192 แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 สถติ ิสถานการณ์วาตภัยของประเทศไทยตั้งแต่ พ.ศ. 2554 - 2563 พื้นท่ปี ระสบภยั ความเสียหาย พ.ศ. จ�ำนวน ก่ิง ตำ� บล หมูบ่ า้ น ราษฎร ราษฎร เสียชวี ติ บาดเจ็บ บา้ น บา้ น อาคาร โรงแรม โรงงาน/ คอก ยงุ้ ข้าว/ รถยนต/์ เสา ถนน วดั /โรงเรยี น/ เรอื ประมง/ พ้นื ที่ มลู คา่ ครั้ง จังหวดั อ�ำเภอ อ�ำเภอ (คน) (ครัวเรอื น) (คน) (คน) ท้งั หลัง บางสว่ น พาณิชย์ (แหง่ ) โรงสี สตั ว์ โรงเรือน รถอ่ืน ๆ ไฟฟา้ (สาย) สถานท่ี เรอื อน่ื ๆ (ลำ� ) การเกษตร ความเสยี หาย (หลงั ) (หลงั ) (แห่ง) (หลัง) (คัน) ราชการ (แห่ง) (ไร่) (บาท) 2554 - 69 604 0 1,353 3,379 183,543 114,426 40 32 199 67,009 0 0 0 0 0 0 0 0 44 0 118,121 109,108,824 2555 401 68 541 0 829 1,903 26,182 30,968 14 0 6 223 0 0 0 0 0 0 0 0 31 21 7,021 6,758,582 2556 487 66 409 0 1,129 3,845 133,423 55,651 24 28 294 49,562 0 0 2 170 126 2 23 15 85 211 34,815 77,545,751 2557 - 71 375 0 1,540 7,091 107,299 38,291 7 38 25 59,041 0 0 0 64 214 0 0 0 92 11 21,194 59,956,266 2558 - 70 61 0 3,180 13,872 354,957 142,184 67 68 0 1,730 0 0 0 1115 1098 0 291 0 188 9 48,635 168,173,272 2559 - 71 511 0 2,455 7,575 146,484 53,182 11 12 125 20,118 0 0 0 506 306 0 0 0 49 0 7,247 58,019,632 2560 - 69 670 0 2,922 11,484 151,851 58,127 19 24 53 47,021 0 0 0 796 752 0 326 0 152 24 22,333 54,378,207 2561 - 75 757 0 3,404 17,478 199,223 94,504 1,826 37 50,622 72,385 8 1 29 1,716 1,272 4,907 315 65 111 0 15,882 7,618,165 2562 - 70 734 0 3,329 23,755 1,028,647 380,507 894 46 41,190 140,240 18 5 63 3,881 1,842 35 271 128 481 30,104 12,710 130,087,883 2563 - 76 726 0 3,574 16,224 293,449 131,647 25 37 0 129,859 6 0 52 3,539 3,929 31 320 36 0 90 24,669 126,644,810 รวม 888 705 5,388 0 23,715 106,606 2,625,058 1,099,487 2,927 322 92,514 587,188 32 6 146 11,787 9,539 4,975 1,546 244 1,233 30,470 312,627 798,291,392 หมายเหตุ ต้งั แต่ พ.ศ. 2550 กรมการปกครองได้ยกฐานะก่ิงอำ� เภอเปน็ อ�ำเภอท้งั หมด ข้อมลู จากกรมป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั
สถิตสิ ถานการณ์ภัยแล้งของประเทศไทยตั้งแต่ พ.ศ. 2554 - 2563 พ.ศ. พ้ืนท่ปี ระสบภยั ความเสียหายทีส่ �ำรวจพบ การใหค้ วามช่วยเหลอื จังหวัด อำ� เภอ ก่งิ ต�ำบล อำ� เภอ หมบู่ ้าน ราษฎรประสบภยั ราษฎรประสบภัย พ้ืนทกี่ ารเกษตร ปศสุ ตั ว์ มลู ค่าความเสยี หาย รถบรรทุกน�ำ้ เครอื่ งสบู น�้ำ แจกจา่ ยน�้ำอปุ โภค ใช้จา่ ยเงนิ ทดรอง (คน) (ครวั เรือน) (ไร)่ (ตัว) (บาท) (คนั ) (เครื่อง) บรโิ ภค (ลิตร) ราชการ (บาท) 2554 55 550 0 3,919 40,503 1,027 2555 53 575 0 4,117 40,723 16,560,561 4,835,321 811,680 0 131,864,730 1,041 21,678 209,095,833 1,728,968,073 2556 58 598 0 3,953 37,118 15,235,830 399,178,544 166 2557 50 396 0 2,491 23,229 9,070,144 4,188,516 1,486,512 0 2,914,986,854 351 262 154,968,160 632,657,550 2558 40 265 0 1,458 12,972 5,771,955 68,983,841 504 แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 193 2559 40 267 0 1,444 11,840 3,988,125 2,678,487 2,406,665 0 637,982,948 1,297 389 146,158,626 270,923,217 2560 1 3 0 13 3,015,391 145,396,739 33 2561 0 0 0 0 85 1,747,870 1,675,015 0 73,481,373 0 92 25,438,500 7,691,362 2562 26 178 0 1,199 0 46,796 2563 32 184 0 986 12,826 0 1,443,543 2,393,460 0 0 4,419 27,064 179,867,831 1,038,592,035 รวม 355 3,016 0 19,580 8,605 796,678,316 187,901 1,114,325 1,061,125 2,728,354 0 153,496,358 416 481,753,854 414,806,156 646,617 5,322,049,702 55,449,744 25,821 64,373 0 664 6,764,000 434,404 0 00 00 0 ไม่เกดิ ภยั 0 2,211,922 18,699,797 0 อยรู่ ะหว่างรวบรวมข้อมูล 365,686 18,558,291 30,265,856 0 50,565 1,204,046,804 4,094,072,798 หมายเหตุ ตั้งแต่ พ.ศ. 2550 กรมการปกครองไดย้ กฐานะกิง่ อำ� เภอเป็นอ�ำเภอทง้ั หมด ขอ้ มลู จาก กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั
ภาคผนวก ง การถอดบทเรยี นปญั หาการจดั การสาธารณภัยทีผ่ า่ นมา บทเรยี นการจัดการวิกฤตและสาธารณภยั ภายหลงั จากคณะรัฐมนตรอี นมุ ัตแิ ผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2558 เม่อื วนั ที่ 31 มีนาคม 2558 ความท้าทายใหม่ในการบริหารจัดการสาธารณภัยของประเทศไทย ท่ีมีความซับซ้อนมากขึ้น และสง่ ผลกระทบเปน็ วงกวา้ ง สรา้ งความสญู เสยี ทง้ั ชวี ติ และทรพั ยส์ นิ ของประชาชน ตลอดจนผลกระทบตอ่ โครงสรา้ ง พ้ืนฐานสาธารณะ ประเทศไทยเผชิญกับภัยแล้งรุนแรงจากปรากฏการณ์เอลนีโญ ท่ีส่งผลกระทบท�ำให้เกิดภัยแล้ง ในหลายจงั หวดั ตงั้ แตป่ ี พ.ศ. 2558 - 2559 ปญั หาไฟปา่ ในหลายจงั หวดั พ.ศ. 2559 ตง้ั แตป่ ลายเดอื นมถิ นุ ายน พ.ศ. 2559 ประเทศไทยเผชิญกับอุทกภัยมากกว่า 50 จังหวัด และเป็นปีที่สภาพอากาศมีความแปรปรวนจากการเปล่ียนผ่าน ระหว่างปรากฏการณ์เอลนีโญและลานีญาที่ส่งผลกระทบ ท�ำให้เกิดอุทกภัยภาคใต้ และจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ปี พ.ศ. 2560 ความทา้ ทายใหมใ่ นการบรหิ ารจดั การสาธารณภยั จากเดมิ ทสี่ าธารณภยั สว่ นใหญใ่ นหว้ งเวลานี้ คอื ภยั แลง้ อุทกภัย ดินโคลนถล่ม ซ่ึงเป็นสาธารณภัยประจ�ำ ของประเทศไทย ตลอดจนเคร่ืองมือและการเตรียมความพร้อม ในการรบั มือต่อสาธารณภัยดงั กลา่ ว นอกจากนเี้ หตกุ ารณถ์ ำ้� หลวง อบุ ตั เิ หตทุ างทะเลกรณเี รอื ฟนิ กิ ซล์ ม่ โดยทงั้ สองเหตกุ ารณน์ นั้ มคี วามจำ� เปน็ ตอ้ งประสานความรว่ มมอื ระหวา่ งหนว่ ยงานตา่ ง ๆ และจำ� เปน็ ทจี่ ะตอ้ งมกี ารบญั ชาการสถานการณอ์ ยา่ งเปน็ เอกภาพ น�ำไปสู่มิติใหม่ของการจัดการสาธารณภัยในประเทศไทย และกรณีการรับมือ กับสาธารณภัยของประเทศไทย คือ พายุโซนรอ้ นปาบึก 1. อทุ กภยั อำ� เภอบางสะพาน จังหวัดประจวบครี ีขนั ธ์ อ�ำเภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เป็นพ้ืนที่ท่ีมีลักษณะทางภูมิศาสตร์ที่เป็นแนวภูเขาสูงที่มี ความสลบั ซบั ซอ้ นและทร่ี าบเชงิ เขา ขณะทต่ี วั เมอื งบางสะพานนน้ั ตง้ั อยใู่ นบรเิ วณทเ่ี ปน็ แอง่ กระทะระหวา่ งภเู ขากบั ชายฝง่ั ทะเล และรบั นำ�้ จากเทอื กเขาตะนาวศรี ทตี่ งั้ ของเมอื งทำ� ให้ บางสะพานกลายเปน็ เมอื งขวางทางนำ้� และเปน็ พนื้ ท่ี ที่มีความเสย่ี งสงู ตอ่ การเผชิญกบั อุทกภัยท่มี ีระดบั ความรุนแรง หากเกิดน�ำ้ ทะเลหนนุ สูงกจ็ ะท�ำให้การระบายน้ำ� นัน้ เป็นไปได้ยากมากย่ิงข้ึน ด้วยลักษณะของการเป็นพ้ืนท่ีท่ีมีความเสี่ยงสูงและมีโอกาสเผชิญกับอุทกภัยท่ีมีระดับ ความรนุ แรง ทำ� ใหม้ กี ารออกแบบมาตรการ เชงิ โครงสรา้ งเพอ่ื ลดความเสยี่ งจากสาธารณภยั โดยการสรา้ งอา่ งเกบ็ นำ�้ 3 แหง่ คอื อา่ งคลองลอย อา่ งวงั นำ�้ เขยี วและอา่ งโปง่ สามสบิ เพอ่ื รองรบั นำ�้ จากเทอื กเขาตะนาวศรี และลดผลกระทบ ท่ีอาจจะเกิดขึ้นกับเมืองบางสะพาน อย่างไรก็ดีบางสะพาน คือ หน่ึงในพื้นที่ที่ประสบอุทกภัยบ่อยคร้ัง นับตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2559 แม้ว่าจะมีการออกแบบมาตรการในเชิงโครงสร้างไว้แล้วก็ตาม หากย้อนกลับไปนับตั้งแต่การใช้ แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2558 อำ� เภอบางสะพาน จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ ประสบอทุ กภยั มาแล้ว 5 ห้วงเวลา และตดิ ตอ่ กันถึง 3 ปี โดยมรี ายละเอียดดังต่อไปนี้ แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 195
ตารางแสดงหว้ งเวลาและสาเหตขุ องอทุ กภัยบางสะพาน จงั หวัดประจวบครี ีขันธ์ พ.ศ. 2559 - 2561 หว้ งที่/วนั ท่ี อทุ กภยั บางสะพาน สาเหตุ หว้ งท่ี 1 วันท่ี 9 - 12 พฤศจิกายน 2559 ความกดอากาศสูงก�ำลังปานกลาง ถึงค่อนข้างแรง 18 พฤษภาคม - จากประเทศจีนได้แผ่ลงมาปกคลุมบริเวณ 20 พฤศจกิ ายน 2559 ประเทศไทยตอนบน และมรสมุ ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื พัดปกคลมุ ภาคใต้ และอา่ วไทย ห้วงท่ี 2 วนั ที่ 7 - 8 ธนั วาคม 2559 มรสมุ ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ทพี่ ดั ปกคลมุ ภาคใตแ้ ละ 1 – 31 ธนั วาคม 2559 อา่ วไทย และหยอ่ มความกดอากาศตำ�่ ในทะเลจนี ใต้ ตอนลา่ ง หว้ งท่ี 3 วนั ท่ี 9 - 11 มกราคม 2560 ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือพัดปกคลุมภาคใต้ 1 - 16 มกราคม 2560 และอา่ วไทย และหยอ่ มความกดอากาศตำ�่ บรเิ วณ อ่าวไทย และบริเวณทะเลอันดามันและภาคใต้ ฝ่งั ตะวนั ตก หว้ งที่ 4 วนั ที่ 8 - 9 พฤศจกิ ายน 2560 อทิ ธพิ ลหยอ่ มความกดอากาศตำ�่ และพายดุ เี ปรสชนั่ 15 กันยายน- บรเิ วณอ่าวไทย 9 พฤศจกิ ายน 2560 ห้วงท่ี 5 วันท่ี 8 - 10 พฤศจิกายน 2561 หย่อมความกดอากาศต่�ำก�ำลังแรงปกคลุมบริเวณ 1 พฤศจกิ ายน - ภาคใต้ และมรสมุ ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ทพ่ี ดั ปกคลมุ 31 ธนั วาคม 2561 อา่ วไทยและภาคใต้ วันที่ 10 ธนั วาคม 2561 หย่อมความกดอากาศต�่ำก�ำลังแรงปกคลุมบริเวณ ภาคใต้ หมายเหตุ รวบรวมขอ้ มลู จากรายงานสถานการณร์ ายวนั ของกรมปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั กระทรวงมหาดไทย กอ่ นเกดิ ภยั เนอื่ งจากอ�ำเภอบางสะพาน จงั หวัดประจวบคีรขี ันธเ์ ปน็ พื้นทท่ี ไ่ี ด้รบั ผลกระทบจากอุทกภัย บอ่ ยครงั้ ปจั จยั จากทงั้ ลกั ษณะเชงิ กายภาพของพนื้ ที่ และผลกระทบจากสภาพภมู อิ ากาศ เมอื่ มปี รมิ าณฝนตกสะสม ในพื้นที่ และมีแนวโน้มท่ีจะขยายวงกว้างกลายเป็นอุทกภัยในหลายพื้นท่ีของอ�ำเภอบางสะพาน เมื่อ พ.ศ. 2559 ไดม้ กี ารคาดการณไ์ วว้ า่ ในชว่ งปลายปจี ะมอี ทุ กภยั ครงั้ ใหญ่ จากการเปลย่ี นผา่ นของปรากฏการณเ์ อลนโี ญสลู่ านญี า หนว่ ยงานทเ่ี กยี่ วขอ้ งไดม้ กี ารเตรยี มความพรอ้ มในการรบั มอื ปลดั กระทรวงมหาดไทยไดม้ คี ำ� สงั่ กองบญั ชาการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ เม่ือวันท่ี 9 ตุลาคม 2559 ให้จังหวัดจัดท�ำแผนเผชิญเหตุอุทกภัยแบบเร่งด่วน ขณะที่กรมชลประทานได้มีการตรวจวัดระดับน้�ำในเข่ือนเพ่ือควบคุมและรักษาความสมดุลของน�้ำในเข่ือน และให้ หนว่ ยงานในระดบั พ้ืนท่ีซกั ซ้อมการปฏิบตั ใิ นการเผชิญเหตแุ ละช่วยเหลือผูป้ ระสบภัย 196 แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
อยา่ งไรกด็ ี อทุ กภยั ทเี่ กดิ ขนึ้ ในหว้ งเดอื นมกราคม พ.ศ. 2560 ระดบั ความรนุ แรงของอทุ กภยั เกนิ กวา่ แผน หรือศักยภาพของหน่วยงานในระดับพ้ืนท่ี ท�ำให้กองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยกลาง (กอปภ.ก.) ไดส้ ่งั การใหผ้ ู้วา่ ราชการจังหวัดในพน้ื ท่ภี าคใต้เตรียมความพรอ้ มในการรับมอื โดยการตดิ ตามสถานการณ์ท้ังสภาพ ภมู อิ ากาศ ระดบั นำ้� และหากคาดวา่ จะเกดิ สาธารณภยั ขนึ้ ใหเ้ รง่ แจง้ เตอื นประชาชน ขณะเดยี วกนั ยงั ไดม้ กี ารสงั่ การ ในการเตรียมเครื่องมือหรือเครื่องจักรกลสาธารณภัย บุคลากรให้พร้อมรับมือหากเกิดสาธารณภัยข้ึนในพ้ืนที่ พร้อมท้งั ประสานและบูรณาการหน่วยงาน และภาคสว่ นต่าง ๆ ท่เี กยี่ วข้อง รวมถึงองค์กรปกครองส่วนทอ้ งถน่ิ ปี พ.ศ. 2561 ซง่ึ ไดเ้ หน็ บทเรียนจากอทุ กภัยในหว้ งปี พ.ศ. 2559 - 2560 จงึ ได้มกี ารสัง่ การให้มีการพร่องน�ำ้ และระบายนำ้� ใหอ้ ยใู่ นเกณฑท์ กี่ ำ� หนด พรอ้ มทง้ั คำ� นงึ ถงึ การระบายนำ�้ หากมปี รมิ าณนำ�้ ฝนสะสม ขณะทนี่ ายกรฐั มนตรี ไดม้ กี ารสง่ั การใหจ้ งั หวดั ทค่ี าดวา่ จะเกดิ สาธารณภยั เตรยี มความพรอ้ มในการรบั มอื ในสว่ นของกองอำ� นวยการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั กลาง (กอปภ.ก.) ไดส้ งั่ การใหผ้ วู้ า่ ราชการจงั หวดั ในพน้ื ทภ่ี าคใตเ้ ตรยี มความพรอ้ มในการรบั มอื และประสานการปฏิบัตริ ว่ มกับหนว่ ยงานในพื้นที่ ระหว่างเกิดภัย ในข้ันตอนน้ีสืบเนื่องจากการเผชิญอุทกภัยบ่อยคร้ังและมีบทเรียนอย่างต่อเนื่อง ท�ำให้ อ�ำเภอบางสะพานเข้าใจจุดอ่อนของสภาพของพื้นที่และวางแนวทางการป้องกันเพ่ือลดผลกระทบท่ีจะเกิดข้ึน บทเรียนการเกิดอุทกภัยแต่ละคร้ัง ถูกทดสอบขีดความสามารถและความพร้อมในการรับมือ ปัจจัยท่ีส�ำคัญ คือ ลกั ษณะของภยั และปจั จยั เออ้ื หนนุ ทที่ ำ� ใหภ้ ยั มขี นาดใหญเ่ กนิ กวา่ ทค่ี าดการณ์ หรอื การเตรยี มความพรอ้ มของหนว่ ยปฏบิ ตั ิ ในพนื้ ทจี่ ะสามารถรบั มอื และจดั การกบั สถานการณไ์ ดอ้ ยา่ งทนั ทว่ งที ในสว่ นการปฏบิ ตั กิ ารระหวา่ งเกดิ ภยั ในแตล่ ะ หว้ งเวลามลี ักษณะบางอย่างท่แี ตกต่างกัน โดยมีรายละเอียดดงั ตอ่ ไปน1้ี ห้วงที่ 1 อุทกภัยช่วงวนั ที่ 18 พฤษภาคม - 20 พฤศจิกายน 2559 อำ� เภอบางสะพาน ไมไ่ ด้รบั ผลกระทบจากน�ำ้ ท่วมในรอบนม้ี ากนัก ห้วงที่ 2 อทุ กภัยชว่ งวนั ท่ี 1 - 31 ธันวาคม 2559 จุดวิกฤตทสี่ ดุ ของอ�ำเภอบางสะพานของการเกดิ อุทกภัยครั้งนี้ คอื โรงพยาบาลบางสะพาน ระดบั น้�ำสงู ประมาณ 1 เมตร ทำ� ให้ตอ้ งมกี ารเรง่ ขนย้ายอปุ กรณ์ทางการแพทยแ์ ละอพยพผู้ป่วยไปยงั ชัน้ 2 โดยหน่วยงานต่าง ๆ ไดเ้ รง่ ในการตดิ ตงั้ เครอ่ื งสบู นำ�้ และเรง่ ระบายนำ้� นอกจากนนี้ ำ้� ยงั ไดไ้ หลบา่ เขา้ ทว่ ม ถนนสายหลกั ทมี่ งุ่ หนา้ สภู่ าคใต้ หว้ งท่ี 3 อทุ กภัยช่วงวนั ที่ 1 - 16 มกราคม 2560 อุทกภัยในช่วงวันที่ 9 - 11 มกราคม 2560 เป็นอุทกภัยครั้งรุนแรงท่ีเกิดข้ึนในอ�ำเภอบางสะพาน ส่งผลกระทบเป็นวงกว้าง เป็นเหตุให้เส้นทางสายหลักที่มุ่งหน้าลงภาคใต้ถูกตัดขาด ท�ำให้การสัญจร เป็นอัมพาต การระดมความชว่ ยเหลอื ไปยงั พนื้ ทป่ี ระสบภยั ในจงั หวดั อนื่ ทางภาคใตไ้ มส่ ามารถทำ� ได้ เหตกุ ารณใ์ นครง้ั นมี้ ปี รมิ าณ น้�ำฝนสงู ถึง 244.7 มิลลเิ มตร และสงู สุดของจังหวัดประจวบคีรขี นั ธ์ ทำ� ใหก้ ารใหค้ วามชว่ ยเหลือ ในระยะแรกน้นั ทำ� ไดย้ าก จงึ ตอ้ งมกี ารประสานการปฏบิ ตั กิ บั หนว่ ยงานตา่ ง ๆ ในการใหค้ วามชว่ ยเหลอื ประชาชน ขณะทโี่ รงพยาบาล บางสะพานไดร้ บั ผลกระทบอยา่ งหนกั แมว้ า่ จะมกี ารเตรยี มการลว่ งหนา้ แตด่ ว้ ยขนาดของภยั ทใี่ หญเ่ กนิ กวา่ ศกั ยภาพ 1สรุปและรวบรวมข้อมูลจากรายงานสถานการณ์รายวันของกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย ในห้วง วันที่ 18 พฤษภาคม - 20 พฤศจิกายน 2559, 7 - 8 ธนั วาคม 2559, 10 - 12 มกราคม 2560, 8 - 10 พฤศจิกายน 2560, 12 - 13 พฤศจิกายน 2561 และ 12 – 13 ธนั วาคม 2561 แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 197
