botanical_illustrations

เมี่ยงหลวง Polyspora axillaris (Roxb. ex Ker Gawl.) Sweet ex G. Don Theaceae สกุล Polyspora เปน ไมตน ขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ใบเดี่ยว เรยี งเวียน ขอบ ใบเรยี บหรอื จกั ฟน เลอื่ ย ดอกออกเดยี่ วๆ หรอื เปน ชอ สน้ั ๆ ตามซอกใบ กลบี เลย้ี ง 5 กลบี รวงงาย กลบี ดอกมี 5–6 กลีบเชือ่ มตดิ กนั ทโี่ คน เกสรเพศผจู าํ นวนมาก วงนอกเชอ่ื มตดิ กลบี ดอก อับเรณูติดดานหลัง ผลแบบแหงแตก รปู ทรงกระบอก เมลด็ มปี ก บางๆ สกลุ Polyspora มสี มาชกิ ประมาณ 40 ชนดิ พบในภมู ิภาคเอเชยี ตะวนั ออกและเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต เดมิ จดั อยใู นสกลุ Gordonia แตข อ มลู ดา น วิวัฒนาการระบุวาสกุล Gordonia พบเฉพาะในทวีปอเมริกา เมี่ยงหลวงเดิมช่ือ Gordonia axillaris (Roxb. ex Ker Gawl.) D. Detr. ในจีน ลาว และเวยี ดนาม ใน ไทยพบทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ภูกระดึงและภูหลวง จังหวัดเลย ขึ้นเปน กลุม ตามรมิ ลําธารในปา ดบิ เขา ท่ีสูงจากระดบั น้าํ ทะเลประมาณ 1,200 เมตร ไมตน สงู ถึง 20 เมตร ใบยาว 12–18 เซนตเิ มตร แผน ใบหนา ขอบใบเรยี บหรอื จกั เลก็ นอ ย เสน แขนงใบไมช ดั เจน ดอกขนาดใหญ ออกเดย่ี วๆ หรอื เปน คตู ามซอกใบ ใบประดบั 6–7 อนั รว งงา ย กลบี เลยี้ งเรยี งซอ นเหลอื่ ม ยาว 1–1.5 เซนตเิ มตร กลบี ดอก 5 กลบี เรยี ง ซอนเหลอื่ ม ยาว 3.5–5.5 เซนตเิ มตร ปลายกลบี เวา กานชูอับเรณู ยาว 1.5–3 เซนตเิ มตร กา นเกสรเพศเมยี มขี นกาํ มะหยหี่ นาแนน ผล ยาว 3–8 เซนติเมตร แตกอาออกมีแกนกลางตดิ ทน เมลด็ จํานวน มาก รวมปก ยาว 1.5–2 เซนติเมตร เทคนิคสีนํ้า ขนาด 30 x 40 เซนติเมตร โดย ธัญลักษณ สุนทรมัฏฐ ลิขสิทธิ์ของหอพรรณไม กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช พ.ศ. 2553 188



เห็ดเบี้ย Chaetocalathus columellifer (Berk.) Singer Marasmiaceae เหด็ สกลุ Chaetocalathus ทวั่ โลกมี 20 ชนิด พบทว่ั ไปในเขตรอนชืน้ เหด็ เบย้ี เปน เหด็ ขนาดเลก็ แรกเกดิ เปน เพยี งกลมุ เสน ใยรวมกนั เปน ตมุ เลก็ ๆ ตอ มาพฒั นา เปนแกนกลางและเปนหมวกในท่ีสุด ข้ึนกระจายเปนกลุมใหญบนเศษทอนไมใน พืน้ ปาดิบชนื้ เห็ดชนดิ นม้ี รี ายงานพบในมาเลเซียดวย ดอกเห็ดรูปชามหงาย ขนาดเสนผานศูนยกลาง 0.3–1 เซนติเมตร สีขาวแลวเปลี่ยนเปนสีน้ําตาลชมพู ผิวหมวกมีขน ละเอียดสีน้ําตาลแดงเห็นเปนลายร้ิวตามแนวรัศมี ปลาย ขอบมีสีออนกวา และมีขนเรียงโดยรอบ ขอบหมวกมว นงอเขาเลก็ นอ ย เปนเห็ดท่ไี มม กี า นเชนเหด็ สดท่วั ไป โดยเอาหลงั หมวกตดิ กบั แหลง กาํ เนดิ กา นลดรปู เปน เพยี งแทง แกนกลางสขี าวสนั้ ๆ ซงึ่ เสน ใย ท่สี านอัดกนั แนน ครีบบาง สีขาวเปล่ียนเปนสีชมพอู มเทา ครบี ยาว ตดิ กบั แทง แกนกลาง มคี รบี สน้ั เรยี งสลบั 2–3 ระดบั สปอรร ปู รกี วา ง ขนาด 7–9 X 5–6 ไมครอน ผนังบาง ผวิ เรยี บ เทคนิคสีน้ํา ขนาด 30 x 40 เซนติเมตร โดย ธัญลักษณ สุนทรมัฏฐ ลิขสิทธ์ิของหอพรรณไม กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช พ.ศ. 2553 190



