(4) เรื่องที่คณะกรรมาธิการพิจารณาเสร็จแล้ว 4.8

คาดการ ชนิด/กลุ่มพืช สถานการณ์/การปฏิบตั ิ๑ - งานด้านวิจัยพัฒนาปรับปรุงพันธุ์ดาเนินการ - เกษตรกรจ โดยหน่วยงานรัฐ มหาวิทยาลัย เอกชน และ ของพันธุใ์ หม่ท นกั ปรับปรุงพันธร์ุ ายยอ่ ย ปลูกต่อและเก - ร้อยละการเก็บพันธุ์ไว้ปลูกต่อของเกษตรกร ก็ตอ่ เมอ่ื กษ. ต รายย่อยและรายใหญ่ เทา่ กับ ๙๕ ให้เกษตรกรเก - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูก พันธุ์ใหม่ที่ได สบั ปะรดโรงงาน ๓๕,๓๓๒ ครัวเรือน คดิ เป็น ปลกู ตอ่ บนพน้ื พืน้ ทปี่ ลูกรวม ๔๖๖,๔๙๗ ไร่ หน่อพันธ์ุท่ีเกษ - โดยเกษตรกรส่วนใหญ่ คือ ๘,๕๗๑ ดังกล่าว อาจจะ ครัวเรือน (๔๒%) มีพื้นที่ปลูกน้อยกว่าหรือ เพ่ือนบ้านได้ ห เทา่ กบั ๕ ไร่ ให้ทาได้ - คา่ เฉลย่ี พน้ื ทปี่ ลูกต่อครัวเรือน อย่ทู ่ี ๑๓ ไร่ - ราคาหน่อพนั ความคมุ้ ครองอ ท่ัวไป ไม้ยืนต้นอตุ สาหกรรม ๑. ยางพารา - เกษตรกรส่วนใหญ่ พันธุ์ท่ีใช้เป็นพันธุ์ - โ อกาสเกิด จากภาคเอกชน (กิ่งพันธ์ุ) และใช้พันธุ์ ค่อนข้างน้อ จากหน่วยงานราชการเพอ่ื เป็นตาพันธ์ุดี เกษตรกรใช้เพ - งานด้านวิจัยพัฒนาปรับปรุงพันธ์ุ ดาเนินการ พั น ธุ์ ดั้ ง เ ดิ ม โดยหน่วยงานรัฐ มหาวิทยาลัย เอกชน และ ราชการ/มหาว เกษตรกรรายย่อย - สาหรับพัน คุ้มครอง เกษ

รผลกระทบของที่ปรึกษาประจาคณะอนกุ รรมการ ข้อกงั วลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ๑๑๖ ผลเสยี ผลดี ะเก็บส่วนขยายพันธุ์ - เกษตรกรมีทางเลือกในการเลือกใช้ ที่ไดร้ ับความคุ้มครองไว้ พันธ์ตุ ่าง ๆ มากขึ้น ก็บเก่ียวผลผลิตขายได้ ตอ้ งออกกฎหมายอนุญาต ก็บส่วนขยายพันธุ์ของ ด้รับความคุ้มครองไว้ นที่เพาะปลูกของตนเอง ษตรกรเก็บไว้เพาะปลูกเอง ะไม่สามารถนาไปแบ่งปัน หากกฎหมายไม่อนุญาต นธุ์ของพนั ธุ์ใหมท่ ่ีได้รับ อาจมรี าคาสูงกว่าพันธ์ุ ดผลกระทบเชิงลบ - ดงึ ดูดให้ภาคเอกชน/ ย เนื่องจากพันธุ์ที่ นักปรบั ปรุงพันธ์ุรายย่อย พาะปลูกส่วนใหญ่เป็น ลงทุนวจิ ัยพฒั นาพนั ธม์ุ ากขน้ึ ม แ ล ะ พั น ธ์ุ ข อ ง ท า ง - มพี นั ธ์ุท่มี ีคณุ ภาพเพม่ิ ข้นึ วิทยาลัย - เกษตรกรมที างเลือกในการเลือกใช้ นธุ์ใหม่ที่ได้รับความ พนั ธต์ุ า่ ง ๆ มากขึ้น ษตรกรไม่สามารถเก็บ

คาดการ ชนิด/กลุ่มพชื สถานการณ/์ การปฏิบัติ๑ - เกษตรกรไม่นิยมเก็บพันธุ์ไว้ปลูกต่อ พนั ธุ์ใหม่ท่ีได้รับ ร้อยละการเก็บพันธุ์ไว้ปลูกต่อของเกษตรกร บนพื้นที่เพาะ รายย่อยและรายใหญ่ เทา่ กบั ๐ เกบ็ เกย่ี วขายผ - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูก - ราคาต้น/กิ่ง ยางพารา ๑,๕๐๘,๐๕๑ ครัวเรือน คิดเป็น ได้รับความคุ้ม พืน้ ทปี่ ลูกรวม ๒๒,๕๓๐,๕๐๓ ไร่ กวา่ พนั ธ์ุท่ัวไป - โดยเกษตรกรส่วนใหญ่ คือ ๒๗๑,๒๐๒ ครัวเรือน (๒๗%) มีพื้นที่ปลูก ๕ - ๑๐ ไร่ (ขอ้ มูล ทบก.) - คา่ เฉลีย่ พ้ืนท่ปี ลกู ต่อครัวเรือน อย่ทู ี่ ๑๕ ไร่ ๒. ปาลม์ นา้ มัน - เกษตรกรใช้ต้นกล้าท่ีผ่านการรับรองแปลง - โอกาสเกิดผล เพาะกลา้ จากกรมวชิ าการเกษตร หรอื จากบรษิ ัท น้อย เน่ืองจา ทไ่ี ดร้ บั การรับรองจากกรมวชิ าการเกษตร เพาะปลูกเปน็ พ - งานวิจัยพัฒนาปรับปรุงพันธุ์ดาเนินการ - ราคาต้นพัน โดยหนว่ ยงานรฐั และเอกชน ความคุ้มครองอ - เกษตรกรไม่นิยมเก็บพันธุ์ไว้ปลูกต่อเน่ือง ทวั่ ไป จากพันธ์ุท่ีปลูกเป็นพันธุ์ลูกผสม (เทเนอรา) ร้อยละการเก็บพันธ์ุไว้ปลูกต่อของเกษตรกร รายยอ่ ยและรายใหญ่ เทา่ กบั ๐ - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกปาล์ม น้ามัน ๓๔๗,๖๓๖ ครัวเรือน คิดเป็นพ้ืนที่ ปลูกรวม ๖,๐๐๒,๔๐๐ ไร่

รผลกระทบของทีป่ รึกษาประจาคณะอนุกรรมการ ข้อกงั วลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผลเสยี ผลดี บความคุ้มครองไว้ปลูกต่อ ะปลูกของตนเอง และ ผลผลิตได้ งพันธ์ุของพันธุ์ใหม่ที่ มครองอาจมีราคาสูง ป ลกระทบทางลบค่อนข้าง - ดงึ ดดู ให้ภาคเอกชน/ ๑๑๗ ากพันธุ์ที่เกษตรกรใช้ นั ก ป รั บ ป รุ ง พั น ธ์ุ ร า ย ย่ อ ย พนั ธล์ุ ูกผสม (เทเนอรา) ลงทุนวิจยั พัฒนาพันธุม์ ากข้ึน ธุ์ของพันธ์ุใหม่ที่ได้รับ - มพี นั ธุท์ มี่ ีคุณภาพเพ่ิมขึน้ อาจมีราคาสูงกว่าพันธ์ุ - เกษตรกรมีทางเลือกในการเลือกใช้ พนั ธตุ์ า่ ง ๆ มากขน้ึ

คาดการ ชนิด/กลุม่ พืช สถานการณ/์ การปฏบิ ตั ิ๑ - โดยเกษตรกรส่วนใหญ่ คือ ๙๒,๘๓๖ ครวั เรอื น มีพนื้ ทีป่ ลูก นอ้ ยกว่าหรอื เท่ากบั ๕ ไร่ (ข้อมลู ทบก.) - คา่ เฉลยี่ พน้ื ท่ปี ลูกตอ่ ครวั เรือน อยทู่ ี่ ๑๗ ไร่ ๓. มะพรา้ วแกง - เกษตรกรส่วนใหญ่ใช้พันธุ์พื้นเมือง และ - โอกาสเกิดผล /มะพรา้ วอ่อน พันธจ์ุ ากหนว่ ยราชการ น้อย เน่ืองจา - งานวิจัยพฒั นาปรบั ปรงุ พันธด์ุ าเนินการโดย เพาะปลูกส่วน หน่วยงานรัฐ และพันธ์ขุ องท - ร้อยละการเก็บพันธุ์ไว้ปลูกต่อของเกษตรกร - สาหรับพันธ์ุให รายย่อยและรายใหญ่ เทา่ กบั ๑๐๐ และ ๗๐ เกษตรกรไม่ส ตามลาดบั ที่ ไ ด้ รั บ ค ว า ม - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลกู มะพรา้ ว บนพ้ืนท่ีเพาะ ๑๖๓,๕๕๙ ครัวเรือน คิดเป็นพ้ืนท่ีปลูกรวม เก็บเก่ียวขายผล ๘๔๗,๘๘๑ ไร่ กฎหมายอนญุ า - โดยเกษตรกรส่วนใหญ่ คือ ๗๔,๐๖๓ ครัวเรือน (๗๐%) มีพ้ืนท่ีปลูก น้อยกว่าหรือ เทา่ กบั ๕ ไร่ (ขอ้ มูล ทบก.) - ค่าเฉลย่ี พื้นทปี่ ลกู ต่อครวั เรือน อยูท่ ่ี ๕ ไร่ ๔. กาแฟ - เกษตรกรส่วนใหญใ่ ช้พนั ธุท์ ้องถนิ่ และพนั ธ์ุ - โอกาสเกิดผล จากหน่วยงานราชการ น้อย เนื่องจา - งานด้านวิจัยพัฒนาปรับปรุงพันธุ์ดาเนินการ เพาะปลูกส่วน โดยหนว่ ยงานรฐั และเอกชน และพนั ธุ์ของท

รผลกระทบของทปี่ รึกษาประจาคณะอนกุ รรมการ ขอ้ กงั วลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผลเสยี ผลดี ลกระทบทางลบค่อนข้าง - ดงึ ดดู ใหภ้ าคเอกชน/ ากพันธ์ุท่ีเกษตรกรใช้ นักปรบั ปรุงพันธ์ุรายย่อย นใหญ่เป็นพันธุ์ด้ังเดิม ลงทุนวิจยั พัฒนาพนั ธุ์มากขน้ึ ทางราชการ - มพี นั ธ์ุที่มคี ณุ ภาพเพมิ่ ขึน้ หม่ที่ได้รับความคุ้มครอง - เกษตรกรมที างเลือกในการเลือกใช้ ๑๑๘ สามารถเก็บพันธ์ุใหม่ พนั ธุ์ต่าง ๆ มากขนึ้ ม คุ้ ม ค ร อ ง ไ ว้ ป ลู ก ต่ อ ะปลูกของตนเอง และ ลผลิตได้ หากรัฐไม่ออก าตใหท้ าได้ ลกระทบทางลบค่อนข้าง - ดงึ ดูดใหภ้ าคเอกชน/ ากพันธ์ุที่เกษตรกรใช้ นั ก ป รั บ ป รุ ง พั น ธ์ุ ร า ย ย่ อ ย นใหญ่เป็นพันธ์ุดั้งเดิม ลงทุนวิจัยพฒั นาพันธม์ุ ากขน้ึ ทางราชการ - มพี ันธทุ์ ่มี ีคณุ ภาพเพิ่มขึ้น

คาดการ ชนดิ /กลมุ่ พืช สถานการณ/์ การปฏบิ ัติ๑ - ร้อยละการเก็บพันธุ์ไว้ปลูกต่อของเกษตรกร - สาหรับพัน รายย่อยและรายใหญ่ เทา่ กบั ๑๐๐ และ ๘๐ คุ้มครอง เกษ ตามลาดบั ส่วนขยายพันธ - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกกาแฟ ความคุ้มครอ ๒๗,๕๕๔ ครัวเรือน คิดเป็นพื้นท่ีปลูกรวม เพาะปลูกของ ๒๔๘,๘๘๒ ไร่ ขายผลผลิตได้ - โดยเกษตรกรส่วนใหญ่ คือ ๙,๔๗๑ อนญุ าตให้ทาไ ครัวเรือน (๔๙%) มีพื้นท่ีปลูก น้อยกว่าหรือ เท่ากับ ๕ ไร่ (ข้อมูล ทบก.) - คา่ เฉลีย่ พน้ื ทปี่ ลกู ต่อครวั เรอื น อยทู่ ่ี ๙ ไร่ ๕. ชา - เกษตรกรสว่ นใหญใ่ ช้พนั ธุ์ท้องถ่ิน และพันธ์ุ - โอกาสเกิดผล จากหน่วยงานราชการ น้อย เน่ืองจา - งานด้านวิจัยพัฒนาปรับปรุงพันธ์ุดาเนินการ เพาะปลูกส่วน โดยหน่วยงานรฐั และพนั ธขุ์ องท - ร้อยละการเก็บพันธุ์ไว้ปลูกต่อของเกษตรกร - สาหรับพัน รายย่อยและรายใหญ่ เทา่ กบั ๑๐๐ และ ๘๐ คุ้มครอง เกษตร ตามลาดับ ขยายพันธุ์ของ - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกชา คุ้มครองไว้ปลูก ๓,๓๗๖ ครัวเรือน คิดเป็นพื้นท่ีปลูกรวม ของตนเอง แล ๑๒๙,๕๖๖ ไร่ ได้ หากรัฐไม่อ ทาได้

รผลกระทบของท่ีปรึกษาประจาคณะอนุกรรมการ ขอ้ กงั วลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผลเสีย ผลดี นธ์ุใหม่ท่ีได้รับความ - เกษตรกรมที างเลือกในการเลือกใช้ ษตรกรไม่สามารถเก็บ พันธ์ุตา่ ง ๆ มากขึ้น ธ์ุของพันธ์ุใหม่ที่ได้รับ องไว้ปลูกต่อบนพื้นท่ี งตนเอง และเก็บเก่ียว หากรัฐไม่ออกกฎหมาย ได้ ลกระทบทางลบค่อนข้าง - ดึงดดู ให้ภาคเอกชน/ ๑๑๙ ากพันธ์ุที่เกษตรกรใช้ นั ก ป รั บ ป รุ ง พั น ธ์ุ ร า ย ย่ อ ย นใหญ่เป็นพันธ์ุดั้งเดิม ลงทนุ วจิ ัยพฒั นาพันธมุ์ ากขน้ึ ทางราชการ - มพี นั ธท์ุ มี่ คี ุณภาพเพมิ่ ขึ้น นธ์ุใหม่ที่ได้รับความ - เกษตรกรมีทางเลือกในการเลือกใช้ รกรไม่สามารถเก็บส่วน พันธ์ุตา่ ง ๆ มากขึ้น งพันธุ์ใหม่ที่ได้รับความ กต่อบนพ้ืนที่เพาะปลูก ละเก็บเก่ียวขายผลผลิต ออกกฎหมายอนุญาตให้

