51 โลกญจฺ – ซง่ึ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตฺถูห.ิ – ดว้ ยมลู เหตุทง้ั หลาย/ เย หิ เกจิ – เหลา่ ใดเหลา่ หนึ่ง+ก็/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พฺราหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / เอกจจฺ สสฺสตกิ า – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ บางอยา่ งเทยี่ ง/ เอกจฺจอสสฺสตกิ า – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ บางอยา่ งไมเ่ ทยี่ ง/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ สสฺสตํ – วา่ เทยี่ ง/ เอกจฺจํ – บางอยา่ ง/ อสสสฺ ตํ – วา่ ไมเ่ ทยี่ ง/ อตตฺ านญจฺ – ซง่ึ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซง่ึ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สพเฺ พ – ทุกจาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ นี้+เทา่ นน้ั / จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เอเตสํ – เหลา่ นน้ั / [วตถฺ หู ิ – บรรดามลู เหตุทง้ั หลาย]/ วา – หรือวา่ / อญญฺ ตเรน; – อยา่ งใดอยา่ งหน่ึง/ [วตถฺ ุนา – ดว้ ยมูลเหตุ]/ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ อโิ ต – จากนี้/ พหทิ ฺธา. – ในภายนอก/ ๕๑. “ตยทิ ํ – น้ีนน้ั / [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซง่ึ มลู เหตแุ หง่ ทฏิ ฐ]ิ / ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ตถาคโต – ตถาคต/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘อเิ ม – เหลา่ น้ี/ ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านา – มูลเหตุแหง่ ทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย]/ เอวคํ หติ า – ทบี่ คุ คลถอื ไวแ้ ลว้ อยา่ งน้ี/ เอวปํ รามฏฐฺ า – ทบี่ ุคคลยดึ ถือไวแ้ ลว้ อยา่ งน้ี/ เอวคํ ตกิ า – เป็ นของมคี ตอิ ยา่ งนน้ั / ภวนฺติ – ยอ่ มเป็ น/ เอวอํ ภสิ มปฺ รายา’ติ – เป็ นของมภี พหน้าอยา่ งนน้ั ’ดงั นี้/
52 ตญจฺ – นน้ั +อน่ึง/ [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซงึ่ มูลเหตุแหง่ ทฏิ ฐ]ิ / ตถาคโต – ตถาคต/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ตโต – กวา่ นน้ั / จ – ดว้ ย/ อุตตฺ รติ รํ – ยง่ิ ขนึ้ ไปกวา่ / ปชานาต;ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / ตญจฺ – นน้ั +ดว้ ย/ [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซงึ่ มูลเหตแุ หง่ ทฏิ ฐ]ิ / ปชานนํ – เมอื่ รชู้ ดั / น – ไม/่ ปรามสติ – ยอ่ มยดึ ม่นั / อปรามสโต – ผไู้ มย่ ดึ ม่นั อยู/่ จสฺส – ก็+อนั เธอ/ ปจจฺ ตตฺ ญเฺ ญว – ดว้ ยตนเอง+น่นั แล/ นิพพฺ ุติ – ความดบั / วทิ ติ า. – รแู้ ลว้ / เวทนานํ – ซงึ่ เวทนาทง้ั หลาย/ สมทุ ยญจฺ – ซง่ึ ความเกดิ +ดว้ ย/ อตถฺ งคฺ มญจฺ – ซงึ่ ความดบั +ดว้ ย/ อสฺสาทญจฺ – ซงึ่ คณุ +ดว้ ย/ อาทนี วญจฺ – ซงึ่ โทษ+ดว้ ย/ นิสสฺ รณญจฺ – ซงึ่ อบุ ายเครอื่ งสลดั +ดว้ ย/ ยถาภูตํ – ตามความเป็ นจรงิ / วทิ ติ วฺ า – รแู้ ลว้ / อนุปาทาวมิ ุตโฺ ต – เป็ นผหู้ ลดุ พน้ แลว้ เพราะไมย่ ดึ ม่นั ถอื ม่นั / ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ตถาคโต. – ตถาคต/ ๕๒. “อเิ ม โข – เหลา่ นี้แล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ธมมฺ า – ธรรมทง้ั หลาย/ คมฺภรี า – เป็ นธรรมทีล่ กึ ซงึ้ / ททุ ทฺ สา – เป็ นธรรมทเี่ หน็ ไดย้ าก/ ทุรนุโพธา – เป็ นธรรมทรี่ ตู้ ามไดย้ าก/ สนฺตา – เป็ นธรรมทสี่ งบ/ ปณีตา – เป็ นธรรมทปี่ ระณีต/ อตกฺกาวจรา – เป็ นธรรมทคี่ าดคะเนไมไ่ ด้/ นิปุณา – เป็ นธรรมทลี่ ะเอียด/ ปณฺฑติ เวทนียา – เป็ นธรรมทรี่ ไู้ ดเ้ ฉพาะบณั ฑติ / เย – เหลา่ ใด/ [ธมฺเม – ซง่ึ ธรรมทง้ั หลาย]/ ตถาคโต – ตถาคต/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตวฺ า – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / ปเวเทติ – ยอ่ มสอนผอู้ นื่ ใหร้ แู้ จง้ / เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตทุ ง้ั หลาย]/ ตถาคตสฺส – ซงึ่ ตถาคต/ ยถาภุจจฺ ํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซง่ึ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยยฺ ุ.ํ – พงึ กลา่ ว/ อนฺตานนฺตวาโท – วาทะวา่ โลกมที สี่ ุด โลกไมม่ ที สี่ ุด/ ๕๓. “สนฺติ – มีอยู/่ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอเก – พวกหน่ึง/ เสปม็ นณผพมู้ ฺรวี าาหทฺมะวณา่ าโลกม–ที สี่ ุดสแมลณะะโแลกละไพมรม่ าที หีสี่่ มดุ ณ/ ์ทง้ั หลาย/อนฺตอานนฺตนาฺตนํ นฺตกิ า – – วา่ มีทสี่ ุดและไมม่ ที สี่ ดุ / โลกสสฺ – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เต – เหลา่ นน้ั / จ – ก็/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมมฺ – ซง่ึ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพฺภ – ซเปงึ่ ็ นอผะไูม้ รีว+าปทระวารา่ โภลแกลมว้ ที/ สี่ ุดและโลกไมม่ ที สี่ี่ ดุอน/ ฺตานนฺตกิ อานฺตานนฺตํ – – วา่ มที สี่ ุดและไมม่ ีทสี่ ดุ / โลกสสฺ – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตหู ิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ ูห?ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย?/ ๕๔. “อธิ – น้ี/ [โลเก – ในโลก]/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอกจโฺ จ – บางคน/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/
53 วา – หรือวา่ / อาตปฺปมนฺวาย – ซงึ่ ความเพียรเครือ่ งเผากเิ ลส+อาศยั แลว้ / ปธานมนฺวาย – ซง่ึ ความเพยี รทตี่ ง้ั ม่นั +อาศยั แลว้ / อนุโยคมนฺวาย – ซง่ึ ความหม่นั ประกอบ+อาศยั แลว้ / อปฺปมาทมนฺวาย – ซง่ึ ความไมป่ ระมาท+อาศยั แลว้ / สมฺมามนสกิ ารมนฺวาย – ซง่ึ การใช้ความคดิ อยา่ งถกู วธิ ี+อาศยั แลว้ / ตถารปู ํ – เหน็ ปานนน้ั / เจโตสมาธึ – ซงึ่ เจโตสมาธ/ิ ผุสติ – ยอ่ มบรรลุ/ ยถาสมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ อยา่ งใด/ จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / อนฺตสญญฺ ี – เป็ นผมู้ คี วามสาํ คญั วา่ มที สี่ ดุ / โลกสมฺ ึ – ในโลก/ วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ “โส – เขา/ เอวมาห – อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / ‘อนฺตวา – มที สี่ ุด/ อยํ – น้ี/ โลโก – โลก/ ปรวิ ฏโุ ม. – มีสณั ฐานกลม/ ตํ – นน้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กสิ ฺส – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหต?ุ / อหญหฺ ิ – ขา้ พเจา้ +ก็/ อาตปปฺ มนฺวาย – ซงึ่ ความเพียรเครือ่ งเผากเิ ลส+อาศยั แลว้ / ซงึ่ ความเพียรทตี่ ง้ั มน่ ั +อาศยั แลว้ / ปธานมนฺวาย – อนุโยคมนฺวาย – ซง่ึ ความหม่นั ประกอบ+อาศยั แลว้ / ซง่ึ ความไมป่ ระมาท+อาศยั แลว้ / อปฺปมาทมนฺวาย – สมมฺ ามนสกิ ารมนฺวาย – ซง่ึ การใชค้ วามคดิ อยา่ งถกู วธิ ี+อาศยั แลว้ / ตถารูปํ – เหน็ ปานนน้ั / เจโตสมาธึ – ซงึ่ เจโตสมาธ/ิ ผสุ ามิ – ยอ่ มบรรลุ/ ยถาสมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ อยา่ งใด/ จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / อนฺตสญญฺ ี – เป็ นผมู้ คี วามสาํ คญั วา่ มที สี่ ุด/ โลกสมฺ ึ – ในโลก/ วหิ ราม.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อมิ นิ ามหํ – โดยประการนี้+ขา้ พเจา้ / เอตํ – น้ี/ [การณํ – ซง่ึ เหต]ุ / ชานามิ – ยอ่ มรู/้ ยถา – โดยประการใด/ อนฺตวา – มที สี่ ดุ / อยํ – นี้/ โลโก – โลก/ ปรวิ ฏโุ ม’ต.ิ – มีสณั ฐานกลม’ดงั น้ี/ อทิ ํ – น้ี/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ปฐมํ – ขอ้ ที่ ๔/ ฐานํ – เป็ นมูลเหตุ/ ยํ – ใด/ [การณํ – ซง่ึ เหต]ุ / อาคมมฺ – อาศยั แลว้ / ยํ – ใด/ [การณํ – ซงึ่ เหต]ุ / อารพภฺ – ปรารภแลว้ / เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพฺราหฺมณา – เสปม็ นณผะูม้ แวี ลาะทพะรวาา่ หโลมกณม์ทที ง้ัสี่ หดุ ลแาลยะ/โลกไมม่ ที ีสี่่ ดุ / อนฺตานนฺตกิ า – อนฺตานนฺตํ – วา่ มีทสี่ ดุ และไมม่ ีทสี่ ดุ / โลกสฺส – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๕๕. “ทตุ เิ ย – ขอ้ ที่ ๓/ [ฐาเน – ในมลู เหต]ุ / จ – อนึ่ง/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมมฺ – เซปง่ึ ็ นอผะไมู้ รวี +าอทาะศวยา่ั โแลลกว้ ม/ ที กีส่ มิดุ าแรลพะภฺโลก–ไมซม่ งึ่ ทีอะีสี่่ ไดุ ร/+ปรารภแอลนว้ /ฺตาอนนนฺตฺตาํ นนฺตกิ า วา่ มีทสี่ ดุ และไมม่ ที สี่ ดุ / โลกสฺส – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺต?ิ – ยอ่ มบญั ญตั ?ิ / – – อธิ – น้ี/ [โลเก – ในโลก]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอกจฺโจ – บางคน/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / อาตปปฺ มนฺวาย – ซงึ่ ความเพยี รเครือ่ งเผากเิ ลส+อาศยั แลว้ /
54 ปธานมนฺวาย – ซงึ่ ความเพยี รทตี่ ง้ั ม่นั +อาศยั แลว้ / อนุโยคมนฺวาย – ซง่ึ ความหม่นั ประกอบ+อาศยั แลว้ / ซง่ึ ความไมป่ ระมาท+อาศยั แลว้ / อปปฺ มาทมนฺวาย – สมมฺ ามนสกิ ารมนฺวาย – ซง่ึ การใช้ความคดิ อยา่ งถกู วธิ ี+อาศยั แลว้ / ตถารปู ํ – เห็นปานนน้ั / เจโตสมาธึ – ซงึ่ เจโตสมาธ/ิ ผสุ ติ – ยอ่ มบรรลุ/ ยถาสมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ อยา่ งใด/ จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / ยถาสมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ อยา่ งใด/ จติ ฺเต – ครน้ั เมอื่ จติ / อนนฺตสญญฺ ี – เป็ นผมู้ คี วามสาํ คญั วา่ ไมม่ ที สี่ ดุ / โลกสมฺ ึ – ในโลก/ วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ “โส – เขา/ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อนนฺโต – มที สี่ ดุ ก็มใิ ช่/ อยํ – น้ี/ โลโก – โลก/ อปรยิ นฺโต – ไมม่ ที สี่ ดุ ก็มใิ ช/่ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอวมาหสํ ุ – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / “อนฺตวา – มีทสี่ ดุ / อยํ – นี้/ โลโก – โลก/ ปรวิ ฏโุ ม”ต.ิ – มสี ณั ฐานกลม”ดงั น้ี/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ มสุ า. – คาํ เท็จ/ อนนฺโต – มีทสี่ ดุ กม็ ใิ ช/่ อยํ – น้ี/ โลโก – โลก/ อปรยิ นฺโต. – ไมม่ ที สี่ ดุ ก็มใิ ช่/ ตํ – นน้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ กสิ ฺส – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/ อหญหฺ ิ – ขา้ พเจา้ +ก็/ อาตปปฺ มนฺวาย – ซง่ึ ความเพยี รเครือ่ งเผากเิ ลส+อาศยั แลว้ / ซงึ่ ความเพียรทตี่ ง้ั ม่นั +อาศยั แลว้ / ปธานมนฺวาย – อนุโยคมนฺวาย – ซงึ่ ความหม่นั ประกอบ+อาศยั แลว้ / อปฺปมาทมนฺวาย – ซงึ่ ความไมป่ ระมาท+อาศยั แลว้ / สมฺมามนสกิ ารมนฺวาย – ซง่ึ การใชค้ วามคดิ อยา่ งถกู วธิ +ี อาศยั แลว้ / ตถารปู ํ – เหน็ ปานนน้ั / เจโตสมาธึ – ซง่ึ เจโตสมาธ/ิ ผสุ ามิ – ยอ่ มบรรลุ/ ยถาสมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ อยา่ งใด/ จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / อนนฺตสญญฺ ี – เป็ นผมู้ คี วามสาํ คญั วา่ ไมม่ ที สี่ ุด/ โลกสมฺ ึ – ในโลก/ วหิ ราม.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ อมิ นิ ามหํ – โดยประการน้ี+ขา้ พเจา้ / เอตํ – น้ี/ [การณํ – ซง่ึ เหต]ุ / ชานามิ – ยอ่ มรู/้ ยถา – อนนฺโต – มที สี่ ดุ ก็มใิ ช่/ อยํ – นี้/ โลโก – โลก/ อปรยิ นฺโต’ติ – ไมม่ ที สี่ ดุ ก็มใิ ช่’ดงั นี้/ อทิ ํ – น้ี/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ทุตยิ ํ – ขอ้ ที่ ๔/ ฐานํ – เป็ นมลู เหตุ/ ยํ – ใด/ [การณํ – ซง่ึ เหต]ุ / อาคมมฺ – อาศยั แลว้ / ยํ – ใด/ [การณํ – ซงึ่ เหตุ]/ อารพฺภ – ปรารภแลว้ / เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สเปม็ นณผะูม้ แวี ลาะทพะรวาา่ หโลมกณม์ทที ง้ัสี่ หุดลแาลยะ/โลกไมม่ ที สีี่่ ดุ / อนฺตานนฺตกิ า – อนฺตานนฺตํ – วา่ มที สี่ ุดและไมม่ ที สี่ ดุ / โลกสฺส – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๕๖. “ตตเิ ย – ขอ้ ที่ ๓/ [ฐาเน – ในมูลเหต]ุ / จ – อนึ่ง/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมฺม –
55 ซเปงึ่ ็ นอผะไูม้ รวี +าอทาะศวยา่ั โแลลกว้ ม/ ที กีส่ มิดุ าแรลพะฺภโลก–ไมซม่ งึ่ ทีอะสี่ี่ ไดุ ร/+ปรารภแอลนว้ /ฺตาอนนนฺตฺตาํ นนฺตกิ า – วา่ มีทสี่ ดุ และไมม่ ที สี่ ดุ / โลกสฺส – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺต?ิ – ยอ่ มบญั ญตั ?ิ / – อธิ – น้ี/ [โลเก – ในโลก]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอกจฺโจ – บางคน/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / อาตปปฺ มนฺวาย – ซง่ึ ความเพยี รเครือ่ งเผากเิ ลส+อาศยั แลว้ / ปธานมนฺวาย – ซงึ่ ความเพยี รทตี่ ง้ั ม่นั +อาศยั แลว้ / อนุโยคมนฺวาย – ซง่ึ ความหม่นั ประกอบ+อาศยั แลว้ / ซง่ึ ความไมป่ ระมาท+อาศยั แลว้ / อปปฺ มาทมนฺวาย – สมฺมามนสกิ ารมนฺวาย – ซงึ่ การใช้ความคดิ อยา่ งถกู วธิ +ี อาศยั แลว้ / ตถารปู ํ – เห็นปานนน้ั / เจโตสมาธึ – ซง่ึ เจโตสมาธ/ิ ผสุ ติ – ยอ่ มบรรลุ/ ยถาสมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ อยา่ งใด/ จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / อทุ ธฺ มโธ – ในทศิ เบอื้ งบนและทศิ เบือ้ งลา่ ง/ อนฺตสญญฺ ี – เป็ นผมู้ คี วามสาํ คญั วา่ มที สี่ ดุ / โลกสฺมึ – ในโลก/ วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ ตริ ยิ ํ – ในทศิ เฉียง/ อนนฺตสญญฺ ี. – เป็ นผมู้ คี วามสาํ คญั วา่ ไมม่ ที สี่ ดุ / “โส – เขา/ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อนฺตวา – มที สี่ ดุ / อยํ – น้ี/ โลโก – โลก/ จ – ดว้ ย/ อยํ – นี้/ โลโก – โลก/ อนนฺโต – ไมม่ ที สี่ ดุ / จ. – ดว้ ย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอวมาหสํ ุ – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / “อนฺตวา – มที สี่ ดุ / อยํ – นี้/ โลโก – โลก/ ปรวิ ฏโุ ม”ต.ิ – มสี ณั ฐานกลม”ดงั นี้/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ มสุ า. – คาํ เท็จ/ เยปิ – แมเ้ หลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอวมาหสํ ุ – อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / “อนนฺโต – มที สี่ ดุ ก็มใิ ช่/ อยํ – น้ี/ โลโก – โลก/ อปรยิ นฺโต”ติ – ไมม่ ีทสี่ ุดก็มใิ ช่”ดงั นี้/ เตสมปฺ ิ – แมเ้ หลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ มุสา. – คาํ เท็จ/ อนฺตวา – มที สี่ ดุ / อยํ – น้ี/ โลโก – โลก/ จ – ดว้ ย/ อยํ – นี้/ โลโก – โลก/ อนนฺโต – ไมม่ ที สี่ ุด/ จ. – ดว้ ย/ ตํ – นน้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/ อหญหฺ ิ – ขา้ พเจา้ +ก็/ อาตปปฺ มนฺวาย – ซง่ึ ความเพียรเครอื่ งเผากเิ ลส+อาศยั แลว้ / ปธานมนฺวาย – ซง่ึ ความเพยี รทตี่ ง้ั มน่ ั +อาศยั แลว้ / อนุโยคมนฺวาย – ซงึ่ ความหม่นั ประกอบ+อาศยั แลว้ / ซง่ึ ความไมป่ ระมาท+อาศยั แลว้ / อปปฺ มาทมนฺวาย – สมฺมามนสกิ ารมนฺวาย – ซง่ึ การใช้ความคดิ อยา่ งถกู วธิ +ี อาศยั แลว้ / ตถารปู ํ – เหน็ ปานนน้ั /
56 เจโตสมาธึ – ซง่ึ เจโตสมาธ/ิ ผสุ ามิ – ยอ่ มบรรลุ/ ยถาสมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ อยา่ งใด/ จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / อทุ ฺธมโธ – ในทศิ เบื้องบนและทศิ เบอ้ื งลา่ ง/ อนฺตสญญฺ ี – เป็ นผมู้ คี วามสาํ คญั วา่ มีทสี่ ดุ / โลกสมฺ ึ – ในโลก/ วหิ รามิ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ ตริ ยิ ํ – ในทศิ เฉียง/ อนนฺตสญญฺ ี. – เป็ นผมู้ คี วามสาํ คญั วา่ ไมม่ ที สี่ ุด/ อมิ นิ ามหํ – โดยประการนี้+ขา้ พเจา้ / เอตํ – น้ี/ [การณํ – ซงึ่ เหต]ุ / ชานามิ – ยอ่ มรู/้ ยถา – อนฺตวา – มที สี่ ดุ / อยํ – น้ี/ โลโก – โลก/ จ – ดว้ ย/ อยํ – นี้/ โลโก – โลก/ อนนฺโต – ไมม่ ีทสี่ ดุ / จา’ต.ิ – ดว้ ย’ดงั นี้/ อทิ ํ – น้ี/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ตตยิ ํ – ขอ้ ที่ ๔/ ฐานํ – เป็ นมูลเหตุ/ ยํ – ใด/ [การณํ – ซงึ่ เหต]ุ / อาคมฺม – อาศยั แลว้ / ยํ – ใด/ [การณํ – ซง่ึ เหตุ]/ อารพภฺ – ปรารภแลว้ / เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สเปม็ นณผะูม้ แวี ลาะทพะรวาา่ หโลมกณม์ทที ง้ัีส่ หดุ ลแาลยะ/โลกไมม่ ที สี่ี่ ดุ / อนฺตานนฺตกิ า – อนฺตานนฺตํ – วา่ มที สี่ ุดและไมม่ ีทสี่ ดุ / โลกสฺส – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๕๗. “จตตุ เฺ ถ – ขอ้ ที่ ๔/ [ฐาเน – ในมูลเหต]ุ / จ – อน่ึง/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมมฺ – ซเปงึ่ ็ นอผะไมู้ รีว+าอทาะศวยา่ั โแลลกว้ ม/ ที กสี่ มิุดาแรลพะภฺโลก–ไมซม่ ง่ึ ทีอะสีี่่ ไดุ ร/+ปรารภแอลนว้ /ฺตาอนนนฺตฺตาํ นนฺตกิ า – – วา่ มีทสี่ ุดและไมม่ ที สี่ ดุ / โลกสฺส – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺต?ิ – ยอ่ มบญั ญตั ?ิ / อธิ – นี้/ [โลเก – ในโลก]/ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอกจโฺ จ – บางคน/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / ตกกฺ ี – เป็ นนกั ตรรกะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ วีมสํ ี – เป็ นนกั อภปิ รชั ญา/ โส – ทา่ น/ ตกกฺ ปรยิ าหตํ – ตามทปี่ ระมวลมาดว้ ยความตรกึ ทไี่ ตรต่ รอง/ วมี สํ านุจรติ ํ – ตามทปี่ ระมวลมาดว้ ยดว้ ยการคน้ คดิ / สยํ – ดว้ ยตนเอง/ ปฏภิ านํ – แจม่ แจง้ อยู/่ เอวมาห – อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / ‘เนวายํ – มใิ ช่+น่นั แล/ โลโก – โลก/ อนฺตวา – มที สี่ ุด/ น – มใิ ช่/ ปนานนฺโต. – แตว่ า่ +ไมม่ ที สี่ ดุ / เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอวมาหสํ ุ – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / “อนฺตวา – มีทสี่ ดุ / อยํ – น้ี/ โลโก – โลก/ ปรวิ ฏโุ ม”ต.ิ – มีสณั ฐานกลม”ดงั น้ี/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ มุสา. – คาํ เท็จ/ เยปิ – แมเ้ หลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอวมาหสํ ุ – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / “อนนฺโต – มที สี่ ดุ ก็มใิ ช่/ อยํ – นี้/ โลโก – โลก/ อปรยิ นฺโต”ติ – ไมม่ ีทสี่ ุดก็มใิ ช่”ดงั น้ี/ เตสมฺปิ – แมเ้ หลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ มสุ า. – คาํ เท็จ/
