยชินกับ การมีพฤติกรรมการด�ำเนินชีวิตที่ปลอดภัยต่อสุขภาพ จากน้ันจึงน�ำไปสู่ การเรียนรู้เร่ืองการด�ำเนินชีวิตทางเพศท่ีปลอดภัย เพ่ือท�ำความเข้าใจเรื่อง ความคิด/ความเช่อื ในการดแู ลเน้อื ตัวรา่ งกาย และการดำ� เนินชวี ิตทางเพศ ส่วนท่สี ่ี การเรยี นรู้เร่อื งเพศสมั พันธท์ ่ีดี เป็นสุข และพึงพอใจ เปน็ การปรบั กระบวนการเรยี นรเู้ รอื่ งเพศสมั พนั ธท์ ปี่ ลอดภยั จากเดมิ ทมี่ งุ่ เนน้ เฉพาะ การป้องกันโรค การตั้งท้องไม่พร้อม และความรุนแรง ไปสู่แนวคิดเรื่อง 194 นวิ ตั ร สุวรรณพัฒนา และกาญจนา แถลงกจิ

การส่ือสารพูดคุยเชิงบวกเร่ืองความสัมพันธ์ทางเพศและเพศสัมพันธ์ที่ดี ความชอบ/ไม่ชอบ การใช้/ไม่ใช้ถุงยางอนามัย โดยให้มีการเรียนรู้เร่ือง การสร้างความสุข ความพึงพอใจทางเพศ ด้วยการชี้ให้เห็นว่าเพศสัมพันธ์ ท่ีสุขและพึงใจคือ การมีอิสระ สมัครใจ ไม่มีความรุนแรง ไม่เลือกปฏิบัติ เป็นเพศสัมพันธ์ท่ีปลอดภัยและดีด้วยเช่นกัน และการจัดการอ�ำนาจและ ความสัมพันธ์ทางเพศ เพ่ือท�ำความเข้าใจแนวคิดเรื่องอ�ำนาจท่ีอยู่ในการจัด การความสัมพันธ์ และการเรียนรู้ที่จะพูดคุยต่อรองสื่อสารเพื่อจัดการ ความสมั พันธท์ ่ีดี เปน็ สขุ พงึ ใจ และปลอดภยั องคป์ ระกอบทส่ี อง การเรยี นรเู้ รอื่ งถงุ ยางอนามยั ในเพศวถิ ี จากเดมิ ทม่ี กี ารใหค้ วามหมายของถงุ ยางอนามยั ไวว้ า่ เทา่ กบั เครอื่ งมอื ปอ้ งกนั อนั ตราย และความเสี่ยงจากการมีเพศสัมพันธ์ เพศสัมพันธ์ท่ีใช้ถุงยางอนามัยเป็นเพศ สมั พนั ธท์ ผ่ี ดิ ปกติ อนั ตราย แปลกแยก ถงุ ยางฯ เปน็ สญั ลกั ษณข์ องความอบั อาย ทง้ั อายทจ่ี ะไปซอื้ ไปขอ หรอื พกตดิ ตวั และถงุ ยางฯ ขดั จงั หวะการมเี พศสมั พนั ธ์ ขัดขวางสัมผัสแบบเน้ือแนบเนื้อ ท�ำให้เสียอรรถรสทางเพศ การเรียนรู้เรื่อง การส่งเสริมการใช้ถุงยางอนามัยในชีวิตทางเพศจึงจ�ำเป็นต้องพูดถึงเพศวิถี ในรูปแบบท่ีหลากหลายและเลื่อนไหล เนื้อหาในการเรียนรู้เรื่องน้ีจึงควร แบง่ ออกเปน็ 3 สว่ นด้วยกัน สว่ นทห่ี นง่ึ การเตมิ แนวคดิ ถงุ ยางอนามยั เปน็ สว่ นหนงึ่ ของเพศสมั พนั ธ์ ทปี่ ลอดภยั และรนื่ รมยเ์ ขา้ ไปในการเรยี นรเู้ รอ่ื งความสะอาดและความปลอดภยั ของเนอื้ ตัวร่างกาย โดยท�ำใหเ้ หน็ ว่า ความปลอดภัยเท่ากบั การมีความสุขพงึ พอใจเรือ่ งเพศ และเทา่ กบั การปราศจากโรค/อนั ตราย/ความรนุ แรงได้ด้วย ส่วนที่สอง การเรียนรู้เรื่องการใช้ถุงยางอนามัยเป็นอุปกรณ์ในการ สร้างความสขุ ความพึงพอใจทางเพศ คล้ายกบั อุปกรณ์เสริมสขุ อน่ื ๆ อาทิ นำ้� มนั นวดกลนิ่ หอมรญั จวน และอปุ กรณเ์ สรมิ สขุ ทางเพศชนดิ อน่ื ๆ ทง้ั ของเลน่ ทางเพศ เสอื้ ผา้ ฯลฯ ถุงยางอนามยั กบั การด�ำเนินชีวิตทางเพศในสังคมไทย 195

สว่ นทสี่ าม การเรยี นรแู้ ละทำ� ความรจู้ กั กบั ถงุ ยาง ทง้ั ในรปู แบบ ประเภท และขนาดตา่ งๆ รวมถงึ การฝกึ ฝนทกั ษะการใช้ และจดุ จำ� หนา่ ยหรอื จดุ บรกิ าร แมว้ า่ จะไม่ได้มีการทดลองใชเ้ ค้าโครงนี้ในการจดั การเรียนรู้ช่วงท่ไี ดม้ ี การดำ� เนินการวิจัย แตพ่ บว่ามบี างองค์กรทที่ ำ� งานด้านเอดสก์ ับกลมุ่ เยาวชน รับเอาแนวคิดการส่งเสริมการเรียนรู้เร่ืองเพศวิถีท่ีหลากหลาย และการเติม ความสขุ ความพงึ พอใจเรอ่ื งเพศไปทดลองปรบั ใชอ้ ยบู่ า้ ง โดยแทรกเขา้ ไปเปน็ เนื้อหาหรือในเครอื่ งมอื จัดการเรยี นรูท้ ี่ใชอ้ ยเู่ ดิม ซ่ึงคงต้องทดลองด�ำเนินการ และปรับปรุงอีกระยะหน่ึงก่อนจะตัดสินใจว่าจะพัฒนาเป็นหลักสูตรหรือ เครื่องมอื การเรยี นรผู้ า่ นกระบวนการกลมุ่ หรือไม่ 5.4 ข้อสังเกตจากการทดลองเติมมิติเรื่องความสุข ความพึงพอใจทางเพศเข้าไปในงานรณรงคส์ าธารณะ ในการออกแบบเคร่ืองมือรณรงค์ส่ือสารเร่ืองเพศวิถีกับถุงยางอนามัย โดยรวมเอามติ ขิ องความสขุ ความพงึ พอใจทางเพศเขา้ ไวด้ ว้ ย ภายใตโ้ จทยว์ า่ ท�ำอย่างไรให้มีการพูดคุยสื่อสารเรื่องเพศท่ีแตกต่างไปจากวิธีการหรือ เคร่ืองมือท่ีคุ้นเคยใช้กันทั่วไปในงานเพศศึกษาและการท�ำงานด้านป้องกัน เอชไอวี/เอดส์ ท่ีส�ำคัญคือท�ำให้การพูดเรื่องเพศหลุดพ้นออกไปจากมิติของ โรค อนั ตราย และความเสยี่ งนนั้ ผวู้ จิ ยั ไดอ้ าศยั เทคโนโลยใี นการคน้ หาตวั อยา่ ง จากอนิ เตอรเ์ น็ต ถงึ วธิ กี ารพดู เรื่องเพศและถงุ ยางอนามัยท่ีหลดุ ไปจากกรอบ เรื่องโรค อันตราย และความเสี่ยงมาปรับใช้ในกิจกรรมกลุ่มและการรณรงค์ สาธารณะเพอ่ื สง่ เสรมิ การใชถ้ งุ ยางอนามยั ชว่ งเทศกาลงานวนั เอดสโ์ ลก ตงั้ แต่ เดือนพฤศจิกายน – ธนั วาคม 2553 ดังนี้ ในสว่ นของการพฒั นาเครอื่ งมอื พรอ้ มรปู แบบและวธิ กี ารรณรงค์ ผวู้ จิ ยั ได้ทดลองผลติ เคร่ืองมอื ทั้งหมด 7 ช้นิ ประกอบด้วย แบบส�ำรวจ 3 ชน้ิ และ คลปิ รณรงคอ์ กี 4 ชนิ้ เพอื่ ใชร้ ณรงคส์ อื่ สารสง่ เสรมิ การใชถ้ งุ ยางอนามยั ตาม 196 นิวัตร สวุ รรณพัฒนา และกาญจนา แถลงกจิ

แนวคดิ เตมิ เรอ่ื งความสขุ ความพงึ พอใจเขา้ ไปในเพศวถิ ี จากนน้ั ไดม้ กี ารจดั การ เรียนรู้พูดคุยกับทีมวิจัยภาคสนามและเพ่ือนๆ จากกลุ่มองค์กรต่างๆ เพื่อให้ นำ� เอาไปใชห้ รอื ไปปรบั ใชใ้ นการรณรงคข์ องตนเอง โดยใชก้ ระบวนการทดลอง วิจัยสังเกตและเรียนรู้ร่วมกันพร้อมๆ ไปกับคนท�ำงานด้านเอชไอวี ซึ่งถือว่า เป็นหน่วยส่งต่อข้อมูลข่าวสารและการจัดกระบวนการเรียนรู้กับชุมชนและ กลุ่มคนต่างๆ ในสังคมได้ กระบวนการท�ำงานวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้จึงเริ่มจากการวางกรอบ การรณรงค์ร่วมกัน โดยผู้วิจัยได้เสนอแนวคิดเร่ืองการเพิ่มเติมความสุข ความพงึ พอใจเขา้ ไปในการทำ� งานเรอ่ื งเพศและเอดส์ พรอ้ มๆ ไปกบั การนำ� เสนอ เคร่ืองมือ 7 ชิ้นข้างต้น พบว่า คนท�ำงานให้ความสนใจมาก สามารถ สรา้ งความตนื่ ตาตน่ื ใจไดด้ พี อสมควร พรอ้ มเสยี งสะทอ้ นวา่ ไมเ่ คยมกี ารคดิ ถงึ มิตคิ วามสุขความพงึ พอใจเรื่องเพศในการท�ำงานมาก่อน เน่ืองจากที่ผา่ นมา มุ่งท�ำงานเน้นไปที่การสร้างให้คนเกิดความตระหนักต่ออันตรายของเชื้อ เอชไอวี ความเสยี่ งตอ่ การรบั  − ถา่ ยทอดเชอื้ การปอ้ งกนั ดว้ ยการมเี พศสมั พนั ธ์ ที่ปลอดภัยและการใช้ถุงยางอนามัย แต่ยังไม่เคยใช้แนวคิดเร่ืองความสุข ความพึงพอใจเร่อื งเพศเพิ่มเติมเขา้ ไป จากนั้นมีการจัดกระบวนการเรียนรู้ เตรียมความพร้อมกับคนท�ำงาน รว่ มกนั แกนนำ� ในแตล่ ะพนื้ ที่ โดยในบางพนื้ ทเี่ ปน็ การจดั การเรยี นรแู้ ละเตรยี ม ความพรอ้ มกนั เอง บางพน้ื ทมี่ ที มี งานวจิ ยั เขา้ ไปรว่ มจดั กระบวนการเรยี นรดู้ ว้ ย บางพนื้ ทมี่ กี ารพฒั นาปรบั ปรงุ สอ่ื การรณรงคข์ น้ึ มา บางสว่ นใชส้ อ่ื ทโี่ ครงการ วิจัยฯ คิดคน้ และรวบรวมให้ แต่บางพื้นทพี่ ัฒนาเครื่องมอื ขน้ึ มาเพ่ิมเติม เมอื่ ถงึ กำ� หนดวนั รณรงค์ ซงึ่ อยใู่ นชว่ งกลางเดอื นพฤศจกิ ายนไปจนถงึ กลางเดือนธันวาคม แต่ละพ้ืนท่ีก็เร่ิมด�ำเนินกิจกรรมรณรงค์ส่งเสริมการใช ้ ถุงยางอนามัย บางพ้ืนที่ผู้เขียนมีโอกาสเข้าไปร่วมสังเกตการณ์และร่วมท�ำ กิจกรรมด้วย แต่บางพื้นท่กี ด็ ำ� เนินการกนั เอง ถุงยางอนามยั กับการดำ� เนินชวี ติ ทางเพศในสงั คมไทย 197

