Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore Ізгілер жүрегінің қуанышы

Ізгілер жүрегінің қуанышы

Published by Макпал Аусадыкова, 2021-07-23 10:55:10

Description: Ізгілер жүрегінің қуанышы

Search

Read the Text Version

IsriAep jKYPmmji KyaHbiiiihi 51 o h YiniHini x a a w c y HcAaM FHMapaTbl <dp ill J U ill JJSIJ Jli :Jti a!p ill je .JjuLei JLI tliltij — LOAJ JLJij &&& j^J^il j^J^J' 0 6 y M y c a eji-OnirapH (Ajuiah oraH pa3bi 6ojicbm): «Ajuiah ejiiuici «MyMiu MqMime 6ip-6ipin 6eKimin mypean euMapam meptedi*, — den caycmqnapuH mapaignan (KepceTTi)», — AereH (aji-Eyxapii, Mycjimvi). Byji yjibi xaAHCTe naftraM6ap MyHAaft cnnaT MyMm- Aepre TOII eKemH xa6apjiaran. O r a m 6yji ce3i MyMiH/iep OCM neri3Ai 6epiK ycTaHbin, 6ip-6ipiHe MeftipiMAi, acaHauibip, 6ip- 6ipiH acai^cbi KeperiH xeHe apKaftchichi e3i yinm KajiaraHAbi 6acna MyMiHre Ae TijieimH e3apa 6aybipjiap 6ojiybma, coHAaft- aK ocbiraH yMTbuiyra yuAeiiAi. CoHbiMeH KaTap naftraM6ap- Abin C63i acajirai MyMiiiAcpAiH, MyAAeciHe can KejieTiH opTaK nrijiiKTepre Keniji 6ejiyre maKbipaAbi. OftTKem rHMapaT ipre TacTapAaH, Ka6bipra AyaJiAapAaH, maTbipjiapAaH, eciKTep MEH T.C.C. Kaacerri 6EJIIKTEPAEH KypajiaAbi KOHC ojiapAbm op- Kaiicbicbi 63 ajiAbiHa eMec, 6ip-6ipiMeH 6ipirin, 6iTe KaftHacbin TypaAM. EHAerne MycbijiMaHAap Aa coHAaft 6oJibin, AiHAepi MeH OHBM 3ANAAPBIHA x o i i e OHH peTKe KejiTipin, KyiueHTeTiH ic-aMajiAapra Koniji 6ejiyjiepi api oraH KeAepri 6ojibin, Kapcw KejieTiH epeKerrepAi xoiojiapbi KaaceT. HcjiaMAa napbi3Aap eKi Typjii 6ojiaAbi: 1. IIIapHraT MiHAerrepi xyKTejireH ep6ip MycbiJiMaH opbiHAaybi THic KOHC iuaMacbi x e r i n TypraH xarAaftAa oa3H

I a r i A e p/ftyperimggyaHbiuibi 6ac TapTyra He OHM 6y3yra kykh acoK aceKe 6acna KaTbiCTbi napM3«ap (4>ypy,a;yji-aHH); 2. MycMjiMaH/i;ap Ka6ijierrepiHe Kapaft opbm/iaHTMH, erep 6ipeyjiepi opbiHAaraH acaFflaft/ia 6acKajiapbi ymiH ae aceTKijiiK- Ti 6ojibin Ta6bijiaTbiH napbi3Aap (c|>ypy/iyji-KH(J)aa). GftTKem Ajuiah Tarajia: «MyMiHAep acannaft (acopbiKKa) arraHyra raic e M e c . OjiapAUH, e p 6 i p T o 6 b m a H /HH/U yftpeHeTiH aceHe K,aybiHaapbma KaftTbin 6apranaa cai^raHyjiapM yinui ojiapra ECKEPTERIH 6 i p TO6M 6 o j i c a 6 o j i £ b i » (Tay6e, 122); ccCeHflepfleH1 jKaKCbijibiKKa inanbipaThiH aceHe KynTaji- raHra 6yHbipbin, TepicKe uibiFapbijiraHHaH KaftTapaTbiH 6ip YM6CT 6OJICMH»,—AereH ( 9 ™ HMpan, 104). Ajuiah Tarajia MycbiJiMaH/iapra HrijiiK neH TanyajibiK ymiH 6ip-6ipme K6MeKTecy,a;i 6yftbip,ziM, eftTKem ojiapabin MaKcar- MypaTTapbi OPTAK. OJI M a K c a T — A m OHCM3 TOJIMK 6ojiMaHTbm MycbiJiMaHAapAbm Aim MeH Aymie Tipimjiirme KaTbiCTbi nri- jiiKTep^i acy3ere nibirapy. CoHAaft-aK anaMAapAbiH; ep TO6M MyMKiH/UKTepi MeH ya^biT aceHe acaFAaft Tajia6biHa caft 03 MaKCairapbiH opbmaayra yMTbiJiybi raic. Ajiaft/ia 6YJI Hepce ojiap 03apa Keijecin, opTaK HrijiiKTi My/mem aceHe 6yraH Kanaft aceTyre 6oJiaTMHbiH KapacTbipraHAa raHa icKe acazjbi. Byji ymiH 6apjibiK TonTap niKip-Keneere, ce3 6eH icTe aceHe Ke3Aecyi MyMKiH Typjii KeAeprijiep M€H KapcbijibiKTapAbi acoroAa 6ip- 6ipiHe acep^eMflecyre Mm/jerri. 0HTKeni ojiap^bm; 6ip TO6M 6ijiiM yftpeHce, 6ip TO6M 6ijiiM 6epyi, 6ipi OHflipic icTepiMeH, 6ipi acep enAey, eriH mapyaiHbuibirbiMeH, cayAa-carrbiKneH He Typjii Kecin K63AepiMeH He 6ojiMaca SKOHOMHKa e^icTepiMeH, eH^i 6ipi HcjiaM MeH MycMjiMaHAapAbin MyAAecme caft 1 MyH^a «ceH/iepfleH» aereH ce3 apa6 Tijiimn i^aFHflanapbi 6oHbiHiiia eni Typjii MAFHHAHBI 6ijiflipe«I- HFHH, CEHAEPAEH ACAICCBUIBIKKA inaK,bipaTbiH XCAHE KYIITAJIFAHFA 6yHHpbin, TepicKe RNHFAPBUIRAHHAH KAMTAPATBIH 6ip Ton 6OJICMH HeMece aTajiMHin icTepai 6apjiHFbin 6ipaeft aTKapwu/iap #ereH Marbma/ia.

53 Isrijvep JKyperiHifj gya Hbiuibi icTep/i,i Tapa3bijian, ojiapAbm naftaajibi He 3HHHAM acaKTapbm aHbiiCTaHTbiH cancaT MacejiejiepiMeH aHHajiwcyw KaaceT. )KajmbijiaH aftTKaHAa, 6apjibiK MycbijiMaHAap 6ip-6ipiHe acapAeMAece, KOJiAay KepceTe OTbipbin, MaKcaTKa aceTy aceji- Aapbi ap Typjii 6ojica Aa, 6ip raHa Mallear™ Ke3AeimHAepiH ecKepin, 63Aepimn AiHiHe acaHe AYHHe Tipmijiirme KaTbicTbi HrijiiKTepAi acy3ere acbipyra yMTbiJiyw KaaceT. ITaHFaM6ap 63 yM6eTm Kaacerri 6ejiiKTepi 6ipiH-6ipi 6eKiTin TypraH 6ipTyTac FHMapaT, 6ip aF3acw cwpKaTTaHca, 6acKajiapbi Aa Ma3acbi3AbiK neH yHKbicbi3AbiKKa Aymap 60- jiaTbiH 6ip T6H ceKijiAi 6ojiyra HycKaraH ocbi xaAHcri ic acy- 3iHe acwpy meKci3 naftAa eKejiepi Aaycbi3. CoHAWKTaH Aa uia- pHraT KenTereH yKiM-HycKayjiapAa ep6ip MycwjiMaHAW ocw aHTbijiraHAapAbi KymeiiTyre, MyMiHAep apacbiHAa cyHicneH- rnijiiK TyAbipyra, naHAajibi icTepre KaTbicTbi 63apa WHTWMaK- 6ipjiiKTi Kajn>xnTacTbipyFa yHAen, 6eJiiHyinijiiK neH 63apa acayjiacyra aceHe C63 6ipjiiriH acoFajrryra TWHWM cajiraH. Opi MyHbi Keniji 6ejimin, 6acwMAWK 6epijiyi acaHe MyMKiHAiriHiue yMTbijibic-apeKeT HbicaHbi 6ojiybi THic Ainiivii3AiH yjiw Heri3Aepimn 6ipi Aen caHaraH. CE3IMI3AI KopbiTa Kejie, 6i3 Ajuiah TarajiaAaH MycbijiMaHAap apacwHAa ayw36ipuiijiiK Heri3iH KajibinTacTbipbin, ojiapAbm acypeKTepiH KejiiciMre KejiTipyiH acaHe ojiapAbi 63Aepme TOCKaybiJi Kypbin, KacTWK acacayinbijiapra Kapcw 6ip 6ijieKTeH acyMbijiAbipywH cypaHMbi3. PacbiHAa, OJI—>Ko\\iapT!

54 IsriAep HtyperiHijj gyaHbiuibi O H TOPTIHLQI XAAHC HRIAIKKE YIMTBIAY jt JjLrf aUf til OlT <0* ill Jjfi ^Jl Of <UP ill ^ ^ JP ,iU> U <dJ-1ij OtU ^ ill ^ r ^ J 1j i i i l : J\\i Q 6 y Mycaziaii (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICWH), IIaHFaM6ap ajiawHa 6ip Kaftbipnibi HeMece 6ip KaaceTxijiiKTi cyparaH (a/taM)1 Kejice: «Apa mycit^dep2, cayan ajiacutydapl AJI AJI- jiah 03 ejiuiici apv^buiu Kfuiamu uiewmiH Kfl6buidaitdbi»,— /[en aHTaTbiH (aji-EyxapH, MycjiHM). YJIKCH Heri3 6eH 3op NAFTAAHBI KAMTBIRAH 6yji xaAHcre, neH- Ae MaKcarrapbiHbiH, aceMici MeH HOTHacecme, ojiapAbin acapbiM- acapTbiJiaft opbiHAajiraHbma He MyjmeM eurrene uibiKnaraHbiHa KapaMacTaH, nri icTep acacayra yMTbuiybi KepeKTiri aHTbijiraH. Byji nanna He acofapbi jiaya3biMAH Kicl/iepAiij ajiAbiHAa MyK- Taac a^aMAap ymiH apara Tycin, ojiapAbin eTimni-TijieKTepiH aceTKi3y CHHKTH ic-epeKerrep. KenTereH a^aM^ap apara Tycy Mecejiecimn K^BIJMAHYBIHA KYMOHAAIIBIN, MYHAAFT epeKeTTeH 6ac TapTbin acaTazibi. Ojiap ocbijiafi e3AepiH Ajuialrrbin Ken HiijiiriHeH aceHe MycbuiMaH 6aywpbiHa KaTbiCTbi acaK,cwjibiK- TaH Kyp KaJMbipaAbi. CoHAHKTaH Aa IIaHFaM6ap caxa6a- jiapbiHa AjuiahTbm K ¥ 3 H P B I H # a F W cayanKa yMTbijiyjiapw ymiH 1 BYJI acepae Ten naftbip-caaaio cypaymbiJiap eMec, 6eaejifli Kicinepain ajiflbmaa apa Tycin ksmck KepceTyiH eriHyre 6ojiaTbiH acannH My^TaacflbinTapbi 6ap aaaM«ap Men3ejireH. S i n c e « e IIaHraM6apHMbi3 aaaM«ap uiapHraT yiciM He caft 3Ka3ajianybi (xa/M) raic IO>IJIMHC icTereH xcaF/iaft/ia apa Tycyre TMHHM ca FaH. ©HTKem MyH/iaft aca3ajiap 6yjiacbiTnaft opMHaajiyw raic. 2 Byji acepae raicii aaaMHun aaabmaa 6ipey ymiH nri HHeTTe apara Tycin, OHMH eTiHim-TijieriH naHaFaTTaH/jbipy/iw cypay typajibi aftTbiJiFaH.

55 l3riAep JKyperiHiij K,yaHWiubi 63 ajmwHAa MyKTaac/iapFa apa Tycy apKbuibi Kop/ieMAecy/u 6yHbipbin: «Apa mqcmjdep, cayan ajiachiti,dap», — AG/U . AJI- jiah Tarajia nri HHerreri apa TycyAi acaKCH Kepin, oraH pa3bi 6OJIAABI. OJI KYPAH Kapiivme: «KiMAe-KiM acaKCbi manaraTneH (6ipeyre) apa Tycce, oraH Aa o c w (nianaFarraH) yjiec (HFHH, cayan) 6 a p » , — A e n aiiTKaH (Huca, 85). MyHAa MycbiJiMaH 63ip TypraH cayamca yMTbijiyMeH Kaxap, 63 6aybipbma acaKCbiJibiK, acacayra TbipbicaAbi acaHe COJI ap- KbiJibi AIH TybicbiHa acapAeM KepceTeAi. CoHAan-aiQ OHMH apa Tycyi MyKxaac aAaMHbm rijiermin TOJibiK HeMece acapbiM-acapTbuiaft KaHaFarraHAMpbiJiybiHa ce6enmi 6ojiybi MyMKiH. AJI icKe acyn Aa, acnaybi Aa biK,THMaji nri icTep He acaKCbiJibiK acacayra YMTHJIHC HanciciH Haicrbi nrijiiKKe AarAWJiaHAbipy Meiie K;a6biJiAaHapbi am>iK He MyMKiH apajibiK eTiHiuiTep y i n m AaftbiHAbiK 6ojibin Ta6biJiaAbi. A p a T y c y naHAajiapbiHbin 6 i p i — y M i T c i 3 A i K T i SCOHTHH Hapcejiepre yMTbuiy. Ce6e6i i3Aemc neH YMTHJIHC KAJIARAH MaKcaTKa aceTy acojibiHAarbi YMirri, aji 6yFaH Kepi opexeT YMITCI3AIKTI AHFAKTAIIAH. B y j i XAAHCTE aAaMAapAbi MYM- KiHAiriHine nrijiiK icTeyre 6arbiTTay KepeKTiri HycKaJiFaH. cohaaft-ak myhaa 3ahaw kykbiktapabi kahafattanabipyra KaTbicTbi 6ojiMaca apajibiK eTmiui-TijieKTin Ka6bijiAaHybi MiHAeTTi eMec eKeHi aflTbiJiraH. MiHAeTTi k y k h k 6ojica, apa- JIHK 6TiHiinci3-aK opbiHAajibin, KaHaFaTTaHAbipbijiybi THic, 6HTce A e OJI apajibiK e T i m m T e p M e H HaKTHJiaHa TyceAi. CoHHMeH 6ipre xaAHCTeH 63 yM6eri MyHiejiepme HrijiiKTiH acaH-acaKTbi KejiyiHe yMTbijiraH IIaHFaM6apAbiH >Kana- mbipjibiFHH Kepyre 6ojiaAbi. Byji IIaHFaM6apAbiH Kaftbi- pbiMAHJibiFH MeH acaHanibipjibiFbiHbiH, KeMeji KepiHiciH afi- raKTaHTHH MbinAaraH y j i r i - e H e r e j i e p i H i n 6ipi raHa. QHmem HcjiaM yM6eTi 6apjibiK HrijiiKTep MeH acajinbi acaHe aceKejiereH

l3riAep jKyperiHijj ByaHbiuibi naHAajiapra TeK OHHH apajiacybi MeH HycK,aybi apKbiJibi aceni. COJI chh«;TW IIAHFAM6AP 63 YM6ETIH ACAMAHAHKJAP MCH acajmbi aceHe aceiceJiereH 3HHHAM icTepre acaH-acaKTbi TOHTapwc 6epyre 6arbnraAbi. Ocbmaiiina OJI 63iHe acyicrejireH aMaHarrbi TOJibiK, aceTKi3Ai aceHe OHH 63 AepeaceciHAe opbmaan, YM6eriHe KaaceTTi aicbiJi-icenecTep 6ep/U. OraH aceHe OHMH OT6acbi MCH caxa6ajiapbiHa Ajuiah TARAJIAHHN Hrijiiri MCH cajieMi 6OJICMH! AJI RIAHFAM6APAHH (jg): cAji Ajuiah O3 enwici apvpuibi KfinazaH vieviiMiH x;a6buidaudbi» AEREH CE3IH TAJI^ACAK, AJI- jiah TarajiaHbin merniMi eici Typjii: EipiHinici: >KaKCbijibiic neH acaMaHAbiK, 6oHcyHy MeH 6a- Fbm6ayiHbiJibiK aTayjibiHH r a r a eMec, 6apjibiK 6 o j i r a H aceHe 6ojiaTbiHAapAbin, OTKeHAeri aceHe 6ojiainaicraFbi yaKHFajiapAH KaMTHTbiH TaFAbipjibiK1 meHiiM2. AJI eKiHmici: ByaaH Tapjiay nien6epAeri Ajuiah yHaTbin, pa3bi 6ojiaTbiH Hepcejiepre KaTbiCTbi AIHH TaFAbipjibiK; ineiniM. Ajuiah TarajiaHbiH IIaHFaM6apbi apubijibi Ka6biJiAaHTbiH rne- rniMi OCH eiciHiHi Typre acaTaAH. BirnceHi IlaHFaM6ap KyjHUbijibiKTbi TOJitiK, opbiHAan, ejiimjiircrin MepTe6eJiepiH KeMeji K e p i H i c K e aceTKi3reH AJIJIAHTHIN n e H A e e j i i n i c i . O H M H 6apjibiK; c63Aepi MeH icTepi, 6acuibijibiFbi aceHe MiHe3-Ky- jiKbiHbm 6epi Pa66bicbiHbin aca^cw KepeTiHi doftbiHina Ajuiah Tarajiara KyjnnbijibiK acacayAbin Kepimci 6ojibin ecenTejieAi. ByHbiptijiMaraH icrepAin, e3iHAe, IIaHFaM6apAbin fece6iHAe pyKcaT erijireHAep caHarbinaa cayan-cbiftjibiK;cbi3 6ip ae 6ipeyi acoK 6ojiaTbiH. 1 «TaFflMp» ( K a a a p ) — a j i f l H H ana 6ejirijieHreH 3Ka3MHinTHn ya^HT neH KeHicriKre icKe acyn. 2 «IIIeiniM» (Kafla) 6ojiaTMH 6apjibiK Hepcejiepai aHbiKjan, HaKTbUiayaw 6iaflipeai.

