วารสารวิชาการสาธารณสุขชุมชน (Academic Journal of Community Public Health: AJCPH)

วารสารวชิ าการสาธารณสุขชมุ ชน ปที ี่ 6 ฉบบั ท่ี 2 เมษายน – มิถนุ ายน 2563 ดาเนินงานด้านสุขภาพของกองทุนสุขภาพตาบล เฉพ าะ เจ าะ จง (Purposive Sampling) จา ก ให้ผู้ท่ีมีส่วนเกี่ยวข้องใช้เป็นแนวทางในการ ก อ ง ทุ น ท่ี ไ ด้ รั บ ก า ร ป ร ะ เ มิ น ผ ล ง า น ต า ม เ ก ณ ฑ์ วางแผน ทบทวนการดาเนินงานและมิติการ สปสช. จานวน 6 กองทุน คือ กองทุนที่มีศักยภาพ ประเมินผลของกองทุนสุขภาพตาบลให้เกิด การบริหารจัดการระดับดีเยี่ยม (เกรด A+) ติดกัน ประโยชน์ต่อระบบสุขภาพชมุ ชนต่อไป 3 ปีซ้อน จานวน 3 กองทุน ได้แก่ 1) เทศบาล ตาบลยางฮอม 2) เทศบาลตาบลบ้านแซว 3)อบต. วตั ถปุ ระสงคใ์ นการวิจยั บ้านโป่ง และกองทุนท่ีต้องเร่งพัฒนา (เกรด C) เพอื่ ศึกษาความสมั พันธ์ระหว่างการบริหาร จานวน 3 กองทุน ได้แก่ 1) เทศบาลตาบลบ้าน เหลา่ 2) อบต.แม่สลองใน 3) อบต.ทุง่ กอ่ จัดการกองทนุ สุขภาพตาบล การเสรมิ พลงั อานาจ องค์กรปกครองสว่ นท้องถ่นิ และการจัดระบบ เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา การวิจัยครั้งน้ี สขุ ภาพชมุ ชน จงั หวดั เชยี งราย ใช้เครื่องมือในการศึกษา 2 ประเภท คือ เชิง ปริมาณและเชิงคุณภาพโดยผ่านองค์ประกอบหลัก วธิ ีดาเนนิ การวิจยั 2 ประการ คือ ความถูกต้อง (Validity) ได้ค่า IOC เทา่ กับ 0.86 และความน่าเช่อื ถอื (Reliability) ได้ การวิจัยคร้ังนี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนา ค่ า Cronbach's alpha เ ท่ า กั บ 0 . 93 ข อ ง แบบ ภ า คตั ดขว าง ( Cross-sectional study) เครื่องมือท่ใี ช้ในการวัด ดงั นี้ ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการบริหารจัดการ กองทุนสุขภาพตาบล การเสริมพลังอานาจองค์กร 1) เครื่องมือท่ีใช้ในการเก็บข้อมูลเชิง ปกครองส่วนท้องถิ่นและการจัดระบบสุขภาพ ปริมาณ คือ แบบสอบถามผู้วิจัยสร้างขึ้นตาม ชุมชน จังหวัดเชียงราย เก็บข้อมูลท้ังเชิงปริมาณ กรอบแนวคิดและวัตถุประสงค์ของการศึกษา ซ่ึง และเชิงคุณภาพ โดยใช้ขอ้ มูลเชิงปริมาณเป็นหลัก ผ่ า น ก า ร ต ร ว จ ส อ บ คุ ณ ภ า พ จ า ก ผู้ เ ชี่ ย ว ช า ญ มกี ารดาเนนิ งานดงั น้ี จานวน 3 ทา่ น แบ่งเป็น 6 ส่วน ดงั น้ี 1. ประชากรและกลุ่มตวั อย่าง ส่วนที่ 1 ข้อมูลส่วนบุคคลผู้ให้ข้อมูลสาคัญ 1.1 ประชากร คือ กองทุนสุขภาพตาบลที่ ได้แก่ เพศ อายุ การศึกษา ตาแหน่ง ประสบการณ์ ทางานกองทุน ลกั ษณะคาถามเปน็ แบบตรวจสอบ จัดตั้งในปี 2549-2557 จานวน 143 กองทุน โดย รายการ (Check List) และแบบปลายเปิด มี ตัวแทนประชากรที่ศึกษาคอื ผู้แทนคณะกรรมการ คาถามท้ังหมด 7 ขอ้ บริหารกองทุนสุขภาพตาบล กองทุนละ 1 คน ศึกษาในประชากรท้ังหมด ส่วนท่ี 2 ข้อมูลพื้นฐานและบริบทของ กองทุน ได้แก่ ประเภทอปท. จานวนประชากร 1.2 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ตอบแบบสอบถาม หมู่บ้าน ระยะเวลาดาเนินงานกองทุน การ คือประธานกรรมการหรือเลขานุการกองทุน ดาเนินงานกองทุน ลักษณะคาถามเป็นแบบ จานวน 143 คน เลือกแบบเฉพาะเจาะจง ตรวจสอบรายการ (Check List) ท้ังหมด 22 ข้อ (Purposive sampling) กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษาและ เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ ได้แก่ ประธาน ส่วนท่ี 3 ข้อมูลการบริหารจัดการกองทุน กรรมการกองทุน จานวน 6 คน เลือกแบบ สุขภาพตาบล ผู้วิจัยสร้างข้ึนโดยประยุกต์ตาม Academic Journal of Community Public Health 193 Vol. 6 No. 2, April – June 2020

วารสารวชิ าการสาธารณสขุ ชมุ ชน ปที ่ี 6 ฉบับที่ 2 เมษายน – มถิ ุนายน 2563 แบบประเมินของสปสช. มี 3 ด้าน คือ 1) การ ตา่ กว่า 10 คะแนน หมายถึง จดั ระบบ บริหารจัดการแบบมีส่วนร่วม 2) การสร้าง สุขภาพชมุ ชนในระดับไมด่ ี นวัตกรรมแบบมีส่วนรว่ ม 3) การร่วมรบั ประโยชน์ จากกองทนุ และผ่านการทดลองใชก้ ับกลุ่มตวั อยา่ ง สว่ นท่ี 6 ปัญหา อุปสรรคในการดาเนินงาน จานวน 30 คน มีค่าความเช่ือม่ันสัมประสิทธ์ิ กองทุนและข้อเสนอแนะ เป็นคาถามแบบ ครอนบาคอัลฟา เท่ากับ 0.92 มีคาถามทั้งหมด ปลายเปิด 20 ข้อ ลักษณะเป็นมาตราส่วนประมาณค่าตาม แบบของลิเคิรท์ (Likert) มี 5 ระดับ สถิติที่ใชใ้ นการวิเคราะห์ข้อมูล ประกอบด้วย 1) ใช้สถิติเชิงพรรณณา ไดแ้ ก่ การแจกแจง สว่ นท่ี 4 ขอ้ มูลการเสริมพลงั อานาจ อปท. ผู้วิจัยสร้างขึ้นประยุกต์จากแนวคิดคานเตอร์ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉล่ีย ส่วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน (Kanter, 1979) แบ่งเป็น 4 ด้าน ได้แก่ 1) การ คา่ สงู สุด คา่ ต่าสดุ ได้รบั ขอ้ มลู ขา่ วสาร 2) การได้รบั สนับสนุน 3) การ ได้รับทรัพยากร 4) การได้รับโอกาสในงาน และ 2) ใช้สถิติเชิง วิเคราะห์ ได้แก่ สถิ ติ ผ่านการทดลองกับกลุม่ ตวั อยา่ ง 30 คน มีค่าความ สัมประสิทธ์ิสหสัมพันธ์เพียร์สัน กาหนดความมี เช่ือม่ันสัมประสิทธิ์ครอนบาคแอลฟาเท่ากับ 0.91 นัยสาคัญทางสถิติที่ระดับ 0. 