คู่มือ สำหรับ สถานประกอบการ

คู่มอื การดาเนนิ งาน ศนู ยส์ ุขภาพดีวัยทางาน (Wellness Center) สาหรบั สถานประกอบการ โครงการขบั เคล่อื นสุขภาวะคนทางานในสถานประกอบการอยา่ งมสี ว่ นร่วม (Healthy Living) 1

โดย สานักงานปลดั กระทรวงสาธารณสุขและองค์กรภาคเี ครือข่าย ภายใตก้ ารสนับสนุนของสานักงานกองทุนสนับสนนุ การสรา้ งเสริมสุขภาพ นายแพทย์ภทั รพล จงึ สมเจตไพศาล รายชอ่ื คณะทางาน นายแพทย์.จุมภฏ พรมสดี า แพทย์หญิง หรรษา รกั ษาคม ทป่ี รกึ ษาระดบั กระทรวง กระทรวงสาธารณสขุ นายเอกชยั เพยี รศรวี ชั รา รองอธบิ ดกี รมสุขภาพจติ กระทรวงสาธารณสขุ นางสาวนันทาวดี วรวสวุ สั ผู้อานวยการกองโรคจากการประกอบอาชพี และสง่ิ แวดลอ้ ม ดร.อรพนั ธ์ อนั ตมิ านนท์ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสขุ ผอู้ านวยการสานักสง่ เสรมิ สุขภาพ กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข นางสาวรุ้งประกาย วฤิ ทธชิ์ ยั ผู้อานวยการกองสง่ เสรมิ และพฒั นาสขุ ภาพจติ กรมสขุ ภาพจติ กระทรวงสาธารณสขุ นายยทุ ธพงษ์ ขวัญช้นื รองผอู้ านวยการ ศนู ยพ์ ฒั นาและประเมนิ คุณภาพการให้บรกิ าร นายรงุ่ กาญจน์ รณหงษา อาชวี เวชกรรมและเวชกรรม สงิ่ แวดล้อม นางอญั ชลนิ ทร์ ปานศริ ิ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสขุ นางสาวภวมยั กาญจนจริ างกูร นักวชิ าการสาธารณสุขชานาญการ นางกลั ยกร ไชยมงคล สานักโรคจากการประกอบอาชพี และสงิ่ แวดลอ้ ม กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสขุ นกั วชิ าการสาธารณสุขเชย่ี วชาญดา้ นส่งเสรมิ พฒั นา(รก) กองสขุ ศกึ ษา กรมสนบั สนุนบรกิ ารสุขภาพ นักวชิ าการสาธารณสขุ ชานาญการพเิ ศษ กองสุขศกึ ษา กรมสนับสนุนบรกิ ารสุขภาพ นกั วชิ าการสาธารณสขุ ชานาญการพเิ ศษ กรมอนามยั กระทรวง สาธารณสุข นกั สงั คมสงเคราะหช์ านาญการ กรมสุขภาพจติ กระทรวงสาธารณสขุ นักวชิ าการสาธารณสุขปฏบิ ตั กิ าร กรมสุขภาพจติ กระทรวง 2

สาธารณสุข สารบญั บทนา ๑ สว่ นที่ ๑ รายละเอียดเก่ยี วกบั ศูนยส์ ุขภาพดีวยั ทางานในสถานประกอบการ ๔ ความสาคญั ของการจดั ตงั้ ศูนย์สขุ ภาพดวี ยั ทางานในสถานประกอบการ ๖ แนวคดิ ทส่ี าคญั ในการจดั ตงั้ “ศูนย์สุขภาพดวี ยั ทางาน” ในสถานประกอบการ ๑๑ วตั ถปุ ระสงค์ของการจดั ตงั้ ศูนยส์ ขุ ภาพดวี ัยทางานในสถานประกอบการ ๑๑ กล่มุ เป้าหมายในการจดั ตงั้ ศูนย์สขุ ภาพดวี ยั ทางาน ๑๑ ผรู้ บั ผดิ ชอบและบคุ ลากรในการดาเนินงานศูนย์สุขภาพดีวยั ทางาน ๑๒ องคป์ ระกอบและมาตรฐานในการจดั ตงั้ ศูนย์สขุ ภาพดวี ยั ทางาน ๒๓ กจิ กรรมการดาเนินงานของศูนยส์ ุขภาพดวี ัยทางาน ๒๔ แนวทางการดาเนนิ งานศนู ย์สุขภาพดีวยั ทางานในสถานประกอบการ ๒๖ การออกแบบโปรแกรมสขุ ภาวะดใี นคนทางานอยา่ งเป็นองคร์ วม ๒๘ ผลลัพธ์ท่สี าคญั ของการจดั ตงั้ ศนู ยส์ ุขภาพดวี ยั ทางานในสถานประกอบการ ๒๙ กรณีศกึ ษา การนาแนวคดิ สขุ ภาวะองคร์ วมของวยั ทางานไปสู่การพฒั นาอย่างเป็นรปู ธรรม ๓๕ สว่ นที่ ๒ องค์ความรทู้ ่ีเกยี่ วข้อง 3 แนวคดิ หลกั การและกลวธิ กี ารสรา้ งเสรมิ สุขภาพและป้องกนั โรคสาหรบั วยั ทางาน

สุขภาวะองค์รวมของวัยทางาน (Total Worker Health) ๔๖ การปรบั เปลย่ี นพฤตกิ รรมสขุ ภาพและการเพม่ิ ความรอบรดู้ ้านสขุ ภาพ ๗๓ การส่งเสรมิ สขุ ภาพจติ และการป้องกนั สุขภาพจติ ในสถานประกอบการ ๘๔ มาตรการในการเฝ้าระวงั ป้องกนั และควบคมุ โรคโควดิ ๑๙ ในสถานประกอบการ ๑๐๒ ภาคผนวก ๑๓๐ 4

๑ ศนู ยส์ ุขภาพดีวยั ทางาน (Wellness Center) ในสถานประกอบการ บทานา ปัญหาสขุ ภาพของวยั ทางานในประเทศไทย เป็นปัญหาท่สี าคัญท่ตี อ้ งอาศยั การจดั การเชงิ ระบบและ ความร่วมมอื จากภาคีเครอื ข่ายทุกภาคสว่ นทเ่ี ก่ยี วขอ้ ง ปัจจุบนั วยั ทางานต้องเผชิญกบั ปัญหาด้านสขุ ภาพท่ี สาคญั ซ่งึ ไดแ้ ก่ ปัญหาการเจบ็ ป่ วยดว้ ยโรคจากการประกอบอาชีพ ซง่ึ ไดแ้ ก่ โรคปอดจากฝ่นุ หนิ โรคจากพษิ โลหะหนกั โรคปอดจากแรใ่ ยหนิ โรคกระดูกและกล้ามเน้ือ โรคจากสารทาละลายอนิ ทรยี ์ โรคประสาทหเู ส่อื ม จากเสยี งดงั นอกจากน้ียงั พบปัญหาทางด้านสุขภาพจติ โดยพบว่าวยั ทางานตอ้ งเผชิญกับการป่ วยเป็นโรค ซมึ เศร้า โรคเครยี ด และโรควติ กกงั วล นอกจากนปี้ ัญหาสุขภาพจากการเจบ็ ป่ วยดว้ ยโรคนอกเหนือจากการ ทางาน ยงั คงเป็นปัญหาทม่ี แี นวโน้มเพมิ่ สงู ขน้ึ จากการมวี ถิ ีชวี ติ และพฤตกิ รรมสุขภาพทเ่ี ปล่ยี นแปลงไป โดย พบว่า วัยทางานเจบ็ ป่ วยด้วยโรคไม่ติดต่อเร้อื รงั เพิม่ สูงขน้ึ ทาให้เกดิ การเจบ็ ป่ วยเร้อื รงั และเป็นสาเหตุของ ความพกิ ารและเสยี ชวี ติ ซง่ึ ได้แก่ โรคหลอดเลอื ดสมองคดิ โรคหวั ใจขาดเลอื ด โรคทางเดนิ หายใจอดุ กนั้ เร้อื รงั เบาหวาน และความดนั โลหติ สูง จากสถติ โิ รคไมต่ ดิ ตอ่ เรอ้ื รงั ในประเทศ พบว่า สว่ นมากเป็นกลมุ่ ประชากรวัย ทางาน ซ่งึ การเจบ็ ป่วยของวยั ทางานย่อมสง่ ผลกระทบต่อการเจรญิ เตบิ โตทางเศรษฐกจิ และก่อใหเ้ กดิ ปัญหา สงั คมตามมา และในสถานปัจจบุ นั ปัญหาการเกดิ โรคอบุ ตั ใิ หม่ ได้แก่ โรคโคโรนาไวรสั 2019 นบั เป็นโรคอบุ ตั ิ ใหมท่ ่ตี ดิ ต่อจากคนสู่คนผ่านระบบทางเดนิ หายใจ จากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคย่อมผลกระทบต่อ ระบบบรกิ ารสุขภาพ ตลอดจนส่งต่อระบบเศรษฐกิจทวั ่ โลก เกดิ การชะงกั ของอตุ สาหกรรมต่างๆ ชะลอการ ผลิตในภาคอุตสาหกรรมทัว่ โลก ประชาชนจะต้องเสียค่าใช้จ่ายกบั การซ้อื อุปกรณ์ป้องกัน เช่น ต้องซ้ือ หน้ากากอนามยั หรอื เจลล้างมอื กกั ตัวอย่กู บั บา้ นทาให้ขาดรายได้ และท่สี าคญั สง่ ผลกระทบต่อวัยทางานทา ใหเ้ กดิ การเลกิ จ้างงาน การหยุดงาน ทาใหส้ ญู เสยี รายได้ และบางรายเกดิ ความเจบ็ ป่วยด้วยโรคโควดิ -19 ๑

๒ การทราบถงึ สถานการณ์ปัญหาและความต้องการด้านสุขภาพของวยั ทางาน จะทาให้ผนู้ าสุขภาพ ในสถานประกอบการสามารถวางแผนการทางานร่วมกับภาคส่วนท่ีเก่ยี วขอ้ ง ซ่ึงได้แก่ เจ้าหน้าท่ีความ ปลอดภยั เจา้ หน้าท่ดี ้านบคุ ลากร ผู้บรหิ าร/เจ้าของสถานประกอบการ ตลอดจนบุคลากรสาธารณสุข รว่ มกนั ว างแ ผ น จดั กจิ กรรมทงั้ ในรปู แบบของกิจกรรมสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพทางกายและทางจติ กิจกรรมป้องกันและควบคุมโรค ทงั้ โรคในงาน โรคนอกเหนืองาน รวมถงึ โรคตอ่ ตอ่ โรคระบาดตา่ งๆ ได้อกี ดว้ ย การจัดการกับปัญหาสุขภาพของวัยทางานเป็นเร่อื งท่หี น่วยงานทงั้ ภาครัฐและภาคเอกชนต่างก็ เล็งเห็นถึงความความสาคัญของการสร้างเสริมสุขภาพของคนทางานท่ีมีผลต่อการสร้างผลผลิต และ ความกา้ วหนา้ ขององค์กร และสงั คมโดยรวม การพฒั นาสุขภาวะของวยั ทางานในประเทศไทย จงึ ใชแ้ นวคิด ของการมสี ่วนร่วมโดยเน้นความร่วมมอื ในการดูแลสขุ ภาพวยั ทางานจากกลุ่มผู้มสี ่วนไดส้ ่วนเสียท่เี ก่ยี วข้อง กบั การใช้ประโยชน์จากผลผลติ ท่แี รงานสร้างขนึ้ และภาคส่วนท่เี ก่ยี วขอ้ งกบั ระบบบรกิ ารสุขภาพซ่งึ มหี น้าท่ี โดยตรงในการให้บรกิ ารสุขภาพท่เี อ้อื ต่อวยั ทางานและสถานประกอบการ โดยพบว่าตงั้ แต่ปี พ.ศ. ๒๕๖๒ กองโรคจากการประกอบอาชีพและสงิ่ แวดล้อม กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ได้ดาเนินการภายใต้ โครงการศูนย์สุขภาพดีวยั ทางาน (Wellness Center) ซ่งึ เป็นมาตรการเชงิ สมคั รใจสาหรบั โรงพยาบาลและ สถานประกอบการ โดยถกู จดั ตงั้ ขึ้นในโรงพยาบาล และสถานประกอบการ เน้นการใหบ้ รกิ ารภายใต้แนวคิด สุขภาพแบบองค์รวม : Total worker health ซ่ึงจะนาไปสู่การมีสุขภาพร่างกายและจติ ใจท่ีสมบูรณ์ของ ประชากรวยั ทางานในสถานประกอบการ และในปี ๒๕๖๔ ได้เกดิ การดาเนินการต่อยอดการเสริมสรา้ งสุข ภาวะของคนทางานในสถานประกอบการ ซ่งึ เป็นท่มี าของโครงการขบั เคล่อื นสุขภาวะคนทางานในสถาน ประกอบการอย่างมีส่วนร่วม (Healthy Living) ด้วยความร่วมมือขององค์กรต่างๆ ได้แก่ หอการค้าแห่ง ประเทศไทย สานักวชิ าการ กระทรวงสาธารณสุข กรมควบคุมโรค กรมอนามยั กรมสขุ ภาพจติ กรมสนับสนุน บริการสุขภาพ สานักงานประกันสังคม และสานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ซ่ึง โครงการ Healthy Living มีเป้าหมายสาคญั เพ่อื ศึกษาวิเคราะห์และพัฒนาแนวทางปฏบิ ัติการเสริมสร้างสุข ภาวะของคนทางานทุกกลุ่มวัยในสถานประกอบการ โดยการประยุกต์ใช้เคร่อื งมอื สุขภาพเชงิ บูรณาการ 4 เคร่อื งมือ ให้เป็นนวตั กรรมของการเสรมิ สร้างสขุ ภาวะคนทางานในสถานประกอบการ ไดแ้ ก่ ศนู ยส์ ุขภาพดี วัยทางาน (Wellness Center) ของกรมควบคุมโรค 10 package ของกรมอนามัย การตรวจสุขภาพ 14 รายการของสานักงานประกันสงั คม และความรอบร้ดู ้านสุขภาพ (Health Literacy) ด้านการให้คาปรกึ ษา ปัญหาสขุ ภาพจิต ซ่งึ ไดแ้ ก่ โปรแกรมสร้างสุขวัยทางานในสถานประกอบการ การพฒั นาเคร่อื งมือประเมิน ๒

๓ สขุ ภาพจติ เบอ้ื งต้น ได้แก่ Checkin.dmh.go.th (ตรวจเช็คสุขภาพใจ) . Application: Mental Health Check Up เป็นต้น การท่ีจะขบั เคล่อื นให้โครงการ Healthy Living ครงั้ นี้ให้สามารถบรรลุถงึ เป้าหมายท่สี าคัญในการ ส่งเสรมิ และสนบั สนุนการขบั เคล่อื นสุขภาวะของคนทางานในสถานประกอบการอยา่ งมสี ว่ นร่วมด้วยเครอ่ื งมือ สขุ ภาพเชงิ บูรณาการ ให้เกดิ ผลเชงิ ผลลัพธ์ และเชงิ กระบวนการ เกดิ การพัฒนาสถานประกอบการให้เป็น องค์กรสขุ ภาวะต้นแบบอย่างมสี ่วนร่วม (Healthy Living) เกิดการสร้างและสง่ เสรมิ เครือขา่ ยในการส่งเสริม คุณภาพชวี ิตคนทางานในสถานประกอบการได้นัน้ จาเป็นอย่างยง่ิ ท่จี ะต้องมีกลไกท่สี าคัญคอื การมีศูนย์ สขุ ภาพดวี ยั ทางาน (Wellness Center) ท่เี ป็นศูนย์กลางในการดูแลสขุ ภาพอย่างเป็นองค์รวมให้แก่วยั ทางาน ในสถานประกอบการ ดงั นัน้ เพ่อื ให้เกดิ การขบั เคล่อื นโครงการ Healthy Living ในสถานประกอบการและก่อให้เกิดระบบ การดูแลสุขภาวะวัยทางานอย่างต่อเน่อื งและยงั ่ ยนื เกดิ องค์กรสุขภาวะต้นแบบตามหลกั เกณฑ์ โดยเฉพาะ การพฒั นามศี ูนยส์ ขุ ภาพดีวยั ทางาน (Wellness Center) ท่มี ศี กั ยภาพ คุณภาพ และสมรรถนะตามเกณฑ์และ มาตรฐานทก่ี าหนดไว้ จงึ เป็นเร่อื งทม่ี คี วามสาคญั เป็นอย่างยง่ิ ๓

๔ ส่วนท่ี 1 แนวคิดที่สาคญั ในการจดั ตงั้ “ศูนยส์ ขุ ภาพดีวยั ทางาน” ในสถานประกอบการ ศูนยส์ ุขภาพดีวยั ทางาน (Wellness Center) คือ... ศนู ย์สขุ ภาพดวี ยั ทางาน คอื ศูนย์กลางในการสง่ เสรมิ และดแู ลสุขภาพของคนทางานในสถานประกอบ กิจการท่ีครอบคลุมความเส่ยี งทุกความเสย่ี ง ทัง้ ทางด้านโรคจากการประกอบอาชพี โรคไม่ติดต่อเร้อื รัง โรคตดิ ต่อ และปัญหาทางด้านสุขภาพจติ โดยเช่อื มโยงระหว่างการสร้างเสรมิ สุขภาพ (Health promotion) ๔

