Киелі күрті жері

“jKum I tciffatiU sfcefci— ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Аудандык партия уйымы тексеру комиссиясыньщ мэжшсд бол­ ды. Онда тексеру комиссиясыньщ председател! болып Ш. Ботбаев сайланды. Алгашкы марапат иелер! СССР Жогаргы CoBeTiHin Президиумы жана 1973 жылдын кар- санында астык пен кант кызылшасын, егш ш ш ктщ баска да ешмдерш енд!ру мен мемлекетке сатуды арттыруда кол жетюзген зор табыстары уш1н колхозшылардыц, совхоз жумысшылары мен механизаторлары- ньщ, ауыл шаруашылык мамандарыньщ, «Сельхозтехника», дайындау жэне транспорт уйымдары кызметкерлершщ, сондай-ак, партия, со­ вет, кесш одак жене комсомол органдары кызметкерлерш щ улкен то- бын ССР Одагыныц ордендер1мен жене медальдарымен наградтады. Олардьщ арасында куртш к озаттар да болды. Аудан озаттары катарында мына азаматтар марапатталды: ЕЦБЕК КЫЗЫЛ ТУ ОРДЕШМЕН Жумагалиев Шаубай - Токаш Бокин атындагы совхоздьщ ком­ байнер!. Оспанов 1збасар Акетайулы —«Айдарлы» совхозыньщ тракторис!. Полещук Владимир Никитович —«KypTi» совхозы ньщ тракторис!. «КУРМЕТ БЕЛГ1С1» ОРДЕШМЕН Аюпов Батыркан Ансарулы —«KypTi» совхозы ньщ тракторис!. Бауэр Рихард Рихардович —«KypTi» совхозы ньщ тракторист Гарт Александр Александрович —«Айдарлы» совхозыньщ комбай- Hepi. Ковалюк Николай Михайлович —Токаш Бокин атындагы совхоздьщ тракториск «ЕЦБЕКТЕП ЕРЛ1Г1 УШШ» МЕДАЛ1МЕН Караубаев Закария —«KypTi» совхозы ньщ ш офер!. Кыстаубаев Нуркен —«KypTi» совхозы ньщ тракторис!. Мончайн Александр Павлович — Токаш Бокин атындагы совхоз­ дын комбайнер!. Пфайфер Александр Давыдович —«Айдарлы» совхозыньщ комбай- нерк

Сатыбеков Мадияр —Токаш Бокин атындагы совхоздьщ брш Тайлаков Рыскелд1 Жуманулы —«Айдарлы» совхозыныцтрак! Труфанов Александр Михайлович —KypTi ауданындагы К,аз; йылымдык шабындык институты твж 1рибе шаруашылыгыныц Topnci. Черепанов Геннадий Андреевич - Токаш Бокин атындагы ашылыктыц комбайнер]. Шубин Александр —«Бозой» совхозыньщ тракторист «ЕЦБЕККЕ УЗД1К ШЫККАНЫ УШШ» МЕДАЛ1МЕН Айшуаков Султан —KypTi астык кабылдау пункта niн слесар! Бейсебаев Аралбай Уркеннпулы —«KypTi» совхозыныц шофе Гернович Александр Иванович —«Айдарлы» совхозыныц шо Гринчик Владимир Федорович - KypTi ауданындагы Казак «ылым, шабындык гылыми зерттеу институтыныц тэж1ри ашылыгыныц тракторист Жацбырбаев Белес —Токаш Бокин атындагы совхоздьщ комбс Кешербаев Дузбай —Токаш Бокин атындагы совхоздьщ комбс Савенко Сергей Николаевич —«KypTi» совхозыныц трактора ТынышбаевТКА¥РДИыХшхКаОн И~НТАоУкаЫшНБАокСиАнПаАтыРнIдHаEгыKTсIовхоздын ci. Н99е7гежбыаелвдыМцеш23рм1аммбыекры—н«дАа йКдаазралкыст»асноРвехсопзуыбнлыикцашсыофПерреьзид< тты , Шыгыс Казакстан, Караганды жоне Солтустж Казаке! арыныц эюмнйлж-аумактык курылысындагы озгер1стер тург Жарлыгы жарияланды. Аталган Ж арлык бойынша Алматы облысыньщ Гвардия, :н, KypTi, Уйгентас, Ш елек аудандары, Ш ыгыс Казакстан >щ Абыралы, Аксуат, Большенарым, Маканшы, М аркакел, < >ия, Шар, Шубартау аудандары, Караганды облысыньщ Кар; сындагы Киров ж ене Ленин аудандары, Агадыр, Ж ездь К; Молодежный, Тельман, Тещ з, Токырауын аудандары, C oj 1кстан облысыньщ Возвышен, Преснов аудандары таратыдв )сылайша республикамыздыц баска да б^рнеше ауданда] рында ширек гасырлык кана шеж1реа бар KypTi ауданы да iay ына сапар шектк I 52

0СУ, 0РКЕНДЕУ КЕЗЕНДЕР1

HYPJIbI ЖОЛ Адамнын ем ipi нде ерекше есте калатын кезен болады. Онда тер негурлым алыстаган сайын сананда кайта жацгырып, жа сакталган кымбат кершютер бурынгыдан да айкындала туск жаньща соншалыкты жакындай тускендей сезшедь KypTi ауда кызмет ютеген жылдар мен ymiH сондай кимас кезецге айналды Ал KypTi ауданында бэрш басынан бастауга, жанадан куруг келдь Оз кезегшде бул yniiH мойныца артылатын жауапкерш ш де елш еуаз ауырлай тусетш. Ойткеш алдагы кезенде жумыст] лап децгешнде ж у р т кету1, жуйел1 жалгасуы сол алгашкы тандг алгашкы шеыпмще байланысты болатын. Сондай жауанкери сезшгеннен кеш н де аудан курылган 1972 жылы, одан кеш нп дары да кун-тун демей уакытпен санаспай енбек егпк. Бул ici ауданды куруга бастамашы болган облыстык партия комитетш кездеп 6ipiHiiii хатшысы Асанбай Аскаров пен деу1р1м1здщ дар зент1 Дшмухамед Конаевтыц кандай шаруамызга да жанды колл нытып, дэшм тын жетютштерге кулшындырып отыргандыгын г кетуге болмайды. Аудан KOMMyHHCTepiHin арасынан белсецщ адамдарды тандаг теп алдык. Сол катардан аудандык аткару комитетшщ терагасы ( Келю Ом1ргалиев пен аудандык ауыл шаруашылыгы баскармас бастыгы Телеген Эубею ров, аудандык партия комитет!Hiн eKiHi шысы болган Семен Ефимович Ильичевтар ойымызга алдыме] лады. И льичева балык шаруашылыгын жаксы бшед1 деп обкс екшип хатшысы Дорохов усынган болатын. Тапсырманы орындаган сон 24 наурызга дешн карап жата ajiiv Оныц уст1не шаруашылыктардан келген адамдардан тел алу к жемшеп жепспей мал кырылып жатыр дегендей акпарат алганм Токаш Бокин атындагы шаруашылык шопандарын аралаг гешмде бул акпараттыц бекер айтылмаганына кез1м жe rri. 2 шынында киын екен. Кар аралас жацбыр жауып тур, мал шы арасында тел шыгыны да бар екен. Партия конференциясы еткен куншц ертещне бюро муш шакыртып алып: «Ал ещн жнтгтер, алдагы аткарылар жумыс белш алайык. Оныц 6epiH жалгыз ез1м аткара алмайтыным б( деп мшдет белютж. Халык депутаттары аудандык Кецесшщ о сын етгазш, аудандык аткару комитетшщ терагасын сайлап г Бул кызметке Келю 0\\пргалиев деген азамат сайланды.

------------------------------------------------------------------ ---------------------------------------------------------------\"fcstevU zfceft.6 Осылайша 0Mip ез агысымен етш жатты. Кунделжт1 аткарылар шаруа шаш-етектен, облыс тарапынан бершетш шугыл тапсырмалар да аз емес. Сонын, берш е улгеруге тш ссщ , кандай е зек п меселенщ де шеппмш таппасац болмайды. Талап солай. Алга озып кетш тужы- рымдайтын болсак сол жылдары мундай бшк талаптардьщ удесшен шыгып журдж деп сешммен айта аламыз. «Желторацгы», «Топар», Ж . Бер1баев атындагы, «К,уйган» совхозда- рында ipi кара бордакылайтын пункттер салынса, «Айдарлы» совхо­ зында 10 мыц кой бордакылайтын алан, «Кури» совхозында 30 мыц кой ceMipTeTiH комплекстер юке косылды. Ондагы жумысты дурыс уйымдастырудыц нэтижесшде етке тапсырылатын малдыц салмагы мен кондылыгы 1,5 есеге жуык артты. Bip сезбен айтканда, киел1 К уртш щ суын iinin, кеусар ауасымен тыныстадык. Алдагы OMipi.we мол теж1рибе жинактаганымды атап ай- ткым келедг Бекболат Т¥РЫСЖАНОВ, Kypmi аудандык, партия комитетшщ 1 9 7 2 —1 9 7 6 жылдардагы 6ipiniui секретары

0 М 1Р1МДЕГ1 ЖАРК.ЫН КЕЗЕЦ Уакыт зымырап етш жатыр. И е, KypTi ауданыныц курылганы да жарты гасыр толыпты. 1Шркш-ай, 6opi к умi кеше тана сияк,ты ед: Мен ол жерге барганымда курылганына терт жыл гана болган жа аудан екен. Сол терт жылым eiviipivuieri жаркын кезецнщ 6ipi бол] калды. EciMe алган сайын кецш мд1 жып-жылы естелжтер баурайд Киындыгы гана емес, кызыгы да мол сол кездердщ енд1 кайтып ора майтынын ойлаганда ет журе пн езшгендей болады. Туган ж ерi.Vi Казакстанныц оцтустш болганымен жер жаннаты с налы eMipiM Ж епсуда e rri деуге болады. 0M ip жолымда, ecipece о ещрде каншама тамаша адамдармен кездеспм. Алматы облысында 6ipa3 жауапты кызметтердщ п з п н ш устады б1рнеше ауданньщ 6ipiHuii басшысы да болдым. 19 жыл облыст] кецестщ депутаты, кеп жыл аудандык, облыстык партия комитс тершщ бюро муш еа болып сайландым. Казакстан Компартиясыш бес съезш е осыннан делегат болып, кептеген м ем лекетпк награл лармен марапатталдым. Бес ауданда шаруашылыктьщ бас маманын бастап ауыл шаруашылыгы баскармаларыныц бастыгы, ауданд] аткару комитетш щ терагасы, eKi ауданда б iрiншi басшы болды Мен уш1н жан аяспас дос, тш еп 6ip жаксы жолдас, кимас бауы дай болып кеткен жандардыц да д е т осы ещ рден табылганы уп тагдырыма ризамын. С оны ц imi нде KypTi аймагында кызмет icTer кездер1мде де талай-талай тамаша агаларымнан енеге алып, олард] 1скерл1к пен адамгерш1л1к, меш рбандык касиеттер1н бойыма cinip> тырыстым. Жалпы менщ келешепме улкен есер еткен, меш тербиелеп, жо1 ры кызмет сатыларына жетектеген Бектембай ага Косынов болган] айтпай кете алмаймын. Ол акжурек, елге тек жаксылык ойлайть мемлекетпк дережеде ой толгайтын керемет адам болатын. Баска да коптеген агаларым болды. 0м1рде, кызмет барысында б шама жет1ст1ктерге кол жетю зген болсам, ол уш1н сондай асыл жа дарга карыздармын. Bi з, 1970-жылдардагы жас мамандар, Д1нмухамед Конаевтыц ь тыкта келенкес1ндс, суыкта шуак жагында кызмет icTen, ем ip сурд Агамыздьщ жан жылуын, улкен ж уректш пн, Отанга, казакка ; ген ш експ суй1спенш1л1г1н, адам сенбес карапайымдыгы мен та: лыгын терт рет кабылдауында болганымда, Енбекипказак ауданьн дастаркандас болганымда анык байкадым. Кейiн сексен жылдыгые yWine куттыктап барганымда пптен ж ан-теш ммен сез1не туст1м.

0 з 0\\-пр1мде кызмет жагдайына карай 16 рет тургын уй ауысты- руга тура келштк Зайыбым екеу1м1з партия кайда жумсаса сонда ба- руга ыкыласты болдык. Барлык жагдайга 03ip бол уга тура келдь ¥лы м Бактняр мен кызым Эльмира мектепке жацадан уйрене бастаган туста баска 6ip б ш м ордасына ауысып жатуы дагдыга айналды. Ол да 6ip кызык шактар екен гой. Сондай кунде рдin. 6ipimxe отба- сыммен KypTiHin ауасын жутып, суын iuiin, табигатына да уйрендж. Иэ, маган аталган ауданды терт жыл баскару бакыты буйырды. Куртще еткен жылдар ем1р1мде шуакты i3iH калдырды. Осында жан дуниелер1 KipuiiKci3 таза, карапайым да ец б екк о р жандармен жу­ мыс барысында да, жолдастык карым-катынаста да болдым. К,ызмет барысында тургындармен тыгыз араластым. Олардыц муц-муктажын а(!Щ* ce3iHin, колымнан келгеншше кемектесуге тырыстым. Сондай кездер1 iiI->j адамдардан алгыс алу менin ©Mipre, жумыска деген кулшынысымды арттырды. Куртще 6ipre кызмет ютеген азаматтардыц эркайсыныц ■|:: орны мен ymiH 6ip тебе. Б1рлесе ютеген ецбек ез жемюш берд1 де. Б1ркатар азаматтар ез естелктершде «KypTi сол жылдары облыстагы алдыцгы катарлы ау- *Ь дандарымен терезеа тец ешрге айналды» деп жазды. Сол жетютжте ! w. менщ де eзiндiк улес1м бар екендш не куанамын. Ауданныц еам д ж шаруашылыгындагы жагдайы ете курдел i едь Ахуалды тездетш тузеу керек болды. Мен Енбекппказак ауданындагы Ленин атындагы ужымшардыц терагасы Сергей Бурдищц шакырдым. Ол ез1мен 6ipre бай тукымдык кор ала келдн Б1з суармалы жерлерге *yrepi ес1руд1 колга алып, малдыц кунарлы азыгы —сурлем дайындау- ды бастадык. Тыцнан турен салгандай бул iciMi3 ете жаксы нэтиже бердь 0 6 - лыста алдыцгы катарлы аудандардыц санатына енуге осыныц да асе pi болды. Суармалы жерлерд1 игерш, кеп жылдык беде, жоцышка сиякты азыктык дакылдарды ecipyre баса назар аударылды. Бул дакылдарды еарудщ каркынды технологиясын енпздак. Жацбыр сирек жауатын, жартылай шелейти аймак болса да сол жылдары епстж алкаптардан мол ешм алынып, кырмандарда астык тау-тау болып уйш п жататын. Аудан Алматы каласын кекеню, бакша ешмдер1мен камтамасыз eTin отырды. Ж аксы корсетм штерге жетуде шаруашылыктардыц бас­ шылары маган Heri3ri TipeK болды. Жалпы менщ бойымдагы барлык куш-жн epiM мен кэс1би мумкшд1ктер1м дэл осы курдел1 жагдайдагы Куртще мейлшше толык icKe асырылды гой деп ойлаймын.

