วารสารนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ Journal of Innovation and Management วารสารนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา เปนวารสารทางวิชาการที่มีวัตถุประสงค เพ่ือสงเสริมและเผยแพรผลงานทางวิชาการและนวัตกรรมท่ีมีคุณภาพทางดานทางมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร ใน 3 กลุมสาขาวิชา ไดแก (1) บริหารธรุ กจิ พาณชิ ยศาสตร การบญั ชี และการจัดการ (2) รัฐศาสตรและรัฐประศาสนศาสตร และ (3) สหวิทยาการ โดยจัดพิมพเผยแพรปละ 1 ฉบับ ประจําเดือนมกราคม-ธันวาคม โดยจัดสงใหหนวยงานและ สถาบนั การศึกษาตางๆ ตลอดจนบคุ คลทวั่ ไปทีต่ อบรบั การเปนสมาชิก ตามใบสมคั รทายเลม กองบรรณาธิการ วารสารนวตั กรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสุนนั ทา มีความยินดีรับบทความวิจัย (Research article) บทความทางวิชาการ (Academic article) และบทวิจารณหนังสือ (Book review) ที่ยังไมเคยเผยแพร ในวารสารฉบับอื่นมากอน ผูสนใจสามารถดูรายละเอียดไดท่ี https://www.tci-thaijo.org/index.php/journalcim หรือ https://www.journalcim.ssru.ac.th สํานักงานกองบรรณาธกิ าร วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ อาคาร 37 ชั้น 1 เลขท่ี 1 มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสุนันทา ถนนอูทองนอก แขวงวชริ ะพยาบาล เขตดสุ ิต กรุงเทพ 10300 โทรศัพท 02-160-1452 โทรสาร 02-160-1184 E-mail: [email protected], cimjssru.gmail.com Website: https://www.tci-thaijo.org/index.php/journalcim, https://www.journalcim.ssru.ac.th o กองบรรณาธิการสงวนสิทธ์ใิ นการพิจารณาและตัดสินการตพี ิมพบ ทความในวารสาร o บทความทุกเร่อื งจะไดรับการตรวจสอบทางวชิ าการโดยผูท รงคุณวฒุ ิ (Peer reviewer) แตข อความและเนือ้ หาใน บทความทต่ี ีพิมพเ ปน ความรบั ผิดชอบของผูเขยี น มิใชความคดิ เห็นและความรับผิดชอบของวารสาร o การคัดลอกอา งองิ ตองดําเนินการตามการปฏบิ ตั ิในหมูนักวิชาการโดยทั่วไป และสอดคลองกับกฎหมายทีเ่ ก่ยี วขอ ง

บทบรรณาธกิ าร วารสารนวัตกรรมและการจัดการ (Journal of Innovation and Management : JIM) เป็นวารสารทางวิชาการที่ออกปีละ 1 ฉบับ สำหรับฉบับนี้เป็นปีที่ 5 ประจำเดือน มกราคม-ธันวาคม 2563 จดั พิมพเ์ น่อื งในโอกาสพิเศษที่วิทยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา ได้จัดการประชุมทางวิชาการนำเสนอผลงานวิจัยระดบั นานาชาติด้านการจัดการ นวัตกรรม เศรษฐศาสตร์ และสังคมศาสตร์ (International Conference of Management, Innovation, Economics and Social Science: ICMIESS 2020) กองบรรณาธิการได้ให้ความสำคัญในการพิจารณาและคัดเลือกบทความ ที่มีคุณภาพมาลงตีพิมพ์ โดยทุกบทความได้ผ่านการกลั่นกรองจากกองบรรณาธิการ และผู้ทรงคุณวุฒิภายนอกที่ตรงสาขาเพื่อตรวจสอบคุณภาพของบทความก่อนลงตีพิมพ์ โดยผูป้ ระเมนิ ไม่ทราบชอ่ื ผแู้ ตง่ และผู้แต่งไมท่ ราบช่อื ผู้ประเมนิ บทความ (Double-blind peer review) สำหรับวารสารฉบับนี้ ประกอบด้วย บทความวิจัย รวมจำนวน 12 เรื่อง เช่น “ปัจจัยที่มีผลต่อการตัดสินใจของนักท่องเที่ยวต่อการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพในพื้นท่ี กลุ่มจังหวัดชายทะเลภาคตะวันออก” “การพัฒนาโปรแกรมเสริมสำหรับจัดเก็บและ ซื้อขายไลบรารีสินทรัพย์ดิจิทัลของโปรแกรมด้านวิชวลเอฟเฟค” “การพัฒนาตัวบ่งช้ี ภาวะผู้นำแบบครอบคลุมของผู้บริหารโรงเรียนมัธยมศึกษาในภาคตะวันออก สังกัด สำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พื้นฐาน” เปน็ ตน้ กองบรรณาธิการวารสารนวัตกรรมและการจัดการ มีความมุ่งมั่นที่จะพัฒนา วารสารให้มคี ณุ ภาพสูงขึน้ ขอขอบคุณผู้ทรงคุณวฒุ ิภายนอกทกุ ทา่ นทก่ี รุณาเปน็ ผูป้ ระเมนิ บทความอย่างมีคุณภาพให้กับกองบรรณาธิการ และขอเชิญชวนคณาจารย์ นักวิจัย นักวิชาการ นิสิตและนักศึกษาในระดับบัณฑิตศึกษา เสนอบทความเข้ารับการพิจารณา กลั่นกรองตีพิมพ์เพื่อเผยแพร่สู่สาธารณะและอาจนำไปสู่การใช้ประโยชน์ต่อไป ทั้งน้ี กองบรรณาธิการหวังเป็นอย่างยิ่งว่าวารสารฉบับนี้จะเป็นประโยชน์สำหรับท่านผู้อ่าน นักวิชาการและผู้สนใจ ขอขอบคุณสมาชิกวารสาร ที่ได้ให้ความสนใจติดตามวารสาร นวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา โดยทา่ นสามารถสบื ค้นข้อมูล เพิม่ เตมิ ได้ท่ีเว็บไซต์ของวารสารตอ่ ไป ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ หทยั พนั ธน์ สนุ ทรพิพธิ บรรณาธิการ วารสารนวตั กรรมและการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภฏั สวนสุนนั ทา

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ Journal of Innovation and Management Print ISSN 2465-4477 Online ISSN 2697-6277 ปีที่ 5 เดอื นมกราคม-ธันวาคม 2563 วตั ถปุ ระสงค์ 1. เพื่อเผยแพร่ผลงานทางวิชาการและนวตั กรรมท่ีมคี ุณภาพทางด้านทางมนษุ ยศาสตรแ์ ละสงั คมศาสตร์ ใน 3 กลุ่มสาขาวิชา ไดแ้ ก่ (1) บริหารธรุ กิจ พาณชิ ยศาสตร์ การบญั ชี และการจัดการ (2) รฐั ศาสตร์และรฐั ประศาสนศาสตร์ และ (3) สหวิทยาการ 2. เพอ่ื ส่งเสรมิ และและกระตุ้นใหเ้ กิดการวจิ ยั การพัฒนานวัตกรรม และการพัฒนาองคค์ วามรู้ในศาสตร์สาขาวิชาต่างๆ แกอ่ าจารย์ นกั วชิ าการ นักวิจยั นสิ ติ นักศึกษา และบคุ คลทว่ั ไป ทง้ั แวดวงวิชาการและสงั คมท่วั ไป เจา้ ของ วิทยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา ท่ีปรกึ ษา รองศาสตราจารย์ ดร.ชุตกิ าญจน์ ศรีวบิ ูลย์ อธกิ ารบดี มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนนั ทา รองศาสตราจารย์ ดร. ธนสุวทิ ย์ ทับหิรญั รองอธกิ ารบดี ฝ่ายวจิ ัยและบริการวิชาการ รองศาสตราจารย์ ดร.บณั ฑิต ผงั นริ นั ดร์ คณบดี วทิ ยาลยั นวตั กรรมและการจดั การ บรรณาธิการ ผูช้ ว่ ยศาสตราจารย์ หทยั พนั ธน์ สนุ ทรพพิ ิธ กองบรรณาธกิ าร สถาบนั บัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ ศาสตราจารย์ ดร.ดิเรก ปทั มสริ ิวัฒน์ จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย ศาสตราจารย์ ดร.อัจฉรา จันทร์ฉาย จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลยั ศาสตราจารย์ ดร.สภุ างค์ จนั ทวานชิ สถาบนั เทคโนโลยพี ระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบงั ศาสตราจารย์ ดร.ปรีชา ยุพาพนิ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช รองศาสตราจารย์ ดร. สุภมาส อังศโุ ชติ มหาวิทยาลัยศรีปทมุ รองศาสตราจารย์ ดร. สุบิน ยุระรชั สมาคมนกั วจิ ยั ดร.วิทยา เจยี รพันธุ์ ฝา่ ยจดั การและเลขานุการกองบรรณาธกิ าร นางสาวดวงกมล สรุ พิพิธ ฝ่ายประชาสัมพันธ์ จดั จำหนา่ ย และสมาชิก นางพทั ธนันท์ โรจนร์ ุง่ วัฒน์ ฝ่ายศิลปกรรมและจดั ทำรปู เล่ม นายพชี ญานัท ก้อนทองคำ ฝ่ายพิสจู นอ์ ักษร ดร.ศิรญิ ญา ศิริญานันท์ Dr.John Sterling Forssen Smith กำหนดการเผยแพร่ ปีละ 1 ฉบับ ประจำเดือน มกราคม–ธันวาคม ลขิ สทิ ธิ์ บทความทไี่ ด้รับการตพี มิ พใ์ นวารสารนวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา ถอื เปน็ กรรมสิทธขิ์ องมหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา ห้ามนำขอ้ ความทงั้ หมดไปตพี ิมพ์ซำ้ ยกเวน้ ได้รบั อนญุ าตจากมหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสุนนั ทา สถานที่พิมพ์ บรษิ ทั จรัลสนิทวงศก์ ารพิมพ์ จำกัด เลขที่ 219, 220, 221, 223, 225, 227, 229, 231, 233 ซอยเพชรเกษม 102/2 แขวงบางแคเหนือ เขตบางแค กรงุ เทพมหานคร 10160

สารบัญ วารสารนวตั กรรมและการจดั การ Journal of Innovation and Management ปที ่ี 5 เดือนมกราคม-ธนั วาคม 2563 บทความวจิ ยั 05 แนวทางการแก้ไขปัญหาการจัดการคลังสินค้าเวชภัณฑ์: กรณีศึกษาร้านขายยาแห่งหนึ่งใน จังหวัดนครปฐม ชณชิ า หมอยาดี ปญั ญารักษ์ โกศลั วฒั น์ เกียรตกิ ุลไชย จติ ต์เอ้อื และชุติระ ระบอบ 15 ปัจจัยที่มผี ลต่อการตัดสินใจซือ้ เครือ่ งสำอางผ่านเครอื ขา่ ยสงั คมออนไลนข์ องผู้บริโภค กลุม่ เจเนอเรช่ันวายในจงั หวดั นครปฐม กนกพชั ร กอประเสรฐิ วัลลภา วชิ ะยะวงศ์ นติ ยา งามยิง่ ยง เฌอมินทร์ เศรษฐธ์ ีราธญั และผอ่ งใส่ สินธุสกลุ 29 ภาวะผู้ตามที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของหน่วยงานภายใต้กระทรวงการ อดุ มศึกษา วิทยาศาสตร์ วจิ ัยและนวตั กรรม วรี เชษฐ์ ม่งั แว่น และอมรนิ ทร์ เทวตา 41 รูปแบบการจดั การความรู้ภมู ปิ ญั ญาชาวบา้ นดา้ นหัตถกรรมผา้ ฝา้ ยทอมอื ของชาวลวั ะ ในภาคเหนือของประเทศไทย พรต เสตสวุ รรณ วนั ชยั ปานจนั ทร์ ศจมี าจ ณ วิเชยี ร นวลละออ แสงสขุ และชุมพล รอดแจ่ม 59 รูปแบบการพัฒนาด้านการบรหิ ารทรัพยากรมนุษยส์ ำหรับวิสาหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอ่ ม ชนัดดา พดั ทอง วนั ชยั ปานจนั ทร์ ศจมี าจ ณ วิเชียร นวลละออ แสงสขุ และชุมพล รอดแจม่ 72 ปจั จยั ที่ส่งผลตอ่ การยอมรบั ต้นแบบนวัตกรรมการบริหารจัดการรถตู้โดยสารสาธารณะ บรษิ ัท กาญจนบรุ ี เอ็กซ์เพรส จำกัด รฐั ชณณั ธร แตงจุ้ย และวไิ ลลักษณ์ รกั บำรงุ 87 ปัจจัยที่มีผลต่อการตัดสินใจของนักท่องเที่ยวต่อการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพในพื้นที่กลุ่มจังหวัด ชายทะเลภาคตะวันออก ปยิ ะพงศ์ พดั ชา ชวาลศกั ด์ิ เพชรจนั ทรฉ์ าย และชฎามาศ ขาวสะอาด 103 การพัฒนาโปรแกรมเสริมสำหรับจัดเกบ็ และซ้อื ขายไลบรารีสินทรพั ยด์ จิ ิทัลของโปรแกรม ดา้ นวิชวลเอฟเฟค นิลละกาฬ บุบผาโชติ และคชากฤษ เหล่ยี มไธสง 118 ตน้ แบบนวัตกรรมสเปรยบ์ ำรงุ ผิวหน้าสมุนไพรมะหาด ประภัสวรณิ ทร์ วจีพลกำแหง และศุภรา เจรญิ ภูมิ 131 ปัจจยั ท่สี ่งผลต่อการยอมรับต้นแบบนวัตกรรมการบริหารจดั การงานก่อสรา้ งอาคารพักอาศยั พัชรินทร์ บุญชว่ ย และวไิ ลลกั ษณ์ รกั บำรงุ 146 การพัฒนาตัวบ่งช้ีภาวะผนู้ ำแบบครอบคลุมของผู้บริหารโรงเรียนมธั ยมศกึ ษาในภาคตะวันออก สังกดั สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน นนั ทนา เจริญสุข ภัคณัฏฐ์ สมพงษธ์ รรม และสรพงษ์ เจริญกฤตยาวุฒิ 169 พฤติกรรมผู้นำของผู้บริหารที่ส่งผลต่อแรงจูงใจในการปฏิบัติงานของครูในสถานศึกษาพื้นท่ี จังหวดั กาญจนบรุ ี สังกัดสำนกั งานเขตพ้ืนทกี่ ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต 8 สทุ ธิชา สมุทวนิช และพรศักดิ์ สุจริตรักษ์

รายช่ือผทู้ รงคุณวฒุ กิ ลน่ั กรองบทความ (Peer Reviewers) ศาสตราจารย์ ดร.นิพนธ์ ตงั้ ธรรม มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ ศาสตราจารย์ ดร.ปรชี า ยุพาพนิ สถาบันเทคโนโลยพี ระจอมเกลา้ เจา้ คุณทหารลาดกระบงั ศาสตราจารย์ ดร.ภูมฐิ าน รงั คกลู นวุ ฒั น์ มหาวิทยาลยั หอการค้าไทย รองศาสตราจารย์ ดร.กัญญามน กาญจนทวีกูล มหาวิทยาลัยเวสเทิร์น รองศาสตราจารย์ ดร.ชตุ กิ าญจน์ ศรวี บิ ูลย์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ นั ทา รองศาสตราจารย์ ดร.ณักษ์ กลุ ิสร์ มหาวิทยาลัยศรนี ครนิ ทรวิโรฒ รองศาสตราจารย์ ดร.ธนาสฤษฎ์ิ สตะเวทนิ มหาวทิ ยาลัยรามคำแหง รองศาสตราจารย์ ดร.บัณฑติ ผงั นิรันดร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสุนันทา รองศาสตราจารย์ ดร.ประภัสสร์ เทพชาตรี มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ รองศาสตราจารย์ ดร.ปรณิ ภา จิตราภณั ฑ์ มหาวทิ ยาลยั รามคำแหง รองศาสตราจารย์ ดร.พักตร์ผจง วัฒนสินธ์ุ จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั รองศาสตราจารย์ ดร.โยธิน แสวงดี มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล รองศาสตราจารย์ ดร.รววี รรณ ชินะตระกูล สถาบนั เทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจา้ คุณทหารลาดกระบัง รองศาสตราจารย์ ดร.วชั รินทร์ อนิ ทพรหม มหาวิทยาลยั ราชภัฏพระนคร รองศาสตราจารย์ ดร.วิทยา เมฆขำ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ ันทา รองศาสตราจารย์ ดร.สบุ นิ ยรุ ะรชั มหาวทิ ยาลัยศรีปทุม รองศาสตราจารย์ ดร.สภุ มาส อังศุโชติ มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทัยธรรมาธิราช รองศาสตราจารย์ ดร.สุรพล ราชภณั ฑารักษ์ มหาวิทยาลยั รามคำแหง ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.จันทนา วฒั นะกาญจนะ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.ชมุ พล รอดแจ่ม มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.โชติมา ไชยวงศ์เกียรติ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั นครราชสีมา ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ธนภัทร ปจั ฉมิ ม์ มหาวทิ ยาลยั สวนดุสติ ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.ธนภัทร ยีขะเด มหาวิทยาลยั ราชภัฎสงขลา ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.นิพนธ์ โซะเฮง มหาวทิ ยาลัยรามคำแหง ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.บรรเจิด จงอภริ ัตนกุล มหาวิทยาลัยอัสสัมชญั ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.พรี ธร บุณยรตั พันธ์ุ มหาวทิ ยาลัยนเรศวร ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.วโิ รจน์ เจษฎาลักษณ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.ศภุ รา เจริญภูมิ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.สพุ ตั รา ปราณี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสุนันทา ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.อมั พร ปัญญา มหาวิทยาลัยกรงุ เทพธนบุรี ดร.กนกพชั ร กอประเสรฐิ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม ดร.ฉตั รรตั น์ โหตระไวศยะ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา ดร.ณัฐพล จนั ทรชโลบล มหาวทิ ยาลยั รงั สิต ดร.เปรมกมล จนั ทรก์ วกี ูล มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา ดร.พงศกร พชิ ยดนย์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ ดร.พงศ์สฎา เฉลมิ กลิ่น มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั นครปฐม ดร.พัชรี กล่อมเมอื ง มหาวิทยาลยั ราชภัฏพระนคร ดร.ภฤศญา ปยิ ะนสุ รณ์ มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร ดร.วนิตา บณุ โฉม มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลอีสาน ดร.วญิ ญู ปรอยกระโทก มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลธัญบรุ ี ดร.วไิ ลลักษณ์ รกั บำรงุ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสนุ นั ทา ดร.สมคะเน ยอดพราหมณ์ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีพระจอมเกลา้ พระนครเหนือ ดร.สชุ าดา แสงดวงดี มหาวทิ ยาลัยราชภัฏนครปฐม ดร.แสงดาว ประสิทธสิ ขุ มหาวทิ ยาลยั หอการค้าไทย Asst. Prof. Dr. Mohd Rizaimy Shaharudin Universiti Teknologi MARA, Malaysia Dr. Shu-Meei Ho Chihlee University of Technology, Taiwan

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 แนวทางการแกไขปญหาการจดั การคลงั สนิ คาเวชภณั ฑ: กรณศี ึกษารานขายยาแหง หน่งึ ในจังหวัดนครปฐม ชณชิ า หมอยาดี1,*, ปญญารกั ษ โกศลั วัฒน2, เกยี รตกิ ลุ ไชย จติ ตเ ออื้ 3, ชตุ ริ ะ ระบอบ4 1อาจารยประจําวิทยาลยั โลจสิ ตกิ สแ ละซพั พลายเชน มหาวทิ ยาลยั ราชภัฎสวนสนุ นั ทา 2,3อาจารยกองการศึกษา โรงเรียนนายเรืออากาศนวมินทกษตั รยิ าธิราช 4อาจารยป ระจําคณะบรหิ ารธรุ กจิ มหาวทิ ยาลัยหัวเฉยี วเฉลิมพระเกียรติ Received: 26 May 2020 Revised: 30 June 2020 Accepted: 08 July 2020 บทคัดยอ การวจิ ัยนีเ้ ปน การวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีวัตถุประสงค เพ่อื หาแนวทางการแกปญหาระบบคลังสินคาเวชภณั ฑ รานขายยาแหงหนึ่งในจังหวัดนครปฐม โดยผูวิจัยทําการสัมภาษณผูจัดการรานขายยา และพนักงานที่เก่ียวของกับ กระบวนการจัดการคลังสินคาเวชภัณฑ จากนั้นผูวิจัยไดทําการศึกษาหาวิธีการแกไขปญหาดังกลาว โดยผูวิจัยไดทํา การวิเคราะหข อ มูลจากการเก็บขอ มลู การทาํ วิจยั โดยการจัดแบง กลุมสินคา ตามทฤษฎวี ิธีการของหลกั การจัดการสนิ คา คงคลังแบบ (ABC Analysis) โดยจัดแยกประเภทของสินคาตามราคาสินคา มาวิเคราะหแบงแยกเปนกลุมสินคา คงคลัง โดยใชโปรแกรม Microsoft Excel และทฤษฎีการจัดเรียงสินคา แบบ FIFO แกไขปญหาในแตละดาน เพอื่ ชวยใหก ารบรหิ ารกิจกรรมคลงั สินคา เวชภัณฑ ในการศึกษาใหม ีประสทิ ธิภาพย่งิ ข้ึน ผลการศึกษา พบวา การออกแบบแผนผังคลังสินคาใหม ดวยวิธีการจัดเก็บเปนโซนตาม ABC จัดระดับ ความสําคัญของแตละประเภทสินคา เพ่ือใหงายตอการบริหารการจัดการสินคาคงคลังใหมีประสิทธิภาพมากย่ิงข้ึน ทั้งนี้เม่ือใชวิธีการจัดเก็บเปนโซนตาม ABC รวมกับการใชระบบ FIFO เพ่ือแกปญหาระบบคลังสินคาเวชภัณฑ พบวา สามารถเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการคลังสินคาได ทําใหพนักงานจัดเก็บสินคาทําใหพนักงานจัดเก็บสินคาหยบิ สนิ คา ไดสะดวกมากขึ้นและการผิดพลาดนอยลง พนักงานที่ปฏิบัติงานสามารถปฏิบัติงานไดอยางมีประสิทธิภาพมากข้ึน สามารถลดปญหาการหมดอายขุ องสินคาเวชภณั ฑท ่ีหลงเหลอื อยูภ ายในคลังสินคา ได คาํ สาํ คญั : การจดั การคลงั สนิ คา ระบบคลงั สินคา * ผปู ระสานงานหลัก; อีเมล: [email protected] วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา 5