57 IsriAep jKyperiHijj jjyaHbioiw IlaTnia ejiini HeMece neime ejirni 6ojiyra Tana;ay epKi 6e- pijireHfle, en acorapbi /tepeacejiep/uii 6ipi neHAe ejnni 6 o j i y A t i TanAaraH1 Ajuiah ejiniicimH acarAaftbi, MiHe, ocbiHAaft em. 1 M y H a a 96y hypaftpaaaH (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICHH) xceTKeH xa/tHCTepain 6ipimn Ma3MyHbi MeH3ejireH. OH«a 96y hypaftpa: «(Bip«e) ITaHFaM6ap/iMn ( 0 K^cbiHfla OTbipraH )Ka6ipeftiji acnaHFa Kaparaima, KeHerreH 6ip nepiurre TycTi. }Ka6ipeHUi: «PacHima, flyime acapajiraHHaH OCM caFano aeftiH 6yji nepiniTe euiK;aiiiaH acnaimapaaH TycKeH e M e c ! » — a e a i . >Kepre TycKeH c o n (nepiniTe): «Ya, MYXAMMEA! Mem caraH Pa66bm Hci6ep«i»,—aern ACAHE: «OJI cem naTma naftraMoap eTyiH RajiaftcbiH 6a axxe nenae ejnni 6ojiyjibi M a ? » — s e n (cypaflbi). >Ka6ipeitiji: «Pa66hinHbm anabiH/ia ky-^^wk yp, eft, MyxaMMea!»—fleai. CoHfla IIaftFaM6ap (%): «IIeime ejirni (6ojiFaH) xcai^cbipaK*,—aen acayan 6epai»,— AereH. A x M a a neH aji-Ba33ap KejiTipreH 6y;i xaflHCTin HCHaflHH 9 6 y S K I S ceHiM/u CAHARAH.

58 IsriAep jKyperiHiji K,yaHbiinw OH BECIHIIII XAAMC A A A M A A P F L B I G THICTI K , Y I S B I K T A P B I H CAIJTAY J-Ull \\jJjit : Jli jiJLtj Al j L i ^Jl Of p At 3-SJIp j p MycwjiMaHAapAbiH; aHacbi Aftnia/iaH (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICBIH) PNYA^T ETIJIREH xa/piCTe NAIIFAM6AP «AdaM- dapdbi 93 opbiudapbiua K,oubiH,dap», i\\CTCH (06y Aaya). Byji KaHaafl ziana xa/twc EM aecenianii! OJI HcjiaM yM6eTiH AAIIAJIBIKKA, XHKMeTice yH/teH/II. XHKMCT, AAHAJIBIK; A e r e m M i 3 — op Hepcem 03 opHbiHa KOK>. Ajuiah TaFajia acapaTyAa acaHe TarAbipjiapAbi 6ejirijieyina;e, 3an-yKiMAepiHAe acane dyftpbinTa- pbi MeH TbiftbiMAapbiHAa aca ,ZI,aHa. COTMBIKJAH OJI neHAejiepi- He ae ep Hapce/ie /tanajibiK TaHbiTyAbi SyftbipraH. CoHAaft-aK, IIAHFAM6AP/IBIN ( % ) AA 6APJIBIK 6YHPBIKTAPBI MEH HYCKAYJIAPBI AAHAJIBIK; INEU6EPIHAE TYPAABI. Byji xaAHC—Tepen MaFbmaiibi a3 ce3re cbiHAbipraH ILAH- FaM6apbiMi,i3AbiH uienieHAirmm KepiHici. OHAa 6apjibiK KapbiM-KaTbiiiacTapAa, Kejiicc©3AepAe acaHe 6ijiiM yftpeHy MeH 6ijiiM 6epyAe aAaMAapAbi 63 opbiHAapbma Korora 6yHpbiK 6ap. Byji TypFbiAa aAaMAap eici Typjii 6ojiaAbi: 1. ATa-aHa, 6ajiajiap, TyraH-TybicTap, xepmijiep, acoJiAac- acopajiap, rajibiMAap acaHe aaAbi-Kerrri acaiccbijibiK xacaraH Kicijiep CHHKTbi apHaiibi KyKbiicrapbi 6ap aAaMAap. Byji aAaMAapAbi nrijiiK, KopceTy, KaTbmacbin Typy, xaKCbijibiic xacay, KypMerrey, aAaji 6ojiy, KOJiTbiFbmaH AeMey Tepi3Ai inapHFaT 6ejirijiereH acone rypbinTa icajibinTacicaH 6apjibi^ Ky- KtiicTapbiH opbiHAay apKbuiw 63 opbiHAapbrna K;oHMbi3. Ojiap 6acKajiapAaH ocbi apHaftbi KyKbiKTapw ce6errri epeicHiejieHeAi.

IariAep atyperiHiij %yaHbiLUbi 59 2. ApHaftti KYKkiKTapw 6ipaic; HCJISMH ACEHE a/iaivr- repiuijiiK KYKMKTapbi 6ap a/iaM/iap. Ojiap/ian ce36eH epi icneH acaftcbi3AbiKTap MCH 3HHHABI HopceJiepAi Kaftxapybin, 03in YHATKAH HrijiiKTep/u MYCBIJIMAHAAP YIUM YHATYBIN acone e3in yHaTnafaH acaMaiiAbiKTap/ibi 6ac^a MycbiJiMaHAap ymiH Ae yHaxnaybin, 6yji aAaMAapAbm opxaic KYKMicrapbi 6o./ibin Ta6bijiaAW. Kepicimiie, 6apjibiic, aAaMAapAaH acaiicbi3AbiK:rapAbi Kaftxapybm aceHe KOJibiniiaH KejireHine ojiapra acaKCbuibiK; aca- caybin MiHAeTTi. Byji xaAHCTeH yrbtHbijiaxbiH oiijiapAbin i r n i 6ipi—aAaM- AapMeH ojiapAbin Aopeacejiepine Kapaft KapbiM-Kaxbmac acacay KepeKTiri. HFHH, yjnceHre Kypiviex, Kirnire i3eT, MeftipiM KepceTy, KaxapjiacKa OJI yHaTaTbiH, aHara aceHe eftejire T H i d i KYKbiKTa- pbrna caft, epiciH ceftjiecin, cemM apxaxbin iciciMeH coraH ceftKec MeMijie acacay, naTiuajiapMeH aceHe 6HjiiK 6acbiHAaFbijiapMeH uieHAepme acapaca acyMcaic, ceftjiecy Kaacex. COJI ymiH Ae Ajuiah xarajia M y c a MeH hapyHFa: « E K e y i n nepFaybmra 6apbinaap, etiTKem OJI rneKTeH uiMKTbi. OraH acyMcaK ce3 ceftjienaep, 6eAKiM yriT ajiap He ^opKap»,—AereH (Taha, 43-44). • EHAerne K;apbiM-K;axbiHacxapAbin, KYKbi^xapAtni 6ipHe- nie xypjiepiH Mbicajira KejixipceK: FyjiaMajiapra KaxbiCKaHAa KypMex-i3exneH, KimineftijiAiKneH MOMijie acacan, ojiapAMH; naHAajibi ijiiMiHe MyK,xaacAbiK, Kepcexy aceHe ojiapra acni Ayra Kbijiy KepeK. • XaAHCxe acacxapAbi acyMcaKTbiKneH epi Kbi3biK;xbipy apKbiJiw Hrijiiiace 6yftbipbin, acaMaHAbi^xaH Kairrapy, ojiap- Abi nrijiiKKe biHTajiaHAbipbin, 6arbixxay ymiH naacexmme Kap- acbi-^apaacax acyMcay aceHe ojiapra AepeKijmc KepcexyAeH ayaaK 6ojiy KepeKTiri aftxbijiraH. COJI ce6enxi naftraM6ap <£>: cEajiajiapb^du Mcemi macmau HOMO3 otqjm 6yubipbin,dap, aji oma Kemende (oKbiMaca) ca6a»,dap»,—AereH (66y ^aya).

l3riAepj K Y p e r i m j jKyaHbiiiibi Ajuiah ejmiici aAaMAapAbi 03 opbiHAapwua KOTO periHAe acypeKTepm HcjiaMFa aci6iTKici KejireH aAaivwapra OCBI TacijiAi KOAAaHbin, ojiapra Ken Majr-AYHHeAep 6epeTiH, aji HMaHbi opHbiKKaHAapra 6yjiaft icTeMeimH. • OneAAepMeH Ae. 6ajiajiapMeH Ae acyMcaK, KenijiAepiH ayjian ceftjiecy KepeK. • /l,iHH acaHe AyHHejiiK HeMece e K e y i H e Ae KaTbicTbi Kbi3MeTTepAi JiaftbiKTbipaK aAaMAapra Tancwpy Aa aAaM- AapAbi 63 opHHHa Koiora acaTaAbi. COJI yiniH, acipece, 6njiiK 6acbiHAaFbi KH3MeTKe TaraHbiHAaraHAa, rneiniM Ka6bijiAaH- THH Kicijiep oraH jiaftbiK Kym-KyaTTbi, eaceT, KafibipbiMAbi, cancaTTbi SijieriH, aAiJOTK opHaTyra, xanbiKTbm KYKbiKTapbiH KaHaraTTaHAbipyra, 3ajibiMAap MeH KbuiMbiCKepjiepAi aybi3- AHKTAYRA acaHe T.6. 6HJI1K 6ACBIHAARBIHBIHI M i H A e T m e KIPETIH Kbi3MeTTepAi aTKapyra Kyini aceTeTiH aAaMAbi TanAay ymiH aKfciA-Ke«ec Kypyw KaaceT. • K,a3bijibiKKa Aa inapHFaT 3anAapbiH acaHe 6ojibin acaTKaH OKHrajiapAbi acaKCbi 6ijieTiH, AiHAap, aKbiJi-napacarrbi api MaKTayjibi KacHerrepre He aAaMAM TanAay KepeK. • Meimrrepre HMaM TaraHbiHAaFaHAa Aa Aypwc K¥JIInw~ JIBIK YKIMAEPM T.6. acaKCH 6ijieTiH Kicim TANAAY KaaceT acaHe 6yji aftTbijiFaHAapAbin 6apjibiK yjiKeiiAi-Kiuiijii MaHcairrapra Aa KaTbicbi 6ap. QftTKem Ajuiah Tarajia: «Ajuiah ceiwepre aMaHarrapAbi 63 HejiepiHe TancwpyAbi 6yHbipaAbi», AcreH (Hwca, 58). • BHJIIK MaHcanTbi opbiHAap. AMaHaTTapAbiH en yjiKem, coHAHKTaH oraH jiaftbiKTbi aAaMAapAbi TaraftbiHAay KepeK. CoHAaft-aK ep6ip Kbi3MerriH 63 6ijiripi, 63 MaMaHbi 6ap. M y - HHH; 6 e p i ocbi x a A H c r i n Ma3MyHHHAa acTapjiaHraH. • XaAHCTiii Ma3MyHbi KyHaKapjiap MeH KtuiMbicKepre KaH- Aaft inapa KOJiAaHy KepeKTiriH Ae KaMTHAH. MyHAaft acaFAaft-

61 tariAep JKyperiHiij gyaHbiuibi /ia KbijiMbiCKepre mapnraT Kaii^aH aca3a 6ejiri/iereH 6ojica, oraH COJI aca3a 6epijiezu. GftTKem mapHraT—6apjibiK HrijiiKTiH; K03i. Erep niapwraT aca3a 6ejirijieMereH KJ>IJIMWC icTejimce, OH/ia acaraaftbma Kapaft acayanKa TapTbiJiaHbi. Ojiap/tbiii Keft6ipiHe aftbiirray-ceric aceTKijiiKTi 6ojica, Keft6ipiH KeciM^i aca3a raHa aybi3AHKTaft ajiazibi. • Ca^aKa MCH cwftjibiK Ta KapbiM-KaTbmac, KYKbHcrapra acaTa^bi. Bip-eKi K¥PMa He 6ip-eKi acyTbiM TaMaK aceTKijiiKTi 6ojiaTbiH Ke36e Kaftbipnibira ycbiHbijiap ca/iaKa MCH acar^aftbi Hainapjian acoKinbijibiKKa Tan SoJiraH apjibi Keaeftre KepceTijiep acap^eM Aeiirefti 6ip/ieft eMec. «KopjibiKKa ayinap 6ojiraH aziaMAapAbifi Ka/iipjiicme acaii/tapbiH anibicbiH» ziereii HaKbiJi ce3 6ap. • blKnajibi, 03biK acaF^aftw, 6aftjibirbi MeH MycbijiMaH/iapra naft^acbi 6ap Kicijiep ae onaaft MyMKiH,a;iKKe ne eMec 6acKa amaM/iapAaH epeKniejieHefli. Ocbi acoHe ocbiraH yKcac icrepzun 6epi 6i3 Tajman OTbipraH ocwHay mapHraT neH aKbiJi KynraFaH Tepen Marbmajibi acTapbiHAa acarwp. MycbiJiMaHAap acaKCbi pen ecenTereH ic- apeKCTTep/un 6apjibiFbi AjuiahTbm Ky3Bipbm/ia zia acaKCbi.

62 IsriAep >KyperiHijj gyaHbiuiw O H AATblHIIIbl XAAHC ffiasa He c a y a n a#aMHbii| jgbiAbiFbma Kapafi 6oAaAbi jU? jU? ja ijii-jj 4)1 ill J^IJ J13 : Jti -up <3)1 ^ ' * A\\T J* U*I JSLS* I J^J C<B\\ <0)1 0 6 y CnpMa (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICHH): «Ajuiah ejiiuici ( 6 i p e y r e ) 3UHH oicetnKhce, Ajuiah omu 3UHH 3KemKi3edi matte KiM (6ipeyre) igibindamca, Ajuiah omu *;M>iHdamadbi»,—den aummu»,—ji,eTeti (AXMJW, 96y fl,aya, BT- THPMH3H, H 6 H M a i K a h 5KOHC 6 a c ^ a j i a p ) . Byji xaanc mapHFaTTbin era Heri3iHe HycKaiiAbi. Eipimmci: }Ka3a MeH cayan nri He acajvian aMajmapAbin Typme Kapafi 6ojiazp>i. Byji Ajuiah TarajiaHbin MaKjayra jiaftbiK ZtanajibiFbiHtiH Kepimci. MacejieH, Ajuiah 03i yHaiaTbiH Hep- cejiepAi icTeyinijiepAi yHaTbin, 03i aceK Kepe-riHAi icTeyini- JiepAi aceK Kope^i. KiM MycbijmaHHMn acaFAaftbiH acenijiACTce, Ajuiah OHbm acaFAaftbiH AyHneAe Kane aKbipeTTe xeijijiAe- TeAi, aji KiM MyMiHAi 6yji AyHHeAeri yaftbiM-K;aHFbijiapAbm 6i- piHeH KyTKapca, Ajuiah OHM KMHMCT KyHri KaiiFbi-KacipeTrin 6ipiHen KyTKapaAbi >Kone neHAe ©3 6aybipbiHa acepAeMAecyAi TOKTaTnaHbiHina, Ajuiah Tarajia oraH acepAeMAecyAi TOKTaT- naftAM. COJI CHHKTM Ajuiah Tarajia MycbiJiMaHFa 3HHH THri3reH aAaMra 3HHH KejrripeAi, oraH KYJIWK acacaraiiHbin Q3iH ajiAaHy- ra Aymap eTeAi, aji oraH KjiMHAaTKaHFa ^HbiimaTaAbi x e H e OCH Heri3re KaTbicbi 6ap 6apjibiK acaFAaftjiap ocbijiaft KepiHic TA6AAH.

I l3riAep myperinig gyaHbiiiibi 63 EKiHiuici: Ce6enTi ACEHE ce6enci3 3HHH-3APAANKA TMHMM cajiy. ©HTKeHi IIaftFaM6ap «(Ce6enci3) 3UHH (acenci3yre) be, (acayan peTm^e) 3U«H (aceTKi3yre)' de (pyKcaT) OKOK?*,— AereH. B y j i 3HHH TMri3y/IIN 6APJIBIK TypiH KAMTHFLBI. 3HHH THri3y eici HepcemH; 6ipiHe: aaaivwbi naft/ia KejiTiperiH icTeH aftbipyra HeMece oraH 6ip 3HHH KejiTipyre anapbin co- ra/i,bi. A/xaM^apra 3HHH KejiTipy pyi^caT e-rijiMeHTiH 3ancbi3 ic, KepiciHiue, a^aM Sac^ajiapra 3HHH icejrripy/ieH aceHe ojiapflbi penaciTyzieH 6ac TapTybi THic. Ocbi xa^HCKe KATBICTBI acaFAaftjiap^aH caHaMajiacaic • Cayaa-caTTbiK icTepmzie aji/iay, ajia^KTbiK acacay, ca- TbiJiaTbiH Tayap/tbiH KeMiuijiiKTepiii acacbipy, Typjii K;yjibiK;- cyM/tbiKTapra 6apy, 6araHbi KOTepy3, KepyeHHiH; ajmbiHan IHM- Fbin KyTin ajiy4, 6aybipbi5 KejiiciM acacan acaxKaH caTy, caTbin ajiy, acajira 6epy, acanra ajiy aceHe COJI CHHKTM 6acK;a na. 6apjibiK KejiiciM Typjiepme KHJiirin, OHHH; CBIPTBIHAH KejiiciM xacacy, COHAAFT-an 6aybipbiHbm ycTiHeH OJI Kyzia TyciceH eftejire Ky/ta Tycy, Kbi3MeTTepiH e3 aepeacecm/ie aTK;apbin OTbipraH aaaMflap/ibiH: opHbiH neM/ieHyre epeKeT eTy. MyHbiH; 6ap- jibiFbi aa TMHMM cajibiHraH 3HHH aceTici3y 6ojibin Ta6biJian;bi. A j u i a h Tarajia MyHaaft KejiiciM/tep/UH cuiKaHCbicbma 6epeKe 1 BYJI xcepae aaaMflapra ce6enci3 ACEHE KCK ajiy MaK;caTbiHfla 63iHe Kejiren 3ajiaji/IAN KeoipeK 3HHH KejiTipyre yMTbuiy Typajibi aHTbuiran. 2 FynaMajiap OCH xaflHCTeri <<aa-flapapy» aceHe «a/i-/inpapy» ce3flepi 6ipaeii Marbinara He Me ajifle onapflbm apacbm/ia aftbipMauibuibiK; 6ap Ma AereH Macejie^e 6ip/reft nirapae eMec. QNAPFLBIN Keniiiijiiri 6yji era c,03/iin apacwuaa aHbipManibuibin 6ap sen ecenTeftfli aceHe 6yji Typajibi /ta Typjii ninipjiep airraflH. Ojiapflbm imiH/ieri ice6ipeK Kaniji ayaapyra Typapjibirbi— <?a/i,-flapapy» e3iHe 3HHH THri36ereH a^aMra 3ajian Kejrripyai, an «a,a,-flHpapy» 6ipiHini 6OJIMII 3anr.BI3 3HHH KejiripreH a/jaMra 3HJIH KepceTy /tercHfli 6ijmipe/U» AereH niicip. IIIapHraTTa OCH eKi acar^aHfla «a 3HHH KejiTipyre TMHMM cajibiHraH. 3 Byjiaft eTyre 6acna 6ipeyre 3HHH KejiTipy ymiH icTejireHfle raHa TMHMM CAJIBIHAABI. 4 Byn acepae Kepyenzo najia CbipTMHqa OHMH TayapjiapbiH 6a3apra TycipMec 6ypbiH KeTepe caTbin ajiwn, COCMH ^afca caTy ymiH KyTin any aftTbuiraH. 5 HFHH, /UH/ieri 6aytipbi.

