หนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม หน้าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่เก้า 1 ระดับประถมศึกษา

หนังสือเรยี นสาระการพัฒนาสงั คม รายวิชา สค13113 หน้าท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลทเ่ี ก้า 1 ระดับประถมศึกษา ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอำเภอเมอื งประจวบครี ีขนั ธ์ สำนักงานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยจังหวัดประจวบคีรขี นั ธ์ สำนักงานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย สำนกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

คำนำ กกกกกกกหนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชา สค13113 หน้าท่ีพลเมืองตามรอย พระยุคลบาทรัชกาลท่ีเก้า 1 ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเมือง ประจวบคีรีขันธ์ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ จัดทาข้ึนเพื่อเป็นสื่อการเรียนรู้ของหลักสูตรรายวิชาน้ี และ ให้นักศึกษาท่ีลงทะเบียนเรียนหลักสูตรรายวิชานี้ ได้ศึกษาเรียนรู้จากส่ือหนังสือเรียนฉบับนี้ ส่งผลให้ นักศึกษามีความรู้ความเข้าใจ มีทักษะการปฏิบัติหน้าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ีเก้า หรือพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รวมถึงตระหนักถึงความสาคัญคุณค่า และประโยชน์ที่จะได้รับจากการเรียนรู้หน้าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่เก้า นอกจากน้ี ผู้ท่ีสนใจสามารถศึกษา และนาไปสู่การปฏิบัติหน้าท่ีพลเมืองดีตามรอยพระยุคลบาทของ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช ไดด้ ว้ ยเชน่ เดียวกนั กกกกกกกหนังสือเรียนฉบับน้ีประกอบด้วย (1) คาแนะนาการใช้หนังสือเรียน (2) โครงสร้างรายวิชา ได้แก่ สรุปสาระสาคัญ ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง ขอบข่ายเนื้อหา และส่ือประกอบการเรียน (3) บทท่ี 1 ความรูพ้ น้ื ฐานเกย่ี วกบั หน้าทพ่ี ลเมือง บทท่ี 2 ความหมายและความสาคัญของหน้าท่ีพลเมืองตามรอย พระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 บทที่ 3 หน้าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ด้วยทศพิธราชธรรม บทที่ 4 หน้าท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ตามพระราชดารัส บทท่ี 5 หน้าที่พลเมือง ตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 ตามหลักการทรงงาน บทท่ี 6 หน้าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาท รัชกาลที่ 9 ตามพระราชจริยวัตร และพระราชกรณียกิจ และบทท่ี 7 การประยุกต์ใช้หน้าที่พลเมือง ตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ในชีวิตประจาวัน โดยในแต่ละบทประกอบด้วย สาระสาคัญ ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง ขอบข่ายเนื้อหา สื่อประกอบการเรียน เรื่องที่ และกิจกรรมท้ายบท (4) บรรณานกุ รม และ (5) ภาคผนวก กกกกกกกหนังสือเรียนฉบับน้ีสาเร็จลงได้ด้วยดี เนื่องจากได้รับการสนับสนุนให้ความรู้ในการจัดทา จาก รองศาสตราจารย์ ดร.พัชรี ศรีสังข์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ รวมถึง คณะครูและบุคลากรทางการศึกษา ของศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอ เมืองประจวบคีรีขันธ์ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ได้แก่ ข้าราชการครู บรรณารักษ์ ครูอาสาสมัคร นอกโรงเรียน ครู กศน.ตาบล ครูศูนยก์ ารเรียนชุมชน บรรณารักษ์อัตราจ้าง และเจ้าหน้าที่บริหารงาน ท่ัวไป ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ จังหวัด ประจวบคีรขี ันธ์ ขอขอบพระคณุ และขอขอบคุณ ทุกท่าน มา ณ ท่ีนี้ (นางสาวขวญั จติ ต์ ศรจี นั ทนากุล) ผู้อานวยการศูนย์การศึกษานอกระบบ และการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอาเภอเมืองประจวบครี ีขันธ์

สำรบัญ หน้า คาแนะนาการใช้หนังสือเรียน………………………………………………………………………………………….. 1 โครงสร้างรายวิชา………………………………………………………………………………………………………….. 2 กกกสรุปสาระสาคัญ……………………………………………………………………………………………………… 2 กกกผลการเรยี นรทู้ ี่คาดหวงั . …………………………………………………………………………………………. 9 กกกขอบขา่ ยเน้ือหา............................................................................................................... ..... 9 กกกส่ือประกอบการเรียน…………………………………………………………………………………………...... 10 11 บทที่ 1 ความรู้พ้ืนฐานเก่ียวกับหน้าทพ่ี ลเมือง............................................................................. 11 กกกสาระสาคญั .................................................................................................................... ....... 11 กกกผลการเรยี นรู้ทคี่ าดหวงั ……………………………………………………………………………………………. 11 กกกขอบข่ายเน้ือหา………………………………………………………………………………………………………. 12 กกกส่ือประกอบการเรยี น………………………………………………………………………………………………. 12 กกกเร่ืองท่ี 1 ความหมายของหนา้ ทพ่ี ลเมือง............................................................................... 14 กกกเร่ืองที่ 2 ความสาคัญของหนา้ ท่ีพลเมือง.............................................................................. 15 กกกเร่ืองท่ี 3 แนวทางการปฏิบตั ติ นในการเปน็ สมาชิกดตี ่อสังคม.............................................. 18 กกกเร่ืองที่ 4 คุณธรรมของการเป็นพลเมอื งดี............................................................................. 19 กกกกิจกรรมทา้ ยบท.................................................................................................................... 22 บทท่ี 2 ความหมายและความสาคญั ของหนา้ ท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9.......... 22 กกกสาระสาคัญ.................................................................................................................... ....... 22 กกกผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง……………………………………………………………………………………………. 22 กกกขอบข่ายเนื้อหา………………………………………………………………………………………………………. 22 กกกสื่อประกอบการเรียน………………………………………………………………………………………………. 23 กกกเรื่องที่ 1 ความหมายของหน้าท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9.......................... 24 กกกเรื่องที่ 2 ความสาคัญของหน้าท่พี ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9.......................... 25 กกกกิจกรรมทา้ ยบท.................................................................................................................... 28 บทที่ 3 หน้าที่พลเมอื งตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ดว้ ยทศพธิ ราชธรรม............................ 28 กกกสาระสาคญั .................................................................................................................... ....... 30 กกกผลการเรยี นรู้ทคี่ าดหวัง……………………………………………………………………………………………. 30 กกกขอบขา่ ยเนื้อหา………………………………………………………………………………………………………. 30 กกกสื่อประกอบการเรยี น………………………………………………………………………………………………. 31 กกกเร่ืองท่ี 1 ความหมายของทศพิธราชธรรม.............................................................................

สำรบญั (ตอ่ ) หน้า กกกเร่ืองที่ 2 แนวทางปฏิบัติหนา้ ทีพ่ ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั การท่ี 9ดว้ ยทศพธิ ราชธรรม.... 31 กกกกิจกรรมทา้ ยบท.................................................................................................................... 49 บทท่ี 4 หนา้ ที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ตามพระราชดารสั .............................. 51 กกกสาระสาคญั ........................................................................................................................... 51 กกกผลการเรยี นร้ทู ค่ี าดหวงั ……………………………………………………………………………………………. 53 กกกขอบขา่ ยเน้ือหา………………………………………………………………………………………………………. 53 กกกสื่อประกอบการเรยี น………………………………………………………………………………………………. 53 กกกเร่ืองที่ 1 หน้าที่พลเมืองตามพระราชดารสั ความสขุ ในการดาเนินชีวิต................................ 54 กกกเร่ืองที่ 2 หนา้ ทพ่ี ลเมืองตามรอยพระราชดารัส เก่ยี วกับเดก็ นกั เรยี นและเยาวชน และ นกั ศกึ ษา...................................................................................................................................... 56 กกกเรื่องท่ี 3 หนา้ ทพ่ี ลเมอื งตามพระราชดารสั ท่เี ก่ยี วข้องกับปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง.... 61 กกกกจิ กรรมทา้ ยบท.................................................................................................................... 84 บทท่ี 5 หน้าท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ตามหลักการทรงงาน..................... 86 กกกสาระสาคญั .................................................................................................................... ....... 86 กกกผลการเรียนรทู้ ค่ี าดหวัง……………………………………………………………………………………………. 86 กกกขอบขา่ ยเน้ือหา………………………………………………………………………………………………………. 86 กกกสื่อประกอบการเรยี น………………………………………………………………………………………………. 87 กกกเรื่องที่ 1 หนา้ ทพ่ี ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ตามหลักการทรงงาน................. 87 กกกเร่ืองท่ี 2 แนวทางการปฏบิ ตั หิ น้าทพี่ ลเมืองตามรอยพระยคุ ลบาทรชั กาลที่ 9 ตามหลักการทรงงาน................................................................................................................... 110 กกกกิจกรรมท้ายบท.................................................................................................................... 111 บทท่ี 6 หน้าท่ีพลเมอื งตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 ตามพระราชจริยวตั ร และพระราชกรณยี กจิ ...........................……………........................................................................ 114 กกกสาระสาคญั .................................................................................................................... ....... 114 กกกผลการเรียนรู้ท่ีคาดหวงั ……………………………………………………………………………………………. 115 กกกขอบข่ายเน้ือหา………………………………………………………………………………………………………. 115 กกกสื่อประกอบการเรยี น………………………………………………………………………………………………. 115 กกกเรื่องท่ี 1 หน้าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ตามพระราชจริยวตั ร................. 115 กกกเร่ืองท่ี 2 หนา้ ที่พลเมอื งตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ตามพระราชกรณยี กจิ ............... 127 กกกกจิ กรรมทา้ ยบท.................................................................................................................... 135

สำรบญั (ตอ่ ) หนา้ บทที่ 7 การประยกุ ต์ใชห้ น้าท่ีพลเมอื งตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ในชวี ิตประจาวัน......... 138 กกกสาระสาคัญ.................................................................................................................... ....... 138 กกกผลการเรยี นรู้ท่คี าดหวัง……………………………………………………………………………………………. 139 กกกขอบข่ายเน้ือหา………………………………………………………………………………………………………. 139 กกกสื่อประกอบการเรียน………………………………………………………………………………………………. 139 กกกเร่ืองท่ี 1 การนอ้ มนาทศพศิ ราชธรรมไปใช้ในชวี ติ ประจาวนั ............................................... 140 กกกเร่ืองที่ 2 การนอ้ มนาพระราชดารัสไปใชใ้ นชวี ติ ประจาวนั .................................................. 159 กกกกจิ กรรมทา้ ยบท.................................................................................................................... 171 บรรณานุกรม………………………………………………………………………………………………………………… 174 ภาคผนวก.................................................................................................................................... 178 กกกก เฉลยกิจกรรมท้ายบท………………………………………………………………………………………….. 179 กกกข การอนมุ ตั ใิ ช้หนังสือเรียน…………………………………………………………………………………….. 185 กกกค รายชือ่ คณะผจู้ ดั ทา……………………………………………………………………………………………… 187

1 คาแนะนาการใช้หนังสือ กกกกกกกหนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชา สค13113 หน๎าท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาท รัชกาลที่เก๎า 1 ศูนย๑การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเมืองประจวบคีรีขันธ๑ จังหวัดประจวบคีรีขันธ๑ เป็นส่ือหนังสือเรียนท่ีจัดทาข้ึนให๎ผู๎เรียน ที่เป็นนักศึกษาของศูนย๑การศึกษา นอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเมืองประจวบคีรีขันธ๑ จังหวัดประจวบคีรีขันธ๑ ได๎ศึกษา เรียนรู๎ รวมถึงผ๎ูที่สนใจเรียนร๎ูหน๎าท่ีพลเมืองดี ได๎ศึกษาเรียนร๎ูและนาไปใช๎ในชีวิตประจาวันได๎ โดยเฉพาะผเ๎ู รียนท่ีเปน็ นักศึกษา และลงทะเบียนเรยี นหลกั สตู รรายวชิ า สค13113 หน๎าท่ีพลเมืองตาม รอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ีเก๎า 1 จานวน 2 หนํวยกิต จานวน 80 ชั่วโมง ได๎ใช๎เป็นสื่อการเรียนรู๎ให๎ บรรลมุ าตรฐานของหลกั สตู รของรายวชิ านี้ กกกกกกกในการศึกษาหนังสือเรยี นเลํมน้ี ผู๎เรียนทเ่ี ปน็ นกั ศึกษา ควรมแี นวทางในการศึกษาหนงั สือ เรียนให๎มีประสิทธภิ าพ และเกิดประสทิ ธิผลได๎อยาํ งแท๎จริง ตามลาดบั ตํอไปนี้ กกกกกกก1. ให๎นกั ศกึ ษา ศึกษาโครงสร๎างรายวชิ า ประกอบดว๎ ย สรุปสาระสาคัญ ผลการเรยี นร๎ู ท่ีคาดหวัง ขอบขาํ ยเน้ือหา และสอ่ื ประกอบการเรียน ใหเ๎ ข๎าใจกอํ นทจี่ ะศกึ ษารายละเอียดเน้อื หาใน แตํละบท ในลาดบั ตอํ ไป กกกกกกก2. ใหน๎ กั ศึกษา ศึกษารายละเอียดของเน้ือหาในแตํละบทมที ้ังหมด 7 บท ในแตํละบท ประกอบด๎วย สาระสาคัญ ผลการเรียนรู๎ที่คาดหวัง ขอบขํายเน้ือหา สื่อประกอบการเรียน และ รายละเอียดในแตํละเรื่องของบทนั้นๆ ตํอจากน้ันให๎ทากิจกรรมท๎ายบท เพ่ือสรุปความร๎ูที่ได๎จาก การศึกษาเน้ือหาในแตํละเรื่องของบทนั้นๆ หลังจากนั้นผ๎ูเรียนท่ีเป็นนักศึกษาสามารถตรวจสอบผล การตอบหรือผลการทากิจกรรมท๎ายบทได๎จากภาคผนวก ก. เฉลยกิจกรรมท๎ายบทของบทน้ันๆ ถ๎าใน กรณีผลการตรวจสอบคาตอบไมํถูกต๎อง ให๎นักศึกษาอํานทบทวนเนื้อหาของเรื่องนั้นๆ ใหมํอีกคร้ัง นอกจากนนี้ ักศึกษาสามารถนาผลการตอบกิจกรรมท๎ายบท ไปพูดคุยแลกเปล่ียนกับครูผ๎ูสอนรายวิชา นี้หรือเพื่อนนักศึกษาที่ลงทะเบียนเรียนรายวิชาน้ี หรือเพื่อนนักศึกษาคนอื่นๆ ในระดับการศึกษา เดยี วกันกไ็ ด๎ กกกกกกก3. หนังสอื เรยี นเลํมน้ีประกอบดว๎ ย 7 บท ดงั น้ี กกกกกกกกก บทที่ 1 ความร๎ูพืน้ ฐานเกี่ยวกบั หนา๎ ทีพ่ ลเมือง กกกกกกกกก บทที่ 2 ความหมายและความสาคญั ของหน๎าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาท รัชกาลท่ี 9 กกกกกกกกก บทที่ 3 หน๎าท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ดว๎ ยทศพธิ ราชธรรม กกกกกกกกก บทที่ 4 หนา๎ ทีพ่ ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 ตามพระราชดารสั กกกกกกกกก บทที่ 5 หนา๎ ที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ตามหลักการทรงงาน กกกกกกกกก บทท่ี 6 หนา๎ ทีพ่ ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ตามพระราชจรยิ วตั ร และพระราชกรณียกจิ กกกกกกกกก บทที่ 7 การประยุกต๑ใชห๎ น๎าที่พลเมืองตามรอยพระยคุ ลบาทรัชกาลที่ 9 ในชีวติ ประจาวัน

2 โครงสร้างรายวิชา สรปุ สาระสาคญั กกกกกกก1. บทท่ี 1 ความรพ๎ู นื้ ฐานเกยี่ วกับหนา๎ ทีพ่ ลเมือง กกกกกกก1. 1.1 หน๎าที่พลเมอื ง หมายถงึ การทบ่ี ุคคลในชุมชน สังคม ประเทศ ต๎องปฏิบัติตาม กฎหมาย ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี และวัฒนธรรมของชาติ คาสัง่ สอน ของพํอแมํ ครูอาจารย๑ มีความ สามัคคีเอ้ือเฟื้อเผือ่ แผํซ่งึ กันและกัน ร๎ูจักรับผิดชอบช่ัวดีตามหลักจริยธรรม และหลักธรรมของศาสนา มีความรอบรู๎ มีสติป๓ญญา ขยันขันแข็ง สร๎างความเจริญก๎าวหน๎าให๎แกํตนเอง ครอบครัว สังคม และ ประเทศชาติ กกกกกกก1. 1.2 ความสาคญั ของหน๎าท่ีพลเมอื งท่มี ีตํอประเทศชาติ (1) ตอ๎ งจงรกั ภักดแี ละรักษาไว๎ ซึ่งสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย๑ (2) ต๎องรักษาไว๎ซ่ึงการปกครองระบอบประชาธิปไตย (3) ต๎องชํวยกนั ปอู งกันประเทศ (4) ตอ๎ งปฏิบตั ติ ามกฎหมายบ๎านเมืองอยํางเครํงครัด (5) ต๎องให๎ความ รํวมมอื ชํวยเหลอื แกรํ าชการ และ (6) ตอ๎ งเสยี ภาษีอากรตามทก่ี ฎหมายบัญญัติไว๎ กกกกกกก1. 1.3 แนวทางการปฏิบัติตนในการเป็นสมาชิกท่ดี ขี องสงั คมต๎องปฏิบัตติ ามกฎหมาย วัฒนธรรม ประเพณี และปฏิบตั ติ นตามสิทธิหน๎าที่ตามระบอบประชาธปิ ไตย กกกกกกก1. 1.4 คุณธรรมของการเป็นพลเมืองที่ดี มี 8 ประการ คือ (1) ความจงรักภักดตี อํ ชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย๑ (2) การยึดม่ันในหลักธรรมของศาสนาท่ีตนเองนับถือ (3) ความซื่อสัตย๑ (4) ความเสียสละ (5) ความรับผิดชอบ (6) การมีระเบียบวินัย (7) การตรงตํอเวลา และ (8) ความ กล๎าหาญทางจรยิ ธรรม กกกกกกก2. บทท่ี 2 ความหมาย และความสาคญั ของหน๎าทพ่ี ลเมืองตามรอยพระยุคลบาท รชั กาลท่ี 9 กกกกกกก1. 2.1 หนา๎ ทพี่ ลเมอื งตามรอยพระยุคลบาท รัชกาลท่ี 9 หมายถงึ การทปี่ ระชาชน หรือ บุคคลในประเทศไทย ได๎น๎อมนาแนวทางการปกครองด๎วยทศพิธราชธรรม พระราชดารัสท่ีสาคัญ หลักการทรงงาน รวมถึงพระราชจริยวัตร และพระราชกรณียกิจ ท่ีทรงเป็นแบบอยํางเป็นท่ียอมรับ ท้ังในระดับประเทศ และนานาประเทศของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มาศึกษาเรียนรู๎และนาไปเป็นแนวทางปฏิบัติในการดาเนินชีวิต หรือการประกอบอาชีพเพ่ือให๎ตนเอง มคี ุณภาพชีวิตท่ดี ี มีความเข๎มแข็ง และมั่นคง สงํ ผลตํอเนื่องตํอการพฒั นาประเทศ และโลกได๎ กกกกกกก1. 2.2 ความสาคัญของหน๎าท่ีพลเมอื งตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 ชวํ ยให๎พลเมือง มีจติ สาธารณะ มสี ํวนรวํ มหรือใหค๎ วามรวํ มมือทาภารกิจ เพื่อสวํ นรวมของสาธารณะ หรือของชาติ ทาใหส๎ งั คม ประเทศ มีความมน่ั คงผาสกุ และเจรญิ ก๎าวหน๎าได๎ กกกกกกก3. บทที่ 3 หน๎าท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ดว๎ ยทศพิธราชธรรม กกกกกกก1. 3.1 ทศพิธราชธรรม หมายถงึ เป็นหลกั ธรรมหรอื จริยวตั รประจาพระเจา๎ แผนํ ดนิ หรือ เป็นคุณธรรมประจาตนของผู๎ปกครองบ๎านเมือง และยังประโยชน๑สุขให๎เกิดแกํประชาชนบุคคล ธรรมดา ท่ีเป็นผู๎บริหารระดับสูงในทุกองค๑กร สามารถใช๎ทศพิธราชธรรมในการปกครององค๑กรของ ตนเองให๎มีความเปน็ ไปโดยธรรม

3 กกกกกกก1. 3.2 แนวทางปฏิบัติหนา๎ ที่พลเมืองตามรอยพระยคุ ลบาทรัชกาลท่ี 9 ดว๎ ย ทศพธิ ราชธรรม มี 10 ประการ คอื กกกกกกก1. 3.2 3.2.1 ทาน คือ การให๎ หมายถึง การสละทรัพย๑ ส่งิ ของ เพอ่ื ชํวยเหลือคนท่ีด๎อย และอํอนแอกวํา แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการเป็นผ๎ูให๎ นอกเหนือจากการบริจาคเป็นทรัพย๑สิน หรือสิ่งของแกํผู๎ยากไร๎ ผู๎ด๎อยโอกาส และผู๎ตกทุกข๑ได๎ยากตามที่เราทาอยูํเสมอแล๎ว เราก็อาจจะให๎ น้าใจแกํผ๎ูอ่ืนได๎ เชํน ให๎กาลังใจแกํผู๎ตกอยูํในห๎วงทุกข๑ ให๎ข๎อแนะนาท่ีเป็นความร๎ูแกํผู๎รํวมงานหรือ ผ๎ูใต๎บังคับบัญชา ให๎รอยย้ิม และปิยวาจาแกํญาติพ่ีน๎อง เพื่อนฝูง รวมถึงบุคคลท่ีมารับบริการจากเรา เป็นต๎น การเป็นผ๎ูให๎ นอกเหนือจากการบริจาคเป็นทรัพย๑สินหรือสิ่งของแกํผู๎ยากไร๎ ผ๎ูด๎อยโอกาส แล๎วสามารถให๎คาแนะนา หรอื ให๎กาลังใจดังกลาํ ว ยังสามารถให๎อภัยทาน คือ การยกโทษให๎กับบุคคล ทท่ี าใหเ๎ ราร๎สู ึกไมสํ บายใจ หรือทาให๎เราได๎รับกระทบกระเทอื น ท้ังดา๎ นวาจา กาย และใจดว๎ ย กกกกกกก1. 3.2 3.2.2 ศลี คือ การต้ังอยใํู นศีล หมายถงึ มีความประพฤตดิ งี าม เปน็ ตวั อยาํ งทดี่ ี แกํคนท่ัวไป แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการประพฤติที่ดีงาม ตามหลักศาสนาของตน อยํางน๎อยก็ ขอให๎เราได๎ปฏิบัติตามศีล 5 คือ ไมํฆําสัตว๑ตัดชีวิต ไมํลักขโมยของของผู๎อื่น ไมํลํวงละเมิดลูกเมียเขา ไมํพูดโกหก หรือพูดสํอเสียดยุยง และควรทาตนให๎หํางไกลจากเหล๎า บุหรี่ หรืออบายมุขตําง ๆ นอกจากนใ้ี ห๎นาศีล 5 ท่ยี ึดถือปฏิบัตไิ ปควบคมุ พฤติกรรมของตนเอง ให๎เคารพกฎหมายของบา๎ นเมอื ง อยาํ งเครํงครดั ก็จะชํวยใหส๎ ังคมไทยอยรํู วํ มกนั ได๎อยาํ งมีความสขุ กกกกกกก1. 3.2 3.2.3 ปรจิ จาคะ คือ บรจิ าค หมายถงึ การเสยี สละความสุขสาราญของตนเพอ่ื ประโยชน๑สุขของหมํูคณะ แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการเสียสละความสุขสํวนตนเพ่ือความสุข หรือประโยชน๑ของสํวนรวม ซึ่งอาจจะเป็นครอบครัว หนํวยงาน หรือเพื่อนรํวมงานของเราก็ได๎ เชํน ครอบครัว พํอบ๎านเสียสละความสุขสํวนตัวด๎วยการเลิกด่ืมเหล๎า ทาให๎ลูกเมียมีความสุข และ เพือ่ นบ๎านกส็ ุขดว๎ ย เพราะไมตํ อ๎ งฟ๓งเสียงอาละวาด ดาํ ทอทุบตีกัน หรือบุคคลอาจจะเสียสละเวลาชํวง ท่ีต๎องอยํูกับครอบครัวในตอนเย็นอยูํชํวยเพื่อนทางาน หรือไปเข๎าคํายพัฒนาชนบท อาสาไปดูแลเด็ก ในสถานเล้ียงเด็กกาพร๎าเป็นครั้งคราว หรือเสียสละรํางกาย /อวัยวะหลังตายแล๎วเพื่อการศึกษา เป็นต๎น ซ่ึงการเสยี สละดังกลาํ วถือวําไดเ๎ ป็นการบริจาค เสียสละความสุขสวํ นตัว เพอ่ื สํวนรวม กกกกกกก1. 3.2 3.2.4 อาชชวะ คือ ความซ่ือตรง หมายถึง มคี วามซ่ือสัตย๑สุจรติ มีความจรงิ ใจ ไมํกลับกลอก แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการดาเนินชีวิตและปฏิบัติภารกิจ/หน๎าที่การงานตํางๆ ดว๎ ยความซื่อสตั ย๑สจุ รติ ไมคํ ดิ คดโกงหรอื หลอกลวงผู๎อน่ื เชํน ถ๎าเราขายของ ก็ไมํเอาของไมํดีไปหลอก ขายลูกคา๎ เปน็ ข๎าราชการ พนักงานบริษัท ห๎างร๎าน ก็ไมํคอรัปชั่นทั้งเวลา ทรัพย๑สินของหนํวยงานตน เพราะถ๎าทุกคนเอาเปรยี บหรือโกงกิน ขาดความซ่อื สตั ย๑ สจุ ริต จะทาให๎หนํวยงานเสียหาย เดือดร๎อน แม๎เราจะได๎ทรัพย๑สินไปมากมาย แตํเราไมํเจริญก๎าวหน๎า ถูกคนรุมประณาม และแม๎คนอ่ืนจะไมํร๎ู แตํตัวเรายํอมรู๎อยํูแกํใจ จะไมํมีความสุขกาย สบายใจ เพราะกลัวคนอื่นจะมารู๎ความลับตลอดเวลา ผู๎ทป่ี ระพฤติตนด๎วยความซื่อตรง แมไ๎ มรํ ่ารวยเงินทอง แตกํ ็มีความสุขท้งั กาย ใจได๎ กกกกกกก1. 3.2 3.2.5 มัททวะ คือ ความอํอนโยน หมายถึง มีกริ ิยาสภุ าพ มีสมั มาคารวะ วาจา อํอนหวาน มีความนุํมนวล ไมํเยํอหยิ่ง ไมํหยาบคาย แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการทาตัวสุภาพ นมํุ นวล ไมเํ ยํอหยง่ิ ถอื ตวั หรอื แสดงกิริยาวาจา หยาบคายกับใคร ไมวํ าํ จะเปน็ ผ๎ูใหญํ ผนู๎ ๎อยหรือเพ่ือน