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 Guidelines for Solving Problems in Warehouse Management of Medical Supplies: A Case Study of a pharmacy in Nakhon Pathom Province Chanicha Moryadee1,*, Panyarak Kosalwat2, Kiatkulchai Jitt-Aer3, Chutira Rabob4 1Lecturer, College of Logistics and Supply Chain, Suan Sunandha Rajabhat University 2,3Lecturer, Navaminda Kasatriyadhiraj Royal Air Force Academy 4Lecturer, Faculty of Business, Huachiew Chalermprakiet University Received: 26 May 2020 Revised: 30 June 2020 Accepted: 08 July 2020 ABSTRACT This research is a qualitative method, aiming to find a solution for the medical warehouse system problems of a pharmacy company in Nakhon Pathom Province, from which the drugstore manager and staff related to the warehouse management process are interviewed regarding the existing problems. The data collected has analyzed and classified in accordance with the theory of inventory management principles (ABC Analysis), by analyzing inventory items applying pricing criteria for dividing into groups using Microsoft Excel. Moreover, FIFO principle is adopted in this research to increase the efficiency of warehouse management. The study found that designing a new warehouse in accordance with ABC classification by prioritizing each product category can facilitate warehouse management. In this regard, when using the zone storage method according to ABC combining with the use of FIFO system to solve the problem can increase warehouse management efficiency. This allows staff to store products more conveniently in picking operations and with a reduction of the expiration date of pharmaceutical products. As a result, the warehouse activities can be managed more efficiently and effectively. Keywords: Warehouse management, Warehouse system * Corresponding Author; Email: [email protected] วิทยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 6

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ความเปน มาและความสําคญั ของปญ หา รานขายยาเปนหนวยหน่ึงของระบบสุขภาพที่อยูใกลชิดประชาชน เปนทางเลือกหนึ่งท่ีประชาชนสามารถ เลือกใชบริการเมื่อมีความเจ็บปวยเบ้ืองตนเกิดข้ึน รานขายยาเปนสถานท่ีจําหนายยาตามความเหมาะสม รวมถึง การใหค ําแนะนาํ ในการดูแลสุขภาพตลอดจนการคัดกรองและสง ตอไปยังโรงพยาบาล ในกรณที ผี่ ูใชบรกิ ารจาํ เปน ตอง ไดรับการรักษาที่ตอเนื่อง เรงดวนจากแพทยผูเช่ียวชาญ รานขายยาเปนการประกอบธุรกิจขายสินคาประเภทยาและ สินคาท่ีเก่ียวของกับสุขอนามัยอื่นๆ โดยมีเภสัชกรเปนผูบริการขายสินคาประเภทความตองการของลูกคา ปจจุบัน การขายสนิ คาหลากหลายประเภททําใหย ากตอการจัดการสินคา ภายในรา นและยงั สง ผลใหเกิดความผิดพลาดตางๆ ได เชน การคํานวณสินคามีความลา ชา การหาสินคาภายในรา นไมพบจาํ นวนสินคาในคลงั สินคาไมพอที่จะจัดจําหนา ยให ลูกคา เปนตน กรณีศึกษาเปนคลังสินคาประเภทยาที่เก็บสินคาเวชภัณฑจึงตองมีการบริหารคลังสินคาและระบบควบคุม สินคาคงคลงั ทีด่ ี เพอ่ื ใหตอบสนองความตองการของลกู คา ปญ หาการจัดเก็บสินคา ภายในคลังเปน สง่ิ สาํ คญั ทค่ี วรไดร บั การปรับปรุงแกไข การมีข้ันตอนการทํางานที่ซ้ําซอนทําใหประสบปญหาระบบการจัดเก็บสินคาภายในคลังขาด ประสทิ ธภิ าพ สง ผลกระทบตอลกู คาเกิดความผดิ พลาด ความลาชา ในการคน หาสนิ คา ความไมสะดวกขณะปฏบิ ตั ิงาน เกดิ ความเสยี หาย จากการไดศึกษาขอ มลู การสงั เกตการณและสอบถามขอมลู เบ้ืองตน จากเภสชั กรประจํารา นขายยา แหงหนึ่งในจังหวัดนครปฐม ทราบถึงสภาพปญหาในการจัดการคลังสินคาซ่ึงควรไดรับการปรับปรุงแกไขใน กระบวนการท่ีมขี น้ั ตอนการทํางานทซี่ ํา้ ซอ น ระบบการจัดเกบ็ สนิ คาภายในคลงั สนิ คาทมี่ กี ารสง ผลกระทบตอลกู คา เกดิ การผิดพลาดความลาชาในการคน หาสินคาความไมส ะดวกขณะปฏบิ ตั ิงาน ทั้งน้ีมีงานวิจยั หลายฉบับ ที่พบวาการใชระบบบริหารจัดการสินคา แบบ (ABC Analysis) สามารถลดตน ทุน ในการบริหารสินคาคงคลังไดดีกวาการบริหารคลังสินคาแบบเดิม การใชระบบการบริหารคลังยาแบบ ABC โดยแบง สินคาออกเปนกลุมตามมูลคาของสินคา รวมกับทฤษฎีการจัดเรียงสินคา แบบ FIFO สามารถแกไขปญหาใน การบริหารจัดการสินคา ชวยใหการบริหารกิจกรรมคลังสินคาคลองตัวจะสามารถลดตนทุนในการบริหารคลังยา ไดดกี วาการบริหารคลังยาแบบเดมิ (Iqbal and Malzahn, 2017) ดังนั้นการศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงคเพื่อเปรียบเทียบคาใชจายรวมของการบริหารคลังยาโดยใชหลักการ จดั การสนิ คาคงคลงั แบบ (ABC Analysis) รว มกับนําหลักการ FIFO (First In First Out) มาปรับใชเ พอ่ื ลดขอผิดพลาด ที่อาจจะเกิดขึ้นในการจัดเก็บสินคาซ่ึงเปนการลดปญหาท่ีเกิดข้ึน เพ่ือเพิ่มประสิทธิภาพในการดําเนินงานภายใน คลังสินคาเวชภัณฑ ลดเงินทนุ ท่ีจมทเ่ี กิดจากการสาํ รองคลัง ยาหมดอายุ และความคลาดเคลอื่ นของจํานวนยาคงคลงั ที่ลดลง และการตอบสนองความตองการของลูกคาไดทันที ปรับปรุงการทํางานใหดีข้ึนและเพื่อเสริมสรางศักยภาพ ใหแกอ งคกรในอนาคต วัตถปุ ระสงคข องการวิจยั 1. เพ่ือศกึ ษาปญหาการจัดการคลงั สนิ คาเวชภณั ฑ กรณี ศึกษารานขายยาแหง หนึง่ ในจังหวดั นครปฐม 2. เพื่อศึกษาแนวทางแกไขปญหาปญหาการจัดการคลังสินคาเวชภัณฑ กรณี ศึกษารานขายยาแหงหนึ่งใน จงั หวดั นครปฐม วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 7

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ทฤษฎแี ละงานวิจัยทเ่ี กี่ยวของ แนวทางการแกไขปญหาการจัดการคลังสินคาเวชภัณฑ กรณี ศึกษารานขายยาแหงหน่ึงในจังหวัดนครปฐม ผูวิจยั ผูว จิ ยั ไดศึกษาแนวคิด ทฤษฎี และงานวจิ ยั ที่เกีย่ วขอ งในประเด็นดังตอไปนี้ 1. หลักการจัดการสินคาคงคลังแบบ (ABC Analysis) เปนแนวคิดการบริหารสินคาคงคลังที่เหมาะสมกับ กิจการท่ีมีสินคาคงคลังมากชนิดแตละชนิดมีปริมาณการใชและตนทุนตอหนวยแตกตางกัน ซ่ึงเปนแนวคิดแบงสินคา คงคลังออกเปน 3 กลุม คอื กลุม A, B และ C โดยทก่ี ลมุ A เปน สนิ คา คงคลังกลมุ ทมี่ ีปริมาณการหมุนเวียนมากกลุม B เปนสนิ คาคงคลังกลุม ทม่ี ปี ริมาณการหมุนเวียนปานกลาง กลุม C เปน สินคาคงคลังกลุม ทีม่ ปี รมิ าณการหมุนเวยี นนอย 2. หลกั การ FIFO (First In First Out) เปน แนวทางท่ีทําใหแนใจวา สนิ คาถูกลงบญั ชีไวใ นราคาที่แทจ ริง ไมมี กําไรหรอื ขาดทุนทจ่ี ะเกดิ ข้นึ โดยการปรับแตงราคาน้นั สนั นิษฐานไดวาถามีการซ้ือสนิ คานั้นจะเปน การหมนุ เวยี นสนิ คา ไปตามลําดับกอนหลัง (Onnicha and Marisa, 2018) นอกจากนั้นการนําหลักการ FIFO ไปประยุกตใชใน อุตสาหกรรมผลิตอุปกรณการแพทย และใชในโรงงานสายการผลิตที่ผลิตรถยนต VW Beetle ในเมือง Wolfsburg ต้งั แตป  1973 และยงั มีการนาํ มาใชอยางตอเน่ืองจนปจจบุ นั (Christoph, 2014) กรอบแนวคิดในการวจิ ยั ในการศึกษาครั้งน้ี ผูวิจัยไดออกแบบการวิจัยแบบบูรณาในเชิงคุณภาพ โดยไดกําหนดกรอบแนวคิดใน การวิจยั ดังนี้ หลกั การในการวิจัย ประสทิ ธิภาพและขดี ทฤษฎกี ารจดั การคลังสนิ คา ความสามารถในการแขง ขนั ทฤษฎีปฏบิ ัติการคลังสนิ คา คุณภาพของสนิ คา ทฤษฎีเกย่ี วกบั การจดั การวสั ดคุ งคลัง ทฤษฎีกลยทุ ธการจดั เกบ็ สนิ คา ในคลงั สนิ คา ความรวดเร็วตรงตอ เวลา ทฤษฎีการจดั เรียงสนิ คา การวเิ คราะหความสําคญั ของสินคา วสั ดคุ งคลงั ABC การใหบ รกิ ารแกล กู คา ปญหาและอุปสรรคการจัดการโลสติกส (การคลงั สนิ คา ) ภาพที่ 1 กรอบแนวคิดในการวิจัย วธิ ดี าํ เนนิ การวจิ ัย ตวั อยา งทใ่ี ชใ นการวิจัย ตัวอยางที่ใชในการวิจัย คือ เภสัชกรผูจําหนายยา จํานวน 3 คน และพนักงานผูปฏิบัติงานในรานขายยา ปฏิบัติหนาท่ีจัดเก็บสินคาเวชภัณฑยา คอยหยิบสินคา และสินคาสําเร็จรูปในคลังสินคาสงมอบใหแกเภสัชภายใน รา นคา จาํ นวน 6 คน รวมท้ังหมดจาํ นวน 9 คน วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 8

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 เครือ่ งมือท่ใี ชในการวิจัย เคร่ืองมือที่ใชในการวิจัยในคร้ังน้ี มี 2 ฉบับ คือ (1) แบบสัมภาษณ เปนการสัมภาษณแบบไมมีโครงสราง โดยกําหนดเพียงหัวขอในการสัมภาษณเชิงลึกสัมภาษณผูปฏิบัติงานเกี่ยวของกับการบริหารคลัง ไดแก เภสัชกร และ ผูบริการขายสินคาเวชภัณฑ ผูสัมภาษณจะระบุขอความกวางๆ ที่เปนแนวทางในการถาม เปดโอกาสใหผูตอบ ไดแสดงความคิดเห็นเพื่อใหไดขอมูลที่ตองการอยางครบถวนในทุกๆ ประเด็นท่ีสนใจศึกษา และ (2) แบบบันทึก การสนทนากลุม สําหรับการสนทนากลุมแบงเปน 3 ระยะ ตั้งแตระยะเตรียมการ ระยะดําเนินการวิจัย และระยะ ติดตามประเมินผลการเก็บขอ มลู กอ น-หลังกระบวนการวิจยั ดาํ เนินการโดยผวู จิ ยั การตรวจสอบคณุ ภาพเครอ่ื งมือวิจยั แบบสมั ภาษณเ ชงิ ลกึ และแบบบันทกึ การสนทนากลุม ไดรบั การประเมิน ความตรงเชิงเนื้อหา (Content validity) โดยผูเช่ียวชาญ 3 คน ซ่ึงเปนเภสัชกรที่มีประสบการณในงานบริหาร เวชภณั ฑ พิจารณาขอ คําถามในการสัมภาษณใหค รอบคลมุ เนื้อหาครบถวน และภาษาท่ใี ชเหมาะสมกับผใู หข อมลู การเกบ็ รวบรวมขอ มูล การศึกษาน้ีมีขอมูลที่จะใชในการศึกษาโดยแบงออกเปน 2 สวนคือขอมูลปฐมภูมิและขอมูลทุติยภูมิ ดังมี รายละเอียดตอ ไปนี้ 1. ขอมูลปฐมภูมิ เปนการศึกษาที่เก่ียวกับขอมูลท่ีรวบรวมจากสถานการณกระบวนการ ขั้นตอน การปฏิบัติงานปญหาเบื้องตนโดยการสังเกตจากพฤติกรรมของพนักงานขณะปฏิบัติงานรวมกับขอมูลท่ีไดจาก การสมั ภาษณป ระสบการณโดยตรงจากเภสัชกรผูจ าํ หนา ยยา และพนกั งานผปู ฏิบตั ิงานในรานขายยา 2. ขอมูลทุติยภูมิ ผูวิจัยไดศึกษาขอมูลทางเอกสารวิชาการ บทความทฤษฎีและงานวิจัยท่ีเกี่ยวของเปน การศึกษาเพื่อนาํ ขอ มลู จากการวิเคราะหมาอา งอิงการดาํ เนนิ การศึกษา รวมถึงเพ่ือนาํ ขอ มูลมาอางองิ ใหผลการศึกษามี ความนาเช่ือถอื มากยง่ิ ข้ึน ผศู กึ ษาไดด าํ เนินการรวบรวมขอมลู โดยมีลาํ ดับขนั้ ตอนดงั ตอ ไปนี้ (1) การสาํ รวจและเก็บรวบรวมปญ หาท่วั ไปเพือ่ นาํ มาเปน ขอ มูลในการเลือกวเิ คราะห (2) ทําการศกึ ษากระบวนการทาํ งานรวมถงึ ลกั ษณะกจิ กรรมของแตล ะกระบวนการ ไดจากการสงั เกต จากเหตกุ ารณจรงิ รวมกบั ขอ มูลท่ีไดจ ากการสัมภาษณ การวิเคราะหข อมลู การวิเคราะหข อมูลแบงออกเปน 2 ระยะ ไดแ ก 1. จากการรวบรวมจากสถานการณกระบวนการ ข้ันตอนการปฏิบัติงานปญหาเบื้องตนโดยการสังเกตจาก พฤติกรรมของพนักงานขณะปฏิบัติงานรวมกับขอมูลที่ไดจากการสัมภาษณประสบการณโดยตรงจากเภสัชกร ผจู าํ หนายยา และพนักงานผปู ฏิบัตงิ านในรา นขายยา โดยใชท ฤษฎีการจัดการคลงั สนิ คา และทฤษฎีเกี่ยวกบั การจดั การ วัสดคุ งคลังทําใหทราบถึงสาเหตขุ องปญ หา ดังแสดงในตารางที่ 1 วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 9

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ตารางท่ี 1 แสดงสภาพปญ หาและสาเหตขุ องปญ หาจากการจัดการวสั ดุคงคลงั รา นขายยา สภาพปญ หา สาเหตุ ปรมิ าณสนิ คาคงคลงั ไมตรงกบั ยอด 1) พนกั งานคลังสนิ คาปฏบิ ัตงิ านไมมีประสทิ ธภิ าพ การตรวจจรงิ 2) ระบบการควบคมุ สินคา คงคลังไมม ปี ระสทิ ธิภาพ 3) ข้ันตอนดาํ เนนิ งานไมช ัดเจน ไมสามารถหยบิ สนิ คา ตามระบบ (FIFO) 1) พนักงานไมทราบตาํ แหนง จดั เก็บสนิ คา ใชเ วลานานในการหยบิ สนิ คา 2) ระบบการจัดเกบ็ ไมม ปี ระสิทธภิ าพ 3) ข้ันตอนการทาํ งานไมช ดั เจน 1) ระบบการจดั เกบ็ ไมม ีประสิทธิภาพ 2) ไมมีเทคโนโลยีในการตรวจสอบสินคาเพื่อลดระยะเวลา การหยิบ 2. วิเคราะห ออกแบบ และแกไขปญหา โดยใชทฤษฎีกลยุทธการจัดเก็บสินคาในคลังสินคาหรือทฤษฎี การจัดเรียงสินคา จากการศึกษากระบวนการของระบบการจัดการคลังสินคา โดยพบประเด็นที่ตองดําเนินการ ปรับปรุง 2 ประเด็นหลัก คือ (1) ปรับปรุงระบบการควบคุมสินคาคงคลัง และ (2) การปรับปรุงระบบการจัดเก็บ (Improvement Storage System) ผลการวิจัย ผวู จิ ยั ไดทาํ การสรุปผลการศกึ ษาการวิจยั ไดดังน้ี 1. จากการวิเคราะหเพื่อสืบหาสาเหตุของเรื่องการศึกษาแนวทางการแกไขปญหาการจัดการคลังสินคา เวชภัณฑ โดยการทํา Focus group แบงทีมพนักงานคลังสินคาระดมสมองรวมกันเพื่อสืบหาสาเหตุของปญหา โดย สามารถแบง แยกเหตุปจ จัยออกเปน 5 ดา นหลกั ๆ ท่ที ําใหการจดั วางสินคา ท่ีไมเปน ระบบ ดังนี้ 1.1 ดานสภาพแวดลอ ม คือ พ้ืนท่ีบางจดุ ภายในคลังแสงสวางไมเพียงพอ อากาศไมถายเท มีพ้ืนท่ีจํากดั ซงึ่ แนวทางแกไ ข ไดทําการแจง ฝายซอมบาํ รงุ เพ่ือดําเนินการแกไ ขตอไป 1.2 ดานบุคลากร คือ พนักงานจายของเสร็จไมจัดเก็บใหเปนระเบียบ โดยจะมีการจัดตาราง อบรม ภายในแผนก เพือ่ ทําการฝกอบรมเรื่องวิธีการทํางานรบั -จา ยสนิ คา ใหถูกตอง และพนกั งานทําการบนั ทกึ รบั เอกสารใน ระบบไมต รงกบั Locator ท่แี จง ไป ในสว นของทีมบันทกึ ขอ มลู (Data team) มีการตรวจทานเอกสารใบรับสนิ คา และ ใบรายการจา ยสนิ คาอกี รอบ พรอ มทาํ การเซน็ ตกาํ กบั ในการ cross check รายการเพ่อื เปนการปอ งกันการตัดรายการ สินคาไมค รบตามรายการในใบเบกิ 1.3 ดานสินคา คือ ใชเวลาในการคนหาสินคานาน เน่ืองมาจากสินคามีการจัดเก็บยังไมเปนหมวดหมูซึ่ง ประเด็นปญ หาทัง้ สองนมี้ ติท่ปี ระชมุ ใหม กี ารจัดโซนการจัดวางสนิ คา ใหม 1.4 ดา นเครอ่ื งมือเครอื่ งจักร คอื เครอื่ งมอื ไมท ันสมยั และไมเ พยี งพอตอ การใชงาน 1.5 ดานกระบวนการทํางาน คอื วิธีการตรวจนบั สนิ คาประจาํ ปน ับเฉพาะบางโครงการไมไดท ําการตรวจ นับทั้งหมด และยงั ไมม ีการจาํ แนกสนิ คา ตามระดับความสาํ คญั ของสนิ คา วิทยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 10

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 2. วิเคราะหขอ มูลการจัดแบงกลุมสินคายาและเวชภณั ฑ ในการวิเคราะหข อมลู จากการเกบ็ ขอมลู การทาํ วิจัย โดยการจัดแบงกลุมสินคาโดยการนําขอมูลคาราคาสินคาตอหนวยมาวิเคราะหแบงแยกเปนกลุมตามหลัก ABC Classification Location Policy โดยใชโปรแกรม Microsoft Excel จดั แยกประเภทของสนิ คา ตามมลู คา ราคาสินคา ตอหนวย ไดแก สนิ คา Class A คือ มลู คาราคาสินคา ตอ หนวยเกนิ กวา 500 บาท สนิ คา Class B คือ มลู คาราคาสนิ คาตอ หนว ยไมเ กิน 500 แตสงู กวา 100 บาท สนิ คา Class C คือ มลู คาราคาสินคา ตอหนวยต่ํากวา 100 บาท ตารางที่ 2 การจําแนกเปน หมวด ABC ABC Analysis ชว งราคา สนิ คา จาํ นวนสนิ คา ราคารวมตอ หนวย (รายการ) (ชน้ิ ) (บาท) A P>=500บาท 90 53,718 B 100 < P <= 500 12 C 191 125,005 รวม P<=100 55 352 135,675 82 633 314,398 149 จากการวิเคราะหแบบ ABC Analysis ผูวิจัยพบจํานวนยาและเวชภัณฑทั้งหมด 149 รายการ สามารถ จําแนกกลุมของยาและเวชภัณฑออกเปน 3 กลุม ไดแก กลุม A เปนสินคาท่มี ีมลู คาราคาสนิ คาตอหนว ยเกินกวา 500 บาท มียาและเวชภณั ฑจ าํ นวน 12 รายการ กลมุ B เปนสนิ คาทม่ี มี ูลคา ราคาสนิ คา ตอ หนวยไมเกินกวา 500 แตสูงกวา 100 บาท มียาและเวชภัณฑจาํ นวน 55 รายการ และกลุม C เปน สนิ คา ท่มี มี ลู คา ราคาสนิ คา ตอหนวยต่ํากวา 100 บาท มยี าและเวชภัณฑจํานวน 82 รายการ (ตารางท่ี 2) นอกจากน้ีในงานวจิ ัยยังไดป ระยุกตใชก ารควบคุมดวยการมอง (Visual Control) โดยการแบงเขตพื้นท่ีการ จัดวางกลองยาใหสอดคลองกับปริมาณท่ีไดคาํ นวณไว คือ สีมวงแทนปริมาณการเบิกจา ยทเี่ หมาะสม สีเหลืองแทนจดุ ของการเบิกจา ย และสีแดงแทนสินคาเพือ่ ความปลอดภัย ซึ่งจะทําใหการเช็คปริมาณยาและเวชภณั ฑไ มตองมกี ารนบั จํานวน สามารถส่ังยาและเวชภัณฑไดท นั ทที ่ียาและเวชภณั ฑในพน้ื ท่ีสีหมด ยาและเวชภณั ฑก ็จะมาสงพอดกี บั ปรมิ าณ ท่ีเหลือตามระยะเวลารอคอยพอดี นอกจากน้ันผลการประเมินความพึงพอใจของเภสัชกรและเจาหนาท่ี ตอระบบคง คลงั ยาและเวชภัณฑ มีผลลพั ธ คือ พอใจมากที่สดุ รวมถงึ ยาและเวชภัณฑไ มม ีการขาด Stock (No Shortage) 01 บรเิ วณ Class C 02 03 04 บริเวณ Class A 01 01 บรเิ วณ Class B 07 ้ืพน ่ีท 05 06 04 ลําเลียง 02 03 06 ภาพที่ 2 การควบคมุ ดว ยการมอง (Visual Control) โดยการแบง เขตพ้นื ที่การจัดวางกลองยา วิทยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 11