ในช่วงเทศกาลรณรงค์วันเอดส์โลกของภาคเหนือ ซ่ึงก�ำหนดให้เป็น วันท่ี 20 – 22 พฤศจิกายน 2553 อันเปน็ ช่วงเทศกาลลอยกระทงของจงั หวัด เชยี งใหม่ และถอื เปน็ เรม่ิ ตน้ การรณรงคใ์ นภมู ภิ าคกอ่ นทจี่ ะไปสน้ิ สดุ การรณรงค์ ในสว่ นกลางในวนั เอดสโ์ ลกในวนั ที่ 1 ธนั วาคม 2553 มกี ารทำ� กจิ กรรมรณรงค์ ร่วมกันในพ้ืนที่สาธารณะ ท้ังในจุดเดียวกันและการท�ำรูปแบบดาวกระจาย ไปยังสถานที่ต่างๆ จุดที่ทางโครงการวิจัยฯ รับไว้คือในสถานศึกษาระดับ อาชีวศึกษาแห่งหน่ึง นอกจากนี้ก็มีกลุ่ม/องค์กรบางแห่งท่ีไม่ได้ร่วมเป็นทีม วจิ ยั ภาคสนาม ไดน้ ำ� เอาเครอื่ งมอื บางชน้ิ ไปปรบั ใชร้ ณรงคใ์ นพนื้ ทข่ี องตนเอง พรอ้ มกบั ร่วมกันรณรงคใ์ นช่วงเทศกาลวันเอดสโ์ ลกของจังหวัดเชยี งใหมด่ ้วย เมื่อส้ินสุดการด�ำเนินงาน ก็ได้มีการทบทวนสรุปบทเรียนและส่ิงท่ีได้ เรียนรู้ร่วมกันจากการรณรงค์ครั้งนี้ โดยผู้เขียนมีโอกาสจัดกระบวนการ แลกเปล่ียนเรียนรู้ กล่าวถึงแนวคิดเรื่องความสุขความพึงพอใจทางเพศ พร้อมกบั นำ� คลิปรณรงค์บางชิ้นมาเปดิ ให้กับกลุ่มคนทำ� งานในพื้นท่ีโครงการ ท่ีได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากกองทุนโลกได้ดูและให้ความคิดเห็น โดยผเู้ ขา้ รว่ มนอกจากจะเปน็ กลมุ่ เจา้ หนา้ ทอี่ งคก์ รพฒั นาเอกชนแลว้ ยงั ประกอบ ไปด้วยคณะครู อาจารย์ และเจ้าหน้าท่ีพยาบาล นักวิชาการสาธารณสุข ของจงั หวดั เชยี งใหมด่ ้วย สิ่งที่ได้จากกระบวนการทั้งหมดสอดคล้องไปในทิศทางเดียวกันกับ ขอ้ ค้นพบของงานวจิ ยั ทเี่ หน็ วา่ การส่งเสรมิ หรือท�ำใหก้ ารใชถ้ งุ ยางอนามยั เข้าไปเป็นส่วนหน่ึงในชีวิตทางเพศของสังคมไทย จ�ำเป็นต้องทบทวนรื้อ สรา้ งระบบคดิ ความเชอื่ เรอื่ งเพศแบบกระแสหลกั ในสงั คมไทยเสยี ใหมก่ อ่ น เพ่ือมิให้สถานะและความหมายของถุงยางอนามัยในการรับรู้ วิธีคิด วิธีมอง ของคนในสังคม ยังคงติดอยู่ในกับดักและวังวนเร่ืองเครื่องมือป้องกันโรค อนั ตราย และความเสยี่ ง อนั เนอ่ื งมาจากกรอบคดิ ทม่ี องวา่ เพศสมั พนั ธเ์ ปน็ เรอื่ ง อนั ตรายและเสย่ี ง และเพศวถิ นี อกกรอบหรอื ระบบคดิ ความเชอ่ื เรอื่ งเพศกระแส หลกั น้ันเปน็ เรอ่ื งสกปรก ผิดปกติ ผิดธรรมชาติ อนั ตราย และเสย่ี ง 198 นวิ ตั ร สุวรรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกิจ

คลปิ รณรงค์: เคร่อื งมอื สะท้อนทัศนะ อคตเิ รื่องเพศ ในการทดลองรณรงค์เร่ืองถุงยางอนามัยในชีวิตทางเพศนั้น ผู้วิจัย ใชค้ ลปิ รณรงค์ 4 ชน้ิ จากตา่ งประเทศมาทดลองใช้ เนอ่ื งดว้ ยไมส่ ามารถคน้ ควา้ หาคลิปรณรงค์ในประเทศไทย ท่ีใช้แนวคิดความสุขความพึงพอใจทางเพศ มาประยกุ ตใ์ ชไ้ ด้ คลิปรณรงค์ตัวแรกที่ใช้เป็นคลิปการ์ตูนท่ีได้มาจากเว็บไซต ์ เป็นการวาดรูปภาพการ์ตูนลายเส้นหลายๆ รูปพร้อมเพลงประกอบ แต่ส่วน ท่ีน่าสนใจคือ เค้าโครงเร่ิมต้นท่ีใช้ก่อนท่ีจะวาดเติมเสริมแต่งลายเส้นเข้าไป เป็นรูปส่วนเว้าส่วนโค้งของเน้ือตัวร่างกาย รูปหน้าอก อวัยวะเพศชาย และ อวัยวะเพศหญิงที่ดูเหมือนเป็นภาพโป๊เปลือย จากน้ันผู้วาดจะเริ่มแต่งเติม รปู อวัยวะเพศชาย หญงิ หนา้ อก ให้กลายเปน็ รูปภาพต่างๆ ทงั้ ภาพสตั ว์ คน หรือธรรมชาติ ท�ำให้เกิดความเพลิดเพลินในการดูความสามารถของผู้วาด แต่แฝงความหมายในลักษณะของการท�ำความคุ้นเคยกับเนื้อตัวร่างกายและ อวยั วะเพศทถี่ กู มองวา่ เปน็ เรอ่ื งสกปรก ไมค่ วรจบั สมั ผสั พดู ถงึ หรอื ยงั ไมเ่ หมาะสม ทีจ่ ะเรยี นรู้ ใหเ้ ราสามารถพูด หยบิ มาคยุ มาใชต้ อ่ ได้ดว้ ยแงม่ ุมท่สี นุกสนาน ภาพสะท้อนท่ีได้คือ คนที่ด�ำเนินกิจกรรมและผู้เข้าร่วมมีความสนุก เพลิดเพลิน และดูมีความสุข กับมุมมองและวิธีการที่เป็นภาพสะท้อนของ การสร้างการสื่อสารเร่ืองเพศในมุมบวก สร้างการเรียนรู้เรื่องเพศผ่านงาน วาดเขยี นแบบงา่ ยๆ เพอื่ สรา้ งความคนุ้ เคยกบั เนอ้ื ตวั รา่ งกาย และมองเรอ่ื งเพศ ในมมุ ใหมท่ ี่ไม่ใช่เปน็ เรือ่ งสกปรก หรอื เปน็ เรอื่ งตอ้ งหา้ ม ผู้เขียนได้ปรับใช้คลิปน้ีมาเป็นกิจกรรม “ก่อน” (Before) และ “หลัง” (After) โดยการสร้างภาพเค้าโครงรูปอวัยวะเพศ หน้าอก เนื้อตัวร่างกาย ไว้จ�ำนวนมาก แล้วชวนให้ผู้เข้าร่วมงานรณรงค์ได้วาดเติมเสริมแต่งตาม จนิ ตนาการของตน ภายหลงั จากไดด้ คู ลปิ เปน็ ตัวอย่าง ถงุ ยางอนามยั กบั การดำ� เนนิ ชีวิตทางเพศในสังคมไทย 199