~64 ~1V k r i A e p McyperiHiij gyaHbimw AapbiTnaiiABi, oftxKem MycbijiMaHra 3HHH Kejrriprenre A j u i a h 3HHH THii3eAi, aji Ajuiah Tarajia 3HHH aceTici3reH a^AMHAH HrijiiK acorajiaAbi acaHe KOJibiMeH icTerem MoftHbma ijiinin, aca3acbi peTiHAe oraH acaMaHAbiK aceTeAi. • CepiKTecTiH; cepiKTecice HeMece Kopmimn Kepuiire c©3- 6eH He icneH 3HHH Kejrripyi. Tine/ieft 3ajiaji KejuipyAi aftTna- FaHHbiH; 63iHAe, em6ip aaaMHbm 63 MyjiKme, KepmiciHe acaHa- Ma 3HHH aceTeTiHAeft ic icTeyme Ae 6oAMaftAH. • EopbiniTbiHbm K;apbi3 6epreH aAaMra 3HHH Kejrripyi aceHe oraH 3HHH THri3eTiH ic-apeKerrepre 6apybi. K,apbi3 6epreH aAaMHbin p¥KcarbiHCbi3 6opbiniTH Kapbi3biH koh Typbin, Kaftbip-caAaica 6epyi, 6aci<;a K;apbi3 6epyinijiepAeH 6ojieKTen K;apw3 6epyniijiepAin 6ipiHe AYHHe-MyjiKm icenijire Koiobi, KaflbipbiMAbiJibiK; Kopbma Maji-MyjiiK 0TKi3yi, Kapw3 6epreH aAaMra 3HHHH THEIIH acarAaftAa KY-71 a3aT eTyi HeMece OHMH PYKcaTbmcbi3 63 KaaceriHe 6acbi APTBIK Kapacbi-KapaacaT acyMcaybi A¥PIIC eMec. • GcneTTepMeH 3HHH KejiTipy. OJI Typajibi Ajuiah Tarajia: «(MyparepjiiK yjiec 6 0 j i i c y ) acacajiraH e c H e r r e p MeH i^a- pbi3Aap (©TejireHHeH) KeftiH 3HHHCH3 TypAe (acypri3ijiy Ke- p e K ) — AereH (Hiica, 12). Byji xepAe ecneT HecimH MyparepjiepAin 6ipiHe oraH THe- cijiiAeH Ke6ipeK 6epyi HeMece Kepicmme MHpacKopAw yjiecci3 KajiAbipyw acaHe Myparepjiepre 3HHH THri3y MaKcaTbiHAa 3anAbi MHpacKopjiap caHaTbiHa KipMeftTiH aAaMra yjiec 6epy acemHAe ocneT KajiABipyw Typajibi aftTbijiraH. • KenTereH acarAaftjiapAa ep Kicirnn 03 aftejiiH 3HHHra 6a- Tbipybi Aa Aypbic eMec. MacejieH, aacbipacy Ke3iHAe aftejimeH TOAeMaKbi ajiy yniiH oraH aAefti aAiJieTci3AiK acacaym1 He 3HHH 1 Byn xepae axcbipacy Ke3iHfle eiiejiiHeH 6ejirijii 6ip coMafla ai^na He 6ip AyHHe- MyjiiK ajiyra 6aFMTTajiran epKCKTin 3ancti3 spaceri acafljibi aftTbijiraH.

I tariAep jKyperiHig, JSyaHwuibi 65 aceTKi3y MaKcaTbiH^a OHH KaftTapbin ajiybi1 HeMece eni eftejii- Hin 6ipiHe eKiHiniciHe 3HHH THETIH#eft Keiiijiiii 6ypybi, 6acKa- ina afiTK;aH/i,a, OJI eftejiiH 3aftbirrTbiK; KyKj>ncrapbiHaH Karbiri, aacbipacnaca M Kyfteyci3 eftejiAeft KyH KeniTipyi. • IlIeniiM/iep/ie, K y e j i i K T e p MCH 6 e j i i c T e acone 6acKa i c r e p - ne eici TapariTbin 6 i p i m n naft/iacbi y m i H 6flijieTci3AiK acacay. Byjiap/ibin 6epi 3HHH KejiTipy 6ojibin caHa/ianbi, aji Myn/iaH ic- apeKeTKe 6 a p r a i m a p acasajianyra aceHe A j u i a h TarajiaHbm oraH 3HHH ACETKI3YIHE jiaftbiic, 6ojiaa;bi. Byjiap^bin eu copaiojcbi—6HJHK 6acbiH£aFbi Kicijiep/un ajiflbinaa 6ipeyjiepAi acaMaHAan, ojiapabi aca3ajiayra He Aymie- MyjnciH TapTbiH a n y r a HeMece raecijii HepcejiepmeH aftbipyra ejiiKTipy. Ocbuiaft ereTiH ep6ip a/iaivi 3ajibiM, OJI 6yji aymieAe aceHe anbipeTre aca3axa ayrnap 6ojianbi. • B y j i aftTbiJiraHFa IIaftFaM6apAMH acyKjiajibi aypybi 6ap a/IAMHBIN cay A^aMjiapMeH acojibirybiHa THHHM cajiFaHbi2 acaTEmw. GftTKem OJI 3HHHflbi Heraacere anapybi MYMKIH. Cotmaft-aic IIaftFaM6ap ananecTep MeH COJI CHHK;TH a/iaM- AapAbin KenmijiiK apacbm/ia 6ojiybma pyiccaT ernereH3. OcbiH^aft aceHe ocbiFaH yiecac 6apjibiK; ic-aMajmap Typajibi A j u i a h Tarajia: -«COJI 6ip MYMIH/IEP MEH MYMUI eftejmepfli ACA3BINCBI3 PEHACITKEIWEP, e j i S e r r e , acajia acaybin, AMBI^XAH AMBIK KYHE acyKTen ajia#bi»,—AEREH (Ax3a6,58). 1 Mynaa afiejime 6acKa a^aMra Kyfteyre nibiryra MyMKmaiK 6epMey ymiH e KeKTin aacupacy yaKbiTbiH a/iem c o 3 y u Typajiw ce3 6ojiFaH. 2 IIaHFaM6apHMH3flbim «(>KyKnajibi) aypy (aaaMflbi) eniKaniaH cay (aaaMMeH) oip (acepre) opHajiacTHpyra oojiMaftflu*,—«ereH ce3i pnyaaT eiiflreH. Byji ce3 AAAMAAPRA M, xaHyaH^apra M K£THCTM. Xa^Hcri aji-Byxapw MeH MycjiHM 3 6 y hypaftpaaaH (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICIJIH) aceTKi3reH. 3 MycjiHM IIIapHfl H6H CyaftaTHn (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICHHV «CanH<j> Taimacbi eKiJwepimn apacwHfla oip ananec (Kici) 6ap eai. IlaHFaMOap (&) oraH: «Bi3 cemn aHTbiHflbi Ka6buiAaflWK, eH«i Kepi K,aftTa 6ep» aen aftTyzibi oyiibip/tbi*, — aerem Typajiw xaaHC-ri KejrripreH.

tariAep HtyperiHijj gyaHbiuibi • CoHAaii-aK, IlaftFaM6ap MycbijiMaHAbi 33ijiAen 6ojica AA KOPKMTYRA THHHM cajiraH1. ByraH acyprrbi KejieKe eTin, K,opjiay, OJiapAMH, ap-HaMbicbi- Ha TneTiH c03Aep a f l i y , apajiapbiH/ta apa3AbiK TyAbipaTbm ic-opeKCTTep Ae acaTaAbi. M y n b i H 6 o p i aca3ara Aymap e r e T i H 3HHH aceTKi3y aceHe KHMHAHK TynbipyAbin Typjiepi 6ojibin Ta- 6biJia,zibi. COHBIMEH 6YJI XA/IHCTE MycbijiMaimapFa 3HHH MEH KHMH- AbiK THri3reH aAaMra A j u i a h Tarajia 3HHH aceTKi3in, KJIHHAMK TyabipaTbiHbi Typajibi aftTWJica, o^aH yFbiHbijiap OH MycbiJiMaH- Abi 3HHH-3apAan neH KHbiHAHKTaH nyTKapraH aAaMra A j u i a h Tarajia KapbiMTa cbiii periHAe MeHjiimne Hrijiiicri Hocin eTin, Typjii 3HHH-3ajiaji MEH KJIMHABIKJAPAAH apainajiaiiAbi. 1 AxMaflTbuj «MycHa/ibiHfla» A6,ayppaxMaH H6H 96y Aaajianun: « Ajuiah ejimici (gft caxa6ajiapbiHbin 6i3re aihybiHiiia, 6ipae ojiap Ajuiah ejimiciMeH 6ipre canapaa 6ojiFaH£a, ojiapflbin 6ipeyi yftbiKTan iceTefli. Con/ja eKiHini 6ipeyi Kejiin, OHWH ace6ejiepiH ajiHn KOA/TBI. YTTKBICBMAH OHHFAH ajiri Kici (ace6ejiepi OPHBINZIA acoi^ eKemH Kepin) nopubin iceTefli. ByHM KepreH 6acnajiapw Kyjie 6acTaftflbi. Ajuiah ejimici (IG) (ojiapaaH): «He ymiH KyJiin acaTbipcbin,a,ap?»—aen cypaftflH. AaaMflap: «Bi3 aceoejiepm anbin Kpftbin E/jiK, OJI K;opiy>in Kajiflbi. COJI yrniH raHa», —sen scayan 6epe/u. CoH«a (IIaHFaM6ap «MycbuiMaH MycbUiMaHAW KopKHTybiHa 6ojiMaiiflH»,—flenTi»,—flerem Typajibi xa^HC KejiTipijireH. Byji XAFLHCTIN HCHAFLBI CEMMFLI ACAHE OHH 96yflayn;TE payaaT ETKEH.

l3riAep jKYperiHig {^yaHbimw O H YKETIHIHI X A A H C B a p i H K,aMTHTbiH H H igaciieTTep ill jjjl : JLuj 4 i l l ^jU? ill Jjli^ JlS : Jli i>' Zjlj^1 j i ^ ^* ^ -- -- ^ ' *^ JJ^V TI^TOJ I I U I ^JIJ .CJT UI^* * *' 0 6 y 3app 6ji-Fn(J)apH (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICMH): «Aiuiah ejiiuici xcepde 6ojicaus da Ajuiahmau Kppwx,, ma- MUH icmtH, (apTbmina) OHM oicoxmbiH Mcaqcu ic icme Mcaue adaMdapm 3Kax;CBI MiHe3-KFTJITUI^MBI 6OJI»,—den aummu», — AEREH (AXMAA, BT-THPMH3H ACEHE AJI-XaKHM). Byji yjibi xaAHCTe Ajuiah ejiniici (jg) AjuiahTbin Kyigbi MeH neHAejiepAin KyB^iKTapw Typajibi aftTKan. Hen/iejiepi caicraybi Tnic AjuiahTbiHi Kyi^bi—ojiapAbin Ajuiah Tarajia/iaH 63 Aepe- acecinzte KopKybi aceHe TbiftbiM cajiHHraHAapAaH 6ac TapTy opi MiHAeTTi HapcejiepAi opbinaay apKbiJibi OHHH arnybi MeH a3a6biHaH caicraHybi. Byji c e 3 A e p — A j u i a h TarajiaHbm ayejirijiep MeH co«Fbi- jiapra1 AereH ecHeri aceHe «AjiJiahna Kyjinibijibiic eTin, O a 3 H KopKbinAap!» AereH 6apjibiK naftraM6apjiapAbm 63 KaywM- Aapbma ecneTi. AjuiahTaH KopKyAbi aftraicTaftTbiH TaKyajibiic; KacneTTepi Typajibi Ajuiah Tarajia: «3KY3Aepinzu uibiFbic He SaTbic^a 6ypbin (KyjiHibijibin Kbijiyjiapbin) nrijiiic eMec. Bipai^ KiM A j u i a h ^ a , ai^wpeT KyHme, nepiuiTejiepre, KiTairrapra, IlaHFaM6apjiapFa HMaH KejiTipce aceHe acaKbiHAapbma, ace- TiMAepre, MiciciHAepre, acojira KajiraHAapra, KaftbipuibijiapFa aceHe nyji a3at eTyre aca^cw icepe OTbipwn, Maji capn HMJI- 1 HFHH, A/TAMFLAPSHH 6apiHe.

tariAepHtyperiHijjgyaHbiuibi ca dpi HaMa3/ibi TOJIMK opbrn/jan, 3eKeT 6epce, yo/iejiepin opbiHAaca, TapmbuibiK,Ta, KjibiHinbuibiKTa acaHe COFMC Ke- 3iHAe ca6bip eiymi 6ojica, COJI HrijiiK. Mine, cojiap iiibiH- nibumap api cojiap TaKyajiap» (Banapa, 177); «Pa66buiapbinHbiH; KemipiMme acaHe TaKyaJiap ymiH e3ip- jieHreH era KeKTep MeH acep,qeft acaHHaTi^a acapwcbiHAap. Ojiap (HFHH, raicyajiap) KeHjiiijiiK neH Tapnibuiui^Ta (Ajuiah acojibiHAa) Maji capn KbUiaTbiHAap opi ojiap aniyjiapbiH ace- Hymijiep, a^aMAapra KemipiM eTyuiijiep. Ajuiah acancbuihiK; icTeyinijiepAi cyfteAi»,—AereH (OJIH IiMpan, 133-134). Ajuiah Tarawa ocbijiaftma TaKyajiapAw cnnaTTaft Kejiin, ojiapAHH KOMiji HMaHra He eKemH, ceHiMAepi, CMPTKM acaHe iimci ic-aMajiAapbi HMaHAbiJibiKKa TOJIHK caftKec KejieTium, T3H 6e;iiKTepiMeH api Maji-AyHneciMeH rn6aAaT eTeTiHAepiH, MyK,TaacAbiic neH K,aftrbi-K,acipeTTe acaHe K,ayin-K,aTep Ke3iHAe Ae ca6bipjibijibiK TaHbiTaTbiHAapbiH, aAaMAapra KemipiM acacan, peHaciTyjiepme T93iMAijiiK KepceTeTiHAepiH, acypTKa acaKCbijibiK acacaftTbiHAapbiH, KaHAaft Aa 6ip aAenci3AiK He 63iHe 3yjibiMAWK icTece, apTbimna AjuiahTaH KemipiM eTimn, Tay6ere KejieTiHAepiH aftTKaH. AJI IIaftraM6ap neHAere Kaft yaKbiTTa, Kaft acepAe, KaHAaft acarAaftAa 6ojiMacbiH TaKya- jibiKTbi ycTaHyAH ecneT eTKeH, eftTKeHi apKiM TaicyajibiKKa aca MyKTaac acaHe KaHAaft acarAaftAa 6ojiMacbiH OHCH3 Ta6biCKa aceTe ajiMaftAbi. BipaK, neHAe TaK,yajibiKK,a KaTbicTbi MiHAeTTi TypAe KaHAaft Aa 6ip KeMmijiiK aci6epin ajiaAbi. IIaftraM6ap 6yji KeMini- jiiKTi acybin, acoHTbiH aMajmap icTeyre, HFHH, KaHAaft Aa 6ip acaMaHAMK icTereH con, apTbiHina 6ip acaKCHJibiK icTeyre 6yftbipraH. MyHAa acaKCbijibiK AereHAe Ajuiah Tarajiara aca- KbiHAaTaTbiH 6apjibiK icTep Typajibi aftTbijiraH. OjiapAbin imiHAe acaMaHAHKTapAM acoHTbiH en Manbi3Awcbi—mHH