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 3. แนวทางการแกป ญหาโดยใชห ลักการวิธี FIFO หลังจากทีผ่ วู จิ ยั ไดท าํ การวิเคราะหขอมลู จากการสัมภาษณ ผูที่เก่ียวของกับการจัดการคลังสินคาเวชภัณฑรานขายยา โดยตามเดิมรานขายยา ใชการจัดการแบบ FIFO ไมมี ประสิทธิภาพ อันเปนสาเหตุที่ทําใหเกิดสินคาหมดอายทุ ่ี ขอมูลในระบบมีความผิดพลาด ไมทันสมัย ไมมีมาตรการใน การตรวจสอบความถูกตอง ไมมีการกําหนดมาตรการและสัญลักษณเผ่ือแสดง FIFO อยางชัดเจน ผูวิจัยจึงได ดําเนนิ การดังน้ี 3.1 ทําแผนการกําหนดตําแหนงการวางสินคา การควบคุมดวยการมอง ผูวิจัยไดแบงเขตพื้นท่ีให สอดคลองกับปริมาณที่ไดคํานวณไว คือ สีมวงแทนปริมาณการเบิกจายท่ีเหมาะสม สีเหลืองแทนจุดของการเบิกจาย และสีแดงแทนสตอกสินคาเพื่อความปลอดภัย ซ่ึงจะทําใหการเช็คปริมาณยาและเวชภัณฑไมตองมีการนับจํานวน สามารถส่ังยาและเวชภัณฑไดทันทีที่ยาและเวชภัณฑในพ้ืนท่ีสีมวงหมด ยาและเวชภัณฑก็จะมาสงพอดีกับปริมาณที่ เหลือตามระยะเวลารอคอยพอดี นอกจากน้ันการทํา Focus group แบงทีมพนักงานคลงั สนิ คา ระดมสมองรวมกนั ของ เภสชั กรและเจาหนาที ตอ ระบบคงคลงั ยาและเวชภณั ฑท ่เี สนอ มผี ลลัพธ คือ พอใจมากท่ีสุด 3.2 กําหนดสีของปายบงชี้โดยแยกตามเดือนที่รับเขามาเพ่ือความสะดวกและความชัดเจนในการแยก งาน โดยมีรายละเอยี ดตามตารางเม่ือมีการกําหนดสแี ลว ทกุ คร้งั ท่มี ีงานเหลือขา มไปเดอื นอื่น Checker จะนาํ กระดาษ A4 ที่มีสีตามที่กําหนดไวติดไวท่ีชั้นเก็บสินคาช้ันนั้นๆ เพื่อบงช้ีวามีเหลือคางโดยแบงแยกสีออกเปน 4 สีตามแตละ ไตรมาส ดงั น้นั การนาํ ระบบ FIFO เขา มาใช พบวา เพิ่มประสทิ ธิภาพการจดั การคลังสินคาในการหยิบ ทาํ ใหพ นกั งาน จัดเก็บสินคาปฏิบัติงานในการหยิบและการผิดพลาดลดลง พนักงานท่ีปฏิบัติงานสามารถปฏิบัติงานไดอยางมี ประสิทธิภาพมากขึ้น จึงสงผลใหลดพนักงานสามารถชวยลดปญหาการหมดอายุของสินคาเวชภัณฑที่หลงเหลืออยู ภายในรา นขายยา ดังน้ันในการปรับปรงุ น้ีนอกจากจะตอบสนองความตอ งการของลูกคา ไดด ีมากขนึ้ แลวยงั สามารถลด คา ใชจายในการดําเนนิ งานและการจัดการคลงั สนิ คา ไปดวยพรอมกนั อภิปรายผล จากทีผ่ วู ิจยั ไดท าํ การรวบรวมขอ มลู การจดั การคลังสินคา ของรานขายยา และทําการวเิ คราะหซ ง่ึ สภาพปญหา ของการจดั การคลังสินคาของรานขายยา มกี ารสรุปประเดน็ ปญหาไดดงั น้ี (1) มีพื้นทีภ่ ายในคลงั สาํ หรับจัดเกบ็ ยาและ เวชภัณฑมีจํากัด (2) พนักงานจายของแลวจัดเก็บไมเปนระเบียบ และ (3) วิธีการตรวจนับสินคาประจําปนับเฉพาะ บางโครงการไมไดทําการตรวจนับท้ังหมด 4. สินคาเกาเส่ียงตอการหมดอายุ เนื่องจากสินคาเติมโดยไมไดนําของเกา ออก จากนั้นผูวิจัยไดทําการแกไขปญหาดังกลาว โดยใชทฤษฎีการจัดการสินคาคงคลังแบบ (ABC Analysis) และ ทฤษฎีการจัดเรียงสินคาแบบ FIFO มาใชในการแกไขปญหานั้น พบวาการใชการจัดเรียงสินคาดวยเทคนิค ABC Analysis รวมกับการทําปายบงชี้ตําแหนงการจัดเก็บสินคาใหสามารถมองเห็นไดรอบดานพรอมกับจัดเรียงลําดับ ความสําคัญในเอกสารการเบิกสินคาโดยใหความสําคัญกับตําแหนงการจัดเก็บ สามารถลดระยะเวลาการหาสินคา สามารถหยิบสินคารวดเร็วแมนยํา มองเห็นหมวดหมูสินคาที่ชัดเจน จึงสงผลใหลดการสูญเสียเวลากับกิจกรรมการ หยิบสินคา สอดคลองกับ Bagal and Misal (2020) ศึกษาการจัดการสินคาคงคลังในอุตสาหกรรมการผลิตท่ีโดยใช การวิเคราะห ABC สามารถชวยอํานวยความสะดวกในการดําเนินงานไดงายขึ้น สงผลใหการดําเนินงานในคลังมี ประสิทธิภาพมากขึ้น สอดคลองกับ Thanananan and Naphar (2019) ศึกษาการลดระยะเวลาในการจัดสงอะไหล วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 12

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 โดยการนําเทคนิค ABC Analysis สามารถลดระยะทางในการเบิกสินคา รวมถึงแกปญหาการหยิบสินคาและลด ระยะเวลาในการคนหาสินคาได ทําใหสามารถทราบปริมาณของสินคาเมื่อสินคาลดลงได สามารถคาดการณความ ตองการสั่งสินคาเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการคลังสินคา ที่เพ่ิมระดับการใหบริการและอายุของสินคาคงคลัง (Mehdizadeh, 2020) สอดคลองกับ Singh et al. (2015) ทําการศึกษาโดยใชการวิเคราะห ABC-VED เพื่อจัดกลุม ยาที่ควรไดรับการติดตามความเหมาะสมของการส่ังใชและปรับเปลี่ยนแนวทางการจัดซ้ือจัดหาใหเหมาะสมมากข้ึน โดยเก็บขอมูลการบริหารคลังยาของโรงพยาบาล พบวาชวยใหการใชยาภายในโรงพยาบาลมีความสมเหตุผลมากขนึ้ ผูปวยเขาถึงยาไดมากข้ึน สงเสริมใหเกิดประสิทธิภาพและความปลอดภัยในการจายยา และลดโอกาสเกิดความ คลาดเคลอื่ นทางยาบางประการได การนําหลักการ FIFO เขามามีสวนชวยในการจัดเก็บสินคาชวยลดความผิดพลาดทีเกิดจากการจัดสงสินคา ทําใหส นิ คาทีผลติ กอนถกู จัดสงสนิ คา ใหกับลูกคากอนเปนการลดการจมของตนทุนการเก็บสินคา สามารถแกไ ขปญหา การทํางานทีผิดพลาด ลดตนทุนการดาํ เนินงานและสามารถทาํ ใหพนกั งานทํางานอยางมีประสิทธิภาพและประสทิ ธผิ ล ตอไป สอดคลองกับ Platz and Osterdal (2012) กลาววา FIFO เปนส่ิงที่คนท่ัวไปตระหนกั วาเปน ส่ิงทีย่ ุติธรรมและ ทําใหเกิดระเบียบเรียบรอ ยในกิจวัตรประจําวัน เชน การตอแถวจายเงินท่ีรานขายของชํา การบริการในธนาคาร และ นอกจากนั้นพบการนํา FIFO ไปประยุกตใชในอุตสาหกรรมยานยนตมานานแลว เชนในโรงงานสายการผลิตทีผลิต รถยนต และยังมีการนํา มาใชอยางตอเนื่องจนถึงปจจุบัน (Christoph, 2014) สอดคลองกับ Onnicha and Marisa (2018) ศึกษา FIFO เพื่อเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพคลังสินคา กรณศี กึ ษาบรษิ ัทชนิ้ สว นยานยนตแ หง หนงึ่ พบวาการใชหลกั การ FIFO ในการควบคุมสินคาทุกคลังสนิ คา ควบคมุ การเขาออกของสินคา การจดั เกบ็ สินคา รวมไปถงึ การจดั สง สินคาอีก ดวย และยังสอดคลอ งกบั ผลวจิ ัยของ Lee (2006) ทก่ี ลาว FIFO มีคาใชจ ายในการดาํ เนนิ งานนอย และยงั มคี า ใชจาย ความเสื่อมสินคากับคาถือครองสินคาในคลังเชานอยกวาที่องคการที่สรางคลังสินคาและมีการจัดการคลังสินคาดวย ตนเอง ขอ เสนอแนะ 1. รูปแบบในการบริหารเวชภัณฑท่ีไดจากการวิจัยน้ี ไดถูกออกแบบใหสอดคลองกับสภาพปญหาในบริบท ของรานขายยากรณีตัวอยาง เหมาะสมกับศักยภาพของบคุ ลากร และมีความพรอมดา นเทคโนโลยสี ารสนเทศ จึงเปน รูปแบบที่มีความจําเพาะ ดังนั้น หากบริการอื่น ๆ จะนําผลการวิจัยไปใชอาจตองมีการปรับใหเหมาะสมกับบริบท ของตน 2. การวิจัยนี้ ผูวิจัยนํากระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีสวนรวมมาใชในการแกไขปญหาในงานดาน บรหิ ารคลังเวชภณั ฑ และพบวา ระบบมปี ระสทิ ธภิ าพเพม่ิ ขนึ้ ดงั นน้ั จงึ สามารถนําไปใชป ระโยชนในการพฒั นางานได สําหรับหนว ยงานอนื่ ๆ ที่สนใจ ขอจาํ กัดในการวจิ ยั ในการศึกษาครั้งน้ีผูศึกษาไมสามารถควบคุมคําส่ังซ้ือจากลูกคาในแตวันหรือในแตละสัปดาหได จํานวน ปรมิ าณสนิ คาทีเ่ ขาและออกจากคลงั แตละเดอื นจงึ มีจํานวนไมเทา กนั ดงั นั้นยอดของสินคา คงคลงั หลงั การนาํ หลักการ FIFO ไปปรับใชมจี าํ นวนลดลงอาจจะไมไ ดเกิดจากการปรบั ใช FIFO แตอ าจจะเปนเพราะยอดสนิ คาที่รบั เขามาลดลง วิทยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 13

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 เอกสารอางองิ Iqbal, Q. and Malzahn, D. (2017). Evaluating discriminating power of single-criteria and multi-criteria models towards inventory classification. Computers & Industrial Engineering, 104, 219-223. Bagal, M. S. and Misal, M. H. (2020). Study of Inventory Management at Selected Manufacturing Industry using ABC Analysis and HML Analysis Techniques. Studies in Indian Place Names, 40(70), 4765-4770. Buthphorm, O. and Pompubpa, M. (2018). FIFO to increase warehouse efficiency: A case study of an automotive parts company. Journal of Administration and Management, 8(1), 137-156. (in Thai) Christoph, R. C. (2014). Theory and Practice on FiFo Lanes – How Does FiFo Work in Lean Manufacturing? Retrieved October 10, 2017 from Website: http://www.allaboutlean.com /fifo-lane Chanyaem, T. and Akarapichet, N. (2019). Reducing the period of spare parts delivery by improving spare parts storage. A case study of AY Company Limited. The 6th National Academic Conference Nakhonratchasima College (NMCCON2019) on Elderly Society: Opportunities and Challenges of Higher Education, held at Nakhonratchasima College, 30 March 2019. (in Thai) Lee, C. (2006). Two-warehouse inventory model with deterioration under FIFO dispatching policy. European Journal of Operation Research, 174, 861-875. Mehdizadeh, M. (2020). Integrating ABC analysis and rough set theory to control the inventories of distributor in the supply chain of auto spare parts. Computers & Industrial Engineering, 139, 105673. Platz, T. T. and Osterdal, L. P. (2012). The curse of the first-in-first-out queue discipline (Discussion papers of business and economics No.10/2012). Odense M, Denmark: University of Southern Denmark. Singh, S., Gupta, A. K. and Devnani, M. (2015). ABC and VED analysis of the pharmacy store of a tertiary care, Academic Institute of the Northern India to identify the categories of drugs needing strict management control. Journal of Young Pharmacists, 7(2), 76. วิทยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ นั ทา 14

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ปจ จัยที่มีผลตอ การตดั สนิ ใจซ้ือเครอ่ื งสาํ อางผานเครือขายสงั คมออนไลนของผูบรโิ ภค กลมุ เจเนอเรชัน่ วายในจงั หวัดนครปฐม กนกพชั ร กอประเสรฐิ 1,*, วลั ลภา วิชะยะวงศ2 , นติ ยา งามยิง่ ยง3, เฌอมินทร เศรษฐธรี าธัญ4 และผอ งใส สนิ ธุสกลุ 5 1,2,3,4,5มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏนครปฐม Received: 29 May 2020 Revised: 02 July 2020 Accepted: 08 July 2020 บทคดั ยอ การวิจัยนี้มวี ัตถุประสงค 2 ขอ คือ (1) เพ่ือศึกษาพฤติกรรมการตัดสนิ ใจซื้อเครื่องสําอางผานเครือขา ยสงั คม ออนไลนของผูบริโภคกลมุ เจเนอเรช่นั วายในจังหวดั นครปฐม และ (2) เพอื่ ศึกษาปจ จยั การตลาดทมี่ ีผลตอการตัดสินใจ ซื้อเคร่ืองสําอางผานเครือขายส่ือสังคมออนไลนของผูบริโภคกลุมเจเนอเรชั่นวายในจังหวัดนครปฐม โดยใชระเบียบ วิธีการวิจัยเชิงปริมาณ กลุมตัวอยางในการวิจัย คือ ผูบริโภคกลุมเจเนอเรชนั่ วายในจังหวัดนครปฐม จํานวน 384 คน ดวยวิธีการสุมแบบเปนระบบ การเก็บรวบรวมและวิเคราะหขอมูลโดยใชโปรแกรมสําเร็จรูปหาคาสถิติท่ีใชใน การวเิ คราะห ไดแ ก ความถ่ี รอยละ คาเฉลีย่ สวนเบ่ยี งเบนมาตรฐานและทดสอบสมมตฐิ านโดยใชคา Independent sample t-test และ One way Anova (F-test) ทีร่ ะดบั นยั สําคญั ทางสถติ ิ 0.05 ผลการวจิ ัยพบวา ผูตอบแบบสอบถามสัดสว นเพศหญิงมากกวาเพศชาย ชว งอายุ 20-30 ป มีรายไดส วนใหญ 10,001–15,000 บาท สวนใหญเปนกลุมนักศึกษาและพนักงานเอกชน ผูบริโภคกลุมเจเนอเรชั่นวายในจังหวัด นครปฐมมีพฤติกรรมการตัดสินใจซื้อเคร่ืองสําอางผานเครือขายสังคมออนไลน สวนใหญตัดสินใจซื้อเคร่ืองสําอาง ประเภทตกแตงสีสัน (Make Up) การตัดสินใจซื้อเคร่ืองสําอางผานส่ือสังคมออนไลนเฟซบุกมากที่สุด ปริมาณการ สง่ั ซอื้ ครง้ั ละ 1-2 ช้ิน คา ใชจ า ยท่ีซือ้ ตอ ครั้งนอยกวา 1,000 บาท เหตผุ ลในการตัดสนิ ใจซื้อเคร่ืองสําอางผานเครือขาย สังคมออนไลนเพราะความสะดวกสบายสงถึงท่ีบานเพ่ือใชเอง ความพึงพอใจในภาพรวมอยูในระดับมากที่สุด เมื่อ พิจารณารายดานคา เฉลี่ยสูงสดุ คอื ดา นชองทางการจดั จําหนายและการสงเสริมการตลาด รองลงมาคอื ดานผลติ ภัณฑ และคาเฉลี่ยต่ําสุดคือดานราคา ผลการทดสอบสมมติฐาน พบวาปจจัยดานประชากรศาสตรในดาน เพศ อายุ รายได และระดับการศึกษา มผี ลตอการตดั สนิ ใจซ้ือเคร่ืองสําอางผานชองทางโซเซียลมีเดียแตกตางกนั อยา งมีระดบั นัยสําคัญ ท่ี 0.05 พฤติกรรมการตัดสินใจซ้ือเคร่ืองสําอาง ไดแก ความถี่ในการใชเคร่ืองสําอาง บุคคลท่ีมีผลตอการตัดสินใจซื้อ จํานวนที่ซ้ือเครื่องสําอาง ประเภทของเครื่องสําอาง มีผลตอการเลือกซ้ือเคร่ืองสําอางผานชองทางโซเซียลมีเดีย แตกตางกนั อยางมรี ะดบั นยั สาํ คัญท่ี 0.05 คาํ สาํ คัญ: การตดั สนิ ใจซอื้ เครือ่ งสําอาง เครือขายสงั คมออนไลน เจเนอเรชัน่ วาย __________________________ * ผปู ระสานงานหลกั ; อีเมล: [email protected] วทิ ยาลยั นวตั กรรมและการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา 15

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 Factors influencing the purchasing decisions of Generation Y on cosmetics via online social networks in Nakhon Pathom province Kanokpatch Korprasert1,*, Wallapa Wichayawong2, Nittaya Ngamyingyong3, Jemine Settheerathan4 and Pongsai Sinthusakul5 1,2,3,4,5Nakhon Pathom Rajabhat University Received: 29 May 2020 Revised: 02 July 2020 Accepted: 08 July 2020 ABSTRACT The objectives of this research were ( 1) to study the behaviour of cosmetics purchasing decision via online social networks of Generation Y consumers in Nakhon Pathom province, and ( 2) to study the marketing factors that influence the purchasing decisions on cosmetics through social media networks of Generation Y consumers in Nakhon Pathom province. This research was qualitative research. The research sample were 384 Generation Y consumers in Nakhon Pathom province selected by systemative random sampling technique. Software packages were used for data collection and data analysis. The statistics used for data analysis were frequency, percentage, mean, standard deviation, independent sample t-test and One-way Anova (F-test) at the statistical significance level of 0.05. The result of the research found that the respondents were more female than male. Age between 20-30 years, most of the income are 10,001-15,000 baht. Mostly are students and company employees. The Generation Y Consumers in Nakhon Pathom purchasing decision behaviour of cosmetics through online social networks, mostly purchase make up cosmetics. The purchasing decisions on cosmetics mostly via Facebook with an order quantity of 1-2 pieces at a time. The cost of each purchase is less than 1,000 baht. The decision to purchase cosmetics via social networks, is due to the convenience of home delivery service for personal use. Overall satisfaction is at the highest level. When considering each aspect, the highest mean is the distribution channel and the marketing promotion. Followed by the product and the lowest average is the price. The hypothesis testing found that different demographic factors such as gender, age, income and education level affect the purchasing decisions on cosmetics via social media channels, were significantly different at 0. 05 level. The different of purchasing decision behaviour on cosmetics were the frequency of cosmetics use. The person who influences the purchase, the amount of cosmetics, the type of cosmetics affect the purchasing decisions on cosmetics via social media with significant levels of 0.05 Keywords: Purchase decision, Cosmetics, Online social networks, Generation Y __________________________ * Corresponding author; Email: [email protected] วิทยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 16