คาดการ ชนดิ /กลุม่ พชื สถานการณ์/การปฏิบตั ิ๑ พืชสวน: ไม้ผล - โดยเกษตรกรส่วนใหญ่ คือ ๑,๗๒๘ - โอกาสเกิดผล ๑. ลาไย ครัวเรือน (๕๑%) มีพ้ืนที่ปลูก น้อยกว่าหรือ น้อย เน่ืองจา ทเุ รยี น มะม่วง เท่ากบั ๕ ไร่ (ข้อมูล ทบก.) เพาะปลูกส่วน - ค่าเฉลี่ยพื้นท่ีปลูกต่อครัวเรือน อยู่ที่ และพนั ธข์ุ องท ๓๘.๓๘ ไร่ - สาหรับพัน คุ้มครอง เกษ - เกษตรกรส่วนใหญ่ปลูกพันธุ์ดั้งเดิมและ ส่วนขยายพันธ พนั ธุท์ วั่ ไป ความคุ้มครอ - งานด้านวิจัยพัฒนาปรับปรุงพันธ์ุดาเนินการ เพาะปลูกของ โดยหน่วยงานรัฐ เกษตรกรรายย่อย และ ขายผลผลิตได้ มหาวทิ ยาลยั อนญุ าตให้ทาไ - เกษตรกรไม่นิยมเก็บพันธุ์ไว้ปลูกต่อ ร้อยละการเก็บพันธ์ุไว้ปลูกต่อของเกษตรกร รายย่อยและรายใหญ่ เท่ากับ ๐ ลาไย - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกลาไย ข้ึนทะเบียนเกษตรกร ๑๒๘,๐๙๙ ครัวเรือน คดิ เปน็ พื้นทปี่ ลูกรวม ๘๗๑,๗๑๖ ไร่ - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๗๙,๑๒๘ ครัวเรือน (๖๒%) มีพ้ืนที่ปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ (ขอ้ มลู ทบก.)

รผลกระทบของทปี่ รึกษาประจาคณะอนุกรรมการ ข้อกงั วลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผลเสีย ผลดี ลกระทบทางลบค่อนข้าง - ดึงดดู ให้ภาคเอกชน/ ากพันธุ์ท่ีเกษตรกรใช้ นักปรับปรุงพนั ธร์ุ ายย่อย นใหญ่เป็นพันธุ์ดั้งเดิม ลงทนุ วิจัยพัฒนาพนั ธ์ุมากขึน้ ๑๒๐ ทางราชการ - มีพนั ธุท์ ี่มคี ุณภาพเพ่มิ ขนึ้ นธุ์ใหม่ท่ีได้รับความ - เกษตรกรมที างเลือกในการเลือกใช้ ษตรกรไม่สามารถเก็บ พนั ธ์ุตา่ ง ๆ มากขน้ึ ธุ์ของพันธ์ุใหม่ท่ีได้รับ องไว้ปลูกต่อบนพ้ืนที่ งตนเอง และเก็บเกี่ยว หากรัฐไม่ออกกฎหมาย ได้

คาดการ ชนดิ /กล่มุ พชื สถานการณ/์ การปฏบิ ตั ิ๑ - ค่าเฉลี่ยพื้นที่ปลูก ๖.๘ ไร่ต่อครัวเรือน (ขอ้ มลู ทบก.) ทุเรียน - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกทุเรียน ขึ้นทะเบียนเกษตรกร ๑๒๐,๖๕๙ ครัวเรือน คิดเป็นพ้ืนทปี่ ลูกรวม ๘๓๕,๑๑๖ ไร่ - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๗๔,๕๓๙ ครัวเรือน (๖๒%) มีพ้ืนที่ปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ (ข้อมลู ทบก.) - ค่าเฉลี่ยพื้นท่ีปลูก ๖.๙ ไร่ต่อครัวเรือน (ขอ้ มูล ทบก.) มะมว่ ง - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกมะม่วง ขึ้นทะเบียนเกษตรกร ๗๓,๕๕๒ ครัวเรือน คดิ เป็นพื้นท่ปี ลกู รวม ๔๖๑,๑๘๔ ไร่ - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๕๑,๒๘๙ ครัวเรือน (๗๐%) มีพื้นที่ปลูก นอ้ ยกว่าหรอื เท่ากับ ๕ ไร่ (ข้อมูล ทบก.) - ค่าเฉลี่ยพื้นท่ีปลูก ๖.๓ ไร่ต่อครัวเรือน (ขอ้ มลู ทบก.)

รผลกระทบของทป่ี รึกษาประจาคณะอนกุ รรมการ ข้อกังวลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผลเสีย ผลดี ๑๒๑

คาดการ ชนิด/กลมุ่ พืช สถานการณ/์ การปฏิบตั ิ๑ พืชสวน: ผกั - เกษตรกรส่วนใหญ่ใช้พันธุ์ทั้งบริษัทเอกชน - ตลาดเมลด็ พัน ๑. ผกั ทั่วไป และบางส่วนใชพ้ ันธ์ุจากหน่วยงานราชการ - เกษตรกรจ ๒. พริก - งานด้านวิจัยพัฒนาปรับปรุงพันธ์ุดาเนินการ พันธ์ุใหม่ท่ีได โดยภาคเอกชนเป็นหลัก และมีมหาวิทยาลัย ปลูกต่อและเก และหนว่ ยงานรฐั กต็ ่อเมื่อ กษ. ต - พันธุ์การค้ามีทั้งพันธ์ุลูกผสมและพันธ์ุแท้/ ให้ เกษตรกร พันธ์ุผสมเปดิ พั น ธุ์ ใ ห ม่ ที่ ไ ด - พันธุล์ ูกผสมเกษตรกรไมน่ ยิ มเก็บเมล็ดพนั ธุ์ ไว้ปลูกต่อบน ไวป้ ลูกต่อ ตนเอง - เกษตรรายย่อยนยิ มเก็บ/ขยายพนั ธ์ุเอง เมล็ดพัน เพาะปลูกต่อเ สามารถนาไป หากกฎหมายไ - ราคาเมล็ดพัน ค ว า ม คุ้ ม ค ร อ เมล็ดพนั ธ์ทุ ั่วไป - เกษตรกรส่วนใหญ่ใช้พันธุ์ท้ังบริษัทเอกชน - ตลาดเมล็ด และบางส่วนใช้พนั ธจุ์ ากหน่วยงานราชการ สูงขน้ึ - พันธ์ุการค้ามีทั้งพันธุ์ลูกผสมและพันธุ์แท้/ - เกษตรกรจ พนั ธุ์ผสมเปิด พันธุ์ใหม่ท่ีได ปลูกต่อและเก

รผลกระทบของทป่ี รึกษาประจาคณะอนุกรรมการ ข้อกังวลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผลเสยี ผลดี นธุ์มกี ารแขง่ ขันทสี่ งู ขน้ึ - จะมีเมล็ดพันธุ์ท่ีมีคุณภาพ - เกษตรกรรายย่อยยังขาด จะเก็บเมล็ดพันธุ์ของ เพ่ิมขึ้น (ทนทานต่อโรคและแมลง/ ความรู้ในการคัดเลือกพันธ์ุ ด้รับความคุ้มครองไว้ ผลผลิตสูง/ตรงตามความต้องการ กา ร เ ก็ บ เ มล็ ด พั น ธุ์ ห รื อ ก็บเกี่ยวขายผลผลิตได้ ของตลาด) ขยายพันธุ์ เพ่ือให้รักษาพันธ์ุ ต้องออกกฎหมายอนุญาต - มีการแข่งขันวิจัยพัฒนาใน ดีได้ อย่างยัง่ ยนื รเก็ บเมล็ ดพั นธ์ุ ของ ตลาดเมล็ดพันธุ์มากยิง่ ขึ้น ลดการ - เกษตรกรรายย่อยอาจถูก ด้รับคว ามคุ้มครอง ผูกขาดที่เกษตรกรต้องซ้ือเมล็ด กล่าวหาว่าละเมิดสิทธิหาก นพื้นที่เพาะปลูกของ พนั ธเุ์ ฉพาะของบริษทั รายใหญ่ ขยายพันธ์เุ อง ๑๒๒ - ลดปัญหาการขโมยพันธุ์ และ นธุ์ท่ีเกษตรกรเก็บไว้ ปัญหาเมล็ดพนั ธุป์ ลอม องดังกล่าว อาจจะไม่ - เกษตรกรจะมีตัวเลือกเมล็ด ปแบ่งปันเพื่อนบ้านได้ พันธ์ุใหม่ให้เลือกซื้อ ในราคา ไมอ่ นญุ าตให้ทาได้ ท่ีเหมาะสม นธุ์ของพันธ์ุใหม่ท่ีได้รับ - มีโอกาสท่ีพันธ์ุใหม่ ๆ จาก องอาจมีราคาสูงกว่ า ต่างประเทศจะเข้ามาขายใน ป ประเทศไทย ดพันธ์ุมีการแข่งขันท่ี - จะมีเมล็ดพันธ์ุท่ีมีคุณภาพ เพ่ิมขึ้น (ทนทานต่อโรคและแมลง/ จะเก็บเมล็ดพันธุ์ของ ผลผลิตสูง/ตรงตามความต้องการ ด้รับความคุ้มครองไว้ ของตลาด) ก็บเก่ียวขายผลผลิตได้

คาดการ ชนิด/กลมุ่ พชื สถานการณ์/การปฏบิ ตั ิ๑ - พันธุล์ กู ผสมเกษตรกรไมน่ ยิ มเกบ็ เมล็ดพันธุ์ ก็ต่อเม่ือ กษ ไวป้ ลกู ตอ่ อนุญาตให้เกษ - ในตลาดมีพันธ์ุหลากหลายให้เกษตรกร ของพันธ์ใุ หม่ท เลือกซื้อ ปลูกต่อบนพ้ืน - งานด้านวิจัยพัฒนาปรับปรุงพันธ์ุดาเนินการ เ ม ล็ ด พั น ธ์ุ ท โดยภาคเอกชน มหาวิทยาลยั และหนว่ ยงานรัฐ เพาะปลูกต่อเ - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกพริก สามารถนาไป ขึ้นทะเบียนเกษตรกร ๓๒,๘๓๗ ครัวเรือน หากกฎหมายไ คิดเป็นพ้ืนทป่ี ลกู รวม ๙๐,๔๙๑ ไร่ - ราคาเมล็ด - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๒๙,๔๑๔ ครัวเรือน ได้รับความคุ้ม (๙๐%) มีพื้นทป่ี ลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ กวา่ เมลด็ พันธ์ทุ (ข้อมลู ทบก.) - ค่าเฉลี่ยพ้ืนที่ปลูก ๒.๘ ไร่ต่อครัวเรือน (ข้อมูล ทบก.) - เกษตรกรส่วนใหญ่ใช้พันธุ์ท้องถ่ินและพันธุ์ - โอกาสเกิดผล ๓. กระเทยี ม การคา้ ที่มกี ารนาเขา้ มา หอมแดง - งานด้านวิจยั พัฒนาปรับปรุงพันธุ์มีไมม่ ากนัก น้อย เนื่องจา ดาเนินการโดยหนว่ ยงานรฐั /มหาวทิ ยาลัย - เกษตรรายย่อยนิยมเกบ็ /ขยายพันธุ์เอง เพาะปลูกส่วน - ประสบปัญหาเร่ืองความหลากหลายของ พันธ์เุ ก่า พันธุ์มีน้อย - สาหรับพัน คุ้มครอง เกษ ส่วนขยายพันธ ความคุ้มครอ

รผลกระทบของที่ปรึกษาประจาคณะอนกุ รรมการ ข้อกงั วลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ๑๒๓ ผลเสีย ผลดี . ต้องออกกฎหมาย - มีการแข่งขันวิจัยพัฒนาใน ษตรกรเก็บเมล็ดพันธ์ุ ตลาดเมลด็ พันธุ์มากย่ิงขึ้น ลดการ ที่ไดร้ ับความคุ้มครองไว้ ผูกขาดที่เกษตรกรต้องซ้ือเมล็ด นที่เพาะปลูกของตนเอง พันธุ์เฉพาะของบริษัทรายใหญ่ ท่ี เ ก ษ ต ร ก ร เ ก็ บ ไ ว้ - ลดปัญหาการขโมยพันธุ์ และ องดังกล่าว อาจจะไม่ ปัญหาเมลด็ พันธ์ปุ ลอม ปแบ่งปันเพื่อนบ้านได้ - เกษตรกรจะมีตัวเลือกเมล็ด ไม่อนุญาตให้ทาได้ พันธุ์ใหม่ให้เลือกซ้ือ ในราคา ดพันธ์ุของพันธุ์ใหม่ท่ี ท่ีเหมาะสม มครองอาจมีราคาสูง ทัว่ ไป ลกระทบทางลบค่อนข้าง - ดงึ ดูดใหภ้ าคเอกชน/ ากพันธุ์ที่เกษตรกรใช้ นกั ปรับปรุงพันธรุ์ ายย่อย นใหญ่เป็นพันธุ์ด้ังเดิม ลงทุนวจิ ัยพัฒนาพันธุ์มากขึ้น - มพี นั ธ์ดุ ที ี่มคี ุณภาพเพิ่มขนึ้ นธุ์ใหม่ท่ีได้รับความ - เกษตรกรมีทางเลือกในการเลือกใช้ ษตรกรไม่สามารถเก็บ พนั ธตุ์ า่ ง ๆ มากข้ึน ธุ์ของพันธุ์ใหม่ที่ได้รับ องไว้ปลูกต่อบนพื้นที่