05 และแปล มีคาถาม 18 ข้อ เป็นแบบมาตราส่วนประมาณค่า ความหมายค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ (r) โดย ของลิเคริ ท์ (Likert) มี 5 ระดบั จาแนกคา่ สัมประสิทธิ์สหสัมพันธไ์ ว้ ดังน้ี ส่วนที่ 5 ข้อมูลการจัดระบบสุขภาพชุมชน ± 0.81 ถึง 1.00 หมายถึง มีความสัมพันธ์ ประกอบดว้ ย 4 ด้าน ได้แก่ 1) การส่งเสริมสุขภาพ ในระดับสงู สุด 2) การป้องกันโรค 3) การฟ้ืนฟูสุขภาพ 4) การ รักษาพยาบาลระดับปฐมภูมิเชิงรุก และผ่านการ ± 0.61 ถึง 0.80 หมายถึง มีความสัมพันธ์ ทดลองใช้กับกลุ่มตัวอย่าง จานวน 30 คน มีค่า ในระดับสงู ความเชื่อมั่นสัมประสิทธิ์ครอนบาคแอลฟาเท่ากับ 0.76 มีคาถาม 20 ข้อ เป็นแบบเลือกตอบ 2 ± 0.41 ถึง 0.60 หมายถึง มีความสัมพันธ์ ตวั เลือก คือ ใช่ และ ไม่ใช่ มคี า่ คะแนนระหว่าง 0- ในระดับปานกลาง 20 คะแนน กาหนดเกณฑ์การให้คะแนน ดังน้ี ตอบ ใช่ ได้ 1 คะแนน ตอบ ไม่ใช่ ได้ 0 คะแนน ± 0.20 ถึง 0.40 หมายถึง มีความสัมพันธ์ เกณฑ์การแปลความหมายมี 3 ระดับ โดยจัดตาม ในระดบั ต่า ชว่ งคะแนนจากคา่ ดงั นี้ ± 0.00 ถึง 0.19 หมายถึง มีความสัมพันธ์ 16 คะแนนข้นึ ไป หมายถึง จัดระบบ ในระดบั ต่าสดุ สขุ ภาพชมุ ชนอยใู่ นระดบั ดี 3) วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ โดยการ 10 - 15 คะแนน หมายถึง จัดระบบ วเิ คราะห์เชงิ พรรณา (Descriptive Analysis) สุขภาพชมุ ชนอยู่ในระดับพอใช้ ข้อพจิ ารณาดา้ นจริยธรรม การศึกษาคร้ังน้ีได้รับพิจารณารับรองจาก คณะกรรมการพิจารณาจริยธรรมการวิจัยใน มนุษย์ของมหาวิทยาลยั แม่ฟา้ หลวงหนังสือรับรอง เลขท่ี REH-61118และสานักงานสาธารณสุข จังหวัดเชียงรายหนังสือรับรองเลขท่ี CRPPHO 40/2561 194 Vol. 6 No. 2, April – June 2020 Academic Journal of Community Public Health

วารสารวชิ าการสาธารณสขุ ชมุ ชน ปที ่ี 6 ฉบับที่ 2 เมษายน – มิถนุ ายน 2563 ผลการวจิ ัย ได้แก่ ชมรมผู้สูงอายุมากท่ีสุด (ร้อยละ 97.9) ประชาชนเส่ียงเป็นโรคจากพฤติกรรม สังคมและ การวิจัยน้มี ีการเกบ็ ขอ้ มลู ท้งั เชิงปริมาณเชิง สิ่งแวดล้อมในระดับปานกลาง ได้แก่ ภาวะอ้วน และคุณภาพ โดยสรุปดงั นี้ (ร้อยละ 60.1) สูบบุหรี่ดื่มแอลกอฮอล์ประจา (ร้อยละ 51.0, 53.1) สารเคมีภาคเกษตรกรรม 1. ข้อมูลส่วนบุคคล ส่วนใหญ่เป็นเพศชาย (ร้อยละ 53.8) ส่วนใหญ่เป็นโรคไม่ติดต่อเร้ือรัง อายุระหว่าง 41-50 ปี ระดบั ศึกษาปริญญาตรมี าก มากกว่าโรคติดเชื้อ ได้แก่ โรคเบาหวาน ความดัน ท่ีสุด ตาแหน่งปลัดเทศบาล/อบต. ซ่ึงเป็น โลหติ สูง มะเร็ง อุบตั ิเหตุบนถนน โรคไข้เลือดออก เลขานุการกองทุนโดยตาแหน่ง (ร้อยละ 53.8) เป็นต้น ซ่ึงท้ังสองประเภทกองทุน มีปัจจัยพ้ืนฐาน ประสบการณ์ทางาน 4-6 ปี อยู่ในวาระที่ 2 (ร้อย ด้านประชากร การจัดบริการสาธารณะรวมท้ังโรค ละ 60.1) ผู้ให้ข้อมูลในการสัมภาษณ์ เป็นชาย 5 และปัจจัยเส่ียงสุขภาพของประชาชนในพ้ืนที่ไม่ คน หญิง 1 คน อายุระหว่าง 41-50 ปี การศึกษา แตกต่างกนั ระดับปริญญาตรีและมีระยะเวลาปฏิบัติงาน กองทนุ 5-10 ปี 3. ข้อมูลด้านการบริหารจัดการกองทุน สุขภาพตาบล ทุกกองทุนมีการบริหารในรูปแบบ 2. ข้อมูลพ้ืนฐานกองทุนสุขภาพตาบล เป็น คณะกรรมการจากภ าคส่วนต่า งๆจานวน 15-17 กองทุนประเภทเทศบาลตาบล และ อบต. ขนาด คน (ร้อยละ 46.9) แต่งต้ังอนุกรรมการจานวน 3- กลาง เป็นกองทุนนาร่องและกองทุนรายเก่าใน 4 ชุด (ร้อยละ 40.3) มีการประชุมคณะกรรมการ สัดส่วนใกลเ้ คยี งกนั มกี ารบริหารจัดการในระดับดี เพ่ือพิจารณาอนมุ ตั โิ ครงการ3-4 ครัง้ /ปี และมกี าร (เกรด A) มากท่ีสุด ผู้นาท้องถิ่นเห็นชอบในการ ต ร ว จ ส อ บ โ ค ร ง ก า ร ท่ี ข อ รั บ ง บ ป ร ะ ม า ณ จ า ก จัดตั้งกองทุนเน่ืองจากรับทราบนโยบายจาก กองทนุ ไปดาเนินการทุกโครงการ สปสช. ประชากรในพ้ืนท่ี 5,000-10,000 คน หมู่บ้านรับผิดชอบ 6-10 หมู่บ้าน (xˉ=13.43, SD 4. ข้อมูลด้านการบริหารงบประมาณ =7.012) ประชากรเปน็ วัยทางานและผู้สงู อายุมาก กองทุนสุขภาพตาบล งบประมาณกองทุนทั้งหมด ท่ีสุด(ร้อยละ 69.2 และ ร้อยละ 67.8) และเด็ก มาจาก 1) เงินจัดสรรจาก สปสช. 2) เงินสมทบ แรกเกิด-6 ปี น้อยที่สุด หลายพน้ื ทีม่ ีประชากรแฝง จากอปท. 3) เงินบริจาคจากประชาชน 4) รายได้ อยู่ด้วย มีผู้พิการ/ทุพพลภาพและผู้ป่วยเร้ือรัง และทรัพย์สินจากกองทุน พบว่ากองทุนประเภท จานวน100-500 คน (ร้อยละ 70.6 และ ร้อยละ อบต.มงี บประมาณตา่ กว่า 500,000 บาท (ร้อยละ 55.99) ผู้ป่วยติดบ้านติดเตียงน้อยกว่า 50 คน 55.2) ซึ่งน้อยกวา่ กองทุนเทศบาลซ่งึ มงี บประมาณ (ร้อยละ 86) ท้ังน้ีอปท. จัดให้มีบริการสาธารณะ 500,000-1,000,000 บาท (ร้อยละ 44.4) ท้ังนี้ ในชมุ ชน ไดแ้ ก่ ศูนยพ์ ัฒนาเด็กเล็ก 1-3 แห่ง (ร้อย หลายแห่งสมทบงบประมาณในสัดส่วนสูงกว่าที่ ละ 66.4) โรงเรียนผู้สูงอายุ 1-3 แห่ง (ร้อยละ สปสช. กาหนด และประชาชนร่วมบริจาคเงินกับ 83.2) สถานท่ีอุปกรณ์ออกกาลังกาย 1-5 แห่ง กองทุนดว้ ย (ร้อยละ 61.5) ศนู ยบ์ ริการสขุ ภาพชุมชน (ศสมช.) มากกว่า 3 แห่ง (ร้อยละ 42.0) จัดตั้งกลุ่มชมรม เครือข่ายประชาชนท่ีมีบทบาทสาคัญด้านสุขภาพ Academic Journal of Community Public Health 195 Vol. 6 No. 2, April – June 2020