4 ในระดับเดียวกัน การทาตัวเป็นผ๎ูท่ีมีความอํอนน๎อมถํอมตน จะทาให๎ไปที่ไหนคนก็ให๎การต๎อนรับ เพราะอยํใู กล๎แล๎วสบายใจ ไมรํ อ๎ นรํมุ หากบุคคลแสดงกิรยิ าหยาบคาย ก๎าวร๎าว คนก็ถอยหาํ ง ดังนนั้ หลักธรรมขอ๎ น้ี จึงเป็นการสร๎างเสนหํ อ๑ ยาํ งหน่งึ ให๎แกตํ วั เราด๎วย กกกกกกก1. 3.2 3.2.6 ตบะ คอื ความเพียร หมายถงึ การเพียรพยายามไมํใหค๎ วามมัวเมาเขา๎ ครอบงาจิตใจ ไมํลุํมหลงกับอบายมุขและส่ิงชั่วร๎าย ไมํหมกมุํนกับความสุขสาราญ แนวปฏิบัติของ พลเมืองดี ด๎วยการให๎ปฏิบัติหน๎าท่ีการงานท่ีรับผิดชอบด๎วยความมุมานะ อดทน ขยัน มํุงม่ัน และทา แตํส่ิงที่ดี ความถูกต๎อง ฝุาฟ๓นอุปสรรคตําง ๆ จนประสบความสาเร็จ ด๎วยความพากเพียรนี้จะทาให๎ เราภาคภูมิใจเมือ่ งานสาเร็จ และจะทาใหเ๎ รามีประสบการณเ๑ กํงกล๎าขน้ึ นอกจากน้ี ยงั สอนให๎เราสูช๎ ีวติ ไมยํ อมแพอ๎ ะไรงาํ ยๆ กกกกกกก1. 3.2 3.2.7 อักโกธะ คือ ความไมโํ กรธ หมายถึง มีจติ ใจม่นั คง มีความสขุ มุ เยือกเย็น อดกล้ัน ไมํแสดงความโกรธหรือความไมํพอใจให๎ปรากฏ แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการฝึกฝน ควบคุมอารมณ๑ของตนเอง ไมํให๎เป็นคนโมโหงําย และพยายามระงับยับยั้งความโกรธอยูํเสมอ แม๎ใน หลาย ๆ สถานการณ๑จะทาได๎ยาก แตํหากเราสามารถฝกึ ฝน ไมํใหเ๎ ป็นคนโมโหงําย และพยายามระงับ ยบั ยั้งความโกรธอยํเู สมอ จะเปน็ ประโยชน๑ตํอเราหลายอยาํ ง เชํน ทาใหเ๎ ราสุขภาพจิตดี หน๎าตาผํองใส ขอ๎ สาคัญ ทาใหเ๎ รารกั ษามิตรไมตรหี รือสมั พันธภาพกบั ผู๎อื่นไว๎ได๎ อันมผี ลให๎บุคคลนน้ั เป็นทร่ี กั และ เกรงใจของคนท่ีตดิ ตํอดว๎ ย กกกกกกก1. 3.2 3.2.8 อวหิ ิงสา คอื ความไมํเบียดเบยี น หมายถงึ ไมํกดขี่ขํมเหง กล่ันแกลง๎ รงั แก คนอื่น ไมํหลงในอานาจ ทาอันตรายตํอรํางกายและทรัพย๑สินผ๎ูอื่นตามอาเภอใจ แนวปฏิบัติของ พลเมอื งดี ด๎วยการไมเํ บียดเบียนหรอื บีบค้ันกดขี่ผู๎อ่ืน รวมไปถึง การไมํใช๎อานาจไปบังคับ หรือหาเหตุ กลั่นแกล๎งคนอื่นด๎วย เชํน ไมํไปขํมเหงรังแกผ๎ูด๎อยกวํา ไมํไปขํมขูํให๎เขากลัวเราหรือไปบีบบังคับเอา ของรัก ของหวงมาจากเขา เป็นต๎น นอกจากไมํเบียดเบียนคนด๎วยกันแล๎ว เรายังไมํควรเบียดเบียน ธรรมชาติ สิ่งแวดล๎อม และสตั ว๑อีกด๎วย เพราะมิฉะนั้น ผลร๎ายจะย๎อนกลับมาสํูเรา และสังคม อยํางท่ี เห็นในปจ๓ จุบนั จากภยั ธรรมชาตติ ําง ๆ กกกกกกก1. 3.2 3.2.9 ขันติ คอื ความอดทน หมายถงึ การอดทนตํอส่ิงทั้งปวง สามารถอดทนตํอ งานหนัก ความยากลาบาก ทั้งอดทน อดกลั้นตํอคาติฉินนินทา แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการให๎ เราอดทนตํอความยากลาบากทุกสถานการณ๑ ไมํท๎อถอย และไมํหมดกาลังกาย กาลังใจท่ีจะดาเนิน ชีวติ และทาหน๎าที่การงานตอํ ไปจนสาเรจ็ รวมทงั้ อดทนตํอการไมไํ ด๎รบั ความสุขสาราญ ไมํได๎รับความ สะดวกสบาย ความอดทนจะทาใหเ๎ ราชนะอุปสรรคทัง้ ปวงไมํวาํ เล็กหรอื ใหญํ และจะทาใหเ๎ ราแกรงํ ข้ึน เขม๎ แข็งข้นึ กกกกกกก1. 3.2 3.2.10 อวโิ รธนะ คือ ความเทย่ี งธรรม หมายถงึ ไมปํ ระพฤตผิ ิด ประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ ตนอยูํในความดีงาม ไมํหวน่ั ไหวในเรอื่ งดีเรือ่ งร๎าย แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการควรกระทาการ งานหรือดาเนนิ ชีวติ ท่ีถูกต๎อง และใหค๎ วามเป็นธรรมกับบุคคลทีเ่ ก่ยี วข๎อง ด๎วยความยตุ ิธรรม และ เทยี่ งธรรม กกกกกกก4. บทท่ี 4 หน๎าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ตามพระราชดารัส กกกกกกก4. 4.1 หน๎าท่ีพลเมอื งตามพระราชดารัส ความสุขในการดาเนินชีวิต ได๎แกํ กกกกกกก4. 4.1 4.1.1 สขุ กาย จะเกิดข้นึ ได๎ พลเมืองต๎องมสี ภาวะรํางกายท่ีมีความสมบรู ณ๑

5 แข็งแรง เจริญเติบโตอยํางปกติ มีความต๎านทานโรคได๎ดี ปราศจากโรคภัยไข๎เจ็บ รวมถึงดูแล สุขภาพจิตด๎านการแสวงหาความรู๎ให๎มีป๓ญญารู๎เทําทัน จะทาให๎จิตใจดี ควบคุมจิตได๎ นอกจากน้ีต๎อง แสวงหาความรู๎ที่ทาให๎เข๎าใจ สบายใจ หรือร๎ูเทําทันการเปลี่ยนแปลง เพื่อให๎สามารถดาเนินชีวิตได๎ อยํางปกติ รวมถงึ ทางานได๎ดว๎ ย กกกกกกก4. 4.1 4.1.2 สขุ ใจ จะเกดิ ข้ึนได๎ พลเมืองตอ๎ งมีสภาวะของจิตใจทีม่ ีความสดชื่นแจํมใส สามารถควบคุมอารมณ๑ให๎มั่นคง ปรับตัวให๎เข๎ากับการเปล่ียนแปลงทางสังคมและสิ่งแวดล๎อมได๎เป็น อยาํ งดี จากการทบ่ี คุ คลน้นั ใชค๎ วามร๎ูท่มี อี ยปํู ระกอบกับมีสัมพันธภาพกับบุคคลอื่นอันดี และมีรํางกาย ทีแ่ ขง็ แรงจงึ จะทาใหม๎ คี วามสขุ ใจได๎ กกกกกกก4. 4.1 4.1.3 สุขในการอยรํู ํวมกนั จะเกิดขนึ้ ได๎พลเมอื งตอ๎ งมี ความรัก ความสามคั คี ความปรองดองและความสงบสุขในสังคม ท่ีเกดิ จากทกุ คนไดร๎ บั ความยุตธิ รรม กกกกกกก4. 4.2 หน๎าทพ่ี ลเมืองตามพระราชดารัสเกี่ยวกับเดก็ นักเรยี นและเยาวชน และนกั ศึกษา กกกกกกก4. 4.1 4.2.1 วัยเด็ก และการปลกู ฝ๓งคุณธรรม จะเกดิ ขึ้นได๎ จากการอบรมเล้ียงดู ส่ังสอน ขัดเกลาของทุกฝุายทั้งครอบครัวและโรงเรียน ให๎เห็นคณุ คําของความดี ความสุจริต มีความ ประพฤตเิ รียบร๎อย มีเหตุผลหรือสตปิ ญ๓ ญานน้ั เอง โดยการเป็นแบบอยํางที่ดี เพ่ือใหเ๎ ด็กเหน็ เป็น ตัวอยํางและยึดเปน็ แบบอยํางใหไ๎ ด๎ กกกกกกก4. 4.1 4.2.2 นกั เรียนและเยาวชนตอ๎ งได๎รบั การปลูกฝง๓ ถาํ ยทอดความร๎ูที่แท๎จริง เพอ่ื ให๎ สามารถร๎ูเทําทัน ฉลาดและคิดสร๎างสรรค๑ ทาประโยชน๑ให๎กับตนเองและสํวนรวม กกกกกกก4. 4.1 4.2.3 นักศึกษาเปน็ ผ๎ทู มี่ คี วามพร๎อมท้ังวัยวฒุ ิและคณุ วฒุ ิ ฉะนน้ั จงึ ต๎องมีความ เพียร ความอดทน มสี ติป๓ญญา รู๎จักใชเ๎ หตุผล และเลอื กส่งิ ท่ดี ีงามมาประยุกตใ๑ ชใ๎ นชีวิตของตนเอง กกกกกกก4. 4.1 4.2.4 วยั ทางาน และการศึกษา กกกกกกก4. 4.1 4.2.4 1) วยั ทางาน ยอํ มเจอป๓ญหาและอุปสรรคเสมอ เม่ือเจอปญ๓ หาใหห๎ า ทางแก๎ไข ถ๎าแก๎คนเดยี วไมํได๎กใ็ ห๎คนทเี่ ก่ยี วข๎องชํวยกนั คดิ หาทางแก๎ไข กกกกกกก4. 4.1 4.2.4 2) การศึกษา สร๎างคนให๎มคี วามร๎ู ความสามารถ เป็นพน้ื ฐานทจ่ี าเปน็ ใน การพฒั นาตนเองและประเทศชาติ กกกกกกก4. 4.1 4.2.5 หน๎าท่ี และความรับผิดชอบตํอบ๎านเมอื งของคนในชาตติ ๎องมีความรกั ความสามคั คี มีเหตผุ ล มีความรู๎ ชวํ ยกันสร๎างความเจรญิ ปลูกฝ๓งความดีงามใหก๎ ับจติ ใจของคนในชาติ รวมถึงรกั ษาวฒั นธรรมประเพณีทีเ่ ปน็ แบบแผนของไทยใหค๎ งอยตํู ลอดไป กกกกกกก4. 4.3 หนา๎ ทพี่ ลเมืองตามพระราชดารสั ที่เก่ียวขอ๎ งกับปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง กกกกกกก4. 4.1 4.3.1 ความพอประมาณ จะเกดิ ขึ้นได๎ โดยรจ๎ู ักตนเอง มีความซ่ือสัตย๑และความ เพยี ร เดินทางสายกลาง และพอใจในสง่ิ ทตี่ นมอี ยูํ กกกกกกก4. 4.1 4.3.2 ความมเี หตผุ ล ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งมงุํ สอนให๎ พลเมอื งไทยมคี วามคิดอยาํ งรอบคอบ โดยพจิ ารณาจากปจ๓ จยั ทเี่ กยี่ วข๎องและคานงึ ถงึ ผลท่จี ะเกิดข้นึ จากการกระทานัน้ กกกกกกก4. 4.1 4.3.3 ความมีภมู ิค๎ุมกัน คือ เปน็ การเตรยี มตวั ใหพ๎ ร๎อมตํอการเปลย่ี นแปลงใน ทุกดา๎ นด๎วยการวเิ คราะห๑ความเสี่ยง ใช๎ประสบการณ๑เดิมมาชวํ ยตดั สินใจ และรวบรวมมาใช๎ในโอกาส ตอํ ไป

6 กกกกกกก4. 4.1 4.3.4 เงอื่ นไขความรู๎ กกกกกกก4. 4.1 4.3.4 1) ความร๎ู มหี ลายประเภท ได๎แกํ ความรทู๎ ่ีเกย่ี วขอ๎ งกบั การดาเนนิ ชวี ติ การประกอบอาชีพ การศึกษารวมถึงความรู๎ที่เกี่ยวข๎องกับการพัฒนาจิตใจทาให๎บุคคลมีความ เจรญิ กา๎ วหน๎าได๎ กกกกกกก4. 4.1 4.3.4 2) หลักวชิ า คอื เนื้อหาความรู๎ และหลกั วชิ าการ คือ นาความรู๎มาจัด กระบวนการเรยี นร๎ู กกกกกกก4. 4.1 4.3.4 3) รอบรู๎ รอบคอบ และระมดั ระวงั เป็นการศึกษาหาขอ๎ มลู กอํ นการ ปฏบิ ตั โิ ดยคานงึ ผลท่จี ะตามมา อยาํ งรอบคอบและระมัดระวัง กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 เง่อื นไขคณุ ธรรม แบํงออกเป็น 2 ประเภท ได๎แกํ คณุ ธรรมและหนา๎ ท่ี กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 1) คุณธรรม กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 1) (1) ความซื่อสตั ยส๑ จุ ริต เปน็ พืน้ ฐานของความดีทกุ อยาํ ง กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 1) (2) ความเพยี ร พากเพยี ร และอดทน จะเกดิ ข้นึ ไดจ๎ ากการฝึกฝนจน เกดิ เป็นนิสัย และกระตนุ๎ ให๎เกิดการทางานอยํางจริงจังจนสาเรจ็ กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 1) (3) สติ และป๓ญญา เปน็ ความสามารถในตวั บุคคล ทจี่ ะทราบได๎จาก พฤติกรรมท่ีบุคคลแสดงออก ระดับของสติป๓ญญาสังเกตได๎จากการแสดงออกท่ีมีความคลํองแคลํว รวดเร็ว ความถูกต๎อง ความสามารถในการคิด การแก๎ป๓ญหาและการปรับตัว การใช๎แบบทดสอบวัด สติป๓ญญาจะทาใหท๎ ราบระดับสตปิ ญ๓ ญาชัดเจนข้ึน กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 1) (4) ไมํเบียดเบยี น มเี มตตา จะเกิดข้นึ ได๎ โดยการปลูกฝ๓งคุณธรรมจาก ครอบครวั และสิ่งแวดลอ๎ ม กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 1) (5) ตัง้ ใจดี คดิ ดี และทาดี หากคิดดีกจ็ ะมคี วามร๎สู ึกทด่ี ี เม่ือมี ความรู๎สกึ ท่ดี ีก็จะมีคาพดู ทด่ี ี สํงผลให๎มีการกระทาท่ีดีดว๎ ย กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 1) (6) ความรับผิดชอบ รับผิด และรับชอบ จะแสดงถงึ ความเอาใจใสํ มํุงม่ันตํอภารกิจที่ทา ทุกคนต๎องมีความรับผิดชอบตํอหน๎าที่การงาน การศึกษา อ่ืน ๆ อยํางเต็ม ความสามารถเพอ่ื ให๎บรรลุผลสาเร็จตามจุดมงุํ หมาย และยอมรบั ผลการกระทาท่จี ะเกดิ ขึน้ กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 2) หนา๎ ท่ี กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 1) (1) ประโยชนส๑ วํ นรวม ประโยชน๑สวํ นตน และเสียสละ การทา ประโยชน๑ใหส๎ ํวนรวม เสยี สละเพือ่ ให๎ประเทศชาติมีความเจริญซงึ่ เปน็ ความรับผิดชอบของทุกคน และ ไมเํ หน็ แกปํ ระโยชนส๑ วํ นตน กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 1) (2) ความสามัคคี รํวมมือ ปรองดอง เกดิ จากความรํวมมอื รวํ มใจเปน็ อันหนึ่งอันเดียวกัน คุณธรรมนี้นับวําสาคัญมากในหมูํคณะเป็นคุณธรรมที่กํอให๎เกิดความสุขอยํางย่ิง แกํหมํคู ณะ กกกกกกก4. 4.1 4.3.5 1) (3) ความสขุ ความเจรญิ เกดิ ขนึ้ จาก บุคคลทงั้ หมดมีเจตนากระทา เพ่อื ให๎มคี วามสุขความเจรญิ จะตอ๎ งไมํเบียดเบียนหรอื แกงํ แยํงผู๎อ่ืนมา กกกกกกก5. บทที่ 5 หนา๎ ท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ตามหลักการทรงงาน กกกกกกก5. 5.1 หลักการทรงงาน หมายถงึ การปฏิบัติหนา๎ ท่ี หรือภารกิจ หรอื กิจกรรมของ

7 พระมหากษัตริย๑ ทรงยึดการดาเนินงานในลักษณะทางสายกลางท่ีสอดคล๎องกับสิ่งที่อยูํรอบตัว แ ล ะ ส า ม า ร ถ ป ฏิ บั ติ ไ ด๎ จ ริ ง ท ร ง มี ค ว า ม ล ะ เ อี ย ด ร อ บ ค อ บ แ ล ะ ท ร ง คิ ด ค๎ น แ น ว ท า ง พั ฒ น า เพื่อมุํงสูํประโยชน๑ตํอประชาชนสูงสุดมี 23 ข๎อ ได๎แกํ (1) ศึกษาข๎อมูลอยํางเป็นระบบ (2) ระเบิด จากข๎างใน (3) แก๎ป๓ญหาที่จุดเล็ก (4) ทาตามลาดับขั้น (5) ภูมิสังคม (6) องค๑รวม (7) ไมํติดตารา (8) ประหยดั เรยี บงาํ ย ได๎ประโยชน๑สูงสุด (9) ทาให๎งําย (10) การมีสํวนรํวม (11) ประโยชน๑สํวนรวม (12) บริการรวมทจ่ี ุดเดยี ว (13) ใช๎ธรรมชาติ ชํวยธรรมชาติ (14) ใช๎อธรรมปราบอธรรม (15) ปลูกปุา ในใจคน (16) ขาดทุนคือกาไร (17) การพ่ึงตนเอง (18) พออยูํพอกิน (19) เศรษฐกิจพอเพียง (20) ความซื่อสตั ย๑สจุ รติ จริงใจตํอกัน (21) ทางานอยาํ งมคี วามสขุ (22) ความเพยี ร และ (23) ร๎ู รกั สามัคคี กกกกกกก5. 5.2 หน๎าท่พี ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 ตามหลักการทรงงาน ที่เก่ียวขอ๎ ง กับคุณธรรมของการเป็นพลเมืองดี มี 9 ข๎อ ได๎แกํ (1) การมีสํวนรํวม มีสํวนรํวมและคิดถึงสํวนรวม (2) ต๎องยึดประโยชน๑สํวนรวม (3) บริการจุดเดียว (4) ขาดทุนคือกาไร (5) การพึ่งตนเอง (6) ความ ซอื่ สตั ย๑สจุ ริต จริงใจตอํ กัน (7) ทางานอยํางมีความสุข (8) ความเพียร และ (9) รู๎ รกั สามคั คี กกกกก6. บทท่ี 6 หนา๎ ท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ตามพระราชจริยวตั ร และพระราชกรณียกิจ กกกกก6. 6.1 หนา๎ ท่พี ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ตามพระราชจริยวตั ร ได๎แกํ กกกกก6. 6.1 6.1.1 ครอบครวั กกกกก6. 6.1 6.1.1 1) ในฐานะบตุ ร ควรเชอ่ื ฟ๓งคาสั่งสอนของบดิ ามารดาโดยเฉพาะในเร่อื งของ ความรับผิดชอบ ควรมีการนาไปปฏิบัติอยํางเครํงครัด นอกจากน้ีในฐานะบุตรต๎องมีความกตัญ๒ูตํอ บดิ ามารดา และควรแสดงความรักเคารพตอํ บดิ ามารดาอยาํ งสมา่ เสมอ กกกกก6. 6.1 6.1.1 2) ในฐานะพํอ ตอ๎ งอบรมสง่ั สอนบตุ รใหเ๎ ป็นคนดี มีความเสียสละ รับผิดชอบ หน๎าท่ีที่ต๎องปฏิบัติให๎ดี โดยเฉพาะในวัยเยาว๑ต๎องต้ังใจศึกษาเลําเรียนและทางานที่พํอแมํหรือ ครูมอบหมายให๎ทาเป็นอยํางดี นอกจากน้ีพํอแมํต๎องสํงเสริมให๎บุตรได๎ออกกาลังกาย เพ่ือให๎รํางกาย แข็งแรง ใช๎เวลาวํางให๎เป็นประโยชน๑ รวมถึงแนะนาสํงเสริมให๎บุตรได๎เรียนร๎ู ศิลปะ ดนตรี เพอื่ ขัดเกลาจิตใจใหอ๎ อํ นโยน กกกกก6. 6.1 6.1.1 3) ในฐานะสามี ต๎องเปน็ สุภาพบรุ ุษต๎องใหเ๎ กยี รติสุภาพสตรี ดูแลคูคํ รองดว๎ ย ความรัก ให๎เกียรติกันและกัน เม่ือพบป๓ญหาต๎องรํวมกันตัดสินใจแก๎ไขป๓ญหาอยํางต้ังมั่นในความ ซอ่ื สัตย๑สจุ รติ และความปรารถนาดี กกกกก6. 6.1 6.1.1 4) ในฐานะผนู๎ าครอบครัว ต๎องเป็นแบบอยํางในการปฏบิ ัติดี ปฏบิ ตั ิชอบ ให๎บุตรได๎เห็นและทาตาม รวมถึงสั่งสอนใหบ๎ ุตรทางานทีเ่ ป็นบทบาทของตวั เองใหด๎ ีท่ีสุด กกกกก6. 6.1 6.1.2 ความอํอนน๎อมถํอมตวั ได๎แกํ กกกกก6. 6.1 6.1.2 1) กับประชาชนทั่วไป ควรให๎การเคารพออํ นน๎อมถํอมตัวกบั ผ๎ูที่มีอาวุโสกวาํ และแสดงความสภุ าพอํอนโยนกบั ผู๎ทมี่ ีอาวโุ สเทาํ กันหรือน๎อยกวาํ กกกกก6. 6.1 6.1.2 2) กับพระสงฆ๑ เม่อื พบพระสงฆค๑ วรยกมอื ไหว๎ เพ่ือแสดงความเคารพ ในฐานะท่ีพระสงฆ๑เป็นผสู๎ บื ทอดพระพุทธศาสนาให๎คงอยูํคํูกบั คนไทย กกกกก6. 6.1 6.1.2 3) กับญาตพิ ่ีน๎อง ต๎องดแู ลญาติพ่ีน๎อง และให๎ความเคารพญาติผู๎ทมี่ อี าวโุ ส กวาํ ดว๎ ยความอํอนน๎อมถํอมตวั และผ๎ทู มี่ อี าวโุ สเทาํ กัน หรอื น๎อยกวาํ กแ็ สดงความสภุ าพออํ นโยน

