151 นจฺจคตี วาทติ วสิ กู ทสสฺ นา – จากการฟ้ อนราํ ขบั รอ้ ง ประโคมดนตรี และดูการละเลน่ ทเี่ ป็ นขา้ ศกึ แกก่ ศุ ล/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ มาลาคนฺธวเิ ลปนธารณมณฺฑนวภิ สู นฏฐฺ านา – จากการทดั ทรง การประดบั การตกแตง่ รา่ งกายดว้ ยพวงดอกไมข้ องหอมและเครอื่ งประทนิ ผวิ อนั เป็ นลั กษณะแหง่ การแตง่ ตวั / ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อุจฺจาสยนมหาสยนา – จากทนี่ อนสงู และทนี่ อนใหญ/่ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ชาตรูปรชตปฏคิ คฺ หณา – จากการรบั ทองและเงนิ / ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อามกธญญฺ ปฏคิ ฺคหณา – จากการรบั ธญั ญาหารดบิ / ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อามกมสํ ปฏคิ คฺ หณา – จากการรบั เน้ือดบิ / ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อติ ถฺ กิ มุ ารกิ ปฏคิ ฺคหณา – จากการรบั สตรีและกมุ ารี/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ทาสทิ าสปฏคิ ฺคหณา – จากการรบั ทาสหญงิ และทาสชาย/ ปฏวิ ิรโต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อเชฬกปฏคิ คฺ หณา – จากการรบั แพะและแกะ/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ กกุ ฺกฏุ สกู รปฏคิ คฺ หณา – จากการรบั ไกแ่ ละสกุ ร/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ หตถฺ คิ วสฺสวฬวปฏคิ คฺ หณา – จากการรบั ชา้ ง โค มา้ และลา/ ปฏวิ ิรโต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เขตตฺ วตถฺ ปุ ฏคิ คฺ หณา – จากการรบั เรือกสวนไรน่ าและทดี่ นิ / ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ทเู ตยยฺ ปหณิ คมนานุโยคา – จากการทาํ หน้าทเี่ ป็ นตวั แทนและผูส้ อื่ สาร/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ กยวกิ กฺ ยา – จากการซือ้ ขาย/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ตุลากฏู กสํ กูฏมานกูฏา – จากการโกงดว้ ยตาช่งั ดว้ ยของปลอม และดว้ ยเครอื่ งตวงวดั / ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อกุ ฺโกฏนวญจฺ นนิกตสิ าจโิ ยคา – จากการรบั สนิ บน การลอ่ ลวง และการตลบตะแลง/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/
152 เฉทนวธพนฺธนวปิ ราโมสอาโลปสหสาการา – จากการตดั (อวยั วะ) การฆา่ การจองจาํ การตีชงิ วงิ่ ราว การปลน้ และการขกู่ รรโชก/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มฺปิ สฺส – แมน้ ้ี+รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สมฺ .ึ – ในศลี / จฬู สลี ํ – จูฬศีล/ นิฏฐฺ ติ .ํ – จบแลว้ / มชฺฌมิ สลี ํ – มชั ฌมิ ศีล/ ๑๙๕. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรือวา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทธฺ าเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซงึ่ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภุญชฺ ติ ฺวา – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรูปํ – เห็นปานน้ี/ พชี คามภตู คามสมารมภฺ ํ – ซง่ึ การพรากพืชคามและภตู คาม/ อนุยตุ ตฺ า – เป็ นผขู้ วนขวายแลว้ / วหิ รนฺต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / มลู พีชํ – ซงึ่ พืชเกดิ จากเหงา้ / ขนฺธพชี ํ – ซง่ึ พชื เกดิ จากลาํ ตน้ / ผฬพุ ชี ํ – ซง่ึ พชื เกดิ จากตา/ อคคฺ พชี ํ – ซง่ึ พชื เกดิ จากยอด/ พชี พชี เมว – ซง่ึ พชื เกดิ จากเมลด็ +น่นั แล/ ปญจฺ มํ – เป็ นชนิดที่ ๕/ อติ ิ – ดงั นี้/ เอวรปู า – เห็นปานนี้/ พชี คามภูตคามสมารมฺภา – จากการพรากพชื คามและภตู คาม/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ สฺส – แมน้ ี้+รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สมฺ .ึ – ในศีล/ [๑๙๖] ๒. ภกิ ษุเวน้ ขาด เชน่ ทสี่ มณพราหมณ์ผเู้ จรญิ บางพวกฉนั โภชนาหารทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธาแลว้ ยงั บรโิ ภคของทสี่ ะสมไวเ้ หลา่ นี้/ คือ/ ๑๙๖. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรอื วา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทธฺ าเทยฺยานิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภญุ ชฺ ติ วฺ า – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรปู ํ – เห็นปานน้ี/ สนฺนธิ กิ ารปรโิ ภคํ – ซงึ่ การบรโิ ภคของทสี่ ะสมไว/้ อนุยตุ ฺตา – เป็ นผขู้ วนขวายแลว้ / วหิ รนฺต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ เสยฺยถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / อนฺนสนฺนิธึ – ซงึ่ การสะสมขา้ ว/ ปานสนฺนธิ ึ – ซง่ึ การสะสมนํ้า/ วตถฺ สนฺนธิ ึ – ซง่ึ การสะสมผา้ / ยานสนฺนิธึ – ซง่ึ การสะสมยาน/ สยนสนฺนิธึ – ซงึ่ การสะสมทนี่ อน/ คนฺธสนฺนิธึ – ซงึ่ การสะสมของหอม/ อามสิ สนฺนธิ ึ – ซง่ึ การสะสมอามสิ /
153 อติ ิ – ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรปู า – เห็นปานน้ี/ สนฺนิธกิ ารปรโิ ภคา – จากการบรโิ ภคของทสี่ ะสมไว/้ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ สสฺ – แมน้ ี้+รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สฺม.ึ – ในศลี / [๑๙๗] ๓. ภกิ ษุเวน้ ขาดจากการดกู ารละเลน่ อนั เป็ นขา้ ศกึ ตอ่ กศุ ล/ เชน่ ที/่ สมณพราหมณ์ผเู้ จรญิ บางพวกฉนั โภชนาหารทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธาแลว้ ยงั ดกู ารละเลน่ อนั เป็ นขา้ ศกึ ตอ่ กศุ ลอยา่ งน้ี/ คอื / ๑๙๗. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรือวา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทฺธาเทยฺยานิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซงึ่ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภญุ ชฺ ิตฺวา – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรปู ํ – เห็นปานน้ี/ วสิ กู ทสสฺ นํ – ซง่ึ การดูการละเลน่ อนั เป็ นขา้ ศกึ ตอ่ กศุ ล/ อนุยตุ ฺตา – เป็ นผขู้ วนขวายแลว้ / วหิ รนฺต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+น้ี [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / นจฺจํ – ซงึ่ การฟ้ อน/ คีตํ – ซง่ึ การขบั รอ้ ง/ วาทติ ํ – ซงึ่ การประโคมดนตรี/ เปกขฺ ํ – ซง่ึ การราํ / อกขฺ านํ – ซงึ่ การเลา่ นิทาน/ ปาณิสฺสรํ – ซง่ึ การเลน่ ปรบมอื / เวตาฬํ – ซงึ่ การเลน่ ปลกุ ผี/ กุมฺภถูณํ – ซง่ึ การเลน่ ตกี ลอง/ โสภนกํ – ซง่ึ การสรา้ งฉากบา้ นเมอื งใหส้ วยงาม/ จณฺฑาลํ – ซง่ึ การละเลน่ ของคนจณั ฑาล/ วสํ ํ – ซง่ึ การเลน่ กระดานหก/ โธวนํ – ซงึ่ การละเลน่ หน้าศพ/ หตถฺ ยิ ทุ ฺธํ – ซงึ่ การแขง่ ชนช้าง/ อสสฺ ยทุ ธฺ ํ – ซงึ่ การแขง่ มา้ / มหสึ ยทุ ธฺ ํ – ซง่ึ การแขง่ ชนกระบือ/ อุสภยุทธฺ ํ – ซงึ่ การแขง่ ชนโค/ อชยทุ ธฺ ํ – ซง่ึ การแขง่ ชนแพะ/ เมณฺฑยทุ ฺธํ – ซงึ่ การแขง่ ชนแกะ/ กุกกฺ ฏุ ยทุ ธฺ ํ – ซง่ึ การแขง่ ชนไก/่ วฏฏฺ กยทุ ธฺ ํ – ซง่ึ การแขง่ ชนนกกระทา/ ทณฺฑยทุ ธฺ ํ – ซงึ่ การราํ กระบี/่ มุฏฐฺ ยิ ทุ ธฺ ํ – ซงึ่ กระบอง/ นิพพฺ ทุ ธฺ ํ – ซงึ่ การชกมวย/ อุยฺโยธกิ ํ – ซง่ึ มวยปลา้ํ / พลคคฺ ํ – ซง่ึ การรบ/ เสนาพยฺ ูหํ – ซงึ่ การตรวจพลสวนสนามและการจดั กระบวนทพั / อนีกทสฺสนํ – ซงึ่ การดกู ารละเลน่ อนั เป็ นขา้ ศกึ ตอ่ กศุ ล/ อติ ิ – ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรูปา – เหน็ ปานนี้/ วสิ ูกทสฺสนา – จากการดกู ารละเลน่ อนั เป็ นขา้ ศกึ ตอ่ กศุ ล/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มฺปิ สสฺ – แมน้ ้ี+รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สฺม.ึ – ในศีล/ ๑๙๘. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรือวา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทธฺ าเทยฺยานิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภุญชฺ ิตวฺ า –
154 ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรูปํ – เห็นปานน้ี/ ชูตปปฺ มาทฏฐฺ านานุโยคํ – ซง่ึ การขวนขวายในการเลน่ การพนนั อนั เป็ นเหตแุ หง่ ความประมาท/ อนุยตุ ฺตา – เป็ นผขู้ วนขวายแลว้ / วหิ รนฺต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / อฏฐฺ ปทํ – ซง่ึ การเลน่ หมากรุกแถวละ ๘ ตา/ ทสปทํ – ซง่ึ การเลน่ หมากรกุ แถวละ ๑๐ ตา/ อากาสํ – ซงึ่ การเลน่ หมากเก็บ/ ปรหิ ารปถํ – ซง่ึ การเลน่ ดวด/ สนฺตกิ ํ – ซง่ึ การเลน่ หมากไหว/ ขลกิ ํ – ซงึ่ การเลน่ โยนบว่ ง/ ฆฏกิ ํ – ซงึ่ การเลน่ ไมห้ ง่ึ / สลากหตถฺ ํ – ซงึ่ การเลน่ กาํ ทาย/ อกฺขํ – ซง่ึ การเลน่ สะกา/ ปงคฺ จีรํ – ซง่ึ การเลน่ เป่ าใบไม/้ วงกฺ กํ – ซง่ึ การเลน่ ไถเล็ก ๆ/ โมกฺขจกิ ํ – ซง่ึ การเลน่ หกคะเมน/ จงิ คฺ ุลกิ ํ – ซงึ่ การเลน่ กงั หนั / ปตฺตาฬฺหกํ – ซง่ึ การเลน่ ตวงทราย/ รถกํ – ซงึ่ การเลน่ รถเล็ก ๆ/ ธนุกํ – ซงึ่ การเลน่ ธนูเล็ก ๆ/ อกขฺ รกิ ํ – ซงึ่ การเลน่ เขยี นทาย/ มเนสกิ ํ – ซงึ่ การเลน่ ทายใจ/ ยถาวชฺชํ – ซงึ่ การเลน่ ลอ้ เลยี นคนพกิ าร/ อติ ิ – ดงั นี้/ วา – หรอื วา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรปู า – เห็นปานนี้/ ชูตปปฺ มาทฏฐฺ านานุโยคา – จากการขวนขวายในการเลน่ การพนนั อนั เป็ นเหตแุ หง่ ความประมาท/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ สสฺ – แมน้ ้ี+รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สีลสฺม.ึ – ในศลี / ๑๙๙. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรือวา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทธฺ าเทยฺยานิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซงึ่ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภญุ ชฺ ิตวฺ า – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรูปํ – เห็นปานน้ี/ อุจฺจาสยนมหาสยนํ – ซง่ึ ทนี่ อนอนั สงู และทนี่ อนใหญ/่ อนุยตุ ฺตา – เป็ นผขู้ วนขวายแลว้ / วหิ รนฺติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ เสยฺยถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพฺพํ – ขอ้ ]/(ไดแ้ ก)่ / อาสนฺทึ – ซงึ่ เตยี งมเี ทา้ สูงเกนิ ขนาด/ ปลฺลงกฺ ํ – ซง่ึ เตยี งมเี ทา้ เป็ นรูปสตั ว์รา้ ย/ โคนกํ – ซงึ่ พรมขนสตั ว์/ จติ ตฺ กํ – ซง่ึ เครือ่ งลาดขนแกะลายวจิ ติ ร/ ปฏกิ ํ – ซงึ่ เครอื่ งลาดขนแกะสขี าว/ ปฏลกิ ํ – ซง่ึ เครอื่ งลาดมีลายรปู ดอกไม/้ ตลู กิ ํ – ซงึ่ เครอื่ งลาดยดั นุ่น/ วกิ ตกิ ํ – ซงึ่ เครือ่ งลาดขนแกะวจิ ติ รดว้ ยรูปสตั วร์ า้ ยเช่นสหี ะและเสอื / อทุ ทฺ โลมึ – ซง่ึ เครอื่ งลาดขนแกะมขี น ๒ ดา้ น/ เอกนฺตโลมึ – ซงึ่ เครือ่ งลาดขนแกะมขี นดา้ นเดยี ว/ กฏฏฺ สิ ฺสํ – ซงึ่ เครอื่ งลาดปกั ดว้ ยไหมประดบั รตั นะ/ ซง่ึ เครอื่ งลาดผา้ ไหมประดบั รตั นะ/ โกเสยฺยํ – กตุ ฺตกํ – ซง่ึ เครอื่ งลาดขนแกะขนาดใหญท่ นี่ างฟ้ อน ๑๖ คนรา่ ยราํ ได/้ หตฺถตถฺ รํ –
155 ซงึ่ เครือ่ งลาดบนหลงั ชา้ ง/ อสสฺ ตถฺ รํ – ซงึ่ เครอื่ งลาดบนหลงั มา้ / รถตถฺ รํ – ซง่ึ เครอื่ งลาดในรถ/ อชินปฺปเวณึ – ซง่ึ เครอื่ งลาดทาํ ดว้ ยหนงั เสือ/ กทลมิ คิ ปวรปจฺจตถฺ รณํ – ซงึ่ เครอื่ งลาดหนงั ชะมด/ สอตุ ตฺ รจฉฺ ทํ – ซง่ึ เครือ่ งลาดมีเพดาน/ อุภโตโลหติ กูปธานํ – ซงึ่ เครือ่ งลาดมหี มอน ๒ ขา้ ง/ อติ ิ – ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรูปา – เห็นปานน้ี/ อุจจฺ าสยนมหาสยนา – จากทนี่ อนอนั สงู และทนี่ อนใหญ/่ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มฺปิ สสฺ – แมน้ ี้+รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สีลสฺม.ึ – ในศลี / ๒๐๐. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรือวา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทฺธาเทยฺยานิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซงึ่ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภญุ ชฺ ิตวฺ า – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรปู ํ – เห็นปานนี้/ มณฺฑนวภิ สู นฏฐฺ านานุโยคํ – ซง่ึ การขวนขวายในการประดบั ตกแตง่ รา่ งกาย/ อนุยตุ ฺตา – เป็ นผขู้ วนขวายแลว้ / วหิ รนฺติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+น้ี [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / อุจฺฉาทนํ – ซงึ่ การอบผวิ / ปรมิ ททฺ นํ – ซง่ึ การนวด/ นฺหาปนํ – ซงึ่ การอาบนํ้าหอม/ สมพฺ าหนํ – ซง่ึ การเพาะกาย/ อาทาสํ – ซง่ึ การสอ่ งกระจก/ อญชฺ นํ – ซงึ่ การแตม้ ตา/ มาลาคนฺธวเิ ลปนํ – ซง่ึ การทดั พวงดอกไมแ้ ละการประทนิ ผวิ / มุขจณุ ฺณํ – ซงึ่ การผดั หน้า/ มุขเลปนํ – ซงึ่ การทาปาก/ หตถฺ พนฺธํ – ซงึ่ การประดบั ขอ้ มอื / สขิ าพนฺธํ – ซงึ่ การสวมเกยี้ ว/ ทณฺฑํ – ซงึ่ การใช้ไมถ้ อื / นาฬกิ ํ – ซงึ่ การใชก้ ลกั ยา/ อสึ – ซง่ึ การใช้ดาบและการใชพ้ ระขรรค์// ฉตฺตํ – ซง่ึ การใช้รม่ / จติ ฺรุปาหนํ – ซงึ่ การสวมรองเทา้ วจิ ติ ร/ อุณฺหสี ํ – ซงึ่ การตดิ กรอบหน้า/ มณึ – ซง่ึ การปกั ปิ่ น/ วาลพีชนึ – ซงึ่ การใช้พดั และแสข้ นหางจามรี/ โอทาตานิ – สขี าว/ วตถฺ านิ – ซงึ่ การนุ่งหม่ ผา้ ทง้ั หลาย/ ทีฆทสานิ – มีชายยาว/ อติ ิ – ดงั นี้/ วา – หรอื วา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ เอวรปู า – เห็นปานน้ี/ มณฺฑนวภิ ูสนฏฐฺ านานุโยคา – จากการขวนขวายในการประดบั ตกแตง่ รา่ งกาย/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มฺปิ สฺส – แมน้ ี้+รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สมฺ .ึ – ในศลี / ๒๐๑. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรือวา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทฺธาเทยยฺ านิ –
156 ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภุญชฺ ิตฺวา – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรูปํ – เห็นปานน้ี/ ตริ จฉฺ านกถํ – ซง่ึ เดรจั ฉานกถา/ อนุยตุ ฺตา – เป็ นผขู้ วนขวายแลว้ / วหิ รนฺติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพพฺ ํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / ราชกถํ – ซง่ึ การพูดเรอื่ งพระราชา/ โจรกถํ – ซง่ึ การพดู เรอื่ งโจร/ มหามตตฺ กถํ – ซง่ึ การพดู เรือ่ งมหาอาํ มาตย์/ เสนากถํ – ซง่ึ การพูดเรอื่ งกองทพั / ภยกถํ – ซงึ่ การพดู เรือ่ งภยั / ยทุ ธฺ กถํ – ซง่ึ การพดู เรอื่ งการรบ/ อนฺนกถํ – ซงึ่ การพูดเรือ่ งขา้ ว/ ปานกถํ – ซงึ่ การพดู เรือ่ งนํ้า/ วตฺถกถํ – ซงึ่ การพูดเรอื่ งผา้ / สยนกถํ – ซงึ่ การพดู เรอื่ งทนี่ อน/ มาลากถํ – ซงึ่ การพูดเรอื่ งพวงดอกไม/้ คนฺธกถํ – ซง่ึ การพูดเรอื่ งของหอม/ ญาตกิ ถํ – ซง่ึ การพดู เรือ่ งญาต/ิ ยานกถํ – ซงึ่ การพูดเรอื่ งยาน/ คามกถํ – ซง่ึ การพดู เรอื่ งบา้ น/ นิคมกถํ – ซง่ึ การพดู เรือ่ งนิคม/ นครกถํ – ซง่ึ การพูดเรอื่ งเมอื ง/ ชนปทกถํ – ซงึ่ การพูดเรอื่ งชนบท/ อติ ฺถกิ ถํ – ซง่ึ การพูดเรอื่ งสตรีและการพดู เรือ่ งบรุ ษุ / สรู กถํ – ซงึ่ การพดู เรอื่ งคนกลา้ หาญ/ วสิ ขิ ากถํ – ซง่ึ การพดู เรอื่ งตรอก/ กุมภฺ ฏฐฺ านกถํ – ซง่ึ การพูดเรือ่ งทา่ นํ้า/ ปุพฺพเปตกถํ – ซงึ่ การพดู เรือ่ งคนทลี่ ว่ งลบั ไปแลว้ / นานตตฺ กถํ – ซงึ่ การพูดเรือ่ งเบ็ดเตล็ด/ โลกกฺขายกิ ํ – ซง่ึ การพดู เรือ่ งโลก/ สมทุ ทฺ กขฺ ายกิ ํ – ซง่ึ การพดู เรือ่ งทะเล/ อติ ภิ วาภวกถํ – ซงึ่ การพดู เรือ่ งความเจรญิ และความเสอื่ ม/ อติ ิ – ดงั นี้/ วา – หรือวา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรปู าย – เห็นปานนี้/ ตริ จฉฺ านกถาย – จากเดรจั ฉานกถา/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มฺปิ สสฺ – แมน้ ี้+รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สมฺ .ึ – ในศลี / ๒๐๒. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรอื วา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทธฺ าเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภญุ ชฺ ิตฺวา – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรูปํ – เหน็ ปานน้ี/ วคิ คฺ าหกิ กถํ – ซง่ึ การพดู ทุม่ เถยี งแกง่ แยง่ กนั / อนุยตุ ตฺ า – เป็ นผขู้ วนขวายแลว้ / วหิ รนฺติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ เสยฺยถทิ ํ – อยา่ งไร+น้ี [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / น – ไม/่ ตฺวํ – ทา่ น/ อมิ ํ – นี้/ ธมมฺ วนิ ยํ – ซง่ึ พระธรรมวนิ ยั / อาชานาสิ – ยอ่ มรทู้ ่วั ถงึ / อหํ – ขา้ พเจา้ / อมิ ํ – น้ี/ ธมมฺ วนิ ยํ – ซงึ่ พระธรรมวนิ ยั / อาชานามิ – ยอ่ มรทู้ ่วั ถงึ / กึ – ตวฺ ํ – ทา่ น/ อมิ ํ – น้ี/ ธมมฺ วนิ ยํ – ซง่ึ พระธรรมวนิ ยั / อาชานิสฺสสิ – จกั รทู้ ่วั ถงึ / มจิ ฺฉา – ผดิ / ปฏปิ นฺโน – เป็ นผปู้ ฏบิ ตั แิ ลว้ / ตฺวมสิ – ทา่ น+ยอ่ มเป็ น/ อหมสฺมิ – ขา้ พเจา้ +ยอ่ มเป็ น/ สมฺมา – โดยชอบ/ ปฏปิ นฺโน – เป็ นผปู้ ฏบิ ตั แิ ลว้ / สหติ ํ
157 – คาํ พูดมีประโยชน์/ เม – ของขา้ พเจา้ / อสหติ ํ – คาํ พูดไมม่ ีประโยชน์/ เต – ของทา่ น/ ปุเรวจนียํ – ซง่ึ คาํ ทคี่ วรพดู กอ่ น/ ปจฉฺ า – ในภายหลงั / อวจ – ไดพ้ ูดแลว้ / ปจฺฉาวจนียํ – ซง่ึ คาํ พดู ภายหลงั / ปุเร – ในกาลกอ่ น/ อวจ – ไดพ้ ดู แลว้ / อธจิ ณิ ฺณํ – เรอื่ งทที่ า่ นเคยชนิ / เต – ของทา่ น/ วปิ ราวตตฺ ํ – ไดผ้ นั แปรไปแลว้ / อาโรปิ โต – เป็ นอนั ไดย้ กขนึ้ แลว้ / เต – ของทา่ น/ วาโท – คาํ พดู / นิคคฺ หโิ ต – เป็ นอนั ขม่ ไดแ้ ลว้ / ตฺวมสิ – ทา่ น+ยอ่ มเป็ น/ จร – จงหาทางแก/้ วาทปฺปโมกขฺ าย – เพอื่ การเปลอ้ื งซงึ่ วาทะ/ นิพเฺ พเฐหิ – จงช้ีแจงใหเ้ ห็นชดั / วา – หรือวา่ / สเจ – ถา้ วา่ / ปโหสตี ิ – ยอ่ มสามารถ+ดงั น้ี/ อติ ิ – ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ เอวรปู าย – เหน็ ปานนี้/ วคิ ฺคาหกิ กถาย – จากการพดู ทมุ่ เถยี งแกง่ แยง่ กนั / ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มฺปิ สฺส – แมน้ ้ี+รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สีลสฺม.ึ – ในศลี / ๒๐๓. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรือวา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทฺธาเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภญุ ชฺ ิตวฺ า – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรูปํ – เห็นปานน้ี/ ทูเตยยฺ ปหณิ คมนานุโยคํ – ซงึ่ การทาํ หน้าทเี่ ป็ นตวั แทนและผสู้ อื่ สาร/ อนุยตุ ตฺ า – เป็ นผขู้ วนขวายแลว้ / วหิ รนฺติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / รญญฺ ํ – แกพ่ ระราชาทง้ั หลาย/ ราชมหามตตฺ านํ – แกร่ าชมหาอาํ มาตยท์ ง้ั หลาย/ ขตตฺ ยิ านํ – แกก่ ษตั รยิ ท์ ง้ั หลาย/ พฺราหมฺ ณานํ – แกพ่ ราหมณ์ทง้ั หลาย/ คหปตกิ านํ – แกค่ หบดที ง้ั หลาย/ กุมารานํ – แกก่ มุ ารทง้ั หลาย/ “อธิ – ในทนี่ ี้/ คจฉฺ – จงไป/ อมตุ รฺ าคจฉฺ – ในทโี่ นน้ +จงมา/ อทิ ํ – ซงึ่ สงิ่ นี้/ หร – จงนําไป/ อมุตรฺ – จากทโี่ น้น/ อทิ ํ – ซงึ่ สง่ิ น้ี/ อาหรา”ติ – จงนํามา”ดงั น้ี/ อติ ิ – ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ เอวรปู า – เหน็ ปานน้ี/ ทูเตยฺยปหณิ คมนานุโยคา – จากการทาํ หน้าทเี่ ป็ นตวั แทนและผสู้ อื่ สาร/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ สสฺ – แมน้ ี้+รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สีลสฺม.ึ – ในศลี / ๒๐๔. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรอื วา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทธฺ าเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภุญชฺ ิตวฺ า – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/