วารสารวชิ าการสาธารณสุขชมุ ชน ปีที่ 6 ฉบับที่ 2 เมษายน – มถิ ุนายน 2563 5. ข้อมูลด้านประสิทธิภาพการใช้จ่าย แลกเปล่ียนเรียนรู้ในพ้ืนที่ด้วย นอกจากนี้ทุก เงินกองทนุ สุขภาพตาบล มีการใช้จ่ายงบประมาณ อย่างน้อย 80% ของเงินท้ังหมดในปีงบประมาณ กองทุนได้รับการนิเทศติดตามจากสานักงาน เป็นไปตามแผน (ร้อยละ 80.4) โดยทั้งสอง ประเภทกองทุนสนับสนุนงบประมาณให้กลุ่ม สาธารณสุขอาเภอ ปีละ 1-2 คร้ัง (ร้อยละ 93.7) ประชาชนดาเนินกิจกรรมสร้างเสริมสุขภาพ ป้องกันโรคมากท่ีสุด (ร้อยละ95.8) และสนับสนุน ในขณะที่สปสช.เขตและสานักงานสาธารณสุข หน่วยบริการสาธารณสุขทากิจกรรมสร้างเสริม สุขภาพ ป้องกันโรค ฟ้ืนฟูสุขภาพ รักษาพยาบาล จงั หวัดทาหน้าที่ในเร่ืองการอบรมเกย่ี วกบั ระเบยี บ ปฐมภูมิเชิงรุก (ร้อยละ93.0) และสนับสนุน กิจกรรมบริการสุขภาพตามสิทธิประโยชน์ในกลุ่ม และพฒั นาศักยภาพกรรมการเปน็ หลัก ผู้สูงอายุ ผู้มีอาชีพเสี่ยงและผู้ป่วยเรื้อรังมากท่ีสุด แต่มีการใช้งบประมาณในกลุ่มผู้พกิ าร/ทพุ พลภาพ 7. การบริหารจัดการกองทุนสุขภาพตาบล น้อยกว่ากลุ่มอ่ืน ขณะเดียวกันท้องถ่ินใช้งบ ภาพรวมอยู่ในระดับมาก (x̄ =3.93, SD = 0.525) กองทุนสนับสนุนศูนย์พัฒนาเด็กเล็กและศูนย์ และทุกด้านมีคะแนนเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก โดย พัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในพ้ืนท่ีได้อีกด้วย เรียงจากมากไปหาน้อย ดังนี้ การร่วมรับ แสดงว่ากองทุนมีการใช้เงินโดยคานึงถึงความ ผลประโยชนจ์ ากกองทุน การบริหารจัดการแบบมี ต้องการด้านสุขภาพของประชาชนและสามารถ ส่วนร่วม และการสร้างนวัตกรรมแบบมีส่วนร่วม จัดสรรงบประมาณตามแผนงานครบ 5 ประเภท ดังแสดงในตารางท่ี 1 ครอบคลุมทุกกลุ่มวัย โดยมีประสิทธิภาพการใช้ จ่ายเงินกองทุนเทียบกับรายรับปีที่ผ่านมาเป็นไป 8. การเสริมพลังอานาจองค์กรปกครอง ตามแผนและไม่มเี งนิ เหลอื สะสมคา้ งทอ่ ส่วนท้องถิ่นภาพรวมอยู่ในระดับมาก (x̄ =3.79, SD =0.569) พิจารณารายด้านเรียงจากมากไป 6. การพัฒนาศักยภาพคณะกรรมการและ น้อย ดังน้ี การได้รับข้อมูลข่าวสาร การได้รับ การนิเทศติดตามกองทุนสุขภาพตาบล ทุกกองทุน สนับสนุน การได้รับทรัพยากร และการได้รับ ได้รับการพัฒนาศักยภาพคณะกรรมการโดยการ โอกาสในงาน ดงั แสดงในตารางท่ี 2 อบรมทุกปีและศึกษาดูงานกองทุนอื่น 1-2 คร้ัง/ปี ขณ ะ เ ดี ย ว กั น มี ก อ ง ทุน อ่ื น ม า ศึ ก ษ า ดู ง า น 9. การจัดระบบสุขภาพชุมชนภาพรวมอยู่ ในระดับดี (Mean=17.69) ประกอบด้วยการ ส่งเสริมสุขภาพ การป้องกันโรค การฟ้ืนฟูสุขภาพ และการรักษาพยาบาลระดับปฐมภูมิเชิงรุก ดัง แสดงในตารางท่ี 3 10. การบรหิ ารจดั การกองทนุ สุขภาพตาบล มี ค ว า ม สั ม พั น ธ์ ท า ง บ ว ก ใ น ร ะ ดั บ สู ง กั บ ก า ร เสริมสร้างพลังอานาจองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อย่างมีนัยสาคัญทางสถิติ (r=.652** ,p-value <0.001) แสดงในตารางท่ี 4 196 Vol. 6 No. 2, April – June 2020 Academic Journal of Community Public Health

วารสารวิชาการสาธารณสขุ ชมุ ชน ปีที่ 6 ฉบบั ท่ี 2 เมษายน – มิถุนายน 2563 ตารางท่ี 1 ค่าเฉลยี่ และสว่ นเบยี่ งเบนมาตรฐาน ความสาเร็จในการบริหารจดั การองทุนสุขภาพตาบล (n=143) การบรหิ ารจดั การกองทุนสุขภาพตาบล ค่าเฉลยี่ (x)̄ SD ระดบั การบรหิ ารจัดการแบบมสี ว่ นรว่ ม 4.08 .553 มาก การสรา้ งนวตั กรรมแบบมีสว่ นรว่ ม 3.53 .553 มาก การร่วมรับประโยชน์จากกองทุน 4.18 .602 มาก ภาพรวมการบริหารจดั การกองทนุ 3.93 .525 มาก ตารางท่ี 2 คา่ เฉลี่ย และสว่ นเบ่ยี งเบนมาตรฐาน ระดบั การเสรมิ พลงั อานาจอปท. (n=143) การเสรมิ พลังอานาจแกอ่ งค์กรปกครองส่วน ค่าเฉลยี่ (x)̄ SD ระดบั ทอ้ งถ่ิน การได้รบั ข้อมลู ขา่ วสาร 3.98 .648 มาก การไดร้ บั การสนับสนนุ 3.93 .637 มาก การไดร้ บั ทรัพยากร 3.90 .662 มาก การได้รบั โอกาสในงาน 3.37 .830 ปานกลาง ภาพรวมการเสรมิ พลังอานาจ 3.79 .569 มาก ตารางท่ี 3 ค่าเฉล่ีย ค่าต่าสดุ สูงสุด จาแนกการจัดระบบสขุ ภาพชุมชนรายดา้ น (n=143) ระดบั ความคิดเหน็ n=143 แปลผล ดี การจัดระบบสขุ ภาพชมุ ชน อบต.n=71 เทศบาล n=72 รวม Mean (min-max) Mean(min-max) Mean(min-max) การสง่ เสรมิ สุขภาพ 5.11 (2-6) 5.50 (3-6) 5.31 (2-6) การปอ้ งกันโรค 7.03 (3-8) 7.28 (3-8) 7.15 (3-8) การฟน้ื ฟสู ขุ ภาพ 1.92 (0-2) 1.88 (0-2) 1.90 (0-2) การบรกิ ารรักษาปฐมภมู เิ ชงิ รกุ 3.24 (1-4) 3.42 (0-4) 3.33 (0-4) รวมการจดั ระบบสขุ ภาพชมุ ชน 17.30 (6-20) 18.07 (6-20) 17.69 (5-20) ตารางท่ี 4 แสดงค่าสมั ประสทิ ธิส์ หสมั พนั ธ์ระหว่างการบริหารจัดการกองทนุ สุขภาพตาบลกบั การ เสริมสร้างพลังอานาจองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ จาแนกตามด้านและภาพรวม (n=143) การเสริมพลังอานาจองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ การเสรมิ ระดบั การบริหารจดั การกองทนุ ได้รบั ขอ้ มลู ไดร้ บั การ ไดร้ บั ไดร้ ับโอกาส พลังอานาจ ความสัมพนั ธ์ ข่าวสาร สนับสนุน ทรัพยากร ในงาน การบริหารจดั การแบบมสี ่วนรว่ ม .585** .558** .372** .425** .577** ปานกลาง การสรา้ งนวัตกรรมแบบมสี ่วนร่วม .534** .535** .379** .542** .589** ปานกลาง การร่วมรบั ผลประโยชนจ์ ากกองทนุ .515** .417** .414** .306** .467** ปานกลาง .625** .601** .469** .504** .652** ภาพรวม สงู **. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). Academic Journal of Community Public Health 197 Vol. 6 No. 2, April – June 2020