และความพรอ้ มทไี่ ดเ้ ตรยี มไว้ โรงพยาบาลบางสะพานเขา้ สภู่ าวะวกิ ฤต และเปน็ หนงึ่ ในปจั จยั ทนี่ ำ� ไปสกู่ ารยกระดบั สถานการณ์เป็นการจัดการสาธารณภัยระดับ 3 มีการระดมทรัพยากรเข้าให้การช่วยเหลือประชาชนอย่างเร่งด่วน และจัดตั้งศนู ยบ์ ัญชาการเหตุการณ์สว่ นหน้าขน้ึ อีกดว้ ย หว้ งที่ 4 อทุ กภยั ชว่ งวนั ท่ี 15 กันยายน - 9 พฤศจกิ ายน 2560 ประสบกับอทุ กภยั ในชว่ งวันที่ 8 - 9 พฤศจกิ ายน 2560 หลังมีฝนตกหนกั ในพ้นื ที่อย่างต่อเนอื่ งจากหยอ่ ม ความกดอากาศตำ่� ปกคลมุ ภาคใต้ แตส่ ถานการณไ์ มร่ า้ ยแรงเทา่ เหตกุ ารณเ์ มอื่ ชว่ งเดอื นมกราคม ผลกระทบใกลเ้ คยี งกนั มกี ารเรง่ ตดิ ตง้ั เครอื่ งสบู นำ�้ และใหค้ วามชว่ ยเหลอื และอพยพประชาชนอยา่ งเรง่ ดว่ น เพอ่ื ปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ เหตกุ ารณ์ เหมอื นเชน่ ตน้ ปี ขณะที่โรงพยาบาลบางสะพานไดม้ ีการขนย้ายผปู้ ่วยวกิ ฤตไปยังพื้นทป่ี ลอดภยั ห้วงท่ี 5 อทุ กภัยช่วงวันที่ 1 พฤศจิกายน - 31 ธันวาคม 2561 เกดิ อทุ กภัยถงึ 2 ครงั้ ในช่วงเวลาใกลเ้ คียงกัน โดยมีรายละเอยี ดดงั น้ี อทุ กภยั คร้ังท่ี 1 ในช่วงวนั ที่ 6 - 11 พฤศจิกายน 2561 จากฝนทตี่ กอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ทำ� ใหร้ ะดบั นำ้� เพม่ิ สงู ขน้ึ อยา่ งรวดเรว็ และไหลเขา้ ทว่ มพนื้ ที่ ตวั เมอื งบางสะพาน บ้านเรือนของประชาชนถูกน้�ำท่วม ประชาชนบางส่วนติดอยู่ภายในอาคารบ้านเรือน เนื่องจากน้�ำท่วมในช่วงเวลา กลางคืน โดยภายหลังได้มีการส่งั การใหอ้ พยพประชาชนไปยังพน้ื ที่ปลอดภัย จดุ เสย่ี งทส่ี �ำคญั และมคี วามเปราะบางสูง คือ โรงพยาบาลบางสะพาน ที่มีปริมาณน้�ำเพิ่มสูงขึ้น และมีความกังวลว่าระดับน้�ำอาจใกล้เคียงกับอุทกภัย ชว่ งปี พ.ศ. 2560 มกี ารอพยพผปู้ ว่ ยวกิ ฤตไปยงั พนื้ ทปี่ ลอดภยั โรงพยาบาลบางสะพานไดม้ กี ารเตรยี มความพรอ้ มรบั มอื และแผนเผชิญเหตุล่วงหนา้ พรอ้ มทง้ั มีการซกั ซ้อมการปฏบิ ตั ิ อทุ กภัยครง้ั ท่ี 2 ในชว่ งวนั ที่ 10 - 12 ธนั วาคม 2561 สบื เนอื่ งจากฝนตกหนกั อยา่ งตอ่ เนอ่ื งตง้ั แตว่ นั ที่ 8 ธนั วาคม 2560 ปรมิ าณนำ�้ เกนิ กวา่ ทอ่ี า่ งเกบ็ นำ�้ ทง้ั 3 แหง่ จะรองรบั ได้ นำ�้ ทว่ มเออ่ ลน้ เขา้ ทว่ มตวั เมอื งบางสะพาน และถนนสายหลกั มงุ่ หนา้ ลงภาคใต้ โรงพยาบาลบางสะพาน ทีไ่ ดร้ ับผลกระทบจากอุทกภยั มาแลว้ ก่อนหนา้ นี้ ไดม้ กี ารเตรียมความพรอ้ ม ในการรบั มือกบั อุทกภัย เหตกุ ารณ์คร้ังนี้ ไม่รนุ แรงเหมือนทผี่ า่ นมา และไมก่ ระทบกับผปู้ ่วย หลังเกดิ ภยั หน่วยงานทีเ่ ก่ียวขอ้ งไดม้ ีการลงพนื้ ท่ีส�ำรวจความเสียหาย และศึกษาผลกระทบท่ีเกิดขึ้น พบว่า อ�ำเภอบางสะพานเป็นพ้ืนท่ีท่ีมีความเสี่ยงต่อการเกิดอุทกภัยสูงจากลักษณะทางกายภาพ ของพื้นท่ีการก่อสร้าง สาธารณูปโภคพ้ืนฐานในเขตพ้นื ท่ีอ�ำเภอบางสะพานนัน้ ไมค่ ำ� นึงถงึ การประเมนิ ความเสี่ยงของพื้นท่ีตัวเมอื งท่เี ปน็ ชุมชนหนาแน่น และพ้นื ที่เปราะบางอย่างโรงพยาบาลบางสะพานน้ันต้งั อยู่ ในจุดเส่ียงซึ่งเป็นพืน้ ทที่ ีม่ คี วามเสย่ี งสูง ต่อการเกิดอุทกภัย อ�ำเภอบางสะพาน เป็นพ้ืนท่ีที่มีลักษณะของการเป็นเมืองขวางทางน้�ำ และโครงสร้างพื้นฐาน สาธารณะยังเป็นอุปสรรคต่อการระบายน้�ำในพ้ืนที่ แม้ว่าจะมีการสร้างอ่างเก็บน�้ำ 3 แห่ง ได้แก่ อ่างคลองลอย อ่างวงั น้�ำเขียว และอา่ งโป่งสามสบิ เพอื่ รองรบั น้�ำจากเทือกเขา ไว้แลว้ กต็ าม การฟืน้ ฟใู นระยะสนั้ นนั้ หนว่ ยงานท่ี เกย่ี วขอ้ งไดม้ กี ารใหค้ วามชว่ ยเหลือและฟืน้ ฟพู น้ื ที่ประสบภัย รวมทั้งการซ่อมแซมสาธารณปู โภคข้นั พน้ื ฐานทไ่ี ดร้ ับ ผลกระทบ ขณะทก่ี ารฟน้ื ฟรู ะยะยาวนนั้ รฐั บาลไดม้ กี ารศกึ ษา และวางแนวทางในการแกไ้ ขปญั หาในพน้ื ทรี่ ะยะยาว โดยมีโครงการบรรเทาอุทกภยั พ้ืนทีอ่ �ำเภอบางสะพาน อนั เน่ืองมาจากพระราชดำ� ริ โดยโครงการนม้ี งุ่ เนน้ การแกไ้ ข ปัญหาอุทกภัยในพื้นที่อ�ำเภอบางสะพาน ในระยะยาวผ่านการก่อสร้างปรับปรุงอ่างเก็บน้�ำ 3 แห่ง การขุดขยาย คลองระบายนำ้� 4 สาย ขดุ ขยายคลองบางสะพานใหส้ ามารถรองรบั นำ�้ ไดม้ ากขน้ึ โดยโครงการเหลา่ นส้ี ะทอ้ นใหเ้ หน็ แนวทางในการแกไ้ ขปญั หาพนื้ ท่ใี นระยะยาว 198 แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
บทเรยี นจากอุทกภัยในพนื้ ทอ่ี ำ� เภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรขี ันธ์ ทีป่ รากฏออกมาและสะท้อน แง่มมุ ของการบริหารจดั การสาธารณภัย โดยมีประเด็นทน่ี ่าสนใจดงั ตอ่ ไปนี้ 1) การเตรยี มความพรอ้ ม ในสว่ นของการเตรยี มความพรอ้ มนน้ั อทุ กภยั ในพน้ื ทอี่ ำ� เภอบางสะพาน จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ สะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ การเตรยี มความพรอ้ มของหนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งทงั้ ในระดบั นโยบายและระดบั ปฏบิ ตั ิ โดยจะเห็นว่าในช่วงก่อนท่ีจะมีอุทกภัยเกิดขึ้น กองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยกลาง (กอปภ.ก.) ไดม้ กี ารตดิ ตามขอ้ มลู ขา่ วสารจากกรมอตุ นุ ยิ มวทิ ยาอยา่ งใกลช้ ดิ พรอ้ มทง้ั ชแี้ จงแนวทางการปฏบิ ตั ใิ หก้ บั สว่ นราชการ ในจังหวัด เพื่อให้รับทราบแนวทางในการปฏิบัติและการเตรียมความพร้อมให้พร้อมรับมือกับสาธารณภัยท่ีอาจจะ เกิดข้ึนในพื้นท่ี อีกทั้งยังได้มีการจัดท�ำแผนเผชิญเหตุของจังหวัด ที่บ่งบอกถึงรายละเอียดของส่วนราชการในพ้ืนท่ี ที่มีหนา้ ทีร่ ับผดิ ชอบภารกิจ หรือสนบั สนุนการปฏิบตั ิ รวมทั้งบัญชีทรัพยากรจังหวัดในด้านการป้องกันและบรรเทา สาธารณภัย ตลอดจนแนวทางการปฏิบัติร่วมกับหน่วยทหารในพ้ืนท่ี จะเห็นได้ว่า การเตรียมความพร้อมรับมือ กับอุทกภัยน้ันหน่วยงานท่ีมีการเตรียมความพร้อมที่ดี มีการติดตามข้อมูลข่าวสารอย่างใกล้ชิด มีการคาดการณ์ สถานการณล์ ่วงหนา้ ประเมินความเส่ียงในพ้นื ที่ และมีความพรอ้ มในการประสานการปฏิบัติรว่ มกัน หากแตอ่ ทุ กภยั ในพ้ืนท่ีอ�ำเภอบางสะพานนั้น มีระดับความรุนแรงที่เกินกว่าที่คาดการณ์ไว้ ท�ำให้แผนท่ีเตรียมความพร้อมไว้นั้น ไม่สามารถรบั มือและจดั การไดอ้ ย่างทันท่วงที 2) การจัดการสาธารณภัย โดยทั่วไปแล้วการจัดการสาธารณภัยในพ้ืนท่ีอ�ำเภอบางสะพาน จังหวัด ประจวบคีรีขันธ์นั้น เป็นการจัดการสาธารณภัยในระดับ 2 ตามแผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2558 ภายใตพ้ ระราชบญั ญตั ปิ อ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั พ.ศ. 2550 แตส่ ถานการณอ์ ทุ กภยั ของอำ� เภอบางสะพาน จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ นนั้ ทำ� ใหม้ บี ทเรยี นสำ� คญั ในการจดั การสาธารณภยั ของประเทศ ดว้ ยการยกระดบั การจดั การ สาธารณภัยเป็นระดับ 3 ซ่ึงนับเป็นคร้ังแรกท่ีมีการประกาศยกระดับสาธารณภัย โดยมีการจัดต้ังศูนย์บัญชาการ สถานการณส์ ว่ นหนา้ และระดมทรพั ยากรและบคุ ลากร เขา้ รว่ มปฏบิ ตั กิ าร รวมทง้ั มกี ารนำ� ระบบบญั ชาการสถานการณ์ และขน้ั ตอนการปฏบิ ตั มิ าตรฐานการเปดิ ใชง้ านศนู ยบ์ ญั ชาการเหตกุ ารณจ์ งั หวดั มาใชเ้ ปน็ ครง้ั แรก รวมทง้ั มกี ารระดม บคุ ลากรจากสว่ นกลางทเี่ กยี่ วขอ้ งจำ� นวน 2,028 คน และการสนบั สนนุ กำ� ลงั พลจากกองทพั อกี 4,405 นาย สะทอ้ น ใหเ้ หน็ การนำ� แผนมาสกู่ ารปฏบิ ตั ไิ ดอ้ ยา่ งเปน็ รปู ธรรม และเปดิ มมุ มองหรอื บทเรยี นใหมใ่ หก้ บั การจดั การสาธารณภยั ในประเทศไทย 3) การประสานการปฏบิ ตั ริ ะหวา่ งหนว่ ยงาน เนอ่ื งจากอทุ กภยั ของอำ� เภอบางสะพาน ทเ่ี กดิ ขนึ้ บอ่ ยครงั้ ในชว่ ง 3 ปี (พ.ศ. 2559 - 2561) และเป็นพ้นื ท่ที ปี่ ระสบสาธารณภัยรุนแรงจนมีการระดมก�ำลังและเคร่ืองมือเข้าสู่ พน้ื ทป่ี ระสบภยั การปฏบิ ตั งิ านโดยรวมระหวา่ งหนว่ ยงานภาครฐั และภาคสว่ นอน่ื ๆ เปน็ ไปตามแนวทางทม่ี กี ารกำ� หนด ไวใ้ นแผนเผชญิ เหตอุ ทุ กภยั ของจงั หวดั ทไี่ ดม้ กี ารกำ� หนดหนา้ ทแ่ี ละพน้ื ที่ ความรบั ผดิ ชอบ ซงึ่ เปน็ ลกั ษณะของความสมั พนั ธ์ ท่เี ป็นทางการ แตก่ ลบั พบปญั หาการทำ� งานระหวา่ งหนว่ ยงาน กรณีการแจง้ เตอื นภัยข้อมลู น�ำ้ ของกรมชลประทาน เพื่อให้ประชาชนและหน่วยงานในพื้นที่สามารถรับรู้ข้อมูลปริมาณน้�ำในพ้ืนที่ได้ แต่กรมชลประทาน ให้เหตุผลว่า ไม่ได้เป็นหน้าท่ีของกรมชลประทาน ลักษณะเช่นน้ีสะท้อนให้เห็นถึงปัญหาสัมพันธภาพระหว่างหน่วยงานในการ ปฏบิ ตั ทิ ข่ี าดการแลกเปลยี่ นขอ้ มลู ขา่ วสารระหวา่ งกนั ขาดการประสานการปฏบิ ตั ริ ว่ มกนั ทำ� ใหเ้ กดิ ปญั หาในลกั ษณะ ดังกลา่ วข้นึ แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 199
2. วกิ ฤตถ�้ำหลวง ปฏิบัติการค้นหาและกู้ภัยทีมนักฟุตบอลและผู้ฝึกสอนหมูป่าอะคาเดมี ภารกิจการกู้ภัยท่ีได้รับการ ขนานนามวา่ เปน็ หนงึ่ ในภารกจิ ทย่ี ากทสี่ ดุ ของโลกทเี่ ปน็ ผลมาจากลกั ษณะทางภมู ศิ าสตรข์ องพน้ื ทแ่ี ละสภาพแวดลอ้ ม ภายในถำ้� ทำ� ใหป้ ฏบิ ตั กิ ารครงั้ นใ้ี ชเ้ วลาถงึ 17 วนั กอ่ นทจี่ ะนำ� ตวั ผปู้ ระสบเหตทุ งั้ 13 คนออกจากถำ�้ โดยปฏบิ ตั กิ ารณ์ ในครง้ั นเ้ี ร่ิมต้นในชว่ งเวลา 22.00 น. ของคืนวันท่ี 23 มถิ ุนายน 2561 ภายหลงั จากเจา้ หนา้ ท่ีวนอุทยานถ้�ำหลวง- ขนุ นำ้� นางนอน ไดร้ บั แจง้ วา่ มนี กั ทอ่ งเทย่ี วพลดั หลงภายในถำ้� โดยปฏบิ ตั กิ ารครงั้ นดี้ ำ� เนนิ จนถงึ วนั ท่ี 11 กรกฎาคม 2561 ภายหลงั จากนายณรงคศ์ กั ด์ิ โอสถธนากร ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั ในฐานะผบู้ ญั ชาการศูนย์อ�ำนวยการร่วมค้นหาผู้สูญหาย ถ้�ำหลวง-ขุนน�้ำนางนอน (ศอร.) ร่วมกับหน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง ค้นหาผสู้ ญู หายในวนอทุ ยานถำ้� หลวง-ขนุ นำ�้ นางนอน (ศอร.) แถลงปดิ ศนู ย์อ�ำนวยการรว่ มค้นหาผสู้ ูญหายในวนอทุ ยานถ้ำ� หลวง-ขุนน�้ำนางนอน โดยปฏิบตั ิการในคร้ังน้มี ี หนว่ ยงานทเี่ ขา้ รว่ ม และสนบั สนนุ ภารกจิ ในการกภู้ ยั ในครงั้ นกี้ วา่ 271 หนว่ ยงาน และการชว่ ยเหลอื จากตา่ งประเทศ อกี 7 ประเทศ (TPBS, 12 กรกฎาคม 2561) กอ่ นเกดิ ภยั เหตกุ ารณถ์ ำ้� หลวงไมไ่ ดเ้ ปน็ สาธารณภยั หรอื ภยั โดยปกตทิ ห่ี นว่ ยงานทเี่ กย่ี วขอ้ งจะมกี ารเตรยี มการ รองรับ ท้ังในแง่ขององค์ความรู้เกี่ยวกับภัย บุคลากร ตลอดจนเคร่ืองมือในการช่วยเหลือ และกู้ภัย และเกินกว่า ความคาดคดิ ขณะเดยี วกนั เหตกุ ารณถ์ ำ�้ หลวงไมไ่ ดเ้ ปน็ สาธารณภยั ขนาดใหญท่ สี่ ง่ ผลกระทบตอ่ สาธารณะเปน็ วงกวา้ ง หากแตก่ ารบรหิ ารจดั การสถานการณฉ์ กุ เฉนิ มคี วามจำ� เปน็ ตอ้ งประสานความรว่ มมอื ระหวา่ งหนว่ ยงานตา่ ง ๆ และจำ� เปน็ ทม่ี รี ะบบบญั ชาการทเ่ี ปน็ เอกภาพเพอ่ื ใหก้ ารทำ� งานเปน็ ไปในทศิ ทางเดยี วกนั การประกาศเขตพนื้ ทปี่ ระสบสาธารณภยั และการบงั คบั ใชก้ ฎหมายภายใตพ้ ระราชบญั ญตั ปิ อ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั พ.ศ. 2550 อยา่ งไรกด็ ี ประเทศไทย ไม่มปี ระสบการณใ์ นการกู้ภัยทางถ�้ำ และไม่ไดเ้ ป็นภัยทมี่ กั เกิดขนึ้ บ่อยครัง้ ทำ� ใหป้ ระเทศไทยไมไ่ ด้มกี ารเตรียมการ หรือการเตรียมความพร้อมเกิดภัย หากแต่ในกรณีการจัดการสาธารณภัยมุ่งไปท่ีข้ันตอนการปฏิบัติในภาวะฉุกเฉิน ในการคน้ หาและกภู้ ัยผูป้ ระสบภยั ท่ตี ิดอยู่ภายในถ�้ำ ระหวา่ งเกดิ ภยั โดยทมี กภู้ ยั ในพนื้ ทข่ี องมลู นธิ สิ ยามรวมใจแมส่ าย และศนู ยว์ ทิ ยุ 191 สภ. แมส่ าย อปุ สรรค คอื สภาพของพนื้ ทภ่ี ายในถำ�้ เนอื่ งจากระดบั นำ้� ทเ่ี พมิ่ สงู ขน้ึ ตอ่ มาในวนั ที่ 25 มถิ นุ ายน 2561 นายณรงคศ์ กั ด์ิ โอสถธนากร ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั เชยี งราย ไดจ้ ดั ตงั้ ศนู ยบ์ ญั ชาการสว่ นหนา้ รว่ มกบั ปลดั อำ� เภอและนายอำ� เภอแมส่ ายเพอื่ บญั ชาการ เหตุการณ์ในพ้ืนที่ และมีการวางแผนในการขอก�ำลังสนับสนุน จากหน่วยงานท่ีมีเคร่ืองมือและมีความเช่ียวชาญ เป็นการเฉพาะ การติดต่อไปยังหน่วยบัญชาการสงครามพิเศษทางเรือเพ่ือขอหน่วยท�ำลายใต้น้�ำจู่โจมให้มาร่วม ในปฏบิ ตั กิ ารคร้งั นี้ (รายงานสถานการณ์สาธารณภัย, 27 มถิ นุ ายน 2561) ขณะเดียวกันได้มกี ารระดมทรพั ยากร จากหน่วยงานต่าง ๆ ภายในจังหวัดเชียงราย ในการเข้าร่วมปฏิบัติภารกิจในครั้งนี้ ทั้งหน่วยงานราชการในพ้ืนท่ี หน่วยงานจากสว่ นกลาง องคก์ รปกครองสว่ นท้องถิ่น หน่วยงานเชงิ เทคนิคทม่ี ีเครือ่ งมือเฉพาะ องคก์ รสาธารณกุศล ทีมแพทย์และพยาบาล อาสาสมคั รและประชาชน ที่เข้ามารว่ มในการอำ� นวยความสะดวก สะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ การร่วมแรง ร่วมใจของภาคส่วนตา่ ง ๆ 200 แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
การจัดการภาวะฉุกเฉินในปฏิบัติการค้นหา และกู้ภัยทีมนักฟุตบอล และผู้ฝึกสอนหมูป่าอะคาเดมี คือ การปฏบิ ัติการภายใต้พระราชบญั ญัติป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั พ.ศ. 2550 และกลไกการจัดการสาธารณภัย ภายใต้แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2558 ท่ีใหค้ วามสำ� คัญกบั การด�ำเนนิ การในขั้นตอน ระหว่างเกดิ ภัย กลา่ วคือในข้ันตอนของการจัดการในภาวะฉกุ เฉิน ภายหลงั การรบั แจง้ วา่ มที ีมนักฟตุ บอลพลัดหลง ภายในถำ้� ในชว่ งแรกเป็นการจดั การสาธารณภัยระดับ 1 ที่การจดั การดำ� เนินการภายในเขตองค์กรปกครองส่วนทอ้ งถิ่น โดยมกี ารระดมเจา้ หนา้ ทแี่ ละทมี กภู้ ยั ในพน้ื ทเ่ี ขา้ สพู่ น้ื ทใี่ นเขตวนอทุ ยานแหง่ ชาตถิ ำ้� หลวง-ขนุ นำ�้ นางนอน แตด่ ว้ ยสภาพ ของพน้ื ทท่ี เ่ี ป็นอปุ สรรค ต่อการคน้ หา ระดับนำ้� ภายในถำ�้ ทีเ่ พมิ่ สงู ขน้ึ ทำ� ให้มีการถอนทมี กูภ้ ยั ออกจากพ้นื ทค่ี น้ หา เพื่อความปลอดภัย ต่อมาเมื่อสถานการณ์มีความยากล�ำบาก และมีความซับซ้อนสูง จนน�ำไปสู่การจัดตั้ง ศนู ยบ์ ัญชาการสว่ นหน้า โดยมกี ารวางแผนการทำ� งานอย่างเปน็ ระบบ มกี ารจัดแบ่งภารกิจหน้าที่ของหนว่ ยงานตา่ ง ๆ ท่ีเขา้ รว่ ม ในปฏบิ ตั ิการคร้งั นีอ้ ย่างชดั เจน ระดมเจา้ หนา้ ทีจ่ ากภาคสว่ นตา่ ง ๆ และทรัพยากรเข้าสู่พืน้ ทปี่ ระสบเหตุ ในสว่ นของปฏบิ ตั กิ ารกภู้ ยั จะเหน็ ไดว้ า่ ภาคสว่ นตา่ ง ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งและผวู้ า่ ราชการจงั หวดั เชยี งราย ในฐานะ ผู้บัญชาการเหตุการณ์จังหวัดได้มีการประเมินความเส่ียงในการกู้ภัย ประเมินทางเลือกท่ีมีอยู่โดยใช้ข้อมูล จากภาคส่วนต่าง ๆ ท้ังข้อมูลเชิงเทคนิคและข้อมูลสภาพแวดล้อมของพื้นที่ประกอบการตัดสินใจ เพื่อให้การกู้ภัย เปน็ ไปดว้ ยความเรยี บรอ้ ยและไมเ่ ปน็ อนั ตรายตอ่ เจา้ หนา้ ทผ่ี ปู้ ฏบิ ตั งิ าน มกี ารศกึ ษาและทำ� ความเขา้ ใจลกั ษณะสภาพ ของพน้ื ทเ่ี พอ่ื ชแ้ี จงแนวทางการปฏบิ ตั แิ กท่ มี กภู้ ยั มที มี ผเู้ ชย่ี วชาญทงั้ ในประเทศและตา่ งประเทศเขา้ รว่ มในปฏบิ ตั กิ าร ในการคน้ หาและกู้ภยั ในส่วนของการบญั ชาการเหตุการณ์ ตามกลไกของแผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัย แหง่ ชาติ พ.ศ. 2558 และแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั จงั หวดั ไดก้ ำ� หนดใหส้ าธารณภยั ระดบั 2 ในเขตจงั หวดั ใหผ้ วู้ า่ ราชการจงั หวดั ในฐานะผอู้ ำ� นวยการจงั หวดั เปน็ ผบู้ ญั ชาการเหตกุ ารณ์ เพอื่ ใหก้ ารสงั่ การ ควบคมุ และการกำ� กบั ดแู ลเปน็ ไปในทศิ ทางเดยี วกนั มคี วามเปน็ เอกภาพ มที ศิ ทางการทำ� งานและการปฏบิ ตั งิ านทม่ี คี วามชดั เจน และมกี ารตดิ ตอ่ ประสานงานและชี้แจงการปฏิบัติร่วมกันอย่างต่อเนื่อง มีการสนธิก�ำลังหลายฝ่ายท้ังหน่วยงานราชการส่วนกลาง หน่วยงาน ในระดบั พ้ืนที่ หน่วยทหาร ทีมกภู้ ัย อาสาสมคั รตา่ ง ๆ และประชาชน ท�ำใหก้ ารชแี้ จงการท�ำงานรว่ มกนั เป็นสิ่งท่ีจ�ำเป็นในการปฏิบัติหน้าที่ท่ีมีความหลากหลาย และมีผู้ปฏิบัติงานจ�ำนวนมาก มีการชี้แจงข้อมูลข่าวสาร ซึ่งเป็นการสื่อสารในภาวะวิกฤต โดยจัดให้มีการแถลงข่าวของผู้บัญชาการเหตุการณ์ช้ีแจงการท�ำงานและขั้นตอน การปฏิบัติต่าง ๆ ให้แก่สื่อมวลชน และท�ำความเข้าใจแก่ประชาชน (รายงานสถานการณ์สาธารณภัยประจ�ำวันที่ 25 มถิ นุ ายน - 11 กรกฎาคม 2561) หลังเกิดภัย ในส่วนของการฟื้นฟูผู้ได้รับผลกระทบนั้น ได้มีการรักษาพยาบาลและฟื้นฟูสภาพจิตใจ ของทมี นกั ฟตุ บอลและผฝู้ กึ สอนหมปู า่ อะคาเดมี มกี ารเยยี วยาจติ ใจผไู้ ดร้ บั ผลกระทบ การใหค้ วามชว่ ยเหลอื แกเ่ กษตรกร ทอ่ี �ำนวยความสะดวกในการระบายนำ้� และการชดเชยความเสยี หาย เปน็ ไปตามระเบยี บกระทรวงการคลัง วา่ ดว้ ย เงินทดรองราชการเพ่ือช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน พ.ศ. 2556 (และที่แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2559) และหลกั เกณฑก์ ารชว่ ยเหลอื อน่ื ๆ นอกจากนยี้ งั มกี ารวางแผนกำ� หนดแนวทางการฟน้ื ฟรู ะบบนเิ วศบรเิ วณโดยรอบ พื้นท่ีกภู้ ยั ถำ้� หลวงขุนน้ำ� นางนอน และพฒั นาเปน็ ศนู ยก์ ารเรียนรูแ้ ละสถานที่ทอ่ งเทยี่ ว แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 201
