บันทึกเถ่านั้งเจ้าพ่อแก้ว

คำนำ ทุกปที ่ีมกี ารจัดงานงว้ิ การเตรียมการจดั งานต่าง ๆ ให้ถกู ต้องตามประเพณี นบั วันผู้รู้ เก่าแก่ทจ่ี ะถ่ายทอดงานหายากขึน้ บันทึกเถา่ นงั้ เล่มน้ี เขยี นมาจากประสบการณ์ในการเปน็ คณะกรรมการจดั งานเจา้ พอ่ แกว้ หรือเถา่ นั้ง ปี พ.ศ. 2565 จากประสบการณเ์ ดิมที่เป็นคนในพ้ืนที่ อ.บางมลู นาก จ.พจิ ิตร เห็นประเพณกี ารจัด งานง้วิ มาตงั้ แตจ่ าความได้ ช่วงวยั เดก็ ไดร้ ว่ มขบวนแห่ หาบกระเช้าดอกไมอ้ ยู่หลายคร้ัง เม่อื เตบิ โตมหี น้าทีก่ ารงานไปประจาที่ต่างจงั หวัด แตจ่ ะกลบั มาร่วมงานง้วิ ท่บี างมูลนากเกอื บทกุ ปี จนกระทง่ั ปี พ.ศ. 2565 ครอบครัวได้รับการเสีย่ งทายให้เปน็ เถา่ นง้ั หรอื คณะกรรมการจดั งาน จากส่ิงที่เคยรู้บ้าง ไมร่ ู้บ้าง จึงเกิดคาถาม ตามมา มากมาย เช่น เถ่าน้งั เสี่ยงทายเลอื กกัน อย่างไร ธูปทีไ่ หวก้ าหนึง่ มีกดี่ อกกันแน่ ใช้ไหวอ้ ะไรบา้ ง โคมเต็งลง้ั ไม้ไผ่ท่หี ้อยโคมตัดมาจาก ไหน ภาษาจีนทเี่ ขยี นแปลว่าอะไร งว้ิ ถือต๊กุ ตาอะไรมาไหว้เจ้าพ่อแกว้ พิธีปวงเซยี่ ง เหีย้ งเผา้ คอื อะไร ลอ่ โก้ว เองกอ สงิ โต มงั กร เกี่ยวขอ้ งอะไรกบั งานงิ้วเจ้าพอ่ แก้ว เม่อื อยากได้ คาตอบก็จะถามจากคนเก่าคนแกท่ ี่คลกุ คลอี ยู่กบั งานประเพณีน้ี ควบคกู่ บั การคน้ คว้าเอกสาร ร้สู ึกเสียดายสงิ่ ท่ีรู้ จึงจดบนั ทึกไว้เปน็ ลายลกั ษณอ์ ักษร แหลง่ ที่มาของขอ้ มลู ในบนั ทกึ เลม่ นี้ เขียนแบบง่าย ๆ พอสื่อความให้รู้ท่ีมาของขอ้ มูล ขอบคุณผู้ใหข้ ้อมูลทกุ ทา่ นและขอบคุณทุกทา่ นในภาพ ที่ตอ้ งขออนุญาตมา ณ ที่นด้ี ้วย ในการนาภาพที่บันทกึ ไว้มาประกอบเรอื่ งราว เพือ่ ส่ือความเข้าใจให้ชดั เจนยง่ิ ขึ้น บนั ทกึ เถ่านั้ง งานงว้ิ เจ้าพอ่ แกว้ บางมูลนาก เลม่ นจี้ ะเปน็ ประโยชน์ เผยแพร่ส่งต่อ ใหค้ นรุ่นหลัง ไดร้ บั ร้เู รอื่ งราวธรรมเนียมปฏบิ ัตขิ อง คนไทย - จีน ในอาเภอบางมลู นาก จงั หวัดพจิ ิตร ที่ทาสืบตอ่ กนั มาเกี่ยวกบั พิธกี รรมตา่ ง ๆ ประเพณีวัฒนธรรมท้องถ่นิ ทพี่ วกเรา ควรช่วยกนั รกั ษาไว้ กาญจนา เหมือนเงิน

สงวนลขิ สทิ ธใิ์ ชเ้ ผยแพรเ่ ฉพำะประโยชน์ส่วนรวม กำรนำไปใชเ้ ป็นผลงำนทำงวชิ ำกำรต้องไดร้ บั อนุญำต

สารบัญ 1 15 คำนำ 20 สำรบัญ 25 บันทึกเถำ่ นั้งเรอ่ื งที่ 1 เรมิ่ ต้นงำนง้ิวบำงมลู นำกบ้ำนฉนั 28 บนั ทึกเถำ่ นั้งเรื่องที่ 2 “ ปัวะปวย ” เส่ยี งทำยเลือกเถ่ำน้ัง 34 บันทกึ เถำ่ น้ังเรอ่ื งที่ 3 รับจองสถำนที่ล็อคขำยของในงำน 39 บันทกึ เถ่ำนัง้ เรอื่ งท่ี 4 ปำ้ ยผ้ำประชำสมั พันธ์สีเหลอื งระบำยแดง 44 บันทึกเถำ่ นั้งเรือ่ งที่ 5 ศำลเจำ้ พ่อแกว้ ชั่วครำวที่สนำม 49 บนั ทึกเถ่ำน้ังเรอ่ื งที่ 6 ปำ้ ยภำษำจนี กับคำแปลภำษำไทย 58 บันทึกเถ่ำน้งั เรอ่ื งที่ 7 โคมเตง็ ลง้ั 65 บันทึกเถ่ำนัง้ เรื่องท่ี 8 โคมเตง็ ลั้ง : ทกี งเต็ง 68 บนั ทกึ เถ่ำนง้ั เร่อื งท่ี 9 ของไหว้เจำ้ 83 บนั ทกึ เถ่ำนง้ั เร่อื งที่ 10 ธูปไหว้บูชำ 94 บันทกึ เถ่ำน้ังเรื่องที่ 11 “ กิมฮวย ” ปกั กระถำงธูป 100 บนั ทึกเถ่ำน้งั เรื่องที่ 12 กำรเชญิ เจ้ำพอ่ แกว้ จำกศำลที่ประทบั 104 บันทกึ เถำ่ นัง้ เรอ่ื งท่ี 13 ลำดบั ขบวนแห่ 110 บันทึกเถ่ำนัง้ เรอ่ื งที่ 14 กระถำงเครือ่ งหอมไมแ้ กน่ จนั ทร์ 122 บนั ทึกเถำ่ นง้ั เรื่องท่ี 15 เชิดสิงโต 130 บนั ทึกเถ่ำนง้ั เรอ่ื งท่ี 16 เชิดมงั กร บันทกึ เถ่ำนง้ั เรื่องท่ี 17 เอง็ กอ บันทึกเถ่ำนง้ั เรอ่ื งท่ี 18 ธิดำเจ้ำพอ่ แก้ว บันทึกเถ่ำนั้งเรอ่ื งที่ 19 กำรประมูลของ

บนั ทกึ เถำ่ นั้งเรื่องท่ี 20 งิว้ 135 139 บนั ทกึ เถ่ำน้งั เร่อื งที่ 21 ง้วิ ปวงเซย่ี ง 143 153 บันทึกเถำ่ นั้งเรื่องที่ 22 “เหย้ี งเผ้ำ” พิธีเผำชดุ เสือ้ กระดำษเคร่อื งทรงเจ้ำพอ่ 158 บนั ทึกเถ่ำนงั้ เรื่องที่ 23 รำยรับ กับ รำยจ่ำย บนั ทกึ เถ่ำนงั้ เรือ่ งท่ี 24 สง่ เจำ้ กลบั ศำลที่ประทบั ภำคผนวก ประวตั ิผบู้ ันทึก

เร่ิมต้นงานงิ้วบางมลู นากบา้ นฉนั กาญจนา เหมอื นเงนิ บางมลู นาก เปน็ อาเภอหนงึ่ ของจงั หวัดพจิ ติ ร ท่ีอยตู่ ดิ เขตจังหวัดนครสวรรค์ สภาพ พ้ืนทเี่ ปน็ ทล่ี ุม่ มีฤดูน้าหลากท่วมทุกปี ตามลมุ่ หนอง คลอง บึง มปี ลาชุกชุม ตวั นากซึง่ กนิ ปลาเปน็ อาหารจงึ มีชกุ ชมุ กินปลาแล้ว ถ่ายขที้ ิ้งไว้เกลือ่ นกลาด จงึ ไดช้ ่ือวา่ อาเภอบางขีน้ าก ปัจจุบนั ไมพ่ บตัวนากแลว้ แต่ชอื่ อาเภอยังเรยี กตามเดมิ โดยเปลี่ยนเปน็ อาเภอบางมูลนาก คาสะกด ในสมัยเดิมเขยี น สะกดดว้ ยตวั อักษร ค ตอ่ มาเมอื่ มีการบญั ญัติศัพท์ ตามพจนานกุ รม ราชบณั ฑิตยสถาน หรือ การกาหนดคาศัพท์ข้ึนมาใหม่ในภาษา เพอ่ื ใช้ส่อื ความหมาย จึงสะกด ดว้ ยตวั อักษร ก ให้ตรงกบั ทม่ี าของอาเภอทมี่ ตี ัวนากชกุ ชุม “ จีนไทยใชอ่ ่ืนไกล พน่ี ้องกนั ” ผคู้ นทอ่ี าศัยอยู่ในอาเภอบางมูลนาก ส่วนใหญเ่ ปน็ คนไทยเช้ือสายจีน ชมุ ชนท่คี นจีนเขา้ ไปตงั้ ถน่ิ ฐานทามาหากนิ จะสร้างศาลเจ้าไว้เซน่ ไหวบ้ ูชา เพื่อให้ดแู ลชมุ ชนเกิดความร่มเยน็ เปน็ สุข ทามาคา้ ขายรา่ รวย เทพศกั ดิ์สิทธิ์ ซง่ึ เปน็ ทีน่ ับถือของ ชาวจีน เป็นเทพประจาท้องถนิ่ จนี แต้จ๋ิว เรียก ปุนเถา่ กง คนจนี กลาง เรียก เปิน่ โถวกง ปุน ( ปงึ , ป้ึง ) แปลว่า ต้นตอ เจ้าท่ี เถ่า , เถ้า แปลวา่ หวั หน้า กง แปลวา่ ปู่ , ตา , คนแก่ 1