158 กหุ กา – เป็ นผพู้ ดู หลอก/ จ – ดว้ ย/ โหนฺติ – ยอ่ มเป็ น/ ลปกา – เป็ นผลู้ วง/ จ – ดว้ ย/ เนมติ ตฺ กิ า – เป็ นผเู้ ลยี บเคยี ง/ จ – ดว้ ย/ นิปฺเปสกิ า – เป็ นผพู้ ูดหวา่ นลอ้ ม/ จ – ดว้ ย/ ลาเภน – ดว้ ยลาภ/ ลาภํ – ซง่ึ ลาภ/ นิชคิ สึ ติ าโร – เป็ นผพู้ ูดและเล็ม/ จ – ดว้ ย/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรูปา – เห็นปานนี้/ กุหนลปนา – จากการพดู หลอกลวง/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/
159 อทิ มฺปิ สฺส – แมน้ ้ี+รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สฺม”ึ . – ในศลี ”/ มชฺฌมิ สีลํ – มชั ฌมิ ศีล/ นิฏฐฺ ติ .ํ – จบแลว้ / มหาสีลํ – มหาศีล/ ๒๐๕. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรอื วา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทฺธาเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซงึ่ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภญุ ชฺ ิตวฺ า – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรปู าย – เห็นปานนี้/ ตริ จฺฉานวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฉฺ าชีเวน – ดว้ ยมจิ ฉาชีพ/ ชีวติ ํ – ซงึ่ ชีวติ / กปฺเปนฺติ – ยอ่ มเลย้ี ง/ เสยฺยถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / องคฺ ํ – การทาํ นายอวยั วะ/ นิมติ ตฺ ํ – การทาํ นายตาํ หนิ/ อปุ ปฺ าตํ – การทาํ นายโชคลาง/ สุปิ นํ – การทาํ นายฝนั / ลกฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะ/ มสู กิ จฉฺ ินฺนํ – การทาํ นายหนูกดั ผา้ / อคคฺ โิ หมํ – การทาํ พธิ ีบชู าไฟ/ ทพพฺ โิ หมํ – พธิ ีเบกิ แวน่ เวยี นเทยี น/ ถสุ โหมํ – พธิ ซี ดั แกลบบูชาไฟ/ กณโหมํ – พธิ ซี ดั ราํ บูชาไฟ/ ตณฺฑุลโหมํ – พธิ ซี ดั ขา้ วสารบชู าไฟ/ สปฺปิ โหมํ – พธิ ีเตมิ เนยบชู าไฟ/ เตลโหมํ – พธิ เี ตมิ นํ้ามนั บชู าไฟ/ มขุ โหมํ – พธิ พี น่ เครอื่ งเซน่ บชู าไฟ/ โลหติ โหมํ – พธิ ีพลีกรรมดว้ ยเลือด/ องคฺ วชิ ฺชา – วชิ าดูอวยั วะ/ วตฺถวุ ชิ ฺชา – วชิ าดูพน้ื ที/่ ขตฺตวชิ ฺชา – วชิ าการปกครอง/ สวิ วชิ ฺชา – วชิ าทาํ เสน่ห/์ ภตู วชิ ฺชา – เวทมนตร์ไลผ่ ี/ ภรู วิ ชิ ฺชา – วชิ าตง้ั ศาลพระภมู /ิ อหวิ ชิ ชฺ า – วชิ าหมอง/ู วสิ วชิ ฺชา – วชิ าวา่ ดว้ ยพษิ / วิจฺฉิกวชิ ฺชา – วชิ าวา่ ดว้ ยแมงป่ อง/ มูสกิ วชิ ฺชา – วชิ าวา่ ดว้ ยหนู/ สกุณวชิ ชฺ า – วชิ าวา่ ดว้ ยเสยี งนก/ วายสวชิ ฺชา – วชิ าวา่ ดว้ ยเสยี งกา/ ปกกฺ ชฺฌานํ – วชิ าทายอาย/ุ สรปรติ ตฺ าณํ – วชิ าป้ องกนั ลกู ศร/ มคิ จกกฺ ํ – วชิ าวา่ ดว้ ยเสยี งสตั ว์รอ้ ง/ อติ ิ – ดงั นี้/ วา – หรือวา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรปู าย – เห็นปานนี้/ ตริ จฺฉานวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฺฉาชีวา – จากการเลย้ี งชพี ผดิ ทาง/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มฺปิ สฺส – แมน้ ี้+รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สีลสฺม.ึ – ในศีล/ ๒๐๖. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรือวา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทธฺ าเทยฺยานิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภญุ ชฺ ิตวฺ า – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรูปาย – เห็นปานน้ี/ ตริ จฉฺ านวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฉฺ าชีเวน – ดว้ ยมจิ ฉาชีพ/ ชีวติ ํ – ซง่ึ ชีวติ / กปฺเปนฺติ – ยอ่ มเลยี้ ง/
160 เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / มณิลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะแกว้ มณี/ วตฺถลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะผา้ / ทณฺฑลกฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะไมพ้ ลอง/ สตถฺ ลกฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะศสั ตรา/ อสลิ กฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะดาบ/ อสุ ุลกฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะศร/ ธนุลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะธนู/ อาวธุ ลกฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะอาวธุ / อติ ถฺ ลิ กขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะสตรี/ ปุรสิ ลกฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะบรุ ุษ/ กมุ ารลกฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะเด็กชาย/ กุมารลิ กขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะเด็กหญงิ / ทาสลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะทาสชาย/ ทาสลิ กฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะทาสหญงิ / หตถฺ ลิ กขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะช้าง/ อสฺสลกฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะมา้ / มหสึ ลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะกระบือ/ อุสภลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะโคอสุ ภะ/ โคลกฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะโคสามญั / อชลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะแพะ/ เมณฺฑลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะแกะ/ กุกกฺ ุฏลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะไก/่ วฏฏฺ กลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะนกกระทา/ โคธาลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะเหย้ี / กณฺณกิ าลกฺขณํ – การทาํ นายลกั ษณะตมุ้ ห/ู กจฉฺ ปลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะเตา่ / มคิ ลกขฺ ณํ – การทาํ นายลกั ษณะมฤค/ อติ ิ – ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรูปาย – เห็นปานนี้/ ตริ จฉฺ านวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฉฺ าชีวา – จากการเลย้ี งชพี ผดิ ทาง/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ สสฺ – แมน้ ้ี+รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สฺม.ึ – ในศีล/ ๒๐๗. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรอื วา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทธฺ าเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภุญชฺ ิตฺวา – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรปู าย – เห็นปานนี้/ ตริ จฉฺ านวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฉฺ าชีเวน – ดว้ ยมจิ ฉาชีพ/ ชีวติ ํ – ซงึ่ ชีวติ / กปฺเปนฺติ – ยอ่ มเลย้ี ง/ เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+น้ี [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / รญญฺ ํ – แกพ่ ระราชาทง้ั หลาย/ นิยยฺ านํ – ฤกษ์ควรยาตราทพั / ภวสิ สฺ ติ – จกั ม/ี รญญฺ ํ – แกพ่ ระราชาทง้ั หลาย/ อนยิ ยฺ านํ – ฤกษ์ไมค่ วรยาตราทพั / ภวสิ สฺ ติ – จกั ม/ี อพภฺ นฺตรานํ – ผอู้ ยใู่ นอาณาจกั ร/ รญญฺ ํ – แกพ่ ระราชาทง้ั หลาย/ อปุ ยานํ – การยกมาประชดิ / ภวสิ ฺสติ – จกั ม/ี พาหริ านํ – ผอู้ ยนู่ อกอาณาจกั ร/ รญญฺ ํ – แกพ่ ระราชาทง้ั หลาย/ อปยานํ – การลา่ ถอย/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ พาหริ านํ – ผอู้ ยนู่ อกอาณาจกั ร/ รญญฺ ํ – แกพ่ ระราชาทง้ั หลาย/ อปุ ยานํ – การยกมาประชดิ / ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ อพฺภนฺตรานํ – ผอู้ ยใู่ นอาณาจกั ร/ รญญฺ ํ –
161 แกพ่ ระราชาทง้ั หลาย/ อปยานํ – การลา่ ถอย/ ภวสิ ฺสติ – จกั ม/ี อพฺภนฺตรานํ – ผอู้ ยใู่ นอาณาจกั ร/ รญญฺ ํ – แกพ่ ระราชาทง้ั หลาย/ ชโย – ชยั ชนะ/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ พาหริ านํ – ผอู้ ยนู่ อกอาณาจกั ร/ รญญฺ ํ – แกพ่ ระราชาทง้ั หลาย/ ปราชโย – ความปราชยั / ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ พาหริ านํ – ผอู้ ยนู่ อกอาณาจกั ร/ รญญฺ ํ – แกพ่ ระราชาทง้ั หลาย/ ชโย – ชยั ชนะ/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ อพภฺ นฺตรานํ – ผอู้ ยใู่ นอาณาจกั ร/ รญญฺ ํ – แกพ่ ระราชาทง้ั หลาย/ ปราชโย – ความปราชยั / ภวสิ สฺ ติ – จกั ม/ี อติ ิ – ดงั น้ี/ อมิ สสฺ – แกพ่ ระราชาองคน์ ี้/ ชโย – ชยั ชนะ/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ อมิ สสฺ – แกพ่ ระราชาองค์นี้/ ปราชโย – ความปราชยั / ภวสิ ฺสติ – จกั มี/
162 อติ ิ – ดงั นี้/ วา – หรือวา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรปู าย – เห็นปานนี้/ ตริ จฉฺ านวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฺฉาชีวา – จากการเล้ียงชีพผดิ ทาง/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มฺปิ สสฺ – แมน้ ี้+รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สมฺ .ึ – ในศลี / ๒๐๘. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรือวา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทธฺ าเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภุญชฺ ิตฺวา – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรปู าย – เห็นปานนี้/ ตริ จฉฺ านวชิ ชฺ าย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฉฺ าชีเวน – ดว้ ยมจิ ฉาชีพ/ ชีวติ ํ – ซง่ึ ชีวติ / กปเฺ ปนฺติ – ยอ่ มเลีย้ ง/ เสยฺยถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพพฺ ํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / จนฺทคคฺ าโห – จนั ทรคราส/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ สรู ยิ คฺคาโห – สุรยิ คราส/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ นกฺขตตฺ คคฺ าโห – นกั ษตั รคราส/ ภวสิ ฺสติ – จกั ม/ี จนฺทมิ สูรยิ านํ – แหง่ ดวงจนั ทรแ์ ละดวงอาทติ ยท์ ง้ั หลาย/ ปถคมนํ – การโคจรถกู ทาง/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ จนฺทมิ สูรยิ านํ – แหง่ ดวงจนั ทร์และดวงอาทติ ยท์ ง้ั หลาย/ อปุ ปฺ ถคมนํ – การโคจรผกิ ทาง/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ นกขฺ ตตฺ านํ – แหง่ ดาวนกั ษตั รทง้ั หลาย/ ปถคมนํ – การโคจรถกู ทาง/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ นกขฺ ตตฺ านํ – แหง่ ดาวนกั ษตั รทง้ั หลาย/ อปุ ปฺ ถคมนํ – การโคจรผดิ ทาง/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ อุกฺกาปาโต – อกุ กาบาต/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ ทสิ าฑาโห – ดาวตก/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ ภมู จิ าโล – แผน่ ดนิ ไหว/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ เทวททุ ฺรภิ – ฟ้ ารอ้ ง/ ภวสิ ฺสติ – จกั ม/ี จนฺทมิ สรู ยิ นกขฺ ตตฺ านํ – แหง่ ดวงจนั ทร์ ดวงอาทติ ย์ และดาวนกั ษตั รทง้ั หลาย/ อคุ คฺ มนํ – การขนึ้ ไป/ โอคมนํ – การตกลง/ สกํ เิ ลสํ – ความมวั หมอง/ โวทานํ – ความแจม่ กระจา่ ง/ ภวสิ ฺสติ – จกั ม/ี เอวํวปิ าโก – มีผลอยา่ งน้ี/ จนฺทคฺคาโห – ดวงจนั ทรโ์ คจรถกู ทาง/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ เอวํวปิ าโก – มผี ลอยา่ งน้ี/ สรู ยิ คฺคาโห – ดวงอาทติ ยโ์ คจรถกู ทาง/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ เอวํวปิ าโก – มผี ลอยา่ งน้ี/ นกขฺ ตตฺ คคฺ าโห – ดาวนกั ษตั รโคจรถกู ทาง/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/
163 เอววํ ปิ ากํ – มผี ลอยา่ งนี้/ จนฺทมิ สูรยิ านํ – แหง่ ดวงจนั ทร์และดวงอาทติ ยท์ ง้ั หลาย/ ปถคมนํ – การโคจรถกู ทาง/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ เอววํ ปิ ากํ – มผี ลอยา่ งน้ี/ จนฺทมิ สูรยิ านํ – แหง่ ดวงจนั ทรแ์ ละดวงอาทติ ยท์ ง้ั หลาย/ อุปฺปถคมนํ – การโคจรผดิ ทาง/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ เอววํ ปิ ากํ – มีผลอยา่ งนี้/ นกขฺ ตตฺ านํ – แหง่ ดาวนกั ษตั รทง้ั หลาย/ ปถคมนํ – การโคจรถกู ทาง/ ภวสิ สฺ ติ – จกั ม/ี เอวํวปิ ากํ – มผี ลอยา่ งน้ี/ นกขฺ ตตฺ านํ – แหง่ ดาวนกั ษตั รทง้ั หลาย/ อปุ ปฺ ถคมนํ – การโคจรผดิ ทาง/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ เอวํวปิ าโก – มผี ลอยา่ งน้ี/ อุกกฺ าปาโต – อกุ กาบาต/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ เอววํ ปิ าโก – มผี ลอยา่ งนี้/ ทสิ าฑาโห – ดาวตก/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ เอวํวปิ าโก – มผี ลอยา่ งนี้/ ภูมจิ าโล – แผน่ ดนิ ไหว/ ภวสิ สฺ ติ – จกั ม/ี เอวํวปิ าโก – มผี ลอยา่ งนี้/ เทวททุ ฺรภิ – ฟ้ ารอ้ ง/ ภวสิ ฺสติ – จกั ม/ี เอวํวปิ ากํ – มผี ลอยา่ งนี้/ จนฺทมิ สูรยิ นกขฺ ตตฺ านํ – แหง่ ดวงจนั ทร์ ดวงอาทติ ย์ และดาวนกั ษตั รทง้ั หลาย/ อุคฺคมนํ – การขน้ึ ไป/ โอคมนํ – การตกลง/ สกํ เิ ลสํ – ความมวั หมอง/ โวทานํ – ความแจม่ กระจา่ ง/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ อติ ิ – ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรูปาย – เห็นปานน้ี/ ตริ จฺฉานวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฺฉาชีวา – จากการเลีย้ งชีพผดิ ทาง/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ สสฺ – แมน้ ี้+รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สีลสฺม.ึ – ในศลี / ๒๐๙. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรอื วา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทฺธาเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซง่ึ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภุญชฺ ติ วฺ า – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรปู าย – เห็นปานน้ี/ ตริ จฉฺ านวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฉฺ าชีเวน – ดว้ ยมจิ ฉาชีพ/ ชีวติ ํ – ซงึ่ ชีวติ / กปฺเปนฺติ – ยอ่ มเลยี้ ง/ เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+น้ี [ปพพฺ ํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / สวุ ุฏฐฺ กิ า – การพยากรณ์วา่ ฝนจะด/ี ภวสิ สฺ ติ – จกั ม/ี ทพุ ฺพุฏฐฺ กิ า – การพยากรณ์วา่ ฝนจะแลง้ / ภวสิ สฺ ติ – จกั ม/ี สภุ กิ ฺขํ – เมอื งเป็ นทมี่ ภี กิ ษาหารหาไดง้ า่ ย/ ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ ทุพภฺ กิ ขฺ ํ – เมอื งเป็ นทมี่ ีภกิ ษาหารหาไดย้ าก/ ภวสิ สฺ ติ – จกั ม/ี เขมํ – เมอื งเป็ นทมี่ คี วามสงบรม่ เยน็ / ภวสิ ฺสติ – จกั มี/ ภยํ – เมืองเป็ นทมี่ ีภยั / ภวสิ สฺ ติ – จกั ม/ี โรโค – โรค/ ภวสิ สฺ ติ – จกั มี/ อาโรคยฺ ํ – ความไมม่ โี รค/ ภวสิ สฺ ติ – จกั ม/ี มุททฺ า – การคาํ นวณดว้ ยวธิ ีนบั น้ิว (มทุ ทา)/ คณนา –
164 การคาํ นวณดว้ ยวธิ คี ดิ ในใจ (คณนา)/ สงขฺ านํ – การคาํ นวณดว้ ยวธิ ีอนุมานดว้ ยสายตา (สงั ขาน)/ กาเวยยฺ ํ – วชิ าฉนั ทลกั ษณ์/ โลกายตํ – โลกายตศาสตร์/ อติ ิ – ดงั นี้/ วา – หรอื วา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ เอวรปู าย – เห็นปานน้ี/ ตริ จฺฉานวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฉฺ าชีวา – จากการเล้ียงชพี ผดิ ทาง/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ สฺส – แมน้ ้ี+รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สีลสมฺ .ึ – ในศีล/ ๒๑๐. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรอื วา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทฺธาเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซงึ่ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภุญชฺ ิตวฺ า – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรูปาย – เห็นปานน้ี/ ตริ จฉฺ านวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฉฺ าชีเวน – ดว้ ยมจิ ฉาชีพ/ ชีวติ ํ – ซง่ึ ชีวติ / กปฺเปนฺติ – ยอ่ มเล้ียง/ เสยฺยถทิ ํ – อยา่ งไร+น้ี [ปพพฺ ํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / อาวาหนํ – การใหฤ้ กษ์อาวาหมงคล/ ววิ าหนํ – การใหฤ้ กษ์ววิ าหมงคล/ สวํ รณํ – การใหฤ้ กษ์เรยี งหมอน/ ววิ รณํ – การใหฤ้ กษ์หยา่ รา้ ง/ สกํ ริ ณํ – การใหฤ้ กษ์รวบรวมทรพั ย์/ วกิ ริ ณํ – การใหฤ้ กษ์ใชจ้ า่ ยทรพั ย/์ สุภคกรณํ – การทาํ ใหโ้ ชคด/ี ทพุ ฺภคกรณํ – การทาํ ใหเ้ คราะห์รา้ ย/ วริ ทุ ธฺ คพฺภกรณํ – การใหย้ าผดุงครรภ์/ ชิวฺหานิพนฺธนํ – การรา่ ยมนตร์ทาํ ใหล้ นิ้ แข็ง/ หนุสหํ นนํ – การทาํ ใหค้ างแข็ง/ หตถฺ าภชิ ปฺปนํ – การทาํ ใหม้ อื ส่นั / หนุชปฺปนํ – การทาํ ใหค้ างส่นั / กณฺณชปปฺ นํ – การทาํ ใหห้ ูออ้ื / อาทาสปญหฺ ํ – การเป็ นหมอดลู กู แกว้ / กุมารกิ ปญหฺ ํ – การใชห้ ญงิ สาวเป็ นคนทรง/ เทวปญหฺ ํ – การใชห้ ญงิ ประจาํ เทวาลยั เป็ นคนทรง/ อาทจิ จฺ ปุ ฏฐฺ านํ – การบวงสรวงดวงอาทติ ย/์ มหตุปฏฐฺ านํ – การบวงสรวงทา้ วมหาพรหม/ อพฺภุชชฺ ลนํ – การรา่ ยมนตรพ์ น่ ไฟ/ สริ วิ ฺหายนํ – การทาํ พธิ ีเรยี กขวญั / อติ ิ – ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ เอวรูปาย – เห็นปานน้ี/ ตริ จฉฺ านวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฺฉาชีวา – จากการเล้ยี งชพี ผดิ ทาง/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ สสฺ – แมน้ ้ี+รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สฺม.ึ – ในศลี / ๒๑๑. “ยถา – ฉนั ใด/ วา – หรือวา่ / ปเนเก – ก็+บางพวก/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สทฺธาเทยยฺ านิ – ทเี่ ขาใหด้ ว้ ยศรทั ธา/ โภชนานิ – ซงึ่ โภชนาหารทง้ั หลาย/ ภญุ ชฺ ิตฺวา – ฉนั แลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ เอวรูปาย – เห็นปานน้ี/ ตริ จฺฉานวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฺฉาชีเวน – ดว้ ยมจิ ฉาชีพ/ ชีวติ ํ – ซง่ึ ชีวติ / กปฺเปนฺติ – ยอ่ มเลี้ยง/