บทเรียนจากวิกฤตถ้�ำหลวง ปฏิบัติการในครั้งน้ีเป็นปฏิบัติการแห่งความหวังที่หลายคนต่างเฝ้ารอ ความส�ำเร็จในการกู้ภัยและช่วยชีวิตทีมนักฟุตบอลและผู้ฝึกสอนหมูป่าอะคาเดมี แต่หากพิจารณาในแง่ของการ จัดการในภาวะฉุกเฉินของปฏิบัติการครั้งนี้สะท้อนให้เห็นว่า กลไกการจัดการสาธารณภัยท่ีมีอยู่สามารถท�ำงาน ได้อย่างเป็นระบบภายใต้ขั้นตอนมาตรฐานในการปฏิบัติในภาวะฉุกเฉินและการท�ำงานร่วมกันอย่างบูรณาการ ของภาคส่วนต่าง ๆ และส่วนส�ำคัญ คือ ภาวะผู้น�ำของผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงรายในฐานะผู้อ�ำนวยการจังหวัด และเป็นผู้บัญชาการเหตุการณ์มีส่วนส�ำคัญในการก�ำกับทิศทางการท�ำงานของหน่วยงานกว่า 271 หน่วยงาน และความชว่ ยเหลอื จาก 7 ประเทศ การวางแผนทเ่ี ปน็ ระบบ การประเมนิ สถานการณร์ อบดา้ น การคาดการณท์ างเลอื ก และผลลพั ธท์ ่เี ปน็ ไปได้ การตดั สินใจโดยอาศัยขอ้ มูลเชงิ เทคนคิ จากผู้เชย่ี วชาญ และขอ้ มลู ของพ้ืนท่ี ทำ� ให้ผลลัพธ์ ของปฏบิ ตั กิ ารในครงั้ นกี้ ลายเปน็ บทเรยี นทสี่ ำ� คญั ในการจดั การสาธารณภยั ของประเทศไทย บทเรยี นจากวกิ ฤตถำ�้ หลวง ท่ีปรากฏออกมาและสะท้อนแงม่ ุมของการบริหารจดั การสาธารณภัย โดยมปี ระเดน็ ทีน่ า่ สนใจดังตอ่ ไปน้ี 1) การประกาศเขตพน้ื ทปี่ ระสบสาธารณภยั โดยอาศยั อำ� นาจตามแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2558 ภายใต้พระราชบัญญัติป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ. 2550 การประกาศเขตพื้นท่ี ประสบสาธารณภยั นนั้ เปรยี บเสมอื นเครอ่ื งมอื สำ� คญั และมวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ ใหส้ ว่ นราชการระดบั ตา่ ง ๆ สามารถให้ ความช่วยเหลือผู้ประสบภัยได้ตามระเบียบ กฎหมายท่ีเก่ียวข้อง และการประกาศเขตพื้นท่ีประสบสาธารณภัย ยงั เปน็ หลกั ฐานยนื ยนั ในการอา้ งองิ ใหแ้ กป่ ระชาชนผปู้ ระสบภยั ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั เชยี งรายไดม้ กี ารประกาศเขตพน้ื ที่ ประสบสาธารณภัยและยกระดับการจัดการสาธารณภัยเปน็ ระดบั 2 เพอ่ื ใหก้ ารจดั การมคี วามเปน็ เอกภาพ 2) บทบาทและภาวะผนู้ ำ� แมว้ า่ แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2558 ไดอ้ อกแบบ ระบบหรือกลไกสนบั สนุนการเผชิญเหตุ และหนึ่งในนัน้ คอื ระบบการบญั ชาการเหตกุ ารณ์ (Incident Command System) กำ� หนดรปู แบบโครงสรา้ งการบญั ชาการใหม้ ผี บู้ ญั ชาการเหตกุ ารณร์ บั ผดิ ชอบการจดั การเหตกุ ารณแ์ ตเ่ พยี ง ผเู้ ดยี ว เพอ่ื ใหเ้ กดิ ความเปน็ เอกภาพในการบงั คบั บญั ชา หากแตบ่ ทบาทและความเปน็ ผนู้ ำ� ในการบญั ชาการสถานการณ์ ของนายณรงค์ศักด์ิ โอสถธนากร ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ท่ีมีลักษณะในการท�ำงานที่น่าสนใจจนถูกกล่าวถึง ภายหลังจากวิกฤตถ�้ำหลวงคลี่คลายลง คือ ติดตามงานอย่างสม�่ำเสมอ การกระตุ้นเจ้าหน้าที่ให้เกิดความพร้อม ในการปฏบิ ตั งิ าน การประเมนิ สถานการณล์ ว่ งหนา้ และจดั การกบั ปญั หาเฉพาะหนา้ ไดด้ ผี า่ นการวางแผนอยา่ งเปน็ ระบบ มกี ารซกั ซอ้ มการปฏบิ ตั กิ าร ประชมุ หารอื รบั ฟงั ความคดิ เหน็ ของหนว่ ยปฏบิ ตั ใิ นพน้ื ทเี่ พอ่ื ออกแบบแนวทางในการจดั การ การประสานงานกบั หน่วยงานทกุ รูปแบบ กลา้ ตดั สนิ ใจในสถานการณ์ ลักษณะเหลา่ นี้เป็นเพียงส่วนหน่ึงท่อี ยู่เบ้ืองหลงั ความสำ� เรจ็ ของปฏบิ ตั กิ ารในครง้ั น้ี แตส่ ะทอ้ นใหเ้ หน็ ไดว้ า่ บทบาทและภาวะผนู้ ำ� ของผบู้ ญั ชาการเหตกุ ารณ์ มสี ว่ นสำ� คญั ในการออกแบบระบบและบญั ชาการสถานการณโ์ ดยเฉพาะในกรณที ภี่ ยั มคี วามซบั ซอ้ นสงู มหี นว่ ยงานทเี่ ขา้ ไปเกยี่ วขอ้ ง จ�ำนวนมาก 3) การตัดสินใจบนฐานของข้อมูล การปฏิบัติการและการตัดสินใจครั้งน้ี อยู่บนฐานข้อมูล ที่รองรับ กับการตัดสินใจ ผ่านการวิเคราะห์ทางเลือกหรือความเป็นไปได้ โดยปรากฏต้ังแต่วันแรกที่มีการรายงานว่า ทีมนกั ฟตุ บอลหมปู า่ อะคาเดมหี ายตัวไป ด้วยขอ้ มูลเชงิ กายภาพ ลกั ษณะของพืน้ ที่ ขณะเดียวกนั ก็มกี ารเชญิ ผู้ทม่ี คี วามรู้ หรอื ความเชยี่ วชาญเขา้ มาช่วยในการแลกเปล่ียนขอ้ มูลข่าวสารอยา่ งต่อเนื่อง การแลกเปล่ยี นข้อมลู ขา่ วระหวา่ งกนั 202 แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
อยา่ งตอ่ เนอื่ ง การนำ� ขอ้ มลู ตา่ ง ๆ มากำ� หนดแนวทางในการปฏบิ ตั ใิ นการชว่ ยเหลอื และกภู้ ยั กอ่ นทจ่ี ะมกี ารประชมุ ตัดสินใจในทางเลือกท่ีมีความเป็นไปได้มากท่ีสุด ท่ีวางอยู่บนฐานของการตัดสินใจ โดยอาศัยข้อมูลเชิงเทคนิค จากผู้เชยี่ วชาญและขอ้ มูลของพน้ื ท่ี 4) การวางแผนอยา่ งเปน็ ระบบ เหตกุ ารณน์ เี้ ปน็ เหตกุ ารณท์ เ่ี กดิ ขนึ้ นอกเหนอื ความคาดหมาย และไมเ่ คย มกี ารจดั ทำ� แผนเผชญิ เหตใุ ด ๆ มากอ่ น ถอื เปน็ เรอื่ งใหมใ่ นการจดั การสาธารณภยั ของประเทศไทยและเปน็ บทเรยี น ส�ำคัญในระดับโลก ดังน้ัน การวางแผนและการก�ำหนดหน่วยงานที่รับผิดชอบโดยเฉพาะน้ันท�ำได้ยาก ต้องอาศัย ความเช่ียวชาญเฉพาะและมีเครื่องมือที่พร้อมส�ำหรับการปฏิบัติการเข้ามาด�ำเนินภารกิจ มีการระดมก�ำลัง จากหลายภาคสว่ น การวางแผนอยา่ งเปน็ ระบบกลายเปน็ เรอื่ งสำ� คญั เพอื่ กำ� หนดหนว่ ยงานในการปฏบิ ตั ิ ชว่ ยใหก้ าร ประเมนิ สถานการณม์ ีความรอบดา้ นและรดั กมุ มากขึน้ 5) การแลกเปลยี่ นขอ้ มลู ขา่ วสารระหวา่ งหนว่ ยปฏบิ ตั ิ ในเหตกุ ารณน์ มี้ หี นว่ ยงานทเ่ี ขา้ รว่ มและสนบั สนนุ ภารกิจในการกู้ภัยในครัง้ น้ีถงึ 271 หน่วยงาน และไดร้ บั ความช่วยเหลือจากตา่ งประเทศ 7 ประเทศ โดยหน่วยงาน เหล่านี้มีการแบ่งหน้าที่และภารกิจท่ีรับผิดชอบอย่างชัดเจนท�ำให้การแลกเปล่ียนข้อมูลข่าวสารระหว่างกัน เปน็ สิ่งจำ� เป็น เพื่อใหข้ อ้ มลู ในการวางแผน และการตัดสินใจ เพ่อื เป็นแนวทางในการปฏิบัติ 6) สัมพันธภาพของหน่วยงานและการประสานการปฏิบัติ สะท้อนให้เห็นถึงสัมพันธภาพระหว่าง หน่วยปฏิบัติในพ้ืนท่ีที่มีการประสานการปฏิบัติร่วมกันอย่างมีเอกภาพ การท�ำหน้าที่เฉพาะกิจของศูนย์บัญชาการ เหตกุ ารณจ์ งั หวดั เชยี งรายทไ่ี ดพ้ ยายามประสานการปฏบิ ตั ิ การระดมทรพั ยากรจำ� นวนมากทง้ั ในภาครฐั องคก์ รปกครอง สว่ นท้องถน่ิ และมลู นิธติ ่าง ๆ แต่ดว้ ยสภาพและข้อจ�ำกัดทางกายภาพของพื้นท่ี ในข้อจำ� กดั ศักยภาพของก�ำลงั พล และเครือ่ งมือทางเทคนคิ ของฝ่ายพลเรอื น การทำ� หนา้ ทข่ี องหน่วยทหาร จากหนว่ ย SEAL เปน็ หน่วยงานหลกั ทีม่ ี ความเช่ียวชาญในการด�ำน�้ำในท่ีแคบของหน่วยทหาร ความโดดเด่น ในการท�ำงานร่วมกันระหว่างหน่วยทหารกับ หน่วยพลเรือน ต้ังแต่ในระดับการวางแผน และการตัดสินใจทางการบริหารจัดการจนถึงการปฏิบัติ ส่งผลให้ ภาพการท�ำงานร่วมกันระหว่างทหารกับพลเรือน ตลอดจนหน่วยงานและภาคส่วนอ่ืน ๆ จึงเป็นไปอย่างต่อเนื่อง และมคี วามสัมพันธท์ ่ดี รี ะหวา่ งกนั 7) การส่ือสารในภาวะวิกฤต หน่วยปฏิบัติการได้แบ่งการส่ือสารกับสาธารณะออกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ กลมุ่ ผตู้ ดิ ตามสถานการณ์ และกลมุ่ ผปู้ ระสบภยั จากขอ้ มลู จะพบวา่ การสอ่ื สารสาธารณะกบั กลมุ่ แรก ศนู ยอ์ ำ� นวยการ ร่วมค้นหาผู้สูญหายในวนอุทยานถ้�ำหลวง-ขุนน�้ำนางนอน (ศอร.) ใช้การส่ือสารไปตามช่องทางที่เป็นทางการและ ไม่เปน็ ทางการในหลายรปู แบบ เช่น การแจง้ ขอ้ มลู ตามวทิ ยโุ ทรทัศน์ การใหข้ อ้ มลู ทางส่อื อินเตอรเ์ น็ต โซเชยี ลมีเดยี ทกุ รปู แบบ สำ� หรบั การใหข้ อ้ มลู กบั สาธารณะจะเปน็ ขอ้ มลู ทม่ี าจากศนู ยอ์ ำ� นวยการรว่ มคน้ หาผสู้ ญู หายในวนอทุ ยาน ถำ้� หลวง-ขนุ นำ�้ นางนอน (ศอร.) เพยี งหนว่ ยเดยี วเปน็ หลกั มกี ารดำ� เนนิ การอยา่ งตอ่ เนอื่ งตลอดสถานการณ์ ความเปน็ เอกภาพของการสอื่ สารระหวา่ งหนว่ ยปฏบิ ตั กิ บั สาธารณะในกรณดี งั กลา่ วเรยี กไดว้ า่ เปน็ การสอื่ สารทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพสงู ส�ำหรับการส่ือสารกับกลุ่มผู้ประสบภัย ทางศูนย์อ�ำนวยการร่วมค้นหาผู้สูญหายในวนอุทยานถ�้ำหลวง-ขุนน้�ำนางนอน (ศอร.) และหนว่ ยปฏิบตั ิการไดพ้ ยายามส่ือสารกบั กลมุ่ ผ้ปู ระสบภยั อย่างตอ่ เนอื่ ง การสอื่ สารแบบทางเดยี วในคร้ังนี้ แผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 203
ทางหนว่ ยปฏบิ ตั ใิ ชท้ ง้ั การสอ่ื สารดว้ ยวธิ กี าร ใหเ้ ฮลคิ อปเตอรห์ ยอ่ นขนมพรอ้ มกระดาษขอ้ ความทเ่ี ขยี นวา่ “ถา้ เจอขนม ใหห้ ยดุ รอหนว่ ยซลี ” เพอื่ ใหก้ ลมุ่ ผปู้ ระสบภยั รบั สารและไดร้ บั พลงั งานจากขนมเพอ่ื ประทงั ความอยรู่ อดระหวา่ งรอรบั ความชว่ ยเหลอื การสอื่ สารในเหตกุ ารณใ์ นครงั้ นจ้ี งึ เปน็ การสอื่ สารทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพและเปน็ การสอื่ สารอยา่ งมเี อกภาพ 3. เรอื ฟินกิ ซ์ล่ม เหตุการณ์อุบัติเหตุเรือฟีนิกซ์ล่มที่บริเวณเกาะเฮ จังหวัดภูเก็ต เป็นอุบัติภัยท่ีท�ำให้เกิดการสูญเสียชีวิต ของนักท่องเที่ยวชาวจีนถึง 47 ราย ส่งผลกระทบต่ออุตสาหกรรมการท่องเท่ียวของประเทศไทย เป็นอย่างมาก โดยในภาคการท่องเท่ียวนักท่องเที่ยวจากประเทศจีนถือเป็นกลุ่มนักท่องเท่ียวที่เข้ามาในประเทศไทยมีสัดส่วน เป็นอนั ดับตน้ ๆ ทำ� ใหป้ ระเทศไทยสูญเสยี รายไดจ้ ากอตุ สาหกรรมการทอ่ งเที่ยวไปอย่างมหาศาล เหตุการณ์ครงั้ น้ี ส่งผลกระทบท้ังต่อความเชื่อมั่นและภาพลักษณ์ด้านการท่องเที่ยวของประเทศไทย ในประเด็นเรื่องความปลอดภัย สาธารณะ สาเหตสุ �ำคัญทท่ี �ำให้เกดิ เหตุการณอ์ ุบัติภยั ครั้งใหญ่นี้มาจากปัจจัยทางสภาพภูมิอากาศที่มีความผันผวน จากมรสุมที่ท�ำให้ฝนตกชุกหนาแน่น และคลื่นลมแรง ส่งผลให้เกิดคล่ืนสูงบริเวณทะเลอันดามัน และฝนตกหนัก ในหลายพ้ืนที่ของประเทศไทยแล้ว การฝ่าผืนกฎระเบียบและข้อบังคับ ตลอดจนการไม่รับฟังการแจ้งเตือนภัย ด้านสภาพภูมิอากาศจากหน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง อันได้แก่ กรมอุตุนิยมวิทยา ส�ำนักงานเจ้าท่าภูมิภาคภูเก็ต ทไี่ ดแ้ จง้ เตอื นวา่ เรอื ควรงดออกจากฝง่ั ของผปู้ ระกอบการเรอื ทอ่ งเทยี่ วเปน็ ปจั จยั สำ� คญั ทที่ ำ� ใหเ้ กดิ เหตกุ ารณค์ รง้ั นขี้ น้ึ นอกจากนี้ ผปู้ ระกอบการเรอื ทอ่ งเทยี่ ว “ฟนี กิ ซ์ ไดรฟ์ วงิ่ ” เปน็ บรษิ ทั ทจ่ี ดทะเบยี นจดั ตง้ั ในชว่ งปี พ.ศ. 2558 - 2559 ซ่ึงมีคนไทยเป็นผู้ถือหุ้นใหญ่ แต่เมื่อท�ำการตรวจสอบภายหลังกลับพบว่า เป็นบริษัทที่เป็น “นอมินี (Nominee) หรือตัวแทนอ�ำพรางของกลุ่มทัวร์สัญชาติจีน อีกท้ังบริเวณท่าเทียบเรือท่องเท่ียวของบริษัทน้ียังท�ำการก่อสร้าง โดยไม่ไดร้ ับอนญุ าต เป็นท่าเทยี บเรือที่ไม่ไดอ้ ยู่ภายใต้การกำ� กบั ดแู ลของกรมเจา้ ท่า กระทรวงคมนาคม ยิ่งไปกว่านนั้ บรเิ วณดังกล่าวยังเปน็ พื้นทเ่ี ขตป่าสงวน อีกด้วย กอ่ นเกดิ ภยั กรมอตุ นุ ยิ มวทิ ยาไดอ้ อกประกาศเรอ่ื ง สภาวะคลน่ื ลมแรงบรเิ วณทะเลอนั ดามนั และอา่ วไทย ตอนบน ฉบบั ท่ี 1 แจ้งเตือนวา่ มคี ล่ืนลมในทะเลมกี �ำลงั แรงในชว่ งระหว่างวันท่ี 5 – 12 กรกฎาคม 2561 ห้ามเรอื เล็ก ออกจากฝั่งและให้ระมัดระวังในการเดินเรือ แม้ว่ากรมอุตุนิยมวิทยาจะมีการออกประกาศแจ้งเตือนให้ระมัดระวัง ในเช้าของวันท่ี 5 กรกฎาคม 2561 กรมเจ้าท่าไม่ได้สั่งห้ามการเดินเรือทุกประเภท หากแต่ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจ และการประเมนิ สถานการณข์ องผปู้ ระกอบการ โดยในมมุ นสี้ ะทอ้ นใหเ้ หน็ วา่ หนว่ ยงานในพนื้ ทไี่ มไ่ ดม้ กี ารประสาน ขอ้ มลู ระหวา่ งกนั อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง การประเมนิ สถานการณเ์ กดิ ความคลาดเคลอ่ื น ไมไ่ ดม้ กี ารนำ� ระบบการเตอื นภยั เรอ่ื งระดบั และคลน่ื ลมแรงในทะเลมาปรบั ประยกุ ตใ์ ชอ้ ยา่ งเหมาะสม ทำ� ใหเ้ มอื่ เกดิ เหตขุ น้ึ แลว้ การจดั การกบั สถานการณฉ์ กุ เฉนิ จงึ เปน็ การดำ� เนนิ การทไี่ มท่ นั ตอ่ ความรนุ แรงของเหตกุ ารณ์ อบุ ตั เิ หตทุ างทะเลครงั้ นี้ เกดิ ขนึ้ ในรอบ 10 ปี และเกนิ กวา่ ความคาดคดิ ของหน่วยงานในพนื้ ท่จี ะคาดการณ์ และพร้อมรับสถานการณ์ได้อยา่ งทันทที ันใด 204 แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
ระหว่างเกิดภัย ภายหลังจากการรับแจ้งเหตุในเวลา 17.45 น. ว่าเกิดอุบัติเหตุเรือล่ม บริเวณเกาะเฮ โดยมีผู้โดยสารและลูกเรือรวม 105 คน จังหวัดภูเก็ตได้ประกาศเป็นพ้ืนที่ประสบสาธารณภัย และจัดตั้ง ศูนย์บัญชาการฉุกเฉิน ณ บริเวณท่าเรืออ่าวฉลอง การจัดการวิกฤตในสถานการณ์อุบัติภัยเรือฟีนิกซ์ล่มคร้ังน้ี นายนรภัทร ปลอดทอง ผู้ว่าราชการจังหวัดภูเก็ต ในฐานะผู้บัญชาการศูนย์บัญชาการเหตุการณ์เพ่ือช่วยเหลือ ผปู้ ระสบภยั เรอื ลม่ จงั หวดั ภเู กต็ มบี ทบาทหนา้ ทใ่ี นการกำ� กบั สงั่ การและบรหิ ารจดั การการปฏบิ ตั งิ านของหนว่ ยงาน ทเี่ กยี่ วขอ้ งทเ่ี ขา้ มาใหค้ วามชว่ ยเหลอื และรว่ มมอื กนั เพอ่ื ปฏบิ ตั กิ ารคน้ หา และการชว่ ยชวี ติ (Search and Rescue) ซึง่ ภายในศูนยบ์ ญั ชาการฉุกเฉนิ ณ บรเิ วณทา่ เรอื อ่าวฉลอง มกี ารประสานงานกันระหวา่ งหนว่ ยงานภาครัฐดว้ ยกนั และระหว่างหน่วยงานภาครฐั กบั ภาคเอกชนภายในประเทศ รวมถงึ มกี ารประสานความชว่ ยเหลือกับหน่วยงานตา่ ง ๆ จากตา่ งประเทศ ซง่ึ หนว่ ยงานทเี่ ขา้ มามบี ทบาทประกอบไปดว้ ย ทพั เรอื ภาคที่ 3 ทใ่ี ชเ้ รอื หลวงเจา้ พระยา เปรยี บเสมอื น “ศนู ยบ์ ญั ชาการเหตกุ ารณ”์ ชว่ ยเหลอื นกั ทอ่ งเทย่ี วทปี่ ระสบเหตุ และบคุ ลากรทางทหารจากหนว่ ยบญั ชาการสงคราม พิเศษทางเรือ (หน่วยซีล) รวมถึงต�ำรวจน้�ำ หน่วยกู้ชีพกู้ภัยกว่า 800 คน ใช้เรือจ�ำนวน 17 ล�ำ อากาศยาน 6 ล�ำ และนักประดาน้�ำ 70 คน เข้าร่วมปฏิบัติการค้นหาผู้สูญหายจากเหตุการณ์เรือฟีนิกซ์ล่มกลางทะเลภูเก็ต ซ่ึงการ ปฏิบัติงานค้นหามีการจัดผู้ค้นหาออกเป็นทีม ซึ่งเป็นบุคลากรที่มาจากหลายภาคส่วน ได้แก่ ทัพเรือภาคท่ี 3 ตำ� รวจนำ้� ภเู กต็ มลู นธิ กิ ศุ ลธรรม ภเู กต็ รว่ มใจ มลู นธิ ปิ อ่ เตก็ ตง๊ึ โดยมนษุ ยก์ บของทพั เรอื ภาคที่ 3 ไดอ้ อกลาดตระเวน ทง้ั ในจดุ ทเ่ี รอื ล่มและรศั มโี ดยรอบท่ีคาดวา่ ผปู้ ระสบภยั จะลอยไปถงึ รวมถึงมีการจดั เฮลิคอปเตอรห์ มุนเวียนขน้ึ บนิ เพ่ือค้นหาผู้ประสบเหตุตามบริเวณชายฝั่งและทะเล และเครื่องบินดอร์เนียร์ 228 ที่บินขยายพ้ืนท่ีไปถึงเกาะพีพี และเกาะลันตาจังหวัดกระบ่ี ซึ่งได้รับการสนับสนุนอุปกรณ์จากกรมสรรพาวุธทหารเรือ ตลอดจนการค้นหาใต้น�้ำ บรเิ วณทเ่ี รอื จม โดยมที ีมนกั ประดาน้�ำจากจนี 17 นาย เข้าสนบั สนุนการท�ำงานดว้ ย อกี ทั้งมีการคน้ หาบรเิ วณผิวนำ้� โดยใช้เรือลาดตระเวนในการค้นหาในกรณีมศี พลอยข้ึนมา ส�ำนักงานเจ้าท่าภูมิภาคท่ี 5 สาขาภูเก็ต ได้ออกประกาศไม่ให้เรือทุกล�ำออกจากท่าเทียบเรืออา่ วฉลอง เพือ่ เปิดทางให้ทมี กู้ชพี กู้ภัยได้ทำ� งานอยา่ งสะดวก ยกเว้นไดร้ บั การอนุญาตจากศูนย์บญั ชาการเหตกุ ารณช์ ว่ ยเหลอื ผู้ประสบภัยเรือลม่ ซง่ึ ในการปฏิบตั กิ ารใหค้ วามช่วยเหลือและคน้ หาผ้ปู ระสบภัย ทัพเรือภาคที่ 3 ในฐานะผคู้ วบคมุ การปฏิบัติในการด�ำน�้ำกู้ร่างผู้เสียชีวิต ประสานกับเจ้าหน้าท่ีหน่วยกู้ภัย Guangzhou Salvage ของประเทศจีน ได้ลงเรือหลวงทองหลางเพื่อออกเดินทางไปยังจุดที่เรือฟีนิกซ์จม เพ่ือเร่ิมปฏิบัติการค้นหาร่างผู้สูญหายท่ีถูกเรือ ทับร่างอยู่ สำ� หรับแผนการปฏิบัตนิ น้ั จะยงั คงใช้แผนปฏิบตั ิงานแบบเดมิ คือจะใช้ทีมประดานำ�้ ของกองทพั เรอื ไทย เป็นหลัก จะดำ� ลงไปดว้ ยอุปกรณส์ คบู ้า และอุปกรณด์ �ำน้�ำลกึ พเิ ศษ (Sur Face) แบบครอบเตม็ ศรี ษะ โดยจะนำ� ทอ่ ดูดทรายด�ำลงไปเพื่อท�ำการดูดทรายบริเวณท่ีร่างผู้สูญหายติดอยู่ออกก่อนน�ำร่างผู้สูญหายออกมา โดยร่วมมือ กับกองทัพบกที่เข้ามาให้การสนับสนุนภารกิจการค้นหา ซึ่งมีการจัดตั้งกองอ�ำนวยการร่วมบรรเทาสาธารณภัย กองทพั ภาค 4 ประกอบด้วย กองอำ� นวยการ ชดุ แพทย์ พยาบาล จากคา่ ยวภิ าวดี และค่ายเทพสตรศี รสี นุ ทร จดั ต้งั ครวั ทหาร และชดุ ปฏบิ ตั กิ ารตามภารกจิ ทจ่ี งั หวดั รอ้ งขอดว้ ย นอกจากน้ี ไดน้ ำ� เฮลคิ อปเตอรจ์ ำ� นวนสามลำ� จากมนษุ ยก์ บ ของตำ� รวจนำ�้ มาชว่ ยสนบั สนนุ การคน้ หา และขณะนไี้ ดส้ ง่ั การใหส้ ำ� นกั งานตำ� รวจตรวจคนเขา้ เมอื ง ตำ� รวจทอ่ งเทย่ี ว และต�ำรวจทางหลวงมาบูรณาการความร่วมมือในการดูแลช่วยเหลือผู้ประสบภัยด้วย ซึ่งผู้ว่าราชการจังหวัดภูเก็ต แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 205