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ความเปนมาและความสาํ คัญของปญ หา ปจจุบันเครือขายสังคมออนไลน (Social Media) ไดเขาสูยุคของเทคโนโลยีที่เรียกวา เว็บ 3.0 (Web 3.0) ซึ่งมีลักษณะเปน เครอื ขายสงั คมบนอินเตอรเนต็ ที่ทาํ ใหผใู ชงานสามารถส่ือสารและแลกเปล่ยี นขอมูลไดท ่ัวโลกในเวลา ที่รวดเร็วซ่ึงการใชงานไดอยางหลากหลาย เชน การติดตอส่ือสารทางไกล การคนหาขอมูล การซ้ือขายสินคาจาก ทุกมมุ โลก การประชุมทางไกล การเรียนการสอนออนไลน (Auejaroenkijjakarn, 2018) สําหรับการเขารวมเครือขาย ออนไลนเปนการสงสารจากบุคคลหนึ่งบนอินเทอรเน็ตไปยังชุมชนออนไลนไดอยางกวางขวาง มีลักษณะการส่ือสาร แบบสองทางท่ีสามารถตอบโตในทันทีทุกคนสามารถเขาถึงไดงาย (Chantrawattanakul, 2012) แนวโนมการนํา เครือขายสังคมออนไลนมาใชในการดําเนนิ ธุรกิจเพ่ิมมากข้ึนเร่ือยๆ จากขอมูลลาสุดของสาํ นักงานพัฒนาธุรกรรมทาง อิเล็กทรอนิกส (ETDA) (2018) ประเทศไทยมีประชากร Facebook จํานวน 55 ลานบัญชี และพบวาผูประกอบการ นิยมใช เฟซบุกทําการตลาดออนไลนมากถึง 93.94 % เม่ือเทียบกับชองทางการคาออนไลนรูปแบบอ่ืนๆ เชน Line, YouTube ประเทศไทยมีมูลคาการคาบนเครือขายสังคมออนไลน จํานวน 3.15 ลานลานบาท เน่ืองจากชองทาง ดังกลาวมีประสิทธิภาพทางการตลาดโดยการสนบั สนุนการขายการจดั กิจกรรมและการส่ือสารไปยังกลุมเปา หมายได อยางกวางขวางเปนเคร่ืองมือที่ทรงคุณภาพท่ีสรางการรับรูและการบอกตอของผูบริโภคในสังคมออนไลน (Rattanaphongboo, 2017) ซึ่งทําใหภาคธุรกิจมุงเปาหมายสูตลาดเครือขายสังคมออนไลนเปนอยางมาก รวมถึง ธุรกิจเคร่ืองสําอางมีการปรับรูปแบบการดําเนินธุรกิจตลาดออนไลนทําใหมูลคาตลาดขยายตัวอยางกาวกระโดด สาํ หรบั ประเทศไทยตลาดเครอ่ื งสาํ อางในป 2562 มีมูลคา มากกวา 4 แสนลานบาท (Bangkokbiznews, 2019) ผลิตภัณฑเครื่องสําอางเขามามีบทบาทในชีวิตประจําวันของผูบริโภคมากข้ึนเนื่องจากปจจุบันมี การเผยแพรผ านเครือขายสงั คมออนไลนจ งึ ทําใหเกิดการรบั รูแ ละลอกเลียนแบบในเร่ืองของความงามและสขุ ภาพของ ผูบริโภคอยางแพรหลาย โดยผูบริโภคยคุ ใหมไดมีทัศนคติและพฤติกรรมการซื้อสนิ คาและบริการท่ีเปล่ียนแปลงอยาง รวดเรว็ (Positioning Magazine, 2019) ผูซือ้ สว นมากเปน กลมุ กลมุ นกั ศกึ ษามหาวทิ ยาลยั และคนรุนใหมท เี่ รม่ิ ทํางาน หรือเรียกวา กลมุ เจเนอรช ่นั Y (Generation Y) ใชช องทางเครือขา ยสังคมออนไลนในการส่อื สารทางอนิ เทอรเ นต็ เปน ตัวกลางในการใชชีวิตประจําวัน (Boyd and Ellison, 2008 cited in Chantrang, 2011) การซ้ือเคร่ืองสําอางผาน ชองทางออนไลนเปนท่ีนยิ มตอผูซื้อผานชองทางออนไลนแตก็พบปญหาที่เกิดขึ้นในการซื้อขายผานชองทางเครือขาย ออนไลน เชน ผูซื้อบางรายโอนแลวไมไดรับสินคาและซ้ือสินคาแลวไมไดสินคาตามท่ีตองการ สงผลทําใหผูซ้ือ ไมไววางใจและขาดความเช่ือมั่นในการซ้ือขายออนไลน ดังน้ัน ผูวิจัยจึงเห็นไดวา การศึกษาพฤติกรรมกลุมผูบริโภค ผานเครือขายสังคมออนไลน ปจจัยท่ีมีผลตอการเลือกซ้ือเหตุจูงใจในการตัดสินใจซ้ือจะสงผลตอการลมเหลวหรือ ประสบความสําเร็จของธุรกิจ จึงนํามาสูการศึกษาวิจัยปจจัยที่มีผลตอการเลือกซื้อเคร่ืองสําอางผานเครือขายสังคม ออนไลนของผูบริโภคกลุมเจเนอเรช่ันวายในจังหวัดนครปฐมเพ่ือตอบสนองความตองการของผูบริโภคในการซื้อ เครื่องสําอางของผบู ริโภคใหเกิดความพึงพอใจสูงสุดเปนการเพ่ิมขีดความสามารถในการแขงขันของผูประกอบการใน ยุคปจ จบุ ัน วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 17

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 วัตถุประสงคข องการวิจัย 1. เพ่ือศึกษาพฤติกรรมการตัดสินใจซ้ือเครื่องสําอางผานชองทางสื่อสังคมออนไลนของผูบริโภคกลุม เจเนอเรช่นั วายในจังหวดั นครปฐม 2. เพื่อศึกษาปจจัยสวนประสมทางการตลาดที่มีผลตอการตัดสินใจซ้ือเครื่องสําอางผานชองทาง ส่ือสังคมออนไลนข องผบู รโิ ภคกลมุ เจเนอเรชั่นวายในจงั หวดั นครปฐม ขอบเขตของการวิจยั 1. ขอบเขตดานประชากร การศึกษาวิจัยในครั้งน้ีทําการศึกษาผูบริโภคหรือผูที่เคยซื้อสินคาผานชองทาง สื่อสังคมออนไลน ไดเลือกศึกษาเฉพาะกลุมเปาหมาย คือ ผูบริโภคกลุมเจเนอเรชั่นวายในจังหวัดนครปฐม โดยทํา การศึกษาจากกลุม ตัวอยา ง จํานวน 384 คน 2. ขอบเขตดานเน้ือหา การดําเนินการวิจัยคร้ังนี้ไดทําการศึกษาปจจัยท่ีมีผลตอการตัดสินใจซ้ือ เคร่อื งสําอางผา นเครอื ขายสังคมออนไลนของผบู ริโภคกลุมเจเนอเรช่ันวายในจังหวดั นครปฐม 3. ขอบเขตดานพ้นื ท่ี การดําเนินวจิ ยั ครงั้ นไ้ี ดด ําเนนิ การศึกษาลงพืน้ ทใี่ นจังหวดั นครปฐม 4. ขอบเขตดานตัวแปร ตัวแปรท่ีใชในการศึกษาในงานวิจัย ประกอบไปดวย (1) ตัวแปรตน ไดแก ปจจัย สวนบุคคล ประกอบไปดวย เพศ อายุ ระดับการศึกษาและรายได และสวนประสมทางการตลาดและพฤติกรรม ผบู รโิ ภค และ (2) ตวั แปรตาม ไดแก ปจ จยั ท่มี ผี ลตอการตดั สินใจซอื้ เครอื่ งสาํ อางผานเครอื ขา ยสังคมออนไลนผ ูบรโิ ภค กลมุ เจเนอเรชัน่ วายในจังหวดั นครปฐม 5. ขอบเขตดานระยะเวลา วิจยั ครง้ั นี้ไดดําเนินการตัง้ แต เดอื นธันวาคม 2562-เดอื นมนี าคม 2563 เอกสารและงานวจิ ัยท่เี กี่ยวของ วิจัยนี้ไดทําการทบทวนแนวคิดและทฤษฎีที่เก่ียวของจากงานวิจัยกอนหนา ซ่ึงไดมีนักวิชาการไดให ความสนใจทหี่ ลากหลายแนวคิด โดยนําแนวคิดเก่ียวกับสวนประสมทางการตลาดมาใชใ นการศกึ ษาวิจยั เปน เคร่ืองมอื ทางการตลาดท่ีองคกรธุรกิจใชดําเนินงานเพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงคของกิจการ ทฤษฎีท่ีนักการตลาดมักใชใน การประกอบธุรกิจโดยมีตัวแปรการตลาดที่ควบคุมได 4 ตัวแปร คือ ผลิตภัณฑ ราคา ชองทางการจัดจําหนาย และ การสงเสริมการตลาด เพื่อใชใหตอบสนองตอกลุม เปา หมาย (Kotler, 2014) มีการนํามาใชสวนประสมทางการตลาด ผานชองทางออนไลน ท้ัง 4 ปจจัย คือ (1) ผลิตภัณฑหรือบริการพิจารณาถึงคุณภาพ ตราสินคา สายผลิตภัณฑและ บรรจุภัณฑ (2) ราคาเปนการกําหนดจํานวนเงินที่ตองชําระใหกับสินคาหรือบริการท่ีผูซื้อตองนําไปแลกเปล่ียนกับ ประโยชนและความพึงพอใจที่ไดรับจากสินคาหรือบริการ (3) ชองทางการจัดจําหนายเปนการจัดกากระจายหรือสง มอบสินคา ไปสผู ูบรโิ ภคโดยคาํ นึงถึงความยากงายในการเขาถึง ความเร็วในการตอบสนองและความปลอดภยั ในการใช บริการของลูกคาและ (4) การสงเสริมการตลาดเปนเคร่ืองมือดานการโฆษณา ประชาสัมพันธ กิจกรรมการขายโดย บุคคล รวมถึงการสงเสริมการขายซึ่งการตลาดบนเว็บไซตเปนส่ิงจําเปนเชนเดียวกับการตลาดแบบออฟไลน เชนเดียวกัน (Gatepradith and Khumdetch, 2011) นอกเหนือจากแนวคิดดังกลาวแลว ผูวิจัยไดทบทวนแนวคิด ที่เก่ียวกับพฤติกรรมผูบริโภคเก่ียวกับกิจกรรมของผูบริโภค 5 w 1 H คือ ซื้ออะไร ซื้อที่ไหน ซื้อเวลาใด ซื้อทําไม ซื้ออยางไร ใครเปนคนซื้อ การวิเคราะหปจจัยตางๆ ที่สงผลตอการตัดสินใจซื้อและใชสินคา โดยมุงเนนไปที่ วทิ ยาลยั นวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา 18

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ความตองการของผูบริโภคเปนสําคัญ เกิดการยอมรับในผลิตภัณฑหรือบริการในที่สุด การรักษาฐานลูกคาในอดีต รวมทั้งสามารถขยายฐานลูกคาในอนาคตใหเพ่ิมข้ึน (Lamb, Hair and McDaniel, 2000 cited in Kumpeera, 2015) รวมถึงการศึกษาทฤษฎีการตัดสินใจซ้ือของผูบริโภคเปนกิจกรรมท่ีบุคคลกระทําเพื่อตัดสินใจซ้ือสินคาหรือ บริการมาเพื่อบรโิ ภค โดยทฤษฎที ่มี คี วามสําคญั กบั การทําธุรกจิ เพราะการท่ผี ซู ้อื จะซ้ือสินคา ใดสนิ คาหนึง่ จะตองมกี าร ตัดสินใจโดยมีหลายปจ จยั อาทิ ดานคุณภาพ ดานราคา ดานการขนสง ดานปริมาณ เปนตน ดังนั้น ผูประกอบการจงึ ตองศึกษาพฤติกรรมการตัดสินใจ ผูซ้ือสินคาและบริการที่ถูกตองตามความตองการของผูบริโภค (Jaturongkakul, 2007) นิยามความหมายของเครือขายสังคมออนไลน หมายถึง เครือขายสังคมออนไลนเปนสื่อที่แพรกระจายดวย ปฏิสัมพันธเชิงทางสังคมในหลายลักษณะ เชน การสนทนา รูปภาพ วิดีโอ ภาพเคล่ือนไหว ความรู เปนตน ทฤษฎี เครือขายสังคมออนไลนเปนทฤษฎีเกี่ยวกับเทคโนโลยีสาระสนเทศโดยผูประกอบการสวนใหญจะนํามาใชในการซ้ือ ขายสินคา บนแพลตฟอรม และแอพพลิเคช่ันตา งๆ บนอินเทอรเ น็ต โดยมกี ารแพรก ระจายขาวสารตางๆ ผา นเครอื่ งมือ อิเล็กทรอนิกส เชน โทรศัพทมือถือ จึงมีความรวดเร็วและสะดวกสบายตอการติดตอคาขาย (Chainirun, 2010) การวิจัยในครั้งนี้มุงศึกษากลุมเจเนอเรช่ันวายเปนกลุมคนที่เกิดระหวาง พ.ศ. 2553-2544 มีทักษะดานกีฬาคอมพิวเตอร และกิจกรรมตางๆ มีทัศนคติ และมุมมองใหมตอเรื่องเพศ สถานท่ี เวลาและระยะทางอยางงาย สงสัยเร่ืองเก่ียวกับ การแบงแยกเชอื้ ชาตแิ ละเพศ ใหค วามสาํ คัญกบั เพือ่ น สนทนาทางอินเทอรเน็ต ซึง่ สามารถติดตอเวลาใดกไ็ ด อปุ สรรค ดานเวลาและสถานท่ีไมมีอิทธิพลตอคนรุนนี้ มีความเต็มใจทํางานและเรียนรู มีความเช่ือมั่นในตนเอง มุงผลสัมฤทธ์ิ มองหาสิ่งสําคัญในการงานอยูเสมอ พอใจกับการเปล่ียนแปลง เปนคนรุนแรกที่ยอมรับการใชเทคโนโลยีอยางเต็มใจ ใหความสนใจอยางมากตอเงิน แสวงหาความสําเร็จดานเงิน ชอบทํางานเปนทีม และพ่ึงพาตนเองไดสูง มีคานิยมตอ อสิ รภาพและชวี ติ ทส่ี ะดวกสบาย (Asisonthisakul and Rungruang, 2005) การวิจัยเกี่ยวกับพฤติกรรมการซื้อขายบนเครือขายสังคมออนไลนหรือการซ้ือขายบนอินเทอรมีผูที่สนใจ ศึกษาอยูหลายทาน เชน Kumpeera (2015) ศึกษาพฤติกรรมการซื้อเคร่ืองสําอางผานเว็บไซตเฟซบุกของนักศึกษา หญิงในเขตกรุงเทพมหานคร การวจิ ยั นมี้ วี ัตถปุ ระสงคเพอ่ื ศึกษาพฤติกรรมการซื้อเครื่องสําอางผานเวบ็ ไซตเ ฟซบุกของ นักศึกษาหญิงในเขตกรุงเทพมหานครและศึกษาเปรียบเทียบพฤติกรรมการซ้ือเคร่ืองสําอางผานเว็บไซตเฟซบุกของ นักศึกษาหญิงในเขตกรุงเทพมหานคร พบวา ลักษณะประชากรศาสตร พฤติกรรมการใชอินเทอรเน็ตและปจจัย ทางการตลาดแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ ซ่ึงสอดคลองกับการศึกษาของ Suksomniradorn (2015) ศึกษา ความพึงพอใจในการซื้อเคร่ืองสําอางพรีเม่ียมแบรนดของวัยเริ่มทํางาน (First Jobber) เพื่อศึกษาปจจัยและนํ้าหนัก ของแตละปจจัยท่ีมีความสัมพันธกับความพึงพอใจในการซื้อเคร่ืองสําอางพรีเม่ียมแบรนดของวัยเริ่มทํางาน เน่อื งมาจากกลมุ วัยเรม่ิ ทาํ งานเปน การเปลี่ยนผานของชวยอายุจากวยั เรยี นเรม่ิ เขา สวู ยั ทํางานหรือมีการกําลังศึกษาตอ ในระดับท่ีสูงกวาปริญญาตรี Phavamai (2010) พบวา การศึกษาปจจัยทีม่ ีอิทธพิ ลตอพฤติกรรมการซื้อเครื่องสําอาง บํารุงผิวหนาของผูชายในกรุงเทพมหานคร ในปจจุบันผูชายตองมีบุคลิกภาพท่ีดีแลว สภาพสังคมและคานิยมทําให ผูชายหันมาดูแลตัวเองมากขึ้นเคร่ืองสําอางจึงถือเปนสินคาอีกประเภทหน่ึงที่ผูชายหันมานิยมใชกันมากข้ึน แตเน่ืองจากผูชายมีสภาพรางกายและรูปแบบการดําเนินชีวิตที่แตกตางจากผูหญิงจึงสงผลใหผูชายไมสามารถใช เคร่ืองสําอางประเภทเดียวกันกับผหู ญิง นอกจากการศึกษาเกี่ยวกับการพฤติกรรมการซื้อขายออนไลนแ ลว ประเดน็ ที่ สําคัญในการวิจัยเกี่ยวกับการเลือกซื้อสินคาก็นํามาใชใ นการวิจัยเชนเดียวกัน โดยทําการศึกษางานของ Kulwanich, วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภฏั สวนสนุ ันทา 19

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 et al. (2019) การเลือกซ้ือของท่ีระลึกแฟนคลับสโมสรฟุตบอลโปลิส เทโร ศึกษาระดับการเลือกซื้อของที่ระลึก แฟนคลับสโมสรฟุตบอลโปลิส เทโร และเปรียบเทียบการเลือกซื้อ ผลการวิจัยพบวา ระดับความพึงพอใจสูงสุด ดานผลิตภัณฑในการเปรียบเทียบการเลือกซ้ือดานผลิตภัณฑสงผลตอเพศ อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา แตกตางอยา งมีนัยสาํ คัญทางสถิติทรี่ ะดบั 0.05 กรอบแนวคิดในการวจิ ยั จากการทบทวนวรรณกรรมท่ีเก่ียวของ สามารถนํามากําหนดกรอบแนวคิดในการวิจยั เรื่องปจ จัยทม่ี ีผลตอ การตัดสนิ ใจซอ้ื เคร่อื งสาํ อางผา นเครอื ขา ยสังคมออนไลนข องผูบรโิ ภคกลุมเจเนอเรชน่ั วายในจงั หวัดนครปฐม ดงั แสดง ในภาพที่ 1 ภาพท่ี 1 กรอบแนวคิดในการวจิ ยั วทิ ยาลยั นวตั กรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสนุ นั ทา 20

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 วธิ ีดาํ เนินการวิจัย แบบแผนของการวิจยั การวจิ ัยครัง้ น้ี เปนระเบียบวธิ ีการวิจยั เชงิ ปริมาณ (Quantitative Research) ประชากรและตวั อยาง ประชากรในงานวจิ ยั ครั้งน้ี คือ ผบู รโิ ภคกลมุ เจเนอเรช่ันวายในจงั หวดั นครปฐม ซึง่ กาํ หนดขนาดของตัวอยาง การศึกษาวิจัยครั้งน้ี โดยการกําหนดกลุมตัวอยางแบบไมทราบประชากร ใชสูตรของ Cochran (Cochran, 1977 cited in Akakul, 2000) ซงึ่ กําหนดความเชื่อม่นั ที่ 95% จะไดต ัวอยา งจํานวน 384 คน การเกบ็ รวบรวมขอ มูล เก็บตวั อยา งโดยใชแบบสอบถามออนไลน การวเิ คราะหขอมูล วิเคราะหโดยใชโปรแกรมคอมพิวเตอรในการวิเคราะหผลทางสถิติเชิงพรรณนา คือ คาความถ่ี รอยละ คา เฉลี่ย และสว นเบ่ยี งเบนมาตรฐาน สาํ หรบั การทดสอบสมมุตฐิ านใชสถติ ิเชงิ อนุมาน คอื คา t-test และการทดสอบ คาความแปรปรวน (One–way ANOVA) ณ ระดับนยั สําคัญทางสถิติ 0.05 ผลการวจิ ัย ผลการการวิจัยดา นประชากรศาสตรข องกลมุ ตัวอยา ง พบวา กลุมตัวอยางสว นใหญเ ปน เพศหญงิ รอ ยละ 60 และเพศชาย รอยละ 40 สวนใหญมีอายุระหวาง 20-30 ป จํานวน 334 คน คิดเปนรอยละ 87 การศึกษาระดับ ปริญญาตรี จํานวน 197 คน คิดเปนรอยละ 51 และการศึกษาระดับตํ่ากวาปริญญาตรี จํานวน 179 คน คิดเปน รอยละ 46.60 รายไดสวนตัว 5,001-10,000 บาทตอเดือน จํานวน 169 คน คิดเปนรอยละ 45 รายไดสวนตวั ตา่ํ กวา 5,000 บาทตอเดือน จาํ นวน 143 คน คิดเปน รอยละ 37 ผลการวิเคราะหเกี่ยวกบั สวนประสมทางการตลาดทม่ี ีผลตอการตดั สินใจซ้ือเคร่ืองสําอางผานเครือขายสังคม ออนไลนของผูบริโภคกลุมเจเนอเรช่ันวายในจังหวัดนครปฐม พบวา กลุมตัวอยางไดทําการประเมินการตัดสินใจซ้ือ เกี่ยวกับสว นประสมทางการตลาดในภาพรวมอยูใ นระดบั มากทส่ี ุด เม่อื พจิ ารณาปจจยั ท่ีมีคาเฉลย่ี ในระดบั ความสําคัญ มากที่สุดสามอันดับแรก คือ ดานชองทางการจัดจําหนาย ดานการสงเสริมการตลาด ดานผลิตภัณฑ เม่ือทํา การวิเคราะหรายดานผลิตภัณฑ พบวา ปจจัยที่มีคาเฉล่ียในระดับความสําคัญมากที่สุดสามอันดับแรก คือ สินคามี คุณภาพและเช่ือถือได สินคามีตรายี่หอที่มีช่ือเสียงเปนท่ีรูจักของคนท่ัวไป สินคาท่ีซ้ือไดรับมาตรฐานรับรองจาก หนวยงานของรัฐหรือองคกรมาตรฐาน การวิเคราะหดานราคา พบวา ปจจัยท่ีมีคาเฉลีย่ ในระดับความสําคัญมากทีส่ ุด สามอันดับแรก คือ สินคามีปายราคาบอกที่ชัดเจนและถูกตอง ราคาสินคาท่ีจําหนายเปนราคาท่ีสามารถจับตองได ราคาสินคาเหมาะสมกับคุณภาพของสินคา การวิเคราะหดานชองทางการจัดจําหนาย พบวา ปจจัยที่มีคาเฉลี่ยใน ระดับความสําคัญมากท่ีสุด คือ การประหยัดเวลาในการเดินทางและลูกคามีความสะดวกในการส่ังซื้อสินคา การวิเคราะหดานการสงเสริมการตลาด พบวา ปจจัยท่ีมีคาเฉลี่ยในระดับความสําคัญมากที่สุดสามอันดับแรก คือ การโฆษณาท่ีนาสนใจผาน Facebook Fan Page สามารถสั่งซ้ือสินคาไดตลอด 24 ช่ัวโมง และมีบริการเก็บเงิน ปลายทางสามารถอธบิ ายไดตามตารางท่ี 2 วทิ ยาลัยนวตั กรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ นั ทา 21