ในบ้านคนจีน ศาลไม้ ต้ังรปู เจ้าพอ่ แก้ว ปงึ เถา่ กง ไหวเ้ คารพบูชา เทพปงึ เถ่ากง ของอาเภอบางมูลนาก มีเร่ืองเลา่ ว่า บริเวณริมนา้ นา่ น มที อ่ นไมล้ อยนา้ มาติดกอหญา้ รมิ ฝัง่ ลกั ษณะคล้ายคน มตี า หู จมูก ปาก ชาวบา้ นต่างพากันมามงุ ดู หน่งึ ใน นัน้ มี อาแปะ๊ หอ้ ย นายหอ้ ย แซ่ล้ี ร้านลเ้ี ตก็ เส็งรวมอยู่ดว้ ย ชาวบ้านช่วยกันนาทอ่ นไม้น้ันขน้ึ มา จากน้า ตั้งศาลเปน็ เพิงเล็ก ๆ ให้อย่แู ละกราบไหว้บูชา ชาวบา้ นพบท่อนไม้คล้ายคนลอยน้ามา และน้าขน้ึ มาไวบ้ นศาลเลก็ ๆ ริมน้า ( ภาพจา้ ลองจาก แผ่นซีดีทรี่ ะลกึ พธิ ีเปดิ และฉลองศาลเจ้าพอ่ แกว้ ) 2

อาแป๊ะหอ้ ย นายหอ้ ย แซ่ล้ี ร้านล้เี ตก็ เส็ง ต่อมามกี ารมอบหมายให้ อาแปะ๊ หอ้ ย นาท่อนไมท้ ่ีพบไปทีเ่ ยาวราช ข้างวัดเล่งเน่ยยี่ หรอื วัดมงั กรกมลาวาส กรงุ เทพมหานคร เพอ่ื ให้ช่างตกแตง่ ใหส้ วยงาม ก่อนนาองคเ์ จ้าพ่อ กลบั มาบางมูลนาก ชาวตลาดบางมูลนากได้บริจาคเงินเพือ่ สร้างศาลไมร้ มิ น้า มใี บอนุโมทนา ที่ มีภาพวาดเทพให้เปน็ ทรี่ ะลกึ ดา้ นข้างมภี าษาจีนเว้นท่ไี วส้ าหรบั ลงรบั วัน เดอื น ปี ทไี่ ด้รบั เงิน ใบอนโุ มทนาดังกลา่ วได้รับอภินันทนาการ จาก นายบญุ ธรรม วงศ์ทองเหลอื ส่วนภาพวาดเทพ ในใบอนโุ มทนา มีบันทึกไว้ว่า ร้านถ่ายรูปเจยี ฮัว่ แซ ( ปจั จุบันเลกิ กจิ การไปแล้ว ) เป็นผู้ใหช้ ่าง วาด แล้วนามาพมิ พไ์ ว้ในใบอนุโมทนารบั บริจาคเงนิ สร้างศาลเจา้ ทร่ี มิ น้า จากการสอบถาม การ อญั เชญิ องค์เจา้ พอ่ แกว้ ทน่ี าไปแกะสลักกลบั มาทางรถไฟ ตอ้ งมากบั ตู้สินค้าของขบวนรถไฟใน สมยั นั้น ใบอนุโมทนาดงั กลา่ วหลายบ้านนาไปใส่กรอบกราบไหวบ้ ชู าดว้ ยความศรัทธา 3

ใบอนุโมทนาเงินบรจิ าคเพื่อสรา้ งศาลรมิ น้า มภี าพวาดเทพ ขอบขา้ งมรี อยปุใหฉ้ ีก ด้านขา้ งมีภาษาจนี เวน้ ท่ไี ว้ ส้าหรบั ลงรบั วนั เดือน ปี ทไี่ ดร้ ับเงนิ 4

องคเ์ จา้ พ่อเม่ือแกะสลักเสรจ็ และอญั เชิญกลับมาบางมูลนาก ภายหลงั มีการเขา้ ทรง มี ช่ือภาษาจีนความหมายว่า “ แกว้ ” จึงเรียกกันตอ่ มาวา่ “ เจ้าพอ่ แก้ว ” เจา้ พ่อแก้ว ปงึ เถา่ กง อ.บางมลู นาก งานประเพณเี จา้ พ่อแกว้ หรือ งานง้ิว คณุ สุกจิ ปกรโณดม เล่าว่า การจัดงาน เร่ิมแรก มีแต่งานวนั เกิด นายจอื เอ่ียม แซ่อง้ึ บิดา เจ้าของร้านอ้ึงย่งจ๊วั เป็นผดู้ ูฤกษย์ าม วา่ ตรงกับวนั เวลาใดในปฏิทินจนี วนั เกิดเจา้ พ่อแกว้ ราว ๆปลายเดือนมกราคม หรอื ตน้ เดือน กุมภาพนั ธ์ของทกุ ปี ในสมัยนั้น นายจอื เอีย่ ม แซอ่ งึ้ เปน็ ผู้จัดงานในส่วนพิธีจนี ขนุ วินจิ สุขกรรม ( เท่งฮวย จนั ทรศรีวงศ์ ) เป็นผ้จู ัดงานในสว่ นพิธไี ทย นายจอื เอย่ี ม แซอ่ ้งึ ขนุ วนิ จิ สุขกรรม ( เทง่ ฮวย จนั ทรศรีวงศ์ ) เปน็ ผูจ้ ัดงานในส่วนของพิธจี นี เปน็ ผจู้ ดั งานในส่วนของพธิ ีไทย 5

งานวันเกดิ เจ้าพอ่ แก้วท่จี ดั ในสมยั น้ัน เป็นการนัดกนั มากินเลี้ยง ทหี่ นา้ ศาลเจ้า มดี นตรี จนี ( เจาเฉี่ยง ) วงเลก็ ๆ บรรเลงขับกลอ่ ม บางปกี ็มีหุน่ กระบอก (จ่วั เอี้ย ) มาแสดงถวาย งานเล้ียงวนั เกดิ เจ้าพ่อแก้วสมัยนัน้ เปน็ การนัดหมายกนั มากินเล้ียงหนา้ ศาลเจ้า มดี นตรจี ีน ( เจาเฉ่ียง ) วงเลก็ ๆ บรรเลงขบั กลอ่ ม ( ภาพจ้าลองจาก แผน่ ซีดที ่ีระลึกพธิ ีเปดิ และฉลองศาลเจ้าพอ่ แกว้ ) 6

ศาลเจ้าพอ่ แกว้ หลงั เดิม หันหนา้ ออกสู่แม่น้านา่ น ศาลเจ้าพ่อแกว้ หลังเดมิ ซ่งึ หันหน้าออกสแู่ ม่นา้ น่าน จากคาบอกเล่าทีต่ ้องบนั ทึกไว้ถงึ การ ออกแบบอนั แยบยลของชา่ งในสมยั น้ันว่า การอัญเชิญเจ้าพอ่ แกว้ ออกจากท่ีประทับ เกา้ อี้ท่ี ประทบั ไมใ่ ชใ่ ครกน็ าออกมาได้งา่ ย ๆ มเี พยี งผ้รู ู้ไม่กี่คนเทา่ นน้ั ท่ีจะรวู้ ธิ กี ารยก เอียง เหลีย่ มมมุ ให้ ถูกต้องจงึ จะนาเกา้ อที้ ่ปี ระทบั ออกมาได้ นบั เปน็ ความชาญฉลาดในการดูแลรกั ษาทรัพยส์ มบัตใิ น ศาลเจา้ พ่อแก้ว ไมใ่ หใ้ ครก็สามารถนาของท่มี ีคณุ คา่ ประเมนิ ไมไ่ ด้ออกไปจากศาลโดยภาระการ เจ้าพ่อแกว้ ปึงเถ่ากง ภาพถ่ายทศี่ าลหลังเดมิ ซงึ่ หนั หน้าออกสู่แมน่ ้าน่าน 7