8 กกกกก6. 6.2 หนา๎ ทพี่ ลเมอื งตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ตามพระราชกรณยี กจิ กกกกก6. 6.2 6.2.1 โรงเรยี น ถา๎ พลเมืองมฐี านะหรือมีเงินเหลือเก็บกส็ ามารถสงเคราะห๑เงนิ ดงั กลาํ วสนับสนุนกจิ กรรมการศึกษาของโรงเรยี น หรอื สถาบันการศึกษาในชมุ ชนทีต่ วั เองเป็นสมาชิก อยูํในกรณที ี่ไมมํ เี งนิ สามารถชํวยเหลือดา๎ นแรงกายกบั ภารกิจท่โี รงเรยี นต๎องการใหช๎ ํวยเหลอื กไ็ ด๎ กกกกก6. 6.2 6.2.2 ทอ๎ งถ่ิน ต๎องมีสวํ นรํวมในการพฒั นาท๎องถ่นิ ของตัวเองทกุ ด๎าน ท้ังด๎านแรงกาย หรือเงินตามโอกาสอันควร กกกกก7. บทที่ 7 การประยกุ ตใ๑ ชห๎ นา๎ ท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ในชีวิตประจาวนั กกกกก7. 7.1 การน๎อมนาทศพิธราชธรรมไปใชใ๎ นชวี ติ ประจาวนั สามารถใชก๎ บั ครอบครัว ทีป่ ระกอบดว๎ ย หัวหนา๎ ครอบครัว สมาชกิ ในครอบครวั และเครือญาติ การศึกษา ประกอบด๎วย เพื่อน ผู๎เรียน หรือนักศึกษา และครูบาอาจารย๑ การประกอบอาชีพการงาน ประกอบด๎วย เพ่ือนรํวมอาชีพ และนายจ๎างหรือผ๎ูบังคับบัญชา และการพัฒนาชุมชน ท๎องถ่ิน และสังคม ประกอบด๎วย สมาชิกใน ชุมชน และผู๎นา ได๎เป็นอยํางดี คือ ทาน ด๎วยการให๎บริจาคสิ่งของ ทรัพย๑ หรือแรงกาย ชํวยเหลือ กิจกรรม หรือภารกิจทเ่ี กี่ยวขอ๎ ง ใหค๎ าแนะนา หรอื ความรทู๎ ่ีเกี่ยวข๎อง และให๎อภัยเม่ือได๎รับความร๎ูสึก หรือการกระทาท่ีไมํถูกต๎องกับตนเอง ศีล คือ การละเว๎นในส่ิงท่ีเป็นข๎อห๎ามของศีล 5 ให๎ประพฤติ ในสิ่งที่ดีงาม ปริจจาคะ คือ การเสียสละ สํวนที่เกี่ยวข๎องกับตนเองเพ่ือประโยชน๑ของสํวนรวม อาชชวะ คือ ความซ่ือตรง ให๎ปฏิบัติงานหรือภารกิจท่ีเกี่ยวข๎องทั้งตํอหน๎า และลับหลัง ด๎วยความ ซ่ือสัตย๑สุจริต มัททวะ คือ ความอํอนโยน ให๎คานึงถึงอายุ ถ๎าเป็นผ๎ูอาวุโสต๎องปฏิบัติด๎วยความอํอน น๎อมถํอมตัว ให๎การเคารพ สํวนผ๎ูที่มีอายุเสมอกัน หรืออํอนกวําให๎ปฏิบัติด๎วยความสุภาพอํอนโยน ตบะ คือ ความเพียร ความอดทน ให๎ปฏิบัติภารกิจด๎วยความขยัน มุํงม่ัน อดทน ตั้งใจให๎สาเร็จลุลํวง อักโกธะ คือ ความไมํโกรธ ต๎องควบคุมอารมณ๑ของตนเองให๎สงบ มีสติตลอดเวลา เพ่ือแสดงออกถึง พฤติกรรมท่ีเหมาะสมกับ กาลเทศะทุกสถานการณ๑ อวิหิงสา คือ ความไมํเบียดเบียน ไมํเอารัด เอาเปรียบ ด๎วยการไมํเอาทรัพย๑สินหรือส่ิงของสํวนรวมหรือของผู๎อ่ืนมาใช๎เพ่ือสํวนตน ไมํพูดจา หรือมีกิริยาสํอเสียด เบียดเบียนผ๎ูอ่ืน ท้ังทางกาย วาจา และใจ ขันติ คือ ความอดทน ต๎องมีความ อดทนในภารกิจที่มอบหมาย หรืออดทนตํอสถานการณ๑ที่ไมํพึงประสงค๑ ไมํยํอท๎อ ไมํท๎อถอย และ อวิโรธนะ คือ ความเท่ียงธรรม ให๎วางตัวเป็นกลาง ไมํเอนเอียงไปท่ีบุคคลใดหรือกลํุมใดกลุํมหน่ึง ไมํหวั่นไหว ไปกับคาพดู การกระทา ใหม๎ คี วามยุตธิ รรม เทีย่ งตรง กกกกก7. 7.2 การนอ๎ มนาพระราชดารสั ไปใชใ๎ นชีวิตประจาวนั ครอบครัว ตอ๎ งให๎ความสาคญั กบั การอบรมเล้ียงดูบตุ รหลานให๎เปน็ คนดี มคี ณุ ธรรม มสี ติป๓ญญาเฉลยี วฉลาด และมีเหตุมีผล การศึกษา ต๎องอบรม นักเรียน นักศึกษา และบัณฑิตที่เพ่ิงจบหรือศิษย๑เกําที่จบไปนานแล๎วให๎มีความรู๎วิชาการ และคุณธรรม การประกอบอาชีพ ทุกอาชีพต๎องเน๎นการพัฒนาอาชีพ ต้ังใจ ศึกษาพัฒนาอาชีพ ประกอบอาชีพด๎วยความร๎ู ความสามารถ ประกอบอาชีพด๎วยความพอเพียง ประหยัด พ่ึงตนเอง รอบคอบ คํอย ๆ พัฒนาตามลาดับเพื่อปูองกันความผิดพลาด ใช๎ข๎อมูลหรือส่ือสารที่เป็นประโยชน๑ และต๎องมีคุณธรรมในอาชีพของตนเอง และการพัฒนาชุมชน ท้องถิ่นและสังคม ต๎องมีวิชาการและ ผ๎ูปฏิบัติรํวมมือกันพัฒนาด๎วยดี ต๎องพัฒนาให๎สอดคล๎องกับบริบทแตํละพ้ืนท่ี เน๎นความเข๎มแข็งของ ชุมชน ท๎องถ่ิน ด๎วยการอาศัยการแลกเปลีย่ นเรยี นรูก๎ ับบคุ คล หรือองคก๑ รภายนอกชมุ ชน เข๎ามามีสํวน

9 รํวมพัฒนาด๎วยความรักความสามัคคี กระบวนการพัฒนาต๎องเป็นลาดับขั้นตอน ประหยัด ถกู หลกั วชิ า เพอื่ ปอู งกันความลม๎ เหลวจากการพัฒนา ผลการเรยี นรทู้ ี่คาดหวัง กกกกกกก1. บอกความรู๎พืน้ ฐานเกี่ยวกบั หนา๎ ท่ีพลเมืองและความหมายของหนา๎ ที่พลเมืองตามรอย พระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 ได๎ กกกกกกก2. ตระหนกั ถึงความสาคัญของหน๎าที่พลเมืองและความสาคญั ของหน๎าท่ีพลเมืองตามรอย พระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 กกกกกกก3. วเิ คราะห๑หนา๎ ที่พลเมืองตามรอยพระยคุ ลบาทรัชกาลที่ 9 ด๎วยทศพธิ ราชธรรม และ ตามพระราชดารสั ในสถานการณ๑ทก่ี าหนดใหไ๎ ด๎ กกกกกกก4. ตระหนกั ถงึ ความสาคญั ของหนา๎ ทพ่ี ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ดว๎ ย ทศพิธราชธรรม และตามพระราชดารสั กกกกกกก5. สามารถประยุกต๑ใช๎หน๎าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ด๎วย ทศพิธราชธรรม และตามพระราชดารัส ในชวี ติ ประจาวนั ได๎ กกกกกกก6. ตระหนกั ถึงความสาคญั เห็นคุณคําของการประยกุ ตใ๑ ชห๎ นา๎ ท่พี ลเมืองตามรอยพระยุคล บาทรัชกาลที่ 9 ในชีวติ ประจาวัน ขอบข่ายเนอื้ หา กกกกกกกบทท่ี 1 ความรู๎พ้ืนฐานเก่ียวกบั หนา๎ ท่ีพลเมือง กกกกกกกบทท่ี 1 เรอ่ื งท่ี 1 ความหมายของหนา๎ ที่พลเมือง กกกกกกกบทท่ี 1 เร่ืองท่ี 2 ความสาคญั ของหน๎าท่พี ลเมอื ง กกกกกกกบทที่ 1 เรื่องท่ี 3 แนวทางการปฏิบัตติ นในการเปน็ สมาชกิ ท่ดี ตี ํอสงั คม กกกกกกกบทท่ี 1 เรอ่ื งที่ 4 คุณธรรม ของการเป็นพลเมืองดี กกกกกกกบทที่ 2 ความหมายและความสาคัญของหน๎าท่ีพลเมือง ตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 กกกกกกกบทท่ี 1 เรอ่ื งท่ี 1 ความหมายของหน๎าท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 กกกกกกกบทที่ 1 เรอ่ื งที่ 2 ความสาคญั ของหน๎าท่พี ลเมอื งตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 กกกกกกกบทที่ 3 หนา๎ ท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ด๎วยทศพิธราชธรรม กกกกกกกบทที่ 1 เร่ืองท่ี 1 ความหมายของทศพิธราชธรรม กกกกกกกบทที่ 1 เรอ่ื งท่ี 2 แนวทางการปฏบิ ตั หิ นา๎ ที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ด๎วยทศพิธราชธรรม กกกกกกกบทที่ 4 หนา๎ ทพ่ี ลเมอื งตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ตามพระราชดารสั กกกกกกกบทที่ 1 เร่อื งที่ 1 หนา๎ ที่พลเมืองตามพระราชดารสั ความสขุ ในการดาเนนิ ชวี ิต กกกกกกกบทที่ 1 เรื่องท่ี 2 หน๎าท่พี ลเมืองตามพระราชดารัส เกีย่ วกับเดก็ นักเรยี นและเยาวชน และ นักศึกษา

10 กกกกกกกบทท่ี 1 เร่ืองท่ี 3 หนา๎ ที่พลเมืองตามพระราชดารัส ท่ีเก่ียวข๎องกบั ปรชั ญาของเศรษฐกิจ พอเพียง กกกกกกกบทที่ 5 หน๎าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ตามหลักการทรงงาน กกกกกกกบทที่ 1 เรื่องที่ 1 หนา๎ ท่พี ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ตามหลักการทรงงาน กกกกกกกบทท่ี 1 เรอื่ งที่ 2 แนวทางการปฏิบตั ิหนา๎ ที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ตามหลักการทรงงาน กกกกกกกบทท่ี 6 หน๎าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ตามพระราชจรยิ วตั ร และพระราชกรณยี กิจ กกกกกกกบทที่ 1 เรอ่ื งท่ี 1 หนา๎ ทพ่ี ลเมอื งตามรอยพระยคุ ลบาทรัชกาลที่ 9 ตามพระราชจริยวัตร กกกกกกกบทท่ี 1 เรือ่ งท่ี 2 หน๎าทีพ่ ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ตามพระราชกรณยี กจิ กกกกกกกบทท่ี 7 การประยุกต๑ใช๎หน๎าที่พลเมอื งตามรอยพระยุคลบาท รัชกาลท่ี 9 ในชีวติ ประจาวนั กกกกกกกบทที่ 1 เรอ่ื งท่ี 1 การน๎อมนาทศพิศราชธรรมไปใชใ๎ นชีวติ ประจาวนั กกกกกกกบทท่ี 1 เรอ่ื งท่ี 2 การน๎อมนาพระราชดารัสไปใชใ๎ นชีวติ ประจาวัน สื่อประกอบการเรยี น กกกกกกก1. สื่อเอกสาร ได๎แกํ หนังสอื ทเ่ี ก่ยี วขอ๎ งกับบทน้ัน กกกกกกก2. สอ่ื อิเล็กทรอนิกส๑ ไดแ๎ กํ เวป็ ไซต๑ CD ท่ีเกี่ยวข๎องกับบทนนั้ ๆ กกกกกกก3. ส่อื บคุ คล ได๎แกํ เจ๎าคณะจงั หวดั ประจวบครี ีขันธ๑ เจ๎าคณะตาบลในอาเภอเมอื ง ประจวบครี ขี นั ธ๑ และวทิ ยากรจากชมรมคนรักในหลวงจดั ประจวบครี ีขนั ธ๑ กกกกกกก4. สื่อการเรียนรใู๎ นชุมชน ไดแ๎ กํ หอ๎ งสมุดประชาชนจงั หวัดประจวบครี ีขันธ๑ บา๎ นหนังสอื ชมุ ชนทุกตาบลในอาเภอเมืองประจวบคีรขี ันธ๑ และพิพธิ ภณั ฑจ๑ ังหวัดประจวบครี ีขันธ๑

11 บทที่ 1 ความรูพ้ ้ืนฐานเก่ยี วกบั หนา้ ท่พี ลเมือง สาระสาคัญ กกกกกกก1. หนา๎ ท่ีพลเมือง หมายถึง การทบ่ี ุคคลในชมุ ชน สังคมประเทศ ต๎องปฏบิ ัติตามกฎหมาย ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมของชาติ คาสั่งสอน ของพํอแมํ ครูอาจารย๑ มีความสามัคคี เอือ้ เฟ้ือเผื่อแผํซึ่งกนั และกัน ร๎จู กั รับผดิ ชอบช่วั ดตี ามหลกั จรยิ ธรรม และหลักธรรมของศาสนา มีความ รอบร๎ู มีสติป๓ญญา ขยันขันแข็ง สร๎างความเจริญก๎าวหน๎าให๎แกํตนเอง ครอบครัว สังคมและ ประเทศชาติ กกกกกกก2. ความสาคัญของหนา๎ ท่พี ลเมืองทีม่ ีตํอประเทศชาติ (1) ต๎องจงรักภักดีและรกั ษาไว๎ซึ่ง สถาบันชาติ ศาสนา พรมหากษัตริย๑ (2) ต๎องรักษาไว๎ซ่ึงการปกครองระบอบประชาธิปไตย (3) ต๎องชวํ ยกันปอู งกันประเทศ (4) ต๎องปฏบิ ัติตามกฎหมายบ๎านเมืองอยํางเครํงครัด (5) ต๎องให๎ความ รํวมมอื ชํวยเหลือแกํราชการ (6) ต๎องเสียภาษอี ากรตามที่กฎหมายบญั ญัติไว๎ กกกกกกก3. แนวทางการปฏิบตั ิตนในการเปน็ สมาชิกทีด่ ีของสงั คมต๎องปฏิบัติตามกฎหมาย วัฒนธรรม ประเพณี และปฏิบัตติ นตามสทิ ธิหนา๎ ท่ีตามระบอบประชาธปิ ไตย กกกกกกก4. คุณธรรมของการเปน็ พลเมืองท่ดี ี มี 8 ประการคือ (1) ความจงรักภกั ดีตํอชาตศิ าสนา และพระมหากษัตริย๑ (2) การยึดมั่นในหลักธรรมของศาสนาที่ตนเองนับถือ (3) ความซื่อสัตย๑ (4) ความเสียสละ (5) ความรับผดิ ชอบ (6) การมรี ะเบยี บวนิ ัย (7) การตรงตํอเวลา (8) ความกล๎าหาญ ทางจริยธรรม กกกกกกกกก ผลการเรยี นรู้ทค่ี าดหวัง กกกกกกก1. บอกความหมายของหน๎าท่ีพลเมืองได๎ กกกกกกก2. อธิบายและตระหนักถึงความสาคัญของหน๎าท่ีพลเมือง กกกกกกก3. บอกแนวทางการปฏิบัตติ นในการเปน็ สมาชิกท่ดี ขี องสงั คมได๎ กกกกกกก4. บอกคุณธรรมของการเป็นพลเมืองดีได๎ ขอบข่ายเนอื้ หา กกกกกกกเร่ืองที่ 1 ความหมายของหนา๎ ท่ีพลเมือง กกกกกกกเรื่องท่ี 2 ความสาคัญของหนา๎ ท่ีพลเมือง กกกกกกกเรื่องที่ 3 แนวทางการปฏิบัตติ นในการเป็นสมาชกิ ท่ีดีของสังคม กกกกกกกเร่ืองที่ 4 คณุ ธรรมของการเป็นพลเมืองดี

12 สอ่ื ประกอบการเรียน กกกกกกก1. สื่อเอกสาร ได๎แกํ 1.1 ช่อื หนังสอื สิทธิ เสรภี าพ และหนา๎ ทขี่ องพลเมืองในระบอบประชาธิปไตย ผู๎แตงํ กลมํุ งานผลติ เอกสาร สานักประชาสัมพันธ๑ สานักงานเลขาธกิ ารสภาผูแ๎ ทนราษฎร ปที ่พี มิ พ๑ พ.ศ. 2556 โรงพิมพ๑ สานักการพมิ พ๑ สานักงานเลขาธิการสภาผู๎แทนราษฎร 1.2 ชอื่ หนงั สอื เรียนรายวิชาศาสนาและหน๎าที่พลเมืองระดบั ประถมศกึ ษา ผ๎แู ตงํ สานักงานสงํ เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย ปีทพ่ี ิมพ๑ พ.ศ. 2559 โรงพมิ พ๑ ปิยมิตร กกกกกกก2. สอ่ื อิเล็กทรอนิกส๑ ไดแ๎ กํ 2.1 บทความ พลเมืองดีของประเทศชาติและสังคมโลก ผแ๎ู ตงํ พิมพ๑ พิมพ๑นภทั ร สบื ค๎นจาก https://www.academia.edu/8265830 2.2 บทความ พลเมือง ผ๎ูแตํง สานักงานราชบณั ฑติ ยสภา สบื ค๎นจาก http://www.royin.go.th/?knowledges กกกกกกก3. ส่อื แหลงํ เรยี นรใู๎ นชุมชน ได๎แกํ 3.1 หอ๎ งสมดุ ประชาชนจังหวัดประจวบครี ขี ันธ๑ 3.2 กศน.ตาบล/เทศบาลทุกแหงํ และศนู ย๑การเรียนชุมชน ในอาเภอเมือง ประจวบคีรีขันธ๑ เรื่องที่ 1 ความหมายของหน้าท่ีพลเมือง กกกกกกก1. ความหมายของพลเมือง กกกกกกก1. พลเมอื ง (Citizen) หมายถึง พลเมือง มาจากภาษาลาตนิ วํา eiver (พลเมือง) ซ่ึงเคย ใช๎ในยุคโบราณซ่ึงเกี่ยวกับประชาธิปไตยในกรีกและโรมัน ตํอมายุคกลางไมํได๎นามาใช๎แตํคาวํา พลเมืองก็ได๎มีการนากลับมาใช๎อีกครั้งในชํวงของการปฏิวัติในประเทศอังกฤษ สหรัฐอเมริกา และ ฝรั่งเศสในปลายศตวรรษท่ี 18 การเป็นพลเมืองมีหลายมิติ การที่จะเป็นพลเมืองนั้นต๎องมี องค๑ประกอบ ดังตํอไปน้ี กกกกกกก1. ขอ๎ ที่ 1 มีเอกลักษณ๑ทีม่ าจากความเปน็ สมาชกิ ของชุมชนทางการเมือง กกกกกกก1. ขอ๎ ที่ 2 ยดึ ถอื คํานยิ มเฉพาะและอุดมคติ กกกกกกก1. ขอ๎ ท่ี 3 มสี ิทธิและหนา๎ ท่ี กกกกกกก1. ข๎อท่ี 4 มีสํวนรวํ มทางการเมือง กกกกกกก1. ข๎อท่ี 5 มคี วามรค๎ู วามเข๎าใจเก่ียวกับการเมืองการปกครอง กกกกกกก1. พลเมอื ง หมายถึง ชาวเมอื งหรือประชาชนที่ปฏิบัติตามระเบียบกฎเกณฑ๑ของสงั คม มคี วามรับผดิ ชอบตํอหน๎าที่และรจ๎ู กั บทบาทหนา๎ ที่ของตนเอง ปฏบิ ตั ติ นได๎อยาํ งเหมาะสมไมลํ ะเมดิ สทิ ธแิ ละเสรภี าพของบุคคลอื่น

13 กกกกกกก1. พลเมือง หมายถงึ ประชาชนท่ีประพฤติปฏิบัตติ ามระเบยี บกฎเกณฑ๑ของสงั คมมคี วาม รับผดิ ชอบตํอหนา๎ ท่ีของตนเอง รูจ๎ ักบทบาทหนา๎ ท่ีของตนเอง และปฏิบตั ติ นได๎อยาํ งเหมาะสม ไมลํ ะเมดิ ลํวงลา้ สิทธิและเสรีภาพของบคุ คลอน่ื กกกกกกก1. พลเมือง หมายถึง หมํคู นทเ่ี ป็นของประเทศใดประเทศหน่ึง คนทงั้ หมดซ่ึงเป็นกาลงั ของประเทศ ทั้งในทางเศรษฐกิจ การทหาร และสนบั สนนุ ผม๎ู ีอานาจตํอรองอานาจกับประเทศอ่ืน โดยนัยของความหมาย คาวาํ พลเมอื ง หมายถึง คนท่สี นบั สนุนเป็นกาลังอานาจของผู๎ปกครอง เป็น คนทอ่ี ยูํในการควบคุมดูแลของผ๎ูปกครอง กกกกกกก1. กลําวโดยสรปุ พลเมือง หมายถงึ พลังหรอื กาลงั คนของประเทศ ซ่ึงอยใํู นฐานะเป็น เจ๎าของประเทศ ที่มีสัญชาติของประเทศน้ัน ๆ มีสิทธิและหน๎าท่ี ตามกฎหมายของประเทศน้ัน มีคํานิยม มีสํวนรํวมทางการเมือง เป็นผ๎ูสนับสนุนผ๎ูปกครอง ในการควบคุมดูแลบุคคลในประเทศให๎ อยํูรํวมกนั อยาํ งมีความสขุ กกกกกกก2. ความหมายของพลเมืองดี กกกกกกก2. พลเมอื งดี หมายถงึ ผท๎ู ี่ปฏิบัติหน๎าที่พลเมอื งไดค๎ รบถว๎ น ทงั้ กิจที่ต๎องทาและกจิ ที่ควรทา กกกกกกก2. พลเมอื งดี หมายถึง พลเมืองท่ีมีคุณลักษณะทสี่ าคญั คือเปน็ ผูท๎ ่ียดึ ม่นั ในหลักศลี ธรรม และคณุ ธรรมของศาสนา ปฏบิ ัตติ นตามกฎหมาย ดารงตนเป็นประโยชน๑ตํอสังคม โดยมีการชํวยเหลือ เกื้อกูลกนั อันจะกํอใหเ๎ กดิ การพฒั นาสงั คม และ ประเทศชาติ กกกกกกก2. กจิ ทีค่ วรทา คือ สิง่ ท่ีคนสํวนใหญํเห็นวาํ เปน็ หนา๎ ท่ี จะต๎องทาหรือละเว๎นการกระทา ถ๎าไมํทาหรือละเว๎นการกระทาจะได๎รับผลเสียโดยทางอ๎อม เชํนได๎รับการดูหมิ่นเหยียดหยามหรือไมํ คบค๎าสมาคมด๎วย ผู๎กระทากิจที่ควรทาจะได๎รับการยกยํองสรรเสริญจากคนในสังคมโดยท่ัวไปสิ่งที่ ระบุกิจทีค่ วรทาไดแ๎ กํ วฒั นธรรมประเพณี เป็นตน๎ กกกกกกก2. พลเมอื งดีมหี น๎าทีต่ อ๎ งปฏิบตั ติ ามกฎหมาย ขนบธรรมเนยี มประเพณแี ละวฒั นธรรมของ ชาติ คาสั่งสอนของพํอแมํครูอาจารย๑ มีความสามัคคีเอ้ือเฟื้อเผ่ือแผํซ่ึงกันและกัน รู๎จักรับผิดชอบชั่วดี ตามหลักจริยธรรม และหลักธรรมของศาสนา มีความรอบรู๎ มีสติป๓ญญา ขยันขันแข็ง สร๎างความ เจรญิ ก๎าวหน๎าใหแ๎ กตํ นเอง ครอบครัว สังคม และประเทศชาติ กกกกกกก2. กลาํ วโดยสรุป พลเมืองดี หมายถึง ผ๎ทู ่ปี ฏบิ ตั หิ น๎าทพี่ ลเมืองได๎ครบถว๎ น ทง้ั กิจท่ีตอ๎ งทา และกิจที่ควรทาหน๎าท่ี กิจที่ต๎องทาหรือควรทาเป็นสิ่งท่ีกาหนดให๎ทา หรือห๎ามมิให๎กระทา ถ๎าทาก็จะ กํอให๎เกิดผลดี เกิดประโยชน๑ตํอตนเอง ครอบครัวหรือสังคมสํวนรวมแล๎วแตํกรณี ถ๎าไมํทาหรือ ไมํละเว๎นการกระทาตามท่ีกาหนด จะได๎รับผลเสียโดยตรง คือได๎รับโทษ หรือถูกบังคับ เชํน ปรับ จาคกุ หรือประหารชวี ิต เปน็ ตน๎ โดยทั่วไปสิ่งที่ ระบุกิจทต่ี ๎องทา ได๎แกํ กฎหมาย เปน็ ตน๎ กกกกกกก3. ความหมายของหน๎าทีพ่ ลเมือง กกกกกกก2. หน๎าทพ่ี ลเมือง หมายถึง ต๎องปฏิบตั ิตามกฎหมาย ขนบธรรมเนยี มประเพณแี ละ วัฒนธรรมของชาติ คาส่ังสอนของพํอแมํ ครูอาจารย๑ มีความสามัคคีเอ้ือเฟื้อเผื่อแผํซึ่งกันและกัน ร๎ูจัก รับผิดชอบชั่วดีตามหลักจริยธรรม และหลักธรรมของศาสนา มีความรอบร๎ู มีสติป๓ญญา ขยันขันแข็ง สรา๎ งความเจรญิ ก๎าวหน๎าใหแ๎ กํตนเอง ครอบครวั สงั คม และประเทศชาติ