๕ และการจดั การและป้องกนั สง่ิ คกุ คามสุขภาพ (Health protection) ตามแนวคดิ สุขภาพองคร์ วม (Total worker health) เพ่อื ให้คนทางานมสี ุขภาพร่างกายทแ่ี ขง็ แรง จติ ใจท่เี ป็นสุข ความสาคญั ของการจดั ตงั้ ศนู ยส์ ขุ ภาพดีวยั ทางาน (Wellness Center) ในสถานประกอบการ ในการจดั ตงั้ ศูนย์สุขภาพดีวัยทางานนับว่าเป็นเร่อื งท่มี คี วามจาเป็นและมคี วามสาคญั เป็นอย่างยงิ่ เน่อื งจากประชากรวยั ทางานเป็นประชากรกลุ่มใหญ่ท่ีสุดของประเทศ เป็นประชากรกล่มุ วยั ทท่ี าหน้าทใ่ี นการ พฒั นาและขบั เคลอ่ื นสงั คมและเศรษฐกจิ ของประเทศ และจากการสารวจสถานการณ์สุขภาพของประชากร กลุ่มนี้ พบว่าวยั ทางานจานวนมากต้องประสบปัญหาทงั้ ทางด้านสุขภาพและปัญหาการเข้าถงึ ระบบการ บริการสุขภาพ เน่ืองจากการไมม่ ีเวลา หรือขาดขอ้ มูลความรเู้ ก่ยี วกับสทิ ธใิ นระบบหลกั ประกนั สุขภาพ เป็น ตน้ การดาเนินการให้มกี ารจดั ตงั้ ศูนย์สุขภาพดีวยั ทางานในสถานประกอบการจงึ เป็นการสรา้ งเสรมิ สุขภาวะ ลดและแก้ไขปัญหาสขุ ภาพ พฤตกิ รรมเสย่ี งต่างๆ ของวยั ทางาน โดยพบว่า วยั ทางานมปี ัญหาสุขภาพ ดงั น้ี 1. สถานการณ์สุขภาพของวยั ทางานในประเทศ : โรคจากการประกอบอาชีพ โรคและความ เจบ็ ป่ วยนอกเหนือจากการประกอบอาชีพ โรคติดตอ่ โรคอุบตั ิใหม่ ๑.๑ โรคจากการประกอบอาชพี จากรายงานสถานการณ์โรคจากการประกอบอาชพี ปี 2562 พบวัยทางานมีการเจบ็ ป่วยด้วย โรคต่างๆ ดงั น้ี โรคปอดจากฝุ่นหิน (Silicosis) พบอตั ราป่วยต่อแสนคนเทา่ กบั 0.36 โรคจากพษิ โลหะหนัก พบอตั รา ป่ ว ย ต่อแสนคน เท่ากบั 0.001 โรคปอดจากแรใ่ ยหนิ (Asbestosis) พบอตั ราป่วยตอ่ แสนคน เท่ากับ 0.10 โรคกระดูกและ กล้ามเน้ือ พบอัตราป่วยต่อแสนคน เทา่ กับ 259.78 โรคจากสารทาละลายอินทรยี ์ พบอตั ราป่วยต่อแสนคน เท่ากบั 1.14 โรคประสาทหเู ส่อื มจากเสียงดัง มผี ู้ป่วยโรคการได้ยินเส่อื มเหตเุ สยี งดงั พบอตั ราป่วยต่อแสนคน เท่ากับ 1.82 และปัญหาทางด้านสุขภาพจติ พบวา่ วัยทางานกวา่ 300 ล้านคนป่วยเป็นโรคซมึ เศร้า และกว่า 260 ล้านคนมี ภาวะวิตกกังวล ส่งผลให้เกิดค่าความสูญเสียทางเศรษฐกิจถึงปีละ 1 พนั ล้านเหรียญสหรฐั ฯ ภายในปีค.ศ. 2030 มกี ารคาดการณ์ว่าทวั ่ โลกจะเสียค่าใชจ้ ่ายจาก “วกิ ฤตโรคซมึ เศร้า” เป็นจานวนกว่า 16 ล้านล้านเหรยี ญ สหรัฐฯ ยังพบอีกว่า ประเทศไทยในปี 2561 ปัญหาท่วี ยั ทางานขอรับบริการสายด่วนสุขภาพจติ มากเป็น อนั ดบั 1 ได้แก่ เรอ่ื ง ความเครียด วติ กกังวล โดยมจี านวนเพิ่มขน้ึ เกือบสองเท่าตวั และด้านการบาดเจบ็ จาก ๕

๖ การทางานของวัยทางาน ขอ้ มูลของกองทุนเงนิ ทดแทน ปี 2559 พบว่า มอี ัตราการประสบอันตราย 3.04 ต่อ 1,000 ราย ๑.๒ โรคที่ไม่ได้เกิดจากการประกอบอาชีพโดยตรงหรือเรียกวา่ โรคและความเจบ็ ป่ วยนอก งาน จากการสารวจพบว่า วยั ทางานยงั ต้องเผชญิ กบั การเจบ็ ป่วยด้วยโรคทเ่ี กดิ จากวิถชี วี ติ และการ มพี ฤติกรรมสุขภาพท่เี หมาะสม ได้แก่ กลุ่มโรคไม่ติดต่อเรอ้ื รัง อาทิ โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาเหวาน โรคหัวใจและหลอดเลอื ด โรคหลอดเลือดสมอง เป็นต้น โรคไม่ติดต่อท่ีกล่าวมา นับเป็นสาเหตุของการ เสยี ชวี ิตไม่นอ้ ยกว่า 36 ล้านคนทวั ่ โลกในแต่ละปี หรือคิดเป็นสดั ส่วนร้อยละ 63 ของสาเหตุการตายทงั้ หมด สาหรบั ประเทศไทยมผี ู้เสยี ชวี ติ จากโรคไม่ตดิ ต่อเร้อื รงั ถงึ ร้อยละ 75 หรอื ประมาณ 320,000 คนต่อปี เฉล่ยี ชัว่ โมงละ 37 คน อันดับหนึ่ง คือโรคหลอดเลือดสมองคิดเป็นร้อยละ 4.59 หรือประมาณ 28,000 คน รองลงมาคอื โรคหัวใจขาดเลือด โรคทางเดินหายใจอุดกนั้ เร้อื รงั เบาหวาน และความดนั โลหิตสูง โดยมี แนวโน้มการเจบ็ ป่ วยและการเสยี ชวี ติ เพมิ่ ขน้ึ ท่สี าคญั ส่วนมากเป็นกลมุ่ ประชากรวยั ทางาน นอกจากโรคทาง ก า ย แ ล้ ว ยั ง พ บ ปั ญ ห า ท า ง ด้ า น สุ ข ภ า พ จิ ต ไ ด้ แ ก่ โรคซมึ เศรา้ มคี วามเครยี ด วติ กกงั วล เป็นต้น ๑.๓ โรคอบุ ตั ิใหมท่ ี่สง่ ผลกระทบตอ่ วยั ทางาน ปัจจุบนั โรคอุบตั ใิ หม่ท่สี ง่ ผลกระทบต่อคนทกุ กลุ่มวยั โดยเฉพาะวยั ทางานทวั ่ โลกและประเทศ ไทย คอื โรคโคโรนาไวรสั 2019 นับเป็นโรคอุบัติใหม่ท่ตี ิดต่อจากคนสู่คนผ่านระบบทางเดนิ หายใจ การ สมั ผสั เช้อื โรค การแพร่เช้อื แบบคนสู่คน จากละอองฝอยจากน้ามกู น้าลาย เสมหะเป็นชอ่ งทางหลกั ขอ้ มลู ณ วนั ท่ี 25 มนี าคม ๒๕๖๔ พบยอดผู้ตเิ ช้อื สะสมทวั ่ โลกอยู่ท่ี ๑๒๕,๔๒๔,๑๓๖ คน เสยี ชวี ิตสะสมทวั ่ โลกอยู่ท่ี ๒,๗๕๖,๖๒๒ คน ขณะท่ยี อดสะสมผู้ตดิ เช้อื ในประเทศอยทู่ ่ี ๒๘,๔๔๓ คน (ศูนยบ์ ริหารสถานการณ์การแพร่ ร ะ บ า ด ข อ ง โ ร ค ติ ด เ ช้ื อ ไวรสั โคโรนา 2019 กระทรวงมหาดไทย, ๒๕๖๓) จากสถานการณก์ ารแพร่ระบาดของโรคย่อมผลกระทบต่อ ระบบบริการสุขภาพ ตลอดจนส่งต่อระบบเศรษฐกิจทวั ่ โลก เกิดการชะงกั ของอุตสาหกรรมต่างๆ ชะลอการ ผลิตในภาคอุตสาหกรรมทัว่ โลก ประชาชนจะต้องเสียค่าใช้จ่ายกับการซ้อื อุปกรณ์ป้องกนั เช่น ต้องซ้ือ หนา้ กากอนามยั หรอื เจลล้างมอื กกั ตวั อย่กู ับบา้ นทาให้ขาดรายได้ และท่สี าคญั สง่ ผลกระทบต่อวัยทางานทา ใหเ้ กดิ การเลกิ จ้างงาน การหยดุ งาน ทาให้สูญเสยี รายได้ และบางรายเกดิ ความเจบ็ ป่วยดว้ ยโรคโควดิ -19 ๖

๗ การทราบถงึ สถานการณ์ปัญหาและความต้องการด้านสุขภาพของวยั ทางาน จะทาให้ผู้นาสขุ ภาพ ในสถานประกอบการสามารถวางแผนการทางานร่วมกับภาคส่วนท่เี ก่ยี วข้อง ซ่ึงได้แก่ เจ้าหน้าท่ีความ ปลอดภยั เจา้ หนา้ ท่ดี ้านบคุ ลากร ผู้บรหิ าร/เจ้าของสถานประกอบการ ตลอดจนบุคลากรสาธารณสุข ร่วมกัน ว างแ ผ น จดั กิจกรรมทงั้ ในรปู แบบของกจิ กรรมสร้างเสรมิ สขุ ภาพทางกายและทางจติ กจิ กรรมป้องกนั และควบคุมโรค ทงั้ โรคในงาน โรคนอกเหนืองาน รวมถงึ โรคตอ่ ตอ่ โรคระบาดต่างๆ ได้อกี ดว้ ย ๒. ขาดการเขา้ ถึงการบริการสุขภาพ โดยพบว่าในสถานประกอบการหรอื ท่ที างานบางแห่งไม่มี การจดั บรกิ ารด้านสุขภาพท่คี รอบคลุมทงั้ การสร้างเสรมิ สขุ ภาพ การป้องกนั โรค/ปกป้องสงิ่ คุกคามสุขภาพ การรกั ษาพยาบาลและการฟ้ืนฟูสุขภาพ โดยเฉพาะการให้บรกิ ารด้านการสร้างเสรมิ สุขภาพ การมีระบบคดั กรองและตดิ ตามแก้ไขปัญหาสุขภาพและพฤตกิ รรมเสยี่ ง การมกี จิ กรรมท่กี ่อให้เกดิ การสรา้ งเสรมิ สุขภาวะทงั้ ทางกายและจติ ใจ เป็นต้น นอกจากน้ียงั พบวา่ คนทางานส่วนหนึ่งไม่สามารถเขา้ ถงึ ระบบบริการสุขภาพได้ ทงั้ นี้เน่ืองจากมคี วามวติ กกงั วลกลัวขาดรายได้ กลวั การขาดงาน ไม่สะดวกในการไปรบั การรกั ษาในเวลางาน เป็นต้น รวมถงึ การขาดขอ้ มลู ความรอบรดู้ ้านสทิ ธแิ ละสวสั ดกิ ารด้านสขุ ภาพอกี ดว้ ย แนวคิดที่สาคญั ในการดาเนินงานศนู ย์สุขภาพดีวยั ทางาน ๑. แนวคิดเก่ียวกบั การมสี ุขภาวะดี (Wellness) คาวา่ Wellness คอื การมสี ขุ ภาพท่ดี ี แขง็ แรงสมบรู ณ์ Wellness (ความสุขสมบูรณ์) ยังเป็นสภาวะท่ีแสดงถึงความสมบูรณ์ของการเช่ือมโยง ระหว่างร่างกาย ความคิด อารมณ์ สังคม และจติ (ซ่งึ ในท่นี ี้หมายถงึ ความเช่อื ความศรัทธา รวมไปจนถึง ความผกู พนั ) ท่บี ุคคลใช้ ดาเนนิ ชีวติ ยง่ิ ความสมบรู ณน์ นั้ มคี วามสมดลุ มากขน้ึ เท่าใด เรยี กวา่ ยิ่งมี high-level ของ wellness มากขึ้น เท่านัน้ ดงั นัน้ การท่เี ราจะมีความสุขสมบูรณ์ในปัจจุบันได้นัน้ อาจต้องมีการเปล่ยี น พฤตกิ รรมบางอย่าง เช่น พฤตกิ รรมการป้องกนั โรค พฤตกิ รรมการดูแลตวั เองเม่อื เกดิ การเจบ็ ป่วย เป็นต้น ๒. แนวคิดสุขภาวะองค์รวมของคนทางาน (Total Worker Health : TWH) การดาเนินงานเพ่อื ดูแลสุขภาพผู้ประกอบอาชพี ท่ผี ่านมานัน้ เน้นผลกระทบทางสุขภาพท่ี เกดิ จากการสมั ผัสกับปัจจยั เสยี่ งจากการประกอบอาชพี เป็นหลกั ตามความหมายของ “อาชวี อนามยั ”หรอื ๗

๘ “occupational health” โดยแยกปัญหาสุขภาพท่เี กิดจากการทางาน และสุขภาพทวั ่ ไปออกจากกัน แต่ใน ความเป็นจริง ในแต่ละวัน คนทางานจะมีการทากิจกรรมต่างๆ หลายกจิ กรรมด้วยกัน และพบว่า แค่ ประมาณ ร้อยละ 40 ของเวลาทงั้ หมดท่ใี ช้ในการทางาน (รายละเอยี ดตามแผนภาพท่ี 2-1) ดงั นัน้ สภาวะ สุขภาพของคนทางาน จงึ มปี ัจจยั หลายๆ อย่างเขา้ มาเก่ยี วขอ้ งโดยการทางานเป็นปัจจยั หนึ่งท่เี ก่ยี วขอ้ ง ด้วย เหตนุ ีป้ ัจจยั ท่เี กย่ี วกบั งาน (work-related factors) และปัจจยั ดา้ นสุขภาพ (health factors) ทอ่ี ยู่นอกเวลาการ ทางานมผี ลต่อสภาวะสุขภาพคนทางาน (รายละเอยี ดตามแผนภาพท่ี 2-2) การส่งเสรมิ ให้คนทางานมสี ุขภาพดี นอกเหนือจาก ปกป้องสขุ ภาพจากปัจจยั เสยี่ งจากการทางาน แลว้ และการป้องกนั และการสง่ เสรมิ สขุ ภาพท่เี กดิ จากปัจจยั นอกงาน เพอ่ื ให้เกดิ การดแู ลสุขภาพองคร์ วมจงึ มี ความสาคญั เป็นอยา่ งมาก ๘

๙ National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH) ซง่ึ เป็นองคก์ รท่มี หี น้าทร่ี บั ผดิ ชอบดา้ น การส่งเสรมิ ความรู้ และการวจิ ยั ทางด้านอาชีวอนามัย และความปลอดภัยของสหรฐั อเมริกา จงึ ได้จดั ทา โครงการ Total Worker Health (TWH) ซง่ึ เป็นโครงการดูแลสุขภาพของคนทางานแบบองคร์ วม ทร่ี วมเรอ่ื ง อาชีวอนามัยและความปลอดภัยเข้ากับเร่ืองการส่งเสริมสุขภาพ (health promotion) จาก occupational health จงึ กลายมาเป็น worker health โดยให้ความหมาย ว่า A Total Worker Health approach is defined as policies, programs, and practices that integrate protection from work related safety and health hazards with promotion of injury and illness–prevention efforts to advance worker well-being. หมายความถึง นโยบาย โปรแกรม และการปฏิบัติท่ีบูรณาการการคุ้มครอง ด้านอาชวี อนามัยและความ ปลอดภัย เขา้ กับการส่งเสรมิ สุขภาพในการป้องกนั การบาดเจบ็ และเจ็บป่ วยของคนทางาน เพ่อื ยกระดับ เรอ่ื งสุขภาพและความเป็นอยู่ ข้อสงั เกตท่ีตอ้ งยา้ คือ TWH เป็นเรือ่ งการบูรณาการ (1) การคุ้มครองทาง อาชีวอนามยั และความปลอดภยั เข้ากบั (2) การส่งเสริมสุขภาพ ถ้าขาดซึ่งการบูรณาการสองส่ิงน้ี กไ็ ม่ เป็ น TWH ดงั นั้นเพื่อไม่ให้นาเร่ืองน้ีไปใช้ในลกั ษณะที่แตกต่างไปจากแนวคิดที่ NIOSH กาหนดไว้ NIOSH จงึ กาหนด TWH TM เป็ นเครือ่ งหมายการค้าของเร่ืองน้ี โดยไม่ไดม้ ีเจตนาว่าใครจะมาใช้คานี้ ไม่ได้ เพียงแตใ่ ห้เข้าใจกันวา่ เมื่อพบคาน้ีกใ็ ห้ทราบว่าเป็นเรอื่ งการบูรณาการของสองเรอ่ื งท่ี NIOSH กาหนดไว้นนั่ เอง ทงั้ นี้ NIOSH ไดส้ รุปเหตผุ ลความสาคญั ของการดาเนนิ งาน TWH ไวด้ งั น้ี ▪ สุขภาพคนทางานจะมคี วามเสย่ี งมากยงิ่ ข้ึน เม่อื สมั ผสั ทงั้ ปัจจยั เสยี่ งในงาน และมพี ฤติกรรม สุขภาพทเ่ี สยี่ ง มขี อ้ มลู ทแ่ี สดงใหเ้ หน็ วา่ การสมั ผสั สารเคมใี นขณะทางานทค่ี วบคไู่ ปกบั การมี ๙