คาดการ ชนิด/กลุม่ พชื สถานการณ์/การปฏบิ ตั ิ๑ - เกษตรกรเก็บและใช้พันธุ์เดิมเป็นเวลา เพาะปลูกของ หลายปีติดต่อกัน ทาให้เกิดโรคและผลิต ขายผลผลิตได้ คุณภาพลดลง กระเทยี ม อนญุ าตใหท้ าไ - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูก กระเทียมข้ึนทะเบียนเกษตรกร ๑๑,๖๓๖ ครัวเรือน คดิ เปน็ พ้นื ทปี่ ลูกรวม ๕๐,๑๔๐ ไร่ - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๘,๙๔๒ ครัวเรือน (๗๗%) มีพื้นที่ปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ (ข้อมูล ทบก.) - ค่าเฉลี่ยพื้นที่ปลูก ๔.๓ ไร่ต่อครัวเรือน (ขอ้ มลู ทบก.) หอมแดง - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูก หอมแดงขึ้นทะเบียนเกษตรกร ๖,๒๔๗ ครัวเรอื น คดิ เปน็ พืน้ ท่ปี ลูกรวม ๒๒,๒๐๘ ไร่ - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๕,๒๐๗ ครัวเรือน (๘๓%) มีพ้ืนท่ีปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ (ข้อมูล ทบก.) - ค่าเฉลี่ยพื้นท่ีปลูก ๓.๖ ไร่ต่อครัวเรือน (ขอ้ มูล ทบก.) ๔. มันฝรั่ง - เกษตรกรส่วนใหญ่ใช้พันธจ์ุ ากบรษิ ทั เอกชน - ตลาดพนั ธม์ุ กี (ส่วนใหญ่) และบางส่วนใช้พันธ์ุจากหน่วยงาน - เกษตรกรจะ ราชการ รวมทั้งเกษตรกรเก็บพันธ์เุ อง ที่ได้รับความค เก็บเกี่ยวขาย

รผลกระทบของท่ีปรึกษาประจาคณะอนกุ รรมการ ข้อกงั วลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผลเสีย ผลดี งตนเอง และเก็บเกี่ยว - มีโอกาสท่ีพันธุ์ใหม่ ๆ จาก หากรัฐไม่ออกกฎหมาย ต่างประเทศจะเข้ามาขายใน ได้ ประเทศไทย ๑๒๔ การแข่งขนั ทสี่ งู ข้นึ - จะมีพันธุ์ท่ีมีคุณภาพเพ่ิมข้ึน ะเก็บพันธุ์ของพันธุ์ใหม่ (ทนทานต่อโรคและแมลง/ผลผลิต คุ้มครองไว้ปลูกต่อและ สูง/ตรงตามความต้องการของ ยผลผลิตได้ ก็ต่อเม่ือ ตลาด)

คาดการ ชนิด/กล่มุ พชื สถานการณ์/การปฏิบัติ๑ - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกมันฝร่ัง กษ. ต้องออก ข้ึนทะเบียนเกษตรกร ๑,๘๐๘ ครัวเรือน เกษตรกรเกบ็ เ คดิ เปน็ พ้ืนทีป่ ลูกรวม ๑๐,๓๔๖ ไร่ ท่ี ไ ด้ รั บ ค ว า ม - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๑,๐๘๔ ครัวเรือน บนพื้นท่ีเพาะป (๖๐%) มีพื้นที่ปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ เมล็ดพัน ไร่ (ขอ้ มูล ทบก.) เพาะปลูกต่อเ - ค่าเฉล่ียพ้ืนท่ีปลูก ๕.๗ ไร่ต่อครัวเรือน สามารถนาไป (ข้อมลู ทบก.) หากกฎหมายไ - ราคาหัวพันธ ความคุ้มครอ หัวพนั ธุ์ทว่ั ไป ๕. หน่อไมฝ้ รงั่ - เกษตรกรส่วนใหญม่ ีการเก็บและขยายพันธุ์ - ตลาดเมล็ด เองจากพันธุ์ตั้งต้นเดิมท่ีเป็นพันธ์ุนาเข้า สูงข้ึน จากตา่ งประเทศ - เกษตรกรจ - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกหน่อไมฝ้ ร่ัง พันธุ์ใหม่ท่ีได ขึ้นทะเบียนเกษตรกร ๑,๕๙๒ ครัวเรือน ปลูกต่อและเก คิดเปน็ พื้นทป่ี ลูกรวม ๔,๔๐๔ ไร่ กต็ ่อเมื่อ กษ. ต ให้เกษตรกรเก

รผลกระทบของที่ปรึกษาประจาคณะอนกุ รรมการ จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ข้อกงั วลของเกษตรกร ผลเสีย ผลดี กกฎหมายอนุญาตให้ จะมีพันธุ์ท่ีมีคุณภาพเพิ่มข้ึน เมลด็ พนั ธ์ขุ องพันธใุ์ หม่ (ทนทานต่อโรคและแมลง / มคุ้มครองไว้ปลูกต่อ ผลผลิต สูง/ ต รงตา มควา ม ปลูกของตนเอง ตอ้ งการของตลาด) นธุ์ท่ีเกษตรกรเก็บไว้ - มีการแข่งขันวิจัยพัฒนาใน องดังกล่าว อาจจะไม่ ตลาดพันธุ์มากย่ิงข้ึน ลดการ ปแบ่งปันเพ่ือนบ้านได้ ผูกขาดที่เกษตรกรต้องซ้ือพันธุ์ ไม่อนุญาตใหท้ าได้ เฉพาะของบรษิ ทั รายใหญ่ ธุ์ของพันธ์ุใหม่ที่ได้รับ - ลดปัญหาการขโมยพันธุ์ และ ๑๒๕ องอาจมีราคาสูงกว่า ปัญหาพนั ธป์ุ ลอม - เกษตรกรจะมตี ัวเลือกพันธุ์ใหม่ ใหเ้ ลอื กซื้อ ในราคาทีเ่ หมาะสม - มีโอกาสที่พันธุ์ใหม่ ๆ จาก ต่างประเทศจะเข้ามาขายใน ประเทศไทย ดพันธุ์มีการแข่งขันท่ี - จะมีเมล็ดพันธ์ุท่ีมีคุณภาพ เพ่ิมข้ึน (ทนทานต่อโรคและแมลง/ จะเก็บเมล็ดพันธุ์ของ ผลผลิตสูง/ตรงตามความต้องการ ด้รับความคุ้มครองไว้ ของตลาด) ก็บเกี่ยวขายผลผลิตได้ - มีการแข่งขันวิจัยพัฒนาใน ตอ้ งออกกฎหมายอนุญาต ตลาดเมล็ดพันธุ์มากยิ่งข้ึน ลด ก็บเมล็ดพันธ์ุของพันธ์ุ การผูกขาดที่เกษตรกรต้องซื้อ

คาดการ ชนดิ /กลุ่มพืช สถานการณ/์ การปฏิบตั ิ๑ - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๑,๔๕๗ ครัวเรือน ใหม่ท่ีได้รับคว (๙๒%) มีพ้ืนที่ปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ บนพืน้ ที่เพาะป (ขอ้ มูล ทบก.) เมล็ดพัน - ค่าเฉลี่ยพื้นที่ปลูก ๒.๘ ไร่ต่อครัวเรือน เพาะปลูกต่อเ (ข้อมูล ทบก.) สามารถนาไป หากกฎหมายไ - ราคาเมล็ด ได้รับความคุ้ม กว่าเมล็ดพนั ธท์ุ ๖. หอมหัวใหญ่ - เกษตรกรส่วนใหญ่ใช้เมล็ดพันธ์ุนาเข้า - ตลาดเมล็ด เกษตรกรไมม่ ีการเกบ็ เมล็ดพนั ธ์ุเอง สงู ข้นึ - ปี ๒๕๖๒ มี จ านวนเกษตรกรผู้ ปลู ก - ราคาเมลด็ พนั หอมหัวใหญ่ขึ้นทะเบียนเกษตรกร ๑,๑๖๐ ความคุ้มครองอ ครวั เรอื น คิดเป็นพ้นื ท่ีปลกู รวม ๕,๓๔๑ ไร่ พนั ธทุ์ ั่วไป - โดยเกษตรกรสว่ นใหญ่ คือ ๘๑๘ ครัวเรือน (๗๑%) มีพื้นท่ีปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ (ข้อมลู ทบก.) - ค่าเฉลี่ยพื้นที่ปลูก ๔.๖ ไร่ต่อครัวเรือน (ขอ้ มลู ทบก.)

รผลกระทบของที่ปรึกษาประจาคณะอนกุ รรมการ จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ขอ้ กงั วลของเกษตรกร ผลเสีย ผลดี วามคุ้มครองไว้ปลูกต่อ เมล็ดพันธ์ุเฉพาะของบริษัท ปลกู ของตนเอง รายใหญ่ นธ์ุท่ีเกษตรกรเก็บไว้ - ลดปัญหาการขโมยพันธุ์ และ องดังกล่าว อาจจะไม่ ปัญหาเมลด็ พันธป์ุ ลอม ปแบ่งปันเพ่ือนบ้านได้ - เกษตรกรจะมีตัวเลือกเมล็ด ไม่อนญุ าตให้ทาได้ พันธุ์ใหม่ให้เลือกซื้อ ในราคา ดพันธุ์ของพันธุ์ใหม่ท่ี ท่ีเหมาะสม มครองอาจมีราคาสูง - มีโอกาสท่ีพันธุ์ใหม่ ๆ จาก ทว่ั ไป ต่างประเทศจะเข้ามาขายใน ๑๒๖ ประเทศไทย ดพันธ์ุมีการแข่งขันท่ี - ดึงดดู ให้ภาคเอกชน/ นั ก ป รั บ ป รุ ง พั น ธ์ุ ร า ย ย่ อ ย นธ์ุของพันธใ์ุ หม่ท่ีไดร้ ับ ลงทุนวิจัยพฒั นาพันธุม์ ากขนึ้ อาจมีราคาสูงกว่าเมล็ด - มีพนั ธ์ุดีทมี่ ีคุณภาพเพิ่มข้นึ - เกษตรกรมีทางเลือกในการ เลือกใช้พันธุ์ตา่ ง ๆ มากขน้ึ - มีโอกาสที่พันธุ์ใหม่ ๆ จาก ต่างประเทศจะเข้ามาขายใน ประเทศไทย

คาดการ ชนดิ /กลุ่มพืช สถานการณ/์ การปฏิบัติ๑ พชื สวน: - เกษตรกรส่วนใหญ่มีการเก็บพันธุ์ไว้ใช้เอง - โอกาสเกิดผล สมนุ ไพร ๑. สมุนไพร แตม่ สี มุนไพรบางชนิดทีซ่ อื้ พนั ธ์ปุ ลูก น้อย เน่ืองจา - พันธทุ์ ่ใี ช้ สว่ นใหญ่เปน็ พนั ธพ์ุ นื้ เมือง เพาะปลูกส่วน - การวิจัยพัฒนาพันธ์ุดาเนินการโดยหน่วยงาน และพันธุ์ของทา ราชการและมหาวิทยาลยั ดว้ ยการคดั เลอื กพันธุ์ พัฒนาพันธุ์ดา ของรัฐและมหา - สาหรับพันธุ์ให เกษตรกรไม่สาม ของพันธุ์ใหม่ท ปลูกต่อบนพ้ืน และเก็บเก่ียวข ไม่ออกกฎหมา - มีโอกาสที่ตล แข่งขนั ท่สี ูงขึน้ - ราคาเมล็ดพัน คว า มคุ้ มค รอ เมลด็ พันธท์ุ ่วั ไ

รผลกระทบของที่ปรึกษาประจาคณะอนุกรรมการ ขอ้ กังวลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผลเสยี ผลดี ลกระทบทางลบค่อนข้าง - ดงึ ดดู ใหภ้ าคเอกชน/ - อาจมีการผสมข้ามกับพันธุ์ ากพันธุ์ที่เกษตรกรใช้ นั ก ป รั บ ป รุ ง พั น ธ์ุ ร า ย ย่ อ ย การค้า ซึ่งอาจเกิดการละเมิด นใหญ่เป็นพันธุ์ด้ังเดิม ลงทุนวิจยั พัฒนาพันธ์มุ ากข้นึ สิทธโิ ดยไม่ได้ตงั้ ใจ ทางราชการ และงานวิจัย - มีพนั ธ์ุท่ีมีคณุ ภาพเพ่ิมขึน้ - อาจมีการนาพันธ์ุพ้ืนเมือง าเนินการโดยหน่วยงาน - เกษตรกรมีทางเลือกในการเลือกใช้ ไปข้ึนทะเบียน โดยไม่ได้ผ่าน าวิทยาลยั พนั ธต์ุ า่ ง ๆ มากขน้ึ กระบวนการปรับปรุงพันธ์ุ ทาให้ หม่ท่ไี ด้รับความคุ้มครอง เกิดการผูกขาด เกษตรกรไม่ ๑๒๗ มารถเก็บส่วนขยายพันธุ์ สามารถใช้พนั ธ์ุพ้ืนเมืองได้ ที่ได้รับความคุ้มครองไว้ นท่ีเพาะปลูกของตนเอง ขายผลผลิตได้ หากรัฐ ายอนญุ าตให้ทาได้ ลาดเมล็ดพันธุ์จะมีการ น นธ์ุของพันธ์ุใหม่ท่ีได้รับ องอาจมี รา คา สู ง กว่ า ไป

คาดการ ชนิด/กลุม่ พชื สถานการณ/์ การปฏิบัติ๑ พชื สวน : - เกษตรกรพัฒนาพันธ์ุเองและส่งจาหน่าย - มีโอกาสท่ีตล ไม้ดอก ไมป้ ระดบั ตา่ งประเทศ ทส่ี ูงขนึ้ ๑. ไมด้ อก เมอื งร้อน : - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผปู้ ลกู กล้วยไม้ - ราคาต้นพัน กล้วยไม้ ขึ้นทะเบียนเกษตรกร ๑,๒๐๖ ครัวเรือน ความคุ้มครอ คิดเปน็ พน้ื ท่ปี ลูกรวม ๑๒,๙๙๘ ไร่ ตน้ พันธ์ทุ วั่ ไป - เกษตรกรสว่ นใหญ่ ๕๐๘ ครวั เรอื น (๔๒%) มีพ้ืนที่ปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ (ข้อมลู ทบก.) - ค่าเฉลี่ยพื้นที่ปลูก ๑๐.๘ ไร่ต่อครัวเรือน (ข้อมลู ทบก.) ๒. ไมด้ อก - เกษตรกร/หน่วยงานราชการมีการพัฒนาพันธ์ุ/ - มีโอกาสที่ตล เมืองร้อน : ปทมุ มา คัดเลือกพนั ธดุ์ ีเอง ทส่ี ูงข้นึ - เกษตรกรซื้อพันธุ์ใหม่ หลังจากนั้นเกษตรกร - ราคาหัวพันธ มกี ารเก็บสว่ นขยายพันธุเ์ อง ความคุ้มครอ หัวพนั ธทุ์ ัว่ ไป