14 เรื่องที่ 2 ความสาคญั ของหน้าท่พี ลเมือง กกกกกกกความสาคัญของหน๎าที่พลเมืองท่ีมตี ํอประเทศชาติ ได๎แกํ กกกกกกก1. ตอ๎ งจงรักภกั ดีและรกั ษาไว๎ซึง่ สถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ ๑ ซ่ึงเป็นสถาบนั สูงสุด ของชาติ เป็นทีเ่ คารพสักการะบชู าของประชาชนชาวไทยทุกคน นอกจากนส้ี ถาบันดังกลําว ยังเป็น เอกลักษณ๑ของชาติไทยด๎วย ดังน้ันตราบใดทส่ี ถาบนั ท้งั สามยังคงอยูํ คนไทยก็จะดารงอยํไู ด๎ กกกกกกก2. ต๎องรักษาไวซ๎ ่งึ การปกครองระบอบประชาธิปไตย ประเทศไทยปกครองโดยระบอบ ประชาธิปไตย ซึ่งมีพระมหากษัตริย๑เป็นประมุข และรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศไทย ประชาชนทุกคนจึงมีหน๎าทร่ี กั ษาไว๎ซงึ่ การปกครองระบอบประชาธิปไตย และรัฐธรรมนูญของชาติก็ได๎ ก า ห น ด ไ ว๎ วํ า เ ป็ น ห น๎ า ท่ี ข อ ง ค น ไ ท ย ทุ ก ค น ที่ จ ะ ต๎ อ ง ด า ร ง รั ก ษ า ไ ว๎ ซ่ึ ง ก า ร ป ก ค ร อ ง ใ น ร ะ บ อ บ ประชาธปิ ไตย กกกกกกก3. ต๎องชํวยกันปูองกนั ประเทศ ประเทศชาติเป็นของประชาชนไทยทุกคน ดังนน้ั ในฐานะที่ เราเป็นสํวนหนึ่งของประเทศ จึงต๎องมีหน๎าท่ีรักษาไว๎ซ่ึงความเป็นเอกราชและความม่ันคงของชาติ โดยการปูองกันประเทศชาติให๎พ๎นจากภัยอันตรายตํางๆ ซ่ึงเกิดจากศัตรูทั้งภายในและภายนอก ประเทศ เมื่อมีเหตุร๎ายข้ึนในประเทศ ตํางก็ต๎องชํวยกันปราบปรามให๎ความรํวมมือกับเจ๎าหน๎าที่ของ บ๎านเมืองอยํางเตม็ ท่ี โดยเฉพาะอยาํ งย่ิงเปน็ งานโดยตรงทชี่ ายไทยทกุ คนจะตอ๎ งเข๎ารบั ราชการทหาร กกกกกกก4. ตอ๎ งปฏบิ ตั ิตามกฎหมายบา๎ นเมืองอยาํ งเครํงครดั กฎหมายบา๎ นเมือง หมายถึง กตกิ า หรือระเบยี บกฎเกณฑ๑ท่ีวํางไว๎ให๎ประชาชนทุกคนปฏิบัติ เพื่อความสงบเรียบร๎อยของบ๎านเมืองในการ ปกครองระบอบประชาธิปไตย ได๎กาหนดให๎ประชาชนทุกคนมีสํวนรํวมในการพิจารณาเห็นชอบและ กาหนดกฎหมายขึ้นใช๎ในประเทศ โดยการเลือกต้ังผ๎ูแทนตน เพื่อไปปฏิบัติหน๎าที่ออกกฎหมายใน สภานิติบัญญัติติจึงเทํากับวําประชาชนทุกคนรํวมกันตรากฎหมายออกมาใช๎รํวมกัน ประชาชนทุกคน จงึ ควรปฏบิ ัติอยํางเครงํ ครัด เพ่อื ความสงบเรยี บรอ๎ ย และความผาสุกรํวมกนั กกกกกกก5. ต๎องใหค๎ วามรํวมมอื ชวํ ยเหลือแกรํ าชการ เจา๎ หน๎าท่เี ปน็ ตวั แทนของรัฐบาลในการที่จะ ให๎บริการแกํประชาชน และปฏิบัติงานให๎เป็นไปตามกฎหมายของบ๎านเมือง ชํวยเป็นหูเป็นตา แกํเจ๎าหน๎าท่ีบ๎านเมือง เพื่อชํวยปูองกันปราบปรามโจรผ๎ูร๎าย หรือผ๎ูเป็นภัยตํอความสงบสุขของ บ๎านเมือง เมื่อประชาชนทุกคนตํางให๎ความรํวมมือกัน รักษาความสงบเรียบร๎อยของบ๎านเมือง ประเทศชาติก็จะอยํอู ยาํ งสงบสุข และปลอดภัยจากศตั รทู ั้งภายใน และภายนอก กกกกกกก6. ต๎องเสียภาษอี ากรตามที่กฎหมายบัญญัติไว๎ ประเทศชาตจิ ะรงํุ เรือง และประชาชนจะมี ความสงบสขุ อยไูํ ด๎ ต๎องอาศยั การบริหารราชการแผํนดินของรัฐบาล เป็นหน๎าที่สาคัญท่ีประชาชนชาว ไทยจะต๎องชวํ ยกันเสียภาษีอากร เพื่อเราจะได๎มกี าลังทหารไว๎ปูองกนั เอกราชของชาติ มีถนนดี ๆ ไว๎ใช๎ มีโรงเรียนให๎ลูกหลานได๎ศึกษาเลําเรียน มีโรงพยาบาลสาหรับรักษาเมื่อเราเจ็บไข๎ได๎ปุวย เป็นต๎น

15 เรื่องท่ี 3 แนวทางการปฏบิ ตั ติ นในการเปน็ สมาชกิ ทด่ี ีของสังคม กกกกกกก1. ด๎านกฎหมาย กกกกกกก1. กฎหมาย คอื กฎเกณฑ๑ ข๎อบงั คับทใี่ ชค๎ วบคุมความประพฤติของมนุษย๑ในสงั คม กฎหมาย มีลักษณะเป็นคาสั่ง ข๎อห๎าม ท่ีมาจากผู๎มีอานาจสูงสุดในสังคม ใช๎บังคับได๎ท่ัวไป ใครฝุาฝืน จะต๎องไดร๎ บั โทษ หรือสภาพบังคับอยาํ งใดอยาํ งหนง่ึ กกกกกกก1. พลเมืองทุกคนต๎องปฏบิ ัตติ ามกฎระเบยี บ ข๎อบงั คับของสังคม และบทบญั ญัติของ กฎหมาย เชํน ไมํลํวงละเมิดสิทธิของผ๎ูอื่น หรือไมํกระทาความผิดตามที่กฎหมายกาหนดก็จะทาให๎รัฐ ไมํตอ๎ งเสียงบประมาณในการปอู งกัน ปราบปราม และจบั กมุ ผท๎ู ก่ี ระทาความผิดมาลงโทษ นอกจากน้ี ยังทาให๎สงั คมมคี วามเป็นระเบียบสงบสุข ทุกคนอยูํรํวมกันอยํางสมานฉันท๑ ไมํหวาดระแวงคิดร๎ายตํอ กนั พลเมืองดตี ๎องเคารพกฎหมาย และทาตามกฎหมายรัฐธรรมนูญ กกกกกกก2. ดา๎ นวฒั นธรรม กกกกกกก1. วัฒนธรรม คอื แบบแผนการกระทา หรือผลการกระทาที่พัฒนาจากสภาพเดิมตาม ธรรมชาติให๎ดีงาม ยั่งยืน จนเป็นที่ยอมรับของคนในสังคม เชํน กิริยา มารยาท การพูด การแตํงกาย การรับประทานอาหาร เป็นต๎น วัฒนธรรมการไหว๎ เป็นวัฒนธรรมภายนอกท่ีมักได๎รับการตอบสนอง จากผู๎ไดร๎ ับด๎วยการไหวต๎ อบ นอกจากน้ี ยังมีวัฒนธรรมไทยอื่น ๆ ท่ีงดงาม เชํน การกราบ การทาบุญ ตักบาตร การแตงํ กายแบบไทย เปน็ ตน๎ กกกกกกก1. 2.1 พลเมืองดียํอมเป็นท่ีต๎องการของสังคมทุกสังคม สถาบัน และสถานะของตนเอง ดังนน้ั พลเมืองดีจึงต๎องไดร๎ ับการปลูกฝ๓งวัฒนธรรมสิง่ ที่ดีงาม โดยเฉพาะสงั คมแรก คือ ครอบครวั ต๎องอบรมใหค๎ นไทยมสี มั มาคารวะตํอผู๎อาวโุ ส มีความเสียสละ ซอ่ื สตั ยส๑ จุ รติ ตรงตํอเวลา เปน็ ต๎น กกกกกกก1. 2.2 สอนให๎เยาวชนรูจ๎ ัก และปฏบิ ัติตนตามสถานภาพ และบทบาทของตนเองโดยมี ความรับผดิ ชอบ รับฟง๓ ความคิดเหน็ ของผ๎ูอ่นื เคารพกฎหมาย ปฏิบัติตามขนบธรรมเนยี มประเพณี และวัฒนธรรมการปลกู ฝง๓ สง่ิ ท่ดี ีงาม กกกกกกก1. 2.3 พลเมืองดีทกุ คนต๎องปฏิบัติตามวัฒนธรรมของสงั คมท่ตี นเองเปน็ สมาชิก กกกกกกก3. ด๎านประเพณไี ทย กกกกกกก3. ประเพณี คือ สิ่งทป่ี ฏิบตั ิสืบทอดสืบทอดกนั มา และถือวําเป็นส่งิ ท่ดี ีงาม ส่งิ ท่ีงดงามของ แตลํ ะสังคม อาจเหมือนกัน คล๎ายกนั หรอื แตกตํางกนั ได๎ และส่ิงทีง่ ดงามของสงั คมหนง่ึ เมื่อเวลาผาํ น ไปอาจเปน็ ส่ิงที่ไมํงดงามได๎ ดังน้ันประเพณีไทยอาจมกี ารปรบั ปรุงเปลี่ยนแปลงไปกับสภาพสังคม กกกกกกก3. พลเมืองดีจึงควรรักษาประเพณี แตถํ ๎าพบวําประเพณีมคี วามล๎าหลงั ไมํทันสมัยก็ สามารถปรบั ปรงุ ใหเ๎ หมาะสมกบั สภาพสังคมทเี่ ปลี่ยนไป กกกกกกก4. ดา๎ นสิทธหิ นา๎ ท่ตี าม ระบอบประชาธปิ ไตย กกกกกกก3. การเปน็ สมาชิกที่ดีของสังคมตามสิทธหิ นา๎ ทตี่ ามระบอบประชาธิปไตยมี 4 ระดบั ดังนี้ กกกกกกก3. 4.1 ระดับครอบครัว กกกกกกก3. 4.1 หนา๎ ทีข่ องครอบครัวผลติ สมาชกิ ให๎แกํสังคม อบรมบํมเพาะคาํ นยิ มที่ดีงามปลูกฝง๓ ขนบธรรมเนียม แบบแผนทางสังคม และกลํอมเกลาให๎สมาชิกในครอบครัว เพื่อเป็นสมาชิกท่ีดีของ สังคมตํอไป ให๎ความอบอํุนแกํสมาชิกในครอบครัว เพื่อให๎สมาชิกผ๎ูนั้นเข๎าสํูสังคมและเป็นสมาชิกท่ีดี

16 ของสังคมให๎การศึกษาแกํสมาชิกของครอบครัว ซึ่งหน๎าท่ีของสมาชิกในครอบครัว หลักสาคัญตาม ระบอบประชาธิปไตย มีดังน้ี กกกกกกก3. 4.1 4.1.1 ใหค๎ วามเคารพเชือ่ ฟ๓งผนู๎ าในครอบครวั กกกกกกก3. 4.1 4.1.2 ดแู ลครอบครวั ใหส๎ ามารถอยํูได๎ท้ังด๎านเศรษฐกิจและความเป็นอยํูอืน่ ๆ กกกกกกก3. 4.1 4.1.3 ไมสํ รา๎ งความแตกแยกแกคํ รอบครวั กกกกกกก3. 4.1 4.1.4 ไมํสร๎างความเดอื ดรอ๎ นแกํครอบครัว กกกกกกก3. 4.1 4.1.5 เคารพกฎเกณฑ๑ของครอบครัว และแบบแผนทางสังคม กกกกกกก3. 4.1 4.1.6 สรา๎ งอาชพี และรายไดใ๎ หเ๎ พยี งพอกบั สมาชิกในครอบครวั กกกกกกก3. 4.1 4.1.7 ทานุบารุงครอบครัว ดูแลสมาชกิ ที่เจบ็ ปวุ ย และสมาชกิ ทีช่ ํวยเหลือตวั เอง ไมไํ ด๎ กกกกกกก3. 4.1 ดงั นนั้ ครอบครัวมีหน๎าท่ีวางแผนอนาคต กาหนด และควบคมุ คําใช๎จาํ ยใน ครอบครวั ให๎มีความสมดลุ สอดรบั กบั รายได๎ เพ่ือครอบครวั จะได๎ไมํเดือดร๎อน กกกกกกก3. 4.2 ระดบั โรงเรียน กกกกกกก3. 4.2 เมือ่ เราอยํูในโรงเรียน เราทุกคนมหี นา๎ ที่ที่ต๎องปฏบิ ัตติ ํอโรงเรียนเพราะโรงเรียน เป็นสถานที่ท่ีให๎ความร๎ู ซึ่งเราต๎องอยํูรํวมกับคนอื่น ๆ อีกมากมาย ดังน้ันเราจึงจาเป็นต๎องปฏิบัติ ตามกฎระเบียบของห๎องเรียนและโรงเรียน เพ่ือที่จะได๎อยํูรํวมกันอยํางมีความสุข และเกิดความเป็น ระเบียบเรียบรอ๎ ย บทบาทหนา๎ ท่ตี ามระบอบประชาธิปไตยในโรงเรียนมีดังนี้ กกกกกกก3. 4.2 4.2.1 เมือ่ มาโรงเรียน เราต๎องปฏิบัตติ ามกฎระเบยี บของโรงเรียน เชํน แตํงกาย ให๎ถูกต๎องตามระเบยี บ มาให๎ทนั เข๎าแถวเคารพธงชาติในตอนเชา๎ กกกกกกก3. 4.2 4.2.2 เม่อื อยํใู นโรงเรยี น เราต๎องชํวยกันรกั ษาความสะอาดในห๎องเรียน และใน บรเิ วณตําง ๆ ของโรงเรียน ท้ิงขยะลงในถังขยะทโ่ี รงเรียนจัดให๎ กกกกกกก3. 4.2 4.2.3 ใหค๎ วามเคารพเชอื่ ฟ๓งครูอาจารย๑ ตั้งใจเรยี นหนงั สอื รวมทงั้ ทางานตาํ งๆ ทคี่ รูมอบหมายดว๎ ยความต้งั ใจและเอาใจใสํ กกกกกกก3. 4.2 4.2.4 ปฏบิ ัติตนในการเป็นผน๎ู าและผู๎ตามทดี่ ีในห๎องเรยี นและโรงเรียน ต๎องรูว๎ ํา เม่ือเราเป็นผ๎ูนาในการทากิจกรรมตาํ ง ๆ ควรปฏิบตั ติ นอยํางไร และเม่อื เป็นผู๎ตามควรปฏบิ ตั ติ น อยํางไร กกกกกกก3. 4.2 4.2.5 ร๎จู กั แสดงความคดิ เหน็ ตามสิทธิของตนเองในห๎องเรยี นและโรงเรียน รวมท้ังรู๎จักรบั ฟ๓งความคิดเห็นของผ๎ูอ่นื และเคารพข๎อตกลงของคนสํวนใหญํ กกกกกกก3. 4.2 4.2.6 ถ๎าเกดิ ข๎อขดั แย๎งกันในห๎องเรียนและโรงเรียน ให๎แกป๎ ๓ญหาดว๎ ยหลกั เหตุผล ไมํใชอ๎ ารมณ๑หรือพละกาลงั ในการแก๎ป๓ญหา เพราะไมํใชวํ ิธีแกป๎ ๓ญหาท่ีถกู ต๎อง แตํกลบั จะทาใหเ๎ กดิ ป๓ญหาอืน่ ๆ ตามมา กกกกกกก3. 4.2 4.2.7 ในการแขํงขันทากิจกรรมตําง ๆ ของโรงเรียน เชนํ การแขงํ กีฬา การ ประกวดในด๎านตําง ๆ ต๎องฝกึ ฝนตนเองใหเ๎ ป็นผูร๎ จู๎ กั แพ๎ ชนะ และให๎อภัย รวมทง้ั ยอมรับในคาตัดสนิ ของคณะกรรมการ

17 กกกกกกก3. 4.3 ระดับท๎องถ่ิน กกกกกกก3. 4.3 การปฏบิ ัตติ นในฐานะสมาชกิ ของชมุ ชน บุคคลสามารถปฏบิ ตั ติ นตามระบอบ ประชาธิปไตยได๎หลายวิธี ดงั น้ี กกกกกกก3. 4.3 4.3.1 ปฏบิ ตั ิตนตามกฎระเบียบของชุมชน เชนํ ปฏบิ ตั ิตามกฎจราจร โดยข๎าม ถนนตรงทางมา๎ ลาย หรอื สะพานลอย ไมํวิ่งข๎ามถนนตัดหน๎ารถ ไมํทิ้งขยะลงในท่ีสาธารณะ ไมํทาลาย ส่ิงของที่เป็นของสาธารณะ และทรัพย๑สินสํวนตัวของผ๎ูอ่ืนให๎ได๎รับความเสียหายเพราะความ สนุกสนานของตนเอง กกกกกกก3. 4.3 4.3.2 เข๎ารวํ มกิจกรรมของชุมชน เพื่อชวํ ยรักษาและเผยแพรํวัฒนธรรมประเพณี ของชุมชนไว๎ ในแตํละชมุ ชนจะมีขนบธรรมเนยี มประเพณีท่ีปฏบิ ัตสิ บื ทอดกันมา เชํน ประเพณีการ ทาบญุ เม่ือถึงวนั สาคัญทางศาสนา ประเพณีวันสงกรานต๑ ประเพณีวันลอยกระทง กกกกกกก3. 4.3.3 บาเพ็ญประโยชนต๑ อํ ชุมชน เชนํ ชํวยเก็บเศษขยะที่พบเห็นในบรเิ วณตําง ๆ ชํวยดแู ลตน๎ ไม๎ ดอกไม๎ในสวนสาธารณะของชุมชน กกกกกกก3. 4.3.4 รวํ มกนั อนุรักษ๑ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล๎อมในชุมชน โดยให๎ทุกคน ในชุมชนมีจิตสานึกในการรักษาสิ่งแวดล๎อม เชํน ชุมชนท่ีมีปุาชายเลน ควรจะรํวมใจกันอนุรักษ๑ ปาุ ชายเลน เพอ่ื ให๎เปน็ ที่อยํขู องสัตว๑ตําง ๆ รวมทง้ั ยังเปน็ แหลํงหลบภัยของลูกสัตว๑น้า และชุมชนที่อยูํ ติดชายทะเล ควรรํวมใจกันรักษาความสะอาดของชายหาด เพ่ือให๎เป็นแหลํงทํองเที่ยวที่ยั่งยืนของ ชุมชน การอนุรักษ๑ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล๎อมในชุมชนควรเป็นความรํวมมือกันหลายฝุาย ระหวาํ งบ๎าน โรงเรยี น และชุมชน กกกกกกก3. 4.4 ระดับประเทศ กกกกกกก3. 4.4 บุคคลปฏิบัติตนในการเปน็ สมาชิกท่ีดีของประเทศตามระบอบประชาธปิ ไตย ดว๎ ยการมีสวํ นรํวมในกิจกรรมทางการเมอื งการปกครองในระบอบประชาธิปไตย ประชาชนสามารถ มีสวํ นรวํ มได๎ ดงั นี้ กกกกกกก3. 4.4 4.4.1 การใชส๎ ิทธิในการเลอื กต้ังระดับตาํ ง ๆ เมอื่ อายคุ รบ 18 ปีบริบรู ณ๑ ทุกคน ต๎องไปใช๎สิทธิเลือกต้ังทั้งในระดับประเทศ เชํน การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู๎แทนราษฎร การเลือกต้ัง สมาชิกวุฒิสภา และการเลือกต้ังระดับท๎องถิ่น เชํน การเลือกต้ังผู๎วํากรุงเทพมหานคร การเลือกต้ัง สมาชิกองค๑กรสวํ นทอ๎ งถ่ิน เปน็ ต๎น เพอ่ื เลือกตวั แทนไปทาหน๎าท่ีบริหารประเทศหรือท๎องถน่ิ ตํอไป กกกกกกก3. 4.4 4.4.2 การมสี ํวนรํวมในการตรวจสอบการใชอ๎ านาจรัฐ ในการปกครองระบอบ ประชาธิปไตยน้นั ประชาชนทุกคนล๎วนมีสํวนรํวมในการสอดสํองดูแลการบริหารราชการแผํนดินของ รัฐบาล หรือตรวจสอบการทางานของเจ๎าหน๎าท่ีในองค๑กรตําง ๆ เพื่อไมํให๎ ใช๎อานาจไปในทางท่ีไมํ ถูกตอ๎ ง กกกกกกก3. 4.4 4.4.3 การเปน็ แกนนาปลุกจิตสานึกให๎แกํผูอ๎ ่ืนในการรํวมกจิ กรรมทางการเมือง การปกครอง ไดแ๎ กํ การใช๎สิทธเิ ลอื กตัง้ และการมีสํวนรํวมในการตรวจสอบอานาจของรัฐ โดยการเป็น แกนนานั้น สามารถปฏิบัติได๎หลายอยําง เชํน ประกาศ โฆษณา ประชาสัมพันธ๑ การเข๎าไปชี้แจงเป็น รายบคุ คล การจัดใหม๎ กี ารประชมุ เพื่อแสดงความคดิ เหน็ ตอํ ประเด็นที่มผี ลกระทบตอํ สังคม