Ауызб1ршшкпен б1рлесе еткен енбек ез нэтиж есш 6epAi де. С жылдары аудан экономикасы оркендеп, ауыл шаруашылыгы алга ( сып, жаксы табыстарга кол жетю зщ ц. Ж ана ауданда карапайым малшыларга катты кещ л белшш, жагд; лары жасалды. Олардьщ котерген бастамаларын дер кезшде колд; куаттап отырдык. Соньщ нотижесшде, мал шаруашылыгыньщ ен артып, жана белестерге кетершдк Жастардын барлык медени-турмыстык жагдайларына кещл С летшбгз. Соньщ нотижесшде «KypTi» кеншарында курылган «Гулде рен» атты комсомол-жастар бригадасы республика келемшде кецш танылып, мал бордакылап, ет ещцруде тамаша табыстарга кол жетюз Дегенмен, жастардьщ тек мал багып, егш егумен шектелш ка мауын естен шыгарган жокпыз. Оз ауылында енбек ет кендер1 жакс ерине. Алайда олардьщ болашатын да ойладык. Жогары оку орынд рына Tycin, мамандык алып шыгуына кемектестж. Соньщ нэтижесш eKi-уш жыл енбек еткеннен кешн талабы бар, ездерш жаксы кырын; байкаткан жастарга жолдама 6epin, жогары оку орындарына ж1бер отырдык. Ж арыс тек 6ip шаруашылыктьщ inn нде, ягни тар шенберде каль коймай, букш аудан fa тарады. Мысалы, «KypTi» кеншарыньщ шопа) дары Токаш Бокин атындагы совхоздьщ шопандарын, «Куйган» ке] шарыньщ бакташылары «Желторангы» кеншарыньщ, «Топар» совх зындагы жумысшылар Жубаныш Bepi6aeB атындагы шаруашылыкть малшыларын езара жарыска шакырып, ундеулер жариялап жата Ол шакырулар аудандык газетте жарияланып, жарыс шынайы енбе бесекес1не айналды. Эр шаруашылыктьщ мандайалды енбек озаттар намысты колдан бермеу ушiгг кеш мидей ж!герле[пн, енбек майданьи жарыс KepiriH кыздырып жататын. Осындай шараларга арналган аудан келемшдеп жиналыстар тарть сты да есерл!, нагыз бэсекеге толы енбек жарысы жагдайында ©TeTii Муньщ e3i аудан келем1нде улкен кулшыные, бурын-сонды болмага соны серган тугызганын 6ipre енбек еткен азаматтар оз естел1ктерш/ жазды да. Эрине, бесеке, жарыс бар жерде табыс та таекындап, ырыс-берек молая тусед1 емес пе? Сол жылдары кещ нен етек алган осындай бастг малар баянды болып, аудан келемшде кещнен канат жайып, облыск тарады. Ал аудандык партия уйымы оларга дем 6epin, колдап, бастама ларын жалгастырып отырды. Нетижеслнде аудандагы карапайым ен

*Киы6 tcyfuiU sfcefei бек адамдарынын, ецбектер1 жанып, мерейлер1 устем болды. Атактары дурюрей шыгып, абыройлары артты. Сондай жарыстардын уйыткысы болган шопандар 0 . 0\\прбеков, А. Кешербаев, Ш. Елубаев, Д. Ш эмшеков, М. Тураров, бакташылар К. Кодаров, Т. Бейсенбаев, 0 . Эбдщайымов, жылкышылар 0 . Толык- баев, Ж. Молдашев, туйешшер Т. К,утпанкулов, О. Кддыров сиякты озаттар нагыз ецбек майданыныц epnepi атанын, табыс бш пнен керш - д(. Дл б . Ш олпанкулов баскаратын «Курт!» совхозыныц шопандары эр жуз саулыктан 110-га дешн козы алуга кол ж етм зш , жарыс кеппн бастады. Bipre жумыс icTereH жылдар 6i3flin арамызды агалы-пйдей жакын- датты. Сол жылдары С. Умбетов, Б. Егшбаев, Ж. Сатыбалдиев, К. Бастаубаев, X. Райымбаев, Б. Султанов, С. Садыкбаев, Б. Молдака- сымов, Ж. Мещцкулов, Т. Мусаханов, С. Ж укаев, Б. Шолпанкулов, А. Нургожаев, Т. Кулпыбаев, Н. Ж инакбаев, F. Телтаев, С. Байгази- ев, Е. Нурбеков ж эне тагы баска азаматтар озара ундестжпен, сый- ластыкпен, 6ip-6ipiHe деген сешм-курметпен, терец тусшютжпен, уйлес1мдш1кпен жудырыктай жумыла ецбек eTin, ауданныц экономи калык-элеуметпк дамуына толайым табыстарымен улес косты. Бер1л- ген тапсырманы мулт1кс1з орындау касиет! бгзд1 кашанда ерекшелен- flipin туратын. Дамудыц басты ce6e6i карапайым жумысшылар мен мамандарга жаксы жагдай жасап, олардыц бастамаларын колдап отыру, шару- | ашылыкты гылыми нег1зде уйымдастыра бшуде деп есептейм1н. 0 й т- кен1 сол жылдары шопандар Айтжан Кешербаев, 0м1ртай 0м1рбеков, Шоуд1рбай Елубаевтардыц кетерген бастамалары колдау тауып, кой шаруашылыгыныц еселеп оркендеуше улкен cenTiriH тиг!зд1. Атка- рылган жумыстар мал саныныц гана емес, ешм сапасыньщ артуына да эсер erri. Малды колдан урыктандыру, жогары сапалы кошкарлар, букалар алып келу жумыстары жогары денгейде болды. Соган оран 1980 жылы меш облыс басшылыгы нег1з1нен мал шаруашылыгымен | айналысатын Нарынкол ауданына басшы eTin ж iбердi. 03iM деген жанга езеп н жулып беруге дайын осынау ак ниетт1, ацкылдаган кшппейш адамдармен 6ipre жумыс icTereHiM мен упнн ул­ кен мактаныш. Тастан ТОКСЕЙ1ТОВ, Kypm i ауданыныц 1976—1980 жылдардагы 6ipinuii басшысы

АЛДЫЦГЫ КДТАРДАГЫ АУДАН БОЛДЫ Сексенш ц сецпрш е кетерш ген шагында еткен кундерд! Ke6i еске алып, енбек жольщ нын бел-белестерше жш кез тастайды ек ciH- Сондай кездер1 KypTi ауданында етю зген керемет кундердщ ке кекжиегшен кол булгайтыны бар. Мен 1978—1985 жылдары KypTi аудандык партия комитетшщ бц mi хатшысы кызметш аткардым. Кал-кадарымша аудан экономикас алfa бастыруга куш салып, сол кездеп талап бойынша уакытпен са спай жауапкершшкпен ецбек егпм. ByriHri кунffiн бш гш ен багалайтын болсак, бул орайдагы кули нысым боска кетпеген сеюлдь Олай дейпш м , сол кезде ri Курт! аудг кай саланыц керсетюштер1 бойынша да облыстагы алдыцгы ката{ ещрлердщ 6ipi болды. Сол жылдаргы статистикалык керсетюште кез салатын болсак бул тужырымымыздыц акикаттыгына айкын жеткгзуге болады. KypTire дешн кернплес Балкаш ауданыныц шаруашылыктары: ецбек етш, непзш ен Kypim ейрум ен айналысатын КСРО-ныц 50 ж] дыгы атындагы совхозда директор кызметш аткарган е;пм. Шындыгына кеш кенде бул ауданда да абыройсыз болган жокп! Баска курметтерд1 былай койганда осы кызметп аткарып журш Ка КСР Жогаргы Кецес депутаттарын сайлау кезшде ею рет Димекец сешм таныткан тулгасы болдым. Муны ojri кунге дешн ез1ме ул! мертебе, мерей керемш. MeHi KypTi ауданына басшы лауазымына сайлауга Кецес Ауха, евтщ e3i алып барды. Облыстык партия комитетшщ жауапты кызм керлер1 «Ka3ip Кецес Мустаханулы шыгады, сол KiciHiH жанына i шинеге отырасыз», —дедь Сол айткандай, 6ipiHmi хатшыныц жань отырып Акши ауылын бетке алып жолга шыктык. Бул 1978 жылдын наурызы болатын. Астык ес1румен айналысатын «Каскелец» совхозыньщ аумагь жеткенде Кецес Мустаханулы маган бурылып: «Эй, Нусшжан, < кайда келе жатырмын деп T in ri де абыржымайтын секщдющ гой?» деп калды. М енщ жауабым да кеп кутпрген жок. «Мен ез1м Жамбыл ау, нында т у ь т -ecin, 6ipa3 жыл Балкаш ауданында жумыс ютед1м. Ку де сол аудандармен iprejiec. Былайша айтканда ез ауылыма келе > тырмын гой. Содан кешн де сабырлы KepiHeTiH шыгармын», —де; жайбаракат калпымды сактауга тырысып. I

1 __________ __ _____________ _____ _______________________________________________ — — \"Киелс tcyfcmi г/befci Кецес Мустаханулы бул жауабыма риза болып каркылдап кулш алды. u Б1зд1 аудандык аткару комитетш щ терагасы Бегайдар Егшоаев бастаган к у р т ш к азаматтар карсы алды. Ырден аудандык партия к о­ митет! не буры лы п, м э ж ш с втетш залга KipfliK. Алгашкы сезд1 алган Кенес Мустаханулы баска жумыска ауы- суына байланысты Тастан Токсештовтщ кызметшен босатылатынын, онын орнына ©3i жаксы бшетш, Балкаш ауданыньщ шаруашылыкта- рында жемют1 жумыс ютеген Нусшжан Нурманбетовтщ кандидатура- сын усынатынын айтып erri. Жиналыска катысып отыргандардьщ 6epi тым-тырыс. Сырттай са- бырлы кершгешммен ш тей мен де кобалжи бастадым. Элден уакытта залдан 6ip азамат кол KOTepin: — Кенес Мустаханулы, бул ж т т т щ жуз1 жылы екен, 6i3re унап тур. Боска талкылап, таласып кайтемгз? 0зщ1з келш турсыз, сгзге сенем1з. 0 з тарапымнан мен алдагы уакытта багымымдагы саулыктардын эр жузшен ец аз дегенде 100 козы алуга уэде беремш, — дедк Байкал отырмын, Кецес Мустаханулыныц да жуз1 жылып сала бердь М енщ де ецсемнен 6ip ауыр жук тускендей болды. Жанагы азаматтан баска ешюм сурак койып, сейлеген жок. Кеш н бшгешмдей, бул сол кездеп К С РО -н ы ц 60 жылдыгы атындагы шару- ашылыктыц озат шопаны Айтжан Кешербаев екен. Содан кеш нп кезенде Айтекецмен жаксы араласып к е т к. Ко- макты нетижеге кол жетюзген жылдардыц б ipi нде озат шопан Ецбек Кызыл Т у орде гимен марапатталды. Айтекецнщ сол шаруашылыктагы epinreci 0м1ртай 0м1рбеков С оци али ст^ Ецбек Epi атагын алды. 0м1ртайдыц Ецбек Epi атагын алуына Димeкeцнiц Дшмухамед Ахметулы Конаевтыц тжелей ыкпалы болганын да айтып отпей бол- майды. О л Kici 6ip жолы келгешнде концерт тамашалап, аякталганнан кешн сыртка шыкты. Opдeндi азаматтарымыздыц барлыгы сол жерде турган болатын. С ол кездеп жогары награда - Ленин орден (мен 6 б iрдей озатымыз марапатталыпты. Соган орай «Димаш ага, орденд1 азаматтарды керш турсыз. Лайыкты деген азаматтарымыз кеп болганымен Геройымыз гана жок...», - деп эц п м е бастадым. С ол кезде: «Димеке, мыцгыртып мал ecipin жатыр, улкен аудан...», - деп Аухадиев те кемектесш жi- бердн Bip жаксысы, бул энпмемгздш нэтиж еа кеп кутпре койган жок. Димекецнщ ауданга тагы 6ip келгеш еам де калыпты. Несер жац-

быр жауып, жусан иiс i буркырап турган кектемнщ керемет шап болатын. Тацгы сагат сепздер кезшде «Димекен KypTi ауданына барайы деп жатыр» деп Аухадиев хабарласты. Сэлден кешн бул шенпмнщ о; гере бастагапып байкадык. Сойтсек ол K icire 1ле ауданыныц сол ке: дсп басшысы телефон шалып: «Ж ацбыр жауса ол жакка бармацызда] к е л ж т е р щ з кумга, батпакка тыгылып турып калады, одан да 1лег келщ здер», —деген гой. М уны ecTin менщ жаным шыркырап кe r r i. «К ецес Мустахануль жацбыр жауганнан ксйiн кумды ещ рде батпак деген мулдем болмайдь кайта кум тыгыздалып, катая туседь Танк iмен журсещздер де тыгыл майсыздар. Д ол Kasip жацбырдан кешн жусанныц nici буркырап, дал керемет болып тур, келгендерщ зге ею н бей азд ер», — дед1м. Осылайша Димекендер бп дщ ауданга кел етш болды. Димаш Ахметулына алдымен К С РО -н ы ц 60 жылдыгы атындаг совхоздьщ кыркым пунктщ керсетак. Науканга жыл сайын катысы журген азаматтардыц эркайсы куш не 60-70-тен, TinTi одан да кеп ко кыркады екен. Ол Kici бул жерде каркынды журш жаткан жумыстард Kepin шынымен риза болып калды. Диме кем сол жолы «Сарытаукум» совхозында ecipmin жатка туйслсрдк iHreH сауатын арнайы жабдыкталган орынды Kepin, ол гш руамызга да ризашылык бш прдк Сапар барысында ыцгайсыз 6ip жагдайга ушыраганымызды л жасырмай-ак кояйын. Мвртебел1 конак келед1 деп к елдщ жагась на кш з уй TiKTipreH6i3 гой. Сонда кереге сыртынан кершетш шш кшздщ сыртынан орап койыппыз. М уны Kepin Димекец каркылда кулдн М ен б'флене деп акталган боламын. «Телевидение туаргенде есе болып KepiHciH деген гой...» деп Аухадиев те жумсактатып жатыр... К ип уйдщ inline юргенде Димекец шацырактыц торкездерш ке{ сетш: «М ынаны не деп атайтынын бш еандер ме?» деген сурак койд! К ш з уйдщ баска жабдыктарыныц атауын б ш п турсам да (тунде гаг осы жайлы 6ip кпап тауып алып мукият окып шыккам) муд!pin кал дым. Жанына epin жургендер де жауабын 6i rMeiii. «Карактарым, 6ijii журiндер, муны куллирсуни деп атайды», — деп бул киындьщтан 6iз, Димекецнщ e3i куткарды. Аудан жагдайына кайта оралар болсак, блрнешс жайды бел in ai туга болады. Ец алдымен, мен шаруашылыктардыц багымдагы малы жайлауга шыгару меселесш колга алдым.

Буган дешн «А йдарлы » мен КС РО -ны ц 60 жылдыгы атындагы совхоздардын аздаган малы гана жайлауга шыгады екен. Бул кемш ш к- Ti шугыл туземесе болмайтын едь Ойткеш аудан ш елейтп ещрде ор- налаекандыктан мунда жаз айлары ете ыстык болып келедь Ондай ыстыкта малдьщ ет алмайтынын ешюмге двлелдеудщ кажет! жок- А л конырсалкын, кекорай шалгынды жайлауда мал тез ceiviipcju. Осы маселенщ 6epi арнайы етюзшген шопандар слетшде эцпме езегш е айналып, жазга салым жайлауга кеш у жайы б1рауыздан келющдн Тау етепндеп Каргалы езенше кошр салынса жайлауга киналмай шыга- тын жолдын бар е к е н д т де айкындалды. Жайлаудын жайы мундай болганда кыс мезгш нде багымдагы малды аудан аумагындагы CapbieciK Атырау кумына кенпру жайы да шепймш тапты. Буган дешн ол жакта б !р л1-жарым шопандар гана ш сташ ьт вожа, е в д т жерде ш с мезгшнде малды н е т т е н жаиып шыгуга болатын, сойтш мал азыгын унемдсуге кеп cen Tiri тиетш кум ш ш е шопандар жаппай кешетш болып шешищ. К олга алынган шаралардьщ Ky3ri, кектемп жайылымды тозды- рмауга да cen Tiri тиетш едь Bip мезплде аудандагы кепжылдык шеп еарш етш алкаптыц келем ш 23 мыц гектарга жетюзш, мал азыгыныц 6epiK корын жасаудыц Heri3i каланды. Сол жылдары саулыктарды колдан урыктандыру жумыстарын гылымн непзде журпзе бастадык. М уны ц 6epi мал басыныц ecin, одан алынатын еш м колемш щ артуына ыкпал eTTi. Нэтижесшде мен баскарган жылдары кой т у л т ез тол) есебшен кебейтш п, о бастагы 160 мыцнан 217 мьщ баска жеткЫлдк Эр жылы телдетшген саулыктардан аудан бойынша жузден асырып тел алып отырдык. Ж ылкы, туйе тулж терш щ де карасы кебейдь Буган дешн кой етке орташа есеппен 23 киледен етюзш етш болса, 6i3 бул керсетышт! ею есеге ecipin, 46 килеге дешн жетюздж. Бул орайда ец алдымен шопан- дарды ынталандыру жайы басты назарга алынды. KypTi е щ р ш щ сол кезде Алматы каласы мен айналадагы аудандар тургындарына «Айдарлыныц ала карбызы» деген атпен б е л гш болган карбыз ес1румен де аты шыкканы бе лгш . Ыз бул орайдагы керсет- юштерд1 де элденеше еселеуге кол жетюздж. Аткарылган осындай жумыстардыц нэтижссшде аудан жыл коры- тындысы бойынша 2 рет облыстык, 3 рет республикалык децгейде жа- рыс жещмпазы атанып, Ауыспалы Кы зы л туга ие болды. Айта кететш тагы 6ip мэселе — осы кезде аудан ецбеккерлершщ 6ip б о л т Hi ц уакытында жалакы алмай жургенд1ктер1 аныкталды.