รผลกระทบของท่ปี รึกษาประจาคณะอนุกรรมการ ข้อกังวลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผลเสยี ผลดี ลาดพันธ์ุจะมีการแข่งขัน - เกษตรกรสามารถจดทะเบียน - กระบวนการขอคุ้มครอง ๑๒๘ พันธุ์เพ่ือป้องกันการละเมิด พันธุ์พืชใหม่มีกระบวนการ ธุ์ของพันธุ์ใหม่ที่ได้รับ ในต่างประเทศได้ (หากมีการ ยุง่ ยาก องอาจมีราคาสูงกว่า ส่งเสริมให้มีการพัฒนาพันธ์ุ เปน็ ระบบ) - มีการพัฒนาพันธ์ุดีในประเทศ มากขึ้น และเพิ่มมูลค่าการส่งออก ได้ - เกษตรกรผู้ผลิตพันธ์ุมีรายได้ เพมิ่ ขนึ้ - เกษตรกรสามารถยื่นขอจด ท ะ เ บี ย น คุ้ ม ค ร อ ง พั น ธ์ุ ใ น ตา่ งประเทศได้สะดวกยงิ่ ขน้ึ ลาดพันธุ์จะมีการแข่งขัน - เ ก ษ ต ร ก ร ส า ม า ร ถ จ ด ทะเบียนพันธ์ุเพื่อป้องกันการ ธุ์ของพันธุ์ใหม่ท่ีได้รับ ละเมิดในต่างประเทศได้ (หากมี องอาจมีราคาสูงกว่า การส่งเสริมให้มีการพัฒนาพันธุ์ เป็นระบบ)

คาดการ ชนิด/กลมุ่ พืช สถานการณ์/การปฏิบตั ิ๑ - ต่างประเทศนาพันธุ์พ้ืนเมืองไทยไปพัฒนา และข้ึนทะเบียนคุ้มครองพันธ์ุใหม่ และกีด กันนาเข้าจากไทย (NTB) - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกปทุมมา ขึ้นทะเบียนเกษตรกร ๕ ครัวเรือน คิดเป็น พืน้ ท่ปี ลูกรวม ๒๙ไร่ - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๔ ครัวเรือน (๘๐%) มีพื้นที่ปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ (ข้อมูล ทบก.) - ค่าเฉลี่ยพื้นที่ปลูก ๕.๗ ไร่ต่อครัวเรือน (ขอ้ มูล ทบก.) ๓. ไมด้ อก - ส่วนใหญ่เป็นพันธ์ุทางการค้า (ปกติมีการ - ตลาดเมล็ด เพาะเมล็ด : ดาวเรอื ง ซ้ือเมล็ดปลูกอยู่แล้ว) สูงข้ึน - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูก - เกษตรกรจ ดาวเรืองข้ึนทะเบียนเกษตรกร ๑,๑๕๖ พันธุ์ใหม่ที่ได ครัวเรือน คิดเปน็ พื้นทีป่ ลูกรวม ๒,๗๘๘ ไร่ ปลูกต่อและเก - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๑,๐๓๓ ครัวเรือน ก็ต่อเมื่อ กษ (๘๙%) มีพื้นที่ปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ อนุญาตให้เกษ (ข้อมลู ทบก.) ของพันธใุ์ หม่ท - ค่าเฉล่ียพื้นท่ีปลูก ๒.๔ ไร่ต่อครัวเรือน ปลกู ตอ่ บนพ้นื (ข้อมลู ทบก.) เมล็ดพันธ์ุที่เกษ ตอ่ เองดังกล่าว

รผลกระทบของท่ีปรึกษาประจาคณะอนุกรรมการ ขอ้ กังวลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผลเสีย ผลดี - มีการพัฒนาพันธ์ุดีในประเทศ มากข้ึน และเพ่ิมมูลค่าการส่งออก ได้ - เกษตรกรผู้ผลิตพันธ์ุมีรายได้ เพมิ่ ขึ้น - เกษตรกรสามารถยื่นขอจด ท ะ เ บี ย น คุ้ ม ค ร อ ง พั น ธุ์ ใ น ต่างประเทศได้สะดวกย่งิ ขึ้น ๑๒๙ ดพันธุ์มีการแข่งขันที่ - ดงึ ดูดให้ภาคเอกชน/ - เกษตรกรอาจต้องซ้ือเมล็ด นกั ปรับปรุงพันธุ์รายยอ่ ย ลงทุน พันธุท์ ่ีมีราคาสงู ข้นึ จะเก็บเมล็ดพันธ์ุของ วจิ ยั พัฒนาพนั ธม์ุ ากขึ้น ด้รับความคุ้มครองไว้ - มีพันธดุ์ ที ่ีมคี ุณภาพเพมิ่ ข้นึ ก็บเก่ียวขายผลผลิตได้ - เกษตรกรมีทางเลือกในการเลือกใช้ . ต้องออกกฎหมาย พันธุต์ า่ ง ๆ มากขึ้น ษตรกรเก็บเมล็ดพันธุ์ - มีโอกาสที่พันธุ์ใหม่ ๆ จาก ที่ได้รับความคุ้มครองไว้ ต่างประเทศจะเข้ามาขายใน นท่ีเพาะปลกู ของตนเอง ประเทศไทย ษตรกรเก็บไว้เพาะปลูก อาจจะไมส่ ามารถนาไป

คาดการ ชนดิ /กล่มุ พืช สถานการณ/์ การปฏบิ ตั ิ๑ แบ่งปันเพื่อนบ ไม่อนุญาตใหท้ - ราคาเมล็ด ได้รับความคุ้ม กวา่ เมล็ดพันธุ์ท ๔. ไม้ดอก - เกษตรกรรายใหญ่สั่งซ้ือกิ่งแม่พันธุ์จาก - ไม่กระทบเกษ เมอื งหนาว : เบญจมาศ ต่างประเทศเพื่อขยายพันธุ์เองพร้อมจ่าย - ตลาดพันธ์มุ ีก คา่ ธรรมเนียมให้เจา้ ของพนั ธ์ุ - เกษตรกรจะ - เกษตรกรรายย่อยใช้พันธุ์ต่างประเทศท่ีมี ท่ีได้รับความค อยใู่ นไทยและขยายพนั ธเุ์ อง เก็บเกี่ยวขาย - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกเบญจมาศ กษ. ต้องออก ตดั ดอกขึ้นทะเบียนเกษตรกร ๓๘๔ ครวั เรอื น เกษตรกรเก็บ คิดเปน็ พื้นทป่ี ลกู รวม ๑,๑๕๘ ไร่ พันธ์ุใหม่ท่ีได - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๓๒๔ ครัวเรอื น (๘๔%) ปลกู ต่อบนพน้ื มีพ้ืนท่ีปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ (ข้อมูล ต้นพันธุ์ที่เกษ ทบก.) ต่อเองดังกล่า - ค่าเฉล่ียพื้นที่ปลูก ๓.๐ ไร่ต่อครัวเรือน นาไปแบ่งปันเพ (ข้อมูล ทบก.) ไมอ่ นญุ าตให้ท - ราคาพันธ์ุข ความค้มุ ครองอ ทวั่ ไป

รผลกระทบของท่ีปรึกษาประจาคณะอนุกรรมการ ข้อกงั วลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ๑๓๐ ผลเสยี ผลดี บ้านได้ หากกฎหมาย ทาได้ ดพันธ์ุของพันธ์ุใหม่ที่ มครองอาจมีราคาสูง ทั่วไป ษตรกรรายใหญ่ - เจ้าของพันธ์ุใหม่ในต่างประเทศ การแข่งขนั ท่สี ูงขึน้ สนใจนาพันธ์ุใหม่มาทดสอบ ะเก็บพันธุ์ของพันธุ์ใหม่ ตลาดและจาหน่ายในประเทศ คุ้มครองไว้ปลูกต่อและ ไทยมากข้ึน (เดิมไม่จาหน่าย ยผลผลิตได้ ก็ต่อเม่ือ พันธ์ุให้เพราะเกรงว่าจะไม่ได้รับ กกฎหมายอนุญาตให้ การคุ้มครองพันธุ์เพราะไทยไม่ได้ บส่วนขยายพันธ์ุของ เข้าร่วมอนสุ ญั ญา UPOV) ด้รับความคุ้มครองไว้ - เกษตรกรมีทางเลือกในการใช้ นท่ีเพาะปลกู ของตนเอง พนั ธใ์ุ หมม่ ากข้นึ ษตรกรเก็บไว้เพาะปลูก าว อาจจะไม่สามารถ พ่ือนบ้านได้ หากกฎหมาย ทาได้ ของพันธุ์ใหม่ที่ได้รับ อาจมีราคาสงู กว่าพันธุ์

คาดการ ชนิด/กลุม่ พืช สถานการณ/์ การปฏบิ ัติ๑ ๕. ไมด้ อก - ส่วนใหญ่ใช้พันธุ์ต่างประเทศที่มีอยู่ในไทย - ตลาดพนั ธุ์มกี เมืองหนาว : กุหลาบ และขยายพนั ธ์ุปลูกเอง - เกษตรกรจะ คริสตม์ าส - ปี ๒๕๖๒ มีจานวนเกษตรกรผู้ปลูกกุหลาบ ท่ีได้รับความค ๖. ไมป้ ระดบั : โปย๊ เซยี น ตัดดอกขึ้นทะเบียนเกษตรกร ๒๘๑ ครัวเรือน เก็บเกี่ยวขาย แกว้ กาญจนา ชวนชม คดิ เป็นพ้ืนทปี่ ลกู รวม ๑,๓๔๘ ไร่ กษ. ต้องออก - เกษตรกรส่วนใหญ่ ๒๒๑ ครวั เรอื น (๗๙%) เกษตรกรเก็บ มีพ้ืนท่ีปลูก น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๕ ไร่ พันธุ์ใหม่ที่ได (ขอ้ มลู ทบก.) ปลูกตอ่ บนพ้ืน - ค่าเฉล่ียพ้ืนท่ีปลูก ๔.๘ ไร่ต่อครัวเรือน ต้นพันธุ์ท่ีเกษ (ขอ้ มลู ทบก.) ต่อเองดังกล่า นาไปแบ่ งปั น กฎหมายไมอ่ นุญ - ราคาพันธุ์ข ความคุ้มครองอ ทัว่ ไป - เกษตรกรมีการคัดเลือก/พัฒนาพันธ์ุดีเอง - มผี ลกระทบน จากพันธุ์พื้นเมืองเดิม หรือพันธ์ุต่างประเทศ - ตลาดพนั ธุ์มีก แต่ยังขาดความรู้ในการปรับปรุงพันธุ์ท่ี - เกษตรกรจะ ทันสมัย ท่ีได้รับความค เก็บเกี่ยวขาย กษ. ต้องออก เกษตรกรเก็บ

รผลกระทบของท่ปี รึกษาประจาคณะอนุกรรมการ ข้อกงั วลของเกษตรกร จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ๑๓๑ ผลเสยี ผลดี การแขง่ ขันท่สี ูงข้ึน - เจ้าของพนั ธุใ์ หม่ในตา่ งประเทศ ะเก็บพันธุ์ของพันธ์ุใหม่ สนใจนาพันธ์ุใหม่มาทดสอบ คุ้มครองไว้ปลูกต่อและ ตลาดและจาหน่ายในประเทศ ยผลผลิตได้ ก็ต่อเม่ือ ไทยมากขึ้น (เดิมไม่จาหน่าย กกฎหมายอนุญาตให้ พันธุ์ให้เพราะเกรงว่าจะไม่ได้รับ บส่วนขยายพันธ์ุของ การคุ้มครองพันธุ์เพราะไทย ด้รับความคุ้มครองไว้ ไมไ่ ด้เข้าร่วมอนสุ ัญญา UPOV) นทเ่ี พาะปลูกของตนเอง - เกษตรกรมีทางเลือกในการใช้ ษตรกรเก็บไว้เพาะปลูก พนั ธุ์ใหมม่ ากข้นึ าว อาจจะไม่สามารถ นเพื่ อนบ้ านได้ หาก ญาตให้ทาได้ ของพันธุ์ใหม่ท่ีได้รับ อาจมีราคาสงู กว่าพันธุ์ น้อย - เกษตรกรสามารถจดทะเบียน - กระบวนการขอคุ้มครอง การแข่งขันทส่ี งู ข้ึน พันธ์ุเพื่อป้องกันการละเมิดใน พันธุ์พืชใหม่มีกระบวนการ ะเก็บพันธ์ุของพันธุ์ใหม่ ตา่ งประเทศได้ (หากมกี ารส่งเสริม ยุ่งยาก คุ้มครองไว้ปลูกต่อและ ใหม้ กี ารพัฒนาพันธุ์เปน็ ระบบ) - หากไม่มีการปกป้องพันธ์ุ ยผลผลิตได้ ก็ต่อเม่ือ - มีการพัฒนาพันธ์ุดีมากข้ึน พ้ืนเมืองของไทย ต่างชาติ กกฎหมายอนุญาตให้ ภายในประเทศ และเพ่ิมมูลค่า อาจนาพันธ์ุพ้ืนเมืองไปใช้ใน บส่วนขยายพันธุ์ของ การส่งออกได้ กระบวนการปรับปรุงพันธ์ุทา

คาดการ ชนิด/กลมุ่ พืช สถานการณ/์ การปฏิบัติ๑ พันธ์ุใหม่ท่ีได ปลูกตอ่ บนพน้ื ต้นพันธุ์ท่ีเกษต ต่อเองดังกล่า น า ไ ป แ บ่ ง ปั น กฎหมายไมอ่ น - ราคาพันธ์ุข ความค้มุ ครองอ ทว่ั ไป ๑ ข้อมลู สถติ ิจานวนครวั เรอื นและพน้ื ท่ี เป็นข้อมูลจากสานักงานเศรษฐกิจการเกษตร นอก จากกรมส่งเสริมการเกษตร

รผลกระทบของที่ปรึกษาประจาคณะอนกุ รรมการ จากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ขอ้ กังวลของเกษตรกร ผลเสีย ผลดี ด้รับความคุ้มครองไว้ - เกษตรกรผู้ผลิตพันธุ์มีรายได้ ให้ได้พันธุ์ใหม่ได้เร็วกว่าไทย นทเี่ พาะปลูกของตนเอง เพิ่มขน้ึ ด้วยเทคโนโลยีท่ีทันสมัยจน ตรกรเก็บไว้เพาะปลูก ไทยเสยี ตลาดได้ าว อาจจะไม่สามารถ นเพื่อนบ้านได้ หาก นญุ าตให้ทาได้ ของพันธุ์ใหม่ที่ได้รับ อาจมรี าคาสูงกว่าพันธุ์ กจากเม่ือระบุ “(ข้อมูล ทบก.)” เป็นขอ้ มูลจากฐานขอ้ มูลทะเบียนเกษตรกร (ทบก.) ปี ๒๕๖๒ ๑๓๒