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ผลการวิเคราะหเก่ียวกับพฤติกรรมของผูซ ้ือในการตัดสินใจซ้อื เครื่องสาํ อางผา นเครือขายสังคมออนไลนข อง ผูบริโภคในจังหวัดนครปฐม พบวา กลุมตัวอยางสวนมากตัดสินใจซื้อเคร่ืองสําอางประเภทแตกตางสีสัน (Make Up) มากท่ีสุด คิดเปนรอยละ 46.40 รองลงมา เคร่ืองสําอางประเภทบํารุงผิวพรรณ (Skin Care) คิดเปนรอยละ 43.50 ถัดมา เคร่ืองสําอางประเภทเครื่องหอม (Perfume) คิดเปนรอยละ 8.90 ปริมาณการซ้ือเคร่ืองสําอางผานเครือขาย ออนไลนครั้ง 1-2 ชิ้น มากท่ีสุด คิดเปนรอยละ 44.30 รองลงมา คร้ัง 3 ช้ินขึ้นไป คิดเปนรอยละ 28.40 สาเหตุใน การเลอื กซ้ือเคร่ืองสาํ อางผา นเครือขา ยสงั คมออนไลนม ากท่ีสุด คือ เพ่ือเพ่มิ ความมน่ั ใจคิดเปน รอยละ 63.3 รองลงมา สินคามีคุณภาพ คิดเปนรอยละ 26.30 ถัดมา กระแสนิยม คิดเปนรอยละ 9.40 ผูที่มีอิทธิพลตอการตัดสินใจซ้ือ มากท่ีสุด คือ ตัดสินใจดวยตนเอง คิดเปนรอยละ 78.40 รองลงมา เพ่ือน คิดเปนรอยละ 15.10 ลําดับถัดมา คือ ครอบครัว คิดเปนรอยละ 4.40 กลุมตัวอยางตัดสินใจซื้อเคร่ืองสําอางผานเครือขายสังคมออนไลนมากท่ีสุด คือ เฟซบุก คิดเปนรอยละ 24.20 รองลงมา อินสตาแกรม คิดเปนรอยละ 20 และลําดับถัดมาทวิตเตอร คิดเปนรอยละ 5.20 การทดสอบสมมติฐาน ผลการทดสอบสมมติฐานที่ 1 พบวา กลุมคนเจเนอเรช่ันวาย เพศชายและเพศหญิงมีการตัดสินใจซ้ือ เครื่องสําอางผานเครือขายสังคมออนไลนไมแตกตางกัน เมื่อพิจารณาเปนรายขอ พบวา สวนใหญไมมีความแตกตาง กันอยา งมนี ัยสาํ คัญทางสถิติทร่ี ะดบั 0.05 ดังตารางที่ 1 ตารางท่ี 1 ผลการทดสอบสมมตฐิ านที่ 1 เพศ S.D. t sig การตดั สินใจซ้ือเคร่อื งสําอางผานเครอื ขา ย สังคมออนไลน ชาย 4.21 0.60 0.00 0.57 หญงิ 4.56 0.59 ดานผลิตภัณฑ ชาย 4.37 0.56 0.36 0.68 หญงิ 4.34 0.55 ดานราคา ชาย 4.35 0.61 -2.36 0.68 หญงิ 4.49 0.52 ดา นชอ งทางการจัดจาํ หนาย ชาย 4.36 0.62 -0.10 0.94 หญิง 4.42 0.56 ดานการสงเสรมิ การขาย * มนี ัยสาํ คัญทางสถติ ิท่ีระดับ .05 ผลการทดสอบสมมติฐานท่ี 2 พบวา กลุมเจเนอเรช่ันวายท่ีมีอายุแตกตางกันมีพฤติกรรมการตัดสินใจซื้อ เคร่ืองสําอางผานเครือขายสังคมออนไลนไมแตกตางกัน เม่ือพิจารณาเปนรายขอ พบวา ทุกขอมีความแตกตางกัน อยางมนี ัยสาํ คญั ทางสถติ ทิ ี่ระดับ 0.05 ดงั ตารางท่ี 2 วิทยาลยั นวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 22

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ตารางท่ี 2 ผลการทดสอบสมมติฐานที่ 2 เพศ 4.43 S.D. t sig การตดั สินใจซอ้ื เครื่องสําอางผา น 4.34 0.63 เครอื ขา ยสงั คมออนไลน นอ ยกวา 20 ป 4.31 0.48 0.58 20-30 ป 4.50 0.61 0.98 ดานผลิตภัณฑ 31-40 ป 4.34 0.66 มากกวา 40 ป 4.33 0.40 0.45 ดา นราคา นอ ยกวา 20 ป 4.40 0.53 0.06 20-30 ป 4.39 0.60 0.82 ดานชอ งทางการจัดจําหนาย 31-40 ป 4.44 0.59 มากกวา 40 ป 4.42 0.60 ดานการสง เสริมการขาย นอยกวา 20 ป 4.62 0.55 0.88 20-30 ป 4.38 0.57 31-40 ป 4.41 0.46 มากกวา 40 ป 4.37 0.60 นอ ยกวา 20 ป 4.45 0.53 0.31 20-30 ป 4.39 0.61 31-40 ป 0.51 มากกวา 40 ป 0.58 ผลการทดสอบสมมติฐานที่ 3 พบวา กลุมเจเนอเรชั่นวายที่ระดับการศึกษาแตกตางกันมีพฤติกรรม การตัดสินใจซ้ือเครื่องสําอางผานเครือขายสังคมออนไลนไมแตกตางกัน อยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ีระดับ 0.05 ดังตารางที่ 3 วทิ ยาลยั นวตั กรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 23

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ตารางที่ 3 ผลการทดสอบสมมตฐิ านที่ 3 การตัดสินใจซอ้ื เครอ่ื งสาํ อางผา น เพศ S.D. t sig เครือขายสังคมออนไลน ดานผลติ ภัณฑ ตํา่ กวา ปริญญาตรี 4.37 0.60 0.50 0.61 ปริญญาตรี 4.32 0.58 ปริญญาโท 4.46 0.59 ดา นราคา ต่ํากวาปริญญาตรี 4.44 0.60 0.45 0.64 ปริญญาตรี 4.43 0.53 ปริญญาโท 4.25 0.56 ดานชองทางการจดั จาํ หนา ย ตา่ํ กวา ปริญญาตรี 4.42 0.59 0.81 0.45 ปรญิ ญาตรี 4.35 0.59 ปริญญาโท 4.17 0.50 ดา นการสงเสริมการขาย ตํา่ กวาปริญญาตรี ปรญิ ญาตรี ปรญิ ญาโท ผลการทดสอบสมมติฐานที่ 4 พบวา กลุมเจเนอเรช่ันวายที่ระดับรายไดเฉลี่ยตอเดือนแตกตางกัน มีพฤติกรรมการตัดสินใจซื้อเครื่องสําอางผานเครือขายสังคมออนไลนไมแตกตางกัน เม่ือพิจารณาเปนรายขอ พบวา ต่ํากวา 5,000 บาท แตกตา งกันอยางมีนัยสาํ คัญทางสถิติที่ระดบั 0.05 ดังตารางที่ 4 วทิ ยาลัยนวตั กรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา 24

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ตารางท่ี 4 ผลการทดสอบสมมติฐานท่ี 4 การตดั สนิ ใจซ้ือเคร่อื งสําอาง รายไดต อเดอื น S.D. t sig ผา นเครือขา ยสังคมออนไลน 0.05 ดานผลติ ภัณฑ ตา่ํ กวา 5,000 บาท 4.30 0.60 0.58 0.002* 5,000-10,000 บาท 4.35 0.55 0.68 10,000-15,000 บาท 4.56 0.47 0.51 มากกวา 15,000 บาท 4.29 0.92 ดา นราคา ต่ํากวา 5,000 บาท 4.25 0.63 3.34 5,000-10,000 บาท 4.38 0.50 10,000-15,000 บาท 4.54 0.43 มากกวา 15,000 บาท 4.28 0.98 ดานชองทางการจัดจําหนาย ต่ํากวา 5,000 บาท 4.43 0.57 0.51 5,000-10,000 บาท 4.41 0.52 10,000-15,000 บาท 4.52 0.44 มากกวา 15,000 บาท 4.38 0.91 ดา นการสงเสรมิ การขาย ต่ํากวา 5,000 บาท 4.36 0.59 0.77 5,000-10,000 บาท 4.41 0.55 10,000-15,000 บาท 4.50 0.49 มากกวา 15,000 บาท 4.39 0.93 อภิปรายผล จากการวิจัยเร่ืองปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจซื้อเคร่ืองสําอางผานเครือขายสังคมออนไลนของผูบริโภค กลมุ เจเนอรเรชัน่ วายในจงั หวัดนครปฐม สามารถอภปิ รายผลไดดงั นี้ 1. ปจจัยดานประชากรศาสตรตางกัน ไดแก รายไดเฉลี่ยตอเดือน มีผลตอการตัดสินใจซื้อเคร่ืองสําอางผา น เครือขายสังคมออนไลนของผูบริโภคกลุมเจเนอเรชั่นวายในจังหวัดนครปฐม ในดานราคาแตกตางกันอยางมีระดับ นัยสําคัญทางสถิติ 0.05 การที่ผลการวิจัยเปนเชนน้ีอาจมาจากความแตกตางของรายไดของผูบริโภคมีผลตออํานาจ การซื้อในระดับราคาท่ีแตกตางกัน ผูบริโภคจะมีการเปรียบเทียบราคาท่ีเหมาะสมกับคุณภาพของสินคาก็จะทํา การตัดสนิ ใจซือ้ ท่ีเห็นวา ไดประโยชนส งู สุด การตดั สินใจซื้อดวยเหตผุ ลมากกวาการตัดสนิ ใจซื้อดวยอารมณ สอดคลอง กับ Armstorng and Kotler (2016) ไดทําการศึกษาราคาเปนตนทุนของลูกคา ผูบริโภคจะทําการเปรียบเทียบ ระหวางคณุ คา ของผลติ ภณั ฑก บั ราคา และสอดคลอ งกับ Sareerat, et al. (2016) ที่ไดก ลา วถงึ ลกั ษณะของผูซอ้ื สินคา จะมีความแตกตางกันข้ึนอยูกับอิทธพิ ลดานอายุ ซ่ึงเปนปจจัยสวนบุคคลท่ีแตกตา งกันจะตองการผลิตภัณฑแ ละราคา ทแ่ี ตกตางกนั วทิ ยาลัยนวตั กรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ ันทา 25

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 2. ปจจัยทางการตลาดตางกัน ไดแก ดานผลิตภัณฑ ดานราคา ดานชองทางการจัดจําหนาย และดาน การสงเสริมการตลาดมีผลตอการซ้ือเคร่ืองสําอางผานเครือขายสังคมออนไลนของผูบริโภคกลุมเจเนอเรช่ันวายใน จังหวัดนครปฐม แตกตางกนั อยางมรี ะดบั นัยสาํ คัญทางสถติ ิ 0.05 การพบผลเชน นอ้ี าจเนื่องจากปจ จยั ดานสว นประสม ทางการตลาดโดยเฉพาะผูบริโภคในยุคปจจุบันใหความสําคัญกับทุกปจจัยท่ีจะทําใหผูบริโภคไดรับประโยชนสูงสุด สําหรับดานชองทางการจัดจําหนายมีผลตอการตัดสินใจซื้อระดับมากท่ีสุด คือ ชองทางออนไลนสามารถตอบสนอง ความตองการของลูกคาท้ังดานประสิทธิภาพในการเขาถึงไดอยางสะดวกรวดเร็ว สามารถใหบริการไดตลอด 24 ช่ัวโมง สอดคลองกับพฤติกรรมผูบริโภคในยุคปจจุบันท่ีเนนการใชงานบนระบบออนไลนมากขึ้น แตขณะเดียวกัน ผูบริโภคก็ใหความสําคัญในเรื่องคุณภาพของผลิตภัณฑท่ีเหมาะสมกับราคา การซื้อเคร่ืองสําอางผานเครือขายสังคม ออนไลนสะดวกและเขาถึงกลุมเปาหมายไดอยางกวางขวางและการสงเสริมการตลาดท่ีมุงเนนการใหขอมูลขาวสาร เพอ่ื เปรียบเทียบชวยในการตดั สนิ ใจของผูบ รโิ ภคไดงายขึ้น สอดคลองกบั Seneechai, et al. (2016) ไดทําการศกึ ษา พฤติกรรมและปจจัยทางการตลาดท่ีมีผลตอการเลือกซื้อเคร่ืองสําอางสมุนไพรของผูบริโภคในเขตกรุงเทพมหานคร พบวา ปจจัยสวนประสมทางการตลาดดานผลิตภัณฑและชองทางการจัดจําหนายมีความสําคัญมาก กลุมตัวอยางให ความสนใจในดานตรายี่หอสินคาท่ีไดมาตรฐานและการเขาถึงชองทางการจัดจําหนายของผูบริโภคไดสะดวกและ รวดเร็ว และสอดคลองกับ Theerathumtada (2015) ไดทําการศกึ ษาปจจัยท่ีมีอิทธิพลตอการตัดสนิ ใจซือ้ ผลติ ภณั ฑ บาํ รุงผิวหนา ของผบู รโิ ภคในกรุงเทพมหานคร พบวา ปจจัยสว นประสมทางการตลาดดานการสงเสริมการตลาดท่ีกลุม ตัวอยางใหความสําคัญมากท่ีสุด คือ การใหขอมูลขาวสารที่เปนประโยชนของสินคาท่ีครบถวนและในชองทาง การสอื่ สารใหขอ มลู แบบสองทางทีส่ ามารถตอบสนองการสอ่ื สารแบบทันทว งที 3. พฤติกรรมการซ้ือเครื่องสําอางที่ตางกัน ไดแก วัตถุประสงคท่ีซ้ือเครื่องสําอาง สถานที่ในการซ้ือ เครื่องสําอาง ชวงเวลาในการซื้อเครื่องสําอางและคาใชจายในการซื้อเครื่องสําอาง มีผลตอการซื้อเคร่ืองสําอางผาน เครือขายสังคมออนไลนของกลุมเจเนอเรช่ันวายในจังหวัดนครปฐม แตกตางกันอยางมีระดับนัยสําคัญทางสถิติ 0.05 การพบผลเชนน้ีเนือ่ งจากพฤติกรรมการตัดสินใจซ้ือโดยเฉพาะคาใชจายในการซ้ือเครื่องสําอาง เนื่องจากผูบริโภคแต ละบุคคลมีอํานาจในการซ้ือท่ีแตกตางกัน การระมัดวังในการซื้อเครื่องสําอางเปนสินคาประเภทฟุมเฟอย ซึ่งใน สถานการณปจจุบันท่ีเศรษฐกิจไมดีสงผลตอการตัดสินใจซื้อ ซ่ึงสอดคลองกับ Uamanachai (2016) ที่กลาววา ผบู รโิ ภคสวนใหญใ นการตัดสินใจซ้ือสินคา ตองมีวตั ถปุ ระสงคเ พอื่ ตอบสนองความตอ งการของตนเองเปนสําคัญ ขอ เสนอแนะ จากผลการวจิ ัยเร่ือง ปจ จัยทีม่ ผี ลตอการตดั สินใจซ้อื เคร่ืองสําอางผา นเครือขา ยสังคมออนไลนของผูบริโภค กลุมเจเนอเรช่ันวายในจังหวัดนครปฐม ขอเสนอแนะสําหรับการตลาดออนไลน ดานผลิตภัณฑควรเลือกสินคาหรือ บริการท่ีมีความหลากหลาย เนื่องจากผลิตภัณฑทุกประเภทสามารถทําตลาดผานชอ งทางออนไลนไ ด การใชชองทาง ออนไลนควรใชแบบผสมผสานหลากหลายชองทาง (Multichannel) เชน ขายผานเฟซบุก อินสตารแกรม ยูทูป และไลน จะชว ยใหการเขา ถึงลกู คา ไดกวา งขวางมากยง่ิ ขึน้ สง ผลตอ การตดั สนิ ใจท่ีมปี ระสทิ ธภิ าพ เปนตน วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 26

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 เอกสารอางองิ Akakul, T. (2000). Research methodology in behavioral sciences and social sciences. Ubon Ratchathani: Ubon Ratchathani Rajabhat University. (in Thai) Armstrong, G. and Kotler, P. (2016). Marketing: An introduction. 9th ed. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. Asisonthisakul, R. and Rungruang, O. (2005). Generation Y: Building a Mutual Understanding for workplace Application. Thesis of the Degree of Master of Science Program in Human Resources and Organization Development. Bangkok: National Institute of Development Administration. (in Thai) Auejaroenkijjakarn, A. (2018). The internet easy guide, anytime, anywhere, on all devices. Nonthaburi: IDC. (in Thai) Bangkokbiznews. (2019). Beauty and health business the fertile gold pond, retrieved 20 May 2020, from: http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/637886. (in Thai) Chainirun, P. (2010). New marketing methods through social media. Bangkok: se-education. (in Thai) Chantrang, R. (2011). Brand communication management on social networking website, Facebook fanpage : the GTH case study. Thesis of the Degree of Master of Communication Arts. Bangkok: Thammasat University. (in Thai) Chantrawattanakul, S. (2012). Tricks of social media from the collection of articles, concepts, theories, techniques, and media learning experience. Time Chuastapanasiri, 234-247. (in Thai) Gatepradith, T. and Khumdetch, T. (2011). Factors influencing decision of female consumersin buying products on internet in bangkok area. Journal of Finance, investment, Marketing and Business Management, 1(2) 21-39. (in Thai) Jaturongkakul, A. and Jaturongkakul, D. (2007). Consumer behaviour. Bangkok: Thammasat University Press. (in Thai). Kotler, P. and Amstrong, G. (2014). Principle of Marketing. 15th ed. England: Pearson. Kulvanich, A., Piromkhum, B. and Phomu, K. (2019). The Purchase of Souvenirs of the Police Tero Football Club Fans. Journal of innovation and management, 4, 18-28. (in Thai) Kumpeera, P. (2015). Cosmetic Product Purchasing Behaviour through Facebook of Female Students in Bangkok. Independent Study of the Degree of Master of Communication Arts Program in Strategic Communications. Bangkok: Bangkok University. (in Thai) วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 27

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 Kumpeera, P. (2014). Cosmetic Product Purchasing Behavior through Facebook of Female Students in Bangkok. Independent Study of the Degree of Master of Communication Arts Program in Strategic Communications. Bangkok: Bangkok University. (in Thai) Phavamai, A. (2010). Factors affecting buying behavior of mens in bangkok toward facial cosmatic. Thesis of the Degree of Master of Business Administration Program in Marketing. Bangkok: Srinakharinwirot University. (in Thai) Positioning Magazine. (2019). Reach consumers \"the right person\" with 3 tools \"Data–Technology- Marketing Strategy.\" retrieved 20 May 2020, from: https://positioningmag.com/1225523. (in Thai) Rattanaphongboo, I. (2017). E-Marketing. Bangkok: Witty group. (in Thai) Seneechai, W., Krueviriyahphan, S. and Na Pompetch, K. (2016). Behaviour and Marketing Factors Affecting the Choice of Herbal Cosmetics in Bangkok Metropolis Area. King Mongkut's Agricultural Journal, 30(1), 71-79. (in Thai) Sereerat, S. et al. (2016). Modern marketing management. Bangkok: Theera Film. (in Thai). Suksomnirundon, P. (2015). The study of customer satisfaction on the purchasing premium cosmetic brands in first jobber. Independent Study of the Degree of Master of Business Administration. Bangkok: Thammasat University. (in Thai) Theerathumtada, T. (2015). Marketing Mix Factors Affecting Purchasing Decisions of Over-The- Counter Facial Skincare Products. Independent Study of the Degree of Master of Business Administration. Bangkok: Thammasat University. (in Thai) Uamanachai, N. (2016). Online Influencer and the Power of Word-of-Mouth, retrieved 20 May 2020, from: http://www.bu.ac.th/khowledgecenter/executive_journal. (in Thai) วิทยาลยั นวตั กรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ ันทา 28

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ภาวะผตู ามทสี่ งผลตอประสทิ ธภิ าพในการปฏบิ ัติงานของหนวยงานภายใต กระทรวงการอุดมศึกษา วทิ ยาศาสตร วิจยั และนวัตกรรม วรี เชษฐ มั่งแวน 1,* และ อมรินทร เทวตา2 1,2หลกั สูตรบริหารธรุ กจิ มหาบณั ฑติ คณะวิทยาการการจัดการ มหาวิทยาลัยศลิ ปากร Received: 30 May 2020 Revised: 26 June 2020 Accepted: 08 July 2020 บทคดั ยอ งานวิจัยครั้งน้ีเปนงานวิจัยเชิงปริมาณ มีวัตถุประสงค 2 ขอ คือ (1) เพ่ือศึกษาระดับภาวะผูตามและ ประสิทธภิ าพในการปฏิบัตงิ าน และ (2) เพื่อศกึ ษาภาวะผูตามทสี่ งผลตอประสทิ ธภิ าพในการปฏิบัติงานของหนว ยงาน ภายใตก ระทรวงการอดุ มศกึ ษา วทิ ยาศาสตร วจิ ัยและนวตั กรรม ตวั อยางทใี่ ชใ นการวิจัยครัง้ น้ี คือ บุคลากร สํานักงาน คณะกรรมการการอุดมศึกษา จํานวน 236 คน ไดมาจากกลุมตัวอยางแบบแบงสัดสว น เคร่ืองมือท่ีใชในการวิจัย คือ แบบสอบถาม ระดับภาวะผูตามที่สงผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน และประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของ สํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา ในภาพรวมอยูในระดับมาก วิเคราะหขอมูลดวย คาเฉลี่ย สวนเบ่ียงเบน มาตรฐาน และการถดถอยพหคุ ณู แบบขัน้ ตอน ผลการวิจัย พบวา 1. ระดับภาวะผูตาม ในแตละดานมีดังน้ี (1) ผูตามแบบหางเหิน อยูในระดับปานกลาง (2) ผูตามแบบ เฉ่ือยชา อยูในระดับนอย (3) ผูตามแบบปรับตาม อยูในระดับมาก (4) ผูตามแบบทํางานเอาตัวรอด อยูในระดับมาก และ (5) ผตู ามแบบมีประสทิ ธผิ ล อยูใ นระดับมาก และระดบั ของประสิทธภิ าพในการปฏิบตั ิงาน อยูใ นระดบั มาก 2. ภาวะผูตาม ท่ีสงผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน ประกอบดวย 3 ดาน ไดแก ดานผูตามแบบ เฉื่อยชา ดานผูตามแบบปรับตาม และดานผูตามแบบมีประสิทธิผล สงผลทางบวกตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน อยางมีนยั สาํ คญั ทางสถิตทิ ่ีระดบั 0.01 คําสําคัญ: ภาวะผูต าม ผตู ามแบบหา งเหิน ผูตามแบบเฉอื่ ยชา ผตู ามแบบปรบั ตาม ผตู ามทาํ งานเอาตัวรอดผตู าม แบบมปี ระสทิ ธผิ ล ประสิทธภิ าพในการปฏิบตั งิ าน __________________________ * ผูประสานงานหลกั ; อเี มล: [email protected] วิทยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 29