คลิปรณรงค์ตัวท่ีสองถึงส่ี เป็นคลิปท่ีได้มาจากเว็บไซต์ http://www. aides.org/en/campaigns รวม 3 ชนิ้ ดว้ ยกนั ขององคก์ ร AIDES First French association against HIV/AIDS and viral hepatitis ซงึ่ เปน็ องคก์ รทดี่ ำ� เนนิ งาน ปอ้ งกนั แกไ้ ขปญั หาเอดสใ์ นประเทศฝรงั่ เศส การจดั ทำ� คลปิ รณรงคน์ ใ้ี ชแ้ นวทาง การปอ้ งกนั แบบสนกุ สนาน เพอ่ื รณรงคส์ ง่ เสรมิ การใชถ้ งุ ยางอนามยั และกระตนุ้ ให้สาธารณะ โดยเฉพาะวัยรุ่นหญิงและวัยรุ่นชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชาย ได้ปอ้ งกันตนเองเวลาทีม่ เี พศสัมพนั ธ์ คลปิ รณรงคต์ วั ทส่ี องชอื่ วา่ “Willy graffiti” เปน็ คลปิ รณรงคง์ านปอ้ งกนั เอชไอวีตวั ล่าสุดทผ่ี ลติ ขน้ึ และใชใ้ นปี พ.ศ. 2553 คลิปนด้ี จู ะได้รบั ความฮอื ฮา มากและมกี ารส่งต่อกนั มาเรือ่ ยๆ ทางอเี มล์ ด้วยการใช้การ์ตนู ลายเสน้ ทส่ี รา้ ง จากภาพการ์ตูนทั่วไปที่คนมักไปขีดเขียนอยู่ตามผนังห้องน้�ำเป็นตัวเดินเร่ือง พร้อมดนตรีประกอบ เนื้อหาของคลิปเป็นรูป Willy (การ์ตูนรูปจู๋) ท่ีถูกวาด ลงบนผนังห้องน�้ำ ที่พึงตาต้องใจกับจิ๋มการ์ตูนน้อยนางหนึ่ง แต่ไม่ประสบ ความส�ำเร็จจากความเพียรพยายามในการร่วมรักกับเธอ และจ๋ิมนางอื่นๆ อีกมากมายท่ีเขาพบในห้องน้�ำ ซ่ึงแต่ละตัวต่างว่ิงหนีออกไปเม่ือเขาเข้าใกล้ จน Willy ที่เคยคกึ คกั เริ่มรสู้ กึ หมดหวัง กระทัง่ หญิงสาวจรงิ ๆ คนหน่ึงมาเข้า หอ้ งนำ�้ แลว้ ใชด้ นิ สอเขยี นคว้ิ วาดรปู ถงุ ยางอนามยั ครอบลงไปบนตวั Willy ทนั ใด นน้ั เองจม๋ิ การต์ นู ทมี่ อี ยทู่ ง้ั หมดกก็ รกู นั เขา้ มารว่ มกนั กบั Willy อยา่ งสนกุ สนาน คลปิ นตี้ อ้ งการบอกเนอื้ หาสาระสำ� คญั กบั ผชู้ ายวา่ การใชถ้ งุ ยางฯ ทำ� ให้ มีความสุขทางเพศได้ตามต้องการและผูห้ ญงิ กเ็ ต็มใจทีจ่ ะร่วมสนุกดว้ ย คลปิ รณรงคต์ วั ทส่ี ามชอื่ วา่ “Baby baby” เปน็ คลปิ รณรงคง์ านปอ้ งกนั เอชไอวีทผ่ี ลิตขนึ้ ในปี พ.ศ. 2548 ไดร้ ับรางวลั เหรียญทองโฆษณาในเทศกาล ประกวดภาพยนตรแ์ ละโฆษณาท่เี มอื งคานส์ ประเทศฝร่งั เศส เน้ือหาในคลิป เล่าเรื่องของผู้หญิงต้ังแต่วัยเด็กจนเร่ิมโตเป็นสาววัยรุ่นที่มีผู้ชายมากหน้า หลายตามารุมล้อมเกี้ยวพาราสี จนเธอรู้สึกถูกใจกับบางคน และเป็นฝ่าย หยบิ ยนื่ ถงุ ยางอนามยั ใหก้ บั ชายคนนน้ั แตช่ ายคนนนั้ กลบั ปฏเิ สธและจากเธอ 200 นิวัตร สวุ รรณพัฒนา และกาญจนา แถลงกจิ

ไป ต่อมาของเธอได้พบเจอและมีความสัมพันธ์กับผู้ชายอีกหลายคน ทุกครั้ง เธอจะเป็นฝ่ายหยิบยื่นถุงยางอนามัยให้กับผู้ชายท่ีเธอตกลงใจมีเพศสัมพันธ์ ด้วย ชีวิตรักของเธอผ่านไปโดยไม่สมหวังสักที แม้กับผู้ชายที่เธอพึงใจแต ่ เขาปฏิเสธทจี่ ะใช้ชีวิตคู่ หรือเธอเองเปน็ ฝา่ ยปฏเิ สธผชู้ ายท่ใี ช้ความรุนแรงกับ เธอ จนดเู หมอื นวา่ เธอจะไมส่ มหวงั กบั ความรกั ในชวี ติ ทเี่ พยี รพยายามเสาะหา แตท่ า้ ยทส่ี ุดเธอก็ไดพ้ บค่ชู ีวติ ตวั จริง และชีวติ กล็ งเอยด้วยความสขุ คลปิ รณรงคต์ วั ทส่ี ชี่ อื่ วา่ “Sugar baby love” เปน็ คลปิ รณรงคง์ านปอ้ ง กนั เอชไอวที ผี่ ลติ ขน้ึ ในปี พ.ศ. 2546 ไดร้ บั รางวลั เหรยี ญเงนิ โฆษณาในเทศกาล ประกวดภาพยนตรแ์ ละโฆษณาทเี่ มอื งคานส์ ประเทศฝรง่ั เศสในปี 2549 เนอ้ื หา ในคลิปเล่าเรื่องชีวิตรักของวัยรุ่นชายและชายหนุ่ม ที่ค้นพบว่าตนเองเป็น คนรักเพศเดียวกันและใช้ชีวิตตามอัตลักษณ์ทางเพศของตนเอง และในชีวิต มีความสัมพันธ์กับชายที่แตกต่างกัน รวมท้ังเผชิญกับการถูกท�ำร้ายจากกลุ่ม ที่รังเกียจคนรักเพศเดียวกัน แต่สุดท้ายเขาก็ได้พบกับคนท่ีรักและใช้ชีวิตอยู่ รว่ มกัน คลปิ รณรงคท์ ่ี 3 และ 4 ใชเ้ วลาสนั้ ๆ ไมเ่ กนิ 5 นาที ตา่ งกนั ตรงที่ “Baby baby” เปน็ เร่อื งของ “รักตา่ งเพศ” ในขณะที่ “Sugar baby love” เป็นเร่อื ง ของ “รักเพศเดียวกัน” คลิปทั้งสองมีเนื้อหามุ่งส่งเสริมการใช้ถุงยางอนามัย ทกุ ครงั้ ทม่ี เี พศสมั พนั ธ์ โดยสง่ สารสำ� คญั เดยี วกนั คอื “ใชช้ วี ติ ใหย้ นื ยาวจนกวา่ จะพบคนที่ใชเ่ ลย” (Live long enough to find the one!) เม่ือเปรียบเทียบข้อชื่นชมและวิพากษ์วิจารณ์ต่อคลิปรณรงค์ท้ัง 4 ท่ี นำ� มาใชเ้ ปน็ เครอ่ื งมอื ในการวจิ ยั แลว้ พบวา่ คลปิ รณรงคต์ วั ทสี่ ามทชี่ อื่ วา่ “Baby baby” ได้รับค�ำวิจารณ์ในทางท่ีมีข้อกังวลใจมากกว่าคลิปตัวอื่นๆ โดยจาก การพูดคุยแลกเปลี่ยนกับครู − อาจารย์ เจ้าหน้าท่ีสาธารณสุขและพยาบาล รวมไปถึงเจ้าหน้าท่ีองค์กรพัฒนาเอกชนบางส่วน พบว่าข้อกังวลใจล้วนเป็น ไปในทศิ ทางเดียวกนั คือ ถงุ ยางอนามยั กบั การด�ำเนนิ ชีวิตทางเพศในสังคมไทย 201

“เห็นด้วย กบั การใช้ถุงยางอนามยั เพือ่ ความปลอดภยั ป้องกนั โรค ปอ้ งกันท้อง แต่ กังวลใจ (ไม่เห็นด้วย) กับตัวเอกของเรื่องท่ีมีเพศสัมพันธ์กับ ผู้ชายหลายคน เพราะมันขัดต่อกรอบวัฒนธรรมประเพณีอันดี งามของไทย ที่ส่งเสริมให้ผู้หญิงต้อง “รักนวลสงวนตัว” การมีเพศสัมพันธ์กับผู้ชายมากหน้าหลายตาจึงเป็นสิ่งท่ีไม่ เหมาะไม่ควร และรู้สึกไม่สบายใจกับเน้ือหาดังกล่าว กังวลว่า เด็กผู้หญิงจะเลียนแบบ เพราะเดี๋ยวน้ีค่านิยมในสังคมไทยเริ่ม เปลี่ยนไปเป็นแบบตะวันตกแล้ว มี “การล่าแต้ม” ในกลุ่มเด็ก ผู้หญิง ยงิ่ จะท�ำใหส้ ังคมแย่ลงไปอกี ” “พอรับได้น่ะ ถ้าอายุสัก 18 ปี (ถือว่า) ก�ำลังเหมาะสม เข้าท่ี เข้าทาง ถ้าน้อยกว่านี้ก็ยังน้อยเกินไป... แต่รับไม่ได้ถ้าเป็น ลกู หลานตวั เอง ถ้าเปน็ เดก็ ของคนอืน่ เยาวชนอน่ื ก็รับได้อย”ู่ “(ถ้า) อายุ 15 การตัดสินใจ การควบคุมอารมณ์ตัวเองยังมี น้อยอยู่ ถ้าเป็นลูกเราแล้วบังเอิญไปพลาดท้องขึ้นมาแก้ปัญหา ไมไ่ ด้ กต็ อ้ งโยนกลบั มาทผี่ ปู้ กครองใชม่ ย้ั ตอ้ งเปน็ คนรบั ผดิ ชอบ ถา้ เกบ็ เดก็ ไวผ้ ปู้ กครองกต็ อ้ งมภี าระในการเลยี้ งดคู นเพม่ิ ขนึ้ และ ลูกอาจจะตอ้ งเสียอนาคต ถา้ เปน็ ตัวเองจะกังวลเรอ่ื งนีม้ ากกวา่ ถา้ ทอ้ งขนึ้ มาและตดั สนิ ใจทำ� แทง้ แลว้ ใครละ่ ทจี่ ะพาไป ตอ้ งเปน็ เราอีก” “ไมอ่ ยากมีเซ็กส์กับคนที่เราไมไ่ ด้รัก ไมใ่ ช่เจอกันในผับคืนเดียว แล้วก็ไปเอากัน แบบน้นั ไมใ่ ช่ มันตอ้ งมีทมี่ าท่ีไป” เสยี งสะทอ้ นความกงั วลใจดงั กลา่ ว ดงั จนกลบสารทต่ี อ้ งการสง่ ในเรอ่ื ง การใชถ้ งุ ยางอนามยั เพอ่ื สขุ ภาพทางเพศทด่ี แี ละปลอดภยั ไปหมด เพราะความ กังวลใจที่เกิดขึ้นหลังการดูคลิปตัวอย่างน้ีจบลง แสดงให้เห็นว่า ส่ิงที่เป็น 202 นิวตั ร สุวรรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกจิ

ความกังวลของคนในสังคมอาจไม่ได้อยู่ที่ความปลอดภัยของวัยรุ่นหญิง แต่เป็นความกังวลว่าจะไม่สามารถควบคุมเร่ืองเพศสัมพันธ์ในสังคม (ซึ่งใน ที่น้ีคือของวัยรุ่นหญิง) ให้เป็นไปตามกรอบศีลธรรมอันดีงาม ท่ีสร้างขึ้น ภายใตร้ ะบบคดิ ความเชอื่ เรอื่ งเพศกระแสหลกั ทมี่ เี พศชายกบั เพศหญงิ มคี วาม เปน็ ชายกบั ความเปน็ หญงิ และมเี พยี งความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งเพศหญงิ และชาย เป็นเพศวิถีเดียวเท่านั้น โดยต้องอยู่ภายใต้สถาบันการแต่งงาน เพื่อสืบทอด เผา่ พนั ธุ์ และสร้างครอบครัว สร้างสงั คม ภาพความกงั วลใจขา้ งต้นของคนกลุม่ นีอ้ ยตู่ รงขา้ มกบั จดุ ยืนทว่ี ่า “การมีเพศสัมพันธ์ ไม่ได้เป็นเรื่องว่าใครมี หรือมีกับใคร หรือ มีท่ีอายเุ ทา่ ไหร่ แต่ควรมองว่า ผคู้ นเกือบถ้วนท่วั ย่อมมโี อกาส มเี พศสมั พนั ธไ์ มว่ นั ใดกว็ นั หนง่ึ สงิ่ ทส่ี ำ� คญั คอื การมหี ลกั ประกนั วา่ เมอื่ ผคู้ นมเี พศสมั พนั ธ์ มนั เปน็ การตดั สนิ ใจเลอื กมดี ว้ ยตนเอง โดยทพี่ วกเขาร้วู ธิ ีการ มคี วามสามารถ และรู้ว่าจะมกี ารตอ่ รอง กับคูข่ องตนเองเพอื่ การมีเพศสมั พันธท์ ่ีปลอดภยั ได้อย่างไร” วิธีคิด ความเช่ือ และการมองว่าต้องควบคุมเร่ืองเพศและเพศสัมพันธ์ ของคนในสงั คมใหเ้ ปน็ ไปตามระบบศลี ธรรมอนั ดงี ามทถี่ กู สรา้ งขน้ึ มานน้ั ทำ� ให้ คนมองไมเ่ หน็ วา่ มเี รอื่ งอนื่ ทส่ี ำ� คญั กวา่ การทว่ี ยั รนุ่ สาวคนหนงึ่ จะกลา้ สอ่ื สาร เรื่องเพศ กล้าหยิบถุงยางอนามัยข้ึนมาบอกกับชายที่เธอสนใจและอยาก จะสานสมั พนั ธด์ ว้ ย ซงึ่ เปน็ เรอ่ื งทเ่ี กดิ ขนึ้ ไดย้ ากในสงั คมไทย ทเี่ ดก็ และเยาวชน ถูกควบคุมการเรียนรู้เร่ืองเพศอย่างเคร่งครัด ภายใต้ข้อกังวลใจและ ความปรารถนาดขี องผใู้ หญท่ อี่ าจไมไ่ ดม้ องเรอ่ื งนดี้ ว้ ยการตรวจสอบอคตเิ รอ่ื ง เพศทต่ี นเองมอี ยู่ และทย่ี ากกวา่ คอื การทค่ี นและสงั คมจำ� นวนหนง่ึ ยงั กงั วลวา่ เร่ืองดังกล่าวจะกลายเป็นการน�ำพาสังคมไทยหลุดออกไปจากวิถีเพศท่ี ควบคุมได้ ถุงยางอนามัยกับการด�ำเนินชีวิตทางเพศในสงั คมไทย 203

แบบสำ� รวจ: เครือ่ งมอื สะทอ้ นทศั นะ อคตเิ ร่ืองเพศ เครื่องมืออีกส่วนหนึ่งที่สร้างข้ึนในการทดลองวิจัยช่วงท้ายคือ แบบส�ำรวจเรื่องวิธีการสร้างสุขและพึงใจเร่ืองเพศ 2 ชิ้น และวิธีการใช้ ถุงยางอนามัยแบบสนุกๆ 1 ชิ้น โดยผู้วิจัยพัฒนาเคร่ืองมือสามช้ินนี้ข้ึนมา จากการปรบั ปรงุ แบบสำ� รวจทเ่ี ผยแพรใ่ นเวบ็ ไซตข์ อง The Pleasure Project ซ่ึงแปลและปรับปรุงให้เป็นภาษาที่ใช้กันท่ัวไปส�ำหรับแบบส�ำรวจลักษณะ เดยี วกนั นท้ี เ่ี ผยแพรใ่ นคอลมั นเ์ รอ่ื งเพศในวารสารแฟชน่ั หญงิ ชายหลายๆ เลม่ ทงั้ ของไทยและต่างประเทศ โดยเจตนาใช้สำ� นวนภาษาตรงไปตรงมา ท่เี รยี ก กันว่าแรงหรือฮาร์ดคอร์ โป๊เปลือยไว้ตามตัวอย่างข้างล่างน้ี เพื่อต้องการฟัง เสยี งสะทอ้ นของผทู้ น่ี ำ� เครอื่ งมอื ดงั กลา่ วนไี้ ปใชม้ ากกวา่ จะใหค้ วามสำ� คญั กบั ผลทีไ่ ด้รบั จากแบบส�ำรวจ ปฏกิ ริ ยิ าแรกมาจากความกงั วลใจของเพอื่ นๆ บางคนทด่ี ำ� เนนิ กจิ กรรม กบั กลมุ่ วยั รนุ่ หญงิ ลว้ น เมอ่ื เหน็ แบบสำ� รวจชน้ิ ที่ 1 และ 3 วา่ ภาษาคอ่ นขา้ งโป๊ เปลือยเกินไป ท�ำให้รู้สกึ อดึ อัดใจทจี่ ะน�ำไปใช้กับงานรณรงค์กับกลุ่มวยั รุ่นใน ชมุ ชน และกงั วลถงึ ผลกระทบท่ีจะเกิดข้นึ ตามมา หากผูใ้ หญใ่ นชุมชนเหน็ ว่า ทางกลมุ่ นำ� เอาสอ่ื หรอื เครอื่ งมอื ลกั ษณะดงั กลา่ วเขา้ ไปใช้ ผวู้ จิ ยั จงึ ปรบั ภาษา ใหมใ่ หเ้ บาลง และทำ� เปน็ แบบสำ� รวจชนิ้ ที่ 2 เพอื่ ใหส้ ามารถใชท้ ำ� กจิ กรรมกบั กลมุ่ เยาวชนทส่ี ว่ นใหญเ่ ปน็ หญงิ ลว้ นได้ แตเ่ กดิ ความกงั วลใจเดยี วกนั นขี้ นึ้ อกี เมอื่ ทมี วจิ ยั ภาคสนามไปดำ� เนนิ กจิ กรรมการรณรงคใ์ นโรงเรยี นอาชวี ะแหง่ หนงึ่ ในจงั หวดั เชยี งใหม่ ซง่ึ กงั วลวา่ บรรดาครจู ะไมพ่ อใจหากมกี ารนำ� แบบสำ� รวจ ดังกลา่ วไปใช้ในโรงเรียน ทา้ ยทสี่ ดุ แบบสำ� รวจดงั กลา่ วถกู นำ� ไปใชใ้ นการดำ� เนนิ กจิ กรรม ทง้ั ใน ระดบั กลุ่ม ในโรงเรยี นอาชีวะ และทีส่ าธารณะ นอกจากน้ี บางองค์กรยงั ได้ น�ำแบบส�ำรวจดังกล่าวไปผลิตเป็นป้ายไวนิลขนาดใหญ่เพื่อส�ำรวจความคิด เหน็ ในพนื้ ทสี่ วนสาธารณะในการรณรงคช์ ว่ งเทศกาลวนั ลอยกระทงของจงั หวดั เชียงใหมด่ ้วย 204 นิวตั ร สุวรรณพัฒนา และกาญจนา แถลงกิจ

ตวั อย่างของแบบสำ� รวจ 3 ชน้ิ มีดงั น้ี ตวั อย่างท่หี นง่ึ คุณวา่ 9 คำ� แนะน�ำวธิ ีสนกุ ๆ ในการสร้างความสุขและพงึ ใจเรือ่ งเพศน้ี ใช้ได้ หรอื ใชไ้ มไ่ ด้ 9 ค�ำแนะน�ำวธิ ีสนกุ ๆ ในการสร้างความสุขและพงึ ใจเรื่องเพศ ได้ ไมไ่ ด้ 1. ทำ� ใหเ้ ขาเสียว โดยใหเ้ ขาถทู อ่ นลงึ คไ์ ปตามซอกของร่างกาย เช่นตรงรักแร้ โดยให้คณุ หนบี ทอ่ นลงึ ค์ของเขาใหแ้ น่นและ รูดเข้าออกไปมา การใชส้ ารหลอ่ ล่นื ช่วยมากๆ ก็จะให ้ ความรสู้ ึกลน่ื พิเศษเพิ่มด้วย 2. ใช้วิธหี นีบทอ่ นลึงค์ของเขาไว้ระหวา่ งอกของคณุ เขาจะชอบ เสยี บดนั เขา้ ไปในบริเวณเน้อื นมุ่ ๆ และคณุ ยังสามารถจะจบู หรือจ๊วบลึงคข์ องเขาได้ด้วย 3. ใช้มอื และนิว้ ช่วยกันและกนั แล้วใหเ้ ขากระฉดู ลงบนอกหรือ หลงั ของคณุ 4. เฝา้ ดกู นั เวลาชว่ ยตวั เอง กจ็ ะท�ำให้รู้สกึ ต่นื เตน้ เมอื่ คณุ เห็น คนรักช่วยตวั เองจนหล่ังออกมา 5. ใช้เคร่ืองส่นั สะเทือนหรือลึงคเ์ ทยี ม และของเลน่ ทางเพศอ่ืนๆ โดยเลือกขนาดและรูปร่างท่คี ณุ ชอบ หรอื จะใช้คกู่ ับถุงยางฯ ก็ได้ สำ� หรบั ผ้หู ญิงท่ไี ม่เคยเสียวถึงจุดสดุ ยอด อาจพบว่าของ เล่นทางเพศเหลา่ นี้ช่วยใหค้ ณุ พบทางเสยี วไดส้ ำ� เร็จ อกี ทง้ั ยงั ทำ� ใหร้ ้สู ึกสะอาดและปลอดภัยดว้ ย 6. ใช้นิว้ ไลไ้ ต่เป็นวงใหญ่ไปรอบๆ เต้านม แลว้ คอ่ ยๆ ขยบั วงเล็ก ลงๆ พรอ้ มๆ กบั โลมเลียล้ินไลต้ ามไปจนถึงใกล้ๆ บริเวณ หัวนม จากน้นั กค็ อ่ ยๆ ใช้นิว้ มอื หนบี หวั นมไวพ้ รอ้ มๆ กบั ลงลนิ้ กระดกรวั ดดู ดนุ หวั นม ถุงยางอนามยั กบั การดำ� เนนิ ชีวติ ทางเพศในสังคมไทย 205