165 เสยฺยถทิ ํ – อยา่ งไร+น้ี [ปพพฺ ํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / สนฺตกิ มฺมํ – การทาํ พธิ ีบนบาน/ ปณิธกิ มฺมํ – การทาํ พธิ แี กบ้ น/ ภูตกมฺมํ – การรา่ ยมนตรข์ บั ผี/ ภูรกิ มฺมํ – การตง้ั ศาลพระภูม/ิ วสสฺ กมฺมํ – การทาํ กะเทยใหเ้ ป็ นชาย/ โวสสฺ กมมฺ ํ – การทาํ ชายใหเ้ ป็ นกะเทย/ วตฺถกุ มมฺ ํ – การทาํ พธิ ีปลกู เรือน/ วตฺถปุ รกิ มฺมํ – พธิ ีบวงสรวงพนื้ ที/่ อาจมนํ – การพน่ น้ํามนตร์/ นฺหาปนํ – การรดน้ํามนตร์/ ชุหนํ – การทาํ พธิ บี ชู าไฟ/ วมนํ – การปรงุ ยาสาํ รอก/ วเิ รจนํ – การทาํ ยาถา่ ย/ อทุ ธฺ วํ เิ รจนํ – การทาํ ยาแกโ้ รคลมตขี นึ้ เบ้ืองบน/ อโธวเิ รจนํ – การทาํ ยาแกโ้ รคลมตีลงเบอ้ื งตา่ํ / สสี วเิ รจนํ – การทาํ ยาแกป้ วดศรี ษะ/ กณฺณเตลํ – การทาํ น้ํามนั หยอดห/ู เนตฺตตปฺปนํ – การทาํ น้ํามนั หยอดตา/ นตถฺ กุ มฺมํ – การทาํ ยานตั ถ์ุ/ อญชฺ นํ – การทาํ ยาหยอดตา/ ปจฺจญชฺ นํ – การทาํ ยาป้ ายตา/ สาลากยิ ํ – การเป็ นหมอตา/ สลฺลกตตฺ ยิ ํ – การเป็ นหมอผา่ ตดั / ทารกตกิ จิ ฉฺ า – การเป็ นหมอรกั ษาเด็ก (กมุ ารเวช)/ มูลเภสชฺชานํ – การใหส้ มนุ ไพรและยา/ อนุปปฺ ทานํ – เมอื่ โรคหาย/ โอสธีนํ – ซงึ่ ยาทง้ั หลาย/ ปฏโิ มกโฺ ข – การลา้ งออก/ อติ ิ – ดงั นี้/ วา – หรอื วา่ / อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ เอวรปู าย – เห็นปานนี้/ ตริ จฉฺ านวชิ ฺชาย – ดว้ ยเดรจั ฉานวชิ า/ มจิ ฺฉาชีวา – จากการเล้ยี งชีพผดิ ทาง/ ปฏวิ ริ โต – เป็ นผเู้ วน้ ขาดแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มฺปิ สสฺ – แมน้ ้ี+รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ สลี สมฺ .ึ – ในศลี / ๒๑๒. “ส โข – รูปนน้ั แล/ โส – รปู นน้ั / มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สลี สมฺปนฺโน – เป็ นผสู้ มบรู ณ์แลว้ ดว้ ยศลี / น – ไม/่ กุโตจิ – จากทไี่ หน ๆ/ ภยํ – ซง่ึ ภยั / สมนุปสฺสติ – ยอ่ มประสบ/ ยททิ ํ – น้ีใด [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ [คือ]/ สีลสวํ รโต. – จากการสาํ รวมในศลี / เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ราชา – พระราชา/ ขตตฺ โิ ย – ผเู้ ป็ นกษตั รยิ /์ มุทฺธาภสิ ติ ฺโต – ผไู้ ดร้ บั มูรธาภเิ ษกแลว้ / นิหตปจจฺ ามติ โฺ ต – เป็ นผกู้ าํ จดั ขา้ ศกึ ไดแ้ ลว้ / น – ไม/่ กโุ ตจิ – จากทไี่ หน ๆ/ ภยํ – ซง่ึ ภยั / สมนุปสฺสติ – ยอ่ มประสบ/ ยททิ ํ – นี้ใด [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ [คือ]/ ปจฺจตถฺ กิ โต; – จากขา้ ศกึ / เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – สีลสมฺปนฺโน – เป็ นผสู้ มบรู ณ์แลว้ ดว้ ยศีล/ น – ไม/่ กโุ ตจิ – จากทไี่ หน ๆ/ ภยํ – ซง่ึ ภยั / สมนุปสสฺ ติ – ยอ่ มประสบ/ ยททิ ํ – น้ีใด [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ [คือ]/ สลี สวํ รโต. – จากการสาํ รวมในศีล/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อมิ นิ า – นี้/ อรเิ ยน – อนั ประเสรฐิ / สีลกฺขนฺเธน – ดว้ ยสีลขนั ธ/์ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อชฺฌตตฺ ํ – ในภายใน/ อนวชฺชสขุ ํ – ซง่ึ สขุ อนั ไมม่ ีโทษ/ ปฏสิ เํ วเทต.ิ – ยอ่ มเสวย/
166 เอวํ โข – ดว้ ยประการฉะนี้แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สีลสมฺปนฺโน – ชื่อวา่ เป็ นผสู้ มบูรณ์แลว้ ดว้ ยศีล/ โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ มหาสีลํ – มหาศีล/ นิฏฐฺ ติ .ํ – จบแลว้ / อนิ ฺทฺรยิ สวํ โร – อนิ ทรียสงั วร/ ๒๑๓. “กถญจฺ – เป็ นอยา่ งไร+ก็/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อนิ ฺทรฺ เิ ยสุ – ในอนิ ทรยี ท์ ง้ั หลาย/ คุตตฺ ทฺวาโร – ชือ่ วา่ เป็ นผคู้ มุ้ ครองทวารแลว้ / โหต?ิ – ยอ่ มเป็ น?/ อธิ – นี้/ [ธมฺมวนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ จกขฺ นุ า – ดว้ ยตา/ รูปํ – ซง่ึ รปู / ทสิ ฺวา – เห็นแลว้ / น – ไม/่ นิมติ ตฺ คฺคาหี – เป็ นผถู้ ือเอาซงึ่ นิมติ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ นานุพยฺ ญชฺ นคคฺ าหี. – เป็ นผมู้ ปี กตไิ มถ่ อื โดยอนุพยญั ชนะ/ ยตวฺ าธกิ รณเมนํ – อนั มคี วามไมส่ าํ รวมใดเป็ นเหตุ+รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุํ – ซง่ึ ภกิ ษุ]/ จกขฺ นุ ฺทฺรยิ ํ – ซงึ่ จกั ขนุ ทรยี /์ อสวํ ุตํ – ผไู้ มส่ าํ รวมแลว้ / วหิ รนฺตํ – ผอู้ าศยั อยู/่ อภชิ ฺฌาโทมนสสฺ า – อภชิ ฌา (เพง่ เล็งอยากไดข้ องเขา) และโทมนสั ทง้ั หลาย (ความทกุ ขใ์ จ)/ ปาปกา – อนั เป็ นบาป/ อกุสลา – ฝ่ ายอกศุ ล/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ อนฺวาสสฺ เวยฺยุ – พงึ ครอบงาํ / ตสสฺ – นน้ั / [จกขฺ นุ ฺทฺรยิ สฺส – ซง่ึ จกั ขุนทรยี ]์ / สวํ ราย – เพอื่ การสาํ รวม/ ปฏปิ ชฺชติ – ยอ่ มปฏบิ ตั /ิ รกฺขติ – ยอ่ มรกั ษา/ จกขฺ นุ ฺทรฺ ยิ ํ – ซง่ึ จกั ขนุ ทรยี ์/ จกขฺ ุนฺทฺรเิ ย – ในจกั ขนุ ทรยี ์/ สํวรํ – ซงึ่ ความสาํ รวม/ อาปชฺชต.ิ – ยอ่ มถงึ / โสเตน – ดว้ ยหู/ สททฺ ํ – ซง่ึ เสียง/ สตุ วฺ าฯเปฯ – ฟงั แลว้ ฯลฯ/ ฆาเนน – ดว้ ยจมกู / คนฺธํ – ซงึ่ กลนิ่ / ฆายติ วฺ าฯเปฯ – สดู ดมแลว้ ฯลฯ/ ชวิ ฺหาย – ดว้ ยลนิ้ / รสํ – ซงึ่ รส/ สายติ วฺ าฯเปฯ – ลมิ้ แลว้ ฯลฯ/ กาเยน – ดว้ ยกาย/ โผฏฐฺ พพฺ ํ – ซงึ่ โผฏฐพั พะ/ ผุสติ วฺ าฯเปฯ – ถูกตอ้ งแลว้ ฯลฯ/ มนสา – ดว้ ยใจ/ ธมมฺ ํ – ซงึ่ ธรรมารมณ์/ วญิ ญฺ าย – รแู้ จง้ แลว้ / น – ไม/่ นิมติ ตฺ คคฺ าหี – เป็ นผูม้ ปี กตถิ อื เอาซงึ่ นิมติ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ นานุพฺยญชฺ นคคฺ าหี. – เป็ นผมู้ ีปกตไิ มถ่ ือโดยอนุพยญั ชนะ/ ยตฺวาธกิ รณเมนํ – ใด+อนั มคี วามไมส่ าํ รวมเป็ นเหต+ุ รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุํ – ซงึ่ ภกิ ษุ]/ มนินฺทรฺ ยิ ํ – ซง่ึ มนินทรยี /์ อสวํ ตุ ํ – ผไู้ มไ่ ดส้ าํ รวมแลว้ / วหิ รนฺตํ – ผอู้ าศยั อยู/่ อภชิ ฺฌาโทมนสสฺ า – อภชิ ฌา (เพง่ เล็งอยากไดข้ องเขา) และโทมนสั ทง้ั หลาย (ความทกุ ข์ใจ)/ ปาปกา – อนั เป็ นบาป/ อกสุ ลา – ฝ่ ายอกศุ ล/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ อนฺวาสฺสเวยฺยุ – พงึ ครอบงาํ / ตสสฺ – นน้ั / [มนินฺทฺรยิ สฺส – ซงึ่ มนินทรีย์]/ สวํ ราย – เพอื่ การสาํ รวม/ ปฏปิ ชฺชติ – ยอ่ มปฏบิ ตั /ิ รกฺขติ – ยอ่ มรกั ษา/ มนินฺทฺรยิ ํ – ซง่ึ มนินทรีย/์ มนินฺทรฺ เิ ย – ในมนินทรีย/์ สวํ รํ – ซงึ่ ความสาํ รวม/ อาปชฺชต.ิ – ยอ่ มถงึ / โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อมิ นิ า – น้ี/ อรเิ ยน – อนั ประเสรฐิ / อนิ ฺทรฺ ยิ สวํ เรน – ดว้ ยการสาํ รวมอนิ ทรยี ์/ สมนฺนาคโต –
167 เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อชฺฌตฺตํ – ในภายใน/ อพฺยาเสกสขุ ํ – ซง่ึ สุขอนั ไมร่ ะคนกบั กเิ ลส/ ปฏสิ เํ วเทต.ิ – ยอ่ มเสวย/ เอวํ โข – ดว้ ยประการฉะนี้แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ อนิ ฺทรฺ เิ ยสุ – ในอนิ ทรยี ์ทง้ั หลาย/ คตุ ตฺ ทฺวาโร – ชื่อวา่ เป็ นผคู้ มุ้ ครองทวารแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ สตสิ มปฺ ชญญฺ ํ – สตสิ มั ปชญั ญะ/ ๒๑๔. “กถญจฺ – เป็ นอยา่ งไร+ก็/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สตสิ มฺปชญเฺ ญน – ดว้ ยสตสิ มั ปชญั ญะ/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / โหต?ิ – ยอ่ มเป็ น?/ อธิ – นี้/ [ธมฺมวนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อภกิ กฺ นฺเต – ในการเดนิ ไปขา้ งหน้า/ ปฏกิ ฺกนฺเต – ในการเดนิ ถอยหลงั / สมฺปชานการี – เป็ นผมู้ ีปกตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อาโลกเิ ต – ในการแลดู/ วโิ ลกเิ ต – ในการเหลยี วด/ู สมฺปชานการี – เป็ นผมู้ ีปกตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ สมญิ ชฺ ิเต – ในการคมู้ อื หรือเทา้ / ปสารเิ ต – ในการเหยยี ดมอื หรือเทา้ / สมฺปชานการี – เป็ นผมู้ ปี กตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ สงฆฺ าฏปิ ตตฺ จวี รธารเณ – ในการใชส้ อยซงึ่ สงั ฆาฏิ บาตรและจีวร/ สมฺปชานการี – เป็ นผมู้ ปี กตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อสเิ ต – ในการฉนั / ปี เต – ในการดมื่ / ขายเิ ต – ในการเคี้ยว/ สายเิ ต – ในการลม้ิ / สมปฺ ชานการี – เป็ นผมู้ ปี กตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อุจจฺ ารปสสฺ าวกมฺเม – ในการถา่ ยอจุ จาระและปสั สาวะ/ สมปฺ ชานการี – เป็ นผมู้ ปี กตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ คเต – ในการเดนิ / ฐเิ ต – ในการยืน/ นิสนิ ฺเน – ในการน่งั / สตุ ฺเต – ในการนอน/ ชาครเิ ต – ในการตนื่ / ภาสเิ ต – ในการพดู / ตุณฺหภี าเว – ในความเป็ นผนู้ ่ิง [กลา่ วคอื การไมพ่ ดู จา]/ สมฺปชานการี – เป็ นผมู้ ีปกตถิ งึ พรอ้ มดว้ ยสมั ปชญั ญะ/ โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ เอวํ โข – ดว้ ยประการฉะน้ีแล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สตสิ มฺปชญเฺ ญน – ดว้ ยสตสิ มั ปชญั ญะ/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ สนฺโตโส – ความสนั โดษ/ ๒๑๕. “กถญจฺ – เป็ นอยา่ งไร+ก็/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สนฺตฏุ โฺ ฐ – เป็ นผสู้ นั โดษแลว้ / โหต?ิ – ยอ่ มเป็ น?/
168 อธิ – น้ี/ [ธมมฺ วนิ เย – ในพระธรรมวนิ ยั ]/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สนฺตุฏโฺ ฐ – เป็ นผสู้ นั โดษแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ กายปรหิ ารเิ กน – อนั พอคมุ้ รา่ งกาย/ จีวเรน – ดว้ ยจวี ร/ กุจฉฺ ิปรหิ ารเิ กน – อนั พออม่ิ ทอ้ ง/ ปิ ณฺฑปาเตน – ดว้ ยบณิ ฑบาต/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ เยน – ใด/ เยเนว – ใด+น่นั แล/ [ฐาเนน – ตามสถานที]่ / ปกกฺ มติ – ยอ่ มหลกี ไป/ [สกปรขิ ารํ – ซงึ่ บรขิ ารของตน]/ สมาทาเยว – ถือเอาแลว้ +เทา่ นน้ั / ปกฺกมต.ิ – ยอ่ มหลกี ไป/ เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ ปกขฺ ี – ผเู้ ป็ นชาตปิ กั ษี/ สกุโณ – นก/ เยน – ใด/ เยเนว – ใด+น่นั แล/ [ฐาเนน – ตามสถานที]่ / เฑติ – ยอ่ มบนิ ไป/ สปตตฺ ภาโรว – เป็ นผมู้ ีปี กเป็ นภาระ+เทา่ นน้ั / เฑต.ิ – ยอ่ มบนิ ไป/ เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สนฺตฏุ โฺ ฐ – เป็ นผสู้ นั โดษแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ กายปรหิ ารเิ กน – อนั พอคมุ้ รา่ งกาย/ จีวเรน – ดว้ ยจีวร/ กุจฺฉิปรหิ ารเิ กน – อนั พออม่ิ ทอ้ ง/ ปิ ณฺฑปาเตน – ดว้ ยบณิ ฑบาต/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ เยน – ใด/ เยเนว – ใด+น่นั แล/ [ฐาเนน – ตามสถานท]ี่ / ปกกฺ มติ – ยอ่ มหลกี ไป/ สมาทาเยว – ถอื เอาแลว้ ซง่ึ บรขิ ารของตน+เทา่ นน้ั / ปกฺกมต.ิ – ยอ่ มหลกี ไป/ เอวํ โข – ดว้ ยประการฉะนี้แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ สนฺตุฏโฺ ฐ – เป็ นผสู้ นั โดษแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ นีวรณปฺปหานํ – การละนิวรณ์/ ๒๑๖. “โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ อรเิ ยน – อนั ประเสรฐิ / สีลกฺขนฺเธน – ดว้ ยสลี ขนั ธ์/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ อรเิ ยน – อนั ประเสรฐิ / อนิ ฺทรฺ ยิ สวํ เรน – ดว้ ยการสาํ รวมอนิ ทรยี ์/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อมิ นิ า – นี้/ จ – ดว้ ย/ อรเิ ยน – อนั ประเสรฐิ / สตสิ มปฺ ชญเฺ ญน – ดว้ ยสตสิ มั ปชญั ญะ/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อมิ าย – นี้/ จ – ดว้ ย/ อรยิ าย – อนั ประเสรฐิ / สนฺตุฏฐฺ ยิ า – ดว้ ยความสนั โดษ/ สมนฺนาคโต – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / ววิ ติ ฺตํ – เงยี บสงดั / เสนาสนํ – ซงึ่ เสนาสนะ/ ภชติ – ยอ่ มใชส้ อย/ อรญญฺ ํ – ซงึ่ ป่ า/ รกุ ฺขมลู ํ – ซง่ึ โคนไม/้ ปพฺพตํ – ซง่ึ ภเู ขา/ กนฺทรํ – ซงึ่ ซอกเขา/ คริ คิ หุ ํ – ซง่ึ ถาํ้ / สสุ านํ – ซง่ึ ป่ าช้า/ วนปตฺถํ – ซงึ่ ป่ าชฏั / อพฺโภกาสํ – ซง่ึ ทีแ่ จง้ / ปลาลปุญชฺ ํ. – ซง่ึ ลอมฟาง/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ ปจฺฉาภตฺตํ – ในภายหลงั แหง่ อาหาร/ ปิ ณฺฑปาตปปฺ ฏกิ กฺ นฺโต – เป็ นผกู้ ลบั จากบณิ ฑบาตแลว้ / นิสีทติ – ยอ่ มน่งั / ปลฺลงกฺ ํ – ซงึ่ บลั ลงั ก์/ อาภุชติ วฺ า – คแู้ ลว้ / อุชุํ – ใหต้ รง/ กายํ – ซง่ึ กาย/
169 ปณิธาย – ตง้ั ไวแ้ ลว้ / ปรมิ ขุ ํ – ใหม้ ีเฉพาะหน้า/ สตึ – ซง่ึ สต/ิ อุปฏฐฺ เปตวฺ า. – ดาํ รงไวแ้ ลว้ / ๒๑๗. “โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อภชิ ฺฌํ – ซง่ึ อภชิ ฌา (ความเพง่ เล็งอยากไดข้ องเขา)/ โลเก – ในโลก/ ปหาย – ละแลว้ / วคิ ตาภชิ ฺเฌน – อนั ปราศจากอภชิ ฌาแลว้ / เจตสา – มีใจ/ วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อภชิ ฺฌาย – จากอภชิ ฌา/ จติ ฺตํ – ยงั จติ / ปรโิ สเธต.ิ – ยอ่ มชาํ ระใหบ้ รสิ ุทธ/ิ์ พฺยาปาทปโทสํ – ซง่ึ ความมุง่ รา้ ยคือพยาบาท/ ปหาย – ละแลว้ / อพยฺ าปนฺนจติ ฺโต – เป็ นผมู้ จี ติ ไมพ่ ยาบาทแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ สพฺพปาณภตู หติ านุกมปฺ ี – เป็ นผมู้ ปี กตมิ งุ่ ประโยชน์เกอ้ื กูลตอ่ สรรพสตั ว์/ พฺยาปาทปโทสา – จากความมงุ่ รา้ ยคือพยาบาท/ จติ ตฺ ํ – ยงั จติ / ปรโิ สเธต.ิ – ยอ่ มชาํ ระใหบ้ รสิ ทุ ธ/ิ์ ถนิ มทิ ฺธํ – ซง่ึ ถนี มทิ ธะ (ความหดหแู่ ละเซอื่ งซมึ )/ ปหาย – ละแลว้ / วคิ ตถนิ มทิ ฺโธ – เป็ นผปู้ ราศจากถนี มทิ ธะแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ อาโลกสญญฺ ี – เป็ นผมู้ ปี กตกิ าํ หนดแสงสวา่ ง/ สโต – เป็ นผมู้ ีสต/ิ สมฺปชาโน – เป็ นผมู้ ีสมั ปชญั ญะ/ ถนิ มทิ ธฺ า – จากถนี มทิ ธะ/ จติ ตฺ ํ – ยงั จติ / ปรโิ สเธต.ิ – ยอ่ มชาํ ระใหบ้ รสิ ทุ ธ/ิ์ อุทฺธจจฺ กกุ กฺ ุจฺจํ – ซง่ึ อทุ ธจั จกกุ กุจจะ (ความฟ้ งุ ซา่ นและราํ คาญใจ)/ ปหาย – ละแลว้ / อนุทธฺ โต – เป็ นผไู้ มฟ่ ้ งุ ซา่ นแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อชฺฌตตฺ ํ – ในภายใน/ วปู สนฺตจติ ฺโต – เป็ นผมู้ จี ติ สงบแลว้ / อุทฺธจฺจกกุ ฺกจุ จฺ า – จากอุทธจั จกุกกจุ จะ/ จติ ฺตํ – ยงั จติ / ปรโิ สเธต.ิ – ยอ่ มชาํ ระใหบ้ รสิ ทุ ธ/ิ์ วิจกิ จิ ฉฺ ํ – ซง่ึ วจิ กิ จิ ฉา (ความลงั เลสงสยั )/ ปหาย – ละแลว้ / ตณิ ฺณวจิ กิ จิ ฺโฉ – เป็ นผขู้ า้ มวจิ กิ จิ ฉาไดแ้ ลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อกถกํ ถี – เป็ นผไู้ มม่ วี จิ กิ จิ ฉา/ กุสเลสุ – อนั เป็ นกศุ ล/ ธมฺเมสุ – ในธรรมทง้ั หลาย/ วจิ กิ จิ ฺฉาย – จากวจิ กิ จิ ฉา/ จติ ตฺ ํ – ยงั จติ / ปรโิ สเธต.ิ – ยอ่ มชาํ ระใหบ้ รสิ ุทธ/ิ์ ๒๑๘. “เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ ปุรโิ ส – บรุ ษุ / อณิ ํ – ซงึ่ หนี้/ อาทาย – กมู้ าแลว้ / กมฺมนฺเต – ซง่ึ การงานทง้ั หลาย/ ปโยเชยฺย. – พงึ ประกอบ/ ตสฺส – ของเขา/ เต – เหลา่ นน้ั / กมฺมนฺตา – การงานทง้ั หลาย/ สมชิ ฺเฌยยฺ .ุํ – พงึ ประสบผลสาํ เร็จ/ โส – เขา/ ยานิ – เหลา่ ใด/ จ – ดว้ ย/ โปราณานิ – อนั เกา่ / อณิ มูลานิ – หนี้ทเี่ ป็ นตน้ ทนุ ทง้ั หลาย/ ตานิ – เหลา่ นน้ั / [อณิ มูลานิ – ซง่ึ หน้ีทีเ่ ป็ นตน้ ทนุ ทง้ั หลาย]/ จ – ดว้ ย/ พยฺ นฺตึ – ใหห้ มดไป/ กเรยฺย – พงึ ใช/้ สยิ า – พงึ ม/ี จสสฺ – ก็+ของเขา/ อุตฺตรึ – อนั ยง่ิ กวา่ / [ธนํ – ทรพั ย์]/ อวสฏิ ฐฺ ํ – เป็ นของเหลือลงแลว้ / ทารภรณาย. – เพอื่ การเล้ยี งดูบุตรภรรยา/ ตสฺส – แกเ่ ขา/ เอวมสสฺ – อยา่ งน้ี+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘อหํ โข – ขา้ พเจา้ แล/ ปุพเฺ พ – ในกาลกอ่ น/ อณิ ํ – ซง่ึ หน้ี/ อาทาย – กมู้ าแลว้ / กมมฺ นฺเต – ซง่ึ การงานทง้ั หลาย/ ปโยเชส.ึ – ประกอบแลว้ / ตสฺส –
170 นน้ั / เม – ขา้ พเจา้ / เต – เหลา่ นน้ั / กมฺมนฺตา – การงานทง้ั หลาย/ สมชิ ฺฌสึ ุ. – สาํ เร็จผลดีแลว้ / โสหํ – นน้ั +ขา้ พเจา้ / ยานิ – เหลา่ ใด/ จ – ดว้ ย/ โปราณานิ – อนั เกา่ / อณิ มลู านิ – หน้ีทเี่ ป็ นตน้ ทุนทง้ั หลาย/ ตานิ – เหลา่ นน้ั / [อณิ มูลานิ – ซง่ึ หนี้ทเี่ ป็ นตน้ ทนุ ทง้ั หลาย]/ จ – ดว้ ย/ พฺยนฺตึ – ใหห้ มดไป/ อกาสึ – ไดใ้ ช้แลว้ / อตฺถิ – ยอ่ มม/ี จ – ดว้ ย/ เม – ของขา้ พเจา้ / อตุ ตฺ รึ – อนั ยงิ่ กวา่ / [ธนํ – ทรพั ย์]/ อวสฏิ ฐฺ ํ – เป็ นของเหลอื ลงแลว้ / ทารภรณายา’ต.ิ – เพอื่ การเลีย้ งดูบุตรภรรยา’ดงั น้ี/ โส – เขา/ ตโตนิทานํ – เพราะความไมม่ หี นี้สนิ นน้ั เป็ นเหตุ/ ลเภถ – พงึ ได/้ ปาโมชฺชํ – ซง่ึ ความเบกิ บานใจ/ อธคิ จฺเฉยยฺ – พงึ ประสบ/ โสมนสสฺ .ํ – ซง่ึ ความสขุ ใจ/ ๒๑๙. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ ปุรโิ ส – บุรุษ/ อาพาธโิ ก – เป็ นไขห้ นกั / อสฺส – พงึ เป็ น/ ทกุ ขฺ โิ ต – เป็ นผถู้ งึ แลว้ ซงึ่ ความทกุ ข/์ พาฬฺหคลิ าโน; – เป็ นผมู้ อี าการป่ วยหนกั / ภตตฺ ญจฺ สสฺ – อาหาร+ดว้ ย+ตอ่ เขา/ นจฉฺ าเทยยฺ – ยอ่ มไมช่ อบใจ/ น – ไม/่ จสสฺ – ดว้ ย+ของเขา/ กาเย – ในกาย/ พลมตตฺ า. – ความเป็ นผไู้ มม่ กี าํ ลงั / โส – เขา/ อปเรน – อนื่ อกี / สมเยน – โดยสมยั / ตมฺหา – นน้ั / อาพาธา – จากไข/้ มจุ ฺเจยยฺ ; – พงึ หาย/ ภตฺตํ – ภตั ตาหาร/ จสสฺ – ดว้ ย+ตอ่ เขา/ ฉาเทยยฺ – พงึ ชอบใจ/ สยิ า – พงึ ม/ี จสสฺ – ดว้ ย+ตอ่ เขา/ กาเย – ในกาย/ พลมตตฺ า. – ความเป็ นผไู้ มม่ กี าํ ลงั / ตสสฺ – แกเ่ ขา/ เอวมสฺส – อยา่ งน้ี+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘อหํ โข – ขา้ พเจา้ แล/ ปุพเฺ พ – ในกาลกอ่ น/ อาพาธโิ ก – เป็ นไขห้ นกั / อโหสึ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / ทกุ ขฺ โิ ต – เป็ นผถู้ งึ แลว้ ซงึ่ ความทุกข/์ พาฬหฺ คลิ าโน; – เป็ นผมู้ ีอาการป่ วยหนกั / ภตตฺ ญจฺ – อาหาร+ดว้ ย/ เม – ตอ่ ขา้ พเจา้ / นจฉฺ าเทยฺย – ยอ่ มไมช่ อบใจ/ น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ เม – แกข่ า้ พเจา้ / อาสิ – ไดม้ แี ลว้ / กาเย – ในกาย/ พลมตตฺ า. – ความเป็ นผไู้ มม่ กี าํ ลงั / โสมหฺ ิ – นน้ั +ยอ่ มเป็ น/ [อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ เอตรหิ – ในบดั น้ี/ ตมหฺ า – นน้ั / อาพาธา – จากไข/้ มตุ ฺโต; – เป็ นผหู้ ายแลว้ / ภตตฺ ญจฺ – อาหาร+ดว้ ย/ เม – ตอ่ ขา้ พเจา้ / ฉาเทติ – ยอ่ มชอบใจ/ อตถฺ ิ – ยอ่ มมี/ จ – ดว้ ย/ เม – แกข่ า้ พเจา้ / กาเย – ในกาย/ พลมตฺตา’ต.ิ – ความเป็ นผไู้ มม่ กี าํ ลงั ’ดงั น้ี/ โส – เขา/ ตโตนทิ านํ – เพราะการหายจากโรคนน้ั เป็ นเหตุ/ ลเภถ – พงึ ได/้ ปาโมชฺชํ – ซง่ึ ความเบกิ บานใจ/ อธคิ จฺเฉยฺย – พงึ ประสบ/ โสมนสฺส.ํ – ซง่ึ ความสขุ ใจ/ ๒๒๐. “เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ปุรโิ ส – บรุ ษุ / พนฺธนาคาเร – ในเรือนจาํ / พทฺโธ – เป็ นผถู้ กู คุมขงั แลว้ / อสฺส. – พงึ เป็ น/ โส – เขา/ อปเรน – อนื่ อกี / สมเยน – โดยสมยั / ตมฺหา – นน้ั / พนฺธนาคารา – จากเรอื นจาํ / มุจฺเจยยฺ – พงึ ออกไป/ โสตฺถนิ า –