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 Followship Affecting Work Efficiency of Departments under the Ministry of Higher Education, Science, Research and Innovation Weerachet Mangwaen1,* and Amarin Tawata2 1,2 Master of Business Administration, Faculty of Management Science, Silpakorn University Received: 30 May 2563 Revised: 26 June 2563 Accepted: 08 July 2563 ABSTRACT This quantitative research aimed to investigate levels of followship and work efficiency and to study followship affecting work efficiency of the departments under the Ministry of Higher Education, Science, Research and Innovation. The sample included the personnel from departments under the Ministry of Higher Education, Science, Research and Innovation, with a total of 236 subjects. The research instrument was a questionnaire. The statistics for data analysis were frequency, percentage, mean, standard deviation and multiple regression. The result revealed that 1. As for the levels of followship, it was found that (1) the distant followship is at a moderate level, (2) The inert followship is at a minimal level, (3) The adaptive followship is at a high level, (4) The defensive followship is at a high level, and (5) The effective followship is at a high level, respectively. 2. The hypothesis testing identified that inert, adaptive and effective followship positively affected the work efficiency , with a statistical significant level of 0.01. Keywords : Followship, Distant followers, Inert followers, Adaptive followers, Defensive followers, Effective follower, Work efficiency __________________________ * Corresponding author; Email: [email protected] วทิ ยาลัยนวตั กรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 30

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ความเปนมาและความสําคญั ของปญหา คุณภาพอุดมศึกษาไทยในยุคปจจุบันมีการพัฒนาอยางตอเน่ืองเพื่อใหกาวทันตอยุคแหงสังคมการเรียนรู การเปลี่ยนแปลงในโลกเกิดข้ึนตลอดเวลาและรวดเร็ว โดยมีจุดมุงหมายเพื่อสงเสริมและพัฒนาผเู รียนใหมีการพัฒนา ความรูและนําไปใชประโยชนตอสังคมในอนาคต เพื่อใหผลผลิตของอุดมศึกษาซ่ึงเปนบัณฑิตที่สําเร็จการศึกษา ออกไปน้นั มคี วามสมบรู ณดว ยสติปญญาควบคูไปกับความรทู างวชิ าการ แตใ นปจจบุ นั พบวาคุณภาพอุดมศึกษายงั ไมม ี คุณภาพเทาที่ควรในหลายประเด็น เชน สถาบันอุดมศึกษาปรับตัวไมทันตอการเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะในเร่ือง การสรางและพฒั นาคณุ ภาพมาตรฐานการเรยี นการสอนและการวิจยั สํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา ภายใตกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม ซ่ึงเปนองคกรที่มีบทบาทหนาที่ กํากับ ดูแล ติดตามตรวจสอบและประเมินผลการจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษา มีสถานภาพเปนนิติบุคคล จึงจําเปนตองปรับการบริหารจัดการภายในองคกรหลายอยาง เชน วิสัยทัศน ยุทธศาสตร โครงสรางองคกร ทรัพยากรบุคคล จึงตองอาศัยบทบาทของฝายปฏิบัติการ และเอาใจใสตอบุคลากรเพ่ือเปน แรงผลกั ดนั ใหบุคลากรปฏบิ ัติงานอยางเต็มประสิทธิภาพ (Yensuang, 2005) โดยการเพิ่มประสิทธิภาพในการปฏบิ ัติงาน จะเนนที่คนเปนสําคัญ ถาผูปฏิบัติงานหรือผูตามมีศักยภาพในการปฏิบัติงานอยางมีประสิทธิภาพ (Wilairat, 2012) สอดคลองกับ Sanmontri (2010) กลาววา การท่ีองคกรประสบความสําเร็จและอยรู อดน้ัน ขึ้นอยูกับการบริหารงาน บุคคลขององคกรนั้นๆ นอกจากน้ี ภาวะผูตามเปนผูมีบทบาทสําคัญในการรวมมือและประสานงาน เพ่ือนําไปสู ความสําเร็จในการปฏิบัติงาน สอดคลองกับแนวคิดของ Avirutha (2012) ท่ีวา คือ ผูตามก็มีความสําคัญไมนอยกวา ผนู ํา เพราะเปนแรงขบั เคลอ่ื นความสําเร็จในองคกร จงึ จาํ เปนตองสรา งผตู ามทเี่ กง ทีม่ ปี ระสิทธิภาพในการปฏิบตั งิ าน ดังน้ัน ผูวิจัยจึงมีความสนใจที่จะศึกษา ภาวะผูตามที่สงผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของหนวยงาน ภายใตก ระทรวงการอุดมศกึ ษา วทิ ยาศาสตร วจิ ยั และนวัตกรรม เพอ่ื นาํ ผลการศกึ ษาที่ไดไปเปน ขอมูลสําหรับผูบริหาร ในหนวยงานนําไปวางแผนการบรหิ ารจดั การทรพั ยากรมนษุ ยอ ยางมปี ระสิทธิผลอยางย่ังยืนตอไป วตั ถปุ ระสงคของการวจิ ยั 1. เพื่อศึกษาระดับภาวะผูตามและประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของหนวยงานภายใตกระทรวง การอุดมศึกษา วทิ ยาศาสตร วิจัยและนวตั กรรม 2. เพ่ือศึกษาภาวะผูตามที่สงผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของหนวยงานภายใตกระทรวง การอุดมศกึ ษา วทิ ยาศาสตร วิจยั และนวตั กรรม สมมตฐิ านการวิจัย ภาวะผูตาม ประกอบดวย ดานผูตามแบบหางเหิน ดานผูตามแบบเฉื่อยชา ดานผูตามแบบปรับตาม ดานผูตามทํางานเอาตัวรอด ดานผูตามแบบมีประสิทธิผล และดานผูตามแบบสงผลทางบวกตอประสิทธิภาพใน การปฏิบตั งิ านของหนวยงานภายใตกระทรวงการอดุ มศึกษา วทิ ยาศาสตร วจิ ัยและนวัตกรรม วิทยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ ันทา 31

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 กรอบแนวคิดในการวจิ ัย ตวั แปรตาม (Dependent Variable) ตัวแปรอสิ ระ (Independent Variable) ประสิทธภิ าพในการปฏบิ ัตงิ านของ หนวยงานภายใตกระทรวงการอดุ มศึกษา ภาวะผตู าม วิทยาศาสตร วิจัยและนวตั กรรม ดานผตู ามแบบหา งเหนิ (X1) ดานผตู ามแบบเฉ่อื ยชา (X2) ดา นผตู ามแบบปรบั ตาม (X3) ดา นผตู ามทาํ งานเอาตวั รอด (X4) ดานผตู ามแบบมปี ระสิทธผิ ล (X5) ภาพที่ 1 กรอบแนวคิดในการวจิ ัย เอกสารและงานวิจัยทเี่ กยี่ วของ 1. แนวคิดทฤษฎเี ก่ียวกับประสิทธภิ าพในการปฏบิ ัตงิ าน ประสิทธิภาพ หมายถึง ผลการปฏิบัติงานท่ีทําใหเกิดความพึงพอใจและไดรับผลความพึงพอใจใน การปฏิบัติงาน โดยการใชทรัพยากรขององคกรใหบรรลุเปาหมายขององคกรประสิทธิภาพจึงมุงทําใหเกิดการทําสิ่ง ท่ีถูกตอง (Millet,1954; Meesombut, 2014; Suksan, 2013; Wilairat, 2012) ซึ่งความสามารถในการวัดประสิทธภิ าพ ในการปฏิบัติงาน ตามแนวคิดของ Emerson (1913) ไดนําเสนอไวภายใตหัวขอทฤษฎีองคการและการจัดการ เชิงกลยทุ ธช น้ั สูงวา การนาํ เอาวิธกี ารจัดการแบบวทิ ยาศาสตรมาบริหารงาน คือ การบรหิ ารตามหลักวิทยาศาสตรนั้น จะตองมกี ารคน พบ และทดลองเปนอยางดี ซึ่งประกอบดว ยหลักประสทิ ธภิ าพ 12 ประการ ดังนี้ (1) กาํ หนดเปา หมาย ใหชัดเจน (2) ใชหลักเหตุผลทั่วไป (3) ใหคําแนะนําที่ดี ที่ถูกตองสมบูรณ (4) รักษาระเบียบวินัยในการทํางาน (5) ปฏิบัติงานดวยความยุติธรรม (6) มีขอมูลพรอมทํางานที่เชื่อถือได (7) มีการรายงานผลการดําเนินงานทุกระยะ (8) มีมาตรฐานงานเสร็จตามเวลา (9) ผลงานไดมาตรฐาน (10) ดําเนินงานถือเปนมาตรฐานได (11) มาตรฐาน ที่กาํ หนดสามารถปฏิบตั ไิ ด และ (12) ใหบ ําเหน็จรางวลั แกผูปฏิบตั งิ านดี (Promrucsa, 2012) 2. แนวคดิ ทฤษฎีเกี่ยวกับภาวะผูต าม Kelly (1992) กลาววา ผูตาม หมายถึง ผูท่ีแสดงบทบาทเปนผูปฏิบัติในงานเพ่ือตอบสนองตอวัตถุประสงค ขององคกร และเปนผูที่มีอิทธิพลตอความสําเร็จของผูนําและองคกร นอกจากนี้ เคลล่ี แบงประเภท ผูตาม โดยใช เกณฑ 2 มิติ ดังตอไปน้ี (Kelley, 1992 Cited in Pongsriwat, 2005) มิติท่ี 1 เปนคุณลักษณะของผูตามระหวาง “ความอิสระ (พ่งึ พาตนเอง) และความคดิ สรา งสรรค” มติ ิที่ 2 เคลล่ี กําหนดใหเ ปนพฤติกรรมของผูตามที่เกยี่ วกับดา น วทิ ยาลัยนวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา 32

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 “ความกระตือรือรน” กับ “ความเฉ่ือยชา” (Passive Behavior) ผูที่มีพฤติกรรมกระตือรือรนจะสนใจในการเขารว ม กิจกรรมตา งๆ ขององคกรอยา งเต็มที่ Pongsriwat, 2005) อยางไรก็ตาม Kelly (1992) จัดความสัมพันธแบบภาวะผูตาม 5 ประเภท ประกอบดวย (1) ผูตามแบบหาง เหิน (Aliented Follower) ผูตามแบบน้ีมีพฤติกรรมเฉ่ือยชา (Passive) (2) ผูตามแบบปรับตาม (Conformist Follower) (3) ผูตามแบบทํางานเอาตัวรอด (Pragmatic Survivor Follower) (4) ผูตามแบบเฉ่ือยชา (Passive Follower) (5) ผูตามแบบมีประสิทธิผล (Effective Follower) ซ่ึงเปนสิ่งสําคัญท่ีทําใหองคกรมีประสิทธิผล เปน บุคคลที่มีความสามารถในการบริหารจัดการงานไดดวยตนเอง Meesombut (2014) พบวา ภาวะผูตามและ ประสิทธิภาพทมี งานมอี ิทธิพลตอ การทาํ งาน โดยแบบของภวะผูตามท่แี ตกตางกันจะสง ผลตอ ประสทิ ธิภาพการทาํ งาน ท่ีแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ี 0.05 Agho (2009) ศึกษาเรื่องผูตามที่พึงประสงคขององคการ พบวา ลักษณะผูตามท่ีพึงประสงค 3 ลําดับแรก ไดแก มีความคิดริเริ่มสรางสรรค เปนที่นาไววางใจ ไมใหความรวมมือ ไมมี ความรับผิดชอบ ขาดความเฉลียวฉลาดและขาดประสิทธิภาพ วธิ ดี ําเนนิ การวิจัย ประชากรและตวั อยา ง ประชากรที่ใชในการวิจัยคือ บุคลากร ของหนวยงานภายใตกระทรวงการการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร วิจัย และนวัตกรรม จํานวน 578 คน (ขอมูลกลุมงานบริหารบุคคล ณ วันท่ี 26 พ.ย. 2562) หาขนาดตัวอยางตามวิธีการ ของ Yamane และไดทําการสุมตัวอยางแบบแบงชั้นภูมิ (Stratified Random Sampling) แบบเปนสัดสวน จึงได กลุม ตวั อยาง จํานวน 236 คน ระยะเวลาจดั เก็บขอมูล ตั้งแตเดือนกุมภาพนั ธ- มนี าคม 2563 เครือ่ งมอื วจิ ยั เครอ่ื งท่ใี ชในการวจิ ัย คอื แบบสอบถาม ซึง่ มลี ักษณะดงั นี้ สวนที่ 1 ขอมลู ท่วั ไปของผูตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ สถานภาพ อายุ ระดบั การศึกษา ประสบการณก าร ทาํ งาน มลี กั ษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ สว นท่ี 2 ระดับภาวะผตู าม แบง ออกเปน 5 ดาน คอื ดา นผูตามแบบหา งเหนิ ดา นผูต ามแบบเฉือ่ ยชา ดานผตู าม แบบปรับตาม ดานผูตามทํางานเอาตัวรอด และดานผูตามแบบมีประสิทธิผล โดยปรับปรุงแบบสอบถามของ Meesombut (2014) และ Wachakana (2013) รวมจํานวน 30 ขอ โดยมีลักษณะเปนมาตราสวนประมาณคา (Likert Scale) (Lee Kitwattana, 2015) 5 ระดับ สวนท่ี 3 ประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน โดยผูวิจัยไดปรับปรุงแบบสอบถามของ Meesombut (2014) Wachakana (2013) Kanjanapatee (2013) และ Dusitratanakul (2014 รวมจํานวน 12 ขอ โดยมีลักษณะเปน มาตราสวนประมาณคา (Likert Scale) (Dusitratanakul, 2014) 5 ระดบั นักวิจัยทําการตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือที่ใชในการวิจัย โดยการหาความตรงเชิงเนื้อหา (Content Validity) ดวยการวิเคราะหคาดัชนีความสอดคลองของขอคําถามกับวัตถุประสงค (Index of Item-Objective Congruence: IOC) พบวามีคาระหวา ง 0.67-1.00 แสดงวา ขอคําถามมคี วามสอดคลองกับวตั ถปุ ระสงคของการวิจัย และหาความเท่ียงของเครื่องมือ (Reliability) ดวยการวิเคราะหคาสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s วิทยาลัยนวตั กรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 33

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 Alpha Coefficient) พบวา ความเท่ียงของขอคําถามแตละดานมีคาอยูระหวาง 0.76-0.90 ซึ่งมีคามากกวา 0.70 ซ่งึ แสดงวาเครอื่ งมอื มีความเชือ่ มน่ั สูง (Best and Kahn ,1993) การวเิ คราะหข อ มูล การวิจัยนี้ใชสถิติในการวิเคราะหขอมูลดวยสถิติเชิงพรรณนา (Descriptive Statistics) ประกอบดวย คาเฉล่ีย (Mean) และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และทดสอบสมมติฐานดวยสถิติเชิงอนุมาน (Inferential Statistics) โดยการวิเคราะหการถดถอยเชิงพหุคูณ (Multiple Regression) ใชเทคนิควิธีแบบเปน ขั้นตอน (Stepwise) ผลการวจิ ัย 1. ผลการวิเคราะหขอมูลท่ัวไปของผูตอบแบบสอบถาม จํานวน 236 คน พบวา ผูตอบแบบสอบถาม สว นใหญเปนเพศหญิง คดิ เปนรอยละ 70.80 มอี ายรุ ะหวา ง 31-40 ป คิดเปน รอ ยละ 45.80 มีการศกึ ษาระดบั ปริญญาตรี คิดเปนรอยละ 72.00 มีสถานะเปน ขาราชการ รอยละ 58.90 อยูในสังกัดสํานักนโยบายและแผนการอุดมศึกษา คดิ เปน รอ ยละ 24.20 มเี งนิ เดือนระหวา ง 20,001-40,000 บาท คดิ เปน รอยละ 51.30 ตามลําดับ 2. ผลการวเิ คราะหระดับภาวะผูตามและประสทิ ธภิ าพในการปฏิบัตงิ าน ดงั ตารางท่ี 1 ตารางที่ 1 คาเฉลีย่ และสว นเบย่ี งเบนมาตรฐานของภาวะผูตามท่ีสงผลตอ ประสิทธภิ าพในการปฏิบัติงาน โดยรวม และรายดา น ภาวะผูตาม ระดบั ความคิดเหน็ (n=236) ลาํ ดบั คาเฉลีย่ S.D. ระดบั 1 ดา นผตู ามแบบหางเหิน 2.68 1.18 ปานกลาง 4 2 ดา นผูตามแบบเฉ่ือยชา 2.43 1.19 นอย 5 3 ดา นผตู ามแบบปรับตาม 3.62 0.90 มาก 2 4 ดานผตู ามทาํ งานเอาตัวรอด 3.61 1.05 มาก 3 5 ดา นผตู ามแบบมปี ระสิทธผิ ล 4.12 0.88 มาก 1 รวมคา เฉล่ยี ระดบั ความคิดเหน็ 3.30 1.04 มาก จากตารางท่ี 1 คาเฉลี่ย และสวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน ของผูตอบแบบสอบถาม พบวา ความคิดเห็นภาพรวม อยใู นระดับมาก (�X = 3.30, S.D.= 1.04) เมอื่ พจิ ารณาผลรายดาน พบวา ดา นผูตามแบบมปี ระสิทธผิ ล มีคา เฉลีย่ มาก ทีสุด อยูในระดับมาก (X� = 4.12, S.D.= 0.88) รองลงมา คือ ดานผูตามแบบปรับตาม อยูในระดับมาก (�X = 3.62, S.D.= 0.90) และลําดับสุดทา ย คอื ดานผตู ามแบบเฉอื่ ยชา อยใู นระดับนอย (X� = 2.43, S.D.= 1.19) ตามลาํ ดบั ผลการวิเคราะหระดับความคิดเห็นประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของบุคลากรของหนวยงานภายใต กระทรวงการงอุดมศึกษา วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม (Y) พบวา ระดับประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน โดยรวม อยูในระดับมาก (X� = 4.12, S.D.= 0.87) เม่ือพิจารณารายดาน พบวา ผลงานท่ีทานปฏิบัติมีความถูกตองครบถวน วิทยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 34

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 เช่ือถือได มีคาเฉล่ียมากทีสุด อยูในระดับมากที่สุด (X� = 4.23, S.D.= 0.83) รองลงมา คือ ผูทานมีการศึกษาคนควา เพม่ิ เติมอยเู สมอ เพอื่ นํามาประยุกตใชในการปฏิบตั ิงานใหมคี ณุ ภาพมากขึ้น อยใู นระดบั มาก (�X = 4.20, S.D.= 0.87) และลําดับสุดทาย คือ ทานมีการนําทรัพยากรท่ีใชแลวมาพัฒนาใหเกิดประโยชนตอการปฏิบัติงาน อยูในระดับมาก (�X = 4.00, S.D.= 0.90) ตามลําดบั 3. ผลการวเิ คราะหค า สัมประสทิ ธ์สิ หสัมพันธระหวางตวั แปรอสิ ระทส่ี ง ผลตอ ประสทิ ธิภาพใน การ ปฏิบัตงิ าน ดงั ตารางที่ 2 ตารางที่ 2 ผลการวเิ คราะหคา สมั ประสทิ ธสิ์ หสมั พนั ธระหวา งตัวแปรอิสระและประสิทธภิ าพในการปฏบิ ัตงิ านของ หนว ยงานภายใตก ระทรวงการอุดมศึกษา วทิ ยาศาสตร วจิ ยั และนวตั กรรม ตัวแปร Y (X1) (X2) (X3) (X4) (X5) ประสทิ ธภิ าพในการปฏบิ ตั ิงาน (Y) ดานผตู ามแบบหา งเหิน (X1) 1.000 ดานผูตามแบบเฉื่อยชา (X2) -0.025 1.000 ดา นผูตามแบบปรับตาม (X3) -0.246** 0.577** 1.000 ดา นผตู ามทํางานเอาตวั รอด (X4) 0.692** 0.030 -0.212** 1.000 0.471** 0.196** 0.203** 0.377** 1.000 1.000 ดานผูต ามแบบมีประสิทธผิ ล (X5) 0.866** 0.006 -0.202** 0.717** 0.520 1.000 **มนี ัยสาํ คัญทางสถติ ทิ รี่ ะดบั 0.01 จากตารางท่ี 2 พบวา ตัวแปรอิสระที่มีความสัมพันธที่มีความสัมพันธทางบวกตอประสิทธิภาพใน การปฏิบัติงาน มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 มีจํานวน 3 ดาน ไดแก ดานผูตามแบบมีประสิทธิผล (X5) มีคาสมั ประสทิ ธ์ิสหสัมพนั ธ (r) = 0.866 รองลงมา คือ ผูต ามแบบปรับตาม (X3) มีคา สมั ประสิทธิส์ หสัมพันธ (r) = 0.692 และดานผูตามแบบเฉ่ือยชา (X2) มีคาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธ (r) = -0.246 สวนดานผูตามแบบ หา งเหนิ (X1) และดานผูตามทาํ งานเอาตัวรอด (X4) มคี วามสัมพันธกับประสิทธภิ าพในการปฏิบัติงาน อยา งไม นัยสาํ คญั ทางสถิติ ตารางท่ี 3 แสดงคา Tolerance และ VIF (Variance Inflation Factor) ของตวั แปรพยากรณ ตวั แปร Tolerance VIF ดานผูตามแบบมีประสิทธิผล (X5) 0.483 2.069 ดา นผตู ามแบบปรับตาม (X3) 0.481 2.078 ดานผูตามแบบเฉอื่ ยชา (X2) 0.950 1.053 จากตารางที่ 3 ผลการวิเคราะหคา Tolerance และ VIF ของตัวแปรพยากรณ เมื่อตรวจสอบความเปน พหุสัมพันธรวม พบวา คา Tolerance ของตัวพยากรณตัวแปรทั้ง 3 ดาน มีคาอยูระหวาง 0.481 - 0.950 และ VIF มีคาอยูระหวาง 1.053 - 2.078 (Lee Kitwattana, 2015) เปนตามเกณฑที่กําหนดใหคา Tolerance มีคามากกวา วิทยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 35