ภาคผนวก ฉ กระบวนการผลติ และจาหนา่ ยเมลด็ พนั ธตุ์ ามภารกิจ หน่วยงานภาครัฐ

๑๓๔ ภาคผนวก ฉ กระบวนการผลติ และจาหน่ายเมล็ดพันธต์ุ ามภารกจิ หน่วยงานภาครฐั (ภาพท่ี ๑) ข้ันพนั ธ์ุ หน่วยงานรบั ผดิ ชอบดาเนินการ ๑. ช้ันเมลด็ พนั ธ์ุคดั (Breeder Seed) หนว่ ยงำนผลติ : ผลิตขึ้นโดยนักปรับปรุงพันธ์ุ ต้องทำกำรคัดเลือกเฉพำะเมล็ดพันธ์ุที่ กรมกำรขำ้ ว (ขำ้ ว) มีคุณสมบัติตำมท่ีนักปรับปรุงพันธุ์กำหนดคิดค้นขึ้นมำ ภำยใต้กำร กรมวิชำกำรเกษตร (พชื วงศถ์ ่ัว) ควบคุม/ตรวจพันธุ์อย่ำงถี่ถ้วน เมล็ดพันธุ์คัดจะนำไปปลูกจะกลำยเป็น พันธุห์ ลักในปีต่อไป ๒. เมล็ดพันธหุ์ ลัก (Foundation Seed) หนว่ ยงำนผลิต : เมล็ดพันธุ์ที่ได้จำกกำรปลูกด้วยเมล็ดพันธ์ุคัดภำยใต้คำแนะนำ กรมกำรข้ำว (ขำ้ ว) และวิธกี ำรของนักปรับปรุงพันธ์ุ เพ่อื รกั ษำควำมบริสทุ ธ์ิและลักษณะ กรมวิชำกำรเกษตร (พชื วงศถ์ ั่ว) ประจำพันธุ์ของพืช เมล็ดพันธุ์หลักที่ได้นำไปปลูกเป็นพันธ์ุขยำย ในปีตอ่ ไป ๓. เมล็ดพันธขุ์ ยาย (Registered Seed) หนว่ ยงำนผลิตและจำหน่ำย : เมล็ดพันธ์ุที่ได้จำกกำรปลูกด้วยเมล็ดพนั ธ์ุหลัก โดยเกษตรกรทไ่ี ด้รับ กรมกำรขำ้ ว (ขำ้ ว) กำรคัดเลือกให้เป็นผู้จัดทำแปลงขยำยพันธ์ุภำยใต้ระบบกำรควบคุม กรมวิชำกำรเกษตร (พืชวงศถ์ ั่ว) คุณภำพที่ดี เมลด็ พันธ์ุในช้ันพันธ์ขุ ยำยเป็นลกู ชั่วแรกของเมล็ดพันธ์ุหลัก โดยนำเมล็ดพันธุ์หลักไปปลูกเพ่ือท่ีจะขยำยพันธ์ุให้มีจำนวนมำกขึ้น เมล็ดพันธ์ุขยำยมีเป้ำหมำยกำรผลิตจำนวนมำกมีเพียงพอจำหน่ำย ให้กับเกษตรกรได้ ๔. เมล็ดพนั ธุจ์ าหนา่ ย (Certified Seed) หนว่ ยงำนผลิตและจำหน่ำย : เมล็ดพันธ์ุที่ได้จำกกำรปลูกด้วยเมล็ดพันธุ์ขยำย โดยเกษตรกรทำ ข้ำว : แปลงขยำยพันธ์ุด้วยกำรปฏิบัติตำมวิธีกำรที่ได้รับคำแนะนำจำก กรมกำรขำ้ ว เจ้ำหน้ำท่ี เป็นเมล็ดพันธ์ุที่ได้รับมำตรฐำนคุณภำพตำมกำหนด และ ศนู ยข์ ้ำวชมุ ชน (กรมกำรขำ้ ว) มีหน่วยงำนอื่น ๆ ที่ผลิตเมล็ดพันธ์ุในช้ันพันธ์ุนี้ เพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์ จำหน่ำยให้แก่เกษตรกรท่ัวไป เป็นเมล็ดพันธ์ุท่ีได้จำกกำรปลูก พชื วงศถ์ ว่ั : ขยำยพันธุ์ใหม้ จี ำนวนมำกข้นึ สำหรบั กระจำยสเู่ กษตรกร กรมวิชำกำรเกษตร สหกรณ์กำรเกษตร ศนู ยผ์ ลติ เมลด็ พันธุ์พชื ตระกลู ถั่ว ชมุ ชน (กรมส่งเสรมิ กำรเกษตร) กลมุ่ เกษตรกร

การผลิตเมลด็ พนั ธุ์ ขั้นที่ ๑ ๑๓๕ เมล็ดพันธ์ุชั้นพันธ์ุคดั (Breeder Seed) หนว่ ยงานผลติ : กรมการข้าว (ขา้ ว) กรมวิชาการเกษตร (พืชวงศ์ถว่ั ) การผลติ เมลด็ พันธ์ุ ขัน้ ท่ี ๒ หน่วยงานผลติ : เมลด็ พันธุ์ช้นั พนั ธ์ุหลกั กรมการขา้ ว (ขา้ ว) (Foundation Seed) กรมวิชาการเกษตร (พืชวงศ์ถ่ัว) การผลิตเมล็ดพนั ธ์ุ ขั้นที่ ๓ หน่วยงานผลิตและจาหนา่ ย : เมล็ดพนั ธุ์ชน้ั พนั ธ์ุขยาย กรมการข้าว (ข้าว) (Registered Seed) กรมวชิ าการเกษตร (พืชวงศ์ถ่วั ) การผลิตเมลด็ พนั ธ์ุ ข้ันที่ ๔ หน่วยงานผลิตและจาหน่าย : เมลด็ พันธุ์ชั้นพนั ธ์ุจาหน่าย ข้าว : กรมการข้าว (ศูนยข์ ้าวชุมชน) พชื ตระกูลถ่ัว : (Certified Seed) กรมวชิ าการเกษตร สหกรณ์การเกษตร กรมสง่ เสริมการเกษตร (ศูนย์ผลิตเมลด็ พันธุ์พชื วงศ์ถั่วชุมชน) กล่มุ เกษตรกร ภาพที่ ๑ กระบวนกำรผลติ และจำหนำ่ ยเมลด็ พนั ธต์ุ ำมภำรกิจหน่วยงำนภำครัฐ

๑๓๖ หน่วยงานทเ่ี กย่ี วข้องกบั กระบวนการผลติ และจาหน่ายเมลด็ พันธุ์ตามภารกจิ หนว่ ยงานภาครฐั ๑. กรมการข้าว ๑.๑ หน้าที่ ๑) ศึกษำ วิจัย และพัฒนำวิทยำกำรเมล็ดพนั ธุ์และกำรกระจำยเมล็ดพนั ธุ์ ๒) วำงแผนและผลิตเมล็ดพนั ธขุ์ ้ำวชั้นพนั ธข์ุ ยำย และชนั้ พันธุจ์ ำหนำ่ ย ๓) บรหิ ำรจัดกำร และตดิ ตำมประเมนิ ผลกำรผลิตและกำรกระจำยเมลด็ พันธุ์ข้ำว ๔) สง่ เสรมิ และสนับสนุนธรุ กิจเมลด็ พันธขุ์ ้ำว ๕) สง่ เสรมิ สนบั สนนุ และถำ่ ยทอดวทิ ยำกำรเมล็ดพันธุ์ขำ้ ว ๖) ตรวจสอบและรบั รองระบบกำรผลติ เมล็ดพนั ธุข์ ้ำวและคณุ ภำพเมล็ดพันธขุ์ ำ้ ว ๗) ปฏิบตั งิ ำนรว่ มกับหรอื สนบั สนุนกำรปฏบิ ตั ิงำนของหนว่ ยรำชกำรอ่นื ทีเ่ กี่ยวข้องหรือที่ได้รับมอบหมำย ๑.๒ การดาเนินงาน/เปา้ หมายดาเนนิ งาน (คดิ เปน็ ร้อยละของควำมตอ้ งกำรของเกษตรกร) ๑) ปัจจุบันผลิตเมล็ดพันธ์ุข้ำวช้ันพันธุ์ขยำยและช้ันพันธุ์จำหน่ำย จำนวน ๘๖,๐๐๐ ตัน และในปีงบประมำณ พ.ศ. ๒๕๖๔ จะเพมิ่ เป้ำหมำยกำรผลิตเปน็ ๑๐๐,๐๐๐ ตนั ๒) กระจำยเมลด็ พันธข์ุ ้ำวคณุ ภำพดสี ู่เกษตรกรไมน่ ้อยกวำ่ ร้อยละ ๙๘ ของเมลด็ พนั ธทุ์ ีม่ จี ำหนำ่ ย ๓) เป้ำหมำยกำรผลติ เมล็ดพนั ธ์ุของกรมกำรข้ำวคิดเปน็ รอ้ ยละ ๑๐ ของควำมต้องกำรใชเ้ มลด็ พนั ธข์ุ ำ้ ว ของเกษตรกร ซงึ่ เกษตรกรยงั มีแหล่งเมลด็ พนั ธข์ุ ำ้ วแหล่งอืน่ เชน่ ศนู ยข์ ้ำวชมุ ชน สหกรณ์ และภำคเอกชน ๑.๓ งบประมาณ โครงกำรผลติ และกระจำยเมลด็ พันธ์ุขำ้ ว ประกอบดว้ ย กำรผลติ เมลด็ พนั ธข์ุ ้ำวชั้นพนั ธุ์คัด ช้นั พันธห์ุ ลัก ชนั้ พันธขุ์ ยำย และชน้ั พันธ์จุ ำหนำ่ ย ในปี ๒๕๖๓ จำนวน ๑๐๑,๗๓๗,๗๐๐ บำท ๑.๔ ขอ้ จากดั ๑) งบประมำณสำหรับใช้ในกำรผลติ เมล็ดพนั ธ์ุขำ้ วช้นั พันธุ์คัด ชน้ั พันธุ์หลัก ชน้ั พันธุข์ ยำย และชั้นพนั ธุ์จำหนำ่ ย ไม่เพยี งพอ ๒) เครื่องจักร อุปกรณ์ และครุภัณฑ์ที่ใช้ในกำรผลิตเมล็ดพันธ์ุข้ำวของศูนย์วิจัยข้ำวและศูนย์เมล็ดพันธ์ุข้ำว มีสภำพเก่ำ อำยกุ ำรใชง้ ำนยำวนำน ใช้งำนไดไ้ ม่เต็มประสทิ ธิภำพ ๓) ขำดแคลนบุคลำกร เนื่องจำกในกระบวนกำรผลิตเมล็ดพันธุ์ข้ำวคุณภำพดี ต้องใช้เจ้ำหนำ้ ที่มีควำมรู้ และประสบกำรณ์เฉพำะด้ำน เพ่ือควบคุมคุณภำพตลอดท้ังกระบวนกำรผลิตให้เมล็ดพันธุ์ข้ำวได้คุณภำพ ตำมมำตรฐำนท่กี ำหนด ๒. กองวิจัยพัฒนาเมลด็ พันธุพ์ ชื กรมวชิ าการเกษตร ๒.๑ หนา้ ที่ ๑) ศกึ ษำ วิจัย และพฒั นำเทคโนโลยีเมล็ดพนั ธ์ุ ๒) วำงแผนกำรผลติ และกระจำยพนั ธ์ุ ชนั้ พันธ์ุขยำยและชัน้ พันธจุ์ ำหนำ่ ย ๓) ให้บริกำรตรวจสอบเพ่ือรับรองคุณภำพและสุขอนำมัยของเมล็ดพันธุ์พืช ให้แก่ภำคเอกชน เกษตรกร ภำครฐั และหนว่ ยงำนอ่นื ที่เกยี่ วขอ้ ง ๔) ให้บรกิ ำรวชิ ำกำรและเทคโนโลยแี ก่เจำ้ หน้ำท่ี เกษตรกร เอกชน และหนว่ ยงำนทเ่ี ก่ยี วขอ้ ง

๑๓๗ ๒.๒ การดาเนินงาน/เป้าหมายการดาเนินงาน กรมวิชำกำรเกษตรได้ดำเนินกำรผลิตพืชพันธ์ุดีในช้ันพันธุ์คัด พันธุ์หลัก พันธุ์ขยำย และพันธุ์จำหน่ำย เพ่ือให้เกษตรกรได้ใช้พืชพันธ์ุดี เป้ำหมำย ๗๕ ชนิด ประกอบด้วย พืชไร่ ๑๔ ชนิด ได้แก่ ถ่ัวเหลือง ถั่วเขียว ถวั่ ลสิ ง ข้ำวโพดเลยี้ งสตั ว์ ขำ้ วโพดฝกั สด ทำนตะวัน งำ ถั่วหรั่ง ฝำ้ ย ขำ้ วฟ่ำง ถั่วพุ่ม ออ้ ย มันสำปะหลัง ปำลม์ น้ำมัน พืชสวน ๔๕ ชนิด โดยกระจำยพืชพันธุ์ดีไปสู่กลุ่มเป้ำหมำยผู้ใช้ประโยชน์แล้ว พันธุ์พืชไร่ ๘ ชนิด กระจำยสู่ เกษตรกรกลุ่มเป้ำหมำยแล้ว คิดเป็นร้อยละ ๙๙.๗๔ ของผลกำรผลิตที่ได้ พันธ์ุพืชสวน ๔๕ ชนิด คิดเป็น ร้อยละ ๗๕.๐๙ ของผลกำรผลิตท่ีได้ พืชพันธุ์ดีและปัจจัยกำรผลิต ๗๕ ชนิด มีกำรกระจำยสู่เกษตรกรแล้ว จำแนกเป็น เกษตรกรรำยย่อย ๒,๖๕๖ รำย กลุ่มเกษตรกร ๑๐ กลุ่ม วิสำหกิจ ๑๐ กลุ่ม ภำครัฐ ๖๕ หน่วยงำน ภำคเอกชน ๕๓ หน่วยงำน และสหกรณ์กำรเกษตร ๗ สหกรณ์ สนับสนุนพ้ืนที่ปลูกไม่น้อยกว่ำ ๑๗๑,๒๘๓ ไร่ มีผลกำรดำเนินงำนปี ๒๕๖๓ ดังตำรำงที่ ๑ ซ่ึงในปัจจุบันปริมำณท่ีผลิตได้ไม่เพียงพอต่อควำมต้องกำรใช้ ของเกษตรกร โดยภำพรวมกรมวิชำกำรเกษตรผลิตได้ร้อยละ ๑ - ๒๕ ของควำมต้องกำร ซ่ึงเกษตรกรมีแหล่ง เมลด็ พนั ธ/์ุ ตน้ พันธ์/ุ ทอ่ นพันธ์ุจำกแหลง่ อ่ืน เช่น ข้ำวโพด ปำล์มนำ้ มัน และเมลด็ พนั ธุ์ผักมีภำคเอกชนผลติ และจำหน่ำย ท่อนพันธ์ุมันสำปะหลังและอ้อย เกษตรกรสำมำรถเก็บพันธ์ุไว้ใช้เอง พืชตระกูลถ่ัวผลิตโดยกรมวิชำกำรเกษตร ศนู ย์ถั่วชมุ ชนและกล่มุ เกษตรกร ตารางท่ี ๑ ผลผลติ พืชพนั ธุ์ดแี ละรอ้ ยละกำรใชป้ ระโยชน์ ปี ๒๕๖๓ ชนิดพืช หนว่ ยนบั จานวนผลผลติ รอ้ ยละการใช้ ประโยชน์ พืชไร่ ตนั ๔๙๐ -เมล็ดพันธุ์: (ถว่ั เหลือง ถ่ัวเขียว ๙๙.๔๗ ถ่ัวลสิ ง ขำ้ วโพดเล้ยี งสตั ว์ ทอ่ น ๑๐,๑๑๔,๓๒๐ ขำ้ วโพดฝักสด งำ ถัว่ พุ่ม และฝำ้ ย) ตน้ ๓๓๗,๒๙๙ ๘๐.๘๐ -ท่อนพนั ธ์ุ: (อ้อย มนั สำปะหลัง) ตน้ ๔๕๑,๗๖๖ ๓๓ -ต้นพันธุ์: (ปำลม์ น้ำมนั ) พืชสวน ๖๒.๑๓ -ต้นพันธ์ุ: กลมุ่ ไมผ้ ล (เงำะ ทุเรยี น มะขำม เปรย้ี ว มะนำว ส้ม ส้มโอ มะมว่ ง มะยงชิด มะละกอ ลำไย ลิน้ จี่ มะไฟจนี ชมพู่ ขนนุ ลำงสำด ฝรงั่ กลุ่มไม้เมืองหนาว: บ๊วย พลับ ทอ้ อะโวกำโด เกำลดั จีน สตอเบอรร์ ี สำลี่ มะเดอื่ ฝรง่ั กลมุ่ พืชอตุ สาหกรรม: กำแฟ โกโก้ ชำจนี มะคำเดเมยี มะม่วงหมิ พำนต์ มะพรำ้ ว น้ำหอม กล่มุ พืชผัก: สะตอ ผักพนื้ เมือง ไผ่ กลมุ่ พืชสมุนไพร: หมำก พริกไทย เจยี วกหู้ ลำน มะไฟจีน ขมนิ้ มะขำมปอ้ ม กระวำน รำงจืด วำนิลำ กลุ่มไมด้ อกไม้ประดับ: หน้ำววั ดำหลำ ปทุมมำ ว่ำนสี่ทิศ หงสเ์ หนิ