171 โดยสวสั ดภิ าพ/ อพภฺ เยน – อนั ไมม่ ีภยั / น – ไม/่ จสฺส – อนึ่ง+แกเ่ ขา/ กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ โภคานํ – แหง่ โภคะทง้ั หลาย/ วโย. – ความสนิ้ ไป/ ตสสฺ – แกเ่ ขา/ เอวมสสฺ – อยา่ งนี้+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘อหํ โข – ขา้ พเจา้ แล/ ปุพเฺ พ – ในกาลกอ่ น/ พนฺธนาคาเร – ในเรอื นจาํ / พทโฺ ธ – เป็ นผถู้ ูกคมุ ขงั แลว้ / อโหสึ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / โสมหฺ ิ – นน้ั +ยอ่ มเป็ น/ [อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ เอตรหิ – ในบดั นี้/ ตมฺหา – นน้ั / พนฺธนาคารา – จากเรอื นจาํ / มตุ โฺ ต – ออกมาแลว้ / โสตถฺ นิ า – โดยสวสั ดภิ าพ/ อพภฺ เยน – อนั ไมม่ ภี ยั / นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ จ – ดว้ ย/ เม – แกข่ า้ พเจา้ / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ โภคานํ – แหง่ โภคะทง้ั หลาย/ วโย’ต.ิ – ความสนิ้ ไป’ดงั น้ี/ โส – เขา/ ตโตนิทานํ – เพราะการพน้ จากเรือนจาํ นน้ั เป็ นเหตุ/ ลเภถ – พงึ ได/้ ปาโมชฺชํ – ซงึ่ ความเบกิ บานใจ/ อธคิ จเฺ ฉยฺย – พงึ ประสบ/ โสมนสฺส.ํ – ซงึ่ ความสขุ ใจ/ ๒๒๑. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ปุรโิ ส – บรุ ษุ / ทาโส – เป็ นทาส/ อสสฺ – พงึ เป็ น/ อนตตฺ าธโี น – เป็ นผูพ้ งึ่ ตวั เองไมไ่ ด/้ ปราธโี น – เป็ นผูพ้ งึ่ ผอู้ นื่ / น เยนกามคํ โม. – เป็ นผไู้ ปไหนตามใจชอบไมไ่ ด/้ โส – เขา/ อปเรน – อนื่ อกี / สมเยน – โดยสมยั / ตมหฺ า – นน้ั / ทาสพยฺ า – จากความเป็ นทาส/ มจุ ฺเจยยฺ – พงึ พน้ / อตตฺ าธีโน – เป็ นผพู้ ง่ึ ตวั เองได/้ อปราธีโน – เป็ นผไู้ มต่ อ้ งพงึ่ ผอู้ นื่ / ภชุ สิ โฺ ส – เป็ นไทแกต่ วั เอง/ เยนกามคํ โม. – เป็ นผไู้ ปไหนตามใจชอบได/้ ตสสฺ – แกเ่ ขา/ เอวมสฺส – อยา่ งนี้+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘อหํ โข – ขา้ พเจา้ แล/ ปุพฺเพ – ในกาลกอ่ น/ ทาโส – เป็ นทาส/ อโหสึ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / อนตตฺ าธีโน – เป็ นผพู้ ง่ึ ตวั เองไมไ่ ด/้ ปราธีโน – เป็ นผพู้ ง่ึ ผอู้ นื่ / น เยนกามคํ โม. – เป็ นผไู้ ปไหนตามใจชอบไมไ่ ด/้ โสมฺหิ – นน้ั +ยอ่ มเป็ น/ [อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ เอตรหิ – ในบดั นี้/ ตมฺหา – นน้ั / ทาสพยฺ า – จากความเป็ นทาส/ มตุ ฺโต – พน้ แลว้ / อตฺตาธโี น – เป็ นผพู้ ง่ึ ตวั เองได/้ อปราธีโน – เป็ นผไู้ มต่ อ้ งพง่ึ ผูอ้ นื่ / ภชุ ิสโฺ ส – เป็ นไทแกต่ วั เอง/ เยนกามคํ โม’ต.ิ – เป็ นผไู้ ปไหนตามใจชอบได’้ ดงั นี้/ โส – เขา/ ตโตนิทานํ – เพราะความเป็ นไทแกต่ วั เองนน้ั เป็ นเหตุ/ ลเภถ – พงึ ได/้ ปาโมชฺชํ – ซง่ึ ความเบกิ บานใจ/ อธคิ จเฺ ฉยยฺ – พงึ ประสบ/ โสมนสสฺ .ํ – ซง่ึ ความสขุ ใจ/ ๒๒๒. “เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ปรุ โิ ส – บรุ ุษ/ สธโน – มีทรพั ย/์ สโภโค – มสี มบตั /ิ กนฺตารทธฺ านมคคฺ ํ – สทู่ างไกลกนั ดาร/ ปฏปิ ชฺเชยยฺ – พงึ เดนิ ไป/ ทพุ ฺภกิ ฺขํ – อนั หาอาหารไดย้ าก/ สปปฺ ฏภิ ย.ํ – มภี ยั เฉพาะหน้า/
172 โส – เขา/ อปเรน – อนื่ อกี / สมเยน – โดยสมยั / ตํ – นน้ั / กนฺตารํ – ซงึ่ ทางกนั ดาร/ นิตถฺ เรยยฺ – พงึ ขา้ มพน้ / โสตฺถนิ า – โดยสวสั ดภิ าพ/ คามนฺตํ – ซงึ่ หมูบ่ า้ น/ อนุปาปุเณยยฺ – พงึ ถงึ โดยลาํ ดบั / เขมํ – อนั สงบรม่ เยน็ / อปปฺ ฏภิ ย.ํ – อนั ปลอดภยั / ตสฺส – แกเ่ ขา/ เอวมสฺส – อยา่ งนี้+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘อหํ โข – ขา้ พเจา้ แล/ ปุพฺเพ – ในกาลกอ่ น/ สธโน – มที รพั ย/์ สโภโค – มีสมบตั /ิ กนฺตารทธฺ านมคคฺ ํ – สทู่ างไกลกนั ดาร/ ปฏปิ ชชฺ ึ – ดาํ เนนิ ไปแลว้ / ทพุ ภฺ กิ ฺขํ – อนั หาอาหารไดย้ าก/ สปฺปฏภิ ย.ํ – มีภยั เฉพาะหน้า/ โสมฺหิ – นน้ั +ยอ่ มเป็ น/ [อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ เอตรหิ – ในบดั นี้/ ตํ – นน้ั / กนฺตารํ – ซงึ่ ทางไกลกนั ดาร/ นติ ฺถณิ ฺโณ – ขา้ มพน้ แลว้ / โสตถฺ นิ า – โดยสวสั ดภิ าพ/ คามนฺตํ – ซงึ่ หมบู่ า้ น/ อนุปปฺ ตฺโต – ถงึ โดยลาํ ดบั แลว้ / เขมํ – อนั สงบรม่ เย็น/ อปฺปฏภิ ย’นฺต.ิ – อนั ปลอดภยั ’ดงั น้ี/ โส – เขา/ ตโตนทิ านํ – เพราะการพบภมู สิ ถานอนั รม่ เย็นนน้ั เป็ นเหตุ/ ลเภถ – พงึ ได/้ ปาโมชฺชํ – ซงึ่ ความเบกิ บานใจ/ อธคิ จฺเฉยยฺ – พงึ ประสบ/ โสมนสฺส.ํ – ซงึ่ ความสุขใจ/ ๒๒๓. “เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ ยถา – ฉนั ใด/ อณิ ํ – ซงึ่ หนี้/ ยถา – ฉนั ใด/ โรคํ – ซง่ึ โรค/ ยถา – ฉนั ใด/ พนฺธนาคารํ – ซงึ่ เรอื นจาํ / ยถา – ฉนั ใด/ ทาสพยฺ ํ – ซงึ่ ความเป็ นทาส/ ยถา – ฉนั ใด/ กนฺตารทฺธานมคคฺ ํ – ซง่ึ ทางไกลกนั ดาร/ เอวํ – อยา่ งนี้/ อเิ ม – เหลา่ นี้/ ปญจฺ – ๕ ประการ/ นีวรเณ – ซง่ึ นิวรณ์ทง้ั หลาย/ อปฺปหเี น – ทตี่ นยงั ละไมไ่ ดแ้ ลว้ / อตตฺ นิ – ในตน/ สมนุปสฺสต.ิ – ยอ่ มพจิ ารณาเห็น/ ๒๒๔. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ยถา – ฉนั ใด/ อาณณฺยํ – ความไมม่ หี น้ี/ ยถา – ฉนั ใด/ อาโรคยฺ ํ – ความไมม่ ีโรค/ ยถา – ฉนั ใด/ พนฺธนาโมกขฺ ํ – การพน้ โทษจากเรือนจาํ / ยถา – ฉนั ใด/ ภุชสิ สฺ ํ – ความเป็ นไทแกต่ วั เอง/ ยถา – ฉนั ใด/ เขมนฺตภูม;ึ – ซง่ึ ภมู สิ ถานอนั สงบรม่ เยน็ / เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อเิ ม – เหลา่ น้ี/ ปญจฺ – ๕ ประการ/ นีวรเณ – ซงึ่ นิวรณ์ทง้ั หลาย/ ปหีเน – ทตี่ นละไดแ้ ลว้ / อตฺตนิ – ในตน/ สมนุปสสฺ ต.ิ – ยอ่ มพจิ ารณาเห็น/ ๒๒๕. “ตสฺสเิ ม – นน้ั [ภกิ ฺขุโน – เมอื่ ภกิ ษุ]+เหลา่ นี้/ ปญจฺ – ๕ ประการ/ นีวรเณ – ซงึ่ นิวรณ์ทง้ั หลาย/ ปหเี น – ทตี่ นละไดแ้ ลว้ / อตฺตนิ – ในตน/ สมนุปสสฺ โต – พจิ ารณาเห็นอยู/่ ปาโมชฺชํ – ความเบกิ บานใจ/ ชายติ – ยอ่ มเกดิ / [ตสสฺ – นน้ั / ภกิ ขฺ ุโน – เมอื่ ภกิ ษุ]/ ปมทุ ติ สฺส – เบกิ บานใจแลว้ / ปี ติ – ปี ต/ิ ชายติ – ยอ่ มเกดิ / [ตสฺส – นน้ั / ภกิ ฺขุโน – เมอื่ ภกิ ษุ]/ ปี ตมิ นสฺส – เป็ นผใู้ จมปี ี ต/ิ กาโย – กาย/ ปสสฺ มฺภติ – ยอ่ มสงบ/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ –
173 ภกิ ษุ]/ ปสฺสทฺธกาโย – เป็ นมกี ายสงบแลว้ / สุขํ – ซงึ่ ความสุข/ เวเทติ – ยอ่ มไดร้ บั / สุขโิ น – ผมู้ คี วามสุข/ [ตสสฺ – นน้ั / ภกิ ขฺ ุโน – ของภกิ ษุ]/ จติ ฺตํ – จติ / สมาธยิ ต.ิ – ยอ่ มตง้ั ม่นั / ปฐมชฺฌานํ – ปฐมฌาน/ ๒๒๖. “โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ ววิ จิ ฺเจว – สงดั แลว้ +น่นั แล/ กาเมหิ – จากกามทง้ั หลาย/ ววิ ิจจฺ – สงดั แลว้ / อกสุ เลหิ – ฝ่ ายอกศุ ล/ ธมฺเมหิ – จากธรรมทง้ั หลาย/ สวติ กกฺ ํ – มวี ติ ก/ สวจิ ารํ – มีวจิ าร/ วเิ วกชํ – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ ขุ ํ – มปี ี ตแิ ละมีสุข/ ปฐมํ – ที่ ๑/ ฌานํ – ซง่ึ ฌาน/ อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อมิ เมว – น้ี+นี่แหละ/ กายํ – ยงั กาย/ วเิ วกเชน – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ เุ ขน – ดว้ ยปี ตแิ ละสขุ / อภสิ นฺเทติ – ใหช้ ุ่มชืน่ อย/ู่ ปรสิ นฺเทติ – ใหเ้ อบิ อม่ิ อยู/่ ปรปิ เู รติ – ใหเ้ ต็มรอบอยู/่ ปรปิ ผฺ รติ – ใหร้ สู้ กึ ซาบซา่ นอย/ู่ นาสฺส – ไม+่ นน้ั / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ [สรรี ํ – สว่ น]/ สพพฺ าวโต – ทง้ั หมด/ กายสฺส – ของรา่ งกาย/ วเิ วกเชน – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ เุ ขน – อนั ปี ตแิ ละสขุ / อปผฺ ฏุ ํ – เป็ นไมถ่ กู ตอ้ งแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ประพรมแลว้ / ใหต้ ดิ เป็ นกอ้ น/ ๒๒๗. “เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ ทกโฺ ข – ผชู้ าํ นาญ/ นฺหาปโก – พนกั งานสรงสนาน/ วา – หรอื วา่ / นฺหาปกนฺเตวาสี – ลกู มอื พนกั งานสรงสนาน/ วา – หรือวา่ / กสํ ถาเล – ในภาชนะสมั ฤทธ/ิ์ นฺหานียจุณฺณานิ – ซงึ่ ผงถูตวั ทง้ั หลาย/ อากริ ติ วฺ า – เทลงแลว้ / อทุ เกน – ดว้ ยนํ้า/ ปรปิ ฺโผสกํ – ใหต้ ดิ เป็ นกอ้ น/ ปรปิ ฺโผสกํ – ใหต้ ดิ เป็ นกอ้ น/ สนฺเนยยฺ – พงึ ผสม/ สายํ – ในเวลาเย็น/ นฺหานียปิ ณฺฑิ – กอ้ นถตู วั / สเฺ นหานุคตา – ทยี่ างซมึ เขา้ แลว้ // สฺเนหปเรตา – ทยี่ างแผไ่ ปแลว้ / สนฺตรพาหริ า – ทง้ั ภายในและภายนอก/ ผฏุ า – จบั แลว้ / สฺเนเหน – อนั ยาง/ น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ ปคฺฆรณี; – เป็ นของไมก่ ระจายออกไป/ เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ อมิ เมว – นี้+นี่แหละ/ กายํ – ยงั กาย/ วเิ วกเชน – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ เุ ขน – ดว้ ยปี ตแิ ละสขุ / อภสิ นฺเทติ – ใหช้ ุ่มชนื่ อยู/่ ปรสิ นฺเทติ – ใหเ้ อบิ อม่ิ อยู/่ ปรปิ เู รติ – ใหเ้ ต็มรอบอยู/่ ปรปิ ฺผรติ – ใหร้ สู้ กึ ซาบซา่ นอยู/่ นาสสฺ – ไม+่ นน้ั / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ [สรีรํ – สว่ น]/ สพพฺ าวโต – ทง้ั หมด/ กายสสฺ – ของรา่ งกาย/ วเิ วกเชน – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ เุ ขน – อนั ปี ตแิ ละสขุ / อปฺผุฏํ – เป็ นไมถ่ ูกตอ้ งแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ โข – แมน้ ้ีแล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เหน็ โดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปุรเิ มหิ – อนั มีในกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญฺญผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ ฺกนฺตตรญจฺ –
174 เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/ ทุตยิ ชฺฌานํ – ทุตยิ ฌาน/ ๒๒๘. “ปุน – อกี / จปรํ – ก็+อนื่ อกี / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ วติ กกฺ วจิ ารานํ – แหง่ วติ กวจิ ารทง้ั หลาย/ วูปสมา – เพราะความสงบระงบั ไป/ อชฌฺ ตฺตํ – ในภายใน/ สมฺปสาทนํ – อนั มีความผอ่ งใส/ เจตโส – แหง่ จติ / เอโกทภิ าวํ – อนั มภี าวะเป็ นหน่ึงผุดขนึ้ / อวติ กฺกํ – อนั ไมม่ ีวติ ก/ อวจิ ารํ – อนั ไมม่ ีวจิ าร/ สมาธชิ ํ – อนั เกดิ แตส่ มาธ/ิ ปี ตสิ ขุ ํ – อนั มีแตป่ ี ตแิ ละสขุ / ทตุ ยิ ํ – ที่ ๒/ ฌานํ – ซงึ่ ฌาน/ อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อมิ เมว – น้ี+นี่แหละ/ กายํ – ยงั กาย/ วเิ วกเชน – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ ุเขน – ดว้ ยปี ตแิ ละสขุ / อภสิ นฺเทติ – ใหช้ ุม่ ชืน่ อย/ู่ ปรสิ นฺเทติ – ใหเ้ อบิ อมิ่ อยู/่ ปรปิ เู รติ – ใหเ้ ต็มรอบอย/ู่ ปรปิ ผฺ รติ – ใหร้ สู้ กึ ซาบซา่ นอย/ู่ นาสสฺ – ไม+่ นน้ั / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ [สรีรํ – สว่ น]/ สพพฺ าวโต – ทง้ั หมด/ กายสสฺ – ของรา่ งกาย/ วเิ วกเชน – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ ุเขน – อนั ปี ตแิ ละสขุ / อปผฺ ฏุ ํ – เป็ นไมถ่ กู ตอ้ งแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ๒๒๙. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ อทุ กรหโท – หว้ งนํ้า/ คมภฺ โี ร – เป็ นทลี่ กึ / อพุ ภฺ โิ ททโก – เป็ นวงั วน/ ตสฺส – นน้ั / [อุทกรหทสสฺ – แหง่ หว้ งน้ํา]/ เนวสฺส – ไม+่ น่นั แล+พงึ มี/ ปรุ ตถฺ มิ าย – ดา้ นตะวนั ออก/ ทสิ าย – ในทศิ / อุทกสสฺ – แหง่ กระแสน้ํา/ อายมขุ ํ – ทางไหลไป/ น – ไม/่ ทกขฺ ณิ าย – ดา้ นใต/้ ทสิ าย – ในทศิ / อทุ กสฺส – แหง่ กระแสน้ํา/ อายมขุ ํ – ทางไหลไป/ น – ไม/่ ปจฺฉิมาย – ดา้ นตะวนั ตก/ ทสิ าย – ในทศิ / อุทกสสฺ – แหง่ กระแสน้ํา/ อายมขุ ํ – ทางไหลไป/ น – ไม/่ อุตตฺ ราย – ดา้ นเหนือ/ ทสิ าย – ในทศิ / อุทกสสฺ – แหง่ กระแสนํ้า/ อายมขุ ํ – ทางไหลไป/ เทโว – ฝน/ จ – ดว้ ย/ น – ไม/่ กาเลนกาลํ – ตามฤดูกาล+ตลอดฤดกู าล/ สมฺมาธารํ – ซงึ่ สายธารโดยชอบ/ อนุปปฺ เวจเฺ ฉยยฺ . – พงึ หล่งั รนิ / อถ โข – ทแี่ ทแ้ ล/ ตมฺหาว – นน้ั +แล/ อทุ กรหทา – จากหว้ งน้ํา/ สีตา – อนั เย็น/ วารธิ ารา – กระแสนํ้า/ อุพภฺ ชิ ฺชติ ฺวา – พขุ น้ึ แลว้ / ตเมว – นน้ั +น่นั แล/ อทุ กรหทํ – ยงั หว้ งนํ้า/ สเี ตน – อนั เย็น/ วารนิ า – ดว้ ยกระแสน้ํา/ อภสิ นฺเทติ – ใหช้ ุม่ ชนื่ อยู/่ ปรสิ นฺเทติ – ใหเ้ อบิ อม่ิ อยู/่ ปรปิ ูเรติ – ใหเ้ ต็มรอบอยู/่ ปรปิ ผฺ รติ – ใหร้ สู้ กึ ซาบซา่ นอย/ู่ นาสฺส – ไม+่ นน้ั / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ [สรีรํ – สว่ น]/ สพพฺ าวโต – ทง้ั หมด/ อุทกรหทสสฺ – ของหว้ งนํ้า/ สเี ตน – อนั เยน็ / วารนิ า – อนั กระแสน้ํา/ อปผฺ ุฏํ – เป็ นไมถ่ กู ตอ้ งแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/
175 เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อมิ เมว – นี้+นี่แหละ/ กายํ – ยงั กาย/ วเิ วกเชน – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ เุ ขน – ดว้ ยปี ตแิ ละสขุ / อภสิ นฺเทติ – ใหช้ ุม่ ชนื่ อยู/่ ปรสิ นฺเทติ – ใหเ้ อบิ อมิ่ อยู/่ ปรปิ ูเรติ – ใหเ้ ต็มรอบอยู/่ ปรปิ ฺผรติ – ใหร้ สู้ กึ ซาบซา่ นอยู/่ นาสฺส – ไม+่ นน้ั / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ [สรีรํ – สว่ น]/ สพฺพาวโต – ทง้ั หมด/ กายสฺส – ของรา่ งกาย/ วเิ วกเชน – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ ุเขน – อนั ปี ตแิ ละสุข/ อปฺผฏุ ํ – เป็ นไมถ่ กู ตอ้ งแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มฺปิ โข – แมน้ ี้แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เหน็ โดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปุรเิ มหิ – อนั มใี นกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ กฺ นฺตตรญจฺ – เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/ ตตยิ ชฺฌานํ – ตตยิ ฌาน/ ๒๓๐. “ปุน – อกี / จปรํ – ก็+อนื่ อกี / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ ปี ตยิ า – แหง่ ปี ต/ิ จ – ดว้ ย/ วิราคา – เพราะความจางคลายไป/ อุเปกขฺ โก – มีอุเบกขา/ จ – ดว้ ย/ วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ สโต – เป็ นผมู้ สี ต/ิ จ – ดว้ ย/ สมฺปชาโน – เป็ นผมู้ ีสมั ปชญั ญะ/ สขุ ญจฺ – ซงึ่ สุข+ดว้ ย/ กาเยน – ดว้ ยนามกาย/ ปฏสิ เํ วเทติ – ยอ่ มเสวย/ ยํ – ใด/ ตํ – นน้ั / [ฌานํ – ซง่ึ ฌาน]/ อรยิ า – พระอรยิ ะทง้ั หลาย/ อาจกิ ขฺ นฺติ – ยอ่ มสรรเสรญิ / “อุเปกขฺ โก – เป็ นผมู้ ีอเุ บกขา/ สตมิ า – เป็ นผมู้ สี ต/ิ สขุ วหิ ารี”ติ – เป็ นผมู้ ปี กตอิ ยเู่ ป็ นสขุ ”ดงั น้ี/ ตตยิ ํ – ที่ ๓/ ฌานํ – ซงึ่ ฌาน/ อุปสมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อมิ เมว – น้ี+นี่แหละ/ กายํ – ยงั กาย/ นิปฺปี ตเิ กน – อนั ไมม่ ีปี ต/ิ สุเขน – ดว้ ยสขุ / อภสิ นฺเทติ – ใหช้ ุ่มชนื่ อยู/่ ปรสิ นฺเทติ – ใหเ้ อบิ อมิ่ อยู/่ ปรปิ ูเรติ – ใหเ้ ต็มรอบอยู/่ ปรปิ ผฺ รติ – ใหร้ สู้ กึ ซาบซา่ นอยู/่ นาสสฺ – ไม+่ นน้ั / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ [สรีรํ – สว่ น]/ สพฺพาวโต – ทง้ั หมด/ กายสสฺ – ของรา่ งกาย/ นิปปฺ ี ตเิ กน – อนั ไมม่ ปี ี ต/ิ สเุ ขน – อนั สขุ / อปผฺ ฏุ ํ – เป็ นไมถ่ กู ตอ้ งแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อมิ เมว – น้ี+นี่แหละ/ กายํ – ยงั กาย/ วเิ วกเชน – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ เุ ขน – ดว้ ยปี ตแิ ละสขุ / อภสิ นฺเทติ – ใหช้ ุม่ ชืน่ อย/ู่ ปรสิ นฺเทติ – ใหเ้ อบิ อม่ิ อยู/่ ปรปิ ูเรติ – ใหเ้ ตม็ รอบอย/ู่ ปรปิ ผฺ รติ – ใหร้ สู้ กึ ซาบซา่ นอย/ู่ ๒๓๑. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ อปุ ฺปลนิ ิยํ – ในกอบวั เขยี ว/ วา – หรือวา่ / ปทุมนิ ิยํ – ในกอบวั แดง/ วา – หรอื วา่ / ปุณฺฑรีกนิ ิยํ – ในกอบวั ขาว/ วา – หรอื วา่ / อปเฺ ปกจจฺ านิ – บางเหลา่ / อุปปฺ ลานิ – ดอกบวั เขยี ว/ วา – หรอื วา่ / ปทุมานิ – ดอกบวั แดง/ วา – หรือวา่ / ปุณฺฑรีกานิ – ดอกบวั ขาว/ วา – หรือวา่ / อุทเก – ในน้ํา/ ชาตานิ – เกดิ แลว้ /
176 อทุ เก – ในนํ้า/ สวํ ฑฒฺ านิ – เจรญิ ดีแลว้ / อทุ กานุคคฺ ตานิ – ขน้ึ แลว้ ตามน้ํา/ อนฺโตนิมุคคฺ โปสนี ิ – จมอยใู่ นนํ้าและนํ้าหลอ่ เลย้ี งไว/้ ตานิ – เหลา่ นน้ั / [อุปปฺ ลานิ – ดอกบวั เขยี ว/ วา – หรือวา่ / ปทุมานิ – ดอกบวั แดง/ วา – หรือวา่ / ปณุ ฺฑรกี านิ – ดอกบวั ขาว]/ ยาว – เพยี งไร/ จคฺคา – ดย้ +แตย่ อด/ ยาว – เพยี งไร/ จ – ดว้ ย/ มูลา – แตโ่ คน/ สเี ตน – อนั เย็น/ วารนิ า – ดว้ ยกระแสนํ้า/ อภสิ นฺนานิ – ชุม่ ชนื่ แลว้ / ปรสิ นฺนานิ – เอบิ อาบแลว้ / ปรปิ ูรานิ – เต็มบรบิ รู ณ์/ ปรปิ ฺผฏุ านิ – ซาบซมึ แลว้ / นาสฺส – ไม+่ นน้ั / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ [สรีรํ – สว่ น]/ สพพฺ าวตํ – ทง้ั หมด/ อปุ ปฺ ลานํ – แหง่ ดอกบวั เขยี วทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / ปทมุ านํ – แหง่ ดอกบวั แดงทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / ปณุ ฺฑรกี านํ – แหง่ ดอกบวั ขาวทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / สีเตน – อนั เยน็ / วารนิ า – อนั กระแสน้ํา/ เป็ นไมถ่ ูกตอ้ งแลว้ / อสสฺ ; – พงึ เป็ น เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ อมิ เมว – นี้+นี่แหละ/ กายํ – ยงั กาย/ นิปฺปี ตเิ กน – อนั ไมม่ ปี ี ต/ิ สุเขน – ดว้ ยสขุ / อภสิ นฺเทติ – ใหช้ ุ่มชื่นอยู/่ ปรสิ นฺเทติ – ใหเ้ อบิ อมิ่ อย/ู่ ปรปิ ูเรติ – ใหเ้ ต็มรอบอยู/่ ปรปิ ฺผรติ – ใหร้ สู้ กึ ซาบซา่ นอย/ู่ นาสสฺ – ไม+่ นน้ั / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ [สรีรํ – สว่ น]/ สพพฺ าวโต – ทง้ั หมด/ กายสฺส – ของรา่ งกาย/ นิปฺปี ตเิ กน – อนั ไมม่ ปี ี ต/ิ สเุ ขน – อนั สขุ / อปฺผฏุ ํ – เป็ นไมถ่ กู ตอ้ งแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มฺปิ โข – แมน้ ้ีแล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เหน็ โดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปุรเิ มหิ – อนั มใี นกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญฺญผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ ฺกนฺตตรญจฺ – เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/ จตตุ ฺถชฺฌานํ – จตุตถฌาน/ ๒๓๒. “ปุน – อกี / จปรํ – ก็+อนื่ อกี / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ สขุ สฺส – ซง่ึ ความสุข/ จ – ดว้ ย/ ปหานา – เพราะการละได/้ ทกุ ฺขสฺส – ซง่ึ ความทกุ ข์/ จ – ดว้ ย/ ปหานา – เพราะการละได/้ ปุพเฺ พว – ในกาลกอ่ น+น่นั แล/ โสมนสสฺ โทมนสฺสานํ – แหง่ โสมนนั และโทมนสั ทง้ั หลาย/ อตฺถงคฺ มา – เพราะการตง้ั อยไู่ มไ่ ด/้ อทกุ ขฺ มสขุ ํ – อนั ไมม่ ีทกุ ขไ์ มม่ สี ขุ / อุเปกฺขาสตปิ ารสิ ทุ ธฺ ึ – อนั มสี ตบิ รสิ ุทธเิ์ พราะอุเบกขา/ จตตุ ถฺ ํ – ที่ ๔/ ฌานํ – ซงึ่ ฌาน/ อปุ สมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อมิ เมว – นี้+นี่แหละ/ กายํ – ตลอดกาย/ ปรสิ ุทฺเธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / เจตสา – มีใจ/ ปรโิ ยทาเตน – อนั ผดุ ผอ่ งแลว้ / ผรติ วฺ า – แผไ่ ปแลว้ / นิสนิ ฺโน – เป็ นผนู้ ่งั ลงแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ นาสฺส –
177 ไม+่ นน้ั / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ [สรรี ํ – สว่ น]/ สพฺพาวโต – ทง้ั หมด/ กายสสฺ – ของรา่ งกาย/ ปรสิ ุทเฺ ธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / เจตสา – อนั ใจ/ ปรโิ ยทาเตน – อนั ผดุ ผอ่ งแลว้ / อปฺผฏุ ํ – เป็ นไมถ่ กู ตอ้ งแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ๒๓๓. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ปรุ โิ ส – บรุ ุษ/ โอทาเตน – สขี าว/ วตเฺ ถน – ดว้ ยผา้ / สสสี ํ – อนั เป็ นไปกบั ดว้ ยศรี ษะ/ [สรรี ํ – ซงึ่ สรีระ]/ ปารปุ ิ ตวฺ า – คลุมแลว้ / นิสนิ ฺโน – ผนู้ ่งั ลงแลว้ / อสฺส – พงึ เป็ น/ นาสฺส – ไม+่ นน้ั / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ [สรีรํ – สว่ น]/ สพพฺ าวโต – ทง้ั หมด/ กายสสฺ – ของรา่ งกาย/ โอทาเตน – สีขาว/ วตเฺ ถน – อนั ผา้ / อปฺผฏุ ํ – อนั ผดุ ผอ่ งแลว้ / อสฺส; – พงึ เป็ น/ เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ อมิ เมว – นี้+นี่แหละ/ กายํ – ตลอดกาย/ ปรสิ ุทฺเธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / เจตสา – มใี จ/ ปรโิ ยทาเตน – อนั ผดุ ผอ่ งแลว้ / ผรติ วฺ า – แผไ่ ปแลว้ / นิสนิ ฺโน – เป็ นผนู้ ่งั ลงแลว้ / โหติ – ยอ่ มเป็ น/ นาสสฺ – ไม+่ นน้ั / กญิ จฺ ิ – อะไร ๆ/ [สรีรํ – สว่ น]/ สพฺพาวโต – ทง้ั หมด/ กายสสฺ – ของรา่ งกาย/ ปรสิ ุทเฺ ธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / เจตสา – อนั ใจ/ ปรโิ ยทาเตน – อนั ผดุ ผอ่ งแลว้ / อปผฺ ุฏํ – เป็ นไมถ่ กู ตอ้ งแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทิ มปฺ ิ โข – แมน้ ้ีแล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เหน็ โดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปุรเิ มหิ – อนั มใี นกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ กฺ นฺตตรญจฺ – เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/ [วชิ ชา ๘ ประการ]/ วปิ สฺสนาญาณํ – วปิ สั สนาญาณ/ ๒๓๔. “โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ุทฺเธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผุดผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนิน/ วคิ ตปู กกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ภุ ูเต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมมฺ นิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใชง้ าน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปฺปตเฺ ต – เป็ นจติ ไมห่ วน่ ั ไหวแลว้ / ญาณทสฺสนาย – เพอื่ ญาณทสั สนะ/ จติ ตฺ ํ – ซง่ึ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘อยํ โข – น้ีแล/ เม – ของขา้ พเจา้ / กาโย – กาย/ รูปี – เป็ นของมรี ูป/ จาตมุ หาภูตโิ ก – เป็ นของมาจากมหาภตู รูป ๔/ มาตาเปตฺตกิ สมภฺ โว – เป็ นของเกดิ จากบดิ ามารดา/ โอทนกุมฺมาสปู จโย – เป็ นกายอนั เจรญิ วยั เพราะขา้ วสกุ และขนมสด/ อนิจจฺ ุจฉฺ าทนปรมิ ทฺทนเภทนวทิ ธฺ สํ นธมฺโม; – เป็ นกายไมเ่ ทยี่ งแท้ ตอ้ งอบ
178 ตอ้ งนวดเฟ้ น มีอนั แตกกระจดั กระจายไปเป็ นธรรมดา/ อทิ ญจฺ – น้ี+แล/ ปน – ก็/ เม – ของขา้ พเจา้ / วญิ ญฺ าณํ – วญิ ญาณเอตถฺ – นี้/ [กาเย – ในกาย]/ สติ ํ – เป็ นของอาศยั อยแู่ ลว้ / เอตถฺ – น้ี/ [กาเย – ในกาย]/ ปฏพิ ทธฺ ’นฺต.ิ – เป็ นของเนื่องแลว้ ’ดงั น้ี/ ๒๓๕. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ มณิ – แกว้ มณี/ เวฬรุ โิ ย – แกว้ ไพฑูรย/์ สโุ ภ – อนั งดงาม/ ชาตมิ า – อนั เกดิ ตามธรรมชาต/ิ อฏฐฺ โํ ส – มแี ปดเหลยี่ ม/ สปุ รกิ มมฺ กโต – ทเี่ จียระไนดแี ลว้ / อจฺโฉ – สกุ ใส/ วปิ ปฺ สนฺโน – เป็ นประกาย/ อนาวโิ ล – ไมม่ วั หมอง/ สพพฺ าการสมฺปนฺโน. – เป็ นแกว้ อนั ถงึ พรอ้ มแลว้ ดว้ ยอาการทกุ อยา่ ง/ ตตรฺ าสฺส – นน้ั +[เวฬุรเิ ย – ในแกว้ ไพฑรู ย์]+พงึ เป็ น/ สตุ ฺตํ – ดา้ ย/ อาวุตํ – เป็ นอนั รอ้ ยอยแู่ ลว้ / นีลํ – สีเขยี ว/ วา – หรอื วา่ / ปี ตํ – สเี หลอื ง/ วา – หรอื วา่ / โลหติ ํ – สแี ดง/ วา – หรือวา่ / โอทาตํ – สขี าว/ วา – หรอื วา่ / ปณฺฑสุ ุตตฺ ํ – สีสนี วล/ วา. – หรือวา่ / ตเมนํ – นน้ั +น่นั / [เวฬรุ ยิ ํ – ซง่ึ แกว้ ไพฑรู ย์]/ จกฺขมุ า – ผตู้ า/ ปุรโิ ส – บรุ ษุ / หตฺเถ – ในมือ/ กรติ ฺวา – หยบิ แลว้ / ปจฺจเวกเฺ ขยยฺ – พงึ พจิ ารณา/ ‘อยํ โข – น้ีแล/ มณิ – แกว้ มณี/ เวฬุรโิ ย – แกว้ ไพฑรู ย์/ สโุ ภ – อนั งดงาม/ ชาตมิ า – อนั เกดิ ตามธรรมชาต/ิ อฏฐฺ โํ ส – มแี ปดเหลยี่ ม/ สปุ รกิ มฺมกโต – ทเี่ จยี ระไนดแี ลว้ / อจโฺ ฉ – สกุ ใส/ วปิ ฺปสนฺโน – เป็ นประกาย/ อนาวโิ ล – ไมม่ วั หมอง/ สพฺพาการสมฺปนฺโน; – เป็ นแกว้ อนั ถงึ พรอ้ มแลว้ ดว้ ยอาการทกุ อยา่ ง/ ตตรฺ ทิ ํ – นน้ั +[เวฬุรเิ ย – ในแกว้ ไพฑูรย์]+นี้/ สตุ ตฺ ํ – ดา้ ย/ อาวตุ ํ – เป็ นอนั รอ้ ยอยแู่ ลว้ / นีลํ – สเี ขยี ว/ วา – หรอื วา่ / ปี ตํ – สเี หลอื ง/ วา – หรอื วา่ / โลหติ ํ – สแี ดง/ วา – หรอื วา่ / โอทาตํ – สขี าว/ วา – หรอื วา่ / ปณฺฑุสตุ ฺตํ – สสี ีนวล/ วา’ต.ิ – หรือวา่ ’ดงั นี้/ เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ุทเฺ ธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนิน/ วคิ ตูปกกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ภุ ูเต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมฺมนิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใช้งาน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปฺปตฺเต – เป็ นจติ ไมห่ วน่ ั ไหวแลว้ / ญาณทสฺสนาย – เพอื่ ญาณทสั สนะ/ จติ ฺตํ – ซง่ึ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘อยํ โข – นี้แล/ เม – ของขา้ พเจา้ / กาโย – กาย/ รูปี – เป็ นของมีรปู / จาตุมหาภูตโิ ก – เป็ นของมาจากมหาภตู รูป ๔/ มาตาเปตตฺ กิ สมฺภโว – เป็ นของเกดิ จากบดิ ามารดา/ โอทนกมุ ฺมาสูปจโย –
179 เป็ นกายอนั เจรญิ วยั เพราะขา้ วสกุ และขนมสด/ อนิจฺจจุ ฉฺ าทนปรมิ ทฺทนเภทนวทิ ธฺ สํ นธมฺโม; – เป็ นกายไมเ่ ทยี่ งแท้ ตอ้ งอบ ตอ้ งนวดเฟ้ น มอี นั แตกกระจดั กระจายไปเป็ นธรรมดา/ อทิ ญจฺ – น้ี+แล/ ปน – ก/็ เม – ของขา้ พเจา้ / วญิ ญฺ าณํ – วญิ ญาณเอตถฺ – นี้/ [กาเย – ในกาย]/ สติ ํ – เป็ นของอาศยั อยแู่ ลว้ / เอตฺถ – นี้/ [กาเย – ในกาย]/ ปฏพิ ทธฺ ’นฺต.ิ – เป็ นของเนื่องแลว้ ’ดงั น้ี/ อทิ มปฺ ิ โข – แมน้ ี้แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปุรเิ มหิ – อนั มีในกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญฺญผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ กฺ นฺตตรญจฺ – เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/ มโนมยทิ ธฺ ญิ าณํ – มโนมยทิ ธญิ าณ/ ๒๓๖. “โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ุทเฺ ธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผุดผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนิน/ วคิ ตปู กกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ภุ เู ต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมมฺ นิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใช้งาน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปฺปตฺเต – เป็ นจติ ไมห่ วน่ ั ไหวแลว้ / มโนมยํ – อนั สาํ เร็จดว้ ยใจ/ กายํ – ซงึ่ กาย/ อภนิ ิมมฺ านาย – เพอื่ การเนรมติ / จติ ตฺ ํ – ซง่ึ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อมิ มฺหา – นี้/ กายา – จากกาย/ อญญฺ ํ – อยา่ งอนื่ / กายํ – ซงึ่ กาย/ อภนิ ิมมฺ นิ าติ – ยอ่ มเนรมติ / รปู ึ – มีรปู / มโนมยํ – ทเี่ กดิ แตใ่ จ/ สพฺพงคฺ ปจฺจงคฺ ึ – มอี วยั วะครบถว้ น/ อหีนนิ ฺทรฺ ยิ .ํ – มีอนิ ทรยี ไ์ มบ่ กพรอ่ งแลว้ / ๒๓๗. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ปุรโิ ส – บุรุษ/ มุญชฺ มฺหา – จากหญา้ ปลอ้ ง/ อีสกิ ํ – ซงึ่ คนชกั ไส/้ ปวาเหยฺย. – พงึ นําออกไป/ ตสสฺ – แกเ่ ขา/ เอวมสสฺ – อยา่ งน้ี+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘อยํ – นี้/ มุญโฺ ช – คือ หญา้ ปลอ้ ง/ อยํ – นี้/ อสี กิ า – คือ ไส/้ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งหน่ึง/ มญุ โฺ ช – หญา้ ปลอ้ ง/ อญญฺ า – เป็ นอกี อยา่ งหน่ึง/ อสี กิ า – ไส/้ มุญชฺ มหฺ า – จากหญา้ ปลอ้ ง/ ตฺเวว – แตว่ า่ +น่นั เอง/ อีสกิ า – ไส/้ ปวาฬหฺ า’ต.ิ – ชกั ออกมาแลว้ ’ดงั นี้/ เสยยฺ ถา – ฉนั ใด/ วา ปน – ก็หรอื วา่ / มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ปุรโิ ส – บุรษุ / อสึ – ซงึ่ ดาบ/ โกสยิ า – จากฝกั / ปวาเหยยฺ . – พงึ ชกั ออก/ ตสสฺ – แกเ่ ขา/ เอวมสฺส – อยา่ งนี้+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ ม/ี
180 ‘อยํ – น้ี/ อสิ – คือ ดาบ/ อยํ – นี้/ โกสิ – คือ ฝกั / อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / อสิ – ดาบ/ อญญฺ า – เป็ นอยา่ งหน่ึง/ โกสิ – ฝกั / โกสยิ า – จากฝกั / ตฺเวว – แตว่ า่ +น่นั เอง/ อสิ – ดาบ/ ปวาฬโฺ ห”ต.ิ – ชกั ออกมาแลว้ ’ดงั นี้/ เสยยฺ ถา – ฉนั ใด/ วา ปน – ก็หรอื วา่ / มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ ปรุ โิ ส – บุรุษ/ อหึ – ซง่ึ ง/ู กรณฺฑา – จากคราบ/ อุทฺธเรยยฺ . – พงึ ดงึ ออก/ ตสฺส – แกเ่ ขา/ เอวมสฺส – อยา่ งน้ี+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ ม/ี ‘อยํ – น้ี/ อหิ – คอื ง/ู อยํ – น้ี/ กรณฺโฑ. – คือ คราบ/ อญโฺ ญ – เป็ นอยา่ งหน่ึง/ อหิ – ง/ู อญโฺ ญ – เป็ นอีกอยา่ งหน่ึง/ กรณฺโฑ – คราบ/ กรณฺฑา – จากคราบ/ ตฺเวว – แตว่ า่ +น่นั เอง/ อหิ – ง/ู อุพภฺ โต’ต.ิ – ชกั ออกมาแลว้ ’ดงั น้ี/ เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ุทเฺ ธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนนิ / วคิ ตปู กกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ภุ ูเต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมมฺ นิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใชง้ าน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปปฺ ตฺเต – เป็ นจติ ไมห่ ว่นั ไหวแลว้ / มโนมยํ – อนั สาํ เร็จดว้ ยใจ/ กายํ – ซงึ่ กาย/ อภนิ ิมมฺ านาย – เพอื่ การเนรมติ / จติ ฺตํ – ซง่ึ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ [โส – นน้ั / ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สมาหเิ ต – ตง้ั มน่ ั แลว้ / จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ุทเฺ ธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนนิ / วคิ ตปู กกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ุภูเต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมฺมนิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใช้งาน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปฺปตเฺ ต – เป็ นจติ ไมห่ วน่ ั ไหวแลว้ / มโนมยํ – อนั สาํ เร็จดว้ ยใจ/ กายํ – ซง่ึ กาย/ อภนิ ิมมฺ านาย – เพอื่ การเนรมติ / จติ ตฺ ํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อมิ มฺหา – นี้/ กายา – จากกาย/ อญญฺ ํ – อยา่ งอนื่ / กายํ – ซง่ึ กาย/ อภนิ ิมมฺ นิ าติ – ยอ่ มเนรมติ / รูปึ – มรี ูป/ มโนมยํ – ทเี่ กดิ แตใ่ จ/ สพพฺ งคฺ ปจฺจงคฺ ึ – มีอวยั วะครบถว้ น/ อหีนนิ ฺทฺรยิ .ํ – มีอนิ ทรยี ไ์ มบ่ กพรอ่ งแลว้ / อทิ มฺปิ โข – แมน้ ้ีแล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เหน็ โดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปรุ เิ มหิ – อนั มใี นกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญฺญผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ ฺกนฺตตรญจฺ – เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/
181 อทิ ธฺ วิ ธิ ญาณํ – อทิ ธวิ ธิ ญาณ/ ๒๓๘. “โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ุทฺเธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผุดผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนิน/ วคิ ตปู กกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ภุ เู ต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมมฺ นิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใชง้ าน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปปฺ ตเฺ ต – เป็ นจติ ไมห่ ว่นั ไหวแลว้ / อทิ ธฺ วิ ธิ าย – เพอื่ อทิ ธวิ ธิ ญาณ/ จติ ฺตํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อเนกวหิ ติ ํ – อนั มหี ลายประเภท/ อทิ ฺธวิ ธิ ํ – ซง่ึ วธิ แี หง่ ฤทธ/ิ์ ปจฺจนุโภติ – ยอ่ มแสดง/ ‘เอโกปิ – แมเ้ ป็ นคนเดยี ว/ หตุ วฺ า – เป็ นแลว้ / พหุธา – เป็ นหลายคน/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ พหธุ าปิ – แมเ้ ป็ นหลายคน/ หตุ วฺ า – เป็ นแลว้ / เอโก – เป็ นคนเดยี ว/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อาวภิ าวํ – ซงึ่ ความเป็ นคนปรากฏ/ ตโิ รภาวํ – ซงึ่ ความเป็ นคนหายไป/ ตโิ รกฏุ ฏฺ ํ – ซงึ่ ความเป็ นคนทะลฝุ า/ ตโิ รปาการํ – ซงึ่ ความเป็ นคนอยนู่ อกกาํ แพง/ ตโิ รปพฺพตํ – ซง่ึ ความเป็ นคนอยนู่ อกภูเขา/ อสชฺชมาโน – ไมต่ ดิ ขดั อยู/่ คจฉฺ ติ – ยอ่ มดาํ เนินไป/ เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ อากาเส – ในอากาศ/ ปถวยิ าปิ – แมใ้ นแผน่ ดนิ / อมุ ฺมชุ ฺชนิมชุ ฺชํ – ซง่ึ การผดุ ขนึ้ และการดาํ ลง/ กโรติ – ยอ่ มกระทาํ / เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ อทุ เก – บนนํ้า/ อุทเกปิ – แมบ้ นนํ้า/ อภชิ ฺชมาเน – ไมแ่ ตกแยกอยู/่ คจฺฉติ – ยอ่ มเดนิ ไป/ เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ ปถวยิ ํ – บนแผน่ ดนิ / อากาเสปิ – แมใ้ นอากาศ/ ปลฺลงเฺ กน – โดยบลั ลงั ก์/ กมติ – ยอ่ มดาํ เนินไป/ เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ ปกขฺ ี – ผเู้ ป็ นชาตปิ กั ษี/ สกุโณ – นก/ อเิ มปิ – แมเ้ หลา่ นี้/ จนฺทมิ สูรเิ ย – ซงึ่ ดวงจนั ทรด์ วงอาทติ ยท์ ง้ั หลาย/ ปาณินา – ดว้ ยฝ่ ามือ/ เอวมํ หทิ ธฺ เิ ก – อนั มฤี ทธมิ์ ากอยา่ งน้ี/ เอวมํ หานุภาเว – อนั มีอานุภาพมากอยา่ งน้ี/ ปรมิ สติ – ยอ่ มลบู / ปรมิ ชฺชติ – ยอ่ มคลาํ / ยาว – เพียงไร/ พฺรหมฺ โลกาปิ – แมเ้ แตพ่ รหมโลก/ กาเยน – ทางกาย/ วสํ – ยงั อาํ นาจ/ วตเฺ ตติ – ยอ่ มใหเ้ ป็ นไป/ ๒๓๙. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ ทกฺโข – ผชู้ าํ นาญ/ กมุ ฺภกาโร – ช่างหมอ้ / วา – หรือวา่ / กุมฺภการนฺเตวาสี – ลกู มือช่างหมอ้ / วา – หรือวา่ / สปุ รกิ มฺมกตาย – อนั เขานวดดแี ลว้ / มตตฺ กิ าย – เมอื่ ดนิ เหนียว/ ยํ – ใด/ ยเทว – ใด+น่นั แล/ ภาชนวกิ ตึ – ซงึ่ ชนดิ แหง่ ภาชนะ/ อากงเฺ ขยยฺ – พงึ มงุ่ หวงั / ตํ – นน้ั / ตเทว – นน้ั +น่นั แล/
182 [ภาชนวกิ ตึ – ซงึ่ ชนิดแหง่ ภาชนะ]/ กเรยยฺ – พงึ กระทาํ / อภนิ ิปผฺ าเทยยฺ . – พงึ ใหส้ าํ เร็จ/ เสยยฺ ถา – ฉนั ใด/ วา ปน – ก็หรือวา่ / มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ ทกฺโข – ผชู้ ํานาญ/ ทนฺตกาโร – ช่างงา/ วา – หรือวา่ / ทนฺตการนฺเตวาสี – ลกู มอื ช่างงา/ วา – หรือวา่ / สปุ รกิ มมฺ กตสมฺ ึ – แตง่ ดีแลว้ / ทนฺตสฺมึ – ครน้ั เมอื่ งา/ ยํ – ใด/ ยเทว – ใด+น่นั แล/ ทนฺตวกิ ตึ – ซงึ่ ชนิดแหง่ เครือ่ งงา/ อากงเฺ ขยยฺ – พงึ มงุ่ หวงั / ตํ – นน้ั / ตเทว – นน้ั +น่นั แล/ [ทนฺตวกิ ตึ – ซง่ึ ชนิดแหง่ เครอื่ งงา]/ กเรยยฺ – พงึ กระทาํ / อภนิ ิปผฺ าเทยยฺ . – พงึ ใหส้ าํ เร็จ/ เสยฺยถา – ฉนั ใด/ วา ปน – ก็หรอื วา่ / มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ทกโฺ ข – ผชู้ าํ นาญ/ สุวณฺณกาโร – ช่างทอง/ วา – หรอื วา่ / สวุ ณฺณการนฺเตวาสี – ลูกมอื ช่างทอง/ วา – หรือวา่ / สุปรกิ มฺมกตสฺมึ – หลอมดแี ลว้ / สวุ ณฺณสฺมึ – ครน้ั เมอื่ ทอง/ ยํ – ใด/ ยเทว – ใด+น่นั แล/ สุวณฺณวกิ ตึ – ซงึ่ ชนิดแหง่ ทองรูปพรรณ/ อากงเฺ ขยยฺ – พงึ มงุ่ หวงั / ตํ – นน้ั / ตเทว – นน้ั +น่นั แล/ [สุวณฺณวกิ ตึ – ซง่ึ ชนิดแหง่ ทองรูปพรรณ]/ กเรยยฺ – พงึ กระทาํ / อภนิ ิปฺผาเทยฺย. – พงึ ใหส้ าํ เร็จ/ เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ทุ เฺ ธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนิน/ วคิ ตูปกกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ภุ เู ต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมฺมนิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใช้งาน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปฺปตฺเต – เป็ นจติ ไมห่ วน่ ั ไหวแลว้ / อทิ ฺธวิ ธิ าย – เพอื่ อทิ ธวิ ธิ ญาณ/ จติ ตฺ ํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อเนกวหิ ติ ํ – อนั มีหลายประเภท/ อทิ ธฺ วิ ธิ ํ – ซง่ึ วธิ แี หง่ ฤทธ/ิ์ ปจฺจนุโภติ – ยอ่ มแสดง/ ‘เอโกปิ – แมเ้ ป็ นคนเดยี ว/ หตุ วฺ า – เป็ นแลว้ / พหธุ า – เป็ นหลายคน/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ พหธุ าปิ – แมเ้ ป็ นหลายคน/ หุตฺวา – เป็ นแลว้ / เอโก – เป็ นคนเดยี ว/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อาวภิ าวํ – ซง่ึ ความเป็ นคนปรากฏ/ ตโิ รภาวํ – ซง่ึ ความเป็ นคนหายไป/ ตโิ รกุฏฏฺ ํ – ซงึ่ ความเป็ นคนทะลฝุ า/ ตโิ รปาการํ – ซงึ่ ความเป็ นคนอยนู่ อกกาํ แพง/ ตโิ รปพฺพตํ – ซงึ่ ความเป็ นคนอยนู่ อกภูเขา/ อสชฺชมาโน – ไมต่ ดิ ขดั อยู/่ คจฉฺ ติ – ยอ่ มดาํ เนินไป/ เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ อากาเส – ในอากาศ/ ปถวยิ าปิ – แมใ้ นแผน่ ดนิ / อมุ ฺมชุ ฺชนิมุชฺชํ – ซงึ่ การผุดขนึ้ และการดาํ ลง/ กโรติ – ยอ่ มกระทาํ /
183 เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ อุทเก – บนนํ้า/ อุทเกปิ – แมบ้ นนํ้า/ อภชิ ฺชมาเน – ไมแ่ ตกแยกอยู/่ คจฉฺ ติ – ยอ่ มเดนิ ไป/ เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ ปถวยิ ํ – บนแผน่ ดนิ / อากาเสปิ – แมใ้ นอากาศ/ ปลฺลงเฺ กน – โดยบลั ลงั ก์/ กมติ – ยอ่ มดาํ เนนิ ไป/ เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ ปกฺขี – ผเู้ ป็ นชาตปิ กั ษี/ สกุโณ – นก/ อเิ มปิ – แมเ้ หลา่ น้ี/ จนฺทมิ สูรเิ ย – ซง่ึ ดวงจนั ทรด์ วงอาทติ ย/์ ปาณินา – ดว้ ยฝ่ ามือ/ เอวมํ หทิ ธฺ เิ ก – อนั มฤี ทธมิ์ ากอยา่ งน้ี/ เอวมํ หานุภาเว – อนั มีอานุภาพมากอยา่ งนี้/ ปรมิ สติ – ยอ่ มลบู / ปรมิ ชฺชติ – ยอ่ มคลาํ / ยาว – เพียงไร/ พรฺ หฺมโลกาปิ – แมเ้ แตพ่ รหมโลก/ กาเยน – ทางกาย/ วสํ – ยงั อาํ นาจ/ วตเฺ ตติ – ยอ่ มใหเ้ ป็ นไป/ อทิ มปฺ ิ โข – แมน้ ี้แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เหน็ โดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปรุ เิ มหิ – อนั มีในกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ กฺ นฺตตรญจฺ – เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/ ทพิ พฺ โสตญาณํ – ทพิ พโสตธาตญุ าณ/ ๒๔๐. “โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ทุ ฺเธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพียงดงั เนิน/ วคิ ตูปกกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มุทุภเู ต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมฺมนิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใช้งาน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปปฺ ตเฺ ต – เป็ นจติ ไมห่ วน่ ั ไหวแลว้ / ทพิ ฺพาย – อนั เป็ นทพิ ย/์ โสตธาตยุ า – เพอื่ โสตธาตญุ าณ/ จติ ตฺ ํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ ทพิ ฺพาย – อนั เป็ นทพิ ย/์ โสตธาตยุ า – ดว้ ยโสตธาตญุ าณ/ วสิ ุทฺธาย – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / อตกิ ฺกนฺตมานุสกิ าย – อนั กา้ วลว่ งโสตะอนั เป็ นของมนุษย์/ อโุ ภ – ทง้ั ๒ ชนิด/ สทฺเท – ซง่ึ เสยี งทง้ั หลาย/ สณุ าติ – ยอ่ มไดย้ นิ / ทพิ เฺ พ – อนั เป็ นทพิ ย์/ จ – ดว้ ย/ มานุเส – ซง่ึ เสยี งอนั เป็ นของมนุษย์/ จ – ดว้ ย/ เย – เหลา่ ใด/ [สทฺเท – ซง่ึ เสียงทง้ั หลาย]/ ทูเร – ในทไี่ กล/ สนฺตเิ ก – ในทใี่ กล/้ จ. – ดว้ ย/ ๒๔๑. “เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ ปุรโิ ส – บรุ ุษ/ อทธฺ านมคฺคปฺปฏปิ นฺโน. – เป็ นผเู้ ดนิ ไปแลว้ ในทางไกล/ โส – นน้ั / [ปุรโิ ส – บรุ ุษ]/ สเุ ณยยฺ – พงึ ไดย้ นิ / เภรสิ ททฺ มฺปิ – ซง่ึ เสียงกลอง+บา้ ง/ มทุ งิ คฺ สททฺ มฺปิ – ซง่ึ เสยี งตะโพน+บา้ ง/ สงขฺ ปณวทนิ ฺทมิ สททฺ มฺปิ . – ซงึ่ เสียงสงั ขห์ รือเสยี งบณั เฑาะว์หรือเสยี งเปิ งมาง+บา้ ง/
184 ตสสฺ – แกเ่ ขา/ เอวมสสฺ – อยา่ งน้ี+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘เภรสิ ทฺโท’ – เสยี งกลอง’ อติ ปิ ิ – ดงั นี้+บา้ ง/ ‘มทุ งิ คฺ สทโฺ ท’ – ‘เสยี งตะโพน’ อติ ปิ ิ – ดงั น้ี+บา้ ง/ ‘สงขฺ ปณวทนิ ฺทมิ สทฺโท’ – ‘เสยี งสงั ขห์ รือเสยี งบณั เฑาะวห์ รือเสยี งเปิ งมาง’ อติ ปิ ิ . – ดงั น้ี+บา้ ง/ เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ทุ เฺ ธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนิน/ วคิ ตปู กกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ภุ ูเต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมฺมนิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใชง้ าน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปฺปตเฺ ต – เป็ นจติ ไมห่ ว่นั ไหวแลว้ / ทพิ พฺ าย – อนั เป็ นทพิ ย/์ โสตธาตยุ า – ดว้ ยโสตธาตญุ าณ/ จติ ฺตํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มนอ้ มไป/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ ทพิ พฺ าย – อนั เป็ นทพิ ย/์ โสตธาตยุ า – ดว้ ยโสตธาตญุ าณ/ วสิ ุทธฺ าย – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / อตกิ กฺ นฺตมานุสกิ าย – อนั กา้ วลว่ งโสตะอนั เป็ นของมนุษย์/ อโุ ภ – ทง้ั ๒ ชนดิ / สทฺเท – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย/ สณุ าติ – ยอ่ มไดย้ นิ / ทพิ ฺเพ – อนั เป็ นทพิ ย์/ จ – ดว้ ย/ มานุเส – ซง่ึ เสียงอนั เป็ นของมนุษย์/ จ – ดว้ ย/ เย – เหลา่ ใด/ [สทฺเท – ซงึ่ เสยี งทง้ั หลาย]/ ทเู ร – ในทไี่ กล/ สนฺตเิ ก – ในทใี่ กล/้ จ. – ดว้ ย/ อทิ มฺปิ โข – แมน้ ้ีแล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เหน็ โดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปุรเิ มหิ – อนั มใี นกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ ฺกนฺตตรญจฺ – เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/ เจโตปรยิ ญาณํ – เจโตปรยิ ญาณ/ ๒๔๒. “โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ทุ ฺเธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพียงดงั เนิน/ วคิ ตูปกกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ุภูเต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมมฺ นิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใช้งาน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปฺปตฺเต – เป็ นจติ ไมห่ ว่นั ไหวแลว้ / เจโตปรยิ ญาณาย – เพอื่ เจโตปรยิ ญาณ/ จติ ตฺ ํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ นิ ฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ ปรสตฺตานํ – ของสตั ว์เหลา่ อนื่ ทง้ั หลาย/ ปรปคุ คฺ ลานํ – ของบคุ คลเหลา่ อนื่ ทง้ั หลาย/ เจตสา – ดว้ ยจติ / เจโต – ซง่ึ จติ / ปริจจฺ – กาํ หนดแลว้ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั /
185 สราคํ – ที่มีราคะ/ วา – หรือว่า/ จิตฺตํ – ซึ่งจิต ‘สราคํ – ที่มีราคะ/ จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / วีตราคํ – ทปี่ ราศจากราคะแลว้ / วา – หรอื วา่ / จติ ฺตํ – ซงึ่ จติ / ‘วีตราคํ – ทปี่ ราศจากราคะแลว้ / จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / ส โท สํ – ที่ มี โท ส ะแ ล้ว/ ว า – ห รื อว่า/ จิตฺ ตํ – ซ่ึ งจิต / ‘ส โ ท สํ – ทมี่ ีโทสะแลว้ / จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / วีตโทสํ – ทปี่ ราศจากโทสะแลว้ / วา – หรือวา่ / จิตฺตํ – ซง่ึ จติ / ‘วีตโทสํ – ทปี่ ราศจากโทสะ/ จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / ส โม หํ – ที่มี โม ห ะแ ล้ว/ วา – ห รือ ว่า/ จิตฺ ตํ – ซึ่งจิต/ ‘ส โ ม หํ – ทมี่ ีโมหะแลว้ ’ดงั นี้/ จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / วีตโมหํ – ทปี่ ราศจากโมหะแลว้ / วา – หรือวา่ / จิตฺตํ – ซ่งึ จติ / ‘วีตโมหํ – ทปี่ ราศจากโมหะแลว้ ’ดงั นี้/ จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / สงฺขิตฺตํ – ที่ท้อแท้หดหู่แล้ว/ วา – หรือวา่ / จิตฺตํ – ซึ่งจติ / ‘สงฺขิตฺตํ – ทที่ อ้ แทห้ ดหแู่ ลว้ / จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / วิกฺขิตฺตํ – ที่ฟ้ ุงซ่านแล้ว/ วา – หรือว่า/ จิตฺตํ – ซึ่งจิต/ ‘วิกฺขิตฺตํ – ทฟี่ ้ งุ ซา่ นแลว้ / จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / มหคคฺ ตํ – ทเี่ ป็ นมหคั คตะแลว้ / วา – หรือวา่ / จิตฺตํ – ซงึ่ จติ / ‘มหคฺคตํ – ทเี่ ป็ นมหคั คตะแลว้ / จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / อมหคคฺ ตํ – ทไี่ มเ่ ป็ นมหคั คตะ/ วา – หรือวา่ / จิตฺตํ – ซง่ึ จติ / ‘อมหคฺคตํ – ทไี่ มเ่ ป็ นมหคั คตะ/ จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / สอุตฺตรํ – ทมี่ ีจติ อนื่ ประเสรฐิ กวา่ / วา – หรอื วา่ / จติ ฺตํ – ซง่ึ จติ / ‘สอตุ ตฺ รํ – ทมี่ จี ติ อนื่ ประเสรฐิ กวา่ / จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / อนุ ตฺตรํ – ที่ไม่มีจิตอื่นประเสริฐกว่า/ วา – หรือว่า/ จิตฺตํ – ซ่ึงจิต/ ‘อนุ ตฺตรํ – ที่ไม่มีจิตอื่นประเสริฐกว่า/ จิตฺต’นฺ ติ – จิต’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / สม าหิตํ – ที่ต้งั ม่ นั แล้ว/ วา – หรือว่า/ จิตฺตํ – ซ่ึงจิต/ ‘สม าหิตํ – ทตี่ ง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / อสมาหิตํ – ที่ไม่ตง้ั ม่นั แล้ว/ วา – หรือว่า/ จิตฺตํ – ซึ่งจิต ที่ไม่ตง้ั ม่นั บ้าง/ ‘อส มาหิตํ – ที่ไม่ต้งั ม่นั แล้ว/ จิตฺ ต’นฺ ติ – จิต’ดงั น้ี / ป ชาน าติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / วิมุ ตฺ ตํ – ที่ห ลุดพ้น แล้ว/ วา – ห รือว่า/ จิตฺ ตํ – ซึ่งจิต/ ‘วิมุ ตฺ ตํ – ทหี่ ลดุ พน้ แลว้ / จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / อวิมุตฺตํ – ที่ไม่หลุดพ้นแลว้ / วา – หรือว่า/ จิตฺตํ – ซ่ึงจิต/ ‘อวิมุตฺตํ – ทไี่ มห่ ลุดพน้ แลว้ / จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / ๒๔๓. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ อติ ฺถี – หญงิ / วา – หรือวา่ / ปุรโิ ส – บุรษุ / วา – หรอื วา่ / ทหโร – ผเู้ ป็ นชายหนุ่ม/ ยวุ า – ผเู้ ป็ นหญงิ สาว/ มณฺฑนชาตโิ ก – เป็ นผชู้ อบการแตง่ ตวั / อาทาเส –
186 ในกระจก/ วา – หรือวา่ / ปรสิ ุทฺเธ – อนั ใสสะอาด/ ปรโิ ยทาเต – อนั ผดุ ผองแลว้ / อจฺเฉ – อนั ใส/ วา – หรอื วา่ / อทุ กปตเฺ ต – ในภาชนะน้ํา/ สกํ – ของตน/ มุขนิมติ ตฺ ํ – ซงึ่ เงาหน้า/ ปจจฺ เวกขฺ มาโน – เมอื่ สอ่ งดู/ สกณิกํ – มไี ฝฝ้ า/ [มขุ นิมติ ฺตํ – ซง่ึ เงาหน้า]/ วา – หรือวา่ / ‘สกณิก’นฺติ – มไี ฝฝ้ า’ดงั น้ี/ ชาเนยฺย – พงึ รู/้ อกณกิ ํ – อนั ไมม่ ีไฝฝ้ า/ [มุขนิมติ ตฺ ํ – ซงึ่ เงาหน้า]/ วา – หรอื วา่ / ‘อกณิก’นฺติ – ไมม่ ไี ฝฝ้ า’ดงั น้ี/ ชาเนยยฺ ; – พงึ รู/้ เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ทุ เฺ ธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนิน/ วคิ ตปู กกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มุทภุ เู ต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมมฺ นิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใชง้ าน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปปฺ ตเฺ ต – เป็ นจติ ไมห่ วน่ ั ไหวแลว้ / เจโตปรยิ ญาณาย – เพอื่ เจโตปรยิ ญาณ/ จติ ฺตํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ ปรสตตฺ านํ – ของสตั วเ์ หลา่ อนื่ ทง้ั หลาย/ ปรปคุ คฺ ลานํ – ของบคุ คลเหลา่ อนื่ ทง้ั หลาย/ เจตสา – ดว้ ยจติ / เจโต – ซงึ่ จติ / ปริจจฺ – กาํ หนดแลว้ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / สราคํ – ที่มีราคะ/ วา – หรือว่า/ จิตฺตํ – ซ่ึงจิต ‘สราคํ – ที่มีราคะ/ จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / วีตราคํ – ทปี่ ราศจากราคะแลว้ / วา – หรือวา่ / จติ ฺตํ – ซง่ึ จติ / ‘วีตราคํ – ทปี่ ราศจากราคะแลว้ / จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / ส โท สํ – ที่ มี โท ส ะแ ล้ว/ ว า – ห รื อว่า/ จิตฺ ตํ – ซึ่ งจิต / ‘ส โ ท สํ – ทมี่ ีโทสะแลว้ / จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / วีตโทสํ – ทปี่ ราศจากโทสะแลว้ / วา – หรอื วา่ / จิตฺตํ – ซง่ึ จติ / ‘วีตโทสํ – ทปี่ ราศจากโทสะ/ จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / ส โม หํ – ที่มี โม ห ะแ ล้ว/ วา – ห รือ ว่า/ จิตฺ ตํ – ซ่ึงจิต/ ‘ส โ ม หํ – ทมี่ โี มหะแลว้ ’ดงั น้ี/ จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / วีตโมหํ – ทปี่ ราศจากโมหะแลว้ / วา – หรือวา่ / จติ ฺตํ – ซงึ่ จติ / ‘วีตโมหํ – ทปี่ ราศจากโมหะแลว้ ’ดงั นี้/ จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / สงฺขิตฺตํ – ที่ท้อแท้หดหู่แล้ว/ วา – หรือวา่ / จิตฺตํ – ซ่ึงจติ / ‘สงฺขิตฺตํ – ทที่ อ้ แทห้ ดหแู่ ลว้ / จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / วิกฺขิตฺตํ – ที่ฟ้ ุงซ่านแล้ว/ วา – หรือว่า/ จิตฺตํ – ซ่ึงจิต/ ‘วิกฺขิตฺตํ – ทฟี่ ้ งุ ซา่ นแลว้ / จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / มหคฺคตํ – ทเี่ ป็ นมหคั คตะแลว้ / วา – หรือวา่ / จติ ฺตํ – ซงึ่ จติ / ‘มหคฺคตํ – ทเี่ ป็ นมหคั คตะแลว้ / จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / อมหคคฺ ตํ – ทไี่ มเ่ ป็ นมหคั คตะ/ วา – หรือวา่ / จติ ฺตํ – ซง่ึ จติ / ‘อมหคฺคตํ – ทไี่ มเ่ ป็ นมหคั คตะ/ จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั /
187 สอุตฺตรํ – ทมี่ ีจติ อนื่ ประเสรฐิ กวา่ / วา – หรือวา่ / จติ ฺตํ – ซง่ึ จติ / ‘สอุตตฺ รํ – ทมี่ ีจติ อนื่ ประเสรฐิ กวา่ / จิตฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / อนุ ตฺตรํ – ที่ไม่มีจิตอื่นประเสริฐกว่า/ วา – หรือว่า/ จิตฺตํ – ซ่ึงจิต/ ‘อนุ ตฺตรํ – ที่ไม่มีจิตอื่นประเสริฐกว่า/ จิตฺต’นฺ ติ – จิต’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / สม าหิตํ – ที่ต้งั ม่ นั แล้ว/ วา – หรือว่า/ จิตฺตํ – ซ่ึงจิต/ ‘สม าหิตํ – ทตี่ ง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / อสมาหิตํ – ที่ไม่ตง้ั ม่นั แล้ว/ วา – หรือว่า/ จิตฺตํ – ซ่ึงจิต ที่ไม่ตง้ั ม่นั บ้าง/ ‘อส มาหิตํ – ที่ไม่ต้งั ม่นั แล้ว/ จิตฺ ต’นฺ ติ – จิต’ดังนี้ / ป ชาน าติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / วิมุ ตฺ ตํ – ที่ห ลุดพ้น แล้ว/ วา – ห รือว่า/ จิตฺ ตํ – ซ่ึงจิต/ ‘วิมุ ตฺ ตํ – ทหี่ ลุดพน้ แลว้ / จติ ฺต’นฺติ – จติ ’ดงั น้ี/ ปชานาติ. – ยอ่ มรชู้ ดั / อวมิ ุตตฺ ํ – ทไี่ มห่ ลุดพน้ แลว้ / วา – หรือวา่ / จติ ตฺ ํ – ซงึ่ จติ / ‘อวมิ ุตฺตํ – ทไี่ มห่ ลุดพน้ แลว้ / จติ ตฺ ’นฺติ – จติ ’ดงั นี้/ ปชานาต.ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / อทิ มปฺ ิ โข – แมน้ ี้แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เหน็ โดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปุรเิ มหิ – อนั มีในกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญฺญผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ กฺ นฺตตรญจฺ – เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/ ปพุ เฺ พนิวาสานุสฺสตญิ าณํ – ปพุ เพนิวาสานุสสตญิ าณ/ ๒๔๔. “โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ุทเฺ ธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผุดผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพียงดงั เนิน/ วคิ ตปู กกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มุทุภูเต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมฺมนิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใชง้ าน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปปฺ ตเฺ ต – เป็ นจติ ไมห่ วน่ ั ไหวแลว้ / ปุพฺเพนิวาสานุสฺสตญิ าณาย – เพอื่ ปุพเพนิวาสานุสสตญิ าณ/ จติ ตฺ ํ – ซง่ึ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อเนกวหิ ติ ํ – หลายชาต/ิ ปพุ เฺ พนิวาสํ – ซงึ่ ขนั ธเ์ ป็ นทีอ่ ยูอ่ าศยั ในกาลกอ่ น/ อนุสสฺ รต.ิ – ยอ่ มตามระลกึ ได/้ เสยยฺ ถทิ ํ – อยา่ งไร+นี้ [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / เอกมปฺ ิ – ๑ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตึ – สนิ้ ชาต/ิ ทฺเวปิ – ๒ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ตสิ โฺ สปิ – ๓ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ จตสฺโสปิ – ๔ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ปญจฺ ปิ – ๕ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ทสปิ – ๑๐ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ วีสมฺปิ – ๒๐ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ตสึ มฺปิ – ๓๐ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย –
188 ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ จตฺตาลีสมฺปิ – ๔๐ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ปญญฺ าสมฺปิ – ๕๐ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ชาตสิ ตมฺปิ – ตลอดรอ้ ยแหง่ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตสิ หสสฺ มปฺ ิ – ตลอดพนั แหง่ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตสิ ตสหสสฺ มปฺ ิ – ตลอดแสนแหง่ ชาต+ิ บา้ ง/ อเนเกปิ – เป็ นอนั มาก+บา้ ง/ สวํ ฏฏฺ กปฺเป – ตลอดสงั วฏั ฏกปั ทง้ั หลาย/ อเนเกปิ – เป็ นอนั มาก+บา้ ง/ ววิ ฏฏฺ กปฺเป – ตลอดววิ ฏั ฏกปั ทง้ั หลาย/ อเนเกปิ – เป็ นอนั มาก+บา้ ง/ สวํ ฏฏฺ ววิ ฏฏฺ กปเฺ ป – ตลอดสงั วฏั ฏกปั และววิ ฏั ฏกปั ทง้ั หลาย/ ‘อมตุ รฺ าสึ – ในภพโน้น+ไดเ้ ป็ นแลว้ / [อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ เอวนํ าโม – เป็ นผมู้ ชี ือ่ อยา่ งนน้ั / เอวโํ คตฺโต – เป็ นผมู้ ตี ระกลู อยา่ งนน้ั / เอววํ ณฺโณ – เป็ นผมู้ ีวรรณะอยา่ งนน้ั / เอวมาหาโร – เป็ นผมู้ ีอาหารอยา่ งนน้ั / เอวสํ ุขทกุ ขฺ ปฺปฏสิ เํ วที – เป็ นผมู้ ีปกตเิ สวยสขุ และทกุ ขอ์ ยา่ งนน้ั // เอวมายปุ รยิ นฺโต. – เป็ นผมู้ กี าํ หนดอายุเพยี งเทา่ นน้ั / โส – นน้ั / [อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ ตโต – นน้ั / [ภวโต – จากภพ]/ จุโต – จุตแิ ลว้ / อมุตรฺ – โน้น/ [ภเว – ในภพ]/ อทุ ปาท;ึ – ไปเกดิ แลว้ / ตตฺราปาสึ – แมน้ น้ั +[ภเว – ในภพ]+ไดเ้ ป็ นแลว้ / เอวนํ าโม – เป็ นผมู้ ชี ือ่ อยา่ งนน้ั / เอวโํ คตฺโต – เป็ นผมู้ ตี ระกูลอยา่ งนน้ั / เอววํ ณฺโณ – เป็ นผมู้ วี รรณะอยา่ งนน้ั / เอวมาหาโร – เป็ นผมู้ ีอาหารอยา่ งนน้ั / เอวสํ ุขทกุ ขฺ ปฺปฏสิ เํ วที – เป็ นผมู้ ีปกตเิ สวยสุขและทุกขอ์ ยา่ งนน้ั // เอวมายุปรยิ นฺโต. – เป็ นผมู้ กี าํ หนดอายเุ พยี งเทา่ นน้ั / โส – นน้ั / [อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ ตโต – นน้ั / [ภวโต – จากภพ]/ จุโต – จุตแิ ลว้ / อธิ ูปปนฺโน’ต.ิ – น่นั +[ภเว – ในภพ]+มาเกดิ แลว้ ’ดงั น้ี/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ สาการํ – พรอ้ มทง้ั อาการ/ สอุทเฺ ทสํ – พรอ้ มทง้ั อทุ เทส/ อเนกวหิ ติ ํ – หลายชาต/ิ ปุพฺเพนิวาสํ – ซง่ึ ขนั ธ์เป็ นทีอ่ ยูอ่ าศยั ในกาลกอ่ น/ อนุสสฺ รต.ิ – ยอ่ มตามระลกึ ได/้ ๒๔๕. “เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ปุรโิ ส – บรุ ุษ/ สกมฺหา – ของตน/ คามา – จากหมบู่ า้ น/ อญญฺ ํ – แหง่ อนื่ / คามํ – สหู่ มบู่ า้ น/ คจเฺ ฉยยฺ – พงึ ไป/ ตมฺหาปิ – แมน้ น้ั / คามา – จากหมบู่ า้ น/ อญญฺ ํ – แหง่ อนื่ / คามํ – สหู่ มบู่ า้ น/ คจฺเฉยฺย – พงึ ไป/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ ตมหฺ า – นน้ั / คามา – จากหมบู่ า้ น/ สกเํ ยว – ของตน+น่นั เอง/ คามํ – สหู่ มบู่ า้ น/ ปจฺจาคจเฺ ฉยยฺ . – พงึ กลบั มา/ ตสฺส – แกเ่ ขา/ เอวมสฺส – อยา่ งนี้+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘อหํ โข – ขา้ พเจา้ แล/ สกมหฺ า – ของตน/ คามา – จากหมบู่ า้ น/ อมุํ – แหง่ โน้น/ คามํ – สหู่ มบู่ า้ น/ อคจฺฉึ – ไดไ้ ปแลว้ / ตตรฺ าปิ – แมน้ น้ั / [คาเม – ในหมบู่ า้ น/ เอวํ – อยา่ งนน้ั / อฏฐฺ าสึ – ไดย้ นื อยแู่ ลว้ / เอวํ – อยา่ งนน้ั / นิสที ึ – ไดน้ ่งั แลว้ / เอวํ – อยา่ งนน้ั / อภาสึ – ไดพ้ ดู แลว้ / เอวํ – อยา่ งนน้ั / ตุณฺหี – เป็ นผหู้ น่ึง/ อโหสึ – ไดเ้ ป็ นแลว้ /
189 ตมหฺ าปิ – แมน้ น้ั / คามา – จากหมบู่ า้ น/ อมุํ – แหง่ โน้น/ คามํ – สหู่ มบู่ า้ น/ อคจฉฺ ึ – ไดไ้ ปแลว้ / ตตรฺ าปิ – แมน้ น้ั / [คาเม – ในหมบู่ า้ น/ เอวํ – อยา่ งนน้ั / อฏฐฺ าสึ – ไดย้ นื อยแู่ ลว้ / เอวํ – อยา่ งนน้ั / นิสที ึ – ไดน้ ่งั แลว้ / เอวํ – อยา่ งนน้ั / อภาสึ – ไดพ้ ดู แลว้ / เอวํ – อยา่ งนน้ั / ตณุ ฺหี – เป็ นผหู้ น่ึง/ อโหสึ – ไดเ้ ป็ นแลว้ / โสมหฺ ิ – นน้ั +ยอ่ มเป็ น/ [อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ เอตรหิ – ในบดั น้ี/ ตมฺหา – นน้ั / คามา – จากหมบู่ า้ น/ สกเํ ยว – ของตน+น่นั เอง/ คามํ – สหู่ มบู่ า้ น/ ปจฺจาคโต’ต.ิ – เป็ นผกู้ ลบั มาแลว้ ’ดงั นี้/ เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ทุ ฺเธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนิน/ วคิ ตูปกกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ภุ ูเต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมมฺ นิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใช้งาน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปฺปตฺเต – เป็ นจติ ไมห่ ว่นั ไหวแลว้ / ปพุ เฺ พนิวาสานุสฺสตญิ าณาย – เพอื่ ปุพเพนิวาสานุสสตญิ าณ/ จติ ตฺ ํ – ซง่ึ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มนอ้ มไป/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อเนกวหิ ติ ํ – หลายชาต/ิ ปุพฺเพนิวาสํ – ซงึ่ ขนั ธเ์ ป็ นทอี่ ยูอ่ าศยั ในกาลกอ่ น/ อนุสฺสรต.ิ – ยอ่ มตามระลกึ ได/้ เสยฺยถทิ ํ – อยา่ งไร+น้ี [ปพฺพํ – ขอ้ ] [ไดแ้ ก]่ / เอกมฺปิ – ๑ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตึ – สนิ้ ชาต/ิ ทฺเวปิ – ๒ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ตสิ โฺ สปิ – ๓ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ จตสฺโสปิ – ๔ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ปญจฺ ปิ – ๕ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ทสปิ – ๑๐ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ วีสมปฺ ิ – ๒๐ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ตสึ มฺปิ – ๓๐ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ จตตฺ าลีสมปฺ ิ – ๔๐ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ปญญฺ าสมปฺ ิ – ๕๐ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตโิ ย – ตลอดชาตทิ ง้ั หลาย/ ชาตสิ ตมฺปิ – ตลอดรอ้ ยแหง่ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตสิ หสสฺ มปฺ ิ – ตลอดพนั แหง่ ชาต+ิ บา้ ง/ ชาตสิ ตสหสสฺ มฺปิ – ตลอดแสนแหง่ ชาต+ิ บา้ ง/ อเนเกปิ – เป็ นอนั มาก+บา้ ง/ สวํ ฏฏฺ กปฺเป – ตลอดสงั วฏั ฏกปั ทง้ั หลาย/ อเนเกปิ – เป็ นอนั มาก+บา้ ง/ ววิ ฏฏฺ กปเฺ ป – ตลอดววิ ฏั ฏกปั ทง้ั หลาย/ อเนเกปิ – เป็ นอนั มาก+บา้ ง/ สวํ ฏฏฺ ววิ ฏฏฺ กปเฺ ป – ตลอดสงั วฏั ฏกปั และววิ ฏั ฏกปั ทง้ั หลาย/ ‘อมตุ รฺ าสึ – ในภพโน้น+ไดเ้ ป็ นแลว้ / [อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ เอวนํ าโม – เป็ นผมู้ ชี ือ่ อยา่ งนน้ั / เอวโํ คตฺโต – เป็ นผมู้ ตี ระกลู อยา่ งนน้ั / เอววํ ณฺโณ – เป็ นผมู้ วี รรณะอยา่ งนน้ั / เอวมาหาโร – เป็ นผมู้ อี าหารอยา่ งนน้ั /
190 เอวสํ ุขทกุ ขฺ ปฺปฏสิ เํ วที – เป็ นผมู้ ีปกตเิ สวยสขุ และทกุ ขอ์ ยา่ งนน้ั // เอวมายุปรยิ นฺโต. – เป็ นผมู้ กี าํ หนดอายุเพยี งเทา่ นน้ั / โส – นน้ั / [อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ ตโต – นน้ั / [ภวโต – จากภพ]/ จุโต – จุตแิ ลว้ / อมุตฺร – โน้น/ [ภเว – ในภพ]/ อทุ ปาท;ึ – ไปเกดิ แลว้ / ตตฺราปาสึ – แมน้ น้ั +[ภเว – ในภพ]+ไดเ้ ป็ นแลว้ / เอวนํ าโม – เป็ นผมู้ ชี ือ่ อยา่ งนน้ั / เอวโํ คตฺโต – เป็ นผมู้ ตี ระกลู อยา่ งนน้ั / เอววํ ณฺโณ – เป็ นผมู้ ีวรรณะอยา่ งนน้ั / เอวมาหาโร – เป็ นผมู้ อี าหารอยา่ งนน้ั / เอวสํ ขุ ทุกขฺ ปฺปฏสิ เํ วที – เป็ นผมู้ ีปกตเิ สวยสขุ และทุกขอ์ ยา่ งนน้ั // เอวมายปุ รยิ นฺโต. – เป็ นผมู้ ีกาํ หนดอายเุ พยี งเทา่ นน้ั / โส – นน้ั / [อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ ตโต – นน้ั / [ภวโต – จากภพ]/ จุโต – จุตแิ ลว้ / อธิ ูปปนฺโน’ต.ิ – น่นั +[ภเว – ในภพ]+มาเกดิ แลว้ ’ดงั นี้/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ สาการํ – พรอ้ มทง้ั อาการ/ สอทุ ฺเทสํ – พรอ้ มทง้ั อทุ เทส/ อเนกวหิ ติ ํ – หลายชาต/ิ ปพุ ฺเพนิวาสํ – ซงึ่ ขนั ธเ์ ป็ นทีอ่ ยูอ่ าศยั ในกาลกอ่ น/ อนุสสฺ รต.ิ – ยอ่ มตามระลกึ ได/้ อทิ มปฺ ิ โข – แมน้ ้ีแล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เหน็ โดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปุรเิ มหิ – อนั มใี นกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญฺญผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ ฺกนฺตตรญจฺ – เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/ ทพิ พฺ จกขฺ ุญาณํ – ทพิ พจกั ขญุ าณ/ ๒๔๖. “โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งนี้/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ทุ ฺเธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนนิ / วคิ ตปู กฺกเิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มุทภุ เู ต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมฺมนิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใช้งาน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั มน่ ั แลว้ / อาเนญชฺ ปปฺ ตเฺ ต – เป็ นจติ ไมห่ ว่นั ไหวแลว้ / สตตฺ านํ – แหง่ สตั วท์ ง้ั หลาย/ จุตูปปาตญาณาย – เพอื่ จตุ ปู ปาตญาณ/ จติ ฺตํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ ทพิ ฺเพน – อนั เป็ นทพิ ย์/ จกฺขนุ า – ดว้ ยตา/ วสิ ุทเฺ ธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / อตกิ กฺ นฺตมานุสเกน – อนั กา้ วลว่ งจกั ษุอนั เป็ นของมนุษย์/ สตฺเต – ซง่ึ สตั วท์ ง้ั หลาย/ ปสสฺ ติ – ยอ่ มเหน็ / จวมาเน – ผจู้ ตุ อิ ย/ู่ อปุ ปชฺชมาเน – ผเู้ กดิ อย/ู่ หเี น – ชน้ั ตา่ํ / ปณีเต – ชน้ั สูง/ สุวณฺเณ – ผงู้ ามด่งั ทอง/ ทุพพฺ ณฺเณ – ผมู้ ผี วิ พรรณทราม/ สคุ เต – ผเู้ กดิ มาดีแลว้ / ทคุ ฺคเต – ผมู้ าเกดิ ไมด่ แี ลว้ / ยถากมฺมูปเค – ผเู้ ป็ นไปตามกรรม/ สตฺเต – ซง่ึ สตั วท์ ง้ั หลาย/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั /
191 ‘อเิ ม วต – เหลา่ น้ีหนอ/ โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ สตฺตา – สตั วท์ ง้ั หลาย/ กายทจุ จฺ รเิ ตน – ดว้ ยกายทจุ รติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / วจีทุจฺจรเิ ตน – ดว้ ยวจีทุจรติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / มโนทจุ ฺจรเิ ตน – ดว้ ยมโนทจุ รติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อรยิ านํ – ซงึ่ พระอรยิ ะทง้ั หลาย/ อุปวาทกา – เป็ นผกู้ ลา่ วรา้ ย/ มจิ ฺฉาทฏิ ฐฺ กิ า – เป็ นผมู้ ีความเห็นผดิ / มจิ ฺฉาทฏิ ฐฺ กิ มฺมสมาทานา. – เป็ นผชู้ กั ชวนผอู้ นื่ ใหท้ าํ กรรมตามความเห็นผดิ / เต – เหลา่ นน้ั / [สตตฺ า – สตั วท์ ง้ั หลาย]/ กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะการแตกสลายไป/ ปรํ – ในเบอื้ งหลงั / มรณา – จากความตาย/ อปายํ – ซงึ่ อบาย/ ทคุ ฺคตึ – ซงึ่ ทคุ ต/ิ วนิ ิปาตํ – ซง่ึ วนิ ิบาต/ นิรยํ – ซง่ึ นรก/ อปุ ปนฺนา. – เป็ นผเู้ ขา้ ถงึ แลว้ / อเิ ม – เหลา่ นี้/ วา ปน – ก็หรอื วา่ / โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ สตฺตา – สตั ว์ทง้ั หลาย/ กายสจุ รเิ ตน – ดว้ ยกายสจุ รติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / วจสี ุจรเิ ตน – ดว้ ยวจีสจุ รติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / มโนสุจรเิ ตน – ดว้ ยมโนสุจรติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อรยิ านํ – ซง่ึ พระอรยิ ะทง้ั หลาย/ อนุปวาทกา – เป็ นผไู้ มก่ ลา่ วรา้ ย/ สมมฺ าทฏิ ฐฺ กิ า – เป็ นผมู้ คี วามเหน็ ชอบ/ สมฺมาทฏิ ฐฺ กิ มฺมสมาทานา. – เป็ นผชู้ กั ชวนผอู้ นื่ ใหท้ าํ กรรมตามความเหน็ ชอบ/ เต – เหลา่ นน้ั / [สตตฺ า – สตั วท์ ง้ั หลาย]/ กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะการแตกสลายไป/ ปรํ – ในเบอ้ื งหลงั / มรณา – จากความตาย/ สคุ ตึ – ซง่ึ สุคต/ิ สคคฺ ํ – ซง่ึ สวรรค์/ โลกํ – ซง่ึ โลก/ อปุ ปนฺนา’ต.ิ – เป็ นผเู้ ขา้ ถงึ แลว้ ’ดงั น้ี/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ [โส – รูปนน้ั / ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ ทพิ ฺเพน – อนั เป็ นทพิ ย/์ จกขฺ นุ า – ดว้ ยจกั ษุ/ วสิ ทุ ฺเธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / อตกิ กฺ นฺตมานุสเกน – อนั กา้ วลว่ งจกั ษุอนั เป็ นของมนุษย์/ สตเฺ ต – ซงึ่ สตั ว์ทง้ั หลาย/ ปสฺสติ – ยอ่ มเห็น/ จวมาเน – ผจู้ ตุ อิ ย/ู่ อุปปชฺชมาเน – ผเู้ กดิ อย/ู่ หเี น – ชน้ั ต่าํ / ปณีเต – ชน้ั สูง/ สุวณฺเณ – ผงู้ ามด่งั ทอง/ ทพุ พฺ ณฺเณ – ผมู้ ผี วิ พรรณทราม/ สคุ เต – ผเู้ กดิ มาดีแลว้ / ทุคคฺ เต – ผมู้ าเกดิ ไมด่ แี ลว้ / ยถากมฺมปู เค – ผเู้ ป็ นไปตามกรรม/ สตเฺ ต – ซง่ึ สตั ว์ทง้ั หลาย/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ๒๔๗. “เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ มชฺเฌสงิ ฆฺ าฏเก – ทีใ่ นทา่ มกลางทางสามแพรง่ / ปาสาโท. – ปราสาท/ ตตถฺ – นน้ั / [ปาสาเท – บนปราสาท]/ จกฺขมุ า – ผมู้ ตี าด/ี ปรุ โิ ส – บรุ ุษ/ ฐโิ ต – ยนื อยแู่ ลว้ / ปสฺเสยฺย – พงึ เห็น/ มนุสเฺ ส – ซง่ึ มนุษยท์ ง้ั หลาย/ เคหํ – สเู่ รอื น/ ปวสิ นฺเตปิ – ผกู้ าํ ลงั เขา้ ไป+บา้ ง/ นิกขฺ มนฺเตปิ – ผกู้ าํ ลงั ออก+บา้ ง/ รถกิ ายปิ
192 – ดว้ ยพาหนะคือรถ+บา้ ง/ วถี ึ – ตามถนน/ สญจฺ รนฺเต – ผกู้ าํ ลงั สญั จรอย/ู่ มชฺเฌ – ในทา่ มกลาง/ สงิ ฆฺ าฏเก – ทที่ างสามแพรง่ / นิสนิ ฺเนปิ . – ผนู้ ่งั อยแู่ ลว้ +บา้ ง/ ตสฺส – แกเ่ ขา/ เอวมสสฺ – อยา่ งน้ี+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘เอเต – เหลา่ น่นั / มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย/ เคหํ – สเู่ รือน/ ปวสิ นฺติ – ยอ่ มเขา้ ไป/ เอเต – เหลา่ น่นั / [มนุสสฺ า – มนุษย์ทง้ั หลาย]/ นิกขฺ มนฺติ – ยอ่ มออก/ เอเต – เหลา่ น่นั / [มนุสฺสา – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ รถกิ ายปิ – ดว้ ยพาหนะคือรถ+บา้ ง/ วีถึ – ตามถนน/ สญจฺ รนฺติ – ยอ่ มสญั จรไป/ เอเต – เหลา่ น่นั / [มนุสสฺ า – มนุษยท์ ง้ั หลาย]/ มชฺเฌ – ในทา่ มกลาง/ สงิ ฆฺ าฏเก – ทที่ างสามแพรง่ / นิสนิ ฺนา’ต.ิ – น่งั อยแู่ ลว้ ’ดงั น้ี/
193 เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ สมาหเิ ต – ตง้ั มน่ ั แลว้ / จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ุทฺเธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนิน/ วคิ ตปู กกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ภุ ูเต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมมฺ นิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใช้งาน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั มน่ ั แลว้ / อาเนญชฺ ปปฺ ตเฺ ต – เป็ นจติ ไมห่ ว่นั ไหวแลว้ / สตตฺ านํ – แหง่ สตั วท์ ง้ั หลาย/ จุตปู ปาตญาณาย – เพอื่ จุตปู ปาตญาณ/ จติ ตฺ ํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รูปนน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ ทพิ เฺ พน – อนั เป็ นทพิ ย์/ จกขฺ นุ า – ดว้ ยตา/ วสิ ทุ ฺเธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / อตกิ กฺ นฺตมานุสเกน – อนั กา้ วลว่ งจกั ษุอนั เป็ นของมนุษย์/ สตฺเต – ซงึ่ สตั วท์ ง้ั หลาย/ ปสฺสติ – ยอ่ มเห็น/ จวมาเน – ผจู้ ตุ อิ ย/ู่ อปุ ปชฺชมาเน – ผเู้ กดิ อย/ู่ หีเน – ชน้ั ตา่ํ / ปณีเต – ชน้ั สูง/ สุวณฺเณ – ผงู้ ามด่งั ทอง/ ทพุ ฺพณฺเณ – ผมู้ ผี วิ พรรณทราม/ สุคเต – ผเู้ กดิ มาดีแลว้ / ทุคฺคเต – ผมู้ าเกดิ ไมด่ แี ลว้ / ยถากมฺมูปเค – ผเู้ ป็ นไปตามกรรม/ สตเฺ ต – ซงึ่ สตั วท์ ง้ั หลาย/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘อเิ ม วต – เหลา่ น้ีหนอ/ โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ สตตฺ า – สตั ว์ทง้ั หลาย/ กายทุจฺจรเิ ตน – ดว้ ยกายทจุ รติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / วจีทจุ ฺจรเิ ตน – ดว้ ยวจีทุจรติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / มโนทจุ จฺ รเิ ตน – ดว้ ยมโนทจุ รติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อรยิ านํ – ซงึ่ พระอรยิ ะทง้ั หลาย/ อุปวาทกา – เป็ นผกู้ ลา่ วรา้ ย/ มจิ ฺฉาทฏิ ฐฺ กิ า – เป็ นผมู้ คี วามเห็นผดิ / มจิ ฺฉาทฏิ ฐฺ กิ มมฺ สมาทานา. – เป็ นผชู้ กั ชวนผอู้ นื่ ใหท้ าํ กรรมตามความเห็นผดิ / เต – เหลา่ นน้ั / [สตฺตา – สตั วท์ ง้ั หลาย]/ กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะการแตกสลายไป/ ปรํ – ในเบอ้ื งหลงั / มรณา – จากความตาย/ อปายํ – ซงึ่ อบาย/ ทคุ ฺคตึ – ซงึ่ ทคุ ต/ิ วนิ ิปาตํ – ซงึ่ วนิ ิบาต/ นิรยํ – ซงึ่ นรก/ อุปปนฺนา. – เป็ นผเู้ ขา้ ถงึ แลว้ / อเิ ม – เหลา่ น้ี/ วา ปน – ก็หรอื วา่ / โภนฺโต – ทา่ นผเู้ จรญิ ทง้ั หลาย/ สตฺตา – สตั ว์ทง้ั หลาย/ กายสจุ รเิ ตน – ดว้ ยกายสุจรติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / วจีสจุ รเิ ตน – ดว้ ยวจีสุจรติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / มโนสุจรเิ ตน – ดว้ ยมโนสุจรติ / สมนฺนาคตา – เป็ นผปู้ ระกอบพรอ้ มแลว้ / อรยิ านํ – ซง่ึ พระอรยิ ะทง้ั หลาย/ อนุปวาทกา – เป็ นผไู้ มก่ ลา่ วรา้ ย/ สมฺมาทฏิ ฐฺ กิ า – เป็ นผมู้ คี วามเหน็ ชอบ/ สมมฺ าทฏิ ฐฺ กิ มฺมสมาทานา. – เป็ นผชู้ กั ชวนผอู้ นื่ ใหท้ าํ กรรมตามความเห็นชอบ/
194 เต – เหลา่ นน้ั / [สตตฺ า – สตั วท์ ง้ั หลาย]/ กายสฺส – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะการแตกสลายไป/ ปรํ – ในเบอื้ งหลงั / มรณา – จากความตาย/ สุคตึ – ซงึ่ สุคต/ิ สคฺคํ – ซงึ่ สวรรค์/ โลกํ – ซงึ่ โลก/ อปุ ปนฺนา’ต.ิ – เป็ นผเู้ ขา้ ถงึ แลว้ ’ดงั นี้/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ ทพิ ฺเพน – อนั เป็ นทพิ ย์/ จกฺขนุ า – ดว้ ยตา/ วสิ ุทเฺ ธน – อนั บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / อตกิ ฺกนฺตมานุสเกน – อนั กา้ วลว่ งจกั ษุอนั เป็ นของมนุษย์/ สตเฺ ต – ซงึ่ สตั ว์ทง้ั หลาย/ ปสฺสติ – ยอ่ มเห็น/ จวมาเน – ผจู้ ตุ อิ ย/ู่ อุปปชฺชมาเน – ผเู้ กดิ อย/ู่ หเี น – ชน้ั ตา่ํ / ปณีเต – ชน้ั สงู / สุวณฺเณ – ผงู้ ามด่งั ทอง/ ทุพฺพณฺเณ – ผมู้ ผี วิ พรรณทราม/ สุคเต – ผเู้ กดิ มาดแี ลว้ / ทคุ ฺคเต – ผมู้ าเกดิ ไมด่ ีแลว้ / ยถากมฺมูปเค – ผเู้ ป็ นไปตามกรรม/ สตเฺ ต – ซงึ่ สตั วท์ ง้ั หลาย/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘อทิ มปฺ ิ โข – แมน้ ี้แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปุรเิ มหิ – อนั มใี นกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ กฺ นฺตตรญจฺ – เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/ อาสวกขฺ ยญาณํ – อาสวกั ขยญาณ/ ๒๔๘. “โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ุทเฺ ธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผุดผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพียงดงั เนิน/ วคิ ตปู กกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ภุ เู ต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมฺมนิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใชง้ าน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปฺปตเฺ ต – เป็ นจติ ไมห่ ว่นั ไหวแลว้ / อาสวานํ – แหง่ อาสวะทง้ั หลาย/ ขยญาณาย – เพอื่ ญาณเป็ นทสี่ นิ้ ไป/ จติ ตฺ ํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ ินฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ขฺ ุ – ภกิ ษุ]/ อทิ ํ – น้ี/ ทกุ ฺขนฺติ – ทุกข+์ ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยํ – นี้/ ทุกขฺ สมทุ โยติ – ทกุ ขสมทุ ยั +ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยํ – น้ี/ ทุกขฺ นิโรโธติ – ทกุ ขนิโรธ+ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยํ – นี้/ ทุกขฺ นิโรธคามนิ ี – ทกุ ขนิโรธคามนิ ี/ ปฏปิ ทาติ – ปฏปิ ทา+ดงั น้ี/ ยถาภูตํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาต.ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / อเิ ม – เหลา่ น้ี/ อาสวาติ – อาสวะ+ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั /
195 อยํ – น้ี/ อาสวสมทุ โยติ – อาสวสมทุ ยั +ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยํ – นี้/ อาสวนิโรโธติ – อาสวนิโรธ+ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยํ – น้ี/ อาสวนิโรธคามนิ ี – อาสวนิโรธคามนิ ี/ ปฏปิ ทาติ – ปฏปิ ทา+ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาต.ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / ตสฺส – เมอื่ เธอ/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ชานโต – รอู้ ยู/่ เอวํ – อยา่ งนี้/ ปสฺสโต – เห็นอยู/่ กามาสวาปิ – แมจ้ ากกามาสวะ/ จติ ตฺ ํ – จติ / วมิ ุจจฺ ติ – ยอ่ มหลดุ พน้ / ภวาสวาปิ – แมจ้ ากภวาสวะ/ จติ ฺตํ – จติ / วมิ ุจจฺ ติ – ยอ่ มหลดุ พน้ / อวชิ ฺชาสวาปิ – แมจ้ ากอวชิ ชาสวะ/ จติ ตฺ ํ – จติ / วมิ จุ ฺจติ – ยอ่ มหลุดพน้ / ‘วมิ ตุ ฺตสมฺ ึ – หลุดพน้ แลว้ / [จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ ]/ วมิ ุตฺตม’ิ ติ – หลดุ พน้ แลว้ ’ดงั นี้/ ญาณํ – ความรู/้ โหติ – ยอ่ มมี/ ‘ขณี า – สน้ิ แลว้ / ชาติ – ชาต/ิ วุสติ ํ – อยจู่ บแลว้ / พรฺ หฺมจรยิ ํ – พรหมจรรย์/ กตํ – กระทาํ เสร็จแลว้ / กรณียํ – ทคี่ วรกระทาํ / [กจิ จฺ ํ – กจิ ]/ นาปรํ – ไมม่ ี+อยา่ งอนื่ / [กรณียํ – ทคี่ วรกระทาํ / [กจิ จฺ ํ – กจิ ]]/ อติ ถฺ ตตฺ ายา’ติ – เพอื่ ความเป็ นอยา่ งนี้’ดงั น้ี/ ปชานาต.ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / ๒๔๙. “เสยฺยถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ปพฺพตสงเฺ ขเป – บนยอดภูเขา/ อุทกรหโท – สระนํ้า/ อจโฺ ฉ – เป็ นสระมีนํ้าใส/ วปิ ปฺ สนฺโน – เป็ นสระมนี ํ้าสะอาด/ อนาวโิ ล. – เป็ นสระมีน้ําไมข่ นุ่ มวั / ตตถฺ – นน้ั / จกขฺ มุ า – ผมู้ ีตาดี/ ปุรโิ ส – บุรุษ/ ตีเร – ทขี่ อบสระ/ ฐโิ ต – ยืนอยแู่ ลว้ / ปสเฺ สยยฺ – พงึ เห็น/ สปิ ปฺ ิ สมฺพกุ มฺปิ – ซง่ึ หอยโขง่ และซงึ่ หอยกาบ+บา้ ง/ สกขฺ รกถลมปฺ ิ – ซง่ึ กอ้ นกรวดและกอ้ นหนิ +บา้ ง/ มจฉฺ คุมพฺ มปฺ ิ – ซง่ึ ฝงู ปลา+บา้ ง/ จรนฺตมฺปิ – กาํ ลงั แหวกวา่ ยอย+ู่ บา้ ง/ ตฏิ ฐฺ นฺตมฺปิ . – กาํ ลงั หยุดอย+ู่ บา้ ง/ ตสสฺ – แกเ่ ขา/ เอวมสสฺ – อยา่ งน้ี+[จนิ ฺตนํ – ความคดิ ]+พงึ มี/ ‘อยํ โข – นี้แล/ อทุ กรหโท – สระน้ํา/ อจโฺ ฉ – เป็ นสระมนี ้ําใส/ วปิ ฺปสนฺโน – เป็ นสระมนี ํ้าสะอาด/ อนาวโิ ล. – เป็ นสระมนี ้ําไมข่ นุ่ มวั / ตตฺรเิ ม – นน้ั +[อุทกรหเท – ในสระนํ้า]+เหลา่ นี้/ สปิ ฺปิ สมฺพุกาปิ – หอยโขง่ และหอยกาบทง้ั หลาย+บา้ ง/ สกฺขรกถลาปิ – กอ้ นกรวดและกอ้ นหนิ ทง้ั หลาย+บา้ ง/ มจฉฺ คมุ พฺ าปิ – ฝงู ปลาทง้ั หลาย+บา้ ง/ จรนฺตปิ ิ – กาํ ลงั แหวกวา่ ยอย+ู่ ก็มี/ ตฏิ ฐฺ นฺตปิ ี ’ต.ิ – หยดุ อย+ู่ ก็ม’ี ดงั นี้/ เอวเมว โข – ฉนั นน้ั +เหมือนกนั แล/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ สมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ / จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / ปรสิ ทุ ฺเธ – บรสิ ทุ ธแิ์ ลว้ / ปรโิ ยทาเต – ผดุ ผอ่ งแลว้ / อนงคฺ เณ – เป็ นจติ ไมม่ กี เิ ลสเพยี งดงั เนนิ / วคิ ตูปกกฺ เิ ลเส – เป็ นจติ ปราศจากความเศรา้ หมองแลว้ / มทุ ุภูเต – เป็ นจติ ออ่ นโยน/ กมฺมนิเย – เป็ นจติ เหมาะแกก่ ารใช้งาน/ ฐเิ ต – เป็ นจติ ตง้ั ม่นั แลว้ / อาเนญชฺ ปฺปตเฺ ต –
196 เป็ นจติ ไมห่ วน่ ั ไหวแลว้ / อาสวานํ – แหง่ อาสวะทง้ั หลาย/ ขยญาณาย – เพอื่ ญาณเป็ นทสี่ นิ้ ไป/ จติ ตฺ ํ – ซงึ่ จติ / อภนิ ีหรติ – ยอ่ มนําไป/ อภนิ นิ ฺนาเมต.ิ – ยอ่ มน้อมไป/ โส – รปู นน้ั / [ภกิ ฺขุ – ภกิ ษุ]/ อทิ ํ – น้ี/ ทุกฺขนฺติ – ทกุ ข+์ ดงั น้ี/ ยถาภูตํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยํ – นี้/ ทุกขฺ สมุทโยติ – ทกุ ขสมทุ ยั +ดงั น้ี/ ยถาภูตํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยํ – นี้/ ทุกขฺ นิโรโธติ – ทกุ ขนิโรธ+ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยํ – นี้/ ทุกขฺ นิโรธคามนิ ี – ทกุ ขนิโรธคามนิ ี/ ปฏปิ ทาติ – ปฏปิ ทา+ดงั น้ี/ ยถาภูตํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาต.ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / อเิ ม – เหลา่ น้ี/ อาสวาติ – อาสวะ+ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยํ – น้ี/ อาสวสมุทโยติ – อาสวสมุทยั +ดงั น้ี/ ยถาภูตํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยํ – น้ี/ อาสวนิโรโธติ – อาสวนิโรธ+ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / อยํ – น้ี/ อาสวนิโรธคามนิ ี – อาสวนิโรธคามนิ ี/ ปฏปิ ทาติ – ปฏปิ ทา+ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปชานาต.ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / ตสฺส – เมอื่ เธอ/ เอวํ – อยา่ งนี้/ ชานโต – รอู้ ยู/่ เอวํ – อยา่ งน้ี/ ปสสฺ โต – เห็นอยู/่ กามาสวาปิ – แมจ้ ากกามาสวะ/ จติ ตฺ ํ – จติ / วมิ ุจจฺ ติ – ยอ่ มหลดุ พน้ / ภวาสวาปิ – แมจ้ ากภวาสวะ/ จติ ตฺ ํ – จติ / วมิ จุ จฺ ติ – ยอ่ มหลดุ พน้ / อวชิ ฺชาสวาปิ – แมจ้ ากอวชิ ชาสวะ/ จติ ฺตํ – จติ / วมิ จุ ฺจติ – ยอ่ มหลุดพน้ / ‘วมิ ตุ ตฺ สฺมึ – หลดุ พน้ แลว้ / [จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ ]/ วมิ ตุ ตฺ ม’ิ ติ – หลุดพน้ แลว้ ’ดงั น้ี/ ญาณํ – ความรู/้ โหติ – ยอ่ มมี/ ‘ขีณา – สน้ิ แลว้ / ชาติ – ชาต/ิ วุสติ ํ – อยจู่ บแลว้ / พรฺ หฺมจรยิ ํ – พรหมจรรย์/ กตํ – กระทาํ เสร็จแลว้ / กรณียํ – ทคี่ วรกระทาํ / [กจิ จฺ ํ – กจิ ]/ นาปรํ – ไมม่ +ี อยา่ งอนื่ / [กรณียํ – ทคี่ วรกระทาํ / [กจิ จฺ ํ – กจิ ]]/ อติ ฺถตตฺ ายา’ติ – เพอื่ ความเป็ นอยา่ งน้ี’ดงั น้ี/ ปชานาต.ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / อทิ ํ โข – น้ีแล/ มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เหน็ โดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ ปุรเิ มหิ – อนั มใี นกอ่ น/ สนฺทฏิ ฐฺ เิ กหิ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผเลหิ – กวา่ ผลแหง่ ความเป็ นสมณะทง้ั หลาย/ อภกิ ฺกนฺตตรญจฺ – เป็ นผลอนั แจม่ แจง้ กวา่ +ดว้ ย/ ปณีตตรญจฺ . – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ +ดว้ ย/ อมิ สฺมา – น้ี/ จ ปน – ก็แล/ มหาราช – ดูกอ่ นมหาบพติ ร/ สนฺทฏิ ฐฺ กิ า – อนั เหน็ โดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลา – จากผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ อญญฺ ํ –
197 อยา่ งอนื่ / สนฺทฏิ ฐฺ กิ ํ – อนั เห็นโดยประจกั ษ์/ สามญญฺ ผลํ – ผลแหง่ ความเป็ นสมณะ/ อุตตฺ รติ รํ – เป็ นผลอนั ยง่ิ กวา่ / วา – หรอื วา่ / ปณีตตรํ – เป็ นผลอนั เป็ นประณีตกวา่ / วา – หรือวา่ / นตถฺ ี”ต.ิ – ยอ่ มไมม่ ี”ดงั น้ี/ อชาตสตฺตอุ ปุ าสกตตฺ ปฏเิ วทนา – การประกาศความเป็ นอุบาสกของพระเจา้ อชาตศตั รู/ ๒๕๐. เอวํ – อยา่ งน้ี/ [วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดาํ รสั / ภควตา – อนั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ ]/ วตุ ฺเต – ตรสั แลว้ / ราชา – พระราชา/ มาคโธ – ผเู้ ป็ นใหญใ่ นแควน้ มคธ/ อชาตสตฺตุ – พระนามวา่ อชาตศตั รู/ เวเทหปิ ตุ โฺ ต – ผเู้ วเทหบิ ตุ ร/ ภควนฺตํ – กบั พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ พระดาํ รสั ]+ไดต้ รสั แลว้ / “อภกิ กฺ นฺตํ – ชดั เจนยง่ิ นกั / [ภาสติ ํ – พระภาษิต]/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / อภกิ กฺ นฺตํ – ชดั เจนยง่ิ นกั / [ภาสติ ํ – พระภาษิต]/ ภนฺเต. – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / เสยยฺ ถาปิ – แมฉ้ นั ใด/ โภ – ผเู้ จรญิ / โคตม – ขา้ แตพ่ ระโคดม/ [ปคุ ฺคโล – บุคคล]/ นิกกฺ ุชฺชิตํ – ทคี่ วา่ํ แลว้ / [วตฺถุํ – ซง่ึ วตั ถ]ุ / วา – หรอื / อกุ ฺกชุ ฺเชยยฺ – พงึ หงาย/ ปฏจิ ฺฉนฺนํ – ทปี่ ิ ดแลว้ / [วตฺถุํ – ซงึ่ วตั ถ]ุ / วา – หรอื วา่ / ววิ เรยยฺ – พงึ เปิ ด/ มฬู หฺ สสฺ – ผหู้ ลงทางแลว้ / [ปุคฺคลสฺส – แกบ่ คุ คล]/ วา – หรอื วา่ / มคคฺ ํ – ซง่ึ หนทาง/ อาจกิ ฺเขยยฺ – พงึ บอก/ อนฺธกาเร – ในทมี่ ดื / วา – หรือวา่ / เตลปชฺโชตํ – ซง่ึ ประทปี / ธาเรยยฺ – พงึ ตาม/ ‘จกขฺ ุมนฺโต – คนมตี าดที ง้ั หลาย/ รูปานิ – ซง่ึ รปู ทง้ั หลาย/ ทกขฺ นฺตี’ติ – จกั เหน็ ’ดงั นี้/ เอวเมวํ – ฉนั นน้ั +เหมอื นกนั / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควตา – อนั พระผูม้ ีพระภาคเจา้ / อเนกปรยิ าเยน – โดยปรยิ ายเป็ นอเนก/ ธมโฺ ม – ธรรม/ ปกาสโิ ต. – ทรงประกาศแจม่ แจง้ แลว้ / เอสาหํ – นี้+หมอ่ มฉนั / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควนฺตํ – ซงึ่ พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / สรณํ – วา่ เป็ นสรณะ/ คจฺฉามิ – ยอ่ มถงึ / ธมมฺ ญจฺ – ซงึ่ พระธรรม+ดว้ ย/ ภกิ ฺขุสงฆฺ ญจฺ . – ซง่ึ พระภกิ ษุสงฆ+์ ดว้ ย/ อุปาสกํ – วา่ เป็ นอุบาสก/ มํ – ซงึ่ หมอ่ มฉนั / ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ธาเรตุ – ขอจงทรงจาํ ไว/้ อชฺชตคฺเค – ตง้ั แตว่ นั นี้เป็ นตน้ ไป/ ปาณุเปตํ – ผเู้ ขา้ ถงึ ตลอดชีวติ แลว้ / สรณํ – ซงึ่ สรณะ/ คต.ํ – ผถู้ งึ แลว้ / อจฺจโย – ความผดิ / มํ – ซง่ึ หมอ่ มฉนั / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองค์ผเู้ จรญิ / อจฺจคมา – ไดค้ รอบงาํ แลว้ / ยถาพาลํ – ผเู้ ขลา/ ยถามฬู หฺ ํ – ผเู้ ป็ นคนหลง/ ยถาอกสุ ลํ – ผไู้ มฉ่ ลาด/ โยหํ – ใด+หมอ่ มฉนั / ปิ ตรํ – ซงึ่ พระราชบดิ า/ ธมมฺ กิ ํ – ผทู้ รงธรรม/ ธมมฺ ราชานํ – ผเู้ ป็ นพระธรรมราชา/ อสิ ฺสรยิ การณา –
198 เพราะตอ้ งการความเป็ นใหญ/่ ชีวติ า – จากพระชนม์/ โวโรเปส.ึ – ไดป้ ลงแลว้ / ตสสฺ – นน้ั / เม – ของหมอ่ มฉนั / ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / อจฺจยํ – ซง่ึ ความผดิ / อจจฺ ยโต – โดยความเป็ นความผดิ / ปฏคิ คฺ ณฺหาตุ – โปรดทรงรบั / อายตึ – ตอ่ ไป/ สวํ รายา”ต.ิ – เพอื่ ความสาํ รวม”ดงั น้ี/ ๒๕๑. “ตคฺฆ – เจรญิ พร/ ตฺวํ – พระองค์/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ อจฺจโย – ความผดิ // อจจฺ คมา – ไดค้ รอบงาํ แลว้ / ยถาพาลํ – ผเู้ ขลา/ ยถามฬู ฺหํ – ผเู้ ป็ นคนหลง/ ยถาอกสุ ลํ – ผไู้ มฉ่ ลาด/ ยํ – ใด/ ตฺวํ – พระองค์/ ปิ ตรํ – ซงึ่ พระราชบดิ า/ ธมฺมกิ ํ – ผทู้ รงธรรม/ ธมมฺ ราชานํ – ผเู้ ป็ นพระธรรมราชา/ อสิ สฺ รยิ การณา – เพราะตอ้ งการความเป็ นใหญ/่ ชีวติ า – จากพระชนม์/ โวโรเปส.ิ – ไดป้ ลงแลว้ / ยโต – ใด/ [การณโต – เพราะเหต]ุ / จ โข – ดว้ ยแล/ ตวฺ ํ – พระองค์/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ อจจฺ ยํ – ซง่ึ ความผดิ / อจจฺ ยโต – โดยความเป็ นความผดิ / ทสิ ฺวา – ทรงเห็นแลว้ / ยถาธมมฺ ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปฏกิ โรสิ – ยอ่ มทรงสารภาพ/ ตํ – นน้ั / [อจฺจยํ – ซง่ึ ความผดิ ]/ เต – ของพระองค์/ มยํ – อาตมาทง้ั หลาย/ ปฏคิ คฺ ณฺหาม. – ยอ่ มขอรบั ทราบ/ วุทฺธเิ หสา – เป็ นความเจรญิ +วธิ ีน้ี/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ อรยิ สฺส – ของพระอรยิ เจา้ / วนิ เย – ในวนิ ยั / โย – ผใู้ ด/ อจฺจยํ – ซง่ึ ความผดิ / อจฺจยโต – โดยความเป็ นความผดิ / ทสิ วฺ า – ทรงเหน็ แลว้ / ยถาธมมฺ ํ – ตามความเป็ นจรงิ / ปฏกิ โรติ – ยอ่ มสารภาพ/ อายตึ – ตอ่ ไป/ สวํ รํ – ซงึ่ การสาํ รวม/ อาปชฺชตี”ต.ิ – ยอ่ มถงึ ”ดงั นี้/ ๒๕๒. เอวํ – อยา่ งนี้/ [วจเน – ครน้ั เมอื่ พระดาํ รสั / ภควตา – อนั พระผมู้ ีพระภาคเจา้ ]/ วุตฺเต – ตรสั แลว้ / ราชา – พระราชา/ มาคโธ – ผเู้ ป็ นใหญใ่ นแควน้ มคธ/ อชาตสตฺตุ – พระนามวา่ อชาตศตั รู/ เวเทหปิ ตุ ฺโต – ผเู้ วเทหบิ ุตร/ ภควนฺตํ – กบั พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / เอตทโวจ – น่นั +[วจนํ – ซงึ่ คาํ ]+ไดก้ ราบทลู แลว้ / “หนฺท – ถา้ อยา่ งนน้ั / จ – ก็/ ทานิ – ในบดั น้ี/ มยํ – หมอ่ มฉนั ทง้ั หลาย/ ภนฺเต – ขา้ แตพ่ ระองคผ์ เู้ จรญิ / คจฉฺ าม – จะไป/ พหุกจิ ฺจา – เป็ นผมู้ กี จิ มาก/ มยํ – ขา้ พเจา้ ทง้ั หลาย/ พหกุ รณียา”ต.ิ – เป็ นผมู้ หี น้าทมี่ ากทจี่ ะตอ้ งกระทาํ ”ดงั นี้/ “ยสสฺ ทานิ – ใด+[กจิ ฺจสฺส – เพอื่ กจิ ]+ณ บดั นี้/ ตฺวํ – พระองค์/ มหาราช – ดกู อ่ นมหาบพติ ร/ [ตสฺส – นน้ั / กจิ จฺ สสฺ – เพอื่ กจิ ]/ กาลํ – ซง่ึ การอนั สมควร/ มญญฺ สี”ต.ิ – จงกาํ หนด”ดงั นี้/ อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ ราชา – พระราชา/ มาคโธ – ผเู้ ป็ นใหญใ่ นแควน้ มคธ/ อชาตสตตฺ ุ – พระนามวา่ อชาตศตั รู/ เวเทหปิ ตุ โฺ ต –
199 ผเู้ วเทหบิ ุตร/ ภควโต – ของพระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ภาสติ ํ – ซง่ึ พระภาษิต/ อภนิ นฺทติ วฺ า – ทรงชนื่ ชมแลว้ / อนุโมทติ วฺ า – ทรงยนิ ดแี ลว้ / อุฏฐฺ ายาสนา – เสด็จลุกขน้ึ แลว้ +จากทปี่ ระทบั / ภควนฺตํ – ซง่ึ พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / อภวิ าเทตฺวา – ถวายอภวิ าทแลว้ / ปทกขฺ ณิ ํ – ซง่ึ ประทกั ษิณแลว้ / กตฺวา – ทรงกระทาํ แลว้ / ปกกฺ าม.ิ – เสด็จจากไปแลว้ / ๒๕๓. อถ โข – ลาํ ดบั นน้ั แล/ ภควา – พระผมู้ พี ระภาคเจา้ / อจริ ปกกฺ นฺตสฺส – เสด็จจากไปแลว้ ไมน่ าน/ รญโฺ ญ – เมอื่ พระราชา/ มาคธสฺส – ผเู้ ป็ นใหญใ่ นแควน้ มคธ/ อชาตสตตฺ ุสฺส – พระนามวา่ อชาตศตั รู/ เวเทหปิ ตุ ตฺ สฺส – ผเู้ วเทหบิ ตุ ร/ ภกิ ฺขู – ซงึ่ ภกิ ษุทง้ั หลาย/ อามนฺเตสิ – ตรสั เรียกมาแลว้ / “ขตายํ – ถกู ขจดั เสยี แลว้ +พระองคน์ ้ี/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ราชา. – พระราชา/ อปุ หตายํ – ถกู ทาํ ลายเสยี แลว้ +พระองคน์ ้ี/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ราชา. – พระราชา/ สจายํ – ถา้ วา่ +พระองคน์ ี้/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ราชา – พระราชา/ ปิ ตรํ – ซงึ่ พระราชบดิ า/ ธมฺมกิ ํ – ผทู้ รงธรรม/ ธมมฺ ราชานํ – ผเู้ ป็ นพระธรรมราชา/ ชีวติ า – จากพระชนม/์ น – ไม/่ โวโรเปสสฺ ถ – จกั ปลงลงแลว้ / อมิ สฺมญิ เฺ ญว – นี้+น่นั แล/ อาสเน – ณ ทปี่ ระทบั / วริ ชํ – อนั ไรธ้ ลุ ี/ วีตมลํ – อนั ปราศจากมลทนิ / ธมมฺ จกฺขุํ – ธรรมจกั ษุ/ อุปฺปชฺชิสฺสถา”ต.ิ – จกั เกดิ ขนึ้ ”ดงั น้ี/ อทิ มโวจ – น่นั +[เวยยฺ ากรณํ – ซง่ึ เวยยากรณภาษิต]+ไดต้ รสั แลว้ / ภควา. – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อตฺตมนา – มใี จอนั เบกิ บานแลว้ / เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ฺขู – ภกิ ษุทง้ั หลาย/ ภควโต – ของพระผูม้ พี ระภาคเจา้ / ภาสติ ํ – ซง่ึ พระภาษิต/ อภนิ นฺทนุ ฺต.ิ – ชนื่ ชมแลว้ +ดงั น้ีแล/ สามญญฺ ผลสตุ ตฺ ํ – สามญั ญผลสตู ร/ นิฏฐฺ ติ .ํ – จบแลว้ / ทุตยิ .ํ – ที่ ๒/ ๓. อมฺพฏฐฺ สตุ ตฺ ํ – พระสูตรวา่ ดว้ ยชายหนุ่มชือ่ อมั พฏั ฐะ/ ๒๕๔. เอวํ – อยา่ งนี้/ เม – อนั ขา้ พเจา้ / สุตํ – ไดส้ ดบั มาแลว้ / เอกํ สมยํ – ในสมยั หนึ่ง/ ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / โกสเลสุ – ในแควน้ อนั เป็ นทอี่ ยขู่ องชาวโกศลทง้ั หลาย/ จารกิ ํ – สทู่ จี่ ารกิ / จรมาโน – เสด็จเทยี่ วไปอยู/่ มหตา – หมใู่ หญ/่ ภกิ ขฺ ุสงเฺ ฆน – ดว้ ยหมแู่ หง่ ภกิ ษุ/ สทธฺ ึ – พรอ้ มกบั / ปญจฺ มตฺเตหิ – มีประมาณ (อนั คณู ดว้ ย) ๕ รปู / ภกิ ขฺ ุสเตหิ – ดว้ ยรอ้ ยแหง่ ภกิ ษุทง้ั หลาย/ เยน – ใด/ [ทสิ าภาเคน – ทางทศิ ]/ อจิ ฺฉานงคฺ ลํ นาม – ชื่อวา่ อจิ ฉานงั คลคาม/ โกสลานํ – ของชาวโกศลทง้ั หลาย/ พรฺ าหฺมณคาโม – หมบู่ า้ นพราหมณ์/ ตทวสร.ิ – นน้ั +[ทสิ าภาคํ – สทู่ ศิ ]/+ไดเ้ สด็จไปแลว้ /
200 ตตรฺ – นน้ั / สทุ ํ – ไดย้ นิ วา่ / ภควา – พระผมู้ ีพระภาคเจา้ / อจิ ฉฺ านงคฺ เล – ใกลอ้ จิ ฉานงั คลคาม/ วหิ รติ – ยอ่ มประทบั อยู/่ อจิ ฺฉานงคฺ ลวนสณฺเฑ. – ณ ราวป่ าอจิ ฉานงั คลวนั / โปกขฺ รสาตวิ ตถฺ ุ – เรอื่ งพราหมณ์โปกขรสาต/ิ ๒๕๕. เตน โข – นน้ั แล/ ปน – ก็/ สมเยน – โดยสมยั / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ โปกขฺ รสาติ – ชือ่ วา่ โปกขรสาต/ิ อกุ กฺ ฏฐฺ ํ – ซง่ึ เมืองชื่อวา่ อกุ กฏั ฐะ/ อชฺฌาวสติ – ยอ่ มปกครอง/ สตฺตสุ ฺสทํ – มปี ระชากรและสตั วเ์ ล้ียงมากมาย/ สตณิ กฏโฺ ฐทกํ – มีนา้ํ หญา้ อดุ มสมบรู ณ์/ สธญญฺ ํ – มพี ชื พนั ธธุ์ ญั ญาหารสมบรู ณ์/ ราชโภคคฺ ํ – เป็ นสว่ นราชสมบตั /ิ รญญฺ า – อนั พระราชา/ ปเสนทนิ า – พระนามวา่ ปเสนท/ิ โกสเลน – ผโู้ กศล/ ทนิ ฺนํ – พระราชทานแลว้ / ราชทายํ – ใหเ้ ป็ นบาํ เหน็จ/ พรฺ หมฺ เทยยฺ .ํ – ใหเ้ ป็ นพรหมไทย/ อสฺโสสิ โข – ไดท้ ราบแลว้ แล/ พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ โปกฺขรสาติ – ชื่อวา่ โปกขรสาต/ิ “สมโณ – พระสมณะ/ ขลุ – ไดย้ นิ วา่ / โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / โคตโม – ผโู้ คดม/ สกฺยปตุ โฺ ต – เป็ นศากยบตุ ร/ สกฺยกลุ า – จากศากยตระกลู / ปพฺพชโิ ต – ออกผนวชแลว้ / โกสเลสุ – ในแควน้ อนั เป็ นทอี่ ยขู่ องชาวโกศลทง้ั หลาย/ จารกิ ํ – สทู่ จี่ ารกิ / จรมาโน – เทยี่ วไปอยู/่ มหตา – หมใู่ หญ/่ ภกิ ขฺ ุสงเฺ ฆน – ดว้ ยหมแู่ หง่ ภกิ ษุ/ สทธฺ ึ – พรอ้ มกบั / ปญจฺ มตฺเตหิ – มปี ระมาณ (อนั คณู ดว้ ย) ๕ รูป/ ภกิ ขฺ ุสเตหิ – ดว้ ยรอ้ ยแหง่ ภกิ ษุทง้ั หลาย/ อจิ ฉฺ านงคฺ ลํ – ซง่ึ อจิ ฉานงั คลคาม/ อนุปปฺ ตโฺ ต – เสด็จถงึ โดยลาํ ดบั แลว้ / อจิ ฉฺ านงคฺ เล – ใกลอ้ จิ ฉานงั คลคาม/ วหิ รติ – ยอ่ มประทบั อย/ู่ อจิ ฉฺ านงคฺ ลวนสณฺเฑ. – ณ ราวป่ าอจิ ฉานงั คลวนั / ตํ โข – พระองคน์ น้ั แล/ ปน – ก็/ ภวนฺตํ – ผเู้ จรญิ / [สมณํ – เฉพาะพระสมณะ]/ โคตมํ – ผโู้ คดม/ เอวํ – อยา่ งนี้/ กลฺยาโณ – อนั งาม/ กติ ตฺ สิ ทฺโท – กติ ตศิ พั ท/์ อพฺภคุ คฺ โต – ขจรไปแลว้ / ‘อติ ปิ ิ – แมเ้ พราะเหตุน้ี/ โส – พระองคน์ น้ั / ภควา – พระผูม้ พี ระภาคเจา้ / อรหํ – ผเู้ ป็ นพระอรหนั ต/์ สมมฺ าสมพฺ ทุ ฺโธ – เป็ นผตู้ รสั รชู้ อบไดด้ ว้ ยพระองคเ์ อง/ วชิ ชฺ าจรณสมฺปนฺโน – เป็ นผถู้ งึ พรอ้ มแลว้ ดว้ ยวชิ ชาและจรณะ/ สคุ โต – เป็ นผเู้ สด็จไปดแี ลว้ / โลกวทิ ู – เป็ นผรู้ แู้ จง้ ซงึ่ โลก/ อนุตฺตโร – อยา่ งยอดเยยี่ ม/ ปรุ สิ ทมฺมสารถิ – เป็ นสารถผี ฝู้ ึ กบรุ ษุ ทคี่ วรฝึ กได้/ สตถฺ า – เป็ นพระศาสดา/ เทวมนุสฺสานํ – ของเทวดาและมนุษยท์ ง้ั หลาย/ พทุ โฺ ธ – เป็ นผตู้ นื่ แลว้ / ภควา’ต.ิ – เป็ นผทู้ รงจาํ แนกธรรม’ดงั นี้/ โส – พระองคน์ น้ั / [ภควา – พระผูม้ พี ระภาค]/ อมิ ํ – น้ี/ โลกํ – ยงั โลก/ สเทวกํ – พรอ้ มทง้ั เทวโลก/ สมารกํ – พรอ้ มทง้ั มารโลก/ สพฺรหฺมกํ – พรอ้ มทง้ั พรหมโลก/ ปชํ – ยงั หมสู่ ตั ว์/ สสสฺ มณพฺราหฺมณึ –
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