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 0.01 และ VIF ไมเกิน 10 แสดงวาตัวแปรพยากรณดังกลาวไมเกิดปญหาความเปนพหุสัมพันธรวม จะเห็นวาตัวแปร พยากรณทุกตวั แปรเปนตามขอตกลงเบ้อื งตน ในการวเิ คราะหก ารถดถอย ตารางที่ 4 การวเิ คราะหก ารถดถอยพหคุ ณู ของตัวแปรอิสระทส่ี ง ผลตอ ประสทิ ธิภาพในการปฏิบัตงิ านของหนวยงาน ภายใตก ระทรวงการอุดมศกึ ษา วิทยาศาสตร วจิ ยั และนวัตกรรม ตัวแปร R2 ประสทิ ธภิ าพในการปฏิบตั ิงาน (y) t sig Adjusted R2 b SEest β คา คงท่ี 0.660 16.453** 0.000 0.162 2.996** 0.003 ดานผตู ามแบบมปี ระสทิ ธิผล (X5) 0.750 0.749 0.742 0.045 0.754 -1.989* 0.048 0.758 0.130 0.043 0.138 ดานผูตามแบบปรบั ตาม (X3) 0.760 0.761 -0.045 0.023 -0.065 F = 3.958* ดานผตู ามแบบเฉื่อยชา (X2) 0.764 Sig. = 0.048 R = 0.660** SEest = 0.320 R2 = 0.764 Adjusted R2 = 0.761 **มนี ยั สําคญั ทางสถติ ทิ ี่ระดบั 0.01 *มนี ัยสําคญั ทางสถิติที่ระดบั 0.05 จากตารางท่ี 4 การวิเคราะหการถดถอยพหุคูณ (Multiple Regression Analysis) ดวยวิธีแบบเปนขน้ั ตอน (Stepwise) พบวา ตัวแปรอิสระสามารถพยากรณตัวแปรอิสระสงผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน โดยมี นัยสําคัญทางสถิติท่ีระดับ 0.01 (F = 3.958, p = 0.048) โดยดานผูตามแบบมีประสิทธิผล (X5) ดานผูตามแบบปรบั ตาม (X3) และดานผูตามแบบเฉื่อยชา (X2) สามารถอธิบายความแปรปรวนของประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน โดยรวมไดประมาณรอยละ 76.10 (Adjusted R2 = 0.761) สวนที่เหลือรอยละ 24.90 เปนผลจากตัวแปรอิสระอืน่ ๆ ซึ่งสามารถเขยี นสมการพยากรณดวยคะแนนมาตรฐาน ดังน้ี สมการพยากรณต ัวแปรอสิ ระทีส่ งผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบตั งิ าน �� = 0.754 (X5) + 0.138 (X3) - 0.065 (X2) อภิปรายผล ผลการศึกษาระดับภาวะผูตามที่สงผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของหนวยงานภายใต กระทรวงการอดุ มศึกษา วทิ ยาศาสตร วิจยั และนวัตกรรม มีนยั สาํ คญั ทางสถติ ทิ รี่ ะดบั 0.01 พบวา ระดับภาวะ ผูตามท้ัง 3 ดาน สามารถพยากรณประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานไดรอยละ 76.10 โดยดานผูตามแบบมี ประสิทธิผล สูงสุด อยูในระดับมาก ซ่ึงสอดคลองกับงานวจิ ัยของ Hersey and Blanchard (1993) ที่กลาววา ผูตามท่ีมีประสิทธิภาพจะตองมีวฒุ ิภาวะของผูตามในนระดับสูง คือ เปนผูตามท่ีมีความสามารถสูงและมีความ มุงมั่นในงานสูงควบคูกัน โดยผูท่ีมีความสามารถสงู นั้น ประกอบดวย ผูท่ีมีความรู มีความสามารถและมีทักษะ ในการปฏิบัติงานที่ทํา สวนผูท่ีมีความมุงม่ันในการทํางาน คือ ผูที่มีความม่ันใจ มีแรงจูงใจ มีความรับผิดชอบ วทิ ยาลยั นวตั กรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 36

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 มุงมั่นตองานน้ัน ซ่ึงสิ่งเหลาน้ีจะสงผลใหเกิดประสิทธิภาพในองคกร และยังสอดคลองกับผลงานวิจัยของ Meesombut, 2014) ไดศึกษาภาวะผูตามและประสิทธิภาพทีมงานที่มีอิทธิพลตอองคกรแหงการเรียนรู: กรมวิทยาศาสตรก ารแพทย กระทรวงสาธารณสุข ผลการศึกษา พบวา ภาวะผูตามและประสิทธิภาพทีมงานมี อทิ ธิพลตอ การทาํ งาน โดยแบบของภาวะผูตามท่ีแตกตางกันจะสงผลตอประสิทธภิ าพการทํางานท่ีแตกตางกัน อยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ี 0.05 อีกทั้งยังสอดคลองกับงานวิจัยของ Chullanon (2008) ศึกษาแบบภาวะ ผูต ามของขาราชการชั้นสัญญาบัตรในสํานักนโยบายและแผนกระทรวงกลาโหม ตามแนวคิดรปู แบบผูตามของ เคลล่ี ผลการศกึ ษาพบวา ขา ราชการสว นใหญเปนผูตามแบบเอาตวั รอด (pragmatic) รองลงมาเปน ผตู ามแบบ มีประสิทธิผล (effective follower) ผูตามแบบปรับตาม (conformist) ตามลําดับท่ีนาสนใจคือ ผูตามท่ีมี การศึกษาในระดบั สูงกวา มแี นวโนม เปนผตู ามท่มี ปี ระสทิ ธผิ ลมากกวาผูต ามที่มีระดับการศึกษาต่ํากวา ดานผูตามแบบปรับตาม สงผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน อยูในระดับมาก ซ่ึงสอดคลองกับ งานวิจัยของของ Plianbumroong (2012) ศึกษากลยุทธการพัฒนาสูองคการแหงการเรียนรูสําหรับวิทยาลัย พยาบาลสังกัดสถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข พบวา บุคลากรในองคกรมีอิทธิพลตอการเปน องคกรแหง การเรยี นรู อยา งมีนยั สําคญั ทางสถิติที่ 0.01 เพราะบุคลากรจะเปน ผปู ฏิบัติงานตางๆ ภายในองคกร และบุคลากรยังมีความสามารถทักษะการเรียนรู สามารถแกไขปญหาและพัฒนาตนเองได ซึง่ จะทาํ ใหองคกรมี การพัฒนาองคกรไดและผูตามแบบปรับตาม ยังสอดคลองตามแนวคิดของ Kelley (1992 cited in Pongsriwat, 2005) กลาววา บุคลากรท่ีมีความคิดสรางสรรคและมีความอิสระจะใสใจตอผลกระทบและ พฤติกรรมผูอ่ืนในการปฏบิ ัติงานใหบรรลุตามเปา หมายขององคกรจะเปนการทําใหบุคลากรมีความคิดชั่งใจตอ ผลกระทบที่จะเกิดขนึ้ ดานผูตามแบบเฉ่ือยชา สงผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน พบวา พฤติกรรมในการปฏิบัติงาน ของบุคลากรนั้น มักจะใหผูอื่นมาคอยชวยเหลือในการปฏิบัติงานของตนอยูเสมอ และงานที่มีความยุงยาก และซับซอนจะใหผูบังคับบัญชาคอยเขามาใหความชวยเหลือฝายเดียวโดยที่ไมมีการเขาไปมีสวนรวมใน การปฏิบัติงาน เพ่ือใหงานที่ไดรับมอบหมายบรรลุตามเปาหมาย จึงทําใหผูตามประเภทน้ีขาดความกระตือรือรน ในการปฏิบัติงาน ชอบพึ่งพาผูอ่ืนเปนหลัก อยูในระดับนอย ซ่ึงสอดคลองกับงานวิจัยของ Weiss (2001) ทีก่ ลาววา ผตู ามทีม่ ีประสทิ ธภิ าพนัน้ ตองเปนผูท่ีมวี สิ ยั ทัศนกวา งไกล มีความสามารถในการทาํ งานรวมกับผูอื่น มคี วามสามารถในการบรหิ ารตนเอง และรวมทํางานใหบ รรลเุ ปาหมายขององคกร สรุป ผลการวิจัยสะทอนใหเห็นถึงภาวะผูตามท่ีสงผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของหนวยงาน ภายใตกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม ผูปฏิบัติงานตองมีความรับผิดชอบตอหนาที่ ทีไ่ ดรบั มอบหมาย มคี วามกระตือรอื รน ในการทาํ งาน มคี วามรวมมือกันระหวา งเพ่อื นรวมงาน และทส่ี ําคัญตอง สามารถแกไขปญหาขอบกพรองท่ีเกิดข้ึนได จึงจะทําใหงานท่ีปฏิบัติสําเร็จบรรลุเปาหมายตามวัตถุประสงค ซ่ีงจะกอใหเกิดประสทิ ธิภาพในการปฏบิ ตั งิ านขององค วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ ันทา 37

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ขอเสนอแนะ 1. ขอ เสนอแนะในการนําผลวจิ ยั ไปใช ผลการศึกษาระดับภาวะผูตามท่ีสงผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของหนวยงานภายใต กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม แบงออกเปน 5 ดาน ประกอบดวย (1) ดานผูตาม แบบหางเหิน (2) ดานผูตามแบบเฉ่ือยชา (3) ดานผูตามแบบปรับตาม (4) ดานผูตามทํางานเอาตัวรอด และ (5) ดานผตู ามแบบมีประสิทธิผล ภาพรวมในภาวะผูตามทสี่ งผลตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานอยูในระดับมาก เมือ่ พิจารณาในแตละดา น พบวา ดานผูตามแบบเฉ่ือยชา มีระดบั ความคิดเหน็ นอย ดังนั้น งานทมี่ ีความยุงยาก และซับซอน ควรจะใหผูบังคับบัญชาอธิบายหลักการและวิธีการทํางานนั้น เพื่อใหงานท่ีปฏิบัติสําเร็จรวมกับ ผูตาม โดยใหเขาไปมีสวนรวมในการปฏิบัติงาน ซึ่งจะทําใหบุคลากรมีความพยายามแกไขปญหาที่เกิดขึ้นดวย ตนเองมากย่ิงขึ้น 2. ขอ เสนอแนะในการวิจยั ครงั้ ตอไป 2.1 ควรศึกษาปจจัยภาวะผูตามอน่ื ๆ สง ผลตอ ประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน เพื่อเปน ประโยชน ในการเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพในการปฏิบตั ิงาน 2.2 ควรศกึ ษาการใหความรวมมือของบุคลากรระหวางผูตามและผนู าํ เพื่อเปนการสรางมาตรฐาน ในการเพ่มิ ประสทิ ธิภาพในการปฏิบตั งิ าน 2.3 ควรเก็บขอมูลในเชิงลึกหรือการเก็บขอมูลในระดับผบู ริหารระดับสูง เพื่อสรางความเขาใจใน ภาวะผตู ามทสี่ ง ผลตอ ประสิทธภิ าพในการปฏิบัติงาน เอกสารอา งอิง Avirutha, A. (2012). Who are good followers in the organization? [Online]. Retrieved 11 November 2019, from: https://www.siamturakij.com. (in Thai) Baker, M. (1992). In other words. New York: Clays Ltd., St Lves Plc. Best, J. W. and Kahn, J. V. (1993). Research in Education. 7th ed. Boston: Allyn and Bacon. Agho, A. (2009). Perspective of Senior-Level Executive on Effective Followership and Leadership. Journal of Leadership & Organizational Studies, 16, 159-166. Chullanon, S. (2008). The follower status of the commissioned military officers, rank of major or equivalent and lower than in the Office of Defense Policy and Planning. Chon Buri: College of Public Administration Burapha University. (in Thai) Dusitratanakul, O. (2014). Factors affecting the work efficiency of office personnel permanent secretary, Ministry of Agriculture and Cooperatives. Bangkok: Faculty of Social and Environmental Development, National Institute of Development Administration. (in Thai) วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 38

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 Hersey, P. and Blanchard, K.H. (1993). Management of Organizational Behavior: Utilizing Human Resources. 6th ed. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. Jirada, A. (2009). Leadership styles of school principals and follower styles of teachers with effect on the efficiency of school administration under the Chiang Rai municipality. Thesis of the Degree of Master of Business Administration. Chiang Rai: Mae Fah Luang University. (in Thai) Kanjanapatee, W. (2013). Leadership and followers influencing organizational effectiveness: a case study of Bank for Export and Import of Thailand. Pathumthani: Faculty of Business Administration, Rajamangala University of Technology Thanyaburi. (in Thai) Kelley, R. E. (1992). The power of followership. New York: Doubleday. Lee Kitwattana, P. (2015). Educational research. Bangkok: Faculty of Industrial Education, Institute of Technology King Mongkut's Institute of Technology Ladkrabang. (in Thai) Meesombut, S. (2014). Followership and teamwork efficiency that influenced learning organization: A case study of Department of Medical Sciences, Ministry of Public Health. Pathumthani: Faculty of Business Administration Rajamangala University of Technology Thanyaburi. (in Thai) Millet, J. D. (1954). Management in public service. New York: McGraw-Hill. Pfiffner, J. M. and Presthus, R. V. (1967). Public Administration. NJ : Ronald. Petchsri, C. (2013). The follower characteristicsand organiztional climate influencing operationa efficiency of enployees. Pathumthani: Faculty of Business Administration, Rajamangala University of Technology Thanyaburi. (in Thai) Plianbumroong, D. (2012). Strategies for development to a learning organization. Bangkok: Institute Royal Regiment, Ministry of Public Health. (in Thai) Pongsriwat, S. (2005). Follower status of Chiang Rai. Chiang Rai: Chiang Rai Rajabhat University. (in Thai) Promrucsa, E. (2012). Concepts and Theories of Harrington Emerson. Theory and Mechanical Management High class tactics. Retrieved 11 November 2019, from: http://promrucsadba04.blogspot.com/2012/10/harrington-emerson.html (in Thai) Wachakana, K. (2013). Leadership and Followership that Affected the Organizational Efficiency: A Case Study of Export-Import Bank of Thailand. Thesis of the Degree of Master of Busines Administration. Pathatum University: Rajamangala University of Technology Thanyaburi. (in Thai) วทิ ยาลยั นวตั กรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ นั ทา 39

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 Saenmontri, N. (2010). Organizational atmosphere and organizational ties of the police officers at 23 Mueang District, Sakon Nakhon Province. Thesis of the Master of Public Administration, Sakon Nakhon: Sakon Nakhorn Rajabhat University. (in Thai) Suksan, S. (2013). Techniques for efficient work. Retrieved 11 November 2019, from: https://bongkotsakorn.wordpress.com/2013/06/06/Techniques for successful work Success. (in Thai) Weiss, J.W. (2001). Organization behaviour and change: Managing diversity, cross-cultural dynamics, and efhuc. 2nd ed. Ohio: West Group Printing. Wilairat, P. (2012). Strategic Management. Retrieved 23 November 2019, from: http://www.pantown.com/group.php?Display=conent&id=36749&name=content 368area=3 (in Thai) Yensuang, Y. (2005). Organizational atmosphere and job satisfaction of sales staff SVOA Public Company Limited. Thesis of the Degree of Master of Education. Sakon Nakhon: Sakon Nakhon Rajabhat University. (in Thai) วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ ันทา 40

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 รูปแบบการจดั การความรูภูมปิ ญ ญาชาวบา นดา นหัตถกรรมผาฝายทอมอื ของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย พรต เสตสวุ รรณ1,*, วนั ชัย ปานจันทร2 , ศจมี าจ ณ วเิ ชยี ร3, นวลละออ แสงสุข4 และ ชมุ พล รอดแจม 5 1,2,4คณะพัฒนาทรพั ยากรมนุษย มหาวิทยาลัยรามคาํ แหง 3วทิ ยาลัยเทคโนโลยีอตุ สาหกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยพี ระจอมเกลา พระนครเหนือ 5วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ ันทา Received: 15 June 2020 Revised: 25 June 2020 Accepted: 9 July 2020 บทคัดยอ งานวิจัยนี้มวี ตั ถุประสงค 3 ขอ คือ (1) เพอ่ื ศกึ ษาสภาพการจัดการความรู และองคความรูท่จี าํ เปน ในการทํา หัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลวั ะ ในภาคเหนือของประเทศไทย (2) เพ่ือสรางรูปแบบการจัดการความรูภูมปิ ญญา ชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย และ (3) เพื่อประเมินรูปแบบ การจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย โดยมี ขอบเขตพ้ืนท่ีการศึกษาคือหมูบานชาวลัวะ บานมืดหลอง ตําบลบานทับ อําเภอแมแจม จังหวัดเชียงใหม โดยประชากร และวิธีการศึกษาแบงไดเปน 3 ข้ันตอน คือ (1) การศึกษาสภาพการจัดการความรู และองคความรูท่ีจําเปน และ (2) สรางรูปแบบการจัดการความรู จากปราชญช าวบา น ผูเชี่ยวชาญ และดานนักวิชาการ จํานวน 9 คน (3) ประเมิน รูปแบบการจัดการความรู โดยนักวิชาการดานการจัดการความรู ผูเช่ียวชาญ และผูมีสวนไดสวนเสีย จํานวน 7 คน ผลการวิจัยพบวา องคความรูดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะ ประกอบไปดวย (1) องคความรูดานการผลิต เสนใยฝา ย การตกแตงลวดลายบนผืนผาฝาย และการทอผาฝา ย (2) องคค วามรูดานการยอมสีเสนใยฝาย (3) องคความรู ดา นผา และการใชส อยผาฝาย โดยนาํ องคค วามรทู ี่ไดมาผา นกระบวนการจัดการความรูตามแนวคิดการจัดการความรู ของ Marquardt มาสรางเปนรูปแบบการจัดการความรู 4 ขั้นตอน ดังนี้ (1) การแสวงหาความรู ดวยวิธีการสังเกต สัมผสั เปรยี บเทียบ โดยอาศยั วัตถตุ น แบบ จากผา ทอโบราณในครอบครัว โดยวธิ ีการสอบถาม พูดคยุ กบั ชางทอผา ใน หมูบาน (2) การสรางความรู โดยวิธีการสังเกต และทดลอง ซึ่งเปนการเรียนรูและฝกฝนจนเกิดความเชี่ยวชาญดวย ตนเองโดยการสรางสรรคใหมในกรอบเดิม (3) การแลกเปลย่ี นความรูอยา งไมเปนทางการ ดว ยวิธกี ารสอบถาม พูดคุย หรือการทําเลียนแบบ กับชางทอผาในหมูบาน รวมไปถึงการสังเกตเครื่องแตงกายท่ีใชในการแสดงประกอบพิธีกรรม และ (4) การประยุกตปรับใชความรู โดยการนําความรู 3 ข้ันแรกมาใชโดยตรงดวยตนเอง และโดยการนําความรูมา ปรับใช และปรับเปลย่ี นดวยตนเอง คาํ สาํ คญั : รูปแบบการจัดการความรู ภูมิปญ ญาชาวบาน หัตถกรรมผาฝา ยทอมอื ของชาวลัวะ ชาวลวั ะ __________________________ * ผปู ระสานงานหลัก; อเี มล: [email protected] วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสนุ นั ทา 41

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 Folk Wisdom Knowledge Management Model for Hand-Woven Cotton Fabric of Lua in the North of Thailand Prot Setsuwan1,*, Wanchai Panjan2, Sageemas Na Wichian3 Nounla-or Saengsook4 and Chumpon Rodjam5 1,2,4 Faculty of Human Resource Development, Ramkhamhaeng University 3 College of Industrial Technology, King Mongkut's University of Technology North Bangkok 5 College of Innovation and Management, Suan Sunandha Rajabhat University Received: 15 June 2020 Revised: 25 June 2020 Accepted: 9 July 2020 ABSTRACT The objectives of this research are ( 1) to study on state of knowledge management and necessary body of knowledge, (2) to create the knowledge management model, and (3) to evaluate such knowledge management model. Population scope and study methods comprise of 3 parts: (1) study of on state of knowledge management and necessary body of knowledge, (2) creating the knowledge management model from information acquired by interviewing 9 persons consisting of Lua people with hand-woven fabric skills, experts of Lua’s hand-woven fabric, and academics in this field, and (3) to evaluate the mentioned knowledge management model by 7 persons consisting of knowledge management academics, hand- woven fabric experts, and stakeholders. The research result shows that the body of knowledge on hand- woven fabric of Lua consists of ( 1) the body of knowledge on cotton fiber production, decoration on cotton fabric and cotton weaving (2) the body of knowledge on dyeing 3) the body of knowledge on fabric and utilization of hand- woven fabric. The acquired knowledge has been processed through 4 steps of knowledge management according to a conceptual framework on system model of knowledge management of Marquardt including ( 1) knowledge acquisition through observation, touch, research and comparison which refers to a starting material or an original object from ancient woven fabric in a family. Knowledge and understanding in basis of hand- woven fabric of Lua is also required. Such knowledge and understanding can be acquired through question and conversation with weavers or experts in weaving in the village. Recommendation, teaching, observance or imitating weavers in the village can also be applied, (2) knowledge creation through observation and experiment which are the way of self- learning and practice to build expertise that would require creativity within an original framework. This activity also includes learning weaving technique and new pattern development. วทิ ยาลยั นวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภฏั สวนสนุ ันทา 42