๑๐ พฤตกิ รรมสุขภาพท่ไี ม่ดนี นั้ จะมผี ลให้มคี วามเสย่ี งตอ่ การได้รบั อนั ตรายจากสารเคมมี ากขน้ึ เช่น พนกั งานท่ที างานกบั สารเบนซนี และเป็นคนท่สี ูบบหุ ร่ดี ้วยนัน้ จะมีโอกาสท่ไี ด้รบั สาร เบนซินทงั้ ท่มี ใี นบุหร่แี ละท่ฟี ุ้งกระจายในขณะทางานหรอื ในบางกรณี ควันบุหร่กี บั สารเคมี บางชนิด จะมผี ลต่อสุขภาพแบบเสริมฤทธิ์ (synergistic effect) เช่น คนท่หี ายใจเอาควัน บหุ รแ่ี ละแรใ่ ยหนิ เขา้ สู่รา่ งกายในเวลาเดยี วกนั เป็นต้น ▪ คนทางานทท่ี างานท่มี คี วามเสย่ี งมากก็คอื กลุม่ คนทม่ี ีพฤตกิ รรมสุขภาพท่เี สยี่ งดว้ ยเช่นกนั มี งานวิจัยหลายช้ินในสหรัฐอเมรกิ าท่ีพบว่าคนงานท่ีทางานท่ีมีความเส่ียงมาก (งานท่ีมี อนั ตราย) หรอื คนงานท่มี ีการศึกษานอ้ ย ซ่งึ ส่วนใหญ่ก็จะไดท้ างานท่อี นั ตราย หรือต้องใช้ แรงงานมาก ส่วนใหญ่คนกลุ่มนี้จะมีพฤติกรรมสุขภาพท่ไี ม่ดี เช่น มกี ารสูบบุหร่แี ละด่ืม มากกว่า คนทท่ี างานไมอ่ นั ตราย จงึ ส่งผลให้สุขภาพโดยรวมไม่ดไี ปดว้ ย ๓. แนวคิดการขบั เคล่อื นสุขภาวะคนทางานในสถานประกอบการอยา่ งมสี ว่ นรว่ ม (Healthy Living) จากสถานการณ์ด้านสุขภาพของวัยทางานดงั ท่ไี ดก้ ลา่ วมาแล้วนัน้ ส่งผลให้หน่วยงานทงั้ ภาครัฐ และภาคเอกชนของประเทศไทย ต่างก็เล็งเห็นความสาคัญของสุขภาพของคนทางานท่ีมีผลต่อการสร้าง ผลผลิต และความก้าวหน้าขององค์กร และสงั คมโดยรวม จงึ ได้ร่วมมอื กันมุ่งแก้ไขปั ญหาและสร้างความ ร่วมมอื ในการกาหนดนโยบาย ระเบยี บขอ้ บงั คบั มาตรการ ตลอดจนจดั ทาโครงการและกจิ กรรมเพ่อื สร้าง เสรมิ สขุ ภาวะวัยทางานมาอย่างต่อเน่ืองนนั้ ในปี ๒๕๖๔ จงึ ได้เกดิ แนวคดิ ในการพฒั นา “โครงการขบั เคลอ่ื น สุขภาวะคนทางานในสถานประกอบการอยา่ งมสี ่วนร่วม (Healthy Living)” ด้วยการบูรณาการความร่วมมือ ของหน่วยงานต่างๆ ได้แก่ สานักวชิ าการสาธารณสุข สานักงานปลดั กระทรวงสาธารณสุข กรมควบคุมโรค กรมอนามยั กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ สานักงานประกันสังคม สสส. และหอการค้าไทย (รูปภาพท่ี ๓) โดยมวี ตั ถปุ ระสงค์สาคญั เพอ่ื 1) เกิด “ศูนย์กลาง” ในการให้คาปรกึ ษา และดูแล ส่งเสรมิ สุขภาพท่คี รอบคลุมในทุกมิติ ทัง้ ทางด้านโรคจากการทางาน โรคตดิ ตอ่ โรคไมต่ ิดต่อ โรคป้องกนั ได้ด้วยวคั ซีน และ ปัญหา ด้านสุขภาพจิต (สุขภาพแบบองค์รวม : Total worker health) ให้แก่วัยทางานในสถาน ประกอบการ ๑๐

๑๑ 2) เกดิ กลไก หรอื platform การเชอ่ื มโยงการดาเนนิ งานในการดูแลและส่งเสรมิ สุขภาพ ระหวา่ ง สถานประกอบการ กบั หน่วยบรกิ ารสาธารณสขุ จนไปนาส่กู ารดาเนินงานส่งเสรมิ สุขภาพใน องคก์ รทย่ี งั ่ ยนื 3) เกิดการบูรณาการการดาเนินงานด้านส่งเสริมสุขภาพ การป้องกัน ควบคุมโรค ระหว่าง หน่วยงานสาธารณสุขส่วนกลาง และ พ้ืนท่ี รวมถึง การบูรณาการระหว่างกระทรวงท่ี เกย่ี วขอ้ ง รปู ภาพท่ี ๓ กรอบแนวคดิ โครงการขบั เคล่อื นสุขภาวะคนทางานในสถานประกอบการอยา่ งมสี ่วนร่วม (Healthy Living) (สานักวชิ าการสาธารณสขุ สานกั งานปลดั กระทรวงสาธารณสขุ , ๒๕๖๔) จากกรอบแนวคิดดงั รูปภาพท่ี ๓ จะทาให้เหน็ ถงึ ความสาคญั ของศูนย์สุขภาพดีวยั ทางาน (wellness center) ท่ที าหน้าท่เี ป็นศูนย์กลางในการปรบั เปล่ยี นพฤตกิ รรมสุขภาพของพนักงาน ปรบั เปล่ยี น ๑๑

๑๒ สภาพแวดล้อมและสถานท่ใี นการทางานให้มคี วามเหมาะสมเอ้อื ต่อการวถิ กี ารทางานและวิถชี วี ติ ด้านอ่นื ๆ ศนู ยส์ ุขภาพดวี ยั ทางานจงึ เป็นศูนยท์ ่มี งุ่ เน้นการให้บรกิ ารดา้ นสขุ ภาพแก่วยั ทางานอยา่ งครบวงจร ตงั้ แต่การ สร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพ การให้บริการ 10 package ตามสิทธิประโยชน์ในหลักประกันสุขภาพ/ ประกนั สังคม การทางานด้านสุขภาพโดยใชเ้ ครอ่ื งมอื การประเมนิ ภาวะสุขภาพทงั้ ทางด้านรา่ งกายและจติ ใจ แก่วยั ทางาน การออกแบบกจิ กรรม นวตั กรรมเพ่อื การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพและการป้องกันโรค การประเมนิ ผล ติดตามผลการดาเนินงานและการรายงานผลลัพธ์/ผลผลิตท่ีเกิดข้ึนกับเครือข่ายการประสานงานของ โครงการฯ เป็นต้น ซง่ึ ผลลพั ธ์ท่สี าคญั จากแนวคดิ Healthy living จะกอ่ ให้เกดิ การพัฒนาองคก์ รส่อู งค์กรสุข ภาวะ องค์กรตน้ แบบแห่งการมีสขุ ภาวะทด่ี แี บบองคร์ วม นามาซ่งึ การเพิ่มผลผลิต เพม่ิ รายได้ (การผลติ ) ลด รายจ่าย (ดา้ นสขุ ภาพ) ให้แก่ภาคสว่ นอตุ สาหกรรม เศรษฐกจิ และสงั คมของประเทศ วตั ถปุ ระสงค์ของการจดั ตงั้ ศูนยส์ ขุ ภาพดีวยั ทางาน ๑. วยั ทางาน/ลูกจา้ ง/พนกั งาน ในสถานประกอบการไดร้ บั การบรกิ ารดูแลสขุ ภาพจากการมี “หน่วย บรกิ าร” ทท่ี าหน้าทเ่ี ป็นศนู ย์กลางในการดูแล ให้คาปรกึ ษา สง่ เสรมิ สุขภาพทค่ี รอบคลมุ ในทกุ มติ ิ ตามแนวคดิ ของสขุ ภาพแบบองคร์ วม (Total worker health) ๒. เกดิ การบรู ณาการการทางานแบบเชอ่ื มโยงในการดาเนนิ งานด้านการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ การดูแล สขุ ภาพของวยั ทางาน ระหว่างสถานประกอบการกบั สถานบรกิ ารสุขภาพจนนาไปสู่การ ดาเนินงานสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพในองค์กรอย่างยงั ่ ยนื ๓. เกดิ ระบบในการตดิ ตาม ประเมนิ ผลความกา้ วหน้าในการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพและป้องกนั โรค กลมุ่ เป้าหมายในการจดั ตงั้ ศนู ยส์ ุขภาพดีวยั ทางาน ประชากรวยั ทางาน (15 - 59 ปี) ท่ยี งั ไมป่ ่ วย หรอื อาจเป็นกลุม่ เฝ้าระวัง หรอื กลุ่มเสย่ี งของโรคและ ทางานในสถานประกอบการ วยั ทางาน แบง่ เป็น 3 กลุ่มหลกั คอื วยั ทางานตอนต้น วยั กลาง และวยั กอ่ นเกษยี ณ/วัยทอง ซ่งึ อาจมี ชดุ กจิ กรรมทจ่ี าเพาะแตกต่างกนั ในบางรายการ ผ้รู บั ผิดชอบและบุคลากรในการดาเนินงานศูนยส์ ขุ ภาพดีวยั ทางานในสถานประกอบการ ในการดาเนินงานศนู ยส์ ุขภาพดวี ยั ทางานในสถานประกอบการ ควรมที มี ทางานผูร้ บั ผิดชอบและร่วม ดาเนินงาน ซง่ึ ในทมี ดาเนนิ งานควรประกอบด้วย ๑๒

๑๓ 1) เจ้าหน้าท่คี วามปลอดภยั ในการทางานทกุ ระดบั 2) เจ้าหน้าทฝ่ี ่ายบุคคลและธรุ การหรอื ทรพั ยากรมนุษย์ 3) แพทย์ และพยาบาลประจาห้องรกั ษาพยาบาล ทงั้ นี้ควรมกี ารดาเนินงานรว่ มกบั หน่วยบรกิ ารสาธารณสุขในพ้นื ท่ี เช่น ศูนย์สุขภาพดวี ัยทางานของ โรงพยาบาลในพ้นื ท่ี หรอื หน่วยงาน/กลมุ่ งานในสถานบรกิ ารสุขภาพทท่ี าหน้าทใ่ี นการใหบ้ รกิ ารสุขภาพแก่วัย ทางาน งานอาชวี อนามยั เป็นตน้ บุคลากรท่ที าหน้าท่ีในการดาเนินงานและให้บรกิ ารด้านสุขภาพแก่วัยทางาน จะถูกเรียกว่า “ผู้นา สุขภาพ (Health Leader) ซ่งึ หมายถึง บุคลากรผนู้ ัน้ คอื ผ้ทู ่มี คี วามรคู้ วามสามารถในการเปล่ยี นแปลงตนเอง ไปส่กู ารมสี ุขภาวะทด่ี ี และสามารถกระตุ้นผลกั ดนั และขบั เคลอ่ื นองค์กร หรอื คนในองค์กร/สถานประกอบการ ใหเ้ กดิ การเปลย่ี นแปลงไปสู่การมพี ฤตกิ รรมสขุ ภาพอนามยั ท่พี งึ ประสงค์ และเป็น บุ ค ล า ก ร ข อ ง ส ถ า น ประกอบการทไ่ี ดร้ บั มอบหมายให้ทาหนา้ ทเ่ี ป็นผนู้ าด้านสขุ ภาพ และมคี วามรบั ผดิ ชอบในการดแู ลสขุ ภาพของ ตนเองและเพ่อื นร่วมงาน ตามแนวทางของศนู ย์สุขภาพดวี ยั ทางาน (wellness center) องค์ประกอบและมาตรฐานในการจดั ตงั้ ศนู ย์สขุ ภาพดีวยั ทางาน ๑. มนี โยบายการดาเนินงาน ๑๓

๑๔ องค์ประกอบแรกท่สี าคญั คอื จะต้องมกี ารกาหนดนโนบายการดาเนินงานท่ชี ัดเจน โดย สถานประกอบการจะต้องให้ความสาคัญกับการดาเนินงานของศูนย์สุขภาพดีวัยทางาน มกี ารกาหนด นโนบายและเป้าประสงค์ทช่ี ดั เจน โดยเฉพาะการมนี โยบายใหศ้ ูนย์สุขภาพดีวยั ทางาน เป็น “ศนู ย์กลางด้าน สุขภาพ” ในการให้คาปรึกษาและสง่ เสรมิ ดแู ลสุขภาพทค่ี รอบคลมุ ในทุกมติ ิ (สุขภาพแบบองคร์ วม : Total worker health) และเน้นการมสี ่วนร่วมของวยั ทางานทกุ ระดบั ในสถานประกอบการ 2. มโี ครงสร้างและผรู้ บั ผิดชอบที่ชดั เจน ในสว่ นของโครงสร้างจะหมายรวมถงึ โครงสรา้ งในการบรหิ ารจดั การ และโครงสรา้ งทางกายภาพ ในแง่ของสถานทก่ี ารดาเนินงานของศูนยส์ ขุ ภาพดวี ยั ทางาน ซ่งึ มรี ายละเอยี ดดงั นี้ ๒.๑ โครงสร้างการบรหิ ารจดั การ ทอ่ี าจเขยี นในลกั ษณะแผนผงั โครงสรา้ งบคุ ลากรผ้ดู าเนินงาน และควรมีการจัดทาแผนการบรหิ ารจัดการศูนย์ในระยะยาว ทัง้ ด้านแผนการบริหารจดั กิจกรรมต่างๆ แผนการบรหิ ารการเงนิ แผนการบรหิ ารบุคลากร และอน่ื ๆ ทจ่ี ะทาใหศ้ ูนย์ฯ ดาเนนิ การอยา่ งยงั ่ ยนื ๒.๒ สถานท่ี สถานประกอบการควรมกี ารจัดสถานท่ีให้บริการท่เี หมาะสมตามบรบิ ทของสถาน ประกอบ อาทิ อาจใชห้ ้องรกั ษาพยาบาลหรอื สถานทท่ี ่มี คี วามเป็นส่วนตวั มบี รเิ วณทส่ี ามารถจดั กจิ กรรมทงั้ ในด้าน การรักษาพยาบาล การสร้างเสรมิ สขุ ภาพในรูปแบบต่างๆ ซ่ึงแนวทางหลกั ในการบรหิ ารจดั การศูนย์สุขภาพดวี ยั ทางานในสถานประกอบการทเ่ี ป็นพ้นื ฐาน (กองโรคจากการประกอบอาชพี และสง่ิ แวดลอ้ ม, มปก.) มดี งั นี้ • ควรเน้นเป็นลกั ษณะท่เี ป็น จุดบริการสุขภาพแบบแบบองค์รวม ผสมผสาน (Holistic) ในการ ส่งเสรมิ สุขภาพ ป้องกันโรค ทุกดา้ น สาหรับลกู จ้างในสถานประกอบการ โดยอาจผสานการ ดาเนินงานในห้องรกั ษาพยาบาล ใหเ้ ป็น “ห้องส่งเสรมิ สุขภาพ” หรือ ผสานการดาเนินงานใน คลนิ กิ ความปลอดภยั ฯ ให้เป็น “ศูนย์จดั การสุขภาพและความปลอดภยั ” ในองคก์ ร • รูปแบบ วธิ ีการจัดศูนย์ฯ ควรเป็นลกั ษณะท่ดี งึ ดูดน่าสนใจ ให้ความรู้สึกท่ีมาใช้บรกิ ารแล้ว สบาย ชวนเชิญ จูงใจให้ลูกจ้างอยากมาใช้บริการ จัดช่วงเวลาในการให้บรกิ ารท่ีสะดวก เหมาะสมกบั เวลาของลูกจ้างในองค์กร • มพี ้นื ท่ีสาหรับการสอน สาธติ ฝึกหดั การปฏิบตั ติ น สาหรับแพคเกจการส่งเสริมสุขภาพใน รูปแบบ ตา่ งๆได้อย่างชดั เจน เพ่อื ให้ลูกจ้างท่เี ขา้ ร่วมแพคเกจการส่งเสรมิ สุขภาพนนั้ สามารถเขา้ ใจถึงวิธกี ารปฏบิ ตั ติ นได้ ๑๔

๑๕ อย่างถกู ตอ้ ง จนนาไปสูก่ ารปรบั เปล่ยี นพฤตกิ รรมได้อย่างถกู ต้องและเหมาะสมต่อไป • เนน้ ให้มกี ารเขา้ ถงึ ไดง้ ่าย มผี ูใ้ ห้คาปรกึ ษาและแนะนาตลอดเวลาในศนู ยส์ ุขภาพดวี ยั ทางาน • บุคลากร/ผู้ให้บรกิ าร ซ่งึ ได้แก่ เจา้ หน้าท่คี วามปลอดภยั ในการทางานทุกระดบั เจ้าหน้าท่ี ฝ่ ายบุคคลและธุรการหรือทรัพยากรมนุ ษ ย์ แพทย์ และพยาบาลประจาห้อง รกั ษาพยาบาลแพทย์/พยาบาล 3. มแี ผนปฏิบตั ิงานท่ีชดั เจน - แผนบรหิ ารจดั การงบประมาณ - แผนการดาเนนิ งานท่คี รอบคลมุ ทงั้ การประเมนิ ความเสย่ี งทางสขุ ภาพแบบองคร์ วม การสรา้ งเสรมิ สุขภาพและการป้องกนั โรค 4. มรี ูปแบบกิจกรรมการดาเนินงาน - มสี อดรบั กบั แนวคดิ สขุ ภาวะวยั ทางานแบบองค์รวม (total worker health) ให้ความสาคญั กบั การ สร้างเสรมิ สุขภาพ (Health promotion) การจดั การและป้องกนั สงิ่ คกุ คามสขุ ภาพ (Health protection) เป็นต้น (รปู ท่ี ๔) 5. การกากับติดตาม การประเมินผล ศนู ย์สุขภาพดีวยั ทางานจะต้องมรี ะบบการตดิ ตาม การ ประเมินผลตามตวั ช้วี ดั หรอื เป้าหมายการดาเนินงานในดา้ นต่างๆ โดยจะต้องจดั ทารายงานหรอื ระบบสาคัญ ดงั น้ี ๑) พฒั นาระบบการจดั เกบ็ ขอ้ มูล การทาฐานขอ้ มลู ๒) การวเิ คราะห์ การนาเสนอขอ้ มลู และรายงานขอ้ มลู ๓) การประเมินผลตามตัวช้ีวัดหรือ เป้าหมายการดาเนินงานในด้านต่างๆ ท่ีสาคัญ ได้แก่ ตวั ช้วี ดั หรอื เป้าหมายด้านสุขภาพขอ้ มูลการเจ็บป่ วย สถติ กิ ารมาทางาน การลาป่ วย การเจ็บป่ วยด้วยโรค ตา่ งๆ การวเิ คราะห์โดยใช้หลกั เศรษฐศาสตร์ด้านสุขภาพอย่างง่าย เช่น เม่อื วยั ทางานสุขภาพดขี ้นึ วันลา ป่วยลดลง มกี ารลดตน้ ทุนด้านการจ้างงานทดแทนหรอื ไม่ มกี ารเพม่ิ ผลผลติ ผลประกอบการหรอื ไม่ รวมถงึ การประเมินตัวช้วี ัด อาทิ การลาป่ วย การขาดงาน การใช้บรกิ ารห้องพยาบาล อัตราการเกดิ อุบตั เิ หตุ มี แนวโนม้ ลดลงอย่างไร รวมถงึ การประเมนิ ผลผลติ ท่ไี ด้จากการดาเนินงาน อาทิ เกิดนวัตกรรมการบริการ สขุ ภาพใหมๆ่ เกดิ ชุดการบรกิ ารสุขภาพหรอื กจิ กรรมด้านสขุ ภาพท่กี ่อให้เกดิ การเรยี นรู้ การสร้างความรอบรู้ รว่ มกนั ในสงั คมของสถานประกอบการ เป็นต้น ๑๕