69 fariAep >KYPer'H'B gyaHbiiiibi acypeicreH Toy6ere icejiy, Ajuiah TarajiaAaH KeniipiM eTiHy, OHM ecKe ajiy, OHM ACAKCBI KepeTiHiH, O^AH KOPKAXBIHBIH api YMiTTeHeTiHiH KapceTy, OraH acaHe OHWH KenHiijiirme yHeMi yMiT apTy. CoHAaft-aK; 6yjiapra iuapHFaT 6ejirijiereH acaMaHAbiKTbi JKOHTHH KACF)(F)apaT aMajiAapbi Aa acaTaAbi. Ka<J)(J)apaT aMajiAapbi M a j i - A Y H H e H e T a H 6ejiiKTepi KeMeri- MEH OPWHAAAYTI MYMKIH. >KaMaHAbiKTapAbi acoHTbiH aMajmapra acypTica KeinipiMAi- jiiK TaHbiTy, aAaMAapra acaHe 6yiciji acapaTbijiwc Hejiepme acaKCbijibiK acacay, Kaftrbi-KacipeTice ymbipaFaHAapFa AeM 6epy, K,HbiH acaFAaftra Tan 6ojiraHAapAbiH aywpTnajibiFbiH aceiUJiAeTy acaHe 6apjibiK 3HHH-3apAan neH KHbiHAbiKTbi acoio Aa acaTaAM. Ajuiah Tarajia: «IIIbiHMHAa, acaiccbiJibiKTap ACAMAHABIICTAPAW JKOHAM*,—Aen aftTKaH (HYA, 114). naftraM6ap 6ojica: «(KyHAejiiicri) 6ec (yaK^iT) HOMO3, vcyMd Men Mct[Ma, paM03au Men paM03au, (neHAe) yjucen Kijuajiapdau ayjian, 6ojica, apcuiapundaiu (iciim KyHdJiapAbi) Mcoxdbl—AereH (Mycjmut, Ax.waa xeeHe ar-THpMH3H). BoftcyHy aMajiAapbi apKbiAbi AjiAah TarajiaHbin iceinipi- MiHe aceTyre 6ojiaTWHbiH HycKaraH KenTereH anrrap MeH xa- AHCTep 6ap. A j u i a h Tarajia OJI apKbiAbi KyHajiapAbi aconxbiH Hapcejiep- AiH 6ipi—KaftFbi-KacipeTTep. MyMiH KaHAaft yaftbiM-KaftFbira, acaftcbi3AHKKa Tan 6ojiMacbiH, Tinri, Ta6aHbiHa TiKeH Kipce Ae Ajuiah Tarajia ocbi yinrn OHMH, KyHajiapbiH KemipeAi. MyHAa Kaftrbi-Kaciperrep AereHiMi3—acaKCbi KepreH aAaMMHaH He 3aTbiHaH aftpmjiy He AeHecme, acyperme HeMece Maji-MyjiKiHe acaftcw3AHK aceTy CHHKTW neHAemn iciHeH THC 6ojiaxbm mnci acaHe cwpTKbi acarbiMCbi3AbiKTap. M m e , ocbi ce6enTi IlaftraM- 6ap yM6eTTepme 6ip acaMaHAbiK icTen KoftraH acarAaftAa apTbiHina oHbi acoHTbiH acaKCbiAbiK icTeyre 6yftbipAbi.

l3riAep jKYperiHig {^yaHbimw COHAH KeftiH OJI Kici Ajuiah TarajiaHtm KYK^I Typajibi e c K e p r i n , HFHH, AIH c e m M A e p i MeH OHWH iniKi aceHe CHIPTKH aMajiAapbiH KaMTHTbiH TaicyajibiKTaH aftHbiMayra e c n e T erin: .adaMdapm WCAQCBI Miues-K^JIHUGNBI 6OJI»,—PEPI. >KaK,cbi MiHe3-KyjiHK,Tbin 6acbi—anaMAapAH eiHKaHAaft peH- actineyin, ojiap TyAbipraH pemiirrep MeH acaftcbi3AHKTapAbi Kemipyin aceHe ojiapra ce36eH epi icneH acaKCHjibiK icTeyin. >KaK,cbi Mme3-KyjibiKTbin en Manbi3Abicbi —aAaMAapra 6apbra- m a x y M c a n 6ojiy, ojiapra ca6bipjibijibiK TaHbrry, Me3i eraey, acbiAbi acy3Ai 6ojiy, c y x f i a r r a c T b i n KenijiiH ayjian, 6aypan ajiap KOHH-KOJITBIK acbijibi ce3AiJiiK. KeftAe e3iji-Kajiacbin Aa naiiAajibi 6ojiybi MyMKiH, 6ipaK, OHBIMCH THM eyecTeHy^in Kaaceri acoK, EHTKEM ce3Aeri e3iji TaraMAarbi Ty3 CHHKTM, acoKTHFbi aa, K e i r r i r i a e ACAKCBI eMec. CoHAaft-aK acai^cbi MiHe3-K,yJibiKTapAbi« 6ipi—yjnceH- Kinii, AKBIJIAM-AKBIMAK,, 6ijiiMai-HAN,AH AEREH CHHKTH T y p j i i a^aMAapAwn epK,aftcbicbiMeH Aepeaceci MCH acaFAaftbma caft KapbiM-KaTbiHac acacaybin. /],eMeK, A j u i a h TarajiaAan mbmaftbi r y p A e KopKaTbiH aceHe ejieyMerriK Aeijreftjiepimn epKHJibuibirbma KapaMacTaH aAaM- Aapra acaKCbi MME3-KYJIBIK TaHbiTaTbiH AAAM 6ap HrijiiKKe KOJI aceTKi3eAi. G f t T K e m OJI A j u i a h TarajiaHbiH KyKbi MeH aAaMAap- Abin KYKbiKTapbiH opHbiHa Koftbin, AjuiahTbm, FH6aAaTbiH KepKeM opbiHAayrubiJiapAaH e p i n e H A e j i e p r e acaKCbijibnc, aca- CAYUIBIAAPAAH 6OJIAH.

71 IariAep jKyperimjj gyaHwuibt OH CEri3iHini XAAMC DAIAETCI3AIKTIJG CAJYJAPBI ^LlaJl ijiJL-jj <Qp ill ill J J l S : J\\S Uglp ill jJ ill Xs- I f - « ^ *' ,&»U5JL ^JJ OLUK A6AyJurah H6H O M a p ( A j u i a h aiceci eiceyiHe pa3bi 6OJICHH): «Ajuiah ejiiuici «3yjibiMdbin; qujunem Kqui qapattebi mifuexmep (6ojii>in KaH-raAbi)», — den aummu»,—AereH (aji- ByxapH, MycJiHM x e n e AXMOA). Byji xaAHCTe 3yjibiMAMKTaH caKraHAbipy K a n e aaijmiKKe HHTajiaHAbipy 6ap. U l a p n r a T 6yKiji 6ojiMbicbmaH ewji, on OAI^WIKKE 6yftbipbin, 3yjibiMAbiKKa T I I H H M cajiaAbi. A j u i a h Ta- rajia: -«Pa66biM aaiJiAiKTi 6 y H b i p A M » , — A e n aiiT» (Arpa<t>, 29); « H e r i 3 i n A e A j u i a h eAL/iAiKTi 6yHbipaAbi» (Haxji, 90); «CoHAaft HMaH Kejrripin, c e m M ^ e p m 3yjibiMAWKiieH 6MJI- raMaraHAap, MiHe, c o j i a p r a aMan/jbiK; 6 a p acane o j i a p Typa acojira TycKeHAep», — AereH (dnraM, 82). HMaH acaHe OHMH Heri3Aepi MeH TAPMAKTAPBI, iuiKi acaHe CbipTKj>i KepimcTepimH; 6 a p i — e A i J W K , aji OHMH i^apaMa-icap- cbi Marbmacbi—3yjibiMAbiK,- 0AiJiAiKTin en acoraprbi Kepimci acaHe OHMH Heri3i—AjuiahTaH 6acic;a eui6ip Tanip acoicrbiFbiH nibiH HicbiJiacneH MoftbiHAay, OHMH c n n a r r a p M MeH KepneM eciMAepiHe HMaH Kejrripy, AiHAe acaHe O r a H Kyjinibijibiic eTyAe HIMH MKBIJIACTBI 6ojiy. AJI Ajuiahica cepiK Kocy 3YJIMMAMKTBM en yjiKem caHajiaAH. 0HTKem Ajuiah Tarajia: «PacbiHAa, (Ajuiahica) cepin n o c y — 3 o p 3yjibiMAbiic»,—AereH (JiynMaH, 13). dai-naiK AeremMi3 — 6apJibiK H a p c e m 63 opHHHa KOIO acaHe MiHAeTTi KyKHKTapAn opbiHAay, aji 3yjibiMAbiK, 6yraH

V72 IsriAep JKyperiHiH, gyaHbiuibi MyjiAe K,apaMa-K,apcw MarbiHaaa Kejieai. KyKUKTapAbin en y j n c e m e p i e n M i H A e r r i c i — n e H A e j i e p c a ^ T a y w raic AJIJIAH-MN KYKWKTapw, HFHH o j i a p A t m A j u i a h T H TaHbin 6 i j i i n , O r a H KyJiuibiJibiK; eTyi e p i O r a H eimciMAi aceHe eniHepceHi cepiK Kocnaybi. COASH KewiH HMaH Heri3AepiH aceHe HaMa3 OK;y, 3eKeT 6epy, paMa3aHAa opa3a TyTy, AjuiahTbm K a c H e n i y f i m e K,aacbijibiK, acacay, 6 i p - 6 i p m e aKHnarrbi aceHe ca6bipjibuibiK,Tbi K e « e c eTy CHHKTM H c j i a M mapHFaTTapbiH o p w H A a y icaaceT. AJI 6yjiapAbiH, 6ipeyiH opbiHAaMayAMH, e3i SYJIHMAMK 6ojibin CAHAJIAABI. COHBIMEH 6ipre EtaHFaM6apFa HMaH KejiTipy, OHW 6epi- HeH apTbiK acaKCbi Kepy, o r a H 6oHcyiiy, KYPMCT KepceTy aceHe OHMH, 6¥HPBIKTAPBI MEH ce3AepiH 6apjibiK AAAMHBIN 6YHPHK,- Tapbi MEH CE3AEPMEH acorapbi KOIO CHHKTH KYKHKTAPBIH caK- Tay Aa eAiJwiKTin Kepimci. neHAemn, MyMiHAepre e3 acaHAapbiHaH Aa apTbiK, ojiapra 6epmeH MeiiipiMAi epi acaHanibip 6ojiraH aceHe ep6ip MY- cbijiMaH xeK COJI apKWJibi HrijriKKe aceTKeH naftraM6ap KYKbiKTapbiHbin 6ipeyiH 6 y 3 y b i — a c a yjiKeH SYJIWMAWK,- ATa-aHara nrijiiK KepceTy, TybicTapMeH 6aHJiaHbiCTbi y36ey aceHe acojiAac-acopajiap MeH K,apbiM-KaTbiHacTaFbiJiapAt>iH 6 e - p i m n KY^biKTapbiH caKTay Aa eAiJiAiKTin, aji 6yji aHTbijiraH- AapAbi opbiHAaMay eAiJieTci3AiKTin Kepimci. CoHAaii-aK epjri-3aHbinTbijiapAbin 6ip-6ipimn KYKMFMH caKTayw Aa eAiJiAiKTin Kepimci, aji MyHbi opbiHAaMaraH— 6AIIIETCI3 AAAM. AAaMAapra KaTbiCTbi eAiJieTci3AiKTiH, r y p i Ken, 6yjiapAH Konrracy KaacbiJibiFbiHAa IIaHFaM6apAbiH; «Pacbinda, cendepdin Kflndapbuf, MOJI-dtpmenepin^ matte ap-HOMUc- 1 Baci^ama aiiTK^H/ia, 6Mipjiepi«.

73 tariAepJftyperiHiH,gyaHbiuibi maptan, ( 6 i p - 6 i p i « e ) octu qajiadmtu1, ocu auda»u ocbi Kqudeptyuty mtcuemindeu iqacuemmi(eji-fiyxapH) ^en aftT- k#h ce3flepi KaMTbiraH. t\\HHMeT Kyrn e/UJieTcis/UKTiij 6apjibiK Typi Kapaijrw TyiieK- Tep 6ojiwn, 3yjibiM£biK acacaraii/iap 03Aepimn 6AiJieTci3,zuKTe- piHe acapaca aca3ajiaHaa:bi. AJI 3yjn>iM,a;biKTaH acana meKKeHaep 6AiJieTci3AepiiiH; Hri aMajmapti ece6iHeH ecejiepiH Kairrapbin ajiaaw3, erep 3yjibiM£biK acacaraiiAap/ibm acaKCbijibiKTapbi 6ojiMaca HeMece Taycbijibin Kajica4, OH/ia acana iueKKenaepflin KaMaHAbiKTapwHaH ajibiHbin, 3ajiHMAbin KepceTKeH^epre ap- Tbijiaabi. AJI efliJWKTiij 6epi khhmct KyHi Hyp 6ojibin opajiazibi. Byji Typajibi Ajuiah Tarajia: «COJI KyHi MyMiimep mch MyMm attejiaepfliH, nypjiapw ajmapwuma aceHe OH, acaKTapbnma acyripremH KepeciH,. «CeHflepflin 6yriHri cyHhffliijiepiH,— acTapbmaH e3enaep ararwH acaHHarrap* (sen aHTbijianbi)», — AereH (Xaaiw, 12). Ajuiah Tarajia 6/iijieTci3AiKTi 03iHe aceHe neHaejiepme xa- paM eTKeH. A j u i a h © a i n i n co3,a;epi MeH icTepm/ie aceHe acapbiji- Kayw MeH aca3ajiaybraaa Typa acojiAbi ycTaHaabi, OJI—0/i;iji. OJI neH^ejiepi ymiH a e aaiJiaiKKe aceTKi3eTm Typa acoji^bi aftKbiHaan 6epzu. COJI acojiflaH Taiwan aaaM T03aKK;a anapaTbiH 3yjibiMAbiK acojibma Tyceai. 1 Byji acepse Meiace MCH oraH yjiacbin acaTK^H aftMaK Typajiw aftTHJiraH. Byji aHMan KacHerri acep caHajiHn, OJI ophmaap/ia TeK aaaMffapabi raHa eMec, 6apjibiK, TipmijiiK nejiepiH e j u i p y r e He ojiapra 3ajiaji Kejrripyre, conaaft-ai? eciMfliKTepre « e 3HHH aceTKi3yre THHMM cajibiHraH. Byji aHTbuiraH, ecipece, KaacbuiMK; MaycuMbi Ke3flepiHe aftpmyna IOTJHCTH. Ocbuian IIaHFaM6apHMbi3 ( M ) aziaM/iapflbiH 93apa KapbiM-KaTbmacTa 6ip-6ipinin Kiiyinci3/iiriH caicraybi JicjiaMHbin Heri3ri KaFHflajiapwHHn 6ipi eKeHiH 6aca KepceTKeH. 2 Byji TypaJiH M6H A66ac (Ajuiah aned eKeyiHe pa3H 6OJICHH) pnyaaT eTKeH xa/yiCTe oaaHflajiraH. 3 Byji acepae e/UJiexci3,aep/UH ece6inaeri nri aina/map/ian ojiap 3VJibiMflbiK; KepceTKeH aaaMaapra acanarneKKeH3yjiHMflbiK;TapbiHa acapaca a/ibin oepijieTim Typajibi aftTbuiraH. 4 HFHH, 3yjibiMflbiFHHa ymbiparaH aaaMMeH ecenTecyre aceTKijiiKci3 6ojica.

tariAep JKyperimg gyaHbimw 3YJIBIMABIKTBIN y i n Typi 6ap: 1. A j u i a h Tarajia KeinipMeihiH 3yjibiMAbii<;, OJI—Ajuiahica cepiK K;ocy. B y j i Typajibi A j u i a h Tarajia: •«A j u i a h 6 3 i H e cepiK KOCbuiyaw KeinipMeftai»,—AereH (Hnca, 48). 2. A j u i a h Tarajia ecKepyci3 K&AAbipMaftxbiH aAaMAapAbm 6ip- 6 i p m e acacaraH 3yjibiMAbiK;Tapbi. MyHAafi acarAaftAa Ajuiah- THH; OAiJiAiriHin KeMeji KepiHici p e i i H A e aAaMAap 6ip-6ipiHeH 3yjibiMAbiKTapHHa acapaca Kbicac, HFHH KCK ajiaTWH 6ojiaAbi. 3. AjijiahTbiH epiK-KaJiaybiHa 6aftjiaHbiCTbi 3yjibiMAbiic, HFHH aAaMAapAbm; A j u i a h Tarajia ajiAbiHAarbi nmpicTeH 6acKa KyHOJiapbi. M y H A a f t acarAaftAa A j u i a h Tarajia icajiaca KyHejii- jiepAi aca3ajiaftAM> MeftipiMi Tycce KemipeAi.

75 t a r i A e pJ f t y p e r i H i H ,g y a H b i u i b i OH TOFbI3bIHIHbI XAAWC IXIyKipiiiiAiK 6iA#ipy TaciAi J* J ! 1 & A' At J J^J J IS : JlS aIP ill ^FIJ I'JIJA ^ tf. ,'^s- At lju IJJJJJ of jjjr'\\ tji^Sji j i Jl Ijjkl* Jilif G6y hypaftpa (Ajuiah ORAH pa3bi 6OJICHH): «Ajuiah emuici «03depw,Heu moMeu 6ojigaudap»a Kflpanfiap, 03depin,- nen Mcompbiga1 KftpaMonjbap, 6%JI Ajuiahmuu, HbisMemme- pitt KfOMCbiuSayjiapbiH, tfuiiu en, otcaxjcbi (Taciji)*2,— den aummu»,—AEREH (MYCAHM, AXMJIA). KaHAaft naftAajiti ecneT acaHe He AereH iceiUJire KOHWMAH Aa mnnajibi ce3Aep Aeceni3ini! Byji ce3Aep neHAem Ajwahica OHMH HbirMeTTepiH MoftbiHAay apicbijibi iuyKipinijiiK 6ijiAipy- re, ojiap Typajibi atjriMejien, cojiapAbiH KeMeriMeH HbirMeT Be- pyrnire 6oftcyHyra acaHe OraH ajiFbic-pH3aim>uibiFbiH 6ijiAipy- re cenTiri THeriH iciepAiH 6epiH icTeyre biHTajiaHAbipaAbi. Pa- CMHAa, Ajijiahica iiryKipiuijiiK 6ijmipy—KyjiuibuibncTbm 6acbi, HrijiiKTiH Heri3i acaHe neHAejiepAiH en eyejiri MiHAeTi. OftTice- Hi neHAejiepre Hocin 6ojiraH 6apjibiic HbirMeT—Ten AjuialrraH. BapjiMK, nrijiiKTep MeH acaiccbijibiKTapAbi Ajuiah aceTici3in, 6ap- AbiK, Kecipjiep MeH acaMaHAbiicrapAbi Ajuiah icaftTapaAH. Ehac- nie OJI neHAejiep inaMajiapbi aceTiceHine ajirbicTapwH 6ijiAipy- re o6AeH jiaftbiK. CoHAbiicTaH ap neHAe iiryKipniijiiK 6ijiAipyre acapAeMAeceriH 6apjibiK TacijiAepAi naftAajiaHybi KaxeT. 1 /Karaaftbi acorapw 6ojiFaHra. 2 HniaM aji-ByxapH MarwHacbi acafbmaH ocHraH aca^bm xaflHcri KejrripreH. Onzia Ajuiah ejimicimn (^y. «^aftcbi6ipin 63iHe Kaparaima Ke6ipeK 6aftjibin epi cyjiyjibiK 6epmreH 6ipey«i Kepce, OHfla 63iHeH TeMeHre K;apacHH»,—ziereHi pnyaaT eTijie^i.