18 เรอ่ื งท่ี 4 คุณธรรมของการเป็นพลเมืองดี กกกกกกกคุณธรรมของการเป็นพลเมืองดี มี 8 ข๎อ ได๎แกํ คือ กกกกกกก1. ความจงรกั ภักดีตอํ ชาติ ศาสนา และพระมหากษตั ริย๑ หมายถึง การที่บคุ คลมีความ นกึ ถงึ ความสาคัญของความเป็นคนไทย มีจิตใจฝ๓กใฝุศาสนา และตระหนักถงึ พระมหากรุณาธิคณุ ของ พระมหากษัตรยิ ๑ ปฏบิ ัติตนในการผดุงรักษาสถาบนั ชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริยใ๑ ห๎คงอยูํคํู สังคมไทย ตลอดไป กกกกกกก2. การยดึ มั่นในหลักธรรมของศาสนาทีต่ นเองนับถือ ทุกศาสนามีหลกั ศลี ธรรมที่ชํวยสรา๎ ง จิตใจของ คนให๎กระทาดี ไมํเบียดเบียนกนั มใี จเอื้อเฟื้อเผือ่ แผํแกํกัน สมาชิกในสงั คมสมควรศรทั ธาใน ศาสนาที่ตนนบั ถือ แล๎วปฏิบตั ิตามหลกั ศีลธรรมของศาสนาทีต่ นนบั ถืออยาํ งสมา่ เสมอ กกกกกกก3. ความซ่อื สัตย๑ หมายถึง การกระทาท่ีถูกต๎องตรงไปตรงมา ไมํยึดเอาสง่ิ ของผ๎ูอื่นมาเป็น ของตน บุคคลควรซ่ือสัตย๑ตํอตนเอง คือ กระทาตนให๎เป็นคนดี และบุคคลควรซ่ือสัตย๑ตํอบุคคลอื่นๆ หมายถงึ กระทาดี และถกู ต๎องตามหนา๎ ทต่ี อํ ผู๎อ่นื กกกกกกก4. ความเสยี สละ หมายถงึ การคานึงถงึ ประโยชน๑ของสังคมสวํ นรวมมากกวําประโยชน๑ สํวนตน และยอมเสียสละประโยชนส๑ ํวนตนเพือ่ ประโยชนแ๑ กผํ ๎ูอ่นื และสวํ นรวม กกกกกกก5. ความรับผิดชอบ หมายถึง การยอมรบั การกระทาของตนเอง หรือการทางานตามหนา๎ ที่ ทีไ่ ด๎รับมอบหมายให๎สาเรจ็ ลุลวํ ง กกกกกกก6. การมีระเบยี บวินัย หมายถึง การกระทาทถ่ี ูกตอ๎ งตามกฎเกณฑ๑ท่ีสงั คมกาหนดไว๎ กกกกกกก7. การตรงตอํ เวลา หมายถึง การทางานหรือทาหน๎าทที่ ีไ่ ด๎รับมอบหมายใหส๎ าเรจ็ ลุลวํ ง ทันตรงตามเวลาที่กาหนด โดยใช๎เวลาอยํางค๎มุ คาํ กกกกกกก8. ความกล๎าหาญทางจรยิ ธรรม หมายถงึ การกระทาที่แสดงออกในทางทถ่ี ูกท่ีควรโดยไมํ เกรงกลวั อิทธพิ ลใด ๆ ความกลา๎ น้ีไมํใชํการอวดดี แตเํ ป็นการแสดงออกอยํางมเี หตุผล เพื่อความ ถูกต๎อง

19 กิจกรรมท้ายบท กกกกกกกกจิ กรรมที่ 1 กกกกกกกคาชแ้ี จง ใหน๎ ักศกึ ษาเลือกคาตอบท่ีถกู ต๎องที่สดุ เพยี งข๎อเดียวแล๎วนาไปเขยี นไว๎ในแผํน กระดาษคาตอบที่แจกให๎ กกกกกกก1. สิทธิและเสรีภาพมีความสาคัญอยาํ งไร ก. เปน็ รากฐานของประชาธิปไตย ข. เป็นเครอ่ื งมือทีใ่ ชต๎ ํอรองทางการเมือง ค. เป็นเครื่องมือหลักท่ีทาใหเ๎ ทคโนโลยเี จรญิ กา๎ วหน๎า ง. เปน็ สง่ิ ทีท่ าให๎คนในสังคมเกิดความรูส๎ กึ เปน็ หนึ่งเดียวกัน กกกกกกก2. ขอ๎ ใดไมํใชํคุณธรรมของการเปน็ พลเมืองดี 8 ขอ๎ ก. ความเสียสละ ข. การตรงตอํ เวลา ค. ความพรากเพยี ร ง. การมีระเบยี บวินยั กกกกกกก3. อานาจหรือผลประโยชน๑ของบุคคลท่ีกฎหมายใหค๎ วามคุ๎มครอง คือความหมาย ของขอ๎ ใด กกกกกกก3. ก. สทิ ธิ ข. หนา๎ ท่ี ค. พลเมอื งดี ง. สิทธแิ ละเสรีภาพ กกกกกกก4. การปฏบิ ัติตนตามบทบาทของพลเมืองดีในข๎อใดท่ีมผี ลตํอความระเบยี บเรียบรอ๎ ย ของสงั คม ก. รบั การศึกษาอบรม ข. ปฏบิ ัติตนตามกฎหมาย ค. ปฏบิ ัตติ นตามคาํ นยิ มท่ีดี ง. การปฏิบัติตนตามพิธกี รรมทางศาสนาอยํางเครํงครัด กกกกกกก5. การเป็นพลเมืองดีควรเร่มิ ตัง้ แตรํ ะดบั ใด ก. ระดับสากล ข. ระดบั ประเทศ ค. ระดับโรงเรียน ง. ระดบั ครอบครัว

20 กกกกกกกกจิ กรรมที่ 2 กกกกกกกคาชีแ้ จง ให๎นักศกึ ษาจับคํโู ดยการโยงเส๎น ข๎อความด๎านตัวเลขกับข๎อความตัวอักษรท่ีมี ความสมั พนั ธ๑กันแล๎วนาคาตอบท่ีได๎ไปเขียนลงในแผนํ กระดาษคาตอบทีแ่ จกให๎ กกกกกกก1. หน๎าที่ ก. พลงั หรอื กาลังคนของประเทศ ซ่ึงอยูํในฐานะ กกกกกกก2. พลเมือง เป็นเจ๎าของ ประเทศ ท่ีมสี ัญชาตขิ อง กกกกกกก3. ความรับผิดชอบ ประเทศนน้ั ๆ กกกกกกก4. สทิ ธขิ องปวงชนชาวไทย ข. กจิ ที่ต๎องทาหรอื ควรทา เป็นส่งิ ท่กี าหนดให๎ กกกกกกก5. หน๎าท่ขี องพลเมืองดีตํอ ทาหรอื หา๎ มมิใหก๎ ระทาถ๎าทากจ็ ะกํอใหเ๎ กิด กกกกกกก ประเทศชาติ ผลดี คค ค. รักษาไวซ๎ ึ่งการปกครองระบอบประชาธิปไตย ง. คุณธรรมของการเป็นพลเมืองดี จ. สทิ ธใิ นทรพั ย๑สิน บุคคลจะไดร๎ บั การค๎ุมครอง สทิ ธิในการครอบครองทรัพย๑สินของตนและ การสืบทอดมรดก กกกกกกกกจิ กรรมที่ 3 กกกกกกกคาชี้แจง ใหน๎ ักศกึ ษาเติมคาลงในชอํ งวํางให๎ถูกต๎องสมบูรณ๑สั้น ๆ แลว๎ นาคาตอบท่ีได๎ไป เขยี นลงในแผนํ กระดาษคาตอบทแี่ จกให๎ กกกกกกก1. พลเมอื งมคี วามหมายตํางจากบุคคล ซ่ึงหมายถงึ สิ่งซึง่ มสี ิทธแิ ละหน๎าท่ีตามกฎหมาย ซงึ่ ไดแ๎ กํ………………………….……และ………………………….…… กกกกกกก2. คาวํา “สทิ ธิ” มคี าคํูกนั อยํูคือ “………………………….……” ไมวํ าํ เรอ่ื งใด ๆ ก็ตาม เม่ือมี “สทิ ธิ” กย็ อํ มมี “………………………….……” คํูกันเสมอเม่ือเราเกดิ มาเป็นคนไทยมสี ทิ ธิ ตามท่ี………………………….……กาหนด กกกกกกก3. ………………………….……หมายถึง ผท๎ู ป่ี ฏบิ ัติหนา๎ ท่ีพลเมืองไดค๎ รบถว๎ น ทั้งกิจทตี่ อ๎ งทา และกิจที่ควรทา กกกกกกก4. สทิ ธิใน………………………….……บคุ คลจะได๎รับการคุม๎ ครองสิทธใิ นการครอบครอง ทรัพยส๑ นิ ของตนและการสบื ทอดมรดก กกกกกกก5. การปูองกนั ประเทศ เป็นหน๎าทข่ี อง………………………….……

21 กกกกกกกกจิ กรรมท่ี 4 กกกกกกกคาช้ีแจง ใหน๎ ักศกึ ษาทาเครื่องหมายถูก ( ) หรอื ผิด () หนา๎ ข๎อตอํ ไปน้ี โดยนา คาตอบท่ีได๎นาไปเขียนตอํ ลงในแผนํ กระดาษคาตอบที่แจกให๎ กกกกกกก……….1. หนา๎ ที่ คือ ความมีอสิ ระในการกระทาของบุคคลที่อยํใู นของเขตของกฎหมาย เชํน ในการพูด การเขยี น เปน็ ต๎น กกกกกกก……….2. บุคคลยํอมมเี สรีภาพบริบูรณ๑ในการถือศาสนาหรือ ลทั ธใิ ด ๆ และมเี สรีภาพใน การปฏบิ ตั ิพิธกี รรมตามความเชอื่ ถอื ของตน เมอ่ื ไมเํ ปน็ ปฏปิ ก๓ ษต๑ ํอหนา๎ ท่ขี องพลเมืองและไมํเปน็ การขัดตํอความสงบเรยี บรอ๎ ยหรอื ศีลธรรมของประชาชน กกกกกกก……….3. ความจงรักภกั ดตี อํ ชาติศาสนา และพระมหากษตั รยิ ๑ไมไํ ด๎จัดอยูใํ นคุณธรรม ของการเปน็ พลเมอื งดี 8 ข๎อ กกกกกกก……….4. บคุ คลจะเปน็ พลเมืองดีของสังคมน้ัน ต๎องตระหนักถงึ บทบาทหน๎าท่ี ที่จะต๎อง ปฏิบัติ และมํงุ ม่นั เพื่อใหบ๎ รรลุเปาู หมาย ดว๎ ยความรบั ผดิ ชอบอยํางเตม็ ที่ กกกกกกก……….5. เมื่อมาโรงเรียน เราตอ๎ งปฏบิ ัติตามกฎระเบยี บของโรงเรยี น เชํน แตงํ กายให๎ ถูกต๎องตามระเบียบ มาให๎ทันเข๎าแถวเคารพธงชาติในตอนเชา๎

22 บทที่ 2 ความหมายและความสาคญั ของหนา้ ทพ่ี ลเมอื ง ตามรอยพระยคุ ลบาทรชั กาลท่ี 9 สาระสาคญั กกกกกกก1. หนา๎ ที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาท รัชกาลที่ 9 หมายถึง การทป่ี ระชาชนหรอื บคุ คล ในประเทศไทยได๎น๎อมนาแนวทางการปกครองด๎วยทศพิธราชธรรม พระราชดารัสที่สาคัญ หลักการ ทรงงาน รวมถึงพระราชจริยวัตร และพระราชกรณียกิจ ท่ีทรงเป็นแบบอยํางเป็นที่ยอมรับท้ังใน ระดับประเทศ และนานาประเทศของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมาศึกษา เรียนรู๎ และนาไปเป็นแนวทางปฏิบัติในการดาเนินชีวิตหรือการประกอบอาชีพ เพื่อให๎ตนเอง มคี ณุ ภาพชวี ิตทีด่ ี มีความเขม๎ แข็ง และมั่นคงสํงผลตอํ เน่ืองตํอการพฒั นาประเทศและโลกได๎ กกกกกกก2. ความสาคญั ของหน๎าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 ชวํ ยให๎พลเมอื ง มจี ิตสาธารณะ มสี วํ นรวมหรอื ใหค๎ วามรํวมมือทาภารกิจเพ่ือสวํ นรวมของสาธารณะหรือของชาตทิ าให๎ สงั คมประเทศมีความมนั่ คงผาสุก และเจริญกา๎ วหนา๎ ได๎ ผลการเรียนรู้ท่ีคาดหวงั กกกกกกก1. บอกความหมายของหน๎าท่ีพลเมืองามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 ได๎ กกกกกกก2. อธิบายและตระหนักถึงความสาคญั ของหนา๎ ท่พี ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ขอบขา่ ยเนือ้ หา กกกกกกกเรื่องท่ี 1 ความหมายของหนา๎ ท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 กกกกกกกเรื่องที่ 2 ความสาคญั ของหน๎าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 สอ่ื ประกอบการเรียน กกกกกกก1. สื่อเอกสารได๎แกํ กกกกกกก1. 1.1 ช่ือหนังสือพจนานุกรมฉบับราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจ๎าอยํูหัวเน่ืองในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระขนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. ผ๎ูแตํงราชบัณฑิตสถาน. ปีท่ีพิมพ๑ 2556. สานักพิมพ๑ ศิริวัฒนาอินเตอร๑พร้ินท๑ จากดั . กกกกกกก1. 1.2 ชื่อหนงั สือการเดนิ ตามรอยพระยคุ ลบาท เศรษฐกิจพอเพยี ง ชวํ ยแก๎ปญ๓ หาความ ยากจนและการทจุ รติ . ผแู๎ ตงํ สมพร เทพสิทธา. ปที ี่พมิ พ๑ 2546. โรงพมิ พ๑ศรีเมืองการพิมพ.๑

23 กกกกกกก1. 1.3 ชอ่ื หนงั สือโครงการเรียนร๎ตู ามรอยพระยุคลบาท. ผู๎แตํงสานกั สงํ เสริมกิจการ การศกึ ษา สานักปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. ปีท่พี ิมพ๑ ม.ป.ป. สถานท่ีพมิ พ๑ ม.ป.พ. กกกกกกก2. สอื่ อเิ ล็กทรอนิกส๑ ไดแ๎ กํ กกกกกกก2. 2.1 บทความความหมายของคนดี. ผ๎ูแตํงทักษ๑ดนัย สรอ๎ ยคา. สบื ค๎นจาก http://www.gotoknow.org2posts2244587 กกกกกกก2. 2.2 บทความพลเมอื งดีตามวิถีประชาธปิ ไตย. ผแู๎ ตํงปณิตา ปตตาทานัง. สบื ค๎นจาก http;//www.thistudyfocas.com/สงั คมศึกษา/หน๎าทีพ่ ลเมือง กกกกกกก3. สอื่ แหลํงเรียนรใู๎ นชมุ ชน ไดแ๎ กํ กกกกกกก2. 3.1 ห๎องสมุดประชาชนจังหวดั ประจวบครี ีขันธ๑ กกกกกกก2. 3.2 กศน.ตาบล/เทศบาล และศนู ยก๑ ารเรียนชมุ ชนในอาเภอเมืองประจวบคีรขี ันธ๑ เรอื่ งท่ี 1 ความหมายของหนา้ ทพ่ี ลเมืองตามรอยพระยคุ ลบาทรชั กาลที่ 9 กกกกกกก1. ความหมายของหน๎าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 กกกกกกก1. 1.1 ความหมายของหน๎าที่พลเมือง หมายถึง การทบี่ ุคคลในชมุ ชน สังคม ประเทศ ต๎องปฏิบัติตามกฎหมาย ขนบธรรมเนียมประเพณี และวัฒนธรรมของชาติ คาสั่งสอนของพํอแมํ ครู อาจารย๑ มีความสามัคคีเอื้อเฟ้ือเผื่อแผํซ่ึงกันและกัน ร๎ูจักรับผิดชอบช่ัวดีตามหลักจริยธรรม และ หลักธรรมของศาสนา มีความรอบรู๎ มีสติป๓ญญา ขยันขันแข็งสร๎างความเจริญก๎าวหน๎าให๎แกํตนเอง ครอบครวั สังคม และประเทศชาติ กกกกกกก1. 1.2 ความหมายตามรอยพระยุคลบาท กกกกกกก1. 1.2 ยุคลบาท จากพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน ปี พ.ศ. 2554 ได๎ให๎ความหมายไว๎วาํ เท๎าทงั้ คูํ โดยมากใชแ๎ กพํ ระมหากษตั รยิ แ๑ ละสมเด็จพระบรมราชนิ ีนาถ กกกกกกก1. 1.2 ตามรอยพระยคุ ลบาท มีความหมายตํอไปน้ี กกกกกกก1. 1.2 ตามรอยพระยุคลบาท หมายถงึ วธิ คี ิด วิธที รงงาน วิธปี ฏิบัติ ที่ล๎วนเปน็ แบบอยําง ทค่ี วรแกํการนาไปเป็นแนวทางปฏิบตั ิและดาเนินชวี ิต กกกกกกก1. 1.2 ตามรอยพระยุคลบาท หมายถึง ทรงเป็นแบบอยํางท่ดี ีในการดาเนินชีวิต และการ ทางานสามารถน๎อมนาไปปฏิบตั ไิ ด๎ กกกกกกก1. 1.2 กลําวโดยสรปุ ตามรอยพระยุคลบาท หมายถงึ การเรยี นร๎ูวิธีคดิ วธิ ที รงงาน วธิ ีปฏิบตั ิ ทที่ รงเปน็ แบบอยํางท่ดี ขี องพระมหากษตั รยิ ๑ เพอ่ื นามาใช๎เปน็ แนวทางในการดาเนินชวี ติ หรอื การประกอบอาชพี กกกกกกก1. 1.3 ความหมายของรชั กาลที่ 9 กกกกกกก1. 1.2 รชั กาลท่ี 9 หมายถงึ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทรสยามินทราธิราชบรมนาถบพิตร พระมหากษัตริย๑ลาดับที่ 9 แหํงราชวงศ๑จักรีท่ีมีคุณูปการตํอประเทศไทย และนานาประเทศ โดยได๎พระราชทานปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพียงเพื่อใชใ๎ นการพฒั นาคุณภาพชวี ิต สิ่งแวดลอ๎ มให๎มคี วามมัง่ คง และย่ังยืน

24 กกกกกกก1. 1.4 ความหมายของหนา๎ ทพ่ี ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลที่ 9 กกกกกกก1. 1.2 สามารถนาความหมายของหนา๎ ทีพ่ ลเมืองความหมายของพระยุคลบาทและ ความหมายของรัชกาลท่ี 9 ดังกลําวข๎างต๎นมารวบรวมเป็นความหมายของหน๎าท่ีพลเมือง ตามรอยพระยคุ ลบาทรชั กาลท่ี 9 ไดว๎ าํ หมายถึง การท่ีประชาชนหรือบุคคลในประเทศไทยได๎น๎อมนา แนวทางการปกครองด๎วยทศพิธราชธรรม พระราชดารัสที่สาคัญ หลักการทรงงาน รวมถึงพระราช จริยวัตร และพระราชกรณียกิจท่ีทรงเป็นแบบอยําง เป็นท่ียอมรับทั้งในระดับประเทศ และนานา ประเทศของพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดชมาศึกษาเรียนร๎ู และนาไปเป็นแนวทาง ปฏิบัติในการดาเนินชีวิต หรือการประกอบอาชีพ เพ่ือให๎ตนเองมีคุณภาพชีวิตท่ีดี มีความเข๎มแข็ง และมนั่ คง สงํ ผลตํอเนือ่ งตํอการพัฒนาประเทศ และโลกได๎ เรื่องที่ 2 ความสาคญั ของหนา้ ทพี่ ลเมอื งตามรอยพระยคุ ลบาทรัชกาลท่ี 9 กกกกกกก2. ความสาคัญของหน๎าทพี่ ลเมืองตํอประเทศชาตโิ ดยทัว่ ไปพลเมืองไทยทุกคนต๎อง จงรักภักดีตํอสถาบันชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย๑ ซึ่งเป็นเอกลักษณ๑ของชาติไทยให๎ดารงอยํูได๎ ต๎องรักษาระบอบการปกครองประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย๑ทรงเป็นประมุข ต๎องชํวยกันรักษา ปอู งกนั ประเทศชาติรํวมมือกับเจ๎าหน๎าที่อยํางเต็มท่ี ต๎องปฏิบัติตามกฎหมายบ๎านเมืองอยํางเครํงครัด เพ่ือความผาสุกของคนในชาติ ต๎องชํวยเหลือราชการเมื่อยามบ๎านเมืองมีภัยตํอความสงบสุข และต๎อง เสยี ภาษีอากรจากความสาคัญของหน๎าท่ีพลเมืองดังกลําว จะเห็นได๎วําความสาคัญของหน๎าท่ีพลเมือง โดยทั่วไป ต๎องให๎ความรํวมมือแกํราชการในการปฏิบัติภารกิจเพ่ือสํวนรวมมากกวําสํวนตนการท่ี พลเมืองได๎เรียนร๎ูยึดแนวปฏิบัติของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลท่ี 9 ทรงปฏิบัติภารกิจเพ่ือประโยชน๑สํวนรวมของพลเมืองไทย จะทาให๎พลเมืองไทยได๎เรียนร๎ู ซึมซับเกิด ความซาบซง้ึ ตระหนกั ถงึ ความสาคัญของการมีจิตสาธารณะ หรือทาภารกจิ เพอื่ สวํ นรวมอยํางเครํงครัด ไดง๎ ํายขึ้น สํงผลตํอการดารงอยูขํ องชาตไิ ทยดังกลําว เพราะหน๎าที่พลเมืองมีหน๎าที่ปฏิบัติเพื่อสํวนรวม ด๎วย ไมํใชํปฏิบัติแตํภารกิจสํวนตัวเทํานั้นถ๎าพลเมืองทุกคนรับรู๎ ตระหนัก รํวมมือทาภารกิจสํวนรวม ตามบทบาทที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชรัชกาลท่ี 9 ได๎ทรงทาเป็นแบบอยําง ยํอมสํงผลตํอความมน่ั คงของประเทศ กกกกกกกกลาํ วโดยสรปุ ความสาคัญของหนา๎ ท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ชํวยให๎ พลเมืองมีจิตสาธารณะ มีสํวนรวม หรือให๎ความรํวมมือทาภารกิจเพื่อสํวนรวมของสาธารณะ หรือ ของชาติ ทาใหส๎ งั คมประเทศมคี วามมั่นคงผาสกุ และเจรญิ กา๎ วหน๎าได๎

25 กิจกรรมทา้ ยบท กกกกกกกกจิ กรรมท่ี 1 กกกกกกกคาช้ีแจง ให๎นกั ศึกษาเลือกคาตอบที่ถูกต๎องท่ีสุดเพยี งข๎อเดียว แล๎วนาไปเขียนไว๎ในแผนํ กระดาษคาตอบท่ีแจกให๎ ข๎อ 1 ขอ๎ ใดไมใํ ชํความหมายหนา๎ ทพ่ี ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ก. วิธคี ิด ข. วธิ ีเลือก ค. วธิ ปี ฏิบตั ิ ง. วธิ ที รงงาน ขอ๎ 2 ขอ๎ ใดไมํใชํความสาคัญหนา๎ ท่พี ลเมืองตามรอยพระยคุ ลบาทรัชกาลที่ 9 ก. ความสงบสขุ ข. การมีสวํ นรวํ ม ค. การมจี ติ สาธารณะ ง. การรวํ มกลํมุ ประทว๎ ง ข๎อ 3 ข๎อใดไมํใชํสํงผลหลกั การเรยี นรู๎ตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ก. ความสงบสุข ข. ความผาสกุ ค. ความเหลอ่ื มลา้ ง. ความเจริญรํงุ เรอื ง ข๎อ 4 ข๎อใดหมายถึงความดขี องการเรียนรูต๎ ามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ก. ความงอกงาม ความเพิม่ พนู ความอุดมสมบูรณ๑ ข. ความรอบร๎ู ความรอบคอบ และความระมดั ระวัง ค. ความพร๎อมเพรยี งกัน ความกลมเกลียวเป็นนา้ หนง่ึ ใจเดียวกัน ง. การทาใหเ๎ กดิ ผลดอี ยํางมีคุณคาํ ตํอผ๎อู ่ืน ตอํ สวํ นรวม รวมถงึ ตํอตนเอง ขอ๎ 5 ขอ๎ ใดหมายถึงความสามัคคขี องการเรยี นร๎ูตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ก. ความงอกงาม ความเพ่ิมพูน ความอุดมสมบูรณ๑ ข. ความรอบร๎ู ความรอบคอบ และความระมัดระวงั ค. ความพรอ๎ มเพรยี งกนั ความกลมเกลียวเปน็ น้าหน่ึงใจเดียวกัน ง. การทาให๎เกิดผลดีอยํางมคี ณุ คาํ ตํอผู๎อื่น ตอํ สวํ นรวม รวมถึงตํอตนเอง

26 กกกกกกกกิจกรรมที่ 2 กกกกกกกคาชี้แจง ใหน๎ ักศึกษาจบั คโูํ ดยการโยงเส๎นขอ๎ ความดา๎ นตวั เลขกับข๎อความตัวอักษรท่ีมี ความสมั พันธ๑กนั แลว๎ นาคาตอบที่ไดไ๎ ปเขียนลงในแผนํ กระดาษคาตอบที่แจกให๎ กกกกกกก1. ความดีตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ก. สงิ่ ทส่ี ั่งสมมาจากการศึกษา เลาํ เรยี นการค๎นควา๎ หรือจาก กกกกกกก2. ความสามคั คีตามรอยพระยุคลบาท ประสบการณ๑ รชั กาลท่ี 9 ข. ความพอเพยี ง ความพอประมาณ กกกกกกก3. ความเจริญตามรอยพระยคุ ลบาทรชั กาลที่ 9 ความมเี หตุผล ค. ความพร๎อมเพรียงกนั ความกลม กกกกกกก4. ความรตู๎ ามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ง. ความงอกงาม ความเพิม่ พนู กกกกกกก5. หลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง เกลยี วเปน็ น้าหนึง่ ใจเดียวกัน จ. การทาใหเ๎ กดิ ผลดีอยาํ งมี คณุ คําตํอผ๎ูอืน่ ตอํ สํวนรวม กกกกกกกกิจกรรมที่ 3 กกกกกกกคาชี้แจง ใหน๎ ักศกึ ษาเติมคาลงในชอํ งวาํ งใหถ๎ ูกต๎องสมบูรณ๑ สั้นๆในหน๎าคาตอบท่ไี ด๎ไปเขยี น ข๎อความลงในแผํนกระดาษคาตอบที่แจกให๎ 1. การทปี่ ระชาชนหรอื บคุ คลในประเทศไทยได๎น๎อมนาเป็นแนวทางการปกครองดว๎ ย ทศพิธราชธรรม พระราชดารัส หลกั การทรงงานรวมถงึ พระราชจริยวัตร หมายถงึ ............................. ....................................................................................... ..................................................................... 2. การท่ีพลเมอื งไทยมีสํวนรํวมในการทาภารกจิ ตํางๆ เพ่ือสวํ นรวม มีจิตสาธารณะ และ เพ่ือต๎องการให๎สงั คมและประเทศมีความม่นั คงและมคี วามผาสุกตลอดไป หมายถึง............................ ........................................................................................................................................... .................. 3. สิง่ ทีบ่ ํงบอกถึงความงอกงาม ความเพ่ิมพูน ความรุํงเรือง และความอุดมสมบูรณ๑ หมายถงึ ............................................................................................................................................... 4. การค๎นควา๎ การศกึ ษาเลําเรยี นเพื่อให๎ตนเองเปน็ ผู๎ทม่ี ีความฉลาด มคี วามสามารถเชิง ปฏบิ ตั ิการและมีทักษะในองค๑วชิ าในแตํละสาขา หมายถึง................................................................... 5. การแสดงความพร๎อมเพยี ง ความกลมเกลียวเป็นนา้ หนึ่งใจเดียวกัน หมายถึง............. ............................................................................................................................. ...............................