เปน็ ผบู้ ริหารจดั การความชว่ ยเหลือจากทกุ ภาคส่วนต่าง ๆ รวมถงึ ความชว่ ยเหลอื จากต่างประเทศ ไดแ้ ก่ ทมี นกั ดำ� นำ�้ ต่างชาติที่เขา้ มาให้ความช่วยเหลอื และท�ำหนา้ ทีค่ ้นหาผู้สูญหาย ทัง้ นี้ มนี ักประดาน้ำ� จากจีนเขา้ ร่วมภารกิจ 17 คน รวมไปถึงหน่วยกู้ภัยจากจีน มีการจัดล่ามแปลภาษาจีนเพ่ือส่ือสารกับผู้ประสบภัยและครอบครัวของผู้เสียชีวิต ผนวกกับประกาศขอความช่วยเหลือและขออาสาสมัครเป็นล่ามภาษาจีนเพ่ิมเติม เพื่อเป็นผู้ประสานระหว่างญาติ ผู้เสียชีวิตและผู้บาดเจ็บกับทีมกู้ภัยท่ีส่งศพไปยังโรงพยาบาลวชิระภูเก็ต ก่อนติดต่อให้ญาติมารับร่างกลับไป ซึ่งเจ้าหน้าท่ีได้เร่งพิสูจน์อัตลักษณ์บุคคลของผู้เสียชีวิตทั้งหมด รวมถึงการส่งตัวผู้ได้รับบาดเจ็บไปพักรักษาตัวที่ โรงพยาบาลทพี่ ื้นทไ่ี ดอ้ กี ทางหน่ึงด้วย หลงั เกดิ ภยั ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั ภเู กต็ ไดเ้ สนอใหม้ กี ารจดั ตงั้ ศนู ยช์ ว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั ทางทะเลอา่ วฉลอง ต�ำบลฉลอง อ�ำเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต เป็นศูนย์ถาวรในการรับมือหากเกิดอุบัติภัยทางทะเล โดยศูนย์ช่วยเหลือ ผู้ประสบภัยทางทะเลแห่งน้ีท�ำหน้าที่ในการแจ้งเตือน การช่วยเหลือขณะเกิดเหตุ การช่วยเหลือหลังเกิดเหตุ เพอื่ สรา้ งความเชอื่ มนั่ ใหน้ กั ทอ่ งเทยี่ ว นอกจากนไี้ ดม้ กี ารจดั ตง้ั จดุ เชค็ พอยท์ เพอ่ื ตรวจความพรอ้ มของเรอื ทอ่ งเทยี่ ว ทุกล�ำที่จะออกจากฝั่ง และจ�ำนวนผู้โดยสารพร้อมท้ังลูกเรือ และเตรียมความพร้อมหากเกิดอุบัติภัยทางทะเล ขณะทก่ี รมเจา้ ทา่ จะมกี ารปรบั มาตรการปอ้ งกนั เหตุ โดยจะทำ� การวเิ คราะหล์ ม คลน่ื จากขอ้ มลู ของกรมอตุ นุ ยิ มวทิ ยา อย่างละเอยี ดในทกุ วัน พรอ้ มท้ังออกระเบยี บปอ้ งกนั การออกเรอื ใหเ้ ขม้ งวดมากข้ึนในฤดมู รสุม โดยมาตรการเหลา่ น้ี เปน็ การวางแนวทางในการแก้ปญั หาในระยะยาวภายหลงั จากเกดิ ภัย เพื่อป้องกนั การเกิดซ้ำ� บทเรียนจากเรือฟินิกซ์ล่ม จากเหตุการณ์ในคร้ังน้ีสะท้อนให้เห็นถึงบทเรียนท่ีส�ำคัญในการจัดการ สาธารณภยั 1) การประกาศเขตพน้ื ทปี่ ระสบสาธารณภยั โดยอาศยั อำ� นาจตามแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2558 ภายใต้พระราชบัญญัติป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ. 2550 การประกาศเขตพ้ืนที่ ประสบสาธารณภยั นนั้ เปรยี บเสมอื นเครอื่ งมอื สำ� คญั ในการสรา้ งความเปน็ เอกภาพ ในการบรหิ ารจดั การในภาวะฉกุ เฉนิ และประสานการปฏบิ ตั ริ ว่ มกบั ภาคสว่ นตา่ ง ๆ เพอ่ื ใหก้ ารทำ� งานเปน็ ไปในทศิ ทางเดยี วกนั อกี ทง้ั การประกาศเขตพน้ื ที่ ประสบสาธารณภยั ยงั มีวัตถปุ ระสงคส์ ำ� คญั เพอื่ ให้ สว่ นราชการระดับต่าง ๆ สามารถใหค้ วามชว่ ยเหลอื ผู้ประสบภยั ไดต้ ามระเบยี บ กฎหมายทเี่ กยี่ วขอ้ ง อยา่ งไรกด็ ใี นเหตกุ ารณเ์ รอื ฟนิ กิ ซล์ ม่ ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั ภเู กต็ ไดม้ กี ารประกาศ เขตพน้ื ทป่ี ระสบสาธารณภยั และยกระดบั การจดั การสาธารณภยั เปน็ ระดบั 2 เพอื่ ใหก้ ารจดั การมคี วามเปน็ เอกภาพ 2) การเตรยี มความพรอ้ มกอ่ นเกดิ ภยั ทไ่ี รป้ ระสทิ ธภิ าพ การฝา่ ฝนื ระเบยี บ และการแจง้ เตอื นเหตกุ ารณ์ เรือฟีนิกซ์ล่มครั้งนี้ได้กลายเป็นอุบัติภัยคร้ังใหญ่ เน่ืองจากความประมาทของผู้ประกอบการเรือท่องเที่ยวที่ฝ่าฝืน การแจง้ เตอื นจากหนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งในการออกเดนิ เรอื ในชว่ งเวลาดงั กลา่ ว ซงึ่ เปน็ ชว่ งทมี่ สี ภาพภมู อิ ากาศแปรปรวน มีมรสุม ฝนตกชกุ หนาแนน่ และคลื่นลมแรง ซ่งึ ผนวกกับการตอ่ เรือที่ผดิ แบบของเรอื ฟินกิ ซ์ และการออกเดินเรอื จากท่าเทียบเรือท่ีผิดกฎหมายและอยู่นอกเหนือการก�ำกับดูแล ของกรมเจ้าท่า และหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องแล้ว การละเลยในการบันทึกข้อมูล ตรวจสอบจ�ำนวนนักท่องเท่ียว ส่งผลให้ประสบปัญหาในการปฏิบัติการการค้นหา และชว่ ยชวี ิตผูป้ ระสบภัย เน่ืองจากไมไ่ ดม้ ีการเกบ็ บนั ทึกขอ้ มูลของนักท่องเที่ยวอยา่ งเป็นระบบ และไมม่ ีมาตรการ ในการตรวจสอบจำ� นวนผโู้ ดยสารกอ่ นออกเรอื ทำ� ใหใ้ นระยะแรกของการดำ� เนนิ การใหค้ วามชว่ ยเหลอื การรายงาน 206 แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
เก่ียวกับสถานการณ์รวมถึงจ�ำนวนผู้โดยสารและลูกเรือฟีนิกซ์ท้ังหมดยังมีความคลาดเคล่ือนอยู่ ซึ่งส่งผลกระทบ อย่างมากต่อปฏิบัติการค้นหาผู้รอดชีวิตและผู้สูญเสียครั้งน้ี แม้ต่อมาจะสามารถสรุปได้ว่า บนเรือท่องเที่ยวฟีนิกซ์ มีจ�ำนวนคนทั้งหมด 105 คน ซึ่งประกอบไปดว้ ยท้ังลกู เรอื และนักท่องเที่ยว มีผู้รอดชีวติ 42 คน เสยี ชวี ติ 47 คน 3) การแลกเปลย่ี นขอ้ มลู ขา่ วสาร สำ� หรบั เหตกุ ารณเ์ รอื ฟนิ กิ สล์ ม่ นนั้ สะทอ้ นใหเ้ หน็ ปญั หา ในการแลกเปลย่ี น ขอ้ มลู ขา่ วสารระหวา่ งหนว่ ยงานในชว่ งกอ่ นเกดิ ภยั โดยกรณที เี่ หน็ ไดช้ ดั คอื ขอ้ มลู สภาพภมู อิ ากาศทกี่ รมอตุ นุ ยิ มวทิ ยา มีการแจ้งเตือนให้มีการระมัดระวังในการเดินทาง ในขณะที่กรมเจ้าท่าไม่ได้มีการติดตามข้อมูลสภาพอากาศ อย่างใกล้ชิด ท�ำให้ข้อมูล และการประเมินสถานการณ์เกิดความคลาดเคล่ือน และไม่ได้มีการระงับการเดินเรือ แต่อย่างใด 4) การเรง่ หาขอ้ เทจ็ จรงิ และการดำ� เนนิ คดกี บั ผปู้ ระกอบการทฝ่ี า่ ฝนื ระเบยี บและเปน็ ตวั แทนอำ� พราง ขณะเดียวกันทางต�ำรวจท่องเท่ียวร่วมกับสถานีต�ำรวจภูธรฉลอง จังหวัดภูเก็ต ได้เร่งด�ำเนินคดีกับคนขับเรือและ นายท้ายเรือฟินิกซ์ ฐานกระท�ำการโดยประมาท เป็นเหตุให้ผู้อื่นเสียชีวิต และได้เรียกผู้ประกอบการเจ้าของเรือ มาพดู คยุ เรอื่ งของการเยยี วยาผปู้ ระสบเหตุ พรอ้ มเชญิ ผแู้ ทนและคณะทตู จากประเทศจนี สหรฐั อเมรกิ า และประเทศ รัสเซีย ลงพ้ืนที่เพ่ือทราบสถานการณ์จริงและติดตามการช่วยเหลือชาวต่างชาติที่ประสบเหตุทั้งหมด นอกจากนี้ ยงั เตรยี มประสานกบั กรมเจา้ ทา่ และกรมการทอ่ งเทยี่ วใหม้ กี ารเพกิ ถอนหรือพักใบอนุญาตประกอบธุรกิจท่องเท่ียว กับบริษัทเรือที่ฝ่าฝืน โดยด�ำเนินคดีผู้เก่ียวข้องกับเหตุเรือล่ม ทั้งในส่วนของเรอื เจ้าของ-ชา่ งเคร่ืองของเรอื ฟีนกิ ซ์ ในข้อหาประมาทท�ำให้ผู้อื่นถึงแก่ความตาย และได้แจ้งความด�ำเนินคดีกับกัปตันเรือด้วย อีกทั้งเร่งด�ำเนินการ ด้านการตรวจสอบมาตรฐาน ของการประกอบการเรือท่องเท่ียว รวมถึงมาตรฐานของเรือท่องเท่ียวท่ีให้บริการ นักทอ่ งเทีย่ วในปจั จบุ ัน 4. พายโุ ซนรอ้ นปาบึก พายุโซนร้อนปาบึกเป็นพายุหมุนเขตร้อนที่ก่อตัวข้ึนบริเวณมหาสมุทรแปซิฟิกตะวันตกเฉียงเหนือ โดยกอ่ ตวั ขนึ้ จากหยอ่ มความกดอากาศตำ่� ในทะเลจนี ใต้ ในชว่ งปลายเดอื นธนั วาคม พ.ศ. 2561 กอ่ นทจี่ ะทวกี ำ� ลงั แรงขนึ้ กลายเป็นพายุดีเปรสชั่น โดยในวันที่ 31 ธันวาคม 2561 กรมอุตุนิยมวิทยาออกประกาศเร่ือง พายุดีเปรสชั่น ฉบับท่ี 1 ที่มีความเร็วลมสงู สุดใกล้ศูนยก์ ลางประมาณ 55 กโิ ลเมตรต่อชั่วโมง และเคลือ่ นตัวอย่างช้า ๆ ทางทศิ ตะวันตก โดยคาดวา่ จะเคลื่อนผ่านแหลมญวณ ก่อนเคลือ่ นลงอา่ วไทยในวนั ท่ี 2 มกราคม 2562 ลักษณะเช่นน้จี ะทำ� ใหเ้ กดิ ฝนตกหนักถึงหนักมากบริเวณภาคใต้ฝั่งตะวันออก แต่ในเวลาไม่กี่ชั่วโมงให้หลังกรมอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่นปรับระดับ ความรุนแรงหลังพายุดีเปรสชั่นทวีความรุนแรงกลายเป็นพายุโซนร้อน และถูกเรียกช่ือในเวลาต่อมาว่า “ปาบึก” นับเป็นพายุโซนร้อนลูกแรกที่เกิดนอกฤดูกาลที่เกิดพายุข้ึน และท�ำสถิติกลายเป็นพายุโซนร้อนลูกแรกท่ีเกิดข้ึน เรว็ ทสี่ ดุ โดยมคี วามเรว็ ลม 65 กโิ ลเมตรตอ่ ชวั่ โมง สำ� หรบั พายโุ ซนรอ้ นปาบกึ ไดส้ ง่ ผลกระทบใน 23 จงั หวดั ประชาชน 268,051 คน ไดร้ ับผลกระทบ โดยมีผูเ้ สียชวี ติ 5 ราย และบ้านเรอื นของประชาชนได้รับความเสยี หาย 53,413 หลงั (รายงานสถานการณ์ สาธารณภยั , 16 มกราคม 2562) แผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 207
กอ่ นเกดิ ภยั ภายหลงั การออกประกาศเตอื นภยั ฉบบั ที่ 1 ของกรมอตุ นุ ยิ มวทิ ยา ในฐานะหนว่ ยงานทที่ ำ� หนา้ ท่ี ในการแจ้งเตือนข่าวสภาพอากาศและเป็นหน่วยงานต้นทางในการแจ้งเตือนภัยทางอุตุนิยมวิทยาที่อาจจะเกิดข้ึน ได้ท�ำการแจ้งเตือนให้จังหวัดทางภาคใต้เตรียมความพร้อมในการรับมือฝนตกหนักถึงหนักมาก ในห้วงวันท่ี 2 - 5 มกราคม 2562 แต่ในเวลาต่อมาพายุดีเปรสช่ันได้ทวีความรุนแรงกลายเป็นพายุโซนร้อนปาบึก กรมอุตุนิยมวิทยา จึงได้มีการออกประกาศฉบับที่ 5 แจ้งเตือนภัยพายุโซนร้อนปาบึก ในวันท่ี 1 มกราคม 2562 โดยคาดการณ์ว่า พายุโซนรอ้ นปาบกึ จะเคลื่อนตวั ขนึ้ ฝ่งั ในวันที่ 4 มกราคม 2562 ส่งผลใหเ้ กดิ ฝนตกหนกั ในวนั ที่ 3 มกราคม 2562 บริเวณจังหวดั ชุมพร สุราษฎรธ์ านี นครศรีธรรมราช พทั ลงุ สงขลา ปตั ตานี ยะลา นราธวิ าส พงั งา ภูเกต็ กระบ่ี ตรงั และจงั หวัดสตูล และในวันท่ี 4 มกราคม มจี ังหวัดไดร้ บั ผลกระทบ ได้แก่ จังหวัดเพชรบุรี ประจวบครี ีขนั ธ์ ชุมพร สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช พทั ลุง สงขลา ปัตตานี ยะลา นราธวิ าส ระนอง พังงา ภูเก็ต กระบี่ ตรงั และจังหวัดสตลู โดยมฝี นตกเปน็ บรเิ วณกวา้ ง และมฝี นตกหนกั ถงึ หนกั มากบางแหง่ ลกั ษณะเชน่ นที้ ำ� ใหเ้ กดิ ความกงั วลวา่ พายโุ ซนรอ้ น ปาบกึ อาจมคี วามรนุ แรงในระดบั เดยี วกนั กบั พายโุ ซนรอ้ นแฮเรยี ต พ.ศ. 2505 ทเี่ คยพดั ถลม่ แหลมตะลมุ พกุ จนเปน็ เหตุ ให้มีผู้เสียชีวิตกว่า 900 คน เน่ืองจาก ตัวพายุจะเคลื่อนพาดผ่านพ้ืนที่ภาคใต้ ประกอบกับมีฝนตกหนักตามมา และมโี อกาสเกดิ ดนิ ถลม่ ในหลายพนื้ ที่ อกี ทงั้ อาจเกดิ คลนื่ พายซุ ดั ฝง่ั โดยภยั เหลา่ นเ้ี ปน็ ภยั ทม่ี าพรอ้ มกบั พายุ สำ� หรบั การเตรียมความพร้อมในการรับมือกับพายุโซนร้อนปาบึกน้ัน เร่ิมปรากฏขึ้นภายหลังค�ำสั่งให้มีการอพยพคน ออกจากแท่นขดุ เจาะน�้ำมนั ในฝงั่ อา่ วไทย เม่อื วันท่ี 31 ธนั วาคม 2561 ดว้ ยเหตนุ ้ี จงึ นำ� ไปสคู่ ำ� สง่ั เตรยี มความพรอ้ มในการรบั มอื ของ พลเอก ประยทุ ธ์ จนั ทรโ์ อชา นายกรฐั มนตรี โดยให้มีการแจ้งเตือนประชาชน กลุ่มอาชีพ อาทิ การประมง การท่องเที่ยว รวมถึงการสัญจรโดยเฉพาะทางเรือ ให้งดออกจากฝั่งเพ่ือความปลอดภัย ขณะเดียวกันนายกรัฐมนตรียังได้ส่ังการให้กระทรวงมหาดไทย กองทัพ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กระทรวงการท่องเท่ียวและกีฬา รวมถึงหน่วยงานและภาคส่วนอื่น ๆ ท่ีเก่ียวข้อง เตรยี มการในการประสานการปฏบิ ตั งิ านรว่ มกนั ใหพ้ รอ้ มรบั มอื กบั สาธารณภยั ทจ่ี ะเกดิ ขนึ้ และในวนั ท่ี 3 มกราคม 2562 นายกรฐั มนตรีไดส้ ัง่ ใหม้ กี ารประชมุ วิดีโอผ่านทางไกลกับผู้ว่าราชการจังหวัด 16 จงั หวัด ในพน้ื ที่ที่มีการคาดการณ์ วา่ จะไดร้ บั ผลกระทบ โดยสั่งการให้จังหวัด และหนว่ ยงานในพนื้ ท่ีเตรียมการใหค้ วามชว่ ยเหลือประชาชน พร้อมทัง้ ใหม้ กี ารตง้ั ศนู ยบ์ ญั ชาการหลกั อยทู่ ก่ี รมปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั และจดั ใหม้ ศี นู ยก์ ำ� กบั เพอื่ ตดิ ตามการทำ� งาน ทที่ ำ� เนยี บรฐั บาลเพอ่ื ตดิ ตามสถานการณอ์ ยา่ งใกลช้ ดิ ตลอด 24 ชว่ั โมง ขณะเดยี วกนั สำ� นกั งานทรพั ยากรนำ�้ แหง่ ชาติ ไดจ้ ัดตัง้ ศนู ย์เฉพาะกจิ ชวั่ คราวในภาวะวิกฤติขน้ึ เพ่อื ตดิ ตามสถานการณ์น้�ำในพื้นท่ีภาคใต้ ในสว่ นของกระทรวงมหาดไทยทมี่ กี รมปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั เปน็ หนว่ ยงานกลางในการประสาน การปฏบิ ตั ริ ว่ มกบั ภาคสว่ นตา่ ง ๆ ในการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั วนั ท่ี 2 มกราคม 2562 พลเอก อนพุ งษ์ เผา่ จนิ ดา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ได้สั่งการให้หน่วยงานที่เก่ียวข้องกับการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย เตรียมความพร้อมรับมอื ทัง้ ในด้านกำ� ลังคน เคร่ืองมอื ตลอดจนทรพั ยากรอื่น ๆ ทจ่ี ำ� เปน็ ใหพ้ รอ้ มรบั มอื กับพายปุ าบกึ พร้อมทั้งประชมุ กับผวู้ า่ ราชการจังหวัดในพ้ืนทที่ ีค่ าดว่าจะได้รบั ผลกระทบ โดยกระทรวงมหาดไทยได้มกี ารตดิ ตาม ข่าวสารอย่างใกล้ชิดและติดตามการพยากรณ์อากาศ จากกรมอุตุนิยมวิทยา เพ่ือเตรียมความพร้อมในการรับมือ 208 แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
และไดม้ กี ารประเมนิ ความเสย่ี งลว่ งหนา้ หากพายพุ ดั ขน้ึ ฝง่ั อาจสง่ ผลตอ่ ระบบการสอื่ สาร การไฟฟา้ และเสน้ ทางการ คมนาคมท่ีถูกตดั ขาด โดยกระทรวงมหาดไทยได้มกี ารเตรียมการบูรณาการกับทกุ ภาคส่วนท่เี ก่ยี วขอ้ ง และเตรยี มสถานที่ ในการอพยพประชาชนในสว่ นของกระทรวงกลาโหมและเหลา่ ทพั ในฐานะหนว่ ยงานทที่ ำ� หนา้ ทสี่ นบั สนนุ การปฏบิ ตั งิ าน ด้านการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยได้มีการเตรียมความพร้อมในการรับมือกับพายุโซนร้อนปาบึก โดยพลเอก ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม ได้สั่งการให้ ทุกเหล่าทัพติดตาม สถานการณ์อยา่ งใกล้ชดิ และจดั ก�ำลงั เครอ่ื งมอื ชา่ ง รวมทง้ั ชดุ แพทย์สนามและจัดเตรยี มระบบส่อื สารส�ำรองในพ้นื ที่ ให้พร้อมในการให้การสนับสนุนการปฏิบัติงาน โดยกองทัพบกได้สั่งการ ให้ศูนย์บรรเทาสาธารณภัยกองทัพบก ประสานงานและบรู ณาการกบั ทกุ ภาคสว่ นเตรยี มรบั มอื สถานการณ์ โดยตง้ั จดุ บรกิ ารประชาชนสว่ นหนา้ ในพน้ื ทเ่ี สย่ี ง ภาคใต้ ในสว่ นของกองทพั เรอื ไดม้ กี ารกำ� หนดใหก้ องเรอื เตรยี มเรอื หลวงเพอื่ ใชใ้ นการสนบั สนนุ ภารกจิ ในการเปน็ ฐาน ชว่ ยเหลอื ประชาชน และเตรยี มโรงพยาบาลสนามหากเกดิ เหตฉุ กุ เฉนิ ขณะทกี่ องทพั อากาศนน้ั ใหม้ กี ารเตรยี มพรอ้ ม อากาศยานในการลำ� เลยี งสงิ่ ของบรรเทาทกุ ขเ์ ขา้ สพู่ น้ื ทปี่ ระสบภยั ในสว่ นของสำ� นกั งานตำ� รวจแหง่ ชาติ ไดม้ กี ารจดั กำ� ลงั เจา้ หนา้ ท่ี จดั เตรยี มชดุ ชว่ ยเหลอื ประชาชน ตลอดจนเครอื่ งมอื และทรพั ยากร รวมทง้ั เฮลคิ อปเตอรใ์ นการสนบั สนนุ การกู้ภัย นอกจากนสี้ ว่ นราชการอน่ื ๆ อาทิ กระทรวงสาธารณสขุ ไดม้ กี ารเตรยี มความพรอ้ มในการรบั มอื โดยทำ� การ ปอ้ งกนั อาคารสถานทข่ี องโรงพยาบาล และอปุ กรณท์ างการแพทยใ์ นพน้ื ทเ่ี สยี่ งภยั จดั สำ� รองยา เวชภณั ฑแ์ ละอปุ กรณ์ ทางการแพทย์ ส�ำรวจผู้ป่วยท่ีต้องการการดูแลเป็นพิเศษ จัดเตรียมทีมเคลื่อนท่ีเร็ว เพื่อช่วยเหลือทางการแพทย์ พรอ้ มทง้ั จัดเตรยี มแผนในการอพยพผู้ปว่ ย และแผนบรหิ ารความต่อเนอื่ ง ขณะที่กระทรวงเกษตรและสหกรณไ์ ด้จัดตงั้ ศนู ยเ์ ฝา้ ระวงั ตดิ ตามสถานการณต์ ลอด 24 ชว่ั โมง เพอื่ เตรยี มการในการใหค้ วามชว่ ยเหลอื ประชาชนในดา้ นการสบู นำ�้ การอพยพสตั ว์ พรอ้ มทง้ั สนบั สนนุ การปฏบิ ตั ติ ามแนวทาง ของกองอำ� นวยการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั จงั หวดั อย่างไรก็ตามประเด็นท่ีหลายฝ่ายมีความเป็นห่วง คือ การเตรียมความพร้อมด้านพลังงานน้ัน นายสมพงษ์ ปรเี ปรม ผวู้ า่ การการไฟฟา้ สว่ นภมู ภิ าค ในฐานะประธานการประชมุ ศนู ยอ์ ำ� นวยการชว่ ยเหลอื สนบั สนนุ กรณเี หตกุ ารณไ์ มป่ กติ (ศอส.) ไดท้ ำ� การประชมุ วดิ โี อผา่ นทางไกลไปยงั ศนู ยค์ วบคมุ การจา่ ยไฟฟา้ (SCADA) ในพนื้ ท่ี ภาคใต้ 3 แห่ง คือ จังหวัดเพชรบุรี จังหวัดนครศรีธรรมราช และจังหวัดสงขลา เพ่ือติดตามและเตรียมพร้อมรับ สถานการณพ์ ายโุ ซนรอ้ นปาบกึ โดยการไฟฟา้ สว่ นภมู ภิ าคไดเ้ ตรยี มความพรอ้ มในการดแู ลรกั ษาระบบการจา่ ยกระแสไฟฟา้ ใหม้ ีความปลอดภัย และเตรยี มความพรอ้ มในการแกไ้ ขกระแสไฟฟา้ ขดั ขอ้ ง ซ่อมแซมฟืน้ ฟู หากเกดิ ความเสยี หาย จากอิทธิพลของพายุ สำ� หรบั การดำ� เนนิ การในขนั้ ตอนกอ่ นเกดิ ภยั ของจงั หวดั ในฐานะหนว่ ยงานในระดบั พน้ื ท่ี และเปน็ หนว่ ยงาน ทเี่ ผชญิ กบั พายโุ ซนรอ้ นปาบกึ ไดม้ กี ารกำ� หนดแนวทางการปฏบิ ตั เิ ปน็ ไปตามแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2558 และแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั ของแตล่ ะจงั หวดั โดยมแี นวทางการปฏบิ ตั ทิ ส่ี ำ� คญั อาทิ จัดตั้งศนู ยอ์ พยพ จดั เตรยี มกำ� ลัง เครอ่ื งมอื ตลอดจนทรัพยากรต่าง ๆ ใหพ้ รอ้ มรบั มือกบั สถานการณ์ พรอ้ มท้ัง ประสานการท�ำงานรว่ มกับหน่วยงานและภาคส่วนอ่ืน ๆ ในพื้นที่ มกี ารประเมินจดุ เสยี่ งหรอื พนื้ ที่ท่คี าดว่าจะไดร้ ับ ผลกระทบ โดยมกี ารสง่ั อพยพประชาชน สตั วเ์ ลยี้ งไปยงั พนื้ ทป่ี ลอดภยั มกี ารจดั ชดุ เฝา้ ระวงั และตดิ ตามสถานการณ์ ขณะเดียวกนั ในบางพ้ืนทีไ่ ด้มีการสัง่ หยดุ เรียน เพ่อื ความปลอดภยั ของเด็กนกั เรียน แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 209