วารสารวชิ าการสาธารณสขุ ชมุ ชน ปที ี่ 6 ฉบบั ที่ 2 เมษายน – มถิ ุนายน 2563 สรุปผลและอภริ ายผลการวิจัย สาหรับกลุ่มผู้พิการ/ทุพพลภาพน้อยกว่ากลุ่มอื่น การอภิปรายผล ขณะเดยี วกันการกากับตดิ ตามตรวจสอบโครงการท่ี ขอรับทุนไปดาเนินการในพื้นที่ยังไม่เป็นทางการ 1. การบริหารจัดการกองทุนสุขภาพตาบล และยังไม่มีเคร่ืองมือกลางใช้ประเมินเพ่ือให้เห็น ภาพรวมอยู่ในระดับมาก และมีความสัมพันธ์ ผลลัพธ์ด้านสุขภาพของประชาชน 8,9,10,11 ใน ทางบวกในระดับสูงกับการเสริมพลังอานาจองค์กร การศกึ ษานี้พบวา่ ระดบั การมีสว่ นร่วมไมแ่ ตกตา่ งกัน ปกครองส่วนท้องถิ่นอย่างมีนัยสาคัญทางสถิติ โดย ระหว่างกองทุนประเภทเทศบาลกับประเภท อบต. ด้านการร่วมรับประโยชน์จากกองทุนมีระดับมาก แต่มีความแตกต่างกันระหว่างกองทุนท่ีบริหาร ที่สุดและด้านนวัตกรรมแบบมีส่วนร่วมมีระดับต่า จัดการดีกบั กองทุนที่ต้องเร่งพัฒนา นา่ จะอธิบายได้ กว่าด้านอ่ืน6 เนื่องจากกองทุนมีประโยชน์กับ ว่ากองทุนท่ีบริหารจัดการดีมีกลไกการพัฒนา ประชาชนในการเข้าถึงบริการส่งเสริมสุขภาพ ศักยภาพคณะกรรมการให้รู้บทบาทหน้าท่ีในการ ป้องกันโรคท่ัวถึงและได้รับการฟื้นฟูสุขภาพ บริหารกองทุนและมีการประชาสัมพันธ์ให้ รักษาพยาบาลระดับปฐมภูมิและเฝ้าระวังโรคได้ดี ประชาชนเข้าถึงบริการตามสิทธิประโยชน์และมี ข้ึ น ทั้ ง น้ี ผู้ น า ท้ อ ง ถ่ิ น รั บ รู้ น โ ย บ า ย แ ล ะ ใ ห้ การเสริมพลังให้กลุ่มแกนนาภาคประชาชนมีความ ความสาคัญกับงานกองทุนที่ช่วยให้ชาวบ้านมี เข้มแข็ง อีกท้ังมีการจัดทาแผนการดาเนินงาน คณุ ภาพชวี ิตดีข้ึน เห็นได้จากการสมทบงบประมาณ กองทุนอย่างชัดเจนและท่ีสาคัญสามารถก้าวข้าม ในอัตราสูงกว่ากาหนด ขณะเดียวกันประชาชนเข้า ปัญหาอุปสรรคการทางานระเบียบวิธีปฏิบัติต่าง ๆ ร่วมกิจกรรมกองทุนและร่วมลงขันกับกองทุนมาก รวมท้ังการบูรณาการกับหน่วยงานหรอื กองทุนอ่ืนๆ ขน้ึ 7 ในพื้นท่ีขณะเดียวกันกองทุนที่ต้องเร่งพัฒนา การบริหารจัดการกองทุนแบบมีส่วนร่วม คณะกรรมการยังไม่เข้าใจบทบาทและเงื่อนไขใน พบว่าคณะกรรมการมีส่วนรว่ มอยู่ในระดบั มากที่สุด การดาเนินงานกองทุน จึงไม่สามารถบริหารจัดการ เนื่องจากคณะกรรมการมีส่วนร่วมในทุกขั้นตอนท้ัง กองทุนและบริหารงบประมาณภายใต้ระเบียบได้ การวางแผนงานโครง การ แผนการใช้จ่าย ตามเป้าหมาย ท้ังนี้ส่วนหน่ึงเกิดจากกรรมการยัง งบประมาณให้มีประสิทธิภาพและตัดสินใจร่วมกัน ไม่ได้รับการพัฒนาศักยภาพและไม่มีผู้รับผิดชอบ ผ่านการประชุมคณะกรรมการ ตามหลักธรรมมาภิ งานกองทุนโดยตรง จึงไม่สามารถดาเนนิ งานอย่างมี บาลโปร่งใสตรวจสอบได้ ตลอดจนติดตาม ประสิทธิภาพและขาดการประชาสัมพันธ์กองทุนจึง ประเมินผล รายงานผลและประชาสัมพันธ์ให้ ทาให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในกิจรรมของ ประชาชนทราบผ่านเวทีประชาคมและช่องทาง กองทุนน้อยด้วย12 อย่างไรก็ดีพบว่ากองทุนเริ่ม ต่างๆ แสดงให้เหน็ ว่าคณะกรรมการมีบทบาทสาคัญ บูรณาการกับกองทุนอื่น ๆ เช่น กองทุน พมจ. ในการนากองทุนให้ประสบความสาเร็จ ในปีที่ผ่าน กองทนุ Long Term Care (LTC) มลู นธิ ิ NGO สสส. มาพบว่าประสิทธิภาพการใช้จ่ายเงินกองทุนส่วน เป็นต้น แต่ยังเป็นลักษณะแยกงบกันทา ทั้งน้ี ใหญ่เป็นไปตามแผนไม่มีเงินเหลือค้างท่อและ กองทุนท่ีบริหารจัดการดี (กองทนุ เทศบาลยางฮอม) สามารถจัดสรรงบประมาณตามแผนงาน/โครงการ ร่วมกับประเทศญี่ปุ่นบูรณาการกับโครงการดูแล ครบท้ัง 5 ประเภท สามารถตอบสนองความ ผู้สูงอายุติดบ้านติดเตียงภายใต้โครงการ Smart ต้องการด้านสุขภ าพของประช าช นได้ตาม care มีระบบการทางานผ่านโทรศัพท์มือถือ กลุ่มเป้าหมาย ทั้งนี้สังเกตว่าการใช้จ่ายงบประมาณ 198 Vol. 6 No. 2, April – June 2020 Academic Journal of Community Public Health

วารสารวิชาการสาธารณสขุ ชมุ ชน ปีที่ 6 ฉบับท่ี 2 เมษายน – มถิ นุ ายน 2563 Smart phone เพ่ือให้การติดตามดูแลต่อเนื่อง แต่ สุขภาพชุมชน ซ่ึงช้ีให้เห็นทิศทางในการพัฒนา กรณนี ไ้ี ม่ไดเ้ ปน็ ลกั ษณะทีเ่ กิดข้นึ ในพน้ื ทท่ี ว่ั ไป13,14 ระบบสขุ ภาพชุมชนต่อไป การสร้างนวัตกรรมแบบมีส่วนร่วมซ่ึงมีระดับ 2. การเสริมพลังอานาจองค์กรปกครองส่วน ต่ากว่าด้านอื่น เน่ืองจากกองทุนมีการสร้าง ท้องถิ่น จังหวัดเชียงราย ภาพรวมอยู่ในระดับมาก นวัตกรรมสุขภาพชุมชนหรือโครงการท่ีแก้ไขปัญหา โดยด้านการได้รับการสนับสนุนมากท่ีสุด และมี สุขภาพหรือสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ ความสัมพันธ์ทางบวกระดับปานกลางกับการ ของประชาชนอย่างเป็นรูปธรรม ซึ่งยังมีจานวน บริหารจดั การกองทุนสุขภาพตาบลอย่างมีนัยสาคัญ ไม่มาก ประมาณ 10% ซึ่งพบในกองทุนที่บริหาร ทางสถิตินั้น เนื่องจาก อปท.ได้รับสนับสนุน จัดการดีที่มีการดาเนินงานครบวงจร ทั้งนี้ส่วนหนึ่ง จากสปสช.และหน่วยงานที่เก่ียวข้อง มีบรรยากาศ มาจากผู้นาท้องถิ่นเห็นความสาคัญเร่ืองสุขภาวะ การทางานที่ดี ลดการสั่งการและช้นี า อปท.มีอิสระ และมีเครือข่ายชุมชนที่เข้มแข็งสามารถเชื่อมโยง ในการบริหารจัดการกองทุนตามกรอบกฏหมาย โรคปัจจัยเส่ียงสุขภาพและอนามัยส่ิงแวดล้อมใน สอดคล้องกับแนวคิดของ Kanter (1979) กล่าวว่า พ้ืนที่จนพัฒนาจากโครงการไปสู่ข้อเสนอแนะ การเสริมพลังอานาจจะต้องจัดส่ิงแวดล้อมให้มี นโยบายสาธารณะระดับท้องถิ่น เช่น การลด ความยืดหยุ่นในการบริหาร มีอิสระในการตัดสินใจ สารพิษในการเกษตร อาหารปลอดภยั ในชุมชน การ สามารถใช้ความรู้ความสามารถและทักษะในการ จัดการขยะและชุมชนปลอดไข้เลือดออก เป็นต้น ทางานนั้นได้เต็มศักยภ าพส่งผลให้ประสบ แสดงให้เห็นว่าคณะกรรมการมีการรับรู้เป้าหมาย ความสาเร็จ ขณะเดียวกัน สปสช.