๑๖ ระบบการรายงานและประเมินผล โครรงากยงาารนขดบั าเเคนิลน่ืองานนสขขุ อภงศาูนวะยคส์ ุขนภทาาพงดาีวนยั ใทนาสงาถนาในนปสรถะากนอปรบะกกาอรบอกยาา่รง(มwสีelว่lnนeรssว่ มcen(teHre) althy ชอื่ สถานประกอบการ Living) ................................................................... ......................................................................................................... ขนาดของสถานประกอบการ ⃞ S ขนาดเลก็ มพี นกั งาน 1-50 คน ⃞ M ขนาดกลาง มพี นักงาน 51-199 คน ⃞ L ขนาดเล็ก มพี นักงาน 200 คนขน้ึ ไป ท่อี ยขู่ องสถานประกอบการ ............................................................................................................................. ................................................ ...................................................................... ....................................................................................................... ผใู้ ห้ขอ้ มูลของสถานประกอบการ ............................................................................................................................ ................................................. วนั ท่ใี ห้ขอ้ มูล ............................................................................................................................. ................................................ คาชแี้ จง การรายงานขอ้ มลู ประกอบดว้ ย 2 สว่ น ดงั น้ี สว่ นท่ี 1 รายงานกระบวนการดาเนนิ งาน (ขอ้ 1.1 - 1.11) สว่ นท่ี 2 รายงานด้านผลลพั ธ์การดาเนินงาน (ขอ้ 2.1-2.4) ๑๖

๑๗ สว่ นที่ 3 ขอ้ มูลสว่ นอ่นื ๆ การรายงานข้อมูลกิจกรรมการดาเนินงานประจาเดอื นของศนู ย์สุขภาพดีวยั ทางานในสถานประกอบการ หวั ข้อ ข้อมลู ทต่ี อ้ งรายงาน เอกสาร ส่วนที่ 1.รายงานกระบวนการดาเนิ นงาน ประกอบ การให้บริการศูนย์สขุ ภาพดวี ยั ทางาน ลกั ษณะกิจกรรมของศนู ย์ฯ ⃞ มกี ารให้บรกิ ารจานวน.........วนั /เดอื น -รายชอ่ื 1.1 กิจกรรมสรา้ งเสรมิ สุขภาพทางกาย ⃞ มรี ปู แบบกิจกรรมใดบา้ งท่ใี หบ้ รกิ าร ผูร้ บั บรกิ าร 1.2 กจิ กรรมสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพทางจติ ใจ ในรอบเดอื น (ถ้ามรี ะบุ) ของศนู ยฯ์ / ⃞ ฟิตเนส กจิ กรรม ⃞ เต้นแอโรบคิ -รปู กจิ กรรม ⃞ เต้นรำ ลลี ำส ⃞ กจิ กรรมทลี่ ำนกฬี ำ สนำมกีฬำ ⃞ กจิ กรรมเลกิ บหุ รี่ สุรำ ⃞ กำรมโี ภชนำกำรทเี่ หมำะสม ⃞ อืน่ ๆ ได้แก่ .............................. ............................................ ........................................... ⃞ จานวนผู้ใช้บรกิ าร..........คน/เดอื น ⃞ จานวนผใู้ ชบ้ รกิ ารเฉล่ยี ..........คน/วนั -รายช่อื ⃞ มรี ปู แบบกิจกรรมใดบา้ งท่ใี หบ้ รกิ าร ผู้รบั บรกิ าร ในรอบเดอื น (ถา้ ระบ)ุ ของศนู ยฯ์ / กจิ กรรม ⃞ ห้อง/มุมสวดมนต์ ละหมำด นงั ่ -รูปกจิ กรรม สมำธิ ⃞ ทวั รไ์ หว้พระ ๑๗

๑๘ 1.3 กิจกรรมสร้างเสรมิ และจดั การและป้องกนั สง่ิ ⃞ ทำบุญวันสำคญั ทำงศำสนำใน -รายชอ่ื คุกคามสุขภาพ สถำนประกอบกำร ผ้รู บั บรกิ าร ของศนู ย์ฯ/ 1.4 กิจกรรมการคัดกรองสุขภาพ ป้องกนั โรค ⃞ กำรให้คำปรกึ ษำรำยบุคคล กจิ กรรม - วดั น้าหนัก สว่ นสงู คานวณค่า BMI ⃞ กิจกรรมสนั ทนำกำร เกมส์ -รปู กจิ กรรม - วดั ความดนั โลหติ สงู ตรวจคา่ ระดบั น้าตาลในเลือด ⃞ มุมร้องคำรำโอเกะ 1.5 กจิ กรรมเพอ่ื ลดปัญหาเส่ยี งดา้ นสุขภาพในกลุ่มผู้ผู้ ⃞ ชมภำพยนตร์ รายช่อื ผ้รู บั ตดิ บหุ ร่หี รอื สรุ า เช่น ให้คาปรกึ ษา สง่ ตอ่ ไปยงั สถาน ⃞ อืน่ ๆ ไดแ้ ก่ การคดั กรอง .............................. แบบบนั ทกึ ............................................ ผลการคดั ........................................... กรอง ⃞ จานวนผใู้ ช้บรกิ าร..........คน/เดอื น รายช่อื ⃞ จานวนผใู้ ชบ้ รกิ ารเฉล่ยี ..........คน/วนั ผเู้ ขา้ รว่ ม ⃞ มรี ูปแบบกิจกรรมใดบ้างท่ใี ห้บรกิ าร ในรอบเดอื น (ถา้ มรี ะบุ) ⃞ กำรให้ควำมรู้/คำแนะนำกำรใช้ อปุ กรณ์ป้องกันในกำรทำงำน) ⃞ กำรให้ควำมรู้/คำแนะนำกำร ยกเคลอื่ นย้ำยสงิ่ ของทถี่ กู วธิ ี ⃞ กำรให้ควำมรู้/คำแนะนำกำรใช้ เครอื่ งจกั รเครอื่ งกลอยำ่ งปลอดภยั ⃞ อืน่ ๆ ได้แก่ .............................. ............................................ ........................................... ⃞ จานวนผใู้ ช้บรกิ าร/เขา้ ร่วมกจิ กรรม ..........คน/เดอื น ⃞ จานวนผู้ใช้บรกิ าร..........คน/เดอื น มคี า่ ปกต.ิ ........คน ผดิ ปกติ.........คน ⃞ จานวนผู้ใชบ้ รกิ าร..........คน/เดอื น มคี า่ ปกต.ิ ........คน ผดิ ปกติ.........คน ⃞ จานวนผู้ใช้บรกิ าร..........คน/เดอื น ๑๘

๑๙ บรกิ ารสุขภาพเพ่อื เลกิ บุหร่ี สุรา ได้รบั คาแนะนา.........คน กจิ กรรม ไดร้ บั การส่งตอ่ ........คน รายชอ่ื ผู้ 1.6 กจิ กรรมการคัดกรองหรอื ให้บรกิ ารเพ่อื ป้องกนั ไดร้ บั การสง่ ความเสย่ี งโรคทป่ี ้องกนั ได้ด้วยวัคซีน (ไขห้ วดั ใหญ่ โค ⃞ จานวนผใู้ ช้บรกิ าร..........คน/เดอื น ตอ่ วดิ -19 ไวรสั ตบั อกั เสบบี เป็นตน้ ) ไดร้ บั คาแนะนา.........คน รายช่อื ผรู้ บั ได้รบั การส่งตอ่ เพ่อื ให้ได้รบั วคั ซีน ........ การคดั กรอง 1.7 กิจกรรมการคดั กรองความเส่ยี งโรคจากการ คน แบบบนั ทกึ ประกอบอาชพี เช่น ทดสอบการไดย้ ิน การมองเห็น ผลการคดั สมรรถภาพทางกายและการเคล่อื นไหว ฯลฯ ⃞ จานวนผู้ใชบ้ รกิ าร..........คน/เดอื น กรอง พบความผดิ ปกติ...........คน รายชอ่ื ผู้รบั 1.8 โปรแกรมหรือกิจกรรมท่สี ถานประกอบการหรือ ได้รบั คาแนะนา.........คน การคดั กรอง ศูนย์สุขภาพดวี ยั ทางานได้ออกแบบหรือจดั ทาข้นึ เพ่อื ไดร้ บั การส่งต่อ ........คน แบบบนั ทกึ ปรบั เปลย่ี นพฤตกิ รรมสุขภาพในเดือนน้ี (ทงั้ โปรแกรม ผลการคดั เก่าและโปรแกรมใหม่) ⃞ มรี ูปแบบกิจกรรมใดบ้างท่ใี ห้บรกิ าร กรอง ในรอบเดอื น (ถา้ มรี ะบุ)........................... -รปู การดาเนิ นงานของบคุ ลากรผใู้ ห้บริการในศนู ย์ กจิ กรรม- สุขภาพดวี ยั ทางาน โปรมแกรมเก่า ------------------------ -โครงการ- 1.9 ผู้ให้บรกิ ารในศูนย์สขุ ภาพดวี ยั ทางาน โปรมแกรมใหม่----------------------- แผน 1.10 การใช้เคร่อื งมือสขุ ภาพเชงิ บรู ณาการ ไปใชใ้ น กจิ กรรม/ การสง่ เสรมิ สุขภาวะคนทางาน (ใช้ตรวจคดั กรอง ใชใ้ ห้ ⃞ จานวนผ้ใู ชบ้ รกิ าร/เข้าร่วมกจิ กรรม โปรแกรม คาแนะนา หรือแนะนาใหผ้ อู้ ่ืนใช)้ ได้แก่ ..........คน/เดอื น การ o 10 package ของกรมอนามยั ดาเนนิ งาน o การตรวจสขุ ภาพ 14 รายการของสานักงาน ⃞ จานวนผู้ให้บรกิ าร..........คน/วนั ประกนั สงั คม -แบบบนั ทกึ o Mobile application ด้านการให้คาปรกึ ษา ⃞ ใช้........... ⃞ ไมไ่ ดใ้ ช้ ผลการใช้ ปัญหาสุขภาพจติ ⃞ ใช้........... ⃞ ไม่ได้ใช้ เครอ่ื งมอื 1.11 การส่อื สารขอ้ มูลด้านสุขภาพ ในภาพรวมด้วยส่อื ⃞ ใช้........... ⃞ ไม่ไดใ้ ช้ -รปู ภาพการ ๑๙

๒๐ สาธารณะ (โปสเตอร์ เสยี งตามสาย เพจ ไลน์ ฯลฯ) ⃞ จานวนครงั้ ในการส่อื สารขอ้ มลู ด้าน ส่อื สาร ให้แก่พนกั งานในสถานประกอบการ สขุ ภาพภาพรวมโดยเฉลย่ี ............... ครงั้ / เดอื น หลกั ฐาน สว่ นท่ี 2 รายงานด้านผลลัพธ์การดาเนินงาน แนบ รายชอ่ื 2.1 ดัชนมี วลกาย (BMI) ทเ่ี กินเกณฑ์ของพนักงานใน ⃞ จานวนผู้เขา้ ร่วมกิจกรรม/ใชบ้ รกิ าร/ ผเู้ ขา้ ร่วม สถานประกอบการ กิจกรรมลดดัชนมี วลกาย..........คน/เดือน กจิ กรรม ค่า BMI 2.2 พนกั งานท่ปี ่วยด้วยโรคเรอ้ื รงั ได้แก่ เบาหวาน สามารถลด BMI ลงได้...........คน หลกั ฐาน ความดนั โลหติ สูง ไขมนั ในเลอื ด แนบ รายชอ่ื ⃞ จานวนพนักงานท่ปี ่วยด้วยโรคเร้อื รงั พนกั งานท่ี ประจาเดอื น......... ดงั นี้ เจ็บป่ วยด้วย โรคเร้อื รงั เบาหวาน...................... คน ความดนั โลหติ สูง.......... คน ไขมนั ในเลอื ดสูง..................คน โรคหวั ใจ............................ คน อนื่ ๆ....................................คน ⃞ จานวนพนักงานทป่ี ่วยดว้ ยโรคเร้อื รงั ได้เขา้ ร่วมโปรแกรมปรบั เปลย่ี นพฤตกิ รรม สุขภาพ...................คน /เดอื น ⃞ จานวนพนักงานทป่ี ่วยด้วยโรคเรอ้ื รงั ท่ี รบั ประทานยาต่อเน่ือง หรอื ไปพบแพทย์ ตามนัด...................คน /เดอื น ⃞ จานวนพนักงานท่ปี ่วยดว้ ยโรคเร้อื รงั ท่ี ได้รบั การส่งตอ่ /ประสานงานไปรบั การรกั ษา ทส่ี ถานบรกิ ารสขุ ภาพ...................คน / เดอื น 2.3 พนักงานท่เี จบ็ ป่วยด้วยโรคติดตอ่ รา้ ยแรง หรอื โรค ⃞ จานวนพนักงานท่เี จบ็ ป่วยด้วยโรค -รายงานการ ท่มี กี ารแพร่ระบาด โรคตดิ ตอ่ ร้ายแรง หรอื โรคทม่ี ีการแพร่ ระบาด ได้แก่ ไขห้ วัดใหญ่ โควิด-19 โรค ดาเนินงาน ไขเ้ ลอื ดออก .............คน /เดือน ประจาเดอื น/ จานวน ⃞ จานวนพนักงานท่เี จบ็ ป่วยด้วยโรค พนกั งานผู้ ๒๐

๒๑ โรคติดตอ่ รา้ ยแรง หรอื โรคท่มี กี ารแพร่ เจ็บป่ วยใน ระบาด ได้แก่ ไขห้ วดั ใหญ่ โควดิ -19 โรค ฐานขอ้ มูล ไขเ้ ลอื ดออก ได้รบั การสง่ ต่อไปรบั การรกั ษา (ถ้าม)ี ท่สี ถานบริการสขุ ภาพ .............คน /เดอื น ⃞ จานวนพนักงานท่มี ภี าวะเสย่ี ง ทจ่ี ะ เจบ็ ป่วยด้วยโรคโรคตดิ ต่อร้ายแรง หรอื โรค ทม่ี กี ารแพรร่ ะบาด ได้แก่ ไขห้ วัดใหญ่ โค วดิ -19 โรคไขเ้ ลอื ดออก ได้รบั การเสรมิ สร้าง ภมู คิ มุ้ กนั โรค (ฉีดวัคซีน).............คน /เดือน ⃞ จานวนพนักงานท่มี ภี าวะเสย่ี ง ท่จี ะ เจ็บป่วยดว้ ยโรคโรคติดต่อรา้ ยแรง หรอื โรค ทม่ี กี ารแพรร่ ะบาด ได้แก่ ไขห้ วัดใหญ่ โค วดิ -19 โรคไขเ้ ลอื ดออก ได้รบั คาแนะนาใน การป้องกนั โรคจากบุคลากรสุขภาพ หรอื Health leader).............คน /.......ครงั้ /เดือน 2.4 พนักงานในสถานบรกิ ารสขุ ภาพไดร้ บั การคดั กรอง และสง่ เสรมิ สุขภาพจติ ⃞ จานวนพนักงานท่ไี ดร้ บั การประเมนิ /คดั กรองสุขภาพจติ .............คน/เดอื น ⃞ จานวนพนักงานท่มี ปี ัญหาด้าน สุขภาพจติ เช่น เครยี ด วติ กกงั วล ซึมเศรา้ ได้รบั คาแนะนา ช่วยเหลอื ส่งตอ่ ไปรบั การ ดแู ลรกั ษา.............คน/เดือน ส่วนที่ 3 ข้อมูลอื่นๆ ⃞ จานวนพนักงานทล่ี าป่ วยในรอบเดือน -รายงานการ .................คน - การประเมนิ ภาวะสุขภาพโดยรวมของ ดาเนนิ งาน พนักงาน ⃞ จานวนพนักงานทเ่ี ขา้ ใชบ้ รกิ ารในห้อง ประจาเดอื น/ พยาบาล................คน/เดอื น จานวน พนักงานผู้ ⃞ จานวนพนักงานทไ่ี ด้รบั อบุ ตั เิ หตุ เจ็บป่ วยใน ในขณะทางาน................คน/เดอื น ฐานขอ้ มูล (ถา้ ม)ี ๒๑

๒๒ - การจ้างงาน ⃞ จานวนครงั้ ท่ตี ้องหาพนักงานทดแทน ในกรณีทม่ี พี นักงานลาป่วย/ลาไปพกั ทห่ี ้อง พยาบาล................ครงั้ /เดอื น ⃞ ผลติ ภาพ (Productivity) ของสถาน ประกอบการ โดยรวม เทา่ กบั ................... โดยสามารถคานวณได้จาก (พนักงาน ในสถานประกอบการจานวนทงั้ ส้นิ ............ คน ทางานรวมทงั้ เดอื น เป็นเวลางาน.......... ชวั ่ โมง เพ่อื ผลติ สนิ คา้ /ช้นิ งาน รวมได้ให้ได้ มูลค่า.............บาท ด้งนัน้ ผลิตภาพประจาเดือนจะเท่ากบั มลู ค่าสินค้า/ช้ินงานที่ผลิตได้ ..................../.............จานวนชวั ่ โมง ๒๒

๒๓ รูปท่ี ๔ แนวคดิ การจดั ตงั้ ศูนย์สขุ ภาพดวี ยั ทางาน (กองโรคจากการประกอบอาชพี และ สง่ิ แวดล้อม, 2564) ๒๓

๒๔ รปู ท่ี ๕ กจิ กรรมการดาเนินงานศนู ยส์ ุขภาพดวี ยั ทางาน (กองโรคจากการประกอบอาชพี และสง่ิ แวดล้อม, ๒๔ 2564)