ศาลเจ้าพ่อแก้วหลังเดมิ หนั หน้าออกสูแ่ มน่ า้ นา่ น พ้นื ที่มีจา้ กดั สมยั กอ่ นของทุกอย่างตอ้ งเกบ็ ไว้ในศาล โตะ๊ หมู่ชดุ มุกที่ใช้ตั้งประทบั ในงาน ช่างจะ ออกแบบให้เกบ็ ซ้อน ๆ กันได้ โดยไม่กินพ้ืนท่ี วธิ ีการเก็บกส็ อนถา่ ยทอดต่อ ๆ กนั มาจากร่นสู่รุ่น ส่วนเกี้ยวทใี่ ช้ประทับแหร่ อบตลาดจะเกบ็ ไวใ้ นหอ้ งขา้ ง ๆ 8

เปน็ ความโชคดีของพวกเรา ท่ีมภี าพขบวนแห่เจา้ พ่อแก้วรอบตลาดบางมลู นากท่มี มี า ยาวนาน เก็บรักษาไวต้ ามบา้ นและให้บันทึกภาพมาเผยแพร่ ความเรียบง่ายของ ขบวนแห่เจา้ พ่อแกว้ ในสมยั เกา่ 9

ขบวนแหเ่ จ้าพอ่ แกว้ ท่ีสถานรี ถไฟบางมูลนาก การหามเก้ยี วที่ประทบั แห่รอบตลาด ไมม่ ีรูปแบบท่ีตายตวั ช่างสมัยก่อนออกแบบ ให้ คนหามเกีย้ วด้านขา้ งจะจับไม้คล้ายการถอื ของทงั้ สองขา้ ง ส่วนไมท้ ี่อยตู่ รงกลางเกย้ี วจะแบกไว้ บนบ่า เกย้ี วท่ีแห่จะไม่สูงมาก แหไ่ ปตามตรอกซอยได้สะดวกไมต่ ิดสายไฟหรือปา้ ย ปจั จบุ นั มี ผู้คนใหค้ วามศรัทธาและความเช่อื ว่าถา้ มาหามเกยี้ วเจา้ พอ่ แกว้ อธษิ ฐานขอพร จะได้ด่ังประสงค์ ในระหวา่ งทางจงึ มผี ู้คนมาหอ้ มลอ้ ม ขอมีสว่ นร่วมในการหามเกย้ี วกนั มาก จนมองไมเ่ ห็นองค์เจา้ พอ่ แกว้ บางครงั้ ระยะหลังต่อมาจึงเหน็ การแบกเกยี้ วที่ประทับให้สูง คลา้ ยกับการแบกเสลยี่ ง การหามเกยี้ วเจ้าพ่อแกว้ สมัยก่อน คนดา้ นขา้ งจะจับไมค้ ลา้ ยการถอื ของทงั้ สองขา้ ง ส่วนไมท้ ี่อยตู่ รงกลางเกย้ี วจะใช้แบกไวบ้ นบา่ 10

การออกแบบเก้ียว เนือ่ งจากประตูทางเข้าศาลเดิมตา่ ยอดบนของเก้ียวทปี่ ระทบั ช่างจะ ออกแบบเจาะรูร้อยเชอื กตรงยอดเกี้ยวไว้ เวลาแหเ่ จ้ากลบั เข้าศาลหลังเดิม ซ่ึงปกติขบวนจะ เคลื่อนที่เร็วมากจนเกอื บจะเปน็ การวิ่ง พอลอดประตู ยอดเกีย้ วที่สงู เกินประตูจะหลดุ ออกมาแต่ ไมห่ ลน่ ลงพน้ื หอ้ ยตดิ อยกู่ ับเชือกทผ่ี ูกไว้ ปจั จุบันยอดเกย้ี วรอยผูกลวดด้านในไว้ ยอดบนของเก้ยี วที่ประทบั ออกแบบเจาะรรู อ้ ยเชือกไว้ สมยั กอ่ นพอลอดประตูศาลทต่ี า่้ ยอดเกยี้ วที่สงู จะหลุด หอ้ ยตดิ อยกู่ ับเชือกทผ่ี กู ไว้ ปจั จบุ นั ยอดเกยี้ วทป่ี ระทบั รอ้ ยผูกลวดด้านในไว้ 11

ความเคารพ ศรัทธา ท่ีชาวตลาดบางมลู นากมีตอ่ เจา้ พอ่ แกว้ ซึง่ เปน็ เครื่องยึดเหนี่ยว จิตใจ หลายครงั้ มีการบนบานศาลกล่าว ขอให้เจา้ พอ่ แกว้ ดลบนั ดาลให้ไดส้ มประสงค์ตามที่ อธษิ ฐาน ปกปักษค์ ุ้มครองใหอ้ ยเู่ ย็นเปน็ สขุ ทามาค้าขายข้นึ ถา้ สมหวัง ปลายปจี ะจัดงานถวาย ให้ เมอ่ื สมหวังด่ังทีข่ อ จงึ จดั งานประเพณีเจา้ พอ่ แก้วประจาปขี นึ้ หลงั การเก็บเก่ียวข้าว ช่วง เดือนธนั วาคมของทุกปี เรียกว่า “ เผ่งองั หี่ ” แปลว่า “ การละเลน่ เพอ่ื ฉลองความอยเู่ ยน็ เปน็ สขุ ” ขบวนแหเ่ จา้ พ่อแก้ว ของชาวตลาดบางมูลนาก การจัดงานประเพณีเจ้าพ่อแก้ว เร่มิ แรกมีแคก่ ารแสดงง้วิ แต้จ๋วิ 1 โรงและง้ิวไหหลา 1 โรง จัดทบี่ ริเวณโรงเรยี นโถงจอ้ื ( สมยั นั้น คือ บริเวณศาลเจ้าหลังใหม่ในปัจจุบนั ) งานจัดใหญข่ นึ้ ทกุ ปจี นพนื้ ทีเ่ รม่ิ คับแคบ ปี พ.ศ.2501 ครูวิเชียร นันทนพิบลู ย์ ประธานกรรมจัดงานในสมยั น้ัน จงึ ไดย้ ้ายสถานท่ีจดั งานไปท่ีสนามหน้าที่ทาการเทศบาล หรอื หน้าโรงเรียนอนุบาลบางมูลนาก ซงึ่ มีพืน้ ทก่ี ว้างขวาง และใช้เป็นสถานทจี่ ัดงานต่อเนื่องเรือ่ ยมาจนถงึ ปจั จุบนั น้ี 12

สมยั กอ่ นจัดงานท่ีสนามหนา้ โรงเรยี นโถงจ้ือ ปจั จุบนั เป็นทต่ี ้งั ศาลเจา้ พอ่ แกว้ หลงั ใหม่ ปี พ.ศ.2509 นายแพทยพ์ ยงุ กลันทกพันธ์ุ หรอื หมอแดง ประธานกรรมการจดั งาน ไดเ้ รม่ิ จดั งานแบบผสมผสานไทยจนี มีงวิ้ แตจ้ ิ๋ว งว้ิ ไหหลา ภาพยนตร์ ลิเก ลาตดั ราวง ชงิ ช้า สวรรค์ มา้ หมนุ ยงิ เปา้ ปาเป้า มีร้านขายสนิ คา้ ขายอาหาร จัดงานเพม่ิ เป็น 6 วนั 6 คนื 13