IariAep jKYperiHiij KyaHbiiubi IIaHFaM6ap ocbiJiaft Ajuiah Tara/iara pH3auibijibiK; 6iji- aipyain KepeMerreft aayacbm aceHe biKnaaabi Tecijime Hyc- KaraH. O h m h Mon-MaFbinacbi neHae epaaftbiM 63iHeH aKbiJi- napacaTbi, nibiK^aH Teri, aYHHe\"6aftjibiFbi aceHe 6ac^a aa Hecin 6oJiraH HbiFMeTTepi tomch aaaMra Ha3ap ayaapyw KepeK. B y - raH yHeMi Ha3ap ayaapa acypy OHH Pa66bicbiHa acm-ami ajiFbic 6ijiaipin, OraH Maicray-MaaaK aftTyra MoacSypjieftai. OftTKe- Hi OJI MyHaaii acaraaftaa yHeMi 63meH ap Typjii aepeacejiepae TOMeH aaaMaapaw Kepeai aceHe ojiapabm Ke6i aeHcayjibiK, 6aftjibiK, pH3bin-Heci6e, Typ-ryjiFa aceHe MiHe3-KyJiMK acarbi- HaH 6yFaH Hecin 6ojiFaHaapra THM 6ojiMaca 6ipa3 acanbiH- aayaw apMaHaaftTbiHbiH TyciHeai ae, Ajuiah Tarajiara: « A f « - sau HbisMemmep 6epien wane Mem 03i oKapam^aHdap- dbm, KoSineu ajideqauda apmbiK, emxeH Ajuiahqa MaK,may- Madaqmap 6OJICUH»X a e n acni MaaaK aftTaabi. OJI KenTereH aKbiJi-eciHeH aftbipbijiraH He am-acajianaui, 6acnaHacbi3 aaaMaapaw Kepin, 03imH; aKbiji-eci TOJibiKTbiFbi aceHe 6acnaHacbi 6apjibiFbi, pH3biK-Heci6ecmin aceTKijiiKTijiiri 6ojiraHbi ymiH Pa66bicbma MaaaK aftTaabi. OJI KenTereH aaaMaapaw N Typjii nayKacKa majiabiKKaHbm, aji 63iHin aeHi cay, aeji6e3eci 6yTm eKeHiH aurapaaH. KenTe- reH aaaMaapAMii aiHHeii 6e3in, 6ejimeciHeH KyHejiap 6arnaFbi- Ha 6aTbin, 6yaaH a a copaKbi nejiere aymap 6ojiraHbiH, aji e3iH Ajuiah OHaaft KaciperrepaeH aMaH caKTaraHbm 6ijieai. OJI KeirrereH aaaMaapawii yaftbiM rnerin, KaftruFa 6aTbin acypremH, a3Fbipyjiapra Tycin, acyperi Tapbijibin acypreHiH ce- 3iHeai, aji e3imH; Mynaaft maeTTeH aMaH eKeHiH, Ajuiah Tarajia oraH acypeK TbiHbimTbiFbiH cbiftjiaraHbiH TyciHeai. Tirrri OJI Ke- 1 Byji ce3flep 9T-THPMH3H 96y h y p a f t p a a a H ( A j u i a h oraH pa3hi 6OJICMH) pnyaaT eTKeH xaflHcrin 6ip 6ojiiri.

77 tariAepJftyperiHiH,g y a H b i u i b i Aeft 6ojica Aa ocbi KanaraTiHbijiAbiK neH acaH paKaTbi HbiFMeTi- MeH KenTereH 6aft aAaMAapAan acwn TyceAi. AJI MYiwaft cbmaKTapAbin 6 i p m e ynibiparaH ajiau 6ojica, 6yziaH Aa aybip Kafirbi-KacipeTKe TycKeH KenTereH aAaMAapAbi Kepin, 63imn acarAaftbm ejiAeKaftAa acaKCbipaK eTKem acaHe 6acbiHa TycKeH aybipTnajibiKTbi aceiiijiAeTKem yiniH Ajuiah Tarajiara MAKTAY-MaAaK aftTaAbi. Girncem KaHAaft acarbiMCbi3 xaFAaii 6ojiMacbiH eMipAe OAaH Aa aybip acarAaft Ke3AecexiHi 6ejiriAi. IIaftraM6ap KepceTKeH Typa acojira Tycy Hacin 6ojiraH aAaMHbm iiiyKipmijiiK ce3iMi icyHHeH icyHre apTa, KyHHeH KyH- re Kymeiie TyceAi, A j u i a h TarajiaHbnj oraH AereH HbirMeTTepi Ae 6ipiHeH KeftiH 6ipi arbijiaAbi. AJI Kepicimne 6ojiraH acar- A a f t A a , 63iHeH cayjibirbi, 6aftjibirbi, pH3biK-Heci6eci MCH 6acKa Aa COJI CHHKTHJiapbi apTbiK aAaMAapra cyrwH KaAayuibi acaH MiHAeTTi TypAe A j u i a h TarajiaHbm HbirMeTTepiH KOMCbiHbin, HiyKipniijiiK ce3iMmeH aftpwjiaAbi. A j u i a h Tarajiara AereH inyKipmijiiK ce3iMiH acoraJiTKaH aAaM e3iHAeri 6ap HbirMerreH aftpbijibin, amy-bi3ara yuibipaftAbi, yaftbiM-KaftrbiAaH apbiji- Maft, KOJibiHAarw HrijiiKKe Keijijii TOJiMaftAbi aceHe AjuiahKa Pa66bi api BacKapynibi peTiHAe Hapa3bijibiK 6ijiAipe 6acTaft- Abi, 6 y j i — A i H MeH AyHHe 3ajiajibi e p i Tynci3 KacipeT. Keft6ip aAaMAap AjuiahTbiH, HbirMerrepiHiH Ken eKemH oft- jian, Om>iH; Typjii nrijiiKTepi acaftjibi, ojiapra Ajuiah TarajiaHbin KeH,mijiiri MeH MeftipiMi apKacbiHAa raHa aceTyre 6oJiarbiHbi aceHe OHWH 6acKa HbirMerrepiH aftTnaraH jcyHAe Ae 6ip HbirMe- Ti Typimn e3iH, oraH inyKipmijiiK 6 i j w p y r e Kyrni aceTneihim CHHKTH caHan Taybicyra Aa maMacbi KejiMeftTim acaftjiu n M p acyripTeAi. Ojiap Ajuiahrbm HbiFMerrepiH TOJIMK MoftbiHAayra Meac6yp 6ojibin, OraH aori MaAaK, aftTaAbi aceHe Pa66HCbiHaH OHHH HbirMeTTepimH 6ipiH OraH yHaMaftTMH, OJI pa3bi

tariAep HtyperiHijj g y a H b i u i b i 6ojiMaftTBiH icKe naftaanaiiyFa yjuiaabi. HMaH 6ejiiKTepiniH en >KaK,cbicMHbin 6ipi 6ojibin Ta6bijiaTbiH AjuiatvraH yajiy ce3iMi Hecin eTijireH neHae 63iH Pa66bicw TbiftbiM cajiraH acepmae KepyiHeH He 6yftbipraH acepmae TannaybmaH Kbicbijiaaw. IIIyKipmijiiK Hrijiiicrin TyTK,acbi epi HbiinaHbi 6oJibin Ta- 6bijiaabi. IlaftFaM6ap <fg) M y r a 3 H6H >Ke6ejiFa: « P a c u u d a , Men ceni McaK,cu KepeMiu. Etu^aiuau op (napw3) HaMOsdan Keuiu: cYa, Ajuiah! Ceni ecme ajiyuMa, Camn uiyicipuii- MK emyi.ue OKANE 03 dapemecmde QYJITUBUIBIK; MACAYBIMA McapdeM 6epe zep!» den aumydbi yMt>imna», - a e r e n (AxMaa, dH-Hacan, 96y ,3,ayA acaHe 6aci^ajiap). CoHaaft-aK; naftraM6ap (%): cYa, Ajuiah!Meni 03w,e yHe- Mi uiyxip emyiui api yHeMi 03in,di 3hcip emyuii eme zep!» aereH ce3ai acni icaftTajiaraH (AxMaa, aT-THpMH3H, dji-Eaiihaiai 5K3He aT-TaiiaJiHCH). Ajuiah Tarajiara iuyicip eTyinijiepain en yjiwcbi IIaftFaM6ap OHbm HbiFMeTTepi ymiH TOJIMK; myKipmijiiK 6ijiaipyre maMacbi KejiMeftTimH MoftbiHaan: cCamn aumbuiap Ma- dcugnuu, ece6iue oiceme {UIMOUMUH, Cen 03-0sw,di Ma- da^magaHbiUfdaucbih,^, aeren. A j u i a h acaKcw 6ijiyuii. 1 Xa^HCTi MycjiHM, 9 6 y flay/i xcaHe 6act<;a MyxaaziHCTep AftmaaaH (Ajuiah oraH pa3H 6OHCHH) aceTKi3reH. Byji IIaHFaM6apbiMH3 caxmeae aftTnaH ce3/tepzun oip 6ejiiri.

79 l3riAep jKYperimji gyaHbimw ^VMHPMACHHIIIH XAA^C TahapaTCbi3 HAMAB JKOK, hi* At JJJ *sl AIIP ill j^jLi At J ^ At ^ j* lil — (Ji'JL?-! .L^jsj — 0 6 y hypafipa (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICBIH): «Ajuiah eji- mici «Ajuiah eiuqaucbMftbm, mahapamm 6ij3buimii Mcasdauda (Kama) mahapam aJiMauuuuia HOMO3UH K,a6bui emneudi», — den aummu»,—aereir (aji-Eyxapn, MycjiHM, G6y ,ZJayfl JKANE 3T-THPMH3H). Byji xa^ncTe AepeTci3 aaaM TahapaT ajiMaca, OHtm HaMa3Bi Ka6Biji eTijiMeimm, HFHH AypBic 6OJIM3MTBIHBI, cayan aca3biji- MaHTBiHBi Typajibi aftTbijiFaH. AJI OAaH yFBiHBijiaTBiH MOTHS— TahapaT ajiraH ajuaMHBiH, HaMa3bi, OJI 6aci<;a Aa 6apjibiK, naMa3 niapTTapBiH opbiHAaraH acarAaftAa Ka6biJi 6ojiaTBiHBiH 6ijmipe- Ai. BiiTKeHi inapHFaT KenTereH yxiMAepAi 6acKa aa 6ejirijii 6ip icTepMeH 6aftjiaHBicTBipaABi, HFHH 6apjibiK Kaacerri inapTTap caKTajiBin, Ke^epri KejrripeTiH Hepcejiep acoftBiJiMaftBiHina OJI YKIM^EP TOJIBIK OPBIHAAJIRAHFA ACATNAFIABI. ILLAPHRATTBIN OCBI Heri3iHe KaTBicTBi ryjiaMajiapABm niKipjiepiHAe a/iinaKTBiK 5KOK- 0 f t T K e m K e n M e c e j i e j i e p A i KAMTHTBIH HAMA3 CHHKTBI KyjinibijibiK TypjiepimH yKiMAepi OJI Typajibi enriMejiereH KeirrereH KypaH aarrapbi MeH xaAHCTepre cyneHe OTBipBin jKHHaKTajiaAM, ojiapAbiH 6ip opbiHAa Kejiyi inapT eMec. O H K H FAJIBIMAAPBIHBIN {J)HKH aceHe YKIMAEP FBIJIBIMBIH KA- jiBiirracTBipybiHAaFBi, ojiapABi peTTen, TapMaKTapra aacBipa- TyBiHAaFBi aceHe KeirreKTi HepcejiepAi 6acKaJiapra TyciHiKTi

tariAep HtYperiHiji ijyaHbiuibi 6ojiy ymin 6ipiKTipyiHAeri1 6acTbi ce6en Te ocbi. Byji icTe (J)HKh rajibiM/iaptiiibiii ciiupreH en6eicrepi opacaH 3op. Ojiapra McjiaM MeH MycbijiMaHAap ymiH aTKapraH Kbipyap icTepi yiuiH Ajuiah Tarajia nri cayairrapwH aca3raft! Byji Heri3 6apjibiK, opbiHAa 6acuibijibiKK;a ajibmaAbi, HFHH inapHFaT yKiMAepi Kaacerri niapiTapbi TyrejiAeft acHHaicrajibin, Ke/ieprijiepi acoftbijiMaftbiHina TOJIHK 6ojiMaftAbi. Bi3 KapacTbipbin oTbipraH xa/inc TahapaTTbi 6y3aTbiH 6ap- jibiK Hepcejiepai KaMTbiraH. Ojiapra aMMHbin Hecen acojmapbi- HaH 6ejiimn nibiraTbiH Hepcejiep, TahapaTTbi 6y3aTbiH yftiga2, AeHe^en nibiraTbiH 6acKa Aa Ta3a eMec Hapcejiep, ep Kicimn aftejire iiiaKyaTiieH acaHacybi, XHHBIC Mymejiepm niaKyaTnen ycTay T.C.C. ACATA/IBI. Oirrce p,e 6YJIAPABM Keft6ipiHe KATBICTBI epTypjii ninipjiep aftTbijiraH. CoHbiMeH ocw aTajiraH TahapaTTbi 6y3aTMH HapcejiepAiij 6ipi 6ojiFaH acarAaftAa, mapHraT Tajia6bma caft TahapaT aji- MaftbiHina aAaMHbm HaMa3bi Aypbic 6ojiMaftAbi. OJI ymiH peT-T6pTi6iH caK,Taft OTbipwn «M6HAO» cypeciiiAe aftTbijiraH AeHe 6ejiiKTepiH acyy HeMece AaJiejiAi ce6enTep 6oftbiHina cyAbi naftAajiaHy MyMKiH 6ojiMaca He cy acoK Ke3Ae eftTnece OHW naftAajiaHy 3HHH KejiTipeTiHiHe Kayin TyraH acarAaftAa TonbipaK-KyMra TajiMMyM cory apKbiJibi Ta3ajiaHy KaaceT. Byji xaAnc aM6e6airrbirH ce6eirri, erep aAaM yMbiTybi He 6ijiMeyi cajiAapbmaH Tahapara 6y3bijiraH Kannbi HaMa3 OKbica, OHH KaftTa OKybi KepercririHe AaJieji peTiHAe acypeAi. ByraH KATBICTBI niKip AJIMAKTBIKTAPW acoK. HFHH, AAAM HAMA3H aca- He OHbm KypaMbiHAarbi KYAiubijibiK apeKerrepAi opwHAaraHbi 1 Byji acep«e (JJHKJI MaMaHflapbiHWH Typjii Hapcejiep MCH acaFaafljiapra K^THCTH 6ojiFaH 6ip fliHH MiHaerri, MacejieH, Majiawn Typjii TyicHMbmaH 3eKeT 6epreH«e Hem 6aciiihiJibiKKa any KepeicririH TyciHflipyjiepi TypajiH aftTbuiraH. 1 XaHa4>HJiapflMH niKipiHme, acaHTaftbin He inajiKaJian acaTbin yiibiKTay JK6He ecTeH TaHy aa TahapaTTbi 6y3aflH (KAPANHI3: <an-Hxnuip* 1-TOM, 17-6eT).

81 l3riAep » Y p e r i H i g K,yaHbiim>i y i n m cayan ajiaTbiii 6ojica a a, MiHaeriHeH TOJIMK KYTBIJIY ymiH OHBI KaiiTajian OKybma Typa icejieai. A A TahapaT ajiraHbiMeH aeHeciHae He KHiMmae 6ip Heacic 6apbiH yMbiT^aH aaaMHbiH; acaraaftbi 6acKauia ©imcem cemMai AOJIEJI K03aepi 6oftbiHina OJI HaMa3abi naftTa OKyawH Kaaceri acoic © i m c e m TahapaT 6ejirijii 6ip ic-epeKeTTepai opbmaaraH acaraaftaa raHa MinaeTTeH KyTbiJiaTbiH aMajiaapra acaTaabi. AJI HeacicTeH Ta3ajiaHy TbiftbiM cajibiHFaHHaH ayjiaK, 6ojiyra yiccac aMaji, 6yraH KaTbiCTbi aaaMaa KaHaaft a a 6ip y3ip-ce6en 6ojica, OHH icaftTajiay mapT eMec.

82 tariAep JftyperiHiH, gyaHbiuibi TKUblPMA BIPIHini XAAHC Ta6nFH K,acHeTTep ja 'jJis- aIIp dill J J V 3 :cJl3 I^IP 3JUU- j * J ^ p j tjj&ty JaSj J u k l i i j tiJljJUlj ii^JJl frliPjj _>UJt Jal <ji Oj^UJl c 4 - J j J^ J^j u&j '• o0 Aftuia ( A j u i a h oraH pa3bi 6OJICMH): «Ajuiah ejiiuici COH uapce (pumpasa (HFHH, Ta6nFH KacneTTepre) wcamadbi: Mqpmmbi 6acy, caiqajidbi ecipy, Mucyax naudajiauy, Mypundbi cyMeu tuato, mupHax, any, cay can, 6yuudaphiH1 Mcyy, KflJittibiKf (acyiwepiH) xcyjiy2, nianmbin, Mcyniu K,upy OKdHe ucmuuoKa— den aummu»,—aereH. X a a n c r i pnyaHT eTyuii: «OHUHiuucbm %Mumbin KftJidbiM, 6ipan, ayu3du warn Sojica Kepen»,—aenri (MycjiHM). Ta6nrH icacneT «(J)HTpa» aeremMi3—aaaMaapawn A j m a h Tarajia acapaTKaH Ta6HraTbi, Ajuiah Tarajia ojiapabi COJI Ta6nrH KacneTKe 6eniM eTKeH. OJI TaSnrii KacneT nrijiiKTi yHaTbin, OHM apTbiK caHayra acaHe acaMaHabiKTaH XHpemn, oaaH 6ac TapTyra 6eftiM. Ajuiah Tarajia ojiapabi naK, Ta3a api HrijiiK neH AjuiahKa KaTbiCTbi IHHH biKbijiacTbi >Kone OraH yKcLKblH 6ojiyabi Ka6biJiaayra aaftbiH eTin xapaTTbi. Ta6nFH KacneTKe KaTbiCTbi 3an-yKiMaepiH Ajuiah Tarajia eKi Typre 6ejireH: 1 Byji acepae caycan 6yMH«apH FaHa eMec, OHMH apanapH rypajibi aa aHTbmraH. 2 M y H f l a acyJiy rnapT eMec, OHM Ke3 Kejiren TacijiMen ajica MJiaflw. 3 HcTHHaca—era Hecen xcojibmaH nibi^aH HaxcicTepai cyMeH acywn Ta3apTy.