๒๕ กจิ กรรมการดาเนนิ งานของศูนย์สขุ ภาพดวี ัยทางาน จงึ ประกอบด้วยกจิ กรรมท่สี าคญั ดงั น้ี 1. การคดั กรองสขุ ภาพ (Screening) เน้นการคดั กรองความเสย่ี งด้านต่างๆ อาทิ โรคจากการประกอบอาชพี โรคไม่ตดิ ต่อเร้อื รงั โรคติดต่อ พฤตกิ รรมเส่ยี งและคุกคามสุขภาพ ไดแ้ ก่ สูบบหุ ร่ี ดม่ื สรุ า สขุ ภาพช่องปาก สขุ ภาพจติ เป็นต้น 2. วิเคราะห์ สรปุ ผลและวางแผน (Analysis, Summary and Planning) เม่อื ไดป้ ระเมนิ คดั กรองภาวะสุขภาพ แล้ว ตอ้ งสามารถวเิ คราะห์ แปลและสรปุ ขอ้ มลู ภาวะสขุ ภาพทงั้ ในสว่ นของขอ้ มูลท่เี ป็นปัญหาและความ ตอ้ งการด้านสุขภาพ สมรรถนะและสุขภาะทงั้ ดา้ นกายและจติ ใจของคนวยั ทางาน หลงั จากนัน้ สามารถ วางแผนในการจดั การดูแลสขุ ภาพ ทงั้ แผนรายบุคคลและแผนรายกลุ่ม ทงั้ ในส่วนแผนระยะสนั้ ระยะยาว แผนเชงิ รุก เป็นต้น 3. การให้การบริการ/การปฏิบตั ิการ (Intervention) มกี ิจกรรมท่ีให้การสนับสนุน ให้คาปรกึ ษา แนะนา และ ใช้ชุดแพคเกจสร้างเสริมสุขภาพเพ่อื ป้องกันโรคพ้นื ฐานท่ีพบ สามารถให้แนะนาท่เี ป็ นปัญหาเฉพาะรายบุคคล (การออกกาลงั กาย โภชนการ การเสริมภูมคิ ุ้มโรค การลดเหล้า บุหร่ี การลดความเครยี ด ฯ) สามารถออกแบบ ตามลักษณะเฉพาะบุคคลท่แี ตกต่างกนั ได้ และการประสาน สง่ ต่อ เช่อื มโยงกบั หน่วยบรกิ ารสาธารณสุข ในกรณีท่ี มปี ัญหาเฉพาะ เช่น เป็นโรคเรอ้ื รัง ปัญหาโรคจากการประกอบอาชีพ หรอื มีปัญหาสุขภาพทซ่ี ับซ้อนท่ตี ้องการ การดูแลเฉพาะทาง รวมถึง มกี ารบริหารจัดการเพ่อื ดูแลสุขภาพผู้ป่ วยและผู้ได้รับบาดเจ็บก่อนกลบั เข้าทางาน (Return to work management) รวมถึงการบรหิ ารจดั การกบั ผู้ทม่ี สี ภาพรา่ งกายทไ่ี ม่เอื้อต่อการทางานในหนา้ ทเ่ี ดมิ 4. การมีระบบติดตาม (Monitoring) การพัฒนาระบบติดตาม การประเมนิ ผล โดยเฉพาะการติดตามภาวะ ๒๕ สุขภาพ ทงั้ กลุ่มเส่ยี ง กลุ่มท่มี ปี ัญหาสุขภาพ ผลของการปรับเปล่ยี นพฤติกรรมสุขภาพ จะทาให้เกิดการ พฒั นาคุณภาพการดูแลอย่างต่อเน่ือง ระบบติดตามท่ดี คี วรให้ความสาคญั กบั ระบบการบันทกึ ข้อมูล ทงั้ การ บนั ทึกในลักษณะเป็ นลายลกั ษณ์อักษร การบันทึกลงสมุดสุขภาพ การจดั ทาฐานข้อมูลอิเล็คทอนิค เพ่ือ ตดิ ตามภาวะสุขภาพได้อย่างต่อเน่ือง พรอ้ มกบั การประเมนิ ผล ลงบันทึกโปรแกรมการสร้างเสรมิ สุขภาพ หรอื กิจกรรมต่างๆ

๒๖ แนวทางการดาเนินงาน และการบริหารจดั การศนู ยส์ ขุ ภาพดีวยั ทางาน ศูนย์สุขภาพดวี ัยทางานในสถานประกอบการ เป็นศูนย์กลางในการดูแลสุขภาพของลูกจ้างท่ี ผสมผสานในด้านการส่งเสรมิ สุขภาพ ป้องกนั โรคในทุกด้าน และหากพบว่าลกู จา้ งมปี ัญหาเฉพาะ / เจบ็ ป่วย เป็นโรค ศูนยส์ ขุ ภาพดวี ยั ทางานนี้ จะเป็นหน่วยประสานการสง่ ตอ่ โรงพยาบาลหรอื คลนิ ิกเฉพาะดา้ นตอ่ ไป ทงั้ น้ีเพ่อื ใหก้ ารดาเนนิ งานศูนย์สุขภาพดวี ยั ทางานเป็นศูนย์กลางในการสรา้ งเสริมสขุ ภาวะของ คนทางาน จึงควรดาเนินการตามแนวทางหลักในการบริหารจดั การศูนย์สุขภาพดีวัยทางานในสถาน ประกอบการทเ่ี ป็นพน้ื ฐาน มดี งั น้ี 1) ควรเนน้ เป็นลักษณะท่เี ป็น จดุ บรกิ ารสขุ ภาพแบบแบบองคร์ วม ผสมผสาน (Holistic) ในการ สง่ เสรมิ สุขภาพ ป้องกนั โรค ทุกด้าน สาหรบั ลูกจ้างในสถานประกอบการ โดยอาจผสานการ ดาเนินงานในห้องรกั ษาพยาบาล ให้เป็น “ห้องสง่ เสรมิ สุขภาพ” หรอื ผสานการดาเนินงานใน คลนิ กิ ความปลอดภยั ฯ ให้เป็น “ศูนย์จดั การสขุ ภาพและความปลอดภยั ” ในองคก์ ร 2) รูปแบบ วิธีการจัดศูนย์ฯ ควรเป็นลักษณะท่ดี ึงดูดน่าสนใจ ให้ความรู้สึกท่มี าใช้บรกิ ารแล้ว สบาย ชวนเชญิ จูงใจให้ลูกจ้างอยากมาใช้บรกิ าร จดั ช่วงเวลาในการให้บรกิ ารท่สี ะดวก เหมาะสมกบั เวลาของลูกจ้างในองค์กร 3) มพี ้ืนท่สี าหรับการสอน สาธิต ฝึกหดั การปฏบิ ัติตน สาหรบั แพคเกจการส่งเสรมิ สุขภาพใน รูปแบบต่างๆ ได้อย่างชัดเจน เพ่ือให้ลูกจ้างท่ีเข้าร่วมแพคเกจการส่งเสริมสุขภาพนั้น สามารถเข้าใจถึงวธิ ีการปฏบิ ตั ิตนได้อย่างถูกต้อง จนนาไปสู่การปรับเปล่ยี นพฤตกิ รรมได้ อย่างถูกต้องและเหมาะสมตอ่ ไป 4) เนน้ ให้มกี ารเขา้ ถงึ ได้งา่ ย มผี ู้ให้คาปรกึ ษาและแนะนาตลอดเวลาในศูนย์สุขภาพดวี ยั ทางาน ๒๖

๒๗ ๒๗

๒๘ การออกแบบโปรแกรมสขุ ภาวะดีในคนทางานอย่างเป็นองค์รวม (Total worker health: TWH) ตวั อยา่ งโปรแกรม TWH ที่สามารถนาไปปรบั ใช้ให้เหมาะกบั บริบทของสถานประกอบการ ผลวิเคราะห์ปัจจยั ส่ิงคกุ คามและผลต่อกระทบตอ่ สขุ ภาพ โปรแกรม TWH ในสถานประกอบการ ส่ิงคกุ คามในงาน ผลกระทบต่อ ปัจจยั นอกงานทจี่ ะ สขุ ภาพ สง่ เสริมให้เกิดผล กระทบตอ่ สขุ ภาพมาก ข้ึน สารเคมี ฝ่นุ โรคระบบทางเดนิ การสูบบหุ ร่ี โปรแกรมการป้องกนั ระบบทางเดนิ หายใจจากการ หายใจพร้อมกบั เน้นการลดการสูบ ทางาน บุหร่ี Clean air and tobacco free workplace (ดาเนินการในสถานประกอบการท่ี เสยี่ งตอ่ โรคระบบทางเดนิ หายใจจาก การทางานเป็นหลกั ) สารตะกวั ่ โรคพษิ ตะกวั่ การสูบบหุ ร่ี -โปรแกรมการป้องกนั โรคพษิ ตะกวั่ ความดนั โลหติ สูง โรคความดนั โลหติ พรอ้ มกบั เนน้ การลดการสูบบหุ ร่ี สงู -โปรแกรมการป้องกนั โรคพษิ ตะกวั่ ๒๘

๒๙ สารตะกวั ่ โรคพษิ ตะกวั่ การสบู บหุ ร่ี พรอ้ มกบั ลดปัจจยั เสย่ี งอ่นื ๆ ทเ่ี ป็น ความดนั โลหติ สูง โรคความดนั โลหติ สาเหตุของโรคความดนั โลหติ สงู สารประกอบ -โปรแกรมการป้องกนั โรคพษิ ตะกวั่ อนิ ทรยี ์ระเหยง่าย สูง พรอ้ มกบั เนน้ การลดการสบู บุหร่ี -โปรแกรมการป้องกนั โรคพษิ ตะกวั่ โรคพษิ จากสารทา การด่มื แอลกอฮอล์ พรอ้ มกบั ลดปัจจยั เสย่ี งอ่นื ๆ ท่เี ป็น ละลายอนิ ทรยี ์ สาเหตุของโรคความดนั โลหติ สูง (ระบบประสาท โปรแกรมการป้องกนั โรคพษิ จากสาร และสมอง) ทาละลายอนิ ทรยี ์พร้อมกับเนน้ การ ลดการด่มื แอลกอฮอล์ ผลวิเคราะหป์ ัจจยั ส่ิงคกุ คามและผลตอ่ กระทบต่อสุขภาพ โปรแกรม TWH ในสถานประกอบการ สิ่งคกุ คามในงาน ผลกระทบต่อ ปัจจยั นอกงานทจี่ ะ สุขภาพ ส่งเสริมให้เกิดผล กระทบตอ่ สขุ ภาพมาก ขนึ้ ความเครยี ด เครยี ดจากการ เครยี ดจากสาเหตุ Work-life stress management ทางาน อน่ื ๆท่มี ผี ลตอ่ การ ระดบั องคก์ ร (ในงาน) ทางาน เชน่ เครยี ด ระดบั บคุ คล (นอกงาน) จากครอบครวั สถานประกอบการทน่ี ่าจะมี ความเครยี ดสูง เชน่ มสี ถิตกิ ารลา ป่วย สถติ อิ บุ ตั เิ หตุสงู ๒๙

๓๐ ความร้อน Heat stroke ภาวะอ้วน โรค Weight control program อาชพี ประจาตวั เชน่ โรค เสยี่ ง firefighters, bakery workers, ความดนั โลหติ สูง farmers, construction workers, โรคหวั ใจ miners, boiler room workers, หล่อ หลอมโลหะ ผลติ แกว้ ผลติ จาระบี เป็นตน้ แสงสว่างไม่ eyestrain ใช้สายตากบั โครงการอนุรกั ษ์สายตา เพยี งพอ กจิ กรรมต่างๆ (มอื ( เช่น สถานประกอบการท่มี กี ารใช้สายตา ถอื ) ในการมองช้ินงานระยะใกล้ เช่น ผลิต ชน้ิ ส่วนอิเลค็ ทรอนิกส์, Jewelry ) ความเครยี ด เครยี ดจากการ เครยี ดจากสาเหตุ Work-life stress management ทางาน อ่นื ๆท่มี ผี ลตอ่ การ ระดบั องค์กร (ในงาน) ทางาน เชน่ เครยี ด ระดบั บคุ คล (นอกงาน) จากครอบครวั สถานประกอบการท่นี ่าจะมี ความเครยี ดสงู เชน่ มสี ถิตกิ ารลา ป่วย สถติ อิ บุ ตั เิ หตุสูง อุบตั เิ หตุจากการ บาดเจบ็ การดม่ื แอลกอฮอล์ โปรแกรมการป้องกนั อบุ ตั เิ หตจุ าก ทางานกบั การทางาน โดยเน้นการปรบั ยานพาหนะ เชน่ พฤตกิ รรมสขุ ภาพเพ่อื ลด ละ เลกิ ขบั รถโฟลคลฟิ ท์ การด่มื แอลกอฮอล์ ทมี่ ำ: ปรบั จำก NIOSH ผลลพั ธ์ที่สาคญั ของการจดั ตงั้ ศูนยส์ ขุ ภาพดวี ยั ทางานในสถานประกอบการ 1. ผลลพั ธต์ อ่ คนทางาน ๑) สะดวกในการ เขา้ รว่ มและเสยี คา่ ใชจ้ ่ายน้อย 2) สะดวกตอ่ การไดร้ บั ขอ้ มูลทางสขุ ภาพ รวมทงั้ ไดข้ อ้ มูลตรงกบั ความสนใจและเกย่ี วขอ้ งกบั คนงานโดยตรง 3) ผู้ร่วมงานทุกคนสามารถทจ่ี ะรว่ มสนับสนุน ใหก้ าลงั ใจ และเป็นส่วนหน่ึงในการเปล่ยี นแปลง พฤตกิ รรม ๓๐

๓๑ ในกจิ กรรมนนั้ ด้วย 4) คนงานและผู้รว่ มงาน สามารถทจ่ี ะผลกั ดนั ใหเ้ กดิ เป็นนโยบายของโรงงาน ในการทจ่ี ะสง่ เสรมิ สุขภาพของคนงาน ๕) คนทางานมสี ุขภาพรา่ งกายทแ่ี ขง็ แรง ปลอดภยั ในการทางาน และมคี วามสขุ ในการทางาน ๒. ผลลพั ธ์ต่อนายจ้าง/สถานประกอบการ ๑) สามารถลดคา่ ใช้จ่ายในการรกั ษาพยาบาล ๒) เพม่ิ กาลงั ผลติ และผลผลติ สูงขน้ึ คุณภาพสนิ คา้ และบรกิ ารดขี น้ึ เพราะเมอ่ื คนงานมสี ุขภาพดจี ะ ลดการลาป่ วย ลดผลกระทบจากการลาป่วย หยุดงานน้อยลง และการมสี ุขภาพดี จะทาให้การ ทางานมปี ระสทิ ธภิ าพขน้ึ ๓) การมีสุขภาพท่ีดีของคนงาน ทาให้คนงานอยู่ทางานเป็นเวลานานขน้ึ ไม่เปล่ียนงานบ่อย ก่อให้เกดิ ความรกั ความผกู พนั กับโรงงาน/องค์กร สะสมประสบการณ์ในงาน พฒั นางาน ไม่ ต้องหมนุ เวยี นคนงานบ่อยๆ ซง่ึ จะทาใหไ้ ด้แรงงานท่ขี าดประสบการณ์ ๔) การมกี จิ กรรมส่งเสรมิ สุขภาพ ทาให้นายจา้ งมภี าพลกั ษณท์ ด่ี ี ในสายตาของคนทางาน สรุปผลลัพธ์หรือประโยชน์โดยรวมของการมีศูนย์สุขภาพดีวัยทางาน คือ การทาให้สถาน ประกอบการมกี ารจดั โปรแกรมสุขภาวะ (wellness Center) ส่งผลใหล้ ูกจา้ งสขุ ภาพดที าให้การทางานเตม็ ท่ี ผลผลิต ของสถานประกอบการเพมิ่ ขน้ึ ลกู จ้างรูส้ กึ มคี ุณค่า เพมิ่ ระยะเวลาในการคงอยู่ในสถานท่ที างานเดมิ ไม่เปล่ยี น งานบ่อยเน่ืองจากลูกจ้างได้รบั การดูแลสุขภาพ ลดความเสีย่ งตอ่ การเกิดโรคตา่ งๆ ลดวนั ลาป่วย และเพมิ่ ความสนิทสนมระหวา่ งเพอ่ื นรว่ มงานในการทากจิ กรรมตา่ งๆ กรณีศึกษา การนาแนวคิดสขุ ภาวะองค์รวมของคนวยั ทางาน ไปสกู่ ารพฒั นาอยา่ งเป็นรปู ธรรม ๓๑

๓๒ ๓๒

๓๓ กรณีศึกษาการดาเนินงานศนู ยส์ ขุ ภาพดีวยั ทางานในสถานประกอบการ การขบั เคลอ่ื นงานศูนย์สุขภาพดวี ยั ทางานของกรมควบคุมโรค โดยกองโรคจากการประกอบอาชีพและ สง่ิ แวดลอ้ ม ได้มกี ารดาเนินการมาตงั้ แต่ปี ๒๕๖๒ มีสถานประกอบการเข้ารว่ มโครงการ จานวน ๕๔ แห่ง และมี สถานประกอบการท่ไี ด้รบั รางวลั ต้นแบบศูนย์สุขภาพดวี ัยทางานในสถานประกอบการ ประจาปีงบประมาณ 2562 จานวน ๘ แหง่ โดยจะขอยกตวั อย่างกรณศี กึ ษาการดาเนินงานศูนย์สขุ ภาพดีวยั ทางานของสถานประกอบการ มา จากต้นแบบศูนย์สุขภาพดีวัยทางานในสถานประกอบการ จานวน ๒ แห่ง โดยในการดาเนินงานของสถาน ประกอบการนนั้ จะเป็นไปตามขนั้ ตอนการดาเนินงานของศูนย์สุขภาพดวี ยั ทางานในสถานประกอบการ เพ่อื เป็น แ น ว ท า ง ใ น ก า ร พั ฒ น า ศู น ย์ สุ ข ภ า พ ดี วั ย ท า ง า น แ ก่ สถานประกอบการอ่นื ๆ ตอ่ ไป กรณีที่ ๑ . บรษิ ทั อุตสาหกรรมทาเครื่องแกว้ ไทย จากัด (มหาชน) จ.สมทุ รปราการ (๑) การกาหนดนโยบาย บรษิ ัทฯ ไดใ้ ช้นโยบายต่าง ๆ ทเ่ี ก่ยี วขอ้ งขององค์กรท่มี กี ารกาหนดและประกาศใช้อย่แู ลว้ มา สนับสนุนการดาเนนิ งานในเร่อื งน้ี ประกอบไปดว้ ย นโยบายความปลอดภยั อาชวี อนามัย และสงิ่ แวดล้อม นโยบาย โครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภัย กายใจเป็นสุข และ นโยบายคลนิ ิกความปลอดภยั พร้อมทงั้ ได้ ประกาศให้ผรู้ บั ผดิ ชอบและผ้ปู ฏบิ ตั งิ านทกุ คนในองคก์ ร ได้รบั ทราบอย่างทวั่ ถึง (๒) การแต่งตงั้ คณะทางานในการสนบั สนุนดาเนินงาน บริษัทฯ ได้ใช้คณะกรรมการชุดต่าง ๆ ท่ีเก่ียวข้องขององค์กรท่ีมีการแต่งตัง้ อยู่แล้ว มา สนับสนุนการดาเนินงานในเร่อื งนี้ ประกอบไปด้วย คณะกรรมการโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภัย กายใจเป็นสุข และคณะกรรมการคลนิ ิกความปลอดภยั (๓) การจดั สรรงบประมาณเพือ่ สนบั สนนุ การดาเนินงาน บรษิ ทั ฯ ได้ใชง้ บประมาณของแผนกความปลอดภยั อาชวี อนามัยและสง่ิ แวดล้อม มาสนับสนุน การดาเนนิ งาน (๔) รูปแบบ/ช่องทางการสื่อสารการดาเนิ นงานแบบสองทางท่ีสามารถสื่อสารไปยัง ผปู้ ฏิบตั ิงานได้อยา่ งครบถ้วนและทวั่ ถึง ๓๓