9 คำ� แนะนำ� วธิ สี นุกๆ ในการสร้างความสขุ และพึงใจเรอ่ื งเพศ ได้ ไมไ่ ด้ 7. ในวนั ทอี่ ากาศรอ้ น ให้อมน้ำ� แขง็ ไวใ้ นปากและค่อยๆ ดดู อม หวั นมหรือลึงค์ของเขาจนกระทั่งมนั แขง็ เป๋ง แล้วค่อยเอานำ�้ แข็งออกจากปาก จากนนั้ กส็ ลับดว้ ยการอมน้ำ� ชาร้อนหรือ อ่นุ ไวใ้ นปาก แลว้ ดดู อมหวั นมหรอื ลงึ คอ์ ีกคร้ัง สลบั ไปสลบั มา เพ่ือสรา้ งความเสยี วซา่ นสดุ พเิ ศษ 8. การอาบน้ำ� ดว้ ยกนั ใตฝ้ กั บวั น�้ำเอื่อยๆ และหยอกเย้ากนั ไปมา ดว้ ยน้ำ� อุ่นและสบู่ลูบไล้ล่ืนล้นจนเสยี วเสร็จ 9. การใชส้ ายน�ำ้ ท่แี รงและเยน็ ฉีดไปตรงน้นั กท็ �ำให้คุณรสู้ กึ ดี และเสียวได้ เพราะอะไร ................. 1. .............................................................................................................................. 2. .............................................................................................................................. 3. .............................................................................................................................. ใหเ้ หตผุ ลรวมๆ 3 ขอ้ หรอื มากกวา่ แลว้ คณุ จะไดร้ บั ชดุ ถงุ ยางฯ พเิ ศษ 1 ชดุ เพมิ่ ตัวอย่างท่สี อง คณุ วา่ 10 ค�ำแนะน�ำวธิ สี นุกๆ ในการสร้างความสุขและพึงใจเรอื่ งเพศนี้ ใชไ้ ด้ หรอื ใช้ไมไ่ ด้ (กล่มุ วัยรุน่ หญิง) 10 วธิ สี ร้างสุขพงึ พอใจเรอื่ ง sex ได้ ไม่ได้ 1. แบ่งปันเรอ่ื งท่ีต่างฝ่ายต่างจินตนาการเรื่องเพศให้กนั ฟัง 2. เพมิ่ เวลาเลา้ โลมคนรักให้นานขน้ึ และท�ำอยา่ งทะนถุ นอมทีส่ ุด 3. ร่วมรกั ภายใตแ้ สงเทียน 4. ใชน้ �ำ้ แข็งสรา้ งความตน่ื เต้นในชว่ งเลา้ โลม 206 นิวัตร สุวรรณพัฒนา และกาญจนา แถลงกจิ

10 วิธสี รา้ งสุขพงึ พอใจเร่ือง sex ได้ ไมไ่ ด้ 5. อาบนำ�้ ด้วยฝกั บัว หรือแช่ตวั ในอา่ งอาบน้�ำดว้ ยกนั 6. สัมผัสเรอื นรา่ งของคนรักใหท้ ัว่ ทุกตารางน้ิว 7. จูบทกุ สว่ นบนร่างกายของคนรัก จะไดส้ ยวิ ตวิ๋ กนั ไปขา้ ง 8. จูบคนรักด้วยรปู แบบใหมๆ่ และบริเวณตา่ งๆ เพือ่ ค้นหา ความชอบใหมๆ่ ของกนั และกนั 9. ชวนกันไปจ๋จู ที๋ ีอ่ ืน่ บา้ งกไ็ ด้ ท่ีไม่ใชห่ ้องนอนนะ 10. ลองเทคนคิ ลูบไล้คนรกั แบบใหม่ๆ ในขณะอาบน�้ำด้วยกนั สปั ดาหล์ ะหนดูดิ เพราะอะไร ................. 1. .............................................................................................................................. 2. .............................................................................................................................. 3. .............................................................................................................................. ใหเ้ หตผุ ลรวมๆ 3 ขอ้ หรอื มากกวา่ แลว้ คณุ จะไดร้ บั ชดุ ถงุ ยางฯ พเิ ศษ 1 ชดุ เพม่ิ ตวั อย่างทส่ี าม คณุ วา่ 10 คำ� แนะนำ� วธิ สี นุกๆ ในการใชถ้ ุงยางอนามัยน้ี ใชไ้ ด้ หรือใช้ไมไ่ ด้ 10 คำ� แนะน�ำวิธสี นกุ ๆ ในการใชถ้ ุงยางอนามัย ได้ ไม่ได้ 1. ใชร้ ิมฝีปากคาบขอบถงุ ยางอนามัยไว้ จากนัน้ คอ่ ยๆ ใช้ปากลม้ิ เลียรดู ถงุ ยางฯ ลงไปตามแท่งลำ� กอ่ นท่ีจะเผดจ็ ศึก 2. ชว่ ยใส่ถงุ ยางฯ ใหเ้ ขาแบบค่อยเป็นคอ่ ยไป ท�ำให้คู่ของคณุ เห็น ว่า คุณชอบ “ไอ้นนั่ ” ของเขามากแคไ่ หน ถุงยางอนามัยกับการดำ� เนินชีวิตทางเพศในสังคมไทย 207

10 คำ� แนะนำ� วิธีสนุกๆ ในการใชถ้ ุงยางอนามยั ได้ ไม่ได้ 3. บอกใหเ้ ขาใสถ่ งุ ยางฯ เอง โดยใหร้ ดู ลงช้าๆ และระหวา่ งนัน้ คุณก็สมั ผสั เขาในแบบท่เี ขาชอบ 4. ใช้ถงุ ยางฯ เป็นการส่งสญั ญาณ “เปดิ ไฟเขยี ว” ว่าคณุ พรอ้ มแลว้ 5. บางคนก็รสู้ กึ เร่าร้อนขึ้นมาทนั ที เมอ่ื ผชู้ ายหยบิ ถุงยางฯ ข้ึนมาใส่ ฉะนั้นหยิบมนั มาใสเ่ ลย 6. ฉันชอบใส่ถงุ ยางฯ และมเี ซก็ สใ์ นแบบทีฉ่ ันชอบไปด้วย เชน่ เราช่วยกันใส่มันดว้ ยกันในขณะท่พี ดู สปั ดนกนั อยู่ แลว้ เขา กท็ ำ� ให้ฉันเปียกแฉะดว้ ยการเอาสว่ น “ปลายหัว....” ถไู ถไปมา กบั แคมและปมุ่ ของฉนั เปน็ เวลานานๆ 7. ฉันชอบใสถ่ งุ ยางฯ และมเี ซก็ ส์ในแบบที่ฉนั ชอบไปดว้ ย เช่น ให้เขาเอาจากขา้ งหลัง แต่บางครั้งกช็ อบเอาแบบนัง่ หันหนา้ เข้าหากัน โดยแยกขาสองขา้ งออกกวา้ งๆ พาดบนขาของเขา แมว้ า่ จะไม่ใช่ท่าท่ที ำ� ให้เราได้สอดใส่ไดล้ กึ ๆ แตม่ นั ก็ท�ำให้รู้สึก เร่ารอ้ นมาก เมอื่ เราได้เหน็ กนั และกันและไดส้ บตากนั มนั รู้สึกเซก็ ซม่ี ากๆ และก็ลกึ ซงึ้ ด้วย 8. หากคุณชอบดผู ูช้ ายกระฉูด คร้งั ตอ่ ไปเวลาท่ีเอากนั พอถึง ตอนใกล้เสร็จก็ขอใหเ้ ขาดงึ ถงุ ยางฯ ออก แล้วกก็ ระฉดู ลงมา ที่ไหล่ หน้าอก หรือหลงั ของคุณ เพื่อให้ร่างกายของคุณ ไดส้ มั ผสั กบั น้�ำรักที่เร่ารอ้ น 9. ถงุ ยางฯ ท�ำใหเ้ ซ็กสข์ องคุณไมเ่ ปยี กเลอะเทอะ เพราะมันชว่ ย เกบ็ “น้�ำเมือกขนุ่ ๆ” น้นั เอาไวไ้ มใ่ ห้เปรอะเปื้อนเตียงนอนหรอื ไหลเปียกตัวคุณ 10. หากจะมีเซ็กสก์ ับคปู่ ระจำ� คุณก็อาจเลอื กถงุ ยางฯ ชนิดบางเป็น พิเศษได้ตามใจปรารถนา เพ่อื ให้เกดิ ความสนกุ แบบสัมผสั แนบ ชดิ มากขน้ึ (มีงานวจิ ยั รองรบั ว่าการใช้ถงุ ยางอนามัยกบั ค่ปู ระจำ� แม้ว่าจะมีเพศสมั พันธท์ างทวารหนกั ถงุ ยางฯ กจ็ ะไมแ่ ตกง่ายๆ) 208 นวิ ตั ร สุวรรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกจิ

เพราะอะไร ................. 1. .............................................................................................................................. 2. .............................................................................................................................. 3. .............................................................................................................................. ใหเ้ หตผุ ลรวมๆ 3 ขอ้ หรอื มากกวา่ แลว้ คณุ จะไดร้ บั ชดุ ถงุ ยางฯ พเิ ศษ 1 ชดุ เพม่ิ แม้ว่าแบบส�ำรวจท้ังสามชิ้นน้ีจะเสนอแนะและใช้ภาษาแบบท่ีเห็นได้ ทั่วไปในคอลัมน์เรื่องเพศของวารสารแฟช่ันที่มีจ�ำหน่ายในประเทศ ซ่ึงเสนอ การสร้างความสุขและความพึงพอใจทางเพศด้วยเทคนิคและวิธีการท่ีหลาก หลาย แต่กลับสร้างความอึดอัดกังวลใจไม่น้อยให้กับคนท�ำงานเรื่องเพศและ เอดส์ เมอื่ ตอ้ งเปน็ ผใู้ ชด้ ำ� เนนิ กจิ กรรมรณรงคใ์ นทส่ี าธารณะ ดว้ ยความรสู้ กึ วา่ เร่ืองราวและภาษาดังกล่าวมีลักษณะหมิ่นเหม่ เป็นเร่ืองเพศแบบโป๊เปลือยซ่ึง ตอ้ งหา้ ม ไมค่ วรพดู คยุ สอื่ สารกนั ในทสี่ าธารณะ กงั วลวา่ จะถกู ตอ่ วา่ หรอื หา้ ม ปราม จนกระทง่ั ถกู แบนไมใ่ หท้ ำ� กจิ กรรมรณรงค์ ซงึ่ มกี ารนำ� ไปใชท้ ำ� กจิ กรรม กบั วัยรุ่นเพียงในบางพ้ืนท่ใี นท้ายทส่ี ดุ เม่ือพิจารณาข้อความและภาษาในแต่ละประโยคอีกคร้ัง หลายคน เห็นว่าส�ำนวนภาษาท่ีใช้แม้จะตรงไปตรงมาในเรื่องเพศ แต่ไม่ได้ถือว่าเป็น ภาษาที่แรงมาก เพราะเป็นส�ำนวนแบบเดียวกับที่ใช้ในวารสารแฟชั่นท่ัวไป แต่ ‘ความแรง’ อยู่ที่การสื่อความ เนือ่ งจากเมอ่ื อ่านข้อความดูแล้ว สามารถ จนิ ตนาการเหน็ ภาพหรอื ฉากตามค�ำแนะน�ำน้นั ๆ อยา่ งชัดเจน จงึ ท�ำใหร้ ู้สึก ไม่คอ่ ยสบายใจหรือกังวลใจทจ่ี ะใชเ้ คร่อื งมือเหลา่ น้อี ย่บู ้าง หลายคนมีข้อกงั วลว่า หากพดู เรอ่ื งความสุขความพึงพอใจเพม่ิ เตมิ เข้า ไปในการสื่อสารเรียนรู้เรื่องเพศ อาจท�ำให้คนเลือกมองเร่ืองเพศสัมพันธ ์ เฉพาะด้านที่เป็นความสุขและละท้ิงความปลอดภัย ซึ่งจะท�ำให้เกิดอันตราย และความเสย่ี งตามมาจากการมเี พศสมั พนั ธ์ ถงุ ยางอนามัยกบั การด�ำเนินชวี ิตทางเพศในสงั คมไทย 209