57 เยปิ – แมเ้ หลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอวมาหสํ ุ – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / “อนฺตวา – มที สี่ ดุ / อยํ – น้ี/ โลโก – โลก/ จ – ดว้ ย/ อยํ – น้ี/ โลโก – โลก/ อนนฺโต – ไมม่ ที สี่ ุด/ จา”ติ – ดว้ ย”ดงั นี้/ เตสมฺปิ – แมเ้ หลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ มสุ า. – คาํ เท็จ/ เนวายํ – มใิ ช+่ น่นั แล/ โลโก – โลก/ อนฺตวา – มีทสี่ ดุ / น – มใิ ช/่ ปนานนฺโต’ต.ิ – แตว่ า่ +ไมม่ ที สี่ ดุ ’ดงั น้ี/ อทิ ํ – นี้/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ จตตุ ถฺ ํ – ขอ้ ที่ ๔/ ฐานํ – เป็ นมลู เหตุ/ ยํ – ใด/ [การณํ – ซงึ่ เหต]ุ / อาคมมฺ – อาศยั แลว้ / ยํ – ใด/ [การณํ – ซง่ึ เหต]ุ / อารพฺภ – ปรารภแลว้ / เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหมฺ ณา – เสปม็ นณผะมู้ แีวลาะทพะรวาา่ หโลมกณม์ทที ง้ัสี่ หุดลแาลยะ/โลกไมม่ ที ีสี่่ ดุ / อนฺตานนฺตกิ า – อนฺตานนฺตํ – วา่ มที สี่ ุดและไมม่ ีทสี่ ดุ / โลกสสฺ – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๕๘. “อเิ มหิ โข – เหลา่ นี้แล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ฺขเว – อดนกู อฺ่ตนานภนกิ ฺตษกิุทาง้ั ห–ลาเปย็ /นผูม้สวีมาณทพะวฺรา่าโหลมฺ กณมทีา สี่ ดุ –และสโมลณกไะมแม่ละีทพสี่ี่ รุดา/หอมนณฺต์ทาง้ันหนลฺตาํย–/ วา่ มที สี่ ดุ และไมม่ ที สี่ ดุ / โลกสฺส – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เย หิ เกจิ – เหลา่ ใดเหลา่ หนึ่ง+ก็/ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หเรป็ือนวผา่ มู้ / ีวพารฺ ทาะหวมฺ า่ โณลากม– ที พีส่ รุดาแหลมะณโล์ทกง้ั ไหมลม่ายที /สีี่่ วุดา/ – หรือวา่ / อนฺตานนฺตกิ า – อนฺตานนฺตํ – วา่ มีทสี่ ดุ และไมม่ ีทสี่ ดุ / โลกสสฺ – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ
58 สพเฺ พ – ทุกจาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / พฺราหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ นี้+เทา่ นน้ั / จตหู ิ – ๔ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เอเตสํ – เหลา่ นน้ั / [วตถฺ ูหิ – บรรดามลู เหตทุ ง้ั หลาย]/ วา – หรอื วา่ / อญญฺ ตเรน; – อยา่ งใดอยา่ งหน่ึง/ [วตถฺ ุนา – ดว้ ยมลู เหตุ]/ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ อโิ ต – จากนี้/ พหทิ ธฺ า. – ในภายนอก/ ๕๙. “ตยทิ ํ – น้ีนน้ั / [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซง่ึ มลู เหตแุ หง่ ทฏิ ฐ]ิ / ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ตถาคโต – ตถาคต/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘‘อเิ ม – เหลา่ นี้/ ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านา – มลู เหตุแหง่ ทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย]/ เอวคํ หติ า – ทบี่ คุ คลถือไวแ้ ลว้ อยา่ งน้ี/ เอวปํ รามฏฐฺ า – ทบี่ คุ คลยดึ ถือไวแ้ ลว้ อยา่ งนี้/ เอวคํ ตกิ า – เป็ นของมคี ตอิ ยา่ งนน้ั / ภวนฺติ – ยอ่ มเป็ น/ เอวอํ ภสิ มฺปรายา’ติ – เป็ นของมีภพหน้าอยา่ งนน้ั ’ดงั น้ี/ ตญจฺ – นน้ั +อนึ่ง/ [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซงึ่ มลู เหตุแหง่ ทฏิ ฐ]ิ / ตถาคโต – ตถาคต/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ตโต – กวา่ นน้ั / จ – ดว้ ย/ อตุ ตฺ รติ รํ – ยง่ิ ขนึ้ ไปกวา่ / ปชานาต;ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / ตญจฺ – นน้ั +ดว้ ย/ [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซง่ึ มูลเหตุแหง่ ทฏิ ฐ]ิ / ปชานนํ – เมอื่ รชู้ ดั / น – ไม/่ ปรามสติ – ยอ่ มยดึ มน่ ั / อปรามสโต – ผไู้ มย่ ดึ ม่นั อยู/่ จสฺส – ก็+อนั เธอ/ ปจฺจตฺตญเฺ ญว – ดว้ ยตนเอง+น่นั แล/ นิพพฺ ตุ ิ – ความดบั / วทิ ติ า. – รแู้ ลว้ / เวทนานํ – ซง่ึ เวทนาทง้ั หลาย/ สมทุ ยญจฺ – ซง่ึ ความเกดิ +ดว้ ย/ อตถฺ งคฺ มญจฺ – ซง่ึ ความดบั +ดว้ ย/ อสสฺ าทญจฺ – ซง่ึ คณุ +ดว้ ย/ อาทนี วญจฺ – ซงึ่ โทษ+ดว้ ย/ นิสสฺ รณญจฺ – ซง่ึ อุบายเครือ่ งสลดั +ดว้ ย/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / วทิ ติ วฺ า – รแู้ ลว้ / อนุปาทาวมิ ตุ ฺโต – เป็ นผหู้ ลดุ พน้ แลว้ เพราะไมย่ ดึ มน่ ั ถอื ม่นั / ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ตถาคโต. – ตถาคต/ ๖๐. “อเิ ม โข – เหลา่ นี้แล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ คมภฺ รี า – เป็ นธรรมทีล่ กึ ซง้ึ / ทุททฺ สา – เป็ นธรรมทเี่ ห็นไดย้ าก/ ทุรนุโพธา – เป็ นธรรมทรี่ ตู้ ามไดย้ าก/ สนฺตา – เป็ นธรรมทสี่ งบ/ ปณีตา – เป็ นธรรมทปี่ ระณีต/ อตกฺกาวจรา – เป็ นธรรมทคี่ าดคะเนไมไ่ ด้/ นิปณุ า – เป็ นธรรมทลี่ ะเอยี ด/ ปณฺฑติ เวทนียา – เป็ นธรรมทรี่ ไู้ ดเ้ ฉพาะบณั ฑติ / เย – เหลา่ ใด/ [ธมเฺ ม – ซงึ่ ธรรมทง้ั หลาย]/ ตถาคโต – ตถาคต/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฉฺ ิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / ปเวเทติ – ยอ่ มสอนผอู้ นื่ ใหร้ แู้ จง้ / เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตทุ ง้ั หลาย]/ ตถาคตสสฺ – ซงึ่ ตถาคต/ ยถาภุจฺจํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซงึ่ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยฺย.ุํ – พงึ กลา่ ว/ อมราวกิ ฺเขปวาโท – วาทะวา่ ดว้ ยความเหน็ หลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/
59 ๖๑. “สนฺติ – มอี ยู/่ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอเก – พวกหนึ่ง/ สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อมราวกิ ฺเขปิ กา – เป็ นผมู้ ีวาทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ ปุฏฐฺ า – เป็ นผถู้ กู ถามแลว้ / สมานา – เป็ นอย/ู่ วาจาวกิ ฺเขปํ – ซง่ึ การหลบเลยี่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ ฺเขปํ – ซง่ึ ความหลบเลยี่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ จตหู ิ – ๔ อยา่ ง/ วตฺถหู .ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ จ – ก็/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมฺม – ซงึ่ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพฺภ – ซง่ึ อะไร+ปรารภแลว้ / อมราวกิ ฺเขปิ กา – เป็ นผมู้ ีวาทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ปญหฺ ํ – ซง่ึ ปญั หา/ ปฏุ ฐฺ า – เป็ นผถู้ กู ถามแลว้ / สมานา – เป็ นอยู/่ วาจาวกิ เฺ ขปํ – ซงึ่ การหลบเลีย่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ ฺเขปํ – ซง่ึ ความหลบเลยี่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ ูห?ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย?/ ๖๒. “อธิ – นี้/ [โลเก – ในโลก]/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอกจโฺ จ – บางคน/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ / อทิ ํ – สงิ่ นี้/ กุสล’นฺติ – เป็ นกศุ ล’ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปปฺ ชานาติ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / ‘อทิ ํ – สง่ิ นี้/ อกุสล’นฺติ – เป็ นอกศุ ล’ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปปฺ ชานาติ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / ตสฺส – แกเ่ ขา/ เอวํ – อยา่ งนี้/ [ทฏิ ฐฺ ิ – ความคดิ ]/ โหติ – ยอ่ มม/ี ‘อหํ โข – ขา้ พเจา้ แล/ “อทิ ํ – สง่ิ นี้/ กสุ ล”นฺติ – เป็ นกศุ ล”ดงั น้ี/ ยถาภูตํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปปฺ ชานามิ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / “อทิ ํ – สงิ่ นี้/ อกุสล”นฺติ – เป็ นอกุศล”ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปฺปชานาม.ิ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / อหญเฺ จ โข – ขา้ พเจา้ +หากวา่ แล/ ปน – แตว่ า่ / “อทิ ํ – สงิ่ นี้/ กุสล”นฺติ – เป็ นกศุ ล”ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / อปฺปชานนฺโต – เมอื่ ไมร่ ชู้ ดั / “อทิ ํ – สง่ิ น้ี/ อกุสล”นฺติ – เป็ นอกุศล”ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / อปฺปชานนฺโต – เมอื่ ไมร่ ชู้ ดั / ‘อทิ ํ – สง่ิ นี้/ กุสล’นฺติ – เป็ นกศุ ล’ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / พยฺ ากเรยยฺ ํ – พงึ พยากรณ์/ ‘อทิ ํ – สง่ิ น้ี/ อกุสล’นฺติ – เป็ นอกศุ ล’ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / พยฺ ากเรยยฺ ํ – พงึ พยากรณ์/ ตํ – มมสสฺ – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ มุสา. – คาํ เท็จ/ ยํ – ใด/ [ปฏวิ จนํ – คาํ ตอบ]/ มมสสฺ – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ มุสา – เป็ นคาํ เท็จ/ โส – นน้ั / [มุสาวาโท – มสุ าวาท]/ มมสฺส – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ วฆิ าโต. – เป็ นเหตนุ ํามาซง่ึ ความเดอื ดรอ้ น/ โย – มมสสฺ –
60 แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ วฆิ าโต – เป็ นเหตนุ ํามาซง่ึ ความเดอื ดรอ้ น/ โส – นน้ั / [มสุ าวาโท – มสุ าวาท]/ มมสฺส – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ อนฺตราโย’ต.ิ – เป็ นเหตุนํามาซง่ึ อนั ตราย’ดงั นี้/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ โส – เขา/ มุสาวาทภยา – เพราะความกลวั ตอ่ การกลา่ วเท็จ/ มสุ าวาทปรเิ ชคุจฉฺ า – เพราะความรงั เกยี จตอ่ การกลา่ วเท็จ/ เนวทิ ํ – หามไิ ด+้ น่นั แล+สง่ิ นี้/ กสุ ลนฺติ – เป็ นกศุ ล+ดงั นี้/ พฺยากโรติ – ยอ่ มพยากรณ์/ น – หามไิ ด/้ ปนิทํ – ก็+สงิ่ น้ี/ อกุสลนฺติ – เป็ นอกศุ ล+ดงั น้ี/ พยฺ ากโรติ – ยอ่ มพยากรณ์/ ตตฺถ – ในประเดน็ นน้ั / ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ ปฏุ โฺ ฐ – เป็ นผถู้ ูกถามแลว้ / สมาโน – เป็ นอย/ู่ วาจาวกิ ฺเขปํ – ซง่ึ การหลบเลยี่ งทางวาจา/ อาปชฺชติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ ฺเขปํ – ซง่ึ ความหลบเลยี่ งอนั ไมแ่ น่นอน/
61 ‘เอวนฺตปิ ิ – แมอ้ ยา่ งนี้ดงั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ โน; – หามไิ ด;้ / ตถาตปิ ิ – อยา่ งแมน้ น้ั ดงั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน; – หามไิ ด;้ / อญญฺ ถาตปิ ิ – แมอ้ ยา่ งอนื่ ดงั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน; – หามไิ ด;้ / โนตปิ ิ – มใิ ช่+แมด้ งั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน; – หามไิ ด;้ / โน – ไมใ่ ช่/ โนตปิ ิ – มใิ ช่+แมด้ งั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน’ต.ิ – หามไิ ด’้ ดงั น้ี/ อทิ ํ – น้ี/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ปฐมํ – ขอ้ ที่ ๔/ ฐานํ – เป็ นมลู เหตุ/ ยํ – ใด/ [การณํ – ซง่ึ เหต]ุ / อาคมมฺ – อาศยั แลว้ / ยํ – ใด/ [การณํ – ซงึ่ เหต]ุ / อารพภฺ – ปรารภแลว้ / เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อมราวกิ เฺ ขปิ กา – เป็ นผมู้ วี าทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ปญหฺ ํ – ซง่ึ ปญั หา/ ปฏุ ฐฺ า – เป็ นผถู้ กู ถามแลว้ / สมานา – เป็ นอย/ู่ วาจาวกิ ฺเขปํ – ซงึ่ การหลบเลยี่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ ฺเขปํ . – ซง่ึ ความหลบเลยี่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ ๖๓. “ทตุ เิ ย – ขอ้ ที่ ๒/ [ฐาเน – ในมูลเหต]ุ / จ – อน่ึง/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมฺม – ซง่ึ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพฺภ – ซง่ึ อะไร+ปรารภแลว้ / อมราวกิ เฺ ขปิ กา – เป็ นผมู้ ีวาทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตฺถ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเดน็ นน้ั / ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ ปฏุ ฐฺ า – เป็ นผถู้ ูกถามแลว้ / สมานา – เป็ นอย/ู่ วาจาวกิ เฺ ขปํ – ซงึ่ การหลบเลยี่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ เฺ ขปํ ? – ซงึ่ ความหลบเลีย่ งอนั ไมแ่ น่นอน?/ อธิ – นี้/ [โลเก – ในโลก]/ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอกจฺโจ – บางคน/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / ‘อทิ ํ – สง่ิ น้ี/ กุสล’นฺติ – เป็ นกุศล’ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปปฺ ชานาติ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / ‘อทิ ํ – สงิ่ นี้/ อกสุ ล’นฺติ – เป็ นอกศุ ล’ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปฺปชานาติ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / ตสฺส – แกเ่ ขา/ เอวํ – อยา่ งนี้/ [ทฏิ ฐฺ ิ – ความคดิ ]/ โหติ – ยอ่ มม/ี ‘อหํ โข – ขา้ พเจา้ แล/ “อทิ ํ – สงิ่ น้ี/ กสุ ล”นฺติ – เป็ นกศุ ล”ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปปฺ ชานามิ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / “อทิ ํ – สง่ิ นี้/ อกสุ ล”นฺติ – เป็ นอกศุ ล”ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปปฺ ชานาม.ิ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / อหญเฺ จ โข – ขา้ พเจา้ +หากวา่ แล/ ปน – แตว่ า่ /
62 “อทิ ํ – สงิ่ น้ี/ กุสล”นฺติ – เป็ นกศุ ล”ดงั นี้/ ยถาภูตํ – ตามความเป็ นจรงิ / อปปฺ ชานนฺโต – เมอื่ ไมร่ ชู้ ดั / “อทิ ํ – สง่ิ น้ี/ อกสุ ล”นฺติ – เป็ นอกศุ ล”ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / อปปฺ ชานนฺโต – เมอื่ ไมร่ ชู้ ดั / “อทิ ํ – สงิ่ นี้/ กสุ ล”นฺติ – เป็ นกศุ ล”ดงั น้ี/ วา – หรือวา่ / พฺยากเรยยฺ ํ – พงึ พยากรณ์/ “อทิ ํ – สงิ่ นี้/ อกุสล’นฺติ – เป็ นอกศุ ล’ดงั นี้/ วา – หรือวา่ / พฺยากเรยยฺ ํ – พงึ พยากรณ์/ ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / เม – แกข่ า้ พเจา้ / อสฺส – พงึ มี/ ฉนฺโท – ฉนั ทะ (ความพอใจ)/ วา – หรอื วา่ / ราโค – ราคะ (ความกาํ หนดั )/ วา – หรือวา่ / โทโส – โทสะ (ความขดั เคอื ง)/ วา – หรอื วา่ / ปฏโิ ฆ – ปฏฆิ ะ (ความขดั ใจ)/ วา. – หรอื วา่ / ยตถฺ – ในประเด็นใด/ เม – แกข่ า้ พเจา้ / อสฺส – พงึ ม/ี ฉนฺโท – ฉนั ทะ (ความพอใจ)/ วา – หรอื วา่ / ราโค – ราคะ (ความกาํ หนดั )/ วา – หรอื วา่ / โทโส – โทสะ (ความขดั เคือง)/ วา – หรือวา่ / ปฏโิ ฆ – ปฏฆิ ะ (ความขดั ใจ)/ วา – หรอื วา่ / ตํ – เรอื่ งนน้ั / มมสฺส – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ อุปาทานํ. – เป็ นเหตยุ ดึ ม่นั / ยํ – ใด/ มมสสฺ – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ อุปาทานํ – ความยดึ มน่ ั / โส – นน้ั / [อปุ าทานภาโว – ความยดึ ม่นั ]/ มมสสฺ – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ วฆิ าโต. – เป็ นเหตนุ ํามาซงึ่ ความเดอื ดรอ้ น/ โย – มมสฺส – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ วฆิ าโต – เป็ นเหตุนํามาซงึ่ ความเดือดรอ้ น/ โส – นน้ั / [อุปาทานภาโว – ความยดึ ม่นั ]/ มมสฺส – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ อนฺตราโย’ต.ิ – เป็ นเหตนุ ํามาซง่ึ อนั ตราย’ดงั นี้/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะน้ี/ โส – เขา/ อุปาทานภยา – เพราะความกลวั ตอ่ ความยดึ ม่นั / อปุ าทานปรเิ ชคุจฉฺ า – เพราะความรงั เกียจตอ่ ความยดึ มน่ ั / เนวทิ ํ – หามไิ ด+้ น่นั แล+สง่ิ นี้/ กุสลนฺติ – เป็ นกศุ ล+ดงั นี้/ พยฺ ากโรติ – ยอ่ มพยากรณ์/ น – หามไิ ด/้ ปนิทํ – ก็+สง่ิ น้ี/ อกสุ ลนฺติ – เป็ นอกศุ ล+ดงั นี้/ พฺยากโรติ – ยอ่ มพยากรณ์/ ตตถฺ – ในประเดน็ นน้ั / ปญหฺ ํ – ซง่ึ ปญั หา/ ปุฏโฺ ฐ – เป็ นผถู้ ูกถามแลว้ / สมาโน – เป็ นอย/ู่ วาจาวกิ เฺ ขปํ – ซงึ่ การหลบเลีย่ งทางวาจา/ อาปชฺชติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ ฺเขปํ – ซงึ่ ความหลบเลยี่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ ‘เอวนฺตปิ ิ – แมอ้ ยา่ งนี้ดงั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ โน; – หามไิ ด;้ / ตถาตปิ ิ – อยา่ งแมน้ น้ั ดงั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ โน; – หามไิ ด;้ / อญญฺ ถาตปิ ิ – แมอ้ ยา่ งอนื่ ดงั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ โน; – หามไิ ด;้ / โนตปิ ิ – มใิ ช่+แมด้ งั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ โน; – หามไิ ด;้ /
63 โน – ไมใ่ ช่/ โนตปิ ิ – มใิ ช+่ แมด้ งั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน’ต.ิ – หามไิ ด’้ ดงั น้ี/ อทิ ํ – น้ี/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ทุตยิ ํ – ขอ้ ที่ ๔/ ฐานํ – เป็ นมูลเหตุ/ ยํ – ใด/ [การณํ – ซงึ่ เหต]ุ / อาคมฺม – อาศยั แลว้ / ยํ – ใด/ [การณํ – ซง่ึ เหต]ุ / อารพภฺ – ปรารภแลว้ / เอเก – พวกหนึ่ง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อมราวกิ ฺเขปิ กา – เป็ นผมู้ วี าทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเดน็ นน้ั / ปญหฺ ํ – ซง่ึ ปญั หา/ ปุฏฐฺ า – เป็ นผถู้ ูกถามแลว้ / สมานา – เป็ นอย/ู่ วาจาวกิ ฺเขปํ – ซงึ่ การหลบเลยี่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ ฺเขปํ . – ซง่ึ ความหลบเลยี่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ ๖๔. “ตตเิ ย – ขอ้ ที่ ๓/ [ฐาเน – ในมลู เหต]ุ / จ – อน่ึง/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมฺม – ซง่ึ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพฺภ – ซง่ึ อะไร+ปรารภแลว้ / อมราวกิ เฺ ขปิ กา – เป็ นผมู้ วี าทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตฺถ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเดน็ นน้ั / ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ ปุฏฐฺ า – เป็ นผถู้ กู ถามแลว้ / สมานา – เป็ นอย/ู่ วาจาวกิ เฺ ขปํ – ซงึ่ การหลบเลยี่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ เฺ ขปํ ? – ซง่ึ ความหลบเลีย่ งอนั ไมแ่ น่นอน?/ อธิ – นี้/ [โลเก – ในโลก]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอกจโฺ จ – บางคน/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / ‘อทิ ํ – สงิ่ น้ี/ กสุ ล’นฺติ – เป็ นกุศล’ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปฺปชานาติ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / ‘อทิ ํ – สงิ่ น้ี/ อกุสล’นฺติ – เป็ นอกุศล’ดงั นี้/ ยถาภูตํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปฺปชานาติ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / ตสสฺ – แกเ่ ขา/ เอวํ – อยา่ งน้ี/ [ทฏิ ฐฺ ิ – ความคดิ ]/ โหติ – ยอ่ มม/ี ‘อหํ โข – ขา้ พเจา้ แล/ “อทิ ํ – สงิ่ น้ี/ กสุ ล”นฺติ – เป็ นกศุ ล”ดงั น้ี/ ยถาภูตํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปปฺ ชานามิ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / “อทิ ํ – สงิ่ นี้/ อกสุ ล’นฺติ – เป็ นอกุศล’ดงั นี้/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / นปฺปชานาม.ิ – ยอ่ มไมร่ ชู้ ดั / อหญเฺ จ โข – ขา้ พเจา้ +หากวา่ แล/ ปน – แตว่ า่ / “อทิ ํ – สง่ิ น้ี/ กสุ ล”นฺติ – เป็ นกศุ ล”ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / อปปฺ ชานนฺโต – เมอื่ ไมร่ ชู้ ดั / “อทิ ํ – สง่ิ น้ี/ อกุสล”นฺติ – เป็ นอกศุ ล”ดงั น้ี/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / อปฺปชานนฺโต – เมอื่ ไมร่ ชู้ ดั / “อทิ ํ – สงิ่ นี้/ กุสล”นฺติ – เป็ นกศุ ล”ดงั นี้/ วา – หรือวา่ / พฺยากเรยยฺ ํ – พงึ พยากรณ์/