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 Those could be acquired from knowledge acquisition and practical knowledge creation through observation and experiment to correspond to utilization demand and duration, ( 3) informal knowledge sharing within the group which is talking, teaching and learning through villagers and the formal one through various forms of meetings, teaching and trainings that are organized by the community or government agencies or private sectors. Those learning events should have clear objectives, benefits and process. This also includes observation as another way of learning through rite and belief that are internally organized. This includes observation on costume in the rites, listening to stories or words used in the rites, and (4) knowledge application which can be executed by directly applying knowledge that has been acquired during knowledge acquisition, knowledge creation and knowledge sharing by oneself and choosing applicable knowledge to apply by oneself. Keywords: Knowledge Management Model, Folk Wisdom, Hand-Woven Cotton Fabric of Lua, Lua __________________________ *Corresponding author; Email: [email protected] วิทยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 43

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ความเปน มาและความสาํ คญั ของปญ หา ชาวลัวะจัดเปนกลุมชนที่ใชภาษาละเวือะ หรือละวา หรือวา ซึ่งเปนกลุมภาษาท่ีไมมีการใชระบบเสียง วรรณยุกต เจอรารด ดิฟโฟลธ (Gerard Diffloth) นักภาษาศาสตร ไดจัดใหเปนกลุมชนทพี่ ูดภาษาในตระกูลออสโตร เอเชียติก (Austroasiatic Languages) ตระกูลภาษายอยมอญ-เขมร (Mon-Khmer Subfamily) สาขามอญ-เขมร เหนือ (Northern Mon-Khmer) สาขายอยปะหลอง-วา (Palaungic-Waic) กลุมละเวือะ (ละวา, วา) (Lavua) Sirindhorn Anthropology Center (1999) กลาวไดวา ชาวลัวะ เปนเจาของถ่ินฐานทางภาคเหนือแตเดิม กอนท่ี ไทยเราจะอพยพลงมาสูแควนสุวรรณภูมิ ตามตํานานของเชียงรายไดบนั ทึกไวว า ชาวละวาเคยมีอํานาจปกครองไทย สมัยหน่ึง แตตอมาภายหลังไดเกิดการตอสูรบกัน ไทยไดรับชัยชนะไดทําการฆาฟนขับไล และทําลายลางชาติละวา เปนจํานวนไมนอยที่ชาวลัวะไดทําการหนีกระจัดกระจายไปอยูในเขตจังหวัดเชียงใหม ลําพูน ลําปาง อาศัยอยูใน บริเวณหางไกลจากความเจริญ โดยตั้งบานเรือนรวมกันเปนหมูบานเฉพาะ คร้ันบานเมืองยางเขาสูความเจริญโดยมี ถนนหนทางติดตอไปมาท่ัวถึงกัน รัฐบาลไทยไดขยายการศึกษาแพรหลายออกไป บรรดาลูกหลานชาวลัวะซ่ึงนับถือ ศาสนาพุทธมาตั้งแตด้ังเดิม มีขนบธรรมเนียมประเพณีคลายคลึงคนไทยเผาอ่ืนๆ ก็กลายเปนชาวเหนือมากขึ้นทุกที ซ่งึ อาจทํานายไดว าอนาคตอนั ใกลน ช้ี าวลัวะจะตอ งส้ินสูญชาตไิ ปอยา งแนนอน ขนบธรรมเนียมเครื่องแตงกายของชาวลัวะมีความแตกตางกับกลุมชาติพันธุไทในลานนา คือ สตรีชาวลัวะ นิยมสวมเส้ือผาฝายสีขาว นุงซ่ินมัดปุก สวมปลอกขา ใสสรอยลูกปด และใสตางหูเงิน และบุรุษชาวลัวะ นิยมสวม เส้อื ผาฝา ยสขี าว และนุงกางเกงผา ฝายสขี าว ทั้งน้ีพบวา เครือ่ งแตง กายดังกลา ว ถูกตัดเย็บขึน้ มาจากผา ฝายทอมือดวย กี่เอวแบบโบราณตามจารตี ชาวลัวะ เปน ผนื ผา ฝา ยเน้ือหนา แนน และมีหนาผา แคบ มีการใชสใี นการยอมอยู 2 สหี ลัก คือ สีแดง หรือสีสะคลัก ที่ไดจากการยอมรอนของรากยอปา และสีดําหรือสีน้ําเงินเขม หรือสีลอง ท่ีไดจากการยอม เย็นของใบแหนะ หรอื ใบหอ มปา สตรีชาวลัวะมีฝมือในการทอผา ดวยกี่เอวแบบโบราณ ซึ่งจะทอผาดวยเสนใยฝายยอมสีธรรมชาติ เพ่ือไวใช สวมใส และใชสอยภายในครัวเรือน โดยเฉพาะผาซ่ินสําหรบั สตรี ทยี่ ังคงรกั ษาไวซงึ่ เอกลักษณของการแตง กายประจํา ชนเผาลัวะดวยการนงุ ผาซิ่นผนื แคบ ที่มีลวดลายตามแนวขวางลําตัวสแี ดงสลบั กับสดี ํา สวมเสื้อสีขาว และหอยสรอย ลกู ปด เม็ดเล็กเปน พวงใหญ การตกแตงลวดลายผาของชาวลัวะนั้น ใชเทคนิควิธีการตกแตงลวดลายผาดวยวิธีการมัดหม่ีเสนยืน เรียก วิธกี ารมดั ปกุ ซ่ึงจะประกอบดวยการมัดปกุ ดาํ และการมดั ปุกแดง ทาํ ใหเ กดิ เปน ลวดลายสีขาวบนพืน้ สแี ดง และลายสี ขาวบนพื้นสีดําหรือสีนํ้าเงินเขม นิยมใชเปนลวดลายบนผาซ่ิน หรือผานุงของชาวลัวะ เม่ือมองดูลวดลายบนผืนผา โดยรวมแลว จะใหความรูสึกถึงสายนาํ้ ไหล และหรือฝูงปลาท่ีกําลงั แหวกวา ยลําธารไปมา เมื่อถูกแสงจากดวงอาทติ ย สองกระทบเกลด็ ปลา ทําใหเกดิ แสงสะทอ นระยิบ ระยับ ซ่ึงจะใหความรูส กึ เคลอื่ นไหวไปมาอยา งตอเนื่อง นอกจากนน้ั แลวยังพบวามีการใชเทคนิคการยก หรือการเพิ่มเสนพุงพิเศษลงไปบนผืนผาเพ่ือใหเกิดเปน “ลวดลายตวน” อันปรากฏอยใู นผืนผา ในพิธีการชาวลวั ะ ไดแ ก ผา ตวน และผา ลาเบย อีกดว ย ในปจ จุบนั งานหตั ถกรรมผา ฝา ยทอมอื ของชาวลวั ะเปน มรดกทางวฒั นธรรมทถี่ า ยทอดจากรนุ สูรนุ เปนภูมิปญ ญา ชาวบา นดานหตั ถกรรมของภาคเหนอื ในประเทศไทยทที่ รงคุณคา และกลาวไดวาเปนความภาคภมู ใิ จของชาวลวั ะ ท่ีได รังสรรคส่ิงทอจากกระบวนการทางธรรมชาติที่อยูรอบกายในชีวิตประจําวัน ตกแตงลวดลายตามจารีต และการพบเห็น โดยคงไวซึง่ เอกลกั ษณเฉพาะกลุม ควรคากบั การอนุรกั ษและสบื สานตอไป วิทยาลัยนวัตกรรมและการจดั การ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 44

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ผูวิจัยไดเล็งเห็นวา องคความรูทางดานหัตถกรรมผาฝายทอมือชาวลัวะ มีคุณคาท้ังในเชิงประวัติศาสตร ศิลปะ วัฒนธรรม และเศรษฐกิจ ดวยเพราะเปนเคร่ืองยืนยันถึงประวัติความเปนมาในอดีตของกลุมชน ท่ีไดบันทึก เร่ืองราวผานงานศิลปกรรม สมควรที่จะมีการจัดการความรูอยางเปนระบบ ไมวาจะเปนความรูภูมิปญญาชาวบาน ดานหัตถกรรมผาฝายทอมือที่สามารถจับตองได ซึ่งเปนความรูท่ีไดจากตัววัตถุที่นับวันจะเสื่อมสลายไปตามสภาพ และความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือท่ีไมสามารถจับตองได ซึ่งเปนความรูที่ฝงอยูในตัวบุคคล ควรไดรบั การจดั การความรอู ยา งถูกตองเหมาะสม เพ่ือไมใหสูญหายไปกบั การเวลาและตัวบุคคล จงึ สนใจทําการศกึ ษา เรื่อง รูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศ ไทย ท่ไี ดร วบรวมความรูภ ูมปิ ญญาชาวบานดา นหัตถกรรมผาฝายทอมอื ของชาวลัวะมาผานกระบวนการจัดการความรู ใหไดมาซ่ึงรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของ ประเทศไทย ทสี่ ามารถนําไปตอ ยอดเพอ่ื ใชเปนเครื่องมือชว ยอํานวยความสะดวกในการแสวงหาความรู (acquisition) และการสรางความรู (creation) ซึ่งเปนความรูท่ีฝงอยูในตัวบุคคล และเปนความรูที่ชัดแจง ผานกระบวนการจัดการ ความรู รวมทั้งเปนส่ือกลางในการถายโอนและเผยแพรความรู มีการแลกเปล่ียนเรียนรู (transfer and utilization) โดยมีการจัดเก็บขอมูลอยางเปนระบบ งายตอการเขาถึงเรียนรู และการนําไปประยุกตปรับใช (application and validation) ใหเกิดประโยชนตอการเรียนรูในกลุม คนผูสนใจ และยังสามารถนําองคค วามรูท่ีไดเปนเคร่ืองมือท่สี าํ คัญ ในการพฒั นางานหตั ถกรรมสิ่งทอของชาวลัวะ ในทกุ ภมู ิภาคไดอ ีกดว ย วตั ถปุ ระสงคของการวิจยั 1. เพ่ือศึกษาสภาพการจดั การความรู และองคความรทู ่ีจําเปนในการทาํ หัตถกรรมผา ฝายทอมือของชาวลัวะ ในภาคเหนอื ของประเทศไทย 2. เพ่ือสรางรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะใน ภาคเหนือของประเทศไทย 3. เพ่ือประเมินรูปแบบการจัดการความรูภูมิปญญาชาวบานดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะใน ภาคเหนือของประเทศไทย เอกสารและงานวิจยั ท่เี ก่ียวของ 1. แนวคดิ และทฤษฎีการจดั การความรู ความรูเปนองคประกอบ 1 ใน 3 สวนของกระบวนการรับรู ไดแก ตัวความรู (knowledge) ผูรู (knower) กับสิ่งท่ีถูกรู (known) ซึ่งสามารถรูไดทางตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ ซึ่ง Yosyingyong (2006) ไดอางถึงนักวชิ าการ ตางประเทศ คือ Davenport and Prusak (1998) และ Raj (1996) และ Jindawong (2006) ท่ีใหคําจํากัดความวา ความรู หมายถึง การใช ประสบการณ คณุ คา สารสนเทศ ความชํานาญ และสัญชาตญาณเปนการทาํ ความเขาใจและ การฝกหัดเพ่ือที่จะรูในกระบวนการเรียนรู (Wiig, 1993) เพื่อกําหนดสภาพแวดลอม กรอบการทํางานสําหรับ การประเมินเพื่อใหไดประสบการณและสารสนเทศใหมมีวิธีท่ีแตกตางกันในแตละบุคคล ความรูหาไดจากเอกสาร ประสบการณในการทํางานประจํา กระบวนการ วิธีการปฏิบัติ และความเชื่อขององคกร เปนพลังท่ีมีอยูในตัวของ วิทยาลยั นวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภฏั สวนสนุ ันทา 45

วารสารนวตั กรรมและการจดั การ ปท‚ ่ี 5 เดอื นมกราคม - ธันวาคม 2563 ทกุ คนไมสามารถถา ยทอดผา นพันธุกรรมไดผ ูใดมีความรูมากก็เสมือนมพี ลังมาก สามารถตดั สนิ ใจไดถ ูกตอง ทาํ งานให เสรจ็ ไดโดยงาย Brooking (1999) กลาววา ความรู เปนสารสนเทศท่ีไดผานการประมวลผลแลวอยางมีความเขาใจ เพื่อนํามาใชในการตัดสินใจดําเนินการเรื่องใดเรื่องหน่ึง (Dam-Nern, 2006) เปนมวลประสบการณท่ีเกิดจาก กระบวนการเรียนรูก ารปฏบิ ตั ิงานหรืออาจเกิดจากการยกระดับของสารสนเทศผนวกเขากับบรบิ ทหรอื สภาพแวดลอม เพ่อื ประยกุ ต ใชใ นการทํางาน เพ่ือใหชุมชนหรือองคกรไดรับการพัฒนาใหเกิดประสทิ ธิภาพ ประสทิ ธผิ ลที่มคี ุณคาซง่ึ มี การนําประสบการณ วิจารณญาณ ความคิด คานิยม และปญญาของมนุษยมาวิเคราะหเพ่ือนําไปใชในการสนับสนุน การทํางานหรือใชในการแกปญหาสูการปฏิบัติหรือการใชงาน (information in action) เปนแนวทางในการกําหนด ความคดิ พฤติกรรม และการสอ่ื สารระหวา งบุคคล ความรูเ ปน ส่งิ ที่ทําใหคนเขาใจ แลว นาํ ความเขา ใจน้นั มาปฏบิ ัติหรอื ประยกุ ตใหเ กดิ ประโยชน (Thongdeerert, 2004; Wipawin, 2004; Tantikul and Sitthiwarongchai, 2017) Dee Si Tham (2003) ไดกลา วถงึ ความรูคือ ความสามารถในการปฏบิ ัตกิ ารอยางมีประสทิ ธิผล (Effective action) และ Withet (1999) กลาววา ความรู เปน ทรัพยสนิ ขององคกรตองมีการจัดการและลงทุนดวยความเอาใจใส เพื่อใหไดคุณคาจากทรัพยสินอื่นๆ ในการใชประโยชน และสรางมูลคาเพ่ิมจากความรูใหไดมากที่สุดจากความหมาย ของความรทู ไี่ ด กลา วมาแลวขา งตนน้นั Nonaka and Takeuchi (1995) นักจดั การความรูผมู ชี อ่ื เสียงระดับโลกไดจําแนกความรูออกเปน 2 ประเภท ดังนี้ 1. ความรูท่ีชัดแจง (Explicit knowledge) เปนความรูที่ปรากฏ และมองเห็นไดชัดเจนในรูปแบบของเอกสาร คูมือหรือสื่อตางๆ สามารถถายทอดหรือรวบรวมไดงาย ตัวอยางของ explicit knowledge เชน หนังสือสอนการเลน กีตาร เอกสารวิธี การตรวจสอบสินคา หนังสือแสดงข้ันตอนการขายหรือเจรจาตอรอง เปนตน ซึ่ง Wichianpanya (2004) กลา วถงึ การจัดการเรยี นรูวา เปนเรอื่ งราวของการทาํ กจิ กรรมอยางเปนระบบตา งๆ ทเ่ี กย่ี วกบั ความรู ตลอดจน ประสบการณของบุคคลเพ่ือสรางความรูหรือนวัตกรรมตางๆ ที่ถูกจัดเก็บในลักษณะของขอมูลท่ีไดจัดเตรียมไวเพื่อ การนําความรูท่ีมีอยูไปประยุกตใชในการปฏิบัติงานกอใหเกิดการแบงปนและการถายโอนความรูที่มีอยูอยางกระจัด กระจายใหม คี วามสมดลุ เปร่ยี มดวยประสทิ ธภิ าพ 2. ความรูท่ีฝงลึก (Tacit knowledge) เปนความรูท่ีไมปรากฏชัดแจงถูกฝงลึกและซอนเรนอยูในตัวคน อาจเกิดจากประสบการณ การเรียนรูหรือพรสวรรค (talent) การถายทอดหรือส่ือสารในรูปแบบของตัวเลขหรือ ตัวอกั ษรอาจทําไดย าก เรยี กวา tacit knowledge จะมีความลกึ ล้ํากวา explicit knowledge ดังท่ี Davenport and Prusak (1998) กลาววา การจัดการความรูเปนเสมือนกุญแจที่มีความสําคัญแหงความสําเร็จในการไดมาซึ่งความรูที่ เหมาะสม ณ เวลาท่ีถูกตองจะชวยใหบุคคลไดแลกเปล่ียนใชขอมูลสารสนเทศรวมกันในการปฏิบัติงานซ่ึงเปนสิ่งที่ เกดิ ขึน้ จากการรวมพลงั กัน (synergy) ระหวางบุคคล Marquardt (2002) กลาววา รูปแบบการจัดการความรูจัดเปนองคประกอบยอยประการหน่ึงของรูปแบบ การสรางองคกรแหงการเรียนรูโดยรูปแบบการสรางองคกรแหงการเรียนรูจะประกอบดวย 5 องคประกอบยอย (subsystem) ไดแก องคประกอบยอยดานการเรียนรู (learning subsystem) องคประกอบยอยดานองคกร (organization subsystem) องคประกอบยอยดานคน (people subsystem) องคประกอบยอยดานความรู (knowledge subsystem) และองคประกอบยอยดานเทคโนโลยี (technology subsystem) ซึ่งองคประกอบยอย วิทยาลัยนวตั กรรมและการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสนุ นั ทา 46

วารสารนวตั กรรมและการจัดการ ปท‚ ี่ 5 เดอื นมกราคม - ธนั วาคม 2563 ในแตละองคประกอบลวนมีความสัมพันธเช่ือมโยงกันในลักษณะของการพึ่งพาอาศัย ซึ่งกันและกันอยางเปนพลวัต ดังนั้น การบูรณาการเพื่อพัฒนาทุกองคประกอบยอยอยางเปนระบบจึงเปนส่ิงสําคัญยิ่งตอความสําเร็จในการสราง องคกรแหง การเรียนรอู ยา งสมบรู ณ Marquardt (2002) ไดอธบิ ายข้นั ตอนในการจดั การความรทู งั้ หมด 4 ข้ันตอน ดังนี้ 1. การแสวงหาความรู (Acquisition) หมายถงึ กระบวนการคนหาความรทู ่ีเกีย่ วของหรือที่สนใจของชาวบา น ดานหัตถกรรมผาฝายทอมือของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย กระบวนการแสวงหาความรูมี 2 ประเภท (Nonaka, 1994) คือ (1) ความรูที่ฝงลึก (Tacit Knowledge) หมายถึง ความรู ความสามารถเฉพาะตัว บุคคล เกิดจากการสั่งสมประสบการณ ความเช่ือ หรือความคิดเชิงสรางสรรคในการปฏิบัติงานดานหัตถกรรมผาฝา ย ทอมอื ของชาวลัวะในภาคเหนือของประเทศไทย และ (2) ความรูท ่ชี ัดแจง (Explicit Knowledge) หมายถงึ ความรูท่ี ปรากฏ และมองเหน็ ไดช ัดเจนเปนรปู ธรรมดานหัตถกรรมผา ฝายทอมือของชาวลวั ะในภาคเหนือของประเทศไทย 2. การสรางความรู (Creation) หมายถึง กระบวนการสรางสรรคองคความรูใหมอันเปนผลลัพธมาจาก การแสวงหาขอมูล ขอเท็จจริง ขาวสาร และความรูที่เกี่ยวของจากการแลกเปลี่ยนประสบการณอันเกิดจาก ประสบการณ 4 ประเภท คือ (1) การสรางความรูจากการทําปฏิกิริยาระหวาง Tacit Knowledge และ Tacit Knowledge (Socialization) หมายถึง การปฏิสัมพันธในระดับบุคคล (2) การสรางความรูจากการทําปฏิกิริยา ระหวาง Tacit Knowledge และ Explicit Knowledge (Externalization) หมายถึง การนําความรูฝงลึกมาผาน กระบวนการกล่ันกรอง และเผยแพรในลักษณะของรูปภาพ กรอบแนวคิด (3) การสรางความรูจากการทําปฏิกิริยา ระหวาง Explicit Knowledge และ Explicit Knowledge (Combination) หมายถึง การบูรณาการความรูชัดแจง ของศาสตรแขนงตาง ๆ ในการสรางสรรคองคความรู ตลอดจนเปนการนําความรูชัดแจงไปเผยแพรอยางทั่วถึง (4) การสรางความรูจากการทําปฏิกิริยาระหวาง Explicit Knowledge และ Tacit Knowledge (Internalization) หมายถึง การส่ังสม Explicit Knowledge ซึ่งพัฒนาข้ึนจากการรับรู การเรียนรู และการทําความเขาใจจนเกิดเปน ความตระหนกั ในการนํามาศึกษาและลงมอื ปฏิบตั ิอยางจริงจงั (Learning by Doing) 3. การแลกเปลย่ี นเรยี นรู (Transfer and Utilization) หมายถงึ ระบบการถายโอนและเผยแพรความรูต างๆ ไปสบู คุ ลากรท่เี ก่ียวขอ งทุกระดบั อยางครอบคลมุ 4. การประยกุ ตปรับใช (Application and Validation) หมายถึง การสรา งวงจรการจดั การความรูอยา งเปน พลวัตในลักษณะการหมุนเวียนเปล่ียนถายความรูสําหรับ การสรางองคความรูใหม ทั้งในดานความรูชัดแจง และ ความรูฝง ลึกอยา งสรางสรรค ซึ่งจะสงผลใหเ กดิ การยกระดับสมรรถนะและระดับความนาเช่ือถือในการดาํ เนินงานของ ชุมชน วธิ ดี ําเนินการวิจยั แบบแผนของการวิจัย การวิจยั ในครงั้ นเ้ี ปนการวิจัยประยุกต (Applied Research) ประชากรที่ใชใ นการวิจยั ประชากรท่ีใชในการวิจัย แบงออกเปน 3 กลุม ตามวัตถุประสงคของการวิจัย ทําการคัดเลือกโดยวิธีการ คัดเลือกแบบเจาะจง (Purposive Selection) ดงั นี้ วทิ ยาลัยนวัตกรรมและการจัดการ มหาวิทยาลยั ราชภฏั สวนสนุ ันทา 47