ปฏิกิริยาและข้อกังวลใจดังกล่าวอาจเป็นภาพสะท้อนของการสื่อสาร เรื่องความสุขความพึงพอใจ กามารมณ์ ความเซ็กซ่เี ยา้ ยวนใจ ทเ่ี ป็นมิติดา้ น บวกของเรอื่ งเพศ ทถี่ กู ตีความหรอื ให้ค่าวา่ เปน็ ส่งิ ยั่วยุและกระตุ้นเรา้ อารมณ์ ทางเพศ ที่จ�ำเป็นต้องควบคุมไว้ตามแนวคิดความเช่ือเรื่องเพศกระแสหลัก ดว้ ยเหตุผลว่าจะส่งผลกระทบตอ่ ประเพณแี ละศลี ธรรมอันดงี าม ประเดน็ ขา้ งตน้ นน้ี ำ� ไปสขู่ อ้ ถกเถยี งทวี่ า่ อะไรคอื ความเหมาะสมหรอื ไม่ เหมาะสมในการสอื่ สารเรอื่ งเพศในสงั คมไทย ทผ่ี วู้ จิ ยั เหน็ วา่ ประเดน็ สำ� คญั คอื ความคิดท่ีว่าเร่ืองเพศเป็นเรื่องที่ต้องก�ำกับและควบคุมมากกว่าเรื่องส�ำนวน ภาษาทใี่ ช้ นยั สำ� คญั ของเร่อื งนี้จงึ อยทู่ ว่ี ่า หากจะส่อื สารเร่ืองเพศในมิตขิ อง กามารมณ์ ความเยา้ ยวนใจทางเพศ ซง่ึ เปน็ ดา้ นหนง่ึ ของความสขุ ความพงึ พอใจทางเพศแลว้ จะทำ� ใหเ้ รอ่ื งเพศหลดุ ออกไปจากอำ� นาจทตี่ อ้ งการกำ� กบั ควบคุม จึงไม่แปลกที่สังคมไทยจะควบคุมการพูดคุย การแสดงออก การจำ� หนา่ ยอปุ กรณเ์ สรมิ สขุ ทางเพศ ฯลฯ ไว้ เพอ่ื ทำ� ใหก้ ารสอื่ สารเรยี นรเู้ รอื่ ง เพศอยภู่ ายใตข้ อบเขตของเนอื้ ตวั รา่ งกาย สขุ อนามยั ความปลอดภยั ปลอดโรค บทบาทหนา้ ที่ ความรบั ผดิ ชอบ ความรกั การแตง่ งาน สรา้ งครอบครัว ความ เป็นครอบครัวท่ีอบอุ่นเท่านั้น และให้คุณค่ากับค�ำ รักเดียวใจเดียว รักนวล สงวนตวั ฯลฯ จนเบียดบังความหมายอน่ื ๆ เชน่ ความสขุ ความพอใจทางเพศ กามารมณ์ ให้กลายเป็นสิ่งที่ไม่ควรพูดถึง ไม่อยู่ในกรอบคุณค่าดีงามที่ กำ� หนดไว้ อย่างไรก็ตาม มีข้อเสนอว่าการเพิ่มเติมเรื่องความสุข ความพึงพอใจ ทางเพศเข้าไปในการสื่อสารเรียนรู้เรื่องเพศและการส่งเสริมการใช้ถุงยาง อนามยั นน้ั นา่ จะไปดว้ ยกนั ไดก้ บั ความปลอดภยั เพยี งแตต่ อ้ งใชเ้ วลาระยะหนงึ่ ในการท�ำความเขา้ ใจและขจดั ข้อกังวลต่างๆ ท่ีมีอยอู่ อกไป ทัง้ นี้ ควรพฒั นา แนวทางการทำ� งานใหเ้ หมาะสมกบั กลมุ่ เปา้ หมายแตล่ ะกลมุ่ ดำ� เนนิ การไปทลี ะ ขั้นทีละตอน ในลักษณะกระบวนการวิจัยและพัฒนา เพื่อน�ำไปสู่จุดสมดุล 210 นิวตั ร สวุ รรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกิจ

ระหว่างการส่ือสารเรื่องความสุขความพึงพอใจทางเพศ กับความกังวลเร่ือง ความปลอดภัย ข้อสังเกตท่ีน่าสนใจอีกประการหนึ่งคือ การเสนอเร่ืองมิติความสุข ความพึงพอใจทางเพศอาจไม่ได้รับการยอมรับในสังคมไทย ทางออกต่อ ประเด็นนี้ได้แก่การพูดถึงสุขภาวะ ซึ่งกว้างกว่าค�ำว่าสุขภาพท่ีมีความหมาย ติดอยู่กับการแพทย์มากเกินไป การเติมมิติด้านสุขภาวะลงไปในการสื่อสาร เร่ืองเพศและการส่งเสริมการใช้ถุงยางอนามัยน่าจะท�ำให้สามารถด�ำเนินการ ในสังคมไทยไดโ้ ดยไมม่ แี รงต้านทานมากนัก 5.5 บทสรุปปิดทา้ ย จากข้อเท็จจริงที่ว่า ถุงยางอนามัยมีสถานะและความหมายเดียวท ี่ เด่นชัด น่ันคือ เป็นเคร่ืองมือทางการแพทย์ที่ใช้ในการป้องกันโรคและ การตั้งท้อง ซ่ึงสัมพันธ์กับวิธีคิดที่ว่า ถุงยางอนามัยใช้ส�ำหรับเพศสัมพันธ์ ทเ่ี ป็นอนั ตรายและเสี่ยง ซ่ึงมกั เกิดขึน้ ในกลุ่มคนทมี่ วี ิถที างเพศไมอ่ ยู่ในกรอบ ศีลธรรมอันดีงาม เป็นเพศสัมพันธ์ที่ผิดปกติ ผิดธรรมชาติ และเชื่อกันว่า ไมเ่ กดิ ขน้ึ กับคนท่อี ยู่ด�ำเนินชีวติ ตามระบบคิดความเชือ่ เรือ่ งเพศกระแสหลัก การสง่ เสรมิ การใชถ้ งุ ยางอนามยั ทผ่ี า่ นมา จงึ ถกู เพกิ เฉยจากผคู้ นจำ� นวน มากในสงั คมทดี่ ำ� เนนิ เพศวถิ ขี องตนตามระบบคดิ ความเชอ่ื เรอื่ งเพศกระแสหลกั ขณะท่ีผู้คนอีกจ�ำนวนไม่น้อยรู้สึกอึดอัด ไม่สะดวกใจท่ีจะใช้ถุงยางอนามัย เพียงเพราะไมต่ อ้ งการเปน็ ผทู้ ่ดี ำ� เนนิ ชีวิตหรือมเี พศวถิ ีท่ีผดิ ปกติ ผิดธรรมชาติ ตามทสี่ งั คมใหค้ วามหมาย การสง่ เสรมิ ใหถ้ งุ ยางอนามยั เปน็ สว่ นหนงึ่ ของชวี ติ ทางเพศในสงั คมไทย จงึ ไมอ่ าจหลกี หนคี วามจรงิ ทวี่ า่ ตอ้ งรอ้ื สรา้ งสถานะและ ความหมายของถุงยางอนามัยขึ้นมาใหม่ให้เป็นเคร่ืองมือในการสร้างเสริม สุขภาวะทางเพศ ถงุ ยางอนามยั กับการดำ� เนินชีวติ ทางเพศในสังคมไทย 211

การรื้อสร้างสถานะและความหมายของถุงยางอนามัยขึ้นมาใหม่น ี้ ยอ่ มเกยี่ วพนั กบั การรอ้ื สรา้ งระบบคดิ ความเชอ่ื เรอื่ งเพศในสงั คมไทย โดยเฉพาะ การดำ� รงอยขู่ องเพศภาวะและเพศวถิ แี บบอน่ื ๆ ในสงั คมไทย ทแี่ ตกตา่ งไปจาก เพศวิถีกระแสหลัก และถูกตราความหมายให้ว่าเป็นเรื่องเพศที่ผิดปกติ ผิดธรรมชาติ ผดิ ศีลธรรม และผิดขนบ นอกจากนี้ เรอ่ื งเพศและเพศสมั พนั ธน์ นั้ แมจ้ ะถกู พดู ถงึ ในประเดน็ เรอื่ ง อันตรายและความเส่ียงที่อาจเกิดขึ้นก็ตาม แต่ก็ยังมีด้านที่เป็นความสุข ความพึงพอใจทางเพศ อิสระในการตัดสินใจท่ีจะมีเพศสัมพันธ์ ด้วยความ พร้อมและยินยอมพร้อมใจ โดยไม่ถกู กระท�ำความรุนแรง และไมถ่ กู บบี บังคับ ด้วยเช่นกัน ดังนั้น การสื่อสารเรื่องเพศและการเรียนรู้เร่ืองเพศภาวะ เพศวถิ ีท่ีรอบดา้ น ดว้ ยการม่งุ สื่อสารเชิงบวก ทีไ่ มเ่ นน้ ควบคุม แต่ส่งเสริม การตอ่ รองและจดั การความสมั พนั ธท์ ไ่ี มก่ ระทำ� ความรนุ แรง ไมต่ ดั สนิ กดี กนั แบ่งแยก หรือเลือกปฏิบัติ เป็นจุดเปลี่ยนส�ำคัญท่ีจะน�ำไปสู่สังคมท่ีคน มีความสุขและปลอดภัยเรื่องเพศ หรือสังคมท่ีมีสุขภาวะทางเพศได้ใน ทา้ ยทีส่ ดุ 212 นวิ ตั ร สวุ รรณพัฒนา และกาญจนา แถลงกจิ