เห็ดถวยแชมเปญ Cookeina sulcipes (Berk.) Kuntze Sarcoscyphaceae เหด็ สกลุ Cookeina ทว่ั โลกมี 12 ชนดิ พบทวั่ ไปในเขตรอ นชน้ื เหด็ ถว ยแชมเปญ มีชือ่ สามัญวา Cup fungus, Goblet fungus หรอื Wine glass mushroom อาจขึ้น เปนดอกเด่ียว หรือข้ึนเปนกลุมกระจายหางๆ บนเศษทอนไม พบท่ัวไปในปา เบญจพรรณ ปาดบิ แลง และปา ดบิ ชืน้ ในไทยพบเหด็ ถว ยแชมเปญสองชนิด อีก ชนิดเปนเห็ดถวยแชมเปญขน Cookeina tricholoma (Mont.) Kuntze ตางกัน ตรงทชี่ นดิ หลงั ดอกเหด็ มสี ชี มพอู อ นถงึ สเี หลอื งสม มขี นสขี าวยาวทงั้ สองดา นของ ดอกเห็ดและที่กาน เหน็ ไดอ ยา งชดั เจน ดอกเห็ดมรี ปู รา งคลายแกว แชมเปญ มกี า นยาว สชี มพูออ นถึง ชมพูเขม อมแดง ขนาดเสน ผานศูนยกลาง 1.3–3.6 เซนตเิ มตร สงู 1–3 เซนติเมตร ปลายขอบหมวกดา นบนมขี นสีขาวส้ันๆ กระจาย หางๆ ผิวหมวกดา นในเรียบ สีชมพเู ขมหรือสีชมพอู มแดง ผิวหมวก ดานนอกสีชมพูออน ผิวเรยี บ มขี นสขี าวสั้นๆ เรียงเปน วง 2–3 วง ใกลป ลายขอบหมวก กา นสขี าว ผวิ เรยี บ ตดิ กลางดอก ยาว 0.8–6.5 เซนตเิ มตร สปอรเ กดิ ในถุงแอสคสั รูปทรงกระบอง ภายในบรรจุ 8 สปอร เรียงแถวเดี่ยว สปอรร ูปรี ผนังบาง สีใส ผิวมลี ายร้ิวตามยาว ภายในคลายมหี ยดนํา้ มันใหญ 1–2 หยด ขนาด 25–33 × 14–18 ไมครอน เทคนิคสีน้ํา ขนาด 30 x 40 เซนติเมตร โดย ธัญลักษณ สุนทรมัฏฐ ลิขสิทธิ์ของหอพรรณไม กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช พ.ศ. 2553 192



เกี่ยวกับผวู าดภาพ MrนsาTงธhญัanลyักaษlaณk Sสuนุ nทtaรrมaัฏmฐu d MrนsาOงอraรtทhัยai Kเกeิดrdแkกaวew MนisาsงสPาaวjปarาeจeรยี Inอtนิ hทacะhชuุบb การศึกษา การศึกษา การศึกษา ศลิ ปะบณั ฑติ สาขาศลิ ปะไทย ประกาศนียบตั รวชิ าชพี (ศิลปประยุกต) วิทยาศาสตรบัณฑติ (ชีววิทยา) คณะวจิ ติ รศลิ ป มหาวทิ ยาลัยเชียงใหม วทิ ยาลัยอาชีวศึกษาขอนแกน มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร ศลิ ปศาสตรบณั ฑติ (ศิลปกรรม) วิทยาศาสตรมหาบณั ฑิต (พฤกษศาสตร) สถานที่ทาํ งาน มหาวิทยาลยั ราชภัฏพระนคร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร โรงเรยี นรุงอรณุ สถานท่ที าํ งาน สถานท่ที าํ งาน 391 ซอยอนามยั งามเจรญิ 25 (ถนนพระราม 2 ซอย 33) แขวงทาขา ม สํานกั งานหอพรรณไม กลุมงานวิจยั พฤกษศาสตรและพพิ ิธภัณฑพ ชื เขตบางขุนเทียน กรงุ เทพ ฯ สาํ นักวิจัยการอนรุ ักษป า ไมและพันธุพืช กองคมุ ครองพันธุพ ชื กรมอทุ ยานแหง ชาติ สตั วปา และพันธุพชื กรมวิชาการเกษตร กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละ กระทรวงเกษตรและสหกรณ สง่ิ แวดลอ ม