๑๓๘ ชนิดพืช หนว่ ยนับ จานวนผลผลติ ร้อยละการใช้ กิโลกรัม ๑,๔๖๗.๗๕ ประโยชน์ -เมล็ดพนั ธ์ุ: กลุ่มพืชผัก (พริก ถั่วลนั เตำ ๕๐.๐๗ ถั่วฝกั ยำว มะเขือเทศ มะเขือเปรำะ มะเขือยำว หนอ่ ๔๕,๗๑๘ คะนำ้ ผกั บงุ้ จีน กวำงต้งุ กระเจีย๊ บเขยี ว ยอดพนั ธุ์ ๑๐๕,๕๒๐ ๙๒.๙๕ กะเพรำ แมงลัก โหระพำ ผกั ชี ผกั สลัด ๒๘๐,๖๑๘ ๙๔.๗๙ ผกั กำดหอม) หวั ๗๕.๕๐ -หน่อพันธุ์: กลมุ่ พชื อุตสาหกรรม (กล้วย สับปะรด) -ยอดพันธ์ุ: กลมุ่ ไมด้ อกไม้ประดบั (เบญจมำศ) กลมุ่ พืชอตุ สาหกรรม (มนั เทศ) -หัวพนั ธ์ุ: มันฝร่งั ขิง ๒.๓ งบประมาณ ในปี ๒๕๖๓ กำรผลิตพชื พันธ์ดุ ีของกรมวิชำกำรเกษตร ประกอบด้วย งบประมำณ ๒ แหล่ง จำนวน ๓ โครงกำร ดงั นี้ ๑) โครงกำรพฒั นำศกั ยภำพกระบวนกำรผลิตสินค้ำเกษตร งบประมำณ ๕๒,๙๔๙,๖๘๒ บำท (เงินงบประมำณ) ๒) โครงกำรวิจัยและผลิตเมล็ดพันธุ์พืชวงศ์ถั่วคุณภำพดีเพื่อรองรับกำรผลิตพืชภำยใต้วิกฤติภัยแล้ง งบประมำณ ๒๔,๑๒๒,๒๘๐ บำท (เงนิ นอกงบประมำณ) ๓) โครงกำรวิจัยพัฒนำและขยำยผลเทคนิคกำรผลิตท่อนพันธ์ุมันสำปะหลังสะอำดและมีคุณภำพ ๑๗,๒๙๑,๒๐๐ บำท รวมงบประมำณทัง้ ส้ิน ๙๔,๓๖๓,๑๖๒ บำท (เงินนอกงบประมำณ) ๒.๔ ขอ้ จากดั ๑) ไม่มีหน่วยงำนที่รับหน้ำที่ผลิตเมล็ดพันธุ์ชั้นพันธุ์จำหน่ำยท่ีชัดเจน ทำให้กระบวนกำรผลิตเมล็ดพันธ์ุ ไม่เป็นไปตำมระบบ ๒) ขำดแคลนบุคลำกรที่มีควำมรู้และควำมชำนำญ ท้ังกระบวนกำรผลิตและกำรตรวจสอบคุณภำพ ของเมล็ดพันธุ์ ๓) งบประมำณมีจำกัด ทำให้นักวิจัยต้องเขียนโครงกำรเพ่ือของบประมำณจำกแหล่งทุนอ่ืนเพ่ือใช้ ในกำรผลติ เมล็ดพันธ์ุ ๓. กองขยายพันธ์ุพชื กรมส่งเสริมการเกษตร ๓.๑ หน้าท่ี ๑) ถำ่ ยทอดเทคโนโลยกี ำรผลิตเมลด็ พนั ธพุ์ ชื เพำะเลี้ยง และกำรจดั กำรพนั ธพ์ุ ชื ๒) วำงแผนกำรผลิตเมล็ดพันธ์ุชั้นพันธ์ุจำหน่ำย และพันธ์ุดี ให้เป็นไปตำมนโยบำยและยุทธศำสตร์ และสอดคลอ้ งกบั ควำมต้องกำรของเกษตรกร ๓) ควบคมุ กำรผลิตเมลด็ พันธุ์ และพชื พนั ธ์ดุ ี ให้มีคุณภำพและมำตรฐำน ๔) ดำเนนิ กำรผลติ เมล็ดพนั ธ์ุ และพชื พนั ธด์ุ ี เพ่ือสนบั สนนุ กำรส่งเสริมกำรเกษตร ๕) จำหน่ำยและใหบ้ รกิ ำรเมล็ดพนั ธ์ุ และพืชพันธุด์ ี แก่เกษตรกร ๖) ดำเนินกำรบริหำรจดั กำรเงนิ ทนุ หมุนเวียน

๑๓๙ ๓.๒ การดาเนินงาน/เปา้ หมายการดาเนินงาน กองขยำยพันธ์ุพืช กรมส่งเสริมกำรเกษตร ดำเนินกำรผลิตและขยำยพืชพันธุ์ดีใน ๔ สำยกำรผลิต ได้แก่ กำรเพำะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ต้นพันธุ์ ท่อนพันธ์ุ และเมล็ดพันธุ์ เพ่ือสนับสนุนงำนส่งเสริมกำรเกษตรและส่งเสริม ตำมควำมตอ้ งกำรของเกษตรกร ๕ มิติ ได้แก่ ๑) ผลติ พันธุพ์ ืชเพ่ือสนบั สนุนงำนโครงกำรอันเนือ่ งมำจำกพระรำชดำริ ๒) ส่งเสริมกำรใชพ้ ชื พนั ธ์ดุ เี พ่อื เพ่มิ ประสทิ ธภิ ำพกำรผลิตเพื่อสรำ้ งรำยไดภ้ ำคเกษตร (พืชสรำ้ งรำยได้) ๓) รองรับสถำนกำรณ์กำรเกิดกำรระบำดของโรค/ศัตรูพืชในพืชเศรษฐกิจ หรือแก้ปัญหำโรคพืช ที่แฝงไปกับตน้ พนั ธุ์ ๔) เตรยี มควำมพร้อมปัจจัยกำรผลิตดำ้ นพันธุ์พชื เพื่อรองรับนโยบำยภำครฐั และสถำนกำรณ์ภยั ธรรมชำติ ๕) สนับสนุนกำรอนรุ กั ษ์พนั ธุ์พืชท้องถ่นิ พืชหำยำกหรือใกล้สญู พันธุ์ โดยขับเคลื่อนผ่ำนงบประมำณรำยจ่ำยประจำปีกรมส่งเสริมกำรเกษตร และระเบียบกรมส่งเสริม กำรเกษตรว่ำด้วยกำรใช้จ่ำยเงินรำยไดจ้ ำกกำรดำเนินงำนส่งเสรมิ ด้ำนกำรเกษตร พ.ศ. ๒๕๖๒ โดยมีแผนและ ผลกำรดำเนนิ งำนถึงปจั จุบัน (ข้อมูล ณ วันท่ี ๑๕ กรกฎำคม ๒๕๖๓) สายการผลติ แผน ผล - เนื้อเยื่อ ๗๐๐,๐๐๐ ตน้ ๕๔๙,๗๐๐ ตน้ - ต้นพันธุ์ ๑,๑๘๙,๐๐๐ ตน้ ๑,๙๙๓,๓๙๒ ตน้ - ท่อนพนั ธุ์ ๖๑๐,๐๐๐ ท่อน ๑๑๘,๐๐๐ ท่อน - เมลด็ พันธุ์ ๕๐,๐๐๐ ซอง ๑,๐๐๐ กก. ๒,๗๑๑,๐๙๒ หน่วย รวม ๒,๕๐๐,๐๐๐ หน่วย ๓.๓ งบประมาณ ๑) งบประมำณ ปี ๒๕๖๓ ไดร้ ับกำรสนับสนุนงบประมำณ จำนวน ๗๘.๓๖๐๓ ล้ำนบำท จำแนกเป็น งบดำเนินงำน ๖.๙๐๐ ลำ้ นบำท ค่ำสำธำรณูปโภค ๗.๑๐๐ ล้ำนบำท งบลงทุน ๖๔.๓๖๐๓ ล้ำนบำท (คำของบประมำณปี ๒๕๖๓ จำนวน ๒๔๖.๒๙๗๐ ล้ำนบำท) ๒) งบประมำณ ปี ๒๕๖๔ กรอบวงเงินท่ีได้รับควำมเห็นชอบจำกสำนักงบประมำณ จำนวน ๒๕.๗๘๐ ล้ำนบำท จำแนกเป็น งบดำเนินงำน ๖.๑๑๗๕ ล้ำนบำท งบลงทุน ๑๙.๖๖๓๔ ล้ำนบำท (คำของบประมำณปี ๒๕๖๔ จำนวน ๓๘๘.๑๐๕๐ ลำ้ นบำท) ๓.๔ ข้อจากัด ๑) อุปกรณ์เครื่องจักรกล โรงเรือนอนุบำลพันธ์ุพืชของศูนย์ขยำยพันธ์ุพืช ดำเนินกำรก่อสร้ำง ตง้ั แต่ พ.ศ. ๒๕๓๘ – ๒๕๔๕ ปัจจบุ ันมอี ำยุกำรใชง้ ำนมำกกว่ำ ๑๘ - ๒๕ ปี ปัจจบุ นั ได้ดำเนนิ กำรปรับปรุงแล้ว จำนวน ๖ แห่ง งบประมำณรวม ๙๓.๑๙๓๖ ล้ำนบำท คงเหลืออยู่ระหว่ำงขอรับกำรสนับสนุนงบประมำณ เพอ่ื ดำเนินกำรปรับปรงุ อกี ๔ แห่ง ได้แก่ ศขพ.ท่ี ๒ จงั หวัดตรัง ศขพ.ที่ ๖ จังหวัดพิษณโุ ลก ศขพ. ท่ี ๗ จังหวัด มหำสำรคำม และศขพ.ที่ ๘ จังหวัดลำพูน เมื่อดำเนินกำรปรับปรุงแล้ว จะสำมำรถรองรับกำลังกำรผลิตพืช ในโรงเรอื นอนุบำลได้ จำนวน ๕,๖๐๐,๐๐๐ ตน้ /ศนู ย/์ ปี