เอกสารอ้างองิ ภาษาไทย กฤตยา อาชวนจิ กลุ (บรรณาธกิ าร). (2552). ถงึ เวลา..ตอ้ งเขา้ ใจและแกไ้ ข...ความรนุ แรงทางเพศ เอดส์ และทอ้ งไมพ่ รอ้ ม. กรงุ เทพฯ: แผนงานสรา้ งเสรมิ สขุ ภาวะทางเพศ มลู นธิ สิ รา้ งความเขา้ ใจ เรือ่ งสุขภาพผูห้ ญิง. กฤตยา อาชวนิจกุล และกนกวรรณ ธราวรรณ. (2550). วิเคราะห์วิธีคิดวิทยาในงานวิจัยเรื่อง เพศภาวะและเพศวถิ ใี นเอดสศ์ กึ ษา. กรงุ เทพฯ: แผนงานสรา้ งเสรมิ สขุ ภาวะทางเพศ มลู นธิ ิ สร้างความเข้าใจเรอ่ื งสุขภาพผู้หญิง. กฤตยา อาชวนจิ กลุ และภสั สร ลมิ านนท์ (บรรณาธกิ าร). (2547). รายงานการสงั เคราะหอ์ งคค์ วามรู้ ด้านสังคมและเศรษฐกิจ. เอกสารประกอบการประชุมสรุปการสังเคราะห์องค์ความรู้และ การประมวลผล จากการประชมุ นานาชาตเิ รอื่ งโรคเอดส์ ครงั้ ที่ 15 จดั โดยกรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสขุ ณ อมิ แพคอารนี า่ เมอื งทองธานี วนั ที่ 16 กนั ยายน 2547. กองรงั สแี ละเคร่อื งมือแพทย์. (2553). 20 สาระกับ 20 ปถี งุ ยางอนามยั . กรุงเทพฯ: กรมวทิ ยาศาสตร์ การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. คำ� นวณ องึ้ ชศู กั ด์ิ และคณะ. (2541). การประมวลและสงั เคราะหอ์ งคค์ วามรดู้ า้ นระบาดวทิ ยาโรคเอดส์ ในประเทศไทย: กรณกี ารเฝา้ ระวงั โรค. นนทบรุ :ี กองโรคเอดส์ กรมควบคมุ โรค กระทรวง สาธารรณสขุ เครอื ขา่ ยผหู้ ญงิ ทอ่ี ยรู่ ว่ มกบั เอชไอว.ี (2552). คมู่ อื ใหค้ ำ� แนะนำ� สำ� หรบั ผหู้ ญงิ ทต่ี ดิ เชอ้ื เอชไอว.ี กรงุ เทพฯ: The International Community of Women Living With HIV/AIDS. ชลิดาภรณ์ ส่งสัมพันธ์. (2547). ฐานคิดเร่ืองเพศวิถีในนโยบายเร่ืองเอดส์ของรัฐไทย. นนทบุรี: สถาบันวจิ ัยระบบสาธารณสุข. [เอกสารอัดสำ� เนา]. ญาณาธร เจียรรัตนกุล. (2551). ค�ำถามยอดฮิตในคอลัมน์ถามตอบเร่ืองเพศ. กรุงเทพฯ: แผนงาน สรา้ งเสรมิ สขุ ภาวะทางเพศ มูลนธิ ิสรา้ งความเขา้ ใจเร่ืองสขุ ภาพผหู้ ญงิ . ธนรักษ์ ผลพิ ฒั น์ และคณะ (บรรณาธิการ). (2547). รายงานการสงั เคราะห์องคค์ วามร้ดู า้ นระบาด วิทยาและการป้องกัน. เอกสารประกอบการประชุมสรุปการสังเคราะห์องค์ความรู้และ การประมวลผล จากการประชมุ นานาชาตเิ รอื่ งโรคเอดส์ ครง้ั ที่ 15 จดั โดยกรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสุข ณ อิมแพคอารีน่า เมืองทองธานี วนั ที่ 16 กนั ยายน 2547. ถงุ ยางอนามยั กับการดำ� เนินชีวติ ทางเพศในสังคมไทย 213

ธเนศ วงศ์ยานนาวา. (2549). (การร่วม) เพศนอกสถาบันการแต่งงานในฐานะ “ระเบิด” จาก ประวตั ศิ าสตร์ “การสำ� เรจ็ ความใครด่ ว้ ยตนเอง” ถงึ “เพศศกึ ษา”...เมอื่ อดุ มการณป์ ระสาน กบั วิทยาการทางการแพทย.์ รฐั ศาสตร์สาร, 27(3): 1−55. ธญั ญา ใจด.ี (22 กนั ยายน 2550). คอลัมน์เสยี งสตร:ี ปลดลอ็ คสมการถุงยางกบั ยืดอกพกถงุ . โพสต์ ทเู ดย.์ คน้ เมอ่ื 8 กนั ยายน 2555 จาก เวบ็ ไซต์ มลู นธิ สิ รา้ งความเขา้ ใจเรอื่ งสขุ ภาพผหู้ ญงิ http://www.whaf.or.th/content/70 นพพร สุวรรณพานิช. (2551ก). Sex and the English Language 1. กรงุ เทพฯ: open books. ___________. (2551ข). Sex and the English Language 2. กรงุ เทพฯ: open books. ___________. (2552). โลกียะ . กรุงเทพฯ: open books. นธิ ิ เอียวศรีวงศ.์ (2545). วา่ ด้วย “เพศ” ความคดิ ตวั ตน และอคติทางเพศ ผู้หญงิ เกย์ เพศศึกษา และกามารมณ.์ กรุงเทพฯ: มติชน. นิวัตร สวุ รรณพัฒนา และคณะ (บรรณาธิการ). (2547). รายงานการสังเคราะห์องค์ความรู้โครงการ ชุมชน. เอกสารประกอบการประชุมสรุปการสังเคราะห์องค์ความรู้และการประมวลผล จากการประชุมนานาชาติเร่ืองโรคเอดส์ คร้ังที่ 15 ที่กรุงเทพฯ จัดโดยกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสขุ ณ อมิ แพคอารนี ่า เมืองทองธานี วนั ท่ี 16 กันยายน 2547. ___________. (2549). รายงานการสงั เคราะหค์ วามรู้ ในมติ ทิ างสงั คม พฤตกิ รรม และเศรษฐกจิ . เอกสาร ประกอบการประชุมสรุปการสังเคราะห์องค์ความรู้และการประมวลผล จากการประชุม นานาชาตเิ รอ่ื งโรคเอดส์ ครง้ั ท่ี 16 ทีก่ รุงโตรอนโต ประเทศแคนาดา จดั โดยกรมควบคุม โรค กระทรวงสาธารณสุข ณ โรงแรมเอสดี อเวนวิ . นิวัตร สวุ รรณพฒั นา และสุทธดิ า มะลแิ กว้ . (2553). รายงานการวิเคราะหน์ โยบายการตอบสนอง ตอ่ ปญั หาเอดสข์ องประเทศไทยในมมุ มองของภาคประชาสงั คม ปี พ.ศ. 2552. กรงุ เทพฯ: คณะทำ� งานจับตานโยบาย คณะกรรมการองคก์ รพฒั นาเอกชนดา้ นเอดส์ (กพอ.) บุณยานุช เดชบริบูรณ์. (2544). ปัจจัยท่ีมีผลต่อพฤติกรรมการใช้ถุงยางอนามัยของนักเรียนชาย ในวทิ ยาลัยอาชวี ศกึ ษา จงั หวัดตาก. วิทยานพิ นธ์สาธารณสขุ ศาสตร์ คณะสาธารณสุข มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม่, เชยี งใหม่. พิมพวลั ย์ บญุ มงคล, เพ็ญจนั ทร์ ประดบั มุข และศันสนยี ์ เรืองสอน. (2541). องค์ความรูข้ องงานวจิ ัย เอดสด์ ้านสังคมศาสตร์และพฤติกรรมศาสตร.์ นครปฐม: โครงการจดั ตัง้ ส�ำนกั งานศึกษา นโยบายสาธารณสขุ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล. มลฤดี ลาพิมล และคณะ. (2551). วาทกรรมเรื่องเพศในหลักสูตรเพศศึกษาแนวใหม่: มุมมอง การตอ่ รอง และการประยกุ ตใ์ ช้. กรงุ เทพฯ: แผนงานสรา้ งเสริมสุขภาวะทางเพศ มลู นิธิ สรา้ งความเขา้ ใจเร่ืองสุขภาพผ้หู ญงิ . 214 นวิ ัตร สุวรรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกิจ

มาลี สิทธิเกรียงไกร. (2548). การแพทย์ระบาดวิทยากับการปิดบังพ้ืนที่ทางสังคมของสามัญชน. วารสารสังคมศาสตร์ ฉบบั การเมืองเร่อื งสุขภาพ การเมืองเร่ืองชาติพนั ธุ์, 17(1): 112-137 มลู นธิ เิ ขา้ ถงึ เอดส.์ (9 กรกฎาคม 2552). วธิ ใี ชถ้ งุ ยางอนามยั สขุ และปลอดภยั . คน้ จาก เวบ็ ไซต์ มลู นธิ ิ เข้าถงึ เอดส์ http://www.aidsaccess.com/09/index.php?option=com_content&t ask=view&id=164&Itemid=2 มลู นธิ พิ ฒั นาเครอื ขา่ ยเอดส์ และเครอื ขา่ ยผตู้ ดิ เชอื้ เอชไอว/ี เอดส์ ภาคเหนอื ตอนบน. (2551). ชวี ติ จรงิ การส่งเสริมสุขภาพส�ำหรับผู้ที่อยู่ร่วมกับเชื้อเอชไอวี/เอดส์ในประเทศไทย: การป้องกัน ด้วยกระบวนการอย่างมีสว่ นรว่ ม. กรงุ เทพฯ: International HIV/AIDS Alliance. วราภรณ์ แช่มสนิท. (2551). วิธีคิดเร่ืองเพศวิถีของรัฐไทย. กรุงเทพฯ: แผนงานสร้างเสริมสุขภาวะ ทางเพศ มลู นิธสิ ร้างความเขา้ ใจเร่อื งสุขภาพผหู้ ญงิ . วิระดา สมสวัสดิ์. (2548). เพศภาวะและเอดส์: นโยบาย มาตรการ และกฎหมาย. เชียงใหม่: Norwegian Association of Women Jurists. วิวฒั น์ โรจนพทิ ยากร. (2534). โครงการถงุ ยางอนามยั 100% มาตรการป้องกนั และควบคุมโรคเอดส์ ในประเทศไทย. พมิ พ์คร้ังท่ี 3. กรงุ เทพฯ: กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. ___________. (2552). เขาเรยี กผมว่า “คุณหมอผู้เปล่ยี นโลก”. กรุงเทพฯ: แพรวสำ� นกั พิมพ์. วิศิษฐ วิทย์ประเสริฐกุล. (2546). ความรู้ความเข้าใจของผู้บริโภคในเขตกรุงเทพมหานครที่มีผล ตอ่ พฤตกิ รรมการซอื้ และการใชถ้ งุ ยางอนามยั . สารนพิ นธบ์ รหิ ารธรุ กจิ มหาบณั ฑติ สาขา การตลาด มหาวทิ ยาลยั ศรนี ครนิ ทรวิโรฒ, กรุงเทพฯ . สาล่ี เกย่ี วการค้า และสมชืน่ ฮอนซา จูเนยี ร์ (แปล). (2545). สงครามในเลือด: เพศ การเมอื ง และ เอดส์ ในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต.้ คริส เบย์เรอร์ (เขยี น). กรงุ เทพฯ: White Lotus. ภาษาอังกฤษ Abramson, Paul R., and Pinkerton, Steven D. (2002). With Pleasure: Thoughts on the Nature of Human Sexuality. New York: Oxford university press. AIDS Calgary Awareness Association. (2005). Monitoring the Implementation of the UNGASS Declaration of Commitment: Canada Country Report. Retrieved from http://data. unaids.org/pub/Report/2006/2006_country_progress_report_canada_en.pdf Association de lutte contre le SIDA (ALCS). (2005). Monitoring the Implementation of the UNGASS Declaration of Commitment: Morocco Country Report. Retrieved from http://www.asylumlaw.org/docs/sexualminorities/Morocco%20UNGASS.pdf Berer, Marge. (2006). Condom, yes! “Abstinence”, No. Reproductive Health Matters, 14(28): 6−16. ถุงยางอนามัยกบั การดำ� เนินชีวิตทางเพศในสงั คมไทย 215