27 กกกกกกกกิจกรรมท่ี 4 กกกกกกกคาช้แี จง ให๎นักศึกษาทาเครื่องหมายถูก ( ) หรอื ผิด () หน๎าข๎อตํอไปน้ี โดยนาคาตอบ ทไ่ี ด๎ไปเขียนลงในแผนํ กระดาษคาตอบทแี่ จกให๎ กกกกกกก..............1. ความหมายของหน๎าท่ีพลเมอื งตามรอยพระยคุ ลบาทรชั กาลที่ 9 หมายถงึ การที่ประชาชนน๎อมนาแนวทางเรื่อง ทศพิธราชธรรม พระราชดารัส หลักการทรงงาน พระราช กรณียกจิ และพระราชจริยวัตร มาเป็นแนวปฏบิ ตั ใิ นการดาเนนิ ชวี ติ ..............2. การมีสวํ นรวํ มในการทาภารกิจตํางๆ มจี ติ สาธารณะเพื่อใหป๎ ระเทศมีความ มน่ั คง และมคี วามสงบสขุ ถอื เปน็ ความสาคัญของหนา๎ ท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 .............3. การกระทาทเี่ ป็นผลดมี ีคุณคาํ ตอํ ตนเอง ตํอผอ๎ู ื่น และตอํ สงั คมถือเปน็ การสร๎าง ความสามัคคี .............4. การศึกษาคน๎ คว๎า เพื่อให๎ตนเองเปน็ ผู๎ฉลาด มีความสามรถเชิงปฏบิ ัตกิ ารและ มีทักษะ เปน็ การแสวงหาความร๎ู .............5. การใชช๎ วี ติ บนความไมํประมาท มคี วามพอประมาณ ความมีเหตุผล มีภูมคิ ๎ุมกันท่ดี ี เป็นการยดึ หลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

28 บทท่ี 3 หน้าทพ่ี ลเมอื งตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ด้วยทศพิธราชธรรม สาระสาคัญ กกกกกกก1. ทศพธิ ราชธรรม หมายถงึ หลักธรรมหรอื จรยิ าวัตรประจาพระเจา๎ แผนํ ดิน หรอื เป็น คุณธรรมประจาตนของผู๎ปกครองบ๎านเมือง และยังประโยชน๑สุขให๎เกิดแกํประชาชน บุคคลธรรมดา ทีเ่ ปน็ ผ๎ูบรหิ ารระดับสูงในทุกองค๑กร สามารถใช๎ทศพิธราชธรรมในการปกครององค๑กรของตนเองให๎มี ความเปน็ ไปโดยธรรม กกกกกกก2. แนวทางปฏบิ ตั หิ น๎าที่พลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ดว๎ ยทศพธิ ราชธรรม มี 10 ประการ คอื กกกกกกก2. ข๎อ 1 ทาน คอื การให๎ หมายถึง การสละทรัพย๑ สิ่งของ เพื่อชํวยเหลอื คนที่ด๎อยและ อํอนแอกวํา แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการการเป็นผู๎ให๎ นอกเหนือจากการบริจาคเป็นทรัพย๑สิน หรือสิ่งของแกํผ๎ูยากไร๎ ผ๎ูด๎อยโอกาส และผ๎ูตกทุกข๑ได๎ยากตามท่ีเราทาอยูํเสมอแล๎ว เราก็อาจจะให๎ น้าใจแกํผ๎ูอ่ืนได๎ เชํน ให๎กาลังใจแกํผ๎ูตกอยูํในห๎วงทุกข๑ ให๎ข๎อแนะนาท่ีเป็นความร๎ูแกํผ๎ูรํวมงานหรือ ผู๎ใต๎บังคับบัญชา ให๎รอยยิ้ม และปิยวาจาแกํญาติพ่ีน๎อง เพ่ือนฝูง รวมถึงบุคคลที่มารับบริการจากเรา เปน็ ต๎น การเปน็ ผใ๎ู ห๎ นอกเหนอื จากการบริจาคเปน็ ทรัพยส๑ นิ หรอื ส่ิงของแกํผู๎ยากไร๎ ผ๎ูด๎อยโอกาสแล๎ว สามารถให๎คาแนะนา หรือใหก๎ าลังใจดังกลําว ยังสามารถใหอ๎ ภยั ทาน คือ การยกโทษให๎กับบุคคลท่ีทา ใหเ๎ รารส๎ู กึ ไมสํ บายใจหรอื ทาให๎เราไดร๎ ับกระทบกระเทือน ทงั้ ด๎านวาจา กาย และใจดว๎ ย กกกกกกก2. ขอ๎ 2 ศีล คือ การตงั้ อยใํู นศลี หมายถงึ มีความประพฤติดีงาม เปน็ ตัวอยาํ งทดี่ ีแกํคน ท่ัวไป แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการประพฤติที่ดีงาม ตามหลักศาสนาของตน อยํางน๎อยก็ขอให๎ เราได๎ปฏิบัติตามศีล 5 คือ ไมํฆําสัตว๑ตัดชีวิต ไมํลักขโมยของของผู๎อ่ืน ไมํลํวงละเมิดลูกเมียเขา ไมํพูด โกหก หรือพูดสํอเสียดยุยง และควรทาตนให๎หํางไกลจากเหล๎า บุหรี่ หรืออบายมุขตําง ๆ นอกจากน้ี ให๎นาศีล 5 ที่ยึดถือปฏิบัติไปควบคุมพฤติกรรมของตนเอง ให๎เคารพกฎหมายของบ๎านเมืองอยําง เครงํ ครัด กจ็ ะชวํ ยใหส๎ งั คมไทยอยรูํ วํ มกนั ไดอ๎ ยํางมคี วามสุข กกกกกกก2. ขอ๎ 3 ปรจิ จาคะ คือ บริจาค หมายถึง การเสยี สละความสุขสาราญของตนเพอ่ื ประโยชน๑สุขของหมูํคณะ แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการเสียสละความสุขสํวนตนเพ่ือความสุข หรือประโยชน๑ของสํวนรวม ซ่ึงอาจจะเป็นครอบครัว หนํวยงาน หรือเพ่ือนรํวมงานของเราก็ได๎ เชํน ครอบครัว พํอบ๎านเสียสละความสุขสํวนตัวด๎วยการเลิกดื่มเหล๎า ทาให๎ลูกเมียมีความสุข และเพ่ือน บา๎ นก็สขุ ดว๎ ย เพราะไมํต๎องฟง๓ เสียงอาละวาด ดําทอทบุ ตีกนั หรือบุคคลอาจจะเสียสละเวลาชํวงท่ีต๎อง อยูํกับครอบครัวในตอนเย็นอยํูชํวยเพ่ือนทางาน หรือไปเข๎าคํายพัฒนาชนบท อาสาไปดูแลเด็กใน สถานเล้ียงเดก็ กาพรา๎ เป็นครั้งคราว หรือเสียสละรํางกาย /อวัยวะหลังตายแล๎วเพ่ือการศึกษา เป็นต๎น ซึ่งการเสยี สละดังกลาํ วถือวําได๎เป็นการบรจิ าค เสยี สละความสขุ สํวนตวั เพอ่ื สํวนรวม

29 กกกกกกก2. ขอ๎ 4 อาชชวะ คือ ความซ่อื ตรง หมายถงึ มีความซ่อื สัตย๑สจุ ริต มคี วามจริงใจ ไมํกลับกลอก แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการดาเนินชีวิตและปฏิบัติภารกิจ/หน๎าท่ีการงานตําง ๆ ด๎วยความซ่ือสัตย๑สุจริต ไมํคิดคดโกง หรือหลอกลวงผู๎อื่น เชํน ถ๎าเราขายของ ก็ไมํเอาของไมํดีไป หลอกขายลูกค๎า เป็นข๎าราชการ พนักงานบริษัท ห๎างร๎าน ก็ไมํคอรัปชั่นท้ังเวลา ทรัพย๑สินของ หนํวยงานตน เพราะถ๎าทุกคนเอาเปรียบหรือโกงกิน ขาดความซื่อสัตย๑สุจริต จะทาให๎หนํวยงาน เสยี หาย เดือดรอ๎ น แมเ๎ ราจะได๎ทรัพย๑สนิ ไปมากมาย แตเํ ราไมํเจริญก๎าวหน๎า ถูกคนรมุ ประณาม และ แม๎คนอื่นจะไมํรู๎แตํตัวเรายํอมรู๎อยํูแกํใจ จะไมํมีความสุขกาย สบายใจ เพราะกลัวคนอื่นจะมารู๎ ความลับตลอดเวลา ผู๎ที่ประพฤติตนด๎วยความซ่ือตรง แม๎ไมํร่ารวยเงินทอง แตํก็มีความสุขท้ังกาย ใจได๎ กกกกกกก2. ข๎อ 5 มัททวะ คอื ความอํอนโยน หมายถึง มกี ิรยิ าสภุ าพ มสี ัมมาคารวะ วาจา อํอนหวาน มีความนํุมนวล ไมํเยํอหยิ่ง ไมํหยาบคาย แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการทาตัวสุภาพ นุํมนวล ไมํเยอํ หยิ่ง ถือตัว หรอื แสดงกิรยิ าวาจา หยาบคายกบั ใคร ไมํวาํ จะเป็นผใ๎ู หญํ ผนู๎ อ๎ ยหรือเพื่อน ในระดับเดียวกัน การทาตัวเป็นผ๎ูที่มีความอํอนน๎อมถํอมตน จะทาให๎ไปที่ไหนคนก็ให๎การต๎อนรับ เพราะอยใํู กล๎แล๎วสบายใจ ไมํรอ๎ นรุํม หากบุคคลแสดงกิริยาหยาบคาย ก๎าวร๎าว คนกถ็ อยหําง ดังนนั้ หลักธรรมขอ๎ นี้ จงึ เป็นการสร๎างเสนํห๑อยํางหน่ึงใหแ๎ กํตวั เราด๎วย กกกกกกก2. ข๎อ 6 ตบะ คอื ความเพยี ร หมายถงึ การเพยี รพยายามไมํให๎ความมวั เมาเข๎าครอบงา จิตใจ ไมํลํุมหลงกับอบายมุขและสิ่งช่ัวร๎าย ไมํหมกมุํนกับความสุขสาราญ แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการให๎ปฏิบัติหน๎าท่ีการงานท่ีรับผิดชอบด๎วยความมุมานะ อดทน ขยัน มํุงม่ัน และทาแตํส่ิงที่ดี ความถูกต๎อง ฝุาฟ๓นอุปสรรคตําง ๆ จนประสบความสาเร็จ ด๎วยความพากเพียรน้ีจะทาให๎เรา ภาคภมู ใิ จเมื่องานสาเร็จ และจะทาใหเ๎ รามีประสบการณเ๑ กํงกล๎าข้ึน นอกจากน้ี ยังสอนให๎เราสช๎ู ีวติ ไมยํ อมแพอ๎ ะไรงําย ๆ กกกกกกก2. ขอ๎ 7 อกั โกธะ คือ ความไมโํ กรธ หมายถงึ มีจติ ใจมน่ั คง มีความสุขมุ เยือกเยน็ อดกลัน้ ไมํแสดงความโกรธหรือความไมํพอใจให๎ปรากฏ แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการฝึกฝนควบคุม อารมณ๑ของตนเอง ไมํให๎เป็นคนโมโหงําย และพยายามระงับยับย้ังความโกรธอยํูเสมอแม๎ในหลาย ๆ สถานการณ๑จะทาได๎ยาก แตํหากเราสามารถฝึกฝน ไมํให๎เป็นคนโมโหงําย และพยายามระงับยับย้ัง ความโกรธอยํูเสมอ จะเป็นประโยชน๑ตํอเราหลายอยําง เชํน ทาให๎เราสุขภาพจิตดี หน๎าตาผํองใส ขอ๎ สาคัญ ทาใหเ๎ รารักษามติ รไมตรีหรือสมั พนั ธภาพกับผ๎ูอน่ื ไว๎ได๎ อันมีผลใหบ๎ ุคคลนนั้ เป็นทรี่ กั และ เกรงใจของคนทต่ี ดิ ตํอด๎วย กกกกกกก2. ขอ๎ 8 อวหิ ิงสา คือ ความไมํเบียดเบียน หมายถงึ ไมํกดข่ีขมํ เหง กลัน่ แกล๎งรังแกคนอ่นื ไมํหลงในอานาจ ทาอันตรายตํอรํางกายและทรัพย๑สินผู๎อ่ืนตามอาเภอใจ แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการไมํเบียดเบยี นหรือบีบค้ันกดข่ีผู๎อ่ืน รวมไปถึง การไมํใช๎อานาจไปบังคับ หรือหาเหตุกลั่นแกล๎ง คนอ่ืนด๎วย เชํน ไมํไปขํมเหงรังแกผู๎ด๎อยกวํา ไมํไปขํมขํูให๎เขากลัวเราหรือไปบีบบังคับเอาของรักของ หวงมาจากเขา เป็นต๎น นอกจากไมํเบียดเบียนคนด๎วยกันแล๎ว เรายังไมํควรเบียดเบียนธรรมชาติ สิ่งแวดล๎อม และสัตว๑อีกด๎วย เพราะมิฉะนั้น ผลร๎ายจะย๎อนกลับมาสํูเรา และสังคม อยํางท่ีเห็นใน ปจ๓ จุบันจากภยั ธรรมชาตติ ําง ๆ

30 กกกกกกก2. ข๎อ 9 ขันติ คอื ความอดทน หมายถงึ การอดทนตํอสง่ิ ทั้งปวง สามารถอดทนตอํ งานหนัก ความยากลาบาก ท้ังอดทน อดกล้ันตํอคาติฉินนินทา แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการให๎ เราอดทนตํอความยากลาบากทุกสถานการณ๑ ไมํท๎อถอย และไมํหมดกาลังกาย กาลังใจที่จะดาเนิน ชวี ิต และทาหนา๎ ท่ีการงานตอํ ไปจนสาเรจ็ รวมทงั้ อดทนตอํ การไมํได๎รบั ความสุขสาราญ ไมํได๎รับความ สะดวกสบาย ความอดทนจะทาใหเ๎ ราชนะอุปสรรคทัง้ ปวงไมวํ าํ เลก็ หรือใหญํ และจะทาใหเ๎ ราแกรงํ ขนึ้ เข๎มแข็งขน้ึ กกกกกกก2. ข๎อ 10 อวโิ รธนะ คือ ความเที่ยงธรรม หมายถงึ ไมปํ ระพฤติผิด ประพฤติปฏิบัติตนอยํู ในความดีงาม ไมํหว่ันไหวในเร่ืองดีเรื่องร๎าย แนวปฏิบัติของพลเมืองดี ด๎วยการควรกระทาการงาน หรือดาเนินชีวิตท่ีถูกต๎อง และให๎ความเป็นธรรมกับบุคคลท่ีเก่ียวข๎อง ด๎วยความยุติธรรม และ เทย่ี งธรรม ผลการเรียนร้ทู ่ีคาดหวัง กกกกกกก1. วเิ คราะหห๑ นา๎ ท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลที่ 9 ดว๎ ยทศพธิ ราชธรรมตาม สถานการณ๑ทีก่ าหนดใหไ๎ ด๎ กกกกกกก2. ตระหนักถึงความสาคัญของหน๎าทพี่ ลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรัชกาลท่ี 9 ดว๎ ยทศพิธราชธรรม ขอบขา่ ยเนื้อหา กกกกกกกเร่ืองที่ 1 ความหมายของทศพธิ ราชธรรม กกกกกกกเร่ืองท่ี 2 แนวทางการปฏิบตั ิหนา๎ ท่ีพลเมืองตามรอยพระยุคลบาทรชั กาลท่ี 9 ดว๎ ยทศพธิ ราชธรรม สอ่ื ประกอบการเรยี น กกกกกกก1. สื่อเอกสาร ได๎แกํ กกกกกกก1. 1.1 หนังสอื ช่ือ ทศพิธราชธรรม ผ๎ูแตํง ท.กล๎วยไม๎ ณ อยุธยา ปีท่ีพิมพ๑ พ.ศ.2535 สานกั พิมพ๑ พบั ลิคบิสเนสพริน้ ท๑ กกกกกกก1. 1.2 หนังสือชือ่ ราชธรรมจริยวัตรพระบาทสมเดจ็ พระเจา๎ อยหํู ัวภมู ิพลอดุลยเดช รชั กาลที่ 9 ผ๎แู ตงํ พระพรหมวชิรญาณ ปที พี่ มิ พ๑ 2549 สานกั พมิ พ๑ รมํ ธรรม กกกกกกก2. สอ่ื อเิ ล็กทรอนิกส๑ ไดแ๎ กํ กกกกกกก1. 2.1 ชื่อบทความ ทศพิธราชธรรม ผูแ๎ ตงํ ทรงพร ศรีสุวรรณ สบื ค๎นจาก https://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1478247611 กกกกกกก1. 2.2 บทโทรทัศน๑เฉลมิ พระเกยี ตริ พระบาทสมเด็จพระภูมิพลมหาราชเนื่องในมหามงคล สมยั เฉลิมพระชนมพรรษา 5 รอบ วันท่ี 5 ธันวาคม พ.ศ. 2530 โดยนางสาววนั เพ็ญ เซ็นตระกูล ฉบบั ไดน๎ บั รางวัลส่อื มวลชนดเี ดํนเพ่ือเยาวชนประจาปี 2529 – 2530 ประเภทภาพยนตร๑ขาํ วและสาร คดี สืบค๎นจาก http://www.dhammajak.met/ratchathum/index.php

31 กกกกกกก1. 2.3 ชื่อบทความ “ทศพิธราชธรรม” หลักปฏิบตั ิ 10 ประการ ผแู๎ ตํง ประชาชาติธุรกิจ ออนไลน๑ สืบค๎นจาก https://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=14782476 กกกกกกก3. ส่อื บคุ คล ได๎แกํ กกกกกกก1. 3.1 เจา๎ คณะจังหวดั ประจวบครี ีขนั ธ๑ กกกกกกก1. 3.2 เจ๎าคณะตาบล ในอาเภอเมืองประจวบคีรขี ันธ๑ กกกกกกก1. 3.3 วิทยากรจากชมรมคนรักในหลวงจังหวดั ประจวบคีรขี ันธ๑ กกกกกกก4. สื่อแหลงํ เรียนร๎ูในชมุ ชน ไดแ๎ กํ กกกกกกก1. 4.1 ห๎องสมุดประชาชนจงั หวดั ประจวบครี ีขนั ธ๑ กกกกกกก1. 4.2 กศน.ตาบล/เทศบาล ทุกแหํง และศนู ย๑การเรียนชุมชน ในอาเภอเมือง ประจวบคีรีขนั ธ๑ เร่ืองที่ 1 ความหมายของทศพธิ ราชธรรม กกกกกกกทศพธิ ราชธรรม หมายถงึ เปน็ หลกั ธรรมประจาพระองค๑ หรือเป็นคณุ ธรรมประจาตนของ ผ๎ูปกครองบ๎านเมือง ให๎มีความเป็นไปโดยธรรม และยังประโยชน๑สุขให๎เกิดแกํประชาชนจนเกิดความ ช่ืนชมยินดี ซ่ึงความจริงแล๎วไมํได๎จาเพาะเจาะจงสาหรับพระเจ๎าแผํนดิน หรือผ๎ูปกครองแผํนดิน เทําน้นั บคุ คลธรรมดาทเี่ ปน็ ผบู๎ รหิ ารระดบั สูงในทุกองคก๑ รก็พงึ ใช๎หลักธรรมเหลําน้ี กกกกกกกทศพิธราชธรรม หมายถึง จรยิ วัตรที่พระเจ๎าแผํนดนิ ทรงประพฤติเปน็ หลกั ธรรมประจา พระองค๑ หรือคุณธรรมของผ๎ปู กครองบา๎ นเมือง กกกกกกกทศพธิ ราชธรรม หมายถึง ความซ่ือตรง ทรงมีพระราชอัธยาศยั อนั ประกอบดว๎ ยความ ซอ่ื ตรง ดารงในสตั ย๑สุจริต กกกกกกกทศพิธราชธรรม หมายถึง หลกั ธรรมอนั เปน็ เคร่ืองยดึ เหนยี่ วนา้ ใจของกันและกันเหน็ เหตใุ ห๎ ตนเอง และหมํูคณะกา๎ วไปสูํความเจริญรํงุ เรือง กกกกกกกกลําวโดยสรปุ ทศพิธราชธรรม หมายถงึ เป็นหลักธรรมหรอื จริยาวตั รประจาพระเจ๎า แผํนดนิ หรือเปน็ คณุ ธรรมประจาตนของผ๎ูปกครองบ๎านเมือง และยังประโยชน๑สุขให๎เกิดแกํประชาชน บุคคลธรรมดาที่เป็นผ๎ูบริหารระดับสูงในทุกองค๑กร สามารถใช๎ทศพิธราชธรรมในการปกครององค๑กร ของตนเองให๎มคี วามเป็นไปโดยธรรม เร่ืองที่ 2 แนวทางการปฏบิ ัติหนา้ ทพี่ ลเมืองตามรอยพระยคุ ลบาทรชั กาลที่ 9 ด้วยทศพิธราชธรรม กกกกกกกทศพธิ ราชธรรมท่ีพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดช รัชกาลที่ 9 ใช๎ ปกครองประเทศไทยและพลเมอื งไทย ควรตามรอยพระยุคลบาท มี 10 ประการ ดงั นี้ กกกกกกก1. ทาน คือ การให๎ การสละทรัพย๑ สงิ่ ของ เพอ่ื ชํวยเหลอื คนท่ีดอ๎ ยและอํอนแอกวาํ กกกกกกก1. นับแตปํ ีพทุ ธศักราช 2493 หลังจากพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษกแลว๎ พระบาทสมเด็จ พระปรมนิ ทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9ไดท๎ รงบาเพญ็ ทานบารมมี ากมายจนเหลือที่จะพรรณนา ได๎สุดส้ิน ครบถ๎วนท้ังสองประการ คือ “ธรรมทาน” ซ่ึงถือเป็นทานอันเลิศทางพระพุทธศาสนา