มีกลไกการนิเทศ ของกองทุนว่าไม่ได้จากัดแค่มิติสุขภาพแต่สามารถ ติดตามการดาเนินงานของกองทุน ท้ังน้ี พบว่า ดาเนินการได้ครอบคลุมถึงปัจจัยเสี่ยงด้าน สานักงานสาธารณสุขอาเภอเป็นหน่วยงานที่มี สิ่งแวดล้อมและปัจจัยเส่ียงด้านสังคมท่ีมีผลกระทบ ศักยภาพในการสนับสนุนการดาเนินงานของ ต่อสุขภาพ15,16,17 ผู้วิจัยเห็นว่าในพ้ืนท่ีจังหวัด กองทุนสุขภาพตาบลได้เป็นอย่างดีเม่ือเปรียบเทียบ เชียงรายซึ่งเป็นกองทุนนาร่องและรายเก่าที่มีทิศ กับหน่วยงานอื่น โดยพิจารณาจากมิติความ ทางการพัฒนาสู่ยุคนวัตกรรมสุขภาพเตรียมรับมือ ครอบคลุมของการนิเทศติดตามและความใกล้ชิด กับสถานการณ์ด้านสุขภาพต่างๆในอนาคตอันใกล้ กับพน้ื ทกี่ องทุน15 อาทิ เด็กเกิดลดลง สังคมสูงวัยที่ต้องการดูแลมาก การได้รับทราบข้อมูลข่าวสารภาพรวมอยู่ใน ขึ้น แบบแผนการเจ็บป่วยจากพฤติกรรมหรือโรค ระดับมาก และมีความสัมพันธ์ทางบวกระดับปาน NCDs เพิ่มขึ้น โ รคที่มาจ ากการเ คลื่อนย้า ย กลางกับการบริหารจัดการกองทุนสุขภาพตาบล ประชากรและ แรงงานต่าง ด้ าว และปัญห า อย่างมีนัยสาคัญทางสถิติ เนื่องจากผู้นาท้องถิ่น สิ่งแวดล้อมในพ้ืนที่ สปสช.หรือหน่วยงานเก่ียวข้อง รับทราบนโยบายและได้รับข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับ ควรหนุนเสริมกองทุนให้มีการต่อยอดจากโครงการ กองทุนจากแหล่งต่าง ๆ สามารถเข้าถึงฐานข้อมูล ไปสู่การสร้างนวัตกรรมด้านการส่งเสริมสุขภาพ (Big data) ของ สปสช. ไดส้ ะดวก ทง้ั นี้ข้อทค่ี ะแนน ป้องกันโรค รักษาและฟื้นฟูสุขภาพหรือนโยบาย น้อยคือการได้รับข้อมูลย้อนกลับ (feedback) สาธารณะระดับท้องถิ่น ซ่ึงจะช่วยสนับสนุนให้ เกี่ยวกับผลการดาเนินงานกองทุน เห็นว่าควรมีการ ประชาชนได้แสดงบทบาทในการพ่ึงตนเองด้าน ส่ือสารแบบสองทาง สอดคล้องกับแนวคิดของ สุขภาพและสร้างกลไกในพ้ืนที่จัดการกับปัญหา Kanter (1979) กล่าวว่าการเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร ทาให้ผู้ปฏิบัติทราบนโยบายและควรมีการส่ือสาร Academic Journal of Community Public Health 199 Vol. 6 No. 2, April – June 2020

วารสารวชิ าการสาธารณสุขชมุ ชน ปที ่ี 6 ฉบับที่ 2 เมษายน – มถิ นุ ายน 2563 แบบสองทางจะช่วยสนับสนุนการตัดสินใจและทา จัดบริการสร้างเสริมสุขภาพป้องกันโรค ฟ้ืนฟู ให้เกิดประสิทธิภาพในการทางาน ผู้วิจัยเห็นว่าการ สุขภาพ การรักษาพยาบาลระดับปฐมภูมิเชิงรุก รั บ ข้ อ มู ล ร อ บ ด้ า น ใ น ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร (ร้อยละ 93.0) กิจกรรมส่วนใหญ่เป็นไปตามกรอบ (Management by fact) กองทุนสุขภาพตาบลเพ่ือ สปสช.กาหนด อาทิ การส่งเสริมสุขภาพ เช่นการ สร้างความเข้าใจนานโยบายสู่การปฏิบัติให้บรรลุ ออกกาลังกาย การสง่ เสรมิ สขุ ภาพผู้สูงอายุ ส่งเสริม เปา้ หมายต่อไป18,19 พัฒนาการแม่และเด็ก การทากิจกรรมปรับเปลี่ยน การได้รับทรัพยากรภาพรวมอยู่ในระดับมาก พฤติกรรม การบริโภคอาหารและการบริโภคบุหร่ี และมีความสัมพันธ์ทางบวกระดับต่ากับการบริหาร สุ ร า 2) ก า ร ป้ อ ง กั น โ ร ค เ ช่ น ก า ร คั ด ก ร อ ง จัดการกองทุนสุขภาพตาบลอย่างมีนัยสาคัญทาง โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง มะเร็ง ป้องกัน สถิติน้ัน เนื่องจากอปท.ได้รับทรัพยากรอย่าง ไข้เลือดออก 3) การฟ้ืนฟูสุขภาพ เช่น การเย่ียม เพียงพอเหมาะสม แต่บางแห่งเห็นว่างบประมาณที่ บ้านและกายภาพบาบัดเพอื่ ลดภาวะแทรกซ้อน อีก จัดสรรไม่เพียงพอและไม่มีผู้รับผิดชอบงานกองทุน ทั้งสอน Care Giver ในการดูแลเสริมพลังผู้ป่วยให้ โดยตรงทาให้มีอุปสรรคล่าช้าบ้าง สอดคล้องกับ สามารถกลับมาช่วยเหลือตัวเองได้ 4) การ แนวคิดของ Kanter (1979) กล่าวว่าการสนับสนุน รักษาพยาบาลระดับปฐมภมู ิเชงิ รุกร่วมกบั เจ้าหน้าท่ี การปฏิบัติงานจะต้องจัดสรรทรัพยากรให้เพียงพอ สาธารณสุขค้นหาผู้ป่วยเชิงรุกและมีระบบส่งต่อ รวมท้งั บคุ ลากรในการปฏิบัตงิ านใหเ้ หมาะสม5 เพ่ือให้ผู้ป่วยเข้าถึงบริการรักษาพยาบาลได้ดีข้ึน การได้รับโอกาสในงานภาพรวมอยู่ในระดับ ขณะเดียวกันหลายแห่งมีการคุ้มครองผู้บริโภคและ ปานกลาง และมีความสัมพันธ์ทางบวกระดับปาน จัดการสิ่งแวดล้อมท่ีส่งผลกระทบต่อสุขภาพ เช่น กลางกับการบริหารจัดการกองทุนสุขภาพตาบล การสขุ าภิบาลอาหาร ตลาดสด และการจัดการขยะ อย่างมีนัยสาคัญทางสถิติ เน่ืองจากกรรมการได้รับ ตามหลักสุขาภิบาล กลุ่มเป้าหมายเป็นประชาชน การอบรมประจาปี การประชุมวิชาการการสัมมนา ทั่วไปและตามสิทธิประโยชน์ส่วนใหญ่เข้าถึง ทั้งภายในและนอกองค์กรต่อเนื่อง สังเกตข้อที่ ผู้สูงอายุและผู้ป่วยเร้ือรัง ยังมีช่องว่างการเข้าถึง คะแนนน้อยคือการได้รับส่ิงตอบแทน (ค่าตอบแทน บริการสาธารณสุขที่จาเป็นของกลุ่มด้อยโอกาส คาชมเชย) และการมอบรางวัลหรือประกาศเกียรติ ผ้พู กิ ารและทุพลภาพ21 คณุ กองทุนท่ีประสบผลสาเร็จ สอดคล้องกับแนวคิด 4. การบริหารจัดการกองทุนสุขภาพตาบลมี ของ Kanter (1979) กล่าวว่าการไดร้ บั พัฒนาทกั ษะ ความสัมพันธ์ทางบวกระดับสูงกับการเสริมสร้าง ความสามารถ การให้โอกาสไปอบรมเพิ่มพูนความรู้ พลังอานาจองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน (r= .652** การศึกษาดูงาน การได้รับการยกย่องชมเชยและ ,p-value <0.001) เป็นไปตามสมมุติฐานที่ตงั้ ไว้ ซ่ึง การยอมรับ ทาให้รับรู้ถึงการได้รับการเสริมพลัง สนับสนุนแนวคิดของคานเตอร์ (Kanter,1979) ที่ อานาจส่งผลใหเ้ กิดประสิทธิผลของงาน5,20 กล่าวว่าการเข้าถึงการเสรมิ พลังอานาจในระดับสูงก็ 3. การจัดระบบสุขภาพชุมชนภาพรวมอยู่ใน จะมีสมรรถนะในการปฏิบัติงานสูงด้วยเช่นการ ระดับดี ทุกกองทุนจัดบริการสุขภาพครอบคลุมทุก เข้าถึงนโยบาย ข้อมูลข่าวสาร มีทรัพยากรในการ มิติแบบองค์รวมไม่ได้เน้นด้านใดด้านหนึ่ง เห็นได้ ปฏบิ ัตงิ านอยา่ งเหมาะสมเพยี งพอ5 จากการสนับสนุนกลุ่มประชาชนดาเนินกิจกรรม สรปุ การบรหิ ารจดั การกองทนุ สุขภาพตาบล สร้างเสริมสุขภาพป้องกันโรคมากท่ีสุด (ร้อยละ มีความสัมพันธ์เชิงบวกระดับสูงกับการเสริมพลัง 95.8) และสนับสนุนหน่วยบริการสาธารณสุข อานาจองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินอย่างมีนัยสาคัญ 200 Vol. 6 No. 2, April – June 2020 Academic Journal of Community Public Health