๓๔ คือ วารสาร , บอร์ดประชาสัมพันธ์, การประชุมช้แี จง, ประกาศ, VDO, Email, Drive กลาง บรษิ ทั ฯ, SMS, Facebook, Website (๕) การจดั สรรพื้นทข่ี องศูนย์สขุ ภาพดีวัยทางานท่เี ป็นสดั ส่วนและผู้ปฏบิ ัตงิ านสามารถเขา้ ถึง ได้งา่ ย โดยการใชพ้ ้ืนที่ของหอ้ งพยาบาล เพือ่ ดาเนินการเป็น ศนู ยส์ ขุ ภาพดวี ยั ทางานของบริษทั ฯ (๖) เคร่อื งมือในการคดั กรองสุขภาพเบอ้ื งตน้ ในศนู ย์สขุ ภาพดวี ยั ทางาน ประกอบดว้ ย เทอรโ์ มมเิ ตอร์ เครอ่ื งชงั่ น้าหนกั วดั ไขมนั วดั สว่ นสูง เคร่อื งวดั ความดนั โลหติ เครอ่ื งกระตกุ หวั ใจไฟฟ้าอตั โนมัติ (AED) และ เคร่อื งตรวจหู (๗) การวิเคราะห์ผลการคดั กรองความเสี่ยง และการตรวจสขุ ภาพ บรษิ ทั ฯ มกี ารคดั กรองความเส่ยี ง และ มีการตรวจสุขภาพ ทงั้ ตรวจสุขภาพทวั่ ไป และ ตรวจ สุขภาพตามปัจจยั เส่ยี ง พร้อมทงั้ มกี ารสรุปขอ้ มูล ผลการตรวจสมรรถภาพการได้ยนิ สรปุ ผลการตรวจสมรรถภาพ ปอด สรุปภาวะเส่ยี งเบาหวาน สรุปภาวะเส่ยี งความดนั โลหิต สรปุ ระดบั ไขมนั ในเลอื ด สรปุ ภาวะเสย่ี งโรคหลอดเลอื ด และหวั ใจ สรุปขอ้ มลู การสูบบหุ ร่แี ละดม่ื สุรา โดยมกี ารแบ่งกลุ่มปกติ กล่มุ เส่ยี ง และกลุ่มป่วย ได้อยา่ งชดั เจน (๘) การร่วมดาเนินงานกบั ศูนยส์ ขุ ภาพดวี ยั ทางานของหน่วยบริการสาธารณสขุ โดยรว่ มดาเนนิ การกบั คลนิ ิกบ้านแพว้ จ.สมทุ รสาคร (เรอ่ื ง การรกั ษาทนั ตกรรม) โรงพยาบาล บางพลี จ.สมุทรปราการ (เร่อื ง โภชนาการ การวดั สมรรถภาพร่างกาย) และโรงพยาบาลสมุทรปราการ (เร่อื ง การ บรกิ ารตรวจฟันฟร)ี (๙) การดาเนินงานด้านการสง่ เสริมสุขภาพของศูนยส์ ขุ ภาพดีวยั ทางาน รว่ มกบั ชุมชน หรือ หน่วยงานอืน่ ในพนื้ ทอ่ี ยา่ งเป็นรปู ธรรม โดยมีกจิ กรรมการดาเนินงาน คือ 1. สนับสนุนวัคซีนไขห้ วัดใหญ่ให้กับครอบครวั พนักงาน เพ่อื นพนักงาน และชุมชนมารับวคั ซีนได้ในราคาถูก (300 บาท) 2. โครงการครูบ้านแก้ว สอนเด็กนักเรยี น เร่อื ง สขุ ภาพและความปลอดภยั (๑๐) การเกิดชดุ กิจกรรม (Intervention) ท่สี อดคลอ้ งกบั ความเส่ยี ง เม่อื บรษิ ทั ฯ ได้พบความเส่ยี งสาคญั ขององค์กร คอื ปัญหาการรบั สมั ผัสเสียงดงั จากการ ทางาน และ ค่า BMI ท่เี กนิ มาตรฐานของผู้ปฏบิ ตั งิ านท่เี พมิ่ มากข้นึ ทาให้บรษิ ทั ฯ จดั ทา Intervention ในการจัดการ ปัญหาท่สี าคญั ดังน้ี ๑. การจดั การเร่อื ง การอนุรกั ษ์การไดย้ นิ และ การจดั การปัญหาเสียงดงั ๒. การดูแลสุขภาพ ตามเกณฑ์มาตรฐาน BMI และ กจิ กรรม BJC Glass Smart Body (๑๑) การเกิดนวัตกรรม (Innovation) ในการลดโรคหรือพฤติกรรมเส่ียงฯ สอดคล้องกับ ความเสี่ยง ๓๔

๓๕ บรษิ ทั ฯ ได้จัดทา Innovation ในการลดโรคหรอื พฤตกิ รรมเสย่ี งฯ ท่สี อดคล้องกบั ความเส่ยี ง สาคญั ขององคก์ ร คอื 1. นวตั กรรม Audio Repeat Program (โปรแกรมวเิ คราะห์ผลการตรวจสมรรถภาพการไดย้ ิน เพ่อื ให้ทราบผลทนั ทวี ่าค่าการได้ยินแตกต่างไปจากค่าการยนิ พ้ืนฐานท่คี วามถ่ีใดความถ่ีหนึ่งตงั้ แต่ 15 เดซิเบล หรอื ไม่) และ 2. App AMPOS เพ่อื ใช้ในการบรหิ ารค่า BMI ของผู้ปฏิบตั ิงาน พรอ้ มทงั้ เป็น Application ในการให้ ความรู้ด้านสขุ ภาพให้กบั ผปู้ ฏบิ ตั ดิ ้วย ( ขอขอบพระคุณในความอนุเคราะห์ขอ้ มูล จากบรษิ ทั อุตสาหกรรมทาเครอ่ื งแกว้ ไทย จากดั (มหาชน) จ.สมทุ รปราการ และการรว่ มขบั เคลอ่ื นดาเนินงานศูนยส์ ุขภาพดวี ัยทางานของเครอื ขา่ ยท่เี ขม้ แขง็ ประกอบไป ดว้ ย สานกั งานสาธารณสุขจงั หวดั สมุทรปราการ โรงพยาบาลบางพลี สานกั งานป้องกนั ควบคุมโรคท่ี 6 ๓๕ จงั หวดั ชลบรุ ี

๓๖ กรณีท่ี ๒ บริษัท ไทยนามนั สาปะหลัง จากัด จ.อุดรธานี (๑) การกาหนดนโยบาย บรษิ ทั ฯ ได้กาหนดนโยบายศูนย์สุขภาพดีวัยทางาน มาสนับสนุนการดาเนินงานในเร่อื งน้ี โดยเฉพาะ พร้อมทงั้ ได้ประกาศให้ผ้รู บั ผดิ ชอบและผ้ปู ฏบิ ตั งิ านทุกคนในองค์กร ไดร้ บั ทราบ (๒) การแต่งตงั้ คณะทางานในการสนับสนนุ ดาเนินงาน บรษิ ทั ฯ ได้แต่งตงั้ คณะกรรมการศูนย์สุขภาพดีวยั ทางาน มาสนบั สนุนการดาเนินงานในเรอ่ื งนี้ โดยเฉพาะ (๓) การจดั สรรงบประมาณเพอ่ื สนบั สนนุ การดาเนินงาน บริษัทฯ ได้จัดสรรงบประมาณของโครงการศูนย์สุขภาพดีวัยทางาน มาสนับสนุนการ ดาเนินงาน (๔) รูปแบบ/ช่องทางการส่ือสารการดาเนิ นงานแบบสองทางท่ีสามารถส่ือสารไปยัง ผปู้ ฏิบตั ิงานไดอ้ ย่างครบถ้วนและทวั่ ถงึ คอื การประชมุ ชแ้ี จง และการตดิ บอร์ดประชาสมั พนั ธ์ (๕) การจดั สรรพื้นท่ขี องศูนย์สขุ ภาพดวี ยั ทางานท่เี ป็นสดั ส่วนและผู้ปฏิบัตงิ านสามารถเขา้ ถึง ได้ง่าย โดยการใชพ้ ้นื ทข่ี องหอ้ งพยาบาล เพือ่ ดาเนินการเป็น ศูนย์สขุ ภาพดีวยั ทางานของบริษทั ฯ (๖) เคร่ืองมอื ในการคดั กรองสุขภาพเบอ้ื งต้นในศนู ยส์ ขุ ภาพดวี ยั ทางาน ประกอบด้วย แบบคดั กรองสขุ ภาพ อปุ กรณป์ ฐมพยาบาล เครอ่ื งวดั ความดนั โลหติ เคร่อื งชงั่ น้าหนักวดั สว่ นสูง (๗) การวิเคราะหผ์ ลการคดั กรองความเสีย่ ง และการตรวจสุขภาพ บรษิ ัทฯ มกี ารคัดกรองความเส่ยี ง และ มีการตรวจสขุ ภาพ ทงั้ ตรวจสขุ ภาพทวั่ ไป และ ตรวจ สุขภาพตามปัจจัยเส่ยี ง พร้อมทงั้ มกี ารสรุปขอ้ มูล ผลการตรวจสมรรถภาพการได้ยนิ สรุปผลการตรวจ สมรรถภาพ ปอด สรุประดบั ไขมนั ในเลอื ด สรปุ ขอ้ มูลการสบู บหุ ร่แี ละดม่ื สรุ า โดยมกี ารแบ่งกล่มุ ปกติ และกลุม่ ป่วย ๓๖

๓๗ (๘) การดาเนินงานด้านการสง่ เสริมสขุ ภาพของศูนย์สขุ ภาพดีวยั ทางาน ร่วมกับชมุ ชน หรือ หน่วยงานอ่นื ในพ้นื ทีอ่ ย่างเป็นรปู ธรรม โดยมกี จิ กรรมการดาเนินงาน คือ โครงการส่งเสริมสุขภาพกาย จิต ผู้สูงอายุในชุมชนเพ่ื อ คณุ ภาพทด่ี ี (๙) การเกิดชุดกิจกรรม (Intervention) ที่สอดคล้องกบั ความเสีย่ ง เม่อื บรษิ ทั ฯ ได้พบความเสย่ี งสาคัญ ขององค์กร คอื ค่า BMI ทเ่ี กนิ มาตรฐานของผปู้ ฏบิ ตั งิ าน ท่เี พ่ิมมากข้นึ ทาให้บริษัทฯ จัดทา Intervention ในการจัดการปัญหาท่สี าคัญ คอื การให้ความรู้เร่อื งโรคจากการ ทางานและโรคจากชวี ติ ประจาวนั และเกดิ กจิ กรรมออกกาลงั กายเพ่อื ลดพงุ ลดโรค (๑๐) การเกิดนวัตกรรม (Innovation) ในการลดโรคหรือพฤติกรรมเสี่ยงฯ สอดคล้องกับ ความเสีย่ ง บริษัทฯ ได้จัดทา Innovation ในการลดโรคหรอื พฤตกิ รรมเสย่ี งฯ ทส่ี อดคล้องกับความเส่ยี ง สาคญั ขององค์กร คอื กจิ กรรมออกกาลงั กายเพ่อื ลดพุง ลดโรค ๓๗

๓๘ สรปุ การดาเนินงานของศูนยส์ ขุ ภาพดวี ยั ทางานในสถานประกอบการนนั้ มคี วามจาเป็นอยา่ งยง่ิ ทต่ี อ้ งสร้างความ เขา้ ใจให้กับผ้รู ับผดิ ชอบหลกั ขององค์กร ในท่นี ี้ โดยสว่ นใหญ่ คอื พยาบาล ท่ปี ฏิบตั งิ านในห้องพยาบาล ท่อี งค์กร นามาประยุกต์ให้เป็น ศูนย์สุขภาพดวี ัยทางานของสถานประกอบการ เพราะหากผรู้ ับผดิ ชอบหลักมีความเขา้ ใจท่ี ชดั เจนแล้ว จะทาให้การดาเนินงานในเร่อื งน้ี ไม่ว่าจะเป็นการคัดกรองความเส่ยี ง การสรุปและวเิ คราะห์ขอ้ มูลทาง สขุ ภาพ การจดั ชุดกจิ กรรมเพอ่ื ปรบั เปล่ยี นพฤตกิ รรมสขุ ภาพท่เี สย่ี ง และ การส่งเสรมิ ผู้ท่มี สี ุขภาพแขง็ แรงใหม้ คี วาม แขง็ แรงต่อเน่ือง รวมถึงการให้คาปรกึ ษากบั ผู้ปฏบิ ตั ิงาน กลุม่ ปกติ กลุ่มเส่ยี ง และกลุ่มป่วย ไดอ้ ย่างถูกตอ้ ง เป็นไป ตามวตั ถปุ ระสงคข์ องการดาเนินงานศนู ย์สขุ ภาพดวี ัยทางานในสถานประกอบการไดอ้ ย่างแท้จรงิ หวั ใจท่สี าคญั ท่พี บจากการลงเยย่ี มประเมนิ ในพน้ื ท่ี คอื การค้นหาความเสย่ี งทค่ี รอบคลมุ ในทุกดา้ น ทงั้ ดา้ น โรคจากการทางาน ด้านโรคติดต่อ ด้านโรคไม่ติดต่อ ด้านสุขภาพจิต และ กาหนดชุดกิจกรรม หรอื นวตั กรรมท่ี สอดคล้องกบั ความเสย่ี งสาคญั ทพ่ี บขององค์กร เพอ่ื ใหเ้ กดิ การจดั การปัญหานนั้ จรงิ ๆ สว่ นท่ี ๒ องค์ความร้ทู ี่เกี่ยวข้อง ๓๘

๓๙ ๑. แนวคิด หลกั การและกลวิธีการสรา้ งเสริมสุขภาพและป้องกนั โรคในสถานประกอบการ สขุ ภาพเป็นองค์ประกอบทส่ี าคัญของการดารงชวี ติ ทุกคนจะตอ้ งดูแลสุขภาพของตนเองเป็นอย่างดี เพ่อื ให้ ตนเองเป็นผ้ทู ม่ี ีสุขภาพดใี นทุก ๆ ดา้ น จะทาใหส้ ามารถดารงชวี ติ อยใู่ นสงั คมไดอ้ ยา่ งปกตสิ ขุ ตามศกั ยภาพท่ตี นมอี ยู่ สุขภาพเป็นเร่อื งท่มี คี วามเก่ยี วข้องกับตวั บุคคล สงั คม และสิง่ แวดล้อม หากปัจจัยดังกล่าวข าดความสมดุลก็จะ ก่อใหเ้ กดิ เป็นปัญหาสุขภาพได้ การท่จี ะมีภาวะสุขภาพท่พี งึ ปรารถนานัน้ บุคคลจะต้องมแี นวคดิ เก่ยี วกบั สุขภาพท่ี ถูกต้องและเป็นระบบ การท่จี ะมสี ขุ ภาพทด่ี ไี ด้นนั้ จะต้องมสี ุขภาวะทางรา่ งกาย สุขภาวะทางจติ สุขภาวะทางสงั คม และสขุ ภาวะทางจิตวญิ ญาณ ทม่ี คี วามสมั พนั ธ์เก่ยี วขอ้ งกัน โดยทบ่ี คุ คลทจ่ี ะมสี ขุ ภาพดีไดน้ ัน้ จะต้องมปี ัจจยั ทางสุข ภาวะเหลา่ นด้ี ี ปัจจยั สาคญั ทจ่ี ะส่งผลตอ่ สุขภาพ ซ่งึ เป็นปัจจัยท่รี ่วมกนั กาหนดสภาวะสุขภาพของแต่ละบุคคลและมี อทิ ธิพลสาคญั คอื ปัจเจกบุคคล สภาพแวดลอ้ ม และการบริการสขุ ภาพ การท่บี ุคคลจะมีสขุ ภาพดไี ด้นนั้ มไิ ด้ข้นึ อยู่ กบั องค์ประกอบใด หรอื ปัจจัยใดปัจจยั หนึ่งเพียงอย่างเดียว แต่เป็นผลรวมจากปัจจัยหลาย ๆ ด้านเหล่าน้รี ่วมกนั บางปัจจยั สามารถปรบั เปล่ยี นได้ คือ พฤติกรรมสุขภาพ โดยใช้กระบวนการเรยี นรู้ท่จี ะสร้างเสรมิ สนับสนุนด้าน สุขภาพโดยให้บุคคลมีการปฏิบตั ิและการพัฒนาสุขภาพ ตลอดจนจัดการส่ิงแวดล้อมและปัจจยั ท่มี ผี ลกระทบต่อ สุขภาพ เพ่อื ให้บรรลุการมสี ุขภาพท่ดี ี กลวธิ ีท่นี ามาใช้ สร้างเสรมิ สุขภาพและป้องกันโรค คือ การสร้างนโยบาย สาธารณะ การสร้างสง่ิ แวดล้อมท่เี อ้อื กับการดูแลสุขภาพ การเสรมิ สร้างความเข้มแขง็ ขององค์กร การพัฒนาทักษะ ส่วนบคุ คล และการให้บรกิ ารสุขภาพเชงิ รุก 1. ความหมายของสุขภาพ การสง่ เสริมสุขภาพ และพฤติกรรมสขุ ภาพ 1.1 ความหมายของสุขภาพ สขุ ภาพ ตามคานิยามขององคก์ ารอนามยั โลกแห่ง (WHO) หมายถึง สภาวะอนั สมบรู ณ์ของภาวะ ทาง กาย จติ การดารงชวี ติ ในสงั คมอย่างปกตสิ ขุ จะเห็นได้ว่า สุขภาพ นนั้ ไมไ่ ด้หมายถึงความปราศจากโรค หรอื ความ บกพร่องเพียงอย่างเท่านัน้ แต่ยงั รวมไปถึงสุขภาพจติ ท่ดี ี เพ่อื การดาเนินชีวิตอย่างปกติสุขอีกด้วย ต่อมาในท่ี ประชุมสมชั ชาองค์การอนามยั โลก ต่อมาเม่อื เดอื นพฤษภาคม พ.ศ.2541 ได้มมี ติให้เพ่ิมคาว่า สุขภาวะทางจิต วญิ ญาณเขา้ ไป ในคาจากดั ความของสุขภาพเพม่ิ เตมิ ด้วย ตามพระราชบญั ญตั ิสขุ ภาพแห่งชาติ 2550 คาว่า สุขภาพ หมายถงึ ภาวะท่มี ีความพร้อมสมบูรณ์ ทงั้ ทางร่างกาย กล่าวคือ การมีร่างกายท่แี ขง็ แรง ไม่เป็นโรค ไม่พิการ มีความคลอ่ งแคลว่ และมกี าลงั พรอ้ มทงั้ การมี สภาพแวดลอ้ มท่สี ง่ เสรมิ สขุ ภาพ ดงั นนั้ จงึ อาจสรปุ ไดว้ า่ สขุ ภาพประกอบไปด้วยสว่ นสาคญั 4 มติ ิ คอื ๓๙