รายนามคณะทาํ งาน นายนพิ นธ โชติบาล ที่ปรกึ ษา นายจาํ ลอง เพง็ คลาย ทีป่ รกึ ษา นายธวชั ชยั สันติสุข ท่ีปรึกษา นายชวลติ นยิ มธรรม ที่ปรึกษา นางลนี า ผูพ ัฒนพงษ ที่ปรึกษา ผอู ํานวยการสาํ นกั วิจยั การอนุรกั ษปาไมและพนั ธุพืช ประธานคณะทาํ งาน นายธวัชชัย วงศประเสรฐิ คณะทํางาน นายชนะ พรหมเดช คณะทํางาน นายธรี วัฒน บุญทวคี ณุ คณะทาํ งาน นายสมราน สุดดี คณะทาํ งาน นายวรดลต แจม จํารญู คณะทํางาน นายธวชั ตงิ หงะ คณะทาํ งาน นายปย ชาติ ไตรสารศรี คณะทาํ งาน นางสาวสุคนธทิพย ศิริมงคล คณะทาํ งาน นางสาวโสมนัสสา แสงฤทธ์ิ คณะทํางาน นางสาวนันทวรรณ สุปน ตี คณะทํางาน นายพาโชค พดู จา คณะทาํ งาน นายบุญยนื ช่ืนชมกลนิ่ คณะทํางาน นางอรทัย เกดิ แกว คณะทํางาน นายราชนั ย ภมู า คณะทาํ งานและเลขานุการ นายปรีชา การะเกตุ คณะทํางานและผชู ว ยเลขานกุ าร นายทนงศกั ดิ์ จงอนุรักษ คณะทํางานและผูช ว ยเลขานกุ าร นางสาวนันทนภสั ภัทรหริ ญั ไตรสนิ คณะทาํ งานและผชู ว ยเลขานุการ คําขอบคุณ คณะผูจัดทําหนังสือพฤกษศิลป ขอขอบคุณ ดร. ศศิวิมล แสวงผล อาจารยประจําภาควิชาพฤกษศาสตร คณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล ประธานเครือขายวิทยสานศิลป ผูตรวจและแกไขตนฉบับ พรอมใหคํา แนะนําที่มีประโยชนอยางมาก โดยเฉพาะในสวนของประวัติความเปนมา ภาพถายสวนใหญที่ใชประกอบการวาดภาพในหนังสือพฤกษศิลปเลมนี้ เปนภาพที่ถายโดยคณะทํางาน และยังไดรับความอนุเคราะหภาพบางสวนจากบุคคลตอไปนี้ ไดแก นายมนตรี ธนรส นายธรรมรัตน พุทธไทย นางสาวปาจรีย อินทะชุบ นายกันย จํานงคภักดี และ Dr. Brigitta E. E. Duyes และสุดทายนี้ขอขอบคุณ Dr. Stuart Lindsay ที่อนุญาตใหใชภาพวาดตนแบบเฟน Lecanopteris pumila Blume

พฤกษศลิ ป เฉลมิ พระเกียรตพิ ระบาทสมเด็จพระเจา อยูหวั เนอ่ื งในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 83 พรรษา 5 ธนั วาคม 2553. พิมพค รั้งท่ี 1 จาํ นวนพมิ พ 10,000 เลม พุทธศักราช 2553 ขอมูลทางบรรณานกุ รมของสํานักหอสมดุ แหงชาติ National Library of Thailand Cataloging in Publication Data กรมอุทยานแหง ชาติ สัตวป า และพันธพุ ืช. สาํ นกั งานหอพรรณไม. พฤกษศิลป เฉลิมพระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหวั เนอื่ งในโอกาสมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา 83 พรรษา 5 ธันวาคม 2553.-- กรงุ เทพฯ : กรม, 2553. 193 หนา. 1. การวาดภาพ. 2. พฤกษศาสตร. I. ชื่อเรอ่ื ง. 745.723 ISBN 978-974-286-845-1 หนงั สือเผยแพร หามจําหนาย พมิ พท่ี : บรษิ ัท ประชาชน จาํ กัด 35 ซอยพพิ ัฒน 1 ถนนสลี ม บางรกั กรงุ เทพฯ 10500 โทร 0 2636 6550-8 โทรสาร 0 2238 1074 แยกสที ่ี : บริษทั ซเี วลิ ด กราฟฟค จาํ กัด 93/5 ซอยภุมรนิ ราชปกษี ถนนสมเด็จพระปนเกลา แขวงอรุณอมรินทร เขตบางกอกนอ ย กรงุ เทพฯ 10700 โทร 0 2433 4000, 0 2883 1755-6 โทรสาร 0 2883 1757 สํานักงานหอพรรณไม กรมอุทยานแหงชาติ สตั วป า และพันธุพชื กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ ม

ISBN 978-974-286-845-1