วารสารวิชาการสาธารณสขุ ชมุ ชน ปีท่ี 6 ฉบับที่ 2 เมษายน – มิถุนายน 2563 ทางสถิติ โดยการท่ี อปท.ได้รับการสนับสนุน ได้รับ 2. สปสช. ควรจัดหลักสูตรฝึกอบรมพัฒนา ข้อมูลข่าวสาร ได้รับทรัพยากรและได้รับโอกาส ศักยภาพคณะกรรมการหรือเจ้าหน้าท่ีกองทุนให้มี ในงาน (Kanter, 1997) ขณะเดียวกันกองทุน ความรู้ข้ันพื้นฐานและมีการเพ่ิมทักษะความชานาญ สุขภาพตาบลยังส่งเสริมระบบสุขภาพชุมชนท้ังมิติ ใหแ้ ก่คณะกรรมการกองทุนเป็นลาดับต่อไป การส่งเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค ฟื้นฟูสุขภาพและ 3. สปสช.ควรเปิดช่องระเบียบให้เกิดการ รักษาพยาบาลระดับปฐมภูมิเชิงรุก ทั้งนี้ สปสช. บรู ณาการกบั กองทนุ อ่ืน ๆ ในพื้นท่ี เพือ่ เพม่ิ กลไกการ ควรให้การเสริมพลังอานาจ อปท.อย่างเหมาะสม ทางานท่ีเอ้ือต่อการพัฒนาระบบสุขภาพชุมชนและ เช่นการให้ผลสะท้อนกลับ (feedback) แก่ อปท. นวัตกรรมสุขภาพ ได้แก่ ระบบสุขภาพอาเภอ (DHS) ท่ีควรเน้นในเชิงบวก เช่น ให้การยกย่องชมเชย กองทนุ ระบบดแู ลระยะยาว (LCT) เปน็ ตน้ ให้การสนับสนุนหรือจัดสรรทรัพยากรที่จาเป็นท้ัง 4. สปสช. ควรให้ความสาคัญกับการเสริมพลัง คน เงิน ของในการทางานให้เพียงพอ และ อานาจอย่างเหมาะสม เช่น การให้ผลสะท้อนกลับ มีประสทิ ธิภาพ ตามเจตนารมณแ์ ห่งพระราชบัญญัติ (feedback) แก่ อปท. ที่ควรเน้นในเชิงบวก เช่น การ หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2545 กล่าวคือ ยกย่องชมเชย การให้รางวัลกองทุนที่บริหารจัดการ กองทุนต้องสนับสนุนระบบสุขภาพชุมชนนาไปสู่สุข ดเี ด่น (High/Top performence) เพ่ือสรา้ งแรงจงู ใจ ภาวะทย่ี งั่ ยนื ของประชาชนต่อไป เพ่มิ คณุ ค่าในงานและให้เกดิ ผลการปฏบิ ตั ิงานท่ีดีข้นึ ขอ้ เสนอแนะในการนาผลการวจิ ัยไปใช้ ขอ้ เสนอแนะในการวิจยั คร้งั ตอ่ ไป ในระดับพ้นื ที่ อปท. อาเภอ จังหวัด 1. ศึกษาประสิทธิภาพประสิทธิผลกองทุน 1. สานักงานสาธารณสุขอาเภอในฐานะ สุขภาพตาบลในการจัดระบบสุขภาพชุมชนใน พ่ีเลี้ยงช่วยหนุนเสริม อปท.ในการพัฒนากองทุน ระดับเขตและระดับประเทศ เพ่ือกาหนดทิศ สุขภาพตาบลให้เกิดการสร้างนวัตกรรมด้าน ทางการพัฒนากองทุนสุขภาพตาบลระหว่างผู้ สุขภาพ หรือขับเคล่ือนนโยบายสาธารณะในการ กาหนดนโยบายผนู้ านโยบายไปปฏิบตั ิ จดั การกับปญั หาสุขภาพในพน้ื ที่ 2. ศึกษามิติการประเมินผลการดาเนินงาน 2. อปท.ควรจัดบรกิ ารสุขภาพตามสทิ ธิ กองทุนด้านผลลัพธ์สุขภาพประชาชนและการ ประโยชน์ให้ครอบคลมุ กลุ่มด้อยโอกาสในชุมชน จัดระบบสุขภ าพในชุมชน ภ ายใต้กองทุน 3. กองทุนท่ีต้องเร่งพัฒนายังมีข้อจากัดใน หลักประกันสุขภาพในระดับจังหวัด ระดับเขต การบริหารจัดการทั้งนี้หน่วยงานเก่ียวข้องควร เ พ่ื อ ใ ช้ เ ป็ น ข้ อ มู ล ใ น ก า ร ก า ห น ด น โ ย บ า ย นิเทศแบบเสริมพลังอานาจหรือใช้ระบบพี่เลี้ยง ระดับประเทศต่อไป (Coaching) เพอื่ ช่วยให้เกิดการพฒั นาต่อไป ในระดบั นโยบาย สปสช.สาขาเขต สปสช. กติ ตกิ รรมประกาศ ส่วนกลาง การศึกษาครั้งนี้สาเร็จไปได้ด้วยดี ด้วย 1. สปสช. ควรทบทวนโครงสร้างการทางาน กองทุน เนือ่ งจาก อปท. ขาดบุคลากรปฏบิ ตั งิ าน ความกรุณาจากคณาจารย์หลายท่านโดยเฉพาะ กองทุน พบว่าหลายแห่งดาเนินงานกองทนุ ลกั ษณะ อ.ดร.พิษณุรักษ์ กันทวี อาจารย์ที่ปรึกษาหลัก งานฝาก ซ่งึ มีความส่มุ เส่ยี งต่อการบริหารจัดการ อ.ดร.ภัทรพล มากมี อาจารย์ที่ปรึกษาร่วม อ.อรจิต บารุงสกุลสวัสดิ์ ผู้ทรงคุณวุฒิด้านระบบ Academic Journal of Community Public Health 201 Vol. 6 No. 2, April – June 2020

วารสารวชิ าการสาธารณสุขชมุ ชน ปที ่ี 6 ฉบับท่ี 2 เมษายน – มิถุนายน 2563 สุขภาพชุมชน สปสช. ทก่ี รณุ าให้คาปรึกษาแนะนา ตะพาน จงั หวัดอานาจเจริญ. วทิ ยานิพนธ์ รวมท้ังผู้ให้ข้อมูลสาคัญได้แก่ ผู้บริหารและ การศึกษามหาบัณฑิต, สาธารณสุขศาสตร์ ผู้เกี่ยวข้องทุกท่านในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มหาบัณฑิต, มหาวิทยาลยั มหาสารคาม; 2547. จังหวัดเชียงราย ตลอดจนมหาวิทยาลัยแม่ฟ้า 8. ศรศกั ด์ิ บญุ มนั่ . ปจั จยั ทม่ี อี ิทธิพลต่อการ หลวงที่สนับสนุนทุนการทาวิจัยและการเผยแพร่ ดาเนินงานตามอานาจหน้าท่ขี องคณะ งานวิจยั ครง้ั น้ี กรรมการบริหารกองทนุ หลักประกนั สขุ ภาพ ทอ้ งถิน่ จังหวัดอุทยั ธานี. วทิ ยานิพนธ์ เอกสารอา้ งองิ สาธารณสขุ ศาสตร์มหาบัณฑิต มหาวิทยาลยั สุโขทัยธรรมาธริ าช, นนทบุรี; 1. สานกั งานหลกั ประกนั สขุ ภาพแห่งชาต.ิ ระบบ 2551. บริหารจดั การกองทุนหลักประกันสุขภาพ 9. วรรณา ทองกาวแก้ว.