ระหว่างเกิดภัย อิทธิพลของพายุโซนร้อนปาบึกได้เริ่มส่งผลกระทบกับพ้ืนท่ีภาคใต้ตอนล่าง เม่ือวันที่ 3 มกราคม 2561 โดยจังหวดั ทไ่ี ด้รบั ผลกระทบในช่วงแรก คือ จังหวดั นราธวิ าส ปัตตานี ยะลา สงขลา และจงั หวัด พทั ลงุ ในวนั ท่ี 4 มกราคม 2561 เวลา 12.45 น. พายโุ ซนรอ้ นปาบกึ ไดพ้ ดั ขนึ้ ฝง่ั ดว้ ยความเรว็ ลมสงู สดุ ใกลศ้ นู ยก์ ลาง ประมาณ 75 กโิ ลเมตรตอ่ ชวั่ โมง ทอี่ ำ� เภอปากพนงั จงั หวดั นครศรธี รรมราช กอ่ นทจ่ี ะออ่ นกำ� ลงั กลายเปน็ พายดุ เี ปรสชน่ั พาดผ่านบริเวณตอนกลางของภาคใต้กอ่ นเคล่อื นไปยงั ฝั่งอันดามนั ในส่วนของการปฏิบัติในขั้นตอนระหว่างเกิดภัยซึ่งเป็นการจัดการในภาวะฉุกเฉินท่ีให้ความส�ำคัญกับ การเผชิญเหตุ (Response) และการช่วยเหลือบรรเทาทุกข์ (Relief) แก่ผู้ประสบภัยนั้น กองอ�ำนวยการป้องกัน และบรรเทาสาธารณภัยกลาง (กอปภ.ก.) ได้มีข้อสั่งการและแนวทางในการปฏิบัติในพ้ืนที่ โดยเน้นย้�ำให้มีการใช้ กลไกการปฏบิ ตั ภิ ายใตแ้ ผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2558 โดยใหศ้ นู ยบ์ ญั ชาการเหตกุ ารณ์ จงั หวดั ประสานการปฏบิ ตั ริ ว่ มกบั หนว่ ยงานตา่ ง ๆ ทก่ี ำ� หนดไวใ้ นแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั ในระดบั พน้ื ที่ พรอ้ มทงั้ ประสานการปฏบิ ตั กิ บั หนว่ ยทหารในพนื้ ทใี่ นการรบั มอื และจดั การสาธารณภยั เพอ่ื ลดผลกระทบทอ่ี าจจะเกดิ ขนึ้ พร้อมท้ังให้จังหวัดติดตามสถานการณ์อย่างใกล้ชิด หากในพื้นที่มีฝนตกหนักเป็นเวลานานให้เตรียมความพร้อม หากเกิดน้�ำป่าไหลหลาก ดนิ โคลนถลม่ โดยเฉพาะพน้ื ทตี่ ามแนวเขา และให้มีการจัดตัง้ ศูนย์ประชาสัมพนั ธ์ในพนื้ ที่ อยา่ งไรกด็ ีกอ่ นท่พี ายจุ ะพัดข้ึนฝ่ังในวนั ที่ 4 มกราคม 2561 นน้ั ในชว่ งระหว่างวันท่ี 2 - 3 มกราคม 2561 ซีง่ เป็นช่วงทมี่ ีฝนตกหนักในหลายพนื้ ท่ีจากอิทธพิ ลของพายุ หลายจังหวดั ในภาคใต้ ต้งั แต่จงั หวัดปัตตานี นราธวิ าส สงขลา นครศรธี รรมราช และจงั หวดั สรุ าษฎรธ์ านี ไดม้ กี ารสงั่ การใหอ้ พยพประชาชนบรเิ วณชายฝง่ั ทะเล โดยเฉพาะ ทแ่ี หลมตะลมุ พุก อำ� เภอปากพนัง ท่ีคาดวา่ พายจุ ะพัดขน้ึ ฝง่ั ในบรเิ วณนี้ ได้มีการสง่ั อพยพประชาชนออกนอกพ้ืนที่ ท้ังหมด โดยให้ประชาชนอพยพไปยังพื้นท่ีปลอดภัยหรือจุดอพยพ ท่ีเตรียมไว้เพ่ือความปลอดภัย โดยระดมก�ำลัง เจา้ หนา้ ที่ของหน่วยงานในจงั หวัดและหนว่ ยทหารในพืน้ ท่ี เขา้ อพยพประชาชน ขณะทีห่ นว่ ยงานต่าง ๆ ระดมกำ� ลัง พลและทรพั ยากร ตลอดจนเครอื่ งมอื หรอื เครอื่ งจกั รกลทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั งานดา้ นสาธารณภยั เขา้ สพู่ น้ื ทท่ี ค่ี าดวา่ จะไดร้ บั ผลกระทบ โดยมกี ารจดั แบง่ หนา้ ทใี่ นการสนบั สนนุ การปฏบิ ตั งิ านตามพนื้ ที่ ขณะทหี่ นว่ ยทหาร ไดม้ กี ารระดมกำ� ลงั พล และเคร่ืองมือ ตลอดจนยานพาหนะต่าง ๆ ในการให้ความช่วยเหลือประชาชนตามพื้นที่ท่ีมีการจัดแบ่งไว้ภายใต้ แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั กระทรวงกลาโหม พ.ศ. 2558 พรอ้ มทงั้ จดั เตรยี มหมเู่ รอื สาธารณภยั และอากาศยาน ส�ำหรบั ชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั นอกจากนส้ี ภากาชาดไทย มลู นธิ อิ าสาเพ่อื นพงึ่ (ภาฯ) ยามยาก และองคก์ รสาธารณกศุ ล ไดจ้ ดั เตรยี มอาหาร ถงุ ยงั ชพี ใหก้ ารชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั ในสว่ นขององคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ แหง่ พน้ื ทน่ี น้ั ปฏบิ ตั งิ าน ภายใตแ้ ผนปฏบิ ตั กิ ารในการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั ขององคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ โดยทำ� การจดั หาพน้ื ทอี่ พยพ แจง้ เตือนประชาชนในพน้ื ทีป่ ระสบภัย และเตรียมสง่ิ ของบรรเทาทกุ ข์เบื้องตน้ ให้แก่ผู้ประสบภัยในพน้ื ท่ี หลงั เกดิ ภยั ผลกระทบท่ีเกิดข้ึนท�ำใหห้ ลายพื้นทมี่ ีเสาไฟฟา้ ต้นไม้โค่นล้ม บา้ นเรือนของประชาชนได้รับ ความเสยี หาย 53,413 หลงั ขณะทพี่ ื้นทีท่ างการเกษตรและปศุสตั วก์ วา่ 80,000 ไร่ ไดร้ บั ผลกระทบจากลมกรรโชกแรง และในหลายพนื้ ทไี่ ดร้ บั ผลกระทบจากอทุ กภยั ทำ� ใหพ้ ชื ผลผลติ ทางการเกษตรไดร้ บั ความเสยี หาย สำ� หรบั หนว่ ยงาน ทเี่ กยี่ วขอ้ งในระดบั พนื้ ทไี่ ดท้ ำ� การประเมนิ ความเสยี หาย และความตอ้ งการชว่ ยเหลอื พรอ้ มทง้ั ใหม้ กี ารสำ� รวจความตอ้ งการ ของผปู้ ระสบภยั และความเสยี หายเบอื้ งตน้ รายงานไปยงั กระทรวงตน้ สงั กดั ขณะเดยี วกนั ไดม้ กี ารระดมกำ� ลงั ทหาร 210 แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
ในพนื้ ทแ่ี ละเจา้ หนา้ ที่ พรอ้ มทง้ั เครอ่ื งจกั รกล สาธารณภยั เขา้ ใหก้ ารชว่ ยเหลอื และฟน้ื ฟทู อี่ ยอู่ าศยั และพน้ื ทปี่ ระสบภยั ให้กลับคืนสู่ภาวะปกติ ส�ำหรับการให้ความช่วยเหลือผู้ประสบภัยเป็นไปตามระเบียบกระทรวงการคลัง ว่าด้วย เงนิ ทดรองราชการเพอื่ ชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั พบิ ตั ฉิ กุ เฉนิ พ.ศ. 2556 (และทแ่ี กไ้ ขเพม่ิ เตมิ พ.ศ. 2559) และหลกั เกณฑ์ การช่วยเหลืออื่น ๆ ในส่วนของมาตรการในการให้ความช่วยเหลือน้ันกระทรวงการคลัง ได้ออกมาตรการในการ ใหค้ วามชว่ ยเหลอื 2 มาตรการ คอื 1) มาตรการทางภาษี โดยเสนอใหม้ กี ารลดหยอ่ นภาษสี ำ� หรบั การบรจิ าคเงนิ ในการ ชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั และการยกเวน้ ภาษเี งนิ ไดส้ ำ� หรบั เงนิ หรอื ทรพั ยส์ นิ ทไี่ ดร้ บั บรจิ าค รวมถงึ การยกเวน้ ภาษสี ำ� หรบั คา่ ใช้จ่ายในการซอ่ มแซมที่อยู่อาศยั และรถยนต์ในพน้ื ทีท่ ีป่ ระกาศใหเ้ ปน็ พ้ืนท่ปี ระสบภยั 2) มาตรการทาง การเงนิ ของสถาบนั ทางการเงนิ 7 แห่ง ท่ีมีการออกมาตรการ อาทิ การพักช�ำระหน้ี การใหส้ นิ เชอ่ื เพือ่ เปน็ คา่ ใช้จ่ายฉุกเฉนิ การลดอัตราดอกเบยี้ เปน็ ต้น บทเรยี นจากพายโุ ซนรอ้ นปาบกึ จากเหตกุ ารณใ์ นคร้ังนสี้ ะท้อนใหเ้ หน็ ถึงบทเรียนทสี่ ำ� คัญในการจัดการ สาธารณภัย 1) ขับเคลื่อนจากบทเรียนในอดีต เหตุการณ์พายุโซนร้อนปาบึกเป็นพายุโซนร้อนที่มีการคาดการณ์ กนั ว่าจะมีระดับความรุนแรงใกล้เคียงกับพายโุ ซนรอ้ นแฮเรียตทพี่ ดั ถล่มพ้ืนที่แหลมตะลมุ พกุ ความทรงจ�ำของผู้คน และความรนุ แรงจากภยั ในอดตี ยงั คงเปน็ บทเรียนส�ำคัญทขี่ บั เคลือ่ นให้การรับมือและการเตรยี มความพรอ้ มในคร้ังนี้ ไดร้ บั ความรว่ มมอื จากทกุ ภาคสว่ น รวมไปถงึ สรา้ งความตระหนกั ใหก้ บั ประชาชนใหพ้ รอ้ มรบั มอื กบั วาตภยั ทจี่ ะเกดิ ขน้ึ นน่ั หมายความถงึ การทป่ี ระชาชนจะตระหนกั และใหค้ วามรว่ มมอื กบั ภาครฐั ในการอพยพหรอื เคลอื่ นยา้ ยไปยงั พนื้ ท่ี ปลอดภยั เพอื่ ลดการสญู เสยี ตอ่ ชวี ติ และเปน็ ครงั้ แรกทป่ี ระชาชนปฏบิ ตั ติ นตามทห่ี นว่ ยงานตา่ ง ๆ ใหค้ ำ� แนะนำ� ทำ� ให้ การจดั การมีความยากลำ� บากนอ้ ยลง 2) การเตรยี มความพรอ้ ม ภายหลงั การประกาศของกรมอตุ นุ ยิ มวทิ ยาวา่ พายดุ เี ปรสชน่ั ไดท้ วคี วามรนุ แรง กลายเป็นพายุโซนร้อนปาบึก ท�ำให้รัฐบาลและหน่วยงานต่าง ๆ ให้ความส�ำคัญและมีการติดตามสถานการณ์ อยา่ งใกลช้ ดิ ทำ� ใหม้ ขี อ้ มลู ทพ่ี รอ้ มตอ่ การตดั สนิ ใจ มกี ารซกั ซอ้ มแนวทาง การปฏบิ ตั ิ และมกี ารจดั ทมี หรอื หนว่ ยงาน ที่มีเครื่องมือเฉพาะเตรียมพร้อมให้การสนับสนุน ขณะที่หน่วยงาน ในระดับพ้ืนที่มีการเตรียมความพร้อมท่ีดี มีการจัดเตรยี มศูนย์อพยพรองรบั การอพยพเคลือ่ นยา้ ยประชาชน ที่อาจกลายเป็นผู้ประสบภยั แตป่ ัญหาที่เห็นไดช้ ดั คอื การประเมนิ จดุ อพยพบางแหง่ ท่ีไมเ่ หมาะสมในกรณี ทเ่ี กดิ ภยั โดยเฉพาะพายโุ ซนร้อน 3) การคาดการณ์ความเสี่ยงล่วงหน้า เหตุการณ์ในคร้ังน้ีมีการประเมินภัยในหลายด้านอย่างรัดกุม เพื่อให้ครอบคลุมทุกภัย ทุกผลกระทบ แต่ด้วยลักษณะของภัยในคร้ังนี้ที่ประเทศไทยไม่ได้เผชิญมาเป็นระยะเวลา กวา่ 30 ปี นนั้ ทำ� ให้การคาดการณ์ผลกระทบบางอย่างคลาดเคลอ่ื น โดยตัวอย่างทเี่ หน็ ได้ คือ คล่ืนพายุซดั ฝัง่ ทเ่ี กิดข้ึน บริเวณจังหวัดสมุทรสาคร ทไี่ ม่มีการแจ้งเตอื นประชาชน แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 211
4) การปฏบิ ตั ติ ามกลไกทถ่ี กู ออกแบบและกำ� หนดไวใ้ นแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2558 ภายใต้พระราชบัญญตั ิป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั พ.ศ. 2550 กลา่ วคือ มกี ารจัดหนว่ ยงานรองรบั กบั สาธารณภยั และมอบหมายหนา้ ทท่ี ชี่ ดั เจนใหก้ บั หนว่ ยงานทเี่ ขา้ มาสนบั สนนุ ตง้ั แตช่ ว่ งทไี่ ดร้ บั ขา่ วการยนื ยนั จาก กรมอุตุนิยมวิทยา และกองอ�ำนวยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ทุกระดับมีการเริ่มปฏิบัติการเป็นบางส่วน ตง้ั แต่ยังไมม่ ีผลกระทบเกิดขนึ้ 5) สมั พันธภาพของหน่วยงานและการประสานการปฏิบตั ิ ในภาพรวมเหตกุ ารณค์ รัง้ นี้ เปน็ เหตุการณ์ ที่ได้รับความส�ำคัญอย่างย่ิงท�ำให้หน่วยงานต่าง ๆ พร้อมใจประสานการปฏิบัติในการด�ำเนินภารกิจร่วมกัน โดยมี การสงั่ การใหห้ นว่ ยปฏบิ ตั ใิ นระดบั พนื้ ทปี่ ระสานการปฏบิ ตั ริ ว่ มกนั ในการรบั มอื และตอบสนองตอ่ สถานการณส์ าธารณภยั ทเ่ี กดิ ขน้ึ โดยมผี วู้ า่ ราชการจงั หวดั เปน็ ผบู้ ญั ชาการสถานการณ์ ในพนื้ ทต่ี ามแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2558 6) การประชาสมั พนั ธข์ อ้ มลู ขา่ วสาร ทท่ี วั่ ถงึ ทง้ั ในระดบั ชาติ และในระดบั ทอ้ งถนิ่ ทมี่ กี ารแจง้ เตอื นขา่ วสาร จากทางการอย่างชัดเจน หากแต่ในปัจจุบันเทคโนโลยีท่ีก้าวหน้าและส่ือสังคมออนไลน์ ตลอดจนการใช้โซเชียล เนต็ เวริ ค์ ทม่ี กี ารคาดการณก์ นั เอง หรอื กรณที มี่ กี ารปลอ่ ยขา่ วลอื และมกี ารแชรต์ อ่ กนั อยา่ งรวดเรว็ ยงั คงเปน็ ปญั หา ท่ีสร้างผลกระทบและความวิตกกังวลแก่ประชาชนในหลายพื้นที่ และส่งผลกระทบ ต่อการจัดการสถานการณ์ ในภาพรวม (ทมี่ า : รายงานฉบบั สมบรู ณ์ โครงการศกึ ษาวจิ ยั ประเมนิ ผลการขบั เคลอื่ นแผนการปอ้ งกนั และบรรเทา สาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2558 มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์) 212 แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
5. กรณเี หตรุ ะเบิดภายในโรงงานผลิตสารเคมี บรษิ ัท หมิงตี้ เคมคี อล จำ� กดั ต�ำบลบางพลีใหญ่ อำ� เภอบางพลี จ.สมุทรปราการ ประเด็น รายละเอียด 1. ต้นเหตุการเกิดสถานการณ์ เมือ่ วนั ที่ 5 กรกฎาคม 2564 เวลา 03.20 น. เกิดเหตุเพลงิ ไหม้ระเบิดภายในโรงงาน เพลิงไหม้ และสารเคมีร่วั ไหล ช่อื บริษัท หมงิ ตี้ เคมคี อล จำ� กัด ตั้งอยูเ่ ลขท่ี 87 ซอยกิ่งแก้ว 21 หมู่ 15 ต.บางพลีใหญ่ อ.บางพลี จ.สมุทรปราการ เจ้าของเป็นชาวจีน เปิดด�ำเนินการตั้งแต่ปี พ.ศ. 2532 ประกอบกิจการผลิตเม็ดโฟม และเม็ดพลาสติก คาดว่าเหตุเกิดจากสารเคมีร่ัวไหล โดยสารเคมสี ว่ นใหญ่เป็นสารประเภท Styrene monomer รวมถึงสารเคมีใชป้ ระกอบ การผลิตอกี หลายชนดิ ทำ� ให้เกดิ ระเบดิ อยา่ งรนุ แรง ส่งผลใหเ้ พลิงลกุ ไหม้ พืน้ ทไี่ ดร้ บั ผลกระทบ รวม 4 ตำ� บล 29 หมู่บา้ น มีประชาชนแจง้ ความบ้านเรอื นได้รับ ผลกระทบจากแรงระเบดิ เกดิ ความเสยี หายเบอ้ื งตน้ ประมาณ 2,390 หลงั คาเรอื น รถยนต์ เสียหาย 224 คัน รถจักรยานยนต์เสียหาย 15 คัน ผูบ้ าดเจ็บ 49 ราย และผ้เู สยี ชวี ิต 1 ราย (ข้อมูล สภ.บางแกว้ ณ วนั ท่ี 25 กรกฎาคม 2564) 2. การชว่ ยเหลอื ประชาชนในพน้ื ที่ 2.1 จงั หวดั สมุทรปราการ ได้ดำ� เนินการแกไ้ ขปญั หา ดงั นี้ (1) จดั ตงั้ ศนู ยบ์ ญั ชาการเหตกุ ารณ์ ณ มลู นธิ ริ ว่ มกตญั ญสู มทุ รปราการ โดยบรหิ าร จัดการร่วมกับผู้แทนหน่วยงานต่าง ๆ อาทิ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงกลาโหม กระทรวงอตุ สาหกรรม ภาคเอกชน องคก์ รการกศุ ล มลู นธิ ิ และจติ อาสา 904 โดยสบั เปลย่ี น ก�ำลังปฏบิ ตั ิงานหมุนเวยี นตลอด 24 ชว่ั โมง มีเจ้าหน้าท่ีรว่ มปฏิบัติการกวา่ 1,000 คน เคร่ืองจกั รกลสาธารณภยั กวา่ 200 รายการ (2) ประกาศเขตการใหค้ วามชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั พบิ ตั กิ รณฉี กุ เฉนิ ในพน้ื ทอี่ ำ� เภอ บางพลี รวม 4 ต�ำบล 29 หมู่บ้าน (3) จดั ตงั้ ศนู ยพ์ กั พงิ ชว่ั คราวเพอ่ื รองรบั ผอู้ พยพ ในพนื้ ท่ี อ.บางพลี จ.สมทุ รปราการ รวม 9 จดุ จำ� นวนผอู้ พยพ 1,992 คน และจดุ อพยพสำ� รอง จำ� นวน 2 จดุ รองรบั ประชาชน จำ� นวนกวา่ 2,000 คน โดยมกี ารจดั ตงั้ โรงครวั พระราชทาน และมลู นธิ ริ าชประชานเุ คราะห์ ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ มอบเตน็ ทพ์ กั อาศยั พรอ้ มสง่ิ ของเครอ่ื งใชจ้ ำ� เปน็ ในชวี ติ ประจำ� วนั สำ� หรบั ผอู้ พยพเบอ้ื งตน้ โดยมแี พทย์ เจา้ หนา้ ทสี่ าธารณสขุ ของสำ� นกั งานสาธารณสขุ จงั หวดั เป็นผูด้ ูแลด้านการป้องกันควบคมุ โรค (4) อพยพประชาชนออกจากพนื้ ท่ี เมื่อวนั ท่ี 5 กรกฎาคม 2564 เวลา 09.30 น. นายอำ� เภอบางพลี ในฐานะผอู้ ำ� นวยการอำ� เภอ ไดป้ ระเมนิ สถานการณ์ และไดส้ งั่ การให้ ประชาชนที่พักอาศัยอยู่ในรัศมีภายในระยะ 5 กิโลเมตร อพยพออกจากพ้ืนที่ เพื่อลด ผลกระทบจากกรณีการระเบิดและสารเคมที อ่ี าจฟ้งุ กระจาย 2.2 กรมป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั ในฐานะกองอ�ำนวยการปอ้ งกนั และบรรเทา สาธารณภัยกลาง ได้จัดตั้งศูนย์ปฏิบัติการภาวะฉุกเฉิน (Emergency Operation Center : EOC) ณ กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยเพอื่ อ�ำนวยการ ตดิ ตาม แกไ้ ข สถานการณแ์ ละประสานการปฏบิ ตั งิ านกบั ผอู้ ำ� นวยการจงั หวดั (ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั ) และ ศูนย์บัญชาการเหตุการณ์ ณ ที่เกิดเหตุ (Incident Command : ICP) โดยได้ส่งก�ำลัง เจา้ หนา้ ทีช่ ดุ ปฏบิ ตั ิการสนับสนุนจากศูนยป์ ้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั เขต 4 แห่ง แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 213