๔๐ มติ ิท่ี 1 สุขภาพกาย หมายถึง ปราศจากโรคใดๆ ทางร่างกาย ไม่มอี าการปวดศีรษะ เจ็บปวด หรือ อาการใดๆ ข้อต่อ กล้ามเน้ือ หวั ใจ ปอด ตบั กระเพาะหรอื ระบบใดๆ ต้องสามารถทางานได้ตามปกตมิ ีร่างกายท่ี แขง็ แรง มภี มู ติ ้านทานโรค ถา้ เกดิ ความเจบ็ ป่วยกส็ ามารถฟื้นคนื ไดอ้ ย่างรวดเรว็ ไม่มภี าวะบ่งช้ใี ดๆ ท่จี ะเจบ็ ป่วย มติ ิท่ี 2 สุขภาพจิต หมายถึง สภาพของจิตใจท่ีสามารถจะปรบั ตัวให้มีความสุขอยู่กับสังคมและ สิ่งแวดล้อมได้ดี มีสมั พันธภาพอันดีกบั บุคคลอ่นื ควบคุมอารมณ์ได้ มีอารมณ์มัน่ คง ทนต่อภาวะเครยี ด ใน ชวี ติ ประจาวนั ยอมรบั ความจรงิ ของชวี ติ โดยไม่มขี อ้ ขดั แยง้ ภายในจติ ใจ และไมข่ ดั กบั สภาพความเป็นจรงิ ในสงั คมท่ี บคุ คลนนั้ ดารงชพี อยู่ มคี วามสุข มคี วามหวงั พอใจในตนเองและการอยูใ่ นโลกนี้ มิตทิ ่ี 3 สุขภาพสงั คม หมายถึง อยู่ในสังคมได้อย่างปกติและมคี วามสัมพันธ์ท่ีดตี ่อครอบครัวเเละ เพอ่ื นๆ ในสงั คม มบี ทบาทหนา้ ท่ี มคี ุณค่า มปี ระโยชนต์ อ่ สงั คม มคี วามช่วยเหลอื เก้อื กลู ซง่ึ กนั และกนั มติ ทิ ่ี 4 สุขภาพจติ วญิ ญาณ หมายถงึ ความรทู้ วั่ เทา่ ทนั และความเขา้ ใจ สามารถแยกไดใ้ นเหตผุ ลแห่ง ความดคี วามชวั่ ความมปี ระโยชน์และความมีโทษ ซ่ึงนาไปสู่ความมีจติ อนั ดีงาม และเอ้อื เฟ้ือเผ่อื แผ่ ดังนัน้ อาจ กลา่ วไดว้ ่า ภาวะสมบูรณข์ องจติ วญิ ญาณในท่นี ห้ี มายถึงการมศี ลี ธรรมเป็นเครอ่ื งยดึ เหน่ยี ว ซึ่งสุขภาพ สามารถเปล่ยี นแปลงไดต้ ลอดเวลาของช่วงชวี ติ แต่ละมติ มิ คี วามเชอ่ื มโยงกนั หากมติ ิ ใดบกพร่องหรอื มปี ัญหา ย่อมส่งผลกระทบต่อมติ อิ ่นื ๆด้วย เช่น ถ้าร่างกายสมบรู ณแ์ ละแขง็ แรงดี จติ ใจก็จะเป็นสุข สดชน่ื แจ่มใส เบิกบาน แตถ่ ้ารา่ งกายออ่ นแอ เจ็บไขไ้ ด้ป่วยบอ่ ยๆ จิตใจกจ็ ะหดหู่ ไมส่ ดชน่ื แจม่ ใส ดงั นั้น คนเราถ้า จติ ใจไมส่ บายไม่เป็นสุข มีความเครยี ด มคี วามวติ กกงั วลใจ ก็จะมผี ลตอ่ รา่ งกาย เช่น กนิ ไม่ได้ นอนไม่หลบั อาหาร ไม่ย่อย รา่ งกายซบู ผอม หนา้ ซดี เซยี วเศร้าหมอง รูปท่ี ๖ แสดงความเชอ่ื มโยงของสุขภาพในแต่ละมติ ิ (ประเวศ วะสี , 2552) ความหมายของการสง่ เสริมสุขภาพ ๔๐

๔๑ การส่งเสริมสุขภาพ (Health Promotion) หมายถึง กระบวนการเพ่ิมความสามารถของคนในการ ควบคมุ ดแู ลและพฒั นาสุขภาพของตนเองให้ดขี ้นึ ซึ่งแต่ละบคุ คลหรอื กลุ่มบุคคลจะตอ้ งมคี วามสามารถท่จี ะบอกและ ตระหนักถงึ ความปรารถนาของตนเอง ท่จี ะสนองความต้องการต่างๆ ของตนเอง และสามารถทจ่ี ะเปล่ยี นแปลงหรือ ปรบั ตนให้เขา้ กบั สง่ิ แวดลอ้ ม การส่งเสรมิ สุขภาพอนามยั ของพนกั งาน คือ งานส่งเสรมิ และธารงรกั ษาสขุ ภาพและความสามารถในการ ทางานของคนงาน ปรับปรุงสภาพแวดล้อมและการทางานให้ดีข้นึ การพัฒนาองค์กรและวัฒนธรรม ขององค์กร เพ่อื ใหพ้ นกั งานมสี ขุ ภาพอนามยั ท่ดี ี อนั จะสง่ ผลตอ่ องค์กรหลายด้านทงั้ ดา้ นผลผลติ ภาพลกั ษณ์ขององค์กร 1.2 ความหมายของพฤติกรรมสุขภาพ พฤตกิ รรมสขุ ภาพ หมายถึง การกระทา หรอื การปฏบิ ตั ขิ องบคุ คลทม่ี ีผลต่อสุขภาพ ซ่ึงแสดงออกได้ 2 ลกั ษณะ คอื ลกั ษณะท่ี 1 การปลูกฝังพฤตกิ รรมสขุ ภาพ โดยจะต้องดาเนินการเพอ่ื ให้ได้มาซึ่งพฤตกิ รรมท่ตี อ้ งการ คอื การกระทาในลกั ษณะท่เี ป็นผลดตี อ่ สุขภาพ เช่น การออกกาลงั กาย การเล้ยี งลกู ด้วยนมแม่ และการไม่กระทาในสง่ิ ท่ี เป็นผลเสยี ต่อสุขภาพ เช่น การสูบบหุ ร่ี การดม่ื เครอ่ื งด่มื แอลกอฮอล์ ลกั ษณะท่ี 2 การปรับเปล่ยี นพฤตกิ รรมสุขภาพ โดยจะต้องดาเนินการเพอ่ื ปรบั เปล่ยี นพฤตกิ รรมสุขภาพท่ี ไม่เหมาะสม ให้เป็นพฤตกิ รรมสุขภาพท่เี หมาะสม โดยพฤตกิ รรมสขุ ภาพท่ไี มเ่ หมาะสม ได้มาจากการกระทาในสง่ิ ท่ี เป็นผลเสยี ตอ่ สุขภาพ และการไม่กระทาในสง่ิ ทเ่ี ป็นผลดตี ่อสุขภาพ เช่น การกนิ อาหารลดหวาน มนั เคม็ ดงั นนั้ พฤตกิ รรมสขุ ภาพ จงึ มผี ลต่อการเจ็บป่วยและการเกดิ โรค ถ้าบุคคลมพี ฤตกิ รรมสุขภาพทเ่ี หมาะสม ก็ จะลดโอกาสของการเกดิ โรค ในทางกลบั กนั ถ้ามพี ฤตกิ รรมสุขภาพทไ่ี มด่ ี ย่อมทาให้มโี อกาสเกดิ โรค หรอื เกิดการ เจ็บป่วย โดยเฉพาะอย่างยง่ิ โรคไมต่ ดิ ต่อต่างๆท่มี ีสาเหตุมาจากพฤตกิ รรมสุขภาพท่ไี ม่ดี เช่น ความดนั โลหติ สูง โรคหวั ใจและหลอดเลอื ด โรคเบาหวาน 1.3 ประเภทของพฤติกรรมสุขภาพ พฤตกิ รรมสขุ ภาพในภาวะปกติ 1.3.1 พฤตกิ รรมป้องกัน (Preventive health behavior) หมายถงึ การกระทา หรอื การแสดงออกของ บุคคลเพ่อื ดารงไว้ซ่ึงผู้มสี ุขภาพดี โดยมวี ัตถุประสงค์เพ่อื ป้องกนั ไม่ให้เกิดการเจ็บป่วย กระทาในขณะท่ยี ังไม่มี อาการของการเจบ็ ป่วย เช่น การหลกี เล่ยี งการตดิ เช้อื โดยการใช้เคร่อื งป้องกนั หรอื ไม่คลุกคลกี บั ผูท้ ่มี ีเช้อื การไม่ สูบบุหร่ี การไม่ด่มื สุรา การควบคุมน้าหนัก การใช้เข็มขัดนิรภยั การสวมหมวกกนั น็อค การขบั รถให้ถูกกฎ จราจร การประเมินสภาพตัวเองโดยการใช้เคร่ืองมือแพทย์ เช่น การตรวจสุขภาพประจาปี การตรวจฟัน ทุก 6 เดอื น การตรวจเลอื ดก่อนแตง่ งาน เป็นต้น ๔๑

๔๒ 1.3.2 พฤติกรรมส่งเสรมิ สุขภาพ (Promotive health behavior ) หมายถึง การกระทาท่แี สดงออกใน ภาวะท่รี ่างกายปกติ แต่ต้องการให้สมบูรณ์มากข้นึ เช่น การออกกาลังกาย การเลือกรับประทานอาหารท่ีถูก สขุ ลกั ษณะครบถ้วนตามหลกั โภชนาการ การผอ่ นคลายความเครยี ด พฤตกิ รรมสุขภาพเมอ่ื เจ็บป่วย 1.3.3 พฤตกิ รรมการรักษาพยาบาล หมายถึง การกระทาของบุคคลเม่อื รู้สกึ ว่าตนเองป่วย หรอื ไม่ สบาย จึงแสวงหาการตรวจวนิ ิจฉัยเพ่อื ให้ตนเองทราบว่าป่วยเป็นอะไร และค้นหาแนวทางแก้ไขตามสภาวะการณ์ เพ่อื ท่จี ะทาให้อาการป่วยดขี ้นึ หรือหายเป็นปกติ เช่น การกนิ ยาตามแพทย์สงั่ การควบคุมอาหาร การมาพบแพทย์ ตามนดั 1.3.4 พฤตกิ รรมการฟ้ืนฟสู ภาพ หมายถึง การรกั ษาและช่วยเหลือทางการแพทย์ เพ่อื ให้สมรรถภาพ การทางานสามารถกลบั มาใชง้ านได้ตามปกติ หรอื ใกล้เคยี งปกติ ซึง่ ข้นึ อยูก่ บั ระดบั ความพกิ ารของแต่ละบคุ คล จงึ จาเป็นตอ้ งมกี ารฝึกฝนเพ่อื ให้เกดิ ความชานาญยง่ิ ๆ ขน้ึ ไป ต้องทาอย่างต่อเน่อื ง ในขณะเดยี วกนั กต็ ้องป้องกนั ความ พกิ ารทอ่ี าจเกดิ เพมิ่ ขน้ึ อกี เช่น การฟื้นฟสู มรรถภาพวยั ทางานท่เี กดิ โรคหรอื บาดเจ็บจากการทางาน 2. ปัจจยั ที่มีผลต่อสุขภาพ การเปล่ยี นแปลงของสุขภาพข้ึนอยู่กบั ปัจจยั หลายอย่าง ปัจจัยเหล่าน้ีอาจทาให้สุขภาพเปล่ยี นแปลงไป ในทางท่ดี ขี ้นึ หรือเลวลงก็ได้ ปัจจัยท่มี ผี ลต่อสุขภาพ ประกอบด้วย การเปล่ยี นแปลงของสุขภาพข้นึ อยู่กบั ปัจจยั หลายอย่าง ปัจจัยเหล่านี้อาจทาให้สุขภาพเปล่ยี นแปลงไปในทางท่ดี ขี ้นึ หรือเลวลงก็ได้ ปัจจัยท่มี ีผลต่อสุขภาพ ประกอบดว้ ย 2.1 ปัจเจกบคุ คล เป็นปัจจยั ทเ่ี ก่ยี วกบั บคุ คลโดยตรง ซึง่ บางปัจจยั ไม่สามารถเปล่ยี นแปลงได้ เป็นสงิ่ ท่ี เป็นมาตงั้ แต่เกดิ และจะเป็นอยู่เชน่ น้ตี ลอดไป หรอื อาจเปล่ยี นแปลงได้ซึง่ เป็นผลจากการเรยี นรู้ 2.1.1 พนั ธุกรรม การถา่ ยทอดทางพนั ธกุ รรมนัน้ เป็นทย่ี อมรบั วา่ ทาใหม้ ผี ลตอ่ สขุ ภาพของวยั ผใู้ หญ่ และวยั สงู อายุมาก ทงั้ ในทางบวกและทางลบ ในทางบวกเชน่ การมอี ายุยนื ยาวเช่อื วา่ เป็นพนั ธกุ รรม (บรรลุ ศริ พิ านชิ และคณะ 2531 : 70) สว่ นผลในทางลบคอื ทาให้เกดิ ผลเสยี ต่อสุขภาพ ได้แก่ โรคท่ถี ่ายทอดมาทางยนี สท์ งั้ หลาย เชน่ เบาหวาน ฮโี มฟีเลีย ทาลสั ซีเมยี เป็นตน้ ปัจจยั ทางพนั ธุกรรมเป็นปัจจยั ท่ไี ม่อาจแก้ไขได้ 2.1.2 เชอ้ื ชาติ บางเช้อื ชาตปิ ่วยเป็นโรคบางโรคมากกว่าเชอ้ื ชาตอิ ่นื ๆ เช่น โรคโลหติ จางบางชนิด เป็น ในคนผวิ ดามากกวา่ ผวิ ขาว 2.1.3 เพศ โรคบางโรคพบบอ่ ยในเพศใดเพศหนง่ึ โรคท่พี บบอ่ ยในเพศหญงิ เชน่ น่ิวในถุงน้าดี โรค ของตอ่ มไทรอยด์ โรคกระดูกพรุน โรคขอ้ อกั เสบ รูมาตอยด์ โรคท่พี บบ่อยในชาย เช่น โรคกระเพาะอาหาร ไสเ้ ลอ่ื น โรคทางเดนิ หายใจ โรครดิ สดี วงทวาร เป็นต้น ๔๒