Blue Diamond Society. (2006). Monitoring the Implementation of the UNGASS Declaration of Commitment: Nepal Country Report. Retrieved from http://data.unaids.org/ pub/Report/2006/2006_country_progress_report_nepal_en.pdf Bosmans, Marleen, Cikuru, Marie Noel, Claeys, Patricia, and Temmerman, Marleen. (2006). Where Have All the Condoms Gone in Adolescent Programmes in the Democratic Republic of Congo. Reproductive Health Matters, 14(28): 80−88. Boyce, P. M., Lee, Huang Soo, Jenkins, C., Mohamed, S., Overs, C., Paiva, V., Reid, E., Tan, M., and Aggleton, P.. (2007). Putting sexuality (back) into HIV/AIDS: Issues, theory and practice. Global Public Health, 2(1): 1−34. Browne, Jan, and Minichiello, Victor. (1994). The Condom: Why more people don’t put it on. Sociology of Health & Illness, 16(2): 229−252. Chamratrithirong, Aphichat, Thongthai, Varachai, Boonchalaksi, Wathinee, Guest, Phllip, KTahenc1h0a0n%acChointrdao,mChPurronmruorttioani aPnrdogArnacmhmaleeeinVaTrhaanilagnradt:. S(1u9r9v9e).yTRheesSuultcscoefssThoef Evaluation of The 100% Condom Promotion Programme. Nakhonpathom: Institute for Population and Social Research, Mahidol University. Chamratrithirong, Aphichat. (2009). ABC Program for HIV Prevention in Thailand: Empirical Evidences and Policy Implications. in Chamratrithirong, Aphichat and Phuengsamran, Dusita (Editors). The Era of ARV in the Generalized HIV Epidemic in Thailand: Research Approach (pp.177−212). Nakorn Pathom: Institute for Population and Social Research, Mahidol University. Darden, Craig. (2006). Promoting Condoms in Brazil to Men Who Have Sex With Men. Reproductive Health Matters, 14(28): 63−67. Ditmore, Melissa, and Neth, Choun. (2006). Unsafe Condoms and Other Unsafe Sex Accessories. Reproductive Health Matters, 14(28): 171−173. Drezin, JenSneytt,inTgorarensd, AMdavroycAancny, aAngdenDdaaly. ,TKoierroannto. :(2T0h0e7).InBtaerrrnieartsiontoalCCoonudnocmil AocfceAsIDsS: Service Organizations (ICASO). Garcia, Sandra G., Yam, Eileen A., and Firestone, Michelle. (2006). “No Party Hat, No Party”: Successful Condom Use in Sex Work in Mexico and the Dominican Republic. Reproductive Health Matters, 14(28): 53−62. Global Campaign for Microbicides. (2006). Addressing Questions and Common Misper ceptions about Microbicide Clinical Trials (PATH, USA FactSheet #18). Retrieved from http://www.global−campaign.org/clientfiles/FS18−Trials−Mar06.pdf Global Commission on HIV and the Law. (2011). Asia Pacific Regional Dialogue of the Global Commission on HIV and the Law. Bangkok: HIV, Health and Development Programme for Asia and the Pacific, UNDP. 216 นวิ ัตร สุวรรณพฒั นา และกาญจนา แถลงกจิ

Gray, Alan and Punpuing, Sureeporn. (1999). Gender, Sexuality and Reproductive health in Thailand. [Final report]. Nakhon Pathom: Institute for Population and Social Research, Mahidol University. Human Rights Watch. (2004a). Access to Condoms and HIV/AIDS Information: A global health and human rights concern. Retrieved from http://www.hrw.org/legacy/ backgrounder/hivaids/condoms1204/condoms1204.pdf ___________. (2004b). Unprotected: sex, condoms and the human right to health. Retrieved from http://dspace.cigilibrary.org/jspui/handle/123456789/22472 International HIV/AIDS Alliance. (2006). Emerging Issues: Condom Policy and Programming. Reproductive Health Matters, 14(28): 10. International Planned Parenthood Federation (IPPF). (2007). Safer Sex & Sexual Pleasure. X−Press by and for young people, 8(August): 1−15. Jackson, Peter A., and Sullivan, Gerard. (Editors). (2000). Lady Boys, Tom Boys, Rent Boys: Male and Female Homosexualities in Contemporary Thailand. ChiangMai: Silkworm Books. Kaewmala. (2009). Sex Talk. Bangkok: Heaven Lake Press. Khan, Shivananda & Bondyopadhyay, Aditya. (2005). The impact of social, legal and judicial impediments to sexual health promotion, and HIV and AIDS related care and support for males who have sex with males in Bangladesh and India. Retrieved from http://www.hivpolicy.org/Library/HPP000907.pdf Kort, Rodney. (2009). Barriers to Condoms: Implementing and Documenting Advocacy Strategies. Toronto: The International Council of AIDS Service Organizations (ICASO). Lewis, Stephen. (2006). Remarks at the Closing Session of the XVI International AIDS Conference, Toronto, Canada. Retrieved from http://www.lila.it/doc/ documentazione/altro/Lewis_Closing_Speech.pdf Loff, Bebe, Overs, Cheryl, and Longo, Paulo. (2003). Can health programmes lead to mistreatment of sex workers? The Lancet, 361(9373): 1982−1983. Retrieved from http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140−6736(03)13595−7/ fulltext Marais, Hien (Editor). (2008). Redefining AIDS in Asia: Crafting an Effective Response. Report of the Commission on AIDS in Asia. India: Oxford University Press. Mellors, S. (2005). Monitoring the Implementation of the UNGASS Declaration of Commitment: South Africa Country Report. Retrieved from http://c.ymcdn.com/sites/ www.osap.org/resource/resmgr/Docs/3_part1_1__HIV_report2005.pdf Chaya, Nada, Amen, Kali−Ahset and Fox, Michael. (2002). Condoms Count: Meeting the need in the era of HIV/AIDS. Washington DC: Population Action International. ถงุ ยางอนามยั กับการด�ำเนนิ ชีวติ ทางเพศในสังคมไทย 217

Narain, Jai P. (editor). (2004). AIDS in Asia: The Challenge Ahead. India: Sage Publications. Old Law a Curse on South Africa’s Sex workers. (March 3, 2006). Business Day. Johannesburg. Petchesky, Rosalind. (2006, August 14). Sexuality, Social Policy and AIDS: Case Studies on Sexual Rights and HIV/AIDS. [น�ำเสนอในการประชุมเอดส์โลก ครง้ั ที่ 16 ทีโ่ ตรอน โต ประเทศแคนาดา] Philpott, Anne, Knerr, Wendy, and Boydell, Vicky. (2006). Pleasure and Prevention: When Good Sex is Safer Sex. Reproductive Health Matters, 14(28): 23−31. Philpott, Anne, Knerr, Wendy, and Maher, Dermot. (2006). Promoting protection and pleasure: amplifying the effectiveness of barriers against sexually transmitted infections and pregnancy. The Lancet, 368(2028): 2028−2031. Pisani, Elizabeth. (2009). The Wisdom of Whores: Bureaucrats, Brothels and the Business of AIDS. London: Granta. Randolph, Mary E., Pinkerton, Steven D., Bogart, Laura M., Cecil, Heather, and Abramson, Paul R. (2007). Sexual Pleasure and Condom Use. Retrieved from http:// www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2410083 Rojanapithayakorn, Wiwat. (2006). The 100% Condom Use Programme in Asia. Reproductive Health Matters, 14(28): 41−52. Romanian Association Against Aids (ARAS). (2005). Monitoring the Implementation of the UNGASS Declaration of Commitment: Romania Country Report. Retrieved from http://data.unaids.org/pub/Report/2006/2006_country_progress_report_ romania_en.pdf Singh, Susheela, Darroch, Jacqueline E., and Bankole, Akinrinola. (2003). A, B, and C in Uganda: The Roles of Abstinence, Monogamy and Condom Use in HIV Decline. Washington DC: The Alan Guttmacher Institute. Sinnott, MereglaantioJn.sh(2ip0s04in). TThoamilsan&d. DHeoenso:luTlur:aUnnsivgeernsditeyr oidfeHnatwityaiiaPnrdesfse.male same−sex The Pleasure Project. (2004). Global Mapping of Pleasure. Retrieved from http:// www.the−pleasure−project.org Treerutkuarkul, A. (2010). Round Ups Condoms: Thailand’s new condom crusade. Reproductive Health Matters, 18(36): 224−225. UNAIDS. (2009, 19 March). Condoms and HIV Prevention: Position Statement by UNAIDS, UNFPA and WHO. Retrieved from http://www.unaids.org/en/Resources/ PressCentre/Featurestories/2009/March/20090319preventionposition/ 218 นวิ ตั ร สุวรรณพัฒนา และกาญจนา แถลงกจิ

UNFPA. (2007). Report on donor support for contraceptives and condoms for STI/HIV prevention. Retrieved from http://www.unfpa.org/webdav/site/global/shared/ documents/publications/2008/updated_donor_support_report.pdf UNGASS. (2001). The Declaration of Commitment on HIV/AIDS of The United Nations General Assembly Special Session on HIV/AIDS. New York: UN Department of Public Information. Welbourn, Alice. (2006). Sex, Life and the Female Condom: Some Views of HIV Positive Women. Reproductive Health Matters, 14(28): 32−40. Williamson, Nancy E., Liku, Jennifer, Mcloughlin, Kerry, Nyamongo, Isaac K., and Nakayima, Flavia. (2006). A Qualitative Study of Condom Use among Married Couples in Kampala, Uganda. Reproductive Health Matters, 14(28): 89−98. World Health Organization (WHO). (2004). Experiences of 100% Condom Use Programme iPnacSieficle.cted Countries of ASIA. Manila: WHO Regional Office for the Western ___________. (2010). Sexual Health. Retrieved from http://www.who.int/topics/ sexual_health/en/ เว็บไซต์ http://www.aides.org/en/campaigns http://www.thecondomproject.org ไม่ปรากฏชื่อผู้แต่ง. 2553. ถุงยางอนามัย. ค้นจาก เว็บไซต์ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี http//th. wikipedia.org/wiki/ถุงยางอนามัย ไมป่ รากฏชอื่ ผแู้ ตง่ . 2553. ทำ� ไมวยั รนุ่ ถึงไม่ค่อยชอบใสถ่ งุ ยางอนามยั ?. ค้นจาก เวบ็ ไซต์ http:// www.thaifwd.com/thread−1768−1−1.html ไมป่ รากฏชอื่ ผแู้ ตง่ . 2553. เหตุผลที่เขาไม่ใชถ้ งุ ยาง. ค้นจาก เว็บไซต์ http://women.mthai.com/ rate−xxx/22761.html ไม่ปรากฏช่อื ผู้แต่ง. 2553. เหตผุ ลทผ่ี ู้ชายไมใ่ ช้ถงุ ยาง. คน้ จาก เว็บไซต์ น้ำ� หวานดอทคอม http:// www.numwan.com/lovelove/view.asp?GID=38 ถุงยางอนามัยกบั การด�ำเนินชีวิตทางเพศในสงั คมไทย 219