ประเด็น รายละเอยี ด 3. การแจ้งเตือนภัย น�ำเครื่องจักรกลสาธารณภัย ประกอบด้วย รถหอน้�ำ 37 เมตร รถกู้ภัยเคล่ือนท่ีเร็ว รถบรรทกุ นำ้� ชว่ ยดบั เพลงิ รถเคลอ่ื นยา้ ยผปู้ ระสบภยั เพอื่ ขนโฟมเคมเี ขา้ ดบั เพลงิ และกภู้ ยั รวม 48 รายการ ก�ำลังเจ้าหน้าท่ีปฏิบัติการ 97 คน และเจ้าหน้าท่ีศูนย์ปฏิบัติการ ภาวะฉกุ เฉนิ (EOC) 30 คน รวม 127 คน พรอ้ มส่งอากาศยาน KA-32 ตามโครงการ ความร่วมมอื ระหว่างกรมป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั และกองทพั บก จ�ำนวน 2 ลำ� และได้บนิ ปฏบิ ตั กิ ารท้งิ น้�ำดับเพลิง รวม 42 เทย่ี ว 126,000 ลติ ร ทงั้ นี้ กรมปอ้ งกนั และ บรรเทาสาธารณภยั ไดส้ ง่ รถประกอบอาหารและรถผลติ นำ�้ ดม่ื เขา้ ดแู ลประชาชนผอู้ พยพ รว่ มกบั องคก์ รปกครองส่วนท้องถนิ่ เพ่อื ประกอบอาหารแจกจา่ ยแก่ผูอ้ พยพ ณ องคก์ าร บรหิ ารส่วนตำ� บลบางพลีใหญ่ และวัดบางพลใี หญก่ ลาง นอกจากนี้ ได้บูรณาการความร่วมมือกับหน่วยงานราชการท่ีเกี่ยวข้องในพ้ืนที่ ภาคเอกชน และอาสาสมคั ร ขอรับการสนบั สนนุ ทรพั ยากรและบุคลากร จากหนว่ ยงาน ที่มศี กั ยภาพในพื้นที่กองอำ� นวยการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั จังหวัดระยอง อาทิ นำ�้ ยาโฟมดบั เพลงิ โดยเฉพาะกลมุ่ ปโิ ตรเคมี บรษิ ทั ปตท. (NPC) กลมุ่ EMAG องคก์ ารบรหิ าร ส่วนจังหวัดชลบุรี เทศบาลนครแหลมฉบัง และเทศบาลนครเจ้าพระยาสุรศักด์ิ รวมถึง ประสานผเู้ ชย่ี วชาญดา้ นการระงบั เหตฉุ กุ เฉนิ และการจดั การ กากของเสยี และการจดั การ สารเคมี อาทิ 1) นายสเุ มธา วเิ ชยี รเพชร ผเู้ ชยี่ วชาญดา้ นการจดั การกากของเสยี และสาร อนั ตราย กรมควบคมุ มลพษิ 2) นายณฐั ธญั ละอองทอง ผจู้ ดั การศนู ยค์ วบคมุ ภาวะฉกุ เฉนิ NPC Safety and Environmental Service Co.,Ltd. เป็นตน้ เข้าใหค้ ำ� แนะนำ� ในการ ระงบั เหตฉุ ุกเฉินและการจดั การสารเคมี วันที่ 5 กรกฎาคม 2564 นายอ�ำเภอบางพลี ในฐานะผู้บัญชาการเหตุการณ์ ในพ้ืนท่ีได้ติดตามสถานการณ์ เน่ืองจากโรงงานดังกล่าวประกอบกิจการผลิตเม็ดโฟม และเมด็ พลาสติก ที่มสี ารประกอบการผลิตหลายชนิด และจากการประเมินสถานการณ์ คาดวา่ จะเกิดการระเบดิ ทรี่ ุนแรงมากขน้ึ จงึ มอบหมายให้กำ� นนั ผูใ้ หญ่บ้าน และองค์กร ในสว่ นของกรมปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั ไดใ้ หค้ วามสำ� คญั กบั การปอ้ งกนั และรบั มอื เมอื่ เกดิ ภยั พบิ ตั ิ โดยไดพ้ ฒั นาเทคโนโลยดี า้ นการปอ้ งกนั และบรรเทา สาธารณภยั อย่างตอ่ เนอื่ ง โดยเฉพาะการรับแจง้ เหตแุ ละแจง้ เตือนภัย ไดม้ กี ารจัดทำ� ใน 5 ชอ่ งทาง ได้แก่ 1. Official Line @1784DDPM “ปภ.รับแจง้ เหตุ 1784” 2. Application “DPM Reporter” 3. Application “อาสาสู้ภัย” 4. Twitter @DDPMNews 5. Facebook Fanpage กรมปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั DDPM โดยชอ่ งทางดงั กลา่ ว เปน็ สว่ นหนงึ่ ทป่ี ระชาชนใหค้ วามสนใจ และจากการตดิ ตาม สถานการณอ์ ยา่ งตอ่ เนอ่ื งพบวา่ ประชาชนไดม้ สี ว่ นรว่ มในการแจง้ เหตแุ ละตดิ ตามขา่ วสาร ผา่ นชอ่ งทางดงั กลา่ วเป็นอยา่ งดี 214 แผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
ประเดน็ รายละเอยี ด 4. การด�ำเนนิ การภายหลงั 4.1 ภายหลงั การประชมุ ของศนู ยบ์ ญั ชาการเหตกุ ารณจ์ งั หวดั เพอ่ื ประเมนิ สถานการณ์ สถานการณ์ยุติ และความปลอดภยั อยา่ งตอ่ เนอื่ ง ไดม้ คี วามเหน็ ใหน้ ายอำ� เภอบางพลปี ระกาศแจง้ ให้ ประชาชนกลบั เข้าท่ีพกั อาศัยได้ ดงั นี้ - ตง้ั แตว่ นั ท่ี 7 กรกฎาคม 2564 เวลา 17.00 น. ใหป้ ระชาชนที่พักอาศัยอยู่ในรศั มี 2 - 5 กิโลเมตร กลบั เข้าท่ีพกั อาศัยได้ - ต้ังแต่วันท่ี 10 กรกฎาคม 2564 เวลา 17.00 น. ประชาชนท่ีพักอาศัยอยู่ในรัศมี 1 กิโลเมตรจากจดุ เกดิ เหตุ สามารถกลบั เขา้ ทพ่ี ักได้ ส่วนบรเิ วณท่ีเกิดเหตยุ ังคงเปน็ พ้ืนท่คี วบคมุ ไม่อนุญาตใหเ้ ข้าพืน้ ท่ี 4.2 กรมปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั ตดิ ตามสถานการณใ์ นพน้ื ทอ่ี ยา่ งใกลช้ ดิ โดยให้ เจา้ หนา้ ทแ่ี ละเครอ่ื งจกั รกลเฝา้ ระวงั สถานการณใ์ นพน้ื ทจี่ นมนั่ ใจวา่ ไมม่ เี หตปุ ะทขุ องเพลงิ อกี รวมท้ังสนับสนุนเจ้าหน้าท่ีให้ค�ำแนะน�ำ และลงพื้นที่ร่วมกับมูลนิธินายช่างไทยใจอาสา เพอื่ ประเมนิ ผลกระทบและตรวจสอบสภาพบา้ นเรือนประชาชนบรเิ วณโดยรอบ เพ่อื ให้ ประชาชนใช้เป็นเอกสารประกอบการขอรับค่าชดเชยความเสียหายจากบริษัทต้นเหตุ ตอ่ ไป 4.3 การกำ� กบั ตดิ ตามการแกไ้ ขปญั หา เพอ่ื ปอ้ งกนั ผลกระทบทอี่ าจเกดิ ขนึ้ มแี นวทาง ดงั น้ี (1) การขนย้ายและก�ำจัดสารเคมีท่ีตกค้างในพ้ืนท่ีเกิดเหตุ โดยนายอ�ำเภอบางพลี ผู้เชี่ยวชาญจากกรมควบคุมมลพิษ กรมโรงงานอุตสาหกรรม และเจ้าหน้าที่จากบริษัท อคั คปี ราการ จำ� กดั (มหาชน) ไดร้ ว่ มวางแผนดำ� เนนิ การขนถา่ ยสารเคมี (สารสไตรนี ) ทเ่ี หลอื ในถังกักเก็บท้ังหมดเรียบร้อยแล้ว ด�ำเนินการระหว่างวันที่ 10 - 16 กรกฎาคม 2564 ใชเ้ วลารวมทงั้ สนิ้ 7 วนั สามารถขนถา่ ยสารเคมรี วมทงั้ สน้ิ 913 ตนั และกรมควบคมุ มลพษิ ไดด้ ำ� เนนิ การตรวจสอบสภาพอากาศและนำ�้ การขนยา้ ยถา่ นหนิ การเกบ็ รวบรวมนำ�้ เสยี จากการดับเพลิง รวมทั้งกรมทรัพยากรน้�ำบาดาลได้ตรวจสอบคุณภาพน้�ำบาดาลอย่าง ตอ่ เนอื่ ง ซงึ่ ผลสรปุ การตรวจคณุ ภาพนำ้� บาดาลพบวา่ คณุ ภาพนำ�้ บาดาลอยใู่ นเกณฑม์ าตรฐาน ปลอดภัยตอ่ ประชาชน 4.4 แนวทางการด�ำเนนิ การใหค้ วามชว่ ยเหลอื ผูป้ ระสบภยั พิบัติ กรมปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั ดำ� เนนิ การตามระเบยี บกระทรวงการคลงั วา่ ดว้ ย เงินทดรองราชการเพ่ือช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน พ.ศ. 2562 เม่ือจังหวัด ไดม้ กี ารประกาศเขตใหค้ วามชว่ ยเหลอื ฯ แลว้ กส็ ามารถใชจ้ า่ ยเงนิ ทดรองราชการ ในอำ� นาจ ผู้ว่าราชการจังหวัด วงเงิน 20 ล้านบาท เพ่ือบรรเทาความเดือดร้อนเฉพาะหน้าของ ผู้ประสบภัย ซ่ึงส�ำนักงานป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยจังหวัดทุกจังหวัด มีวงเงิน ทดรองราชการฯ จงั หวดั ละ 20 ล้านบาท โดยผวู้ า่ ราชการจงั หวดั เปน็ ผู้มอี ำ� นาจอนมุ ัติ จ่ายเงินตามหลักเกณฑ์ และวิธีการท่ีกระทรวงการคลังก�ำหนด โดยแบ่งการช่วยเหลือ เปน็ 3 ประเภท ตามสภาพเหตุการณ์และความเหมาะสม ดังน้ี แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 215
ประเด็น รายละเอียด • เงนิ สด ไดแ้ ก่ - คา่ จดั การศพแก่ครอบครัวผูเ้ สยี ชีวติ รายละไมเ่ กนิ 29,700 บาท - คา่ ซ่อมแซมบา้ นทีไ่ ด้รับความเสยี หายไม่เกนิ หลังละ 49,500 บาท หากบ้าน เสียหายทงั้ หลังจะไดร้ ับคา่ ดำ� รงชีพเบอื้ งต้น ครอบครวั ละไมเ่ กิน 3,800 บาท - ค่าชว่ ยเหลอื ผู้บาดเจ็บสาหัส จ�ำนวน 4,000 บาท / พกิ ารไมส่ ามารถประกอบ อาชพี ได้ จำ� นวน 13,300 บาท - ค่าเครอ่ื งมอื ประกอบอาชีพ ครอบครัวละไมเ่ กนิ 11,400 บาท • สง่ิ ของ ได้แก่ วสั ดสุ มทบซอ่ มแซมทอี่ ยู่อาศัย เช่น กระเบือ้ ง สังกะสี ตะปู ถุงยงั ชพี เครอื่ งน่งุ ห่ม เครือ่ งครัว และเครือ่ งมอื ประกอบอาชพี • บริการ ได้แก่ การจัดสร้างหรือดัดแปลงท่ีพักอาศัยชั่วคราวส�ำหรับผู้ประสบภัย การจัดสงิ่ สาธารณูปโภค หอ้ งนำ้� ห้องส้วม ทั้งน้ี ต้งั แตว่ ันท่ี 5 - 21 กรกฎาคม 2564 เปน็ ต้นมา มปี ระชาชนแจง้ ความแล้ว จ�ำนวน 2,315 คน ซึง่ ระบคุ วามเสยี หายประกอบด้วย บา้ นเสียหาย จ�ำนวน 2,315 ราย รถยนต์เสียหาย จ�ำนวน 221 คัน รถจักรยานยนต์เสียหาย จ�ำนวน 15 คัน จากการ ประเมนิ มูลคา่ ความเสียหายเบื้องต้นจำ� นวนกว่า 1,074 ลา้ นบาท ในส่วนของกองทุนเงินช่วยเหลือผู้ประสบสาธารณภัย ส�ำนักนายกรัฐมนตรี ไดเ้ ตรยี มการใหค้ วามชว่ ยเหลอื เพอื่ ใหเ้ ปน็ ไปตามมตคิ ณะกรรมการกองทนุ เงนิ ชว่ ยเหลอื ผู้ประสบสาธารณภัย คร้ังที่ 1/2564 เมื่อวันท่ี 9 เมษายน 2564 ซึ่งคณะกรรมการฯ เคยมีมติให้ความช่วยเหลือ กรณีประชาชนหรือเจ้าหน้าที่มูลนิธิ หรืออาสาสมัครหรือ อาสาสมัครกู้ภัยต่าง ๆ ท่ีเข้าไปช่วยเหลืองานของทางราชการ ไม่ว่าจะเป็นดับไฟป่า ไฟไหมอ้ าคาร อทุ กภัย หรือเหตุอ่นื ๆ ทีเ่ กีย่ วขอ้ งกบั สาธารณภัย ดงั นี้ 1) คา่ จดั การศพรายละ 50,000 บาท และคา่ เงินทนุ เลีย้ งชีพครอบครวั ผู้เสยี ชวี ติ รายละ 50,000 บาท 2) ค่าบาดเจบ็ กรณผี ้บู าดเจ็บสาหสั หากต้องพกั รักษาตัวตั้งแต่ 20 วัน ค่าเงินทุน เลี้ยงชีพ รายละ 30,000 บาท และกรณีผู้บาดเจ็บ หากพักรักษาตัวน้อยกว่า 20 วัน ค่าเงนิ ทุนเลีย้ งชพี รายละ 15,000 บาท 4.5 การช่วยเหลือบรรเทาความเดือดร้อนเบื้องต้น กรณีเสียชีวิต มีหน่วยงาน ที่ให้ ความช่วยเหลือ ได้แก่ มูลนิธิราชประชานุเคราะห์ฯ กองทุนเงินช่วยเหลือผู้ประสบ สาธารณภยั สำ� นกั นายกรฐั มนตรี สำ� นกั งานพฒั นาสงั คมจงั หวดั สมทุ รปราการ สำ� นกั งาน เหล่ากาชาดจังหวัดสมุทรปราการ และสมาคมชาวไต้หวัน รวมให้ความช่วยเหลือ เปน็ เงิน 440,000 บาท สำ� หรบั ผบู้ าดเจ็บ สมาคมชาวไต้หวัน มอบเงินสดและถุงยังชีพ ให้นายอ�ำเภอบางพลี รวมมลู ค่า 2,200,000 บาท เพ่อื นำ� ไปมอบให้แกผ่ บู้ าดเจ็บต่อไป ทั้งนี้ การช่วยเหลือผู้บาดเจ็บอยู่ระหว่างการรวบรวมข้อมูล เพ่ือให้ความช่วยเหลือ จากกองทนุ สำ� นักนายกรฐั มนตรตี ่อไป (ข้อมูล ณ วนั ท่ี 19 ก.ค. 2564) 216 แผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
ประเดน็ รายละเอียด 5. ข้อเสนอแนะ ปญั หา และ 4.6 จังหวัดสมุทรปราการ/อำ� เภอ/อปท. ได้แตง่ ตงั้ คณะทำ� งานสำ� รวจความเสียหาย อปุ สรรค และสนับสนุนการซ่อมสร้างบ้านฯ และได้จัดต้ังจดุ บรกิ ารผปู้ ระสบภัย เพ่ือลงทะเบียน ขอรับการเยียวยาผู้ประสบภัยตามระเบียบฯ เริ่มตั้งแต่วันท่ี 9-23 ก.ค. 2564 ขณะน้ี มีประชาชนมาลงทะเบียนแล้ว จำ� นวน 2,617 คน (ข้อมูล ณ วนั ท่ี 15 ก.ค. 2564) 4.7 การเปิดรับแจ้งความ เพื่อลงบันทึกประจ�ำวันใช้เป็นหลักฐานในการด�ำเนินคดี และรบั สทิ ธปิ ระกนั ภยั ตงั้ แตว่ นั ท่ี 5-25 กรกฎาคม 2564 มปี ระชาชนมาแจง้ ความท่ี สภ. บางแกว้ แลว้ จำ� นวน 2,390 คน จากการประเมนิ มลู คา่ ความเสยี หายเบอ้ื งตน้ กวา่ 1,080 ล้านบาท ซึ่งส�ำนักงานคณะกรรมการก�ำกับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย จงั หวดั สมทุ รปราการ ไดเ้ ปดิ ศนู ยช์ ว่ ยเหลอื ประชาชนดา้ นการประกนั ภยั ณ สภ.บางแกว้ ดว้ ย 4.8 กรณีซ่อมแซมบ้านเรือนท่ีเสียหาย ส�ำหรับประชาชนท่ีมีความประสงค์ให้ภาครัฐ ชว่ ยเหลือในการซ่อมแซมบ้านเรือนท่ีเสยี หาย จังหวดั อ�ำเภอ อปท. และชุดอาสาสมัคร อ�ำเภอบางพลี ได้จัดชุดช่างเพ่ือสนับสนุนการซ่อมแซมบ้านเรือนได้รับความเสียหาย ตามความต้องการของประชาชน 4.9 การบริจาคส่ิงของช่วยเหลือผู้ประสบภยั มีหน่วยงานภาครฐั ภาคเอกชน องคก์ ร การกศุ ลตา่ ง ๆ บรจิ าคสงิ่ ของชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั ไดแ้ ก่ ถงุ ยงั ชพี เครอื่ งอปุ โภค บรโิ ภค อาหาร เครอ่ื งดมื่ ยาเวชภณั ฑ์ และหนา้ กากอนามยั N95 เจลแอลกอฮอล์ หนา้ กากอนามยั เตน็ ท์ และผ้าหม่ 5.1 เหตุการณ์ดงั กล่าว เปน็ เหตกุ ารณ์ทต่ี อ้ งใช้ทักษะ ประสบการณ์ ความเชยี่ วชาญ ในระดับผ้ปู ฏบิ ตั ิ ณ หน้างาน สูงมาก เจ้าหน้าท่ีดับเพลิงส่วนใหญข่ องภาครฐั แมจ้ ะได้ รับการฝกึ อบรมในเรื่องสารเคมแี ละวัตถุอันตราย แตส่ ิง่ สำ� คญั คอื การไดร้ ับคำ� แนะนำ� ดา้ นเทคนคิ จากเจา้ ของสารเคมหี รอื ผเู้ ชยี่ วชาญทม่ี ปี ระสบการณจ์ รงิ ซงึ่ ในหลาย ๆ กรณี ตอ้ งขอรบั การสนบั สนุนจากนอกพ้ืนท่ี 5.2 วัสดุ อุปกรณ์ในการเผชิญเหตุด้านสารเคมีและวัตถุอันตราย อาทิ โฟมส�ำหรับ ใชด้ บั เพลงิ จากสารเคมใี นแตล่ ะพน้ื ที่ ภาครฐั มใี ชใ้ นระดบั หนงึ่ แตจ่ ะเหน็ ไดว้ า่ ในเหตกุ ารณ์ ที่เกิดการลุกไหม้สารเคมีในปริมาณมากน้ันไม่เพียงพอ จ�ำเป็นต้องร้องขอจากพื้นที่อ่ืน หรอื ขอรบั การสนบั สนนุ จากภาคเอกชนดว้ ย ซงึ่ ใชเ้ วลานานในการขนยา้ ยโฟมเขา้ ปฏบิ ตั งิ าน ในพ้ืนที่ 5.3 ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ ตามกฎหมายและแผนว่าด้วยการป้องกันและบรรเทา สาธารณภัย ได้รับการยอมรับในการใช้เป็นเคร่ืองมือบริหารจัดการภัยพิบัติ โดยเฉพาะ ภาคเอกชน อาทิ กลมุ่ บรษิ ัทดา้ นปิโตรเคมี จากจงั หวัดระยอง เมอ่ื ไดร้ ับการประสานใน การขอรบั การสนบั สนนุ ผเู้ ชยี่ วชาญ รวมถงึ โฟมเคมี สามารถระดมสรรพกำ� ลงั เขา้ สนบั สนนุ และรว่ มบรู ณาการการทำ� งานไดท้ นั ที ทำ� ใหส้ ามารถบรหิ ารจดั การไดจ้ นประสบผลสำ� เรจ็ 5.4 สง่ เสรมิ ใหก้ ารพฒั นาบทบาทขององคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ ในการปอ้ งกนั และ บรรเทาสาธารณภยั ในพ้ืนที่ โดยจดั ทำ� แผนปฏบิ ัติการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภัย วางระบบการเฝา้ ระวงั และการแจง้ เตอื นภยั ใหส้ อดคลอ้ งกบั บรบิ ทของพนื้ ท่ี พรอ้ มมรี ะบบ การประเมินความเสี่ยงภัยเป็นประจ�ำทุกปี จัดเตรียมบุคลากร จัดสรรงบประมาณ และเครอ่ื งมอื อปุ กรณใ์ หส้ อดคลอ้ งกบั สภาพความเสย่ี งภยั รวมถงึ วางแนวทางการรบั มอื ท้ังก่อนเกิด ขณะเกดิ และหลังเกดิ ภยั อยา่ งเปน็ ระบบ แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 217
5. การด�ำเนินการของกระทรวงมหาดไทยในกรณีโรคตดิ เชอื้ ไวรสั โคโรนา 2019 (Covid-19) กระทรวงมหาดไทย โดยกรมปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั จัดการประชุมหารือแนวทางการจัดท�ำ แผนเผชิญเหตุหลากหลายภัย “กรณีอุทกภัยและไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19)” เป็นแนวทางปฏิบัติงาน ในภาวะฉกุ เฉนิ กรณกี ารเกดิ อทุ กภยั พรอ้ มกบั การระบาดของโรคตดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนา 2019 (Covid-19) ประกอบดว้ ย การประเมินสถานการณ์การเตรียมความพร้อม ขั้นตอนการปฏิบัติในการจัดการภาวะฉุกเฉิน และแนวทางในการ ตอบโต้สถานการณฉ์ กุ เฉนิ จากอทุ กภยั และสถานการณก์ ารระบาดของโรคตดิ เช้อื ไวรสั โคโรนา 2019 (Covid-19) ซ่งึ เป็นการยกระดับกระบวนการปฏิบตั งิ านการจัดการความเสี่ยงให้มปี ระสทิ ธิภาพและสอดคลอ้ งกับสถานการณ์ท่ี เปลย่ี นแปลงไป ปรบั รปู แบบการทำ� งานใหส้ อดรบั กบั สถานการณค์ วามปกตใิ หม่ (New Normal) โดยกำ� หนดกรอบ การดำ� เนินงานให้ชดั เจน แนวทางการจดั ท�ำแผนเผชญิ เหตหุ ลากหลายภยั “กรณีอุทกภัยและไวรสั โคโรนา 2019 (Covid-19)” เพ่ือให้การปฏิบัติการในภาวะฉุกเฉินเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ การปฏิบัตินั้นต้องเป็นไปตามกฎหมาย และแผนว่าด้วยการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ตลอดจนระเบียบ กฎหมายอ่ืนท่ีเก่ียวข้อง โดยน�ำระบบการ บญั ชาการเหตกุ ารณม์ าใชใ้ นการปฏบิ ตั กิ ารเผชญิ เหตุ ทงั้ นก้ี รณกี ารเกดิ อทุ กภยั พรอ้ มกบั การระบาด ของโรคตดิ เชอ้ื ไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) ให้มุ่งความสำ� คัญกับประเดน็ ด้านสาธารณสุขในระหว่าง การรับมอื กับสาธารณภัย ซง่ึ เปน็ ไปตามแนวทางทก่ี ระทรวงสาธารณสุขกำ� หนด 1.วัตถุประสงค์ 1. เพื่อให้การปฏิบัติการในภาวะฉุกเฉินมีประสิทธิภาพเมื่อกรณีเกิดอุทกภัยและไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) รวมถึงสรา้ งความปลอดภัยแกเ่ จา้ หนา้ ทผ่ี ปู้ ฏิบัตงิ านและผูป้ ระสบภยั 2. เพื่อก�ำหนดแนวทางปฏิบัติงานในภาวะฉุกเฉินท่ีชัดเจนกรณีเกิดอุทกภัยและไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) 2. การดำ� เนินการขน้ั เตรียมการ 2.1 การประเมนิ สถานการณ์ ใชส้ ถานการณใ์ นภาพรวมของจงั หวดั ในเรอื่ งทวั่ ไปทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั ประเภทภยั หรืออาจได้รับผลกระทบจากประเภทภัย ได้แก่ ข้อมูลพื้นฐานในภาพรวมของจังหวัดในเร่ืองท่ัวไปที่เก่ียวข้องกับ ประเภทภยั ไดแ้ ก่ ลกั ษณะทางภมู ศิ าสตร์ สภาพภมู อิ ากาศ การปกครองทอ้ งทแี่ ละทอ้ งถนิ่ ประชากรสงิ่ สาธารณประโยชน์ พนื้ ทเี่ ศรษฐกจิ ทสี่ ำ� คญั โรงงานอตุ สาหกรรม สถานประกอบการ โบราณสถานสำ� คญั ฯลฯ เพอื่ ใชป้ ระเมนิ ความเสย่ี ง จากอทุ กภยั และการระบาดไวรสั โคโรนา 2019 (Covid-19) 218 แผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