การมีส่วนรว่ มของ ระดับพนื้ ท่ี; 2555. สืบคน้ จาก ประชาชนในการดาเนินงานกองทุน http://www.tobt.nhso.go.th หลกั ประกนั สขุ ภาพระดบั ท้องถ่นิ ในจังหวัด ยะลา. วทิ ยานพิ นธ์ปรญิ ญาสาธารณสขุ ศาสตร์ 2. สานักงานหลักประกันสขุ ภาพแห่งชาติ. มหาบัณฑิต(บรหิ ารสาธารณสุข) แผนงานสนับสนุนระบบสขุ ภาพชมุ ชน; 2559. มหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธิราช; 2554. สบื ค้นจาก www.nhso.go.th 10.รจนาถ ชใู จ. รายงานผลการวิจัยผลการ ดาเนนิ งานกองทนุ หลักประกันสขุ ภาพเทศบาล 3. สานักงานหลกั ประกันสุขภาพแหง่ ชาติ. คมู่ อื ตาบลสวนหลวง. กรงุ เทพมหานคร: สานกั งาน ปฏิบตั ิงานกองทนุ หลักประกันสขุ ภาพในระดับ ปลัดกระทรวงสาธารณสุข; 2551. ทอ้ งถ่นิ หรือพนื้ ท่.ี กรงุ เทพฯ: 11. ณัทภร ไชยวงค.์ การประเมินระบบ ประเมินผลการดาเนนิ งานของกองทุน ศรีเมืองการพิมพ์; 2557. หลักประกนั สุขภาพระดบั ท้องถ่ินในอาเภอ 4. สานกั งานหลกั ประกันสขุ ภาพแห่งชาติ. เวียงปา่ เป้าจงั หวดั เชยี งราย.ปริญญาโทรัฐ ประศาสนศาสตร์มหาบณั ฑติ . วิทยาลยั การ กองทนุ หลักประกันสุขภาพในระดับท้องถ่ิน/ ปกครองสว่ นท้องถิ่น มหาวิทยาลัยขอนแกน่ , พ้นื ที่ ;2561. สบื คน้ จาก ขอนแก่น; 2556. http://obt.nhso.go.th/ 12.ธรี ะศกั ดิ์ กิตติคุณ. การบรหิ ารจดั การกองทนุ 5. Kanter, (1997) อา้ งถึงใน อารีวรรณ อ่วม หลกั ประกนั สขุ ภาพระดบั ท้องถิ่น จังหวัดตรงั . ตาน.ี การเสรมิ สร้างพลงั อานาจในระบบ วทิ ยานพิ นธ์วทิ ยาศาสตร์ มหาบัณฑิต บรกิ ารพยาบาล.กรงุ เทพฯ: จฬุ าลงกรณ์ สาขาวิชาการจดั การระบบสุขภาพ บัณฑิต มหาวทิ ยาลัย; 2547. วิทยาลยั มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์, 6. รงุ่ เรือง แสนโกษาและคณะ. รปู แบบการ สงขลา; 2556. บริหารจดั การกองทุนหลกั ประกันสขุ ภาพ 13.เลียง ผาธรรม. ปัจจยั ทีม่ ีความสัมพันธก์ ับ ระดบั ท้องถิ่นเครอื ข่ายบรกิ ารสุขภาพท่ี 7. ความรู้ทัศนคติและการมสี ่วนร่วมดาเนินการ วิทยานพิ นธ์ปริญญารัฐประศาสตรดุษฎี ของกองทนุ สุขภาพทอ้ งถิ่น จังหวดั ศรีสะเกษ. บณั ฑิต. มหาวทิ ยาลัยราชภฏั มหาสารคาม มหาสารคาม; 2555. 7. สมเกยี รติ ธรรมสาร. การประเมนิ ผลโครงการ หลักประกนั สุขภาพถ้วนหนา้ ของอาเภอหัว 202 Vol. 6 No. 2, April – June 2020 Academic Journal of Community Public Health

วารสารวชิ าการสาธารณสขุ ชมุ ชน ปที ่ี 6 ฉบับท่ี 2 เมษายน – มิถนุ ายน 2563 วารสารวชิ าการสุขภาพภาคประชาชนอสี าน; 19.Hackman JR, Oldham GR. Work 2550: 24(3), 43-47. Redesign. MA: Addison-Wesley; 1980. 14.ชาญชยั ชยั สว่าง. การพฒั นาการดาเนนิ งาน กองทุนหลักประกันสขุ ภาพในระดบั ท้องถิน่ 20.อุดม ตรีอนิ ทอง. การประยุกต์ใชท้ ฤษฎีการ อาเภอเฝ้าไร่ จงั หวัดหนองคาย.วทิ ยานพิ นธ์ สร้างพลงั การพฒั นาศักยภาพคณะ ปรญิ ญามหาบัณฑิต บัณฑติ วิทยาลัย กรรมการบรหิ ารระบบหลกั ประกนั สุขภาพ มหาวิทยาลยั มหาสารคาม; 2552. ระดบั ท้องถนิ่ ในเขตตาบลดอนตมู จงั หวัด 15.สมั ฤทธ์ิ ศรีธารงสวสั ดิ์ และคณะ. การศึกษาผล นครปฐม.วิทยานิพนธ์ปรญิ ญาสาธารณสุข ของกองทุนหลักประกันสขุ ภาพตาบลตอ่ การ ศาสตร์มหาบณั ฑิตสาขาวิชาสาธารณสขุ เสรมิ พลงั อานาจองค์กรปกครองส่วนทอ้ งถ่นิ ศาสตร.์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม และองค์กรชมุ ชนในการจัดการปัญหาสุขภาพ มหาสารคาม; 2552. ชุมชน. สถานบนั วจิ ัยระบบสาธารณสุข; 2554. 16.รชั นี สรรเสรญิ . คณุ ภาพการดาเนินงานระบบ 21.สุพฒั น์ กองศรมี า. ประสทิ ธิผลการดาเนนิ งาน หลกั ประกนั สขุ ภาพในชุมชนบทเรยี นร้จู าก กองทนุ สุขภาพขององคก์ ารบริหารส่วนตาบล ไทย. วารสารการพยาบาลและ การศึกษา; จงั หวดั อดุ รธาน.ี วทิ ยานิพนธป์ ริญญา 2551: 3(3). สาธารณสขุ ศาสตรม์ หาบัญฑิต สาขาวชิ าการ 17.ปิยะนุช เนอื้ อ่อน. ปจั จยั ทมี่ ีผลตอ่ การ บรหิ ารสาธารณสุข บณั ฑิตวทิ ยาลยั . ตอบสนองกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับ มหาวิทยาลยั ขอนแกน่ ขอนแกน่ ; 2552. ทอ้ งถ่ินของคณะกรรมการ บรหิ ารระบบ หลกั ประกนั สขุ ภาพในจงั หวดั กระบี่. 22.พรเทพ มิ่งมาลัยรักษ์. ศูนย์หลอดเลือดสมอง วทิ ยานพิ นธ์ปรญิ ญาวทิ ยาศาสตร์ มหาบณั ฑติ และระบบประสาท โรงพยาบาลศิครินทร์. เช็ก สาขาวชิ าการวจิ ัยและพัฒนาระบบสาธารณสขุ อาการเปล่ยี นชีวิต ปว่ ยอัมพฤกษ์ อัมพาต มหาวทิ ยาลยั สงขลานครนิ ทร์; 2552. เฉียบพลัน .[ออนไลน์] สืบค้นเมื่อ 6 ตุลาคม 18.กนกภรณ์ อ่วมพราหมณ์ และคณะ. การวจิ ยั 2560 จาก https://health.kapook. ประเมินผลการดาเนนิ งานระบบหลกั ประกัน com/view89057.html สขุ ภาพในระดบั ท้องถ่นิ จังหวัดเพชรบุรี. วทิ ยาลยั พยาบาลพระจอมเกล้า: เพชรบรุ ี; 2549: หนา้ 75. Academic Journal of Community Public Health 203 Vol. 6 No. 2, April – June 2020