83 IsriAep jKyperimtj gyaHwmw E i p m m i c i : >Kypeic neH acaH A Y H H e m Ta3apTaAw. M y H A a Ajuiahica HMaH KejiTipy aceHe oraH 6aftjiaHbicTM AjuiahTaH Kopicy, O r a H yMiT apTy, O H M acaiccm Kepin, O r a H acaji6apHHy Typajibi aftTbijiraH. Ajuiah Tarajia: «XaHH(|) Typae1 aceHe Ajuiah aAaMAapAbi coraH 6eftiM xapaTican Ta6nFH icacneT- Ke2 caft acy3inqi Ainre 6 y p . AjuiahTbm acapaTywHAa e3repic 6ojiMaflAbi. M m e , 6yji Tyn-Typa3 A»H, 6ipaic, aaaMAapflMH, Ke6i 6ijiMeiiAi. Ajuiahica acaji6apwHraH Typ^e O a a H icopica HaMa3Abi opbiHAaHAap e p i cepiK icocynibiJiapAaH 6OJI- M a n a a p » , — A e r e H (PyM, 30-31). MiHe, ocbuiap acaH AyHHe MeH acypeicri Ta3ajian aceTijmi- peAi, acaMaH AepT-Mepe3AepAeH apbijrrbin, KepKeM MiHe3-icy- jibiKTapMeH eceMAeiiAi aceHe MyHbin 6apjibirbiHbin Tyn-Tep- KiHi HMaH Heri3Aepi MeH acypeK aMajiAapbmaH Ta6biJiaAbi. E K m u i i c i : CbipTKj>i Ta3ajibiK, aceHe 6apjibiK, jiac, 6bijiraHbiiH HepcejiepAeH apbijiy. Bi3 icapacTbipbin OTbipraH xaAHCTe ocbi- jiap Typajibi aftTbijiraH. Byjiap HcjiaM AiHimn icaAip-icacneTi caHaTbma acaraAbi. OftTKem MyHbin; 6epi AeHe dejiiicrepiH Ta3a 1 HFHH, TayxHflTeH aHHHMaii. 2 Ta6nFH KacHeT—apa6 TijiiH/teri «<J)HTpa» ce3miH 6anaMacbi. Byji ce3flin Heri3ri apiirrepi—<J>-T-p. OCH apimepAeH «<f)aTp»—acapaTy, acacan rnwFapy AereH TyHbiK eTicriic niHFaflbi. AJI «(J)HTpa» ce3i—ay 6acTaFH Ta6HFH acapaTbuiMCTH, 6ojiMbicTbi 6ijiAipeAi. H6h aji-Ocnp: «Byji AereH ce3—aaaM AyHHere KejireHAe 6ejirijii 6ip KacHeirepi acaHe Ta6nFH 6ojiMHC-6iTiMi 6ofiwHiiiafliHfliKa6buiAayFa 6eftiM 6ojiwn TytuiaAbi, an erep OHH 93-e3iHe najiflbipca, OHAa OJI 63 6OJIMWC- 6iTiMme ijieceai, aji aywTKyuibuiap a«aM«apflHH HeMece KajibiirracKaH cajrr- AacTypJiepflin ecepi ce6enTi raHa aybiTK;HAbi»,—AereH (H6H bji-OCHP, <OH- HHHAA»: 3/457). AJI H6H Xaacap (Ajuiah oraH pai^biM ercm):«AAAMAAP «4>HTpa» AEREH ce3«I Kajiaft TyciHy KepeKTiri Typajibi Macejieae Typjii niKipjiepre Kejiai, 6ipan; en Ken TaparaH niKip 6oiibiHoia, <f>HTpa AereHiMi3 — HcjiaM»,—Aece, H6H 96yji-Bapp: «Bi3AeH ajiAbiHFbuiapAbin oacHM Kenmijiiri OHH ocbuiaft TyciHreH, aji wiM nejiepi Typajibi aftTap 6ojicaK, ojiapAbin TyciHAipyiume, Ajuiah TaranaHbm: «Ajuiah aAaMAapAbi coraH 6eftiM acapaTKaH Ta6HFH rcacneTKe» AeremHAe «Ta6nFH KacneT» aen HCJIAMABI—Ajuiahica 6oftcyHyAbi aftTKaH»,—AEIIAI» («D)arxyji-BapH»: 3/248). 3 HFHH, sypbic, AKHKAT.

IariAep JKYperimg ijyaHwiiibi ycTayra aceHe ojiap/ibiH, cay-cajiaMambijibirbi MCH Kj>i3MCTTepiH KaMTaMacbi3 eiyre 6arbiTTajiFaH. FyjiaMajiapAbin opTaK ninipi 6oHbmnia aybis 6en MypbiHAM niaio Kiini aceHe y j r c e H xeAec1 Ke3itiAe opbiHAaJiyw MiHAeTTi Hepcejiep. C e 6 e 6 i Jiac Hepcejiep Ke6me ocbi acepjiepAe acHHa- jiaAbi, coHAbiKTaH ojiapAbi Ta3ajian Typy KaaceT. CoHAaft-aK ayw3Abi Ta3ajiay ynriH MHcyaKTbi2 naftAajiaHFaH aceH. OJI T y - pajibi Ajuiah ejimici cMucyaic ayu3du mcucuiaudbi api AjuiahKfl. tptOMdu 6oJiadw>>,—AereH3 (AxMaa, dH-Haceii acaHe ain-IIIa<l»n>H). M i H e ocbi ce6eirreH, TahapaT ajiraHAa, HaMa3 OKHTMH Ke3- Ae, yiiKbiAaH oHHraHAa, Tic capraa 6acTaraHAa, aybi3Abin AeMi 6y3biJiraHAa's T.C.C. 6apjibiK y a K b i r r a m a p n r a T MHcyaKTbi naft- AajiaHyAM MiHAerreHAi. Y c r i n r i epiH anibiK Typybi y i n m MypTTbi 6acy HeMece 6y- TiHAeft ajibin TacTay Aa Ta3aJibiKTbi caicray aceHe MypbiHHaH nibiraTbiH HepceAepAeH caKTaHy mapacbi. OftTKem MypT ecin, epiHAi acaybin KajianiH 6oJica, aAaMHbin iimceH-acereH TAMARBIHA THioi MyMKiH. COHAAFT-aK TMM e c i n K i MYPT Kici Keji6eTiH A e ycKj>mcbi3 eTeAi. O f t T c e Ae 6 y j i a p r a KQHIJI a y - AapMaHTHH aAaMAapra y3HH MypT yHaca KepeK, cipe. CaKaJiAH Ajuiah Tarajia ep aAaMHbm KaAip-KypMeri epi KepKi eTKeH. CaKaJi ecipreH KicijiepAiH KapTaftraHAa Aa Keji- 6eTiH acorajrrnaybi Aa ocbi ce6eirri. CoHAHKTaH caKajiAbi ecip- reH a63aji. 1 Kiini xajs.ec—TahapaTTbi 6y3aTMH acaraaftjiap, an yjiKeH xa^ac—acyHiirriK. 2 MHH 6YTaraiHaH acacanaTHH Taaiyna, OHWH YIIIHH TicTen inaHHafim&i AA TicTi acaHe ayhi3/ibi Ta3anayra naftaajiaHa/tbi. 3 Byji xazpic AihnaflaH (Ajuiah OFAH pa3bi 6OJICMH) xceTKeH. 4 Byji xa«HC AftinaaaH (Ajuiah oraH pa3H 6OJICHH) xceTiceH.

IariAep a4yPer'H'B iSyaHbiuibi 85 AJI TBIPHANTAPAW ajiy, KOJITHK acymH acyjiy aceHe caycaK apajiapbiH acyy Typajibi aifrap 6ojicaK, 6yji acepjiep ae aeHeaeri Kip Ken acHHajiaxbiH opbmaap. CoHAbiKTaH 6yjiapFa KaTbiCTbi Ta3ajibiKTbi caKTay MeH acaFbiMCbi3 Hepcejiepai ajibin Taciay KaacerririH euiKiM TepicKe uibiFapMaftabi. Byji aftTbiJiraHHbm man TyKTepiH Kwpwn ajibin TacTayra aa KaTbicbi 6ap. Era Hecen acojibmaH uibiKKaH HeacicTepai cyMeH He KeceraieH Ta3ajiay MiHaerri epi TahapaT inapTTapbiHWH: 6ipiHe acaraabi. CoHbiMeH acorapbiaa aftTbiJiraHaapabiH, 6apjibirbi aaaMHbm, cbipT-6eHHeciH acerijiaipin, TOHai Ta3a ycTayra KeMeKTeceTi- HiH epi 6apjibiK 3HHHaw aceHe acHpemnrri Hepcejiepai acoHTbi- HHH 6ijiaiK, aji Ta3ajibiK—HMAHHAH. Ce3iMi3ai KopbiTa Kejie aftTapbiMbi3, aaaM 6oiibiHaaFbi Ta6nFH KacneT uiapHrarrbm 6apjibiK iniKi aceHe cbipTKbi acaK- TapbiH KaMTHaw. GftTKem OJI iniKi ayHHem acaMaH Mme3- KyjiwKTapaaH Ta3apTbin, Tyn-TepKiHi HMaH MeH TayxnaKe, Ajuiah Tarajiara aereH IHHH MKHjiac neH OraH MoftbiH 6ypyra 6apbin TipejieriH KepKeM Mme3 - KyJitiKTapaw KepKeftTeai epi aeHem ae Typjii HeacicTep MeH KipjiepaeH aceHe ojiapra ce6en 6ojiaTbiH Hopcejiepaen Ta3apTaaw. ZteMeK, 6yji—TeHaiK epi pyxaHH Ta3ajibiK. CoHawKTaH aa AjuiahTbm ejimici «Ta3CUlblK, UMdHHUH, MCapTTlblClU*, \" ACren1 (MycjiHM). AJI Ajuiah Tarajia: «PacbiHaa, Ajuiah Tey6e eTymijiepai aca^cbi Kepeai epi Ta3ajiaHyuibuiapabi acaKCbi Kepeai*,—/ten AFTTKAH (Ba^apa, 222). IIIAPHFATTBIN 6yKiji 6OJIMHCH TA3APYAAH, AAMY men aceriji- aipyaeH, Kaaip-Kacneri acorapw aMajiaapra maKbipy MeH naft- aacbi3 icTepaeH KaftTapyaaH xypaabi. Ajuiah acaKCbi 6ijiymi. 1 XaflHC 0 6 y MSJIHR EJI-AmiapHfleH (AJMAH oraH pa3M 6OJICWH) aceTKeH.

86 IariAep HtyPer'H'H j£yam>ittn>i ^ frUJl TKHblPMA EKIHLQI XAAWC CyAblH, TaBaAblFbl .Oil ^jiJj 4)11 J J l l : Jl3 <5)1 tSj-^1 Xju^ j p 0 6 y CaFHA eji-XyApH (Ajuiah oraH pa3ti 6OJICBIH): «Ajuiah ejiiuici cCy ma3a, OHM emnapce Jiacmau ajiMaudu den aummu»,—AereH (AxMa/i, Qh-Hqcbh, 96y /(aya, ot-Thpmh3h acaHe 6acKajiap). Byji caxHx xaAHC 6epiH KSMTHTBIH 6ip Heri3re HycicaHABi. OJI HERI3AIN M e m — c y , HFHH acep acTBiHaH uiBiKRaH HeMece ac- naHHaH acayraH cyjiap Ta6nFH KacHerrepi caKraAFam>ma HeMe- ce TypFaH opHBiHAa He aFBic acojiBiHAa e3AirmeH He 6ojiMaca Kanaaft Aa 6ip Ta3a Hepcejiep Tycin aHTapjibiKTaft e3repremHe K,apaMacTaH Ta3a K,ajim>iHAa icajiaAW, OHBI Ta3ajiaHy ynim aceHe Ae 6acica MaKcarrapra naftAajiaHyra 6ojiaABi. AjiaftAa Tyci, A6Mi MeH nici Ta3a eMec Hepce Tycyi ce6eirri e3repreH cy 6yraH acaTnaflABi. BapjibiK ryjiaMajiap jiac Hepcemn ecepiHeH 63repreH cy- ABin Ta3a eMecTiriHe KaTbicTbi 6ipAeft niKipre KejireH. HMaivi AxMaA aceHe 6acic,a rajibiMAap 6yraH Aeneji peTiHAe Ajuiah TarajiaHbm: «CeHAepre ejieKce, naH, aohj>i3 eTi... xapaM eii/i- A i » (MaH«a, 3) Aen 6acTajiaTbiH CIHTBIH KeJiTipreH. HFHH, cyAa OCBI aiiTbiAFaHAapABm cnnaTTapBi naftAa 6ojica, OJI cy Ta3a eMec caHajiaABi1. 1 HFHH, K^h apajiacKfiH He inouiKa eTi HeMece ejieKce TYCKGH cyaw TahapaT y m i H naftflajiaHyra THHHM cajibma/ibi.

87 tariAepJftyperiHiH,gyaHbiuibi CoHbiMeH KaTap OCBI acane 6acK;a Aa xaAHCTep Ta3a iiapceiiiii a c e p m e H e3repicKe ynibipafaH c y a t m Ta3a eKeHiH HycKaftAH. B y j i opbiH^A TYHRI YFTKHAAH OHHraH AAAM KOJIHH 6aTbipFaH c y AA TA3A KajmbiH CAKTAFL/iw, 6ipaK, YFTKMAAH TYPRAH AAAM KOJIHH yrn peT acyMaft T y p b i n biAHCTarbi c y r a KOJIHH 6aTbipybiHa Tbi- ftbiM cajibiHraH. O f t T c e &e 6yji xa/incxe MyHAaft c y A H naftAaJia- Hyra T H H H M cajibiHraHbiHa AOJIEJI KOK- JXeMeK, 6i3 KapacTHpbin OTbipraH xa/iwc cyAbiii Ta3a aca- He jiac cy 6ojibin era T y p r e 6ejiiHeTiHiH Kepcerepi. JIac c y AeremMi3—KacHerrepimij 6ipi Ken He a3 AapeaceAe Ta3a eMec Hepcejiep ce6eiTri 63repicKe yiiibiparaH cy. AJI MyHAaft 6ojmaca cy Ta3a caHajiaAH. C y ^ b m yuiiHuii Typi, HFHH Ta3a a a eMec, Jiac Ta eMec HeMece Ta3a, 6ipaK TahapaTKa acapaMCH3 cy Typajibi aiiTap 6ojicaK, 6yraH KaTbiCTbi niapHraTTa HaKTbi pajieji acoK, coHAbiKTaH OJI cy Ta3a Aen eceirreJieAi. Byji acajinbijiaMa KarHAaHH Ajuiah Tara/iamm: «...coHAa cy Ta6a ajiMacanaap, TA3A acepre TOHMMYM coFbntaap...» AereH c e 3 i HaK,Tbijiaii T y c e a i ( M e i ^ a , 6). G f t T K e m aHTTarbi « c y » c©3i OHbin 6apAbiK TypiHe KarbicTH, 6yAaH Ta3a eMec nopcejiep apajiacKaH c y raHa THCKapbi. FyjiaMajiapAHH, opTaK nirapi ocbiHbi KynTaftAbi. CoHbiMeH 6ipre 6yji xaAHC cyAbm Heri3i Ta3a eKeHiH Kep- ceTeAi. aji erep Kenume cy 6bijiFaHAH Ma, acoK n a AereH kyalk TYRAH ACARAAFTAA, 6BIJIFAHFAHBIH AHBIK 6ijiMece, OJI cy TA3A 60- jibin caHajiaAH.

k r i A e p jKYperimg K,yaHbiwbi TKMblPMA yihihiiii x a a m c A A a N A a p A b i g aHHaAacbiHAarbi x a H y a p A a p Ta3a caHaAaAbi '* '* , * j* „ .OlSljkJl jf ^iClp i j - ^ J C^JJ 3 6 y K,aTa/ia ( A j u i a h ORAH pa3bi 6OJICHH): «Ajuiah ejituici MucuK, mypajiu: <Hezi3i, OJI Jiac eMec, oumxeui OJI cen- depdw, auHOJiajiapbit^daebuiapdaH— den aummu»,—ae- reH1 (MajiHK, Axwa;i, 3H-H3C8H XBHC 6ac»;ajiap). Byji xaanc era Heri3ai KaMTHabi: Eiphmiici: «K,HbiHabiK aceH,uiaiK eKejieai» aereH Karwaa HcjiaM HiapHFaTbiHaaFbi Heri3ri 6ec KarnaaHbiix 6ipi. O c w Heri3aiH acajmbi KaFHaajiapbiHbin 6ipi: caicraHy KHbiHFa coraTbiH Hapcejiep—Ta3a, o a a p a t m aybi3bi, KOJIM He anrbi THreH' 3aTTapaw acyyawn Kaaceri acoK. GftTKem naftraM6ap •«...QumKeui OJI ceudepditt auHanan,da9i>uiapdaH>,— aereH. IIaftFaM6ap yaKeH aceHe Kirni aepeTTeH KeftiH KeceKneH Ta3ajiaHyra, a^K KHiMre He KHiMHin eTeriHe THreH Ta3a eMec Hepcem cypTin Ta3apTyra pyKcaT eTKeH aceHe aeon, K o m e j i e p a i n Ta3a eMec jiaft-6ajnubiFbi KHiMiHe a3 Mejiniepae THreH aaaMHbin HaMa3 oKywHa pyKcaT 6epin, acenijiaiK acacaraH. CoHaaft-aK Majiaw 6aybi3aan KaHWH ARBI3FAH con, OHBIN eTi MEH KAH TaMbipjiapbiHaa KAJIBIN KOH- THH KAHFA aceHe annibi m i TicTen ayjiaraH Hepcere T.C.C. 1 AJI-XaKHM: «BYJI xaanc caxHx... »T8HE OHM «3JI- M y a r r a f l a * AAJIEJI K63i peTiHfle naftaajiaHFaH Mejimc Te caxnx sen ecenTereH»,—fleftfli.