32 สามารถแก๎ความทุกข๑ยากขาดแคลนทางจิตใจ ทาให๎ใจเป็นสุขและตั้งอยํูในความดีงาม โดยได๎ พระราชทาน พระบรมราโชวาทแฝงด๎วยคติธรรมเป็นเคร่ืองเตือนใจในเร่ืองตําง ๆ แกํพสกนิกรตาม สถานะ และวาระโอวาทอยเํู สมอ ในท๎องถิ่นที่ต๎องการความรู๎ ได๎พระราชทานความรู๎ และตรัสแนะนา ในส่ิงอันจะทาประโยชน๑มาให๎ ด๎วยพระมหากรุณาธิคุณที่จะทรงชํวยดับทุกข๑ความเดือดร๎อนในจิตใจ ของประชาชนท้งั มวล นอกจากธรรมทานแล๎ว “อามิสทาน” หรือ “วัตถุทาน” ก็ทรงมีพระเมตตาคุณ ในพระราชหฤทัยเป็น ล๎นพ๎น ได๎พระราชทานพระราชทรัพย๑และวัตถุสิ่งของตําง ๆ เพ่ือแก๎ความทุกข๑ ยากขาดแคลนทางกายให๎แกํพสกนิกรเสมอมา ในการบาเพ็ญทางบารมีน้ี ได๎ทรงบาเพ็ญตามท่ี พระพุทธเจ๎าตรัสสองทุกประการ คือ ทรงบาเพ็ญครบถ๎วนตามคุณสมบัติของทาน 3 ประการ ได๎แกํ คณุ สมบตั ิของทาน ประการทห่ี นงึ่ คือ การพระราชทานให๎แกํบุคคลที่สมควรได๎รับการอนุเคราะห๑โดย มิได๎ทรงเลือกเช้ือชาติหรือศาสนา คุณสมบัติของทานประการท่ีสอง คือ ถึงพร๎อมด๎วยเจตนาโดยทรง มีพระเมตตาคุณเป่ียมล๎นในพระราชหฤทัย ท้ังกํอนการพระราชทาน ขณะพระราชทาน และหลังการ พระราชทานแล๎ว คุณสมบัติของทานประการท่ีสาม คือวัตถุท่ีพระราชทานน้ันล๎วนเป็นประโยชน๑แกํ ราษฎรผ๎รู ับพระราชทาน ใหพ๎ ๎นจากการขาดแคลนได๎อยํางไมํมีข๎อสงสัย นอกจากนี้ยังทรงบาเพ็ญทาน ให๎เป็นบุญตามท่ีพระพุทธองค๑ทรงสอนไว๎ คือ บาเพ็ญให๎เป็นเคร่ืองชาระกิเลสอันมีความละโมบ เปน็ ต๎น ตัวอยํางเชํน “สวนหลวง ร.9” ซง่ึ ชาวไทยรวํ มใจกันสร๎างขน้ึ เพ่อื ถวายเป็นราชสักการะก็มิได๎ ทรงสงวนไว๎สาหรับพระองค๑ แตํได๎พระราชทานให๎เป็นสาธารณสถาน เพ่ือประโยชน๑สุขแหํงปวงชน ชาวไทยท้ังมวล สํวนโครงการหลวง โครงการพระราชดาริตําง ๆ ที่มีอยํูนับพันโครงการท่ัวประเทศ รวมทงั้ \"ศนู ยศ๑ ึกษาการพัฒนาอันเน่ืองมาจากพระราชดาริ\" ซึ่งโปรดให๎ต้ังขึ้นในภาคตําง ๆ เพ่ือศึกษา พ้นื ที่และวิจัยปรบั ปรุงพันธ๑ุพืชผลให๎เหมาะแกํท๎องถิ่น อันเป็นการแก๎ไขต๎นเหตุแหํงป๓ญหา เพ่ือพัฒนา ประเทศใหไ๎ ด๎ผลนนั้ จดั เป็นการบาเพ็ญทานใหเ๎ ป็นกุศล คือ เป็นกิจของคนดี คนมีป๓ญญา ถูกกาลสมัย เหมาะแกคํ วามต๎องการของผู๎รับ ไมํทาใหพ๎ ระองค๑ หรือผ๎ูใดเดือดร๎อน การบาเพ็ญทานให๎เป็นกุศลของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลท่ี 9 จึงยังผลให๎ไพรํฟูาหน๎าใสได๎โดย ท่วั หน๎ากัน ภาพการใหว๎ ัตถุทาน

33 ภาพการให๎ธรรมทาน กกกกกกก1. หนา้ ทพี่ ลเมืองดี มีแนวปฏบิ ตั ิ ได๎แกํ การเปน็ ผู๎ให๎ นอกเหนือจากการบริจาคเป็น ทรัพย๑สินหรือสิ่งของแกํผ๎ูยากไร๎ ผ๎ูด๎อยโอกาส และผ๎ูตกทุกข๑ได๎ยากตามที่เราทาอยํูเสมอแล๎ว เราก็อาจจะให๎น้าใจแกํผู๎อ่ืนได๎ เชํน ให๎กาลังใจแกํผู๎ตกอยํูในห๎วงทุกข๑ ให๎ข๎อแนะนาท่ีเป็นความร๎ูแกํ ผร๎ู ํวมงาน หรือผู๎ใต๎บังคับบัญชา ให๎รอยยิ้ม และปิยวาจาแกํญาติพี่น๎อง เพื่อนฝูง รวมถึงบุคคลท่ีมารับ บริการจากเรา เป็นต๎น การเป็นผ๎ูให๎ นอกเหนือจากการบริจาคเป็นทรัพย๑สิน หรือส่ิงของแกํผู๎ยากไร๎ ผ๎ูด๎อยโอกาสแล๎ว สามารถให๎คาแนะนา หรือให๎กาลังใจดังกลําว ยังสามารถให๎อภัยทาน คือ การยกโทษให๎กับบุคคลท่ีทาให๎ร๎ูสึกไมํสบายใจ หรือทาให๎เราได๎รับกระทบกระเทือน ทั้งด๎านวาจา กาย และใจดว๎ ย กกกกกกก2. ศลี คือ การต้งั อยํูในศีล หมายถงึ มคี วามประพฤติดงี าม เป็นตวั อยาํ งทดี่ ีแกํคนทว่ั ไป กกกกกกก1. พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รชั กาลที่ 9 ทรงปฏิบตั ิพระองค๑ให๎ เป็นท่ีประจักษ๑ตลอดมาวํา ทรงเครํงครัดในการรักษาศีล และทรงมีน้าพระทัยนับถือพระพุทธศาสนา โดยบริสุทธ์ิ ดังจะเห็นได๎จากการเสด็จออกทรงผนวชรักษาศีล 227 ข๎อ ของพระภิกษุในบวร พุทธศาสนา เม่ือวันที่ 22 ตุลาคม พ.ศ. 2499 ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม และเมื่อทรง ผนวชแล๎วได๎เสด็จมาประทับรักษาศีลตามพุทธบัญญัติ ณ วัดบวรนิเวศวิหาร โดยประทับ ณ “พระตาหนักป๓น้ หยํา” แล๎วจึงเสด็จมาประทับ ณ “พระตาหนักทรงพรต” ตามขัตติยราชประเพณี แม๎เมื่อทรงลาผนวชแล๎ว พระองค๑ยังคงเสด็จมาประทับน่ังสมาธิกรรมฐานเป็นครั้งคราว ณ พระตาหนักทรงพรตน้ี ตลอดระยะเวลาแหํงการทรงผนวช ทรงดารงพระองค๑ได๎งดงามบริสุทธิ์ สมควรแกกํ ารเป็นพทุ ธสาวก จนเปน็ ทีเ่ ล่ือมใสศรัทธา แกํพสกนิกรโดยทั่วหน๎า เมื่อทรงลาผนวชมาอยํู พระราชฐานะแหํงพระมหากษัตริยาธิราชแล๎ว พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลท่ี 9 ยังทรงประพฤติอยํูในศีลโดยบริสุทธิ์ กลําวคือ ทรงประพฤติพระราชจริยวัตรในทางพระ วรกาย และในทางพระวาจาใหส๎ ะอาดงดงามถูกต๎องอยูํเป็นนิจ ไมํเคยบกพรํอง ไมํวําจะเป็นศีลในการ ปกครอง หรือศลี ในทางศาสนาก็ตาม ในด๎านศีลในการปกครอง คือ การประพฤตติ นตามกฎหมายและ จารีตประเพณีอันดีงามนั้น ไมํเคยปรากฏเลยวําพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลท่ี 9 ทรงใชพ๎ ระราชอานาจของพระองคเ๑ หนอื กฎหมาย และไมํเคยมีแม๎แตํสักครั้งเดียวที่จะทรง ละทิ้งจารีตประเพณีอันดีงามของชาติ และของพระราชวงศ๑ พระเกียรติคุณในข๎อน้ีเป็นที่ซาบซึ้งในใจ ของชาวไทยเป็นอยํางดี นับจากกาลเวลาท่ีลํวงผํานมาตราบจนถึงทุกวันนี้ สํวนศีลในทางศาสนา

34 อยาํ งนอ๎ ยคอื ศลี ห๎า อันเปน็ ศีลหรอื กฎหมายทใี่ ช๎ในการปกครองแผํนดินมาต้ังแตํอดีตกํอนพุทธกาลน้ัน พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลท่ี 9 ได๎ทรงสมาทานรักษาอยํางเครํงครัด และทรงสนับสนุนให๎พสกนิกรของพระองค๑สมาทานรักษาศีล อยํางเครํงครัด สาหรับผ๎ูท่ีมิได๎นับถือ พุทธศาสนา พระองคท๑ รงสนับสนนุ ให๎ยึดมัน่ ตามคาสอนแหํงศาสนาอันตนศรัทธา ด๎วยทรงตระหนักวํา ทกุ ศาสนามีหลกั คาสอนท่นี าไปสํูการประพฤติดี ศาสนาจึงเป็นส่ิงจาเป็นสาหรับการอยูํรํวมกันของชน หมํูมาก แม๎บัดนี้ในการปกครองจะมีกฎหมายอยูํแล๎วก็ยังต๎องอาศัยศาสนาเป็นเคร่ืองอุปการะ ด๎วยกฎหมายบังคับได๎เพียงแคํกาย สํวนศาสนาสามารถเข๎าถึงจิตใจ น๎อมนาไปปฏิบัติตามโดยไมํต๎อง บังคับ การที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลท่ี 9 ทรงปกครองบ๎านเมือง ด๎วยกฎหมายและศาสนา ประกอบกับการท่ีทรงสมาทานศีลอยํางเครํงครัดดังปรากฏในท่ีทุกสถาน ชาวไทยจงึ มคี วามสุขสงบ และวฒั นาด๎วยศีลบารมแี หงํ พระองค๑ ภาพการสนทนาธรรมกับสมเด็จพระสังฆราช ภาพทรงผนวช กกกกกกก1. หน้าทพี่ ลเมืองดี มีแนวปฏบิ ตั ิ ได๎แกํ การประพฤตทิ ด่ี งี าม ตามหลักศาสนาของตน อยํางน๎อยก็ขอให๎เราได๎ปฏิบัติตามศีล 5 คือ ไมํฆําสัตว๑ตัดชีวิต ไมํลักขโมยของของผ๎ูอ่ืน ไมํลํวงละเมิด ลูกเมียเขา ไมํพูดโกหก หรือพูดสํอเสียดยุยง และควรทาตนให๎หํางไกลจากเหล๎า บุหร่ี หรืออบายมุข ตําง ๆ นอกจากนี้ให๎นาศีล 5 ที่ยึดถือปฏิบัติไปควบคุมพฤติกรรมของตนเอง ให๎เคารพกฎหมายของ บา๎ นเมืองอยํางเครงํ ครัด ก็จะชวํ ยให๎สงั คมไทยอยูํรํวมกนั ไดอ๎ ยํางมีความสุข

35 กกกกกกก3. ปริจจาคะ คือ บริจาค หมายถึง การเสียสละความสุขสาราญของตน เพ่ือประโยชน๑สุข ของหมํคู ณะกก กกกกกกก1. ในดา๎ นการบรจิ าค การเสียสละความสขุ สาราญของตน เพ่ือประโยชนส๑ ขุ ของหมูคํ ณะ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ทรงยึดถือประโยชน๑และความเจริญ ของชาติ ศาสนา รวมท้ังประโยชน๑สุขของพสกนิกร สาคัญยิ่งกวําพระองค๑เอง พระราชกรณียกิจ นานปั การจึงเปน็ ไปเพ่อื ความวฒั นา และประโยชนส๑ ุขของชาวไทย ด๎านการสงเคราะห๑ ได๎ทรงเสียสละ พระราชทรพั ย๑ และสง่ิ ของจานวนมากมายจนสุดท่ีจะประมาณได๎ เพ่ือดับความทุกข๑ยากของพสกนิกร ในยามประสบภัยพิบัติ และในถ่ินทุรกันดาร ทรงสละพระราชทรัพย๑เพ่ือพัฒนาการศึกษาให๎แกํ เยาวชนไทย โดยโปรดให๎มโี ครงการจัดตั้งโรงเรียนในถ่ินยากจนตําง ๆ โครงการสารานุกรมไทยสาหรับ เยาวชน และทุนอานันทมหิดลเพื่อสํงนักเรียนไทยไปศึกษาตํางประเทศ เป็นต๎น ทรงสละพระราช ทรัพย๑นับจานวนไมํน๎อย ในการพระราชทานพระบรมราชูปถัมภ๑แกํมูลนิธิและสาธารณสถานตําง ๆ เพ่ือประโยชน๑สุขของชาวไทย ทรงเสียสละพระราชทานท่ีนาของทรัพย๑สินสํวนพระมหากษัตริย๑ใน จังหวัดตาํ ง ๆ กวาํ 50,000 ไรํ ให๎เข๎าอยูํในโครงการปฏิรูปท่ีดิน เมื่อปี พ.ศ.2518 เพ่ือแบํงป๓นที่ทากิน ให๎แกํเกษตรกรท่ียากจน การท่ที รงบริจาคพระราชทรพั ย๑ วัตถุสง่ิ ของและทดี่ นิ จานวนมหาศาล รวมท้ัง การที่ทรงเสียสละปฏิบัติ พระราชภารกิจทั้งนอกและในประเทศ พระราชภารกิจในโครงการ พระราชดาริ นับพันๆ โครงการท่ัวประเทศนี้ ยํอมเป็นที่ประจักษ๑ชัดในความเสียสละอันใหญํหลวง ของพระองค๑ ด๎วยทรงเสียสละเวลา พระปรีชาสามารถ และความสาราญพระราชหฤทัยท้ังมวล ทรงยอมรับความเหน็ดเหนื่อยพระวรกายทุกประการเพ่ือพสกนิกรชาวไทยอยํางแท๎จริง จะเห็นได๎วํา พระองค๑ทรงเสียสละความสุขสาราญของตนเพื่อประโยชน๑สขุ ของพสกนิกรนัน่ เอง ภาพเสดจ็ เยี่ยมพสกนิกร

36 ภาพทรงมอบทุนอานนั ทมหดิ ลเพอ่ื สงํ นักเรียนไทยไปศึกษาตาํ งประเทศ กกกกกกก1. หน้าทพี่ ลเมืองดี มีแนวปฏิบตั ิ ได๎แกํ การเสยี สละความสุขสวํ นตน เพื่อความสขุ หรอื ประโยชน๑ของสํวนรวม ซ่ึงอาจจะเป็นครอบครัว หนํวยงาน หรือเพ่ือนรํวมงานของเราก็ได๎ เชํน ครอบครัว พํอบ๎านเสียสละความสุขสํวนตัวด๎วยการเลิกด่ืมเหล๎า ทาให๎ลูกเมียมีความสุข และเพ่ือน บ๎านกส็ ขุ ด๎วย เพราะไมตํ ๎องฟ๓งเสยี งอาละวาด ดาํ ทอทุบตกี ัน หรือบุคคลอาจจะเสียสละเวลาชํวงที่ต๎อง อยูํกับครอบครัวในตอนเย็นอยํูชํวยเพื่อนทางาน หรือไปเข๎าคํายพัฒนาชนบท อาสาไปดูแลเด็กใน สถานเล้ยี งเด็กกาพร๎าเปน็ ครั้งคราว หรือเสียสละรํางกาย /อวัยวะหลังตายแล๎วเพื่อการศึกษา เป็นต๎น ซึง่ การเสยี สละดงั กลาํ วถอื วาํ ไดเ๎ ป็นการบริจาค เสียสละความสุขสํวนตวั เพอื่ สวํ นรวม กกกกกกก4. อาชชวะ คอื ความซื่อตรง หมายถงึ มีความซอื่ สตั ยส๑ ุจริต มีความจรงิ ใจ ไมํกลับกลอก กกกกกกก1. อันทศพิธราชธรรมข๎อทสี่ ี่ คอื อาชชวะ หรอื ความซือ่ ตรงนี้ พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหา ภูมพิ ลอดลุ ยเดช ได๎ทรงปฏิบัติอยํูเป็นนิจ สาหรับผ๎ูท่ีมีอายุคงจะจากันได๎ดีวําหลังจากที่ได๎ทรงดารงสิริ ราชสมบัติแล๎ว ในวันท่ี 19 สิงหาคม พ.ศ. 2489 อันเป็นวันกาหนดเสด็จกลับไปทรงศึกษาตํอใน ตาํ งประเทศ ระหวํางประทับรถพระท่ีน่ังเพื่อเสด็จพระราชดาเนินไปขึ้นเคร่ืองบินนั้น ได๎มีเสียงร๎องมา จากกลํุมพสกนิกรท่ีเฝูาสํงเสด็จวํา “อยําทิ้งประชาชน” และได๎มีพระราชดารัสตอบในพระราชหฤทัย วํา “เราจะไมํทิ้งประชาชน ถ๎าประชาชนไมํทิ้งเรา” การต้ังพระราชหฤทัยดังน้ี เสมือนเป็นการ พระราชทานสัจจะ วําจะทรงเป็นรํมบรมโพธิสมภารของพสกนิกรตลอดไป คร้ันตํอมาในวันที่ 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 ซ่ึงเป็นวันที่ทรงกระทาพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ได๎มีพระปฐม บรมราชโองการแกํพสกนิกรท่ัวประเทศวํา “เราจะครองแผํนดินโดยธรรม เพื่อประโยชน๑สุขแหํง มหาชนชาวสยาม” พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช รัชกาลท่ี 9 ได๎ทรงรักษาสัจจะ ท่ไี ด๎พระราชทานใหแ๎ กํพสกนิกรท้งั สองประการ มาอยํางสมบรู ณ๑สม่าเสมอ พระองค๑ไมํเคยทรงทอดทิ้ง พสกนิกร ด๎วยทรงถือเอาความทุกข๑เดือดร๎อนของพสกนิกรเป็นความทุกข๑เดือดร๎อนของพระองค๑เอง เหตุน้ีเมื่อเกิดความเดือดร๎อน หรือภัยพิบัติในสํวนใดของประเทศ พระองค๑จะเสด็จฝุาไปไมํวํา ระยะทางจะใกล๎ไกล ทุรกันดารเพียงใด แดดจะแผดกล๎าร๎อนแรง หนทางจะคดเค้ียวข๎ามขุนเขา พงไพรจะรกเรื้อแฉะช้ืนเต็มไปด๎วยตัวทาก ฝนจะตกกระหน่าจนเหน็บหนาว น้าจะทํวมเจ่ิงนอง พระองค๑ก็มิได๎ทรงยํอท๎อท่ีจะเสด็จไปประทับเป็นม่ิงขวัญของพสกนิกรผู๎ทุกข๑ยาก เพ่ือทรงสดับความ เดือดร๎อนให๎กลับกลายเป็นความรํมเย็น นอกจากนี้ยังทรงครองแผํนดินด๎วยธรรมานุภาพ ไมํวําการส่ิง ใดอันจะนามาซึ่งความสงบสุขมาสํูพสกนิกร พระองค๑จะทรงปฏิบัติ และการส่ิงใดท่ีทรงมีพระราช

37 ประสงคใ๑ หพ๎ สกนิกรประพฤติปฏิบัติตาม จะพระราชทานกระแสพระราชดารัสช้ีแจงถึงเหตุและผลให๎ เขา๎ ใจ พสกนกิ รผ๎ูปฏบิ ัติจงึ ปฏิบัติด๎วยเห็นประโยชน๑แหํงผลของการปฏิบัตินั้น ปฏิบัติด๎วยความเต็มใจ และด๎วยความซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณ มิใชํด๎วยความกลัวเกรงพระบรมเดชานุภาพ การครอง แผํนดินโดยธรรมของพระองค๑ จึงยงั ประโยชนส๑ ุขมาสูมํ หาชนชาวสยาม สมดังพระราชปณิธาน คงไมํมี ความรส๎ู ึกอันใดท่จี ะวาบหวาน และซาบซง้ึ ใจชาวไทย ยงิ่ ไปกวาํ ความสานึกในพระมหากรุณาธิคุณของ พระองค๑ พระผ๎ูทรงมีพระราชอัธยาศัยเปี่ยมไปด๎วยอาชชวะ คือ ความซื่อตรงตํอพสกนิกรและ ประเทศชาติ ภาพเสดจ็ กลบั ไปทรงศึกษาตํอในตาํ งประเทศ เมื่อวนั ที่ 19 สิงหาคม พ.ศ.2489 ภาพพระราชพธิ ีบรมราชาภเิ ษก วันที่ 5 พฤษภาคม 2493 กกกกกกก1. หน้าทีพ่ ลเมืองดี มแี นวปฏิบตั ิ ได๎แกํ การดาเนินชวี ิตและปฏบิ ตั ภิ ารกจิ /หนา๎ ที่ การงานตําง ๆ ด๎วยความซื่อสัตย๑สุจริต ไมํคิดคดโกง หรือหลอกลวงผ๎ูอื่น เชํน ถ๎าเราขายของ ก็ไมํเอา ของไมํดีไปหลอกขายลูกค๎า เป็นข๎าราชการ พนักงานบริษัท ห๎างร๎าน ก็ไมํคอรัปช่ันทั้งเวลา ทรัพย๑สิน ของหนํวยงานตน เพราะถ๎าทุกคนเอาเปรียบหรือโกงกิน ขาดความซื่อสัตย๑สุจริต จะทาให๎หนํวยงาน เสยี หาย เดือดร๎อน แม๎เราจะได๎ทรพั ย๑สินไปมากมาย แตํเราไมํเจรญิ ก๎าวหนา๎ ถกู คนรุมประณาม และ แม๎คนอ่ืนจะไมํร๎ู แตํตัวเรายํอมรู๎อยูํแกํใจ จะไมํมีความสุขกาย สบายใจ เพราะกลัวคนอื่นจะมาร๎ู ความลับตลอดเวลา ผู๎ท่ปี ระพฤติตนดว๎ ยความซอื่ ตรง แม๎ไมํร่ารวยเงนิ ทอง แตํกม็ คี วามสขุ ท้งั กาย ใจ