ข้อแนะนำสำหรบั ผ้วู ิจัย วำรสำรวชิ ำกำรสำธำรณสขุ ชุมชน (Academic Journal of Community Public Health: AJCPH)  หลักเกณฑแ์ ละคำแนะนำสำหรบั ผูเ้ ขียน (Instructions for the Authors) - วารสารวชิ าการสาธารณสขุ ชุมชน (Academic Journal of Community Public Health) กาหนดตีพิมพ์ปีละ 4 ฉบับ (มกราคม-มีนาคม เมษายน-มิถนุ ายน กรกฎาคม-กันยายน และ ตลุ าคม - ธันวาคม) - วารสารพิจารณาตีพิมพ์บทความวิจัยประเภทนิพนธ์ต้นฉบับ (Research article) โดยต้อง เป็นงานที่ไม่เคยถูกนาไปพิมพ์เผยแพร่ในวารสารอ่ืนใดมาก่อน และไม่อยู่ในระหว่างการ พิจารณาลงในวารสารใด ๆ - กองบรรณาธิการจะพิจารณาต้นฉบับ (Manuscript) ตามข้อกาหนดของรูปแบบวารสาร และส่งใหผ้ ู้ทรงคณุ วฒุ ใิ นสาขา (Peer review) จานวน 2 คน เปน็ ผู้อา่ น  ข้อกำหนดในกำรเตรียมต้นฉบับ - ต้นฉบับพิมพ์หนา้ เดียวบนกระดาษขนาด A 4 ความยาวไม่เกิน 12 หน้ากระดาษ (รวม เนอ้ื หาทุก ส่วน) - กรอบของข้อความ ขอบบน 1.25 นว้ิ ขอบลา่ ง 1.0 นิ้ว ขอบซ้าย 1.25 น้วิ ขอบขวา 1.0 นิ้ว - ระยะห่างระหวา่ งบรรทัด 1 ช่วงบรรทดั - ตัวอกั ษร ใช้ TH SarabunPSK ขนาด 16 point หวั ข้อใชข้ นาด 16 point ตวั หนา กำรเรยี งลำดบั เนอื้ หำนพิ นธต์ น้ ฉบับ 1. ช่อื เรอื่ ง (Title) - ภาษาไทย ขนาด 18 point ตวั หนา จดั กงึ่ กลาง - ภาษาองั กฤษ ขนาด 18 point ตัวหนา จดั กึง่ กลาง 2. ชือ่ ผเู้ ขียน (Authors) - ช่ือผูเ้ ขียน (ทกุ คน) ภาษาไทย – ภาษาอังกฤษ ชือ่ ย่อวุฒิการศกึ ษา ขนาด 14 point ตวั หนา จดั กึ่งกลาง - ตาแหนง่ /สถานทปี่ ฏิบตั ิงาน ผู้เขียน ภาษาไทย – ภาษาอังกฤษ ขนาด 14 point ตวั หนา จดั กงึ่ กลาง - E-mail address ของผ้วู จิ ยั หลัก (Corresponding author) 3. บทคดั ย่อ (Abstract) - ชอ่ื “บทคดั ย่อ” และ “Abstract” ขนาด 16 point ตัวหนา จัดกึง่ กลาง

- ขอ้ ความบทคัดย่อภาษาไทย ภาษาอังกฤษ ขนาด 16 point ตัวธรรมดา กาหนดชิด ขอบ ความยาวภาษาไทย ไม่เกิน 300 คา ความยาวภาษาอังกฤษ ไม่เกิน 300 คา เขยี นให้ครอบคลุมสาระสาคัญ คอื ภมู หิ ลัง วัตถุประสงค์ วิธกี ารศกึ ษา ผลการศึกษา สรุป และอภปิ รายผลการศึกษา 4. คำสำคัญ (Keyword) ให้พิมพ์ต่อท้ายบทคัดย่อ (Abstract) ท้ังภาษาไทยและ ภาษาอังกฤษ ไม่เกิน 5 คา 5. บทนำ (Introduction) บรรยายประเด็นปัญหาของงานวิจัยและเหตุผลในการทาวิจัย และระบถุ งึ วัตถปุ ระสงคข์ องการวจิ ัยในสว่ นท้ายของบทนา 6. วิธีดำเนินกำรวิจัย (Methods) ระบุรูปแบบงานวิจัย (Research design) ประชากรท่ี ศึกษา (Studying population) ขนาดตัวอย่าง (Sample size) และวิธีสุ่มตัวอย่าง (Sampling method) ตลอดทั้งวิธีการเก็บรวบรวมข้อมูล (Collecting data) การ วเิ คราะหข์ ้อมูล (Data analysis) วธิ ีการวเิ คราะห์ (Analyses) และสถิติที่ใช้ (Statistics) 7. ผลกำรวิจัย (Results) ควรนาเสนอผลการวิจัยเรียงตามลาดับให้สอดคล้องกับการตอบ ตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ตามลาดับ ถ้ามีการนาเสนอผลในรูปแบบตาราง กราฟ หรือ รปู ภาพ ควรมกี ารอธบิ ายผลทสี่ อดคล้องกัน 8. สรุปและอภิปรำยผลกำรวิจัย (Conclusion and Discussion) การเขียนอภิปรายผล ควรม่งุ ไปทป่ี ระเด็นสาคัญ ๆ ของผลการวิจัย และควรมีหลักฐานอ้างอิงประกอบด้วยเสมอ และ สรุปผลเฉพาะเนื้อหาในแงข่ องผลการวิจัยท่สี าคัญ ๆ ซง่ึ อาจรวมถงึ การนาผลการวิจัย ไปใช้ดว้ ย 9. กติ ติกรรมประกำศ (Acknowledgement) 10. เอกสำรอ้ำงอิง (References) - ใชก้ ารอา้ งอิงแบบตัวเลขตามระบบ Vancouver - การอ้างองิ ในเนือ้ หาใชต้ วั เลขอารบิกแทนเอกสารท่ีอ้างถึง โดยใสต่ วั เลขเหนือบรรทดั (Superscript) ไวท้ า้ ยข้อความทีต่ อ้ งการอา้ งองิ - ในส่วนเอกสารอ้างอิง (References) การอ้างองิ ตัวเลขใส่ตามลาดับที่อา้ งอิง ตั้งแตเ่ ลข 1 เป็นต้นไปจนจบเอกสาร หากต้องการอ้างเอกสารท่ีเคยอา้ งแลว้ ซ้าอีก ให้ใส่ หมายเลขเดิมท่ีเคยอ้างไวค้ ร้งั แรก และหมายเลขท่ีอา้ งองิ ถึงในเน้ือหานัน้ จะตอ้ งตรง กับหมายเลขท่ีมีการกากบั ไว้ในส่วนอ้างองิ ในเนอื้ หา - เอกสารที่อา้ งอิงในเน้ือหาต้องตรงกบั ในส่วนเอกสารอา้ งอิง 11. ตำรำง รูป ภำพ แผนภูมิ (Table, Figure and Diagram)

ตัวอย่างการเขยี นอา้ งอิงในเนือ้ หา ………….................................................ผู้ป่วยเสียชีวิต 136 ราย1 จากสถานการณ์การระบาดของโรค ไข้เลือดออกจะเห็นว่า โรคไขเ้ ลือดออกยังคงเป็น ...............................การกาจัดยงุ ลายซึ่งเป็นพาหะนา เช้ือไวรัสโรคไข้เลือดออกมาสู่คน2 ……………………………………………………………………….การป้องกันและ ควบคมุ โรคไขเ้ ลือดออกต้องอาศยั การปรบั เปลีย่ นพฤตกิ รรมของประชาชน5 ตวั อย่างการเขียนส่วนเอกสารอา้ งอิง 1. สานกั โรคติดต่อนาโดยแมลง. สถานการณ์โรคไขเ้ ลือดออกปี 2556. นนทบรุ ี : กระทรวง สาธารณสุข, 2557. 2. สานกั ระบาดวิทยา. แนวทางการวนิ ิจฉัยและรักษาโรคไข้เลือดออกเดงกี. นนทบรุ ี: กระทรวงสาธารณสุข, 2554. 3. ……………………. 4. …………………… 5. อรนุช พิศาลสุทธกิ ุล, สเุ มธ พรหมอินทร์ และวนั ชัย ธรรมสจั การ. “พฤติกรรมการ ปอ้ งกนั โรคไขเ้ ลือดออกของประชาชน กรณีศกึ ษา: หมูบ่ า้ นในเขตตาบลคานโพธิ์ อาเภอ เมอื ง จงั หวดั สตูล,” สงขลานครินทร์เวชสาร. 27(1) : 81-89 ; มกราคม-กมุ ภาพันธ,์ 2552.  ข้อพิจำรณำทำงด้ำนจรยิ ธรรมสาหรบั การวิจัยทเ่ี กยี่ วข้องกับมนษุ ยต์ ้องคานึงถงึ หลักจริยธรรม การวจิ ัยในคน โดยไดร้ ะบถุ ึงความเคารพในบคุ คล (Respect to person) เช่น การขอความ ยนิ ยอม ความเปน็ สว่ นตวั และการเกบ็ รกั ษาความลับ  กำรส่งต้นฉบับเพอื่ ตีพมิ พ์ - ใหผ้ นู้ ิพนธ์สง่ ไฟล์ตน้ ฉบับในรูปแบบ Word document มาท่ีกองบรรณาธิการ วารสารวิชาการสาธารณสุข E-mail: [email protected] - วารสารที่ผ่านการพิจารณาจากผทู้ รงคุณวุฒเิ พ่อื ตีพิมพ์ต้องเสยี คา่ ใชจ้ ่ายเพ่ือการตีพิมพ์ 3,000 บาท โดยผูน้ พิ นธ์จะได้รับวารสารฉบบั ทตี่ พี มิ พ์จานวน 2 เลม่ กำรชำระเงนิ โอนเขา้ บัญชีออมทรัพย์ ธนาคารกรุงไทย ช่ือบญั ชี “วำรสำรวิชำกำรสำธำรณสขุ ชมุ ชน” เลขบัญชี “955-0-13237-4” (ให้แนบหลักฐานการโอนมาที่ E-mail: [email protected])