๑๔๐ ๒) โรงงำนปรับปรุงสภำพเมล็ดพันธ์ุ กองขยำยพันธ์ุเป็นหน่วยงำนภำยในท่ีตั้งขึ้นมำใหม่ มีภำรกิจใน ด้ำนกำรผลิตเมล็ดพันธุ์พืช แต่ยังไม่มีโรงงำนปรับปรุงสภำพเมล็ดพันธ์ุที่จะเป็นข้ันตอนสำคัญในกระบวนกำร ผลิตและจำหน่ำยเมล็ดพันธุ์ท่ีต้องมีกำรควบคุมตรวจสอบคุณภำพเมล็ดพันธุ์ เพื่อให้ได้เมล็ดพันธุ์มีคุณภำพดี ตำมมำตรฐำนจำหน่ำยสู่เกษตรกรนำไปเพำะปลูกต่อไป ปัจจุบันกรมส่งเสริมกำรเกษตรได้ดำเนินกำรจัดต้ัง ศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์พืชตระกูลถั่วชุมชน เพื่อแก้ปัญหำกำรขำดแคลนเมล็ดพันธุ์พืชตระกูลถ่ัว ศูนย์ฯ ท่ีผลิต เมล็ดพันธ์ุพืชตระกูลถ่ัวชุมชนน้นั ดำเนนิ กำรโดยเกษตรกร มีกรมส่งเสริมกำรเกษตรกรสนับสนนุ ปัจจัยกำรผลิต และซ้ือพันธ์ุพืชตระกูลถั่วชั้นพันธุ์ขยำยจำกกรมวิชำกำรเกษตรมำให้เกษตรกร ดำเนินกำรผลิตเมล็ดพันธุ์ ชั้นพันธุ์จำหน่ำย ผลผลิตที่เกษตรกรได้จะไม่มีกำรปรับปรุงสภำพเมล็ดพันธ์ุ ส่งผลทำให้เกษตรกรจำหน่ำย เมล็ดพันธุ์ได้ในรำคำคละเกรด ซ่ึงเป็นรำคำชั้นต่ำสุดของเมล็ดพันธ์ุพืชตระกูลถ่ัว ดังน้ัน กำรมีโรงงำนปรับปรุง สภำพเมลด็ พันธ์ุจะเปน็ กำรชว่ ยเกษตรกรให้มีรำยได้เพมิ่ ขน้ึ จำกกำรจำหน่ำยแบบแยกเกรดเมล็ดพนั ธตุ์ ำมช้ันคณุ ภำพ อีกท้งั ทำใหไ้ ดเ้ มลด็ พันธท์ุ ่มี คี ุณภำพมำตรฐำนไว้ปลกู ต่อไป กรมส่งเสริมกำรเกษตรไดจ้ ัดทำโครงกำรเพิ่มศักยภำพและขดี ควำมสำมำรถในกำรผลิตขยำยพืชพันธุ์ดี ภำยใตก้ รอบนโยบำยกำรฟนื้ ฟูเศรษฐกิจและสงั คมของประเทศแผนงำนหรือโครงกำรลงทนุ และกิจกรรม กำรพัฒนำที่สำมำรถ พลิกฟื้นกิจกรรมทำงเศรษฐกิจ เพิ่มศักยภำพ และยกระดับกำรค้ำ กำรผลิต และกำรบริกำร ในสำขำเศรษฐกิจท่ีสำคัญของประเทศ โดยครอบคลุมภำคเกษตรกรรม อุตสำหกรรม กำรค้ำและกำรลงทุน ท่องเท่ียวและบริกำร (กลุ่ม ๓.๑) เพื่อขอรับกำรสนับสนุนงบประมำณในกำรก่อสร้ำงโรงงำนปรับปรุงสภำพเมล็ดพันธุ์ พรอ้ มครุภัณฑ์ประจำโรงงำน จำนวน ๕ แหง่ ๆ ละ ๑๗๔.๓๓๗๖ ล้ำนบำท รวม ๘๗๑.๖๘๘๐ ลำ้ นบำท ปรบั ปรงุ โรงเรอื น อนบุ ำลพนั ธพุ์ ชื เพิ่มเติม จำนวน ๕ แห่ง รวม ๔๓ รำยกำร รวม ๗๒.๙๓๗๙ ลำ้ นบำท ท้ังน้ี หำกได้รับกำรพิจำรณำอนุมัติจะสำมำรถดำเนินกำรก่อสร้ำงโรงงำนปรับปรุงสภำพเมล็ดพันธ์ุ พร้อมติดตั้งเครื่องจักรประจำโรงงำนและจดั หำครภุ ัณฑ์ได้แลว้ เสร็จภำยในปีงบประมำณ พ.ศ. ๒๕๖๔ และเร่ิม ดำเนินกำรผลิตเมล็ดพันธ์ไุ ดใ้ นปีงบประมำณ พ.ศ. ๒๕๖๕ เป้ำหมำยกำรผลิตจำนวนรวม ๘๑๖ ตนั โดยจำแนก เป็นพืชตระกูลถ่ัว จำนวน ๕๖๖ ตัน และเมล็ดพันธุ์ข้ำวโพด จำนวน ๒๕๐ ตัน รำยละเอียดตำมตำรำงท่ี ๓ (หนำ้ ๑๑) ๓) เงินทนุ หมนุ เวียนเพอื่ ผลิตและขยำยพันธ์พุ ืช (๑) กรมส่งเสริมกำรเกษตร ได้ขอต้ังงบประมำณเพื่อใช้ในกำรผลิตและขยำยพันธ์ุพืชพันธ์ุดีกระจำยสู่ เกษตรกรเพ่ือแก้ไขปัญหำกำรขำดแคลนพันธุ์พืชพันธุ์ดี ตำมมำตรำ๑๕ แห่งพระรำชบัญญัติงบประมำณรำยจ่ำย เพ่ิมเติมประจำปีงบประมำณ พ.ศ. ๒๕๖๑ เงนิ ทุนหมุนเวียนเพื่อผลิตและขยำยพันธุ์พชื จำนวน ๑๕๐ ล้ำนบำท ซ่ึงอยู่ในอำนำจของคณะกรรมกำรบริหำรทุนหมุนเวียนเพ่ือผลิตและขยำยพันธ์ุพืช ตำมพระรำชบัญญัติบริหำร ทุนหมุนเวียน พ.ศ. ๒๕๕๘ ที่มีอธิบดีกรมกำรข้ำวเป็นประธำนกรรมกำร สำหรับใช้ในกิจกำรของกรมกำรข้ำว โดยได้มีกำรประชุมหำรือผู้เกี่ยวข้องเพ่ือพิจำรณำหำแนวทำงให้กรมส่งเสริมก ำรเกษตรสำมำรถใช้เงินทุน ดงั กล่ำวได้ (๒) ผลกำรพิจำรณำ ได้ข้อสรุปว่ำ กรมส่งเสริมกำรเกษตรไม่สำมำรถใช้เงินทุนหมุนเวียนเพ่ือผลิต และขยำยพันธุ์พืชได้ โดยยดึ ตำมมติท่ีประชุมคณะกรรมกำรบริหำรเงินทุนหมุนเวียนเพื่อผลิตและขยำยพันธ์ุพืช คร้งั ที่ ๑ ประจำปีงบประมำณ พ.ศ. ๒๕๖๒ เมือ่ วนั ท่ี ๓๐ พฤศจิกำยน ๒๕๖๑ ซง่ึ มสี ำนักงบประมำณและกรมบญั ชกี ลำง ร่วมเป็นกรรมกำร ได้มีมติผลกำรพิจำรณำกำรใช้เงินทุนหมุนเวียนเพื่อผลิตและขยำยพันธ์ุพืชที่ได้รับอนุมัติเพ่ิมเติม จำนวน ๑๕๐ ล้ำนบำท และมีมติเห็นชอบให้แจ้งกรมส่งเสริมกำรเกษตรว่ำไม่สำมำรถใช้เงินทุนหมุนเวียน เพื่อผลิตและขยำยพันธุ์พืชในกำรดำเนินงำนผลิตและจำหน่ำยพันธุ์พืชภำยใต้ภำรกิจของกรมส่งเสริมกำรเกษตรได้ เนอ่ื งจำกภำรกจิ ดังกลำ่ วไม่สอดคล้องกบั วัตถุประสงคข์ องกำรกอ่ ตงั้ เงนิ ทุนหมุนเวยี นเพ่อื ผลิตและขยำยพนั ธุ์พืช และภำรกิจหลกั ของกรมกำรข้ำว

๑๔๑ (๓) สำหรับเงินทุนหมุนเวียนเพ่ือผลิตและขยำยพันธ์ุพืช จำนวน ๑๕๐ ล้ำนบำท นั้น ไม่ได้มีกำร ส่งคนื เงนิ รำยได้แผน่ ดิน เนือ่ งจำกกรมกำรขำ้ วไดข้ อใชต้ ำมภำรกิจเร่งด่วนทีไ่ ดร้ บั มอบหมำย ๓.๕ การดาเนินการในปัจจุบนั ๑) กรมส่งเสริมกำรเกษตรได้ของบประมำณภำยใต้กรอบนโยบำยกำรฟื้นฟูเศรษฐกิจและสังคม ของประเทศแผนงำนหรือโครงกำรลงทุนและกิจกรรมกำรพัฒนำที่สำมำรถ พลิกฟื้นกิจกรรมทำงเศรษฐกิจ เพิ่มศักยภำพ และยกระดับกำรค้ำ กำรผลิต และกำรบริกำรในสำขำเศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศ โดยครอบคลุม ภำคเกษตรกรรม อุตสำหกรรม กำรค้ำและกำรลงทุน ท่องเที่ยวและบริกำร (กลุ่ม ๓.๑) โครงกำรเพ่ิมศักยภำพ และขีดควำมสำมำรถในกำรผลิตขยำยพืชพันธ์ุดี งบประมำณ ๑,๐๑๙.๖๐๔๘ ล้ำนบำท จำนวน ๕ กิจกรรม ได้แก่ (๑) กอ่ สรำ้ งโรงงำนปรับปรุงสภำพเมลด็ พันธุ์ จำนวน ๕ แหง่ รวม ๘๗๑.๖๘๘๐ ล้ำนบำท (๒) ก่อสร้ำงอำคำรปฏิบตั ิกำรเพำะเลย้ี งเนอ้ื เยื่อ จำนวน ๗ แหง่ รวม ๗๑.๐๖๓๘ ลำ้ นบำท (๓) ปรับปรงุ สิ่งกอ่ สรำ้ งอืน่ (โรงเรือนอนบุ ำลพนั ธพ์ุ ืช) จำนวน ๕ แหง่ รวม ๗๒.๙๓๗๙ ล้ำนบำท (๔) จัดซ้อื ระบบไบโออแี อคเตอร์แบบอตั โนมตั ิ ๔๒ คู่ จำนวน ๒๒ ชุด รวม ๓.๔๒๕๑ ลำ้ นบำท (๕) จัดซ้ือเคร่ืองทำควำมสะอำดและคัดแยกคุณภำพน้ำหนักเมล็ดพันธุ์ จำนวน ๑๐ เคร่ือง รวม ๐.๔๙ ล้ำนบำท ปัจจุบนั หนว่ ยงำนจัดสง่ ขอ้ เสนอโครงกำรโดยผ่ำนควำมเห็นชอบของรฐั มนตรีว่ำกำรกระทรวงเกษตรแล้ว เม่ือวันที่ ๗ สิงหำคม ๒๕๖๓ อยู่ระหว่ำงกำรพิจำรณำของสำนักงำนคณะกรรมกำรพัฒนำเศรษฐกิจและสังคม แห่งชำติ (สคช.) และได้รับกำรประสำนงำนภำยในเสนอคณะอนุกรรมกำรกล่ันกรองฯ พิจำรณำในวันท่ี ๓๐ สิงหำคม ๒๕๖๓ โดยมแี ผนกำรดำเนนิ กำรและแผนกำรใชจ้ ำ่ ยงบประมำณ รำยละเอยี ดตำมตำรำงท่ี ๒ ดังนี้

ตารางท่ี ๒ แผนกำรดำเนนิ กำรและแผนกำรใช้จำ่ ยงบประมำณโครงกำรเพ่ิมศักย กิจกรรม ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ๑. ดำเนินกำรจัดซื้อครภุ ณั ฑ์และ ๓.๔๒๕๑ ๘๗ จัดจำ้ งตำมระเบยี บกระทรวงกำรคลังฯ ๐.๔๙๐๐ ๑๔ พ.ศ. ๒๕๖๐ ๒๕ ๑๗๔.๓๓๗๖ ๑๗๔.๓๓๗๖ ๒. จัดซ้อื ครภุ ณั ฑ์ จำนวน ๒ รำยกำร ๑๔.๒๑๒๗ ๑ ๒๒.๙๓๗๙ ๒.๑ จัดซ้ือระบบไบโอรีแอคเตอร์ แบบอัตโนมตั ิ ๔๒ คู่ จำนวน ๒๒ ชดุ ๒.๒ จัดซ้ือเคร่อื งทำควำมสะอำด และคดั แยกคณุ ภำพนำ้ หนักเมล็ด พันธุ์ จำนวน ๑๐ เครอื่ ง ๓. ดำเนินกำรและควบคุมงำนก่อสร้ำง ๓.๑ ดำเนินกำรและควบคมุ งำน กอ่ สร้ำง ก่อสร้ำงโรงงำนปรบั ปรุง สภำพเมล็ดพันธ์ุ จำนวน ๕ แห่ง ๓.๒ กอ่ สรำ้ งอำคำร ห้องปฏิบตั กิ ำรเพำะเลี้ยงเน้ือเย่ือ จำนวน ๗ แห่ง ๓.๓ ปรบั ปรุงสิง่ กอ่ สรำ้ งอื่น (โรงเรือนอนบุ ำลพันธุพ์ ชื ) จำนวน ๕ แห่ง ๔. ประสำนงำนและติดตำมโครงกำร ๕. สรุปผลกำรดำเนนิ งำน รวม ๑,๐๑๙.๖๐๔๘ ลา้ นบาท ๓.๙๑๕๑ ๒๑๑.๔๘๘๒ ๑๗๔.๓๓๗๖

ยภำพและขดี ควำมสำมำรถในกำรผลิตขยำยพืชพนั ธด์ุ ี ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๔ มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ๗.๑๖๘๘ ๘๗.๑๖๘๘ ๘๗.๑๖๘๘ ๘๗.๑๖๘๘ ๘๗.๑๖๘๘ ๔๓.๕๘๔๔ ๔๓.๕๘๔๔ ๑๔๒ ๔.๒๑๒๗ ๑๔.๒๑๒๗ ๑๔.๒๑๒๗ ๑๔.๒๑๓๐ ๕.๐๐๐๐ ๒๕.๐๐๐๐ ๑๒๖.๓๘๑๕ ๘๗.๑๖๘๘ ๑๒๖.๓๘๑๕ ๑๐๑.๓๘๑๕ ๑๐๑.๓๘๑๘ ๔๓.๕๘๔๔ ๔๓.๕๘๔๔