๔๓ 2.1.4 อายุและระดบั พฒั นาการ (Age and development level) โรคเป็นจานวนมากแตกตา่ งกนั ตาม อายุ เชน่ วัยกลางคนเป็นโรคหลอดเลอื ดเล้ยี งหวั ใจตบี มากกวา่ วยั หนุ่มสาว พฒั นาการทางดา้ นรา่ งกาย และจติ ใจ ภาระงานพฒั นาการของแต่ละวยั จะมผี ลกระทบต่อสขุ ภาพ ทงั้ สขุ ภาพกายและสขุ ภาพจติ ของผูใ้ หญแ่ ละผูส้ งู อายุ วยั รนุ่ เป็นวยั ทอ่ี ยใู่ นระยะของการเรยี น การเลียนแบบ และทดลองเขา้ สูบ่ ทบาทของความเป็นผ้ใู หญ่ ความ ร้เู ท่าไม่ถึงการณท์ าใหต้ ดั สนิ ใจปฏบิ ตั สิ ง่ิ ตา่ งๆ ผดิ พลาดไปโดยไมท่ นั ยงั้ คดิ ทาใหม้ ผี ลเสยี ต่อสขุ ภาพได้ เชน่ การ ววิ าท ยกพวกตกี นั การตดิ ยาเสพตดิ การตดิ เช้อื จากการร่วมเพศ เป็นต้น สง่ิ เหล่าน้มี แี รงผลกั ดนั มาจากพฒั นาการ ทางร่างกายและจติ ใจ ซง่ึ ทาให้เกดิ ผลเสยี ตอ่ สขุ ภาพ ในวยั ผูใ้ หญ่ ภาระงานพฒั นาทาให้เกดิ ผลกระทบตอ่ สขุ ภาพทงั้ ทาง ร่างกายและจติ ใจ เพราะเป็นวยั ท่ตี ้องเลอื กอาชพี ประกอบอาชพี เลอื กคู่ครอง ปรบั ตวั ในชวี ติ สมรส ปรบั ตวั เพ่อื ทาหน้าท่บี ดิ ามารดาทาใหเ้ กดิ ความเครยี ด ความวติ กกงั วล และอาจได้รบั อนั ตรายจากการประกอบอาชพี อกี ด้วย 2.1.5 ปัจจยั ทางสรรี วทิ ยา (Physiological factors) การลดลงของฮอรโ์ มนต่างๆในร่างกายทท่ี าใหเ้ กดิ การเสอ่ื มของอวยั วะต่างๆในร่างกาย 2.1.6 ความเช่อื เป็นส่วนหน่ึงของการดาเนินชวี ติ ความเช่อื เม่อื เกดิ ข้ึนแล้วมกั จะเปล่ยี นแปลงยาก ความเช่อื ดงั กลา่ วอาจจะจรงิ หรอื ไม่จรงิ กไ็ ด้ บุคคลจะปฏบิ ตั ติ ามความเชอ่ื เหลา่ นอี้ ย่างเครง่ ครดั ไมว่ า่ จะอยใู่ น สถานการณเ์ ซน่ ใดก็ตาม และจะรสู้ กึ ไม่พอใจถ้าใครไปบอกว่าสงิ่ ท่เี ขาเช่อื นนั้ เป็นสงิ่ ท่ไี มถ่ ูกต้อง หรอื แนะนาให้เขา เลกิ ปฏบิ ตั ติ ามความเช่อื หรอื ใหป้ ฏบิ ตั ใิ นสง่ิ ทต่ี รงขา้ มกบั ความเช่อื การปฏบิ ตั ติ ามความเช่อื จะทาให้บคุ คลมคี วาม มนั่ ใจและรูส้ กึ ปลอดภยั ถ้าตอ้ งฝืนปฏบิ ตั ใิ นสงิ่ ทข่ี ดั กบั ความเช่อื จะรู้สกึ ไมป่ ลอดภยั เกรงว่าจะเป็นอนั ตราย ความเช่อื ท่พี บไดท้ วั่ ๆ ไปเก่ยี วกบั สุขภาพ ได้แก่ เช่อื ว่าถ้ารบั ประทานไข่ขณะทเ่ี ป็นแผล จะทาให้แผลนนั้ เป็นแผลเป็นท่นี ่า เกลยี ดเม่อื หาย เชอ่ื วา่ การดม่ื เบยี รว์ นั ละ 12 แกว้ จะช่วยป้องกนั การตดิ เชอ้ื ของลาไส้ เช่อื วา่ ถ้าดม่ื น้ามะพร้าวขณะมี ประจาเดอื น จะทาให้เลอื ดประจาเดอื นหยุดไหล เป็นต้น ความเชอ่ื เหลา่ นบี้ างอยา่ งมผี ลกระทบต่อสุขภาพมาก แต่ บางอยา่ งไมม่ ผี ลเสยี หายต่อสขุ ภาพ 2.1.7 เจตคติ เป็นความรู้สกึ ของบคุ คลต่อสง่ิ ตา่ งๆ อาจเป็นบุคคล สงิ่ ของหรอื นามธรรมใดๆ กไ็ ด้ การเกดิ เจตคตอิ าจเกดิ จากประสบการณ์ หรอื เรยี นรู้จากบคุ คลใกลต้ วั ก็ได้ เจตคตมิ ผี ลกระทบต่อสขุ ภาพ เน่อื งจาก เป็นสง่ิ ทอ่ี ยู่เบ้อื งหลงั การประพฤตปิ ฏบิ ตั ติ า่ งๆ เช่น ถา้ ประชาชนมเี จตคตทิ ไ่ี ม่ดตี อ่ สถานบรกิ ารสาธารณสขุ กอ็ าจจะ ไม่ไปใช้บรกิ ารจากสถานทน่ี นั้ หรอื เจตคตติ อ่ การรกั ษาแผนปัจจบุ นั ไม่ดกี จ็ ะไม่ยอมรบั การรกั ษาเม่อื ป่วย เป็นตน้ หรอื เม่อื มเี จตคตไิ มด่ ตี ่อเจ้าหนา้ ท่ี เม่อื เจา้ หนา้ ท่แี นะนาการปฏบิ ตั ติ นเพ่อื สุขภาพ บุคคลนนั้ อาจจะไม่ยอมรบั ฟัง หรอื ไมป่ ฏบิ ตั ติ าม ซึ่งทาใหม้ ผี ลต่อสุขภาพได้ 2.1.8 ค่านยิ ม คอื การให้คุณค่าตอ่ สง่ิ ใดสงิ่ หนง่ึ คา่ นยิ มของบคุ คลไดร้ บั อทิ ธพิ ลมาจากสงั คม บคุ คล พยายามแสดงออกถงึ ค่านยิ มของตนทกุ ครงั้ ทม่ี โี อกาส ค่านยิ มของสงั คมใดสงั คมหน่ึง จะมอี ทิ ธพิ ลต่อการประพฤติ ปฏบิ ตั ขิ องบคุ คลในสงั คมนนั้ ๆ อย่างมาก คา่ นิยมทม่ี ผี ลกระทบต่อสขุ ภาพ เช่น คา่ นิยมของการด่มื เหล้า สูบบุหร่ี ซ่ึง ๔๓

๔๔ แสดงถึงความมฐี านะทางสงั คมสงู ค่านิยมของการเทย่ี วโสเภณีว่าแสดงถึงความเป็นชายชาตรี คา่ นิยมท่ชี ว่ ย ส่งเสรมิ สุขภาพ คอื คา่ นิยมของความมสี ุขภาพดี 2.1.9 พฤตกิ รรมหรอื แบบแผนการดาเนินชวี ติ พฤตกิ รรมสขุ ภาพ (Health behavior) หรอื สุขปฏบิ ตั ิ (Health Practice) พฤตกิ รรมหรอื แบบ แผนการดาเนนิ ชวี ติ ประจาวนั นนั้ เป็นองคป์ ระกอบทม่ี อี ทิ ธพิ ลต่อสขุ ภาพมากท่สี ุด เพราะเป็นองคป์ ระกอบทส่ี ามารถ เปลย่ี นแปลงได้ เช่น พฤตกิ รรมการรบั ประทานอาหาร นสิ ยั การรบั ประทานอาหารเป็นการถา่ ยทอดทางวฒั นธรรม ซึง่ แตกต่างกนั ไปตามลกั ษณะทอ้ งถ่นิ และความชอบของแต่ละคน พฤตกิ รรมการรบั ประทานมผี ลกระทบต่อสขุ ภาพ มาก บางคนรบั ประทานอาหารจบุ จบิ ชอบรบั ประทานอาหารประเภทขบเค้ยี ว ชอบอมทอฟฟี่ ซ่ึงจะมผี ลทาให้ฟันผุ บางคนไม่ชอบรบั ประทานอาหาร ประเภทผกั และผลไม้ ทาให้มกี ากอาหารน้อย ทาให้เส่ยี งตอ่ การป่วยเป็นมะเรง็ ลาไส้ อาหารท่ไี มส่ ะอาดทาให้ท้องเสยี อาหารสุกๆ ดบิ ๆ เช่น ปลาดบิ ก้อย ปลา ทาให้เป็นโรคพยาธิ บางคนชอบ อาหารท่มี ไี ขมนั สูง อาจทาให้เป็นโรคอ้วน หรอื ไขมนั อดุ ตนั ในเส้นเลอื ดเป็นต้น บางคนชอบหรอื ไมช่ อบอาหารบาง ประเภททาใหไ้ ดอ้ าหารไมค่ รบถว้ น การพกั ผ่อนและการนอนหลบั ผูท้ พ่ี กั ผอ่ นหรอื นอนหลบั ไม่เพยี งพอจะมผี ลเสยี ต่อสุขภาพ ผู้ทอ่ี ดนอนจะรู้สกึ หนกั มนึ ศรี ษะรู้สกึ เหมอื นตวั ลอยควบคุมสตไิ มไ่ ด้ ไม่สนใจสง่ิ แวดล้อม ไมส่ ามารถ ควบคุมตนเองให้ทางานอย่างมปี ระสทิ ธภิ าพได้ ถา้ ตอ้ งทางานท่ตี ้องระมดั ระวงั อนั ตราย เชน่ งานในโรงงาน อตุ สาหกรรม จะมผี ลให้ร่างกายได้รบั อุบตั เิ หตุ เช่น เคร่อื งจกั รตดั น้ิวมอื หรอื อุบตั เิ หตอุ น่ื ๆ ได้ พฤตกิ รรมทาง เพศ การตอบสนองความต้องการทางเพศเป็นความต้องการพ้นื ฐานของมนุษยท์ ่มี ผี ลกระทบต่อสุขภาพไดถ้ ้าบุคคล นนั้ มพี ฤตกิ รรมทางเพศท่ไี ม่ถกู ตอ้ ง เชน่ สาสอ่ นทางเพศ พฤตกิ รรมรกั ร่วมเพศ หรอื มพี ฤตกิ รรมทางเพศ 2.2 ปัจจยั ด้านสงิ่ แวดลอ้ ม (Environment Factors) คอื สงิ่ ต่างๆทอ่ี ยูร่ อบตวั เรา เป็นสงิ่ ท่เี กดิ ข้นึ เองตาม ธรรมชาติ และสงิ่ ทม่ี นุษยส์ รา้ งขน้ึ มีทงั้ สง่ิ มชี วี ติ และไม่มชี วี ติ ประกอบด้วย 2.2.1 สง่ิ แวดลอ้ มทางกายภาพ คอื สง่ิ แวดลอ้ มทไ่ี ม่มชี ีวติ เช่น ลกั ษณะภูมศิ าสตรท์ ่แี ตกต่างกนั ทาให้ เกดิ ฤดกู าลแตกต่างกนั และอณุ หภูมขิ องแต่ละพน้ื ท่แี ตกต่างกนั ซงึ่ มผี ลกระทบตอ่ สขุ ภาพของบคุ คลโดยตรง สภาพ ภมู ศิ าสตร์บางแหง่ เออ้ื อานวยให้สงิ่ มชี วี ติ บางอยา่ งเจรญิ เตบิ โตไดด้ ี เช่น โรคพยาธติ ่างๆ ไขม้ าลาเรยี ซึ่งประเทศใน เขตหนาวจะไม่ประสบกบั ปัญหาสุขภาพเหล่าน้ี การเปล่ยี นแปลงของฤดูกาลทาใหบ้ ุคคลต้องปรบั ตวั ต่อ สภาพแวดล้อมในแต่ละฤดกู าล ทาใหค้ นบางคนเกิดการเจบ็ ป่วยข้นึ เช่น ในฤดูฝนประชาชนจะป่วยเป็นไขห้ วดั กนั มาก ในฤดูหนาวมกั ป่วยเป็นโรคภูมแิ พก้ นั มาก สว่ นฤดรู ้อนทาให้ไดร้ บั อนั ตรายจากการถกู สตั ว์มพี ษิ กดั ตอ่ ยหรอื อุบตั เิ หตจุ ากการจมน้า สภาพท่อี ยู่อาศยั หรอื บ้าน เป็นสง่ิ แวดล้อมทอ่ี ย่ใู กล้ตัวคนมากท่สี ุด ลกั ษณะบ้านท่ชี ว่ ย ส่งเสรมิ สขุ ภาพ คอื มกี ารระบายอากาศไดด้ ี อยูห่ า่ งไกลจากแหลง่ อตุ สาหกรรม ไมม่ เี สยี งรบกวน มกี ารกาจดั ขยะท่ี ถูกวธิ ี มที ่อระบายน้าและมกี ารระบายน้า ไม่มนี ้าท่วมขงั มสี ้วมท่ถี ูกสขุ ลกั ษณะ มนี ้าด่มื น้าใชท้ ส่ี ะอาด มคี วาม ปลอดภยั จากโจรผู้รา้ ยและอาชญากรรม ใช้วสั ดกุ อ่ สรา้ งทม่ี คี วามคงทนถาวร ภายในบ้านไดร้ บั การจดั วางสงิ่ ของ ๔๔

๔๕ เคร่อื งใช้ตา่ งๆ อย่างเป็นระเบยี บปลอดภยั จากการเกดิ อบุ ตั เิ หตุ ได้รบั การดูแลรกั ษาความสะอาดเป็นอยา่ งดี มี สถานท่สี าหรบั อานวยความสะดวกในการทากจิ กรรมต่างๆ และมคี วามเป็นส่วนตวั สภาพบ้านทไ่ี มถ่ ูกสุขลักษณะจะ กอ่ ให้เกดิ ปัญหาสุขภาพแก่ผูอ้ ยูอ่ าศยั ทงั้ ในดา้ นการเจบ็ ป่วยดว้ ยโรคตดิ เชอ้ื ต่างๆ และอุบตั เิ หตทุ ่เี กดิ ขน้ึ ได้จากความ ประมาท เช่นไฟไหม้ น้าร้อนลวก การพลดั ตก หกล้ม 2.2.2 สง่ิ แวดล้อมทางชีวภาพ คอื สง่ิ แวดลอ้ มทม่ี ชี วี ติ มอี ทิ ธพิ ลต่อสุขภาพของคนเรา ส่ิงมชี วี ิต มที งั้ พชื และสตั ว์ บางอย่างมคี ณุ บางอย่างมโี ทษ เชน่ เชอ้ื โรคทงั้ หลาย หนอนพยาธติ ่างๆ เป็นตน้ 2.2.3 สง่ิ แวดล้อมทางเศรษฐกจิ ได้แก่ อาชพี รายได้ ฐานะทางการเงนิ ของแต่ละคน ซ่งึ จะมอี ทิ ธพิ ลต่อ สขุ ภาพ คนรวย คนฐานะปานกลาง คนยากจน จะมวี ถิ กี ารดาเนนิ ชวี ติ ท่แี ตกตา่ งกนั การเกดิ โรคจะแตกต่างกนั ด้วย 2.2.4 สงิ่ แวดล้อมทางสงั คม (social environment) ได้แก่ นโยบายทางการเมอื ง ทางดา้ นสาธารณสุข ขนบธรรมเนยี มประเพณี วฒั นธรรม โดยเฉพาะปัจจุบนั วฒั นธรรมการกนิ ของคนไทยเปล่ยี นแปลงไป คนไทยนยิ ม บรโิ ภคอาหารฝรงั่ และอาหารขยะมากขน้ึ ทาให้เกดิ โรคอว้ น โรคความดนั โลหติ สงู โรคหวั ใจ และโรคเบาหวาน ตามมา 2.3 ปัจจยั ด้านระบบการจัดการสาธารณสุขและการบรกิ ารสุขภาพ หมายถึง การจัดบริการทางด้าน การแพทย์และสาธารณสขุ ทม่ี ีอยู่ของรฐั ทงั้ ด้านการส่งเสรมิ สขุ ภาพ การป้องกันโรค การรักษาพยาบาล และการ ฟื้นฟสู ภาพ ในการทจ่ี ะส่งเสรมิ ให้บุคคลท่อี าศยั อยู่ในชุมชนนัน้ ๆ หรอื ประเทศนัน้ ๆ มสี ุขภาพท่ดี ี และเท่าเทียมกนั ส่งเสรมิ ใหท้ กุ คนมสี ทิ ธเิ ทา่ เทยี มกนั ในการเขา้ ถงึ ระบบการบรกิ ารทางการแพทย์ ๔๕

๔๖ รปู ท่ี ๗ แสดงความเช่อื มโยงระหวา่ งสุขภาพและปัจจยั กาหนดสุขภาพ ดงั นนั้ การมสี ขุ ภาพดจี ะตอ้ งอาศยั ปัจจยั หลายอย่างประกอบกนั การเขา้ ใจเก่ยี วกบั ปัจจยั ท่มี ผี ลกระทบ ต่อสุขภาพ จะช่วยให้คนรู้จกั ปรับปรุงให้ตนเองมสี ขุ ภาพทด่ี ที ่สี ดุ โดยหลกี เล่ยี งปัจจยั เส่ยี งตา่ งๆ มีส่วนร่วมในการ ดูแลและปรบั ปรุงสงิ่ แวดล้อมใหเ้ หมาะสมกบั การดารงชวี ติ เพอ่ื การมสี ุขภาพดตี ลอดไป 3. กลยุทธการดาเนินงานส่งเสริมสุขภาพตามประกาศ “กฎบตั รออตตาวา” (Ottawa charter for Health Promotion) ในบริบทของสถานประกอบการ การประชุมท่เี มอื งออตตาวา ประเทศแคนาดา เป็นการประชมุ ระหวา่ งประเทศเก่ยี วกบั การสง่ เสรมิ สุขภาพท่ี จดั ข้นึ เป็นครงั้ แรก ระหว่างวันท่ี 17-21 พฤศจิกายน ค.ศ.1986 โดยมีช่ือการประชุมว่า \" The first International Conference on Health promotion\" และท่ปี ระชุมได้ออกกฎบัตร (charter) ในการดาเนินงานเพ่อื ให้บรรลสุ ุขภาพดี ถ้วนหน้า ในปี พ.ศ.2543 การประชุมครงั้ นีส้ ะทอ้ นให้เหน็ ถึงความเคล่ือนไหวในวงการสาธารณสุขทวั่ โลก Ottawa Charter for Health promotion ท่กี าหนดข้นึ นับว่าได้จุดแนวคดิ และท่มี าของนโยบายด้านการส่งเสรมิ สุขภาพของ หลายประเทศ กฎบตั รนีไ้ ด้กาหนดกลยุทธท่สี าคญั ในการดาเนินงานส่งเสรมิ สุขภาพไวด้ งั นี้ 1. สร้างนโยบายสาธารณะ นโยบาย เป็นสิ่งท่แี สดงความห่วงใยอย่างชดั เจนในเร่อื งสุขภาพ พร้อมท่จี ะ รบั ผิดชอบต่อผลกระทบทางสุขภาพ ท่ีอาจเกดิ ข้นึ จากนโยบายนัน้ ขณะเดียวกันก็เป็นนโยบายท่ีมุ่งสร้างเสริม สง่ิ แวดล้อมทงั้ ทางสงั คม และกายภาพท่เี อ้อื ต่อการมชี วี ติ ท่มี ีสุขภาพดี และมุ่งให้ประชาชนมที างเลือก และสามาร ถ เขา้ ถึงทางเลอื กท่กี ่อให้เกดิ สุขภาพดไี ด้ 2. สร้างสงิ่ แวดล้อมท่เี ออ้ื ต่อสุขภาพ ส่ิงแวดลอ้ มเป็นปัจจัยสาคญั ท่มี ีผลต่อสุขภาพ นอกจากการหลกี หนี หรือปกป้องตนเอง หรือปกป้องสังคมให้พ้นจากสง่ิ แวดล้อมท่ไี ม่ดีแล้ว ในสภาพของคนทงั้ สังคม การปรับปรุง สง่ิ แวดลอ้ ม ไม่สร้างปัญหาตอ่ สุขภาพ 3. เพ่มิ ความสามารถของชุมชน การส่งเสรมิ สุขภาพ ไม่สามารถทาให้สาเรจ็ ได้โดยแพทย์ และพยาบาล หรอื เจ้าหนา้ ทส่ี าธารณสุขเทา่ นนั้ งานหลายอย่างตอ้ งการการมสี ่วนร่วมของชุมชน 4. พัฒนาทักษะส่วนบคุ คล การทาให้คนมคี วามรู้ ความสามารถ ความเขา้ ใจในการควบคุมปัจจัยก่อโรค ต้องมกี ระบวนการในการสร้างความรู้ ความเขา้ ใจ ใหค้ นรูจ้ กั และมคี วามสามารถ (ทกั ษะ) ในการดแู ลสุขภาพตนเอง 5. ปรบั ระบบบรกิ ารสุขภาพ การบริการทางการแพทย์ มีผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชน เน้นการ จดั บรกิ ารส่งเสรมิ สขุ ภาพ การป้องกนั โรค ควบคู่ไปกบั การให้การบรกิ ารรกั ษา จากกลยุทธดงั กลา่ ว สามารถนามาประยกุ ตใ์ ช้เพ่อื การส่งเสริมสขุ ภาพในสถานประกอบการ ดงั นี้ ๔๖