89 tariAep JftyperiHiH, gyaHbiuibi pyKcaT eTijireH. OjiapAbi 6ip-6ipiMeH 6aiiJiaHbiCTbipbin Typ- raH 6ip raHa ce6en 6ap, OJI —KHMHAMK1. EKiHinici: Mbicbiic xeHe O^AH TYPKBI Kiini TBINIKAH CHHKTH ycaK xaHyapjiap ripi Kyinna;e Ta3a. Ojiap THTCH TaMaK, cycbiH Typjiepi, KniM aceHe 6acKajiap Jiac canajiMaiiAbi. Byji Typrbma rajibiM^ap acaH-acaHyapjiap/ibi 6ec TonKa 6ejieai: 1. Tipi 6oJiCbiH, ejii 6OJICWH AEHECI AE, ar3a 6ejiiKTepi m x e - He ojiapAaH 6ejiiHeTiH Hepcejiep Ae Ta3a eMec rnouiKa, HT x e H e 6apjibiK xa6aftbi xbipTKbiniTap. 2. Tipi KE3IHAE Ta3a, 6ipaK ejireH con Jiac caHajiaTbiH MWCHK x e H e OAaH Typiq>i Kiini xaftyaHAap, ojiapAH a3biK ymiH Ae, 6ac- Ka MaKcaiTa Aa coiora 6ojiMaftAH. 3. T i p i Ke3iHAe Ae. ejireHHeH KeftiH Ae Ta3a caHajiaTbiH, 6i- paK x e y r e xapaMCH3 araTbiH KaHbi XOK nibi6biH-niipKeftjiep. 4. Tipi Ke3iHAe Ae, coftraHHaH KeftiH Ae Ta3a caHajiaTbiH x e y - re xapaMAbi xaHyapjiap MeH yft MajiAapw x e H e T.C.C. 5. Tipi Ke3iHAe Ae, ejireHHeH KeftiH Ae Ta3a, coftwjiCbiH, coftbiJiMacbiH x e y r e pyKcaT e-rijieTm 6apjiwK cy xaHyapjiapbi MeH meripTKe CHHKTbijiap. riaHFaM6apAbiH «...QuitiKeHi OJI ceudepdiu, auHajian,- dazbuiapdaH> AereH ce3iH KenTereH ryjiaMajiap x a c ce6njiep MeH ojiapAHH cijieKeftjiepimn, KaHAaft Aa 6ip jiac HepceMeH 6bijiraHFaH 6ojica Aa Ta3a eKeHme, COJI c h h k t h eceierep MeH KauibipAapAWH; cijieKeftjiepimH, T e p j i e p i m n x e H e x y H A e p m i n Ta3ajibiFbiHa Aa Aejieji periHAe naftAajiaHFaH. QftTce Ae MMCbiKTapAaH TybiHAaftTbiH KHbiHAbiKTap eceKTep MeH Ka- inbipjiapAaH TybiHAaftTbiH KjibiHAHKrapAaH ejiAeKaftAa apTbiK eMec ne?! 'HFHH, MYHFLAFT HapcejiepaeHCANTAHYM>in KHHHAHFH.

IsriAep^KyperimH,gyaHbiiiibi CoHAaft-aK, 6yran IIaHraM6apBiMBi3 MCH OHBIH caxa- 6aJiapBi eceK He Kanibipra MinreiiAe 6yji HepcejiepzieH can- TaH6araH/i;BiFBiH aa Aajieji eTeAi. AJI IIaHFaM6apABiHi Xaft6ap1 Kym: «Pacbinda, Ajuiah OKdHe OHWH, ejiuiici ceudepee eceK emiu ( x e y r e ) mbiuuM caJiadbi, eumKeui OJI—binbuiac»2 ( a j i - f i y x a p H , M y c j i H M ) , — A e n aHT^AHBIHA KejiceK, 6yji OHBIH eTi Ta3a eMecTirm, OHBI x e y xapaM eKeHiH ecKepTKeH. Bipan OHBIH cijieKeftimH, 6eAiHreH TepifflH; x e H e x y m H i n Ta3a eMecTiriHe Hyci^aMaraH x a H e Ajuiah ejiinici 6yji aiiTBijiraHAapAaH caicraHyra apeiceT xacaMaraH. AJI HTKe KATBICTBI Ajuiah ejiinici ( n ) OHBIH ay3bi TNREH BIABICTBI xeTi peT xyyABi, OHBIH 6ipeyiHAe TonBipaicrbi naft- AajiaHyABi 6yHBipraH3. 1 >Kep enaeyini ahyzmnep opHH TenKeH Xaft6ap oa3Hci hiracpaHbiH 7-x.buibi MycbuiMaH/iap KOJibma STKCH. 2 Byji xa«HC AHac H6H MajimcreH (Ajuiah oraH pa3H 6OJICHH) xceTiceH. 3 Byji TypajiH MycjiHM KejmpreH xaflHCTe aftTMJipaH. OH«a naHFaM6apMMH3 (gg): «BipeyinHin biflbicbin/tbi HT acajiaca, OHH 6ipimiiiciHfle TONWPAK;TH naftflajiaHbin, aceri peT acyy apiy>uiH Ta3apTyra 6ojia«bi»,—aereH. O C H xa«HCTeri TonbipaKTw 6ipimiii acyyaa raHa naftAajiaHy naacerririH H6H Xaacap 6acica pHyajnrapra icaparaHAa AypwcbipaK; aen ecenTereH.

91 IariAep JKyperimg gyaHbiuibi ^CMHPMA TGPTIHINI XAAHC /liHH napbi3AapAbi opbiH^ay KyHOAapAbi JKya#M , « JI / ^ & s^ Y a S* ' ' ' '*s \\ ' t ', tJ~«jxJ! oljJUJl Jj-o Jvi : JlS ^Ip ill ^jsj yjij* ^ jP Cussr-I lil U ol^iCl Oliw^ Oliwjj tiiisiJl S i i ^ l j 0 6 y hypaftpa (Ajuiah ORAH pa3bi 6OJICWH): «Ajuiah ejiuiici «(KYHAEJIIKTI) DCC (yaio>IT) HOMO3, OK%Ma Men McyMa, paMasan Men paMcaan, (rieHae) yjixeu KifUdJiapdan ayjia^ 6ojica, apajiapbindagbiHbi1 otcoadbi», — den aummu»,—aereH (MycjiHM). Byji xaanc OCH yrn yjibi rnSaaaTKa apTbHcuia Kaaip-KacneT 6epreH Ajuiah TarajiaHbin yjibi icenniijiiri MeH acoMaprrbirbiH KepceTeai. ATajiMbim FH6aaaTTap AjuiahTbin Ky3bipbmaa aco- rapbi MapTe6ere He aceHe ojiapabiH aceMicTepiHe caH aceTneiiai. MacejieH, Ajuiah Tarajia 6yji FH6aaaTTapabi neHaemij aini MeH MycbiJiMaimibiJibiFbiH KeMejiaeHaipyuii, HMaHabi aprrbi- pyrnbi aceHe OHMH uibiHap arambiHbin cycbiHaap K63i eTTi. AKji^aTbiHaa Ajuiah MyMmaepain acyperiHe HMaH KemeTiH OJIAPABIH ceHiMaepiHe cefticec OTBIPRBI3ABI aceHe 03imn Mefli- piMi epi Kenniijiiri ce6enTi napbi3aap MeH cyHHerrep 6eariaeai. Byji napbi3aap MeH cyHHeiTep Ajuiah TarajiaHbin pyncaTbi- MeH 6apjibiic yaKbiTTa aceMicTepiH 6epyi ymiH ocw HMaH aapa- rbiH cycbiHaaTbin, acanbipa^ acaftrbi3aabi aceHe oaaH 6apjibiK 3HHHKecTepai Ta3ajiaftabi. KyHejiapabiH 3ajian-3HHHbi eTe yjuceH aceHe ojiap HMaHHbin a3aiobiHa anapbin coFaTHHbi 6ejirijii. 1 Byji acepae Kirni KyHanap Typajibi airrbuiFaH.

92 l3riAep JKYPer'H'B gyaHbimw Erep neHAe aybip Kyuojiap acacaMaca, Ajuiah aTajiMbiin yin napw3Abi opbiHAaraHbi yiniH OHL>IH Kiini KyHOjiapbi MeH KaTejiiKTepiH KeinipeAi- Ajuiah Tarajia: «IIIbiHbiHAa, acaK- CMJIMKTap JKaMaHAblKTapAbI >KOflAbI»,—ACi eH (hyA, 114). CoHMMeH KaTap Ajuiah xarajia 0 3 MeftipiMAifliriMeH aybip KyHejiapra 6apMayAbi Kiini KyuajiapAbi acyy KypaJibi, NRHH OJIAPAHH ETEMI ETTI. YJIH A j u i a h : « 0 3 A e p i H , e TMHMM cajibiHraH HepcejiepAiH, yjiKeHAepmeH ayjiaK 6ojicanAap, acaMaHAbiKTapbiHAbi ernipin, ceHAepAi KYPMeni opbiHra Kipri3eMi3», — A e n aftTKaH (Hwca, 31). AJI yjiKeH Kynajiap acacaft KajiraH acarAaftAa, neHAe MiHAeTTi TypAe Tay6ere Kejiy KepeK. CoHbiMeH 6yji xaAHCTe KypaHHbin Kaftcbi6ip aaTbiHAa He- Mece naftraM6apAbiH (gg) cyHHeTiiiAe acaKCbi aMajiAap acaMaH- AbiKTapAbi acoHTbiHbi Typajibi HycKay Kejice, OJI TeK Kiini KyHajiapra KaTbicTbi eKemH aurapTaAH. HTHH, KyJinibijibiKTbm ocbiHAaft aca Mai*bi3Abi Typjiepi aybip KyHajiapAbi aeon anMaft- TbiH 6ojica, OHAa 6yjiapAaH Aapeaceci tomch rn6aAaTTap Typa- jibi He airry MyMKiH? XaAHCTe KyHajiapAbm yjiKeH acaHe Kiini 6ojibin eKire 6e- jiiHeTim KepcerijireH. YJIKCH acaHe Kiini KyHajiap apacwHAarbi aftbipManibijibiK- Tap Typajibi OTe Ken aftTbijiraH, AereHMeH, ojiapAbin apacbiHAa- rbi en acaKCbi aHbiKTaMa: 6yji eMipAe inapnraT aca3a (xaAA) 6eji- rijiereH He aKbiperre OJI ce6enTi aca3ara TapTbiJiaTbiHbi HeMece OHH icTereH aAaMra jiaraeT aftTbijiaraHbi He 6ojiMaca Ajuiah- TbiH ainybiHa ynibipaftTbiHbi ecKepTijireH KyHajiap yjiKeH Ky- Hara acaTaAbi, aji 6yAaH 6acKajiapw Kirni KyHajiap. CoHAaft-aK yjiKeH KyHajiap—3HHa acacay He eciM Kepy HeMece Mep3iMiH y3apTKaHbi yinm ycTeMe naftbi3 ajiy acaHe ocbiraH yKcac ic-apeKerrepAin MaKcaTbiHa KaTbicra TMHMM

93 tariAep JftyperiHiH, gyaHbiuibi cajibiHFaH KyHajiap, aji Kirni KyHajiapra ep Kici 6eiyi,e aflejiMeH onarna KaJiraH^a oraH apaM oftzia K03 cajiyw CHHKTM ajirmflefi yjiKeH KyHajiapra anapybi MYMKIH ce6enTepre KaTbicTbi TM- HMM cajibiHFaH KyHajiap scara^M. Ajuiah xaKCbi 6ijiymi.

V94 l3riAep jKyperiHiij K,yaHbiint>i YKMLIPMA BECIHINI XAAHC H a M a 3 , a3aH x t a i i e HiwaiwAbiK, 1j^Lf, i * 's \\ 9 *, 4\\U1 *J J) 13 : JtS asj&\\'M ^ p j d>Ojifj^* Ji J0> diJ' U0 ' ^ J* ^^ o i j i i i s^Qi CJJJU- i ^ i y j ^ i j ur MejiHK h6H aji-Xyaftpiic (Ajuiah oraH pa3bi 6OJICMH): «Ajuiah ejiiuici «HaMa3dapbiH,dbi Menin, HOMO3 ovfiin oicamiqaHbiMdu KopzendeptH, 6oubama OK,btH,dap. HOMO3 (yaKbiTbi) Kipiende apajiapunfiatbi 6ipeyw, a3au aumun, yjiKendepw, uMdMdbiKfta emciH», — den aummbi»,—AEREH1 (aji-ByxapH, MycjiHM). Byji xa^HC yrn ceftjieMHen Typa^Bi, ojiapAbin en Manbi3- ABICBI—AJIRAUIKBICBI. 1. «HaMa3 (yaKbiTbi) xipzeude apajiapbin,dasbi 6ipeyin, a3dH aumcbiH». Myima a3aH inatcbipy/ibiH mapHraTTa 6eKrriji- rem acaHe oraH aMaji K,biJiyAbiH MiHAeTTi eKeiii Typajibi ecKep- TijireH. OJI HaMa3 yaKbiTbi KipreHHeH KeftiH aftThiJiaAbi. OftTce ae 6y,zi;aH Tan HaMa3bi TbiCKapw. OftTKeHi naftraM6ap «Pa- cbinda, Binaji myude asau uiaxpipadbi2, couduiqnaH ceudep H6H yMMy ManmyM3 a3aH aum^autua iuiin-jtceu 6epin,depA. AJI OJI 03ine «man, ammu, man, ammbi» den aumbuiMauunwa 03AU UIAKPIPMAUDBI5*,—AereH (aji-Eyxapii). 1 MYCJIHMHIN HYCUACHHFLA «HAMA3AAPBINAH MEMN HAMA3 ONWN ACATI^AHHMFLH KepreH^epin 6oftbmiiia oKbinaap» aereH ce3 >KOK. 2 HFHH, Bijiaji (Ajuiah oraH pa3hi 6OJICHH) Tan HaMa3biHa aaaii/tw OHMH yaio>iTbi KipMeft Typbin mai^bipaTbiH. 3 B y n Kici Typanbi K ¥ P a H H b I H « A 6 a c a » cypeciHae ae aftTbijiraH. IIaftFaM6ap H 6 H Y M M Y MAKTYMFLI ( A j u i a h oraH pa3H OOJICHH) nypMeTTen, E3I a c o p u i ^ a K€T- KEHFLE OHM KaybiM 6acuibiCH eTin K;ajiabipbin OTbipraH. 4 Byji acepae paMa3aH aftbmaaFbi aybi3 6eiUTy yaicbrrbi Typajibi aftTHJiFaH. 5 XazpiCTi »ceTKi3yiiii H 6 H I I l H h a 6 a 3 - 3 y h p n : « O J I COKBIP Kici eai ACAHE e 3 m e « T a n aTTbi, Tan aTTbi» aen aftTbuiramna a3aH aftTnaftTbiH»,—aereH.

l3riAep >Kyperiniy gyaHbiiiibi 95 A3aH niaicbipy MycbijiMaHaapabiii 6epiHe HeKejieft napbi3 eMec, 6ipeyi aftTca aceTKijiiKTi SojiaTbin napti3 KH^JIH1. IHa- pHraTTbiH, yKiMi aihh napbi3aapaH opbmaayra MiHaeni ap6ip aaaMFa apHajibin, oraH aMaji KbiJiy TaJian eTijice, 6yji 6apjibiK aaaMFa aceKejieft napbi3. AJI OHM aftTeyip 6ipeyain opbmaaybi raHa Tajian eTijireH xaraaftaa, 6yji napbi3 KHtJtan 6ojibin caHajiaaw. XaaHCTe «6ipeyin a3aH aftTCbiH» /ten HycKay 6epijireH. A3aHHbm; ce3aepi 6epiHe 6ejirijii2. A3aHHibi 3op aaybicTbi, cemMai, HaMa3 yaKbiTTapbin xaKCH 6ijiin, aHbiKTafi ajiaibiH Kici 6ojiybi KaaceT. GftTKem yaKbiT a3aH INAKBIPYAAFBI e n 63eKTi Mocejie. Bi3 KapacTbipbin OTbipraH xaanc TypFbijibiKTbi MeKeHae ae, canapaa aa a3aH niaKbipyabin MmaeTTi eKeHiH KepceTeai. AJI HKaMa3 a3amn>M xajiracbi. QFTTKEHI a3an ma^bipy HaMa3 yaKbiTbiHbm KipremH, HKaMa HaMa3Fa rypyabi 6ijiaipeai- 1 XaHai|)H Ma3ha6biHbin erajiaepi a3aH nia^bipyflw «cynna MyaKKaaa» (6eKmjireH cyHHeT) s e n eceirreiiai (K,apaHM3: eji-hjtaan, 1-TOM, 44-6CT). 2 A3aHHHH C83aepi: — Ajuiahy eK6ap (Ajuiah Yjim)—TepT peT. — Omho/iy ejuie miaha muiajuiah (AjuiahTaH e3re Tanip xcoicrbiFbma KyojiiK 6e- peMm)—enipeT. — Q i n h a a y 8HH8 MyxaMMa/taH p a c y j i y j u i a h ( M y x a M M e a — A j u i a h T b i n ejinrici eKeHiHe KyajiiK 6epeMm) — 2 peT. — X a M e ajiac-cajiah (HaMa3Fa acHrwimap)—2 peT. — Xanfte ajiaji-(|)ajiax (KyTbiJiyra acbifbiHAap) — 2 peT. — Ajuiahy 8K6ap — 2 peT. — JLA HJiaha m m a j u i a n ( A j u i a h i a H 6 a a c a Tenip >KOK;) — 1 peT. CoHHMeH KaTap Tan HaMa3biHbin a3aHwn/ia «Xaftfta ajiaji-4)ajiax» aereH co3aeH KeiiiH «Ac-cajiarry xaftpyM-MHH6H-HeyM» (HaMa3 yftiy>iflaH 5KaKCM) aen eici peT aHTHJiaflH. Typyswn 6acTajiraHH Typajibi xa6apjiay. Hic^Ma 3 «Hi^Ma»—napH3 HaMa3bina to) era yjirici KenreH. Bip yjiri 6oHMHina HKaMa aftTyaMn naHFaM6apMMbi3,naH apeerTeHaimca>3uAeiaHflbKi.eiEiirHaH«iKniayajiri a3aH cerajwi aftTbuiaAbi. TeK « X a M e ajiaji-4)ajiax» KaM8THC-caji8h» (HaMa3ra Typy 6acTanflbi) «en era 6oftbiHma a3aima TepT perreH aftTHJiaTMH ce3flep HB^Maaa era peT, an era peT aii- THJiaTHH ce3flep 6ip peT aflTbuibin, «Xaftiia ajieji-(j)ejiaxTaH» KeiiiH era peT «Kaa KaM3THC-cajiah» KOCbuia/ibi.

