Киелі күрті жері

Ауданныц алгашкы басшылары кезект! жиын алдында. Делегаттар курамына кш мыктылар {ржтелдь

I Аудандык V I партия конференциясыньщ делегаттары.

Президент Нурсултан Назарбаевпен болган тарихи сэт. Желторангыдагы Димекен есксрткииппн алдында.

К,имас достар С. Умбетов

в пен С. Жукаев табигат аясында.

Аудан басшылары Желторацгы орта мектебшде. Coxi тускен жуздесу. С. Тайбуганов, Е. Нурбеков, Ж. Балтабеков, Б. Молдакасымов, 0 . Сэрсенов, С. Садыкбаев, С. Жукаев, Ж. Н ур го»

& V .. I I............................................................... ■ ............................ Байкау алдындагы 6ip мезет. «Ш угы ла» газетшщ кызметкерлер1 А . Бигелдиев, Н. вбд]рахым, И. Кдмбаров, Тыныштык, К. Байжанова, С. Бигелдиев, М. Кдшкынбаев.

Б. Такимов, Э. Абаев пен М. Бигелдиев мерей тасыткан марапаттан соц. Алкалы баскосу алдында.

Аудан эю м ш щ орынбасары О. Эпеков жана сауда нысаныньщ лентасын кестк

Б. Султанов зайыбымен, К. Байсакова, Д. 0пзбаев (турегеп тур). Дэриерлер мерекесшде.

«Ш уты ла» газетппн ужымы. «Сарытаукум» туйе ужымшарынын, ужымы.

Кдламдастар бас к,осуы. Ы. Бектурсынов пен А. Мусаханов С. Деулетов сержтеспк жумыс барысында. ешмш таныстыруда.

Акш и халык театры.





*** Bi3 «аудан ашылды» деп куанып журген кезде Акш и ауылында ко- накуш болмады. Содан кешн де сол жылдары уйге жш конак екелш журдж. Жамбыл ауданында жумыс icTereH Иса Ибырайымов екеум1з инс- титутта 6ipre окыганбыз. Соган «Б1зде аудан ашылып жатыр. Остш киырдагы Ж амбыл облысында журе 6 e p e c iH бе? А уы лга жакындамай- сын ба?» дей берген сон облыстык комсомол комитетше барып, б1здщ ауданта жолдама алды. К елген сон кайда жатады? Жана айтып еткешмдей, ондай максатка арнап салынган арнайы уй болмаган сон 6 ip -e K i ай б1здщ уйде болды. Артынан отбасын да алып келдь Алгашкы уйлер салынып бгткеннен кешн барып ез баспанасына к е и т . Аудан курылган сон арада eKi-уш жыл еткенде аудандык пар­ тия комитетшщ 6ipiH iiii хатшысы Бекболат Турысжанов меш шакы­ рып алып: «О зщ осы ауданньщ байыргы тургыны екенсщ. Ж ергш ж п тургындардыц арасынан да кызмет ютейтш адам керек. Акш и ауыл­ дык Keneci торагасыныц орны бос тур. Сен сол к ы з м е т ютесецпй» деген соц келют1м. «С енсещ з, ютеймш», — деп уэде берд1м. B ipiH m i хатшы кабинетшен шытып бара жатканымда токтатып алды да: — Эй, сен «Ж аца аудан курылып, неше турл] адамдар кызметке келш жатыр. Олардьщ кайсысы турактап калар дейсш? «С у агады, тас калады» депсщ ». Солай дегенщ рас па, аныгын айтшы?! — дедк — Бекболат Акш алулы, мен ондай оцпме айткан жокпын. Осы ау- данныц курылганына куанып журген адамныц 6ipeyiMiH. Сенбесещ з eKi колга 6ip жумыс, ез TipuimiriMfli icTen мектепте журе беремш. Э йгеуiр осы ауданда журсем болды маган. Ондай эн лм еш айткан жокпын. Жамандаушылардыц, есекшшердщ айтып журген onriMeci шыгар. С ол айткан адамды шакырыцыз, бетпе-бет отырып сейлесей- iK. К е ц ш щ зд е туйтю л калмасын. М ен де партия MymeciMiH гой. Егер дэлелдеп беретш болса менщ коммунист болмаганым, — деп жауап 6epin efliM, ол Kici 6ipa3 уакыт ундемей отырды да: — Жаксы, жарайсыц, бара бер. Айтып койдым, кужаттарынды да- йындайды, —дедк Сейтш K ypTi ауданыныц курылганына куанып журген адамдардыц 6ipeyi мен болатынмын. Соныц алдында гана партия катарына кабыл- данган болатынмын. С ол партияныц нускауымен жаманды-жаксылы он жыл ауылдык Кецестщ терагасы болдым. Bipa3 дуние жасадык.

Тертш ке жауап бердж. Эйтеу1р шамамыз келгенше ауылдыц керке не, жасарып-жацгыруына у л е а Mi зд) костык,. Содан Kciri нri жерде аудандык халыкты елеуметтж коргау бел iMi мецгеруппа болдым. Аудандык аткару комитетшщ хатшысы кызме де аткардым. Аудандык Кецес терагасы Ызгарбек Бектурсыновх орынбасары болдым. Ka3ip сол кездегщей уйымшылдьж жок. Оныц ce6e6i, басшыл; дыц арасында алалау бар, руга, жерге белед г Bi3 сол кезде ру су дык па? Bipeyre кайдан келдщ дед)к пе? Бэрше б iрдей карадык. В адал кызмет жасады, солардыц ецбепн багаладык. Егер каз1ргщей i рым-катынас болса, онда сол кезде де ауызб1ршшк болмайтын едь Басшылар меш 1989 жылы «Сарытаукум» ужымшарына директс лы к кызметке ж1бердк Мен барган кезде ужымшардыц шаруасы ту{ лап, тараудьщ аз-ак алдында тур екен. Ш ынын айтканда аталган ужымшарды баскаруга баргым келме, М унда туракты айлыгым бар, уйренген жумыс, елд1 н 6epi тындайд Баргыц келе ме ондай кызметке? «Ата-бабацныц мекен еткен жер аздырып-тоздырып коясыц ба? Бул жумыска сен бармаганда юм б рады?» деген соц баска амалым калмады. Шаруашылык жумысын к лыпка кeлтipiп, тараудьщ алдында турган ужымшар TipinuiiriH perrt ym iH бар куш-ж1гер1мд1 салып ецбек erri м. Нактырак айтканда 19! жылы барганнан 2000 жылга дешн сонда жумыс аткардым. Б1раз уакыт еткен соц шаруашылык жумысы 6iрыгама реттел^ жолга койыла бастады. Суармалы жерлерде кауын-карбыз бен пия кунбагыс пен темек1, сурлемдж жугер1 кептеп ecipmin, ел ырысы арттырды. Оган коса тэулш н е 1,5-2 тонна ун шыгаратын ди1рме аштым. М ал бордакылау цехын, макарон, шужык, сабын жасайтьп шубат дайындап, сататын цехтыц 6epiH ютетпм. Ж ол бойында к е л1кг техникалык жендеу орталыгын icKe костым. Асхана, шаштараз, Tiri цехы, е й дукен халыкка кызмет керсеги. Ужымшар 2000 жылы тарады. Таратканда eлдiц барлыгыныц же кешелешп KeTKici келмед1. 0йткен1 дукендерде жок суйык май, ун, ет сабынныц барлыгын тургындар коймадан алады. BipaK замананыц та лабы солай болгасын колдан келер шара бар ма? Ж иналыс eTKi3in елп берш TyciH flipin, колда бар 1470 бас туйе мен 8000 бас кой-ешюш, 176 бас жылкыны жумысшыларга, сондагы мугал1мдер мен зейнеткерлер- ге бел in берд1м, барлык кужатты архивке етк1зд1м. «Сарытаукум» шаруашылыгын тараткан соц 6ip жылдай бос жур!п,

“Tstt&U Ktffatfti г/cejkc------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Акши мектебше директор болып орналастым. Кеш н Казыбек бек атындагы орта мектеггп баскардым. Осы жылдары мектептерде оку-торбие жумыстары децгешнщ ©те темендеп кеткенше коз1м жетп. Окушылардыц б ш м дорежелер1 темен. М ектенп «А лты н бел имен» бтр уш ш ер атымен жок деуге бо­ лады. Жогаргы оку орнына грантка тусетшдер де жоктьщ касы екен. Бул орайдагы жумыстарды жаксарту ymiH аянбай жумыс icTeyre тура келдг Алгаш кы кезде аудандык б ш м б о л iMi тарапынан да кептеген кедергшерге кездест!м. BipaK кешн тусшш, 6opi орнына келдь Атап айтсам, 2008 жылы Узынгаш орта мектебш 6iTipreH 52 тулектщ 33-i б1рыцгай улттык тест тапсырып, 33 тулек жогаргы оку орнына грантка тусть Ka3ipri заман бакуатты болганымен адамдардьщ арасындагы ка- рым-катынас оте ку рдел). Олай дейпш м, ауызб1ршшк жайы моз емес. Оны калпына келт!ру ymiH тагы 6ip 30 жыл болмаса да 15 жылдай уакыт керек шыгар. ByriHri жастар басшылык кызметке колы жете калса кайдан, калай жеу керек, юмнен не алу керек, тек кана соны ойлайды. Тер токпей- ак тез байыгылары келедк А л 6i3 сойтпк пе? Кей кундер1 диванга KHiMiMi36eH кисайып журдж. «К ом иссия келедЬ деп кшммен жаткан кездер1м1з де болды шындыгында. Ka3ip ауылда мал багатын адам онайлыкпен табылмайды. MeniH Марат Елеусш ов деген койшым бар, оньщ менде жумыс icren жургеш- не жиырма жылга жуык уакыт болды. Колымнан келгенш ше оныц бар мэселесш шешуге тырысамын. Ce6e6i, мен оган жагдай жасасам, ол менщ малыма жагдай жасайды. *** Куртш ктерден CepiK Эбженулы мен Ержанбек Нурбеков, Болат Сабыралиев, Ж умабек Д о л iбаев, Амангелд1 Ш оршкуловтармен, тагы б1ркатар азаматтармен хабарласып турамын. С ол 6ip шуакты жылдар- ды, ец 6ip кызыкты сеттер1м1з откен бакытты шактарды еске алып, KOKiperiMi3 сагынышка толады. И э, ондай керемет шактар калай умы- тылсын?! ¥мытылмайды да... Алпысбай БЕЙСЕНБАЕВ, Казахстан Республикасы 6uiiM беру тн 'щ курметmi кызметкерi

К0КЕЙДЕН КЕТПЕС КУНДЕР Адам баласыньщ тагдыры кайда бас бургызбайды? Кдй киырга барасьщ, кай шиырды да шаласын,... Оган 6 ip T e n ip i тереип. Жастык шактыц адбырт кундершде басынды тауга да, таска согардай болып, таскайнат кайратьщ шыганга шыгарады. Сондай ку дердщ 6ipiime казактыц Жетюудай жеруйык жершщ 6ip пушпагы KypTi G H ip in e жолым Tycin, сол бархан-бархан кумды ендрдщ дэм татып, аз болса да енбек еткешм бар. Акшандакка орын тепкен Акш идщ актопан бораны мен акшул желш е кеудемд1 тосып, сол кум суырган кумайт даланын кун кактаг. адамдарына таныркап, карбалас Tipium iK пен кызу енбекте жантала кун кешкен жандар мшез1 тэш1 кылган едь О л да 6ip жас дэурен!.. Hip-Hip, nip кум Мандайындай анамньщ... Жолым TycTi бул жерге ¥ лы ед1м мен киырдыц. Hip-Hip, Hip кум Тандайындай сиырдьщ. Туягымен тапталган врюшдей шнырдьщ. Hip-Hip, Hip k ym- - ¥ лы ед1м мен киырдын,... H ip -шиьф кумды, изен-жусанды белепрл1, тopaнFЫ-жидeлi туле Курт1н1ц жазы ыстык, кысы мизам шуак жершде журш ойыма осьи дай олен жолдары оралушы едк Оньщ да жеш бар. А р у кыздан да суду Алтайдай бигат жерде туып-оскен мендей киь рдан келген жанга K ypTi жер] алгашкыда кулазып KepiHreHi де ра Татыры мен тастагы, кумы мен сортаны, кол) мен шел!, суы мен ну катар ушырасатын, оньщ кад1р1 мен касиетш бтм ей тш жанга ел1 енц дей елестеййш анык. ...Кара куз. Карашаньщ к ещ лазд еу кундершщ 6ipi. Булттаньп кабагы кырыстана TyHepin турган Алматыньщ э й г ш «Саяхат» автс вокзалында, кала ipreciH fleri Ж e ric у ауылына кеткел1 турганымда о ойда жокта жолыга кеткен i. К азП И -дщ география факультетшде окыган Сиязбек (Ka3ip Taj гарда турады) кой баягы... Абыр-сабыр журттьщ арасынан калай та ный кеткешне кайранмын. Кездескен жерде кушак айкасып, хал-жа сурасып, мэре-сэре болыстык та калыстык.

Ол да бойдак, мен де бойдак. Туйдей курдас-досжар «ит аузына агаш тыгып» бос журген маган Акш иге жур деп колка салганы. 0 3 i былтыр институт 6iTipiciMeH сонда мектепте сабак 6epin жур екен. А л мен Алматыда калып койып, институт ж1берген Талдыкорган жагынан «открепления» алып, ещц студентик шактьщ кызулы да кызыкты кун- дер! еткен кимас каламнан жумыс таппай жургем; «барсам Heci бар, журналистж орын болмаса кайта салармын» деп жастык эсермен К у р - Tire карай Сиязбекпен 6ipre тартып отырдым. Сыбай-салтан жетш барган менщ алдымнан аудандык «Ш угы ла» газетшщ бас редакторы Отесш Кубиевтай азамат агамыз бен орынба­ сары Кумюжан Байжандай опкем1з шыкты. Ол Kicmep eKi жактап такымдап, тыкылдамады да; колымда TyriM жок, жазган шыгармаларым ауылда калганын, автовокзалдан тура тар­ тып кеткешмд1 естщ де 6ip кулкйп алып: «сурбойдактын кылыгы, 6ipaK батылдыгьщ унайды» десш, бурын жазып журген-журмегешмд1 сурап, энпмелесе келе кызметке алуга уйгарды. Кияндагы ауданга алды-ар- тыма карамай шаба женелгешмд1 де естен шыгарып, кызметке аламыз дегенше балаша куанып, «¥ялган тек турмас» дегендей, кшм-кеше- пмд1 алып келу1ме мурсат сурай 6epinniH. «Ш угы ла » газетшен басталган журналисток сапар осылайша улкен OMip сапарына уласа берген едк.. Ер ж ш ттщ ж олы ерк1нен тыс болатыны тылсым жай. Ж урна­ лист ретшде кадам баскан K ypT i жер1 мен сол елдщ азаматтары ады- мымды ашканы акикат. Акш иде журш карапайым халыктьщ eMipi мен турмысына каныктым, калам куатын алгаш осы шагын газетте сезпадм. Шагын гана ужымда куш -туш 6ip тыным таппай енбек етш жата- тын шыгармашылык адамдарыныц шыгармашылыгы MeHi де шында- уылдай шындай туеп десем, артык айткандык емес. Аптасына бipнeшe морте шыгатын газет зауыт конвейерш кез алдына келт1редг Жаргак кулактары жастыкка тимей, саусактан сорган собидей yHeMi материал 1здеп, оны жок жерден тауып, майын тамыза жазып жататын журналист кауымга, олардьщ орасан зор куш-кайраты мен жayaпкepшiлiгiнe тац калмаска шаран жок. Сондыктан болар, аудан­ дык газетте кызметте болган каламгер атаулыныц каламы кайратты, жазганы шуакты болып келетнп. Ойткеш олардьщ калам ушынан дала мен таудын келбет1 мен жупары анкылдай т е гш п турады. Ж усанныц nici буркырап, туз адамыныц характер! айкын танылады.

0 з басым сондай журдек журналистер мен каламгер азаматтарм! ушырастым. «Акы ры н сейлеп, анык басатын» ©Teciir Кубиев, кал; ушыньщ куаты асы п-тегш п жататын Кумюжан Байжан мен ради хабарлар мен сыни фельетон макаланьщ сардары, аксакал Сэдуак Бигелдиев, майдаконыр желшгендей мешрлене жазатын акын Жо. болды Ыскаков пен майдан кылшык суыргандай eTin сез саптайть Марат Кдшкынбаев, Ескермес Сэрсенбаев, фотокор Бактыгали ме у й ш п -т е гш п жататын колжазбаларды бас уга да, агыл-тегщ ауызи «диктовкага» да улгсрстгн Гулнур — 6epi де «Ш угы ла » газетшщ жуз: шугылалы шуакка шомылдыратын жандар. MiHe, алмас пен гауЬардай сон кураган каламдастардыц ортасыщ алгашкы сыннан оту де онай емес-Ti. С ол аудандык газетте cypeTTeiv мен шаруашылык к ем ш ш гш сынай жазган алгашкы макалалар жазгг ным о л 1 кунге жадымда жангырады. А лгаш рет 1ле езеш бойын жагалай жолсапар шеккешм, кг лын кум iininae отырган койшылардьщ конысына тунделетш жетп кудайы конак болган сеттер естен шыгар ма... К,оян мен кыргауыл дьщ eTi гана емес, ан етш щ ш ш д е шуде б1реудщ гана аузына тиге каракуйрыктьщ бал татып туратын майлы cy6ecineH де осы Курт жершде ауыз тидж. Балыгы мен багланы кектемде катар еретш 1ле-KypTi мен 1ле-Бака нас ещрлер1 епз козыдай уксас, 6ipTyrac аймак кой. Малы мьщгырган жаны жангырган елкеден He6ip азаматтар шыкканы да бе лгш . Баска ларды айтпаганда кулл1 казактьщ мэртебесш тасыткан, байлыгын ша расынан асырткан Димекен агамыздьщ — Дшмухамед Конаевтьщ ата- ларыньщ осы жерде дуниеге келгеш 6epiM i3re мел1м. Ел1м1з т эу е л а зд ж алган жылдары KypTi жершен шыккан кепте- ген азаматтардьщ республикамыздын белдьбелд1 жepiндe б!л1 ktJ бас- шылык кызмет аткарганы тагы анык. Солардын 6ipi де 6 iрегей!, аудаг алгаш курылган жылдары ауыл шаруашылыгынын жас маманы болып келш, узак уакыт халыкпен коян-колтык 6ipre кызмет ierereH жап-жас ж ш т CepiK Умбетовт1 бупнде KypTi журты «Б1здщ C epiK » деп аузынан тастамайды. 0 з басым бупнде ардагер ел агасына айналган CepiK 0бiкeнyлымeн сол KypTi жершде — «Ш угы лада» жургешмде танысып, сыйласып кеток... Секендей агамыз Куртщен шыккан жан болса, оларды e3i тап ба- сып танып калып жатса, кайда K epin калса да, кай кызметте журсе де

“KstMi <ce0ttfU zfcefei--------------------------„----------------------------------------------------------- «Bis куртипктермпз!» деп баскаларга айтып, таныстырып журетнп бар. Куртщен шыккан кез келген азаматты умытып кетпей, колынан келш турса колушын типзш ж ур етш де рас. © зш щ карапайымдылыгы мен кшппейщщк касиетш кашанда, кандай кызметте журсе де сактай бш- ген улык азамат екенш рухани салада журген азаматтар, журналистер мен каламгерлер жаксы бшедь Туцгыш калам куд1ре'пн сезнцпрген аудандык «Ш у г ы л а » газе™ маган ад а м гер ш ш т зор, оз icTepiHe шын берш ген, каламдары куа- тына сенген журналистермен ж эне С екен сиякты езш е де, езгеге де сын кезбен карайтын ipi, 4ргел1 азаматтармен жуздест1рш, сот са- пар тшеп, акжол ашканы акикат. Б элю м , сондай алгаусыз кощлд1 жандар тагдыр-талайымда жолыкканнан сон да жолым болы п келе жаткан шыгар. Осыган орай «6i3 куртшктерм1з» дегенге «в згелер турюлер бол­ са, 6i3 куртшерм1з» деп калжындайтыным да содан... С о л 1984 жылгы карашада, жиырма 6ip жасымда шуак шашкан «Ш угы ла » санамньщ жасыл жайлауында 1ле-ана езеншдей шымырлай толкып туратыны да ой-сана туцгиыгына сщ ген анык сурет. Аскар АЛТАЙ, жазушы, «Ш угыла» газеттщ бурынгы muiiuici

БАЛАЛЫК, ШАК, БАЯНЫ Kypmiee кешу Каншама казакстаншыл болсац да казак у ini л агайын-туганна 6ejiiH in кешу оцай емес. Абекен, Казакстанга кешуге жакын-журагатт кещцру ym iH солармен кызылкещрдек болып eKi жыл айтысты. K o j хоздьщ малый багып тамагы тойып калган журт кимылдауга кулыксь болды. бйткеш бул ел оз елшен аштык айдап келген ел ед1, туржпеш келш токтыкка кенелдь E ci дурыс ел мундай бакытты баска тебе ме? А у ы л агалары Абекене: «Ш ырагым, ешп ел болып ес жия бастагаг да тагы шубырамыз ба?! Кой! Сагынып бара жатсац сол Казакстан! оз1ц бара бер, 61зд1 кайтесщ?!», — дед!. BipaK, экем1з Абат алган бет нен кайтпады. Арага eKi жыл салып 1961 жылдыц коктем1нде Абеке кешетш коныс 1здеп алые Казакстанга жалгыз тартты да KeTTi. О л Казакстанда жайлы коныс гздеи ай журдк Акыры Алматыны Сарытаукум жагындагы Акш и дейтш ауылды тандап, сол ауылдан у сатып алып кайтып келдк Ж етюу жерш ауызыныц суы курып макта келдь «Е л кандай, жер кандай!» деп. «K ein in келетш болсандар жо шыгындарынды кетерем1з!» д е г т ж ергш кп совхоз. Бул жацалык журттыц кулагына майдай жакты. Содан тожжеле се келе акыры экем1з Абат бастаган кошке оншакты уй еретш болдь Калган агайын кешуге асыкпады. Тштен, А бекец нщ ез агасы Абы ла да, iHici Кептш еу де ермедь Абекеце ерген оншакты уй ауыс-тушс малдарын сата бастадь Азы н-аулак сауын туйелерш, жылкы малдарын алып ауыл жаз аягын да Эмударияныц 6epri бетш деп тем1ржол 6eKeTi мацына топтасты. Bip KyHi ауыл адамдары малдарын 6ip жук вагонга тиеп, eKiHii жук вагонга бала-шагасымен оздер) м1ндт Осылайша куздщ басынд eKi жук вагонымен бгздщ ауыл «Казакстан, кайдасыц?» деп, терюкейл бетке алып тартып отырды. Б1здщ ауыл MiHreH салдырлак eKi вагон жыландай шубатылган жу] пойызына тсркелген екен. Ж ук пойызыныц жур1а енбейдь Кез-кел ген бекетте токтайды. Кез-келген пойызга жол бepeдi. Bip кызыгы, ка закты сагынып калган бкздер пойыз токтаган сайын топырлап есжк умтыламыз. Казакстан казактарын KepriMi3 келш. Стансы сайын epii журген казактарды Kepin тан каламыз. TinTi, олардьщ ездер1 жуг1 pi 1 келе жатады пойызга карай, нан-пан, айран-сусындарын алып. Олар дыц TypiH Kepin казактыц дуниеде бар екенш Kepin мэз боламыз. Kei стансыда 6i3 MiHreH вагонды салдырлатып 6ip пойыздан nieinin, екшш

'^ иел1 tctf/hm i г/eefet----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- пойызга тсркейцц. Содан кешн тем1р донгалактар дурсшдеп алдымыз- дан жел ecin тагы да тартып отырамыз. Коз алдымызда —кен дала. Канша карасак та K03iMi3 тоймайды. ¥шы-киырсыз кещстшпен жарысып тем! р донгалактар дурсшдейдк Бгздер ушш, балалар ушш бул 6ip естен кетпес кыргын кызык сапар болды. К ез1м1зге тускеннщ 6opi кызык,. 0 cipece, К,азакстанньщ кенцц- ! ri кызык. Айкай даламен отарба жарьщтык кущцз-тун анырап тартып келедк i Казак даласы туршпеннщ кумдарына уксамайды. 0 збектщ бау-бакшалы олкесше де уксамайды. Казак даласы тек казак даласы- на уксайды екен. Осынысымен кызык. Пойыз ушы-киырсыз жаланаш айкай даламен кышкырып койып тартып келедь Bi3 еткен кун мен тун есебшен жацылдьщ. Пойыз «дугщк», «дугщк» деп тартып келедь ; Канша кун, канша тун откеш б ел п аз, акыры улкендер «Жепсуга да жеттж» дедк Шамалган деген бекетке келш токтадык. «Ойпырмай! Жетюуга жететш де кун болады екен той!» деймгз. Пойыздан жапа-тармагай тускен журт «Астапыралла!» десш ац- кайып турып калды, туспк жакка карап. Сойтсек, 6opiM i3 ана турган акшацкан Алатауга карап калыппыз. «Кар! Кар!» десш. Тау басында > жаткан карды керш айран-асырмыз. ©йткеш бгздер кар дегещц жаз турмак кыста сирек керетш жерде ескен балдармыз гой. Б1зд1 совхоздьщ жук машиналары карсы алды. Журт жуктерш ма- шинаньщ корабынатиедь Кеп узамай Акшиге карай журш кетпк, жук тиеген машина устшде. Казакстанга Kemin келген1м1з «рас па, ©TipiK пе?» дейм1з. Туе кергендей халдем1з. Жерсшу де оцай емес 0рине, б1здер уппн, балалар ymiH 6opi кызык. Bopi жацалык. Совхоз орталыгындагы cerisжылдык мектепке бардык. Жетшнп клас- тан окуды бастадык. Туршпенше окып келген б!з казак тш нен алгаш­ кы диктант жазганда 2 алдык. Ж ергш кп балалармен бауыр басып кеток. BipaK, Kemin келген агайын ymiH жаца коныека уйрену оцай болмады. Жаца конысты жерсшу мал екеш малга да киын сокты. Тун баласы аруана байгустар боздап туратын. 0 рюке шыкса туган жерше каша- тын. Bip рет OKeMi3 Туржпенстанга кашкан аруаналарды куып барып сонау жер тубшдеп Отардан алып кайтты. Сейтсе, аруаналар пойыз жолды жагалап тартып отырган екен. Аруаналар акыры жаца конысты жерешбей кашып-пысып жогалып тынды.

Сол жылы кыс та катты болды. Жылы жактан келген бгздер бу сендеп пеш тубiиен шыкпаймыз. Казакстаннын кысы катты epi уз: болады екен. Пешке жагуга отын шыдамады. Б1здер, балалар, кумы скаша кыбырлап ауыл манындагы агаш бггкещц уйге тасимыз. Б) дердщ отыннан киналганымызды Kopin жергипкт] журт колуштарь бере бастады. Соньщ 6ipi KepiniMi3 сарыуйсш Сейгг молда едь Кеи.' келген агайынныц отыннан тарыкканын Kepin ез eciri алдында зеул1м терект1шауып бердк Keinin келген катын-калаш арасынан: «Тып-тыныш отырган жы. орнымыздан козгады» деп бкздш шалды каргаушылар шыга бастах Бул бЬдш шалга ауыр тидь Кейб1р жакын агаларымыз да копаця ! «Жаз шыга Туржпенстанга кайта кешем1з!» дейтш кершедк Со ест1ген екем1з булкан-талкан болды: «Итон балалары, ауылдан 6ip бан аттап шыгындаршы, кене, тура сол жерде атып тастайын!» деп. 0 з агасы Абылай мен inici Кептшеудщ кешпей ecKi журтта кал койганы Абекецнщ кабыргасына катты батты. Жаз шыга Туржп [ станга тартты. EcKi журтта отырган бауырларына: «Кещпещй ек сшдер, ендеше, менщ елшме де келмендер!» депть Калгандардан дымен Абылай козгалды Казакстанга. Акшиге 8 шакырымдай жер калганда жук к е л т н щ устшде отыр сопы ата мэшинешц тебесш токылдата бастаса керек. Орыс шог зорес) ушып токтай калады, «Не болды?» деп. Сейтсе, бекене 6oi сопы атамыз машинеден ceKipin тусш шапан eTeri делектеп иен да; карай жупрш барады дейдк Жук келш нщ уст1нде отырган сопьп ортаншы улы 1лиястыц эцг1меск —Шал жупрш барып 6ip кезде тебе устше жалп eTin отыра i ды. Отыра калды да шукшиып дуга окуга KipicTi. Дугасын окып бо. асыкпай кей1н кайтты. Бгз айран-асырмыз, тук тус1нбей. —Не болды? Не болды? —дей\\пз. Шал ундемейд1, кез1 жумулы, бурыл сакалын саумалай беред!, деб1р дуганы 1штей куб1рлеп. Не болганын соц айтты. Дастаркан сында ауыл аксакалдары жиналганда Абылай атам жерг1л1кт1 акса] дарга карата сурак койды: —Анау кырдыц астында жаткан еулие KiM? —деп. Ауыл аксакалдары 6 ipiriin бетлне 6ipi карады. —Ол Белагаш еулие! —дед1 6ipi. — Оу, ол неге елеусгз жатыр? Басы неге карайтылмаган? — Абылай атам. Жерпл1кт1 аксакалдар «Не айтамыз?» дегендей 6ip -6 ip iH e кара Абылай атам тагы сейледт

\"KuMt Ktfjbmi sfcefii— ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------- — ¥зын бойлы кара Kici екен... Мен дуга окыганда анадай жерге алдыма келш отырды, —дед). Акыры, ж ергш кп аксакалдар онпме тиегш агытты. Белагаш эу- лие, кайда, баягы жаугерш шк заманда осы елдщ эй гш riipi болыпты. Оньщ батасын алмай еш батыр майданга аттанбайды екен. —Ау, сондай аруактьщ басы oni кунге карайтылмаганы калай?! —Беу, кэрия-ай! Эулие 1здейтш заман ба ед1 бул?! —деп ауыл ак- сакалдары тосылып токырады. Белагаш оулие басына тек тоуелс!зд1к тусында гана белп койылды. Белп кою iciH белгш мемлекет кайраткер1 CepiK Умбетов баскарды, курылысты ауылдан шыккан айтулы KOciriKep Сыдык кажы Доулетов журпздк Экем1з Абат бастап, улдары Шоу/прбай, Жаксыгул, Мактымкул- дар костап атакос in кой шаруашылыгына койып кета. Ал, калганы- мыз болса коктемде тугел сакпанга шыгамыз. Козыны кеп берсец ек!мет тесще орден тагады екен. Оыметке козыны коп берген Шоу- д1рбай агамыз атак-курмет, ордендерге ие бола бастады. 1ппнде Ленин ордеш де бар. Сол кездеп облыс OKiMi Асанбай Аскаров 1ле ауданына /Ол кезде K ypri/ келсе ат басын шопан Швуд1рбайдыц ушне прейтш. Акжелен Абат аксакалмен iHi-агадай болып кета. Оюшшке карай окемгз Абаттьщ ©Mipi кыска болды. Аты жаман ауруга шалдыгып пайгамбар жасында ехйрден ета. «Ел кепи рем деп, катын-калаштьщ каргысына калып ед1, гам бшедй содан ба?!» деп оты- ратын uieuieM i3. 0 кем1з елершщ алдында шешем1зге: «0 м1р1мде иыгыма 6 ip жана кэстем m in KepMenniH, балалардан калганды киш! Маган 6ip жаца костем алып берпл!» депть Осылайша, ом1рден e r r i экем, «бала-шага» деп жар кулагы жастыкка тимей. 0кем1з де, шешемгз де бес уакыт намазын каза кылмаган, Кудай деген карапайым жандар едй Бала-шагасын, ауыл-аймагын атажуртка алып келш, бупнде езде pi ауыл сыртындагы зиратта моцп тынышта- лып жатыр. Жандары Жаннатта болгай! 0 KeMi3 Абат аксакал дуниеден еткен жылы ауылымызга келген Асанбай Аскаров шопан агамыз Шеуд1рбайдыц ушне ат басын тсредь 03i танитын акжелец Абат аксакалдыц казасына кещл айтты. Сойтш, атышулы Асанбай ага б1здщ елге «Улык болсац гапйк бол!» дегеннщ улпсш керсета. Ал, атамыз Абылай болса Акшиге келерш келш алса да жаны жай таппады. Шошка ecipcTiH орыспен корни болганы оньщ жанына катты

батты. Ак,ыры совхоздьщ 6ip кора туйесш багып таза далага шыгь к ец ш кенш щ . Жаз болса «Кожа Ахмет, кайдасыц?» деп Турюстан тартып отыратын. 0 pi карай Бухардагы Бахауатдинд1 пдеп кетет1 Эулиеден еулие коймайтын. Бухарга барган 6ip сапарында К,ызыр 1л сты корд!м дейтш. Bip иман жузд1 Kici келш пойыз устшде жаньи отырды дейтш. Бухарга жакындаганда атамыз пойыздан туседг ej ж олсерт де туседг Атамыз баратын ауылга дешн такси устап еке 6ipre барады. Абылай атамыз танысыньщ уши тауып гаксщи ж1бер iniKe юредг Элп жаца танысы да 6ipre юредг Дастаркан жайылад BipaK элп жаца таныс жолсерш дэмге кол созбайды. Bip кезде A6i лай атам безшдеп коя бередг «Шиланым!» деп. «Элп таксидщ iuiiH шиланым калыпты!» деп, акша, кужаттарынан айырылганын айтад Сонда иманжузд! жолсерш муны сабырга шакырады. «К,удай кала тан,ертец кайтып келер жогыцыз!» деп. Абылай атам сенер-сенбесш бшмейдг Ж олсерш коштасып жур кетедт Акша, кужаттарынан айырылган атамыз корер танды козб I атырады. Танертец шай устшде отырса, eciK ашылып кешеп такси бала келш тур дейдг Колында —муныц шиланы. Атамыз сонда 6api тусшед1, кешеп жoлcepiгiнiн и м екенш. Жол устшде riлepfli жебеу Кызыр ата екенш. Бул окига сопы атамыздьщ басынан откен осынд кеп хикметтердш 6ipi гана. Жана конысымыз Акши ауылында жастар жаппай арак ппетш. Б науканга бгздш ауыл жастары да бшек сыбана Kipicin Kerri. Буны ке $ ген сопы атамыз кайгыдан кан жутты. Колында аса таягы, шапапыш етеп делектеп квшеде журш кездескен жаска «Эй, балаларым!» д тура калып упт-насихат айтатын. Кыз-бозбалалар оны yHci3 тындг 6ipaK, сыртынан кункщцеп: «0й, осы шал да елмещц екен!» дейтш. Шалдьщ ки1м KHici де взгеше болды. Басында —ак орамал, уст1н — кара такия. Иыгында —жещл шапан. Оньщ 1шшде казакай. O hi ш ш де жагасын жшпен байлаган кец етек ак кейлек. Бутында —к шибаркыт шалбар. Аягында —Moci. Meci сыртынан галош киедг Ту ескш ктщ калдыгы. BipaK, осы KHiMi езше жарасатын. Осы калпым келе жатканда бейне 6ip откен заманньщ эулиеа адасып келш кеше жургендей KepiHeTiH. Ce3i де, кшм KHici де ешюмге уксамайтын. Намаз уакыты келген кез-келген таза жерге тура калып, шапанын жайып ж 1берш намаз] оки беретш. Осы эдет1мен 6ip KyHi Акшиде орналаскан жаца aynai комньщ алдындагы кегалга тура калып намазын оки бередг Аул басшылары ашык терезеден караса... Ленинге ескертюш орнатуга дг

’K u tu i Kfyfatfti sfceftl----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ындап койган аланда «Tipi ескертшш» тур дейдз тэлтшп. EKi кулагын устап, кубылага карап азан шакырып. Аупортком д у р л тп кетедь Арандату деп. BipaK, намазын окып турган шалды куып ж!беругс еш- юмнщдэтс бармайды. Абылай атам шошка баккан кершщен ipreciH аулактап ауыл ineTi- нен баска уй алды. Сол уйдщ ауласында потер жалдап жас зоотехник CepiK Умбетов турды. Ол кезде C epiK совхозда карапайым жумысшы болатын. Шал 6ip куш мал сойып ауыл аксакалдарын жинап: «Мына балага батамызды берей1к! Ертен Аскаровтьщ орнына баратын басшы осы болады! Сол кезде шарапаты тиед1 ауылымызга!» дейдк Тебеден тускендей болган Абылай ата сезше журт тан калады. BipaK, батасын бередй Абылай атамнын айтканы келдл Баягы бала Умбетов, арага жыл­ дар салып ага Умбетовке айналды, Алматы облысын баскарды. Ауылга камкорлыгын аямады. Парламент депутаты болды. Бупнде зейнетте. Куртпе 6ip KyHi Казакстан басшысы Дшмухамед Крнаев келдл Жол шетшде туйе багып журген шалды керш солем беруге бурылады. Конаев анадайдан келш нен Tycin туйе шетшде турган аксакалга жаяу келш солем бередь EKeyi тш катысады. Такуа шалдьщ онпмесз Ка­ закстан басшысына катты унайды: «УАЗ келш н алуга руксат берей- ш!» дейдк BipaK, шал алгыс айтып келштен бас тартады. Дшмухамед Ахметулы мен туйе жетектеген Абылай атамыздьщ сондагы ощтме- лесш турган cypeTi сол жылы Кенес Одагына кец тарайтын «Огонек» журналында шыкты. Шал медресе 6iTipMece де исламияттан мол хабардар болатын. «Хиссасул Энбия», Обубэюр Кердер1 жырларын жатка айтатын. Шал- дыц кулакка майдай жагымды ушмен айтылатын осынау имани он- пмелерд1 тындап отыру 6ip ганибет едй Сощылыкта «Ак боз уй» ро- манын жазганымызда Лабак ахун / 0 м|'рде болган Султан ахун/ атты эулие кешпкер бейнесш 6i3 осы Абылай атамыздан кеппрдж десек болады. Ал, окем1з Абаттьщ шапшац да шытырлак мшез1 романдагы епкпп Шырылдауык LLIopin бейнесш жасауга непз болды. Ал, анамыз Капбиб! Шабанкызы ауылда «кара кемп1р», «акылды тентек» атанган ер мiнeздi кайсар жан едк Анамыздьщ осы 6ip сирек болм ы с-бтм 1 романдагы Доу апа бейнесш сомдаганда ез cenTiriH типздь Курмета окырман! Байкал отырганьщыздай энпме едебиетке та- манауысып барады. Бул занды едй Ойткеш б1зд! одебиетке алып келген сокпак басы осы бьздш балалык шагымыз еткен алтын 6eciK —ауылы- мыздан басталатын. Егер де бiздiн балалык шагымыз осынау килы

тагдырлы кешпел1 ауылда етпеген болса, онда сонгылыкта, жазуг ретшде, 1920—30 жылдардагы халкымыз бастан кешкен ашаршыл туралы кггап жазу б1зддн колымыздан келмеген болар едь Бул анык Б1здщ осынау тосын тагдырлы бала шагымыздыц соцгы CKi жы Акши ауылында erri. Бул 1961, 1963 жылдар. Бул жылдары б!з 14, жастамыз. Осы жылдар 6i3 ушш казак, эдебиеп атты элем eciriH ; кара ашкан жылдар болды. «Абай жолы», «К,ан мен тер», «Шуган белпсз», «Коргансыздын куш» тер1зд1 шыгармалар 6 iзд1 казак к: сезше буратала гашык erri. Соз енерше тени erri. Осы жылдар/ бастап 6i3re кулак шалran тосын ой, тш жау11арларын кагазга тусг отыру одет болды. Ойткеш, сол жылдары 6i3 казыналы карттарды * тындадык. Бгздш ауылдагы ецпмешш шал жалгыз Абылай атам емес едУ зыналы карттар торкалы той, топыракты ел1мде бас косып ецпме- кен курып отырар едг Олар — Ораз шал, Епзбай молда, Эбу и Отеп ата, Нургали, Балмухан, Сешт молда, Ел1бай, Решм, К,онакб ек1 Амангал и, Айтмукаш торгзд1 аксакалдар едт Кептшеу, Бекти Сактап, Дукенбай, Андалы, Сагат, Нуртшеу, Шеуд1рбай, Бегдэу.1 Седу, Жолай, Токтарбай, Кулжан таргзд] агалар едь Ойлап отыр булар ауылдыц кадымнан келе жаткан казакы болмысын сакта буын болыпты. Бупнде ол урпак erri. Олармен 6ipre казактыц тугел 6ip двyipi кендей болды. Бупнде ауылга барсак сол улкен ага буыннан жырылып кал жандай болып арамызда Жаксыгул, Нураш, Нуржан агаларьп журедг Булардан кешн ещц шалдыктыц кезеп б1здерге келе баста BipaK, б1здер, совет мектебшен еткен урпак, мулдем баскамыз. I десе намыстанамыз. Кшм KHiciMi3 де белек. Откен буын екщцерше самаймыз. Откен буын екшдершщ 6iniMi баста болатын. Б1здщ 6uiiMiMi3 к пьютерде турады. Соныц 6ip мысалы —акшилш ага-досымыз Axi Элем акпаратын компьютерден алып отырады. MiHe, жаца заман и дары, осылар! Бул деген сез ага урпак салган сара жолдан 6i3 ауыткыдык д< сез емес. Ага урпак улпс1 б1ржола узийп калды деген соз емес. Абылай атамыздыц eKi эйелшен ерген урпактыц улкеш Сетт агамыз кешеп Кудайдан безген заманныц езшде журттан тасала ушнде намаз окитын. Абат аксакалдыц кенже кызы, карындасымыз Карагез арамы:

\"Kue^i tceffitfti zfcefci шыккан тунгыш кажы болды. Кажылык парызын 6ip емес, уш рет етеп erri ом1рден. Атайынды иманта, ынтымакка шакырумен огп. Абылай атамнын ортаншы улы 1лияс болса бупнде сопы OKeciHiH жолын куып агайынга улп боп абыройлы ак жолда жур. Мшеки, ауылымыз ocTin имани тургыдан 0 3 rep in , жангырып ке- I ледь Бурын той-домалак араксыз отпей-riн болса, бупнде бул кеселден де б1ртшдеп ауылымыз арылып келедк Имаша, менитке бет бурып ке- ледг Бупнде ауылга барсак кулагымызга элсш-элсш азан уш естшедк Тэубе дейм1з. Смагул ЕЛУБАЕВ, жазушы 1 КИЕЛ1 МЕКЕН KYPTI ЕД1 1 1972 жылдын наурыз айында Казак ССР Жогаргы K e n e c i Пре- зидиумыныц буйрытына сойкес Алматы облысында жанадан K ypTi | ауданы курылды. Осы моселеге байланысты сол кезде ri 1ле, Каске­ лен, Жамбыл, Балкаш аудандарыньщ курамында болтан Темфжол, KypTi, Айдарлы, Желторацгы, Акжар, Куйган жэне Сарыкомей се- f лолык KenecTcpi, олардьщ аумагындагы «Курт!», «Айдарлы», «Топар», I «Желторацгы», «Куйган», Токаш Бокин, Жубаныш Бэр1баев атындагы совхоздар мен Изен тукым-тэж!рибе шаруашылыгы, «Достижение», «1-Балкаш» балык колхоздары жана курылтан KypTi ауданыньщ кура- мына бершдн KypTi ауданыньщ орталыгы Акши ауылы болды. Уйымдастыру мэселесш каратан алгашкы аудандык партия конференциясына Алма­ ты облыстык партия комитетшщ 6 ip m n ii хатшысы Асанбай Аскаров агамыз катысып, жана ауданньщ келешеп бар ек етн , сонда да болса алгашкы кезде 6ipa3 киыншылык болатынын, соган орай облыстык партия комитет! мен облыстык аткару комитетшщ оз комектерш бе- peTiHiH, камкорлыкка алатынын айткан болатын. Ол кездеп курдел1 мэселе аудан орталыгына катынайтын жол мэселеа едi. Аудан курылган кезде томенп Топар ещрше тек «Ан- 2» ушагымен катынас жасауга болатын. Кун! не 2 ауылга 6ip «Ан-2» ушагы ушатын, алатын адамдары 10-12 адам гана. Ауданньщ жанадан тагайындалган басшылары жолды кегшкт1р- мей салу кажеттпш жогары орындарга жетюзш, нэтижесшде Акши - Каншецгел —Топар — Куйган ауылдарыныц арасына жол салын­ ды. Каншецгел мен Топар аралытына, кол1к, мал журмеген кумньщ

арасына 100 шакырымдык тас жол салынып, 1974 жылдан бастап тобус катынай бастады. Одан сон Топар, Желторанты, Акжар ауы. рыньщ арасына асфальт тоселш, жол катынасы аудан тургындары кецшдершен шыкты. Автобустар Алматы каласынан аудан ортал аркылы Куйган, Карой багытымен томен ri Топар OHipiHe eKi 6ai та кунде катынас жасайтын болды. Будан кeйiн Улкен поселкеа Ащысу ауылына да катынас орнатылды. Аудан экономикасы жылдан жылга орлеу yc riнде болды. Ха саны жылдан-жылга кобейе бсрдк Сондыктан бурынгы сепзжыл мектептер орта мектепке ауыстырылды. Атап айтканда, Топар, А торавды, Акжар, Сарытаукум сепзжылдык мектептер1 орта мекг ке ауысып, жаца жобада 3 кабатты орта мектептер салынды. А\\ тургындарыныц элеуметпк жагдайлары жаксарып, Акши ауыльп баска да eлдi мекендерде Модениет Yйлepi, ауруханалар салынып, косылды. Ауылшаруашылыгы саласында, ягни мемлекетке ет, жун юзу, мал басын аман сактау, торт тулжтен тол алу жоспарлары > сайын жогары корсеткпитерге жетш отырды. Жогары KopceTKimTepre жеткеш ушш аудан, совхоздар КСРО, спубликалык Ауыспалы Кызыл туларын жещп алып отырды. Ау шаруашылыгын дамытуга оз улестерш коскан озат енбеккер КСРО-ныц орден, медальдарымен марапатталды. Оныц imi нде ж< ры корсетюшке жеткеш ушш K ypTi ауданы бойынша алгашкы Со алиспк Ецбек E pi атагын «KypTi» совхозыныц ага шопаны 0Mip 0м1рбеков алса, «Желторацгы» совхозыныц ага бакташысы Тары Бейсембаев Ленин ордешмен марапатталды. Жогаргы Бозой 0 щр1ндег1совхоздар мал шаруашылыгымен ка eriH шаруашылыгымен де айналысты. Оныц imi нде бакша огпмде ecipin, карбыз, жуа жоне баска да азык-тулж турлер1мен Алматы ласын камтамасыз eTin отырды. Мал басыныц ocyiHe байланысты жацадан «Бозой» совхозы, 1 жылы облыс бойынша алгашкы «Сарытаукум» туйе совхозы курыл аудан экономикасыныц ocyiHe улестерш косып жатты. Аудан коле\\пнде ауылдардыц арасыныц кашыктыгына жэне лык саныныц кебеклне байланысты 1981 жылы Бозой, Топар село; к ец еа курылса, 1986 жылы Сарытаукум, Улкен селолык кецест уйымдастырылды. Сонымен катар, 3 орта мектеп салынып, окуп ларга eciriH ашты. Олар Акбайлау, Сарытаукум жэне Улкен е мекендершде.

KCffctni zfcefet--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- кономикасыньщ осуше улкен улес коскан, елд1мекендерд1 , элеуметпк нысандар салуга белсене атсалыскан совхоз [ баршылык. Атап айтканда «Топар» совхозыньщ директо- :к Ощарбаев пен «KypTi» совхозынын директоры Бобекбай ловтар осындай ерен енбектер1мен ел курметше болендт совхозыньщ ага жылкышысы Эппрбек Толыкбаев СОКП ше делегат болып катысты. ауданы бойынша алгашкылардыц катарында Казак ССР .Сецесшщдепутаты болып Токаш Бокин атындагы совхоздьщ эшысы Сайлау Жанысжанов, Алматы облыстык кецесшщ 5олып «1-Балкаш» балык колхозыньщ звено жетекппа Кодip сайланды. ri уакытта KypTi ауданында кызмет аткарган азаматтар мен республикамыздыц тукшр-тукшршде жауапты кызметтер халык шаруашылыгыньщ эр саласында жемютс ецбек eTin гткер жасына жетш, курметп демалыска шыккан азаматтар неберелершщ ортасында бакытты ата-эже атанып отыр. естелктс кешнп урпактар бш п журсш деген ниетпен жазып н. Касен Шалабаев, зейнеткер

ЖАКСЫ ДОС - ЖАРЫ М НЛКЫ Г Иэ, айналавда езщ нщ жан-дуниещц тусшетш достарьщ болса, бу да 6ip бакыт. Бул ем1рдщ 03i дэлелдеген аки кат. Жиырмасыншы гасырдыц ж еттсш пп жылдары кум-шагылды ие даланы игеру максатында KypTi ауданы курылып, жана бастама epi алды. Жаца ауданга жан-жактан жогары оку орнын 6iTipreH кыз-ж rirre p келген жылдарды умыта алмайсыц. Ж ер гш кп халык жас мамандарды жатыркамай карсы алды. А{ маншыл жастар да алгашкы уйымдастыру кезшдеп киындыктард елемедь Акшилжтер жастарга уйлершен уакытша орын берсе, кейб! | жатакханага жайгасты. Сол лек'п н ортасында мен де бар сд)м. Ол кезде институт 6iTipii туган жерге куанышпен оралганмын. Жаксылык жерде жатсын б; жаца ауданга жас мамандар ауадай кажет дегещц естщм. Ата-анамме акылдасып «нар тэуекел» деп Дегерестен автобуска отырып, жсип I ШЫКТЫМ. Жамбыл ауданынан 6i3re дешн де каншама ул-кыз киел1 жерге т; бан TipereH екен. Алматы халык шаруашылыгы институтын 6iTipre жастар аудандык каржы, ауыл шаруашылыгы бе/пмдерше кызметь кабылданды. Солардыц арасында Кастек ауылыныц тумасы Нурмат ва Куртка да болды. Мамандыгым финансист болгандыктан б1рден аудандык карж бел1мше келд1м. BipaK штат толып кетпгп. Акшидеп шаруашыль ecenTeri сауда бел iM i n in басшысы Дуйсенбаева Карлыгаш ете жакс адам едт Маган сснгм артып бухгалтерлж жумыска кабылдады. Б1рде жумыска Kipicin кетам. Кызмет1мд1 уйрегтм е Шайдимова Элипаш апайдыц кемеп тщ Тэж1рибел1 жан есеп-кисаптыц «элшпесш» уйрета. Жумыстан бос кезде жерлес болгандыктан Куртка мен Асама! ныц шацырагына жиi келелиз. Курткамен 6ipre турып жаттык. Кей аудандык аткару комитетшщ бухгалтер! зейнетке шыкты. Сол ке: де ауаткомныц председател1 Аубакиров Телегенмен, орынбасарлар Райымбаев Хамет, Рабига Жакыпбекова, жалпы бел1мде Абсаттаро жауапты хатшы Эм1рсештов Тариф, архитектор Абаков Абусатта тагы баска жауапты кызметкерлермен 6ipre енбек erriM . Жаца аудандагы жастар сенбш кке жш шыгатын. Солардьщ к1 miмен «Жастар» кинотеатры салынды. Аудандык каржы бол1мщщ б; бухгалтер! Кыргызбаева Таня, тагы баска мекемелсрдеп жастар кин<

B B f— “Кцсмс— ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- tyefei театрдьщ кыска мерз1мде пайдаланылуына куш салган кездерд1умыта алмаймын. Будан баска да ауыл шаруашылыгы жумыстарына кемекке баратын едк. Ол ymiH киналмайтынбыз. Кдйта мерекедегщсй ецбекп ынтамен аткарып, эндетш кайтатынбыз. Ещц ойласам, 6opi де жастыктьщ жа- лыны екен. Кешн жана салынган кос кабатты уйден eKi болмел1 потер алдым. Уакыт деген адам еркше багынбайды. Жылдар мен кундер жалга- сып жатты. Мен де Акшиде Ертаспен тагдырымды тогыстырдым. Mi- He3iMi3, OMipre козкарасымыз уйлеам тапкандыктан болашагымыз жаксы жалгасты. 0 м1рлк cepiriM Ертастьщ мамандыгы —малдоркерт Ол кай жерде Koci6iне орай кызметке тагайындалса, кол устасып 6ipre бардык. 0Mip- деп жаксылык пен киындыкты 6ipre болютж. Ei i6eriMi з/ii н жемюш кердк. Марапаттарга ие болып, мерей1\\йз ocTi. Ол кезде бупнпдей аста-тек дуние жок, 6opi тапшы. Содан кешн де келген тауарды халыкка жетюзу жагына ерекше кецш бoлiнeтiн. Ертас ецбек жолын кщщк каны тамган Дегерес асыл тукымды жылкы зауытында механизаторлыктан бастаган. Отан алдындагы аза- маттык борышын отегеннен кешн Алматыдагы зооветеринарлык ин- ститутты тамамдап, жолдамамен Каскелец ауданындагы «Дружба» кецшарында малдорнер! болып, к эа б и тэж1рибесш тольщтырган бо­ латын. Жаца ауданга ат басын бурган 1977—1981 жылдары аудан орта- лыгындагы ветстансыныц ага малдоркер1болды. Ол G3iHe тапсырылган жумыска ерекше жауапкершшкпен карады. Ецбеп ескершп, осы мекеменщ басшылыгына тагайындалды. Отба- сымызды куанышка болеп Назгул, Нурлан, Нэзира ©Mipre келд1. Бала- жан эке ул-кыздарыныц тэрбиесше, окуына ерекше кецш белдк «Елin ceHi елесе, ецбегщнщ жанганы» деген гой. Сол айткандай, Ертастьщ кызмет бабымен Бозой ещрше коныс аудардьщ. Алгаш мал- flepirepi болып, кешн Бозой ауылдык окрупнщ OKiMi кызмет)не тагай­ ындалды. Сейтш ауылдыц элеуметпк жагдайын жаксартуга белсене Kipicri. Мен де мамандыгым бойынша ецбек erri м. Бозойга кызмет ба­ бымен келгендерд1шацырагымызда карсы аламыз. Уй тар болганымен кецш кец едЕ Сондай 6ip жай eciM c T ycin отыр. ...Бозой селолык Кецесшщ торагасы болып Акшиден Гулжиян Сулейменова келдЕ Басшылар халыкпен таныстырып, орнына оты- ргызды. Ещц жаца okim кайда туруы керек? Ойланбастан уйге екслдж.

Алгашкы куш Гулжиян Сулейменова жумыс орнында тургыцг ды кабылдауы кажет. Осы куш мен Акшиге жумыспен баратын f дым. Муны бшген жаца эюм: —Мен эгамджке калай барамын? —дегеш. Терезеден карсы кошеш нускап: «Ана тракторды корд in бе, жерден оцга бурылсац, гимарат KopiHin тур», —дед1м. К оц ш орн тускен ол басын изедк Алгашкы автобус Акшиге ерте журедк Асыкпай жиналып дал шыкпай ма? Караса манагы трактор орнында жок. Тургындардан ) сураса « 0 и м мекемесш таппай жур...» деу1 мумкш. Ойлана келе ол куш жумыска бармай калыпты. Кешкюш Гулжиян: «Элп тракторыц кайда?» деген!. Кдрасам, сы-жазы туратын техника шынында да орнында жок. Бул окиг; копке дешн кулш еске алып журдж. Ушм1зге 6ipey келш, 6ipey кетш жатады. Одан 6i3 жамандык к мед!к. Жаксылык б 1реуден кайтпаса, бiреуден кайтады гой. Кепши пен сойтш жакын араласкандыктан шыгар, ул-кызымыз кепшш, ж сылыкка жакын болып ocri. 0м1рл1к cepiriM Ертас ом1рден откенде киналдым. «Орнында оцалар» демекпп, Нурланым мен Назгул, Нэзираныц, немерелер1м амандыгын тшеп, тэубеге келд1м. Ана, эже pe riнде Куртще откен жылдарды жш еске аламын. От; сы жанына жаксы дос, жолдас жинапты. Соган куанамын. Тагдырдыц жазуымен таныстар мен достардыц катары сиреп ба ды. Мундайда «Жаксы Kici олмесш, жамандыкты Ko pMecift» деп > ратканнан отбасым мен елдщ амандыгын тшеймш. Догдырхан Копжасарс ецбек арда

АУЫЛЫМ - АЛТЫН БЕС1Г1М

AKI ПАНКА И А^Ш И 0Ц1Р1 Ак; сагым арасынан актттанк.ан елд)мекен сулбасы алдыцнан би карсы алатыны акикат. Бул кезге де, кендлге де жайлы шуак теп Акши ауылы гой... Акши —бупнде 1ле ауданыныц курамындагы i мекен, Kypri ауылдык окрупнщ орталыгы. Осы касиетп топыракта емгрге келген Белагаш Акулы, Токаш кин, Жубаныш Бор1баев, Кали Ордабаев, Еаббас Ордабаев, Гулжи Еалиева, Жаманкул, Ногай, Келбай, Нуркаш Бейсембаев, Атыгай ’ уканбаев сынды арыстарды журтшылык айрыкша курмет тутады. Ежелп елд| мекен достурл1 мал шаруашылыгымен айналыскан рыуйсш тайпасы мен ¥лы жуздin Кунту руыньщ коныстанган жер 1929 жылы Сэбден Байболов, Суртай Тынышбаев деген азаг тардыц уйымдастыруымен «Кызылкабак бор» артел1 болып курьи Артель курылганнан кей1н жан-жактан адамдар келш, халык ке( туст1. Ауыл тургындары бор ощцрумен катар кайратты, енбеккор маттардьщ куш)мен Таскотан су бегет1н жасап, KypTi езеншщ с ауылга бурып eriH ei<ri, мал бакты. Ол кезде Акши Каскелен аудан карасты «Елтай» колхозыныц бол]мшес1болатын. KypTi ауылдык окруп аппаратындагы кызметкерлер ужымы. Ортада: ауыл 0KiMi Толеген Омаров

'Ки&л.б K tffani rfbefe-i Осы туста жаца курылымныц 1ргетасын ныгайтып, жумысын ер- кендетуге Амантай Шорманов, Сешт Муаролиев, Кулатай Шорманов, Туйебай, Сара Жэбиевтер, Рахымбай Сабыралиев, Сэл!мбай Кемер- баев, Болат Хасенов, Адамбек Чаянов, Мукан Турлыбеков, Энуарбек Омаровтар белсене атсалысты. 1941 жылы ауыл азаматтарыныц сауатын котеру максатында «Кы­ зылотау» (читальная изба) курылып, жерлестершщ сауатын ашуга Са­ лиха Медеуова коп ецбек сгшрдк Болат Хасенов аталган кызылотауга 1947-48 жылдары басшылык жасады. Клтапханада Сара Хасенова ец­ бек erri. Екшнн дуниежузшк согыстан жешспен оралып, ауылдыц ер- кендеуше улес коскан каИармандардын катарында Кайыржан Аби­ ев, Кдйырзаман Бекмурзаев, Эубэюр Есенов, Рахымбай Сабыралиев, Тогай Дуйсенбаев, Мукан Турлыбеков, Болат Хасенов, Адамбек Ча­ янов, Кулатай Шорманов, Какубай Нурбаев, Айтмукаш Таттыгулов, Рахымбай Опзбаев, Сагымбек Бекбатыров, Молдахан Оспанов, Ель бай Ершебаев, Музапар Ахметов, Сарсехан Сарбасов, Прокофий До­ рошенко, Карл Алдабергенов, Сергали Сарсенбаев, Рамазан Мухам- бетов, Сейсен Омаров, Демеубай Амиркулов, Молдабай Айбасов, Турган Мырзатшеуов, Балмухан Бапанов, Мурат Бисенов, Усенбай Кер1мбеков, Энуорбек Омаров, Коктеубай Аязбаев, CepiK Душан- баев, Курт1бай Каймакбаев, Олжабай Кельтешов, Иван Чернагоров, Домбай Булдыбаев, Эбд1хат Дэр1баев, Жанысбек Курт1баев сынды ак- шилк азаматтар болды. 1951 жылы KypTi ауылдык Совет) курылып, мундагы 7 жылдык мектептщ катарына ютапхана, пошта, аурухана косылды. 1959 жылдыц маусым айында курамында Каскелец ауданына ка- расты «Акши» кой совхозы курылды. Алгашкы шопандар катарында Байетов, Сэл1мбай Кемербаев, Туйебай Жебиев, Телеген Елеус1зба- ев, Абылай Елубаев, Шеуд1рбай Елубаев, Сегпгул Елубаев, Дукенбай Шэмшеков, Батан Элдешов атты азаматтар болды. 1962 жылы бул шаруашылыкка Токаш Бокин eciMi бершдк Ауыл коркешп ecin, курылыс жумыстары журш, жаца уйлер салына бастады. 1972 жылы KypTi ауданы курылганда аудан орталыгына айналды. Ауылдагы халык саны 8500 адамга ж етп. 2 орта мектеп, Мэдениет уш мен кинотеатр, 2 балабакша, аудандык аурухана мен кептеген шагын кесшорындар жумыс ютедь

Аудан таратылган 1997 жылы Акши ауылы 1ле ауданыньщ ку мына клрдь Ауылдьщ округа эр жылдары Салиха Медеуова, Олжабай Ке тешев, Болат Хасенов, Алпысбай Бейсенбаев, Кэд1рбек Жуманбг Оразтай Байымбетов, Сандыбай Кер1мбеков, Даниил Опзбаев, М сим Жумамуратовтар баскарды. Бупнде KypTi ауылдык округше Толеген Энуарбекулы Ома! ж етекш ш к етедк Ацши ауылындагы елге белгш орындар Белагаш А кулы ны ц зираты Оз заманыныц белгш тулгасы, эулие, ел намысын ешюмге ж меген батыр, эдш би, ем1шипалы тэуш болган. Белагаш Акулы Жетюу жерппн KypTi топырагында, Акши аты] бында дуниеге келген. Бабамыз акжарма эдшдшмен, акберен тектшпмен, шешендшм( мэрттшмен ерекшеленш, eciMi Эулиеата, Туркютан, тагы баска ул старга кен4нен малйм болган. (Белагаш Акулы жайлы кецейтшген акпарат осы ютаптьщ «Да даналары» бел1мшде бершген). Керегетас Акши ауылынан шыгып Алматыга кетш бара жатканда жолдь кунбатысында «Керегетас» деген киел1 жер бар. Жалпы сулбасы кг уйдщ керегес1не уксагандыктан солай аталган болуы керек. Касиетп ещрдеп Керегетастыц жанында мелд1р булак агып ж тыр. «Бас Шаган», «Орта Шаган» деген жерлер! бар. Керегетастыц жанындагы жиюлы жукке уксаган жатаган тобен айналасынан 3 унпрд] коруге болады. Бул уцпрлер жайында мына дай ацыз айтылады: Киел1жерде гi касиетп yirripre кезшде айналада! елге тыныштык бермеген айдайар камалыпты. Анда-санда сол айдаЬ; каЬарына MiHin ыскырады екен. Касиетп унпрден айдаЬардыц ыскырган дауысыныц шыккань естнендер де болган. BipaK ол кезге кершбейщ, бул дауысты туда б( йында ерекше касиет] бар адамдар гана естцщ екен...

*Киелс tcqftm i yfcefil Таскутан Бул жердей улкен тастьщ устшде Кутан деген кус отырган деседь Кешн 1970 жылы «Кыз Ж1бек» киносы туаршген кезде, неге екеш белпЫз, бул тасты жарып ж1берген. Ол жерде улкен уцпр де болыпты. Аталарымыздын айтуынша, бурын осы манда мал багып жургендер кун катты ысып кеткенде не- месе аяк астынан жанбыр, буршак жауып кеткенде осы унпрдт пана- лаган екен. Акши мен KypTi ауылдарыньщ тургындары аптап ыстык кезшде осындагы богет суына T ycin демалады. Ауыл адамдары бурындары осы жерден yKi устап экeлeдi екен. Таскутаннын уепмен агып отетш KypTi озеншщ суы бурында­ ры шипалы саналган. Буыны ауыргандар су жагасындагы батпагын жагып, жазылып кеткендер болыпты. Kypii су коймасын Kiini Капшагай деп те атайды. Богетш салуга Акши ауылыньщ кариялары Тоби Карабаев, Амантай Шорманов, Сешт Муаролиев аталар, Кенен аганьщ OKeci, Алпысбай Бейсенбаев- тын экелер! Байгоныс аталар белсене катыскан. Жэби кумбез! Акши ауылынан 5 км жepдeгi бордакылау аланыньщ жанында. Киелi Kici болган деседь «Осынау касиетп атамыз жайлы онпмелерд! анам Сара жаксы бшетш ejii, —дещц Рахман Жарыкбаев. —Bijiyi.viiiie, ол Kici 25 жасында экесш щ K©3i тиш ом1рден ©TinTi. Аса коркем, оте жаксы Kici болган екен. Кайтыс болганда жакындары 40 еш и сойып, майын epiTin, лай батпакка еш и кылшыгын араластырып кумбезш тургызыпты. Шамамен 18 гасырдьщ аягы мен 19-гасырдьщ басында OMip сурген». Кумбезд1 алгаш коршаткан C epiK Эбжеулы Умбетов. Кешн ур- пактары кайта коршап, аты-жонш жазып койды. ■ш т

Мукат СЕЙДУ0ЛИЕВ Аудан га уйымдастырушылык бшет1 жогары, бшмд1, 6miKTi азамат леп толастамады. Солардыц катары Мукат ата да болды. 1973 жылы жацадан курылган ауданындагы Токаш Бокин атынд; совхоз директорлыгына тагайындал ол келген кезден-ак бокинджтер ыкыласына белендк Кдй !сте боле ю керлтм ен ерекшелешп, мал, eriH i руашылыгын дамытуда жаксы жетют терге кол жетмздг Бабалардан калган эр сездщ туп- мырына унтлсек, олардыц акылм; дыгы алдында бас иесщ. «Осетш ел, карты казына болар» деген де сол ке корген казыналарымыздан калган томеш сез. Аудандагы жиында! суырылып алга шыгып, агалык, екелж сезш айтатын маркум Myi Сейдуалиев 1921 жылдыц 1 кыркуйепнде Жамбыл ауданыньщ Кае, ауылында дуниеге келген. 1928 жылгы аласапыранда Сейдуел1 еул epiKci3 К,ыргыз ел1не кешуге можбур болады. Эке-ш еш еа сол жа! кайтыс болганнан KettiH агайынды Мукат пен Такат кыргыз отбасын карауында калады. 1938 жылы экесш щ агасы Шойдэл1 бауырыныц i лаларын арнайы 1здеп, Уцпртас мектеп-интернатына окел1п OTKi sez Ер жетш калган Мукат Сейдуалиев 1941 жылы ¥лы Отан согысы аттанады. Смоленск каласы мацындагы шайкаска катардагы жауыш болып катыскан ол оц колынан жаракат алып, 6 ай ескери aypyxat да емделед1. 1942 жылы ескери комиссияныц шеш1м!мен жаракат на байланысты эскерге жарамсыз деп танылып, III топтагы мугед рет1нде ескерден босатылады. ¥лы Отан согысындагы ерл1ктер1 yiiiin III дережел1 Данк орд шмен, бес жауынгерл!к медальмен марапатталган. Елге келген соц ужымшардыц барлык наукандык жумыстары белсене атсалысады. 1945 жылы Жамбыл аудандык комсомол ком тетшщ бiрiнuii хатшысы болып сайланады. Осы кызметте жаста ды согыстан туралаган елд1ц олеум erri к жагдайын кетеруге жумы дырады.

\"Киелс tctfpxiti tfcefti 18 жылы Узынагаш ауылындагы сут зауытыныц директорлыгы- айындалган майдангер 1952—1956 жылдары жанадан курылган н,пр» кецшарыньщ №1 Жайсан бел1мшесшщ баскарушысы ; ецбек erri. Озш талапты басшы ретшде тапыткан Мукат 1956 «АмангелдЬ ужымшарына, 1958 жылы Аккайнар ауылындагы я жизнь» ужымы на терагалыкка б ек тл ед к 1961 жылы аталган шылыктар ipmeimipmin Амангелд1 атындагы кецшарга 6iргкксн- руашылыктыц №4 бел1мшесше баскарушы, будан кешн 1969- сылдары Амангелд1 атындагы кецшардыц ес1мд1к шаруашылыгы [ыц басшысы болып ецбек етедк шдай жумыс тапсырмасын согыс ардагершщ бел ineinin, эр кун- vmi пайдаланатынын кезш кор гендер oni де айтады. Аккайнар шдагы Октябрьдщ 60 жылдыгы атындагы кецшарда бас агроном I жемют1кызмет аткарган жылдарында гектар берекелш гш арт- 1, Жер-ананыц берерш молайтуга куш салады. 1976 жылы ецбек ысына шыгады. Аптал азамат 2006 жылы дуниеден озды. уыл шаруашылыгына ci nip ген ецбектер1 ушш Ецбек Кызыл Ту уш бiрдей «Курмет бел rid» ордендер1мен марапатталды. Зайы- инара Эбдусалыккызы eKeyi отбасыларында Болатбек, Зэуреш, мь, Мурат, Сэуле, Ислам, Шолпан, Жанар атты ул-кыз ocipin, ын жогары бiлiм алуына жагдай жасады. Ka3ip олар оз KocinTepi нша эр шалгайда ецбек етш, урпак ocipin келедк Осы балалар- фаган немере мен шебере эулеттщ еркенш ecipreH жастар екенш деп, жастык жалынымен танылган. лкен шацырактыц ки еа саналган Динар ана токсаннан асып, [ен erri.

Рахман ЖАРЬЩБАЕВ 1936 жылдын, 3 кацтарында Алмат облысыньщ Кдскелен ауданында дуние] келд1. Рахман Ж артапулы 1943—1953 жылд: ры К,аскелец каласынын Абай атынд ты интернатында жэне Акши ауылыц окып орта бш м алды. 1964—1969 жылдар Алматы зооветеринарлык институтыц экып, «зоотехник» б ш ктш гш е ие болдь 1959 жылы «Шамалтан» совхозы директоры Бухарин 11 мыц гектар ericTi бар бригадата бригадир етш тагайындад Терт жылда жас бригадир eric ешмдшг арттырыи, кеп жетютжке кол жетюздк 1963 масыныц MeHrepyniici кызметм не ауыст рылды. Ферма жумысын жаксартып, сут ещцру келемш 2000 литрд 3500 литрге кетердк Бул орайдагы жет1стжтер1 ymiH ол 1966 жылы Е бек К,ызыл Ту орден!мен марапатталды. 1970 жылдардыц басында Кдскелец ауданыньщ «Дружба» с зында жэне 1ле ауданыньщ КазЦИК ауылында бел1мше баскарушьк кызметш аткарды. Осы уакытта Кдскелец ауданын баскарган Mas шев Жарыкбаевты Казак жер шаруашылыгы гылыми-зерттеу инстш тына бас зоотехник кызметше шакырып, Каскелец ауданына оралд] Институтта бас зоотехник кызметш аткарган уакытта комак жетютжтерге кол жетюзгеш уггiiн 1972 жылы екшнп Ецбек Кызыл ' орден1н иелендк Кеген ауданыньщ «Жылысай» совхозына директор кызметше 1S жылы тагайындалды. Бул орайдагы жумысын да абыроймен аткарь ел алгысын аркалады. Рахман Жартайулы 1980 жылы KypTi ауданындагы Токаш Бок атындагы совхоз директоры кызметше тагайындалды. 1985—1986 жылдары шаруашылыкта eKi мал бордакылау кешеш i лынды. Бул кешендерге ж Y гepi, жоцышка ecipeTiH бригадалардыц жак орналасуы совхоздыц экономикалык жагдайына он эсер erri. Осы жь дары бордакылау кешеш нде 11 мыц кой, 4 мыц ipi кара мал болды. Еп етюзшген e p 6 ip епзшен1ц салмагы 450 килограмнан айналды. 1986 жылдары шаруашылыкта 50 мыцнан астам кой, мыцнан ; жылкы, 5 мыцга жуык ipi кара мал, 100-ден аса туйе ecipijmi. Мал шар

\"fcuevu KtffefU sfcefii ылыгымен коса eriH шаруашылыгы да алга басты. Накты айтатын бол- сак, совхоз 700 гектар жонышка, 400 гектар жугерк 150 гектар соя erin, сурлемдк жугершщ эр гектарынан 600 центнерден кок балауса жинап, жонышканьщ эр гектарынан 60 центнер шоп, сояныц эр гектарынан 30 центнерден дэн алды. 30 мыц тонна шамасында сурлем салынды. Совхоз сол жылдары мемлекетке 1200 тонна ет (аудан бойынша ецщршетш еттщ уштен 6 ip белш ), 10 мыц тонна бакша ешмдерш жэне 15 тонна таза кылшыкты жун етюзетш. Осылайша экономикасы еркендеген шаруашылыкта ещпрю цехы мен кiр п iо г зауыты ашылды. Жарыкбаевтыц басшылыгымен кол жетгазген жетютжтер1 ymiH Токаш Бокин атындагы совхозга 1987 жылы СОКП Орталык Комитет! мен СССР Министрлер Советшщ, ВЦСПС-тш ауыспалы Кызыл Туы тапсырылып, «Москвич —441» автомашинасы коса бершдь Ал, 1988 жылы совхоз жет1стжтер1 республика Компартиясы Орталык Коми­ тет! мен Казак ССР Министрлер Советшщ, Республикалык Kocino- дактар Советшщ кезекп ауыспалы Кызыл Туымен атап отипп, «Моск­ вич - 412» автомобшнн иелендк Токаш Бокин атындагы совхоз директорлыгынан кешн Рахман Жарыкбав «Изен» совхозыньщ директоры кызметш аткарып, зейне­ тке шыкты. 2010 жылдыц караша айында «Алматы облысыныц Курметп аза­ маты» атагына ие болды. Зейнетке шыкканнан кешн Рахман Жарыкбаев жеке шаруашы­ лыгын ашып, осы салада да 6ipa3 жумыс жасады. Шыгармашылыкпен айналысып, олендер, энпмелер жазып, осы уакытка дешн кептеген итаптары жарык кердк 2000 жылы Рахман Жарыкбаевтыц « О Mip сокпактары» атты ал­ гашкы прозалык шыгармасы жарык кердк Эр жылдары «Ушкияным, Ушконыр», « 0 M ip гой м эцп кектеген» олендер жинактары, М. Эуезо- втыц «Кдралы сулу», «К,органсыздыц куш» оцпмелер|‘ непзшде «Гази­ за»жэне «Карагез» дастандары, «B ip сантиметр», «Гаухар тасты бшезж» атты детективтж дастандары окырманга жол тартты. «Эдш мен Элия» поэмасы мен соцгы жылдары жазылган олендеpi топтастырылган жи- нагы жарык K ep in , « 0 M ip дария» атты к пабы шыкты. «Келбай палуан» кпабы мен «Акыл мура, улкен сыйлау есиет», «Акыл, угым Kipri зед! адамга тон сэшндо» атты елендер жинагы да осы катарда. Ka3ipri уакытта Рахман Жарыкбаев кенже улы Жубанышпен 6ipre турады. Ел-журтына, айналасына сыйлы азамат 5 ул мен 3 кыздьщ eKeci, 20 немере, 17 шебере сушп отырган бакытты ата.

Cyrip БЕРЕКЕТОВ I\" Жас кезшен байсалды, бш мге К1 тар Cyrip Кдйырбайулы 1927 жылы рынты Гурьев облысы, Макат ауда №1 ауылдаты шаруа отбасында eiv ге келген. Э к еа Кдйырбай мал ша ашылытымен айналыскан. Анасы ( прдщ бес жасында ем1рден еткен. Су балалык шагын еке тербиесшде етк1з< Bip тангаларлыгы eKi улы Cyrip л 06inrri кезтуртю етпеу ушш Кайыр( кайта отбасын курып, шацырак кет мепт1. 1937 жылгы ак тутек ашаршыл кезшде алгаш Иранта, кешннен Tyi менстан ещрше коныс аударып, е й ул аман алып калады. 0з кой батып, когам малын ез тел1 есебшен еаруде жаксы жетютжк ге жетедк Заманнын киындытына карамай eKi баласынын бш м алу на назар аударады. Нетижесшде мектепте жаксы окыган Cyrip кег Ашхабад каласындагы есеп-кредит техникумын уздш 6 iiiредд. Енб жолын осы каладагы автомобиль кесшорнында ecenini болып баста ды. 0 зге елде журсе де казак халкына тен кайырымды, кецпейш кас ет1мен ерекшеленедк Супрдщ кекешнде туган елге деген сатыныш есте басылмапты. С ныц 6ip айтагы 1957 жылы Алматы каласындагы ауыл шаруашылы институтына окуга тусед!. Институтты бшрген сон eKeci К,айырба мен оныц iH ici Кыдырбайды Казакстанга б1ржола коныс аударуына с беп болады. Алташ отбасы Каскелец ауданыньщ Политотдел!не, кей Акши ауылына коныстанады. Ауылдаты Гагарин кешесшде уй салы Кайырбай мен iH ici Кыдырбай Cyrip мен кел1ш Каншайдыц колын, карттык ем1рлерш жалтастырады. K,a3ipri кезге дешн маркумдардь колымен отыргызган терек пен караташ сол кундердщ белпсшд жайкалады. Мамандытына байланысты Cyrip Токаш Бокин атындагы совхоз, бас ecemni, кешн денсаулыгына байланысты ecenini болып eMipiH соцты кундерше дeйiн жемют1 ецбек еткен. Абзал азамат 1969 жыл ©[упрден OTTi. Бшмд1 азамат талай жастарга тэл1мгср болды. Бакытты отбасында Актуртан, Саламат, Койшыбек, Борантул, Ai моншак, Жанар eciMfli ул-кызта тербие, бш м бердк

ы *ем tcttfufti rfcefet Тыныштьщбай КАЛИЛАЕВ Тыныштыкбай Калиласв Кызылор- да облысыньщ Арал ауданында 1949 жылгы 17 карашада OMipre келген. Арал каласында № 15 м ектегт ойдагыдай 6iTipin, 1968 жылдыц мамыр айында Со­ вет Армиясыньщ катарына шакырыл- ды. Азаматтык борышын каНарман кала Брестте артиллерия полкiнде отед]. Армия катарында болган кездер1 шындалып, тортшке багыну, алдыга максат койып, оган жетуге талпыну, тындырымдылык касиеттерш бойына свдрдк Партия катарына кабылданып, бол1мше командир! ретшде баска улт егалдер1мен, кешшлжпен тш табысуды уйрецщ. Студентж OMipiH Алматы зоотехникалык-мал дор1герлж институ- тыныц зоотехника факультетшщ студент! болып бастап, 1975 жылы галым-зоотехник мамандыгын алып шыкты. Жогары оку орнында езш уздж студент pe riнде таныткан Т. Кали- лаевка аспирантурада калып, е н д т окуын гылыми багытта жалгасты- руга усыныс тускешмен б1ркатар себептерге, соныц iniinae аспиран­ турада дол сол кезде бос орынныц болмай калуына байланысты бул шаруаныц орайы келмедт Ецбек жолын Актебе облысы, Актобе ауданыныц «Пригордный» бау-бакша, сут ещцру совхозында бастады. Сут сауу кешенше басшы болып тагайындалган жас маман институтта алган бш м ш ic жузшде тшмд1 пайдаланып, 1975—1979 жылдар аралыгында сут ещцру техно- логиясын толык мецгердк Еылыми багыттагы жумысын жалгастыру максатымен 1979 жылы Казактыц кой шаруашылыгы гылыми-зерттеу институтыныц туйе мен жылкы enaipici кафедрасыныц сырттай оку бел1мше аспирантурага тускен Т. Калилаев е н д т жерде гылыми-зерттеу жумысын колга алып, кымыз ещцру мен оны ещцрютж непзде дайындау тесыдерш жаксар- * ту багытында гзденю жумыстарын журпздь Сол максатпен «Айдарлы» совхозында салынып жаткан жылкы кешенше орналасып, болiмиге мeцгepyшici кызметш аткарады. Токаш Бокин атындагы шаруашылыкка 1980 жылдыц маусым

I айында бел1мше мецгерупй болып орналасты. 1984—1996 жылдар лыгында шаруашылыктыц бас зоотехнии болып жумыс icre/ii. Совхоз сол кездеп талапка сай кооператив болып курылтан к терагасы болып сайланды. 2002 жылдан бастап Алматы каласына карасты Жетюу эюмш аппаратыныц каржы бел!мшде бас маман болып жумыс ютедк IV леKerri к кызметп 2012 жылга д е й т аткарып, зейнетке шыкты. жылга дешн к ел к 1мшартпен ецбек eTTi. Шаруашылыкта ецбек еткен жылдары толымды керсетюшт кол жетюзгеш ушш «Казакстан Республикасыныц Теуелаздшн жыл» мерекел1к медал1мен, коптеген Алтыс хаттар, Курмет грамот рымен марапатталды. Жуматай ТАСЫБЕКОВ Жуматай Жылкышыулы 1968 жьи бастап Токаш Бокин атындагы совхозда Л1мше баскарушысы болды. Аудан куры, жылдары шаруашылыктыц бас зоотех кызметше тагайындалды. Жуматай Жылкышыулы 1941 жылгь кыркуйекте 1ле ауданыньщ Ынтымак £ лында колхоз баскармасыныц терагасы о сында дуниеге келдт 0 негел1 отбасында тэрбиеленген ул- здар ем1рде улкен бшктерге кол жетк Жуматай Жылкышыулы мал шаруашыль ныц б!лг1р! атанса, улкен эп к еа Торгын сыбекова Казакстанныц Халык epTici ат; на ие болды. Зайыбы Макпал Ишанкызы eKeyi Ь лан, Энуарбек, Кадырбек еамд1 ул-кыз тербиелеп еардк Акши ауылында мелит ашылган кезде имандылыкты мурат туз азаматтыц балалары дш ордасына «ГАЗель» маркалы кел! к тарту е 128

\"TZstMi Ktffrmi tfsefal Гадшбек М¥ТАИЫРОВ Гадшбек Мутайырулы 1929 жылгы 20 наурызда Гурьев облысындагы Тещз ауда­ ны Ганюшкино ауылында дуниеге келген. Мектепте уздж окыган орен окуды бтргеннен кешн сол оку орнында 3 жыл бойы математика пэншен сабак бердк Сауда техникумын б трген н ен кешн Ганюшкинодагы шиюзат дайындау меке- месшде бас маман кызметш аткарып, эр жылдары Алматы облысы, Жамбыл ауданы, Каракыстак ауылындагы сауда мекемесшде бас маман, Балкаш ауданы аумагындагы Саяк барлау экспедициясы бастыгыньщ орынбасары болып жумыс ютедк KypTi ауданына 1968 жылы коныс ауда- рып, Токаш Бокин атындагы совхоз коймасыньщ ментеруипа, аталган совхоз директорыньщ орынбасары кызметш кеп жылдар бойы абы- роймен аткарды. Енбек ужымында орынды курметке беленген азамат 1992 жылы зейнет демалысына шыкты. 2 улы, немерелер1бар. Зайыбы Нуржахан Куанышкызы 1960—1976 жылдары акушерка мамандыгы бойынша жумыс icTen, 1977—2000 жылдары Акши ауыл­ дык емханасыньщ бас мешрбикеа кызметш аткарды. Амангелд1 ШЭР11Щ¥ЛОВ Алматы облысы, Каскелен ауданыньщ Елтай ауылында 1949 жылгы 30 тамызда дуниеге келдк Акши ауылындагы Ленин атындагы орта мектепп 1968 жылы 6iTip- геннен кешн осы ауылдагы Токаш Бокин атындагы кеншарда енбек жолын бастады. Алгашкы кезде шаруашылыктьщ екш- mi бел1мшесшде кемекпп шопан болып жу­ мыс icTereH жас ж ш т арада кеп уакыт етпе- стен дене шыныктыру жeнiндeгi нускаушы кызметше тагайындалды. Амангелд1 Эбд1галиулы аталган шару­ ашылыкта эр жылдары бас гидротехник,

бас агроном, кесшодак, комитетшщ терагасы, кеншар директорын орынбасары, аудандык партия комитет! нде нускаушы, KypTi селол аткару комитетшщ терагасы, аудан тараган туста Токаш Бокин ать дагы кооператив терагасыньщ орынбасары кызметш аткарды. 2000 жылы ©3i дуниеге келген Карасай ауданына коныс аудар будан кешнп кезенде осы аудандагы Елтай ауылдык окрупнщ окг «Даулет-Серпин-603» курылыс мекемеа материалдык жабдыктау Е л1мшщ менгеруипа, Ушкоцыр су шаруашылыгы мекемесшщ ин» нер-гидротехнип болып ierefli. 2012 жылы енбек демалысына шыкп Жем1еп кызмет аткарганы ymiH «Казакстан Республикасыш тэуелскздтне 25 жыл», «Казакстан Республикасыньщ тоуелаздш 30 жыл» мерекелж медальдарымен марапатталды. 4 баласынан 9 немере мен 2 шебере суйген улагатты ата зейнет малысында да карап отырмай когамдык жумыстарга белсене аралась келедк Мурат 0Б1КЕЕВ Сол кездеп Шымкент облысы Кызы. кум ауданыныц Аксу ауылында 1947 жы. дыц 7 карашасында туган. Алматы зоотехникалык-малдорперл: институтын 1971 жылы 6iTipin, жолдам; мен Целиноград облысына барып, Жа! сы ауданындагы «Ярославль» совхозы? мал flepirepi кызметше кабылданды. Сс жылы «Терюаккан» совхозында, олан ке* iH облыстык ветеринарлык-санитарлы отрядында мал дерперк «Ленин жолы совхозында бас мал Topirepi кызметтн ат карып, 1981 жылы Акши ауылына коны аударды. Сол кезецнен бастап Токаш Бс кин атындагы совхозда бас мал дориер лауазымында абыроймен жумыс ютедк Шаруашылыктьщ мал басыныц ез тел1 есебшен кебей1п, ауруда] аман болуы жолында уакытпен санаспай ецбек erri. Ерен ецбеп ша руашылык, аудан басшылары тарапынан олденеше рет марапатталды, Совхоз экономикасыныц оркендеу1не ез]нд1к улесш коскан 6miKi маман, бупнде ем!рден еткен атпал азамат 2 улы мен 1 кызынан 5 не мере кердк

tccffinU sfcefci------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Нурлан МЫРЗАТ1ЛЕУOB ipjin. байыргы тургыны Нурлан 1956 жылгы 18 кацтарда Акши дуниеге келдк Осындагы орта тргеннен кешн оскер катарын- заматтык борышын етедк жолын 1976 жылы Токаш Бокин совхозда гидротехник болып 1982 жылы Тараз каласындагы гидромелиоративтж курылыс ша Tycin, инженер мамандыгын ;ты. Жолдамамен Таганрог кала­ сындагы шаруашылыкка инже- техник болып жумыска Kiрд!. [ры оку орнында алган бш м ш ic олданып коруге кулшынган жас ы жерде мамандыгыньщ кыр-сы- ен бойлап, мол T0жipибe жинактады. Бул тeжipибeci кешн |ган онipi нде аткарган жумысы барысында кеп с е п т т н типздь ы Таганрог каласын айналып ететш арнага контррегулятор езде жасаган жумысын комиссия жогары багалап, оган 1986 югары дорежел1 инженер» б1л1кт!л1г1бершедь 1ан Турганулы 1989 жылы Акши ауылына келш Токаш Бокин ,1совхозда ага гидротехник кызметше орналасты. Б ш к п ма­ ган дешн жинактаган тож1рибесш тишд] пайдаланып, бурын ген жерлерге су шыгару багытында кеп жумыс ютедь жылдан бастап KypTi су коймасыньщ бастыгы болып тагайын- >ул кызметшде де ©3iHiH б ш м -б ш к тш гш танытты. жылы салынып, 1969 жылы пайдаланылуга бершген су кой- ъш шаруашылыгына кажe rri суды жинактау жене пайдалану на емес, сонымен катар таскын суларды кабылдап, апаттарды мау уш1н де курылган. Орта есеппен жылына 102 млн. м3 су ын койма 23 мын гектар суармалы алкапты, шамамен 100 мьщ жайылымды суландырады. шаруашылыгын дамытуга коскан улес! ушш Нурлан Турганулы >щы «Д. А. К,онаев» твсбелгламен марапатталды. 2019 жылы «Су 1ылыгынын ардагерЬ деген марапатка ие болды.