ปจั จยั ความเสี่ยง อทุ กภยั ไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) หน่วยงาน รับผิดชอบ 1. สถิติการเกิด - จ�ำนวนครง้ั ที่เกิดรายเดอื น รายปี - สถติ ิผูต้ ดิ เช้ือรายวัน รายเดือน และผทู้ ่ี ปภ. /สธ. ได้รับการรกั ษาหาย 2. พ้นื ท่/ี สถานที่ - สถานทที่ ไี่ ดร้ บั ผลกระทบจากอทุ กภยั - สถานที่ที่มีการรวมตัวของกลุ่มคน ปภ. สำ� คญั ความเสียหายด้านต่าง ๆ ด้านชีวิต เช่น โรงแรม สถานบรกิ าร สถานบันเทงิ ด้านทรัพย์สิน พื้นท่ีทางการเกษตร โรงมหรสพ สนามกีฬา สถานบริการ สงิ่ สาธารณประโยชน์ สาธารณสขุ สถานศกึ ษา วดั มสั ยดิ โบสถ์ - พืน้ ท่ีเสย่ี งอทุ กภัย ระบบไฟฟ้า/ประปา - อาชีพทเี่ สี่ยงต่อการระบาด - พนื้ ท่เี ส่ียงตอ่ การระบาด 3. ประชากร กลมุ่ ประชากรเปราะบางในพน้ื ท่ี จ�ำนวนกลุ่มเส่ยี ง 2 กลุ่ม ตามสาธารณสุข ปภ./พม. ก�ำหนด คือ (1) ผู้ที่ถูกกักกัน ได้แก่ กลุ่มที่ถูกกักกันโรคโดยพื้นที่แห่งรัฐ และกลมุ่ ทถ่ี กู กกั โรคโดยพน้ื ทแ่ี หง่ ทอ้ งถน่ิ (State & Local Quarantine:) และ (2) ผู้ท่ีตดิ เช้ือ Covid-19 ณ โรงพยาบาล 4. เจ้าหน้าท่ี - บญั ชรี ายชอื่ ผปู้ ฏบิ ตั งิ านทกุ ภาคสว่ น - บญั ชีรายช่อื ผปู้ ฏิบัตงิ านทกุ ภาคสว่ น ปภ./ หน่วยงาน ปฏิบตั ิงาน ภาคเี ครือข่าย 5. การปฏบิ ตั งิ าน - การกชู้ พี กู้ภยั ปภ./ หน่วยงาน ทีท่ �ำให้เกดิ ความ - การอพยพ ภาคีเครอื ขา่ ย เสี่ยงเพิ่มการ - การบรหิ ารและการจัดตง้ั ศูนยพ์ กั พิงชัว่ คราว ระบาดของไวรสั - การแจกส่ิงของชว่ ยเหลอื ผ้ปู ระสบภยั โคโรนา 2019 - การรกั ษาพยาบาลผปู้ ระสบภัย (Covid-19) - การประชุมเจ้าหน้าที่ (ศูนย์บัญชาการเหตุการณ์จังหวัด) หรือการประชุม ประสานงานอืน่ ๆ แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 219
2.2 การเตรยี มความพรอ้ มในการปฏบิ ัติ 2.2.1 การเตรยี มความพรอ้ มทรพั ยากร ดา้ นกำ� ลงั คน เครอื่ งมอื วสั ดอุ ปุ กรณ์ เครอื่ งจกั รกล ยานพาหนะ อทุ กภยั ไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) หนว่ ยงาน รบั ผดิ ชอบ - บัญชีเคร่ืองมือ วัสดุ อุปกรณ์ เครื่องจักรกล - ขอ้ มลู เวชภณั ฑ์ อปุ กรณใ์ นการปอ้ งกนั ทจี่ ำ� เปน็ ปภ. สาธารณภยั ยานพาหนะ รายชอื่ บคุ ลากร ทจี่ ำ� เปน็ ในการปฏบิ ตั กิ าร เชน่ หนา้ กากอนามยั ชดุ ปอ้ งกนั ทพ่ี รอ้ มเรยี กใช้ อปุ กรณส์ ำ� หรบั ใชใ้ น การเฝา้ ระวงั อปุ กรณว์ ดั ไข้ แอลกอฮอล์ เจลลา้ งมอื ถงุ มอื ยา และการแจง้ เตอื นภยั ใหพ้ รอ้ มใชง้ าน วงรอบการ รักษาโรค เปน็ ต้น ปฏิบตั งิ าน - บัญชีเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์ ยานพาหนะ - ความพรอ้ มของพ้นื ท่ี จำ� นวนบุคลากร รายชอ่ื บุคลากรทจี่ ำ� เปน็ - ศักยภาพพื้นฐานทางด้านสาธารณสุข เช่น จ�ำนวนบุคลากรทางการแพทย์ จ�ำนวน รพ. ศกั ยภาพของ รพ. 2.2.2 กระบวนการแจ้งเตือนภัย ระบุแนวทาง กระบวนการ/ข้ันตอนการแจ้งเตือนภัย สัญลักษณ์ การแจง้ เตือนภยั ตลอดจนชอ่ งทางในการแจง้ ขา่ วสารเตือนภัย โดยให้ความสำ� คญั ในประเดน็ ดังน้ี หนว่ ยงาน อุทกภยั ไวรสั โคโรนา 2019 (Covid-19) รบั ผิดชอบ - การจัดตัง้ คณะท�ำงานติดตามสถานการณเ์ พอ่ื - การจัดต้ังคณะท�ำงานติดตามสถานการณ์ ปภ./ หน่วยงาน ทำ� หนา้ ทเ่ี ฝ้าระวัง เพอ่ื ทำ� หนา้ ทเี่ ฝา้ ระวงั รว่ มกบั สาธารณสขุ จงั หวดั ภาคเี ครือขา่ ย - การมอบหมายภารกิจ - การมอบหมายภารกิจ - การสง่ ตอ่ ข้อมูลท้งั ในแนวระนาบและแนวดิง่ - การสง่ ตอ่ ขอ้ มูลทง้ั ในแนวระนาบและแนวด่ิง - การแจง้ เตอื นภยั ใหป้ ระชาชนทราบ อยา่ งทว่ั ถงึ - การแจง้ เตอื นภยั ใหป้ ระชาชนทราบอยา่ งทวั่ ถงึ และตอ่ เนอ่ื ง และตอ่ เนื่อง - การปฏบิ ัตกิ ารข่าวสาร Information Oper- - การปฏบิ ัติการข่าวสาร Information Oper- ation : IO ation : IO 220 แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
2.2.3 การปฏบิ ตั ริ ว่ มกบั หนว่ ยทหารในพน้ื ที่ ระบแุ นวทางการปฏบิ ตั ใิ นการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั ร่วมระหว่างพลเรอื นกบั ทหาร ตามบนั ทึกความตกลงที่จัดทำ� ขน้ึ ตามมาตรา 46 แหง่ พระราชบัญญตั ิป้องกนั และบรรเทา สาธารณภยั พ.ศ. 2550 และพระราชบญั ญัติจัดระเบยี บกระทรวงกลาโหม พ.ศ. 2551 มาตรา 8 อุทกภัย ไวรสั โคโรนา 2019 (Covid-19) หน่วยงาน รบั ผิดชอบ รายชอ่ื หนว่ ยทหารในพนื้ ท่ี ขนั้ ตอน รายละเอยี ด - รายชอ่ื หน่วยทหาร (โรงพยาบาลทหาร) ปภ./หนว่ ยงาน การประสานงาน การแบ่งพื้นท่ีรับผิดชอบของ ทม่ี ขี ดี ความสามารถในการสนบั สนนุ ดา้ นการแพทย์ ภาคีเครือขา่ ย หน่วยทหาร นายทหารติดต่อประสานงาน และ การรักษาพยาบาลผู้ป่วยท่ีติดเชื้อไวรัสโคโรนา การตดิ ตอ่ สอ่ื สาร ตามแผนบรรเทาสาธารณภยั 2019 (Covid-19) กระทรวงกลาโหม 2.2.4 การปฏบิ ตั ริ ว่ มกบั ภาคประชาสงั คม องคก์ รสาธารณกศุ ล ประชาชนจติ อาสาในพนื้ ที่ ใหร้ ะบแุ นวทาง/ ขน้ั ตอนการปฏบิ ตั งิ านในการสนบั สนนุ การปฏบิ ตั งิ านในภาวะฉกุ เฉนิ ของภาคประชาสงั คม องคก์ รสาธารณกศุ ล ประชาชน จิตอาสาในพืน้ ท่ี อทุ กภยั ไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) หน่วยงาน รับผิดชอบ - รายนามองค์กรสาธารณกศุ ล มลู นธิ ิ สมาคม - รายชื่อองค์กรสาธารณกุศล มูลนิธิ สมาคม ปภ./ หนว่ ยงาน และองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน ที่มีชุดกู้ชีพ ทมี่ ขี ดี ความสามารถในการสนบั สนนุ ดา้ นการแพทย์ ภาคเี ครือขา่ ย กู้ภัย ประเภท จ�ำนวน อุปกรณ์พิเศษ ฯลฯ สาธารณสขุ รกั ษาพยาบาลผู้ป่วยทีต่ ดิ เชือ้ ไวรสั ทักษะความถนดั ของประชาชนจิตอาสา โคโรนา 2019 (Covid-19) - การแบ่งพน้ื ท่ีรบั ผิดชอบ - อุปกรณพ์ เิ ศษของหนว่ ยสาธารณกุศล มลู นิธิ สมาคม ในการสนับสนุนด้านการแพทย์ สาธารณสุข แผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 221
2.2.5 แนวทางการก�ำหนดพื้นท่ีทปี่ ลอดภยั /ศูนย์พักพงิ ชัว่ คราว และการอพยพ อทุ กภัย ไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) หนว่ ยงาน รับผดิ ชอบ - พิจารณากำ� หนดพืน้ ทป่ี ลอดภยั /พน้ื ทเี่ ตรียม - ด�ำเนินการแยกประเภทการจัดการตาม ปภ./ หน่วยงาน จัดต้ังศูนย์พักพิงช่ัวครา โดยให้ระบุสถานท่ี แนวทางทก่ี ระทรวงสาธารณสขุ กำ� หนด แบง่ เปน็ รับผดิ ชอบ/ จ�ำนวนที่สามารถรองรับได้ และหน่วยงาน 4 กลมุ่ ไดแ้ ก่ (1) กลมุ่ ทถี่ กู กกั โรคโดยพนื้ ทแ่ี หง่ รฐั ภาคีเครือข่าย รบั ผิดชอบ พรอ้ มทง้ั กำ� หนดเสน้ ทางการอพยพ (State & Local Quarantine) (2) กลมุ่ ทถ่ี กู กกั ประชาชนไปยังพื้นที่ปลอดภัย/พ้ืนที่เตรียม โรคโดยพ้ืนที่แห่งท้องถิ่น (Self-Quarantine) จดั ต้ังศนู ย์พกั พิงช่ัวคราว โดยอาจใชแ้ ผนที่หรอื (3) กล่มุ ผตู้ ดิ เชอ้ื Covid-19 และ (4) กลมุ่ ผูไ้ ม่ แผนผังอธิบายเส้นทางการอพยพไปยังพ้ืนท่ี ติดเชอื้ โดย ปลอดภยั /พนื้ ทเี่ ตรยี มจดั ตง้ั ศนู ยพ์ กั พงิ ชว่ั คราว - กำ� หนดพนื้ ทีอ่ พยพและข้ันตอน วิธีการอพยพ ในแต่ละจุด ตลอดจนเตรียมแผนรองรับการ ทรัพยากรในการอพยพเพ่มิ เติม อพยพประชาชน - ก�ำหนดการบรหิ ารจัดการศนู ยพ์ กั พงิ - กำ� หนดใหจ้ ดั ระบบคดั กรอง การเวน้ ระยะหา่ ง ทางสงั คม ส�ำหรับเจา้ หนา้ ท่ีปฏิบตั งิ าน การจัด เตรียมพื้นท่ีส�ำหรับต้ังเป็นศูนย์พักพิงช่ัวคราว เพมิ่ เตมิ กรณศี นู ยพ์ กั พงิ ชว่ั คราวหลกั ไมเ่ พยี งพอ 3. ขนั้ ตอนการปฏิบัติในการจัดการภาวะฉุกเฉนิ 3.1 การจดั ตงั้ องคก์ รปฏบิ ตั ใิ นภาวะฉกุ เฉนิ 3.1.1 ศนู ยบ์ ญั ชาการเหตกุ ารณจ์ งั หวดั ใหก้ ำ� หนดอำ� นาจหนา้ ที่ แนวทางการปฏบิ ตั ิ โครงสรา้ ง และกลไก ของศูนย์บัญชาการเหตุการณ์จังหวัด ประกอบด้วย ศูนย์ประสานการปฏิบัติ ศูนย์ประชาสัมพันธ์ร่วม คณะที่ปรึกษา/ ผู้เช่ียวชาญ ส่วนปฏิบัติการ ส่วนอ�ำนวยการ และส่วนสนับสนุนพร้อมทั้งมอบหมายผู้รับผิดชอบ และพื้นท่ีปฏิบัติงาน ใหช้ ดั เจน 3.1.2 ศนู ยบ์ ญั ชาการเหตกุ ารณส์ ว่ นหนา้ จงั หวดั ใหก้ ำ� หนดแนวทางการปฏบิ ตั ขิ องศนู ยบ์ ญั ชาการเหตกุ ารณ์ จงั หวดั ใหส้ อดคลอ้ งตามแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2558 กรณยี กระดบั การจดั การสาธารณภยั เปน็ ระดับ 3 - 4 ทั้งน้ีกรณีมีการระบาดไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) ให้มีมาตรการป้องกันตนเองและเว้นระยะห่าง ทางสงั คมตามท่กี ระทรวงสาธารณสขุ กำ� หนดเมื่อมกี ารจดั ประชุมศนู ย์บัญชาการเหตุการณจ์ งั หวดั 3.2 แนวทางปฏบิ ตั ใิ นการบญั ชาการเหตุการณ์ 3.2.1 การบญั ชาการเหตกุ ารณ์ (Incident Command) กำ� หนดให้ผู้อำ� นวยการตามพระราชบญั ญัติ ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ. 2550 เปน็ ผบู้ ญั ชาการเหตกุ ารณใ์ นแต่ละระดับ (จงั หวดั อ�ำเภอ องค์กรปกครอง ส่วนท้องถน่ิ ) 222 แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
3.2.2 การบญั ชาการเหตกุ ารณร์ ว่ ม (Unified Command) ใหก้ ำ� หนดแนวทางการประสานงานการ ปฏบิ ตั งิ านรว่ มกนั ระหวา่ งหนว่ ยงานทม่ี หี นา้ ทร่ี บั ผดิ ชอบตามกฎหมาย มคี วามแตกตา่ งในดา้ นภารกจิ พนื้ ทรี่ บั ผดิ ชอบ ใหส้ ามารถประสานงาน วางแผนปฏบิ ตั ิในภารกจิ ร่วมกนั อย่างมีประสิทธิภาพ ภายใต้วตั ถุประสงค์เดียวกนั (1) อุทกภัย ก�ำหนดให้มีการบัญชาการร่วมกับกรอบโครงสร้างศูนย์บัญชาการเฉพาะกิจน้�ำ (ศูนยอ์ �ำนวยการนำ�้ แหง่ ชาตแิ ละศูนยอ์ ำ� นวยการน�้ำเฉพาะกิจ) เพ่ือให้มกี ารแก้ไขปญั หาอทุ กภัยแบบบูรณาการ (2) ไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) ก�ำหนดให้มีการบัญชาการร่วมกับศูนย์บริหารจัดการ สถานการณโ์ รคตดิ เชอื้ ไวรสั โคโรนา 2019 จังหวดั และคณะกรรมการควบคุมโรคตดิ ตอ่ จงั หวดั 3.3 การเผชิญเหตอุ ุทกภัย ก�ำหนดแนวทาง/ขน้ั ตอนการปฏบิ ัติในการแกไ้ ขปัญหาอทุ กภยั ที่เกดิ ข้ึน โดยให้ มอบหมายภารกิจ พน้ื ที่รบั ผดิ ชอบ และกำ� หนดตัวบคุ คลหรอื หนว่ ยงานท่ีเหมาะสมใหเ้ กดิ ความชดั เจนสอดคล้องกบั ขอ้ เทจ็ จรงิ และความเสย่ี งในพนื้ ท่ี ซง่ึ กรณเี มอื่ เกดิ อทุ กภยั และไวรสั โคโรนา 2019 (Covid-19) จะมงุ่ เนน้ ความปลอดภยั แก่เจ้าหน้าทผี่ ู้ปฏบิ ัติงานและผู้ประสบภัยจากอุทกภัยและไวรสั โคโรนา 2019 (Covid-19) การเผชิญเหตุ อทุ กภัย สาธารณภยั หนว่ ยงาน ไวรัสโคโรนา 2019 (Covid19) รบั ผิดชอบ การบริหารจดั การ การระบายนำ้� เข้าทุ่ง การสนับสนุนสาธารณสขุ จงั หวดั ในการ ปภ./ การเปิดทางน้ำ� คัดกรอง การอ�ำนวยความสะดวกการ หนว่ ยงาน การท�ำแนวป้องกนั ตรวจหาเชื้อ การวางกระสอบทราย ภาคี การผลกั ดันนำ้� เครอื ขา่ ย การอ�ำนวย ด้านการคมนาคมและการจราจร - ดา้ นการคมนาคมและการจราจร กรณี อปท. ความสะดวก กรณเี สน้ ทางคมนาคมไดร้ บั ความ เส้นทางคมนาคมได้รับ ความเสียหาย ด้านการคมนาคม เสียหาย หรือถูกน�้ำท่วมจน หรือถกู น�้ำทว่ ม จนประชาชนไม่สามารถ และการจราจร ประชาชนไม่สามารถสัญจรได้ สัญจรได้ (กรณขี นยา้ ยผู้ปว่ ย) พร้อมท้ังมอบหมายหน่วยงาน - การอพยพให้ความส�ำคัญกับหลัก และผู้รับผิดชอบ ของสาธารณสุขการป้องกันตนเองและ การเวน้ ระยะหา่ งทางสังคม และจดั ยาน พาหนะที่มีความเหมาะสม เพียงพอต่อ จ�ำนวนผู้อพยพ แผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 223
การเผชิญเหตุ อทุ กภัย สาธารณภัย หน่วยงาน ไวรัสโคโรนา 2019 (Covid19) รับผิดชอบ การดแู ลดา้ น สนบั สนนุ ดา้ นการแพทยแ์ ละสาธารณสขุ เชน่ การจดั เตรยี มเวชภณั ฑ์ การจดั ปภ./สธ. การแพทย์ ชุดเจ้าหน้าท่ีสาธารณสุขลงพ้ืนที่ให้ค�ำแนะน�ำ และการป้องกันควบคุมโรค และสาธารณสขุ จากอุทกภัย รวมถึงการดูแลผู้ประสบภัย พร้อมท้ังมอบหมายหน่วยงาน และผรู้ ับผิดชอบ เปน็ ตน้ การดแู ลรักษา การดูแลรักษาความปลอดภัย เช่น การจัดเจ้าหน้าที่ต�ำรวจ ฝ่ายปกครอง ปภ. ความปลอดภยั อาสาสมคั รรกั ษาความปลอดภยั ในพนื้ ทที่ ป่ี ระชาชนอพยพออกจากบา้ นเรอื น หรือกรณีท่ีประชาชนไม่อพยพให้ใช้มาตรการเว้นระยะห่างทางสังคมกรณี มีการระบาดของโรคตดิ เชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) เป็นต้น การดแู ลรักษา การดูแลป้องกันสถานท่ีส�ำคัญไม่ให้ได้รับผลกระทบ/เสียหายจากอุทกภัย ปภ./ สถานท่สี �ำคัญ เชน่ โรงพยาบาล สถาบนั การศกึ ษา ระบบสาธารณปู โภคพนื้ ฐาน โบราณสถาน หน่วยงาน พนื้ ทห่ี วงห้ามเพื่อใหบ้ รกิ ารได้อยา่ งตอ่ เนือ่ ง ภาคี เครอื ขา่ ย การประชาสมั พนั ธ์ กำ� หนดแนวทางในการประชาสมั พนั ธ์ และการตอบโตข้ า่ วเทจ็ เพอื่ สรา้ งการ ปภ./ กรม ในภาวะฉกุ เฉนิ รับรู้ให้กับประชาชนและลดความตระหนกในช่วงเกิดสถานการณ์อุทกภัย ประชาสมั พนั ธ์ และไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) เพื่อให้ประชาชนสามารถปฏิบัติตัว ไดอ้ ย่างถกู ตอ้ งเกิดความปลอดภยั 3.4 การประกาศกรณีพื้นที่ประสบอทุ กภยั 3.4.1 การประกาศพ้ืนที่ประสบสาธารณภัย ให้เป็นไปตามแนวทางปฏิบัติในการประกาศเขตพ้ืนที่ ประสบสาธารณภัย ตามแผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2558 เพ่อื ประโยชนใ์ นการจดั การ สาธารณภัยของพื้นท่ีและเป็นการรับรองการเกิดอุทกภัยหรือโรคระบาดให้กับผู้ประสบภัยไว้เป็นหลักฐานในการรับ การสงเคราะหแ์ ละฟนื้ ฟู 3.4.2 การประกาศเขตการใหค้ วามชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั พบิ ตั กิ รณฉี กุ เฉนิ แนวทางการประกาศเขต การใหค้ วามชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั พบิ ตั กิ รณฉี กุ เฉนิ ตามระเบยี บกระทรวงการคลงั วา่ ดว้ ยเงนิ ทดรองราชการ เพอื่ ชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั พิบตั กิ รณีฉุกเฉิน พ.ศ. 2562 3.5 การสนบั สนุน 3.5.1 ด้านงบประมาณ เช่น งบประมาณรายจ่ายประจ�ำปี งบประมาณอ่ืน ๆ ได้แก่ งบกลาง เงนิ ทดรองราชการตามระเบยี บกระทรวงการคลงั วา่ ดว้ ยเงนิ ทดรองราชการเพอ่ื ชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั พบิ ตั กิ รณฉี กุ เฉนิ และเงนิ บรจิ าค เป็นต้น 3.5.2 แนวทางการขอรับการสนับสนุนทรัพยากรจากหน่วยงานต่าง ๆ ท้ังภาครัฐ เอกชน เช่น เครอ่ื งผลกั ดนั นำ�้ อากาศยานไรค้ นขบั เครอ่ื งมอื อปุ กรณข์ องหนว่ ยทหาร เปน็ ตน้ โดยจดั ทำ� เปน็ บญั ชรี ายชอื่ ผรู้ บั ผดิ ชอบ/ ผ้ปู ระสานของหนว่ ยงานให้ชัดเจน 224 แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
3.6 การสอื่ สารและโทรคมนาคม การตดิ ตอ่ ประสานงาน กำ� หนดชอ่ งทางการสอื่ สารระหวา่ งหนว่ ยงาน ทั้งระบบสอื่ สารหลัก ระบบสอื่ สารรอง ระบบสอื่ สารส�ำรอง โดยมีแผนผงั การติดตอ่ ส่อื สาร ระบหุ มายเลขโทรศพั ท/์ โทรสาร ระบุข่ายวิทยุ รวมถึงการใช้ช่องทางออนไลน์โซเชียลมีเดียเพื่อให้เกิดความครอบคลุม และสามารถติดต่อ การประสานงานได้รวดเร็วมากยง่ิ ขน้ึ ผลสัมฤทธ์ิของงาน - เชงิ ปรมิ าณ : กรมปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั (ปภ.) ไดน้ ำ� แนวทางดงั กลา่ วมาจดั ทำ� แผนเผชญิ เหตุ หลากหลายภยั “กรณอี ทุ กภยั และไวรสั โคโรนา 2019 (Covid-19) เพอื่ ใหจ้ งั หวดั ไดน้ ำ� ไปใชต้ อ่ การปฏบิ ตั งิ านในพน้ื ที่ ทงั้ 76 จงั หวัด - เชงิ คณุ ภาพ : สำ� นกั งานปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั จงั หวดั สามารถนำ� แนวทางจากแผนเผชญิ เหตุ หลากหลายภัย “กรณอี ทุ กภัยและไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19)” ไปปฏบิ ัติงานร่วมกบั หน่วยงานอนื่ ๆ ในพน้ื ที่ (ท่มี า : กองนโยบายปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั กรมปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัย) แผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 225
ภาคผนวก จ การใช้แนวทางธรรมชาติเป็นฐาน (Natural-based Solutions : Nbs) เป็นองค์ประกอบไว้ใน แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 จากการถอดบทเรียนแผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2558 พบว่า แนวทาง ธรรมชาตเิ ป็นฐาน (Natural-based Solutions : Nbs) ยังมคี วามไมช่ ดั เจน จงึ ไดน้ ำ� มาบรรจไุ วใ้ นแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั พ.ศ. 2564 - 2570 ใหม้ คี วามชดั เจนและสมบูรณ์มากข้นึ แล้ว โดยการศึกษาและวิเคราะห์ การเช่ือมโยงในเรอ่ื งแนวทางธรรมชาติเปน็ ฐาน (Natural-based Solutions : Nbs) และใช้ข้อมูลจากแหล่งขอ้ มูล ดงั ตอ่ ไปน้ี (1) Nature-based Solutions to address global societal challenges. Gland, Switzerland : IUCN การใช้แนวทางธรรมชาติเป็นฐาน (Natural-based Solutions : Nbs) น้ัน เป็นกรอบใหญ่เพื่อเชื่อมโยงไปยัง Ecosystem-Based Disaster Risk Reduction (Eco-DRR) ให้มีแนวทางการใช้ธรรมชาติเพอ่ื เชือ่ มโยง กบั การใช้ ระบบนิเวศเพื่อการลดความเสี่ยงจากสาธารณภัย ท�ำให้เกิดความสมดุลและใช้ระบบนิเวศ เช่น การเพ่ิมพ้ืนท่ี ของการปลูกป่าชายเลน ปลูกป่า ปลูกต้นไม้ และไม้พุ่ม เพื่อลดความรุนแรงของการกัดเซาะชายฝั่งและสามารถ อยูร่ ว่ มกับการรักษาวิถีชวี ิตของชาวบ้านท่ีอาศัยใกล้ชายฝั่ง (2) Ecosystem-Based Disaster Risk Reduction, Implementing Nature-Based Solutions for Resilience : UNDRR ประเดน็ นไี้ ดม้ กี ารเชอ่ื มโยงกบั แนวทางธรรมชาตทิ เี่ ปน็ ฐานดงั ทกี่ ลา่ วมาแลว้ ขา้ งตน้ ตามกรอบ การดำ� เนินงานเซนไดเพ่อื การลดความเสยี่ งจากภัยพบิ ตั ิ พ.ศ. 2558 - 2573 ที่ประเทศไทยได้รบั รองกรอบดังกลา่ ว ต้งั แต่ พ.ศ. 2558 นอกจากนี้ การจัดท�ำแผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 ไดน้ �ำเอา บทเรยี นการอยรู่ ว่ มกนั ของชาวบา้ นบรเิ วณอา่ วตวั ก ของประเทศไทย ทมี่ สี ว่ นรว่ มดแู ลรกั ษา และชว่ ยปลกู ปา่ ชายเลน ของกรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั เพอื่ ชว่ ยลดผลกระทบของพนื้ ทชี่ ายฝง่ั ทะเลจากการกดั เซาะชายฝง่ั และฟน้ื ฟู สภาพพ้นื ท่ใี หว้ ิถชี วี ิตของประชาชนอย่างย่ังยนื (3) The Economics of Biodiversity: The Dasgupta Review, Patha Dasdupta การศกึ ษาวเิ คราะห์ โดยใชแ้ นวทางเศรษฐศาสตรเ์ นน้ การแสวงหาผลประโยชนแ์ ละรายได้ ยงั เปน็ แนวทางทตี่ อ้ งปรบั ใหม้ คี วามสอดคลอ้ ง กบั การรกั ษาสมดลุ ทางธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ ม และใหเ้ กดิ การพฒั นาทย่ี ง่ั ยนื ตามกรอบ การพฒั นาทยี่ งั่ ยนื (SDGs) ซงึ่ ถอื วา่ เปน็ กรอบการพฒั นาทปี่ ระเทศไทยไดด้ ำ� เนนิ อยแู่ ลว้ และดำ� เนนิ การ ตามแนวทางของกรอบการดำ� เนนิ งาน เซนไดเพือ่ การลดความเส่ยี งจากภัยพบิ ตั ิ พ.ศ. 2558 - 2573 (4) Can Mangroves Minimize Property Loss during Big Storms? An Analysis of House Damage due to the Super Cyclones in Orissa, SANDEE Working Paper การศึกษาวิจัยถึงประโยชน์ ของตน้ โกงกางทท่ี ำ� เปน็ แนวกนั ลมของเมอื งโอรสิ สา ประเทศอนิ เดยี แมว้ า่ การวจิ ยั จะยงั มผี ลทไี่ มช่ ดั เจนเรอ่ื งการเปน็ แนวกนั ลมกน้ั การกดั เซาะชายฝง่ั แตท่ ำ� ใหเ้ หน็ ประโยชนใ์ นเบอ้ื งตน้ ของการใชป้ า่ ไมท้ ม่ี รี ากยดึ ไมใ่ หช้ ายฝง่ั ถกู ทำ� ลาย แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 227
บรรณานุกรม กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์. แนวความคิด ผลประโยชน์แห่งชาติและทางเลือกยุทธศาสตร์. เข้าถึงได้จาก http://www.dsdw2016.dsdw. go.th/doc_pr/ndc_2560-2561/PDF/8412st/5.2บทท่ี 2.pdf (สืบค้นเมอ่ื วนั ที่ 12 มถิ ุนายน 2563). กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย, กระทรวงมหาดไทย. กรอบการด�ำเนินงานเซนไดเพื่อการลดความเสี่ยง จากภัยพิบตั ิ พ.ศ. 2558 - 2573. กรงุ เทพฯ : กรมป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั , ม.ป.ป. กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย, กระทรวงมหาดไทย. การลดความเส่ียงจากภัยพิบัติสู่การพัฒนาท่ียั่งยืน. กรงุ เทพฯ : กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย, 2557 กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย, กระทรวงมหาดไทย. พระราชบัญญัติป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ. 2550 และอนบุ ญั ญตั .ิ กรงุ เทพฯ : ส่วนกฎหมาย สำ� นกั มาตรการป้องกนั สาธารณภัย, ม.ป.ป. กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย, กระทรวงมหาดไทย. หนังสือค�ำศัพท์ด้านการบริหารจัดการความเสี่ยง จากภยั พิบัติ. พิมพค์ รงั้ ที่ 2. กรุงเทพฯ : กรมปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัย, 2559. คณะกรรมการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ. แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2558. กรงุ เทพฯ : กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย, กระทรวงมหาดไทย. 2558. ดร.สรวิศ วิฑูรทัศน์ Dr. Marqueza Cathalina Reyes และ Mr. Matthew Sarsycki. คู่มือการประเมิน ความเส่ียงจากภัยพิบัติ. กรุงเทพฯ : ส�ำนักงานโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ ส�ำนักงาน ประเทศไทย, 2559 ประยุทธ์ จันทร์โอชา, พลเอก. กองทัพไทยกับภัยคุกคามรูปแบบใหม่. กรุงเทพฯ : สมาคมรัฐศาสตร์แห่ง มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์, 2551. แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ ประเด็นการต่างประเทศ (พ.ศ. 2561 - 2580). เข้าถึงได้จาก http://www.mfa.go.th/main/contents/files/policy-20200602-164903-389698.pdf (สืบคน้ เมอ่ื วนั ท่ี 12 มถิ ุนายน 2563). รายงานความก้าวหน้าการพัฒนาระบบ National Single Window: NSW. เข้าถึงได้จาก http://www.thainsw.net/INSW/index.jsp (สบื คน้ เม่อื วนั ท่ี 12 มิถุนายน 2563). ส�ำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม, กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม. (รา่ ง) แผนแมบ่ ทรองรบั การเปลย่ี นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ พ.ศ.2558-2593 (ฉบบั ปรบั ปรงุ พ.ศ.2563). กรุงเทพฯ : 2562 ส�ำนักงานศูนย์วิจัยและให้ค�ำปรึกษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัย ประเมนิ ผลการขบั เคลอื่ นแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2558. กรงุ เทพฯ : ม.ป.ป. แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 229
สำ� นกั งานสภาความมน่ั คงแหง่ ชาต,ิ สำ� นกั นายกรฐั มนตร.ี แผนปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการบรู ณาการขอ้ มลู ดา้ นความมนั่ คง ระยะท่ี 1 (พ.ศ.2563-2565). กรงุ เทพฯ : 2563 สำ� นกั เลขาธกิ ารคณะรฐั มนตร.ี หนงั สอื ดว่ นทส่ี ดุ ที่ นร 0505/32627 ลงวนั ที่ 18 ตลุ าคม 2561 เรอื่ ง ผลการประชมุ คณะกรรมการพฒั นาระบบการบรหิ ารจดั การขนสง่ สนิ คา้ และบรกิ ารของประเทศ (กบส.) ครง้ั ท่ี 1/2561 องค์การเพ่ือการพัฒนาระหว่างประเทศของสหรัฐฯ. เอกสารประกอบการฝึกอบรมหลักสูตรการบริหารจัดการ ความเสย่ี งดา้ นอทุ กภยั อยา่ งบรู ณาการ. พมิ พค์ รงั้ ที่ 1. กรงุ เทพฯ : ศนู ยเ์ ตรยี มความพรอ้ มปอ้ งกนั ภยั พบิ ตั ิ แหง่ เอเชยี , 2556. องค์การระหว่างประเทศเพ่ือการอนุรักษ์ธรรมชาติ (IUCN). การแก้ปัญหาที่อาศัยธรรมชาติเป็นพ้ืนฐาน (Nature-based Solutions) เพื่อรับมือกับความท้าทายทางสังคมของโลก. Gland, Switzerland : IUCN (International Union for Conservation of Nature) Global Forest and Climate Change Programme, 2016. ASEAN Secretariat. ASEAN Vision 2025 on Disaster Management. Jakarta : ASEAN Secretariat, 2016. Centre for Research on the Epidemiology of Disasters. Disaster Year in Review 2019. Cred Crunch. 2020(58). Department of Economic and Social Affairs, United Nations. Ten key findings. World Population Prospects 2019 : Highlights. 2019. เข้าถงึ ได้จาก http://population.un.org/wpp (สืบค้นเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2562). Eckstein, D., Künzel, V., Schäfer, L., & Winges, M., Global Climate Risk Index 2020. Bonn : Germanwatch e.V., 2019. Economic Research institute for ASEAN and East Asia. ASEAN Vision 2040: Towards a Bolder and Stronger ASEAN Community Volume 1. ERIA, 2019. Federal Emergency Management Agency. Incident Management Handbook, FEMA B-761/ Interim change 1 Hallegatte, S., Rentschler, J., & Walsh, B., Building Back Better Achieving resilience through stronger, faster, and more inclusive post-disaster reconstruction. Washington, DC : The World Bank, 2018. Sarah Opitz-Stapleton, Rebecca Nadin, Jan Kellett, Margherita Calderone, Adriana Quevedo, Katie Peters and Leigh Mayhew. Report Risk – Informed development, From crisis to resilience. United Nations Development Programme. 2019. 230 แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
United Nations Development Programme. Risk-informed development from crisis to resilience. UNDP, 2019. United Nations Office for Disaster Risk Reduction. Build Back Better in recovery, rehabilitation and reconstruction. Geneva : United Nations Office for Disaster Risk Reduction, 2017 United Nations Office for Disaster Risk Reduction. Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction. Geneva : UNDRR, 2019. United Nations Office for Disaster Risk Reduction. How to make Cities more Resilient - A Handbook For Local Government Leader, A contribution to Global Campaign 2010 – 2020 Making Cities Resilient – “My City is Getting Ready!”. 2017. United Nations Office for Disaster Risk Reduction. Partnership and Stakeholder Engagement Strategy. UNDRR, 2016. United Nations Office for Disaster Risk Reduction. Words into action guidelines, National Disaster Risk Assessment, Governance system, Methodology, and Use of results. 2017. แผนแมบ่ ทภายใตแ้ ผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาต.ิ เขา้ ถึงไดจ้ าก https://www.disaster.go.th/th/download/download/7 แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยจงั หวดั . เขา้ ถงึ ไดจ้ าก https://www.disaster.go.th/th/download/download/25 แผนสนับสนุนการปฏบิ ัตงิ านในภาวะฉกุ เฉินของกลุ่มจงั หวัด. เข้าถึงไดจ้ าก https://www.disaster.go.th/th/download/download/26 แผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 231
คณะกรรมการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ ประกอบด้วย ประธานกรรมการ 1. นายกรัฐมนตรีหรือรองนายกรฐั มนตรี ซง่ึ นายกรฐั มนตรมี อบหมาย รองประธานกรรมการคนทห่ี นึ่ง 2. รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงมหาดไทย รองประธานกรรมการคนที่สอง 3. ปลดั กระทรวงมหาดไทย กรรมการ 4. ปลัดกระทรวงกลาโหม กรรมการ 5. ปลัดกระทรวงการพฒั นาสังคมและความมัน่ คงของมนษุ ย์ กรรมการ 6. ปลดั กระทรวงเกษตรและสหกรณ ์ กรรมการ 7. ปลดั กระทรวงคมนาคม กรรมการ 8. ปลดั กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม กรรมการ 9. ปลดั กระทรวงดิจทิ ัลเพื่อเศรษฐกิจและสงั คม กรรมการ 10. ปลัดกระทรวงสาธารณสขุ กรรมการ 11. ผูอ้ �ำนวยการส�ำนกั งบประมาณ กรรมการ 12. ผู้บญั ชาการตำ� รวจแหง่ ชาติ กรรมการ 13. ผู้บัญชาการทหารสงู สดุ กรรมการ 14. ผบู้ ญั ชาการทหารบก กรรมการ 15. ผบู้ ัญชาการทหารเรอื กรรมการ 16. ผู้บัญชาการทหารอากาศ กรรมการ 17. เลขาธกิ ารสภาความม่นั คงแห่งชาต ิ ผทู้ รงคุณวุฒิ 18. รองศาสตราจารย์เสรี ศุภราทติ ย์ ผู้ทรงคุณวฒุ ิ 19. นายสมเกียรติ ประจ�ำวงษ์ ผูท้ รงคณุ วุฒิ 20. ร้อยโท วโรดม สจุ รติ กลุ ผทู้ รงคณุ วุฒิ 21. ผู้ช่วยศาสตราจารยท์ วิดา กมลเวชช กรรมการและเลขานกุ าร 22. อธบิ ดีกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั ผู้ชว่ ยเลขานุการ 23. รองอธิบดกี รมปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั ฝ่ายปฏิบตั ิการ ผชู้ ่วยเลขานกุ าร 24. ผู้อ�ำนวยการกองนโยบายป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย 232 แผนการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
อ�ำนาจหนา้ ที่ 1. กำ� หนดนโยบายในการจัดท�ำแผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ 2. พจิ ารณาให้ความเหน็ ชอบแผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ กอ่ นเสนอคณะรัฐมนตรี 3. บูรณาการพัฒนาระบบการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ระหว่างหน่วยงานของรัฐ องค์กรปกครอง สว่ นทอ้ งถิ่น และหนว่ ยงานภาคเอกชนทเ่ี ก่ียวขอ้ งใหม้ ีประสิทธภิ าพ 4. ใหค้ ำ� แนะน�ำ ปรกึ ษาและสนบั สนุนการปฏิบตั หิ น้าทใี่ นการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัย 5. วางระเบยี บเกยี่ วกบั คา่ ตอบแทน คา่ ทดแทน และคา่ ใชจ้ า่ ยในการดำ� เนนิ การปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั โดยความเหน็ ชอบของกระทรวงการคลัง 6. ปฏบิ ตั กิ ารอนื่ ทบ่ี ญั ญตั ติ ามพระราชบญั ญตั ปิ อ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั พ.ศ. 2550 หรอื กฎหมายอน่ื หรอื ตามทคี่ ณะรัฐมนตรีมอบหมาย แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั แห่งชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 233
234 แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 235
236 แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 237
238 แผนการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570
แผนการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 239
ทปี่ รึกษา เลิศสุขเี กษม อธิบดีกรมป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั โมสิกรัตน ์ ผวู้ า่ ราชการจงั หวัดแมฮ่ อ่ งสอน 1. นายบุญธรรม วาสนะสมสทิ ธ์ ิ รกั ษาการทป่ี รกึ ษาดา้ นความมนั่ คงสำ� นกั งานปลดั กระทรวงมหาดไทย 2. นายเชษฐา นราดศิ ร รองอธบิ ดีกรมป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั 3. นายชยั ณรงค ์ ชกู ิตติวิบูลย ์ รองอธิบดกี รมป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั 4. นายรัฐพล กมลเวชช คณบดีคณะรัฐศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์ 5. นายเธียรชยั ผู้อำ� นวยการกองนโยบายป้องกนั และบรรเทาสาธารณภัย 6. ผศ.ดร. ทวดิ า เลขานุการกรม รองหวั หน้ากลุ่มงานคุม้ ครองจรยิ ธรรม คณะผ้จู ัดท�ำ บุญพรี ะณัช ผชู้ ว่ ยหวั หนา้ สำ� นกั งานปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั จงั หวดั เพชรบรู ณ์ แก้วยนต ์ ผู้อำ� นวยการสว่ นกองบัญชาการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั 1. นางสาวชัชดาพร อดุลยประภากร ศนู ย์อ�ำนวยการบรรเทาสาธารณภัย 2. นางสาวฉัตราภรณ์ แสงอ่อง ผอู้ ำ� นวยการสว่ นขอ้ มลู และตดิ ตามประเมนิ ผลความปลอดภยั ทางถนน 3. นางมณรี ตั น ์ องั ศุสงิ ห ์ กองบูรณาการความปลอดภัยทางถนน 4. นางสาวดาวหวนั ผู้อ�ำนวยการสว่ นวิจัยและพัฒนา 5. นางสาวอังศมุ าลิน เดชพทิ กั ษ ์ ส�ำนักวิจยั และความร่วมมือระหวา่ งประเทศ ผอู้ ำ� นวยการส่วนนโยบายภัยจากธรรมชาติ 6. นางสาวจุฑามาศ วิจติ รพัชรผล กองนโยบายป้องกนั และบรรเทาสาธารณภยั ผอู้ ำ� นวยการสว่ นติดตามและประเมินผล 7. นางสาวอารรี ัตน ์ อตุ ตมางคพงศ ์ กองนโยบายป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั ผู้อ�ำนวยการส่วนนโยบายและยุทธศาสตร์ 8. นางสาวดวงนภา โสภณ กองนโยบายปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัย ผู้อำ� นวยการส่วนนโยบายภยั จากมนษุ ยแ์ ละความมนั่ คง 9. นางสาววิยดา ปางวชั รากร กองนโยบายปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัย ผอู้ ำ� นวยการส่วนวิเคราะห์และประเมินสถานการณ์ 10. นายรัฐธิปัตย์ เทยี นหอม ศูนย์อำ� นวยการบรรเทาสาธารณภัย นักวิเคราะหน์ โยบายและแผนช�ำนาญการพเิ ศษ 11. นางสาวอนัญญา ผานุการณ ์ กองบรู ณาการความปลอดภยั ทางถนน 12. นางสาวสุจินตพ์ ร ตนั สวุ รรณด ี 13. นางสาวนฤมล แผนการป้องกนั และบรรเทาสาธารณภัยแหง่ ชาติ พ.ศ. 2564 - 2570 241
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