k r i A e p jKyperiHiij K,yaHNuibi A3aHHbm Kaaip-KacHeTi1 MeH caya6wHbin Kenriri2 aceHe a3aH maKbipbin acaT^aH aaaMHbm ce3AepiH KaftTajiayAbin MycTaxa6 enem3 acaftjibi KenTereH Memmep KejireH. HFHH, a3aHAbi ecTireH aAaM a3aH ce3/iepiH KaHTajiaraHbi, aji a3aHuibi « X a M e ajiec-cajieh, xaftfte ajiaji-cj)6jiex!» aereiiAe, Ajuiah TarajiaAaH OJI maKbipraH HaMa3AM ©3 AepeaceciHAe opbiHAayra aceHe OJI yHAereH 6apjibiK Hrijincri KaMTHTbiH KyTHjiyra KaTbiCTbi acep- AeM Tijien: « J I e x a y j i e y e Jie KyyeTe Hjuie 6njijieh (AjuiahTaH e3re KYIU Te, KYAT TA a c o K ) 4 ! » Aen AFTTKAHBI AYPWC5. COCMH IlaHFaM6apFa cajiayaT acojiAan: «AjuiahyMMa, Pa66a ha3HhHA-AabyaTHT-TeeMM6, yac-cajiaraji-Ka'HMa, eTH 1 HMaM aji-Byxapn G3iHiii «CaxHXbiima» a3aHHHn K&zrip-i^CHeTi acaftbmaa Mbmaaafl xa«HCTep Kejmpren: 9 6 y hypaftpa^aH ( A j u i a h oraH pa3bi 6OJICHH). Ajuiah ejiinici «HaMa3ra a3aH attTbijica, uiafiTaH apTbmaH aaybicran acen mbirapbin a3aHflH ecriMey ymiH Kamaan aa, a3aH aftTbiJibin 6ojiraH con (naiiTa) Kejieai»,—aen airrnaH. — 06y Ca-bHa eji-XyapnaeH (Ajraah oraH pa3bi 6OJICHH). OJI: «Ajuiah ejimicimn (0: «A3aHinbiHHnflayCM acereeH acepre aeiiiH ecTireH JKHH MCH aaaM3aT aceHe oacKa napce KjraMeT KyHi oraH icya 6ojiaabi»,—sen aftTbin acaT^aHMH ecTi/iiM»,— aereH. 2 B 6 y hypaiipa/ian (Ajuiah oraH pa3w 6OJICHH) aceraeH xaancTe Ajuiah ejiinici (0: « E r e p aaaMaap a3aH a m y MeH (acaMaraT HaMa3HHaa) 6ipiHini KaTapaa (Typyaa) HeH/teft ( c a y a n ) 6apHH 6ijiin, COCHH oraH ace6e TapTbicy* apKj>uiH raHa HOJI aceTKi3eTiH 6ojica, ace6e TapTbicap e « i » , — aefeH ( e j i - E y x a p H ) . *>KahHJiHHT aeyipiHfle apa6Tapaa ep Kicijiep apacHHfla aay-«aMaft, Tajiac-TapTbic- TH inemyain en Ken TaparaH Typi: apKaftcbicw ace6ere eciMaepiH aca3Hn, ojiapaH apajiacTbipHn, COCHH ace6e cybipbicaTbiH. 3 G 6 y C a t n a aji-XyapnaeH ( A j u i a h oraH pa3H 6ojicbm) aceTKeH xaanere Ajuiah ejiinici (0: «A3aH ( a a y c H H ) ecriceii/iep, a3aHinbiHbin aHTK^HHH KaftTajian/iap», — aereH (aji-BvxapH). 4 Byji CB3 «Kyin neH KyarrH TeK Ajuiah naHa 6epe,ai» aen TepaciMajiaHybi aa MyMKiH. Byji ce3ain Tycm/upMed Ba33ap KejiTipreH TOMeHfleri xa/uiCTe aHTbmraH. H6H Macrya (Ajuiah oraH pa3H 6OJICHH): «(Bipae) Ajuiah ejimicimn (gc) ajiflHHaa 6ojiraH Ke3iM«e (OCH ce3fli) aihrbiM. CoHaa OJI MeHeH: «CeH OHHH MarbmacMH 6ijiecin6e?»—aen cypa/ibi. MeH:« Ajuiah acare OHHH ejiinici acaKCbi 6ijie/ti»,—ae- «iM. OJI: «AjuiahKa Kapcw KejiyaeH AnJialiTHn acepaeMiMeH raHa caicraHy MyMKiH ACEHE Ajuiahi^a 6oftcyHyaa TeK OJI rana Kym-KyaT 6epeai»,—fleai», —aereH. 5 Bji-ByxapHflHH «CaxHXHH«a» KejireH xaaHCTe: (A3aHiiiH): « X a M e ajiec- cajiah» aereH Ke3ae, (MyrayHH (Ajuiah oraH pa3H 6OJICHH)): «JIa xayjia ye jie KyyeTe HJIJIO 6anjieh» aen: «NAHRAM6APJIAPBIHHHN (0 ocHJiaft aen airrnaHHH ECTIREHMIH», —AEREH.

tariAep HtyperiHijj gyaHbiuibi MyxaMMazi,aHHJi-y6CHJi6T6 yeji-(J)azi,HJia. Ya6i>achy Ma^aMaH MaxMyAaHHji-jia3H yata^Teh ( Y a , Ajuiah! OCH KeMeji maio>ipy MeH OK^>iJiaTbiH HaMa3AMH; Pa66bicbi! MyxaMMeAKe aji-YecH- jia1 MEH acorapn Aepeacem2 6ep ACEHE OHH 03in ye^e ETKEH MaKTayjibi opbmra3 aci6ep)!»4 aen AYRA KMJICHH. COAAH KeftiH 63 nrijiiri ymiH ayra acacacbiH. 0ftTKeHi a3aH HiaKbipraHHaH Keftmri yaKbiT Ayra Ka6biJi 6ojiaTbiH correpAiH 6ipi. 2. «...yjiKeHdepw, UMOMdbiKfta emcinMyHAa eKi Kici 6ojica aa 6ipeyi HMaM 6ojibin HaMa3Abi acaMaraTneH OKYAMU MiHAeTTijiiri Typajibi aftTMJiraH. HAMA3AH ojiapAbiij HMSM- AHKKa en jiaftbiKTbicbi OTKi3y KepeK. 0ftTKem HMaM MycjiHM 0 6 y M a c r y A QJI-AHcapHAaH ( A j u i a h oraH pa3bi 6OJICHH) pnyaaT eTKeH xaAHCTe Ajuiah ejimici cAdaMdapm Ajuiahmbin, Kima6uuaH en. Ken 0K,umbiuu5, (acarraraH) Kypaudapbi luaMajiac 6ojica, cynuemmi en, waqcu 6uiemwi, cyuuemmezi (6ijiiMAepi) de waMajiac 6onca, 6ipinwi humpam Mcacamuu,6 ezep huncpamma da 6ipdeu 6ojica HcjiaMm (6ypbiH) xipzeui uMaMdbiKfta emedi>,~ AereH. A A erep 6yA TypFbiAa Aa 6ip-6ipiMeH iuaMajiac 6ojica, 6i3 KapacTbipbin OTHpraH xaxucre aftTbuiraHAaft, acacbi yjiKeHi HMaMAHK eTeAi. 0ftTKeHi mapnraT acacbi Kiiuimn Aepeaceci acorapbi 6ojiMaraH acarAaftAa, 6apjiHK peTTijiiKTi Ta- Jian eTeTiH icTepAe acacbi yjiKeHAi ajira uibirapyAbi HYCKAFTAW. 1 «9ji-yecnjie» —TeK IIaiiFaM6apHMbi3Fa (%) apHanraH acaHHarmn en acorapFbi CaTHCH. naHa HejieHeim 2 MyHfla AjuiahTbiH Kyji/iapbiHbiH en a63ajibi MyxaMMea acoFapw Aspeace TypaJiM aftTbuiraH. 3 HFHH, 6YJI OPWHFLBI HEMFLEHREH a^aM Ma^Tayra 86«EH Jiaftbncrbi. 4 Byji ayra HMAM aji-ByxapH JKa6np H6H A6flyjuiahTaH (Ajuiah aKeci eKeyiHe pasbi 6OJICHH) p n y a a T eTKeH xaflHCTe KeJireH. ® B y j i acepae Kypanm>i e n Ken acarraraH a p i OHbin y K i M f l e p m 6apiHeH acaKCbi ycxaHaTHH Kici Typajibi aHTbuiraH. ' HFHH, HCJEIM ymiH MeKKeaeH Ma^HHAFA 6ACKAJIAP«AH 6 y p H H KOHHC ayaapraHH.

V98 l3riAep JKyperimg KyaHbiiiibi EyraH naftraMdapawn « Yjiiceme, tfjucemeaereH ce3i aejiea. }KaMaraT HaMa3aapbmaa HMaMra yio KaaceT. HMaM T6K6ip aftTK;aH con T6ic6ip aftTbin, pyKyrTbi, ceacaem aceHe ojiapaaH KSTepijiyai oaaH KeiiiH acacay KepeK. HaMa3 KHMbijiaapbm HMaMMeH KaTap HeMece oaaH 6ypwH acacayra TMHBIM ca- JibmaaH. AJI pyKyr neH ceacaeae aceHe ojiapaaH KeTepijiy Ke3iHae HMaMHaH 03bin KeTy Hauvia3abi 6y3aTbiH xapaM ic ca- Hajiaabi. CoHaaii-aK acaMaraT HaMa3bmaa HMaMHaH KeiiiH Ken Kiaipin 6apbin, ijiecyre ae TbiftbiM cajibiHraH. /KaMaraT eKey He oaaH Ken 6ojica HMaMHbin apKa acarbiHaa can ryaerem a63aji. ^ereHMeH HMaMHbin on acarbma He eKi acarwH ajia rypyra aa pyKcaT eTijieai. Erep HMaMHaH 6ejieK 6ip raHa aaaM 6ojica, OJI HMaMHbin OH: acarbiHaa Typaabi. Bfteji Kici ep aaaMHbin HeMece ep aaaMaapatin apKa acarbiHaa acajirbi3 e3i Typaaw. AJI erep eftejiaep 6ipHemey 6ojica, OHaa ep Kicijiep CHHKTM can Ty3eftai. Ep Kici ce6enci3 HMaMHbm He canTbin apK,a acarbiHaa xajiFbi3 e3i TypraH acaraaftaa HaMa3bi 6y3bijiaabi. /KaMaraT HaMa3HH eTKi3yuii hm3m HMaMabiKTbin 6apjibiK TajianTapbiH caicran, HaMa3abiH ep ic-KHMbiJibma aybicapaarbi TeK6ip ce3aepi MeH pyKyiraH KOTepiaepaeri «C6MH-bajuiahy JIHMQH xaMHaeh» aereH ce3ai aayHCTan aftTybi, K,¥PaH cypejiepi MeH anrrapbiH aaybicTan oKtuiaTbiH opbiHaa aaybicTan oicybi2, ic-KjiMbumapaa acaMararraH ijirepi 6ojiyabi 6aiq>iJiayaa ycTaybi acone HaMa3aw aca co36aft aceniji ajncraybi KaaceT. 1 M y i w HMaM aji-Byxapn pnyaHT eTKeH KaneMfli xa«HCKe curreMe acacajiraH. OH^a Cahji H6H XacMaHbin ( A j u i a h oraH pa3bi 6OJICMH) aiiTybiHiiia, IIaiiFaM6apflbin aji/ibma yin aaaM Kejiin, ojiapabin en acacbi Kimici ce3 6acTaraima, Ajuiah ejiinici <«>: «YmeHre (acoji 6ep), yjnceHre (XCOJI 6ep)»,—aereH. 2 Byji acepae Ta« HaMa3biH«a K a n e rnaM MeH KyirraH HaMa3«apbiHHH ajiramicbi eKi paKaraTHHfla KypaH^H aaybicTan OK;y Typanbi afiTbiJiFaH.

99 IariAep jKYPer'H'5J iSyaHbiuibi 3. «HAM03DAPBIH,DBI MeuiH, HOMOS OKPIN 0KAMK,AHBIMDBI Kepzendepfy 6ouumua 0K,un,dap». Byji naiiFaM6ap£biH (gg) C03 acy3iH/i;eri epi ic acy3iH,a;eri TarbijiHMbi. COJI CHHKTBI OJI Kici KaacbiJibiK peciMAepiH opbiH^an acaTKaH Ke3iHae PE aaaMflap- ra: <f(KaacbuibiK) peciMdepiHjdi Meuen ajibiufiap—aen aftf- KaH (MycjiHM, OH-HecaH). Byji ceftjieM naftFaM6apabm HaMa3,naFbi 6apjibiK icTe- reHaepiH, aftTKaHaapwH aceHe oraH KaTbiCTbi 6yHHpFaHziapwH KaMTHflbi. TeMeH^e 6yjiap/ibi acannbijiaMa TapaTbin peT-peii- MeH KepceTeMis1: 1. HaMa3Abm a/iztwHAarbi 6apjibiK mapTTapflbi TOJIHK opwHAay; 2. OKHTHH HaMa3ra iniTeii HiieT erin, Kbi6jiara Kapan HaMa3Fa Typy; 3. EKI KOJIAM EKI HBIKTHH; FLENREFTIHE2 Keiepin: « A j i j i a h y eK6ap» s e n T6K6ip afiTy; 4. HaMa3Abi 6acTaiiTbm flyFajiapabin 6ipiH oKy; ByraH KaTbiCTbi ayrajiap IlaHFaM6apAbiH; cyHHCTiHfle Kenien KejireH. 5. «Ai>y3y 6njuiehH MHHem-maHTaHHp-paacHM» PEN aflTy; 6. «BHCMHJijiehHp-PaxMeHHp-PaxHM» zien a m y ; 7. «cpaTHxa» cypeciH OKy; 8. T a n HaMa3biHAa y3bmziay, rnaM HaMa3bmaa KHCKajiay, aji KajiraH HaMa3/iapAa opTaiua KOCbiMina 6ip cype (HeMece COJI Mejiuiepzieri aHTTap^bi) OKy; 1 Byji opbmaa KajiaMrep HaMa3 T8pii6iH 63i ycTaHaTMH Ma3ha6na caft 6ep- reHzuKTeH xaHacJ)H Ma3ha6bma naparaHfla e3iHfliic aftbipManibiJibiFH 6ap. Byji Ma3ha6Tap«bin epKaHCMCbiHHn 03 aanejii 6ap aceHe 6api ae naftFaM6ap/ibin ($1): «HaMa3aapbiH/ibi mchih HaMa3 OKbin acancaHbiMflbi icepreHflepin 6oHHHiiia OKHHaap» aereH ce3iHe aMan KHJiraH. 2 XaHacjjH Ma3ha6biHbiH eicuwepi Koaaapabi nyjianTbin Tycbma /ieftiH icerepy KepeK sen ecenTeft^i (Kapaitbo: Ajiay/mHH ec-CaMapKaH/w, TyxcJraT eji-<})yKaha, 1- TOM, 126-6ei).

100 tariAep aiyperimfj gyaHbiuibi 9. Eici KOJi/ibi eni HMKTHH aenreftme KeTepe1 T6K6ip aftTtin, pyKynca 6apy; 10. PyKyrra «cy6xaHa pa66Hea-a3HM» aen a m y ; Byji ce3ai 6ip peT a m y yeacin2, TOJIMK 6ojiy yinm KEMIHAE yln peT He oaaH Ken a m y KepeK. 11. EKi KOJiflti eKi HbiKTbin TycbiHa fleftiH KOTepe: «CeMH,bajijiahy JIHM6H xaMiiaeh. Pa66eHe y e jiOKeji-xaMa, xaM^eH KecnpaH TaMn6eH My6apaK6H (J)Hh» aen pyKyrraH KeTepijiy; HMaMra yftbiFaHaap 6yji ayraaa «ceMm>ajuiahy JIHMOH xaMH/ieh» aereH ce3aii* opHbraa «Pa66eHe ye jieKeji- xaMA» aereH ce3ai aHTaaw. 12. TeK6ip aftTbin, ceacaere 6apy; Ceacae aceri aeHe Myrneci: eKi anKTbin yniH3, eKi Ti3e, eKi anaKaH aceHe Manual MeH MypbiH apKbijibi acacajiaabi. Ocbijiap- aw aypbicTan acepre rari3y KaaceT aceHe HT acaTbicKa cajibin eKi 6meKTi acepre TeceMey KepeK. 13. Ceacaeae «cy6xaHa pa66Heji-arbJie» aen a m y ; MyHH aa pyKyFTarbi CHHKTM 6ip peT a m y yeacin, TOJIMK 6o- jiy yiniH KeMiHae yrn peT He oaaH Ken a m y KepeK. 14. TeK6ip aifra ceacaeaeH KeTepiain, on aarbiH TiK ycTaraH xaaae coa aarbiH Tecen, COHMH; ycTme acaM6acwH 6acbin OTbipy; B y j i acaraaftaa on aa^TBin 6amnaHJiapbi Kki6jiara Kapan Typy KepeK. 15. EKi ceacaemii apacHHaa «Pa66H-r-4)Hp an, yapxaMHH, yehaHHH, yep3yKHH, yeac6ypHH» aen amy; 16. Oyejiriaeft eKimni ceacaere 6apbin, COCHH TeK6ip airra op- HbmaH Keripijiin TiK Typy; 1 XaHa4>H Ma3ha6biH ycTaHyniHJiap kojiam TeK HaMa3«bin 6acbiima, HxpaM TSK6ipiHae RAHA KBTepe/ii (Kapaqbta: TyxcjiaT arc-cJjyKaha, 1-TOM, 132-6er). 2 XaHacfw Ma3ha6bi 6oHbmuia oyji ce3«i aflTy naftraM6ap,zibin (G) eHereci 6oHhiHiiia opHHAanaTbiH cyHHer aMajmap KaTapHHa acaTaflH. 3 Eni aa^Tbin 6apManTapH KbiOJiara KapaTbiJibin, acepre rain Typaflbi.


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook