เล่มที่ 4_ระบบการแนะแนวในโรงเรียน

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 87 2. °“√®¥— °®‘ °√√¡·π–·π« กิจกรรมแนะแนว เปนกิจกรรมที่สงเสริมและพัฒนาใหนักเรียนรูจักตนเอง สามารถ ตดั สนิ ใจ คดิ แกป ญ หา กำหนดเปา หมาย วางแผนชวี ติ ทงั้ ในดา นการศกึ ษาและอาชพี สามารถปรบั ตน ไดอยางเหมาะสม นอกจากนี้ยังชวยใหครูแนะแนวรูจักและเขาใจนักเรียน รวมท้ังเปนการเอ้ือตอ การมีสว นรว มในกจิ กรรมของบคุ คลท่ีเกี่ยวขอ งทกุ ฝา ย 2.1 หลักการ เปนกิจกรรมที่จัดใหสอดคลองกับสภาพปญหา ความตองการ ความสนใจ ธรรมชาติของนักเรียน และวิสัยทัศนของโรงเรียนตอบสนองจุดมุงหมายหลักสูตรการศึกษา ข้ันพ้ืนฐาน ใหครอบคลุมทั้งดานการศึกษา อาชีพ สวนตัวและสังคม โดยใหนักเรียนเรียนรู ผานกิจกรรม จนเกิดเปน ทักษะชวี ิต 2.2 วตั ถปุ ระสงคข องการจัดกจิ กรรมแนะแนว 1) เพื่อใหนกั เรยี นรจู กั เขา ใจ รัก และเห็นคณุ คาในตนเองและผูอื่น 2) เพอ่ื ใหน กั เรยี นสามารถวางแผนการศกึ ษา อาชพี รวมทง้ั การดำเนนิ ชวี ติ และ สังคม 3) เพอื่ ใหน กั เรยี นสามารถปรบั ตวั ไดอ ยา งเหมาะสม และอยรู ว มกบั ผอู น่ื ไดอ ยา ง สรา งสรรคแ ละมคี วามสุข 2.3 ขอบขายของการจดั กิจกรรมแนะแนว การจดั กจิ กรรมแนะแนว ควรจดั ใหค รอบคลุมองคประกอบทั้ง 3 ดาน ดงั นี้ 2.3.1 ดานการศึกษา ใหนักเรียนไดพัฒนาตนเองในดานการเรียนอยางเต็ม ตามศักยภาพ รูจักแสวงหา และใชขอมูลประกอบการวางแผนการเรียนหรือการศึกษาตอไดอยางมี ประสิทธิภาพ มีนิสัยใฝรูใฝเรียน มีวิธีการเรียนรูที่เหมาะสม และสามารถวางแผนการเรียนหรือ การศึกษาตอ ไดอ ยา งเหมาะสม 2.3.2 ดานอาชีพ ใหนักเรียนไดรูจักตนเองในทุกดาน รูและเขาใจโลกของ งานอาชีพอยางหลากหลาย มีเจตคติท่ีดีตออาชีพสุจริต มีการเตรียมตัวสูอาชีพ สามารถวางแผน เพือ่ ประกอบอาชพี ตามท่ตี นเองมีความถนดั และสนใจ 2.3.3 ดานสวนตัวและสังคม ใหนักเรียนรูจักและเขาใจตนเอง รักและ เห็นคุณคาของตนเองและผูอื่น มีวุฒิภาวะทางอารมณ มีเจตคติที่ดีตอการมีชีวิตท่ีดีมีคุณภาพ มที ักษะชีวติ และสามารถปรบั ตวั ดำรงชีวติ อยูใ นสังคมไดอยา งสรา งสรรคแ ละเปนสขุ

88 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 2.4 ประเภทของการจดั กจิ กรรมแนะแนว การจดั กจิ กรรมแนะแนว สามารถดำเนนิ การได 2 วิธี คอื 2.4.1 กิจกรรมแนะแนวในชั้นเรียน เปนการจัดกิจกรรมแนะแนวท่ีมีหลักสูตร เน้ือหาสาระครอบคลุมดานการศึกษา อาชีพ สวนตัวและสังคม ดำเนินการทุกภาคเรียนตั้งแต ชั้นมัธยมศกึ ษาปท ี่ 1-6 อยางตอ เนอ่ื ง และมกี ารประเมนิ ผล ผาน ไมผ า น แนวการจดั กจิ กรรมในชัน้ เรียน มีดังน้ี 1) ศึกษาวิเคราะหสภาพปญหา ความตองการ ความสนใจ ธรรมชาติ ของนักเรยี น 2) วิเคราะหทักษะชีวิตในระบบการศึกษาขั้นพื้นฐาน คุณลักษณะ ทีพ่ งึ ประสงค วิสยั ทศั นของโรงเรยี น และวเิ คราะหขอมลู ของนกั เรยี นแตละช้ันป 3) กำหนดสัดสวนของกิจกรรมแนะแนวใหครอบคลุมดานการศึกษา ดา นอาชีพ ดา นสว นตวั และสังคม โดยยดึ สภาพปญหา ความตอ งการ ความสนใจ ตลอดจนธรรมชาติ ของนักเรยี น และเปาหมายของโรงเรยี น โดยครู ผปู กครอง และนักเรียนมสี วนรว ม 4) กำหนดวัตถุประสงคการจัดกิจกรรมแนะแนวของโรงเรียนเปน ระดับการศกึ ษาและช้นั ป 5) ออกแบบหนว ยการเรยี นรกู จิ กรรมแนะแนว ประกอบดว ย ชอื่ กจิ กรรม วัตถุประสงค พฤติกรรมนักเรียน หลักฐานการทำกิจกรรม วิธีการจัดกิจกรรม วิธีการประเมินผล ภาคเรียน และระยะเวลาท่ีจดั กจิ กรรมแนะแนว 6) จัดทำแผนการจัดกิจกรรมแนะแนวรายชั่วโมง ประกอบดวย ชื่อกิจกรรม เวลา วัตถุประสงค สาระสำคัญ ช้ินงาน/ภาระงาน วิธีการจัดกิจกรรม ส่ือ/อุปกรณ และการประเมินผล 7) จดั กจิ กรรมแนะแนวตามแผนการจดั กจิ กรรมแนะแนว และประเมนิ ผล การจดั กจิ กรรม 8) ประเมนิ เพอื่ ตัดสินผลการเรียน และสรปุ รายงาน 2.4.2 กิจกรรมแนะแนวนอกชั้นเรียน เปนการจัดกิจกรรมแนะแนวที่หลักสูตร มีวัตถุประสงคเฉพาะเจาะจง เพ่ือพัฒนาหรือแกปญหานักเรียน ระยะเวลาในการจัดแตละหลักสูตร ประมาณ 12-15 ช่ัวโมง มักจะดำเนินการนอกเวลาเรียนปกติ เชน โปรแกรมการพัฒนาแรงจูงใจ ใฝสัมฤทธิ์ทางการเรียน โปรแกรมการพัฒนาการเห็นคุณคาในตนเอง โปรแกรมการกำกับตนเอง เพอ่ื พัฒนาความรับผิดชอบในการเรียน ฯลฯ แนวการจัดกิจกรรมนอกชนั้ เรียน มดี งั นี้ 1) ศกึ ษาสภาพปญหา ความตอ งการ ความสนใจของนกั เรยี น 2) สำรวจความตองการ ความสนใจเขา รวมกจิ กรรม

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 89 3) ออกแบบหลกั สตู รโดยมีหลกั การทฤษฎรี องรบั 4) จัดทำโปรแกรมการจัดกิจกรรม 5) จดั กิจกรรมตามโปรแกรมทก่ี ำหนด 6) ประเมนิ ผลสมั ฤทธ์กิ ารจดั กิจกรรม 2.5 เทคนิควธิ กี ารจัดกิจกรรมแนะแนว การจดั กจิ กรรมแนะแนวเพอื่ ใหม คี ณุ คา ตอ นกั เรยี นอยา งแทจ รงิ บรรลวุ ตั ถปุ ระสงค การจัดกิจกรรมแนะแนว ควรนำเทคนิคการจัดกิจกรรมการเรียนรูท่ีมีอยูอยางหลากหลายมาใช ใหเหมาะสมกับธรรมชาติของนักเรียน และจุดประสงคของการจัดกิจกรรม ดังมีตัวอยางแนวคิด หรือหลักการตอ ไปน้ี 2.5.1 แนวคดิ การจดั การเรยี นการสอนของ ทศิ นา แขมมณี (2550 : 142-144) นำเสนอเปนตวั อยา ง ดังนี้ 1) การจดั การเรยี นการสอนโดยเนน กระบวนการกลมุ (Group Process) กระบวนการกลุม เปนกระบวนการในการทำงานรวมกันของบุคคล ตั้งแต 2 คนขึ้นไป โดยมีวัตถุประสงครวมกัน และมีการดำเนินงานรวมกัน โดยผูนำกลุมและ สมาชิกกลุมตางก็ทำหนาท่ีของตน และมีกระบวนการทำงานที่ดี เพ่ือนำกลุมไปสูวัตถุประสงค และ ชวยใหนักเรียนเกิดทักษะทางสังคมและขยายขอบเขตการเรียนรูท่ีกวางขวางข้ึน โดยมีลักษณะ การจดั กิจกรรม ดงั นี้ - ใหน กั เรยี นทำงาน/ทำกจิ กรรมรว มกนั เปนกลุม - ครูฝก/ช้ีแนะ/สอนใหนักเรียนเกิดการเรียนรูเก่ียวกับ กระบวนการทำงานกลุมที่ดีในจุดใดจุดหน่ึงของกระบวนการ เชน บทบาทการเปนผูนำกลุม กระบวนการทำงานกลมุ เปนตน - นักเรียนมีการวิเคราะหการเรียนรูของตนทั้งในดานเนื้อหาสาระ ที่เรยี น และกระบวนการทำงานกลมุ - ครูมีการวิเคราะหและประเมินผลการเรียนท้ังดานเนื้อหาสาระ และกระบวนการกลุม 2) การจัดการเรียนการสอนโดยเนนกระบวนการคิด (Thinking-Based Instruction) กระบวนการคิด เปนกระบวนการทางสติปญญาที่ครูใชรูปแบบ วิธีการและเทคนิคการสอนตาง ๆ กระตุนใหนักเรียนเกิดความคิดขยายตอเน่ืองจากความคิดเดิม ที่มีอยูในลักษณะใดลักษณะหนึ่ง เชน เกิดความคิดที่กวางขวาง ลึกซึ้ง ถูกตอง มีเหตุผล นาเช่ือถือ โดยมลี กั ษณะการจดั กจิ กรรม ดังน้ี

90 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน - ครแู ละนกั เรียนมีปฏสิ มั พันธตอ กัน - ครูใชร ูปแบบ วธิ ีการ หรือเทคนคิ การสอนตา ง ๆ ในการกระตนุ ใหนักเรียนเกิดการคิดในลักษณะใดลักษณะหน่ึง เชน ความคิดมีความหลากหลายมากขึ้น มีความ ละเอยี ดขนึ้ มีความรอบคอบข้นึ นา เช่ือถอื ขน้ึ เปน ตน - มกี ารจดั กจิ กรรมฝก ทกั ษะการคดิ และกระบวนการคดิ ทเ่ี หมาะสม กับนักเรยี น - ใหโ อกาส ใหเ วลาแกน กั เรยี นในการใชค วามคดิ รว มกนั ครกู บั นกั เรยี น หรือระหวา งนกั เรียนดว ยกนั - มีการอภิปรายโตตอบกันเก่ียวกับความคิดท่ีเกิดข้ึนในการเรียน การสอน - ครูและนักเรียนมีการสรุปประเด็นที่ไดจากกระบวนการคิด ทีเ่ กิดขน้ึ ในระหวา งการเรียนดวยกัน และมีการวดั และประเมินผลการเรยี น การจดั การเรยี นการสอนดังกลา ว อาจอาศัยเทคนคิ การสอน (ทิศนา แขมมณี, 2550 : 327-365) ท่ีครูสามารถเลือกใชใหเหมาะสมเพ่ือประสิทธิภาพในการเรียนรู ของนกั เรียน ดงั มตี วั อยางตอไปนี้ ก) การบรรยาย (Lecture) เปนกระบวนการที่ครูเปนผูเตรียม เนื้อหาสาระแลวบรรยาย คือ การพูด บอก เลา อธิบายเนื้อหาสาระหรือสิ่งท่ีตองการสอนแก นักเรียน โดยมีส่ือหรือกิจกรรมประกอบการบรรยาย เชน การลองปฏิบัติตาม การเลนเกม เปนตน เพื่อเราความสนใจและเรียนรูจากการปฏิบัติดวยตนเอง และประเมินผลการเรียนรูของนักเรียน ดว ยวธิ ใี ดวธิ หี นง่ึ ชว ยใหน กั เรยี นจำนวนมากไดเ รยี นรเู นอ้ื หาสาระหรอื ขอ ความรจู ำนวนมากพรอ ม ๆ กนั ไดในเวลาที่จำกดั ข) การสาธิต (Demonstration) เปน การแสดงหรือทำสิง่ ที่ตองการ ใหนักเรียนไดเรียนรู ใหนักเรียนสังเกตดู แลวใหนักเรียนซักถาม อภิปราย และสรุปการเรียนรู ที่ไดจากการสังเกตการสาธิต มุงชวยใหนักเรียนทั้งช้ันไดเห็นการปฏิบัติจริงดวยตาตนเอง ทำให เกดิ ความรคู วามเขาใจในเรอ่ื งหรอื การปฏบิ ตั ินน้ั ชดั เจนข้นึ ค) การอภิปรายกลุมยอย (Small Group Discussion) เปนการ แบงกลุมนักเรียนประมาณ 4-12 คน และใหนักเรียนในกลุมพูดคุยแลกเปลี่ยนขอมูล ความคิดเห็น และประสบการณในประเด็นท่ีกำหนด และสรุปผลการอภิปรายออกมาเปนขอสรุปของกลุม เปน วิธกี ารทมี่ ุงชวยใหน กั เรียนมสี ว นรวมในกจิ กรรมการเรยี นรูอยางทวั่ ถงึ มีโอกาสแสดงความคดิ เห็น และแลกเปลย่ี นประสบการณอันจะชว ยใหนกั เรยี นเกดิ การเรียนรูในเร่ืองท่ีเรยี นกวางขน้ึ

ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 91 ง) การใชก รณตี วั อยา ง (Case) เปน การใหน กั เรยี นศกึ ษาเรอื่ งทส่ี มมติ ข้ึนจากความเปนจริง และตอบประเด็นคำถามเก่ียวกับเร่ืองนั้น แลวนำคำตอบและเหตุผลที่มา ของคำตอบน้ันมาใชเปนขอมูลอภิปราย เพ่ือใหนักเรียนเกิดการเรียนรูตามวัตถุประสงคเปนวิธีการ ท่ีมุงชวยใหนักเรียนฝกฝน การเผชิญและแกปญหาโดยไมตองรอใหเกิดปญหาจริง เปนวิธีการ ทีเ่ ปด โอกาสใหน กั เรียนคดิ วเิ คราะหแ ละเรียนรคู วามคดิ ของผอู ่ืน ชว ยใหนักเรยี นมมี ุมมองทีก่ วางขึน้ จ) การใชเกม (Game) เปนการเลนเกมท่ีมีกติกา และนำเนื้อหา และขอมูลของเกม พฤติกรรมการเลน วิธีการเลน และผลการเลนของนักเรียนมาใชในการอภิปราย เพอ่ื สรปุ การเรยี นรู ทำใหน กั เรยี นสนกุ สนาน ทา ทายความสามารถ ไดร บั ประสบการณต รง มสี ว นรว มสงู ฉ) การทดลอง (Experiment) ครูและ/หรือนักเรียนกำหนด ปญหาและสมมติฐานในการทดลอง ครูใหคำแนะนำแกนักเรียนและใหปฏิบัติตามข้ันตอนท่ีกำหนด โดยใชวัสดุอุปกรณท่ีจำเปนเก็บรวบรวมขอมูล วิเคราะหขอมูล สรุปอภิปรายผลการทดลอง และสรุปการเรียนรูท่ีไดจากการทดลอง ทำใหนักเรียนเห็นผลประจักษจากการคิดและการกระทำ ของตนเอง 2.5.2 หลกั การเรยี นรแู บบมสี ว นรวม (Participatory Learning : PL) หลักการเรียนรูแบบมีสวนรวม ไดรับการเผยแพรโดยกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข (2541 อางถึงใน พิชญมณฑน สีกำเนิดไทย, 2544) ซึ่งการเรียนรู แบบมีสวนรวมมาจากความเช่ือที่วาการเรียนรูของคนเปนกระบวนการสรางความรูดวยตัวของ นักเรียนเอง ดังมรี ายละเอยี ดตอ ไปนี้ 1) องคประกอบของการเรียนรูแบบมสี ว นรว ม ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนหรือการเรียนรูแบบมีสวนรวม อาศัยองคป ระกอบสำคัญ 4 ประการเปน หลกั ในการจัดกิจกรรม ดังน้ี ก) ประสบการณ (Experience) เปนข้ันตอนท่ีครูชวยใหนักเรียน นำประสบการณเ ดิมของตนมาพฒั นาเปนองคค วามรู ข) การสะทอนความคิดและถกเถียง (Reflect and Discussion) เปนขั้นตอนที่ครูชวยใหนักเรียนไดมีโอกาสแสดงออก เพ่ือแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและเรียนรูซ่ึงกัน และกันอยางลกึ ซ้งึ ค) เขาใจและเกิดความคิดรวบยอด (Understanding and Conceptualization) เปนขน้ั ตอนสรางความเขาใจเพ่อื นำไปสูการเกดิ ความคิดรวบยอด อาจเกดิ ขึ้น โดยนักเรียนเปนฝายริเร่ิมแลวครูชวยเติมแตงใหสมบูรณ หรือในทางกลับกันครูเปนผูนำทางและ นกั เรยี นเปน ผสู านตอจนความคิดนัน้ สมบูรณเ ปน ความคิดรวบยอด

92 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน ง) การทดลองหรือประยุกตแนวคิด (Experiment/Application) เปนข้ันตอนท่ีตองการใหนักเรียนนำการเรียนรูที่เกิดขึ้นใหมไปประยุกตใชในลักษณะหรือสถานการณ ตา ง ๆ จนเกดิ เปนแนวทางปฏิบตั ิของตนเอง องคป ระกอบเหลานส้ี ามารถสรปุ เปนภาพรวมไดดงั นี้ ประสบการณตรง การทดลอง การสะทอนความคิด หรอื ประยุกตแ นวคดิ และถกเถยี ง (อภปิ ราย) เขา ใจและ เกดิ ความคิดรวบยอด แผนภาพ แสดงองคประกอบของการเรยี นรูแบบมีสว นรว ม ความสัมพันธขององคประกอบท้ัง 4 ประการจะเปนไปอยางพลวัตร โดยอาจเริม่ ตน จากจดุ ใดจดุ หนง่ึ และเคล่ือนยายไป-มาระหวา งองคป ระกอบตาง ๆ ดังน้นั ในแงของ การจัดกิจกรรมการเรียนรูจึงอาจเร่ิมตนที่จุดใดกอนก็ได แตสำคัญที่การจัดกระบวนการใหครบ ทกุ องคป ระกอบ 2) การเรียนรูแบบมสี วนรวมท่มี ีประสิทธิภาพ การเรียนรูแบบมีสวนรวมที่มีประสิทธิภาพ จำเปนตองจัดกิจกรรม ที่ทำใหนักเรียนเกิด “การเรียนรูสูงสุด” (Maximum Learning) ซึ่งการเรียนรูสูงสุดนี้เกิดข้ึนไดจาก ก) การมีสวนรวมสูงสุด (Maximum Participation) ของนักเรียน และ ข) การบรรลุงานสูงสุด (Maximum Performance) ในทุกองคประกอบของการเรยี นรแู บบมสี ว นรว ม น่นั คือ มกี ารแบงปน ประสบการณ ไดสะทอนความคิดและถกเถียงกันอยางลึกซึ้ง เกิดความเขาใจและเกิดความคิด รวบยอด ตลอดจนไดทดลองหรือประยุกตแ นวคดิ

ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 93 ก) การมีสว นรว มสงู สุด (Maximum Participation) การมสี ว นรว มสงู สดุ เกดิ จากการออกแบบกลมุ (Group Design) ท่ีเหมาะสมในแตละองคประกอบของการเรียนรู กลุมแตละประเภทจะมีขอดีและขอจำกัดท่ีตางกัน เชน บางประเภทเออ้ื อำนวยใหม สี ว นรว มไดม าก แตอ าจขาดความหลากหลายของแนวคดิ จงึ เหมาะสม สำหรับเวลาที่ผูสอนตองการใหเกิดการแสดงออกแลกเปลี่ยนความคิดเห็นจากประสบการณ โดยยงั ไมต องการขอสรุป รายละเอียดของกลมุ แตล ะประเภท ขอ บงใชแ ละขอจำกัด ปรากฏในตาราง แสดงการจัดกลุมประเภทตา ง ๆ ดงั น้ี ประเภทกลุม ความหมาย ขอ บง ใช ขอ จำกดั กลมุ 2 คน ใหน ักเรยี นจับคกู นั ทำกจิ กรรม ตองการใหท กุ คนมีสวนรว มในการ ขาดความหลากหลาย (Pair Gr.) ทีไ่ ดรบั มอบหมาย ออกความเหน็ หรอื ปฏิบัติ ทางความคดิ และประสบการณ กลุม 3 คน (Triad Gr.) ใหน ักเรยี นจับกลมุ 3 คน แตละคน ทกุ คนมสี วนรว มในการเรียนรู ขาดความหลากหลาย มบี ทบาทหนา ทีช่ ดั เจนและ ตามบทบาท และสามารถเรียนรู และความกระจางชัด หมุนเวียนบทบาทกนั ได ไดค รบทกุ บทบาท ไปบา ง กลมุ ยอ ย เปน การรวมกลมุ เพอื่ แสดงความเหน็ ตอ งการใหนักเรยี นมีสวนรว ม ขาดความลึกซง้ึ ไมมี ระดมสมอง ในเวลาส้ัน ๆ โดยไมตอ งการ การอภปิ รายกนั อยา งลกึ ซงึ้ 3-4 คน (Buzz Gr.) ขอสรุปหรอื ตองการขอ สรปุ ท่ีไมล กึ ซงึ้ มากนัก กลมุ เลก็ 5-6 คน เปน การจดั กลมุ ทำกิจกรรม ตองการใหนกั เรียนไดแ ลกเปลี่ยน ใชเวลามาก (Small Gr.) ท่ไี ดรับมอบหมายจนลุลว ง ความคดิ เหน็ และถกเถยี ง อยา งลึกซง้ึ จนไดข อ สรุป กลุม ใหญ เปน การอภปิ รายในกลุม 15-30 คน ตอ งการใหเ กดิ การโตแ ยง หรือ บางคนอาจใหค วามสนใจ (Large Gr.) หรือทงั้ ชั้น การรวบรวมความคดิ จากกลมุ ยอ ย หรือมีสวนรวมนอ ย เพอ่ื หาขอสรปุ ใชเ วลามาก กลมุ ไขว เปน การจดั กลมุ 2 ข้ันตอน ตองการใหนักเรยี นใชศ ักยภาพ ใชเวลามาก อาจมคี วามรู (Cross-over Gr.) โดยแยกใหนักเรียนทำกจิ กรรม ของตนเองในการสรางความรู ทต่ี กหลน เฉพาะบางกลุม จนมีความเชี่ยวชาญ นกั เรยี นจะมสี วนรว มและ จากนนั้ จงึ ใหน ักเรยี นจากแตล ะกลุม ไดเ นื้อหามาก มารวมกนั เปน กลมุ ใหมเ พอื่ บรู ณาการ กลมุ แบง ยอ ย เปนการจดั กลมุ 2 ขน้ั ตอน (Subgroup) จาก 8-12 คน แตล ะกลมุ ถกู แบง เปน กลุม ยอ ย 3-4 กลุม เพือ่ ใหทำงาน กลมุ ละ 1 งาน (ทไี่ มเหมือนกัน) เหมอื นกลุม ไขว จากน้นั จึงใหกลมุ ยอยมารวมกนั เพ่อื บรู ณาการ

94 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น ก า ร ร อ ย รั ด ก ร ะ บ ว น ก า ร ก ลุ ม ที่ ห ล า ก ห ล า ย เ ข า ด ว ย กั น อยางเหมาะสมในแตละชั่วโมงของการจัดกิจกรรม จะทำใหเกิดการมีสวนรวมอยางสูงสุด มีพลวัตร หรอื การเคลอ่ื นไหวของการเรยี นรตู ลอดเวลา ทำใหน ักเรยี นมคี วามสนใจอยา งตอ เน่อื ง ข) การบรรลุงานสงู สดุ (Maximum Performance) การออกแบบกระบวนการกลุมที่หลากหลายชวยใหเกิดการมี สวนรวมไดมาก แตไมไดหมายความวา การมีสวนรวมนั้นไดเกิดการเรียนรูอยางมีประสิทธิภาพ โดยไมเ สยี เวลา ดงั นน้ั หวั ใจสำคญั ของการบรรลงุ านสงู สดุ อยทู กี่ ารกำหนดงานใหก บั กระบวนการกลมุ ซ่งึ มีองคประกอบทส่ี ำคัญของการกำหนดงาน 3 ประการ คอื • กำหนดกิจกรรมท่ีชัดเจนวา จะใหนักเรียนแบงกลุมอยางไร เพ่อื ทำอะไร ใชเวลามากนอยแคไหน เมือ่ บรรลุงานแลวจะใหทำอยางไรตอ (เชน เตรียมเสนอหนา ช้ัน ในเวลาท่ีกำหนดให) • กำหนดบทบาทของกลุมหรือสมาชิกท่ีชัดเจน โดยปกติ การกำหนดบทบาทในกลมุ ยอ ย ควรใหแ ตล ะกลมุ มบี ทบาททแ่ี ตกตา งกนั เมอื่ มารวมเสนอในกลมุ ใหญ จึงจะเกิดการขยายเครือขา ยการเรยี นรูโดยไมนาเบ่อื การกำหนดบทบาทยงั รวมถึงสมาชิกในกลมุ ดวย เชน บทบาทของผูเลนบทบาทสมมติและผูสังเกตการณ หรือบทบาทของการนำกลุม การรวบรวม ความเหน็ และการนำเสนอ เปน ตน • ควรมีโครงสรางของงานท่ีชัดเจน ซึ่งบอกรายละเอียด ของกิจกรรมและบทบาท โดยทำเปนกำหนดงานท่ีครูแจงแกนักเรียนหรือทำเปนใบงานมอบหมาย ใหกับกลุม ซ่ึงประการหลังจะเหมาะกับการทำกลุมยอยที่ตองการทำงานใหไดผลงานท่ีเปนขอสรุป ของกลุม โดยจัดทำเปน - ใบงาน เปนใบกำหนดงาน หรือใบมอบหมายงานให กลุมเล็กหรือกลุมยอยระดมสมองที่มีรายละเอียดมาก และตองการผลงานที่เปนขอสรุปของกลุม ท่ีมีความลึกซ้ึงมาก ครูอาจพิมพหรือเขียนใสกระดาษแจกใหนักเรียน หรือแจกใหกลุมประกอบ การทำงานกลมุ มกั ใชในกจิ กรรมสะทอนความคิดและอภปิ ราย และกิจกรรมประยุกตแ นวคิด - ใบชี้แจง เปนการอธิบายงานท่ีมีรายละเอียดไมมากนัก ในกลุมใหญ กอนทำกิจกรรมกลุม ครูอาจเขียนบนกระดานใหนักเรียนอานพรอมกันในช้ันเรียน หรอื ในกลุม ใหญ มกั ใชใ นกจิ กรรมดานประสบการณ หรือประยุกตแ นวคดิ หลักการเรียนรูแบบมีสวนรวม จึงเปนกระบวนการเรียนรูที่สามารถ นำมาใชเพื่อการปองกัน แกไขปญหา และสงเสริมนักเรียน โดยขึ้นอยูกับรูปแบบการจัดกิจกรรม และสาระท่ีครูตองการใหนักเรียนไดรับ ท้ังนี้ นักเรียนจะเปนผูสรางความรูดวยตนเอง ซึ่งแสดงถึง การใหค วามสำคัญแกนกั เรียนทกุ คน

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 95 3. ‚§√ß°“√/°®‘ °√√¡·π–·π« การแนะแนวควรจัดกิจกรรมอยางรอบดาน นอกจากจัดบริการแนะแนว 5 บริการ กิจกรรมแนะแนวท้ังในและนอกชั้นเรียน การจัดโครงการ/กิจกรรมเพื่อการแนะแนวยังเปนสิ่งจำเปน ที่สมควรเตมิ เตม็ ใหแ กครู ผูปกครอง และนักเรียน เชน โครงการ µ—«Õ¬à“ß°“√®¥— ∑”‚§√ß°“√ 1. µ«— Õ¬à“ß‚§√ß°“√®¥— «“ßµ—«π°— ‡√¬’ π∑ˇ’ °Ë¬’ «°—∫°“√»÷°…“ ™◊ÕË ·ºπß“π แผนงานปรับปรงุ คุณภาพการศึกษา ™ËÕ◊ ‚§√ß°“√ โครงการจดั วางตวั นกั เรียนท่เี กี่ยวกบั การศกึ ษา À≈°— °“√·≈–‡Àµÿº≈ เน่ืองจากนโยบายของหลักสูตรเปดโอกาสใหนักเรียนไดเลือกเรียนตามความถนัด ความสนใจ และความสามารถ การจัดกิจกรรมใหนักเรียนไดทราบขอมูลที่ทันสมัยถูกตอง จึงเปน ประโยชนอยางยิ่งในการท่ีนักเรียนจะไดใชเปนขอมูลในการตัดสินใจ เพ่ือวางแผนเก่ียวกับการเรียน ไดอยางมปี ระสทิ ธิภาพ «—µ∂ÿª√– ß§å เพื่อรวมกันวางแผนกับฝายวิชาการ ฝายกิจการนักเรียน ในการจัดวิชาเลือกเสรี จัดนักเรียนเขาแผนการเรียนในการศึกษาตอท่ีเปนการสอบ Admissions และการสอบโดยวิธีพิเศษ (โควตา) และการสอบตรง ‡ªÑ“À¡“¬ ปริมาณ นักเรียน จำนวน 2,000 คน คุณภาพ นักเรียนสามารถปรับตัวเขากับวิชาท่ีตนเลือกไดอยางเหมาะสม และสามารถ ตัดสนิ ใจเลือกศึกษาตอ ไดอยา งเหมาะสมกบั ความถนัด สตปิ ญญา และความสามารถของตนเอง æπÈ◊ ∑¥’Ë ”‡π‘π°“√ หอ งแนะแนว หอ งเรียน

96 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน «‘∏¥’ ”‡π‘π°“√ 1. ขั้นเตรียมการ 1.1 จดั ตงั้ คณะกรรมการดำเนินงาน แบงหนาทร่ี บั ผดิ ชอบ 1.2 เตรียมขอมูลเก่ียวกับความสามารถ ความถนัด และความสนใจของนักเรียน เชน คะแนนผลสมั ฤทธิ์ทางการเรยี น ผลจากการทดสอบความถนัด ความสนใจ เปนตน 2. ข้นั ดำเนนิ การ 2.1 จัดกจิ กรรมแนะแนวการเรยี นและการศึกษาตอท้งั ม.3 และ ม.6 2.2 เชิญศษิ ยเ กา ท่ีสอบเขาศึกษาตอ ไดมาพบปะนักเรยี นในชวั่ โมงแนะแนว 2.3 รวมมือกับฝายวิชาการในการดำเนินการเกี่ยวกับการจัดนักเรียนเลือกเรียน วิชาเลือกเสรีทุกระดบั ช้ัน 2.4 รวมมือกับฝายกิจการนักเรียนดำเนินการเกี่ยวกับนักเรียนท่ีมีความสามารถ พิเศษ เพอ่ื เตรยี มตดั คดั เลือกเขาศึกษาตอในสถาบันอดุ มศกึ ษาดว ยวธิ พี เิ ศษ 2.5 ใหขอมูลแกนักเรียน ม.3 เพ่ือเลือกแผนการเรียนในการศึกษาตอในชั้น ม.4 ตามเกณฑของโรงเรียน √–¬–‡«≈“¥”‡ππ‘ °“√ เรม่ิ ดำเนนิ การตั้งแต 15 พฤษภาคม ถึง 30 เมษายน ß∫ª√–¡“≥ เบกิ ตามจา ยจริงของเงนิ บำรงุ การศกึ ษา º√Ÿâ ∫— º¥‘ ™Õ∫‚§√ß°“√ ครูแนะแนว Àπ૬ߓπ∑Ë’„Àâ°“√ π—∫ πÿπ ฝายวิชาการ ฝา ยกจิ การนักเรียน °“√ª√–‡¡π‘ º≈ 1. สังเกตจากความสนใจของนักเรียน 2. สังเกตจากการเขารว มกิจกรรมของนกั เรียน 3. สอบถามจากการเลือกวิชาเลือกเสรี และแผนการเรียนวานักเรียนไดเลือกตรงกับ ความถนดั ความสนใจ และความสามารถหรอื ไม 4. จากแบบสอบถามและการประชุมสรปุ ผลงานของกรรมการดำเนนิ งาน ª√–‚¬™π∑å §Ë’ “¥«“à ®–‰¥â√—∫ 1. นักเรียนไดร ับขอ มูลเก่ยี วกบั การศึกษาท่แี มน ตรงและทันสมยั 2. นักเรียนสามารถเรียนไดอยางเหมาะสมกับความถนัด ความสนใจ และความ สามารถ

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 97 2. µ«— Õ¬“à ß‚§√ß°“√®—¥«“ßµ«— π°— ‡√’¬π‡°¬Ë’ «°—∫ß“πÕ“™æ’ ™◊ÕË ·ºπß“π แผนงานปรบั ปรงุ คณุ ภาพการศกึ ษา ™◊ËÕ‚§√ß°“√ โครงการจัดวางตัวนกั เรยี นเก่ียวกับงานอาชพี À≈—°°“√·≈–‡Àµºÿ ≈ บริการจัดวางตัวบุคคลเปนการจัดบุคคลใหอยูในท่ีท่ีควรอยูในโรงเรียน บริการจัด วางตัวบุคคลเปนบริการท่ีจัดขึ้นเพ่ือชวยเหลือนักเรียนใหไดดำเนินการตามโครงการท่ีนักเรียน ไดต ัดสนิ ใจเลือกแลว โดยเฉพาะในการทำงานหรอื การประกอบอาชพี นกั เรยี นควรไดประกอบอาชพี ใหเ หมาะสมกบั ความสามารถ ความสนใจ ความถนดั และบุคลกิ ภาพ การจัดวางตัวนักเรียนเก่ียวกับงานอาชีพ เปนการเตรียมตัวนักเรียนเขาสูงานอาชีพ ใหนักเรียนมีความรูความเขาใจเกี่ยวกับงานอาชีพในปจจุบัน สามารถปรับตัวและเจริญกาวหนา ในชวี ติ การทำงาน «—µ∂ªÿ √– ß§å 1. เพื่อเสนอขอมูลในดานอาชีพตาง ๆ ใหนักเรียนเปนแนวทางในการเลือกอาชีพ ใหเ หมาะสมกบั ความสนใจ ความถนดั และความสามารถ 2. เพ่ือเตรียมตัวนักเรียนทางดานการเรียน สำหรับใชเปนพ้ืนฐานในการเขาสูอาชีพ ตา ง ๆ ไดอยา งเหมาะสม ‡ªÑ“À¡“¬ ปรมิ าณ เสนอปา ยอาชีพเกี่ยวกบั อาชพี เดอื นละ 1 อาชพี จัดทำแฟม อาชีพทน่ี ักเรยี นสนใจประมาณ 300 อาชีพ (อาชีพสำหรบั ผูมีความรพู นื้ ฐาน ดานวทิ ยาศาสตร ศิลปคำนวณ และศลิ ปภ าษา อยา งละ 1 อาชีพ) คุณภาพ นกั เรียนรอยละ 80 ไดรบั ขอมลู ดานอาชพี æπÈ◊ ∑¥Ë’ ”‡ππ‘ °“√ หอ งแนะแนว ปายนเิ ทศของหนว ยแนะแนว บรเิ วณชน้ั วางแฟม อาชพี «∏‘ ¥’ ”‡ππ‘ °“√ 1. ข้ันเตรียมการ 1.1 กำหนดขอ มลู เรื่องที่จะจัดปายประกาศ 1.2 สำรวจขอ มูลเกย่ี วกบั อาชีพที่นักเรียนสนใจ

98 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 2. ขัน้ ดำเนนิ การ 2.1 จัดปา ยประกาศเกีย่ วกับอาชีพ เดือนละ 1 อาชีพ 2.2 จัดขอมลู เกย่ี วกับการศกึ ษาเพ่ือไปสูอาชีพนน้ั ๆ ใหเ ปน ปจจบุ ัน 2.3 จดั ทำแฟม อาชีพ 30 อาชพี 3. ข้นั ตดิ ตามผลประเมนิ ผล สังเกตความสนใจศึกษาขอมูลของนกั เรยี น √–¬–‡«≈“¥”‡π‘π°“√ เริม่ ดำเนินการตงั้ แตเดอื นพฤษภาคม 2554 ถึงเดอื นกมุ ภาพนั ธ 2555 ß∫ª√–¡“≥ เบกิ จากพสั ดุ ºŸâ√∫— º‘¥™Õ∫‚§√ß°“√ อาจารยแ ละเจา หนาท่ีหนวยแนะแนว °“√ª√–‡¡‘πº≈ ประเมนิ จากการสงั เกตและสอบถาม Àπ«à ¬ß“π∑’Ë„Àâ°“√ π—∫ πÿπ ฝายวชิ าการ ฝา ยกจิ การนกั เรียน ª√–‚¬™π∑å §’Ë “¥«à“®–‰¥â√—∫ 1. นกั เรยี นไดมโี อกาสสำรวจตัวเองและเตรยี มตัวในการเลือกอาชพี 2. นักเรยี นไดรับความรูเก่ยี วกบั อาชพี ตาง ๆ ไดอ ยา งกวางขวาง 3. µ—«Õ¬à“ß‚§√ß°“√®¥— «“ßµ—«π—°‡√’¬π„π°®‘ °√√¡‡ √¡‘ À≈°—  µŸ √ ™ËÕ◊ ·ºπß“π แผนงานปรับปรุงคุณภาพการศกึ ษา ™◊ÕË ‚§√ß°“√ โครงการจดั วางตวั นักเรียนในกจิ กรรมเสรมิ หลกั สูตร À≈°— °“√·≈–‡Àµÿº≈ เน้ือหาวิชาในการเรียนแตเพียงอยางเดียวไมสามารถชวยใหนักเรียนไดพัฒนา ไดครบทุกดา น กิจกรรมเสรมิ หลักสูตรเปน แนวทางหน่งึ ทจี่ ะชวยสนองนโยบายของหลักสูตรทจี่ ะชว ย พฒั นานักเรยี นไดค รบ ทง้ั ทางดา นรา งกาย สตปิ ญญา อารมณ และสังคม

ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 99 «—µ∂ªÿ √– ß§å 1. เพื่อใหนักเรียนมีโอกาสเลือกเขารวมกิจกรรมชมรมตาง ๆ ตามความพอใจและ ความเหมาะสม 2. เพอื่ ใหน กั เรยี นไดม โี อกาสปรบั ตวั เขา กบั สมาชกิ และบรรยากาศการรว มในกจิ กรรม ตาง ๆ เพื่อเปน ประสบการณในการดำเนนิ ชวี ติ ตอ ไปในอนาคต ‡ª“Ñ À¡“¬ ปรมิ าณ นกั เรยี น จำนวน 2,000 คน คณุ ภาพ นกั เรยี นทกุ คนไดเ ขา รว มกจิ กรรมเสรมิ หลกั สตู รไดต ามความสนใจและความเหมาะสม æπÈ◊ ∑Ë¥’ ”‡ππ‘ °“√ หองเรียนของนกั เรียน หอ งชมรมตาง ๆ «∏‘ ’¥”‡ππ‘ °“√ 1. ขั้นเตรยี มการ 1.1 ครูแนะแนวปรึกษากับฝายกิจกรรมนักเรียน เพ่ือรับทราบจำนวนชมรม และเกณฑก ารรับสมาชิกของชมรมตาง ๆ ที่มีในโรงเรยี น 1.2 ประชาสัมพันธรายละเอียดเกย่ี วกบั ชมรมตาง ๆ โดยจดั ปา ยนเิ ทศ 2. ขน้ั ดำเนินการ 2.1 จดั นกั เรียนเขา ชมรมตามท่ตี นสมัคร 2.2 ดำเนนิ การเชิญวทิ ยากรมาบรรยายในบางชมรม 2.3 จัดทัศนศกึ ษาในบางชมรม 2.4 จัดนทิ รรศการเปดโลกกิจกรรมเปนการแสดงผลงานของชมรมทุกชมรม √–¬–‡«≈“¥”‡π‘π°“√ เรม่ิ ดำเนินการตัง้ แต เดือนมถิ ุนายน ถงึ เดอื นกุมภาพันธข องปตอ มา ß∫ª√–¡“≥ งบคา ใชจายของงานกิจกรรมชมรม/เก็บคาสมาชิกของชมรม ชมรมละ 5 บาท ºŸâ√—∫º¥‘ ™Õ∫‚§√ß°“√ งานแนะแนว Àπ«à ¬ß“π∑Ë’„À°â “√ π—∫ πÿπ ฝายกิจกรรมนกั เรยี น สมาคมผปู กครองและครฯู

100 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น °“√ª√–‡¡π‘ º≈ 1. สังเกตการเลอื กชมรมตาง ๆ ของนักเรยี น 2. ประเมนิ การทำงานของชมรมตาง ๆ เปนระยะ ๆ และระยะสุดทา ยในงานเปดโลก กิจกรรม ª√–‚¬™π∑å §Ë’ “¥«“à ®–‰¥â√∫— 1. นักเรยี นไดเ ขา รว มกิจกรรมเสรมิ หลักสตู รตามความถนัดและความสนใจ 2. นักเรียนไดมีโอกาสฝกทักษะและแสดงความสามารถในกิจกรรมของชมรม ท่ตี นสังกดั 3. นักเรียนไดมโี อกาสทำงานรว มกนั ทำใหเกดิ ความรักใครสามคั คี 4. นักเรียนมีทัศนคติท่ีดีตอการเรียนการสอน และเกิดความภาคภูมิใจวาตนก็มี ความสามารถเหมือนกับคนอ่ืน ๆ 4. µ—«Õ¬“à ß‚§√ß°“√®¥— «“ßµ«— π—°‡√¬’ π‡°’¬Ë «°∫— ∑πÿ °“√»°÷ …“ ™Õ◊Ë ·ºπß“π งานใหบ ริการแนะแนวแกน ักเรยี น ™◊ÕË ‚§√ß°“√ โครงการจดั วางตวั นักเรียนเกี่ยวกับทุนการศึกษา À≈—°°“√·≈–‡Àµÿº≈ จากสภาพความเปนในสังคมไทยปจจุบันน้ัน นักเรียนมาจากครอบครัวท่ีมีฐานะ ทางเศรษฐกิจที่ไมเหมือนกัน หรืออาจจะมีนักเรียนที่ประสบภัยโดยไมคาดฝน การที่นักเรียน จะประสบความสำเร็จในชีวิตมิใชข้ึนอยูกับสติปญญาและความสามารถเพียงอยางเดียว แตข้ึนอยูกับ ปจจัยทางเศรษฐกิจดวย เพราะปญหาเศรษฐกิจสงผลใหการเรียน สุขภาพจิต การชวยเหลือนักเรียน ขาดแคลน ซ่ึงเปนงานสำคัญงานหนึ่งในบริการแนะแนว เพราะนอกจากเปนการสกัดกั้นปญหาแลว ยังเปนการใหก ำลงั ใจแกน ักเรียนในการศกึ ษาเลาเรยี นตอ ไป «—µ∂ªÿ √– ß§å 1. เพื่อชว ยเหลือนักเรยี นท่ขี าดแคลนและประสบภยั 2. เพื่อสงเสริมและใหกำลังใจแกนักเรียนท่ีเรียนดีมีน้ำใจแตขาดแคลนทุนทรัพย รว มกิจกรรมกบั โรงเรียน 3. เพอ่ื สงเคราะหน กั เรยี นทป่ี ระสบภัย ‡ª“Ñ À¡“¬ ปรมิ าณ จำนวนนักเรียนขาดแคลนและประสบภัย เทา กบั จำนวนเงินทุนที่มอี ยู คุณภาพ นักเรียนขาดแคลนและประสบภยั ทุกคนไดรับทนุ การศึกษา æÈ◊π∑’Ë¥”‡π‘π°“√ หนว ยแนะแนว

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 101 «‘∏¥’ ”‡π‘π°“√ 1. ขนั้ เตรยี มการ 1.1 ประสานงานกับหัวหนาระดับชั้นเพื่อหาขอมูลเก่ียวกับนักเรียนที่ขาดแคลน ทนุ ทรพั ยในทางการเรียนและนักเรยี นทปี่ ระสบภัย 1.2 ประสานงานกับแหลงเงินทุนตาง ๆ เชน สมาคมผูปกครองและครูฯ มูลนิธิ ผมู อี ปุ การคณุ ทงั้ ในและนอกโรงเรยี น เพื่อหาเงนิ ทนุ มาชว ยเหลอื นกั เรยี นขาดแคลน 1.3 ประชาสัมพันธในโรงเรียนขอรับบริจาคหนังสือ อุปกรณการเรียน เคร่ืองแบบ นกั เรยี นจากผมู ีจติ ศรัทธา 2. ขั้นดำเนนิ การ 2.1 สมั ภาษณแ ละเยีย่ มบานนกั เรยี นทขี่ อรับทุน และประเมินการคดั เลือก 2.2 มอบทุนใหนกั เรียนที่ผานการคัดเลือกในวันไหวครูหรือวนั สถาปนาโรงเรียน 2.3 เฉพาะนักเรียนท่ปี ระสบภยั ใหการชว ยเหลือตามเหตกุ ารณท ีเ่ กิดขน้ึ 2.4 ประสานงานกบั อาจารยป ระจำชน้ั หรอื อาจารยท ปี่ รกึ ษาเพอ่ื ชว ยดแู ลการใชจ า ยเงนิ ของนักเรยี น √–¬–‡«≈“¥”‡ππ‘ °“√ เริ่มดำเนินการตั้งแต เดือนพฤษภาคม ถึงเดือนกรกฎาคม หรือในเดือนที่มีนักเรียน ประสบภัย ß∫ª√–¡“≥ เงินทนุ จากสมาคมผปู กครองและครู เงนิ ทนุ จากมลู นธิ ิ เงินจากผูมอี ปุ การคุณ ºŸ√â ∫— º‘¥™Õ∫‚§√ß°“√ อาจารยและเจา หนาท่หี นว ยแนะแนว Àπ૬ߓπ∑Ë’„À°â “√ π∫—  πÿπ ฝา ยกิจการนักเรยี น °“√ª√–‡¡‘πº≈ โดยการสงั เกต สมั ภาษณผ ไู ดร บั เงินทนุ ผไู ดรบั การสงเคราะห ผูเก่ียวของเปนระยะ ๆ ª√–‚¬™π∑å §Ë’ “¥«à“®–‰¥â√∫— 1. นักเรยี นทีข่ าดแคลนไดรบั การชวยเหลืออยา งทั่วถึง 2. ปญหาของนักเรยี นอนั เนือ่ งมาจากการขาดแคลนนอยลง

102 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 4. °“√ª√– “πß“π‡§√Õ◊ ¢“à ¬°“√·π–·π« การดำเนินงานแนะแนวในโรงเรียนใหประสบความสำเร็จ จำเปนตองอาศัยการทำงาน แบบมีสวนรวมที่มีการประสานงานกับผูบริหารโรงเรียน ครูที่ปรึกษา ครูประจำวิชา ผูปกครอง ชุมชน หรือสหวิชาชีพ รวมถึงเพื่อนครูตางโรงเรียน ซ่ึงอาจเรียกไดวาเปนเครือขายการแนะแนว ทัง้ ภายในและภายนอกโรงเรียน นอกจากน้ีการแนะแนวซ่ึงมีการทำงานท่ีสัมพันธกับระบบการดูแลชวยเหลือนักเรียน และดวยความรูความสามารถดานจิตวิทยาการแนะแนว หรือจิตวิทยาท่ีเก่ียวของกับการดูแล ชวยเหลือนักเรียนของครูแนะแนว ครูแนะแนวจึงควรมีสวนรวมในการสนับสนุนระบบการดูแล ชวยเหลือนักเรียนดวยวิธีการตาง ๆ เชน การเปนพ่ีเลี้ยงหรือเปนที่ปรึกษาใหแกครูในโรงเรียน การพฒั นาครใู นการดแู ลชวยเหลอื นกั เรยี น เปนตน ดังมีสาระสำคัญตอ ไปนี้ 4.1 การประสานงานกบั ครทู ปี่ รกึ ษา/ครูประจำชน้ั /ครูอน่ื ๆ ความสำเร็จในการดำเนินงานแนะแนวในโรงเรียนบุคคลหน่ึงที่มีความสำคัญ คือ ครูที่ปรึกษา เพราะครูท่ีปรึกษามีความใกลชิดกับนักเรียนมากกวาครูอ่ืน ๆ เปรียบเสมือน พอแมคนท่ีสองของนักเรียนท่ีใหความใสใจในการพัฒนาคุณภาพของนักเรียนอยางรอบดาน ทง้ั ดา นสตปิ ญ ญา จติ ใจ อารมณ และสงั คม โดยการสง เสรมิ ศกั ยภาพ ความสามารถพเิ ศษ การปอ งกนั และการแกไขปญหาที่เหมาะกับนักเรียนแตละคน โดยหลักการครูที่ปรึกษาจะเปนผูที่มีขอมูล และรูจักนักเรียนมากกวาครูคนอ่ืน ดังน้ัน ครูแนะแนวจึงจำเปนตองไดรับขอมูลของนักเรียนจาก ครูทีป่ รึกษาเพม่ิ เตมิ รวมทั้งครูประจำวชิ าตา ง ๆ และครูอนื่ ๆ ทเี่ ก่ียวของหรอื รูจ ักนกั เรียนคนน้นั ๆ เพ่ือการไดขอ มูลทถี่ ูกตองชดั เจนยง่ิ ข้ึน อันจะเปนประโยชนตอ การพฒั นานักเรียน ครูแนะแนวจึงจำเปนตองเปนผูที่มีมนุษยสัมพันธที่ดี มีความคิดเชิงบวก มีความ เตม็ ใจท่จี ะประสานการทำงานและใหความชว ยเหลอื แกครอู นื่ ๆ ในโรงเรียน สำหรับครูท่ีปรึกษา ซึ่งเปนบุคคลสำคัญในการดำเนินงานตามระบบดูแล ชว ยเหลือนักเรียน จะไดก ลาวถงึ บทบาทหนา ท่ีทเ่ี ก่ยี วของในระบบการแนะแนวในตอนท่ี 4 ตอไป 4.2 การประสานงานกบั ผูปกครอง ความสำเร็จในการดูแลชวยเหลือนักเรียนขึ้นอยูกับการไดรับความรวมมือจาก ผูปกครองเชนกัน เพราะผูปกครองคือบุคคลใกลชิดและมีอิทธิพลตอนักเรียนมากท่ีสุดคนหนึ่ง ครูแนะแนวจึงตองทำงานประสานกับผูปกครองในการดูแลนักเรียนในรูปแบบตาง ๆ เพ่ือสราง สัมพันธภาพระหวางโรงเรียนกับครอบครัว สัมพันธภาพภายในครอบครัว การรวมมือกันชวยเหลือ และแกป ญหาของนักเรียน ดงั มตี ัวอยา งกจิ กรรมตอไปน้ี

ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 103 4.2.1 การใหค ำปรึกษาผูปกครอง เปนการชวยเหลือพอแม ผูปกครองใหมีแนวทางในการดูแลหรือปองกัน แกไขปญหาของนักเรียนที่ยังคงมีสัมพันธภาพที่ดีตอกัน สอดคลองกับพัฒนาการของนักเรียน ทั้งนี้ ปจจัยทส่ี นับสนุนใหการใหคำปรกึ ษาแกผูปกครองประสบความสำเร็จ ไดแก • มที ศั นคตเิ ชงิ บวกตอ ผปู กครอง เขา ใจเสมอวา พอ แม ผปู กครองทกุ ทา น อยากดูแลนักเรียนในปกครองใหไดดีทุกคน แตดวยเหตุปจจัยแทรกซอนตาง ๆ ทำใหไมสามารถ ทำไดอยางท่ีต้ังใจ และในบางคร้ังความผิดหวังจากการอบรมดูแลลูกอาจทำใหผูปกครองไมสามารถ ควบคุมตนเองได อาจแสดงอารมณท่ีไมเหมาะสม ครูแนะแนวตองเขาใจและพยายามพูดคุยเพื่อ ลดความเครียดใหแกผูปกครอง ไมตำหนิวาเปนความผิดของใคร แตเปนเร่ืองท่ีทุกคนตองรวมมือกัน แกไข การมีทัศนะเชิงบวกเชนน้ีจะทำใหการติดตอส่ือสารกับผูปกครองราบร่ืน และเปนบรรยากาศ ของการรว มมอื กนั อยางแทจรงิ • มีทักษะในการใชหลักจิตวิทยามาประยุกตในการทำงาน ครูแนะแนว เปนวิชาชีพที่ไดรับการยอมรับวามีบทบาทในการปรับเปล่ียนพฤติกรรมมนุษย ครูแนะแนว จึงตองพัฒนาตนเองใหมีทักษะความสามารถดานน้ีอยูเสมอ ไมวาจะเปนทักษะการสื่อสาร ทักษะ การปรับพฤติกรรม ทักษะการดูแลเด็กวัยรุน ครอบครัวบำบัด ฯลฯ นอกจากนี้แลวครูแนะแนว ควรจะมคี วามรูดานกฎหมายทเ่ี กย่ี วของกบั งานดูแลนกั เรียนดวย 4.2.2 การใหความรแู กผูปกครอง การใหความรแู ละทักษะท่จี ำเปนแกพอ แม ผูป กครองในการอบรมเล้ยี งดู บตุ รหลานเปน สงิ่ จำเปน และเนอื่ งจากพอ แม ผปู กครองมปี ระสบการณใ นการอบรมเลยี้ งดบู ตุ รหลาน อยูแลว ลักษณะการจัดกิจกรรมจึงควรอยูในรูปแบบของการแลกเปล่ียนเรียนรูแทนที่จะเปนสอน หรือการอบรม อาจกลาวไดวากิจกรรมดังกลาว คือ หองเรียนของพอแมท่ีครูแนะแนวเปนผูบริหาร จัดการใหพอแมทุกคนมีโอกาสแลกเปลี่ยนประสบการณในการดูแลบุตรหลานนั่นเอง ซึ่งจะทำให พอแม ผูปกครองมีความรูความเขาใจในพัฒนาการของนักเรียน รูจักปรับบทบาทของตน ใหสอดคลองกับพัฒนาการของนักเรียน มีทักษะในการอยูรวมกันกับเด็กแตละวัย สามารถสนับสนุน สงเสริมศักยภาพ ปองกัน และแกไขปญหาใหกับบุตรหลานได ท้ังน้ีมีปจจัยท่ีทำใหการใหความรู แกผ ปู กครองประสบความสำเรจ็ ไดแก • มอี งคค วามรูและทักษะในการอบรมโดยวิธีการเรียนรแู บบมสี วนรว ม • มีองคค วามรเู ก่ยี วกับการอบรมเลยี้ งดูเด็กแตละวยั ในการจัดกิจกรรม ครูแนะแนวตองคำนึงถึงประโยชนที่ผูปกครองจะได รับเสมอ เพราะเม่ือผูปกครองไดรับประโยชนจากการมารวมกิจกรรมยอมสงผลตอความรวมมือ ในการจัดกิจกรรมคร้ังตอไป และเปนผลดีตอการจัดกิจกรรมอ่ืน ๆ ท่ีผูปกครองจะมีสวนรวม เชน กจิ กรรมเครือขา ยผปู กครอง เปน ตน

104 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น สำหรับกระบวนการในการจัดกิจกรรมใหความรูแกผูปกครองมีแนวทาง ดังน้ี • ใชการแลกเปล่ียนประสบการณของผูปกครอง และการเติมเต็ม จากครหู รือวทิ ยากร • การอภิปรายกลุม โดยมอบหมายประเด็นหรือหัวขอการพูดคุย ใหว เิ คราะหโตแยงและหาขอสรุป • การฝกทักษะที่จำเปน ในการอยูรวมกับเดก็ แตละวัย 4.3 การประสานงานกบั หนว ยงานอื่น ๆ การประสานงานกับหนวยงานอื่น ๆ ซ่ึงเปนหนวยงานภายนอก เปนปจจัยหนึ่ง ที่จะทำใหการแนะแนวและการดูแลชวยเหลือนักเรียนดำเนินไปอยางมีประสิทธิภาพมากขึ้น ทั้งดานการสงเสริมศักยภาพของนักเรียน การปองกันและการแกไขปญหา ซ่ึงอาจจัดในรูปแบบ ของโครงการ/กิจกรรม หรือการทำขอตกลงรวมกัน และอาจเปนการเชิญมารวมกิจกรรม เชน การเปนวิทยากรใหความรูแกครู นักเรียน ผูปกครองเปนคร้ังคราว การรวมในกิจกรรม ศกึ ษานกั เรียนเปนรายกรณี เปน ตน รวมท้ังการสนบั สนุนปจ จัยในรูปแบบตา ง ๆ สำหรับหนวยงานภายนอกมีหลากหลายท่ีโรงเรียนสามารถพิจารณา และ ประสานงานเชิญใหม ารวมโครงการ/กิจกรรม เชน - หนว ยงานในสงั กัดกระทรวงสาธารณสุข เชน โรงพยาบาล สาธารณสขุ จังหวัด สถานอี นามัย เปนตน - หนวยงานปกครองในทองถ่ิน เชน สถานีตำรวจ องคการบริหารสวนจังหวัด/ ตำบล เปน ตน - หนวยงานในสงั กดั ของสถาบันอดุ มศึกษา - โรงเรียนหรอื ครใู นเขตพ้นื ทเ่ี ดยี วกนั หรอื ใกลเ คยี ง - ฯลฯ 5. °“√ π∫—  ππÿ √–∫∫°“√¥·Ÿ ≈™à«¬‡À≈◊Õπ—°‡√’¬π เนอื่ งจากแนวคดิ ของงานระบบการดแู ลชว ยเหลอื นกั เรียน มีความเช่อื มโยงกบั จติ วิทยา การแนะแนว ครูแนะแนวเปนบุคคลสำคัญที่จะชวยใหระบบการดูแลชวยเหลือนักเรียนประสบ ความสำเรจ็ โดยการสนบั สนนุ การพัฒนานักเรยี นเพอ่ื นท่ีปรึกษา และการศกึ ษาเปนรายกรณี

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 105 5.1 การพฒั นานกั เรียนเพ่อื นทป่ี รึกษา (YC : Youth Counselor) การที่นักเรียนจะไดรับการพัฒนาเต็มตามศักยภาพ สามารถดำรงชีวิตอยางมี คณุ คา ตอ ตนเองและสงั คม และปลอดภัยจากภาวะวิกฤตินน้ั เรมิ่ ต้ังแตป  2544 กระทรวงศกึ ษาธกิ าร ไดจัดใหมีระบบการดูแลชวยเหลือนักเรียน และตอมาไดสงเสริมใหมีการพัฒนานักเรียนใหมีสวนรวม ในระบบการดูแลชวยเหลือนักเรียน เรียกวา “นักเรียนเพื่อนที่ปรึกษา” (YC : Youth Counselor) เพราะนักเรียนเปนผูใกลชิด เขาถึง และเขาใจเพื่อนนักเรียนดวยกันมากท่ีสุด โดยใหครูแนะแนว ทำหนาที่สงเสริมสนับสนุน ตลอดจนกำกับดูแลและเอ้ืออำนวยให “นักเรียนเพื่อนที่ปรึกษา” ทำหนาท่ดี ูแลชว ยเหลอื เพอ่ื นนักเรยี นไดอยา งมีประสทิ ธิภาพ ดังมีรายละเอียดตอไปน้ี 5.1.1 การสรา งเสรมิ สมั พนั ธภาพและความไวว างใจกบั นกั เรยี นเพอื่ นทปี่ รกึ ษา สัมพันธภาพที่ดีระหวางครูแนะแนวและนักเรียนเพ่ือนท่ีปรึกษา เปนปจจัยที่สำคัญย่ิงของความสำเร็จในการชวยใหระบบการดูแลชวยเหลือนักเรียนมีประสิทธิภาพ เนอ่ื งจากการดแู ลชว ยเหลอื นกั เรยี นทปี่ ระสบปญ หาเปน งานทต่ี อ งมกี ารประสานสมั พนั ธก นั อยา งใกลช ดิ ระหวางครูแนะแนวและนักเรียนเพ่ือนท่ีปรึกษา หากนักเรียนเพ่ือนท่ีปรึกษามีความเชื่อม่ัน วางใจ และศรัทธาในตัวครูแนะแนว นักเรียนจะมีความม่ันคงปลอดภัยและรูสึกวามีคนท่ีเขาใจ และพรอมท่ีจะใหความชวยเหลือใหงานของพวกเขาประสบความสำเร็จ โดยมีแนวทาง ในการสรา งเสริมสัมพนั ธภาพและความไวว างใจกบั นักเรียนเพ่ือนที่ปรึกษาของครแู นะแนว เชน 1) ยม้ิ แยม แจมใส และทักทายอยางเปน กันเองทกุ ครัง้ ท่ีพบกนั 2) สรางทัศนคติทีด่ แี ละเหน็ คณุ คาของนักเรยี นเพอื่ นท่ีปรกึ ษา 3) แสดงความเต็มใจและกระตือรือรนท่ีจะฟงหรือเสนอแนะแนวทาง แกปญหาแกนักเรียนเพ่ือนที่ปรึกษา ในการชวยเหลือเพ่ือนนักเรียนที่ประสบปญหา และรวมถึง ปญ หาของนักเรียนเพื่อนที่ปรกึ ษาเองดว ย 5.1.2 การสรางขวัญและกำลงั ใจแกน กั เรยี นเพอ่ื นทีป่ รกึ ษา เพ่ือใหนักเรียนเพื่อนที่ปรึกษามีขวัญและกำลังใจในการปฏิบัติหนาท่ี ครแู นะแนวควรดำเนินการ ดังน้ี 1) จัดใหมีการประชุม พบปะสังสรรคในกลุมนักเรียนเพื่อนที่ปรึกษา ครูแนะแนวและคณะกรรมการนักเรียนเพื่อนท่ีปรึกษา เพ่ือไตถามทุกขสุข ความกาวหนาของงาน และปญหาอุปสรรคในการปฏิบัติงาน อยางนอยเดือนละ 1 คร้ัง โดยกำหนดวัน เวลาไวในปฏิทิน ปฏิบัติงาน 2) ประชาสัมพันธรูปแบบ/กิจกรรมหรือผลงานของนักเรียน เพ่ือนทปี่ รกึ ษากบั นกั เรียน ครู และบุคคลภายนอกโรงเรียนอยางสม่ำเสมอ

106 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 3) จัดใหมีการเพิ่มพูนองคความรูและทักษะในการพัฒนาตนของ นกั เรียนเพื่อนทป่ี รึกษา เชน การพฒั นาจติ สาธารณะเพือ่ การตอบแทนสงั คม การพัฒนาจติ ดวยสมาธิ การวางตัวใหม เี สนห  แนวทางการสรางสัมพันธภาพที่ดกี ับผอู ื่น อยางนอยเทอมละ 1-2 คร้ัง 5.1.3 การพัฒนางาน/กจิ กรรมของนักเรยี นเพือ่ นทีป่ รึกษา เพื่อเปนการพัฒนางานของนักเรียนเพ่ือนท่ีปรึกษา ครูแนะแนว ควรดำเนนิ การ ดงั น้ี 1) จัดเตรียมและเสนอต้ังคณะกรรมการนักเรียนเพื่อนที่ปรึกษา ประกอบดวย ผูบริหารโรงเรียน หัวหนาในแตละระดับชั้น ตัวแทนนักเรียนเพื่อนที่ปรึกษา 3-5 คน และครแู นะแนว เปนตน (ตามบริบทของโรงเรียน) 2) รวมกับคณะกรรมการนักเรียนเพ่ือนที่ปรึกษาจัดทำแผนงานประจำป โครงการตาง ๆ และปฏทิ ินปฏบิ ตั งิ านของนกั เรียนเพื่อนทป่ี รึกษา 3) จดั หาสงิ่ อำนวยความสะดวกในการทำงานของนกั เรยี นเพอื่ นทป่ี รกึ ษา เชน หอ งทำงาน โตะ เกา อี้ ตู คอมพวิ เตอร โทรศพั ท เปน ตน (ตามบรบิ ทของโรงเรยี น) 4) จัดหางบประมาณสำหรับแผนงานและโครงการตาง ๆ ตามแผนงาน ประจำปข องนักเรียนเพื่อนท่ีปรกึ ษา 5) ชวยจัดทำเอกสาร แบบฟอรมตาง ๆ ท่ีจำเปนตองใชในกิจกรรม ของนักเรียนเพื่อนท่ีปรึกษา เชน ตารางเวรการใหคำปรึกษา (กรณีมีหองทำงานของนักเรียน เพ่ือนท่ีปรึกษาและกรณีที่มีการใหคำปรึกษาอยางเปนทางการ) ใบนัดรับคำปรึกษา แบบบันทึก ผลการใหค ำปรึกษา แบบบันทกึ ขอ ความเชิญประชุม แบบฟอรม ประชาสมั พันธง าน เปนตน 6) ชวยประชาสัมพันธกิจกรรม โครงการ แผนงานของนักเรียน เพื่อนท่ีปรึกษาดวยส่ือท่ีหลากหลายและตอเนื่อง เชน Website ของโรงเรียน เสียงตามสาย วทิ ยโุ รงเรยี น วารสาร จุลสาร แผนพบั ปายนิเทศ และหนาเสาธง เปน ตน 7) จดั ใหน กั เรยี นเพอ่ื นทป่ี รกึ ษาไดแ ลกเปลย่ี นเรยี นรู (KM) ประสบการณ ในการใหคำปรกึ ษาเบอื้ งตนแกเ พื่อนทป่ี ระสบปญ หา อยางนอ ยเทอมละ 2 ครัง้ 8) จัดใหมีการเพิ่มพูนองคความรูและทักษะการใหคำปรึกษา รวมทั้ง การฝกวิเคราะหปญหาและแนวทางการชวยเหลือกรณีศึกษาท่ีซับซอน และพบบอยแกนักเรียน เพื่อนท่ีปรึกษา อยางนอ ยเทอมละ 1 ครง้ั เพื่อเพมิ่ พนู ประสบการณแ ละความมัน่ ใจ 9) กำหนดชวงเวลาในการประชุมเพ่ือติดตามและประเมินผลการทำงาน อยางนอยเดอื นละ 1 ครงั้ ไวใ นปฏิทินปฏิบัติงาน

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 107 10) กำหนดแนวทาง/วิธีการติดตามและประเมินผลการทำงานของ นกั เรียนเพือ่ นท่ีปรึกษา 11) กระตุนใหนักเรียนเพ่ือนที่ปรึกษาสรุปและรายงานผลการปฏิบัติงาน เดือนละ 1 ครงั้ 12) สรุปและรายงานผลการปฏบิ ตั งิ านของนักเรยี นเพื่อนท่ีปรึกษา 5.1.4 การใหความชวยเหลือนกั เรยี นเพ่ือนทป่ี รกึ ษา ในกรณีที่นักเรียนเพื่อนท่ีปรึกษาประสบปญหาในการดำเนินงาน เชน พบวาปญ หาของเพ่อื นมีความซบั ซอนมาก ยังชว ยเหลอื ไดไ มม ากนกั และไมสามารถสงใหค รูแนะแนว ดำเนินการตอได เหตุผลอาจเนื่องจากนักเรียนที่ประสบปญหาตองการใหเก็บเปนความลับ หรือ ไมตองการมาพบกับครูแนะแนว แตตองการการชี้แนะจากเพื่อนท่ีปรึกษาเทานั้น เปนตน ครูแนะแนวสามารถดำเนินการไดด ังน้ี 1) ใหค วามมน่ั ใจแกน กั เรยี นเพอื่ นทป่ี รกึ ษาในเรอื่ งของการรกั ษาความลบั 2) ใหนักเรียนเพื่อนที่ปรึกษาเลารายละเอียดของปญหาและแนวทาง การใหคำปรึกษาท่ีไดดำเนินการไปแลว ตลอดจนผลที่เกิดข้ึนจากการปรึกษา โดยไมตองระบุช่ือ หรอื รายละเอยี ดที่จะเช่อื มโยงไปถงึ เจาของปญ หา 3) ชวยวิเคราะหปญหาวาคืออะไร จากสาเหตุอะไร แนวทางการแกไข มีกแ่ี นวทาง และแตล ะแนวทางมขี อดีขอดอ ยอะไร แนวทางไหนนา จะใชไดผ ล 4) บันทึกรายละเอียดของแนวทางชวยเหลือนักเรียนท่ีประสบปญหา ทพ่ี ิจารณารว มกบั นักเรียนเพ่ือนท่ีปรกึ ษา เพื่อตดิ ตามผลตอ ไป 5) ติดตามผลการใหความชวยเหลือของนักเรียนเพ่ือนที่ปรึกษา และบันทึกผล ในกรณีที่การชวยเหลือยังไมคืบหนา ครูควรใหกำลังใจและใหขอเสนอแนะเพ่ิมเติม แกน ักเรยี นเพื่อนทีป่ รกึ ษาตอไป 5.1.5 การรับนักเรียนทีป่ ระสบปญหาตอ กจากนกั เรียนเพือ่ นท่ีปรกึ ษา เมอ่ื นกั เรยี นเพอ่ื นทปี่ รกึ ษาใหค วามชว ยเหลอื แกเ พอื่ นทปี่ ระสบปญ หาแลว พบวาปญหาดังกลาวมีความยุงยากและซับซอนมาก เกินความสามารถของตน และนักเรียน ทปี่ ระสบปญ หาตอ งการรบั คำปรกึ ษาจากครแู นะแนว ครแู นะแนวสามารถดำเนนิ การโดยใหค ำปรกึ ษา ตามขน้ั ตอนการใหค ำปรกึ ษาและประสานงานนกั เรยี นเพอ่ื นทป่ี รกึ ษา เพอ่ื การชว ยเหลอื ประคบั ประคอง นกั เรยี นทปี่ ระสบปญ หาใหส ามารถแกไ ขปญ หาและปรบั ตวั ได รวมทง้ั ตดิ ตามผล สรปุ และรายงานผล การใหค วามชว ยเหลือ

108 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 5.1.6 การประชมุ เปนรายกรณี (Case Conference) สำหรับปญหาของเพื่อนนักเรียนที่มีความยุงยากและซับซอนมาก จนเกินความสามารถของนักเรียนเพ่ือนที่ปรึกษาและครูแนะแนวท่ีจะรวมมือกันชวยเหลือได จำเปน ตองไดรับความรวมมือจากบุคคลหลายฝาย ทั้งในและนอกโรงเรียน ครูแนะแนวควรดำเนินการ จัดใหม กี ารประชมุ เปน รายกรณีเพอ่ื พจิ ารณาปญ หา หาสาเหตุ และกำหนดแนวทาง รวมทั้งตัวบคุ คล ในการใหความชวยเหลอื รว มกนั 5.2 การศึกษานักเรยี นเปน รายกรณี 5.2.1 การศกึ ษานักเรียนเปนรายกรณี คอื อะไร การศกึ ษานกั เรยี นเปน รายกรณี (Case Study) คอื กระบวนการรวบรวม ขอ มลู ของนกั เรยี นเปน รายบคุ คลอยา งละเอยี ด ดว ยวธิ กี ารทห่ี ลากหลาย และนำขอ มลู มาวเิ คราะหส รปุ เพื่อทำความเขาใจสภาพของนักเรียน เพ่ือชวยเหลือหรือสงเสริมพัฒนาการของนักเรียน ใหส ามารถปรับตัวและดำเนินชีวิตอยใู นสงั คมไดอ ยา งเหมาะสมและมคี วามสขุ 5.2.2 ประโยชนของการศกึ ษานกั เรยี นเปนรายกรณี 1) ประโยชนต อ นกั เรยี น นักเรียนไดรับความชวยเหลือ สงเสริม และพัฒนาตามศักยภาพ สามารถปรับตวั และดำเนนิ ชวี ติ อยูในสังคมไดอ ยางมคี วามสุข 2) ประโยชนตอครู ครูรูจัก เขาใจนักเรียนเปนรายบุคคล โดยเฉพาะนักเรียนท่ีตองไดรับ การเอาใจใสเปนพิเศษ ทำใหไดรับขอมูลท่ีชัดเจนขึ้น นำไปสูการวางแผนและใหความชวยเหลือ นกั เรยี นอยางมีประสิทธิภาพ 3) ประโยชนต อ ผปู กครอง ผูปกครองไดรวมมือกับโรงเรียนในการสงเสริมสนับสนุน แกปญหา หรอื พัฒนานกั เรียนทีเ่ ปนบตุ รหลาน 5.2.3 การศกึ ษารายกรณี มขี ้ันตอนการดำเนนิ งาน ดังน้ี 1) กำหนดปญหาและต้ังสมมติฐาน (นักเรียนคนใดท่ีครูควรศึกษา เปน รายกรณี) ก) ปญ หาทางสุขภาพกาย เชน ความพกิ าร โรคประจำตวั ฯลฯ ข) ปญ หาสขุ ภาพจิตทสี่ มั พันธก ับปญหาอ่ืน ๆ เชน - ปญ หาพฤตกิ รรมทเ่ี กดิ จากการเรยี น ครอบครวั เศรษฐกจิ ฯลฯ - ปญ หาบคุ ลกิ ภาพ เชน ใชส ารเสพตดิ อาชญากรรม ลกั ขโมย ฯลฯ - ปญ หาทางอารมณ เชน ปส สาวะรดทนี่ อน กดั เลบ็ อมนว้ิ ฯลฯ - ปญ หาทางดานสัมพันธภาพกับบคุ คลอ่ืน ค) นกั เรยี นปญ ญาเลศิ และนกั เรยี นทมี่ คี วามสามารถพเิ ศษเฉพาะทาง

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 109 2) การรวบรวมขอ มลู และวิเคราะหข อมูล ก) การสงั เกตและการบนั ทึกขอมลู ข) การสมั ภาษณ ค) อตั ชวี ประวัติ บนั ทึกประจำวัน ง) สงั คมมติ ิ จ) แบบสอบถาม ฉ) แบบทดสอบ ช) ระเบยี นสะสม ซ) เคร่ืองมือทางจิตวทิ ยาการแนะแนว ฯลฯ 3) การสงั เคราะหแ ละการวนิ จิ ฉยั ปญ หาทไ่ี ดร บั จากการรวบรวมขอ มลู 4) การชวยเหลือ การปองกัน และการสงเสริมท่ีครูแนะแนวเปน ผูปฏบิ ตั เิ อง 5) การทำนายผล 6) การตดิ ตามผลและการดูแลชวยเหลอื 7) การสรุปผลและการใหขอเสนอแนะ 8) การยุติการศกึ ษารายกรณี เนอื่ งจาก ก) หมวดเวลาทศ่ี ึกษา ข) ชว ยเหลือไดสำเรจ็ /แกปญ หาไดส ำเรจ็ ค) สง ตอ กรณมี คี วามจำเปน ตอ งการความชว ยเหลอื จากหนว ยงานอนื่ 5.2.4 การรายงานการศกึ ษานักเรยี นเปน รายกรณี แบบรายงานการศึกษานักเรียนเปนรายกรณี เปนเอกสารท่ีสรุปและ รายงานผลการศกึ ษาชวยเหลือ สงเสรมิ และพฒั นานกั เรยี น เพื่อเสนอตอ ผูเกย่ี วของเปนระบบ 1) สาระท่ีควรมใี นรายงานศกึ ษานกั เรียนเปน รายกรณี ประกอบดวย ชือ่ นักเรยี น (นามสมมต)ิ ระดับชน้ั ที่กำลังศึกษา ผูศกึ ษา (ครูแนะแนว/ครูท่ีปรกึ ษา/ครูประจำชั้น) ระยะเวลาในการศึกษา สาเหตุของการศึกษา เคร่ืองมอื และเทคนคิ ท่ีใชใ นการรวบรวมขอ มูล

110 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน ขอ มลู ทไ่ี ดจ ากการสงั เคราะหข อมลู - ขอ มูลสว นตัวและครอบครัว - ขอมูลสุขภาพ (สขุ ภาพกาย สุขภาพจิต) - ขอ มลู ดา นการเรยี น - ขอ มลู ดานสงั คม - ความสนใจ งานอดิเรก และประสบการณใ นดานตา ง ๆ - เปา หมายและความคาดหวังในอนาคต - ความภาคภูมิใจ ปญ หาและอุปสรรคในการดำเนินชวี ติ การวิเคราะหแ ละวินจิ ฉยั ปญหา การชวยเหลือ สงเสริม และพัฒนา การตดิ ตามผล ขอ เสนอแนะ หลกั ฐาน/เอกสารการยินยอมจากบดิ ามารดาหรอื ผปู กครอง เอกสารเก่ยี วกับการเผยแพรขอมลู ของกรณีศึกษา 2) รายงานการศึกษานกั เรียนเปนรายกรณที ด่ี ี ควรมลี ักษณะดงั นี้ ก) กำหนดปญหาหรอื ส่ิงทีศ่ กึ ษาใหช ดั เจน ข) สังเคราะหขอมูลอยางเปนระบบ และเปนขอมูลท่ีสามารถนำไป ใชใ นการวิเคราะหและวินจิ ฉัยปญ หาไดอยางตรงประเดน็ ค) อธิบายหรือบรรยายลักษณะเดนลักษณะดอยของนักเรียน รวมถึงสภาพแวดลอ มที่เก่ยี วขอ ง ง) ขอ เสนอแนะตอ งเฉพาะเจาะจงและสามารถปฏิบตั ไิ ด 5.2.5 ตวั อยา งการศกึ ษานักเรยี นเปน รายกรณี ลักษณะทว่ั ไป ด.ช.บอล (นามสมมต)ิ อายุ 14 ป สงู 165 เซนตเิ มตร นำ้ หนกั 58 กโิ ลกรมั รูปรางทวม ผิวคอนขางคล้ำ นัยนตาสีดำ 2 ช้ัน ใบหนากลม มีสิวขึ้นตามใบหนา ผมตัดสั้น พูดจา คลอ งแคลว ทา ทางสภุ าพ การแตงกายเรยี บรอ ย มโี รคประจำตัว คือ หอบหืด ลักษณะปญ หา พฤตกิ รรมท่ีพบ คือ 1. การขาดเรยี นบอ ย เดอื นละประมาณ 5 ครัง้ 2. ไมคอยสงงานตามที่ครูมอบหมายใหทำ ถูกครูตักเตือนและลงโทษ เปน ประจำ

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 111 จากพฤติกรรมปญหาดังกลาว โรงเรียนไดมีการบันทึกพฤติกรรม นักเรียน และอยูในเกณฑการคัดกรองของโรงเรียนวามีแนวโนมออกกลางคัน อาจารยท่ีปรึกษาจึงได สงมาใหผ ูศ ึกษาไดศ ึกษาสาเหตุและใหค วามชวยเหลอื ตอ ไป จากการเก็บรวบรวมขอมูลดวยเทคนิคตาง ๆ พรอมทั้งการวิเคราะห ขอมลู สามารถสรุปไดดังนี้ 1. การสงั เกต : ผศู กึ ษาสงั เกตนกั เรยี น จำนวน 3 ครง้ั ไดแ ก ในหอ งเรยี น นอกหองเรียน และทบ่ี าน พบวา 1.1 จากการสงั เกตในหองเรยี น ชัว่ โมงคณติ ศาสตร พบวา ด.ช.บอล มีความสนใจในการเรียนดี และจะน่ังอยูแถวหนาของหองเรียน เมื่อครูถามคำถามจะคิดและตอบครู ไดอ ยา งรวดเรว็ เมอ่ื ครมู อบหมายใหท ำงานในหอ งเรยี นจะพดู คยุ ปรกึ ษากบั เพอื่ นสนทิ และจะตง้ั ใจทำ จนเสร็จเรียบรอยกอนจึงจะหันไปพูดคุยกับเพื่อน ๆ ในหองวิชาสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เมื่อครูถามจะน่ังเฉยไมตอบคำถามครู และเม่ือครูทวงงานในหองเรียนที่มอบหมายใหทำจะน่ังเฉย และไมสง งาน สิง่ ที่นาสังเกต คอื ด.ช.บอล จะขาดเรยี นในวันพฤหสั บดี 1.2 จากการสังเกตนอกหองเรียน คร้ังที่ 1 พบวา ในเวลาเชา จะเดินทางโดยรถจักรยานยืมเรียน มาถึงโรงเรียน เวลา 07.50 น. เม่ือนำรถจักรยานไปจอดไวแลว จะไปนง่ั อยูบริเวณโตะขา ง ๆ สนามของโรงเรยี น พดู คุยกบั เพ่อื น และเตรยี มเขาแถว ครัง้ ที่ 2 พบวา ในชวงเวลาพักกลางวัน เวลา 11.40 น. เม่ือออกจากหองเรียนจะเดินไปรับประทานอาหาร กลางวันที่โรงอาหารของโรงเรียนกับกลุมเพ่ือนสนิท ประมาณ 3 คน ขณะเวลารับประทานอาหาร จะพูดคุยเลนและหยอกลอกับเพ่ือนดวยความสนุกสนาน ราเริงแจมใส และพูดจาคอนขางสุภาพกับ เพอื่ น ๆ เมอื่ รบั ประทานอาหารเสรจ็ จะเดนิ ไปนงั่ ทโี่ ตะ ขา งสนามของโรงเรยี นกบั เพอ่ื นสนทิ และนง่ั คยุ กนั ตอ จนถงึ เวลาเขา เรียนจะพากนั เดินไปเขาหองนำ้ และเขาชนั้ เรียน 1.3 จากการสงั เกตทีบ่ า น เมื่อผูศกึ ษากับอาจารยท ป่ี รึกษา ทราบวา ด.ช.บอล ไมม าโรงเรียน จึงไดเ ดินทางไปพบ ด.ช.บอล ท่ีบา นพกั เมือ่ เดนิ ทางไปถึง พบวา ด.ช.บอล ปดประตูอยูในบานพักคนเดียว ผูศึกษาไดสอบถามสาเหตุของการไมไปโรงเรียน ไดรับคำตอบวา ไมค อ ยสบาย และยงั ไมไ ดร บั ประทานอาหารกลางวนั จากการสงั เกตสหี นา ไมค อ ยรา เรงิ แจม ใสเทา ทคี่ วร 2. การสัมภาษณ : จากการสัมภาษณตัวนักเรียนเอง ครูท่ีปรึกษา ครูประจำวชิ า เพ่ือนของนกั เรยี น พบวา 2.1 จากการสัมภาษณตัวนักเรียนเอง ทำใหทราบวา ด.ช.บอล ชอบเรียนวิชาคณิตศาสตรมากท่ีสุด โดยใหเหตุผลวา ตนเองคิดเลขไดเร็ว และเปนวิชาที่สามารถ ทำงานเสร็จพรอ มทัง้ สง ไดทันทีในหองเรยี น แตจะกงั วลใจกับวิชาสังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม เพราะครูจะมอบหมายงานใหทำมาก ทำใหไมสามารถทำงานไดทันและสงไดตามกำหนดเวลา หาขอมูลยาก และไมมีเงินที่จะซ้ืออุปกรณในการทำงาน และครูจะบอกไววา หากไมสงงาน

112 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน ตามกำหนดจะลงโทษโดยการใหทำงานเพิ่มจาก 1 ชิ้น เปน 20 ชิ้น ซ่ึง ด.ช.บอล ไดเห็นบทเรียน การถูกลงโทษจากรุนพ่ีมาแลว สำหรับในวันพฤหัสบดีที่มีวิชาพลศึกษา ตนเองไมมีเงินซื้อชุดพละ เม่ือมาเรียนจะถูกลงโทษอยูเสมอ สิ่งตาง ๆ เหลานี้ทำให ด.ช.บอล วิตกกังวลวาจะติด 0 หรือ ร และจะเรียนไมจบช้ันมัธยมศึกษาปท่ี 3 ด.ช.บอล เลาวา สาเหตุท่ีขาดเรียนบอย ๆ เนื่องจากกลัว การถูกลงโทษจึงไดหลีกเลี่ยงโดยการไมมาโรงเรียน และในบางวันพอกับแมไมมีเงินใหตนเอง มาโรงเรียน ด.ช.บอล กับนองชายอีก 2 คน จึงตองขาดเรียนไปโดยปริยาย บางครั้งโรคประจำตัว (หอบหดื ) ยงั กำเรบิ เงนิ ทจ่ี ะไปโรงพยายาลกไ็ มม ี ตอ งทนอยกู บั อาการแนน หนา อก หายใจไมค อ ยออก ไมรูจะทำอยางไร ไดแตนอนเฉย ๆ อยูในหองเชา ใชมือทุบหนาอกตนเองแรง ๆ ดวยคิดวาอาจจะ สามารถทำใหอาการดีข้ึนไดบาง เม่ือครอบครัวของตนมีปญหาในเรื่องการเงินดังกลาว ทำให ด.ช.บอล ตองหาทางชวยเหลือพอแม เพื่อหารายไดมาจุนเจือครอบครัว โดยไปรับจางทำงาน คราดหลมุ ทรายทสี่ นามกอลฟช ลประทานหลงั เลกิ เรยี น ตง้ั แตเ วลา 17.00-20.00 น. วนั ละ 100 บาท หยดุ เฉพาะวนั จนั ทรและวนั ที่ฝนตกจะไมไ ดทำงาน หากสง่ิ เหลา นีจ้ ะเปนอปุ สรรคทำใหต นเรยี นไมจ บ หรอื ตองออกจากโรงเรียน ตนจะรูสกึ เสยี ใจมาก 2.2 จากการสัมภาษณครูท่ีปรึกษา ครูประจำวิชา และเพื่อน นักเรียน ไดใหขอมูลตรงกันวา ด.ช.บอล มีมนุษยสัมพันธและเขากับเพ่ือน ๆ ไดดี แตในบางคร้ัง จะไมคอยพดู และขาดเรียนอยบู อ ย ๆ รวมถงึ ฐานะทางครอบครวั ยากจน ในวชิ าคณิตศาสตร เม่ืออยู ในหองเรียนหรือทำกิจกรรมตาง ๆ จะมีความสนใจและตั้งใจเรียนดี เวลาเรียนมักจะน่ังอยูดานหนา ของหอง กิริยามารยาทคอนขางเรียบรอย แตในวิชาสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ภาษาไทย จะไมคอยสงงานท่ีไดรับมอบหมาย ผลการเรียนไมคอยดีอาจเน่ืองมาจากการขาดเรียนบอย ๆ ทำให เรยี นไมค อ ยทันเพอื่ น 3. การเย่ียมบาน : จำนวน 1 ครั้ง โดยใชเทคนิคการสังเกตและ สมั ภาษณ ไดผ ลดงั นี้ 3.1 จากการสงั เกต ผูศกึ ษาไดไปเย่ยี มบา น ด.ช.บอล พบวา 3.1.1 สภาพบานและสิ่งแวดลอม เปนหองเชาอยูหางจาก โรงเรียนประมาณ 3 กิโลเมตร ทางเขาหองเชาของ ด.ช.บอล ตองเขาซอยและอยูหางจากถนนใหญ ประมาณ 1.5 กิโลเมตร สภาพลักษณะภายนอกเปนตึก 2 ชั้น ในบริเวณน้ันสวนใหญจะเปน หองแบงใหเชาหลายหลังคาเรือน และมีผูอาศัยเชาอยูหลายครอบครัว ซึ่งครอบครัวของ ด.ช.บอล จะเชา อยชู นั้ ลา ง ขนาดของหอ งเชา ประมาณ 3.50 x 5 เมตร เมอื่ ผศู กึ ษาไปถงึ หนา หอ งเชา พบนอ งชาย ของ ด.ช.บอล 2 คน กำลังเลนอยูบริเวณหนาหองเชา และ ด.ช.บอล คอยดูแลนองอยูในบริเวณ ดังกลาว พอกับแมของ ด.ช.บอล ไดออกมาใหการตอนรับ และเชิญเขาไปพูดคุยกันในหองเชา ดวยทาทีที่ย้ิมแยมแจมใส สุภาพ และเปนมิตร ผูวิจัยไดสังเกตสภาพลักษณะภายในหองเชา ครอบครวั ของ ด.ช.บอล จะจดั หอ งโดยใชต เู สอื้ ผา กนั้ เพอ่ื แบง บรเิ วณเนอื้ ทข่ี องหอ งออกเปน 2 สว น สำหรบั จัดเปนท่ีนอนของพอกับแม และนองชายคนเล็ก และอีกมุมหน่ึงจะเปนท่ีนอนของ ด.ช.บอล และ

ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 113 นองชายคนรอง มีมุมสำหรับทำครัวอยูบริเวณดานหนาหองน้ำ หองน้ำอยูดานหลังและอยูภายใน บรเิ วณของหอ ง ภายในหอ งเชา จะมเี ครอื่ งอำนวยความสะดวก คอื พดั ลม เตารดี โทรทศั น เครอื่ งซกั ผา หมอ หงุ ขา ว และมอี ปุ กรณส ำหรบั ทำครวั เลก็ นอ ย พอ ของ ด.ช.บอล อายปุ ระมาณ 45 ป รปู รา งผอมสงู ผวิ คล้ำ ฟน ดา นหนาบนหกั หมดแลว สำหรับแม อายุประมาณ 38 ป รูปรางสมสวน ผวิ ขาว หนา ตาดี ทง้ั พอและแมพูดจาคลอ งแคลว 3.1.2 จากการสังเกตเก่ียวกับความสัมพันธในครอบครัว พบวา ความสมั พนั ธใ นครอบครวั คอนขา งดี การพดู คยุ ของพอกบั แมและลกู ๆ คอ นขางเปนกนั เอง มีพูดเลน หยอกลอ กันบาง 3.2 จากการสัมภาษณพอกับแมของ ด.ช.บอล พบวา ในชวงเย็น พอถงึ เวลาคำ่ พอ จะเรยี กลกู ทกุ คนใหเ ขา บา น และจะรบั ประทานอาหารเยน็ รว มกนั พอ จะเปน คนดแู ล เร่ืองกับขาว เม่ืออยูบาน ด.ช.บอล จะมีหนาท่ีในการดูแลนองชายทั้ง 2 คน และชวยดูแล ทำความสะอาดหองพัก ชวงเชาวันเสารและวันอาทิตยไปชวยงานที่วัด และจะนำอาหารท่ีเหลือจาก ผูที่ไปทำบุญถวายภัตตาหารพระกลับมาใหสมาชิกท่ีบานไดรับประทาน ซ่ึงชวยลดคาใชจาย ในครอบครัวไดสำหรับความคิดเห็นเก่ียวกับความประพฤติในดานการเรียน พอกับแมของ ด.ช.บอล เห็นวา บุตรชายมีความต้ังใจเรียนดี ไมเคยเกเร สำหรับการคบเพ่ือนไมคอยนาเปนหวง เพราะเพ่ือน ที่คบอยูนั้นเปนเพื่อนท่ีพากันไปทำงานเพ่ือหารายไดพิเศษหลังเลิกเรียนที่สนามกอลฟ และยังมี ความภาคภูมิใจในตัวบุตรชายที่สามารถชวยแบงเบาภาระโดยการหารายไดพิเศษมาชวยจุนเจือ ใหกับครอบครัวไดในเรื่องของความคาดหวังที่มีตอ ด.ช.บอล และทัศนะที่มีตอการศึกษา พอกับแม มคี วามคดิ เหน็ วา อยากใหเ รยี นจบสงู ๆ และจะพยายามสง ใหถ งึ ทสี่ ดุ เทา ทจี่ ะเรยี นได และจะไมบ งั คบั วา จะเรยี นอะไร แตข อเปน สถาบนั ทางการศกึ ษาทไ่ี มม คี วามเสยี่ งในเรอ่ื งการยกพวกตกี นั เพราะคดิ วา การศึกษามีความสำคัญมาก โดยไดใหเหตุผลวา “ตนเองเรียนจบ ปวส.” ยังใชชีวิตในการประกอบ อาชีพเพ่ือหาเล้ียงครอบครัวดวยความยากลำบาก ครอบครัวมีฐานะยากจน ตนเองตองประกอบ อาชีพขบรถแท็กซ่ีรับจาง มีรายไดในแตละวันไมคอยแนนอน บางวันมีเงินเหลือจากการขับรถแท็กซ่ี เพียงแค 80 บาท ทำใหไมพอใชจายในครอบครัว สวนแมของ ด.ช.บอล ประกอบอาชีพรับจาง เปนพนักงานแผนกตัดเย็บในโรงงานผลิตเสื้อผาแหงหน่ึง มีรายไดเดือนละ 4,000 กวาบาทตอเดือน เม่ือรวมรายไดแลวทำใหไมเพียงพอกับคาใชจายในแตละเดือน ทั้งคาหองเชารวมคาน้ำคาไฟ ประมาณ 2,000 กวา บาท คาใชจา ยอื่น ๆ ในครอบครวั และคา เลาเรยี นของลกู 3 คน หากวันไหน ท่ีไมมีเงินใหลูกไปโรงเรียน ลูกท้ัง 3 คนตองหยุดเรียนทั้งหมด บางครั้งสังเกตเห็นวา ด.ช.บอล จะไมไปโรงเรียนในช่ัวโมงพละหรือช่ัวโมงที่ตองสงงาน แลวไมมีเงินซ้ืออุปกรณเพื่อทำงานสง ตามที่ครูมอบหมาย ด.ช.บอล จะแกปญหาดวยการไมไปโรงเรียนเพราะกลัววาครูจะลงโทษ ตนก็ไมรูจะทำอยางไร รูสึกเสียใจที่ไมสามารถหาส่ิงตาง ๆ ใหกับลูกไดเหมือนกับคนอื่น จึงคิดวา “ลูกนาจะไดเรียนสูง ๆ เพื่อท่ีจะมีทางเลือกของชีวิตที่ดีกวาเดิม” สวนทัศนะที่มีตอครูและโรงเรียน

114 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน ทบี่ ตุ รชายเรยี นอยนู นั้ ตนเองไมค อ ยมเี วลาตดิ ตอ สอื่ สารกบั ครแู ละโรงเรยี นเทา ทค่ี วร เพราะตอ งทำงาน ทกุ วนั และไมม วี นั หยดุ แตโรงเรียนไดใ หค วามชวยเหลอื ในการใหผอนชำระคาเทอมของลูกชายคนเล็ก ทีก่ ำลังเรยี นชัน้ อนบุ าล และจดั หาทนุ การศกึ ษาใหก บั ลูกชายท่เี รยี นอยชู ัน้ ประถมศึกษาปท่ี 4 สำหรบั ด.ช.บอล โรงเรียนไดเขามาชวยเหลือในเร่ืองของหนังสือเรียนและใหจักรยานยืมเรียน เม่ือ ตองพบกับปญหาและอุปสรรคในเร่ืองการเงินก็ยังอยากใหลูกไปโรงเรียนและเรียนใหจบชั้นมัธยม ศึกษาปที่ 3 และมีความรูสึกกังวลกับส่ิงแวดลอมตาง ๆ ท่ีอาจมีผลกระทบในการเลี้ยงดูบุตรชาย ในปจ จบุ นั 4. อตั ชวี ประวัติ ผูศึกษาไดใหเขียนอัตชีวประวัติ พบวา ด.ช.บอล มีความมุงหวัง ท่ีจะเรียนตอในสาขาวิชาตกแตงภายใน โรงเรียนกอสราง และมุงหวังถึงเงินเดือนที่ดีเพ่ือมีรายได ที่จะเลี้ยงดูพอแมในอนาคต การเขียนใชกระดาษทำรายงานของโรงเรียนเขียนดวยลายมือ ท่ีเปนระเบียบ มีขอความที่เขียนผิดอยู 2 แหง การจัดลำดับทางความคิดยังไมคอยมีความตอเน่ือง แสดงถึงลักษณะนิสัยของผูเขียนเปนคนที่มีความต้ังใจในการเขียน มีความเปนระเบียบในการทำงาน พอสมควร แตยงั ขาดการวางแผนและความรอบคอบ 5. การสำรวจนิสัยและทัศนคติตอการเรียนโดยใชแบบสอบถาม แบบสำรวจนิสัยและทศั นคติตอการเรียน 4 ดา น พบวา 5.1 นิสัยดานการผลัดเวลา คะแนนภาพรวมอยูในระดับดี พบขอ ที่ควรพัฒนา คือ มีการหลีกเล่ียงการผลัดเวลาเม่ือครูมอบหมายใหคนควาหรืออานหนังสือเพิ่มเติม และไมม กี ารเตรียมบทเรียนลว งหนาสำหรับการเรียน 5.2 นิสัยดานวิธีการทำงาน คะแนนภาพรวมอยูในระดับดี พบขอ ที่ควรพัฒนา คือ ยังมีความรูสึกลังเลที่จะใหครูอธิบายเพิ่มเติมเม่ือไมเขาใจในบทเรียน ไมมี ความพยายามในการคนหาคำตอบในการสอบที่ตอบไมได ไมมีความพยายามท่ีจะทำคะแนน ใหดีกวาเดิม เม่ือรูวาตนสอบไดคะแนนนอยกวาเพ่ือน และไมมีการใชเวลาวางในการคนควางาน ในหอ งสมุด 5.3 ทัศนคติดานการยอมรับในตัวครู คะแนนภาพรวมอยูในระดับดี พบขอที่ควรพัฒนา คือ มีความคิดเห็นวาครูตอบคำถามและอธิบายบทเรียนไมเขาใจ ครูตองการ ใหน กั เรยี นประพฤตติ ัวในแบบอยา งท่คี รูก็ทำไมไ ด 5.4 ทัศนคติดานการยอมรับคุณคาของการศึกษา คะแนนภาพรวม อยใู นระดับดี พบขอ ทคี่ วรพัฒนา คอื มีความคิดเหน็ วาไมเ ชอื่ วาคนทม่ี กี ารศกึ ษาจะสามารถแกป ญหา ไดดกี วา คนทไ่ี มมีการศกึ ษา และไมเ ชอ่ื วา การอา นหนังสอื ทำใหคนฉลาดและรอบรมู ากข้นึ

ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 115 การวนิ ิจฉยั จากการเก็บรวบรวมขอมูล วินิจฉัยไดวา นักเรียนมีพฤติกรรมดังกลาว เกิดจากสาเหตุ ดังนี้ 1. สาเหตุจากตวั นักเรยี นเอง จากการสังเกต การสมั ภาษณ เยี่ยมบาน อัตชีวประวัติ และแบบสำรวจนสิ ยั และทัศนคตติ อ การเรียน พบวา เกดิ จากปญหาใน 3 ดาน คือ 1.1 ปญหาดานรางกาย นักเรียนมีปญหาสุขภาพ มีโรคประจำตัว (หอบหดื ) 1.2 ปญหาดานจิตใจ นักเรียนขาดแรงจูงใจที่จะเผชิญหนาและตอสู กับปญหาอุปสรรคที่เกดิ ข้นึ กบั ตนเองในดานการเรยี น 1.3 ปญหาดานพฤติกรรมการเรียน นักเรียนตองทำงานเพ่ือ หารายไดจุนเจือครอบครัว สงผลทำใหขาดการวางแผน การจัดแบงเวลาไมเหมาะสม ขาดเรียนบอย เรยี นไมท ันเพื่อน ไมสง งาน และขาดความรบั ผดิ ชอบ มนี ิสัยและทัศนคติตอการเรยี นไมเ หมาะสม 2. สาเหตุจากสิ่งแวดลอ ม พบวา เกดิ จากส่ิงแวดลอ ม 3 ดาน คอื 2.1 สาเหตุจากครอบครวั จากการสมั ภาษณแ ละเยย่ี มบา น พบวา 2.1.1 ดานสถานภาพทางเศรษฐกิจและสังคม ครอบครัว ของนกั เรยี นมฐี านะทางเศรษฐกจิ และรายไดต ำ่ ครอบครวั มฐี านะยากจน พอ แมต อ งเลยี้ งดบู ตุ รหลายคน พอประกอบอาชีพท่ีมีรายไดไมคอยแนนอน แมมีรายไดนอย ทำใหมีรายไดไมเพียงพอในการดูแล ครอบครัว สงผลกระทบใหไมม ีเงินซื้ออปุ กรณใ นการเรยี น และไมม คี าใชจายในการไปเรียนหนงั สือ 2.1.2 ดานสมั พนั ธภาพในครอบครัว ไมพ บสาเหตทุ ีเ่ ปนปญหา ในดานดงั กลา ว 2.1.3 ดานการอบรมเล้ียงดู ไมพบสาเหตุที่เปนปญหาในดาน ดังกลาว 2.2 สาเหตจุ ากโรงเรยี น จากการสังเกตและการสัมภาษณ พบวา 2.2.1 ดานสภาพในโรงเรียน นักเรียนมีจำนวนมากในแตละ หองเรียน ทำใหครูไมสามารถดูแลนักเรียนไดอยางทั่วถึง อีกทั้งยังมีกฎระเบียบท่ีเครงครัด นักเรียน ขาดแคลนวัสดุอุปกรณการเรียน ไมสามารถทำงานตามที่ครูมอบหมายไดตามกำหด และในวันที่ มีการเรียนวิชาพลศึกษา ไมมีชุดพละ ถูกครูตักเตือนและลงโทษรุนแรงเปนประจำ ทำใหเกิด ความเกรงกลวั ตอ การลงโทษ ทำใหห ลกี เล่ียงและแกปญหาเฉพาะหนา โดยการไมม าเรยี น 2.2.2 ดานครู ครูมีภาระงานมากนอกเหนือจากงานการสอน ทำใหไมเขาใจปญ หาของนกั เรียน ไมม เี วลาในการดูแลนกั เรยี นไดอยา งท่วั ถึง และลงโทษรุนแรง 2.2.3 ดา นเพอ่ื น ไมพ บสาเหตุที่เปนปญ หาในดา นดังกลาว

116 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 2.2.4 การสนบั สนนุ ดา นตา ง ๆ ของโรงเรยี น ไมม ที นุ สนบั สนนุ ในดานการเรียนอยางเพียงพอ 2.3 สาเหตจุ ากสงั คม จากการสงั เกต การสมั ภาษณ และเยยี่ มบา น พบวา 2.3.1 ดา นสภาพชมุ ชน ไมพ บสาเหตทุ เี่ ปน ปญ หาในดา นดงั กลา ว 2.3.2 ดา นเพอื่ นบา น ไมพ บสาเหตทุ เี่ ปน ปญ หาในดา นดงั กลา ว 2.3.3 ดา นสอื่ มวลชน ไมพ บสาเหตทุ เี่ ปน ปญ หาในดา นดงั กลา ว การทำนายผล สามารถหยุดยงั้ การออกกลางคนั ได การใหความชวยเหลือ ผศู กึ ษาไดใ หค วามชวยเหลอื ดังนี้ 1. ใหค ำปรกึ ษารายบคุ คล กบั ด.ช.บอล จำนวน 4 คร้งั โดยใชเ ทคนคิ ในการใหก ารปรกึ ษา การฟง การใชค ำถาม การทวนความ การสะทอ นความรสู กึ การเงยี บ การแปลความ การใหขอ มลู การใหกำลงั ใจ และการสรุป โดยเริม่ ตน ดว ยการสรา งสายสมั พนั ธ การใชค ำถาม เพ่อื ให ไดร ะบายความรสู กึ ใหไ ดท บทวนตนเอง และความรสู กึ ของตนเอง การทวนความและสะทอ นความรสู กึ เพือ่ คนหาตนเอง และสาเหตุใหขอ มลู เพอ่ื ใหความรูในการกระตุนความคิดใหเ ขาใจและตดั สินใจเลือก แนวทางแกปญหาและพัฒนาตนเองโดยการใชปญญา การวางเปาหมายเพื่อนำไปปฏิบัติใหบังเกิดผล ใหกำลังใจโดยการชื่นชมในความรักและความกตัญูท่ีมีตอพอแม ผลปรากฏวา ด.ช.บอล มีความ เขาใจตนเองและยอมรับในสิ่งท่ีเกิดข้ึน ทราบถึงสาเหตุและสามารถเลือกแนวทางในการแกไขปญหา และมีเปาหมายที่จะพฒั นาตนเองใหดขี น้ึ 2. ใหขอ มูล พรอมท้งั แนวทางเพ่อื สรา งความเขา ใจและขอความรวมมือ จากครูท่ีปรึกษา ครูประจำวิชา ครูผูรับผิดชอบงานระบบดูแลชวยเหลือนักเรียน ผูอำนวยการ โรงเรียน และผูปกครอง เก่ียวกับนักเรียน เพ่ือชวยกันประคับประคองใหนักเรียนไดเรียนจนจบ การศกึ ษาภาคบงั คบั การติดตามผล ผูศึกษาไดติดตามผลหลังจากการใหการปรึกษารายบุคคล โดยใช แบบสัมภาษณเพ่ือติดตามผล พบวา ด.ช.บอล มีความเขาใจตนเองเก่ียวกับสาเหตุการขาดเรียนบอย และไมสงงาน และยอมรับในส่ิงที่เกิดขึ้น เน่ืองมาจากตัวนักเรียนเองและสิ่งแวดลอม ไดมีการ วางแผนและมีเปาหมายในการที่จะพัฒนาตนเองในเรื่องการเรียน โดยจะใชวิธีการทำงานเพื่อ หารายไดพิเศษเฉพาะวันเสารและวันอาทิตย และจะแบงเวลาในการทำงานตามท่ีครูมอบหมาย เมื่อ ครสู ่งั งานจะรีบทำงานไมใ หงานคั่งคาง และตงั้ ใจเรียนใหจ บชนั้ มธั ยมศึกษาปท ี่ 3 หากมงี านทไี่ มเขา ใจ จะขอคำปรึกษาจากครูประจำวิชาที่มอบหมายงาน สำหรับในเรื่องของสุขภาพจะดูแลสุขภาพตนเอง โดยการออกกำลังกายใหสม่ำเสมอ และติดตามทำบัตรประกันสุขภาพกับโรงพยาบาลพระน่ังเกลา จะตอ สกู บั ปญ หาอปุ สรรคและแกไ ขปญ หาโดยใชป ญ ญา หากมปี ญ หาหรอื อปุ สรรคอนื่ ๆ ทไ่ี มส ามารถ แกไขไดจะขอคำปรึกษาจากครูที่รับผิดชอบงานระบบดูแลชวยเหลือนักเรียนและครูท่ีปรึกษา และ

ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 117 มคี วามมงุ มนั่ ทจ่ี ะเรยี นใหจ บชนั้ มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 3 หลงั จากใหค วามชว ยเหลอื โดยการใหค ำปรกึ ษาแลว ผศู กึ ษาไดต ดิ ตามผลโดยการสอบถามครทู ป่ี รกึ ษา ผลปรากฏวา ด.ช.บอล มพี ฤตกิ รรมในการเรยี นดขี นึ้ การสรปุ ผลและขอ เสนอแนะ การสรปุ ผล จากการศึกษารายกรณี ด.ช.บอล ทำใหทราบสาเหตุที่มีแนวโนม ออกกลางคันไดวา เกิดจากสาเหตุของตัวนักเรียนเอง พบวา เปนปญหาในดานรางกาย ดานจิตใจ ดานพฤติกรรมการเรียน และสาเหตุจากส่ิงแวดลอม ไดแก สาเหตุจากครอบครัวและโรงเรียน เมื่อทำการศึกษารายกรณีแลวพบวา ปญหาท่ีดีข้ึน คือ ปญหาท่ีเกิดจากตัวนักเรียนเอง ซึ่งในดาน รางกาย พบวา มีปญหาสุขภาพลดลง ดานจิตใจ พบวา นักเรียนมีความเขาใจตนเองเก่ียวกับสาเหตุ และยอมรบั ในสง่ิ ทเี่ กดิ ขน้ึ และมแี รงจงู ใจในการเรยี นมากขนึ้ ดา นพฤตกิ รรมการเรยี น พบวา นกั เรยี น มีพฤติกรรมการเรียนดีข้ึน เชน มีความสนใจในการเรียนมากขึ้น ขาดเรียนนอยลง มีการวางแผน กำหนดเปาหมาย สามารถเลอื กแนวทางในการแกป ญ หาและพฒั นาตนเองในเรอื่ งการเรยี นได สำหรบั ปญหาที่เกิดจากส่ิงแวดลอม พบวา ดานสภาพในโรงเรียน ดานครู และการสนับสนุนดานตาง ๆ จากโรงเรียน ครูมีความเขาใจในปญหา ดูแล และใหความชวยเหลือในการจัดหาทุนการศึกษา ใหแกนักเรียน สำหรับปญหาท่ีคงเดิม คือ ปญหาที่เกิดส่ิงแวดลอมท่ีเปนสาเหตุมาจากครอบครัว ในดา นสถานภาพทางเศรษฐกจิ และสังคมยงั คงมสี ภาพเชน เดิม ขอ เสอแนะ 1. ขอเสนอแนะสำหรับตัวนกั เรียนเอง นักเรียนควรมีการวางแผนและจัดแบงเวลาใหเหมาะสม ท้ังใน ดานการเรียนและการทำงานหารายไดพิเศษ เพื่อไมใหเกิดผลกระทบตอการเรียนควรนำ เปาหมายความมุงหวังทางการเรียนในอนาคตมาเปนแรงจูงใจเพื่อเปนแรงผลักดันใหมีความมุงมั่น มานะ พยายามที่จะเผชิญและฟนฝากับปญหาอุปสรรคตาง ๆ เม่ือมีปญหาควรปรึกษาอาจารย ผูปกครอง และควรใสใ จในการดแู ลสขุ ภาพของตนเองใหมากขึ้น 2. ขอเสนอแนะสำหรบั ผูเ กีย่ วขอ งกบั นักเรยี น 2.1 บุคลากรในโรงเรียน ไดแก ผูอำนวยการโรงเรียน ครูท่ีปรึกษา ครูประจำวิชา ครูที่รับผิดชอบงานระบบดูแลชวยเหลือนักเรียนควรมีความเขาใจในพัฒนาการ ของวัยรุน รวมกันดูแลและใหกำลังใจในเรื่องการเรียนแกนักเรียนอยางสม่ำเสมอ เพื่อชวยกัน ประคบั ประคองใหน ักเรียนไดเรยี นจนจบช้นั มธั ยมศึกษาปที่ 3 2.2 เพื่อนนกั เรยี นควรเปนผูใหค ำปรึกษาทีด่ ีในเร่ืองตา ง ๆ ได 2.3 ผูปกครองควรดูแลเอาใจใสและหาแนวทางแกไขเก่ียวกับ ปญหาดา นสขุ ภาพของนักเรยี นอยา งจรงิ จัง

118 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 2.4 ผูปกครองและบุคลากรในโรงเรียนควรมีการติดตอสื่อสาร ทันที เมื่อพบวานักเรียนขาดเรียน และมีการเย่ียมบาน พูดคุยเกี่ยวกับดานการเรียนหรือพฤติกรรม ของนกั เรยี นอยางสม่ำเสมอ 2.5 โรงเรียนควรมีผูที่สามารถเปนท่ีไววางใจใหนักเรียนไดพูดคุย ระบายความไมสบายใจหรือใหคำปรึกษากับนกั เรยี นได 2.6 โรงเรยี นควรจัดหาทนุ การศกึ ษาใหนกั เรียน 2.7 โรงเรยี นควรจดั หาอาชพี เสรมิ เพอ่ื ชว ยใหน กั เรยี นไดม รี ายไดพ เิ ศษ 3. ขอเสนอแนะสำหรบั ผูสนใจศึกษา ผทู ส่ี นใจในการศกึ ษาควรมนี กั จติ วทิ ยาบำบดั เขา มามสี ว นรว มในการให ความชว ยเหลอื นกั เรยี น

ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 119 4ตอนที่ ครทู ี่ปรึกษา : ระบบการแนะแนวในโรงเรียน ครทู ปี่ รกึ ษาเปน บคุ คลหนงึ่ ทม่ี บี ทบาทสำคญั ทจ่ี ะสง เสรมิ สนบั สนนุ ใหร ะบบการแนะแนว ในโรงเรยี นประสบความสำเรจ็ ดังแผนภาพตอ ไปน้ี

120 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น §√∑Ÿ ª’Ë √÷°…“ : √–∫∫°“√·π–·π«„π‚√߇√’¬π ศึกษานิเทศก ผบู รหิ าร กรอบความคิด ัพฒนาครแู นะแนว ครูท่ีปรึกษา ัพฒนาการและ ุบค ิลกภาพของเ ็ดกแ ตละวัยบรกิ ารแนะแนวระบบดแู ลชว ยเหลือ ปญหานักเ ีรยน/ ิว ีธการ ชวยเห ืลอสงตอ นักเรียน ใหก ารชว ยเหลอื แกไขไมไ ด ประเมินผล แกไ ขได ประชมุ ปรกึ ษาเปนรายกรณี สง กลบั ประสานผปู กครอง/สง ตอ ผูเช่ยี วชาญ รบั กลับ/เฝา ระวงั /พฒั นา ประสานเฝาระวัง ครทู ป่ี รกึ ษา ผูปกครอง ตดิ ตามและรายงานผล คือ การสนบั สนุนหรอื ประสานความรวมมอื คือ งานรบั ผิดชอบ

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 121 เพื่อใหระบบการแนะแนวในโรงเรียนสามารถดำเนินการประสานความรวมมือระหวาง ครูแนะแนวท่ีรับผิดชอบบริการแนะแนว สงเสริมสนับสนุนระบบการดูแลชวยเหลือนักเรียน และ รับการสงตอนักเรียนที่มีปญหาจากครูที่ปรึกษา จึงควรทำความเขาใจภาระงานระบบดูแลชวยเหลือ นักเรียนในสวนภาระหนาท่ขี องครทู ี่ปรึกษาทเ่ี ช่ือมโยงกับบรกิ ารแนะแนว ซ่งึ มรี ายละเอียดดงั นี้ 1. °“√√Ÿ®â —°π—°‡√¬’ π‡ªπì √“¬∫§ÿ §≈ : √Ÿâ®°— π—°‡√¬’ π 1.1 ความสำคญั ในการรจู กั นกั เรียนเปนรายบุคคล ดวยความหลากหลายของนักเรียนแตละคน ซึ่งมีพ้ืนฐานความเปนมาของชีวิต ที่แตกตางกัน ผานการหลอหลอมใหเกิดพฤติกรรมหลายลักษณะท้ังดานบวกและดานลบ ดังน้ัน การรูจักขอมูลที่จำเปนเก่ียวกับตัวนักเรียนจึงเปนส่ิงสำคัญ เพราะชวยใหครูที่ปรึกษามีความเขาใจ นักเรียนมากขึ้น สามารถนำขอมูลมาวิเคราะห เพ่ือชวยเหลือสงเสริมและพัฒนานักเรียนไดอยาง ถกู ตอง 1.2 วัตถปุ ระสงคในการรจู กั นักเรียนเปน รายบุคคล 1.2.1 เพอื่ ใหค รทู ป่ี รกึ ษาไดรูจักและเขา ใจนักเรียนมากขนึ้ 1.2.2 เพ่ือชวยใหนักเรียนมีโอกาสท่ีจะรูจักและเขาใจตนเองในดานตาง ๆ มากข้ึน เชน ดา นความสามารถ ความถนดั ความสนใจ บคุ ลิกภาพของตนเอง เปนตน 1.2.3 เพื่อนำผลจากการรวบรวมขอ มูลของนักเรียนเปนรายบคุ คล มาประกอบ ในการวางแผน ปอ งกนั ชวยเหลือ และพฒั นานกั เรยี น 1.3 หลกั การในการรูจกั นักเรยี นเปน รายบคุ คล 1.3.1 เครื่องมือและวิธีการในการศึกษาและรวบรวมขอมูลนักเรียน มีหลายชนิด แตละชนิดมีคุณสมบัติที่เฉพาะจึงไมมีเคร่ืองมือหรือวิธีการใดท่ีดีท่ีสุดและใหผล ไดครบถวน ดงั นนั้ ควรใชเครอ่ื งมอื และเทคนคิ หลาย ๆ วธิ ที ี่เหมาะสมสอดคลองกบั นักเรยี น 1.3.2 ขอมูลตาง ๆ ของนักเรียน ถือเปนความลับ เพื่อใหนักเรียนเกิดความ ไววางใจและยนิ ดใี หความรวมมอื ใหข อ มลู 1.3.3 เมอ่ื เกบ็ รวบรวมขอ มลู ของนกั เรยี นแลว ครคู วรชว ยเหลอื นกั เรยี นควบคกู นั ไปในเวลาเดียวกัน เพราะถาครูเก็บขอมูลเพื่อจะไดรูจักนักเรียนเพียงอยางเดียว แลวไมไดชวยเหลือ นักเรียนก็ไมเกิดประโยชนแตอยางไร จะทำใหนักเรียนรูสึกวาไมไดประโยชนและเสียเวลาในการ ใหค วามรวมมอื ในการเก็บขอมลู 1.3.4 การเก็บรวบรวมขอมูลของนักเรียนควรเก็บใหเปนปจจุบันและเก็บ อยางเปนระบบ นำมาใชไ ดสะดวก และทนั เหตุการณ

122 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น ประเภทของขอมูลท่คี วรเก็บรวบรวม ไดแก 1) ขอมูลสว นตวั 2) ขอ มูลสขุ ภาพและลักษณะทางรา งกาย 3) ขอ มลู ประวัตคิ รอบครวั 4) ขอ มูลประวัติการศึกษาและผลสมั ฤทธท์ิ างการศึกษา 5) ขอมลู ความสามารถและความถนดั 6) ขอ มูลกจิ กรรมที่สนใจ 7) ขอมูลการปรับตวั ทางดา นอารมณแ ละสังคม 8) ขอ มลู แผนการหรอื โครงการในอนาคต นอกจากน้ีครูท่ีปรึกษาอาจมอบหมายใหนักเรียนเก็บขอมูลท่ีเก่ียวของกับตนเอง ไวในแฟมสะสมผลงาน (Portfolio) ซึ่งนักเรียนจะนำไปใชในการสัมภาษณเขาศึกษาตอ ขอสมัครรับ ทนุ การศึกษา ฯลฯ ขอ มลู ทีน่ ักเรียนเกบ็ ไวในแฟมสะสมผลงาน ประกอบดว ย 3 สวน คอื สวนท่ี 1 ขอมูลสวนตัวของนักเรียน ไดแก ประวัติสวนตัว ประวัติครอบครัว ผลการเรียน ความสามารถพเิ ศษ กจิ กรรมท่ีสนใจทำในเวลาวา ง เปนตน สว นท่ี 2 พัฒนาการตนเอง คือ การเขารวมกิจกรรมตาง ๆ ทั้งในและ นอกโรงเรียน การทำกิจกรรมนอกหลักสูตรท่ีเปนการพัฒนาศักยภาพของตนเอง เชน เปนนักดนตรี ในวงดรุ ยิ างค นักฟตุ บอล เชียรลดี เดอรใ นงานกฬี าสี หัวหนาชมรมและชุมนมุ ตา ง ๆ เปนตน สวนท่ี 3 ผลงาน อาจนำเสนอไดเปน 4 รปู แบบ คอื รปู แบบท่ี 1 ผลงานท่ีเปนเกียรติบัตรจากการเขารวมกิจกรรมหรือ ชนะการแขง ขันตาง ๆ รูปแบบที่ 2 ผลงานท่ีเปนรูปภาพจากการทำกิจกรรมตาง ๆ พรอม คำบรรยายแสดงวัน เวลาในการเขา รวมกิจกรรม และส่งิ ทีไ่ ดเ รยี นรจู ากการเขา รวมกจิ กรรม รูปแบบที่ 3 ผลงานที่เปนภาระงานหรือช้ินงานท่ีนักเรียนทำสง ในวิชาตาง ๆ ทีน่ กั เรยี นคัดเลอื กมานำเสนอ พรอ มทั้งระบุเหตุผลในการคัดเลือกภาระงานนั้น ๆ รูปแบบที่ 4 ผลงานท่ีเปนการสืบคนขอมูลจากสื่อตาง ๆ เชน หนังสือพิมพ วารสาร นิตยสาร ส่ือ อินเทอรเน็ต ในดานที่นักเรียนสนใจพรอมระบุความสำคัญ ของงานที่นกั เรยี นสบื คนมา ครูที่ปรึกษาอาจใหนักเรียนนำแฟมสะสมงานนักเรียนหนาช้ันเรียน เพ่ือให นักเรียนไดแสดงความเปนตัวเองใหเพื่อนและครูไดรูจักตนเองมากข้ึน การซักถามเพ่ิมเติมจากเพื่อน และครูจะชวยใหนักเรียนทำความกระจางแกตนเองและยังเปนการฝกซอมตอบคำถามเก่ียวกับ แฟม สะสมงานของตนเองอีกดว ย

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 123 1.4 วธิ ดี ำเนนิ การ 1.4.1 การสงั เกตพฤตกิ รรม 1.4.2 การสมั ภาษณน ักเรียน/ผปู กครอง/เพอ่ื น 1.4.3 การใชแบบวัด/แบบสอบถาม/เครื่องมืออน่ื ๆ 1.4.4 การเย่ยี มบา นนกั เรียน การรวบรวมขอมูลใหไดขอเท็จจริง เพ่ือนำไปสูการชวยเหลือ สงเสริมพัฒนา ที่เหมาะสมนั้น นอกจากครูท่ีปรึกษาจะรูและเขาใจคุณสมบัติของเคร่ืองมือแตละชนิดเปนอยางดีแลว ครูที่ปรึกษาจะตองมีทักษะหรือศิลปะท่ีใหผูเรียนเปดเผยขอมูลท่ีเปนขอเท็จจริงของตนเอง ดวยความรูสึกที่ปลอดภัย และม่ันใจวาจะไดรับการชวยเหลืออยางเต็มความสามารถ ซ่ึงทักษะ ทจ่ี ำเปนตองใช ไดแ ก ทักษะการสังเกต ครูตองใชการสังเกตเพื่อรับรูความรูสึก ความพรอมของ นักเรียนท่ีแสดงออกดวยกิริยา ทาทาง และพฤติกรรมตาง ๆ ที่ไมใชคำพูด เชน สีหนา สายตา น้ำเสียง และพฤติกรรมอ่ืน ๆ ใหการพูดคุยกับผูเรียนเปนไปดวยความเขาใจ เห็นใจ ซึ่งจะชวยให ผูเ รยี นรสู กึ เปน กันเอง กลา ทจี่ ะพูดคุยเปดเผยความคดิ เห็นหรือความรสู ึกท่ีแทจ รงิ ทักษะการฟง การฟงที่มีประสิทธิภาพทักษะครูควรสนใจส่ิงที่นักเรียนสื่อสาร ออกมา มิใชเพียงคำพูดเทานั้น แตตองเปนการฟงท่ีสามารถสัมผัสถึงความรูสึกของผูพูดได ซึ่งไดมา จากเนอื้ หา นำ้ เสียง การสงั เกต สีหนา แววตา กริ ิยา ทาทาง ของผูพูดขณะพดู และตองเปนการฟง ทีไ่ มเปน อคติ ไมค ดิ ตอ ตานคดั คา น ทักษะการถาม การถามจะชวยใหนักเรียน ไดทบทวนตัวเอง ซ่ึงบางประเด็น อาจไมเคยคิดมากอน ดังนั้น การถามจึงเปนการถามเพื่อชวยใหนักเรียนไดไตรตรองเขาใจตนเอง และนำไปสูการปรบั ปรงุ และเปลย่ี นแปลงตนเอง เชน คำถามทีล่ งทายดว ย เชนไร อยา งไร อะไรบา ง วิธีใด รวมท้ังควรหลีกเล่ียงคำถาม ลงทายดวย ทำไม เพราะคำถามลักษณะน้ีมักจะนำไปสู การใชเหตุผลตาง ๆ ท่ีไมเ ปน จรงิ ได

124 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 2. °“√„À¢â âÕ π‡∑» : ‡æ’¬√„Àâª≠í ≠“ 2.1 ความสำคัญของการใหขอ สนเทศ โลกปจจุบันเปนโลกยุคขอมูลขาวสาร การใหนักเรียนไดเรียนรูแหลงขอมูล การเลือกรับขอมูลขาวสารและปรับตัวไดอยางเหมาะสม จะนำไปสูการพัฒนาตนเองไดอยาง เต็มตามศกั ยภาพ มชี ีวติ ท่มี คี วามสุข สำเร็จ และเปน ประโยชน 2.2 วัตถุประสงคของการใหขอสนเทศ 2.2.1 นักเรียนไดรับขาวสาร ขอมูล ความรู และมีความเขาใจเกี่ยวกับตนเอง สง่ิ แวดลอ ม รโู ลกกวางทางการศกึ ษา อาชพี และสงั คม 2.2.2 นักเรียนสามารถใชขอมูลท่ีเปนประโยชนตอการดำเนินชีวิต และการ ตัดสินใจแกป ญหา 2.3 หลักการของการใหขอสนเทศ 2.3.1 การใหข อ สนเทศ ตอ งคำนึงถงึ พัฒนาการของนกั เรยี น และสอดคลองกับ ความสนใจ ความตองการของนักเรียน ซ่ึงเปนประโยชนตอนักเรียนครอบคลุมทั้งดานการศึกษา การอาชพี และการปรบั ตวั ทักษะชีวติ 2.3.2 ขอสนเทศตอ งทนั สมยั เปน ปจจุบัน 2.4 วิธดี ำเนนิ การ 2.4.1 จัดกจิ กรรมชั่วโมงโฮมรมู 2.4.2 มอบหมายใหน กั เรยี นจดั ปา ยนิเทศ 2.4.3 เชญิ วทิ ยากร/มอบหมายใหนักเรยี นเชญิ วทิ ยากรมาบรรยาย 2.4.4 นำนักเรยี นไปศกึ ษานอกสถานที่ 2.4.5 ปฐมนิเทศ 2.4.6 ปจ ฉมิ นิเทศ 2.5 ขอบขา ยการใหขอสนเทศ 2.5.1 ดา นการศกึ ษา 2.5.2 ดา นอาชีพ 2.5.3 ดานชีวิตและสงั คม ตวั อยา งเรื่อง/กจิ กรรมเพอ่ื การใหข อสนเทศ ดานการศกึ ษา • เทคนคิ การจำ • เทคนคิ การเรียนดี • เกณฑก ารจบหลักสูตร • การประเมนิ ผลการเรียน

ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 125 • การเตรยี มตัวสอบ • การใชหอ งสมุด • Website ทนี่ าสนใจ ดา นอาชพี • อาชีพในฝน • อาชีพสจุ ริต • อาชพี สุดฮิต • อาชีพของบิดา/มารดา (อาจเชิญบิดา/มารดาของนักเรียนในช้ันมาเลาเก่ียวกับ อาชพี ใหน กั เรียนฟง) ดา นอาชพี และสงั คม • วาเลนไทนท ี่แทจรงิ • Chat ใหป ลอดภยั • ภยั บหุ ร่ี • การระบายความเครยี ด • ขาวเลาเชานี้ (ใหนักเรียนนำเร่ืองราวท่ีเปนขาว เชน ภัยสังคม กิจกรรมท่ีนาสนใจ ฯลฯ) • ความพอเพียง • งานอดเิ รกของฉนั • โรงเรยี นนาอยู • วนั แม วันพอ และวันอน่ื ๆ ตามเทศกาล • โรคภัย • อบุ ัตเิ หตุ • เพ่ือนทีน่ าคบ • เลนเกมคอมพวิ เตอรอยา งสรางสรรค • กนิ อะไรจงึ สวย/หลอ 3. °“√„À⧔ª√°÷ …“ : ª√°÷ …“Õπÿà „® 3.1 ความสำคญั ของการใหการปรึกษา (Counseling) การใหการปรึกษา หมายถึง กระบวนการที่มีปฏิสัมพันธระหวางบุคคล อาศัย การส่ือสารแบบสองทาง ระหวางบุคคลหน่ึงในฐานะผูใหการปรึกษา ซึ่งทำหนาที่เอื้ออำนวย ใหอีกฝายหน่ึง ซึ่งเปนผูรับการปรึกษา ไดคนหาและเขาใจส่ิงที่เปนปญหาและแสวงหาหนทาง แกไ ขปญหาเหลานั้นไดด ว ยตนเอง (จนี แบรี่, 2537)

126 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน บคุ คลสำคญั ท่จี ะใหการปรกึ ษาแกน ักเรยี น คือ ครูที่ปรกึ ษา เนอื่ งจาก 3.1.1 ครูที่ปรึกษาจะเปนบุคคลสำคัญในการดูแล ชวยเหลือ สงเสริม พัฒนา นกั เรยี นอยา งตอเนอื่ ง 3.1.2 ครทู ปี่ รึกษาเปนบุคคลทใ่ี กลช ดิ นักเรยี นมากทส่ี ุด 3.1.3 นักเรียนคาดหวังใหครูที่ปรึกษาเปนที่พ่ึงทางใจ ใหความอบอุน ตอจาก พอแม 3.2 วตั ถุประสงค เพอื่ ชว ยใหน กั เรยี นสามารถคดิ ตดั สนิ ใจ และแกป ญ หาดว ยตนเองไดอ ยา งรอบคอบ และเหมาะสม 3.3 วิธีดำเนนิ การ การใหคำปรึกษาเบื้องตนแกนักเรียน สำหรับครูที่ปรึกษามีกระบวนการท่ีเปน ขั้นตอนและทักษะการปรึกษาท่ีนำมาใช เพื่อผลท่ีเกิดกับนักเรียนที่มารับคำปรึกษา ดังแสดงเปน แผนภาพ ตอ ไปน้ี ขั้นตอน วิธีการและทักษะ ผลทเี่ กิดกับนกั เรียน 1. สรา งสมั พันธภาพ • ใหก ารตอนรบั • เกดิ ความอบอุนใจ • ใหค วามใสใ จ • คลายความเครียด • ต้ังคำถาม • ไวว างใจ • อยากบอกเร่อื งราวของตัวเอง 2. ใหการสนับสนุน • สะทอนความรสู กึ • เกดิ ความอบอุนใจ ทางอารมณ • ใหค วามใสใ จ • ผอนคลายทางอารมณ • รบั ฟง • มกี ำลงั ใจ • ไวว างใจ 3. สำรวจปญ หา • ต้งั คำถามทเ่ี หมาะสม • อยากบอกเรอื่ งราวของตวั เอง • ทวนความ • สำรวจปญหา • สำรวจตนเอง

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 127 ขัน้ ตอน วิธกี ารและทักษะ ผลทเี่ กิดกบั นกั เรียน 4. เขา ใจปญ หา/ • สรปุ ความ • เขาใจปญหา/สาเหตุ • อธบิ าย/ชปี้ ระเด็น • คิดแกป ญ หา สาเหต/ุ • ใหก ำลงั ใจ ความตองการ • ชวยใหนักเรียนทบทวนการตัดสินใจ • มเี ปาหมาย 5. วางแผนแกป ญ หา • สำรวจทางเลือกและผล และสรปุ ความเขา ใจ • วางแผนแกป ญหา 6. ยตุ ิ • สงเสริมใหเห็นคณุ คาในตนเอง • มกี ำลังใจ • สนับสนนุ จุดแข็งของนกั เรียน • ตัดสนิ ใจดว ยตนเอง • เสนอทางเลอื ก • ชผี้ ลที่ตามมา • ทบทวนการตัดสนิ ใจ • ทบทวนการตัดสนิ ใจ • สรปุ ความเขา ใจ • สง เสรมิ การเหน็ คุณคาในตนเอง • มีแรงจูงใจนำไปปฏิบัติ • เสรมิ แรงใหเกดิ การปฏิบัติ • เกิดความมั่นใจ • ใหกำลงั ใจ สำหรับทักษะการปรึกษาท่ีครูท่ีปรึกษาควรมีและนำมาใชระหวางการใหคำปรึกษา แกน ักเรยี นเพ่อื ผลประโยชนตอ กระบวนการใหก ารปรกึ ษา มดี งั น้ี ทกั ษะการฟง ผล เปน ทกั ษะสำคญั ในการใหค ำปรกึ ษา ทเ่ี ปน การรบั ฟง • ชว ยใหผใู หก ารปรึกษาสามารถจบั ประเด็น ความคิด อารมณ ความรสู กึ ของผรู ับคำปรกึ ษา สำคญั ของเรอ่ื งราวหรอื สงิ่ ทผี่ รู ับคำปรกึ ษา สือ่ สารออกมาได • งดทำกิจกรรมอ่นื ๆ เพือ่ ตั้งใจฟง ผูที่มาปรึกษา • แสดงทา ที และใชค ำพดู ทแี่ สดงใหเ หน็ วา กำลงั • ชว ยใหผใู หค ำปรึกษาและผูร ับคำปรกึ ษา เกดิ ความเขาใจปญ หาตรงกัน สนใจฟง และยอมรบั ผมู ารับการปรกึ ษา • ฟงเนอื้ หาสาระ อารมณ ความรสู กึ ฟง จากคำพูด • ผรู ับคำปรกึ ษาไดระบายความคดิ อารมณ ความรสู กึ ที่เปน ปญหา เพอื่ นำไปสกู ารแกไข พรอมสังเกต น้ำเสยี ง สีหนา กริ ิยา ทาทาง ปญหา อยา งละเอียด

128 ระบบการแนะแนวในโรงเรียน ผล ทกั ษะการถาม ผล เปนการต้งั คำถามใหผ รู ับการปรึกษา บอกความคดิ • ทำใหส ามารถเขาใจผูร ับคำปรึกษา อารมณ ความรูส กึ และเรอื่ งราวที่ตองการปรกึ ษา • ชวยใหผ รู บั คำปรึกษาไดส ำรวจและเขาใจ และใชในการคนหาขอ มลู เพมิ่ เตมิ ตนเองมากข้ึน ใชค ำถามเปด เชน อยา งไร อะไร ทไ่ี หน เพราะอะไร • ชว ยใหผ รู ับคำปรึกษาไดจ ดั ลำดับความคิด เพอื่ เออ้ื ใหผรู ับคำปรึกษาพูด เปดเผย ความคิด ความรสู กึ และปญหา ของตนเอง ใชค ำถามปด เพอ่ื ตรวจสอบความเขา ใจ และตดั สนิ ใจ ใชเปด การสนทนา ใชกระตุนใหผ รู ับการปรึกษา ผล เปดเผยเรือ่ งราว เพอื่ นำเขา สปู ระเดน็ สำคญั เพอื่ ความชดั เจน และเห็นรปู ธรรมของปญ หา • เปน การแสดงการรับรู ความสนใจ และ ใชเมอื่ มีขอ สงสยั ไมเ ขา ใจ ไมช ัดเจน ความเขาใจของผูใ หค ำปรึกษาทีม่ ตี อผรู บั คำปรกึ ษา ทกั ษะการ ทวนความ • เพื่อใหผรู บั คำปรึกษาสำรวจตนเอง และจดั ลำดับความคิด เปนการตรวจสอบความเขาใจและใหผ รู ับคำปรกึ ษา หยดุ คิดในส่งิ ทเี่ ขาพูด • ชว ยกระตุน ใหผูรบั คำปรกึ ษาอยากสื่อสาร มากขึ้น พูดในสง่ิ ที่ผรู บั คำปรึกษาไดบอกเลา หรอื พูดไปแลว อีกคร้งั หนง่ึ การทวนความเฉพาะสาระสำคัญที่ผูร บั คำปรกึ ษาสอ่ื ออกมา โดยไมม กี ารเพม่ิ เตมิ ความคดิ เหน็ ของผูรบั คำปรึกษา

ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 129 ทักษะการสะทอ นความรูสกึ ผล เปน การแสดงถึงการรับรูและเขาใจสภาวะอารมณ • ชวยใหเขาเขา ใจความรูส ึกท่ีแทจรงิ ความรสู กึ ท่ีอยูเบื้องหลงั คำพดู และพฤติกรรมของ ของตนเอง ผรู ับการปรกึ ษาแลว สะทอ นกลับใหผ รู ับการปรกึ ษา ไดร บั รแู ละเขาใจตนเอง • แสดงถงึ ความเขา ใจสภาวะอารมณ ความรสู กึ ของเขา ตีความหมายคำพดู ของผูรับคำปรกึ ษาออกมา เปนความรูส ึก โดยใชท กั ษะการฟง และสังเกต ผล รว มรบั รูอ ารมณ ความรสู กึ ของผรู บั คำปรกึ ษา เลือกใชค ำแสดงอารมณทีต่ รงกบั ความรสู กึ ของ • ชว ยใหผ รู บั คำปรกึ ษาและผูใหคำปรึกษาได ผูรบั การปรกึ ษามากทสี่ ดุ ใชภ าษาทเ่ี ขาใจงาย เขา ใจเรอ่ื งราวทง้ั หมดทพ่ี ดู คยุ กนั อยา งชดั เจน และสะทอ นทันที โดยใชนำ้ เสยี ง ทา ทางอบอนุ และตรงกัน เปนมติ ร และมีการตรวจสอบเมอ่ื สะทอนแลว • เกิดความชดั เจนในประเด็นสำคญั ทกั ษะการ สรุปความ เปนการสรุปเนอื้ หา และความรสู ึกท่ผี ูรับ คำปรกึ ษาพูด/แสดงมา เพอ่ื ความชดั เจน ในประเดน็ สำคญั รวบรวมสิ่งท่เี กิดขึ้นในระหวางการใหคำปรึกษา ในประเด็นสำคัญท่ผี รู บั คำปรึกษาสอื่ สารออกมา ไมวา จะเปนความคดิ อารมณ ความรูส กึ และ พฤตกิ รรม แลวประมวลดวยคำพูดสัน้ ๆ ใหได ใจความสำคัญ เปนระยะ ระยะ หรอื เมอ่ื จบ การใหคำปรึกษา

130 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 4. °“√®—¥«“ßµ—«∫ÿ§§≈ : „À§â «“¡™à«¬‡À≈◊Õ 4.1 ความสำคญั ของการจดั วางตัวบุคคล หากบุคคลไดทำงานและดำเนินชีวิตที่เหมาะสมกับความตองการของตนเอง ก็จะทำใหบ คุ คลมีความสขุ ในการทำงานและดำเนินชวี ิต สง ผลใหก ารทำงานมีประสิทธภิ าพและสังคม เกดิ ความสงบสขุ 4.2 วตั ถปุ ระสงค เพ่ือใหการสนับสนุนสงเสริม และชวยเหลือนักเรียนใหมีโอกาสไดรับบริการ และประสบการณที่เหมาะสมกับความตองการและคุณลักษณะในการพัฒนาความสามารถ ความถนดั และความสนใจอันจะนำไปสกู ารพฒั นาไดอ ยา งเตม็ ศักยภาพ 4.3 หลักการ 4.3.1 บริการจัดวางตัวบุคคลควรจะเปนบริการเพื่อนักเรียนทุกคน โดยมุงให นกั เรียนทกุ คนไดร ับประโยชนจ ากส่งิ แวดลอ มใหม ากท่สี ุด 4.3.2 ควรคำนงึ ถงึ ความแตกตา งระหวา งบคุ คล ตอ งเขา ใจนกั เรยี นในแบบทเ่ี ขาเปน 4.3.3 การใชคนใหเหมาะสมกับงาน พิจารณาถึงคุณสมบัติ ความถนัด และ ความชอบของนักเรียน ใหเขากบั ธรรมชาตขิ องวชิ าทีเ่ รยี นมาและงานทที่ ำ 4.3.4 สังคมมีการเปล่ียนแปลงตลอดเวลา ความนิยมในดานอาชีพ ความ ตอ งการของตลาด จงึ เปล่ยี นแปลงไดต ลอดเวลาเชน กัน 4.3.5 สิทธิเสรีภาพในการเลือกโอกาสและการตัดสินใจของนักเรียนตองไมถูก วางตวั โดยขดั กับความตอ งการ ความสนใจ และคา นิยมของเขา 4.4 วิธดี ำเนนิ การ 4.4.1 จัดนักเรียนเขา ชนั้ เรียน 4.4.2 จัดใหน กั เรียนไดรวมกิจกรรมทเี่ หมาะสมตามความถนดั ความสนใจ 4.4.3 จัดใหนักเรียนไดเลือกวิชาเรียนที่เหมาะสมตามความถนัด ความสนใจ เปา หมายชีวิต 4.4.4 จัดใหนกั เรียนไดเ รยี นซอ มเสรมิ 4.4.5 สงนักเรียนไปขอรับทุนการศึกษา และการชวยเหลืออ่ืน ๆ ตามความ ตอ งการจำเปน 4.4.6 สงนกั เรียนไปรับการชวยเหลือ ดานสุขภาพอนามยั ปญ หาอ่นื ๆ 4.4.7 สง นักเรียนไปแขงขันตามความถนดั 4.4.8 สงนกั เรยี นเขาคายเพ่ือพฒั นาคณุ ลกั ษณะ ความสามารถตาง ๆ

ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 131 5. °“√µ‘¥µ“¡ª√–‡¡‘πº≈ : ‡ÕÕ◊È ‡øôóÕµ‘¥µ“¡ 5.1 ความสำคญั ของการติดตามประเมนิ ผล การติดตามผลเปนกิจกรรมหน่ึงท่ีครูจัดข้ึนเพื่อติดตามนักเรียนที่ไดรับ การดแู ลชว ยเหลือไปแลว วา ผลการชวยเหลือเปนอยางไร การติดตามผลมีความสำคัญไมย่ิงหยอนไปกวาการดำเนินการจัดกิจกรรมตาง ๆ เพราะจะทำใหการปฏิบัติหนาที่ของครูท่ีปรึกษามีประสิทธิภาพเพิ่มข้ึน โดยครูมักจะใหความสำคัญ กบั การรจู กั นกั เรยี นเพยี รใหป ญ ญา ปรกึ ษาอนุ ใจ และใหค วามชว ยเหลอื โดยละเลยการเออ้ื เฟอ ตดิ ตามผล ดวยครูเห็นวาสามารถชวยเหลือนักเรียนไดดี ประกอบกับการติดตามผลมีปญหาอุปสรรคในการ ดำเนินการ โอกาสในการติดตามไมเอื้ออำนวยตอการปฏิบัติงานและติดตอกับนักเรียนไดยากลำบาก แทจริงแลว การเอื้อเฟอติดตามผลมีความสำคัญไมนอยไปกวากิจกรรมอื่น ๆ เพราะการติดตาม จะชวยใหค รูทราบขอ มูลทีเ่ กดิ ขึน้ กับนกั เรยี นภายหลังการไดร บั ความชว ยเหลือ 5.2 วัตถุประสงค 5.2.1 เพ่อื ติดตามขอ มลู เกย่ี วกับสภาพและปญหาของนกั เรยี นที่กำลงั ศึกษาอยู 5.2.2 เพ่ือตรวจสอบนักเรียนท่ีลาออกจากสถานศึกษากลางคันวามีปญหา และอุปสรรคอยางไร 5.2.3 เพื่อทราบความกาวหนาดานตาง ๆ ของนักเรียน เชน โอกาสในการ ศึกษาตอ การประกอบอาชีพ และการใชช วี ติ ในสงั คม 5.2.4 เพอ่ื รวบรวมขอมลู ตา ง ๆ ขอ คิดเห็นและขอเสนอแนะเกยี่ วกบั การศกึ ษา อาชีพจากนักเรียนเพื่อประโยชนในการปรับปรุงบริการแนะแนวของโรงเรียน อันจะเกิดประโยชน ตอนักเรียนคนอื่น ๆ ตอไป 5.2.5 เพ่ือสำรวจปญหาตาง ๆ อันจะเกิดประโยชนตอการพิจารณาปรับปรุง พฒั นาหลกั สูตรและบรกิ ารแนะแนวของโรงเรียน 5.2.6 เพอื่ สรา งสมั พนั ธภาพทด่ี รี ะหวา งโรงเรยี นกบั ชมุ ชน แสวงหาความรว มมอื จากหนว ยราชการ องคก รตา ง ๆ บรษิ ทั รา นคา ฯลฯ เพอื่ ประโยชนใ นการจดั หางานใหแ กเ ดก็ นกั เรยี น 5.3 หลักการของการเอ้ือเฟอตดิ ตามผล หลักการสำคญั เพ่อื มุงพฒั นาและชวยเหลือแกไขปญ หาของนักเรียน สรุปไดดงั น้ี 5.3.1 การเอื้อเฟอติดตามผลควรเนนการติดตามรายบุคคล เพ่ือสำรวจวา นักเรียนแตละคนท่ีรับการชวยเหลือไปแลวเปนอยางไร เพื่อนำไปสูการปรับปรุงพัฒนาการจัด กิจกรรมตาง ๆ ในโอกาสตอไป 5.3.2 ครูทป่ี รึกษาควรตดิ ตามผลอยางเสมำ่ เสมอและเปนระบบ 5.3.3 ควรนำขอมูลจากการติดตามผลมาพิจารณาปรับปรุงกิจกรรมตาง ๆ เพ่ือชว ยใหม ีประสิทธิภาพยง่ิ ขนึ้ ทั้งควรมกี ารเผยแพรขอมลู ใหนกั เรียนและผทู เี่ กี่ยวของไดร บั ทราบ

132 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 5.4 วธิ ีการตดิ ตามผล วิธีการติดตามและประเมินผลมีหลายวิธี เชน การสัมภาษณนักเรียน ผูปกครอง นายจา งของศษิ ยเ กาท่ปี ระสบความสำเรจ็ การใชแบบสอบถาม การประชุมศษิ ยเกา การสง จดหมาย/ ไปรษณียบัตร เพ่ือติดตามผลผูสำเร็จการศึกษา การประชุมผูปกครอง การประชุมครู การประชุม นายจาง เพื่อหารือความตองการผูสำเร็จการศึกษาในแตละสาขาอาชีพ การสนทนาทางโทรศัพท เปนตน นอกจากน้ีในปจจุบันซ่ึงมีความกาวหนาทางการส่ือสารจึงทำใหมีเครื่องมือในการติดตอ ประเมินผลเพ่ิมอีกหลายรูปแบบ รวดเร็ว ทำใหกระบวนการติดตามประเมินผลมีประสิทธิภาพสูงขึ้น แตบุคลากรท่ีทำหนาที่ในการติดตามและประเมินผล ตองศึกษาและทำความเขาใจขอดีและขอจำกัด ของวิธกี ารและเคร่ืองมอื แตล ะชนิดใหชดั เจนกอ นท่จี ะตดั สนิ ใจเลือกใช ครูที่ปรึกษาดำเนินการตามภาระหนาที่โดยใชองคความรู พัฒนาการและ บุคลิกภาพของเด็กแตละวัย ปญหานักเรียนและวิธีการชวยเหลือ เปนพ้ืนฐานในการดูแลนักเรียน และเชอ่ื มโยงบรกิ ารรวบรวมขอ มลู นกั เรยี น บรกิ ารสนเทศ บรกิ ารจดั วางตวั บคุ คล บรกิ ารใหก ารปรกึ ษา และบริการติดตามผล ตามรายละเอียดขางตนดวยการทำโฮมรูม การรูจักนักเรียนเปนรายบุคคล การคดั กรองและจดั กลุมนกั เรยี น การสงเสรมิ พฒั นานักเรียน เม่ือพบนักเรยี นกลมุ เสีย่ ง หรอื มีปญหา ครูที่ปรึกษาจะตองเฝาระวังและดูแลผลเปนพิเศษ หากเกินความสามารถควรสงตอบริการ แนะแนวของโรงเรียนเพื่อรวมกันแกปญหา เม่ือแกไขไดแลวบริการแนะแนวจึงสงกลับครูท่ีปรึกษา แตถาประเมินผลแลว จำเปนตองสงผูเชี่ยวชาญเฉพาะทาง จึงควรประสานผูปกครองใหรับทราบ และสงตอผูเชี่ยวชาญเฉพาะทางเพื่อชวยเหลือจนเปนปกติ บริการแนะแนวรับกลับสงกลับครูท่ี ปรึกษา โดยมคี รูแนะแนว ครทู ีป่ รึกษา และผูปกครองรว มกันเฝา ระวัง/พัฒนาตอ ไป จากภาระหนาที่ของครูที่ปรึกษาในระบบการแนะแนวดังกลาวมาแลว สามารถ สรุปเปน ตารางแนวทางการดำเนนิ งาน ดังตอ ไปนี้

·π«°“√¥”‡π‘πß“π ”À√∫— §√Ÿ∑Ë’ª√÷°…“„π√–∫∫°“√·π–·π« งาน จุดประสงค เครอื่ งมอื /วธิ กี าร หมายเหตุ 1. ศึกษาและรวบรวมขอ มลู 1. ไดขอ มูลของนกั เรยี นรายบคุ คลในดาน เคร่ืองมอื ที่ใช คือ ระเบยี นสะสมหรือแบบบนั ทกึ ตองระมัดระวังเร่ืองขอ มูล นักเรยี นรายบคุ คล ตาง ๆ เชน ดา นความสนใจ ขอมลู ของนักเรียนรายบุคคล เพอ่ื สอบถามหรอื สวนตวั ของนกั เรยี นและ ดา นการเรยี น ดานปญหาตา ง ๆ เปนตน ประเมิน รวมท้งั แบบสมั ภาษณ ครอบครวั ซง่ึ ตอ งเปน ความลบั 2. ใหขา วสาร ขอมูล ความรู วิธีการ 2. นำขอ มลู ใชประโยชนใ นการวางแผน 1. กำหนดวา จะเก็บขอ มลู ในดา นใดบางเพ่อื ใช การพัฒนานักเรียน การจัดการเรยี น การสอน และการปอ งกนั แกไ ขปญ หา ประโยชนในดานใด โดยวธิ ใี ด ซง่ึ เปน การดำเนนิ การ ดำเนินงานรวมกบั 3. เปนหลกั ฐานทางการศึกษา ครูแนะแนวและครูทีเ่ กี่ยวขอ งกับนักเรยี น 2. จดั เกบ็ เอกสารขอ มูลของนักเรยี นทส่ี ะดวก แกก ารนำมาใช และเปน ความลบั ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 133 3. ศกึ ษาและวิเคราะหขอ มลู ของนกั เรียน รายบุคคล 1. นกั เรยี นไดร ับขาวสาร ขอมูล ความรู 1. รวมมือในการจดั กจิ กรรมปฐมนเิ ทศนักเรียน 1. การใหขา วสาร ฯลฯ และมคี วามเขาใจเก่ียวกบั ตนเอง 2. นำเสนอขอ มูลอยา งหลากหลายวธิ แี ละ ควรใหน กั เรียนมี ส่งิ แวดลอ ม รโู ลกกวา งทางการศึกษา สว นรวม ทั้งดา น อาชพี และสังคม หลายแงม มุ ในชว งเวลาเดยี วกนั โดยครอบคลมุ ความตองการขา วสาร งานดา นการศกึ ษาอาชพี ชวี ติ และสงั คม เชน การรวมคน หา 2. นกั เรยี นมขี อ มลู ทเ่ี ปน ประโยชน ตอ การ การจัดปา ยนเิ ทศ การบูรณาการในวิชาหรอื หรือเสนอขาวสาร ดำเนินชีวติ การตดั สินใจและแกป ญหา กจิ กรรมชุมนุมท่ีตนรับผิดชอบ เปนตน 2. ความรูบางประเภท ควรใหผปู กครอง ทราบดวย

งาน จุดประสงค เคร่ืองมอื /วิธกี าร หมายเหตุ 134 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 3. ใหการปรึกษา 1. เพอ่ื ลดความทกุ ขใ จและคลคี่ ลายปญหา 1. เคร่อื งมอื ท่ีใชป ระกอบการใหการปรึกษา บันทึกการใหการปรึกษา ของนกั เรยี น เชน ความวิตกกังวล เชน ระเบียนสะสม หรอื แบบบนั ทึกขอ มูล ทุกครง้ั เพือ่ ใหเ ห็นความ - วเิ คราะหพฤติกรรมนักเรยี น ความเครยี ด เปนตน ของนักเรยี นรายบคุ คล เพ่ือสอบถาม เปลี่ยนแปลงของนักเรยี น - ใหการปรึกษาดว ยวิธกี าร 2. เพอ่ื ชว ยใหนกั เรยี นสามารถตดั สินใจ แบบบันทึกการใหการปรึกษา เปนตน เลอื กวธิ กี ารแกป ญ หาของตนไดอ ยา ง 2. วิเคราะหพ ฤตกิ รรมนักเรยี น โดยศกึ ษา ตา ง ๆ เหมาะสม ขอ มูลในเครื่องมือตาง ๆ - ใหคการดูแลนกั เรยี นเพอ่ื น 3. เพอ่ื ใหน กั เรียนมีขอ มลู ประกอบการ 3. ใหก ารปรกึ ษาโดยใชวิธกี ารหลาย ๆ อยา ง แกไ ขปญ หาของตน จนนกั เรยี นสามารถเขาใจปญ หา ตัดสินใจได ทป่ี รึกษา (Youth Counselor) 4. เพือ่ ชว ยใหน ักเรยี นรจู ักปรบั ตัวไดดขี ้ึน ดวยตนเอง 5. เพื่อใหน ักเรยี นเพือ่ นท่ปี รกึ ษาไดดแู ล 4. ใชค ำพูดทส่ี รางสรรค เขา ใจนักเรยี น เพ่ือนที่ประสบกับปญหาในเบ้อื งตน 5. เปนผดู ูแลประสานการทำงานของนกั เรียน เพ่ือนทีป่ รกึ ษาในการใหการปรกึ ษาเบอื้ งตน แกเพ่อื น ๆ 4. จดั วางตวั นกั เรยี นใหสอดคลอ ง 1. เพอ่ื เพ่ิมพนู ความรู ทกั ษะ และ นำขอมูลทไี่ ดจากการสำรวจความถนดั ความ กับสภาพของนกั เรียน ประสบการณช วี ติ ตามความถนัด ความ สนใจ หรือจากแหลง เอกสาร การสัมภาษณ สนใจ ทั้งดา นการเรียนอาชพี และสงั คม นักเรยี นมาจัดกลมุ เปน ดา นสำหรบั การเพ่ิมพูน 2 เพอ่ื เปนพืน้ ฐานในการเลือกศึกษาตอ และ ความรู ๆ หรอื พัฒนานกั เรยี นในดา นตาง ๆ ประกอบอาชพี ดวยวธิ กี ารที่เหมาะกับนักเรียนแตละวยั เชน 3. เพ่อื พัฒนาลักษณะนิสยั ในการทำงาน การจัดทศั นศกึ ษา การฝก งาน การหารายไดพ ิเศษ และการอยูรว มกบั ผอู ่ืน

งาน จุดประสงค เครื่องมอื /วิธีการ หมายเหตุ 5. ติดตามและประเมินผล เพื่อรวบรวมขอ มูลมาใชประโยชน และจัดทำ - แบบตดิ ตามผลนักเรยี น เปนสารสนเทศ ในการกำหนดแนวทางการ - แบบประเมนิ ผลการดำเนนิ การ การทำหนา ทขี่ องครูท่ีปรึกษา พัฒนางานท่ีไดด ำเนินการ รวมทั้งการพฒั นา - ตดิ ตามผลการพฒั นานกั เรยี นในดานตาง ๆ ศกั ยภาพของตนเอง ท้ังดานผลสัมฤทธท์ิ างการเรียน การจบ การศึกษา ดานพฤตกิ รรม การดำเนนิ ชีวติ ไมวาจะเปน นักเรยี นที่รบั การปรึกษา หรือนักเรยี นปกติทั่วไป - ประสานการทำงานรวมกบั ครูแนะแนว และครูอ่นื ๆ ที่เกยี่ วขอ ง - ตดิ ตามประเมนิ ผลพฤตกิ รรมของนักเรียน จากการรว มกิจกรรมหรือโครงการที่โรงเรียน จดั ให ระบบการแนะแนวในโรงเรียน 135

136 ระบบการแนะแนวในโรงเรยี น 6. æ≤— π“°“√·≈–∫§ÿ ≈°‘ ¿“浓¡«¬— ¢Õßπ°— ‡√’¬π ครูท่ีปรึกษาจะเขาใจและสงเสริมนักเรียนใหประสบความสำเร็จท้ังดานชีวิต และการ ศึกษาได รวมท้ังปรับตัวเขากับนักเรียน ควรไดทำความเขาใจพัฒนาการและบุคลิกภาพในแตละวัย ของนกั เรียน ซง่ึ มรี ายละเอียดดังนี้ 1. ช้ันประถมศึกษาปที่ 1-3 (อายุ 6-9 ป) 1.1 ลกั ษณะทางรางกาย 1.1.1 มีความคลองแคลว วองไว ไมค อ ยอยูนิ่ง 1.1.2 มีปญหาเกีย่ วกับการควบคมุ กลามเนื้อในการปฏิบัติงานนาน ๆ 1.1.3 มักติดโรคงาย 1.2 ลักษณะทางสงั คม 1.2.1 เรมิ่ รจู กั การคบเพ่อื น 1.2.2 จะปฏิบัติตามกฎเกณฑอยางเครงครัด ไมบิดพลิ้ว และไมมีการ ยืดหยนุ ทุกสิ่งเปนจรงิ เปน จงั 1.2.3 การทะเลาะ การแขงขัน การคุยโออวด การตอสู เปนธรรมดา ของเดก็ วัยนี้ 1.3 ลักษณะทางอารมณ 1.3.1 จะมีอารมณออนไหวงายตอการติเตียน และการเยาะเยยถากถาง ชอบการชมเชย และการยอมรบั เด็กวัยนจี้ ะนิยมชนื่ ชมครู 1.3.2 ตองการสรางความพอใจใหครู ชอบที่จะปรนนิบัติครู และจะปฏิบัติ หนาทีท่ ่ไี ดรับมอบหมายอยางดีที่สุด 1.4 ลกั ษณะทางสติปญ ญา 1.4.1 มีความกระตอื รือรน ที่จะเรียนรสู ่ิงตา ง ๆ 1.4.2 ชอบพูดมากกวาเขียน ตอบคำถามแบบนกแกวนกขุนทอง ไมรูวา คำตอบน้นั ถูกหรอื ผดิ 2. ชน้ั ประถมศกึ ษาปที่ 4-6 (อายุ 9-12 ป) 2.1 ลักษณะทางรางกาย 2.1.1 โดยท่ัวไปเด็กหญิงวัยน้ีเติบโตเร็วกวาเด็กชาย เด็กหญิงสวนใหญ ยางเขาสูวัยสาว รูปรางเปลี่ยนไป ตองปรับตัวทั้งทางรางกายและจิตใจ เด็กจะเปนกังวลและ ในขณะเดียวกันจะมีความอยากรูอยากเห็นสูง 2.1.2 เดก็ ชายชอบเลน รนุ แรง 2.1.3 สามารถทำงานละเอยี ดไดดขี ึ้น