Оныц себебш тексере келгенде облыстык банктщ акшаны кеппк: 6epeTiHi мел! м болды. Соган орай аудандагы сауда нуктелерш тауа] тудан тускен акшаны 0\\прбек Мустафин баскаратын аудандык 6ai еткгзуд] мшдеттсдш. Осылайша тагы 6ip етю р меселе шенпмш та) Мундай ип ютердщ катарын узыннан узак т1зе беруге болады, не. Дегенмен максат соньщ бэрщ т1збелей беру емес. Маган деш] менен кешн де аудан баскарган азаматтардыц осындай жаксы ici кептеп аткаргандыктарына сетмдомш. Содан кешн де, жогарыда тып еткешмдей, ауданньщ жаксы аты облыс, TinTi республикалык гейде дурюреп турды. Оз кезегшде аудан басшыларымен 6ipre ка дагы азаматтарыныц да кеп mini к алдында жузде pi жаркын болды. К,ысы суык, жазы аптап ыстык ©Hi рде замандастарымыз 6ip я дан бас, 6ip жецнен к ол шыгара отырып жумыла ецбек eTTi. А л ен тщ адамды ер атандыратыны кай кезде де делелдеуд1 кажет етпе акикат. Нусшжан Н ¥ Р М А Н Б Е Г Kypmi аудандык, партия комите 1978—1985 жылдардагы Gipiniui хат, 0М1Р1МДЕГ1 УЛК ЕН БАСП АЛД АК K ypTi ауданы Алматы облысындагы iprejii аудандардыц 6ipi Откен гасырдыц 1972 жылы курылып, ширек гасыр Tipjii к етке] кешн аймактарды оцтайландыру тусында таратылды. 1985 жылы мен сол ещ рге аудандык партия комитетшщ хатшысы, Ka3ipri т1лмен айтканда аудан басшысы, eKiMi болып йындалдым. Ш алгай жаткан Уйгыр ауданында туып-ескен мен кек желектг тасынан, бау-бакшалыктыц ортасынан жезира далага барганда а pan калганым рас. К е з ушына дешн агашы гана емес, карайган бу да кезге шалынбайтын жазык даланы тосыркаганымды жасырмай О л кезде мен орда бузар дейпндей 37 жастамын. Жастык жiгep шама кайнап тур дегешммен 6ip ujeri мен екщпн nieTi 300-400 ш рымга дешн созылып, далиып жаткан 6ip ауданньщ тазгшш уста оцай емест1г1н айкын угындым. Содан K eitiiiri уакытта да мундах уапкершш1ки жан-тен1ммен ce3imn, ез1ме жуктелген улкен се актауга куш салып журд1м. Ауданньщ табигат жагдайына да уйренбеген адаммын гой.

дан кешн де шыгар, алгаш барганда cniiwii ш елейт аймакка гана емес, нагыз шелд1 ещ рге аяк баскандай сезшд1м. Осы энпмеге орай 6ip окига ойыма оралып отыр. С ол жылдары жаздьщ ми кайнатар ыстыгында ауданга iccanapMeH «Комсомольская правданыц» Tuunici болып ютсйтш кыз бала келе калады. Аудандык комсомол комитетшщ кызметкерлер1 болса оны шолейт ауданньщ езшдеп ен 6ip ыстык нуктеге — Сарытаукумныц Тастобе учаскесше апарыпты. М эскеуде ескен, тугалы 6epi мундай ыстыкты кермеген типш кыз «a h !», «у Ь !» деп отырып 6ip кезде талып калыпты. С у бурюп eciH жигызган сон «М ундай жерде туратын адамдардьщ 6epiHe орден беру керек» деген тишн кыз алды-артына карамай М эскеуш е кайтып кетедь.. Табигаты сондай катал ауданга караша айыныц орта тусында бар- дым. Бул бурын 93iM кызмет icTereH ауданда кыска дайындык, мал азыгын дайындау сиякты наукандык жумыстардьщ толыктай аякталган тусы болатын. К уп п кенш м е бул ауданда ондай дайындык кеп журпзше кой- магандай кершдь.. Кы с кылышын суйретш, каЬарын теп п келш калган сот болса да мунда 6ip жайбаракаттык, бейкамдык байкалады. Содан кешн де шыгар, алдагы кыста жагдай не болып кетер екен деп ш тей катты кобалжыдым, TinTi корыктым десем де болады. Ж ер аумагы улкен болганымен аудан аумагында туратын адамдар- дыц саны коп емес. Содан кешн де осы ощрде мал мен егш шару­ ашылыгын катар еркендетш, Алматыдай улкен мегаполист1 азык- тулжпен жабдыктау жайы жоспарланган сиякты. Уакыт оте келе бул жерд1н адамдарынын бойындагы айрыкша сабырлылык пен даркандык, жайбаракаттык сиякты ерекше каси- еттер т1рл1к K em in жаткан, турган жерл epi не байланысты-ау деген тужырымга токтадым. Соган Караганда коршаган орта адамдардын мшез-кулкына, жалпы табигатына эсер етед1 деген создщ жаны бар сиякты. Же'п жыл баскардым ауданды. Элеуетг оте зор © n ip efli. С ол кез­ деп басшымыз Д1нмухамед Конаевтьщ жоспары бойыншаг жога­ рыда айтып еткешмдей, бул аудан Алматы каласын ет-сутпен жэне кекен1спен толык камтамасыз e T y i , соган орай сырттан ешкандай онпм тасылмауы T n ic болатын. Алматыньщ апортын сактап калып, же\\нс бактарын кенейтем1з, ал баска желнс-жидект), сут ешмдерш осы Кур- т1ден-ак тасимыз деген улкен жобасы болган. Тамаша идея едь Ам ал канша, ол максат юке аспай калды. Апорт бактары улгаймак туг1л! тугелдей жойылды деуге болады.

Алматыныц апорты атагы жер-жаИанга жеткен олемдж денп ri бренд iMi з болатын. Оны данкы дуршдеп турган кезде идей кал кайта жангырту мумган емес те бол ар, дегенмен Ka3ip бул багыт жуйел1 жумыс ж у р п зш п жатыр. Бул орайдагы жумыстарды жузеге асыруга ол! де уакыт, мумк бар деп ойлаймын. 1986 жылгы Ж елтоксан окигасы тусында Дшмухамед К,она бшпк басынан кетуiне карсылык бщщрген жастар алацга шыкты. калатын окигалардьщ 6ipi осы болар. С о л кезде жастарымыз арандап калмасын деп калага ж1бер\\ тырыстьщ. Оган намыстарын жаныган жастар коне ме, тек жастар емес, улкендер де атойлап калага карай агылды. Коптеген тургындарымыз осы кезде жазыксыз жазаланды, ок> жумыстан шыгарылды. К,олдан келгеншше б1разын актап алдык. кездеп саясаттыц дауылы ерекше катты сокты гой. Есте калатын окигалар оте коп. К,ургакшылык болган жыл; Балкаш кол1 жактан жемшоп дайындалады. Су каткан кезде кь мал азыгын муздыц успмен тасиды екен. Егер муз катпаса шоп т; малдау киын мэселеге айналады. Алгашкы жылы муздьщ жукалыгын ескермеген келжтердщ батып, 6ipa3 o6irepre TycipreHi ол1 кунге еамде. Onreyip адамдар г калды, соган шуюршипк етак. Ком ек шакырып, келжтерд! с; шыгарып, одан кеш нп жылдары бул моселеш 6ip жагына шыгард] Одактык мацызы бар Ж амбыл облысына карасты Мойынкум Г iH KypTi ауданына кеппрдь Онда ютейтшдер кшец баска улт е к щ Б1зге мурындарын шушрс карап, алгашында тш табыса алмадык. генмен уакыт оте келе 6i3 де жай халык емест1п\\пзд1 таныткан сог насатын болды. 1ле езен ш щ аргы жагы — Балкаш, 6epri жагы —K ypTi. Ж ер жаг; ында ешкандай алшактык жок. Балкаш ауданы облыстагы К,ызьи дадан сон б1рден-б1р Kypini ocipeTiH аймакка айналды да басым, соларга Ko6ipeK бершш, К ур тш щ жерлер1 n repyci3 калып ког Элеует1 ете зор бола тура бул жерлердщ ол1 де игepiлмeй жатк еюш ит. KypTi ауданында басшылык кызмет аткарган жылдарым eciM кетпейш. Бул eM ipiM fleri айрыкша кезецге айналды десем eui6ip а рып айткандык бола коймайды. Бул жерде мен, бipiншiдeн, k o i дык манызы бар ipi моселелерд1 шешущ уйрецщм, екшшщен, бш де icKep, адамгершшктер1 зор жаксы адамдармен кызметтес болд

Кедам, мемлекет к,айраткер1 CepiK Умбетов, Ансар Мусаханов, Ер- жанбек Нурбеков, Себетбек Еркшбайулы, Рахман Жарыкбаев, Ерга- зы Кошанбеков, 0 M ip Кулмаханов, Едпен Ж уш сбеков, Куанышкали Досанов, Хамет Райымбаев сынды нагыз азамат деуге турарлык тулfa - лар мен кызметтес, дос, сырлас болганыма ка зiр мактанамын. М ен унпн кай-кайсысыныц да орны белек. Олардан коп нерсе уй- рещцм. Булардыц катарында esivie у лп -ен еге туткан азаматтар да бар- шылык. Содан кешн де маркум болгапдарынын бала-шагасымен, кез) ripijiepifii11 барлыгымен ел1 кунге хабарласып, амандыктарын б ш п турамын. М ен ymiH есте калган ен 6ip елеул1 окига — Кецестер Одагы fleyipiH- де KypTi ге басшы б олы п барып, Казакстан е з алдына тоуелс! зд1к алган жылдары ауданньщ е леум етп к , эконом икалы к дамуына ез улес!м/й коскандыгым деп бшемш. KypTi ауданыньщ ашылуына уйткы болган eKi адамды тарих умыт- пауы тшс. Олар Димаш ага Конаев пен когам кайраткер1 Асанбай Аскаров агаларымыз. Олар бшп к басында тагы 6ipa3 уакыт отырганда KypTi ауданыньщ о л гана Алматыньщ халкын азык-тулжпен толыктай камтамасыз етуге кол жетюзетш едь OKiiiiшке карай, бул улкен жоба icKe аспай калды. Дей турганмен бул жобаньщ кайта жанданатын- дыгына ум1тпен карайтын адамньщ 6ipiMiH. Жогарыда айтып еткешмдей, кYpтiлiктepдeн сырбаздыкты, сабыр- лылыкты уйреши м. Басшы болсац да карапайымдылык деген адами касиеттен аспау керек деген кагидатты бойыма калыптастырдым. Дшмухамед Конаевтьщ аталары осы KypTi ауданына канаттас ещр- де дуниеге келген гой. Содан кешн де болар, Димекеннщ рухы ма элде Kneci ме, ол жердщ адамдарыныц бойларында ерекше биязылык бар. М ен ушш Димаш ага пайгамбар icnerri. Оньщ тазалыгы мен адал- дыгы, журегш щ neKTiri аталары т1рлж кешкен ж ерш щ топырагынан да болар, белю м. Басшылык кызметтен, жалпы ош рдеп баспалдактарым Куртщен бастау алды. Содан кешн де К уртш щ кен даласын сагынып турамын. Колым калт еткенде барып туыстарымныц ушне баргандай емш-еркш демалып кайтамын. Эрине, аудан кезшдеп кыз-кыз кайнап жататын TipniuiiK жок. Соган гана жаным жабыркап калады... Ызгарбек БЕКТ¥РСЫ Н¥ЛЫ , Kypmi аудандык, партия комитетшщ 1985—1991 жылдардагы dipimui хатшысы

КУРТШ Щ ОРНЫ ЕРЕКШЕ Балкаш жер жаннаты атанган Ж еп су ещ рщ цеп гана емес, ( республикамыздагы е зп щ к тарихы бар байыргы аудандардыц Bip Караганда табигаты жутан керш геш мен кумды елке койнауь казынага толы екенше коз жетюзу TinTi де киын емес. Соган адамдары да жомарт, конакжай касиетп олкеден ¥ л ы Отан согысь алгашкы кундершде жауына жасын болып тускен Бактыораз Bei баевтыц шыккандыгы, казактьщ 6ipTyap улы Димекецнщ — Днп мед Ахметулы Конаевтьщ аталарыныц осы ещрде дуниеге келге тепн болмаса керек. Содан кешн де болар, Балкаш, Баканас десе i казактьщ кулагы 6ip елец етпей коймайды. Ауданныц Сарыкомей, Куйган, Топар, Ж елторацгы мен А: селолы к округтер1 кезшде жацадан курылган KypTi ауданыньщ ь мына енпзщ дь Бар-жогы 25 жыл (1972—1997 жылдар) TipnimiK е бул ауданда да казактьщ мандайы жаркыраган He6ip маркаска > Tepi кызмет ютедь Эр жактан келген азаматтардыц арасында жерге б о л iну болган жок, 6opi 6ip жагадан бас, 6ip жецнен кол шь уйымшылдыкпен ецбек erri. Содан кешн де болар, аудан тарага кешнп кезде Алматы мен Талдыкорганга, облыстыц Жамбыл, I сай, 1ле, Талгар, Ецбекшщазак аудандарына кызметке ауысып к< азаматтар бул купдер! кездесе калганда 6ipre туган бауырлардай < нысып кор iседi. Откен уакыт iininae менщ пешенеме осынау eKi ауданга да шылык жасау бакыты буйырыпты. «Бакыт» деген созд1 мен бул жерде соз орайы солай Kejiin к; соц гана колданып отырмын. Баягы дуниенщ мол кезшде идей отпел! кезецнщ киыншылыгы м ол тусында аталган аудандарды б; рудыц бакытынан repi жауапкерш1л 1г1н1н, кызыгынан ropi киынд ныц кеп болгандыгын жасырып кайтем1н? Дегенмен, ез багамда ша, бул сынактан сур1нбей еткен сияктымын. Эйтсе де оныц н багасын сол аудандардыц тургындары, бугзнде ат устщде жургег маттары берет1н шыгар деп ойлаймын. М ен 1989—1990 жылдары KypTi аудандык ауыл шаруашылыг: партаментше бастык болып тагайындалдым. Bip мезг1лде ауда Кецес аткару комитета терагасыныц б iрiишi орынбасары кыз] аткардым. О л кезде осынау аса жауапты eKi кызметп кебш е б адам аткаратын. Бул кезец маган 6ip шаруашылыктыц аясынан шыгып, ауда] жалпы кал-жагдайына, оныц экономикасы мен элеуметт1к сала

---------------------------------------------- tccfjkmi tfcefai KCHipcK тургыдан каpayfa мумкшдж бердь Осы кызметте журш KypTi деп аталатын облыстагы ец 6ip жас ауданныц абзал азаматтарымен бурынгыдан да жакын басталган, танысып, араласудыц сэта туста. С ол кезде басталган емес-ау, жалгаскан бауырлык, туыскандык, жолдас- тык сез1м кеудемпде суымай кeлeдi. KypTi ауданы расында облыстагы ец жас ауданныц 6ipi болды. 1972 жылы Димекец мен Асанбай Аскаров сиякты агаларымыздыц шапага- тымен курылган бул ауданга корнилес Ж амбыл мен Каскелен, Балкаш пен 1ле аудандарынан азаматтар кызметке келш, арада аз уакыт ет- пей-ак 6epi 6ip уйдщ баласындай уйысып, ынтымактаса жумыс icTen кетта. Аудан орталыгы — Акш и селосы мен оныц айналасындагы Узы н­ агаш (Ka3ipri Казбек бек) 6eKeTi мен Бозой, Айдарлы, Сарытаукум ауылдарында ел1м1здщ батыс onipiHeH келген агайындар, Турж мен- етан мен Каракалпакстаннан Koniin келген кандастар коптеп туратын. Бул агайындармен де ыдыс-аягымыз араласып, тату-тотта кун кештак. K y p T i аудан болып турган 25 жылдыц ini пще осынау кеш in келген агайындар мен осында бурыннан ripjii к кегшп келе жаткан жерплгк- Ti тургындардьщ арасында кeлicпeyш iлiк, араздык болыпты деген эц- riMeHi кулагым шалмапты. М ынау балкаштык, мынау 1лелж, жамбыл- дык, ойтпесе TypiKMeH, каракалпак жактан кеппп келген деп болмей азаматтыц жеке к к ер лж , уйымдастырушылык Ka6ijie'i i epi ecкepiлeтiн, соган орай кызметке тагайындалатын. Содан кешн де болар, аудан та- рагалы каншама жыл eTin кеткенше карамастан бурынгы куртипктер облыстыц кай елд1 мекен1нде кездес1'п, жолыгып калсак та 6 ip re туган бауырдай кушактасып амандасамыз, сагынысып KepiceMi3. Бурынгы KyprijiiK кадрлардыц мыктылыгын мына 6ip мысалдыц ез! гана айгактай тусетан сиякты. 1997 жылы аудан тараганнан кей1н онда кызмет icTereH азаматтардыц кeпш iлiгi облыстык деш ейдеri, баска ау- дандардагы жауапты кызметтерге тагайындалды. С ол кызметтер1нде олар кеп ретте зейнетке шыкканга дей1н жемюта жумыс аткарды. Мен1ц саналы ецбек жолым ол кезде KypTi ауданына карайтын «Т оп ар » кецшарында басталды, басшы азамат pe ri нде калыптасу ке- зендер1н де сол ауданда бастан кештам. Курта деген жалгыз ауыз созд! н кулагыма жылы есталш, куртал1к азаматтардыц маган ыстык кершш туратындыгы да содан кей1н бе деп ойлаймын. Ж астык шагымныц ец 6ip кызыкты, менд1 кездер1 откен ауданда шынында ауыздарын ашса журектер1 Kepi ne ri п, тшектес ке[{!лдер мен ак ниетта агайын кеп болатын.

KypTi туралы сез болганда 6ipa3 сез1мталдыкка бой урып кетпм-ау деймш. Eiuii кайтадан шаруа жайын баяндаута кешешн. Bip жыл аудандык ауыл шаруашылыгы департамент] н баскарган сон мен 03iM бауыр басып кегкен «Т оп ар » кеншарына кайта оралып, директорлык кызмет ютед!м. Сойтш арада 6ipa3 жыл етю зш барып 1994 жылдыц желтоксанында KypTi ауданына ею м болып тагайындалды м. K,a3ip ойлап отырсам, аталган ауданды мен eKi жылдан сел астам гана уакыт баскарыппын. 0 p i ол жылдар жалпы е.тн зднг тургындары ушш де, к о п ш ш т эл1 жекешелене коймаган шаруашылыктар ушш де ец 6ip киын кезецге туспа-тус келшть М ал басыныц айтарлыктай азайып кетуiне себеп болган бартерлж айырбас деген де осы кезде белец алды. Соган карамастан келеЫ 1995 жылы аудан мал басын оз тол1 есебшен кобейтуде ауыз толтырып ай­ тарлыктай табыстарга кол жетюздн Накты айтатын болсак бул жылы колда бар 56500 саулыктан 51980 козы алынып, керсетюш ер жуз са- улыкка шакканда 92 козыдан айналды. М ен келген жылы бул керсет- ю ш тщ 82-ден айналгандыгын ескерсек, бул табысымыздыц канша- лыкты толымды болгандыгын байкау киын емес. С ол 1995 жылы ¥ л ы Ж ещ стщ жарты гасырлык мерекеамен 6 ip re малшылар мен мал шаруашылыгы кызметкерлершш аудандык KeHeciн втюздок. Онда 6ipiHLui орынбасарым Оразтай Байымбетов баянда- ма жасап, бшктен кершген шаруашылыктар мен шопандарды атады. М эселен «Айдарлы » ужымдык шаруа кожалыгы ер жуз саулыктан орта есеппен 95-тен козы алып, кожалыктыц Нурдан Раев, М ух­ тар Тураров, Эбд1ресш Ш ибеков, Килыбай Нурбаев, Кызайбай Раев терьзд! тогыз шопаны бул к е р с е т ю н т 100-ден асырды. Д е л осындай корсеталштерге сарытаукумдык шопандар Едш Жуматаев, Муханбай Мамытов, Кусайын Тегенбаевтар да жетть Себетбек Байгазиев ж етекш ш к e ie r iн iprc.ii «K yp T i» кецшары жайлы айтатын болсак, аталган шаруашылыктьщ 11 шопаны ер жуз саулыктан 100-140, 5 шопаны 120 бастан жогары тел алуды камтама- сыз erri. Бул орайда Мырзабай Айбасов, Асы лбек Биназаров, Куан- дык Биназаров, Ш екпбай А ккулов сиякты озаттардыц еамдерш атай кеткен орынды. Токаш Бокин атындагы шаруашылыкта сол жылы 11 шопан ер жуз саулыктан 100-ден асырып козы алды. Кецесте осындай шопандар — Серсен Айбасов, Омар Акжолов, Кекен Оспанов, Кудайберген Ата- шев, Куан Нурышевтардыц eciM flepi кепш ш кке жария етшдн Ж ещ с мерекесЁ тусында «Сарытаукум» ужымдык шаруашылыгы- ныц туйешшер1 ер жуз шгеннен алынган ботаны 38-ден айналдырды.

----------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------ ---— - tcyfemi tfcefai Бул комакты табыска ага туйешшер О. Кадыров пен Ж . Тшеубаев, 1я А. Ботанбаев, Т. Кутпанкуловтар озшдж елеул1 улестерш косты. Сол м сиякты топарлык озат шопандар М. Бегедаков пен Н. Сэрсенбаев, С. Елубаев сиякты азаматтардьщ енбектер1 де е л е у а з калган жок- Кенес барысында ep6ip шаруашылык басшысы оздершщ озатта- рына дэстурл1 сый-сияпаттарын корсетп. Шаруашылыктыц жайы осындай болганда баска аткарылган жу­ мыстар жайлы да айта кетпей болмайды. Ол кез баска да ерекшелштер1мен коса алганда тэуелаздш ке жаца­ дан колымыз жетш, улттык салт-дестур1\\йзд1 кайта жацгырта бастаган шагымыз е;п гой. С ол улттык салт-дестурлерiмiздщ, халыктык ерек- шелштер{м1здщ 6ipi pe ri нде ат спортын дамытуды колга алдык. Бул упин ец алдымен аудандык ат спорты федерациясын курып, оган оз1м ж етекш ш к erriM. Ka3ipri кезде кедейшшкпен курес жайында жш эцпме козгала бастады гой. С ол жылдары дел осы мэселе жешнде у лп боларлыктай 6ip бастамага кол ушын бергешм бар. Раиса Ивановна Суслова басында малдэрперлш мекемесшде еден сыпырушы болып icre ген болатын. Ж урт курмета мен копш ш к ара- сындагы беделк э д ш д т мен шыншылдыгы, адамдарга комекке келуге дайын туратындыгы оны алдымен Акш и ауылдык э ю м ш ш гш щ жа- нындагы когамдык комитеттщ торайымы кызмет! не, соцынан аудан­ дык мослихаттыц депутаты болып сайлануына дейш котерген болатын. Ол KiciHin жолдасы Петр Владимирович Серый да етж ш ш к Koci6iH мукият аткаратын ак адал жан едь С ол Раиса Ивановнаныц облыс OKiMi CepiK Умбетовке дешн барып котерген бастамасын Райымбек ауданыньщ OKiMi Ызгарбек Бектурсы- нов екеум1з де колдадык. Сойтш Суслова Акш и ауылдык э ю м ш ш п болген келжпен Райымбек ауданынан 9 тонна тукымдык картоп алып келдь Bi3, ягни KypTi ауданыньщ е ю м д т бул картопты eriH орагы аякталганнан кешн арпамен отейтш болдык. Жацагы картоп муктаж отбасыларына eKi каптан болш дь Бул кез­ де Т. Бокин атындагы жеке ощцрютш кооперативный. торагасы болып ютейтш Оразтай Байымбетов ауылдыц тура жанынан жоцышка ocin турган 20 гектар тыц жерд1 жырткызып, он сотыктан б о л т , арасы­ на арык тарткызып бердг Осылайша жуздеген отбасы жаз бойы жер шукылап, картоп пен баскалай бакша дакылдарын о а р д 1, оздерш кы- стык азыкпен камтамасыз erri. Кант пен шайга дейш кат болып, 6epi талонмен бершген кезде

жумысшы бакылауы комиссиясыньщ торайымы болып icTere Ивановна 03iHiH едшеттщ ак жолынан таймайтын адалдыгын к Аудан тарайтын 1997 жылдын басында азык-тулжпен камтамасыз етш, тыгырыктан шыгудьщ жолы кайсы деген м озек eTin, аудан елд1 мекендершде тургындар жиындарын о Аудандык о кi мш iJiiK ii н м эж ш с залында карияларга дастаркан олармен де келел1 кенес уйымдастырдык. «Алпы ска келгенне сура» дегендей, акдпш к Ш еш м У ели улы , Мухамед Калиев, Hi Саркеев, бозойлык Тейш Кдпсаланов, узынагаштык Айтжан 1 баевтар бул кенесте ездерш щ озекжарды ойларын ортага салдь Акш и телеканалы 1993 жылдын желтоксан айынан бастап ютей бастады. Рас, алгашында дециметрлш, 1994 жылдан баста1 л!к толкынга кошкен телеканал Акш и мен оган жакын манда: неше елд1 мекендерд1 гана камти алатын. Эйтсе де жаналыктарх кызьщты бейнефильмдер корсететш телеканал тургындардыц, i жастардьщ арасында ерекше е й гш болды. С ол кезде мен «Акш! каналын керем1з» деп ж упрген жасесшр1мдерд1 жш керетшмш Телеканал непз1нен ауданды маган дешн баскарган Cepi: кенулынын идеясы болатын. Кей1ннен бул арна Балкаш ауданы жумыс ютедк Республика бойынша арнайы нускаумен жерпл11 налдар жумысын токтаткан кезде Баканас телеарнасы (Б Т А ) а бул телеканал да жумысын токтатты. Аудан тарап, бурын Балкаш ауданынан алынган Акжар мен тебе, Ж елторангы мен Топар, Балатопар мен Куйган сиякты ел кендер айналасындагы ауданга кайтарылды. Акш и 1ле аудан курамына orin, Бозой мен Айдарлы, Сарытаукум ауылдары мет бек бек бскет! Ж амбыл ауданына карады. Ауданды тарату жон1ндег1 Президент Жарлыгы шыкканнан | iH облыс eKiMi CepiK Умбетов келш, тургындармен, кешег1 » стер1мен кездест1. Bip-ак сетте жауапты кызметтершен, казакша айтканда я орындарынан айырылып, ко1нлдер1 купт1 болып отырган азамат басу айтып, кещ лдерш орныктырды. Баска аудандар мен кала кешемпт деген азаматтарды кызметке орналастыруга кемектесуп берд!. Ce3iH желге шашпайтын Секец бул уедесшде турды да. Бул Акши селосында аудандык денгейде еткен ен сонгы : болатын. 0Mip К ¥ЛМ АХ А Курmi ауданыныц 1994—1997 жылдардагы

\"Киы-i tcc0uiU sfcejkt ЕЛЖ1РЕИ ECKE А ЛА М Ы Н Адам 0Mipiiiin ерекше есте кадар correp i, кундер!, жылдары бо­ лады. 0 з басым, сез жок, ондай уакытка KypTi ауданындагы кезенде жаткызар ед1м. Борш басынан оцпмелешн. Алматы облысыныц Каскелец (буп н п Карасай) ауданында туып-оскен мен сонау 1964 жылы Ka3ipri оцтуспк астанадагы зоотсхникалык-малдвр1герлi к институтты 6ixipin, алгашкы ецбек жолымды сол кездеп Гвардия ауданы, Амангелд1 атындагы кол- хозда бастадым. EKi жылдан соц жумысты туган жер1м — Каскелендеп «Друж ба» совхозында жаксы жалгастырдым. Мунан кешн, атап айтканда, 1972 жылдан жиырма жылга жуык уакытка созылган кызмепмд1 жанадан ашылган KypTi ауданында аткардым гой. 0рине, бул оз1мд1 ез1м мактаганым емес, мен онда 6ip- талай теж1рибе жинактаган, кандай icTi де кулшына аткаратын, оныц кыр-сырына уцше бшетш, алдагыны болжап, жоспарлап журетш ж ь гсрл1, тиянакты да тындырымды маман ед1м. Кадр ip iK T erew ie басшылар осындай касиеттер1мд1 ескерген болуы керек, аландатпай жас ауданга жумсап ж1бердь Бул алыстан тамыр тартатын озщ щк тарихы бар, жер1, ocipece, мал ocip yre колайлы, жайылымы мол, кысы жылы, ел1 даркан, адамдары акпешлд1 олке екен. Сонымен K ypTi, Карой, Бозой, Каншецгел, Са­ рытаукум деп аталатын xepjrepi бар ощрд1 талай рет арлы-берл1 Kecin ©Tin, халык и г ш г ш е арналган алуан абыройлы ютсрдщ ортасынан та- былып журд1м. Киел1 KypTi озен1 бойында сол уакыттарда «Б озой », «А йдарлы », «Сарытаукум», Токаш Бокин атындагы совхоздар курылган болатын. Аудан орталыгы ретшде кешннен халкы он мыцга дешн жетш гулден- ген, коркейген Акш и ауылы тандалып алынган едн А л , киел1 K ypTi озеш деп не ymiH айтып отырмын? Ce6e6i, ол ба­ сын аскак Алатаудан алып, содан 1ле озенше куйылады (1ленш кум- ды ещ рдщ бойына кан жупртш, Балкаш колш е барып кулайтынын б0р1щз де бш еаздер). С ол сиякты KypTi де шол1ркеген алкаптыц та- мырына кан жупртш, аймак TipnimiriHiH TyTiHiH тузу ушырган, жан- жагын мал багып, егш еккен калыц журт жайлаган касиетп озен гой. ...Алдымен мен жогарыдагылардыц уйгарымымен «Б озой» совхо- зына табан Tipen, онда зоотехник, ага зоотехник, бас зоотехник кыз­ меттерш аткардым. К с леа кезекте «Сарытаукум» туйе совхозы к у т т турды. Сейтш, маган улкен сешм бшдоршп, осы шаруашылыкты алты жылдан аса баскардым.

Мундагы жумысым да жаман болмаган сиякты. 1скерлтмм ен, ж; уапкерш ш тммен, уйымдастырушылык кабшетаммен кезге туссем ю рек, ещц аудандык децгейдеп кызметке кетершд1м. Ягни, 1983-19' жылдары KypTi аудандык ауылшаруашылык баскармасыньщ бастыг болдым. Осыдан кешн партиялык жумыска ауыстырылдым. Ате айтканда, 1984—1985 жылдары KypTi аудандык, партия к ом и тен т хатшысы кызметш аткардым. А л , 1985-1990 жылдары KypTi ауда! дык K eneci аткару комитетшщ терагасы ретшде осы олкенщ дамуын есш -оркендеуше озш дж улкен улес1мд1 костым десем, артык айткаь дык болмас. Ия, шаруасы шаш-етектен ауданныц елеуметтж-экономикалы жагынан шгершеуь модениета мен eHepiHin ерге басуы жолында к; наттас, катарлас кызмет аткарган талай ерштестер1ммен 6ipre мен л ецбек erriM, тер toktIm. Ka3ipri кунде олармен бурынгыдай жш ба коса алмасакта телефонмен хабарласып, хал-жагдай сурасып турамы: KypTi ауданы, шынында, сол кезде pi букш ел колем! нде ете жак сы аталып журдь Эрине, бул басшылар мен косшылардыц уйымшы тарлшнщ, ауыл е ц б е к к е р л е р щ щ тиянакты жумысыныц нетижесшд< адамдык пен адалдыктыц аркасында кол жеткен бшк болса керек. ...Куртщеп eMipiM мен кызметамд! ердайым елж1рей еске аламьн вйткеш , дол осы жерде басшылык кызметп бастадым, дол осы жерд ауданныц саналуан жумысыньщ кыр-сырына каныктым, дел осы жер де казак елшде езш дж орны бар елкен щ адамдарымен тонныц iim: бауындай араластым, д ел осы жерде жаксы жолдас, кимас дос таптьш дел осы жерде шама-шаркым келгенше, куш-мумюндшм жеткенш букш бшм1м мен б ш т м д к кайрат-жшер1мд1 жумсап, ел и гш гш щ мо лаюына оз улеамд1 костым. Осыныц барлыгы ел1 кунге дейш орындь мактаныш сез1мш тудырады. И е, eMipiMHiH 6ipa3 б е л ш KypTi жершде erri. С ол жакта журген де, акикатын айтсам, жумыс барысында киналган кездер1м1з де бол ды. BipaK, ортак icTepiMi3 алга басып, борюм1зд1 аспанга атып куанга! шактарымыз да жетерлж. Ce6e6i, ол кезде, ез ойымша, адамдардьп к е н ш таза, ниета ак, тш еп дурыс болатын. Содан кешн де барлыгь тапсырылган icTi жауапкершипкпен аткарып, мшдетше тек оц кезбеь карайтын, кандай жумысты болсын жапырып тастайтын. Осыдан ба рып когам малыныц басы артып, eriH 6iTiK ошршетш, ешм келем1 д< кебеш п жататын. М ен муны айтканда K em eri кецес ек1метш ацсап отыр деп ойлаг

\"Киме Ktffimi vfeefei калманыздар. BipaK, 6 e p i« p сол кездер, acipece, К у р д а кундер1м журепмнщ тубiнде ешпестей болып сакталып калды. Куртщен кешн де б1ркатар улкен кызметтер аткардым гои. М эсе- ден Алматы облыстык Кенес терагасынын орынбасары, терагасы, об- лыс’тык э и м ш ш к басшысыныц 6ipimm орынбасары, облыс э к м ш щ орынбасары, 6ipm m i орынбасары, облыстык Тэртш тж кенеетш терагасы, облыстык мэслихаттъщ хатшысы дегендей лауазымдарда жумыс 1стед1м. Республика Ж огаргы Кенес'шн. депутаты да больш , ха лык калаулысы атандым. Сонда да болса Сарытаукумнын буйрат-буй- рат к¥м ю б е л epi мен Каншенгслдш манындагы жазык дала, Бозойдын бел-белес1 мен Айдарлынын бау-бакшалы алкабы, аудан орталыгы Акш идщ еде Mi келбет1 ел1 кунге дешн кез алдыма келш, кеншмд1 тещздей Te6ipeHTin кояды. Шынына келсем, кейде KypTi жакка ацеарым ауып, сол ещрд1 кед1мгщей сагынып турамын. Ойткеш, осы олкеде менщ eMipiMHiu ен 6ip менщ, магыналы да кызыкгы кундер1 e r r i гой. Содан кешн де анда-санда кеудемщ кере желпше сейлеп, мактанынкырап «Bi3 - куртшктерм1з!» деп коятыным бар... Ед1ген ЖУШСБЕКОВ, к,огам к,айраткер1, К,арасай аудандык, ардагерлер кецесшщ терагасы ЖДСТЫКТЫЦ ОТЫ Ж АЛЫ НДАП Тагдыр атты кущретп куштщ жазуымен 1969 жылы Алматы зоот- ехникалык-малдершерлж институтты 6iTipin, колыма диплом алган- нан кешн Казак С С Р А у ы л шаруашылыгы министрлш ш н жолдама- сымен Балкаш ауданындагы «К уйган» совхозына жумыска жiбepiлдiм. Балатопар ауылы аудан орталыгынан шалгай болганымен кана- тын кенге жайган, ырыс-ынтымагы жараскан 1ргел] елд! мекен екен. Шаруашылык басшысы меш жас маман ретшде жылы кдбылдап, совхоздьщ №1 фермасына мал flepirepi eTin б е й т а . Осылайша «К уй - тан» совхозында алгашкы енбек жолым басталган едк Институт кабыргасында алган бшм1мд] накты ом iрде жузеге асыруга мумкш ш ш к туганына ш тей куанып, жумыска деген кы- зыгушылыгым арта тусть Сондыктан болар, алгашкы куннен-ак оз iciMe кулшына K ipicin кетам. Кебш есе ферманы аралап, малшылар

арасында жш боламын. А з уакыттыц шпнде-ак жаца ортага бсшм- д сл1п, шаруашылык жумыстарына да тесел in калдым. Осыны байкаган болуы керек, совхоз директоры Б. Сакауов 7А айдан кешн бас мал flopirepi болуга усыныс жасады. Бул мен ymiH кут- пеген жагдай едь Ойткеш шаруашылыкта 6ipHeine жылдан 6epi ецбек eTin келе жаткан мамандар жеткшкта болатын. Жауапты кызметп мойныма алуга журексшсем де шаруашылык басшысы сен1м биццргеннен кешн тэуекелге бел буып, icKe KipicTiM Ж умыс аукымы бурынгыдан еселеп артты. Осылайша 6ipiHe-6ip жалгас ып, еш толас таппайтын карбалас таршшкке толы eKi-уш жьи да зымырап оте шыкты. О л кезде бас маман ретандеп тэж1рибем де толысып, шаруашы­ лыктыц таусылмас жумысымен катар курамына 150-ден астам ауыл жастарын 6ipiKTipin отырган комсомол уйымыныц жумысына да же- текш ш к eTeTiHMiH. 1972 жылы жацадан KypTi ауданы курылып, оныц курамына Балкаш ауданыньщ бес шаруашылыгы косылатын болды. Оныц iininae бгздш «К уй ган » совхозы да бар едк Коктем кундершщ б iрiнде аулымызга жаца ауданныц курылуына байланысты уйымдастырылган м ем лекетак комиссияныц жастар ici ж енш деп Mym eci Бекайдар Епнбаев келе калды. Максаты — жацадан жасакталатын аудандык комсомол комитетше кадрлар дайындау екен. Жасымыз да шамалас, ой-niKip, козкарасымыз да жакын болганнан кешн бе, екеум1з тез тш табысып, энпмем1з жарасып кета. К оп узамай ауданныц курылганы ресми жарияланды. Аудандык комсомол уйымыныц алгашкы конференциясында Бекайдар Епнбаев 6ipiHLni, ал мен екшпп хатшы болып сайландык. Осылайша касиетп KypTi жерше кадам басып, аудан орталыгы — Акш и ауылына табан таредж. Кандай icTi болсын жацадан бастап, неп зш калау, орине, оцай eMeci б е л гш . Б1зге де тыцнан турен салгандай берш жацадан бастау керек болды. Жнер1 жалын атып, бойларын жастыктьщ була купи кернеген жастар жас ауданга жан-жактан коптеп келш жатты. Оларды орналастыру, багыт-багдар 6epin, куш-куат, жастык-жнер, тыц кул- шыныстарын 6ip арнага тогыстыру, жас ауданныц есш-оркендеуше деген жастардыц косар улестерш арттырып, ортак icKe жудырыктай жумылдыру — басты мшдетамгз болатын. Бул бшк мшдеттерд1 абырой- мен орындау, сез жок, комсомол жетекшшершщ уйымдастырушылык Кабшеттер1 мен ю к е р л т н е тыгыз байланысты едг

'Кием tccffafii pfcefei-- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- С ол кезде аудан комсомол комитета нде бшмд1 де бшжта, жастарды сондарынан ертап, оларды nri ic T e p re бастай бшетш 6ipa3 ж т т т е р мен кыздар ецбек етта. B ip iH in i хатшы Б. Епнбаевтан бастап Ж . Оразаев, И. Ибрайымов, Ж . М ендекулов, С. Жукаев, Б. Дурекенов, И. Тасырова, С. Баю ров, С. Исаева сиякты жалынды жетекшшер эрдайым жастар- дыц ортасынан табылып, оларды жаксы ic T e p re ж1герлещцрш журдь Бул топка кешн косылган М. Баймырзаев, Т. Жарболова, А . Ахмет­ жанова, Н. Эбд1гулова, Ж . Эбдщайымов, С. Бекмуратов, С. Жекешов сиякты комсомол жетекшшер1 де оз колтацбаларын калдырды. «Ж ас келсе —ю ке» дегендей, жастар араласпайтын, олар катыспай- тын 6ipjie-6ip жумыс саласы жок ед!. К,ай жерде болмасын жалын журек жастар алдыцгы саптан кершш, аудан ем!р1ндеп кызу ецбектщ бел ортасынан табылатын. Аудандык комсомол комитетшщ уйыткы болуымен талай багалы бастамалар OMipre келш, жалгасын тауып жатты. Аудан орталыгы са- налганымен ол кезде Акш и ауылында кинотеатр жок едь Аудандык комсомол комитета Hi н жацадан кинотеатр салу жеш ндеп бастамасын ауыл жастары кызу колдап, куана карсы алды. К оп узамай бул ic кол га алынып, курылыс жумыстары басталып та кетта. Жастардыц сол кезде ri белсендшктер1 ерекше ед1. Олар eniKiMHiH ескерту1нс1з-ак жумыстан Keftin курылыс алацына жиналатын. 0здер1 колдарымен Kipnini калап, лай тасып, сьшак сылады. 03iMi3 де жумыс Kni Mi Mi ijii кабинетте ауыстырып, тж елей сонда тартатынбыз. Жастардыц кощлд1 кулюлер1 мен жарасымды эз1лдер1 кызу кимыл- мен астасып, кас карайып, карантылык тускенше 6ip толас таппайтын. Ауы л жастарыныц уйымшылдыкпен кажырлы ецбек етулершщ нэти- жес1нде сонд1 де салтанатты «Ж астар» кинотеатры бой KOTepin, аудан тургындарыныц мэдени ошатына айналды. Уакыт откен сайын ауданныц тыныс-таршшш де 6ip калыпка Tycin, жасампаз жаркын icTep OMipre келе бастады. Экономика дамып, жас аудан канатын кецге жайды, ез кезег1нде Акш и ауылы да гулдерйп, ер- кендей бастады. Жаца гимараттар мен тургын уйлер бой кетер1п, ауыл KopiKTeHe, ажарлана туста. Аудандык комсомол уйымыныц жумысы да уакыт талабына сай жанданып, жастар арасында кетер1лген багалы бастамаларды баян- ды eTin, оларды OMipre кенйгеи енпзуге баса назар аударылды. Жет- niciHini жылдары «М ал шаруашылыгына — жастар камкорльггы» де­ ген девпзбен республика келемшде кец канат жайган бастама аудан жастары арасында да кызу колдау тапты. Жастар мал шаруашылыгы-

на коптел барып, оны дамытута оз улестерш косты. Ipi кара малы еар ум ен айналысатын Балкаш ош ршдеп барлык шаруашылыкта koiv сомол-жастар бригадалары курылды. Олар мал бордакылау аландарь на койылган мындаган бас ipi караны кyri п-баптап ceMipTin, етке е г юзуде жаксы нетижелерге кол жетюздь Моселен, «K yp T i» совхозыщ курылган «Г улд эур ен » атты жастар бригадасы койды бордакыла] сем1ртуде жогары керсетюштерге ие болып, облыс, республикага г; нымал енбек ужымына айналды. К ом сом ол комитеттер1 болса жаста{ дыц ©HiMfli енбек етулерГмен катар оларга корсеплетш мэдени-ту{ мыстык жагдайдьщ талапка сай болуын кадагалап, оны басты назар/ устады. Бригадалардыц курамындагы окуга плек бщщрген жастар! жогаргы оку орындарына жолдамалар 6epin, озат малшыларды ынт; ландыру максатымен шет елдерге турисп к сапарларга жiбepiп отьц дык. Мундай шаралар оз жемюш 6epin, жастардьщ белсендшш api TycTi, олардьщ ортак ickc деген карым-катынастары да жаксарып, 6ej сеншрск бола туей. Осындай аткарылган иri ютердщ нотижес шде аудандык комсол к( митет1 сол жылдары Б Л К Ж О Орталык ком итет мен Казакстан Л К Ж Орталык комитетшщ Ауыспалы К ы зы л Тулары мен вымпелдерш 6ij неше рет жещп алды. Откен кундерге коз жупртш, ой таразысына салып карасак, шь нында да ауданньщ осш-еркендеп, кемелденуше, экономикасы ме модениетшщ дамып, олеум етпк жагдайлардьщ жаксаруына жаста] дьщ коскан Yлecтepiнiн комакты ек ен д тн е кез жеткпемгз. Оз басым кызметте осу жолыма баспалдак болган комсомолда кь змет еткен жылдарды ердайым толгана еске аламын. Ондайда ен aj дымен касиетй K yp ri жерк кисл! KypTi ел1 epiKci3 еске оралады. Он; еткен жалынды жастык жылдар жаныма куат 6epin, журекке сагыны ce3iMiH уялатады. Ержанбек Н¥РБЕКО] аудандык, комсомол комитетт 1975—1978 жылдардагы 6ipiHiui хатшьн

------- :------------------------------------------------\"fcst&ti K<fjkfbi tfcefti К0Ц1ЛГЕ ы стьщ MEKEH Мен KypTi ауданына 1975 жылы келд1м. Турмыска шыгуыма байла­ нысты Жамбыл облысы Кордай аудандык, партия комитетшщ уйымда­ стыру бел1мшде нускаушы болып icTen журген жер1мнен «А йдарлы » кецшарына кешш келд1м. О л жерде экономист кызметше орналастым, кей!н бас экономист болдым. Арада он жылга жуык уакыт откенде, ягни 1985 жылы аудандык партия комитетшщ ауыл шаруашылыгы ж еш ндеп хатшысы болып сайландым. Ойткеш сол уакытта аудандык партия комитет! хатшысы- ньщ 6ip орынбасары эйел адам болу керек деген урдю шыккан болатын. Аудандык партия комитетшщ ол кездеп б iрiншi хатшысы Hycin- жан Нурманбетов болатын, кеп узамай ол Kici баска жумыска ауысты да орнына Ызгарбек Бектурсынов сайланды. Жана хатшы коп узамай мен1 ауыл шаруашылыгы саласынан идеология жонш деп орынбасар- лыкка ауыстырды. Бул кайта КУРУ, демократия, жариялылык ж еш ндеп жумыстар кен opic алган уакыт болатын. Карбаласы, киыншылыгы мен кызыгы бiрдей сол шакта бастауыш партия уйымыныц хатшылары белсен- дшк, жауапкершшк таныта 6uwi. T im i барлыгы б iрдей 1скер, жаксы адамдар болды десем артык айткандык емес. Кейде баска 6ip ужымдарда 6ip-6ipiH туртпектеу, алга озганды кере алмаушылык, аяктан шалу сиякты келецаздж тер болып жатады емес пе? Б1здщ ондайдан ауылымыз алые болды. B ip -6 ip iм1зд1п бастаган iciMi3re жабыла кол ушын бере журш, мэдениеттш к деген едептен ас- пай ынтымакпен ецбек етпк. Бурынгы кецеепк жуйе тараган кезде экономикалык киын- дьщтар туындады. Бурын аста-тек болы п артылып жататын дуниенщ барлыгы аякастынан гайып болды. Азы к-тулж , турмыстык кажетп заттар жетюпей, ел оны талонмен ала бастады. Ертеден кешке дей- iH узак-сонар кезекте турумен уакыт етю здь М ш е, осындай м эселе- лерд1 шешу ymiH жумыстыц басы-касында уакытпен санаспай журу- ге тура келдь Сол кездеп 6ip окига еам нен кетпейдь Аудандык халыктык бакылау комитетшщ басшысы Куанышкали Досанов деген агамыз азык-тулж багдарламасына катысты эн п м е бола калса елд!н. бар- лыгына: «А уы лд а турган соц мына орын алган жагдайда тыгырыктан шыгу ушш сиыр устау керек, оган аудандык партия комитетш щ хат­ шысы Алтынсара Ескенекызы e3i бастап, у л п болуы керек» дегещц айта беретш.

«Ci3 неге жиналыс болган сайын осы 6ip сезд1 кайталап айта бе- peci3?» десем: «С ен ауылдагы вйелдермен жумыс icTen журсщ, олар саган карайды, езщ бастап сиыр саусан баскалар да ойланатын бола­ ды», — дейтш. Сосын бул KiciHiH C03iHin де жаны бар шыгар деп 6ip сиыр сатып алдык, 03i керемет cyrri болды. Ертемен турып сауамын да тоназыткышка коя беремш, аптасына 6ip кушм сол cyrri nicipin, айран уйытуга, каймак жасап, май шайкауга кетедн встш журш ел­ дщ бэрш е сиыр саугызып, бакша екюздж. О л угшн суы жок жерге су тарткыздьщ. Мамандыгым экономист болгандыктан алгашында идеология са- ласынан тартыншактадым. И repi п кете аламын ба деген кудштш де болганы рас. Алайда жумыс ютей келе бул ойымнын бекер екендп ше, KepiciHm e, халыкпен етене араластыратын, кез келген окиганьщ бел ортасында елмен 6ipre журетш кызыкты сала екендпше K03iM жетп. М ен б ш м беру, медицина, сауда, турмыстык кызмет корсету сияк­ ты тургындарга ец керекй салаларга басшылык жасадым. Эр маусымныц езш дж науканы бар: куз келсе баспасезге жазылу мэселес1 алга шыгады. Бул наукан басталысымен талай жазушы, жур- налисиен халыкты ксздеспрем1з. Онер адамдары да келедн Мундай ортада журудш де 6epepi кеп. Неше турл1 niKip айтылады. Одан калса мэдениет майталмандары мен айтулы акын-жазушылардыц мерейтой- ларын втк1зелнз, акындар айтысын уйымдастырамыз. Осындай киын-кыстау уакыт елдщ ецсесш Tycipin ж!бермес1н, кен 1лдер1 кетершсш деп ауданнан арнайы автобус жалдап, адамдарды 120 шакырым жерде турган Алматыдагы опера жэне балет театрына, драма театрга таситынбыз. Жалпы идеология аукымы ете кец сала гой. Аудан жетютжтерш жарнамалап, насихаттау, ецбек адамдарына курмет к ерсегп , ынталан- дыру сиякты коптеген ic-шараньщ басын 6ipiKTipcfli. А уы л жэне ау- данныц мэдениет кундер1н, шопандар тойын, ауыл шаруашылыгы кы- зметкерлер1н1ц кун1н отк1зу сиякты ic-шаралар елд1ц рухын кетер1п, жшерлецщретш. KypTi ауданы курылган кезде мамандар жан-жактан келд!. Содан кешн де шыгар, ешюм 6ip-6ipmiH руын, ата-тег1н сурап жатпайтын. Мамандар б ш м -б ш г ш е карай гана тандалатын. Кадрлардыц б ш м децгеш, жинаган тэж!рибес1 сарапка салынып, сонан кей1н гана бас- шылыкка ауыстырылатын. Аудан жацадан курылып жаткандыктан ic TeTiriH бiлeтiндep тандалды ма, 6opi шет1нен бiлiмдi, 6m iKTi едн Bm reHiH yftpeTin, 61л-

“Киелс tccffe&i zfcefzi--------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------ меген1н сураудан кысылмайтын. Соган орай осы арада жумыс icTereH мамандар 6ip-6ipiM eH эрштес кана емес, туган-туыс, дос-жаран болып кеткен едь 0зара сыйласкан, 6ip-6ipiH TyciHicKeH жандардьщ ортасын- да ерекше 6ip сыйластык, бауырмалдык, ауызб1ршшж орнады. Б1рде мынадай 6ip кызык окига болды. Казактьщ мандайына б1ткен атакты композитор Нургиса Тшендиев агамыз келетш болды. Ею нал хатшымыз Волошин деген орыс азаматы едь BipiHini хатшы юсапарда болгандыктан соган барып: «Осындай да осындай, казактьщ ец таны- мал композиторы келед!, ci3re алып келемш », — деп айтып койдым. Нургиса ага Kipin келе жатканда TycKi узийс басталып, Волошин танымай касынан ©Tin кетшта. М ен коре салысымен амандасып, кецсе- ге Kipri3in жатсам: «М ы на жындыц MeHi танымайды гой», —деп куледь «Ага, ол орыс кой, казактьщ мыктыларын бше бермещц», — деп жум- сартып койдым. О л K iciH in аудан орталыгындагы ecenTi концерта отетан Kyui бар­ лык басшы облыска жиналыска кетап калды. Залда басшыларды K03i шалмаганга ренжнен болуы керек, 6ip нем1рден соц корермендерге бурылып: «Коммунисты, встать!» деген гой. Юм турсын, барлыгы жи­ налыска кеткен... Осылайша онер, мэдениет кайраткерлер1 жш келш, дарынын да, еркелш н де керсетш туратын. ...Курта ауданына экономист болып келш 12 жыл кецшарда, 1985 жылдан аудан тараганга дешн идеология жеш ндеп хатшы болып ец­ бек еттам. Аудан тараган кезде CepiK Э бж еулы ешкайсымызды жумыс - сыз калдырмауга тырысты, езгмен 6ipre ецбек eткeндepдiн барлыгына камкорлык керсетш, менщ мамандыгыма орай облыстык экономика болш ш е ауысуыма кемектеста. Уакытпен еанаспай жумыс icreft журш отбасыньщ да берекесш келтару, жубайыц мен енецнщ к е ц ш н табу, балалардьщ тэрбиеам ен айналысу, дастаркан мэз1рш тугендеу оцай емес. М енщ бакытыма орай, енем 6i36eH жиырма бес жыл 6ipre OMip сурдк Агы лес деген ба- лаларымныц ежес1 токсанга жакындап барып erri дуниеден. Эпкем де комектеста. Эпкемнщ уш кызы менщ колымда окыды да уйдеп балаларды карауга солардыц кеп жердем1 тацц. Курта ауданы жап-жас кез1м!зде барып, маман болып танылган, eM ipre керектац барлыгын уйренген журекке ыстык мекен. С ол жер­ де ерльзайыпты болып, отбасылык ем1рд1 бастадык. Балалы-шагалы болып, дос-жаран, агайын-жекжат таптык. Неше турл1 киыншылыкты да, жаксылыкты да сол жерде кордж. Сондыктан да болар, бул кундер1

жап-жакка кетсек те сол уакытта танысып, табыскан, жаца ауданды аягынан нык, тургызу ушш жастык жшермен ецбек еткен жандар 6ip- б iрiмiздi Ьдсп, кездескен сетте куана кауышып, сыртымыздан тшектес болып журемгз. Бейне 6ip туыскан сияктымыз. Алтынсара 0M IP3AKOBA, Kypmi ауданы басшысыныц 1985—1997 жылдар аралыгындагы идеология жон 'тдег! орынбасары БЕРЕКЕ АУЫ ЛД АН БАСТАЛДЫ Казак ушш туып-оскен жердш, кшдж Kecin, K ip жуган елке Hi н орны белек. Сондай ке:лме ыстык, конинме жакын сезшетш жер — киел! KypTi OHipi, бурынгы KypTi ауданы. KypTi дегенде мен in кез алдыма пойыздары арлы-берл1 агылып жаткан шагын ауыл, сол ауылдыц айналасындагы кекжиекке дешн созылып жаткан сайын дала, мектеп кабыргасындагы ец 6ip кызьщты жылдарым еткен Акши, Айдарлы ауылдары елестейдн Эрине, туып-ескен ауылым Казыбек бек бекстше кеп барамын. Дегенмен Акшщц де, оныц аккецщщ даркан азаматтарын да сагынып турамын. Кездесе калсак туган бауырларымызды, кимас туыстарымы- зды кергендей кушактасып, арка-жарка болып жатамыз. Соныц 6epi Акшиде, жалпы сол кездеп KypTi ауданында калыптаскан керемет кецш куйдщ, сыйластык пен бауырластык ссз1мдсршш аркасы деп ойлаймын. Ултымыздыц езш дж ерекшелжтерш бшмейтшдер казак жузге, руга белш ш кырьщпышак болып жатады деп кате тужырымдайды. Оньщ кате екенш 6ip гана KypTiHiH мысалынан керуге болады. С о л жылдары алакандай ауылга, аумагы улкен болганымен тургындары соншалыкты кеп емес eHiprc казактыц уш жузшен, республикамыз- дыц батысы мен шыгысынан, Каракалпакстан мен Туржменстаннан, айналадагы аудандардан Kemin келген агайын жиналды емес пе? С о- лардыц арасында 6ip рет те болса гашкентай 6ip жанжалдыц, екпе мен решштщ болгандыгын кулагым шалмапты. TinTi 6ipre окып, 6ip жур­ ген, 6ipre кызмет icTereH жандардьщ кай рудан екендшн сурамаган екенбп. Ягни бурын да бел in ген жокпыз, шындыгына кешкенде каз1р де белшбейм13. Олай деййш м, к ур тш к азаматтармен Ka3ip де кун- делжтс ем1рде 6ipre журм1з, олармен хабарласып кана коймай ani кун­ ге жакын араласамыз.

\"7&е*и KCffunC tfcefci------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ец 6ip керемета — адамдарыньщ бойында взгеше 6ip тазалык, адалдык касиеттер! болды. Азаматтарыньщ K03iMi3re ерекше ыстык керш уш щ 6ip ee6e6i де сондай касиеттерше байланысты шыгар деп ойлаймын. Эдетте ерю м 03iHiH туган елкесш мактап жатады той. Олары дурыс та шыгар. Эйткенмен сайын даланьщ орны 6ip болек, аскар таудыц да езщ щ к керемет сулулы гы бар, шагыл кумныц да баскалар байкай бермейтш 6ip артыкшылыктары емес пе? С о л айткандай, ез1м1здщ KypTi o n ip i жазы кандай аптап ыстык, кысы каншалыкты катал болса да ©3iMi3re жердщ жаннатындай KopiH in турады. Кай ещрдеп жумыстыц болсын взпцпк 6ip киыншылыгы болады. Жасырып K eperi не, ондай киыншылык бул ещ рдеп жумыстар бары­ сында да кездесш турды. Орталык Казыбек бек бекетшде болса, мал кыстаулары сонау Каншецгелден басталатын кальщ кумньщ iiniHme, жуздеген километр жерде. Мэшинеге жсмшеб1мпд! тиеп тустен кей- iH жолга шыксак куш -туш бойы ж ол журш бврш аралап, уйге тангы сагат терттердщ кезшде 6ip-aK оралатынбыз. Сонда да болса кабак шыту, ренжу дегещц бшмейтшб1з. Б ели м , жалындаган жастыктьщ ку- аты, б э л и м , шаруашылыкта калыптаскан ю керлж к ещ л куйдщ ocepi, оны тап басып айта алмаймын, эйтеу1р шаршадым, кажыдым деген соз аузымыздан шыгып кермептк Казакты ауылсыз кезге елестету киын. Содан кешн де ауылды ал­ тын бесжке балаймыз, оны сезбен де, icneH де айрыкша курмет тутып жатамыз. Оны казак руханиятыньщ, улттык тврбие мен енегесш щ тем1рказыгы, сонымен катар мемлекеттщ экономикалык дамуыныц, досгурл! шаруашылыгыньщ куретамыры деуге болады. OpicKe мал жайып, епске дэн сепкен, ризы к-неабеан жерден жинаган ауылды кашанда киел! мекен санаймыз. Содан кешн де шыгар, каншалыкты калалы жерде журсек те ауыл десе журен Miздщ луп ете калатыны бар. Алматы зоотехникалык-малдвр1 герл iк институтын 6iripin, жогар­ гы бшмд1 мал flep irepi мамандыгын алган сон туган ауылым — KypTi ауданындагы К С РО -н ы ц 60 жылдыгы атындагы совхозга жолдама бойынша мал flepirepi болып жумыска кабылдандым. Жастайымнан атамныц торб neci нде болган мен KypTi езенш щ жагасына коныс тепкен алакандай ауылдыц тарихын б ш п , азаматта- рын танып естам. Елд1 мекеннщ тipш iлiгiн жандандырып, турмысын тузеуге, берекесш бекемдеп, тутш шщ тузу ушуына атсалыскан агалар- дыц гумыр шсж1реа 6i3 секицц жастарга жол керсетер шамшырактай болды. Бул ретте С оциалиста Ецбек Epi 0м1ртай 0м1рбеков, совхоз ■

курылган жылдары енбек етш, ауыл шаруашылыгына улес коскан Жубатар Жылкыбаев, Ceyip6aft Елтезеров, Ш екпбай Тшеубаев, К,ан- бала Дербисова, Тенге Куанышева, Айтжан Кешербаев сынды енбек ардагерлершщ ес1мдерш атап втуге тиюшз. Ауы лды н уыгынын берж, шацырагыньщ бшк болуына елеул1 улес коскан осындай азаматтардын мандай тер, бшек KyniiHin аркасында шаруашылыктьщ экономикасы гана емес, халыктьщ эл-аукаты да жаксарды, жагдайы тузелдк меде- ниет1 артты. Солардьщ катарында лауазымды кызметтер аткарган CepiK 06i- кеулы Умбетовт1 айрыкша атап етер ед1м. О л ю й м ен кызметтес болган шакта улкенге курмет), кншге камкорлыгы, елге жанашырлыгы ерек­ ше екен) ангарылатын. CepiK Эбж еулы ны ц T0лiмiн корген жастын 6api бул адами касиеттершен улп алганы анык. М ен мамандыгы м бойынша ецбек жолымды айдарынан жел ecin, атагы дурюреп турган озат шаруашылыктан бастадым. Шаруашылык директоры Сэбетбек Еркшбайулы: «Ж ас келсе —icKe» деген,шырагым, келген кадамыц кутты болсын! CeHi 6ipiHHii бел1мшеге мал flapirepi erin ж1беруд1 уйгарып отырмыз. Biзд1 де, езн-уй де уятка калдырмай жаксы жумыс icTe», —деп сэттш к тшедн Сэбетбек агайдыц сондагы байыпты пайымы, парасаттылыгы, мей- 1р1мд1 жуз1, (згш к к е толы co3flepi эл1 еймде. Туган экемдей ак тшек бщщрш, сен1м арткан совхоз директорынан кеципм ocin, канаттанып шыктым. Алгаш кы кундерден ангарганым — шаруашылык басшысы маман- нан бастап катардагы жумысшыга дешн айрыкша кецш бол in, жумыс icT eyre жагдай жасайды екен. Бел1мшенщ мал дэрнер1 ретшде эртурл1 мал ауруларына жол бер- меу, оныц алдын алу, отарларды дэрпдармекпен камтамасыз етуге айрыкша назар аудардык. А у р у мал ушырасса емдеуге асыгатынбыз. Ойткеш осы талаптар орындалса колдагы мал шыгынга ушырамайды, ел ырысы, халык байлыгы артады. Б елiмше баскарушысы болган кез1мде де Сэбетбек агамен 6ipre кызмет icTefliM. О л Kici жумысты дурыс epi тшмд1 ж урпзуге басты на­ зар аударатын. Салмакты, устамды азамат шаруашылыктьщ мэн-жай- ъш, езект! проблемаларын жаксы бшетш басшы болды. Кдшанда тез, дурыс, оцтайлы шснпм кабылдайтын. Алдына келген маман болсын, карапайым шопан болсын мукият тындап, егер айтканы дурыс болса колдай бшедн К ем ш ш гщ болса байыппен туйщ црш , коз1цщ жетюзедн Кай кезде де ел nrijiiri ymiH ка-

-------------------------------------------------------- '^ иелс к*0иЫ tfcefii жerri батыл шепнмдерд!, Hri бастамаларды колдайды. Ец бастысы, адам | таниды, нагыз ецбекп багалай битедь Id мен ipi, к е ц ш жуйрж, кокжи- eri кен азаматтьщ осындай i3ri касиеттершен у л п ала журш «Акы лды - нын алды - агып жаткан дария» деген канаггы создгн растыгына коз жеты згендейм iн. Мен Сэбетбек Еркшбайулын ом1рдеп, ецбек жолымдагы устазым, еюнгш экем1з деп санаймын. Олай дейташм, 6i3, коптеген жас маман- дар, алдыцгы толкын агалардан коп нэрсе уйрендак, TopTi6i куш и, тагылымы жогары, талiMi мол мектептен отпк. Бул бгздш. кабшет1м1зд1 кайрады, ж1гер1м1зд1 жаныды, ширыктырды, шыныктырды. Сэбетбек агамыз карттык жаска келсе де аттан тускен жок. Бугш- де облыстагы озат шаруашылыктыц 6ipi — « Р -K y p T i» ж ауапкерш ш п шектеул1 cepiKTecTiriH баскарады. Тэуелаздшм1зд1 алган алгашкы жылдары ауыл шаруашылыгын жаппай жексшслещпре бастаганда Сэбетбек ага бул науканды оцтай- лы, заман талабына сай журпзш , шаруашылыкты таратпай сактап кал- ды. Бупнде ]ргел1 сер1ктест1ктац о ндip ген oнiмдepi нарыкта оз туты- нушыларын тауып келедн Озат шаруашылыктыц кол жеткен табысы 6ip шаруашылыктыц гана емес, ел1м1здщ кол жеткен табысы, зор жетютш болып табылады. Береке атаулы ауылдан басталады. Ауылдыц ырысы тасып, байлы- гы арта берсш! Оцтайландыру тусында тарап кетсе де осы кунге дейш кокешм1з- ден кетпейтш KypTi ондршщ ы ры с-берекеа ортаймасын деп тшеймш. Ацсар M Y C А Х А Н О В , /с,огам /сайраткер! АК ТТТИДТ А Ц С А П Т У Р А М Ы Н М ен ел аузында «Акындар мен батьгрлар елЬ> аталып кеткен Ж ам­ был ауданында дуниеге келд1м. Эрине, туган жердщ жош белек кой. Содан кешн де акын-жазушы, сазгерлердщ 6api кшдж Kecin, Kip жуган жерлерше эн, жыр арнап eMipeHin жатады. Солай десек те адамныц eciH б ш п , оскен жер1 де ерекше ыстык болады екен. Бул акикатты Акшидпг мысалынан кощ л- ге туйд1м. Оскен жер1м — KypTi ©Hipi, соныц iniiHfle Акш и ауылы. Осы аудан- нан, ауылдан дос, жолдас тауып ессйдж, саналы гумырымыз Акшиде

erri. Балаларымнын, 6opi осы ауылда дуниеге келдк Содан кешн де ( ауыл кез1ме ыстык керш ш турады. Сепзшгш сыныптьщ жартысына дешн Алматы каласындагы сп мектеп-интернатында окыдым. 15 жасымда Акш и ауылындагы Jlei орта мектебше келгешм ешмде. Математика пеншен сабак беретш ] бек Усенова деген сынып жетекгшм1з болды. О л Kici менщ мектеш устазым. Кеш н кеп жылдар бойы Алматы каласында мектеп дирек ры кызмет{н аткарды. С ез орайы келгенде осы ауылдан, осы ещрден ем1рдеп устазьт тапканымды да айта кетешн. О л устазым — CepiK Э бж еулы Y мбетс Бупнде Куртщен сондай ага тапканымды мактан етемш. «Тагдг дьщ жолы сан тарау» демекш1, екеу.чйз Ж амбыл ауданында тусак 6i3fli ara-iHi ретшде осы ещ р табыстырды. К еш н ол KiciHiH балаларымен де араласып кеттж. Олардьщ ба лы к шактарынан бастап есейген кездерше дешн кез алдымда erri. Акш иден устаз гана емес, Еабиболла (Кабыш кен), Жанабай, / масбек, Хасболат сиякты достар да таптык. Габиболла бурыньц кайтыс болган, жакында Жанабай ем1рден erri. Откенде К,урманга о дуниел1к болды. Катарымыз осылайша 6ipTe-6ipTe сиреп бара жат гой... Bip тусш ген акикатым — адамды, соньщ )ш1нде достарды ку; ажыратпаса адамдар ажырата алмайды екен. Bip сыныпта окыганд; дын да 6epi 6ip-6ipiMeH дос болып кетпейд1 гой. С ол айткандай 6ip г бала мектепте белектенш 6ipre журетзн е;йк, ел1 6ipre келе жатырмг Каншага дешн 6ipre ЖYpeтiнiмiздi 6ip А ллан ьщ 63i б1лед1... Осындайда Есагамныц — акын Есенкул Жакыпбековтзн 6ip жак елещ ойга оралады. Узынагаштып туб1ндег1 дерлж Б(рл1 it h , ауыл] сагынып кеткенде акын: Саган келсем кецш жайлы, арка кен, Сенен гана турган сынды жарты элем. Журттьщ 6opi жумак Аздеп кетсе егер Таныс жолмен мен ез!це тартар ем, — деп толганады. С ол айткандай, енбек демалысында елд1н 6epi Сарыагаш пен О жетпеске K erin жатканда мен таныс жолмен Акши1ме карай тартамы Бул жерде еткен демалысым маган кудцы 6ip Швейцарияга барып ке гендей сезшедк Акншд!н шетшдеп лотогына, оньщ ар жагындагы у кен каналга, KypTire 6ip с ун лп шыксам Бурабайда шомылып журге дей боламын. Ka3ipre дей1н солай.

'Киелс tccffcfiii tfcepl Кеш н ауырган кезшде екем де Акш иге барамын деп отырып 1лды. Соган Караганда коше жактагы орындыкка отырып алып К уа- ш ш кали ага eKeyiHin эц п м е согатын кездерш ацсап Kerri-ay дей- 4iH. А удан курылганнан 6epi 6ipre келе жаткан eKeyiHin е ц п м е й ’аусылмайтын едк Ауы лга барганда сонда туратын eKi карындасымньщ ynjiepirre бас сугып, бар достарыммен дидарласамын, ем1рден еткен достарымньщ бала-шагасымен ецпмелесш кайтамын. Кабышкен досым барда екеме амандаспай турып сол уйге барып шыгатын ед1м, амал не?.. Бупнде колымнан келгеншше балаларына камкорлык жасап журмш. Маркум досымньщ EpKiH деген улы менщ балам болып есептеледн Ka3ip eKi кызы бар, кел in мугал1м, осы Акш и ауылыньщ кызы. EpiK деген кенже улын Узынагашка Keiuipin экелш уй салып берд1м, менщ жанымда турады. Акш и жайында ойлап кетсем ауылдын бурынгы аксакалдары ойы- ма оралады. Кеш кюш малды карсы алуга шыкканда сол манга аяндап келетш Бейсенбай, Сейсебай, К,ыстаубай, Кектеубай, Домбай сиякты кариялардьщ ецпмесш е кулак туретшб1з. Каз]ргщей кылжакбай, богауыз эцпм е емес, кереметтей меш, манызы бар тел1мд1, гибратты сездер айтылып, тындаган жанды уйытып ж1беретш едк О л аксакалдар да 80, 90, 100 жасап ем1рден erri. К уртш щ тагы 6ip керемет1 — онда ешюм жузге, руга белш бейтш едк Рас, юмн1н адай, ю м нщ уйсш екешн бшетшб1з, алайда бул белш у- ге жатады деп ойламаймын. Ен бастысы, арада ешкандай текет1рес, бесеке, eperic, жанжал деген болмайтын. С ол уйсш нщ imi нде жалай- ыр мен сарыуйсшнен, дулат пен шапыраштыдан баска аргын мен най- манныц, баска да рулардьщ бар екендшн, сыныптастарымыздьщ кай ру екендш н Ka3ip бiлiп журм1з гой. EipiH айтканнан кешн 6epiH айтуга тура келедь куртшжтердщ ара­ сында куб1р-сыбыр эцпме, 6ipiH 6ipi кереалмаушылык деген де б о л­ майтын. Содан кешн де ауылда 6ip отбасы машине сатып алса, куа­ ныш, той бола калса соган букш Акш и болып куанатын. Каза болса да каралы уйге букш ауыл кецш айтып Kipin шыгатын. Сыбыр-куб1р эц- riMe, тасадан тас атушылык дегеншц болатынын кешн шетке шыккан­ да барып кердж кой... Б уп нп ауыл сел де болса езгерштк Олай деййшм, Акш идщ ке- шесшде келе жатсац кеп ешюмд1 танымайсыц... Озждз танитындар да

сирек ушырасады. Эткен кундер есще тусш к е ц ш ц кулазып калfa i дай болады. Содан кешн барып бул да ом1рдщ 6ip ерекш елш , айным; зандылыгы гой деп озшд] жубатасьщ. Акш идщ тузды суына ебден уйренш алганымыз сонша, 6aj кез1мгзде Алматыга бара калсак тущы суды MeiiipiMis канып inie } алмайтын ед1к. С ол кезде ез1м1зге дуниедеп ен Terri су Акш идщ К дыгынан агып туратын тузды су болып кершетш. KypTi су коймасы ауылдыц тубшде болмаса да Акш идщ дел орт; сынан тартылган канал бар. Содан кешн де шыгар, ауыл ж т т т е р ш 6epi жузпш болатын. 03iM керемет ж узпш болмасам да малтауды ос Акшиден уйрещцм. Бэйгетебешц озш тунып турган тарих десек болады. Осы тебе; каншама бейге, каншама куанышты шара erri десещзпп! Ж уйрж баг тап, аламанга сой гулiк косып журген кундер! Miз де естен кетпейдг Э й гш «К ы з Ж1бек» фильмш Акш идщ айналасында TycipreH де мактанамыз. Расында сол жылы ауа райы аса 6ip колайлы болып, с коймасыныц айналасына кызгалдак керемет шыгыпты. К оз ушыг дейш кып-кызыл болып, бел-белестерш де жауказын жайнап тураты сондай KepiHicTep бурындары кеп кайталанатын сиякты едг Муь дай едем1 KepiHicTep осы кунге дейш коз алдыма оралып, кецш м, тербейдг Осы ауылда туып-ескен азаматтардыц 6epi бауырмал ед1 десе ein6ip асырып айткандык бола коймайтын шыгар. Содан кешн де Eci пенен Талгарда, Узынагаш пенен Каскеленде, ойтпесе Талдыкоргащ кездесе калсак ол1 кунге дешн 6ip-6ipiMi36eH кушактасып керюемг кимай коштасамыз. Жараткан А лла тагала алдагы уакытта да осы сыйластыгымызда айырмасын деп плешк. Махаббат БИГЕЛДИЕ1 К Р Мадениет жене спорт министр.и Мэдениет комитетше к,араст « Кажайтажацару» республикалык, мемлекетт! кэсторнынын, бас директор

К¥ТТЫ 9Ц1Р Кдзакстанньщ кай x cp i болса да кастерлц касиетп той. Сонда да болса ерю м нщ туган x e p i мен балалык шагы откен аймактын, оскен ортасыньщ кад1р-курмет1 ерекше болатыны бе лгш . С ол себептен де сушкт1 Отан дегенде кен-байтак Казакстан коз алдымызга келет1н болса, кшдж кесш, Kip жуган кимас ©nip, оскен орта дегенде сол ба- лалыгымыз, жалынды жастыгымыз еткен KypTi enipi б1рден ойымызга оралады. Осыдан д ел елу жыл бурын, ягни 1972 жылы KypTi ауданы ез ал­ дына отау Tirin, шацырак кетердн Жана аудан болган сон ел баскара- тын, халыкка кызмет ютейтш «сен тур, мен атайын» дейтш азаматтар жан-жактагы аудандардан, TinTi алыстагы республикалардан Kejiin, жумыска кулшына KipicTi. Сол жылы Балатопар орта мектебш 6iTipreH менщ де жумыска жана KipicKeH кез1м едн Содан кешн де турл1 салада енбек етш, 1992 жылы сол кездеп аудан eKiMi CepiK Умбетовтщ колдауымен аудан ор­ талыгында орналаскан Токаш Бокин атындагы совхозга директор бо­ лып кызметке кeлдiм. Егеменджкс колымыз жацадан жетш, ак туйенщ карыны жа- рылган акжарылкап куаныштьщ ecepi басыла коймаган кез eni бул шак. Сонда да болса дел осы кезде б е л г ш 6ip киыншылыктар да орын алды. Бурынгы Одак кезшде калыптаскан сырткы экономикалык бай- ланыстар узшген, банкте акша жок... Сондай себептерге байланысты зейнетакы мен енбекакы телеу, кажетп техника, курал-жабдыктар мен жанар-жагармай алу деген1н улкен машакатка айналды. Буган дешн дурюреп турган шаруашылыктар 5-6 айдьщ imi нде улкен киын- дыктарга тап болды. BipaK сонда да болса нарык зацына б1рт1ндеп уйрене бастадык. Сату мен сатып алу дегещц де мецгердж. Бурынгыдай аста-тек дуние жок екенш, HeHi болса да унемдеу керек екенш халык та тусше бастады. Когам езгердн соган орай заман да, адам да езгердн М енш ж Typi де жекеменшж, акнионерлж когам, ж ауапкерш ш п шектеул1 cepiKTecTiK, ощнрютж кооператив болып ©3repin жатты. Bi3 шаруаны онтайлы аткарудьщ дурыс жолы деп евддрютж ко­ оператива тандадык. Шаруашылык ужымымен туйщ цру жумыста- рын жYpгiзiп, жумыстын жана тесшдерш де мещ ере бастадык. Аудан басшылыгымен тыгыз б1рлжте жумыс ютеп, тыгырыктан шыгу жол- дарын карастырдьщ. Бул орайдагы кулшынысымыз б е л г ш 6ip ретте

ез жем1сш 6epin журд1 деп бупнде сешммен айтуга болатын шыг Сондай жуйел1 жумыстардыц нетижесшде шаруашылык жумыс ж урпзш кана коймай аудан орталыгындагы балабакша мен Токаш £ кин орта мектебше де демеуш ш к жасап, колдан келгенше кемекте( турдык. Шаруашылыктыц аумагында KypTi су коймасы бар. Сыйымдылы 122 млн. текшеметр су коймасын epireH кар мен коктемп жацбырдь таудан аккан езендсрд1ц суы толтырады. Одан Токаш Бокин атындаг «Бозой», «Айдарлы », «Сарытаукум» шаруашылыктары су алып, eri ш ш кпен айналысады. Содан кешн де бул ошрдш шаруашылыктары да суармалы ericTiK алкаптары молынан игершдк Ж аз айларыныц ортасында Алматы каласы мен ejii Mi здтн бас да аймактарына мешине-мешине болып ж ен елтш п жататын карб] бен кауын, пияз да кеп ocipm eTiH едь Осылайша Бозой ендршщ ш руашылыктары жацагыдай карбыз бен кауын, жуа мен картоп, се( ешмдер!мен Алматыны камтамасыз eTin отыратын. Мамыр айыныц ортасынан бастап букш Бозой onipi кып-кыз! кызгалдакка толып, ерекше оде Mi коршюке айналатын. Жасырат! ны жок, сол кездер1 республиканыц жогаргы лауазымды басшылар 0HipiMi3rc келш 1-2 кун демалып, кызгалдак толы далада суретке Tyci колге кайык салып, атка MiHin серуендеп кайтатын. Бвге, отбасымы га ак баталарын 6epin, рахметтерш жаудырып кету mi едн Б1з, казактар, ырымшыл халыкпыз гой, кай жерде болса ; еулие-омбиелерге, аруактарга сыйынып журем1з. «Аруакты жерде ат уркедЬ> деген бурынгылардыц co3i де бекер айтылмаган болар де ойлаймын. Осы устаныммен a p 6 ip наукан басталар алдында Белага атамыздыц басына барып 6ip мал кудайы жасап, улкендердщ батась алу дестур!м1з едь Бесагаш атамыз Акш иге 10 шакырым жетпей улкен жолдыц жи< пн е койылган. Б1рде корни совхоздьщ бас зоотехнип болып ютейп жолдас ж ш т сол мацнан ©Tin бара жатып кутпеген жерден жол апать на ушырады. Кеш н сол жолдасым: «А т а мазарыныц тусынан ©Tin бара жатк; нымды ескермепшн. Bip адамга катты peнжiп богауыз сез айтып кел жатыр ед1м, калайша аударылып кеткешм1зд1, ез1м1з кагылган малды кай жактан шыга к елrenin туеш бей де калдым. Лайыксыз кылыгым ата аруагыныц назаланганын кеш туавддм», — деп бармагын TicTe журдг Ондай окыс окигалар бул манда кеп кездесетшджтен де 6i3 со

\"fcue+u tcqfuiii---- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- маннан еткен кезде «бюмшлем1здЬ> айтып, А лланы аузымызга алып, Miндегп турде бет сыйпайтын едж. KypTi ещ рш деп дурюреп еткен кездер1м1з кызыкты окигаларга толы болды. «Б олды » демекнп, аудан тарихы He6epi 25 жылга гана со- зылды. 1997 жылы республика бойынша б1ркатар аудандар онтайлан- дырылды. С о л катарда KypTi ауданы да бар. К у р т ш к азаматтар, сол жердщ киесш ен бе екен, 6ip-6ipiH бауыр- дай керд1, ешкашан ж узге, руга, атага б е л ш ге н ж ок. «Bi3 KypTi деген руданбыз» деп кездескен жерде кушактарын айкара ашып, кауышып жататын. Карапайым есепке ж упнсек аудан курылганнан 6epi 50 жыл откен екен. «Е л у жылда ел жана, жуз жылда казан» демекнй, сол елу жыл­ да ел1м1з де жанарды, осы уакыттыц ifпiнде басымыздан да кеп нерсе erri. Соган орай ьщгайы келш, ceTi Tycin жолыга калсак 6ip-6ipiMi3re айтар 6HriMeMi3 де онайлыкпен таусылмайды, сагынышпен еске ала- тын кимас сеттер де жеткшктн Ендеше барша куртшктерд1 осынау айтулы датасымен куттыктагым келедн Жарык дуниеге шыр eTin келген адамньщ мандайына жазылган уакыты келгенде баки дуниеге кадам баспай турмайтыны тагы белгш . Сондай елшемд1 oM ipi тамамдалган (иркатар азаматтарымыз бакилык сапарга аттанып Kerri. Олардьщ топырагы торка, жандары жаннатта болсын демекпш. Катарымызда амандык-саулыкта журген к ур тш к жерлестср1мгздщ 6epiHe i3rwiKTi ©Mip, мыкты ден саулы к тшеп, н ем ер е-ш ебер елер щ щ кызыгын KepciH деп м келедн Ергазы К О Ш А Н Б Е К О В , Балхаш ауданыныц К,урметт1 азаматы