ปัจจบุ ัน งานเจา้ พอ่ แกว้ หรอื งานงิว้ ของอาเภอบางมูลนาก จะจดั กัน 2 ครั้ง งานวัน เกดิ เจา้ พอ่ แกว้ จดั ปลายเดือนมกราคมหรือตน้ เดอื นกุมภาพันธข์ องทกุ ปี เป็นงานเลก็ ๆ จดั 3 วนั 3 คนื งานประจาปีเจ้าพ่อแกว้ จดั กลางเดือนธนั วาคมของทกุ ปี เปน็ งานใหญ่ จดั 6 วัน 6 คืน เจา้ พ่อแกว้ เปน็ ศูนยร์ วมจติ ใจของชาวตลาดบางมูลนาก ลูกหลานจากรนุ่ สู่รุ่นรวมใจกนั จัดงานวนั เกิดและงานประจาปถี วายให้ท่านทกุ ปี ศษิ ย์เก่าของโรงเรยี นบางมูลนากภมู ิวทิ ยาคม เมือ่ ถงึ งานประเพณีประจาปีเจ้าพอ่ แกว้ ชว่ งกลางเดอื นธนั วาคมจะกลบั บางมลู นาก มาเท่ียว งานงว้ิ มาไหว้เจ้าพ่อแก้ว เพอื่ ความเป็นสิริมงคล และมาร่วมงานคนื สู่เหย้าของโรงเรยี นซึ่งตรง กบั งานประเพณีประจาปี เป็นการรวมญาติ รวมเพ่ือนฝูง ท่ีมคี วามสขุ ความสนุก ความประทับใจ ขอให้ เจ้าพ่อแก้ว ปกป้องคุ้มครองชาวบางมลู นากให้อยูร่ ม่ เยน็ เป็นสขุ ปราศจาก ภยนั ตรายทงั้ ปวง ประสบความสุขความเจรญิ และสมหวังในส่งิ ดีงามทป่ี รารถนาตลอดไป ........................................... แหล่งค้นควา้ ขอ้ มูล หนงั สือ ประวตั เิ จา้ พอ่ แก้ว อาเภอบางมูลนาก หนงั สือภมู ิปญั ญาทอ้ งถ่นิ อาเภอบางมูลนาก สภาวัฒนธรรมอาเภอบางมูลนาก พ.ศ. 2547 หนงั สอื ทีร่ ะลึกเนอื่ งในพิธีเปดิ ศาลเจ้าพ่อปุนเทา่ กง - เจ้าพอ่ หลวง 12 กุมภาพันธ์ 2540 หนงั สือทร่ี ะลกึ ฉลองเปดิ ศาลเจา้ พ่อแกว้ อาเภอบางมูลนาก จ.พิจติ ร 2 ธนั วาคม 2550 แผ่นซีดีท่รี ะลึกพธิ เี ปดิ และฉลองศาลเจ้าพ่อแกว้ 2 ธันวาคม 2550 ( เจ้าพอ่ แกว้ อาเภอบางมูลนาก - YouTube ) หนังสอื อนสุ รณ์ ขุนวนิ ิจสุขกรรม 29 มนี าคม 2513 สัมภาษณ์ คุณวิเชยี ร สุนทรสุริยวงศ์ ( อู่สสี วย ) 6 กันยายน 2565 สมั ภาษณ์ นายธรี วุฒิ ปกรโณดม ( เฮยี ตง ) ร้านอึ้งยง่ จว๊ั 11 พฤศจิกายน 2565 สมั ภาษณ์ คณุ สงั คม เต็มปิยพล ร้านน้อยฟาร์มาซี 15 พฤศจิกายน 2565 ขอบคณุ ภาพใบอนโุ มทนาและภาพขบวนแห่ จาก ร้านแสงทอง สมั ภาษณ์ คุณลดั ดาวลั ย์ ขาเอ่ยี ม ร้านแสงทอง 17 พฤศจิกายน 2565 ขอบคุณภาพจากพพิ ิธภัณฑ์ชาวบางมูลนาก ตลาดฟื้นอดีตบางมลู นาก 14

“ ปัวะปวย” เสยี่ งทายเลือกเถ่านั้ง กาญจนา เหมือนเงิน การจัดงานเจ้าพอ่ แก้ว แตเ่ ดมิ มีเพยี งการจดั เลย้ี งงานวนั เกดิ เจา้ พ่อแก้ว นายจือเอ่ยี ม แซอ่ ้งึ ร้านอง้ึ ย่งจ๊ัว เปน็ ผู้จัดงานฝ่ายพธิ ีจีน และขุนวนิ ิจสุขกรรม ( เทง่ ฮวย จันทรศรีวงศ์ ) ผ้เู ปน็ จัดงานฝ่ายพิธไี ทย ระดมเงนิ ทนุ เรี่ยไรการจัดงานจากชาวตลาดบางมลู นากทุกปี เมอื่ ทัง้ สองทา่ นเร่ิมมอี ายุมากขึ้น อีกท้งั ผ้คู นท่ีเข้ามาอาศัยทามาคา้ ขายในตลาดบางมูลนากเพิ่มมากขน้ึ มีผู้ศรทั ธานบั ถือเจ้าพ่อแกว้ มากข้ึน การจัดงานขยายใหญ่ข้ึน มที ้ังงานวนั เกดิ และงานประจาปี จึงได้มีการปรกึ ษาหารอื กันตง้ั คณะกรรมการจัดงานหรือเถ่านง้ั ขน้ึ มาดาเนินการจดั งานในแต่ละปี เถ่านั้งหรอื คณะกรรมการจดั งานในปัจจบุ นั มจี านวน 20 คน ได้มาจากการเสี่ยงทาย ด้วยการ โยนไมป้ วั ะปวย ไมป้ วั ะปวย “ ไม้ปวั ะปวย ” รปู ร่างเหมือนพระจนั ทรเ์ สี้ยว 2 อันประกบกัน แต่ละชิน้ ด้านหนึ่ง โค้งนนู อีกดา้ นเรยี บแบน ในศาลเจา้ จะเหน็ ไมป้ ัวะปวยตามแทน่ บูชาวางค่กู ับกระบอกใส่ไม้ เซยี มซี ตามคตลิ ัทธเิ ตา๋ และพุทธลทั ธิมหายาน เชอ่ื ว่า ไม้ปัวะปวยเปน็ สญั ลักษณแ์ ทน หยิน - หยาง หรือ การมอี ย่คู ู่กันของทุกสิ่งบนโลก ตามความเช่ือของคนจนี ไมป้ วั ะปวยใชเ้ ป็น เคร่ืองมือส่ือสารถงึ เทพเจ้า เดมิ ทาจากโคนกอไม้ไผต่ ง เพราะมีความแขง็ ไม้ทงั้ สองอนั ต้องมี น้าหนักเท่ากัน ทาสแี ดงสีแหง่ โชคลาภ ปัจจุบนั ทาจากวัสดหุ ลายชนิด เช่น ไมจ้ นั ทร์ ไม้มะฮอกกานี 15

ตามปฏทิ นิ จนี วนั ตรษุ จนี ถอื เป็นวันข้นึ ปีใหม่ เริม่ นบั เป็นเดอื นท่ี 1 งานวนั เกดิ เจา้ พ่อแก้ว ที่ อ.บางมลู นาก จ.พิจิตร ตรงกบั วนั ที่ 12 เดือน ของเดือนที่ 1 ตามปฏิทินจนี เรยี กว่า วนั ชิวอิกจบั ย่ี การจดั งานวันเกดิ เจ้าพ่อแก้วจะจัดรวมกอ่ นวนั เกดิ และหลังวนั เกดิ หนึง่ วัน งาน 3 วัน 3 คืน นบั หลงั จากวันตรษุ จีนไปแล้ว 10 วนั เปน็ การจดั งานวนั แรก ประมาณปลายเดอื นมกราคม หรอื ต้นเดอื นกุมภาพันธ์ของทกุ ปี จดั งาน 3 วัน 3 คนื ใน วันท่ี 2 ของการจัดงานซ่ึงถอื ว่าเป็นวันเกดิ เจา้ พอ่ แก้ว ช่วงเช้าประมาณ 9.00 น. จะมี พิธีปวั ยปวย เสี่ยงทายเลือกเถ่านงั้ ภาษาจีนแต้จ๋วิ “ เถ่า” แปลว่า หัว “นง้ั ” แปลวา่ คน ในที่นี้ เถ่านัง้ จงึ หมายถึง หัวหน้าในการจัดงานเจ้าพอ่ แกว้ ซึ่งเปน็ คนในตลาดบางมูลนาก ได้มาจากการโยนไมป้ วั ะปวย เส่ียงทายเลือก ในแตล่ ะปีมจี านวน 20 คน วิธีการเส่ยี งทายเลือกเถ่านั้งทัง้ 20 คน เร่ิมด้วยการจุดธูปบูชาบอกกล่าวเจ้าพ่อแกว้ เจา้ หน้าทผ่ี ู้ทีไ่ ดร้ ับมอบหมายจะหยิบฉลากชือ่ คนหรอื ชอ่ื ร้านค้าในตลาดบางมลู นากซ่ึงรวบรวม จัดทาเป็นฉลากไว้โดยมูลนิธิแกว้ ค้มุ ครอง วางไว้ในจานทีละอนั เจ้าหน้าท่ีผทู้ ่ีได้รับมอบหมาย อกี คนจะทาการโยนไม้ปัวะปวย 3 คร้งั ชอื่ ในฉลากใดจะไดร้ บั เลอื กเป็นเถา่ นงั้ ผลการโยนไม้ปัวะปวยเส่ียงทายจะต้องเปน็ ดังน้ี ครง้ั ที่ 1 และ 2 โยนไมป้ วั ะปวยแลว้ ไมต้ ้องคว่าอนั หงายอัน คร้ังที่ 3 โยนไมป้ วั ะปวยแล้ว ไม้ตอ้ งคว่าทงั้ คู่ 16