๑๔๓ ๒) ปัจจุบัน กองขยำยพันธุ์พืชยังเป็นหน่วยงำนภำยใน ท้ังนี้ กรมส่งเสริมกำรเกษตรต้องดำเนินกำร ตำมหนังสือเวยี นสำนกั งำน ก.พ.ร. ท่ี นร. ๑๒๐๐/ว ๑ ลงวนั ท่ี ๒๕ มกรำคม ๒๕๖๒ เรื่องกำรซักซ้อมควำมเขำ้ ใจ เกี่ยวกับมติคณะรัฐมนตรี เรื่อง กำรทบทวนข้อเสนอให้จดั ตงั้ หน่วยงำนของรัฐตำมแผนกำรปฏริ ปู ประเทศ โดยให้ หน่วยงำนถือปฏิบตั ติ ำมมติคณะรัฐมนตรีเมอ่ื วันท่ี ๑ พฤษภำคม ๒๕๖๑ เรื่อง กำรขอจัดตง้ั หน่วยงำนตำมแผนกำรปฏริ ูป ประเทศด้ำนต่ำง ๆ ซ่ึงกำหนดให้ส่วนรำชกำรต้องพจิ ำรณำปรับปรุงบทบำท ภำรกจิ และโครงสรำ้ งของหนว่ ยงำน ทม่ี ีอยู่เดิมเป็นลำดบั แรก และปรับวธิ ีกำรทำงำนให้มีกำรบูรณำกำรระหว่ำงหน่วยงำนให้เกิดผลอยำ่ งเปน็ รูปธรรม ก่อนเสนอให้มกี ำรจดั ตั้งหน่วยงำนใหม่ ๓.๖ ประมาณการขอรบั การสนับสนุนงบประมาณ ปี ๒๕๖๕ - ๒๕๖๗ เพ่ือให้กรมส่งเสริมกำรเกษตร สำมำรถผลิตและเผยแพร่เมล็ดพันธุ์-ส่วนขยำยพันธุ์ของพืชสำคัญ เช่น อ้อย มันสำปะหลัง ถ่ัว ผักชนิดต่ำง ๆ ให้กับกลุ่มเกษตรกรท่ีทำเกษตรย่ังยืนและน้อมนำหลักปรัชญำเศรษฐกิจ พอเพียงมำประยุกต์ใช้ตำมแผนย่อยเกษตรชวี ภำพ ของแผนแม่บทประเด็นกำรเกษตร ภำยใต้แผนยุทธศำสตรช์ ำติ ๒๐ ปี โดยเฉพำะกำรเร่งเพ่ิมศักยภำพกำรผลิตเมล็ดพันธุ์ชั้นพันธ์ุจำหน่ำยให้เป็นไปตำมแผนกำรผลิตและขยำยพันธุ์พืช ระยะ ๓ ปี (๒๕๖๕ – ๒๕๖๙) เพ่ือแก้ไขปัญหำกำรขำดแคลนพืชพันธุ์ดี โดยเฉพำะเมล็ดพันธ์ุพืชตระกูลถ่ัว และข้ำวโพด ซึ่งปจั จบุ ันไม่มหี นว่ ยงำนหลักดำเนินกำรผลิตเมล็ดพนั ธ์ุชนั้ พันธุ์จำหน่ำย รำยละเอยี ดตำมตำรำงที่ ๒ โดยมีแผนกำรขอรับสนับสนุนงบประมำณในลักษณะเงินทุนหมุนเวียนเพ่ือกำรผลิตขยำยพืชพันธ์ุดี สำหรับสนับสนุน ใหบ้ รกิ ำรและจำหนำ่ ยในรำคำทีเ่ ปน็ ธรรม โดยมรี ำยละเอยี ดดังน้ี ปี ๒๕๖๕ ขอรับกำรสนบั สนนุ งบประมำณ ๗๖.๘๙๘๐ ลำ้ นบำท ปี ๒๕๖๖ ขอรับกำรสนับสนุนงบประมำณ ๓๖.๐๖๘๐ ล้ำนบำท รวมเงินทุนหมุนเวียนสะสม จำนวน ๑๑๒.๙๖๖๐ ล้ำนบำท ปี ๒๕๖๗ ขอรับกำรสนับสนุนงบประมำณ ๗๒.๑๓๖๐ ล้ำนบำท รวมเงินทุนหมุนเวียนสะสม จำนวน ๑๘๕.๑๐๒๐ ลำ้ นบำท

ตารางที่ ๓ แสดงแผนกำรผลิตและประมำณกำรคำ่ ใชจ้ ่ำยในกำรผลิตขยำยพืชพัน สายการผลิต เป้าหมายการผลิต (ตน้ /ตนั ) รองรับพน้ื ทีเ่ พาะปล ปี ๒๕๖๕ ปี ๒๕๖๖ ปี ๒๕๖๗ ปี ๒๕๖๕ ปี ๒๕๖๖ รวม ๕,๗๐๕,๘๑๖ ๕,๗๐๖,๖๓๑ ๕,๗๐๘,๒๖๒ ๑๔๑,๖๘๘ ๒๗๒,๐๖๒ ๑. พันธ์ุพืชจำกกำร ๙๑๐,๐๐๐ ๙๑๐,๐๐๐ ๙๑๐,๐๐๐ เพำะเลีย้ งเนอ้ื เย่ือ ๔,๑๕๕ ๔,๑๕๕ ๒. ต้นพันธุ์ ๓. ท่อนพนั ธ์ุ ๙๑๕,๐๐๐ ๙๑๕,๐๐๐ ๙๑๕,๐๐๐ ๕,๑๖๐ ๕,๑๖๐ ๔. เมล็ดพันธ์ุ ๓,๘๘๐,๐๐๐ ๓,๘๘๐,๐๐๐ ๓,๘๘๐,๐๐๐ ๒,๐๐๐ ๒,๐๐๐ ๑๓๐,๓๗๓ ๒๖๐,๗๔๗ ๑) ถวั่ เขยี ว ๘๑๖ ๑,๖๓๑ ๓,๒๖๒ ๒๐,๐๐๐ ๔๐,๐๐๐ ๒) ถ่ัวเหลือง ๑๐๐ ๒๐๐ ๔๐๐ ๑๕,๐๔๐ ๓๐,๐๘๐ ๓) ถั่วลิสง ๒๒๖ ๔๕๑ ๙๐๒ ๑๒,๐๐๐ ๒๔,๐๐๐ ๔) ข้ำวโพดไร่ ๒๔๐ ๔๘๐ ๙๖๐ ลูกผสม ๒๕๐ ๕๐๐ ๑,๐๐๐ ๘๓,๓๓๓ ๑๖๖,๖๖๗ รวมเงินทนุ หมนุ เวยี นสะสม ( หมำยเหตุ ขอรับกำรสนบั สนุนงบประมำณในลกั ษณะเงนิ ทุนหมุนเวียนเพ่ือกำรผล โดยมรี ำยละเอียดดังนี้ ปี ๒๕๖๕ ขอรบั กำรสนบั สนนุ งบประมำณ ๗๖.๘๙๘๐ ลำ้ นบำท ปี ๒๕๖๖ ขอรบั กำรสนับสนนุ งบประมำณ ๓๖.๐๖๘๐ ลำ้ นบำท รวมเ ปี ๒๕๖๗ ขอรับกำรสนบั สนนุ งบประมำณ ๗๒.๑๓๖๐ ล้ำนบำท รวมเ

นธด์ุ ี ๔ สำยกำรผลิต ลูก (ไร่) ประมาณการคา่ ใชจ้ ่าย (บาท) ปี ๒๕๖๗ ปี ๒๕๖๕ ปี ๒๕๖๖ ปี ๒๕๖๗ ๕๓๒,๘๐๘ ๗๖,๘๙๘,๐๐๐ ๓๖,๐๖๘,๐๐๐ ๗๒,๑๓๖,๐๐๐ ๔,๑๕๕ ๑๙,๗๙๕,๐๐๐ - - ๕,๑๖๐ ๘,๐๗๕,๐๐๐ - - ๒,๐๐๐ ๑๒,๙๖๐,๐๐๐ - - ๕๒๑,๔๙๓ ๓๖,๐๖๘,๐๐๐ ๓๖,๐๖๘,๐๐๐ ๗๒,๑๓๖,๐๐๐ ๘๐,๐๐๐ ๖๐,๑๖๐ ๑๔๔ ๔๘,๐๐๐ ๓๓๓,๓๓๓ (บาท) ๗๖,๘๙๘,๐๐๐ ๑๑๒,๙๖๖,๐๐๐ ๑๘๕,๑๐๒,๐๐๐ ติ ขยำยพชื พันธดุ์ ี สำหรับสนับสนุนให้บริกำรและจำหน่ำยในรำคำทเี่ ปน็ ธรรม เงินทนุ หมนุ เวยี นสะสม จำนวน ๑๑๒.๙๖๖๐ ลำ้ นบำท เงินทุนหมนุ เวยี นสะสม จำนวน ๑๘๕.๑๐๒๐ ลำ้ นบำท

ภาคผนวก ช การอนุรกั ษ์พนั ธพ์ุ ืชและฐานขอ้ มลู พันธ์พุ ชื

๑๔๖ ภาคผนวก ช การอนรุ กั ษ์พนั ธ์พุ ืช และฐานขอ้ มูลพนั ธพุ์ ชื กรมการขา้ ว เช้ือพันธุกรรมข้าวท่ีอนุรักษ์ไว้ในศูนย์ปฏิบัติการและเก็บเมล็ดเชื้อพันธ์ุข้าวแห่งชาติ นับว่าเป็น ทรัพยากรที่มีคุณค่าและศักยภาพที่จะนาไปใช้ประโยชน์ด้านต่าง ๆ มากมาย เช่น การปรับปรุงพันธ์ุเพ่ือเพ่ิม ผลผลิตและคุณภาพ การพัฒนาผลิตภัณฑ์ และการแปรรูปเพ่ือสร้างมูลค่าเพ่ิม โดยเฉพาะข้าวพันธุ์พ้ืนเมืองไทย แต่ละพันธ์ุต่างมีลักษณะเฉพาะตัว บางพันธ์ุแม้ให้ผลผลิตต่าแต่ก็มีลักษณะดีบางประการ เช่น คุณภาพเมล็ด คุณภาพในการหุงต้ม ความต้านทานโรคแมลง เป็นต้น (สมทรง, ๒๕๕๒) ซึ่งข้าวพันธ์ุพื้นเมืองบางพันธุ์ในปัจจุบัน ไม่มีการปลูกแล้ว เช้ือพันธ์ุข้าวพ้ืนเมืองท่ีอนุรักษ์ไว้ นับได้ว่าเป็นแหล่งพันธุกรรมสุดท้าย เปรียบเสมือนสมบัติ ของชาติ ภารกิจหลักของศูนย์ปฏิบัติการและเก็บเมล็ดเช้ือพันธ์ุข้าวแห่งชาติดาเนินการมาอย่างต่อเนื่อง คือ การประเมนิ ลักษณะและคุณค่าของเช้ือพันธกุ รรมข้าว โดยแต่ละปไี ดจ้ ัดส่งเมลด็ เช้ือพันธุ์ข้าวไปปลูกศึกษาและ ประเมินลักษณะท่ีศูนย์วิจัยข้าวต่าง ๆ ซ่ึงอยู่ในบริเวณแหล่งท่ีเก็บรวบรวมเชื้อพันธ์ุข้าวและมีสภาพนิเวศ ท่ีเหมาะสมกับพันธุ์ข้าวน้ัน ๆ ในการประเมินคุณค่าของเชื้อพันธุ์ข้าวนั้นจาเป็นต้องใช้เมล็ดเชื้อพันธุ์ข้าวเพ่ือปลูก ศึกษา ทดสอบ หรือวิเคราะห์ นอกจากน้ี ศูนย์ปฏิบัติการและเก็บเมล็ดเชื้อพันธ์ุข้าวแห่งชาติยังให้บริการ เมล็ดเชื้อพันธ์ุข้าวแก่หน่วยงาน นักวิชาการและผู้สนใจทั่วไป โดยมีผู้ขอรับบริการเมล็ดเช้ือพันธุ์ข้าวเพ่ือนาไปใช้ ประโยชน์อย่างต่อเน่ืองมาโดยตลอด เชื้อพันธ์ุข้าวที่อนุรักษ์ไว้จึงมีปริมาณเมล็ดลดลงเรื่อย ๆ ขณะเดียวกัน ความงอกของเมล็ดเช้ือพันธ์ุข้าวก็เส่ือมถอยลงตามระยะเวลาการเก็บรักษา จึงจาเป็นต้องตรวจสอบเปอร์เซ็นต์ ความงอกและนาเมล็ดเช้ือพันธ์ุข้าวท่ีมีความงอกต่าหรือมีปริมาณเมล็ดน้อยไปปลูกฟื้นฟู เพื่อให้ได้เมล็ดพันธุ์ข้าว ร่นุ ใหม่ทีม่ ีความงอกสูงและปริมาณพอเพียงแก่การให้บริการเพื่อการศึกษาวิจยั และใชป้ ระโยชน์ การปลูกฟ้ืนฟูเชื้อพันธุกรรมข้าว โดยปกติจะดาเนินการเพาะเมล็ด ตกกล้า และปักดาเป็นแถว ในแปลงทดลอง อย่างไรก็ตาม พบว่าเชื้อพันธุกรรมข้าวส่วนหนึ่งมีเปอร์เซน็ ต์ความงอกต่ามาก รวมทั้งมีปริมาณ เมล็ดน้อยมาก ทาให้มีโอกาสเส่ียงสูงท่ีเชื้อพันธ์ุข้าวน้ันจะสูญพันธุ์ไปหากนาออกปลูกฟื้นฟูหรือขยายพันธ์ุ ในสภาพแปลงปลูกโดยตรง จากปัญหาดังกล่าวจึงมีแนวคิดในการนาวิธีการเพาะเลี้ยงเมล็ดข้าวในสภาพ ปลอดเชอื้ มาใชฟ้ ้ืนฟเู มล็ดเช้ือพันธ์ุข้าวทีไ่ มง่ อก หรืองอกแตไ่ มส่ ามารถพัฒนาเป็นต้นกล้าท่ีปกติเน่ืองจากอาหาร สะสมในเมล็ดไม่เพียงพอ เพ่ือป้องกันและลดความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ของเช้ือพันธุกรรมข้าวจากการนาออก ปลกู ฟนื้ ฟูในสภาพแปลงทดลอง และนาเทคนิค Rapid Clonal Propagation มาใช้เพมิ่ จานวนหน่ออย่างรวดเรว็ ดว้ ย เพ่อื รกั ษาทรัพยากรพนั ธกุ รรมข้าวให้มีความย่ังยนื ตลอดไป จากการประเมินลักษณะทางสัณฐานวิทยาของเชื้อพันธ์ุข้าวมาอย่างต่อเน่ือง ทาให้ได้ข้อมูลลักษณะ ประจาพันธุ์จานวนมาก ศูนยป์ ฏิบัตกิ ารและเกบ็ เมล็ดเช้อื พนั ธข์ุ ้าวแห่งชาติได้รวบรวมข้อมูลมาจัดทาฐานขอ้ มูล เชือ้ พันธุกรรมข้าว และให้บริการสบื ค้นข้อมูลทางอนิ เทอร์เน็ตแก่นักวชิ าการ นักปรับปรุงพันธุ์ และบคุ คลทั่วไป ที่ต้องการค้นหาพันธ์ุข้าวซ่ึงมีลักษณะที่เหมาะสมสาหรับนาไปใช้ศึกษา วิจัย และพัฒนาพันธุ์ ฐานข้อมูล เช้ือพันธุกรรมข้าวน้ีได้ผ่านการทดสอบระบบและใช้งานมาต้ังแต่ปี พ.ศ. ๒๕๕๓ อย่างไรก็ตาม ยังคงขาดข้อมูล ดา้ นคุณค่าลักษณะของเช้ือพันธุ์ข้าวอย่อู ีกมาก โดยเฉพาะข้อมูลคุณภาพเมล็ด ความต้านทานต่อโรคและแมลง ศัตรูข้าวที่สาคัญ ๆ ความทนทานต่อสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม ตลอดจนข้อมูลพื้นฐานทางพันธุกรรมของ เชื้อพันธุ์ข้าว ดังน้ัน จึงมีความจาเป็นต้องดาเนินการศึกษาและประเมินคุณค่าของเช้ือพันธ์ุข้าวเพิ่มเติม เพื่อให้ ได้ขอ้ มูลที่สามารถจะนาไปใชป้ ระโยชนไ์ ด้มากข้ึน