¥М Ы ТЫ ЛМ АЙ ТЫ Н КЕЗЕЦ Акж ал толкынды Балкаш к елш щ атымен аталатын ауданны: Бояулы деген ауылында 1946 жылгы мамыр айыныц 26-сы куш жары елем нщ eciriH ашкан екенмш. Кез1мд1 ашып керген, каз-каз басы журген касиетп мекеннщ Kaflipi мен ушш ел1 де жогары. Осы топь ракта кшдж каным тамды деп айтудьщ ©3i мен упин улкен 6ip мертеб< Торт тулж пен eriH шаруашылыгы Heri3ri Koci6iMi3 болгандыкта мектеп б тр ген н ен кешн Алматыдагы малдершерлж-зоотехникалы институтка Tycin, осы саланьщ маманы болып шыктым. 1971 жыл жас маман атанып Баканаста он айдай енбек етпм, содан « A kkoj кецшарына бас малдериер1 етш Ж1бердк Бул ауылда жет1 жыл жумь 1стед1м. Соньщ im iHfle бес жыл бас мал fle p ire p i, eKi жыл ферманы бастыгы болдым. Kasip кызметщ ocyi ушш таныс-тамыр, еке-коке керек деп жатад гой. Заманньщ озгерге!ii де бул. А л бгздш жастык шагымызда ецб пц ш н онген1н коретшсщ. Ягни, енбек уакытында багаланатын. С< ньщ нетижесшде меш 1978 жылдыц 20 казанында сол кезде жанад; курылган Курта ауданыньщ «Б озой » кецшарына директор eTin ж1бер; Казакша айтканда орда бузар отыз жасымнан eniii асканда 6ip шар ашылыктыц Ti3riHiH колыма устатты. «Ж ас келсе, ic K e » деген тэмсшдщ астарын сол кезде толык сезшдд С о л Бозой ауылынан бастап кей1н ауданга келген аралыкта, жалпы ( жыл ©MipiM жана курылган жацашыл ауданда o rri. Бул OMipiMHiH ест кетпес, ец шуакты кезещ едг Ецбекте шындалып, ел арасында сыйга боленуд1 уйреткен де о( жер. 03iMe кеп агайын таптым. Туысымды кобейттгм, жаца достарм катарым толыгып, азаматтык болмысымды калыптастырдым. Терт к быласы тен жанга айналып, тертшпй балам дуниеге келген жерд1 к лай умытарсыц?! Б ел и м , екеден жеткен касиет шыгар, мен1н барган орта, жург жер1ме тез ciHin кету1ме б1рден-б1р себеп ол —юпппеш лдш м деп ойла мын. Кызметт1н, купи колымда турса да ешк'шгс огаш Mines керсет атагымды малданып кермед1м. Жауапкерш1л1к деген i3ri касиета бойыма cinipin, соны кызметтес ер1птестер1мнен де, ецбеккерлер; де талап erri м. Бул кез келген басшыныц бойында болуы керек касиетт1ц 6ipi д ойлаймын. Ce6e6i, ез1нде жокты (жауапкерш1л1к, талапшылдык, уе, де туру сиякты касиеттерд1 айтамын) езгеден калай талап ereciH? M i

'fcu&.ii Ktfftmi tfcefai— — — ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- MeHi ж урген жер1мде абыройга б о ле ген де, ж етш стщ б е л ортасынан аскан жаста елге курметп еткен де сол табан ет, мандай тердщ ©Teyi деп бшемш. BipaK, осыньщ 6opiH оз1м б ш п , ©3iM ютед1м десем артык кеткен- дшм болар. Кай жерде, кандай салада болмасын жолына багыт 6epin, устаздьщ ететш, акылын айтып, ардак тутатын агалар болады. 0MipiH- де кездескен агалардьщ аялы алаканы кандай десе мен б1рден Тастан Токсештов агамды айтар ед1м. 0Mip мектебш деп устазымнын 6ipi осы Kici. Ол кезде KypTi аудандык партия комитетшщ 6ipiHini хатшысы бо­ латын. С ол KiciHiH тусында «Б озой » кеншарыныц директоры болдым. Тастан ага менщ жана ортага тез cinin, ceHin тапсырган мшдетп жауапкершшкпен аткаруыма агалык акылын айтып, алга нык кадам басуыма зор ыкпал erri. Кандай маман болсын оныц кошби шебер- лш не, б ш м -б ш к т ш гш е , уйымдастырушылык кабшетше, кай жумы- сты калай аткарып жатканына терен мон бере г]н ед1 Тастан ага. М ен кызмет бабында ардакты аганыц бойындагы осындай i3ri касиеттерд1 бойыма cinipin, icKe асырдым. Халыкпен жумыс ютей бшу — онердщ OHepi. Бул кагида эл1 кунге дешн оз кунын жоя койган жок. Жалгаса бермек. 0Mip белестер1ме коз ж1берсем MeHi абырой биш не осы касиеттер жeткiзiптi. «Устазы жаксыныц устанымы жаксы» деген осы шыгар. Аткарган ецбектщ ©Teyi кызметщнщ ocyiMeH де олш енедг Кызмет барысында котершу1мнщ б1рден 6ip ce6e6i — карапайым ауылда жуй- ел1 жумыс ютей бш удщ жемю1 деп ойлаймын. Соган орай директор- лык кызметтен кешн аудандык аткару ком итет торагасыныц 6ipi нш1 орынбасары болдым. Онда еш жыл ецбек етш, аудандык кецес аткару комитетшщ торагасы атандым. Осы туста облыста 6ipiHini хатшы кызметше Мещцбаев деген Kici келдг Хатшылыкка келгенше уш кун откеннен кейш-ак меж шакы­ рып алып, кызметтен босайтынымды айтты. Ce6e6iH осы кунге дешн бшмей келемш. Олай дейпшм, мен оган дешн елдщ сынын да, бас- шылыктьщ ескерту1н де алып кормегем. Ягни, ceHin тапсырылган кан­ дай жумыс болсын жауапкершшкпен аткарып, халыктыц алгысына, басшылыктыц сешм1не ие болган кез1м exii. Оцаша отырганда кай жерден суршд1м, неден жацылдым деп та- разылайсыц гой. Сондагы коз1м жеткеш — сол туста Димаш ага А х- метулыныц соцына тускен, баскан i3iHeH юнорат 1здеген кезец едк Э й гш Желтоксан котерш сш ен кешн Дшмухамед Ахметулыныц бар- лы к ic-эрекетш, халкына арнаган адал ецбепн жокка шыгару арнайы

тапсырмамен журш жатты. Соньщ салкыны Димаш аганыц сарС дарыныц 6ipi б е л г ш мемлекет жене когам кайраткер1 Кенес Му< ханулына, ол KiciHiH кадрлары атанган б1здерге де тиген екен гой. < тпесе ce6enci3, ешкандай ескертуаз кызметтен алып тастай ма? Мен осылайша солакай саясаттын курбанына айналдым. «I койды, жеп койды» деп Бозойда аткарган барлык жумысымды re-niireciHe дешн тексердк Соцыма уш жыл прокуатураны салып к ды. У ш жылда уш Tepreyini ауысты. «А к к а кудай жак» дегендей, кем ш ш к таппады. B e p i6 ip оз дегенш жасагысы келген 6ipiHini xai «Ж умысын ауыл фермасынан бастаган екен, соган ж1бершан» де буйрыгын шыгарды. О л кезде акталудьщ ешкандай peTi жок, «партияныц солд болгандыктан кайда ж1берсещздер сонда баруга дайынбыз», — деп баягы 03iM енбек eTin кеткен жер1мнщ 6ip пушпагы «Сарытаукум» ген кевдпарга ферма бастыгы болып бардым. Кызметтен алындым eнceмдi томендеткем жок. Керюшше, жастык ж1гер1ме кайта Mi бесжылдык жоспарды уш жылда орындап, туйе шаруашылыгын х дандырып, бурын-сонды болмаган шубат алып, сут оншрдж. Осы к< Казакстан Компартиясы Орталык комитетшщ ауыспалы туын ж< алдык. Ецбепм1з багаланып А лгы с хаттар мен Курмет грамотала да иелендак. Бул ецщ ецбепмгздщ, ягни ашы тер1м1здщ тэтп жемю1 Осы енбектщ нотижесшде ауданаралык ет комбинаты курьи MeHi енд! соган директор eTin ж!бердь Кенес оюмет1 тараганша со комбинатында директор кызметш аткардым. Уакыт 6ip орнында турган ба? Керуендей жылжыган OMip С тэуела зд ж тщ арайлы танын да коруд1 нэсш erri. Бул т э у е л а з е. тарихындагы ауыр жылдар едк «О ю м ет елт1рмейдЬ> деген саясат бг куралга айналган кезецнен оз кушцщ озщ коретш жекешелещцр} ясаты келгенде абдырап калганымыз рас. Осы туста ужымшарлар кеншарлар тугелдей тарап, мен баскарып отырган ет комбинаты да кешеленш кетп. Содан кешн Баканастьщ манында кезшде «Акд; дейтш курни кецшары болган, жекешелещцру уагында акционе когам болып кайта курылды, ею жыл соныц басшысы болдым. Бул туста елдщ 6ipa3bi енсес1н кетерш, жана когамга бетмде оз кэсштерш донгеленте бастаган едк Отбасымызбен акылдаса i 2000 жылы Алматыга карай беттузеп, жеке кесшпен шугылдана ба дык. Ом1рлж cepiriM Жанкумю торт баланьщ анасы гана болып Kaj бар гумырын тэрбиенщ бастауы — руханият саласына арнады. Ал аудандык ютапхананьщ директоры, KypTire барганда мектепте у

* — — --------------------1---------------------------------------------------- ---------------------- ------- ------------------------------------------------ — \"Kuevti KtffaOi vfcefei болды, кешн Бал кашка кайта оралганда ясли-балабакдгасыньщ мец- repyinici кызмет!н аткарды. K,a3ip немерелерш щ акылман апасына ай- налып, кудайга шушр, бала-шага бакытына болен in жаткан жайымыз бар. У лк ен кызым Айзат пен Kim i улым Елдос м емлекетпк кызметкер. А л улдыц улкеш Азамат пен eKiHmi улым Алмастын ездерш щ жеке фирмасы бар, соны децгелентш, TipnimiK eTin жатыр. Кудайга 111у кiр, ocipreH уш ул, 6ip кызым торт кубыламды тецеспр- ген перзенттер1ме айналды десем артык айткандыгым болмас. Уйден repi тузде кеп журсем де бала тэрбиесш мумкшдшмше назардан тыс калдырган емеепш. «Э к е — бала га сыншы», дегендей, бала кезшен эр кадамын бакылап, окуы мен ецбек етупте ыкпал ет\\чмшн нэтижесшде Ka3ip, кудайга uiyKip, кэс1бшде де, мемлекетпк кызмет!нде де абырой­ лы келе жатыр. 0MipiMi3fliH жалгасы, езешм1здщ арнасына айналган немерелер1м1з де кез куанышымыз. Баладан r e p i солар т э т керш едг Жастыгымыз бар, кызмет бабы бар — ез балаларымыздьщ калай ocKeiti ес1м1зде жок. Бала бакыты, ©Mip кызыгы дегещц осы немерелер1м1зден K epin келе жатырмыз. « 0 з балан кергенше — немерен елгенш е» деген рас екен. Уакыт — керуен. Bi рдс сынаптай сыргып, б1рде булттардай аунап ез журюш токтаткан емес. С ол керуеннщ 6ip белес1 — жетшетщ бел ортасынан да астык. 0 т к ен ж ылдарды ой елегш ен ©TKi3in, таразылап карасам 6ipa3 ду- HneHi бастан отю зш ш з. 0MipiMi3 тактайдай ж олды н уетш де o rri дей алмаймыз. He6ip киын бурылыстар, асу-белестер, ой-шункырлар кез- десп. Bipey мен1н кещл1мд1 калдырса, мен де 6ipeyn,i ренж1ткен шыгар- мын. BipaK, пенделжпен касакана 6ipeyre киянат жасаган емеепш. Д эл осы жасымда туган топырагым Балкаш ендрше барсам да, ©MipiMHiH мэцщ де дэмд1, жастыгымныц кайталанбас сэттер} еткен KypTi ай- магына барсам да жуз1м жаркын, к е ц ш м таза. Юммен болса да кушак жая амандасып, емен-жаркын дидарласып кайтамын. К,ызмет бабында да асыра сштеп, ж ен а з сг11кiмнiн мазасын алган емеепш. Аталарымыз айткандай «KepreH iM i3 жалган, кермепм1з ар- ман» болган мына ем1рде 6ipeyre кектенбей, б1реуд1 жек кермей кун кешкенге не жетеш?! Балтагул М ОЛДА^АСЫ М ОВ, халык, депутаттары Kypmi аудандык, Кецеа апщару комитетшщ 1983—1985 жылдардагы терагасы

¥М Ы Т Ы Л М А С ш а к ;т а р Ауданымыз курылган 1972 жылдын, кектем! естен кетпейдк 0\\ де 6ip-aK рет болатын мундай окиганы ест1ген сеттен бастап 6epi толкынысты куй KeuiTiK. Бутан дейш п б1ркалыпты т1ршшпм1зде кен езгер1стер болатындыгын сезш удщ ©3i 6ip бакыт екен той. Наурыздыц басында Акш и ауылына, я гни жаца ауданныц ор лыгына Асанбай Аскаров келш партия конференциясын етюзге] 6i3 коммунист емес едж, Андреев м ектебвде математика пэншен бак беретш катардаты мугал1м болып жумыс ютеп журд!м. Содан к iH де алгашкы уйымдастыру конференциясына катыса алмадык. Bi] конференция ©Tin жаткан манды айналшыктап, жацалыктарта елец кулак Typin жургешм1зд! HeciHe жасырайык?.. Карацгылау болып калган кез. «Н е болып жатыр екен?» деп ел деп кешеге шыксам, 6ip туста 3-4 адам жиналып тур. К,астарьп акырын eTin ем, ешкайсын танымадым. Кбайта бурылып барып ам дык-саулык сурасканнан кешн: — Н е icTen ж ураздер? Кцналыцкырап турсыздар-ау, — дед1м. — Эй, батыр, шынымызды айтатын болсак, конатын жер тага турмыз. Бул жерде епш мд) танымаймыз. Конференция жаца г, § аякталды. Содан кешн баска шаруалар шыкты. Ауылымыз алые. г нейтш жер 1здеп турмыз, — деп 6 ip ey i ашыгын айтты. М ен кеп ойланып турмастан: — Bi3 осы ауылдыц тургынымыз. 0щр1м1зде осындай езгерю болып, жаца ауданныц курылып жатканына куаныштымыз. Жури дер, б1здщ уйге коныцыздар, — деп ушеуш уйге алып келд1м. Жаца таныстарымныц 6ipeyi согыс ардагер1 Сагымбек TeMip6ei екен. Кеш н ол Тем1ржол ауылдык К ецесш щ терагасы болды. Ол ке «BipiHnii Балкаш» ужымшарында директор екен. Касындагы екеуг аты-жендерш умытып калыппын. К,онактарымды уйге epTin келсем, эйел1м: — Кдндай туыскандарынды алып келдщ? Мундай туыстарыц х ед1 гой, — деп тацкалды. — Булар енд1 жаца туыскандар. Bip сезбен айтканда, куртш кт Bi3 де енд1 осыдан бастап к ур тш к боламыз. Осындай аудан курыл! 6yriH атын б е к г т , — деп жауап берд1м. BopiMi3 каукылдасып отырып тамак iurriK. Дастаркан басынд; эцпменщ неп зп езеп бугш п жиында сез болган, талкыланган мэ лелер болганы ез-езш ен TyciHiKTi.

Солдат 1-катарда Кдли Ордабаев, Жанбикеш, 0Mipe Кдшаубаев, Делила. 2-к,атарда: Жумат Шанин, компазитор А.В. Затаевич, Fa66ac ..., Серке К,ожамк¥лов, Иса Байзаков.

/ч Димекец прлппще абыз кария Абы лай Елубайулын катты кащрлеп e r r i. Халкымыздыц 6ipTyap ilep jeuri Дшмухамед Ахметулы Копаевтьп «Сарытаукум» туйе шаруашылыгында болган еэтшен.

Аудандык I партия ко

онференциясыныц дедегаттары.