ครง้ั ท่ี 1 , 2 ไมต้ อ้ งคว่าอัน หงายอนั ครง้ั ที่ 3 ไมต้ ้องคว่าทง้ั คู่ การเสี่ยงทายโยนไม้ปวั ะปวยเลอื กเถา่ น้งั ท้งั 20 คน ใช้เวลาพอสมควร เม่ือเสย่ี งทาย ได้รายช่อื ใด จะมเี จ้าหนา้ ทอ่ี ีกชุดทยอยนาผลการเส่ียงทายไปแจง้ ใหผ้ ูไ้ ด้รบั เลือกทนั ทีที่บา้ น พรอ้ มกับขนมมงคลตามความเชอื่ ของคนจีน ไดแ้ ก่ ขนมเตา่ ปังหรอื ขนมถั่วตัด ซง่ึ มคี าอวยพร มงคลภาษาจีนตดิ อยหู่ นา้ ขนม บางปกี ็ใหท้ ัง้ ขนมเต่าปงั และขนมเป๊ียะซง่ึ ด้านบนของขนมเปีย๊ ะมี ตัวอักษรมงคลสแี ดงประทบั อยู่กลาง เป็นสญั ลกั ษณ์ของความพรัง่ พรอ้ ม สมบูรณ์ สมหวัง ความเป็นสิริมงคลและความสามัคคี เม่อื ผู้ทไ่ี ด้รบั การเสี่ยงทายรับขนมมงคลทน่ี าไปมอบให้ เจา้ หน้าที่จะตีผ่าง เคร่ืองดนตรจี นี ชนิดหน่งึ รปู ร่างคลา้ ย ๆ ฆอ้ ง ผสมฉาบของไทยแตบ่ างกว่า มาก ตีผ่าง 3 ครัง้ ผ่าง ผ่าง ผา่ ง เป็นสญั ญาณบอกกล่าวการยอมรบั ผลการเสี่ยงทาย ผทู้ ่ีได้รบั การเส่ียงทายเลอื กเปน็ เถา่ นง้ั ท้งั 20 คน การเสยี่ งทายเลอื กคร้ังต่อไป 3 ปี ติดตอ่ กันจะไม่มชี ื่อในฉลากทใ่ี ชเ้ ส่ียงทาย พ้น 3 ปีแล้ว จงึ เขียนชือ่ ใส่ในฉลากทใี่ ช้เส่ียงทายใหม่ เถา่ นงั้ ทีไ่ ด้รบั การเสีย่ งทาย เปน็ การคัดเลอื กล่วงหนา้ 1 ปี ในปถี ดั ไปจงึ จะเร่ิม บทบาทดาเนนิ การจัดงาน การทางานของเถา่ น้งั จะมกี ารประชมุ เลือกประธานกรรมการ แบ่งหน้าท่ีกันไปตามความถนดั และความเหมาะสม เนอ่ื งจากงานบางอย่างตอ้ งมีการเตรียมการ ลว่ งหนา้ ดงั นนั้ เถ่านง้ั ชุดใหมจ่ ะทางานร่วมกับเถ่าน้งั ชุดเดมิ ดว้ ยในบางเรอ่ื ง เช่น การจองคณะ งิ้วลว่ งหน้าซง่ึ จะตอ้ งตดิ ตอ่ ไว้ลว่ งหนา้ เป็นปี ๆ การรับจองสถานที่ขายของล่วงหน้า ส่วน บทบาทอ่ืน ๆ จะเริ่มดาเนินการจริงจงั ในปีถัดไปหลงั จากได้รบั มอบงานสง่ ตอ่ จากเถา่ นั้งชุดเดมิ 17

คณะกรรมการจดั งานเจ้าพ่อแก้ว เถ่านง้ั ปี 2565 รับมอบงานจาก เถา่ นัง้ ปี 2564 คณะกรรมการจดั งานเจ้าพอ่ แกว้ เถ่าน้งั ปี 2565 18

งานของเถา่ นง้ั ส่วนใหญเ่ ป็นเรือ่ งของการหาทนุ จากคนในตลาดบางมูลนากและท่อี ่ืน ๆ ที่ มคี วามศรัทธาตอ่ เจ้าพอ่ แก้ว สาหรบั ใช้จดั งานให้เจา้ พอ่ แก้ว ซงึ่ มีงานปลี ะ 2 ครั้ง วันเกดิ เจา้ พอ่ แก้วตอนตน้ ปีจัด 3 วนั และงานประจาปีในเดอื นธันวาคม จดั 6 วนั รวมทงั้ การ ตดิ ตอ่ มหรสพตา่ ง ๆ มาแสดงในงาน คนที่ได้รบั เลือกให้เป็นเถ่านง้ั ถงึ แม้จะตอ้ งรับภาระทางานดว้ ยความเหน็ดเหน่ือย แต่ ด้วยความเช่อื และความศรัทธาท่มี ตี ่อเจา้ พ่อแก้ว หลายคนจะท่มุ เทท้งั กาลงั กายและกาลังทรพั ย์ ทางานถวายให้เจ้าพ่อแก้ว เป็นทน่ี ่าสงั เกตว่า บคุ คลเหลา่ นั้นภายหลงั จะประสบแตค่ วามสขุ ความเจรญิ ทามาค้าขายดียิ่งขนึ้ เรอ่ื ย ๆ บุคคลท่ไี ดเ้ ป็นเถา่ นง้ั จากการเสยี่ งทายตอ่ หน้าเจ้าพ่อ แกว้ จงึ ถือว่าเป็นผมู้ บี ญุ วาสนา ท่ีเจา้ พ่อแก้วดลบันดาลเลอื กให้เปน็ ผูด้ าเนนิ การจัดงานให้ นับว่าเป็นเกียรติยศอย่างสูงสดุ แก่ชวี ิต ครอบครัว วงศต์ ระกูล ......................................... แหล่งคน้ ควา้ ข้อมูล หนงั สอื ประวตั เิ จา้ พ่อแก้ว อาเภอบางมูลนาก จ.พจิ ิตร 2 ธนั วาคม 2550 หนงั สือภูมิปัญญาท้องถนิ่ อาเภอบางมูลนาก สภาวฒั นธรรมอาเภอบางมลู นาก พ.ศ. 2547 หนงั สือทรี่ ะลกึ ฉลองเปดิ ศาลเจา้ พ่อแก้ว อาเภอบางมูลนาก จ.พจิ ิตร 2 ธนั วาคม 2550 https://nongdise.wordpress.com> ปัวะโปย้ | Paradise's Blog สืบค้น วันที่ 6 มกราคม 2565 https://th.openrice.com/th/bangkok/article/8ความหมาย ขนมมงคลจีน penRiceไทย สบื ค้น 15 มกราคม 2565 https://th.openrice.com/th/bangkok/article/ขนมมงคลแต้เหลย้ี ว สบื ค้น 16 มกราคม 2565 19

รบั จองสถานทล่ี อ็ คขายของในงาน กาญจนา เหมอื นเงิน การอธษิ ฐานขอใหเ้ จ้าพ่อแกว้ ปกปกั ษ์คุ้มครองใหช้ าวตลาดบางมลู นากอยู่เย็นเป็นสุข ทามา คา้ ขายขนึ้ ถ้าสมหวงั ปลายปจี ะจดั งานถวายให้ เมือ่ สมหวังดงั่ ท่ขี อ จึงเกดิ เป็นงานประเพณเี จ้า พอ่ แก้วประจาปีข้นึ หลังการเกบ็ เกย่ี วผลผลติ ขา้ วในฤดกู าล กลางเดอื นธนั วาคมของทกุ ปี งานประจาปีเจ้าพอ่ แก้วจัดยิ่งใหญ่ 6 วนั 6 คืน จงึ มีรา้ นคา้ จานวนมากติดตอ่ เพื่อนาของ มาขายในงาน รายได้จากการรับจองสถานที่นบั เป็นรายไดห้ ลกั อยา่ งหนงึ่ ท่ใี ช้ในการจัดงาน สารวจพื้นท่ี ล็อคขายของ ประชมุ วางแผนรบั จองสถานท่ลี ็อคขายของ 20

การรบั จองสถานท่ีหรือลอ็ คขายของในงานประจาปเี จ้าพ่อแก้ว จะมีการประชาสัมพนั ธ์ให้ รบั ทราบถึงกาหนดวันเวลาซึง่ อยู่ในช่วงวันจดั งานประจาปีวันใดวันหนึ่งใน 6 วัน รปู แบบการจอง จะเปน็ การจองข้ามปี จ่ายคา่ เชา่ ล็อคท่ีเหลอื อกี ครึง่ หน่งึ กับเถ่านง้ั ชุดปัจจบุ นั ที่จดั งานและจ่ายคา่ มดั จาจองล็อคกับเถา่ น้งั ในปีถัดไปซงึ่ จะมาตั้งโต๊ะรบั จองลว่ งหน้าร่วมกับเถา่ นงั้ ในชุดปจั จบุ นั เถ่าน้งั ชดุ ปจั จบุ ันท่ีจัดงานรบั เงนิ มดั จาท่ีเหลือ เถา่ นั้งใหม่ชุดปีถัดไปรับเงินมดั จาจองลอ็ คลว่ งหน้า 21

การจองใหร้ วดเร็ว ไมส่ ับสน เถ่าน้ังจะทาแผนผังล็อคและตราประทบั ไว้ ปกตริ า้ นคา้ จะ จองล็อคเดิมทเ่ี คยเช่าทกุ ปีตดิ ตอ่ กนั โดยรา้ นคา้ มใี บเสรจ็ รับเงนิ ของเดิม บอกหมายเลขล็อคกับ เถา่ น้งั ผ้รู ับจองซ่ึงจะมรี ายการผเู้ ช่าเดมิ กับหมายเลขล็อคอยู่ ชาระเงินมัดจาคร่ึงหนึง่ ของคา่ เช่า เถา่ นั้งออกใบเสรจ็ ทมี่ ีตราประทบั รับรอง รับเงินเงินคา่ มดั จา แผนผงั ลอ็ คและหมายเลขล็อคขายของในสนามทจ่ี ัดงาน 22

ตราประทับสมัยเดิมทาจากงาช้าง ประทบั ตราแล้วใสป่ ี พ.ศ. ตัวอยา่ งตราประทบั สมัยปัจจบุ ัน สาหรับประทบั ในใบเสรจ็ รับเงิน ตวั อย่างใบเสร็จรบั เงนิ 23

การรบั จองล็อคขายของในงาน เพ่ือความรวดเรว็ อาจจะเขยี นชือ่ ร้านค้าในแตล่ ะลอ็ คตาม รายการเดมิ ของปีก่อน ๆ ท่ีหัวใบเสร็จ แยกเป็นเล่มไว้ลว่ งหน้าได้ การจองก็ตั้งโตะ๊ รบั จองแยกเปน็ สว่ น ๆ ลอ็ คไหนจองแลว้ ก็ใชป้ ากการะบายสีในช่องล็อคท่แี ผนผงั ง่ายตอ่ การดูวา่ ยงั ขาดลอ็ คไหน ถ้าล็อคว่างผู้เช่าเดิมไมม่ าจองตามกาหนดก็ถอื ว่าสละสิทธ์ใิ ห้ผู้ที่ต้องการคนอ่ืนจองไป สาหรบั ไฟฟ้า ทีใ่ ชใ้ นแต่ละลอ็ คในวนั งานเจ้าหน้าท่ีอกี ชดุ จะไปตดิ ต่อเดนิ สายไฟและคิดค่าไฟตามจานวนท่ีใชง้ าน ถงึ แม้การดาเนินงานจะมรี ายไดจ้ ากการเช่าลอ็ คสถานท่ขี ายของ แตส่ ถานท่จี ัดงานบางส่วน คณะกรรมการจดั งานหรือเถา่ น้ังก็ตอ้ งประสานงานทาหนังสือตดิ ตอ่ ขอใช้สถานที่จากหนว่ ยงาน ราชการ เชน่ ขออนุญาตใชส้ ถานท่ีบริเวณหน้าโรงเรียนอนุบาลบางมูลนาก “ ราษฎร์อุทิศ ” ซงึ่ เปน็ ที่ราชพสั ดอุ ย่ใู นความดแู ลของเทศบาลเมืองบางมลู นาก เชา่ สถานทีใ่ นส่วนของสถานรี ถไฟ ......................................................... แหล่งค้นคว้าข้อมลู ขอบคณุ ภาพตราประทับสมัยเดิม จาก มลู นิธิแก้วคุ้มครอง 24

ปา้ ยผ้าประชาสมั พนั ธ์สีเหลอื งระบายแดง กาญจนา เหมือนเงนิ กอ่ นวนั งานประจาปีเจา้ พ่อแก้วหรอื งานงวิ้ บรเิ วณถนนในตลาดบางมูลนากจะมีป้ายผา้ สี เหลอื งระบายแดงขึงพาดขวางดา้ นบนของถนนสายต่าง ๆ ประชาสัมพนั ธ์บอกช่วงวันการจัดงาน ในปนี ้ัน ๆ มชี ือ่ ร้านคา้ และบุคคลท่ีสนบั สนนุ การจัดงาน ประชาสมั พันธใ์ หผ้ ู้คนท่ผี า่ นไปมาได้รับ ทราบ บางปตี ามแยกใหญ่ ๆ ยังมกี ารห้อยโคมจีนประดับ เป็นเอกลักษณข์ องงานประจาปีเจ้าพอ่ แก้วหรอื งานง้วิ ทโ่ี ดดเด่นไมเ่ หมือนงานอนื่ ๆ ผคู้ นที่ผ่านไปมา เห็นป้ายผ้าสีเหลอื งระบายแดง จานวนมากตามท้องถนน ก็รูไ้ ดท้ นั ทีว่างานประจาปีเจ้าพ่อแกว้ หรืองานง้วิ กาลังจะเร่มิ ข้นึ แลว้ สมัยก่อนการโฆษณาประชาสมั พันธ์จะนิยมใช้สีเขียนบนผนื ผ้า เรม่ิ แรกก็มีจานวนไมม่ าก จนกระท่งั ปี พ.ศ. 2539 โกยี คุณวศิ ิษฐ์ โรจนพ์ จนรตั น์ ประธานคณะกรรมการจดั งานประจาปี เจ้าพ่อแก้ว ได้ตดิ ตอ่ คณุ เกรียงไกร เศรษฐไกรกลุ คนบางไผ่ ศิษย์เกา่ รร.บางมลู นากภมู ิวทิ ยาคม ซง่ึ มหี น้าท่ีการงานได้เปน็ ถึง รองอธิบดีกรมศุลกากรในสมยั นนั้ ทา่ นได้ชักชวนเพอ่ื นฝูงและรา้ นคา้ ให้ชว่ ยกนั บริจาคเงนิ สนับสนนุ การจดั งาน มีผรู้ ว่ มสนบั สนุนจานวนมาก และขอใหช้ ว่ ยติดชอ่ื ประชาสมั พนั ธบ์ คุ คลและร้านคา้ ทส่ี นับสนุนให้ดว้ ย 25

ทางคณะกรรมการจดั งานประจาปเี จ้าพอ่ แกว้ จงึ จัดทาปา้ ยผา้ ประชาสัมพนั ธ์งานโดยมชี อ่ื ผ้สู นบั สนนุ เขยี นไว้บนพืน้ ผา้ สเี หลืองระบายแดงขึงพาดขวางตามถนนสายต่าง ๆ ประชาสมั พนั ธง์ าน พร้อมโฆษณาให้เปน็ การตอบแทน ช่วงแรกใช้การบันทึกภาพส่งกลบั ไปใหผ้ ู้สนับสนุนการจัดงาน ชว่ งหลังเสร็จงานจะเกบ็ ป้ายผ้าดงั กล่าวส่งมอบคนื ให้กับผูส้ นับสนุนตามรายช่ือในปา้ ย 26

การจดั ทาป้ายผ้าเหลืองระบายแดงประชาสัมพนั ธง์ าน คณะกรรมการจดั งานหรือเถา่ นั้งจะ สอบถามความต้องการสนับสนุนการจดั งานจากร้านคา้ ในตลาด เงินท่ไี ด้สว่ นหน่งึ เปน็ ค่าใช้จา่ ยใน การทาปา้ ยส่วนท่ีเหลอื ใช้การดาเนินงานจัดงานประจาปเี จ้าพ่อแก้ว ป้ายผ้าดังกล่าวจะมีการ กาหนดราคาไว้ เปน็ ชอ่ งทางรายรับสาคญั ทางหนึง่ ทใี่ ช้ในการดาเนนิ งานจดั งาน ยง่ิ หาผสู้ นับสนนุ ได้หลายปา้ ยก็เทา่ กับมีรายได้ใหจ้ ัดงานได้สะดวก นอกจากน้ียงั มีปา้ ยไวนิลระบุรายละเอียดมหรสพ ในแต่ละวนั ตดิ ตามส่ีแยกใหญ่ หลงั เสรจ็ งาน ป้ายผา้ และป้ายไวนลิ จะนาไปมอบคืนให้กบั ผทู้ ี่ สนบั สนนุ ตามรายช่ือบนป้ายเพอ่ื เป็นสริ มิ งคล .......................................... แหลง่ คน้ ควา้ ข้อมูล สมั ภาษณ์ นายธรี วุฒิ ปกรโณดม ( เฮียตง ) ร้านอ้ึงย่งจว๊ั 18 มกราคม 2565 สัมภาษณ์ นายบรรจง พงษป์ ระเสริฐ์ 18 มถิ นุ ายน 2565 สัมภาษณ์ นายวิศษิ ฐ์ โรจน์พจนรัตน์ ( โกยี ) 22 กนั ยายน 2565 สัมภาษณ์ นายวิเชียร สุนทรสุริยวงศ์ ( อูส่ สี วย ) 23 กนั ยายน 2565 27

ศาลเจ้าพอ่ แก้วชว่ั คราวท่สี นาม กาญจนา เหมอื นเงิน ศาลเจ้าพ่อแก้วชวั่ คราว สรา้ งขึ้นเพ่อื ใช้ในการจดั งานวันเกิดและงานประจาปีเจา้ พ่อแก้ว บรเิ วณสนามหน้าโรงเรียนอนบุ าลบางมลู นาก การสร้างศาลเจา้ พ่อแก้ว มีการดฤู กษย์ าม เมือ่ เสรจ็ งานแต่ละครั้ง จะรื้อนาไปเก็บที่โกดังและนาออกมาสร้างใหม่ในคร้ังตอ่ ไป ก่อนวนั งานต้องมกี ารว่าจา้ งเซน็ สญั ญากับผรู้ บั เหมาสรา้ งศาล ทผ่ี ่านมาจะเป็นชา่ งชุดเดิมท่ี ว่าจา้ งกันเปน็ ประจา เพราะมคี วามชานาญ รูช้ น้ิ สว่ นประกอบศาลชวั่ คราวทถ่ี อดเก็บไว้ในแต่ละปี รวมถึงงานอน่ื ๆทเี่ กีย่ วขอ้ งเป็นอย่างดี เมื่อพดู คุยตกลงกนั แล้ว เขียนสญั ญาวา่ จ้าง จ่ายเงิน คา่ จ้างเปน็ งวด ๆ 28

ตวั อย่างสญั ญาว่าจา้ งสร้างศาลเจ้าพอ่ แกว้ ช่ัวคราว ทสี่ นาม 29

ตัวแทนคณะกรรมการจดั งาน เซน็ สญั ญากับผูร้ ับเหมาสร้างศาลชั่วคราว เมอ่ื จะเร่มิ สร้างศาลช่ัวคราว จะมีพิธขี น้ึ เสาเอก ไหว้ฟา้ ดนิ เจ้าท่ีเจา้ ทาง ก่อนลงมือสร้าง ในสว่ นขององค์ประกอบช้ินสว่ นศาล ผนังเป็นการใช้สที าวาดลวดลายต่าง ๆ เสรจ็ งานตอ้ งขนย้ายไป เกบ็ ใกลว้ ันจัดงานก็ขนย้ายมาสรา้ งใหม่ สีที่ทาเป็นรอยขีดขว่ น ไม่สวยงาม บางปีจะปรับปรุง ทาสี วาดลวดลายใหม่ ให้สวยงามก่อนนาไปสรา้ งตามความเหมาะสมในแตล่ ะปี ปรบั ปรงุ ทาสีผนังศาลช่ัวคราว 30

ชนิ้ ส่วนประกอบศาล ซึ่งเก็บไวท้ ่โี กดงั ถึงวนั งาน นาออกมาสร้างประกอบใหม่ ซ่อมแซมตเู้ กบ็ ของประมลู โตะ๊ วางกระถางธปู โตะ๊ วางของไหวเ้ จา้ 31

ทีมงานครโู รงเรยี นบางมูลนากภูมวิ ิทยาคม จติ อาสาช่วยผกู ผ้าประดบั 32

เทศบาลบางมลู นาก ให้ความอนุเคราะห์ทาความสะอาดบริเวณโดยรอบ ศาลชั่วคราวท่ีสรา้ งเสรจ็ แลว้ จะประกอบดว้ ย ศาลเจา้ พ่อแก้ว และศาลฟ้าดิน ใกล้วัน งานจะมกี ารจดั เตรียมและทาพิธขี ึน้ โคมทีกงเต็งลง้ั ท่ีศาลฟา้ ดนิ ดา้ นหน้าศาลเจ้าพอ่ แก้ว และ ประดบั โคมเต็งล้งั ในจุดอืน่ รวมทัง้ ผูกผ้าตามโตะ๊ ให้สวยงามตามความเหมาะสม ( รายละเอียดดู เรอื่ ง โคมเตง็ ลั้ง ) ...................................... แหลง่ ค้นคว้าข้อมลู หนังสอื ทร่ี ะลกึ ฉลองเปดิ ศาลเจ้าพ่อแกว้ อาเภอบางมูลนาก จ.พจิ ติ ร 2 ธันวาคม 2550 สัมภาษณ์ นายสธุ น โทวิวัฒนานนท์ ( เฮียฮว้ั ) ร้านตั้งสุดใจ 3 พฤษภาคม 2565 33

ป้ายภาษาจนี กับคาแปลภาษาไทย กาญจนา เหมอื นเงนิ เวลาเดนิ เข้าไปในศาลเจา้ หรือเวลายืนดูขบวนแห่เจา้ พ่อแกว้ เห็นภาษาจีนเขยี นติดไว้ นกึ สงสยั อยากรู้คาแปล โชคดีมีเพื่อนท่เี รียนดว้ ยกันมาท่ีมหาวิทยาลัยเชยี งใหม่ เปน็ คนจีน ชว่ ยอ่าน และแปลภาษาจีนสง่ มาให้เป็นความรู้ ภาษาจีนจะอ่านคา จากหลงั มาหน้า บนั ทกึ ไวเ้ ล่าสกู่ ันฟัง ที่ร้ัวศาลเจ้าพ่อแก้ว ภาษาจนี อ่านว่า ซ่วิ แปลว่า อายมุ ่นั ขวัญยืน 34

ทป่ี ระตูทางเขา้ ศาลเจา้ พ่อแก้วด้านใน ดา้ นทศิ ตะวันออก ภาษาจีน อ่านว่า เสง่ กวง พา่ ว เจ่ียว แปลวา่ รัศมีของทวยเทพสาดส่อง เหนอื ประตทู างเขา้ ศาลเจ้าพอ่ แก้ว อา่ นวา่ ปงุ เถา่ กง เบยี้ แปลวา่ ศาลเจ้าพอ่ ท้องถิ่น ในท่นี ี้ คอื เจ้าพ่อแกว้ 35

ประตูดา้ นขา้ งศาลเจ้าพ่อแกว้ ช้ง ยิ้ง แปลว่า คณุ ธรรมอนั สูงส่ง สูง โหว แปลวา่ ฝนเทลงมาชุม่ ฉ่า และ เต้ยี ว ฮวง แปลว่า ลมฟ้าเป็นใจ ปา้ ยภาษาจีนหน้าศาลเจ้าพอ่ แก้วช่วั คราวทส่ี นาม ดา้ นบนทางเข้ามี 3 ป้าย หนั หนา้ เข้าศาลเจา้ ชวั่ คราว เหนือทางเขา้ ด้านซ้าย อาน หมงิ ไท่ ก๋วั แปลว่า ประเทศเจริญรงุ่ เรือง ประชาชนมีสันติสุข 36

หันหนา้ เข้าศาลเจ้าช่วั คราว เหนือทางเข้าตรงกลาง เจา้ ผู่ กวง เสิน แปลว่า แสงจากเทพเจ้าสอดสอ่ ง อาน ผิง จิ่ง เหอ แปลว่า สันตสิ ขุ แผ่ไปท่วั หลา้ หันหนา้ เขา้ ศาลเจ้าช่วั คราว เหนอื ทางเขา้ ดา้ นขวามือ ซุน่ หยวี่ เถยี ว ฟง แปลว่า ฝนฟ้าตกตามฤดกู าล 37

ป้ายภาษาจนี ท่ถี อื ในขบวนแหเ่ จา้ พอ่ แกว้ ปา้ ยชอ่ื เจ้าพอ่ แก้ว ปึง เถ่า กง ฮะ เจง เผ่ง อัง แปลวา่ ทวยราษฎรม์ ีสันตสิ ุข ...................................... แหล่งค้นคว้าขอ้ มูล ผู้แปล นายณัฐพงศ์ พรรณเชษฐ์ ผอู้ านวยการศนู ย์สง่ เสริมการศกึ ษาไทย-จีน จ.เชียงใหม่ 38

โคมเต็งล้ัง กาญจนา เหมือนเงนิ ในงานมงคลจีน เราจะเห็นโคมไฟสแี ดงประดับอยทู่ ัว่ ไป เรียกกนั ว่า “ โคมเตง็ ลงั้ ” โครงทาดว้ ยไม้ไผจ่ กั เป็นเส้นแบน สานเปน็ ทรงกระบอกหรือทรงกลมแป้น ขนาดแตกต่างกนั ไป ด้านนอกปะกระดาษสาสีขาว เขียนตัวอักษรจนี ดว้ ยหมึกสีแดง เปน็ ชอื่ เทพเจ้า หรอื คาอวยพร มงคล ด้านในมีหลอดไฟ ดา้ นบนมชี ่องระบายอากาศ รอ้ ยลวดหรือเชอื กสาหรับแขวนห้อย ปัจจบุ นั วัสดุที่ใช้ทามหี ลายชนดิ สานด้วยลวดหรือเส้นพลาสติก ด้านนอกเปน็ ผา้ ชนดิ ต่าง ๆ โคมเต็งลง้ั ถือเป็นสญั ลกั ษณ์แทนสิ่งดีๆ ทัง้ หลาย เปน็ ความสุข ความรงุ่ เรือง ความ เจรญิ ความมงั่ คง่ั ร่ารวย และสแี ดง เป็นสีแห่งโชคลาภ ตามความเชือ่ ของคนจีน โคมเตง็ ลง้ั เป็นแสงโชติชว่ งชัชวาลช้ีนาส่ิงศกั ดิ์สิทธิ์ ใหไ้ ด้มองเห็นบา้ นทหี่ ้อยโคม ช่วยใหค้ นในบา้ นมคี วามสขุ เจริญ ร่ารวย ปัดเปา่ สิ่งช่ัวรา้ ยไมใ่ ห้เขา้ ในบ้าน จงึ นยิ มแขวนไว้หน้าบา้ นหรอื ทางเข้าออกบ้าน 39

ในการจดั งานวันเกิดและงานประจาปีเจา้ พอ่ แก้ว จะมกี ารประดับโคมเต็งลั้งห้อยตาม จดุ สาคัญตา่ ง ๆ ได้แก่ ที่ศาลเจ้าพ่อแก้ว ท่ศี าลฟ้าดนิ บริเวณทางเขา้ ออกงาน หน้าโรงมหรสพ จานวนโคมท่ีแขวนแต่ละปแี ตกต่างกันไปตามเหมาะสม ดงั น้ี 1.ท่ีศาลฟา้ ดิน ดา้ นหน้าศาล มีแท่นเสาไว้ตดิ ต้งั โคมเตง็ ลง้ั 1 ใบ ความพิเศษของโคมใบน้ี คือ จะหอ้ ยเด่นอยบู่ นไมไ้ ผล่ ายาวสูง ประดบั ไฟสวยงาม สะดดุ ตา เหน็ แสงเรืองรองสอ่ งสว่างแตไ่ กล เรียกว่า “ ทีกงเตง็ ลงั้ ” “ ทีกง ” หมายถึง เทพเจา้ แหง่ ฟา้ โคมทาดว้ ยไม้ไผจ่ กั เป็นตอกเส้นแบน สานเป็นทรงกระบอก ขนาดเส้นผา่ ศนู ย์กลางประมาณ 8 น้ิว ด้านนอกปะกระดาษสาสขี าว เขยี น ตัวอักษรจีนดว้ ยหมกึ สีแดง ชือ่ เทพเจ้าแหง่ ฟา้ “ ทีต่แี ปป๋อ ” เปน็ ของประมลู ทมี่ ีราคาสงู สดุ ในงาน ทเี่ สาของศาลฟา้ ดนิ มโี คมทกี งเต็งลงั้ อีกชดุ ขนาดเสน้ ผา่ ศูนย์กลาง 12 นิ้ว 2 กระเบยี ด คนจนี เรยี ก ขนาดเซย๊ี ะยี่ ทาดว้ ยกระดาษสาและโคมที่ทาด้วยผา้ โคมผ้า จะเรียกวา่ แซเตง็ 40

2.ท่ีศาลเจ้าพ่อแกว้ ช่วั คราวในสนาม ด้านหนา้ มีทางเข้าระหว่างเสา 3 ชอ่ ง มโี คมเตง็ ลัง้ แขวนท่เี สา จานวน 3 คู่ โคมเต็งล้งั ชดุ น้ี โครงทาด้วยไม้ไผ่ ทรงกระบอก ขนาด เสน้ ผา่ ศูนย์กลางเซ๊ียะยี่ 12 นวิ้ สองกระเบียด ปะกระดาษสาสีขาว เขยี นตวั อกั ษรจนี ดว้ ยหมกึ สี แดง ชอื่ เทพผใู้ หญ่ประจาท้องถน่ิ ว่า “ ปึงเถา่ กง ” หมายถึง “ เจ้าพอ่ แก้ว ” เน่ืองจากการ เขยี นอกั ษรจีนนยิ มเขียนเป็นเลขคู่ ดงั นั้น การเขยี นชื่อเทพปึงเถา่ กงทีโ่ คมเต็งลงั้ จงึ เขียนเป็น ตัวอกั ษรจีน 4 ตัว ว่า “ เหลา่ ปึงเถ่ากง ” เรียกโคมเตง็ ลั้งชดุ น้ีว่า “ ปึงเถ่ากงเต็งลงั้ ” นอกจากนย้ี ังมโี คมทที่ าดว้ ยผา้ เรียกว่า “ แซเต็งปึงเถา่ กง ” แขวนเพ่มิ อกี จานวนตาม เหมาะสมในแตล่ ่ะปไี ป 3.ทบี่ รเิ วณทางเช่ือมศาลฟ้าดนิ กบั ศาลเจ้าพ่อแก้ว มีโคมโคมเต็งลง้ั ราว ลักษณะเปน็ โคมขนาดเลก็ หอ้ ยเรียงเป็นสายยาว 2 เส้น เส้นล่ะ 10 โคม ท่ีตัวโคมราวเส้นแรกจะเขยี น ตวั อักษรจีนสีแดงวา่ “ ทกี ง ” หมายถงึ เทพเจ้าแห่งฟา้ อกี เส้นตัวโคมจะเขยี นตัวอักษรจนี สีแดง ว่า “ เหลา่ ปงึ เถา่ กง ” หมายถึง “ เจา้ พ่อแกว้ ” หอ้ ยจากศาลฟ้าดินโยงมาท่ศี าลเจา้ พ่อแก้ว 41

4.ท่ีหนา้ โรงมหรสพ ไดแ้ ก่ โรงงวิ้ โรงลเิ ก เวทีดนตรี จะมโี คมเตง็ ลัง้ ทรงกระบอก ขนาดเสน้ ผ่าศูนย์กลางเซี๊ยะยี่ 12 นิว้ สองกระเบียด ด้านนอกปะกระดาษสาสขี าว เขียนชอ่ื วา่ “ จอู ุยฮกซงิ้ ” หมายถงึ เทพเจ้าท้ังปวง ดา้ นในมีหลอดไฟ ด้านบนมชี อ่ งระบายอากาศ รอ้ ยลวด หรอื เชือกสาหรบั แขวนทหี่ นา้ โรงมหรสพตา่ ง ๆ อย่างล่ะ 1 คู่ 42

5.ทปี่ ระตูทางขน้ึ ลงสนาม จะมีโคมผ้าแซเตง็ เขียนคาอวยพร ตัวอกั ษรจีนสแี ดงว่า ซินเจยี่ อยูอ่ ี่ 1 คู่ โคมผ้าแซเต็ง เขียนตวั อกั ษรจนี สแี ดงวา่ ซินนฮี่ วดไช้ 1 คู่ แขวนท่ปี ระตทู าง ขึน้ ลงสนามมาศาลเจา้ พ่อแกว้ 6.โคมเต็งล้ังตามจุดอื่น ๆ บริเวณริมถนนและตามส่ีแยกตา่ ง ๆ เพ่อื ความสวยงาม และความเป็นสริ มิ งคล จุดที่ห้อยและจานวนตามเหมาะสมแตกตา่ งกันไปในแต่ล่ะปี ………………………………….. แหล่งค้นคว้าข้อมูล คาสมั ภาษณ์ นายธีรวฒุ ิ ปกรโณดม ( เฮยี ตง ) ร้านอ้ึงย่งจั๊ว 18 มกราคม 2565 https://www.sac.or.th/databases/traditional-objects/th/equipment- detail.php?ob_id=263 สบื คน้ 17 มกราคม 2565 https://www.facebook.com/chinatownyaowarach/photos/ สบื ค้น 17 มกราคม 2565 43

โคมเต็งลัง้ : ทีกงเตง็ กาญจนา เหมอื นเงิน ตามความเช่อื ของคนจนี ท้องฟา้ เป็นผู้ใหก้ าเนดิ สรรพสิง่ ตา่ ง ๆ ดลบนั ดาลความเป็นไปของ มนุษย์ ถอื เป็นเทพเจา้ ผู้สูงส่ง เรียก เทพองคน์ ้ี ว่า \" ทีกง \" และแสงไฟจากโคม เปน็ เครือ่ งชน้ี า สิ่งศักด์ิสิทธ์ิ ให้ได้มองเห็นบา้ นทีห่ อ้ ยโคม ช่วยใหค้ นในบา้ นมีความสุข เจรญิ ร่ารวย โคมเตง็ ลัง้ บางคนเรยี ก \" ทกี งเต็ง \" หมายถึง เทพเจา้ แหง่ ฟ้า ( ที = ฟา้ กง = เทพ เต็ง = โคม ) บางคนเรียก \" ทีต่เี ตง็ \" หมายถึง เทพเจา้ ฟ้าดิน ( ที = ฟ้า ตี่ = ท่ี หรือดนิ เตง็ = โคม ) ความพเิ ศษของโคมเต็งล้ัง คือ โคมไฟจะห้อยเด่นอยบู่ นไม้ไผล่ ายาวสูง ประดับไฟ สวยงาม สะดดุ ตา เห็นแสงเรอื งรองส่องสวา่ งแตไ่ กล ตวั โคมทาดว้ ยไม้ไผ่ สานเปน็ ทรงกระบอก ขนาดเสน้ ผ่าศนู ยก์ ลางประมาณ 8 นิ้ว ดา้ นนอกปะกระดาษสาสีขาว เขียนตัวอกั ษรจีนดว้ ยหมึกสี แดง วา่ “ ทตี ่แี ปปอ๋ ” หมายถงึ เทพยดาฟ้าดนิ ( ที = ฟา้ ต่ี = ที่ หรอื ดิน แป = เทวดา ปอ๋ = นางฟา้ ) ผใู้ ดได้ไปบชู าประดับทบ่ี ้าน ทามาค้าขายขน้ึ มีโชคลาภ ประสบแตค่ วามสุขความเจรญิ 44

ไมไ้ ผ่ทหี่ อ้ ยโคมทีกงเตง็ จะเลอื กลาต้นทต่ี รง สมบรูณ์ ไม่อ่อนหรือแกจ่ นเกินไป สผี ิวเขยี ว ออกแดงเรอื่ ปลายยอดโคง้ สวย ความยาวสัดสว่ นตามเหมาะสมประมาณ 15 - 19 เมตร ไม้ไผเ่ ลือกลาต้นทต่ี รง สมบรูณ์ สีผวิ เขียวออกแดงเรอ่ื ยอดโคง้ สวย ความยาวเหมาะสม 45