64 “อทิ ํ – สงิ่ นี้/ อกุสล”นฺติ – เป็ นอกศุ ล”ดงั น้ี/ วา – หรอื วา่ / พยฺ ากเรยฺย.ํ – พงึ พยากรณ์/ สนฺติ โข – มอี ยูแ่ ล/ หิ – ก็/ สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ ปณฺฑติ า – ผเู้ ป็ นบณั ฑติ / นิปณุ า – ผมู้ ปี ญั ญาลกึ ซง้ึ / กตปรปปฺ วาทา – ผชู้ ํานาญการโตว้ าทะ/ วาลเวธริ ปู า – ผแู้ มน่ ยาํ ดจุ ขมงั ธนู/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภนิ ฺทนฺตา – กลา่ วแกอ้ ยู/่ มญเฺ ญ – เห็นจะ/ จรนฺติ – ยอ่ มเทยี่ วไป/ ปญญฺ าคเตน – ดว้ ยปญั ญา/ ทฏิ ฐฺ คิ ตานิ – ซง่ึ ทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ มํ – ซง่ึ ขา้ พเจา้ / ตตถฺ – ในเรอื่ งน้ี/ สมนุยญุ เฺ ชยยฺ ุํ – พงึ ซกั ไซ/้ สมนุคาเหยยฺ ุํ – พงึ ไลเ่ ลยี ง/ สมนุภาเสยยฺ ุ.ํ – พงึ สอบสวน/ เย – เหลา่ ใด/ [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ มํ – ซง่ึ ขา้ พเจา้ / ตตถฺ – ในเรอื่ งนี้/ สมนุยุญเฺ ชยยฺ ุํ – พงึ ซกั ไซ/้ สมนุคาเหยยฺ ุํ – พงึ ไลเ่ ลียง/ สมนุภาเสยยฺ ุํ – พงึ สอบสวน/ เตสาหํ – เหลา่ นน้ั +ขา้ พเจา้ / [สมณพฺราหฺมณานํ – แกส่ มณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ สมปฺ าเยยยฺ .ํ – พงึ โตต้ อบได/้ เยสาหํ – เหลา่ ใด+ขา้ พเจา้ / [สมณพฺราหฺมณานํ – แกส่ มณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ น – ไม/่ สมปฺ าเยยยฺ ํ – พงึ โตต้ อบได/้ โส – นน้ั / [อสมฺปายนภาโว – การโตต้ อบไมไ่ ด]้ / มมสสฺ – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ วฆิ าโต. – เป็ นเหตุนํามาซง่ึ ความเดอื ดรอ้ น/ โย – มมสสฺ – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ วฆิ าโต – เป็ นเหตนุ ํามาซงึ่ ความเดอื ดรอ้ น/ โส – นน้ั / [อสมฺปายนภาโว – การโตต้ อบไมไ่ ด]้ / มมสฺส – แกข่ า้ พเจา้ +พงึ เป็ น/ อนฺตราโย’ต.ิ – เป็ นเหตนุ ํามาซงึ่ อนั ตราย’ดงั น้ี/ อติ ิ – ดว้ ยประการฉะนี้/ โส – เขา/ อนุโยคภยา – เพราะความกลวั ตอ่ การซกั ถาม/ อนุโยคปรเิ ชคุจฉฺ า – เพราะความรงั เกยี จตอ่ การซกั ถาม/ เนวทิ ํ – หามไิ ด+้ น่นั แล+สงิ่ น้ี/ กุสลนฺติ – เป็ นกศุ ล+ดงั นี้/ พยฺ ากโรติ – ยอ่ มพยากรณ์/ น – หามไิ ด/้ ปนิทํ – ก็+สงิ่ นี้/ อกุสลนฺติ – เป็ นอกศุ ล+ดงั นี้/ พยฺ ากโรติ – ยอ่ มพยากรณ์/ ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ปญหฺ ํ – ซง่ึ ปญั หา/ ปุฏโฺ ฐ – เป็ นผถู้ กู ถามแลว้ / สมาโน – เป็ นอยู/่ วาจาวกิ ฺเขปํ – ซงึ่ การหลบเลยี่ งทางวาจา/ อาปชฺชติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ ฺเขปํ – ซง่ึ ความหลบเลีย่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ ‘เอวนฺตปิ ิ – แมอ้ ยา่ งนี้ดงั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน; – หามไิ ด;้ / ตถาตปิ ิ – อยา่ งแมน้ น้ั ดงั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ โน; – หามไิ ด;้ /
65 อญญฺ ถาตปิ ิ – แมอ้ ยา่ งอนื่ ดงั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน; – หามไิ ด;้ / โนตปิ ิ – มใิ ช่+แมด้ งั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน; – หามไิ ด;้ / โน – ไมใ่ ช่/ โนตปิ ิ – มใิ ช+่ แมด้ งั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน’ต.ิ – หามไิ ด’้ ดงั น้ี/ อทิ ํ – นี้/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ตตยิ ํ – ขอ้ ที่ ๔/ ฐานํ – เป็ นมลู เหตุ/ ยํ – ใด/ [การณํ – ซงึ่ เหต]ุ / อาคมมฺ – อาศยั แลว้ / ยํ – ใด/ [การณํ – ซง่ึ เหต]ุ / อารพภฺ – ปรารภแลว้ / เอเก – พวกหนึ่ง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อมราวกิ ฺเขปิ กา – เป็ นผมู้ ีวาทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตฺถ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเดน็ นน้ั / ปญหฺ ํ – ซง่ึ ปญั หา/ ปุฏฐฺ า – เป็ นผถู้ ูกถามแลว้ / สมานา – เป็ นอย/ู่ วาจาวกิ เฺ ขปํ – ซงึ่ การหลบเลยี่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ ฺเขปํ . – ซง่ึ ความหลบเลีย่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ ๖๕. “จตุตฺเถ – ขอ้ ที่ ๔/ [ฐาเน – ในมูลเหต]ุ / จ – อน่ึง/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมฺม – ซง่ึ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพฺภ – ซงึ่ อะไร+ปรารภแลว้ / อมราวกิ เฺ ขปิ กา – เป็ นผมู้ ีวาทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตฺถ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ปญหฺ ํ – ซง่ึ ปญั หา/ ปฏุ ฐฺ า – เป็ นผถู้ กู ถามแลว้ / สมานา – เป็ นอย/ู่ วาจาวกิ ฺเขปํ – ซง่ึ การหลบเลยี่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ เฺ ขปํ ? – ซง่ึ ความหลบเลยี่ งอนั ไมแ่ น่นอน?/ อธิ – นี้/ [โลเก – ในโลก]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอกจฺโจ – บางคน/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ / มนฺโท – เป็ นคนเขลา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ โมมโู ห. – เป็ นคนงมงาย/ อนุโยคภยา – เพราะความกลวั ตอ่ การซกั ถาม/ อนุโยคปรเิ ชคจุ ฺฉา – เพราะความรงั เกยี จตอ่ การซกั ถาม/ โส – เขา/ มนฺทตตฺ า – เพราะความเขลา/ โมมหู ตตฺ า – เพราะความงมงาย/ ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ตตฺถ – ในประเด็นนน้ั / ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ ปฏุ ฐฺ า – เป็ นผถู้ กู ถามแลว้ / สมานา – เป็ นอยู/่ วาจาวกิ ฺเขปํ – ซง่ึ การหลบเลีย่ งทางวาจา/ อาปชฺชติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ ฺเขปํ – ซง่ึ ความหลบเลีย่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ ‘อตถฺ ิ – ยอ่ มมี/ มีอย/ู่ ปโร – เบอ้ื งหนา้ / โลโก’ติ – โลก’ดงั น้ี/ อติ ิ – อยา่ งนี้/ เจ – หากวา่ / มํ – ซง่ึ ขา้ พเจา้ / ปุจฺฉสิ – ยอ่ มถาม/ ‘อตถฺ ิ – ยอ่ มมี/ มีอย/ู่ ปโร – เบอื้ งหน้า/ โลโก’ติ – โลก’ดงั นี้/ อติ ิ – อยา่ งนี้/ เจ – หากวา่ / เม – เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ อสสฺ – พงึ ม/ี
66 ‘อตถฺ ิ – ยอ่ มมี/ มอี ย/ู่ ปโร – เบอ้ื งหน้า/ โลโก’ติ – โลก’ดงั นี้/ อติ ิ – อยา่ งนี้/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมเณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ นํ – นน้ั / [ปญหฺ ํ – ซง่ึ ปญั หา]/ พฺยากเรยยฺ ํ – พงึ พยากรณ์/ ‘เอวนฺตปิ ิ – แมอ้ ยา่ งนี้ดงั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ โน; – หามไิ ด;้ / ตถาตปิ ิ – อยา่ งแมน้ น้ั ดงั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน; – หามไิ ด;้ / อญญฺ ถาตปิ ิ – แมอ้ ยา่ งอนื่ ดงั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ โน; – หามไิ ด;้ / โนตปิ ิ – มใิ ช่+แมด้ งั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ โน; – หามไิ ด;้ / โน – ไมใ่ ช่/ โนตปิ ิ – มใิ ช่+แมด้ งั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน’ต.ิ – หามไิ ด’้ ดงั นี้/ ‘นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ ปโร – เบ้ืองหน้า/ โลโกฯเปฯ – โลก ฯลฯ/ ‘อตถฺ ิ – ยอ่ มม/ี จ – ดว้ ย/ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ จ – ดว้ ย/ ปโร – เบ้อื งหน้า/ โลโกฯเปฯ – โลก ฯลฯ/ ‘เนวตถฺ ิ – ไม+่ น่นั แล+ยอ่ มม/ี น – ไม/่ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ /ี ปโร – เบื้องหน้า/ โลโกฯเปฯ – โลก ฯลฯ/ ‘อตฺถิ – ยอ่ มม/ี สตตฺ า – สตั วท์ ง้ั หลาย/ โอปปาตกิ าฯเปฯ – ผผู้ ดุ เกดิ ฯลฯ/ ‘นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ สตตฺ า – สตั วท์ ง้ั หลาย/ โอปปาตกิ าฯเปฯ – ผผู้ ดุ เกดิ ฯลฯ/ ‘อตฺถิ – ยอ่ มมี/ จ – ดว้ ย/ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ จ – ดว้ ย/ สตฺตา – สตั วท์ ง้ั หลาย/ โอปปาตกิ าฯเปฯ – ผผู้ ดุ เกดิ ฯลฯ/ ‘เนวตถฺ ิ – ไม+่ น่นั แล+ยอ่ มม/ี น – ไม/่ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ สตตฺ า – สตั ว์ทง้ั หลาย/ โอปปาตกิ าฯเปฯ – ผผู้ ดุ เกดิ ฯลฯ/ ‘อตถฺ ิ – ยอ่ มม/ี สกุ ตทกุ ฺกฏานํ – อนั เป็ นกรรมดแี ละกรรมช่วั / กมมฺ านํ – แหง่ กรรมทง้ั หลาย/ ผลํ – ผล/ วปิ าโกฯเปฯ – วบิ าก ฯลฯ/ ‘นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ สุกตทกุ กฺ ฏานํ – อนั เป็ นกรรมดแี ละกรรมช่วั / กมฺมานํ – แหง่ กรรมทง้ั หลาย/ ผลํ – ผล/ วปิ าโกฯเปฯ – วบิ าก ฯลฯ/ ‘อตฺถิ – ยอ่ มม/ี จ – ดว้ ย/ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ /ี จ – ดว้ ย/ สุกตทุกกฺ ฏานํ – อนั เป็ นกรรมดีและกรรมช่วั / กมมฺ านํ – แหง่ กรรมทง้ั หลาย/ ผลํ – ผล/ วปิ าโกฯเปฯ – วบิ าก ฯลฯ/ ‘เนวตถฺ ิ – ไม+่ น่นั แล+ยอ่ มม/ี น – ไม/่ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ สุกตทุกกฺ ฏานํ – อนั เป็ นกรรมดแี ละกรรมช่วั / กมฺมานํ – แหง่ กรรมทง้ั หลาย/ ผลํ – ผล/ วปิ าโกฯเปฯ – วบิ าก ฯลฯ/
67 ‘โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบือ้ งหลงั / มรณาฯเปฯ – จากความตาย ฯลฯ/ ‘น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบอื้ งหลงั / มรณาฯเปฯ – จากความตาย ฯลฯ/ ‘โหติ – ยอ่ มม/ี จ – ดว้ ย/ น – ไม/่ จ – ดว้ ย/ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบ้อื งหลงั / มรณาฯเปฯ – จากความตาย ฯลฯ/ ‘เนว – ไม+่ น่นั แล/ โหติ – ยอ่ มม/ี น – ไม/่ น – โหติ – ยอ่ มมี/ ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบอื้ งหลงั / มรณาติ – จากความตาย+ดงั น้ี/ อติ ิ – อยา่ งน้ี/ เจ – หากวา่ / มํ – ซง่ึ ขา้ พเจา้ / ปจุ ฺฉสิ – ยอ่ มถาม/ ‘เนว – ไม+่ น่นั แล/ โหติ – ยอ่ มม/ี น – ไมใ่ ช่/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณา’ติ – จากความตาย’ดงั น้ี/ อติ ิ – อยา่ งนี้/ เจ – หากวา่ / เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ อสสฺ – พงึ ม/ี ‘เนว – ไม+่ น่นั แล/ โหติ – ยอ่ มม/ี น – ไมใ่ ช่/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มม/ี ตถาคโต – ตถาคต/ ปรํ – ในเบอ้ื งหลงั / มรณา’ติ – จากความตาย’ดงั น้ี/ อติ ิ – อยา่ งน้ี/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ เณ – กบั สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ นํ – นน้ั / [ปญหฺ ํ – ซง่ึ ปญั หา]/ พฺยากเรยฺยํ – พงึ พยากรณ์/ ‘เอวนฺตปิ ิ – แมอ้ ยา่ งน้ีดงั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน; – หามไิ ด;้ / ตถาตปิ ิ – อยา่ งแมน้ น้ั ดงั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเห็น]/ โน; – หามไิ ด;้ / อญญฺ ถาตปิ ิ – แมอ้ ยา่ งอนื่ ดงั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน; – หามไิ ด;้ / โนตปิ ิ – มใิ ช+่ แมด้ งั นี้/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน; – หามไิ ด;้ / โน – ไมใ่ ช่/ โนตปิ ิ – มใิ ช่+แมด้ งั น้ี/ เม – ของขา้ พเจา้ / [ทฏิ ฐฺ ิ – ความเหน็ ]/ โน’ต.ิ – หามไิ ด’้ ดงั น้ี/ อทิ ํ – น้ี/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ จตตุ ถฺ ํ – ขอ้ ที่ ๔/ ฐานํ – เป็ นมลู เหตุ/ ยํ – ใด/ [การณํ – ซงึ่ เหต]ุ / อาคมฺม – อาศยั แลว้ / ยํ – ใด/ [การณํ – ซง่ึ เหตุ]/ อารพฺภ – ปรารภแลว้ / เอเก – พวกหนึ่ง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อมราวกิ เฺ ขปิ กา – เป็ นผมู้ วี าทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ ปุฏฐฺ า – เป็ นผถู้ ูกถามแลว้ / สมานา – เป็ นอย/ู่ วาจาวกิ ฺเขปํ – ซงึ่ การหลบเลยี่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ ฺเขปํ . – ซง่ึ ความหลบเลีย่ งอนั ไมแ่ น่นอน/
68 ๖๖. “อเิ มหิ โข – เหลา่ น้ีแล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อมราวกิ เฺ ขปิ กา – เป็ นผมู้ ีวาทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ ปฏุ ฐฺ า – เป็ นผถู้ กู ถามแลว้ / สมานา – เป็ นอยู/่ วาจาวกิ เฺ ขปํ – ซงึ่ การหลบเลยี่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ ฺเขปํ – ซงึ่ ความหลบเลีย่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ จตหู ิ – ๔ อยา่ ง/ วตฺถหู .ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ เย หิ เกจิ – เหลา่ ใดเหลา่ หนึ่ง+ก็/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / อมราวกิ เฺ ขปิ กา – เป็ นผมู้ วี าทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตถฺ – ในประเดน็ นน้ั / ตตฺถ – ในประเดน็ นน้ั / ปญหฺ ํ – ซง่ึ ปญั หา/ ปุฏฐฺ า – เป็ นผถู้ กู ถามแลว้ / สมานา – เป็ นอย/ู่ วาจาวกิ ฺเขปํ – ซง่ึ การหลบเลีย่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ เฺ ขปํ – ซงึ่ ความหลบเลยี่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ สพเฺ พ – ทุกจาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ นี้+เทา่ นน้ั / จตหู ิ – ๔ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เอเตสํ – เหลา่ นน้ั / [วตถฺ หู ิ – บรรดามูลเหตุทง้ั หลาย]/ วา – หรอื วา่ / อญญฺ ตเรน; – อยา่ งใดอยา่ งหน่ึง/ [วตฺถุนา – ดว้ ยมลู เหตุ]/ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ อโิ ต – จากน้ี/ พหทิ ฺธาฯเปฯ – ในภายนอก ฯลฯ/ เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตทุ ง้ั หลาย]/ ตถาคตสสฺ – ซง่ึ ตถาคต/ ยถาภจุ จฺ ํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซง่ึ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยฺย.ุํ – พงึ กลา่ ว/ อธจิ จฺ สมุปปฺ นฺนวาโท – วาทะวา่ ดว้ ยความเหน็ วา่ อตั ตาและโลกเกดิ ขนึ้ เองไมม่ ีเหตปุ จั จยั / ๖๗. “สนฺติ – มอี ย/ู่ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อธจิ ฺจสมุปปฺ นฺนิกา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ อตั ตาและโลกเกดิ ขน้ึ เองไมม่ ีเหตปุ จั จยั / อธจิ ฺจสมปุ ฺปนฺนํ – วา่ เกดิ ขน้ึ เองไมม่ ีเหตุปจั จยั / อตตฺ านญจฺ – ซง่ึ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซง่ึ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ทฺวหี ิ – ๒ อยา่ ง/ วตถฺ ูห.ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เต – เหลา่ นน้ั / จ – ก็/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมมฺ – ซงึ่ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพฺภ – ซง่ึ อะไร+ปรารภแลว้ / อธจิ ฺจสมุปปฺ นฺนิกา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ อตั ตาและโลกเกดิ ขนึ้ เองไมม่ เี หตุปจั จยั / อธจิ จฺ สมุปฺปนฺนํ – วา่ เกดิ ขน้ึ เองไมม่ เี หตุปจั จยั / อตฺตานญจฺ – ซงึ่ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซง่ึ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ทวฺ ีหิ – ๒ อยา่ ง/ วตฺถหู .ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ? –
69 ๖๘. “สนฺติ – มอี ย/ู่ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ อสญญฺ สตฺตา นาม – ชือ่ วา่ อสญั ญสี ตั ว์/ เทวา. – เทวดาทง้ั หลาย/ สญญฺ ปุ ฺปาทา – เพราะความเกดิ ขน้ึ แหง่ สญั ญา/ จ ปน – ก็แล/ เต – เหลา่ นน้ั / เทวา – เทวดาทง้ั หลาย/ ตมหฺ า – ชน้ั นน้ั / กายา – จากหมเู่ ทวดา/ จวนฺต.ิ – ยอ่ มจตุ /ิ ฐานํ โข – เป็ นฐานะแล/ ปเนตํ – ก็+นน้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ วชิ ฺชติ – มอี ย/ู่ ยํ – ใด/ อญญฺ ตโร – ตวั ใดตวั หน่ึง/ สตฺโต – สตั ว/์ ตมฺหา – ชน้ั นน้ั / กายา – จากหมเู่ ทวดา/ จวติ ฺวา – จตุ แิ ลว้ / อติ ถฺ ตตฺ ํ – ซงึ่ ความเป็ นอยา่ งน้ี/ อาคจฉฺ ต.ิ – ยอ่ มมาถงึ / อติ ถฺ ตตฺ ํ – ซงึ่ ความเป็ นอยา่ งนี้/ อาคโต – เป็ นผถู้ งึ แลว้ / สมาโน – เป็ นอย/ู่ อคารสมฺ า – จากเรือน/ อนคารยิ ํ – เป็ นบรรพชติ / ปพพฺ ชต.ิ – ยอ่ มบวช/ อคารสมฺ า – จากเรือน/ อนคารยิ ํ – เป็ นบรรพชติ / ปพฺพชโิ ต – เป็ นผบู้ วชแลว้ / สมาโน – เป็ นอย/ู่ อาตปฺปมนฺวาย – ซงึ่ ความเพยี รเครอื่ งเผากเิ ลส+อาศยั แลว้ / ปธานมนฺวาย – ซง่ึ ความเพียรทีต่ ง้ั มน่ ั +อาศยั แลว้ / ซงึ่ ความหม่นั ประกอบ+อาศยั แลว้ / อนุโยคมนฺวาย – อปฺปมาทมนฺวาย – ซงึ่ ความไมป่ ระมาท+อาศยั แลว้ / สมมฺ ามนสกิ ารมนฺวาย – ซงึ่ การใช้ความคดิ อยา่ งถกู วธิ +ี อาศยั แลว้ / ตถารปู ํ – เหน็ ปานนน้ั / เจโตสมาธึ – ซงึ่ เจโตสมาธ/ิ ผสุ ติ – ยอ่ มบรรลุ/ ยถาสมาหเิ ต – ตง้ั ม่นั แลว้ อยา่ งใด/ จติ เฺ ต – ครน้ั เมอื่ จติ / สญญฺ ปุ ปฺ าทํ – ซงึ่ ความเกดิ ขน้ึ แหง่ สญั ญา/ อนุสสฺ รติ – ยอ่ มตามระลกึ ถงึ / ตโต – นน้ั / [ชาตโิ ต – จากชาต]ิ / ปรํ – ในเบ้อื งหลงั / นานุสสฺ รต.ิ – ยอ่ มตามระลกึ ไมไ่ ด/้ โส – เขา/ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อธจิ จฺ สมปุ ฺปนฺโน – เกดิ ขน้ึ เองไมม่ เี หตปุ จั จยั / อตตฺ า – อตั ตา/ จ – ดว้ ย/ โลโก – โลก/ จ. – ดว้ ย/ ตํ – นน้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/ อหญหฺ ิ – ขา้ พเจา้ +เพราะวา่ / ปุพเฺ พ – ในกาลกอ่ น/ นาโหสึ – ไม+่ ไดม้ แี ลว้ / โสมหฺ ิ – นน้ั +ยอ่ มเป็ น/ เอตรหิ – ในบดั นี้/ อหตุ วฺ า – ไมม่ ีแลว้ / สนฺตตาย – เพอื่ ความเป็ นผสู้ งบแลว้ / ปรณิ โต’ต.ิ – เป็ นผนู้ ้อมไปแลว้ ’ดงั นี้/ อทิ ํ – น้ี/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ปฐมํ – ขอ้ ที่ ๔/ ฐานํ – เป็ นมูลเหตุ/ ยํ – ใด/ [การณํ – ซง่ึ เหต]ุ / อาคมมฺ – อาศยั แลว้ / ยํ – ใด/ [การณํ – ซง่ึ เหตุ]/ อารพฺภ – ปรารภแลว้ / เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อธจิ จฺ สมปุ ปฺ นฺนกิ า – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ อตั ตาและโลกเกดิ ขนึ้ เองไมม่ เี หตปุ จั จยั / อธจิ ฺจสมปุ ปฺ นฺนํ – วา่ เกดิ ขน้ึ เองไมม่ ีเหตุปจั จยั / อตตฺ านญจฺ – ซง่ึ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซงึ่ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ
70 ๖๙. “ทตุ เิ ย – ขอ้ ที่ ๒/ [ฐาเน – ในมลู เหต]ุ / จ – อนึ่ง/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมฺม – ซงึ่ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพฺภ – ซงึ่ อะไร+ปรารภแลว้ / อธจิ ฺจสมุปฺปนฺนกิ า – เป็ นผูม้ วี าทะวา่ อตั ตาและโลกเกดิ ขนึ้ เองไมม่ ีเหตปุ จั จยั / อธจิ ฺจสมุปปฺ นฺนํ – วา่ เกดิ ขนึ้ เองไมม่ เี หตปุ จั จยั / อตตฺ านญจฺ – ซง่ึ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซง่ึ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺต?ิ – ยอ่ มบญั ญตั ?ิ / อธิ – น้ี/ [โลเก – ในโลก]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอกจโฺ จ – บางคน/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ / ตกกฺ ี – เป็ นนกั ตรรกะ/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ วมี สํ ี – เป็ นนกั อภปิ รชั ญา/ โส – ทา่ น/ ตกกฺ ปรยิ าหตํ – ตามทปี่ ระมวลมาดว้ ยความตรกึ ทไี่ ตรต่ รอง/ วมี สํ านุจรติ ํ – ตามทปี่ ระมวลมาดว้ ยดว้ ยการคน้ คดิ / สยํ – ดว้ ยตนเอง/ ปฏภิ านํ – แจม่ แจง้ อยู/่ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อธจิ จฺ สมุปฺปนฺโน – เกดิ ขนึ้ เองไมม่ ีเหตุปจั จยั / อตตฺ า – อตั ตา/ จ – ดว้ ย/ โลโก – โลก/ จ. – ดว้ ย/ อทิ ํ – นี้/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ทุตยิ ํ – ขอ้ ที่ ๒/ ฐานํ – เป็ นมูลเหตุ/ ยํ – ใด/ [การณํ – ซง่ึ เหต]ุ / อาคมฺม – อาศยั แลว้ / ยํ – ใด/ [การณํ – ซงึ่ เหตุ]/ อารพภฺ – ปรารภแลว้ / เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อธจิ จฺ สมุปฺปนฺนกิ า – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ อตั ตาและโลกเกดิ ขน้ึ เองไมม่ เี หตปุ จั จยั / อธจิ ฺจสมปุ ปฺ นฺนํ – วา่ เกดิ ขนึ้ เองไมม่ เี หตุปจั จยั / อตฺตานญจฺ – ซง่ึ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซงึ่ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๗๐. “อเิ มหิ โข – เหลา่ นี้แล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อธจิ ฺจสมุปฺปนฺนิกา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ อตั ตาและโลกเกดิ ขน้ึ เองไมม่ เี หตปุ จั จยั / อธจิ ฺจสมุปฺปนฺนํ – วา่ เกดิ ขน้ึ เองไมม่ ีเหตปุ จั จยั / อตฺตานญจฺ – ซงึ่ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซงึ่ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ทวฺ ีหิ – ๒ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เย หิ เกจิ – เหลา่ ใดเหลา่ หน่ึง+ก็/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / อธจิ ฺจสมุปปฺ นฺนิกา – เป็ นผูม้ วี าทะวา่ อตั ตาและโลกเกดิ ขนึ้ เองไมม่ ีเหตปุ จั จยั / อธจิ จฺ สมปุ ฺปนฺนํ – วา่ เกดิ ขนึ้ เองไมม่ เี หตปุ จั จยั / อตฺตานญจฺ – ซง่ึ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซงึ่ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สพเฺ พ – ทุกจาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ นี้+เทา่ นน้ั / จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ เอเตสํ – เหลา่ นน้ั / [วตถฺ หู ิ – บรรดามูลเหตุทง้ั หลาย]/ วา – หรือวา่ / อญญฺ ตเรน; –
71 อยา่ งใดอยา่ งหน่ึง/ [วตฺถุนา – ดว้ ยมลู เหตุ]/ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ อโิ ต – จากน้ี/ พหทิ ธฺ าฯเปฯ – ในภายนอก ฯลฯ/ เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตทุ ง้ั หลาย]/ ตถาคตสสฺ – ซง่ึ ตถาคต/ ยถาภุจฺจํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซงึ่ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยฺย.ุํ – พงึ กลา่ ว/ ๗๑. “อเิ มหิ โข – เหลา่ น้ีแล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ ปพุ ฺพนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ คี วามเหน็ คลอ้ ยตามขนั ธ์สว่ นอดตี / ปพุ ฺพนฺตํ – ซง่ึ ขนั ธส์ ว่ นอดีต/ อารพภฺ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มีอยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ุตตฺ ปิ ทานิ – ซง่ึ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ อฏฐฺ ารสหิ – ๑๘ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เย หิ เกจิ – เหลา่ ใดเหลา่ หน่ึง+ก็/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / ปพุ ฺพนฺตกปปฺ ิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธส์ ว่ นอดีต/ ปุพพฺ นฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ คี วามเห็นคลอ้ ยตามขนั ธส์ ว่ นอดีต/ ปุพพฺ นฺตมารพภฺ – ซง่ึ ขนั ธส์ ว่ นอดตี +ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มีอยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ตุ ฺตปิ ทานิ – ซงึ่ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ สพเฺ พ – ทุกจาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ นี้+เทา่ นน้ั / อฏฐฺ ารสหิ – ๑๘ อยา่ ง/ วตถฺ ูหิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เอเตสํ – เหลา่ นน้ั / [วตฺถหู ิ – บรรดามูลเหตทุ ง้ั หลาย]/ วา – หรือวา่ / อญญฺ ตเรน; – อยา่ งใดอยา่ งหน่ึง/ [วตถฺ นุ า – ดว้ ยมูลเหตุ]/ นตฺถิ – ยอ่ มไมม่ ี/ อโิ ต – จากนี้/ พหทิ ธฺ า. – ในภายนอก ฯลฯ/ ๗๒. “ตยทิ ํ – น้ีนน้ั / [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซงึ่ มลู เหตแุ หง่ ทฏิ ฐ]ิ / ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ตถาคโต – ตถาคต/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘อเิ ม – เหลา่ น้ี/ ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านา – มลู เหตุแหง่ ทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย]/ เอวคํ หติ า – ทบี่ ุคคลถอื ไวแ้ ลว้ อยา่ งนี้/ เอวปํ รามฏฐฺ า – ทบี่ ุคคลยดึ ถอื ไวแ้ ลว้ อยา่ งน้ี/ เอวคํ ตกิ า – เป็ นของมคี ตอิ ยา่ งนน้ั / ภวนฺติ – ยอ่ มเป็ น/ เอวอํ ภสิ มปฺ รายา’ติ – เป็ นของมีภพหน้าอยา่ งนน้ั ’ดงั นี้/ ตญจฺ – นน้ั +อน่ึง/ [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซง่ึ มูลเหตุแหง่ ทฏิ ฐ]ิ / ตถาคโต – ตถาคต/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ตโต – กวา่ นน้ั / จ – ดว้ ย/ อตุ ตฺ รติ รํ – ยง่ิ ขน้ึ ไปกวา่ / ปชานาต;ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / ตญจฺ – นน้ั +ดว้ ย/ [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซงึ่ มูลเหตุแหง่ ทฏิ ฐ]ิ / ปชานนํ – เมอื่ รชู้ ดั / น – ไม/่ ปรามสติ – ยอ่ มยดึ ม่นั / อปรามสโต – ผไู้ มย่ ดึ ม่นั อยู/่ จสฺส – ก็+อนั เธอ/ ปจจฺ ตฺตญเฺ ญว – ดว้ ยตนเอง+น่นั แล/ นิพพฺ ตุ ิ – ความดบั / วทิ ติ า. – รแู้ ลว้ /
72 เวทนานํ – ซงึ่ เวทนาทง้ั หลาย/ สมทุ ยญจฺ – ซงึ่ ความเกดิ +ดว้ ย/ อตฺถงคฺ มญจฺ – ซง่ึ ความดบั +ดว้ ย/ อสฺสาทญจฺ – ซง่ึ คณุ +ดว้ ย/ อาทนี วญจฺ – ซงึ่ โทษ+ดว้ ย/ นิสฺสรณญจฺ – ซง่ึ อบุ ายเครอื่ งสลดั +ดว้ ย/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / วทิ ติ ฺวา – รแู้ ลว้ / อนุปาทาวมิ ตุ ฺโต – เป็ นผหู้ ลุดพน้ แลว้ เพราะไมย่ ดึ ม่นั ถอื ม่นั / ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ตถาคโต. – ตถาคต/ ๗๓. “อเิ ม โข – เหลา่ น้ีแล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ คมภฺ รี า – เป็ นธรรมทลี่ กึ ซง้ึ / ททุ ทฺ สา – เป็ นธรรมทเี่ หน็ ไดย้ าก/ ทรุ นุโพธา – เป็ นธรรมทรี่ ตู้ ามไดย้ าก/ สนฺตา – เป็ นธรรมทสี่ งบ/ ปณีตา – เป็ นธรรมทปี่ ระณีต/ อตกกฺ าวจรา – เป็ นธรรมทคี่ าดคะเนไมไ่ ด้/ นิปณุ า – เป็ นธรรมทลี่ ะเอียด/ ปณฺฑติ เวทนียา – เป็ นธรรมทรี่ ไู้ ดเ้ ฉพาะบณั ฑติ / เย – เหลา่ ใด/ [ธมเฺ ม – ซงึ่ ธรรมทง้ั หลาย]/ ตถาคโต – ตถาคต/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ งิ่ / สจฺฉิกตฺวา – กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / ปเวเทติ – ยอ่ มสอนผอู้ นื่ ใหร้ แู้ จง้ / เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตทุ ง้ั หลาย]/ ตถาคตสฺส – ซง่ึ ตถาคต/ ยถาภจุ ฺจํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซง่ึ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยยฺ ุ.ํ – พงึ กลา่ ว/ ทุตยิ ภาณวาโร. – ภาณวารที่ ๒/ [นิฏฐฺ โิ ต – จบแลว้ ]/ อปรนฺตกปปฺ ิ กา – ความเหน็ วา่ ดว้ ยการกาํ หนดขนั ธส์ ว่ นอนาคต/ ๗๔. “สนฺติ – มอี ยู/่ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอเก – พวกหนึ่ง/ สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อปรนฺตกปฺปิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผเู้ ห็นคลอ้ ยตามขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อปรนฺตํ – ซงึ่ ขนั ธส์ ว่ นอนาคต/ อารพฺภ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มีอยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ุตตฺ ปิ ทานิ – ซง่ึ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ จตุจตฺตารีสาย – ๔๔ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เต – เหลา่ นน้ั / จ – ก็/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมมฺ – ซง่ึ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพฺภ – ซงึ่ อะไร+ปรารภแลว้ / อปรนฺตกปฺปิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธส์ ว่ นอนาคต/ อปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผเู้ ห็นคลอ้ ยตามขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อปรนฺตํ – ซง่ึ ขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อารพฺภ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มอี ยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ตุ ตฺ ปิ ทานิ – ซง่ึ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ จตจุ ตตฺ ารีสาย – ๔๔ อยา่ ง/ วตถฺ หู ?ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย?/ สญญฺ ีวาโท – วาทะวา่ ดว้ ยการกาํ หนดอตั ตาหลงั จากตายแลว้ มีสญั ญา/ ๗๕. “สนฺติ – มีอยู/่ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อุทธฺ มาฆาตนกิ า – อนั มีในเบอ้ื งหลงั จากความตาย/ สญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ มีสญั ญา/
73 อทุ ธฺ มาฆาตนํ – อนั มใี นเบ้ืองหลงั จากความตาย/ สญญฺ ึ – วา่ มสี ญั ญา/ อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ โสฬสหิ – ๑๖ อยา่ ง/ วตถฺ ูห.ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เต – เหลา่ นน้ั / จ – ก/็ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมมฺ – ซงึ่ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพภฺ – ซงึ่ อะไร+ปรารภแลว้ / อทุ ฺธมาฆาตนิกา – อนั มใี นเบ้อื งหลงั จากความตาย/ สญญฺ ีวาทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ มสี ญั ญา/ อทุ ฺธมาฆาตนํ – อนั มใี นเบอื้ งหลงั จากความตาย/ สญญฺ ึ – วา่ มีสญั ญา/ อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ โสฬสหิ – ๑๖ อยา่ ง/ วตถฺ หู ?ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย?/ ๗๖. “รูปี – ทมี่ รี ูป/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาย่งั ยนื / ปรํ – ในเบ้ืองหลงั / มรณา – จากความตาย/ สญญฺ ี’ติ – เป็ นอตั ตามสี ญั ญา’ดงั น้ี/ นํ – นน้ั / [อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ‘อรปู ี – ทไี่ มม่ รี ูป/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาย่งั ยนื / ปรํ – ในเบอ้ื งหลงั / มรณา – จากความตาย/ สญญฺ ี’ติ – เป็ นอตั ตามสี ญั ญา’ดงั นี้/ นํ – นน้ั / [อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ‘รูปี – ทมี่ รี ปู / จ – ดว้ ย/ อรปู ี – ทไี่ มม่ รี ปู / จ – ดว้ ย/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – เนวรปู ี – ทมี่ ีรปู ก็มใิ ช่/ นารูปี – ไมม่ ีรูปก็มใิ ช/่ อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ อนฺตวา – ทมี่ ที สี่ ดุ / อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ อนนฺตวา – ทไี่ มม่ ที สี่ ดุ / อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ อนฺตวา – ทมี่ ที สี่ ดุ / จ – ดว้ ย/ อนนฺตวา – ทไี่ มม่ ีทสี่ ุด/ จ – ดว้ ย/ อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ เนวนฺตวา – ทมี่ ีทสี่ ดุ ก็มใิ ช/่ นานนฺตวา – ทไี่ มม่ ที สี่ ดุ ก็มใิ ช/่ อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ เอกตตฺ สญญฺ ี – ทมี่ สี ญั ญาอยา่ งเดยี วกนั / อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ นานตฺตสญญฺ ี – ทมี่ สี ญั ญาตา่ งกนั / อตตฺ า – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ ปรติ ตฺ สญญฺ ี – ทมี่ สี ญั ญาเล็กน้อย/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ อปฺปมาณสญญฺ ี – ทมี่ สี ญั ญาหาประมาณมไิ ด/้ อตตฺ า – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/
74 เอกนฺตสุขี – ทมี่ สี ขุ อยา่ งเดยี ว/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ เอกนฺตทกุ ฺขี – ทมี่ ที กุ ข์อยา่ งเดยี ว/ อตฺตา – อตั ตา/ โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ สขุ ทกุ ฺขี – ทมี่ ที ง้ั สขุ และทกุ ข์/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อทุกขฺ มสุขี – ทมี่ ที กุ ขก์ ็มใิ ช่ มสี ขุ ก็มใิ ช่/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาย่งั ยืน/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณา – จากความตาย/ สญญฺ ี’ติ – เป็ นอตั ตามีสญั ญา’ดงั นี้/ นํ – นน้ั / [อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๗๗. “อเิ มหิ โข – เหลา่ น้ีแล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อทุ ธฺ มาฆาตนิกา – อนั มีในเบ้อื งหลงั จากความตาย/ สญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ มีสญั ญา/ อทุ ธฺ มาฆาตนํ – อนั มใี นเบื้องหลงั จากความตาย/ สญญฺ ึ – วา่ มสี ญั ญา/ อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ โสฬสหิ – ๑๖ อยา่ ง/ วตฺถหู .ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เย หิ เกจิ – เหลา่ ใดเหลา่ หนึ่ง+ก็/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / อทุ ฺธมาฆาตนิกา – อนั มใี นเบอ้ื งหลงั จากความตาย/ สญญฺ ีวาทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ มสี ญั ญา/ อุทฺธมาฆาตนํ – อนั มใี นเบ้อื งหลงั จากความตาย/ สญญฺ ึ – วา่ มีสญั ญา/ อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สพเฺ พ – ทกุ จาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พฺราหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ นี้+เทา่ นน้ั / โสฬสหิ – ๑๖ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ เอเตสํ – เหลา่ นน้ั / [วตฺถูหิ – บรรดามูลเหตทุ ง้ั หลาย]/ วา – หรือวา่ / อญญฺ ตเรน; – อยา่ งใดอยา่ งหน่ึง/ [วตถฺ นุ า – ดว้ ยมูลเหตุ]/ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ อโิ ต – จากน้ี/ พหทิ ธฺ าฯเปฯ – ในภายนอก ฯลฯ/ เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตทุ ง้ั หลาย]/ ตถาคตสฺส – ซง่ึ ตถาคต/ ยถาภุจฺจํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซงึ่ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยยฺ .ุํ – พงึ กลา่ ว/ อสญญฺ วี าโท – วาทะวา่ ดว้ ยความเหน็ วา่ อตั ตาหลงั จากตายแลว้ ไมม่ สี ญั ญา/ ๗๘. “สนฺติ – มีอยู/่ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อุทธฺ มาฆาตนกิ า – อนั มีในเบือ้ งหลงั จากความตาย/ อสญญฺ ีวาทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ ไมม่ สี ญั ญา/ อทุ ฺธมาฆาตนํ – อนั มีในเบื้องหลงั จากความตาย/ อสญญฺ ึ – วา่ ไมม่ สี ญั ญา/ อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ อฏฺฐหิ – ๘ อยา่ ง/ วตถฺ ูห.ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เต – เหลา่ นน้ั / จ – ก/็ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมฺม – ซง่ึ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพภฺ –
75 ซง่ึ อะไร+ปรารภแลว้ / อุทฺธมาฆาตนิกา – อนั มีในเบ้ืองหลงั จากความตาย/ อสญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ ไมม่ ีสญั ญา/ อุทธฺ มาฆาตนํ – อนั มใี นเบอ้ื งหลงั จากความตาย/ อสญญฺ ึ – วา่ ไมม่ สี ญั ญา/ อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ อฏฐฺ หิ – ๘ อยา่ ง/ วตฺถูห?ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย?/ ๗๙. “รปู ี – ทมี่ รี ูป/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาย่งั ยนื / ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณา – จากความตาย/ อสญญฺ ี’ติ – เป็ นอตั ตาไมม่ สี ญั ญา’ดงั นี้/ นํ – นน้ั / [อตฺตานํ – ซง่ึ อตั ตา]/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ‘อรปู ี – ทไี่ มม่ ีรปู / อตตฺ า – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาย่งั ยนื / ปรํ – ในเบอื้ งหลงั / มรณา – จากความตาย/ อสญญฺ ี’ติ – เป็ นอตั ตาไมม่ ีสญั ญา’ดงั น้ี/ นํ – นน้ั / [อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ‘รูปี – ทมี่ ีรปู / จ – ดว้ ย/ อรูปี – ทไี่ มม่ ีรูป/ จ – ดว้ ย/ อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – เนวรปู ี – ทมี่ ีรปู ก็มใิ ช่/ นารปู ี – ไมม่ รี ูปก็มใิ ช/่ อตตฺ า – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ อนฺตวา – ทมี่ ีทสี่ ดุ / อตตฺ า – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ อนนฺตวา – ทไี่ มม่ ที สี่ ดุ / อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ อนฺตวา – ทมี่ ที สี่ ดุ / จ – ดว้ ย/ อนนฺตวา – ทไี่ มม่ ที สี่ ดุ / จ – ดว้ ย/ อตตฺ า – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ เนวนฺตวา – ทมี่ ที สี่ ดุ ก็มใิ ช/่ นานนฺตวา – ทไี่ มม่ ที สี่ ดุ กม็ ใิ ช/่ อตตฺ า – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาย่งั ยนื / ปรํ – ในเบ้ืองหลงั / มรณา – จากความตาย/ อสญญฺ ี’ติ – เป็ นอตั ตาไมม่ สี ญั ญา’ดงั น้ี/ นํ – นน้ั / [อตฺตานํ – ซง่ึ อตั ตา]/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๘๐. “อเิ มหิ โข – เหลา่ นี้แล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อทุ ฺธมาฆาตนิกา – อนั มใี นเบือ้ งหลงั จากความตาย/ อสญญฺ ีวาทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ ไมม่ สี ญั ญา/ อทุ ฺธมาฆาตนํ – อนั มใี นเบ้ืองหลงั จากความตาย/ อสญญฺ ึ – วา่ ไมม่ ีสญั ญา/ อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ อฏฐฺ หิ – ๘ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เย หิ เกจิ – เหลา่ ใดเหลา่ หน่ึง+ก็/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / พฺราหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / อุทฺธมาฆาตนิกา – อนั มีในเบ้ืองหลงั จากความตาย/ อสญญฺ ีวาทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ ไมม่ ีสญั ญา/ อุทธฺ มาฆาตนํ –
76 อนั มใี นเบ้อื งหลงั จากความตาย/ อสญญฺ ึ – วา่ ไมม่ สี ญั ญา/ อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สพเฺ พ – ทกุ จาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ นี้+เทา่ นน้ั / อฏฐฺ หิ – ๘ ประการ/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ เอเตสํ – เหลา่ นน้ั / [วตฺถหู ิ – บรรดามลู เหตุทง้ั หลาย]/ วา – หรือวา่ / อญญฺ ตเรน; – อยา่ งใดอยา่ งหนึ่ง/ [วตถฺ นุ า – ดว้ ยมลู เหตุ]/ นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ ี/ อโิ ต – จากน้ี/ พหทิ ธฺ าฯเปฯ – ในภายนอก ฯลฯ/ เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตทุ ง้ั หลาย]/ ตถาคตสสฺ – ซงึ่ ตถาคต/ ยถาภจุ จฺ ํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซง่ึ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยยฺ .ุํ – พงึ กลา่ ว/ เนวสญญฺ ีนาสญญฺ ีวาโท – วาทะวา่ ดว้ ยความเหน็ วา่ อตั ตาหลงั จากตายแลว้ มีสญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ สี ญั ญาก็มใิ ช/่ ๘๑. “สนฺติ – มีอย/ู่ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อุทธฺ มาฆาตนิกา – อนั มีในเบือ้ งหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ ีนาสญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ มีสญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ ีสญั ญาก็มใิ ช่/ อทุ ฺธมาฆาตนํ – อนั มใี นเบอ้ื งหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ ีนาสญญฺ ึ – อนั มสี ญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ ีสญั ญาก็มใิ ช/่ อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ อฏฺฐหิ – ๘ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เต – เหลา่ นน้ั / จ – ก็/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมฺม – ซง่ึ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพภฺ – ซงึ่ อะไร+ปรารภแลว้ / อทุ ฺธมาฆาตนกิ า – อนั มีในเบ้อื งหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ นี าสญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ มีสญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ ีสญั ญาก็มใิ ช่/ อทุ ธฺ มาฆาตนํ – อนั มีในเบ้อื งหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ นี าสญญฺ ึ – อนั มสี ญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ ีสญั ญาก็มใิ ช่/ อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ อฏฐฺ หิ – ๘ อยา่ ง/ วตฺถหู ?ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย?/ ๘๒. “รูปี – ทมี่ ีรูป/ อตฺตา – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาย่งั ยนื / ปรํ – ในเบอื้ งหลงั / มรณา – จากความตาย/ เนวสญญฺ นี าสญญฺ ี’ติ – เป็ นอตั ตามีสญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ สี ญั ญาก็มใิ ช่’ดงั น้ี/ นํ – นน้ั / [อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ‘อรปู ี – ทไี่ มม่ ีรูป/ อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – รปู ี – ทมี่ รี ูป/ จ – ดว้ ย/ อรูปี – ทไี่ มม่ รี ปู / จ – ดว้ ย/ อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ เนวรปู ี – ทมี่ ีรปู ก็มใิ ช่/ นารูปี – ไมม่ รี ปู ก็มใิ ช/่ อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ อนฺตวา – ทมี่ ีทสี่ ดุ / อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/
77 อนนฺตวา – ทไี่ มม่ ที สี่ ดุ / อตตฺ า – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ อนฺตวา – ทมี่ ที สี่ ดุ / จ – ดว้ ย/ อนนฺตวา – ทไี่ มม่ ีทสี่ ุด/ จ – ดว้ ย/ อตฺตา – อตั ตา/ โหตฯิ เปฯ – ยอ่ มเป็ น ฯลฯ/ เนวนฺตวา – ทมี่ ที สี่ ดุ ก็มใิ ช/่ นานนฺตวา – ทไี่ มม่ ที สี่ ดุ กม็ ใิ ช/่ อตฺตา – อตั ตา/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ อโรโค – เป็ นอตั ตาย่งั ยนื / ปรํ – ในเบือ้ งหลงั / มรณา – จากความตาย/ เนวสญญฺ ีนาสญญฺ ี’ติ – เป็ นอตั ตามสี ญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ ีสญั ญาก็มใิ ช่’ดงั น้ี/ นํ – นน้ั / [อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา]/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๘๓. “อเิ มหิ โข – เหลา่ น้ีแล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อุทฺธมาฆาตนิกา – อนั มใี นเบ้อื งหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ นี าสญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ มสี ญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ สี ญั ญาก็มใิ ช่/ อทุ ธฺ มาฆาตนํ – อนั มใี นเบอ้ื งหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ ีนาสญญฺ ึ – อนั มสี ญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ สี ญั ญาก็มใิ ช/่ อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ อฏฺฐหิ – ๘ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมลู เหตุทง้ั หลาย/ เย หิ เกจิ – เหลา่ ใดเหลา่ หน่ึง+ก็/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พฺราหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / อทุ ฺธมาฆาตนกิ า – อนั มีในเบ้ืองหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ นี าสญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ มีสญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ สี ญั ญาก็มใิ ช่/ อทุ ฺธมาฆาตนํ – อนั มใี นเบอ้ื งหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ นี าสญญฺ ึ – อนั มีสญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ สี ญั ญาก็มใิ ช่/ อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สพฺเพ – ทกุ จาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พฺราหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ น้ี+เทา่ นน้ั / อฏฐฺ หิ – ๘ ประการ/ วตฺถหู ฯิ เปฯ – ดว้ ยมลู เหตุทง้ั หลาย ฯลฯ/ เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตุทง้ั หลาย]/ ตถาคตสฺส – ซง่ึ ตถาคต/ ยถาภจุ จฺ ํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซง่ึ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยยฺ ุ.ํ – พงึ กลา่ ว/ อุจเฺ ฉทวาโท – วาทะวา่ ดว้ ยความเห็นวา่ หลงั จากตายแลว้ อตั ตาขาดสญู / ๘๔. “สนฺติ – มอี ยู/่ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอเก – พวกหนึ่ง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อุจเฺ ฉทวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ อตั ตาขาดสูญ/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สสฺ – ของสตั ว์/ อุจฺเฉทํ – ซงึ่ ความขาดสูญ/ วนิ าสํ – ซง่ึ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซง่ึ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สตตฺ หิ – ๗ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/
78 เต – เหลา่ นน้ั / จ – ก็/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมฺม – ซงึ่ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพฺภ – ซงึ่ อะไร+ปรารภแลว้ / อุจฺเฉทวาทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ อตั ตาขาดสูญ/ สโต – ผปู้ รากฏอยู/่ สตตฺ สสฺ – ของสตั ว์/ อุจเฺ ฉทํ – ซง่ึ ความขาดสญู / วนิ าสํ – ซง่ึ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซง่ึ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สตฺตหิ – ๗ อยา่ ง/ วตฺถหู ?ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย?/ ๘๕. “อธิ – น้ี/ [โลเก – ในโลก]/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอกจโฺ จ – บางคน/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ / เอววํ าที – เป็ นผมู้ วี าทะอยา่ งน้ี/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ เอวทํ ฏิ ฐฺ ิ – เป็ นผมู้ ที รรศนะอยา่ งนี้/ ‘ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหต]ุ / โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – นี้/ อตตฺ า – อตั ตา/ รปู ี – เป็ นของมรี ปู / จาตมุ หาภตู โิ ก – เป็ นของมาจากมหาภตู รปู ๔/ มาตาเปตตฺ กิ สมภฺ โว – เป็ นของเกดิ จากบดิ ามารดา/ กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะความแตกไป/ อุจฺฉิชฺชติ – ยอ่ มขาดสูญ/ วนิ สฺสติ – ยอ่ มพนิ าศ/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ปรํ – ในเบ้ืองหลงั / มรณา – จากความตาย/ เอตตฺ าวตา โข – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ นี้แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – นี้/ อตตฺ า – อตั ตา/ สมมฺ า – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมจุ ฺฉินฺโน – เป็ นอนั ขาดสูญแลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั น้ี/ อติ ฺเถเก – ดว้ ยประการฉะนี้+พวกหนึ่ง/ [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สสฺ – ของสตั ว/์ อุจเฺ ฉทํ – ซงึ่ ความขาดสูญ/ วนิ าสํ – ซง่ึ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซง่ึ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๘๖. “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ ณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / ‘อตฺถิ โข – ยอ่ มมแี ล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / เอโส – น่นั / อตฺตา – อตั ตา/ ยํ – ใด/ [อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ตฺวํ – ทา่ น/ วเทสิ – ยอ่ มกลา่ วถงึ / เนโส – ไม+่ น่นั / [อตตฺ า – อตั ตา/ อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ นตถฺ ตี ิ – ยอ่ มไมม่ +ี ดงั นี้/ วทาม;ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ โน – ไมใ่ ช่/ จ โข – แตว่ า่ แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตตฺ า – อตั ตา/ เอตตฺ าวตา – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ นี้/ สมมฺ า – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมจุ ฺฉินฺโน – เป็ นอนั ขาดสูญแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อตถฺ ิ โข – มีอยแู่ ล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / อตฺตา – อตั ตา/ ทพิ ฺโพ – เป็ นทพิ ย/์ รปู ี – เป็ นอตั ตามรี ูป/ กามาวจโร – เป็ นของมรี ปู เป็ นกามาวจร/ กพฬกี าราหารภกฺโข. – เป็ นอตั ตามกี ารบรโิ ภคขา้ วเป็ นอาหาร/
79 ตํ – นน้ั / [อตฺตานํ – ซง่ึ อตั ตา]/ ตฺวํ – ทา่ น/ น – ไม/่ ชานาสิ – ยอ่ มร/ู้ น – ไม/่ ปสสฺ ส.ิ – ยอ่ มเห็น/ ตมหํ – นน้ั +[อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา]+ขา้ พเจา้ / ชานามิ – ยอ่ มรู/้ ปสฺสาม.ิ – ยอ่ มเห็น/ โส โข – นน้ั แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อตตฺ า – อตั ตา/ ยโต – ใด/ [การณโต – เพราะเหตุ]/ กายสฺส – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะความแตกไป/ อุจฉฺ ิชฺชติ – ยอ่ มขาดสญู / วนิ สสฺ ติ – ยอ่ มพนิ าศ/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ปรํ – ในเบอื้ งหลงั / มรณา – จากความตาย/ เอตตฺ าวตา โข – ดว้ ยเหตุเพยี งเทา่ น้ีแล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตตฺ า – อตั ตา/ สมมฺ า – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมจุ ฺฉินฺโน – เป็ นอนั ขาดสูญแลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั น้ี/ อติ ฺเถเก – ดว้ ยประการฉะนี้+พวกหน่ึง/ [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สสฺ – ของสตั ว/์ อุจเฺ ฉทํ – ซง่ึ ความขาดสูญ/ วนิ าสํ – ซง่ึ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซง่ึ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๘๗. “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหฺมณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อตถฺ ิ โข – ยอ่ มมแี ล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / เอโส – น่นั / อตฺตา – อตั ตา/ ยํ – ใด/ [อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา]/ ตฺวํ – ทา่ น/ วเทสิ – ยอ่ มกลา่ วถงึ / เนโส – ไม+่ น่นั / [อตฺตา – อตั ตา/ อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ นตฺถตี ิ – ยอ่ มไมม่ +ี ดงั น้ี/ วทาม;ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ โน – ไมใ่ ช่/ จ โข – แตว่ า่ แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตตฺ า – อตั ตา/ เอตตฺ าวตา – ดว้ ยเหตุเพยี งเทา่ น้ี/ สมฺมา – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมุจฺฉินฺโน – เป็ นอนั ขาดสญู แลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อตฺถิ โข – มีอยแู่ ล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / อตฺตา – อตั ตา/ ทพิ ฺโพ – เป็ นทพิ ย/์ รูปี – เป็ นอตั ตามีรปู / มโนมโย – เป็ นอตั ตาสาํ เร็จไดต้ ามใจ/ สพฺพงคฺ ปจจฺ งคฺ ี – เป็ นอตั ตามีอวยั วะครบถว้ น/ อหีนนิ ฺทรฺ โิ ย. – เป็ นอตั ตามอี นิ ทรียไ์ มบ่ กพรอ่ ง/ ตํ – นน้ั / [อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ตวฺ ํ – ทา่ น/ น – ไม/่ ชานาสิ – ยอ่ มร/ู้ น – ไม/่ ปสสฺ ส.ิ – ยอ่ มเหน็ / ตมหํ – นน้ั +[อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา]+ขา้ พเจา้ / ชานามิ – ยอ่ มรู/้ ปสสฺ าม.ิ – ยอ่ มเห็น/ โส โข – นน้ั แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อตตฺ า – อตั ตา/ ยโต – ใด/ [การณโต – เพราะเหตุ]/ กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะความแตกไป/ อจุ ฺฉิชฺชติ – ยอ่ มขาดสูญ/ วนิ สฺสติ – ยอ่ มพนิ าศ/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ปรํ – ในเบ้ืองหลงั / มรณา – จากความตาย/ เอตฺตาวตา โข – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ นี้แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/
80 อตตฺ า – อตั ตา/ สมมฺ า – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมจุ ฉฺ ินฺโน – เป็ นอนั ขาดสญู แลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั นี้/ อติ ฺเถเก – ดว้ ยประการฉะน้ี+พวกหนง่ึ / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สฺส – ของสตั ว/์ อจุ เฺ ฉทํ – ซงึ่ ความขาดสูญ/ วนิ าสํ – ซงึ่ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซงึ่ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๘๘. “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พฺราหฺมณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / ‘อตฺถิ โข – ยอ่ มมีแล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / เอโส – น่นั / อตฺตา – อตั ตา/ ยํ – ใด/ [อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ตฺวํ – ทา่ น/ วเทสิ – ยอ่ มกลา่ วถงึ / เนโส – ไม+่ น่นั / [อตฺตา – อตั ตา/ อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ นตถฺ ตี ิ – ยอ่ มไมม่ ี+ดงั น้ี/ วทาม;ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ โน – ไมใ่ ช่/ จ โข – แตว่ า่ แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตฺตา – อตั ตา/ เอตฺตาวตา – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ น้ี/ สมฺมา – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมุจฉฺ ินฺโน – เป็ นอนั ขาดสญู แลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อตถฺ ิ โข – มีอยแู่ ล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / อตฺตา – อตั ตา/ สพพฺ โส – โดยประการทง้ั ปวง/ รูปสญญฺ านํ – แหง่ รปู สญั ญาทง้ั หลาย/ สมตกิ ฺกมา – เพราะการกา้ วลว่ งไป/ ปฏฆิ สญญฺ านํ – แหง่ ปฏฆิ สญั ญาทง้ั หลาย/ อตถฺ งคฺ มา – เพราะการดบั ไป/ นานตตฺ สญญฺ านํ – ซง่ึ นานตั ตสญั ญาทง้ั หลาย/ อมนสกิ ารา – เพราะการไมม่ นสกิ าร/ “อนนฺโต – หาทสี่ ดุ มไิ ด/้ อากาโส”ติ – อากาศ”ดงั นี้/ อากาสานญจฺ ายตนูปโค. – ผบู้ รรลอุ ากาสานญั จายตนฌาน/ ตํ – นน้ั / [อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ตวฺ ํ – ทา่ น/ น – ไม/่ ชานาสิ – ยอ่ มร/ู้ น – ไม/่ ปสฺสส.ิ – ยอ่ มเห็น/ ตมหํ – นน้ั +[อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา]+ขา้ พเจา้ / ชานามิ – ยอ่ มรู/้ ปสสฺ าม.ิ – ยอ่ มเห็น/ โส โข – นน้ั แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อตตฺ า – อตั ตา/ ยโต – ใด/ [การณโต – เพราะเหตุ]/ กายสฺส – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะความแตกไป/ อจุ ฉฺ ิชฺชติ – ยอ่ มขาดสญู / วนิ สฺสติ – ยอ่ มพนิ าศ/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ปรํ – ในเบือ้ งหลงั / มรณา – จากความตาย/ เอตฺตาวตา โข – ดว้ ยเหตุเพยี งเทา่ นี้แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตตฺ า – อตั ตา/ สมฺมา – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมจุ ฺฉินฺโน – เป็ นอนั ขาดสูญแลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั น้ี/ อติ เฺ ถเก – ดว้ ยประการฉะนี้+พวกหน่ึง/ [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สสฺ – ของสตั ว/์ อุจเฺ ฉทํ – ซง่ึ ความขาดสูญ/ วนิ าสํ – ซงึ่ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซง่ึ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ
81 ๘๙. “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พฺราหมฺ ณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / ‘อตถฺ ิ โข – ยอ่ มมแี ล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / เอโส – น่นั / อตฺตา – อตั ตา/ ยํ – ใด/ [อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ตฺวํ – ทา่ น/ วเทสิ – ยอ่ มกลา่ วถงึ / เนโส – ไม+่ น่นั / [อตตฺ า – อตั ตา/ อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ นตฺถตี ิ – ยอ่ มไมม่ +ี ดงั น้ี/ วทาม;ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ โน – ไมใ่ ช่/ จ โข – แตว่ า่ แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตตฺ า – อตั ตา/ เอตฺตาวตา – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ น้ี/ สมฺมา – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมุจฉฺ ินฺโน – เป็ นอนั ขาดสญู แลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อตถฺ ิ โข – มอี ยแู่ ล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / อตฺตา – อตั ตา/ สพพฺ โส – โดยประการทง้ั ปวง/ อากาสานญจฺ ายตนํ – ซงึ่ อากาสานญั จายตนฌาน/ สมตกิ กฺ มมฺ – เพราะกา้ วลว่ ง/ “อนนฺตํ – หาทสี่ ดุ มไิ ด/้ วญิ ญฺ าณ”นฺติ – วญิ ญาณ”ดงั นี้/ วญิ ญฺ าณญฺจายตนูปโค – ผบู้ รรลวุ ญิ ญาณญั จายตนฌาน/ ตํ – นน้ั / [อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา]/ ตฺวํ – ทา่ น/ น – ไม/่ ชานาสิ – ยอ่ มร/ู้ น – ไม/่ ปสสฺ ส.ิ – ยอ่ มเห็น/ ตมหํ – นน้ั +[อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา]+ขา้ พเจา้ / ชานามิ – ยอ่ มรู/้ ปสฺสาม.ิ – ยอ่ มเห็น/ โส โข – นน้ั แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อตตฺ า – อตั ตา/ ยโต – ใด/ [การณโต – เพราะเหตุ]/ กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะความแตกไป/ อจุ ฺฉิชฺชติ – ยอ่ มขาดสญู / วนิ สฺสติ – ยอ่ มพนิ าศ/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ปรํ – ในเบ้ืองหลงั / มรณา – จากความตาย/ เอตตฺ าวตา โข – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ น้ีแล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตตฺ า – อตั ตา/ สมมฺ า – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมจุ ฉฺ ินฺโน – เป็ นอนั ขาดสญู แลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั นี้/ อติ เฺ ถเก – ดว้ ยประการฉะน้ี+พวกหนงึ่ / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สฺส – ของสตั ว/์ อจุ ฺเฉทํ – ซงึ่ ความขาดสญู / วนิ าสํ – ซงึ่ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซง่ึ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๙๐. “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหฺมณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อตถฺ ิ โข – ยอ่ มมีแล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / โส – นน้ั / อตตฺ า – อตั ตา/ ยํ – ใด/ [อตฺตานํ – ซง่ึ อตั ตา]/ ตวฺ ํ – ทา่ น/ วเทสิ – ยอ่ มกลา่ วถงึ / เนโส – ไม+่ น่นั / [อตตฺ า – อตั ตา/ อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ นตถฺ ตี ิ – ยอ่ มไมม่ ี+ดงั น้ี/ วทาม;ิ – ยอ่ มกลา่ ว/
82 โน – ไมใ่ ช่/ จ โข – แตว่ า่ แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตฺตา – อตั ตา/ เอตตฺ าวตา – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ นี้/ สมมฺ า – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมุจฺฉินฺโน – เป็ นอนั ขาดสูญแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อตฺถิ โข – มีอยแู่ ล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / อตตฺ า – อตั ตา/ สพพฺ โส – โดยประการทง้ั ปวง/ วญิ ญฺ าณญจฺ ายตนํ – ซง่ึ วญิ ญาณญั จายตนฌาน/ สมตกิ ฺกมฺม – เพราะกา้ วลว่ ง/ “นตถฺ ิ – ยอ่ มไมม่ /ี กญิ จฺ ี’ติ – อะไร ๆ”ดงั น้ี/ อากญิ จฺ ญญฺ ายตนูปโค – ผบู้ รรลอุ ากญิ จญั ญายตนฌาน/ ตํ – นน้ั / [อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา]/ ตวฺ ํ – ทา่ น/ น – ไม/่ ชานาสิ – ยอ่ มร/ู้ น – ไม/่ ปสฺสส.ิ – ยอ่ มเหน็ / ตมหํ – นน้ั +[อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา]+ขา้ พเจา้ / ชานามิ – ยอ่ มรู/้ ปสฺสาม.ิ – ยอ่ มเห็น/ โส โข – นน้ั แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อตตฺ า – อตั ตา/ ยโต – ใด/ [การณโต – เพราะเหตุ]/ กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะความแตกไป/ อจุ ฉฺ ิชฺชติ – ยอ่ มขาดสญู / วนิ สสฺ ติ – ยอ่ มพนิ าศ/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ปรํ – ในเบื้องหลงั / มรณา – จากความตาย/ เอตฺตาวตา โข – ดว้ ยเหตุเพยี งเทา่ น้ีแล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – นี้/ อตฺตา – อตั ตา/ สมมฺ า – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมุจฺฉินฺโน – เป็ นอนั ขาดสูญแลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั น้ี/ อติ ฺเถเก – ดว้ ยประการฉะนี้+พวกหนึง่ / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สสฺ – ของสตั ว/์ อจุ ฺเฉทํ – ซง่ึ ความขาดสูญ/ วนิ าสํ – ซงึ่ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซงึ่ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๙๑. ‘ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ ณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / “อตถฺ ิ โข – มอี ยแู่ ล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / เอโส – น่นั / อตตฺ า – อตั ตา/ ยํ – ใด/ [อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ตวฺ ํ – ทา่ น/ วเทสิ – ยอ่ มกลา่ วถงึ / เนโส – ไม+่ น่นั / [อตตฺ า – อตั ตา/ อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ นตฺถตี ิ – ยอ่ มไมม่ ี+ดงั น้ี/ วทาม;ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ โน – ไมใ่ ช่/ จ โข – แตว่ า่ แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตตฺ า – อตั ตา/ เอตฺตาวตา – ดว้ ยเหตุเพยี งเทา่ นี้/ สมมฺ า – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมจุ ฺฉินฺโน – เป็ นอนั ขาดสูญแลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ อตฺถิ โข – มีอยแู่ ล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อญโฺ ญ – อยา่ งอนื่ / อตฺตา – อตั ตา/ สพพฺ โส – โดยประการทง้ั ปวง/ อากญิ จฺ ญญฺ ายตนํ – ซงึ่ อากญิ จญั ญายตนฌาน/ สมตกิ ฺกมฺม – เพราะกา้ วลว่ ง/ “สนฺตเมตํ – ละเอียด+น่นั / ปณีตเมต”นฺติ – ประณีต+น่นั ”ดงั นี้/ เนวสญญฺ านาสญญฺ ายตนูปโค. – ผบู้ รรลซุ ง่ึ เนวสญั ญานาสญั ญายตนฌาน/
83 ตํ – นน้ั / [อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ตวฺ ํ – ทา่ น/ น – ไม/่ ชานาสิ – ยอ่ มร/ู้ น – ไม/่ ปสฺสส.ิ – ยอ่ มเห็น/ ตมหํ – นน้ั +[อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา]+ขา้ พเจา้ / ชานามิ – ยอ่ มรู/้ ปสฺสาม.ิ – ยอ่ มเห็น/ โส โข – นน้ั แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อตตฺ า – อตั ตา/ ยโต – ใด/ [การณโต – เพราะเหตุ]/ กายสสฺ – แหง่ กาย/ เภทา – เพราะความแตกไป/ อจุ ฺฉิชฺชติ – ยอ่ มขาดสญู / วนิ สฺสติ – ยอ่ มพนิ าศ/ น – ไม/่ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ ปรํ – ในเบือ้ งหลงั / มรณา – จากความตาย/ เอตฺตาวตา โข – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ น้ีแล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตฺตา – อตั ตา/ สมฺมา – โดยชอบ [โดยเด็ดขาด]/ สมุจฺฉินฺโน – เป็ นอนั ขาดสูญแลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั นี้/ อติ เฺ ถเก – ดว้ ยประการฉะนี้+พวกหนึง่ / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สฺส – ของสตั ว/์ อุจเฺ ฉทํ – ซงึ่ ความขาดสญู / วนิ าสํ – ซง่ึ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซง่ึ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๙๒. “อเิ มหิ โข – เหลา่ น้ีแล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อจุ เฺ ฉทวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ อตั ตาขาดสญู / สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตฺตสฺส – ของสตั ว์/ อจุ ฺเฉทํ – ซงึ่ ความขาดสญู / วนิ าสํ – ซง่ึ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซงึ่ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สตตฺ หิ – ๗ อยา่ ง/ วตฺถหู .ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ เย หิ เกจิ – เหลา่ ใดเหลา่ หน่ึง+ก็/ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / อุจเฺ ฉทวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ อตั ตาขาดสญู / สโต – ผปู้ รากฏอยู/่ สตฺตสฺส – ของสตั ว์/ อุจเฺ ฉทํ – ซง่ึ ความขาดสญู / วนิ าสํ – ซงึ่ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซง่ึ ความไมเ่ กดิ อีก/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สพเฺ พ – ทกุ จาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ น้ี+เทา่ นน้ั / สตฺตหิ – ๗ ประการ/ วตฺถหู ฯิ เปฯ – ดว้ ยมลู เหตุทง้ั หลาย ฯลฯ/ เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตทุ ง้ั หลาย]/ ตถาคตสฺส – ซง่ึ ตถาคต/ ยถาภุจฺจํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซงึ่ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยยฺ ุ.ํ – พงึ กลา่ ว/ ทฏิ ฐฺ ธมฺมนิพพฺ านวาโท – วาทะวา่ ดว้ ยความเห็นวา่ มีสภาพบางอยา่ งเป็ นนิพพานในปจั จบุ นั / ๙๓. “สนฺติ – มีอยู/่ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ ทฏิ ฐฺ ธมฺมนพิ พฺ านวาทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ มีสภาพบางอยา่ งเป็ นนพิ พานในปจั จุบนั / สโต – ผปู้ รากฏอยู/่ สตตฺ สสฺ – ของสตั ว์/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมมฺ นิพพฺ านํ –
84 ซง่ึ นิพพานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ปญจฺ หิ – ๕ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ เต – เหลา่ นน้ั / จ – ก็/ โภนฺโต – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ กมิ าคมฺม – ซง่ึ อะไร+อาศยั แลว้ / กมิ ารพฺภ – ซง่ึ อะไร+ปรารภแลว้ / ทฏิ ฐฺ ธมฺมนพิ พฺ านวาทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ มสี ภาพบางอยา่ งเป็ นนพิ พานในปจั จบุ นั / สโต – ผปู้ รากฏอยู/่ สตฺตสสฺ – ของสตั ว์/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมมฺ นิพพฺ านํ – ซงึ่ นิพพานในปจั จบุ นั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ปญจฺ หิ – ๕ อยา่ ง/ วตฺถูห?ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย?/ ๙๔. “อธิ – นี้/ [โลเก – ในโลก]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอกจโฺ จ – บางคน/ สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ / เอววํ าที – เป็ นผมู้ ีวาทะอยา่ งนี้/ โหติ – ยอ่ มเป็ น/ เอวทํ ฏิ ฐฺ ิ – เป็ นผมู้ ที รรศนะอยา่ งน้ี/ “ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหต]ุ / โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตตฺ า – อตั ตา/ ปญจฺ หิ – ๕ อยา่ ง/ กามคุเณหิ – ดว้ ยกามคณุ ทง้ั หลาย/ สมปฺปิ โต – เป็ นผเู้ อบิ อม่ิ แลว้ / สมงคฺ ภี โู ต – เป็ นผพู้ ร่งั พรอ้ มแลว้ / ปรจิ าเรติ – เพลดิ เพลนิ อย/ู่ เอตฺตาวตา โข – ดว้ ยเหตุเพยี งเทา่ น้ีแล/ โภ – ดูกอ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตตฺ า – อตั ตา/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมฺมนิพพฺ านํ – ซงึ่ นิพพานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปตโฺ ต – เป็ นผบู้ รรลุถงึ แลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั นี้/ อติ เฺ ถเก – ดว้ ยประการฉะน้ี+พวกหนง่ึ / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สสฺ – ของสตั ว/์ ปรมทฏิ ฐฺ ธมฺมนิพพฺ านํ – ซง่ึ นิพพานในปจั จบุ นั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๙๕. “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พฺราหมฺ โณ – พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งนี้+กลา่ วแลว้ / ‘อตถฺ ิ โข – ยอ่ มมแี ล/ โภ – ดูกอ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / เอโส – น่นั / อตตฺ า – อตั ตา/ ยํ – ใด/ [อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ตวฺ ํ – ทา่ น/ วเทสิ – ยอ่ มกลา่ วถงึ / เนโส – ไม+่ น่นั / [อตตฺ า – อตั ตา/ อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ นตถฺ ตี ิ – ยอ่ มไมม่ +ี ดงั น้ี/ วทาม;ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ โน – ไมใ่ ช่/ จ โข – แตว่ า่ แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – นี้/ อตฺตา – อตั ตา/ เอตฺตาวตา – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ นี้/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมฺมนิพพฺ านํ – ซงึ่ นิพพานในปจั จบุ นั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปตโฺ ต – เป็ นผบู้ รรลถุ งึ แลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ตํ – นน้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหต?ุ /
85 กามา – กามทง้ั หลาย/ หิ – เพราะวา่ / โภ – ดูกอ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อนิจจฺ า – เป็ นของไมเ่ ทยี่ ง/ ทุกขฺ า – เป็ นทกุ ข์/ วปิ รณิ ามธมฺมา – เป็ นของมคี วามผนั แปรเป็ นธรรมดา/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / [กามานํ – แหง่ กามทง้ั หลาย]/ วปิ รณิ ามญญฺ ถาภาวา – เพราะมคี วามผนั แปรไปเป็ นอนื่ / อปุ ฺปชฺชนฺติ – ยอ่ มเกดิ ขน้ึ / โสกปรเิ ทวทกุ ฺขโทมนสสฺ ุปายาสา. – ความโศกเศรา้ ความครา่ํ ครวญ ความไมส่ บายกาย ความไมส่ บายใจ และความคบั แคน้ ใจทง้ั หลาย/ ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหตุ]/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตฺตา – อตั ตา/ วิวจิ เฺ จว – สงดั แลว้ +น่นั แล/ กาเมหิ – จากกามทง้ั หลาย/ ววิ จิ จฺ – สงดั แลว้ / อกุสเลหิ – ฝ่ ายอกศุ ล/ ธมเฺ มหิ – จากธรรมทง้ั หลาย/ สวติ กกฺ ํ – มีวติ ก/ สวจิ ารํ – มวี จิ าร/ วเิ วกชํ – อนั เกดิ จากวเิ วก/ ปี ตสิ ขุ ํ – มีปี ตแิ ละมสี ุข/ ปฐมํ – ที่ ๑/ ฌานํ – ซง่ึ ฌาน/ อุปสมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ เอตฺตาวตา โข – ดว้ ยเหตุเพียงเทา่ นี้แล/ โภ – ดูกอ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – นี้/ อตฺตา – อตั ตา/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมฺมนิพพฺ านํ – ซง่ึ นิพพานในปจั จบุ นั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปตโฺ ต – เป็ นผบู้ รรลุถงึ แลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั นี้/ อติ ฺเถเก – ดว้ ยประการฉะน้ี+พวกหนง่ึ / [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สฺส – ของสตั ว/์ ปรมทฏิ ฐฺ ธมมฺ นพิ พฺ านํ – ซง่ึ นพิ พานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๙๖. “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ ณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อตฺถิ โข – ยอ่ มมีแล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / เอโส – น่นั / อตฺตา – อตั ตา/ ยํ – ใด/ [อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา]/ ตวฺ ํ – ทา่ น/ วเทสิ – ยอ่ มกลา่ วถงึ / เนโส – ไม+่ น่นั / [อตตฺ า – อตั ตา/ อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ นตฺถตี ิ – ยอ่ มไมม่ +ี ดงั น้ี/ วทาม;ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ โน – ไมใ่ ช่/ จ โข – แตว่ า่ แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตฺตา – อตั ตา/ เอตตฺ าวตา – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ น้ี/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมมฺ นิพพฺ านํ – ซง่ึ นิพพานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปตโฺ ต – เป็ นผบู้ รรลุถงึ แลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ตํ – นน้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหต?ุ / ยเทว – อนั ใด+น่นั แล/ ตตถฺ – นน้ั / [ปฐเม – ที่ ๑/ ฌาเน – ในฌาน]/ วติ กกฺ ติ ํ – ความตรกึ / วจิ ารติ ํ – ความตรอง/ เอเตเนตํ – น่นั +[การเณน – เป็ นเพราะเหตุ+น่นั / ปฐมํ – ที่ ๑/ ฌานํ – ฌาน/ เตน – อนั ทา่ น]/ โอฬารกิ ํ – วา่ หยาบ/ อกฺขายต.ิ – ยอ่ มกลา่ วเรียก/
86 ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหตุ]/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตฺตา – อตั ตา/ วติ กกฺ วจิ ารานํ – แหง่ วติ กวจิ ารทง้ั หลาย/ วปู สมา – เพราะความสงบระงบั ไป/ อชฺฌตตฺ ํ – ในภายใน/ สมปฺ สาทนํ – อนั มคี วามผอ่ งใส/ เจตโส – แหง่ จติ / เอโกทภิ าวํ – อนั มีภาวะเป็ นหน่ึงผุดขน้ึ / อวติ กฺกํ – อนั ไมม่ ีวติ ก/ อวจิ ารํ – อนั ไมม่ ีวจิ าร/ สมาธชิ ํ – อนั เกดิ แตส่ มาธ/ิ ปี ตสิ ุขํ – อนั มีแตป่ ี ตแิ ละสขุ / ทตุ ยิ ํ – ที่ ๒/ ฌานํ – ซงึ่ ฌาน/ อุปสมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ เอตตฺ าวตา โข – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ น้ีแล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – นี้/ อตตฺ า – อตั ตา/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมมฺ นิพพฺ านํ – ซง่ึ นิพพานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปตฺโต – เป็ นผบู้ รรลุถงึ แลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั นี้/ อติ เฺ ถเก – ดว้ ยประการฉะนี้+พวกหนง่ึ / [สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สฺส – ของสตั ว/์ ปรมทฏิ ฐฺ ธมมฺ นิพพฺ านํ – ซง่ึ นพิ พานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๙๗. “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อตฺถิ โข – ยอ่ มมีแล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / เอโส – น่นั / อตตฺ า – อตั ตา/ ยํ – ใด/ [อตฺตานํ – ซง่ึ อตั ตา]/ ตวฺ ํ – ทา่ น/ วเทสิ – ยอ่ มกลา่ วถงึ / เนโส – ไม+่ น่นั / [อตฺตา – อตั ตา/ อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ นตฺถตี ิ – ยอ่ มไมม่ +ี ดงั น้ี/ วทาม;ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ โน – ไมใ่ ช่/ จ โข – แตว่ า่ แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตฺตา – อตั ตา/ เอตฺตาวตา – ดว้ ยเหตุเพยี งเทา่ น้ี/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมมฺ นิพพฺ านํ – ซง่ึ นิพพานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปตฺโต – เป็ นผบู้ รรลุถงึ แลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ตํ – นน้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กสิ สฺ – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/ ยเทว – อนั ใด+น่นั แล/ ตตถฺ – นน้ั / [ทตุ เิ ย – ที่ ๒/ ฌาเน – ในฌาน]/ ปี ตคิ ตํ – ปี ต/ิ เจตโส – แหง่ ใจ/ อุปปฺ ิ ลาวติ ตตฺ ํ – ภาวะคอื ความเบกิ บาน/ เอเตเนตํ – น่นั +[การเณน – เป็ นเพราะเหตุ+น่นั / ทตุ ยิ ํ – ที่ ๒/ ฌานํ – ฌาน/ เตน – อนั ทา่ น]/ โอฬารกิ ํ – วา่ หยาบ/ อกฺขายต.ิ – ยอ่ มกลา่ วเรียก/ ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหตุ]/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – นี้/ อตตฺ า – อตั ตา/ ปี ตยิ า – แหง่ ปี ต/ิ จ – ดว้ ย/ วริ าคา – เพราะความจางคลายไป/ อุเปกขฺ โก – มีอุเบกขา/ จ – ดว้ ย/ วหิ รติ – ยอ่ มอาศยั อยู/่ สโต – เป็ นผมู้ สี ต/ิ จ – ดว้ ย/ สมฺปชาโน – เป็ นผมู้ สี มั ปชญั ญะ/ สุขญจฺ – ซงึ่ สขุ +ดว้ ย/ กาเยน – ดว้ ยนามกาย/ ปฏสิ เํ วเทติ – ยอ่ มเสวย/ ยํ – ใด/ ตํ – นน้ั / [ฌานํ – ซง่ึ ฌาน]/ อรยิ า – พระอรยิ ะทง้ั หลาย/ อาจกิ ฺขนฺติ –
87 ยอ่ มสรรเสรญิ / “อเุ ปกขฺ โก – เป็ นผมู้ อี เุ บกขา/ สตมิ า – เป็ นผมู้ สี ต/ิ สุขวหิ ารี”ติ – เป็ นผมู้ ีปกตอิ ยเู่ ป็ นสขุ ”ดงั นี้/ ตตยิ ํ – ที่ ๓/ ฌานํ – ซงึ่ ฌาน/ อุปสมปฺ ชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ เอตตฺ าวตา โข – ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ น้ีแล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – นี้/ อตฺตา – อตั ตา/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมฺมนิพพฺ านํ – ซงึ่ นิพพานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปตโฺ ต – เป็ นผบู้ รรลถุ งึ แลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั นี้/ อติ เฺ ถเก – ดว้ ยประการฉะนี้+พวกหนง่ึ / [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สฺส – ของสตั ว/์ ปรมทฏิ ฐฺ ธมมฺ นพิ พฺ านํ – ซง่ึ นิพพานในปจั จบุ นั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๙๘. “ตมญโฺ ญ – ผนู้ น้ั +[สมณํ – กบั สมณะ/ วา – หรือวา่ / พฺราหฺมณํ – กบั พราหมณ์/ วา – หรือวา่ ]+คนอนื่ / [สมโณ – สมณะ/ วา – หรอื วา่ / พรฺ าหฺมโณ – พราหมณ์/ วา – หรอื วา่ ]/ เอวมาห – อยา่ งน้ี+กลา่ วแลว้ / ‘อตฺถิ โข – ยอ่ มมแี ล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / เอโส – น่นั / อตตฺ า – อตั ตา/ ยํ – ใด/ [อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา]/ ตฺวํ – ทา่ น/ วเทสิ – ยอ่ มกลา่ วถงึ / เนโส – ไม+่ น่นั / [อตตฺ า – อตั ตา/ อหํ – ขา้ พเจา้ ]/ นตถฺ ตี ิ – ยอ่ มไมม่ ี+ดงั นี้/ วทาม;ิ – ยอ่ มกลา่ ว/ โน – ไมใ่ ช่/ จ โข – แตว่ า่ แล/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – น้ี/ อตฺตา – อตั ตา/ เอตฺตาวตา – ดว้ ยเหตุเพยี งเทา่ น้ี/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมฺมนิพพฺ านํ – ซงึ่ นิพพานในปจั จบุ นั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปตโฺ ต – เป็ นผบู้ รรลถุ งึ แลว้ / โหต.ิ – ยอ่ มเป็ น/ ตํ – นน้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ กสิ ฺส – แหง่ อะไร/ เหตุ? – เป็ นเพราะเหตุ?/ ยเทว – อนั ใด+น่นั แล/ ตตถฺ – นน้ั / [ตตเิ ย – ที่ ๓/ ฌาเน – ในฌาน]/ สุขมติ ิ – วา่ เป็ นสขุ +ดงั น้ี/ เจตโส – แหง่ ใจ/ อาโภโค – ความคาํ นึงถงึ / เอเตเนตํ – น่นั +[การเณน – เป็ นเพราะเหต+ุ น่นั / ตตยิ ํ – ที่ ๓/ ฌานํ – ฌาน/ เตน – อนั ทา่ น]/ โอฬารกิ ํ – วา่ หยาบ/ อกขฺ ายต.ิ – ยอ่ มกลา่ วเรียก/ ยโต โข – ใดแล/ [การณโต – เพราะเหตุ]/ โภ – ดกู อ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – นี้/ อตฺตา – อตั ตา/ สุขสสฺ – ซง่ึ ความสขุ / จ – ดว้ ย/ ปหานา – เพราะการละได/้ ทกุ ขฺ สสฺ – ซงึ่ ความทุกข์/ จ – ดว้ ย/ ปหานา – เพราะการละได/้ ปพุ เฺ พว – ในกาลกอ่ น+น่นั แล/ โสมนสฺสโทมนสสฺ านํ – แหง่ โสมนนั และโทมนสั ทง้ั หลาย/ อตถฺ งคฺ มา – เพราะการตง้ั อยไู่ มไ่ ด/้ อทกุ ขฺ มสขุ ํ – อนั ไมม่ ีทกุ ข์ไมม่ สี ขุ / อเุ ปกฺขาสตปิ ารสิ ุทธฺ ึ – อนั มีสตบิ รสิ ุทธเิ์ พราะอุเบกขา/ จตุตถฺ ํ – ที่ ๔/ ฌานํ – ซงึ่ ฌาน/ อุปสมฺปชฺช – เขา้ ถงึ พรอ้ มแลว้ / วหิ รต.ิ – ยอ่ มอาศยั อย/ู่ เอตฺตาวตา โข – ดว้ ยเหตเุ พียงเทา่ น้ีแล/ โภ – ดูกอ่ นทา่ นผเู้ จรญิ / อยํ – นี้/ อตฺตา – อตั ตา/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมฺมนิพพฺ านํ –
88 ซง่ึ นิพพานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปตโฺ ต – เป็ นผบู้ รรลถุ งึ แลว้ / โหตี’ต.ิ – ยอ่ มเป็ น’ดงั น้ี/ อติ เฺ ถเก – ดว้ ยประการฉะนี้+พวกหนง่ึ / [สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สสฺ – ของสตั ว/์ ปรมทฏิ ฐฺ ธมมฺ นพิ ฺพานํ – ซงึ่ นิพพานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ๙๙. “อเิ มหิ โข – เหลา่ น้ีแล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ ทฏิ ฐฺ ธมมฺ นิพพฺ านวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ มีสภาพบางอยา่ งเป็ นนพิ พานในปจั จุบนั / สโต – ผปู้ รากฏอยู/่ สตตฺ สสฺ – ของสตั ว์/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมฺมนิพพฺ านํ – ซงึ่ นิพพานในปจั จบุ นั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ปญจฺ หิ – ๕ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมลู เหตุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ หิ – ก็/ เกจิ – เหลา่ หนึ่ง/ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พฺราหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / ทฏิ ฐฺ ธมมฺ นพิ พฺ านวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ มสี ภาพบางอยา่ งเป็ นนพิ พานในปจั จบุ นั / สโต – ผปู้ รากฏอยู/่ สตตฺ สสฺ – ของสตั ว์/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมมฺ นิพพฺ านํ – ซง่ึ นิพพานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สพเฺ พ – ทกุ จาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พฺราหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ น้ี+เทา่ นน้ั / ปญจฺ หิ – ๕ ประการ/ วตฺถหู ฯิ เปฯ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย ฯลฯ/ เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตทุ ง้ั หลาย]/ ตถาคตสฺส – ซง่ึ ตถาคต/ ยถาภุจฺจํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซงึ่ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยยฺ ุ.ํ – พงึ กลา่ ว/ ๑๐๐. “อเิ มหิ โข – เหลา่ นี้แล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อปรนฺตกปฺปิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผเู้ ห็นคลอ้ ยตามขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อปรนฺตํ – ซง่ึ ขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อารพภฺ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มีอยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ตุ ตฺ ปิ ทานิ – ซงึ่ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ จตจุ ตตฺ ารสี าย – ๔๔ อยา่ ง/ วตถฺ หู .ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ หิ – ก็/ เกจิ – เหลา่ หน่ึง/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / อปรนฺตกปฺปิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผเู้ ห็นคลอ้ ยตามขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อปรนฺตํ –
89 ซงึ่ ขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อารพฺภ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มีอยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ุตตฺ ปิ ทานิ – ซง่ึ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ สพเฺ พ – ทุกจาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ นี้+เทา่ นน้ั / จตจุ ตตฺ ารีสาย – ๔๔ ประการ/ วตถฺ หู ฯิ เปฯ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย ฯลฯ/ เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตทุ ง้ั หลาย]/ ตถาคตสฺส – ซง่ึ ตถาคต/ ยถาภจุ จฺ ํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซง่ึ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยยฺ .ุํ – พงึ กลา่ ว/ ๑๐๑. “อเิ มหิ โข – เหลา่ น้ีแล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เอเก – พวกหนึ่ง/ สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ จ – ดว้ ย/ อปรนฺตกปปฺ ิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธส์ ว่ นอนาคต/ จ – ดว้ ย/ อปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผเู้ ห็นคลอ้ ยตามขนั ธส์ ว่ นอนาคต/ จ – ดว้ ย/ ปุพพฺ นฺตาปรนฺตกปปฺ ิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธท์ ง้ั สว่ นอดีตและอนาคต/ จ – ดว้ ย/ ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ คี วามเห็นคลอ้ ยตามขนั ธท์ ง้ั สว่ นอดตี และอนาคต/ ปพุ พฺ นฺตาปรนฺตํ – ซง่ึ ขนั ธท์ ง้ั สว่ นอดตี และสว่ นอนาคต/ อารพภฺ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มอี ยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ุตฺตปิ ทานิ – ซงึ่ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ ทวฺ าสฏฐฺ ยิ า – ๖๒ อยา่ ง/ วตฺถหู .ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ๑๐๒. “เย – เหลา่ ใด/ หิ – ก็/ เกจิ – เหลา่ หนึ่ง/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / พรฺ าหฺมณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / ปุพพฺ นฺตกปปฺ ิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธส์ ว่ นอดตี / วา – หรอื วา่ / อปรนฺตกปปฺ ิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธ์สว่ นอนาคต/ จ – ดว้ ย/ อปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผเู้ ห็นคลอ้ ยตามขนั ธส์ ว่ นอนาคต/ จ – ดว้ ย/ ปพุ พฺ นฺตาปรนฺตกปฺปิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธท์ ง้ั สว่ นอดตี และอนาคต/ จ – ดว้ ย/ ปพุ พฺ นฺตาปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ คี วามเห็นคลอ้ ยตามขนั ธท์ ง้ั สว่ นอดตี และอนาคต/ ปพุ ฺพนฺตาปรนฺตํ – ซง่ึ ขนั ธท์ ง้ั สว่ นอดตี และสว่ นอนาคต/ อารพภฺ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มอี ยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ตุ ฺตปิ ทานิ – ซง่ึ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/
90 สพฺเพ – ทุกจาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ / พฺราหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรอื วา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ นี้+เทา่ นน้ั / จตจุ ตตฺ ารสี าย – ๔๔ ประการ/ วตถฺ หู ฯิ เปฯ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย ฯลฯ/ เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตุทง้ั หลาย]/ ตถาคตสฺส – ซงึ่ ตถาคต/ ยถาภุจฺจํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซงึ่ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยยฺ .ุํ – พงึ กลา่ ว/ สพเฺ พ – ทุกจาํ พวก/ เต – เหลา่ นน้ั / [สมณา – สมณะทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ / พฺราหมฺ ณา – พราหมณ์ทง้ั หลาย/ วา – หรือวา่ ]/ อเิ มเหว – เหลา่ น้ี+เทา่ นน้ั / ทวฺ าสฏฐฺ ยิ า – ๖๒ ประการ/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ เอเตสํ – เหลา่ นน้ั / [วตฺถหู ิ – บรรดามูลเหตทุ ง้ั หลาย]/ วา – หรอื วา่ / อญญฺ ตเรน; – อยา่ งใดอยา่ งหน่ึง/ [วตถฺ นุ า – ดว้ ยมลู เหตุ]/ นตฺถิ – ยอ่ มไมม่ ี/ อโิ ต – จากนี้/ พหทิ ธฺ า. – ในภายนอก/ ๑๐๓. “ตยทิ ํ – น้ีนน้ั / [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซง่ึ มลู เหตุแหง่ ทฏิ ฐ]ิ / ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ตถาคโต – ตถาคต/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ‘อเิ ม – เหลา่ น้ี/ ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านา – มูลเหตแุ หง่ ทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย]/ เอวคํ หติ า – ทบี่ ุคคลถอื ไวแ้ ลว้ อยา่ งนี้/ เอวปํ รามฏฐฺ า – ทบี่ ุคคลยดึ ถือไวแ้ ลว้ อยา่ งน้ี/ เอวคํ ตกิ า – เป็ นของมคี ตอิ ยา่ งนน้ั / ภวนฺติ – ยอ่ มเป็ น/ เอวอํ ภสิ มปฺ รายา’ติ – เป็ นของมีภพหน้าอยา่ งนน้ั ’ดงั นี้/ ตญจฺ – นน้ั +อนึ่ง/ [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซง่ึ มลู เหตุแหง่ ทฏิ ฐ]ิ / ตถาคโต – ตถาคต/ ปชานาติ – ยอ่ มรชู้ ดั / ตโต – กวา่ นน้ั / จ – ดว้ ย/ อุตตฺ รติ รํ – ยง่ิ ขนึ้ ไปกวา่ / ปชานาต;ิ – ยอ่ มรชู้ ดั / ตญจฺ – นน้ั +ดว้ ย/ [ทฏิ ฐฺ ฏิ ฐฺ านํ – ซงึ่ มลู เหตแุ หง่ ทฏิ ฐ]ิ / ปชานนํ – เมอื่ รชู้ ดั / น – ไม/่ ปรามสติ – ยอ่ มยดึ ม่นั / อปรามสโต – ผไู้ มย่ ดึ ม่นั อยู/่ จสฺส – ก็+อนั เธอ/ ปจฺจตตฺ ญเฺ ญว – ดว้ ยตนเอง+น่นั แล/ นิพพฺ ตุ ิ – ความดบั / วทิ ติ า. – รแู้ ลว้ / เวทนานํ – ซงึ่ เวทนาทง้ั หลาย/ สมทุ ยญจฺ – ซง่ึ ความเกดิ +ดว้ ย/ อตฺถงคฺ มญจฺ – ซง่ึ ความดบั +ดว้ ย/ อสฺสาทญจฺ – ซง่ึ คุณ+ดว้ ย/ อาทนี วญจฺ – ซงึ่ โทษ+ดว้ ย/ นิสสฺ รณญจฺ – ซง่ึ อุบายเครือ่ งสลดั +ดว้ ย/ ยถาภตู ํ – ตามความเป็ นจรงิ / วทิ ติ วฺ า – รแู้ ลว้ / อนุปาทาวมิ ุตฺโต – เป็ นผหู้ ลดุ พน้ แลว้ เพราะไมย่ ดึ มน่ ั ถอื ม่นั / ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ตถาคโต. – ตถาคต/ ๑๐๔. “อเิ ม โข – เหลา่ นี้แล/ เต – เหลา่ นน้ั / ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ ธมฺมา – ธรรมทง้ั หลาย/ คมภฺ ีรา – เป็ นธรรมทลี่ กึ ซงึ้ / ททุ ทฺ สา – เป็ นธรรมทเี่ ห็นไดย้ าก/ ทรุ นุโพธา – เป็ นธรรมทรี่ ตู้ ามไดย้ าก/ สนฺตา – เป็ นธรรมทสี่ งบ/ ปณีตา – เป็ นธรรมทปี่ ระณีต/ อตกกฺ าวจรา – เป็ นธรรมทคี่ าดคะเนไมไ่ ด้/ นิปณุ า – เป็ นธรรมทลี่ ะเอยี ด/ ปณฺฑติ เวทนียา – เป็ นธรรมทรี่ ไู้ ดเ้ ฉพาะบณั ฑติ / เย – เหลา่ ใด/ [ธมฺเม – ซง่ึ ธรรมทง้ั หลาย]/ ตถาคโต – ตถาคต/ สยํ – ดว้ ยตนเอง/ อภญิ ญฺ า – ดว้ ยความรยู้ ง่ิ / สจฉฺ ิกตวฺ า –
91 กระทาํ ใหแ้ จง้ แลว้ / ปเวเทติ – ยอ่ มสอนผอู้ นื่ ใหร้ แู้ จง้ / เยหิ – เหลา่ ใด/ [การเณหิ – เพราะเหตทุ ง้ั หลาย]/ ตถาคตสฺส – ซง่ึ ตถาคต/ ยถาภุจฺจํ – ตามความเป็ นจรงิ / วณฺณํ – ซง่ึ คาํ ยกยอ่ ง/ วทมานา – เมอื่ กลา่ ว/ วเทยยฺ ุ.ํ – พงึ กลา่ ว/
92 ปรติ สฺสติ วปิ ผฺ นฺทติ วาโร – วาระวา่ ดว้ ยการบญั ญตั อิ ตั ตาและโลก เพราะความแสห่ าความดนิ้ รนของคนมีตณั หา/ ๑๐๕. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สสสฺ ตวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ เทยี่ ง/ สสสฺ ตํ – วา่ เทยี่ ง/ อตฺตานญจฺ – ซง่ึ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซง่ึ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสฺสตํ – ผไู้ มเ่ ห็นอยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสฺสานํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สฺสติ วปิ ฺผนฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดนิ้ รน+เทา่ นน้ั / ๑๐๖. “ตตฺร – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอกจฺจสสฺสตกิ า – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ บางอยา่ งเทยี่ ง/ เอกจฺจอสสสฺ ตกิ า – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ บางอยา่ งไมเ่ ทยี่ ง/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ สสฺสตํ – วา่ เทยี่ ง/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ อสสฺสตํ – วา่ ไมเ่ ทยี่ ง/ อตฺตานญจฺ – ซงึ่ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซง่ึ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตหู ิ – ๔ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสฺสตํ – ผไู้ มเ่ หน็ อยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสสฺ านํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สสฺ ติ วปิ ฺผนฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดน้ิ รน+เทา่ นน้ั / ๑๐๗. “ตตฺร – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เเหปล็ นา่ ผนมู้ น้ั วี /าสทมะณวา่ พโลรฺ กาหมฺมที ณสี่ ดุ าแ–ละสโมลณกไะมแม่ละีทพีสี่่ รดุ า/หอมนณฺต์ทาง้ันหนลฺตาํย–/ อนฺตานนฺตกิ า – วา่ มีทสี่ ุดและไมม่ ที สี่ ดุ / โลกสฺส – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตหู ิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสฺสตํ – ผไู้ มเ่ หน็ อยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสฺสานํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สฺสติ วปิ ผฺ นฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดน้ิ รน+เทา่ นน้ั /
93 ๑๐๘. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อมราวกิ ฺเขปิ กา – เป็ นผมู้ ีวาทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ปญหฺ ํ – ซงึ่ ปญั หา/ ปุฏฐฺ า – เป็ นผถู้ กู ถามแลว้ / สมานา – เป็ นอยู/่ วาจาวกิ เฺ ขปํ – ซง่ึ การหลบเลีย่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ เฺ ขปํ – ซงึ่ ความหลบเลยี่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ ูหิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสสฺ ตํ – ผไู้ มเ่ ห็นอยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสสฺ านํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สฺสติ วปิ ฺผนฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดน้ิ รน+เทา่ นน้ั / ๑๐๙. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อธจิ ฺจสมุปปฺ นฺนกิ า – เป็ นผูม้ วี าทะวา่ อตั ตาและโลกเกดิ ขนึ้ เองไมม่ ีเหตปุ จั จยั / อธจิ จฺ สมปุ ฺปนฺนํ – วา่ เกดิ ขนึ้ เองไมม่ เี หตุปจั จยั / อตฺตานญจฺ – ซง่ึ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซงึ่ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ทวฺ ีหิ – ๒ อยา่ ง/ วตถฺ ูห.ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสฺสตํ – ผไู้ มเ่ หน็ อยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสสฺ านํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สสฺ ติ วปิ ผฺ นฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดน้ิ รน+เทา่ นน้ั / ๑๑๐. “ตตฺร – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ ปุพพฺ นฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ คี วามเหน็ คลอ้ ยตามขนั ธ์สว่ นอดตี / ปุพพฺ นฺตํ – ซง่ึ ขนั ธส์ ว่ นอดตี / อารพภฺ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มอี ยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ตุ ตฺ ปิ ทานิ – ซงึ่ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ อฏฐฺ ารสหิ – ๑๘ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมูลเหตุทง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสสฺ ตํ – ผไู้ มเ่ หน็ อยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/
94 [มนุสฺสานํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สสฺ ติ วปิ ฺผนฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดนิ้ รน+เทา่ นน้ั / ๑๑๑. “ตตฺร – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อทุ ฺธมาฆาตนิกา – อนั มีในเบอ้ื งหลงั จากความตาย/ สญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ มสี ญั ญา/ อทุ ฺธมาฆาตนํ – อนั มใี นเบือ้ งหลงั จากความตาย/ สญญฺ ึ – วา่ มสี ญั ญา/ อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ โสฬสหิ – ๑๖ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสสฺ ตํ – ผไู้ มเ่ ห็นอยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสสฺ านํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สฺสติ วปิ ผฺ นฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดนิ้ รน+เทา่ นน้ั / ๑๑๒. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อุทธฺ มาฆาตนิกา – อนั มีในเบ้อื งหลงั จากความตาย/ อสญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ ไมม่ สี ญั ญา/ อุทฺธมาฆาตนํ – อนั มใี นเบื้องหลงั จากความตาย/ อสญญฺ ึ – วา่ ไมม่ สี ญั ญา/ อตตฺ านํ – ซงึ่ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ อฏฐฺ หิ – ๘ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสสฺ ตํ – ผไู้ มเ่ หน็ อยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสสฺ านํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สสฺ ติ วปิ ฺผนฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดนิ้ รน+เทา่ นน้ั / ๑๑๓. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อุทธฺ มาฆาตนิกา – อนั มีในเบ้ืองหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ ีนาสญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ มีสญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ ีสญั ญาก็มใิ ช่/ อุทธฺ มาฆาตนํ – อนั มใี นเบ้ืองหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ ีนาสญญฺ ึ – อนั มสี ญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ ีสญั ญาก็มใิ ช/่ อตฺตานํ – ซง่ึ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ อฏฐฺ หิ – ๘ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่
95 อปสฺสตํ – ผไู้ มเ่ ห็นอยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสสฺ านํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สฺสติ วปิ ผฺ นฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดนิ้ รน+เทา่ นน้ั / ๑๑๔. “ตตฺร – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อจุ ฺเฉทวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ อตั ตาขาดสญู / สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตตฺ สฺส – ของสตั ว์/ อจุ เฺ ฉทํ – ซงึ่ ความขาดสญู / วนิ าสํ – ซงึ่ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซงึ่ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สตฺตหิ – ๗ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหฺมณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสสฺ ตํ – ผไู้ มเ่ ห็นอยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสฺสานํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สฺสติ วปิ ผฺ นฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดน้ิ รน+เทา่ นน้ั /
96 ๑๑๕. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ ทฏิ ฐฺ ธมมฺ นิพพฺ านวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ มีสภาพบางอยา่ งเป็ นนพิ พานในปจั จุบนั / สโต – ผปู้ รากฏอยู/่ สตฺตสฺส – ของสตั ว์/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมฺมนิพพฺ านํ – ซง่ึ นิพพานในปจั จุบนั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ปญจฺ หิ – ๕ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสสฺ ตํ – ผไู้ มเ่ ห็นอยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสสฺ านํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สสฺ ติ วปิ ผฺ นฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดน้ิ รน+เทา่ นน้ั / ๑๑๖. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อปรนฺตกปฺปิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธส์ ว่ นอนาคต/ อปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผเู้ ห็นคลอ้ ยตามขนั ธส์ ว่ นอนาคต/ อปรนฺตํ – ซง่ึ ขนั ธส์ ว่ นอนาคต/ อารพภฺ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มีอยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ุตตฺ ปิ ทานิ – ซงึ่ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ จตจุ ตตฺ ารีสาย – ๔๔ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพฺราหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสสฺ ตํ – ผไู้ มเ่ หน็ อยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสสฺ านํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สสฺ ติ วปิ ผฺ นฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดนิ้ รน+เทา่ นน้ั / ๑๑๗. “ตตฺร – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / เอเก – พวกหนึ่ง/ สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ จ – ดว้ ย/ อปรนฺตกปปฺ ิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธ์สว่ นอนาคต/ จ – ดว้ ย/ อปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผเู้ ห็นคลอ้ ยตามขนั ธส์ ว่ นอนาคต/ จ – ดว้ ย/ ปพุ ฺพนฺตาปรนฺตกปปฺ ิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธท์ ง้ั สว่ นอดีตและอนาคต/ จ – ดว้ ย/ ปุพพฺ นฺตาปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ คี วามเหน็ คลอ้ ยตามขนั ธท์ ง้ั สว่ นอดตี และอนาคต/ ปุพพฺ นฺตาปรนฺตํ – ซงึ่ ขนั ธ์ทง้ั สว่ นอดตี และสว่ นอนาคต/ อารพภฺ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ –
97 อนั มอี ยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ุตตฺ ปิ ทานิ – ซง่ึ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ ทวฺ าสฏฐฺ ยิ า – ๖๒ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ เตสํ – เหลา่ นน้ั / ภวตํ – ผเู้ จรญิ / สมณพรฺ าหมฺ ณานํ – ของสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อชานตํ – ผไู้ มร่ อู้ ยู/่ อปสสฺ ตํ – ผไู้ มเ่ หน็ อยู/่ เวทยติ ํ – เป็ นความเขา้ ใจ/ ตณฺหาคตานํ – ผมู้ ตี ณั หา/ [มนุสสฺ านํ – ของมนุษยท์ ง้ั หลาย]/ ปรติ สสฺ ติ วปิ ผฺ นฺทติ เมว. – เป็ นความแสห่ าและเป็ นความดน้ิ รน+เทา่ นน้ั / ผสฺสปจจฺ ยาวาโร – วาระวา่ ดว้ ยการบญั ญตั อิ ตั ตาและโลกเพราะผสั สะเป็ นเหตุ/ ๑๑๘. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สสฺสตวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ เทยี่ ง/ สสฺสตํ – วา่ เทยี่ ง/ อตตฺ านญจฺ – ซงึ่ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซง่ึ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ ผสฺสปจฺจยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / ๑๑๙. “ตตฺร – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอกจจฺ สสฺสตกิ า – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ บางอยา่ งเทยี่ ง/ เอกจฺจอสสสฺ ตกิ า – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ บางอยา่ งไมเ่ ทยี่ ง/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ สสสฺ ตํ – วา่ เทยี่ ง/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ อสสฺสตํ – วา่ ไมเ่ ทยี่ ง/ อตตฺ านญจฺ – ซง่ึ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซง่ึ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ผสฺสปจฺจยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / ๑๒๐. “ตตฺร – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – –เหเปล็า่นนผน้ั มู้ /ีวาสทมะณวา่พโฺรลากหมมฺ ที ณีส่ ดุา แ–ละสโมลณกไะมแม่ละที พสี่ี่ รดุ า/หอมนณฺต์ทาง้ันหนลฺตายํ –/ อนฺตานนฺตกิ า วา่ มที สี่ ดุ และไมม่ ีทสี่ ดุ / โลกสสฺ – แหง่ โลก/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ ูหิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ผสฺสปจฺจยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / ๑๒๑. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อมราวกิ ฺเขปิ กา – เป็ นผมู้ ีวาทะหลบเลยี่ งไมแ่ น่นอน/ ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ตตถฺ – ในประเด็นนน้ั / ปญหฺ ํ – ซง่ึ ปญั หา/ ปุฏฐฺ า – เป็ นผถู้ กู ถามแลว้ /
98 สมานา – เป็ นอยู/่ วาจาวกิ ฺเขปํ – ซง่ึ การหลบเลีย่ งทางวาจา/ อาปชฺชนฺติ – ยอ่ มถงึ / อมราวกิ เฺ ขปํ – ซง่ึ ความหลบเลยี่ งอนั ไมแ่ น่นอน/ จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตถฺ ูหิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ ผสฺสปจฺจยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / ๑๒๒. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อธจิ ฺจสมปุ ฺปนฺนกิ า – เป็ นผูม้ ีวาทะวา่ อตั ตาและโลกเกดิ ขนึ้ เองไมม่ เี หตปุ จั จยั / อธจิ ฺจสมปุ ปฺ นฺนํ – วา่ เกดิ ขนึ้ เองไมม่ เี หตุปจั จยั / อตตฺ านญจฺ – ซงึ่ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซงึ่ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ทฺวีหิ – ๒ อยา่ ง/ วตฺถูห.ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ผสฺสปจจฺ ยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / ๑๒๓. “ตตฺร – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพฺราหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ ปพุ ฺพนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ คี วามเห็นคลอ้ ยตามขนั ธ์สว่ นอดตี / ปุพฺพนฺตํ – ซงึ่ ขนั ธส์ ว่ นอดตี / อารพภฺ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มีอยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ุตตฺ ปิ ทานิ – ซง่ึ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ อฏฐฺ ารสหิ – ๑๘ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ผสสฺ ปจฺจยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / ๑๒๔. “ตตฺร – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ เว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหมฺ ณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อทุ ธฺ มาฆาตนิกา – อนั มีในเบ้อื งหลงั จากความตาย/ สญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ มสี ญั ญา/ อุทธฺ มาฆาตนํ – อนั มีในเบื้องหลงั จากความตาย/ สญญฺ ึ – วา่ มีสญั ญา/ อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ โสฬสหิ – ๑๖ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ ผสฺสปจฺจยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / ๑๒๕. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อุทฺธมาฆาตนิกา – อนั มใี นเบือ้ งหลงั จากความตาย/ อสญญฺ ีวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ ไมม่ สี ญั ญา/ อทุ ฺธมาฆาตนํ – อนั มีในเบื้องหลงั จากความตาย/ อสญญฺ ึ – วา่ ไมม่ ีสญั ญา/ อตฺตานํ – ซงึ่ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ อฏฐฺ หิ – ๘ อยา่ ง/ วตฺถูหิ –
99 ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ ผสฺสปจจฺ ยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / ๑๒๖. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อทุ ฺธมาฆาตนิกา – อนั มใี นเบอ้ื งหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ นี าสญญฺ วี าทา – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ มีสญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ ีสญั ญาก็มใิ ช่/ อุทฺธมาฆาตนํ – อนั มใี นเบ้อื งหลงั จากความตาย/ เนวสญญฺ นี าสญญฺ ึ – อนั มีสญั ญาก็มใิ ช่ ไมม่ สี ญั ญาก็มใิ ช/่ อตตฺ านํ – ซง่ึ อตั ตา/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ อฏฐฺ หิ – ๘ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ผสฺสปจฺจยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / ๑๒๗. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหฺมเณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อจุ เฺ ฉทวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ อตั ตาขาดสญู / สโต – ผปู้ รากฏอย/ู่ สตฺตสสฺ – ของสตั ว์/ อจุ ฺเฉทํ – ซง่ึ ความขาดสูญ/ วนิ าสํ – ซงึ่ ความพนิ าศ/ วภิ วํ – ซงึ่ ความไมเ่ กดิ อกี / ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ สตฺตหิ – ๗ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ ผสฺสปจฺจยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / ๑๒๘. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ ทฏิ ฐฺ ธมมฺ นิพพฺ านวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ มีสภาพบางอยา่ งเป็ นนพิ พานในปจั จุบนั / สโต – ผปู้ รากฏอยู/่ สตฺตสสฺ – ของสตั ว์/ ปรมทฏิ ฐฺ ธมฺมนิพพฺ านํ – ซง่ึ นิพพานในปจั จบุ นั วา่ เป็ นบรมธรรม/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ ปญจฺ หิ – ๕ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ผสสฺ ปจฺจยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / ๑๒๙. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ อปรนฺตกปฺปิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผเู้ ห็นคลอ้ ยตามขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อปรนฺตํ – ซง่ึ ขนั ธ์สว่ นอนาคต/ อารพภฺ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มอี ยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ตุ ตฺ ปิ ทานิ – ซงึ่ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ จตุจตฺตารีสาย – ๔๔ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ ผสฺสปจฺจยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั /
100 ๑๓๐. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพฺราหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / เอเก – พวกหน่ึง/ สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ จ – ดว้ ย/ อปรนฺตกปปฺ ิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธ์สว่ นอนาคต/ จ – ดว้ ย/ อปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผเู้ ห็นคลอ้ ยตามขนั ธส์ ว่ นอนาคต/ จ – ดว้ ย/ ปพุ พฺ นฺตาปรนฺตกปปฺ ิ กา – เป็ นผกู้ าํ หนดขนั ธท์ ง้ั สว่ นอดีตและอนาคต/ จ – ดว้ ย/ ปพุ ฺพนฺตาปรนฺตานุทฏิ ฐฺ โิ น – เป็ นผมู้ คี วามเห็นคลอ้ ยตามขนั ธท์ ง้ั สว่ นอดตี และอนาคต/ ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ – ซงึ่ ขนั ธท์ ง้ั สว่ นอดตี และสว่ นอนาคต/ อารพฺภ – ปรารภแลว้ / อเนกวหิ ติ านิ – อนั มอี ยา่ งตา่ ง ๆ/ อธมิ ตุ ฺตปิ ทานิ – ซงึ่ วาทะแสดงทฏิ ฐทิ ง้ั หลาย/ อภวิ ทนฺติ – ยอ่ มประกาศ/ ทฺวาสฏฐฺ ยิ า – ๖๒ อยา่ ง/ วตถฺ หู ิ – ดว้ ยมูลเหตทุ ง้ั หลาย/ ตทปิ – แมน้ น้ั / [ปพพฺ ํ – ขอ้ ]/ ผสสฺ ปจฺจยา. – เพราะผสั สะเป็ นปจั จยั / เนตํ – ไมใ่ ช่+น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ ฐานํ – เป็ นฐานะ/ วชิ ฺชตวิ าโร – วาระวา่ ดว้ ยสงิ่ ทเี่ ป็ นไป/ ๑๓๑. “ตตรฺ – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ฺขเว – ดูกอ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ สสสฺ ตวาทา – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ เทยี่ ง/ สสสฺ ตํ – วา่ เทยี่ ง/ อตตฺ านญจฺ – ซง่ึ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซง่ึ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺติ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตูหิ – ๔ อยา่ ง/ วตฺถูห.ิ – ดว้ ยมลู เหตุทง้ั หลาย/ เต วต – เหลา่ นน้ั หนอ/ [สมณพฺราหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อญญฺ ตรฺ – เวน้ / ผสสฺ า – จากผสั สะ/ ปฏสิ เํ วทสิ ฺสนฺตตี ิ – จกั เสวยอารมณ์ได+้ ดงั น้ี/ เนตํ – หามไิ ด+้ น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ ฐานํ – เป็ นฐานะ/ วชิ ฺชต.ิ – ยอ่ มเป็ นไปได/้ ๑๓๒. “ตตฺร – เหลา่ นน้ั / [สมณพรฺ าหมฺ เณสุ – บรรดาสมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ ภกิ ขฺ เว – ดกู อ่ นภกิ ษุทง้ั หลาย/ เย – เหลา่ ใด/ เต – เหลา่ นน้ั / สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย/ เอกจฺจสสฺสตกิ า – เป็ นผมู้ ีวาทะวา่ บางอยา่ งเทยี่ ง/ เอกจจฺ อสสฺสตกิ า – เป็ นผมู้ วี าทะวา่ บางอยา่ งไมเ่ ทยี่ ง/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ สสฺสตํ – วา่ เทยี่ ง/ เอกจจฺ ํ – บางอยา่ ง/ อสสสฺ ตํ – วา่ ไมเ่ ทยี่ ง/ อตฺตานญจฺ – ซงึ่ อตั ตา+ดว้ ย/ โลกญจฺ – ซง่ึ โลก+ดว้ ย/ ปญญฺ เปนฺต.ิ – ยอ่ มบญั ญตั /ิ จตหู ิ – ๔ อยา่ ง/ วตฺถหู ิ – ดว้ ยมลู เหตทุ ง้ั หลาย/ เต วต – เหลา่ นน้ั หนอ/ [สมณพรฺ าหฺมณา – สมณะและพราหมณ์ทง้ั หลาย]/ อญญฺ ตรฺ – เวน้ / ผสฺสา – จากผสั สะ/ ปฏสิ เํ วทสิ สฺ นฺตตี ิ – จกั เสวยอารมณ์ได+้ ดงั น้ี/ เนตํ – หามไิ ด+้ น่นั / [ปพฺพํ – ขอ้ ]/ ฐานํ – เป็ นฐานะ/ วชิ ฺชต.ิ – ยอ่ มเป็ นไปได/้
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