38 กกกกกกก5. มทั ทวะ คอื ความอํอนโยน หมายถึง มกี ริ ยิ าสภุ าพ มสี มั มาคารวะ วาจาอํอนหวาน มคี วามนมํุ นวล ไมํเยํอหยงิ่ ไมํหยาบคาย กกกกกกก5. ทศพิธราชธรรม ในขอ๎ มัททวะหรอื ความอํอนโยนน้ี เป็นทปี่ ระจกั ษ๑แกํพสกนิกรมา ช๎านานแลว๎ วํา พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดช รัชกาลที่ 9 ทรงมีพระราชอัธยาศัย อํอนโยนเพียบพรอ๎ มทุกประการ ไมํวําจะเป็นความอํอนโยนในความหมายทางโลกหรือความหมายทาง ธรรม ความอํอนโยนในความหมายทางโลก คือ ความอํอนโยนตํอบุคคลอื่นในสังคม อันเป็นมารยาท ทบ่ี ุคคลในสังคมจะพึงปฏิบัติตํอกัน เพื่อผลดีในทางสังคม ความอํอนโยนในความหมายนี้ยํอมชี้ให๎เห็น ชัดได๎ด๎วยพระราชจริยาวัตรตําง ๆ ในทุกสถานท่ี สํวนความอํอนโยนในทางธรรมนั้น มีความหมาย กว๎างขวางมาก คือ หมายถึง การโอนอํอนผํอนตาม น๎อมไป หรือเปลี่ยนไปในทางแหํงความดี ทาให๎ เกิดการผสมผสานกันอยํางดีในทางการงาน และบุคคลทุกระดับ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา ภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลท่ี 9 ทรงเข๎าถึงธรรมะในข๎อน้ีเป็นอยํางดี และอยํางถํองถ๎วนทุกระดับขั้น ขั้นแรก คือ ความอํอนโยนทางพระวรกาย ทุกพระอิริยาบถที่ปรากฏไมํมีที่จะแสดงถึงความรังเกียจ เดียดฉันท๑ หรือถือพระองค๑เลย จะมีก็แตํความอํอนโยน น่ิมนวล งดงาม เป็นไปด๎วยความบริสุทธิ์ พระราชหฤทยั อันสํงผลถึงความ ช่ืนชม โสมนัส และอบอุํนใจให๎เกิดแกํพสกนิกรโดยท่ัวกัน ข้ันที่สอง คือ ความอํอนโยนทางพระวาจา อันพึงเห็นได๎จากการที่ทรงมีพระราชปฏิสันถารแกํราษฎรซึ่งเป็น ชาวบ๎านธรรมดา ท่มี ารบั เสด็จอยาํ งใกล๎ชิดสนิทสนม ไมํเคยมีพระวาจาที่กระด๎าง มีแตํอํอนโยนสุภาพ ละมุนละไม แม๎จะทรงอยํูในพระราชฐานะอันสูงสุด กลับทรงแสดงพระองค๑เป็นธรรมดาอยํางที่สุด มิได๎ทรงวางพระองค๑ให๎แตกตํางหํางไกลจากประชาชนท่ีประกอบด๎วยฐานะแตกตํางกัน ทางปฏิบัติ พระองคเ๑ ปน็ กนั เอง เสมือนบิดาปฏบิ ตั ติ ํอบุตรอนั เป็นที่รัก ตรัสพระวาจาสุภาพอํอนโยน ขั้นที่สาม คือ ความอํอนโยนน่ิมนวลทางจิตใจและสติป๓ญญา พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ทรงบรรลถุ ึงมทั ทวะในขั้นนอ้ี ยํางแทจ๎ รงิ และทรงเข๎าพระทัยในธรรมะของชีวิตอยํางลึกซึ้ง วําแตํละชีวิตยํอมมีหน๎าท่ีหลายอยําง พระองค๑จึงทรงวางพระทัยให๎อํอนโยน และทรงวาง พระสติป๓ญญาให๎โอนอํอนไปตามสถานภาพได๎อยํางเหมาะสม เชํน ในพระราชฐานะตําง ๆ ในพระ บรมราชวงศ๑ มีพระราชฐานะเป็นพระราชโอรส เป็นพระอนุชา เป็นพระบิดา เป็นพระอัยกา และใน พระราชฐานะแหํงพระมหากษตั รยิ าธริ าช ทรงมสี มั มาคารวะออํ นนอ๎ มแดํผ๎ูเจริญโดยวัย และเจริญโดย คณุ และมีพระราชอัธยาศยั อํอนโยนตอํ บุคคลท่ีเสมอพระองค๑ และต่ากวํา ไมํเคยทรงดูหมิ่น การที่ทรง วางพระองค๑เชนํ น้ี จงึ กอํ ใหเ๎ กิดความสุขความเจริญแกํบ๎านเมือง และความปิติศรัทธาแกํชาวไทยอยําง ไมํมีอะไรจะเปรียบ

39 ภาพแสดงความสภุ าพอํอนโยนตอํ สมเดจ็ พระชนนี ภาพแสดงความสุภาพอํอนโยนแกํพสกนิกร กกกกกกก5. หนา้ ที่พลเมืองดี มแี นวปฏิบัติ ได๎แกํ การทาตวั สุภาพ นุํมนวล ไมเํ ยํอหย่ิง ถอื ตวั หรอื แสดงกิริยาวาจา หยาบคายกับใคร ไมํวําจะเป็นผ๎ูใหญํ ผู๎น๎อยหรือเพ่ือนในระดับเดียวกัน การทาตัว เป็นผ๎ูที่มีความอํอนน๎อมถํอมตน จะทาให๎ไปท่ีไหนคนก็ให๎การต๎อนรับ เพราะอยูํใกล๎แล๎วสบายใจ ไมํร๎อนรํุม หากบุคคลแสดงกิริยาหยาบคาย ก๎าวร๎าว คนก็ถอยหําง ดังน้ัน หลักธรรมข๎อน้ี จึงเป็นการ สร๎างเสนหํ ๑อยาํ งหนึง่ ให๎แกตํ ัวเราดว๎ ย กกกกกกก6. ตบะ คอื ความเพียร หมายถงึ การเพียรพยายามไมํใหค๎ วามมวั เมาเขา๎ ครอบงาจิตใจ ไมลํ มํุ หลงกบั อบายมขุ และสง่ิ ช่วั รา๎ ย ไมหํ มกมนุํ กบั ความสขุ สาราญ กกกกกกก6. ทศพิธราชธรรมขอ๎ ที่หก คือ ตบะ หรือความเพียร เป็นทศพธิ ราชธรรมทมี่ ีการตี ความหมายกันไว๎หลายประการ แตํไมํวําจะตีความหมายโดยนัยอยํางใด การดารงพระองค๑ของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ก็ยังคงอยํูในขอบขํายของพระมหา กษัตริยาธิราช ผ๎ูทรงบาเพ็ญตบะบารมีอยูํน่ันเอง ตบะในความหมายหนึ่ง คือความเพียรเป็นเคร่ือง แผดเผาความเกียจคร๎าน โดยความหมายน้ีจะเห็นได๎วํา พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล อดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ทรงประกอบด๎วยพระราชอุตสาหะวิริยภาพเป็นอยํางยิ่ง พระองค๑ไมํโปรดที่จะ ประทบั อยูํเฉย ทรงพอพระราชหฤทัยในการเสดจ็ พระราชดาเนินออกทรงเย่ียมเยียนราษฎรในท๎องถิ่น

40 ตาํ งๆ แม๎ในถิ่นทุรกันดารและหํางไกล ขวางกั้นด๎วยผืนน้ากว๎างใหญํ ปุาทึบ หรือภูเขาสูง เพียงเพื่อให๎ ทรงทราบถึงความทุกข๑สุขของราษฎร ด๎วยพระเนตรพระกรรณของพระองค๑เอง เมื่อทรงทราบแล๎วก็ มิได๎ทรงนิ่งนอนพระราชหฤทัย แตํได๎ทรงมีพระราชดาริริเริ่มสิ่งตําง ๆ เพ่ือขจัดความทุกข๑เดือดร๎อน ของราษฎรทั้งในด๎านการอาชีพ ชีวิตความเป็นอยํู สุขภาพอนามัย การศึกษาและอ่ืน ๆ ด๎วยพระราช อตุ สาหะ วริ ิยะเชํนนี้ พระองค๑จงึ ทรงขจัดความขัดข๎อง ความยากจน ขัดสนท้ังหลาย ให๎แกํราษฎรได๎ โดยทั่วกนั กกกกกกก6. ตบะ ในอีกความหมายหนึง่ หมายถึง ความตั้งใจกาจัดความเกียจคร๎าน และการกระทา ผิดหน๎าท่ี มํุงทากิจอันเป็นหน๎าท่ีที่พึงกระทา ซึ่งเป็นกิจที่ดีที่ชอบ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา ภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ได๎ทรงบาเพ็ญตบะในความหมายนี้ได๎อยํางครบถ๎วนเชํนเดียวกัน ในพระราชฐานะแหํงพระมหากษัตริยาธิราช ทรงมีหน๎าท่ีปกครองอาณาประชาราษฎร๑ให๎ได๎รับความ รํมเย็น พระองคไ๑ ด๎ทรงตัง้ พระราชอตุ สาหะวิริยะ ประกอบด๎วยป๓ญโญภาส ปฏิบัติพระราชกรณียกิจให๎ เป็นไปด๎วยดีไมํมีข๎อผิดพลาด ทรงมีพระราชดาริริเร่ิมโครงการตําง ๆ เพ่ือประโยชน๑สุขของพสกนิกร โดยไมํหยุดย้ัง โครงการพระราชดาริของพระองค๑จึงมีนับพัน ๆ โครงการ ไมํเพียงเทํานั้นพระองค๑ยัง ทรงติดตามกิจการที่ได๎ทรงปฏิบัติ หรือโปรดให๎ปฏิบัติโดยใกล๎ชิด โดยเสด็จพระราชดาเนินไปทรง ทอดพระเนตรด๎วยพระองค๑เอง ไมํวําจะทรงลาบากยากพระวรกายเพียงใด แตํด๎วยพระราชหฤทัยท่ี เปี่ยมไปด๎วยพระมหากรุณาธิคุณ จึงทรงพอพระราชหฤทัยท่ีจะทรงปฏิบัติพระราชภารกิจ ด๎วยพระราชอุตสาหะวิริยะทุกวัน และในวันหน่ึง ๆ ทรงปฏิบัติพระราชภารกิจได๎มากมาย สาหรับ บุคคลทว่ั ไปหากตอ๎ งปฏิบตั ิต๎องใช๎เวลาหลายวัน กกกกกกก6. ตบะ ในความหมายอีกอยํางหนึ่ง คือ ความเพียรในการละอกุศลกรรม เพยี รอบรมกุศล บุญตําง ๆ ให๎บังเกิดขึ้น โดยความหมายนี้ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ทรงเพียบพร๎อมด๎วยพระราชวิริยะท่ีจะทรงเอาชนะความชั่วตําง ๆ ด๎วยความดี อาณาประชาราษฎร๑ผ๎ูอยํูใต๎รํมพระบรมโพธิสมภาร จึงมีแตํความสุขสวัสดิ์วัฒนา พ๎นจากความ เดอื ดร๎อนนานาประการ ดว๎ ยตบะเดชะบารมแี หํงพระองค๑ ภาพเสด็จพระราชดาเนนิ ออกทรงเยย่ี มเยียนราษฎร

41 ภาพเสดจ็ พระราชดาเนินออกทรงเยี่ยมเยียนราษฎร กกกกกกก6. หน้าท่ีพลเมืองดี มีแนวปฏิบตั ิ ได๎แกํ ให๎ปฏิบัติหนา๎ ทก่ี ารงานทีร่ บั ผิดชอบด๎วยความ มุมานะ อดทน ขยัน มุํงมั่น และทาแตํส่ิงที่ดี ความถูกต๎อง ฝุาฟ๓นอุปสรรคตําง ๆ จนประสบ ความสาเร็จ ด๎วยความพากเพียรน้ีจะทาให๎เราภาคภูมิใจเมื่องานสาเร็จ และจะทาให๎เรามี ประสบการณ๑เกงํ กล๎าข้นึ นอกจากนี้ ยงั สอนใหเ๎ ราสู๎ชีวิต ไมยํ อมแพอ๎ ะไรงาํ ย ๆ

42 กกกกกกก7. อกั โกธะ คือ ความไมโํ กรธ หมายถึง มีจิตใจมนั่ คง มีความสขุ ุม เยือกเยน็ อดกลนั้ ไมแํ สดงความโกรธ หรือความไมํพอใจให๎ปรากฏ กกกกกกก7. พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช รัชกาลท่ี 9 ไดท๎ รงบาเพญ็ อักโกธะบารมี หรือความไมํโกรธให๎เป็นท่ีประจักษ๑ใจ ทั้งในหมูํประชาชนชาวไทย และในนานา ประเทศมาเป็นเวลาช๎านาน แม๎มีเหตุอันควรให๎ทรงพระพิโรธยังทรงขํมพระทัยให๎สงบได๎โดยส้ินเชิง อยาํ งทปี่ ุถชุ นน๎อยคนนักจะทาได๎ ดังเหตกุ ารณ๑ที่เกิดขึน้ ในปี พ.ศ. 2505 และ พ.ศ. 2510 เป็นต๎น ซึ่ง ยงั ตราตรึงอยํูในความทรงจาของผ๎ูตามเสด็จทุกคน วันนั้นวันท่ี 27 สิงหาคม พ.ศ.2505 เป็นวันแรกท่ี ทรงยํางพระบาทสํูดินแดนออสเตรเลีย พร๎อมด๎วยความเหน็ดเหนื่อยจากการเสด็จเยือนมา สามประเทศแลว๎ จากรถพระท่ีนั่ง…ขณะเสด็จไปยังที่ประทับ พระองค๑ได๎ทรงทอดพระเนตรเห็นชายคน หนึ่งชูปูายเป็นภาษาไทยขับไลํพระองค๑ แตํพระองค๑ก็มิได๎ทรงหว่ันไหวด๎วยทรงพิจารณาวําเป็นการ กระทาของคนเพียงคนเดียว มิใชํประชาชนท้ังประเทศจึงทรงแย๎มพระสรวล และโบกพระหัตถ๑ให๎แกํ ประชาชนอ่ืน ๆ ท่ีโหรํ อ๎ งรับเสด็จไปตลอดทาง ตํอมาท่นี ครซิดนีย๑เหตุการณ๑อยํางเดียวกันได๎เกิดขึ้นอีก โดยกลุํมคนที่ได๎รับการสนับสนุนจากลัทธิการเมือง ที่ต๎องการล๎มล๎างรัฐบาลไทย เร่ิมจากการชูปูาย ข๎อความขับไลํผู๎เผด็จการเมืองไทยในทันทีที่รถพระท่ีนั่งแลํนเข๎าสูํศาลากลางเทศบาล ซ่ึงจัดไว๎เพ่ือรับ เสด็จ ติดตามด๎วยใบปลิวมีข๎อความขับไลํผู๎เผด็จการเมืองไทย และกลําวหารัฐบาลไทยวําเป็นฆาตกร ฆําผู๎บริสุทธ์ิ ใบปลิวน้ีโปรยลงมารอบพระองค๑ขณะที่ตรัสตอบขอบใจนายกเทศมนตรี และประชาชน กลางเวทีแตํพระองคย๑ งั คงตรสั ตอํ ไป เสมอื นมิไดม๎ ีสง่ิ ใดเกดิ ขึ้น เพยี งเทํานั้นยังไมํพอ เมื่อเสด็จตํอไปยัง เมืองเมลเบริ ๑นเพือ่ ทรงรบั การถวายปริญญานิติศาสตร๑ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักด์ิ พระองค๑ยังทรงถูกโหํฮา ปุาจากกลํุมนักศึกษาซ่ึงไมํสุภาพ ท้ังทําทางและการแตํงกาย และเมื่ออธิการบดีกลําวสดุดีพระเกียรติ คุณของพระองค๑ นักศึกษากลํุมเดิมได๎โหํฮาปุากลบเสียงสดุดีเสีย แม๎เม่ือเสด็จพระราชดาเนินไปเพื่อ ตรัสตอบ คนกลํุมน้ียังโหํฮาปุาขึ้นอีก แตํพระองค๑คงมีสีพระพักตร๑เรียบเฉย ซ้ายังทรงหันมาเปิด พระมาลาท่ีทรงคํูกับฉลองพระองค๑ครุยโค๎งคานับคนกลํุมนั้นอยํางสุภาพ พร๎อมกับตรัสด๎วย พระสุรเสียงท่ีราบเรียบมีใจความวํา “ขอบใจทํานท้ังหลายเป็นอันมากในการต๎อนรับอันอบอํุน และสุภาพเรียบร๎อย ที่ทํานแสดงตํอแขกเมืองของทําน” เสียงฮาปุาเงียบลงทันที นักศึกษากลํุมนี้ได๎ พํายแพ๎แกํอักโกธะหรือความไมํโกรธของพระองค๑โดยสิ้นเชิง … ครั้นถึงเวลาเสด็จกลับทุกคนในกลํุม พร๎อมใจกันยืนคอยสํงเสด็จด๎วยสีหน๎าเจื่อน ๆ บ๎าง ยิ้มบ๎าง โบกมือและปรบมือให๎บ๎างจนรถพระที่นั่ง แลํนไปจนลับตา ตํอมาในปี พ.ศ.2510 อันเป็นปีที่ชาวอเมริกันเดินขบวนและหนังสือพิมพ๑ลงขําว โจมตีรัฐบาล เรอื่ งการสํงทหารมาชํวยรบและเสียชีวิตมากมายในเวียดนามใต๎ ในภาวะอันวิกฤตน้ีทรง เกรงรัฐบาลอเมริกันจะล๎มเลิกนโยบายชํวยเหลือเอเชียอาคเนย๑ ซ่ึงจะเป็นอันตรายตํอความม่ันคง ของไทย จึงเสด็จไปทรงเจริญสัมพันธไมตรี ในการนี้จะทรงได๎รับปริญญากิตติมศักดิ์จากมหาวิทยาลัย วิลเลียมส๑ กํอนวันแจกปริญญา ทรงทราบวําบทความท่ีได๎รับรางวัลซ่ึงจะอํานในวันแจกปริญญา เป็นบทความคัดค๎านนโยบายของรัฐบาล ในการสํงทหารมาชํวยรบในเวียดนาม นอกจากนี้กลํุม นักศึกษายังเตรียมแจกใบปลิว และเตรียมเดินขบวนออกจากพิธีถวายปริญญาแกํพระองค๑ด๎วย …และแลว๎ วันท่ี 11 มิถุนายน พ.ศ.2510 วันอนั นาํ ระทึกใจก็มาถึง เม่ือนักศึกษาอํานบทความที่ได๎รับรางวัล จบลง พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ได๎ทรงปรบพระหัตถ๑ให๎กับการใช๎

43 ภาษาท่ีถูกต๎องและไพเราะ แม๎จะไมํทรงเห็นด๎วยกับเนื้อหาก็ตาม จากนั้นพระองค๑จึงตรัสขอบใจ มหาวิทยาลยั และทรงเตือนสตนิ ักศกึ ษา “ให๎ใช๎ป๓ญญาไตรํตรองดูเหตุผลให๎ถํองแท๎เสียกํอนท่ีจะม่ันใจ เช่ืออะไรลงไป มิใชํสักแตํวําเชื่อเพราะมีผ๎ูบัญญัติไว๎” พระราชดารัสนี้เป็นที่ชื่นชอบมากถึงกับทุกคน ลุกขึ้นยืน และปรบมือถวายเป็นเวลานาน และเหตุการณ๑ร๎ายท่ีเกรงกลัวก็มิได๎เกิดขึ้น การที่ประเทศ ไทยมีพระมหากษัตริยาธิราชผ๎ูทรงบาเพ็ญอักโกธะบารมี หรือความไมํโกรธได๎อยํางมั่นคงเชํนน้ี จึงทา ให๎ประเทศไทยสามารถรักษาสัมพันธไมตรีอันดีกับนานาประเทศไว๎ได๎ตลอดมา พระเกียรติคุณของ พระองคใ๑ นขอ๎ นี้จงึ เปน็ ที่ช่นื ชมของชาวไทยและชาวตํางประเทศยิ่งนัก ภาพเสด็จประเทศออสเตรเลีย ภาพเสด็จประเทศสหรฐั อเมริกา กกกกกกก7. หน้าที่พลเมืองดี มแี นวปฏิบตั ิ ได๎แกํ ฝึกฝนควบคมุ อารมณ๑ของตนเอง ไมํให๎เป็นคน โมโหงําย และพยายามระงบั ยับยัง้ ความโกรธอยูเํ สมอ แม๎ในหลาย ๆ สถานการณจ๑ ะทาได๎ยาก แตํหาก เราสามารถฝึกฝน ไมํให๎เป็นคนโมโหงําย และพยายามระงับยับยั้งความโกรธอยูํเสมอ จะเป็น ประโยชน๑ตํอเราหลายอยําง เชํน ทาให๎เราสุขภาพจิตดี หน๎าตาผํองใส ข๎อสาคัญ ทาให๎เรารักษามิตร ไมตรีหรอื สัมพนั ธภาพกับผู๎อ่ืนไวไ๎ ด๎ อนั มผี ลให๎บคุ คลน้ันเปน็ ท่รี ัก และเกรงใจของคนท่ตี ิดตอํ ด๎วย

44 กกกกกกก8. อวิหิงสา คอื ความไมํเบยี ดเบยี น หมายถงึ ไมํกดข่ีขํมเหง กล่ันแกลง๎ รงั แกคนอืน่ ไมํหลงในอานาจ ทาอันตรายตํอราํ งกาย และทรัพยส๑ นิ ผูอ๎ ่ืนตามอาเภอใจ กกกกกกก8. ทุกชวี ติ บนผนื แผนํ ดินไทยไดร๎ บั ความรํมเย็นมีความเปน็ อยูํอยํางสุขสงบ ภายใตเ๎ บอื้ ง พระยุคลบาทแหํงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 พระผ๎ูทรงบาเพ็ญ อวิหิงสาบารมี คือ ไมเํ บียดเบยี นใหผ๎ ู๎อน่ื ลาบาก ไมํกํอทุกข๑ยากให๎แกํผู๎ใด แม๎จนถึงสรรพสัตว๑ ด๎วยเห็น เป็นของสนุกเพราะอานาจแหํงโมหะหรือความหลง ไมํทาร๎ายรังแกมนุษย๑และสัตว๑เลํน เพื่อความ บันเทิงใจแหํงตน ในการบาเพ็ญอวิหิงสาบารมีนี้ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รชั กาลที่ 9 ทรงบาเพญ็ ได๎โดยบริสทุ ธ์ิทุกสถาน ไมวํ าํ จะเปน็ ทรงพระวรกาย พระวาจา พระราชหฤทัย และไมํวําจะเป็นการอันทรงปฏิบัติตํอมวลมนุษย๑หรือสรรพสัตว๑ใดๆ แม๎การน้ันจะยังความ สะดวกสบายมาสูํพระองค๑ หากเป็นความยากลาบากแกํทวยราษฎร๑แล๎ว พระองค๑จะทรงงดเว๎นเสีย โดยทรงยอมลาบากตรากตราพระวรกายของพระองค๑เองแทน ดังเหตุการณ๑อันเป็นที่เปิดเผยจาก วงการตารวจจราจรเมื่อวันท่ี 12 ตุลาคม พ.ศ.2530 วํา พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล อดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ทรงมีพระราชดาริวําตามปกติเวลาท่ีพระองค๑เสด็จพระราชดาเนินไป ณ ท่ีใดเจ๎าหน๎าที่จราจรจะปิดถนนตลอดเส๎นทางนั้นทุกคร้ัง จึงทรงมีกระแสพระราชดารัสวํา ไมํต๎อง ให๎เจ๎าหน๎าที่ปิดการจราจรเวลาเสด็จพระราชดาเนินไมํวําท่ีใด หากการจราจรเกิดติดขัดก็มีพระมหา กรุณาธิคุณท่ีจะทรงรํวมอยํูในสภาวะแหํงการติดขัดน้ัน เชํนเดียวกับพสกนิกรของพระองค๑ การบาเพ็ญอวิหงิ สาอยํางยิง่ ยวดของพระองค๑น้ี แม๎จะหยิบยกมาให๎เห็นอยาํ งเดํนชัดเพียงประการเดียว จากพระราชกรณียกิจอันมากมาย คงเพียงพอที่จะกลําวได๎วําไมํมีพระมหากษัตริยาธิราช หรือพระ ประมุข หรอื ประมขุ ประเทศใดในโลกท่ีจะเสมอเหมือนพระองค๑ ในสํวนที่เก่ียวกับสรรพสัตว๑ พระองค๑ ไมํเคยทรงกระทาการใดให๎เป็นที่ทุกข๑ยากเจ็บปวด ไมํเคยมีแม๎แตํคร้ังเดียวที่จะเสด็จออกประพาสปุา ลําสัตว๑ตัดชีวิต จะมีก็แตํการพระราชทานชีวิตให๎เทําน้ัน ในรูปของโครงการพระราชดาริตํางๆ ท่ีเป็นไปเพื่อการอนุรักษ๑ปุา อนุรักษ๑แหลํงน้า และอนุรักษ๑สัตว๑ เชํน โครงการอนุรักษ๑ปุาและสัตว๑ปุา เป็นต๎น การบาเพ็ญอวิหิงสาบารมีของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลท่ี 9 ซง่ึ แผํไพศาลไปทัว่ ทุกหนแหํง จึงปกปอู งคม๎ุ ครองชีวติ ไมวํ าํ มนษุ ย๑ หรอื สรรพสตั วท๑ ุกชีวิตบนผืนแผํนดิน ไทย จงึ ดารงอยไํู ดด๎ ๎วยความสขุ สงบและรํมเย็น ภาพทรงพระเมตตาตํอสตั ว๑